วทยาศาสตร เลม ๑

สถาบนส�งเสรมการสอนวทยาศาสตร�และเทคโนโลยกระทรวงศกษาธการ วทยาศาสตร

เลม ๑

สถาบนส�งเสรมการสอนวทยาศาสตร�และเทคโนโลยกระทรวงศกษาธการ

๔ชนประถมศกษาปท

ตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง พทธศกราช ๒๕๖๐) ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน

หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน | วทยาศาสตร | ชนประถมศกษาปท ๔

เลม ๑

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

1

หนวยท

1

การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

เมอเรยนจบบทน นกเรยนสามารถ

บทท 1 การเรยนรแบบนกวทยาศาสตร

1.อธบายและใชการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรในการเรยนรสงตางๆ

2.อธบายและใชทกษะการวด การใชจำ านวน การตงสมมตฐานการกำาหนดนยามเชงปฏบตการการกำาหนดและควบคมตวแปร การทดลอง และการตความหมายขอมลและลงขอสรป ในการเรยนรสงตางๆ

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

2

บทท 1 การเรยนรแบบนกวทยาศาสตร

แนวคดส�าคญ

ความรทางวทยาศาสตรเกดจากความสงสยของมนษยเกยวกบสงตางๆ รอบตวมนษยจงพยายามหาคำาตอบดวยการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรโดยใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรซงมทงทเปนทกษะขนพนฐานเชนการสงเกตการวด การใชจำานวนและทกษะขนผสมเชนการตงสมมตฐานการกำาหนดนยามเชงปฏบตการการกำาหนดและควบคมตวแปรการทดลองการตความหมายขอมลและลงขอสรป

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

3

ถาเราเปนคนชางสงเกตอยากรคำาตอบในเรองทสงสยและใชการสบเสาะหาความร เพอหาคำาตอบอาจทำาใหเราไดคนพบความรใหมเชนเดยวกบปแอรและมารคร ทงคเปน นกวทยาศาสตรทมชอเสยงของโลกทงสองใชเวลาทดลองประมาณ4ปเพอแยกธาตเรเดยมออกจากแรพทชเบลนด

การคนพบเรเดยมเรมจากวนหนงปแอรบงเอญโดนรงสทปลอยออกจากแรพทชเบลนดทำาใหผวหนงเกดรอยแดงและปวดแสบปวดรอนจงเกดความสงสยแลวทดลองเกยวกบ การแยกเรเดยมและผลทเกดขนกบผวหนง ในทสดกคนพบวา รงสจากเรเดยมชวยรกษา โรคผวหนงและมะเรงไดถงแมวาทงคศกษาสงทเปนอนตรายกบรางกายแตกยอมเสยสละ เพอสวนรวม โดยมงมนหาคำาตอบในสงทสงสยจนประสบความสำาเรจ สามารถนำาไปใช

เรยนรอยางปลอดภยธาตกมมนตรงสเรเดยมสามารถปลอยรงสท เปนอนตรายตอรางกายไมควรเขาใกลโดยไมมอปกรณปองกน

ในการรกษาโรคได

นกวทยาศาสตรใชการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร และทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรอะไรบาง ในการ หาคำาตอบในเรองทสงสยเราจะไดมาเรยนรกนในบทน

รงสเรเดยมชวยรกษาโรคผวหนงและมะเรงได

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

4 หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

ส�ารวจความรกอนเรยน

สำารวจความรกอนเรยนเกยวกบการสบเสาะหาความรและทกษะกระบวนการ ทางวทยาศาสตรโดยตอบคำาถามตอไปนลงในแบบบนทกกจกรรม

กระดาษ

อะลมเนยมฟอยล ใบตอง

สถานการณ

มะลไปตลาดสงเกตวาพอคาทอดไขนกกระทาดวยกระทะเหลกจงเกดคำาถามวาถาใชวสดอนๆ ในชวตประจำาวนทำากระทะแทนเหลกจะทอดไขนกกระทาใหสกไดหรอไม มะลรวบรวมขอมลเกยวกบชนดและสมบตของวสดแลวตดสนใจเลอกกระดาษอะลมเนยมฟอยลและใบตองมาทำาเปนกระทงเพอใชเปนกระทะทมรปรางขนาด และความหนาเทากนโดยคาดคะเนคำาตอบวาอะลมเนยมฟอยลเปนวสดเพยงชนดเดยว ทสามารถทำาเปนกระทะทอดไขนกกระทาใหสกได โดยดการสกของไขนกกระทา จากไขขาวเปลยนจากใสเปนสขาวขนมะลจงจดอปกรณเพอตรวจสอบคำาตอบ ทคาดคะเนไวดงรป

จากนนใสนำามนในกระทะใบละ1ชอนโตะใหความรอนเทาๆ กนแลวตอกไข นกกระทาทมขนาดเทากนลงในกระทะแตละใบพรอมกนใบละ1ฟอง

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

5หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

สงเกตสงทเกดขนกบไขนกกระทาหลงจากใหความรอนบนทกผลแลวนำาผลการสงเกตมาจดกระทำาในรปแบบของตารางดงน

ชนดของวสดทใชทำ�กระทะ

ผลก�รสงเกต

มะลสรปไดวาวสดทงสามชนดใชเปนกระทะสำาหรบทอดไขนกกระทาใหสกไดซงไมเปนไปตามคำาตอบทคาดคะเนไว

กระดาษ

อะลมเนยมฟอยล

ใบตอง

ไขขาวคอยๆ เปลยนจากใสเปน สขาวขนเฉพาะบรเวณทไดรบ ความรอนมากและไขขาวบรเวณทไดรบความรอนนอยยงใสอยไขแดงยงไมเปลยนแปลง

ไขขาวเปลยนจากใสเปนสขาวขนอยางรวดเรวจากบรเวณทไดรบ ความรอนมากไปจนทวและไขแดงเปลยนเปนสเหลองออนทขอบนอก

ไขขาวคอยๆ เปลยนจากใสเปน สขาวขนจากบรเวณทไดรบความรอนมากไปยงสวนทไดรบความรอนนอย แตยงมไขขาวบางสวนใส ไขแดง เ ร ม เป ล ยน เ ปนส เ หล อ งอ อน ทขอบนอก

ต�ร�งการเปลยนแปลงของไขนกกระทาเมอทอดในกระทะททำาจากวสดชนดตางๆ เมอเวลาผานไป2นาท

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

6 หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

จากสถานการณตอบคำาถามตอไปน

1.คำาถามทมะลตองการหาคำาตอบคออะไร

2.สมมตฐานในการทดลองนคออะไร

3.นยามเชงปฏบตการในการทดลองนคออะไร

4.ตวแปรตนตวแปรตามและตวแปรทตองควบคมใหคงทในการทดลองนมอะไรบาง

5.การทดลองนมการตความหมายขอมลและลงขอสรปหรอไมอยางไร

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

7

บานของเดกคนหนงเลยงไกเขาสงเกตวาแมจะใหอาหาร3ชนดใหไกกนไดแกขาวเปลอกรำาขาว และหนอนแมลงวน เขาสงสยวา ไกชอบกนอาหารชนดใดมากทสด

เขาตงสมมตฐ�นหรอคาดคะเนคำาตอบลวงหนา วาไกชอบกนขาวเปลอกมากทสดเพราะเคยเหนคนสวนใหญ เลยงไกดวย ขาวเปลอก

ก�รสบเส�ะห�คว�มรท�งวทย�ศ�สตรเรองท 1

1.การสบเสาะหาความร

ทางวทยาศาสตรทำาไดอยางไร

2.สมมตฐานคออะไร

3.ตวแปรมอะไรบางเหมอนหรอ

แตกตางกนอยางไร

คดกอนอาน

ค�าส�าคญ

การตงสมมตฐาน(formulatinghypothesis)

ตวแปรตน(independentvariable) ตวแปรตาม(dependentvariable) ตวแปรทตองควบคมใหคงท (controllingvariable)

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

8

เมลดขาวเปลอก รำขาว หนอน

เมลดขาวเปลอก รำขาว หนอน

จากสมมตฐานเขาจงทดลองเลยงไกโดยกำาหนดชนดของอาหารในการทดลองไดแก ขาวเปลอกรำาขาวและหนอนแมลงวนซงเปนตวแปรตนหรอสงทจดใหตางกนแลวกำาหนดตวแปรทตองควบคมใหคงทหรอสงทจดใหเหมอนกนโดยใหอาหารแตละชนดกบไกกน เทาๆ กนและเวลาทไกใชกนอาหารเทากนทกวนแลวตดตามดวาในแตละวนไกกนอะไร มากทสดซงจดเปนตวแปรต�มอนเปนผลมาจากตวแปรตนเขาหาปรมาณอาหารทไกกนโดยเปรยบเทยบปรมาณอาหารทใหกบปรมาณอาหารทเหลอซงบนทกไวทกวน

เขาไดนำาความรจากการทดลองและการสบคนมานำาเสนอตอชนเรยนอยางมเหตมผลเขาภาคภมใจกบการคนพบนมากจงไดนำาเสนอความรนผานสอสงคมหรอสอออนไลนใหผอนไดรดวย

เมอครบ 7 วน พบวาไกจะกน หนอนแมลงวนมากทสดเพราะจะเหลอ หนอนแมลงว นน อยท ส ด ในท กว น ซงไมสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว

เขาไมแนใจวาผลการทดลองของตนเองจะเชอถอไดหรอไมจงไปสบคนขอมลเกยวกบอาหารของไกจากแหลงเรยนร ทเชอถอได ในทสดเขาไดพบคำาตอบเชนเดยวกนวา หนอนแมลงวนเปนอาหารทเกษตรกรนยมใชเลยงไกเพราะไกกนหนอนแมลงวนมากกวาอาหารชนดอนนอกจากนหนอนแมลงวน ยงชวยใหไกเจรญเตบโตไดด

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

9

ส งท เดกคนนทำาเพอหาคำาตอบของคำาถามทสงสยเปนการสบเสาะหาความร ทางวทยาศาสตร ซงการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรนมลกษณะสำาคญตางๆ ดงแผนภาพน

เราจะใชการสบเสาะหาความร ทางวทยาศาสตรหาคำาตอบไดอยางไร เราจะไปหาคำาตอบกน

รหรอยง

1. การสบเสาะหาความร ทางวทยาศาสตรทำาไดอยางไร2. สมมตฐานคออะไร3. ตวแปรมอะไรบาง เหมอน หรอแตกตางกนอยางไร

การมสวนรวมในการตงคำาถามทางวทยาศาสตร

การอธบายสงทสงสยดวยขอมลหรอหลกฐานอยางมเหตผล

การอธบายเชอมโยงสงทไดคนพบกบความรทางวทยาศาสตร

การสอสารสงทไดคนพบ และใหเหตผล การรวบรวมขอมลหรอ

หลกฐานทเกยวของ

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

10 หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

ท�าอยางไร

1.เ ต มนำ า โ ซดา ในแก ว ใ ส ด ง ร ป แลวใสเมลดถวเขยว2-3เมลดลงไปในแกวสงเกตบนทกผลและอภปรายสงทสงเกตพบ

2.สงเกตวสด อปกรณทครเตรยมไว ตามรายการในสงทตองใชตงคำาถาม ทสงสยเพอจะนำาไปทดลองหาคำาตอบโดยใชวสดอปกรณทกำาหนดรวมกนอภปรายเลอกคำาถามทจะนำาไปทดลองและบนทกผล

ทำากจกรรมนเพออธบายการสบเสาะทางวทยาศาสตรในการตอบคำาถามทสงสย

กจกรรมท 1.1 ถวเตนระบ�าไดอยางไร

3.รวมกนตงสมมตฐานกำาหนดตวแปรทเกยวของออกแบบ การทดลองและเขยนแผนภาพสรปขนตอนการทดลอง

กจกรรมท 1 ถวเตนระบ�าไดอยางไร

ท�าเปนคดเปน

• เมลดถวเขยว• เมลดถวเขยวตม• นำาโซดา

• นำาเกลอ• แกวใส

• นำาอดลมใสไมมส• นำาเปลา • เมลดพชชนดอนเชนเมลดงาดำา

สงทตองใช

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

11หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

ฉนรอะไร

1.คำาถามทนำาไปสการทดลองคออะไรและตงสมมตฐานวาอยางไร

2.นกเรยนใชวธใดในการรวบรวมขอมล

3.จากขอมลทไดจากการทดลองนกเรยนสรปผลไดวาอยางไร

4.นกเรยนมวธการอยางไรในการตรวจสอบวาการสรปผลการทดลอง ของตนเองนาเชอถอ

5.นกเรยนเปดโอกาสใหผอนไดรบรสงทคนพบหรอไมอยางไร

6.จากกจกรรมน คนพบอะไรบางเกยวกบการสบเสาะหาความร ทางวทยาศาสตร

7.จากสงทคนพบสรปไดวาอยางไร

4.ทดลองตามทออกแบบไวสงเกตและบนทกผล

5.อภปรายและสรปผลการทดลองจากขอมลทสงเกตได

6.สบคนขอมลเพมเตมเกยวกบเรองททดลองจากอนเทอรเนตผรหนงสอ ทเชอถอไดเพอนำาความรมาใชปรบคำาอธบายของตนเองใหสมบรณยงขนบนทกผล

7.นำาเสนอความรทไดจากการคนพบในรปแบบทนาสนใจ

สงทไดเรยนรเกยวกบการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร

เราสามารถใชการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรในการหา คำาตอบในสงทสงสยในการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรมลกษณะสำาคญดงนการมสวนรวมในการตงคำาถามทางวทยาศาสตรการรวบรวมขอมลหรอหลกฐานทเกยวของการอธบายสงทสงสยดวยขอมลหรอ หลกฐานอยางมเหตผลการอธบายเชอมโยงสงทไดคนพบกบความร ทางวทยาศาสตรและการสอสารสงทไดคนพบและใหเหตผล

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

12

อยากรอกวา

ตงคำาถามทฉนอยากรเพมเตมเกยวกบการสบเสาะหาความร ทางวทยาศาสตร(ตงไดมากกวา1คำาถาม)เชน

1.การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรเกยวของกบทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรหรอไมอยางไร

2.การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรใชตอบคำาถามไดทกคำาถามหรอไมอยางไร

การสงเกต

การวด

การใชจำานวน

การจำาแนกประเภท

การหาความสมพนธระหวาง

สเปซกบสเปซ

สเปซกบเวลา

การจดกระทำาและสอความหมายขอมล

การพยากรณ

การลงความเหนจากขอมล

การตงสมมตฐาน

การกำาหนดนยามเชงปฏบตการ

การกำาหนดและควบคมตวแปร

การทดลอง

การตความหมายขอมลและลงขอสรป

การสรางแบบจำาลอง

ฉนไดทำาอะไรเหมอนนกวทยาศาสตรบาง

ทำาเครองหมาย ในชองวางทตรงกบสงทไดทำา

ตรวจสอบตนเอง

ฉนไดใชทกษะแหงศตวรรษท 21 ใดบางการสรางสรรคการคดอยางมวจารณญาณการแกปญหา

การสอสาร ความรวมมอการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

13

ก�รสบเส�ะห�คว�มรท�งวทย�ศ�สตรเรองท 1

รอะไรในเรองน

ในการหาคำาตอบทอยากรโดยการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรจะมการตงคำาถามทอยากรซงนำาไปสการคนหาคำาตอบโดยการรวบรวมขอมลหรอหลกฐานดวยวธการตางๆ เชนการสงเกตการทดลองการสำารวจการสบคนขอมลการสรางแบบจำาลองขอมลหรอหลกฐานทรวบรวมมาจะถกตองและแมนยำาเพยงใดขนอยกบทกษะทไดรบการฝกฝนจากนนจงอธบายตอบคำาถามทอยากรอยางมเหตผลโดยใชขอมลหรอหลกฐานทรวบรวมไดเชอมโยงคำาอธบายกบความรทางวทยาศาสตรทผอนไดคนพบแลวจงสอสารสงทคนพบใหผอนเขาใจ

ในแตละวนเราไดใชการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรเพออธบายสงตางๆ ทเกดขนบางหรอไม

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

14

1.การวดมประโยชนอยางไร

2.การใชจำานวนมประโยชนอยางไร

คดกอนอาน เคยเปนไขหรอไมเวลาเปนไขผปกครองอาจจะตรวจสอบวาเราตวรอนมากแคไหน โดยใชหลงมอแตะทหนาผาก และบอกวา เราตวรอนมากกวาปกต การนำามอไปแตะ ทหนาผากกเปนการวดอณหภม เบองตนวาสงหรอตำากวาปกต ซงวดจากความรสกจงขาดความแมนยำาและความถกตองดงนนจงตองใช เครองมอในการวดโดยเฉพาะนกวทยาศาสตรไดสรางเครองมอในการวดอณหภมไดแกเทอรมอมเตอร

การวดอณหภมโดยใชเทอรมอมเตอรทำาใหทราบขอมลเชงปรมาณวาอณหภม ทวดไดมคาเปนตวเลขเทาใดหนวยในการวด มหลายหนวยเชนองศาเซลเซยสองศาฟาเรนไฮต ถาใชเทอรมอมเตอรแบบเซลเซยสวดอณหภมของรางกายพบวารางกายโดยปกตมอณหภม37องศาเซลเซยสเราจะพบวาสงทไดจากการวดอณหภมโดยใชเทอรมอมเตอรม2สวนคอตวเลขทบอกปรมาณและหนวยทบอกปรมาณนนๆ

รปท1เทอรมอมเตอร

ก�รวดและก�รใชจำ�นวนของนกวทย�ศ�สตรเรองท 2

การใชจำานวน(usingnumber)

ค�าส�าคญ

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

15

ถาอาการเจบปวยไมดขน เราอาจตองไปหาหมอ เมอหมอตรวจอาการจนทราบวาเราเจบปวยเปนโรคอะไรหมออาจจะเขยนใบสงยาใหเราปรมาณยาทหมอสงนน มการคำานวณมาอยางละเอยดและถกตองโดยพจารณาจากอาการของโรคอายและสภาพของรางกายเชนการสงยาลดไขในเดกชายอาย10ปไมควรเกน75มลลกรมตอ นำาหนกตว1กโลกรมตอวนดงนนถาเดกมนำาหนกประมาณ30กโลกรมจงไมควรรบประทานยาเกน2,250มลลกรมตอวนถายามขนาดเมดละ500มลลกรมกควรรบประทานยาไมเกน4.5เมดตอวนดงนนหมออาจใหรบประทาน ครงละ1เมดทกๆ 4ชวโมงเราจงจำาเปนตองรบประทานยา ใหครบตามหมอสงเพอใหการรกษาไดผลและปลอดภย ตอรางกาย

การคำานวณปรมาณยาใหผปวยตองอาศยก�รใชจำ�นวนซงเปนการจดกระทำาขอมลให เกดคาใหมดวยวธตางๆ เชนการบวกการลบการคณการหารจากขอมลทไดจากการวด หรออนๆ ซงคานนมทงปรมาณและหนวยกำากบ

นอกจากน หมอยงไดพจารณาจาก นำาหนกและสวนสงของเดกทวดไดคอเดกม นำาหนก30กโลกรมสวนสง115เซนตเมตรซงเมอเทยบกบเกณฑมาตรฐานเดกชายอาย10 ป นำาหนกควรอยท 24-40 กโลกรม สวนสง126-143 เซนตเมตรจากขอมลน หมอไดตความหมายขอมลและลงขอสรป ซงเปนการบรรยายลกษณะของขอมลท รวบรวมไวและบอกความสมพนธของขอมลไดวาเปนเดกอวนจงแนะนำาใหควบคมอาหาร ออกกำ าล งกายสมำ า เสมอและปฏบตตน ใหถกสขลกษณะ

นอกจากการวดอณหภมชงนำาหนกและวดสวนสงแลวเรายงวดสงใดไดอกบาง

รหรอยง

1. การวดมประโยชนอยางไร 2. การใชจำานวนมประโยชนอยางไร

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

16 หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

ท�าอยางไร

ท�าเปนคดเปน

ตอนท 1

1.นกเรยนแตละคนในกลมสงเกตและคาดคะเนมวลของผลไม โดยวางผลไมบนมอขางหนงบนทกผล

2.รวมกนสงเกตเครองชงอภปรายวธการใชงานและนำาเสนอ

3.ชงมวลของผลไมทสงเกตไวโดยใชเครองชงและบนทกผล

4.อภปรายเพอเปรยบเทยบผลทไดจากการคาดคะเนมวลของผลไมกบมวลทไดจากเครองชงและนำาเสนอ

ทำากจกรรมนเพออธบายทกษะการวดในการหามวลและปรมาตรของวตถ

กจกรรมท 2.1 การวดท�าไดอยางไร

นำาส• บกเกอร

• ภาชนะใสนำาส• กระบอกตวง

• ผลไมเชนสม เครองชงแบบคาน3แขน

สงทตองใช

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

17หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

ฉนรอะไร

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

ตอนท 1

1.การคาดคะเนมวลของผลไมโดยวางไวบนมอของแตละคนไดผลเหมอนหรอแตกตางกนอยางไรเพราะเหตใด

2.การชงมวลของผลไมโดยใชเครองชงของแตละคนไดผลเหมอนหรอ แตกตางกนอยางไรเพราะเหตใด

3.การชงมวลของผลไมโดยวธใดใหขอมลไดถกตองมากกวาเพราะเหตใด

4.การวดโดยการชงมวลทำาไดอยางไร

5.จากกจกรรมนคนพบอะไรบางเกยวกบการชงมวล

ตอนท 2

1.รวมกนสงเกตอปกรณไดแกบกเกอรและกระบอกตวงอภปราย วธการใชอปกรณและนำาเสนอ

2. คาดคะเนและบนทกวา อปกรณใดบางทใชตวงนำาสปรมาตร 20ลกบาศกเซนตเมตรไดอยางถกตอง

3.ทำากจกรรมเพอตรวจสอบการคาดคะเนและบนทกผล

4. คาดคะเนและบนทกวา อปกรณใดบางทใชตวงนำาสปรมาตร 17ลกบาศกเซนตเมตรไดอยางถกตอง

5.ทำากจกรรมเพอตรวจสอบการคาดคะเนและบนทกผล

6.รวมกนอภปรายวาอปกรณชนดใดเหมาะสมทสดทสามารถทราบ ปรมาตรนำาสไดถกตองบนทกผล

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

18

สงทไดเรยนรเกยวกบการวด

ตอนท 2

1.อปกรณใดใชตวงนำาสปรมาตร20ลกบาศกเซนตเมตรไดคลาดเคลอนนอยทสดเพราะเหตใด

2.อปกรณใดใชตวงนำาสปรมาตร17ลกบาศกเซนตเมตรไดคลาดเคลอนนอยทสดเพราะเหตใด

3.การตวงปรมาตรของนำาสควรเลอกใชอปกรณอยางไรเพอใหไดปรมาตร คลาดเคลอนนอยทสด

4.การวดโดยการตวงปรมาตรทำาไดอยางไร

5.จากกจกรรมนคนพบอะไรบางเกยวกบการตวงปรมาตร

6.จากสงทคนพบทง2ตอนสรปไดวาอยางไร

การวดเปนการเลอกใชเครองมอในการวดอยางเหมาะสมและวดปรมาณตางๆ ไดอยางถกตองออกมาเปนตวเลขและระบหนวยของการวดไดอยางชดเจน

อยากรอกวา

ตงคำาถามทฉนอยากรเพมเตมเกยวกบการวด (ตงไดมากกวา 1คำาถาม)เชนในชวตประจำาวนนอกจากมการวดมวลและปรมาตรแลว ยงใชการวดปรมาณใดบาง

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

19

ฉนไดทำาอะไรเหมอนนกวทยาศาสตรบาง

ทำาเครองหมาย ในชองวางทตรงกบสงทไดทำา

ตรวจสอบตนเอง

การสงเกต

การวด

การใชจำานวน

การจำาแนกประเภท

การหาความสมพนธระหวาง

สเปซกบสเปซ

สเปซกบเวลา

การจดกระทำาและสอความหมายขอมล

การพยากรณ

การลงความเหนจากขอมล

การตงสมมตฐาน

การกำาหนดนยามเชงปฏบตการ

การกำาหนดและควบคมตวแปร

การทดลอง

การตความหมายขอมลและลงขอสรป

การสรางแบบจำาลอง

ฉนไดใชทกษะแหงศตวรรษท 21 ใดบางการสรางสรรคการคดอยางมวจารณญาณการแกปญหาการสอสารความรวมมอการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

20 หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

ท�าอยางไร

1.คาเฉลยของมวลผลไมทชงไดเปนเทาใดคำานวณไดอยางไร

2.เพราะเหตใดจงตองหาคาเฉลยของมวลผลไม

3.จำานวนผลไมทมากทสดทใสถงไดมกผลคำานวณไดอยางไร

4.จากกจกรรมนคนพบอะไรบางเกยวกบการใชจำานวนในการคำานวณ

5.จากสงทคนพบสรปไดวาอยางไร

ฉนรอะไร

ท�าเปนคดเปน

1.นกเรยนแตละกลมชงมวลผลไม1ผลจำานวน5ครงบนทกผล

2.คำานวณหาคาเฉลยของมวลผลไมทชงไดโดยนำาผลรวมคาของมวล ทชงไดทง5ครงหารดวยจำานวนครงทชงบนทกผล

3.รวมกนอภปรายวาถาตองการจดผลไมใสถงทรบมวลได1กโลกรม จะใสผลไมทมมวลตามทคำานวณไดมากทสดกผลบนทกผล

ทำากจกรรมนเพออธบายทกษะการใชจำานวนบอกปรมาณทไดจากการวดสงตางๆ

กจกรรมท 2.2 การใชจ�านวนท�าไดอยางไร

สงทตองใช

• เครองชงแบบคาน3แขน• ผลไมเชนสม

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

การสงเกต

การวด

การใชจำานวน

การจำาแนกประเภท

การหาความสมพนธระหวาง

สเปซกบสเปซ

สเปซกบเวลา

การจดกระทำาและสอความหมายขอมล

การพยากรณ

การลงความเหนจากขอมล

การตงสมมตฐาน

การกำาหนดนยามเชงปฏบตการ

การกำาหนดและควบคมตวแปร

การทดลอง

การตความหมายขอมลและลงขอสรป

การสรางแบบจำาลอง

ฉนไดทำาอะไรเหมอนนกวทยาศาสตรบาง

ทำาเครองหมาย ในชองวางทตรงกบสงทไดทำา

ตรวจสอบตนเอง

ฉนไดใชทกษะแหงศตวรรษท 21 ใดบางการสรางสรรคการคดอยางมวจารณญาณการแกปญหา

การสอสารความรวมมอการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

21หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

สงทไดเรยนรเกยวกบการใชจ�านวน

ความสามารถในการนำาตวเลขมาคดคำานวณโดยการบวกการลบ การหารหรอการคาเฉลยรวมทงการนบจำานวนสงของไดถกตองเปนการใชจำานวน

อยากรอกวา

ตงคำาถามทฉนอยากรเพมเตมเกยวกบการใชจำานวน (ตงได มากกวา1คำาถาม)เชนการใชจำานวนจะทำาใหรระยะทางระหวาง โลกกบดวงอาทตยไดหรอไมอยางไร

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

22

การวดและการใชจำานวนเปนทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรการวดเปนการหาปรมาณ ของสงตางๆ เปนตวเลขโดยใชเครองมอทเหมาะสมในการวดเชนการวดมวลของผลไมโดยใชเครองชงและวดปรมาตรของเครองดมโดยใชกระบอกตวงสงทไดจากการวดมสองสวนคอตวเลขทบอกปรมาณและหนวยของปรมาณนนๆ

การเลอกใชเครองมอในการวดอยางเหมาะสมจะทำาใหการวดมความถกตองและแมนยำามากยงขนเชนการตวงนำาสปรมาณเทากนใสในบกเกอรและกระบอกตวงทงบกเกอรและกระบอกตวงเปนอปกรณทใชตวงสารเชนเครองดมนำาสไดแตการอานปรมาตรของสาร ในกระบอกตวงจะอานคาไดตวเลขทมความถกตองมากกวาเชนในการวดนำาสปรมาตร 23ลกบาศกเซนตเมตรโดยใชกระบอกตวงจะถกตองมากกวาการวดปรมาตรโดยใชบกเกอร

รปท2กระบอกตวง

รปท3บกเกอร

ก�รวดและก�รใชจำ�นวนเรองท 2

รอะไรในเรองน

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

23

การนบจำานวนการเปรยบเทยบปรมาณของสงตางๆ จากการวดการสงเกตหรอ การทดลองโดยนำามาจดกระทำาใหเกดคาใหมดวยการคำานวณเชนการบวกการลบการคณการหารหรอการหาคาเฉลยเปนการใชจำานวนเชนถาจะเปรยบเทยบมวลของสม2ถงถงหนงมมวล5กโลกรมและอกถงหนงมมวล20กโลกรมพบวาสมทมมวล20กโลกรมมมวลมากกวาสม5กโลกรมอย15กโลกรม

การตความหมายขอมลและลงขอสรปเปนการบรรยาย ลกษณะของขอมลทรวบรวมไวและการบอกความสมพนธของขอมลนน

ในการดมนมในถงหรอในกลองบางครงจะมนำานมทเราดมไมหมดเหลออยทกนถง หรอกนกลอง

ถาอยากรวานมทเหลออยนนมปรมาณมากนอยเพยงใดเราจะใชวธการใดและเลอกใชเครองมอใดในการวดปรมาตรของนม ทเหลออย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

24

การกำาหนดนยามเชงปฏบตการ(definingoperationally)

ค�าส�าคญ

ก�รทดลองของนกวทย�ศ�สตรเรองท 3

1.การทดลองคออะไร2.การกำาหนดนยามเชงปฏบตการ

คออะไร

คดกอนอาน การหาคำาตอบทอยากรเกยวกบสงตางๆโดยใชกระบวนการสบ เสาะหาความร ทางวทยาศาสตรอาจรวบรวมขอมลไดจาก การสำารวจตรวจสอบซ งมหลายวธ เชน การสงเกตการสำารวจการสบคนขอมลเชนเดกไปโรงเรยนไดหลายทาง ถาอยากรวา จะเดนทางจากบานไปโรงเรยน เสนทางใด ใ ช เ ว ล า น อ ย ท ส ด อ า จ จ บ เ ว ล า ท ใ ช ในการเดนทางในแตละเสนทางแลวนำามา เปรยบเทยบ เสนทางใดใชเวลานอยทสด กไดคำาตอบ

บางครงการหาคำาตอบบางอยางใชการสงเกตหรอการสำารวจ อยางเดยวไมเพยงพอเราอาจตองใชวธการทดลองเพอหาคำาตอบเชนตองการทราบวาดน3ชนด ไดแกดนรวนดนทรายดนเหนยว ดนชนดใดทำาใหผกบงเจรญเตบโตไดดทสด กอนอนเราอาจจะ ตงสมมตฐานโดยอธบายความสมพนธระหวางชนดของดนและ การเจรญเตบโตของผกบงไดวาดนรวนทำาใหผกบงเจรญเตบโตไดดทสด

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

25

รปท4ดนรวนรปท6ดนทราย

การทเราจะรวาดนรวนจะทำาใหผกบงเจรญเตบโตไดดทสดตามทตงสมมตฐานไวหรอไมเราจำาเปนตองออกแบบการทดลองโดยพจารณาถงตวแปรทเกยวของเชนชนดของดนปรมาณดนทใชปลกจำานวนเมลดผกบงทใชปลกปรมาณนำาทรดปรมาณแสงทผกบงจะไดรบสงใดทบอกวาพชมการเจรญเตบโตเปนตน

รปท5ดนเหนยว

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

26

จากสงตางๆ ทอาจเกยวของกบการเจรญเตบโตของพชมหลายอยางเชนนำาแสง ชนดของดน แตเราตองการทราบชนดของดนททำาใหพชเจรญเตบโตไดดทสด ดงนน ชนดของดนจงเปนสงทเราตองการศกษาจดเปนตวแปรตน

สวนการเจรญเตบโตของพชซงเปนสงทเราตองตดตามตลอดเวลาเมอเปลยนแปลง ตวแปรตนจดเปนตวแปรตาม

ในการศกษาวาพชจะเจรญเตบโตซงเปนผลมาจากชนดของดนเทานนเราจำาเปนตองควบคมสงอนๆ ใหเหมอนกนเชนปรมาณนำาปรมาณแสงนอกจากนนยงตองควบคมปรมาณดนทใชปลกจำานวนและขนาดของเมลดทใชปลกสงเหลานจดเปนตวแปรทตองควบคมใหคงท

กระบวนการปฏบตในการหาคำาตอบเพอตรวจสอบสมมตฐานเรยกวาการทดลองซงคำาตอบทไดจากการทดลองอาจจะเปนไปตามสมมตฐานทตงไวหรอไมเปนไปตามสมมตฐานกไดอยากรไหมวาเราสามารถนำาวธการทดลองไปใชประโยชนในชวตประจำาวนไดหรอไม เราจะไปหา คำาตอบกน

รหรอยง1.การทดลองคออะไร2.การกำาหนดนยาม เชงปฏบตการคออะไร

การเจรญเตบโตของผกบงอาจเปนสงทสงเกตได แตกตางกนเราจำาเปนตองกำาหนดขอตกลงใหเขาใจตรงกนวา จะสงเกตหรอวดจากอะไร เชน วดจากความสงของ ตนผกบงโดยวดจากโคนตนจนถงปลายยอดหรอจำานวนใบของตนผกบงแตละตนทงความสงและจำานวนใบของ ตนผกบงเปนสงทสามารถบอกการเจรญเตบโตของผกบงไดตรงกนจงเปนก�รกำ�หนดนย�มเชงปฏบตก�รของการทดลองน

หลงจากออกแบบการทดลองและออกแบบวธการบนทกผลกลงมอทำาการทดลองโดยจดอปกรณดงรป

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

27หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

กจกรรมท 3 การทดลองท�าไดอยางไร

ท�าอยางไร

1.อานสถานการณตอไปน

ทำากจกรรมนเพออธบายทกษะการทดลองเพอรวบรวมขอมลในการสบเสาะหาความร

ประเทศไทยมเหตการณนำาทวมเกดขนบอยครงประชาชนเดอดรอนเนองจากถนนถกตดขาดหรอนำาทวมเสนทางสญจรทำาใหขาดแคลนยาและอาหาร

ท�าเปนคดเปน

• ไขนกกระทา• เชอกฟาง แกวพลาสตก

• นาฬกาจบเวลา• ถงพลาสตก

สงทตองใช

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

28 หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

การชวยเหลอผประสบภยใหทนทวงทอาจทำาไดโดยการบรรจยาและอาหาร ลงในกลองและขนสงโดยใชเฮลคอปเตอรแตปญหาคอบางบรเวณเฮลคอปเตอร ไมสามารถลงจอดไดจำาเปนตองทงกลองลงมาจากเฮลคอปเตอรแตถากลองตกลงพนเรวเกนไปอาจเสยหายจงตองมรมผกตดกบกลองเพอใหกลองตกลงพนชาลง

2.จากสถานการณรวมกนอภปรายเพอวเคราะหและออกแบบรมจำานวน2แบบเพอเปรยบเทยบวาเมอปลอยรมจากความสง3เมตรรมแบบใดจะตกถงพน ไดชากวากนโดยกลองอาหารและอาหารไมเสยหายกำาหนดใหรมแตละแบบ ทำาจากถงพลาสตกและเชอกฟางกลองอาหารทำาจากแกวพลาสตกอาหารคอ ไขนกกระทาจำานวน1ฟอง

3.รวมกนอภปรายเพอตงคำาถามการทดลอง ตงสมมตฐาน ระบตวแปรตน ตวแปรตามและตวแปรทตองควบคมใหคงทบนทกผล

4.รวมกนอภปรายเพอวางแผนการทดลองพรอมกำาหนดนยามเชงปฏบตการ บนทกผล

5.ดำาเนนการทดลองตามแผนทวางไวบนทกผล

6.เลอกรมแบบทดทสดของกลมตนเองนำาเสนอเปรยบเทยบกบกลมอนบนทกผล

7.จากขอคนพบในการทดลองสามารถตความหมายขอมลและลงขอสรปไดวาอยางไรบนทกผล

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

29

ฉนรอะไร

สงทไดเรยนรเกยวกบการทดลอง

1.คำาถามการทดลองของกจกรรมนคออะไร

2.สมมตฐานของกจกรรมนคออะไร

3.ตวแปรตนตนแปรตามและตวแปรทตองควบคมใหคงทของกจกรรมน คออะไรบาง

4.นยามเชงปฏบตการของกจกรรมนคออะไร

5.การทดลองในกจกรรมนสามารถตความหมายและลงขอสรปไดวาอยางไร

6.จากกจกรรมนคนพบอะไรบางเกยวกบการทดลอง

7.จากสงทคนพบสรปไดวาอยางไร

การทดลองเปนกระบวนการทมการปฏบตอยางตอเนองมแบบแผนเพอหาคำาตอบจากสมมตฐานโดยการทดลองมขนตอนคอประกอบดวยการออกแบบการทดลองการลงมอทดลองและการบนทกผลการทดลองในการทดลองจะใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและทกษะอนๆ เพอใหไดขอมลทถกตองแมนยำา

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

30

การสงเกต

การวด

การใชจำานวน

การจำาแนกประเภท

การหาความสมพนธระหวาง

สเปซกบสเปซ

สเปซกบเวลา

การจดกระทำาและสอความหมายขอมล

การพยากรณ

การลงความเหนจากขอมล

การตงสมมตฐาน

การกำาหนดนยามเชงปฏบตการ

การกำาหนดและควบคมตวแปร

การทดลอง

การตความหมายขอมลและลงขอสรป

การสรางแบบจำาลอง

ฉนไดทำาอะไรเหมอนนกวทยาศาสตรบาง

ทำาเครองหมาย ในชองวางทตรงกบสงทไดทำา

ตรวจสอบตนเอง

ฉนไดใชทกษะแหงศตวรรษท 21 ใดบางการสรางสรรคการคดอยางมวจารณญาณการแกปญหา

การสอสาร ความรวมมอการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ตงคำาถามทฉนอยากรเพมเตมเกยวกบการทดลอง(ตงไดมากกวา1คำาถาม)เชนการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรจำาเปนตองมการทดลองทกครงหรอไมเพราะเหตใด

อยากรอกวา

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

การทดลองเปนกระบวนการปฏบตการอยางตอเนองมแบบแผนเพอรวบรวมขอมล ในการหาคำาตอบจากสมมตฐานโดยมขนตอนคอการออกแบบการทดลองการลงมอทดลองและการบนทกผลการทดลองในการทดลองตองใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรอนๆ เชนการสงเกตการวดการใชจำานวนการตงสมมตฐานการกำาหนดและควบคมตวแปร การกำาหนดนยามเชงปฏบตการและทกษะการคดเชนการคดอยางสรางสรรคการคดอยางมวจารณญาณ

การทดลองเรมจากการตงคำาถามการตงสมมตฐานเชนรมทมขนาดใหญจะตกถงพนชากวารมทมขนาดเลกโดยกลองอาหารและอาหารไมเสยหายในการออกแบบการทดลอง เพอตรวจสอบสมมตฐานตองกำาหนดตวแปรตางๆ ไดแกตวแปรตนคอรมขนาดตางๆ ตวแปรทตองควบคมใหคงท เชนความยาวเชอกวสดททำารมความสงทปลอยรมนำาหนกของ กลองอาหารและอาหารตวแปรตามเปนผลทเกดจากตวแปรตนไดแกเวลาทรมตกถงพน โดยไขนกกระทาไมเสยหายและในการทดลองนตองกำาหนดนยามเชงปฏบตการเพอใหเขาใจ ตรงกนโดยกำาหนดวาเสยหายไดแกสภาพทไขบบราวหรอแตกผลจากการทดลองสามารถ ตความหมายและลงขอสรปไดวารมทมขนาดใหญตกถงพนไดชาและไขนกกระทาไมเสยหายซงเปนไปตามสมมตฐาน

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

31

ก�รทดลองของนกวทย�ศ�สตรเรองท 3

รอะไรในเรองน

การตงสมมตฐาน

รมทมขนาดใหญจะตกถงพนชากวารมทมขนาดเลก

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

32

การก�าหนดและควบคมตวแปร

การก�าหนดนยามเชงปฏบตการ

ตวแปรตน: ขนาดของรม

ตวแปรตาม: เวลาทรมตกถงพน

โดยไขนกกระทาไมเสยหาย

เสยหายหมายถงสภาพทไขบบราวหรอแตก

ถาตองการทราบวาวสดทใชทำารมชนดใดทำาใหรมตกถงพนไดชาทสดจะทำาการทดลองอยางไร

ตวแปรทตองควบคมใหคงท:

- ความยาวเชอก

- วสดทท�ารม

- ความสงทปลอยรม

- น�าหนกของกลองอาหาร

และอาหาร

ฉนเรยนรอะไรเกยวกบก�รเรยนรแบบนกวทย�ศ�สตร

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

รอะไรในบทน

ผงมโนทศนประจำ�บทท 1 ก�รเรยนรแบบนกวทย�ศ�สตร

อธบาย

โดยใช

มลกษณะส�าคญ ดงน เชน

ใชใน

สงตางๆ ทเกดขน

การวด

การใชจำานวน

การตงสมมตฐาน

การกำาหนดนยามเชงปฏบตการ

การกำาหนดและควบคมตวแปร

การทดลอง

การตความหมายขอมลและ ลงขอสรป

นกวทยาศาสตร

อยาลมกลบไปตรวจสอบค�าตอบ

ในส�ารวจความรกอนเรยนนะ

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

33

การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

การรวบรวมขอมลหรอหลกฐานทเกยวของ

การอธบายสงทสงสยดวยขอมลหรอหลกฐานอยางมเหตผล

การอธบายเชอมโยงสงทไดคนพบกบความรทางวทยาศาสตร

การสอสารสงทไดคนพบและ ใหเหตผล

การมสวนรวมในการตงคำาถามทางวทยาศาสตร

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

34

มนเคลอนทไดเมอตอถานไฟฉายเขากบมอเตอร ในรถ จงท�าใหลอรถหมนนนเอง

ท�าไมรถวงได

ค นข อ มลจาก อน เทอร เ น ตแล ว

เหมอนกบท เ ราคดไว เลย เ มอใส

ถ านไฟฉายเข า ไปจะ มพล งงาน

ไฟฟาไปหมนมอเตอร ท�าใหรถวงได

1.ลกษณะสำาคญของการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรเปนดงน

ก. การมสวนรวมในการตงคำาถามทางวทยาศาสตร

ข. การรวบรวมขอมลหรอหลกฐานทเกยวของ

ค. การอธบายดวยขอมลหรอหลกฐานอยางมเหตผล

ง. การอธบายเชอมโยงสงทไดคนพบกบความรทางวทยาศาสตร

จ. การสอสารสงทไดคนพบและใหเหตผล

รปตอไปนสอดคลองกบลกษณะสำาคญใดของการสบเสาะ หาความรทางวทยาศาสตร

แบบฝกหดทายบทท 1 การเรยนรแบบนกวทยาศาสตร

A.B.

C. D.E.

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

35

พจารณาขอมลในตารางแลวตอบคำาถามขอ2และ3

2.หนงสอคใดตอไปนมมวลแตกตางกนมากทสด

ก. AและB

ข. BและC

ค. CและD

ง. BและD

3.กระเปารบมวลไดมากทสด1,000กรมถาตองการจดหนงสอใสกระเปาใบนโดยกระเปาไมขาดจะใสหนงสอเลมใดไดบาง

ก. AและB

ข. BและC

ค. CและD

ง. AและD

4.พจารณาอปกรณดงรปแลวตอบคำาถามตอไปน

4.1 อปกรณนใชวดอะไร

4.2 หนวยทอานไดคออะไร

4.3 คาทมากทสดทอปกรณนวดไดมคาเทาใด

หนงสอ มวล (กรม)

A

B

C

D

320

350

750

800

ml50

40

30

20

10

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

36

5.ในการทดลองหาความทนทานตอแรงทมากระทำาตอวสด2ชนดคอเสนเอนและเสนดายโดยนำาเสนเอนและเสนดายมาแขวนกบไมแลวถวงดวยถงทราย1ถงจากนนเพมถงทรายทละถงเรอยๆ จนเสนเอนและเสนดายขาดและทำาซำาอก4ครงไดผลดงตาราง

ตอบคำาถามตอไปน

5.1ตวแปรตนคออะไร

5.2ตวแปรตามคออะไร

5.3ตวแปรทตองควบคมใหคงทมอะไรบาง

5.4นยามเชงปฏบตการของการทดลองคออะไร

5.5จากขอมลลงขอสรปไดวาอยางไร

นกเรยนกลมหน งสงสยวา เมลดขาวเปลอก ทแชนำากบไมแชนำากอนนำาไปลงแปลงปลกเมลดใดจะงอกไดเรวกวากนจะมวธการทดลองสมมตฐานการกำาหนดและควบคมตวแปร และบนทกผลอยางไรเพอตอบ ขอสงสยน

วสดจำ�นวนถงทร�ยททำ�ใหวสดข�ด (ถง)

เสนเอน

เสนดาย

ครงท 1

9

3

ครงท 2

9

2

ครงท 3

9

3

ครงท 4

10

3

ครงท 5

8

3

รวมคด รวมท�า

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

หนวยท 1 | การเรยนรสงตาง ๆ รอบตว

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ป.4 | เลม 1

37

ตวเตมวย

ลกนำตวโมง ไข

ยงเปนแมลงชนดหนงยงบางชนดเปนพาหะของโรคทนำาเชอโรคมาสมนษยทำาใหเกดโรคตดตอได เชน ยงลายเปนพาหะของโรค ไขเลอดออกยงกนปลองเปนพาหะของโรคไขมาลาเรย

ยงตวเตมวยจะวางไขในนำาโดยไขจะฟกเปนลกนำาหลงจากนนลกนำาจะเปนตวโมงและตวโมงจะกลายเปนตวเตมวยนกวทยาศาสตรสามารถนำาขอมลมาจดกระทำาและสอความหมายใหคนอนเขาใจ มากขนโดยการทำาเปนแผนภาพดงรปท7

จากรปจะพบวาเราเขาใจชวตของยงไดงายขนเมอเรานำาขอมลมาจดกระทำาดงนนทกษะการจดกระทำาและสอความหมายขอมลกเปนทกษะทสำาคญในการทำาความเขาใจสงตางๆ รอบตว

รปท7วฏจกรชวตของยง

วทยใกลตว

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย

สงวนส

ทธโดย

สสวท

. หามเผย

แพร ท

าซา

ดดแป

ลง หร

อจาห

นาย