บอกกลาว การยกรางรฐธรรมนญไดดาเนนการมาเลยครงทางแลว และเปนทแนนอนวา

ภารกจทกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญไดรบมอบหมายจะเสรจตามกาหนดแนนอน นนกคอรางแรกจะเสรจภายในวนท ๑๗ เมษายน ๒๕๕๘ เพอจะไดนาเสนอตอสภาปฏรปแหงชาตภายในวนท ๒๖ เมษายน ๒๕๕๘ โดยระหวางวนท ๒๓ ถง ๒๘ กมภาพนธ ๒๕๕๘ น คณะกรรมาธการจะไปทางานดวย การถกแถลง ชแจงในประเดนสาคญ ๆ ทยงไมมขอยตกนทตางจงหวด

สวนในเรองของจลสาร “รฐธรรมนญฉบบปฏรปเปนอยางไร” ซงไดพมพเผยแพรมาแลว ๓ ฉบบ ปรากฏวาไดรบความสนใจอยางกวางขวาง ทงในหมประชาชน เจาหนาทของรฐ นกเรยน นสต นกศกษา ในดานการผลตมผขอเขามามสวนรวมหลายราย เชน บรษท บางจากปโตรเลยม จากด ไดขอเอา file ของจลสารไปพมพแจกจายตามสถานบรการนามนของบรษท เรม ตงแต ในกรงเทพมหานครและปรมณฑลเปนตนไป เชนเดยวกบบรษท รถไฟฟา ขนสงมวลชนแหงประเทศไทย (BMCL) กจะพมพแจกจายผใชบรการรถไฟฟาใตดนในกรงเทพมหานคร เรมดวยจานวน ๑ หมนฉบบ และทนายนดไปกวานนกคอ การทนกเรยนโรงเรยน “มชยพฒนา” จงหวดบรรมย ไดขอมสวนรวมในการจดพมพดวยการนาเงนออมตามกาลงของแตละคนรวมเปนเงน ๑,๘๖๔ บาท มามอบเปนคาจดพมพเพอแสดงออกถงเจตนารมณและความสนใจของเยาวชน ผจะเปนอนาคตของชาต

จลสารฉบบนนบเปนฉบบท ๔ ประจาปกษหลงของเดอนกมภาพนธ ๒๕๕๘ มเนอหาสาระทนาสนใจในการรางรฐธรรมนญ เชน เรอง “ศาลและกระบวนการยตธรรม” โดย ศ.ดร. บรรเจด สงคะเนต เรอง “รฐธรรมนญฉบบปฏรปกบความเปนธรรมทขาราชการจะไดรบ” โดยปรชา วชราภย และเรอง “บนทกเจตนารมณรฐธรรมนญ” โดยคานณ สทธสมาน

ข 

หนาปกของจลสาร “รฐธรรมนญฉบบปฏรปเปนอยางไร” ของฉบบท ๔ ประจาปกษหลงเดอนกมภาพนธ ๒๕๕๘ เปนภาพสญลกษณเวบไซตและเฟสบค “รฐธรรมนญของฉน” (my constitution) :ซงคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญใชเปนสอในการเผยแพรขอมลขาวสารและรบฟงความคดเหนหรอขอเสนอแนะในการยกรางรฐธรรมนญ ออกแบบโดยอาจารยนสาชล รตนสาชล แหงมหาวทยาลยศลปากร ซงเปนอนกรรมาธการสอสารกบสงคมในคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญฯ เปนภาพคนท ๔ ทเปนตวแทนของคนไทยผเปนเจาของประเทศกาลงโอบลอมพานรฐธรรมนญ สอถงบทบญญตในรฐธรรมนญฉบบปฏรปทชวยกนจดทาเพอการปฏรปประเทศหนงออกเปน ๔ ภาค ดวยกนคอ

ภาค ๑ เปนภาคทวาดวยพระมหากษตรยและประชาชน จะกลาวถงความเปนพลเมอง สทธเสรภาพของพลเมอง หนาทพลเมอง การมสวนรวมทางการเมอง และการมสวนรวมในการตรวจสอบ สอดวยสนาเงน

ภาค ๒ วาดวยผนาการเมองทดและสถาบนการเมอง ระบบผแทนทดและผนาการเมองทด แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ รฐสภา การคลงและการงบประมาณ ความสมพนธระหวางขาราชการนกการเมองและประชาชน การกระจายอานาจและการปกครองทองถน สอดวยสเหลอง

ภาค ๓ วาดวยนตธรรม ศาล และองคกรตรวจสอบการใชอานาจรฐ ประกอบดวย ศาลและกระบวนการยตธรรมทงหลายรวมถงการตรวจสอบ การใชอานาจรฐ สอดวยสแดง

ภาค ๔ วาดวยการปฏรปและการสรางความปรองดอง ซงจะมการปฏรปเพอลดความเหลอมลาและสรางความเปนธรรมและการสรางความปรองดอง สอดวยสเขยว

ค 

ในภาพของคณะอนกรรมาธการสอสารกบสงคม ในคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ ขอเรยนเชญทานผสนใจใหเขาไปตดตามความเคลอนไหว เรยนรเกยวกบขอมลและขาวสารของการยกรางรฐธรรมนญในครงนไดทเวบไซต (website) และเฟสบคเพจ (Facebook page) ดงน

ก. เวบไซต : www.myconstitutionthailand.com ข. เฟสบคเพจ “รฐธรรมนญของฉน” : www.facebook.com/

myconstitutionthailand นอกจากทเราชวนใหตดตามแลวยงขอเชญทานแสดงความคดเหน

หรอใหขอเสนอแนะในการยกรางรฐธรรมนญเขามาไดนอกเหนอจากการทเราไดไปเปดเวทตามจดตาง ๆ หรอสงเขามายงต ปณ. ๙ ปณฝ. รฐสภา ๑๐๓๐๕ หรอทกลองรบความคดเหนทวางไว ณ ททาการไปรษณย ๑,๓๐๐ แหง ทวประเทศโดยไมตองตดแสตมปไปรษณย

พบกนในจลสารฉบบหนาครบ คณะผจดทา

ง 

ศาลและกระบวนการยตธรรม

ศ.ดร. บรรเจด สงคะเนต กรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ

“ศาลและกระบวนการยตธรรม” เปนหมวดทบญญตไวในรางรฐธรรมนญ

ฉบบปฏรป ภาค ๓ ทวาดวยหลกนตธรรม ศาลและองคกรตรวจสอบการใชอานาจรฐโดยในภาค ๓ นแยกออกเปน ๒ หมวด คอ หมวด ๑ ศาลและกระบวนการยตธรรมและหมวด ๒ การตรวจสอบการใชอานาจรฐ

ในจลสารฉบบน จะกลาวเฉพาะหมวด ๑ ทวาดวยศาลและกระบวนการยตธรรม ซงแบงออกเปน ๕ สวน คอ สวนท ๑ บททวไป สวนท ๒ ศาลรฐธรรมนญ สวนท ๓ ศาลยตธรรม สวนท ๔ ศาลปกครอง สวนท ๕ ศาลทหาร มสาระสาคญโดยสรป ดงน

สวนท ๑ บททวไป บททวไปของ “ศาลและกระบวนการยตธรรม” เปนการวางหลกพนฐาน

ทเกยวกบ “กระบวนการยตธรรม” ทงระบบกลาวคอ ในชนของเจาหนาทของรฐ อยการและศาล โดยเฉพาะทเกยวกบ ๑.๑ “หลกนตธรรม” ๑.๒ “หลกการดาเนนการในกระบวนการยตธรรม” ๑.๓ การวนจฉยเกยวกบอานาจหนาทระหวางศาล ๑.๔ หลกประกนความเปนอสระของผพพากษาและตลาการ ๑.๕ องคกรบรหารงานบคคลของผพพากษาหรอตลาการ ๑.๖ วาระการดารงตาแหนงของประธานศาล และเกษยณอายของผพพากษาและตลาการ ๑.๗ องคกรอยการ ๑.๘ หลกประกนของเจาหนาทของรฐในกระบวนการยตธรรม

๒ 

๑.๑ หลกนตธรรม โดยทมการบญญตใหการปฏบตหนาทของรฐสภา คณะรฐมนตร

ศาล รวมทงองคกรตามรฐธรรมนญและหนวยงานของรฐ ตองเปนไปตามหลกนตธรรม ในบททวไปของสวนนจงนา “หลกนตธรรม” มาบญญตไว โดยถอวา เปนหลกการอนเปนรากฐานของรฐธรรมนญในระบอบประชาธปไตย ซงอยางนอยมหลกการพนฐานทสาคญ ๕ ประการ คอ

(๑) ความสงสดของรฐธรรมนญและกฎหมายเหนออาเภอใจของบคคลและการเคารพรฐธรรมนญและกฎหมายทงโดยรฐและประชาชน

(๒) การคมครองศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาค

(๓) การแบงแยกการใชอานาจ การตรวจสอบการใชอานาจรฐ และการปองกนและขดกนระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสาธารณะ

(๔) นตกระบวน ซงอยางนอยตองไมบงคบใชรฐธรรมนญหรอกฎหมายยอนหลงเปนโทษทางอาญาแกบคคล ใหบคคลมสทธในการปกปองตนเองเมอสทธหรอเสรภาพถกระบบ ไมบงคบใหบคคลตองใหถอยคาซงทาใหตองรบผดทางอาญา ไมทาใหบคคลตองถกดาเนนคดอาญาในการกระทาความผดเดยวกนมากกวาหนงครง มขอกาหนดใหสนนษฐานวาบคคลเปนผบรสทธอยจนกวาจะมคาพพากษาวาไดกระทาความผด

(๕) ความเปนอสระของศาลและความสจรตเทยงธรรมของกระบวนการยตธรรม

๑.๒ หลกการดาเนนการในกระบวนการยตธรรม หลกการดาเนนการในกระบวนการยตธรรมตงแตชนเจาหนาท

ถงกระบวนการพจารณาคดในชนศาลไดวางหลกการทวไปในแตละชนไว ดงน ก. กระบวนการยตธรรมตองเปนไปโดยถกตองตามรฐธรรมนญ

และกฎหมายมความเปนธรรม มมาตรฐานทชดเจนโปรงใส ตรวจสอบได มขนตอนการดาเนนกระบวนพจารณาทเหมาะสมกบประเภทคด มประสทธภาพไมลาชาโดยไมมเหตสมผล และเสยคาใชจายนอย

๓ 

๑.๓ การวนจฉยเกยวกบอานาจหนาทระหวางศาล ไดมการปรบปรง “คณะกรรมการวนจฉยชขาดอานาจหนาท

ระหวางศาล” ใหม ในกรณทมปญหาเกยวกบอานาจหนาทระหวางศาลยตธรรม ศาลปกครอง ศาลทหาร หรอศาลอน ไดกาหนดใหพจารณาวนจฉยชขาดโดยคณะกรรมการคณะหนงซงประกอบดวยประธานศาลทเกยวของกบปญหาทตองวนจฉยชขาด และผทรงคณวฒอนทางนตศาสตรอยางนอยสามคนแตไมเกนหาคนเปนกรรมการ ใหคณะกรรมการดงกลาวเลอกผทรงคณวฒเปนประธานกรรมการเปนรายคดทมปญหาตองพจารณาวนจฉย และใหหนวยธรการของคณะกรรมการมาจากหนวยธรการของศาลยตธรรมและศาลปกครองสลบกนทาหนาทคราวละหนงป หลกเกณฑการเสนอปญหาและการวนจฉยปญหา ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต

๑.๔ หลกประกนความเปนอสระของผพพากษาและตลาการ ยงคงหลกการในการคมครองความเปนอสระของผพพากษาและ

ตลาการ โดยกาหนดใหการพจารณาพพากษาคดเปนอานาจของศาล ซงตองดาเนนการใหเปนไปโดยยตธรรมตามหลกนตธรรม ตามรฐธรรมนญและกฎหมาย และในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย ผพพากษาและตลาการมอสระในการพจารณาพพากษาคดโดยปราศจากอคตทงปวง และตองมความร ความเชยวชาญ และประสบการณทเหมาะสมกบประเภทคดทตองพจารณาพพากษา ผพพากษาและตลาการจะเปนขาราชการการเมองหรอผดารงตาแหนงทางการเมองมได การแตงตง การโยกยาย การเลอนเงนเดอน และการเลอนตาแหนง ผพพากษาและตลาการ ตองมหลกประกนความเปนอสระ

นอกจากยงไดเพมเตมหลกการคมครองในการลงโทษทางวนยแกผพพากษาและตลาการ โดยกาหนดใหการลงโทษทางวนยของผพพากษาและตลาการโดยองคกรบรหารงานบคคลของศาลตองมหลกประกนในการใชสทธอทธรณโดยตรงไปยงศาลชนสงสดทผพพากษาหรอตลาการนนสงกดอยได ทงนเพอเปนหลกประกนใหแกผพพากษาและตลาการในการลงโทษทางวนย

๔ 

๑.๕ องคกรบรหารงานบคคลของผพพากษาหรอตลาการ ไดมการปรบปรงองคประกอบของคณะกรรมการซงเปนองคกร

บรหารงานบคคลของผพพากษาหรอตลาการใหม โดยกาหนดใหตองประกอบดวย (๑) ประธานของศาลนนเปนประธานกรรมการ (๒) ผแทนซงไดรบเลอกตงจากผพพากษาหรอตลาการของศาลนนในแตละชนศาลในสดสวนทเหมาะสม และ (๓) ผทรงคณวฒไมเปนหรอเคยเปนผพพากษาหรอตลาการและไมเปน ผดารงตาแหนงทางการเมอง ไมนอยกวาหนงในสามของจานวนกรรมการ ซงเปนผพพากษาหรอตลาการของศาลนน เปนกรรมการ โดยกรรมการซงเปนผแทนของผพพากษาหรอตลาการทไดรบเลอกตงและกรรมการผทรงคณวฒ ใหดารงตาแหนงไดเพยงวาระเดยว เวนแตเปนกรณทไมมผพพากษาหรอตลาการในชนศาลนนซงไมเคยไดรบการเลอกตงใหดารงตาแหนงดงกลาวมากอน ใหผซงไดรบเลอกตงนนดารงตาแหนงไดอกไมเกนหนงวาระ

ในกรณทไมมกรรมการผทรงคณวฒตามวรรคหนง หรอมแตไมครบจานวน ถาคณะกรรมการจานวนไมนอยกวาหกคนเหนวาเปนเรองเรงดวน ทตองใหความเหนชอบ ใหคณะกรรมการดงกลาวเปนองคประกอบและองคประชมพจารณาเรองเรงดวนนนได บคคลซงดารงตาแหนงกรรมการในองคกรบรหาร งานบคคลของศาลหนง จะไปดารงตาแหนงกรรมการในองคกรบรหารงานบคคลของศาลอนหรอกรรมการทมอานาจหนาทในการบรหารศาลใด ในเวลาเดยวกนมได

การกาหนดองคประกอบขององคกรบรหารงานบคคลของผพพากษาหรอตลาการใหมกเพอเปนหลกประกนใหแกผพพากษาและตลาการจะไดมตวแทนเขาไปเปนกรรมการ นอกจากนยงไดกาหนดใหมผทรงวฒจากภายนอกจานวนไมนอยกวาหนงในสาม ทงนเพอใหผทรงคณวฒดงกลาวไดทาหนาทเพอประโยชนของฝายตาง ๆ ในฐานะทเปนตวแทนจากบคคลภายนอก

๕ 

๑.๖ วาระการดารงตาแหนงของประธานศาลและเกษยณอายของ ผพพากษาและตลาการ

กาหนดวาระการดารงตาแหนงของประธานศาลฎกา ประธานศาลปกครองสงสด และประธานศาลอนนอกจากศาลรฐธรรมนญและศาลทหาร ใหมวาระการดารงตาแหนงสปนบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหดารงตาแหนงไดเพยงวาระเดยว ในกรณทผซงพนจากตาแหนงดงกลาวยงไมพนจากตาแหนงเพราะเหตทเกษยณอายราชการ ใหแตงตงผนนใหดารงตาแหนงอนตามทองคกรบรหารงานบคคลของศาลนนกาหนด การกาหนดหลกการดงกลาวเพอวางมาตรฐานการอยในตาแหนงของประธานดงกลาวใหอยในวาระในระยะเวลาทเหมาะสมเพอปองกนมใหอยในตาแหนงนานจนเกนไป

สาหรบผพพากษาหรอตลาการของศาลยตธรรม ศาลปกครอง และศาลอนนอกจากศาลทหาร ซงมอายครบหกสบหาปบรบรณแลว เปนอนพนจากราชการเมอสนปงบประมาณทผนนมอายครบหกสบหาปบรบรณ แตผพพากษาหรอตลาการทพนจากราชการเพราะเหตดงกลาว อาจรบราชการเปนผพพากษาหรอตลาการอาวโสตอไปไดจนมอายครบเจดสบปบรบรณ เปนการกาหนดมาตรฐานเกยวกบการเกษยณอายราชการของผพพากษาและตลาการใหมและใหมมาตรฐานเดยวกนทงศาลยตธรรมและศาลปกครอง

๑.๗ องคกรอยการ “องคกรอยการ” ถอวาเปนองคกรสวนหนงของกระบวนการ

ยตธรรม จงไดกาหนดหลกการสาคญทเกยวกบองคกรอยการไวในบททวไปนดวย โดยกาหนดหลกการสาคญทเกยวกบองคกรอยการไว ดงน

ก. องคกรอยการมอสระในการปฏบตหนาทใหเปนไปโดยยตธรรม ตามหลกนตธรรม ตามรฐธรรมนญและกฎหมาย โดยพนกงานอยการมอานาจหนาทตามทบญญตไวในรฐธรรมนญนและตามกฎหมายวาดวยองคกรอยการและพนกงานอยการและกฎหมายอน

ข. การแตงตง การโยกยาย การเลอนเงนเดอน และการเลอนตาแหนง วนยและการลงโทษทางวนยของพนกงานอยการ ตองมหลกประกนความเปนอสระ ทงน ตามทกฎหมายกาหนด

๖ 

ค. องคกรบรหารงานบคคลของขาราชการอยการตองเปนอสระ ประกอบดวย (๑) ประธานกรรมการซงมาจากผทรงคณวฒซงไมเปนหรอเคยเปนขาราชการอยการและไมเปนผดารงตาแหนงทางการเมอง (๒) อยการสงสด (๓) ผแทนของขาราชการอยการซงไดรบเลอกตงจากขาราชการอยการและ แตละชนในสดสวนทเหมาะสม และ (๔) ผทรงคณวฒซงตองไมเปนหรอเคยเปนขาราชการอยการหรอผดารงตาแหนงทางการเมองไมนอยกวาหนงในสามของจานวนกรรมการซงเปนขาราชการอยการทงหมดเปนกรรมการ โดยกรรมการซงไดรบเลอกตงจากขาราชการอยการและกรรมการผทรงคณวฒใหดารงตาแหนงไดเพยงวาระเดยว

ง. ในการสอบสวนคดอาญาทสาคญ ใหพนกงานอยการมอานาจสอบสวนรวมกบพนกงานสอบสวน ทงน ตามทกฎหมายบญญต เปนการกาหนดหลกการใหมเพอใหเปนไปตามมาตรฐานทวไปทพนกงานอยการจะตองเขามามสวนรวมในการสอบสวนดวย แตอยางไรกตามในชวงเรมตนจะกาหนดเภทคดทมความสาคญทจะใหพนกงานอยการเขามามสวนรวมในการสอบสวน

จ. คาสงชขาดคดเกยวกบคาสงฟอง ไมฟอง ถอนฟอง อทธรณฎกา ไมอทธรณฎกา หรอถอนอทธรณฎกา ของอยการสงสดตามกฎหมาย ตองแสดงเหตผลประกอบการมคาสง และตองใหมสวนไดเสยสามารถเขาถงไดโดยงาย เวนแตเปนเรองทเกยวของกบประโยชนสาธารณะประชาชนทวไปอาจเขาถงไดดวย ทงน ตามทบทกฎหมายบญญต

ฉ. ขาราชการอยการตองไมดารงตาแหนงหรอปฏบตหนาทใดในรฐวสาหกจหรอกจการอนของรฐในทานองเดยวกน หรอในหางหนสวนบรษท ไมเปนทปรกษาของผดารงตาแหนงทางการเมองหรอดารงตาแหนงใดในลกษณะเดยวกน ทงตองไมประกอบอาชพหรอวชาชพหรอกระทากจการใดอนเปนการกระทบกระเทอนถงการปฏบตหนาทหรอเสอมเสยเกยรตศกด แหงตาแหนงหนาทของพนกงานอยการ

๗ 

๑.๘ หลกประกนของเจาหนาทของรฐในกระบวนการยตธรรม ไดมการกาหนดหลกประกนของเจาหนาทของรฐในการปฏบต

หนาทในกระบวนการยตธรรม ตองเปนไปโดยเทยงธรรม ปราศจากอคตทงปวง ตามหลกนตธรรม ตามรฐธรรมนญ และตามกฎหมาย ซงเปนการยนยนหลกความอสระและเทยงธรรมของเจาหนาทของรฐในกระบวนการยตธรรมทงหมด

๑.๙ หนวยธรการของศาล ศาลรฐธรรมนญ ศาลยตธรรม ศาลปกครอง และศาลอนนอกจาก

ศาลทหารมหนวยธรการของศาลทเปนอสระ โดยมเลขาธการสานกงานศาลเปนผบงคบบญชาขนตรงตอประธานศาลนน การแตงตง การพนจากตาแหนง การประเมนประสทธภาพ และการดาเนนการทางวนย เลขาธการสานกงานศาลตองไดรบความเหนชอบองคกรบรหารงานบคคลของสานกงานศาลนน สานกงานศาลมอสระในการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการดาเนนการอน ทงน ตามทกฎหมายบญญต

สวนท ๒ ศาลรฐธรรมนญ รฐธรรมนญยงคงหลกการใหม “ศาลรฐธรรมนญ” ตอไปทงนเพอยนยน

“หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ” แตทงนไดมการปรบปรงองคประกอบของตลาการศาลรฐธรรมนญเลกนอย และยงไดปรบปรง “คณะกรรมการสรรหาตลาการศาลรฐธรรมนญ” ใหมความเหมาะสมยงขน ดงน

๒.๑ องคประกอบของตลาการศาลรฐธรรมนญ กาหนดใหศาลรฐธรรมนญ ประกอบดวยตลาการศาลรฐธรรมนญจานวนเกาคนซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามคาแนะนาของวฒสภาจากบคคล ดงตอไปน (๑) ผพพากษาในศาลฎกาซงดารงตาแหนงไมตากวาผพพากษาศาลฎกาและไดรบเลอกจากทประชมใหญศาลฎกาจานวนสองคน (๒) ตลาการในศาลปกครองสงสดซงไดรบการเลอกจากทประชมใหญตลาการในศาลปกครองสงสดจานวนสองคน (๓) ผทรงคณวฒสาขานตศาสตร จานวนสามคน โดยตองเปนผซงมความรความเชยวชาญ ดานกฎหมายมหาชนอยางนอยหนงคน และ (๔) ผทรงคณวฒสาขารฐศาสตรหรอผทมความเชยวชาญการบรหารภาครฐหรอผเชยวชาญจากองคกรทมใชภาครฐ จานวนสองคน

๘ 

๒.๒ องคประกอบของคณะกรรมการสรรหาตลาการศาลรฐธรรมนญ ประกอบดวย (๑) ผทรงคณวฒจานวนสคน ซงเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกาสองคน และเลอกโดยทประชมใหญตลาการในศาลปกครองสงสดสองคน (๒) ผทรงคณวฒจานวนสองคนซงเลอกโดยพรรคการเมองฝายรฐบาลหนงคน และเลอกโดยพรรคการเมองฝายคานหนงคน (๓) ผทรงคณวฒจานวนสองคน ซงเลอกโดยคณบดคณะนตศาสตรในสถาบนอดมศกษา และ (๔) ผทรงคณวฒจานวนสองคน ซงเลอกโดยคณบดคณะรฐศาสตรในสถาบนอดมศกษาและอาจมเพมเตมอกหนงคนจากแหลงอน

๒.๓ กระบวนการในการสรรหา เมอคณะกรรมการสรรหาตลาการศาลรฐธรรมนญดาเนนการสรรหาผสมควรไดรบการแตงตงไดแลวจะสงเรองใหวฒสภาใหความเหนชอบไดมการปรบปรงกระบวนการในการใหความเหนชอบของวฒสภา หากวฒสภาไมเหนชอบบคคลใดบคคลหนง ใหสงชอกลบไปยงคณะกรรมการสรรหาตลาการศาลรฐธรรมนญเพอเรมกระบวนการสรรหาใหม

๒.๔ กาหนดใหตลาการศาลรฐธรรมนญซงดารงตาแหนงประธาน ศาลรฐธรรมนญมาครบสามปแลวพนจากตาแหนงประธานศาลรฐธรรมนญ แตใหดารงตาแหนงตลาการศาลรฐธรรมนญตอไป แลวใหตลาการศาลรฐธรรมนญเลอกตลาการศาลรฐธรรมนญคนหนงใหดารงตาแหนงประธานศาลรฐธรรมนญ

สวนท ๓ ศาลยตธรรม ในสวนของศาลยตธรรมมทงสวนทคงหลกการเดมและสวนทมการ

ปรบปรงหลงจากเดม โดยมสาระสาคญ ดงน ๓.๑ คงหลกการใหมแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง

ในศาลฎกาโดยองคคณะผพพากษาประกอบดวย ผพพากษาในศาลฎกาซงดารงตาแหนงไมตากวาผพพากษาศาลฎกาหรอผพพากษาอาวโสซงเคยดารงตาแหนงไมตากวาผพพากษาศาลฎกาจานวนเกาคน ซงไดรบเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกาโดยวธลงคะแนนลบ และใหเลอกเปนรายคด สวนอานาจหนาทของ

๙ 

ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง การอทธรณคาพพากษาและวธพจารณาคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง

๓.๒ ใหศาลอทธรณ ศาลอทธรณภาคและศาลอทธรณคดชานญพเศษมอานาจพจารณาและพพากษาคดดงตอไปน

๓.๒.๑ คดเกยวกบการเลอกตงและการเพกถอนสทธเลอกตงในการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร และการไดมาซงสมาชกวฒสภาเปนอานาจของศาลอทธรณ และคดเกยวกบการเลอกตงและการเพกถอนสทธเลอกตง ในการเลอกตงผบรหารทองถนและสมาชกสภาทองถนทเกดขนในเขตทองทของศาลนนเปนอานาจของศาลอทธรณหรอศาลอทธรณภาค แลวแตกรณ

๓.๒.๒ คดเกยวกบการจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน และเอกสารประกอบ หรอจงใจยนบญชดงกลาวดวยขอความอนเปนเทจหรอปกปดขอเทจจรงทควรแจงใหทราบ ใหศาลอทธรณและศาลอทธรณภาคมอานาจพจารณาพพากษา

๓.๒.๓ คดชานญพเศษ ใหอทธรณตอศาลอทธรณคดชานญพเศษ ทงน ตามทกฎหมายบญญต

วธพจารณาและการพพากษาคดตาม (๑) และ (๒) ใหเปนไปตามระเบยบททประชมใหญศาลฎกากาหนด โดยตองใชระบบไตสวน และเปนไปโดยรวดเรว

สวนท ๔ ศาลปกครอง ในสวนของศาลปกครองสวนใหญใหคงหลกการเดม แตไดมการแกไข

ปรบปรงในบางประเดนใหมความเหมาะสมยงขนและไดมการเพมเตมเรองใหมบางประการ ดงน

๑๐ 

๔.๑ ยงคงหลกการใหมอานาจพจารณาพพากษาคดปกครองอนเนองมาจากการใชอานาจทางปกครองตามกฎหมายหรอเนองมาจากการดาเนนกจการทางปกครอง และการบรหารและการบรหารงานบคคลขององคกรตามรฐธรรมนญ รวมทงมอานาจพจารณาพพากษา เรองทรฐธรรมนญหรอกฎหมายบญญตใหอยในอานาจของศาลปกครอง โดยอานาจของศาลปกครองดงกลาวไมรวมถงการใชอานาจหนาทซงเปนการใชอานาจโดยตรงตามรฐธรรมนญขององคกรตามรฐธรรมนญนน โดยใหมศาลปกครองสงสด และศาลปกครองชนตน และจะมศาลปกครองชนอทธรณดวยกได

๔.๒ กาหนดใหมแผนกคดวนยการคลงและการงบประมาณ ในศาลปกครองกลางและศาลปกครองสงสดสาหรบองคคณะ อานาจหนาท และวธพจารณาของศาลแผนกคดวนจฉยการคลงและการงบประมาณ ใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง ทงน เพอใหสอดคลองกบการกาหนดมาตรการในการควบคมตรวจสอบการใชจายเงนของแผนดน

๔.๓ ผทรงคณวฒสาขานตศาสตรและผทรงคณวฒในการบรหารราชการ แผนดน อาจไดรบแตงตงใหเปนตลาการในศาลปกครองสงสดได การแตงตงใหบคคลดงกลาวเปนตลาการในศาลปกครองสงสด ใหแตงตงไมนอยกวาหนงในสของจานวนตลาการในศาลปกครองสงสดทงหมด และตองไดรบความเหนชอบของคณะกรรมการตลาการศาลปกครองตามทกฎหมายบญญตและไดรบ ความเหนชอบจากวฒสภากอน แลวจงนาความกราบบงคมทล สวนการคดเลอกตลาการในศาลปกครองชนตนเพอแตงตงใหดารงตาแหนงตลาการในศาลปกครองสงสดใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายวาดวยการจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองบญญต โดยตองไดรบความเหนชอบของคณะกรรมการ ตลาการศาลปกครองและไดรบความเหนชอบจากวฒสภากอน แลวจงนาความกราบบงคมทล ในการน ใหแตงตงไมนอยกวาหนงในสของจานวนตลาการ ในศาลปกครองสงสดทงหมด

๑๑ 

สวนท ๕ ศาลทหาร ยงคงหลกการใหศาลทหารยงคงมอานาจพจารณาพพากษาคดอาญา

ซงผกระทาผดเปนบคคลทอยในอานาจศาลทหารและคดอน

บทสรป ในหมวดของ “ศาลและกระบวนการยตธรรม” มความพยายาม

ในการวาง “หลกนตธรรม” เพอใหเกดความชดเจนในการนาไปปฏบต กาหนดใหดาเนนกระบวนยตธรรมมมาตรฐาน มความเปนธรรม โปรงใสตรวจสอบได กาหนดใหมหลกประกนความเปนอสระของผพพากษาและตลาการโดยเฉพาะกรณของการลงโทษทางวนยแกผพพากษาและตลาการ กาหนดมาตรฐานขององคกรบรหารงานบคคลของผพพากษาและตลาการโดยใหมผแทนของผพพากษาหรอตลาการและผทรงคณวฒจากบคคลภายนอกอยางนอยจานวนหนงในสามเพอเปนหลกประกนในการบรหารงานบคคลขององคกรตลาการ นอกจากน ยงไดกาหนดใหมหลกประกนของพนกงานอยการ และกาหนดมาตรฐานขององคกรบรหารงานบคคลขององคกรอยการเชนเดยวองคกรบรหารงานบคคลขององคกรตลาการ โดยเฉพาะประเดนการหามมใหขาราชการอยการจะตองไมดารงตาแหนงหรอปฏบตหนาทใดในรฐวสาหกจหรอกจการอนของรฐ ทงนเพอเปนหลกประกนความเปนอสระของพนกงานอยการ

ในสวนขององคกรตลาการ โดยเฉพาะในสวนของศาลรฐธรรมนญไดมการปรบปรงคณะกรรมการสรรหาตลาการศาลรฐธรรมนญใหมความเหมาะสมยงขน สาหรบศาลยตธรรมกาหนดใหศาลอทธรณ ศาลอทธรณภาคมอานาจพจารณาและพพากษาคดทเกยวกบการเลอกตงและคดเกยวกบการจงใจไมยนบญชแสดงรายการทรพยสนและหนสน หรอจงใจยนบญชดงกลาวดวยขอความเปนเทจหรอปกปดขอเทจจรงทควรแจงใหทราบ และในสวนของศาลปกครองกาหนดใหมแผนกคดวนยและการคลงและการงบประมาณในศาลปกครองกลางและศาลปกครองสงสด

๑๒ 

“...หลกนตธรรมเปนหลกการ อนเปนรากานของรฐธรรมนญใน

ระบอบประชาธปไตย ซงอยางนอยมหลกการพนฐานทสาคญ ๕ ประการ ดงน ๑. ความสงสดของรฐธรรมนญและกฎหมาย เพออาเภอใจของบคคล

และการเคารพรฐธรรมนญและกฎหมายทงโดยรฐและประชาชน ๒. การคมครองศกดศรความเปนมนษย สทธเสรภาพ และความเสมอภาค ๓. การแบงแยกการใชอานาจ การตรวจสอบการใชอานาจรฐ และ

การปองกนและยดแยงระหวางประโยชนสวนบคคลและประโยชนสาธารณะ ๔. นตกระบวน ซงอยางนอยตองไม บงคบใชรฐธรรมนญหรอ

กฎหมายยอนหลงเปนโทษทางอาญาแกบคคลใหบคคลมสทธในการปองกนตนเองเพอสทธหรอเสรภาพถกกระทบ ไมบงคบใหบคคลใหถอยคาซงทาใหตองรบผดทางอาญา ไมทาใหบคคลตองถกดาเนนคดอาญาในการกระทาความผดเดยวกนมากกวาหนงครง มขอกาหนดใหสนนษฐานวาเปนผบรสทธอยจนกวาจะมคาพพากษาวาไดกระทาความผด

๕. ความเปนอสระของศาลและความสจรตเทยงธรรม ของกระบวนการยตธรรม”

รฐธรรมนญฉบบปฏรป กบความเปนธรรมทขาราชการจะไดรบ

ปรชา วชราภย

รองประธานกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ คนทหา ประธานอนกรรมาธการ คณะท ๕ หมวดวาดวย

ความสมพนธระหวางขาราชการนกการเมองและประชาชน

“การปฏรปการบรหารราชการแผนดน” เปนประเดนหวขอสาคญลาดบตน ๆ ทถกคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญหยบยกขนมาพจารณาเพอหาขอยตวามประเดนสาคญใดบางทตองรบดาเนนการ

เรองใหญ ๆ ทถกนาขนสการพจารณา หนไมพนประเดนดงตอไปน การพฒนาประสทธภาพและประสทธผลของการบรหารราชการ

แผนดน ทมงการใหบรการเพอตอบสนองความตองการของประชาชน การบรหารราชการอยางมจรยธรรมและธรรมาภบาล รวมถงการ

วดผลสมฤทธทชดเจน การจดการทสามารถใหประชาชนและพลเมองเขาถงการบรการของรฐ

โดยการมสวนรวม การจดบทบาท ภารกจ ขนาด และการขยายตวของภาครฐ ทจะตอง

ปรบบทบาทโดยภาคเอกชนและภาคประชาสงคมจะตองสามารถขอจดบรการสาธารณะได และสามารถตรวจสอบการจดบรการสาธารณะทไดมาตรฐานและมคณภาพได และทสาคญทสดกคอ

การจดดลอานาจระหวางการบรหารสวนกลาง ภมภาค และทองถนใหชดเจนเพอใหประชาชนมสวนรวมและบทบาทมากขน

๑๔ 

ประเดนการปฏรปการบรหารราชการแผนดนทกลาวมาขางตน มปจจยสาคญทจะทาใหเกดเปนความสาเรจหรอมสมฤทธผลไดกคอ การดาเนนการของผปฏบต อนไดแก ขาราชการทอยในสวนราชการหรอเจาหนาทของรฐ ทอยในหนวยงานตาง ๆ ทวประเทศนนเอง

เมอสงคมหรอประเทศตงความหวงอยางมากในการปฏรปประเทศและการปฏรประบบบรหารราชการแผนดนในรฐธรรมนญฉบบนแลว ตองลองตงคาถามตอไปวา มสงใดบางทขาราชการจะไดรบ หรอจะมเครองมอใดบางทจะใชเพอเปนเครองมอในการนาไปสความสาเรจได ?

การใหบรการประชาชน ไมวาจะเปนการใหบรการดวยจตสานกหรอเปนการบรการไปตามหนาท ยอมถอเปนหนาทของขาราชการทงหลายทงปวง ทจะปฏบตหนาทใหสมพระบรมราโชวาททพระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระราชทานเนองในโอกาสวนขาราชการพลเรอน ปพทธศกราช ๒๕๓๓ วา “ในการปฏบตราชการนน ขอใหทาหนาทเพอหนาท อยานกถงบาเหนจรางวลหรอผลประโยชนใหมาก ขอใหถอวาการทาหนาทไดสมบรณ เปนทงรางวลและประโยชนอยางประเสรฐ จะทาใหบานเมองไทยของเราอยเยนเปนสขและมนคง”

เมอจะเชอมนวาขาราชการทงหลายยดถอและปฏบตตามพระบรมราโชวาทเปนหลกอยแลว แตในการรางรฐธรรมนญฉบบปฏรปนกไดตอกยาความสาคญของขาราชการเพมขนอก จะเหนไดวารฐธรรมนญฉบบนเปนฉบบแรกทไดบญญตเรอง “ความสมพนธระหวางขาราชการ นกการเมอง และประชาชน” ไว และแยกเปนหมวดหมอยางชดเจน วตถประสงคกเพอใหแตละฝายมความเขาใจถงความสมพนธทจะตองมซงกนและกน และควรปฏบตตอกนและกนอยางไร

ในหมวดความสมพนธระหวางขาราชการ นกการเมอง และประชาชนนน มเรองสาคญทเปนการสรางความเปนธรรมใหแกขาราชการทตองกลาวถง ๒ ประการ คอ

๑๕ 

ประการท ๑ คณะกรรมการดาเนนการแตงตงขาราชการโดยระบบคณธรรม

คณะกรรมการชดนจะดาเนนการเพอใหการแตงตงขาราชการระดบสง คอ ปลดกระทรวงหรอตาแหนงผบรหารทเทยบเทาปลดกระทรวง อยบนพนฐานของระบบคณธรรมอยางแทจรง

องคประกอบของคณะกรรมการชดน จะประกอบดวยกรรมการ ๗ คน ทพระมหากษตรยทรงแตงตงตามคาแนะนาของวฒสภา โดยสรรหาจากบคคล ๓ กลม ไดแก (๑) กรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) จานวน ๒ คน (๒) ผเคยดารงตาแหนงปลดกระทรวงหรอหวหนาสวนราชการทเทยบเทาปลดกระทรวง และพนจากราชการไปแลว ซงไดรบเลอกตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต จานวน ๓ คน และ (๓) ผดารงตาแหนงประธานกรรมการจรยธรรมของทกกระทรวงซงเลอกกนเอง ตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต อกจานวน ๒ คน

คณะกรรมการชดนมวาระการดารงตาแหนง ๓ ปนบตงแตวนททรงแตงตง โดยจะดารงตาแหนงไดเพยงวาระเดยว ทาหนาทในการพจารณารายชอผทมความเหมาะสมทจะดารงตาแหนงปลดกระทรวงหรอผดารงตาแหนงเทยบเทา จานวน ๓ รายชอ เพอเสนอใหนายกรฐมนตรพจารณา และนาความกราบบงคมทลเพอทรงแตงตงใหดารงตาแหนงตอไป

แตหากนายกรฐมนตรยงไมเหนชอบทจะแตงตงบคคลตามรายชอ ทเสนอในวาระแรกนน นายกรฐมนตรสามารถใหคณะกรรมการนาเสนอรายชอเพมเตมไดภายในระยะเวลาทกาหนดไดอกดวย

การดาเนนการแตงตงขาราชการระดบปลดกระทรวงหรอผดารงตาแหนงเทยบเทาปลดกระทรวงดวยวธการน จาเปนตองมกฎหมายลาดบรองกาหนดวธการในรายละเอยด เพอใหเกดความเปนธรรมตอไปดวย เชน ใหมการสอบถามความเหนหรอลกษณะบคคลและลกษณะภารกจจากรฐมนตรเจาสงกด เพอนามาประกอบการพจารณา จะตองใหมการสมครหรอแสดงเจตนารมณสาหรบบคคล

๑๖ 

ทไมไดรบราชการอยในกระทรวงทจะมการพจารณาแตงตง เพอใหเปนการแตงตงระบบเปด รวมทงจะตองใหสานกงาน ก.พ. จดทาขอมลประวตและผลงานของบคคลเพอประกอบการพจารณา เปนตน

วธการแตงตงขาราชการระดบปลดกระทรวง หรอผดารงตาแหนง ทเทยบเทาปลดกระทรวงในราชการพลเรอน โดยคณะกรรมการทประกอบดวยบคคลผมคณธรรมเชนน ยอมเชอมนไดวาขาราชการจะไดรบความเปนธรรม ในการแตงตง เชอมนไดวานกการเมองทมคณธรรมจะเหนพองกบกระบวนการน และเชอมนไดวาจะสามารถปดชองทางของระบบอปถมภในราชการไดอกดวย

จากเหตการณทเกดขนในระยะเวลาหลายปทผานมา ทพบวาระบบอปถมภเขามากาวกายในระบบราชการมากขนและรนแรงขนมาโดยตลอดนน เปนคาตอบทชดเจนแลววาการแตงตงดวยระบบคณธรรมเปนสงทสาคญและจาเปนอยางมาก การปองกนดวยการดาเนนการให “หวขบวน” กจะสามารถนาแนวทางนไปกาหนดใชเพอใหเกดผลทเปนการแตงตงโดยระบบคณธรรมเชนเดยวกน

สาหรบขาราชการประเภทอน ในรางรฐธรรมนญน กไดกาหนด ไวลวงหนาแลวเชนกนวา สามารถนาไปปรบใชไดตามทกฎหมายจะบญญตไว

ประการท ๒ การสงการหรอมอบหมายใหปฏบตราชการ รฐธรรมนญฉบบปฏรปนไดบญญตไววา “การสงการในการบรหาร

ราชการแผนดน ใหกระทาเปนลายลกษณอกษร เวนแตในกรณฉกเฉนหรอจาเปน อาจสงดวยวาจาได แตใหผรบคาสง บนทกเปนลายลกษณอกษรและเสนอใหผลงนามในภายหลง ขาราชการหรอเจาหนาทของรฐใดดาเนนการไปโดยปราศจากการสงการดงกลาว ยอมตองรบผดชอบตามกฎหมายดวยตนเอง ตามทกฎหมายบญญต” และ “ขาราชการและเจาหนาทของรฐซงไมดาเนนการตามคาสงทไมชอบดวยรฐธรรมนญหรอกฎหมายยอมไดรบความคมครอง”

๑๗ 

ขอกาหนดตามรฐธรรมนญขอน แมวาใจประมวลจรยธรรมของขาราชการบางประเภทจะไดกาหนดไวแลว แตกเปนเพยงกฎหมายลาดบรอง ผลการใชบงคบอาจไมไดผลเทาทควร ทงทเปนเรองสาคญ

จากสภาพขอเทจจรงตลอดระยะเวลาทผานมา ทขาราชการทกลาดบชนตางรสกอดอดใจทจะตองปฏบตตามคาสงการดวยวาจา โดยเฉพาะคาสงดวยวาจาทไมชอบดวยกฎหมาย ผดทานองคลองธรรมหรอผดจรยธรรม แตกไมสามารถโตแยงไดอยางเตมท

บดน รฐธรรมนญอนเปนกฎหมายสงสดของประเทศไดบญญตขอนไว จงนบวาจะเปนประเดนสาคญททาใหขาราชการผไมประสงคจะปฏบตตามคาสงทไมชอบ สามารถดาเนนการตามรฐธรรมนญโดยจดทาบนทกคาสง ใหสงการเปนลายลกษณอกษรได

ขาราชการผใดเมอปฏบตตามรฐธรรมนญแลวถกลงโทษหรอถกกลนแกลงจากผบงคบบญชา กสามารถไปดาเนนการรองเรยน รองทกข หรอไปฟองรองตอได และจะไดรบการคมครองตามรฐธรรมนญ ซงจะเปนเกราะปองกนแกตวขาราชการทยนหยดตอสในสงทถกตอง แตหากขาราชการไมยนหยดในการกระทาทถกตองดงกลาว กตองยอมรบผลของการกระทาทผดจากรฐธรรมนญนและตองรบผดชอบตามกฎหมายดวยตนเอง

กรณนถอไดวา รฐธรรมนญสรางเกราะคมกนใหแกขาราชการแลว แตขาราชการตองหยบเกราะนมาใชคมกนตนเองใหปลอดภยจากภยนตรายทเหนไดชดจากการไมปฏบตตามดวย

นอกจากสองเรองใหญทไดกลาวมาแลวน เรองของ สทธเสรภาพในการรวมกลมของขาราชการและเจาหนาทของรฐ กจาเปนทจะตองดาเนนการใหเกดผลในทางปฏบตเชนกน แมวาประเดนดงกลาวจะเคยถกกาหนดไวในมาตรา ๖๔ แหงรฐธรรมนญ พทธศกราช ๒๕๕๐ มากอนแลว แตกยงไมสามารถนาออกสการปฏบตไดจนถงบดน

๑๘ 

รฐธรรมนญฉบบใหมยงคงบรรจประเดนเนอหานไว ดวยความมงมนวา การรวมตวของขาราชการและเจาหนาทของรฐโดยไมกระทบประสทธภาพ ในการบรหารราชการแผนดนและความตอเนองในการจดทาบรการสาธารณะนน เปนสงทบรรดามวลขาราชการทงหลายจกตองรวมกนผลกดนใหมการบญญตเปนรายละเอยดของกฎหมายใหได เพอใชเปนเครองมอในการพทกษสทธความเปนขาราชการในสงทถกทควร และการมคณธรรมในการบรหารราชการแผนดนตอไป

บนทกเจตนารมณรฐธรรมนญ

คานณ สทธสมาน โฆษกกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ

ประธานอนกรรมาธการบนทกเจตนารมณรฐธรรมนญ และจดทาจดหมายเหตการยกรางรฐธรรมนญ

มนษยเราตามปกตจะทากจกรรมใดกตามยอมมความมงหมาย

ทตองการผลของการกระทา เมอยงไมมการจดตงวางระบบกดาเนนชวต ไปตามธรรมชาตอยางไมซบซอน แตเมอมนษยมาอยรวมกนเปนสงคมและมการจดตง “กฎ” อยางเปนระบบแบบแผนขนอยางมวฒนธรรมประเพณ กใชระบบระเบยบในสงคมชวยใหเกดสงทตองการขน

กฎทวานไมมความเปนเหตเปนผลแทจรงตามธรรมชาต แตเปนกฎ ทจดวางกนขนดวยการตกลงยอมรบรวมกนของสมาชกในสงคมเพอใหสงคมอยรวมกนไดดวยด เมอสงคมมววฒนาการมากขน การจดวางระบบระเบยบในสงคมจงเปนความสามารถพเศษของมนษยทจะทาใหชวตและสงคมของตนไดประโยชนมากทสด และในทสดมนษยไดตกลงใจรวมกนวาจะถอเอาสง ทเรยกวา “กฎหมาย” เปนตวกาหนดการอยรวมกน

รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของสงคม เปนกฎหมายของกฎหมายทงปวง เปนบทบญญตกอตงองคกรโครงสรางพนฐานของรฐและกาหนดหนาทตลอดจนความสมพนธระหวางองคกรเหลานน รวมทงเปนหลกประกนสทธเสรภาพของประชาชน

รฐธรรมนญจงมความสาคญอยางยงตอสทธ เสรภาพ หนาทของประชาชน และการใชอานาจโดยองคกรของรฐตาง ๆ อนเปนทมาของความคดเรองความสมพนธระหวางบคคลและรฐ สทธเสรภาพและหนาทของบคคล

๒๐ 

อานาจหนาทตลอดจนความสมพนธระหวางองคกรตาง ๆ ของรฐอกทหนง ถอเปนหลกสาคญเบองตนหรอเปนเจตนารมณของรฐธรรมนญอนเปนรากฐานทมาแหงเนอหาสาระของรฐธรรมนญ

เมอบางสวนขององคาพยพในสงคมมการกระทาทไมเปนไปตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ จงเปนปญหาใหญวาจะทาอยางไรใหรฐธรรมนญทดสามารถนาไปใชใหบรรลผลตามเปาหมาย นาไปสววฒนาการของการเปลยนแปลง ทางการเมอง

ความสาคญจงอยทวาการจะทาความเขาใจถงเจตนารมณของรฐธรรมนญฉบบใหมไดอยางถกตองควรเปนเชนไร

ปกตเจตนารมณของรฐธรรมนญมกจะถกกาหนดไวในคาปรารภของตวรฐธรรมนญ โดยมเหตผล ๓ ประการ คอ

๑. เจตนารมณแหงรฐธรรมนญคอหลกอดมคตทบคคลในสงคมตองการและเชอถอ ควรไดรบการเนนเปนพเศษ สาระของรฐธรรมนญเปนเพยงเครองมอทจะใหไดมาซงหลกอดมคตเทานน

๒. การนาหลกการทเปนเจตนารมณของรฐธรรมนญสน ๆ มากลาวไวจะชวยใหรฐธรรมนญมความหมายและเปนทจดจาในหลกการไดงายมากยงขน

๓. เจตนารมณแหงรฐธรรมนญเปนรากฐานทมาของรฐธรรมนญ เพราะฉะนนจงตองเปนหลกทใชอธบายในการตความจดประสงคและสาระตาง ๆ ทบรรจไวในรฐธรรมนญ

เนองจากรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศเมอมการกระทาทผดไปจากเจตนารมณของรฐธรรมนญ การตความรฐธรรมนญจงมความสาคญอยางยง เนองจากอาจกระทบถงสทธ เสรภาพ หนาท และความรบผดของรฐและประชาชนโดยตรง การตความรฐธรรมนญจงตองกระทาดวยความรอบคอบพถพถน ผทตความรฐธรรมนญจงมวธการเชนเดยวกนกบการตความกฎหมายทว ๆ ไป คอ ใชเครองมอชวย ไดแก

๒๑ 

๑. คาปรารภของรฐธรรมนญ ๒. หลกกฎหมายทวไปทนามาใชตความรฐธรรมนญ คอสภาษตทวา

พงตความกฎหมายไปในทางทเปนผลมากกวาในทางทไรผล ๓. หลกการตความตามประเพณการปกครอง ๔. หลกการตความกฎหมายมหาชนทมงประโยชนสาธารณะหรอ

ประโยชนแหงรฐตองคานงถงเหตผลและความจาเปนของรฐ และผลกระทบทอาจเกดขนตามมา

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ มาตรา ๓๕ กาหนดไวชดเจนวา ใหคณะกรรมาธการยกราง ไปพจารณาเจตนารมณทสาคญ ดงน

๑. การรบรองความเปนราชอาณาจกรอนหนงอนเดยวจะแบงแยกมได ๒. การใหมการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมขทเหมาะสมกบสภาพสงคมของไทย ๓. กลไกทมประสทธภาพในการปองกน ตรวจสอบ และขจดการทจรต

และประพฤตมชอบทงในภาครฐและภาคเอกชน รวมทงกลไกในการกากบและควบคมใหการใชอานาจรฐเปนไปเพอประโยชนสวนรวมของประเทศชาตและประชาชน

๔. กลไกทมประสทธภาพในการปองกนและตรวจสอบมใหผเคยตองคาพพากษาหรอคาสงทชอบดวยกฎหมายวากระทาการทจรตหรอประพฤตมชอบ หรอเคยกระทาการอนทาใหการเลอกตง ไมสจรตหรอเทยงธรรม เขาดารงตาแหนงทางการเมองอยางเดดขาด

๕. กลไกทมประสทธภาพททาใหเจาหนาทของรฐโดยเฉพาะผดารงตาแหนงทางการเมองและพรรคการเมอง สามารถปฏบตหนาทหรอดาเนนกจกรรมไดโดยอสระ ปราศจากการครอบงาหรอชนา โดยบคคลหรอคณะบคคลใด โดยไมชอบดวยกฎหมาย

๒๒ 

๖. กลไกทมประสทธภาพในการสรางเสรมความเขมแขงของหลกนตธรรม และการสรางเสรม คณธรรม จรยธรรม และธรรมาภบาลในทกภาคสวนและทกระดบ

๗. กลไกทมประสทธภาพในการปรบโครงสรางและขบเคลอนระบบเศรษฐกจและสงคมเพอให เกดความเปนธรรมอยางยงยน และปองกนการบรหารราชการแผนดนทมงสรางความนยมทางการเมอง ทอาจกอใหเกดความเสยหายตอระบบเศรษฐกจของประเทศและประชาชนในระยะยาว

๘. กลไกทมประสทธภาพในการใชจายเงนของรฐใหเปนไปอยางคมคาและตอบสนองตอประโยชนสวนรวมของประชาชนโดยสอดคลองกบสถานะทางการเงนการคลงของประเทศ และกลไกการตรวจสอบและเปดเผยการใชจายเงนของรฐทมประสทธภาพ

๙. กลไกทมประสทธภาพในการปองกนมใหมการทาลายหลกการสาคญทรฐธรรมนญจะไดวางไว

๑๐. กลไกทจะผลกดนใหมการปฏรปเรองสาคญตาง ๆ ใหสมบรณตอไปใหคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญพจารณาถงความจาเปนและความคมคา ทตองมองคกรตามรฐธรรมนญหรอองคกรทกอตงขนโดยอาศยอานาจตามรฐธรรมนญ ในกรณทจาเปนตองม ใหพจารณามาตรการทจะใหการดาเนนงานขององคกรดงกลาวเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผลดวย

เพอใหกลไกและขบเคลอนการทางานของคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญไปเปนอยางมประสทธภาพ ในคราวการประชมคณะกรรมาธการฯ เมอวนท ๖ พฤศจกายน พ.ศ.๒๕๕๗ ทประชมเหนควรมการจดทาเจตนารมณรฐธรรมนญและจดหมายเหตการรางรฐธรรมนญ ขน จงมประกาศลงวนท ๗ พฤศจกายน พ.ศ.๒๕๕๗ จดตงคณะอนกรรมาธการบนทกเจตนารมณรฐธรรมนญและการจดทาจดหมายเหตการยกรางรฐธรรมนญ ทาหนาทพจารณาศกษา วเคราะหและจดทาบนทกเจตนารมณรฐธรรมนญและจดหมายเหต

๒๓ 

การยกรางรฐธรรมนญ รวมทงปฏบตหนาทตามทคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญมอบหมาย ประกอบดวย

๑. นายคานณ สทธสมาน ประธานอนกรรมาธการ ๒. ศาสตราจารยปยนาถ บนนาค รองประธาน คณะอนกรรมาธการ คนทหนง ๓. นางสาวกนกวล ชชยยะ รองประธาน คณะอนกรรมาธการ คนทสอง ๔. นายพรพน พสณพงศ รองประธาน คณะอนกรรมาธการ คนทสาม ๕. นางสาวนยนา แยมสาขา รองประธาน คณะอนกรรมาธการ คนทส ๖. รองศาสตราจารยมานตย จมปา โฆษกคณะอนกรรมาธการ ๗. นางสาวพมพพรรณ ไพบลยหวงเจรญ อนกรรมาธการ ๘. ผชวยศาสตราจารยนววรรณ วฒฑะกล อนกรรมาธการ ๙. นางสาวยรารตน พนธยรา อนกรรมาธการ ๑๐. นางยราพร สมบญสข อนกรรมาธการ ๑๑. นางสาวปทมา สบกาปง อนกรรมาธการ ๑๒. ผชวยศาสตราจารยณฐวณ บนนาค อนกรรมาธการ ๑๓. นายธนภน วฒนกล เลขานการคณะอนกรรมาธการ ๑๔. นายไพบลย มงคลศภวาร ผชวยเลขานการ คณะอนกรรมาธการ ๑๕. นางสาวทวตยา สนธพงศ ผชวยเลขานการ คณะอนกรรมาธการ

๒๔ 

การรางรฐธรรมนญตงแตอดตทผานมา เคยมการบนทกเจตนารมณเปนรายมาตราไวเปนครงแรกในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ แตยงไมมความสมบรณเพยงพอ การจดทารางรฐธรรมนญครงนจงไดใหความสาคญกบการบนทกเจตนารมณรฐธรรมนญตงแตแรกเรม โดยตงคณะอนกรรมาธการขนมาทางานควบคไปกบกระบวนการรางรฐธรรมนญตงแตเรมตน เรมทางานนบหนงดวยกน มอนกรรมาธการและเจาหนาทฝายเลขานการทางานประจาอยกบคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ คณะอนกรรมาธการดานเนอหาทกคณะ และคณะอนกรรมาธการยกรางบทบญญตรางรฐธรรมนญเปนรายมาตรา และกาหนดใหบนทกเจตนารมณรางรฐธรรมนญเสรจสมบรณภายหลงการรางรฐธรรมนญเสรจไมนานนก เพอใหคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญพจารณา ตรวจแกไข และรบรองบนทกเจตนารมณรฐธรรมนญ

โดยในบนทกเจตนารมณฉบบสมบรณจะไดกลาวถงทมาของแตละมาตรา ตงแตในชนอนกรรมาธการดานเนอหา ชนการตดสนใจในคณะกรรมาธการ ยกรางรฐธรรมนญชดใหญ ชนอนกรรมาธการยกรางบทบญญตรายมาตรา ชนการเสนอแกไขโดยสภาปฎรปแหงชาต คณะรฐมนตร คณะรกษาความสงบแหงชาต และชนตดสนสดทายในคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ โดยจะเปนการบนทกโดยสรปแตจะมเชงอรรถใหตามไปคนควาอานในบนทกการประชม ของคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญครงทเกยวของ และบนทกชวเลขของการประชมครงนน ๆ ดวย

ในขนนาเสนอรางรฐธรรมนญรางแรกตอสภานตบญญตแหงชาตภายในวนท ๑๗ เมษายน ๒๕๕๘ น กจะมแนบบนทกเจตนารมณรายมาตราไปดวย เพอใหการอภปรายแสดงความคดเหนของสมาชกสภาปฎรปแหงชาตและการชแจงของคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญมความสะดวกและสรางความเขาใจกนไดโดยงายกวาการพจารณาทมแตตวรางรฐธรรมนญแตเพยงอยางเดยว

๒๕ 

เพยงแตในบนทกเจตนารมณฉบบแรกวนท ๑๗ เมษายน ๒๕๕๘ น จะยงเปนเพยงบนทกจากชนการประชมคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญเทานน เพราะกระบวนการพจารณายงไมจบ

ในการอภปรายแตละมาตรา จะมการกาหนดใหบนทกเหตผลและความหมายทแทจรงไวในบนทกเจตนารมณในแทบทกมาตรา โดยเฉพาะมาตรา ทบญญตขนใหม จะมการบนทกประเดนและเหตผลทคณะผยกรางไดมการหยบยก ขนมาพจารณาในระหวางทมการยกรางรฐธรรมนญ เพอใหเกดความเขาใจ ในหลกการและเหตผลของแตละมาตรา

ขอยกตวอยางเชนเมอถงมาตราทวาดวยคณสมบตของผทจะเขารบการสรรหามาเปนกรรมการในองคกรตามรฐธรรมนญทใชอานาจตรวจสอบการใชอานาจรฐทกาหนดไววาใหสรรหาจากผมความเปนกลางทางการเมองและความซอสตยสจรตเปนประจกษ กจะมการอภปรายกนอยางกวางขวางวาความเปนกลางนมอยจรงหรอไม ความเปนกลางหมายถงผทไมเคยแสดงความคดเหนอะไรเลยหรอไม ผลการอภปรายกจะตอบวาไมใช ความเปนกลาง ณ ทนหมายถงความไมเปนฝกฝายทางการเมองเปนหลก

ในการประชมคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ คณะอนกรรมาธการดานเนอหา และคณะอนกรรมาธการยกรางบทบญญตรายมาตรา จะมอนกรรมาธการบนทกเจตนารมณรฐธรรมนญและจดทาจดหมายเหตการยกรางรฐธรรมนญเขาไปอยรวมทกครง ทงในระดบอนกรรมาธการ และระดบเจาหนาท

เชอวาจะเปนรฐธรรมนญฉบบแรกทมบนทกเจตนารมณสมบรณมากทสด

สวนการจดทาจดหมายเหตนนกเพอใหประชาชนไดมโอกาสทราบถงความเปนมา วธการ และขนตอนในการจดทารฐธรรมนญ กไดมการบนทกภาพและเกบเอกสารทกชนตงแตวนแรก

๒๖ 

เปนททราบกนดวาเปาหมายของการจดทารางรฐธรรมนญครงน เพอใหเกดความเปนธรรม ความเสมอภาค และเทาเทยม ลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจและสงคม ดวยการเพมอานาจและบทบาทของภาคประชาชน ทมความคดเหนทแตกตางกน แตสามารถอยรวมกนไดอยางเขาใจ และมแนวทางมงเนนไปสการปฏรปประเทศเพออนาคตของคนรนใหมทเปรยบไดวาเปน “รนอาทตยอทย (Sunrise Generation)” โดยจะกาวขามใหพนความขดแยงของคน “รนอาทตยอสดง (Sunset Generation)” ทนาไปสความราวฉาน ทตอเนองยาวนาน

คณะอนกรรมาธการบนทกเจตนารมณรฐธรรมนญและการจดทาจดหมายเหตการยกรางรฐธรรมนญ เลงเหนวาเจตนารมณของรฐธรรมนญเปนปจจยสาคญประการหนงทชวยใหเขาใจไดวาเหตใดบทบญญตแตละมาตราของรฐธรรมนญจงไดเปนเชนนน คณะผรางมเหตผล ขอคดเหน ขอถกเถยง หลกการ ทฤษฎทางนตศาสตร รฐศาสตรและศาสตรแขนงตาง ๆ ทเกยวของในแตละมาตรามความเปนมาอยางไร จงไดวางกรอบการดาเนนการบนทกเจตนารมณรฐธรรมนญและจดหมายเหตการยกรางรฐธรรมนญ โดยแบงออกเปน ๔ ชองทางสาคญ ไดแก

๑. การบนทกเจตนารมณรฐธรรมนญ โดยจะทาการบนทกเจตนารมณทเปนมตของทประชมคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ ทผานการพจารณาในประเดนและขอคดเหนตาง ๆ ซงไดมการหยบยกขนพจารณาในชนคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ ทงน เพอแสดงใหเหนถงความเปนมาของแตละมาตราของรฐธรรมนญ

๒. การจดทาจดหมายเหตการณยกรางรฐธรรมนญ โดยการจดเกบขอมลปฐมภม (Primary Source) ในเชงการรวบรวมตนฉบบเอกสารตาง ๆ ทเกยวของกบการพจารณายกรางรฐธรรมนญ การบนทกเหตการณและเรองราว ในชวงระหวางกระบวนการเรมตนของการจดทารฐธรรมนญจนแลวเสรจ

๒๗ 

๓. การจดทาจดหมายเหตการณยกรางรฐธรรมนญ โดยจดเกบขอมลปฐมภม (Primary Source) ในเชงประวตศาสตร โดยจดทาเปนการสมภาษณประวตศาสตรจากคาบอกเลา (Oral History) ทเกยวของกบการจดทารฐธรรมนญจากบคคลสาคญของประเทศไทย

๔. การจดทารปแบบของรายงานสรปผลในภาพรวมของการรางรฐธรรมนญในครงนทงหมด

คณะอนกรรมาธการบนทกเจตนารมณรฐธรรมนญและการจดทา

จดหมายเหตการยกรางรฐธรรมนญ มงหวงทจะใหภารกจตามทไดรบมอบหมายครงนมสวนทาใหประชาชนทวไป เจาหนาทและหรอองคกรของรฐทกภาคสวน ไดมโอกาสไดเขาใจเจตนารมณของรฐธรรมนญอยางถกตอง อกทงเปนแหลงขอมลสาหรบการศกษา คนควา อางอง และเปนรวมเปนสวนหนงของหนาประวตศาสตรในการปฏรปประเทศไทย จะไดทาการรวบรวมประเดนและขอคดเหน คนหาเจตนารมณของผยกรางทไดมการพจารณาในแตละมาตราใหถกตองครบถวนสมบรณทสด

๒๘ 

คณะอนกรรมาธการสอสารกบสงคม ในคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ

๑. นายมานจ สขสมจตร ประธานอนกรรมาธการ ๒. นายมชย วระไวทยะ รองประธานอนกรรมาธการ ๓. นายคานณ สทธสมาน ๔. พลเอก เลศรตน รตนวานช ๕. พลโท นาวน ดารกาญจน ๖. นายประดษฐ เรองดษฐ ๗. นายวสนต ภยหลกล ๘. นายสมศกด มกดาวรรณกร ๙. นายโอม ศวะดตถ

๑๐. นางสาวเพชราภรณ เจรญนพนธวานช ๑๑. นางสาวออนอษา ลาเลยงพล ๑๒. นางสาวประภาพรรณ ภวเจนสถต ๑๓. นางศรกล เลากยกล ๑๔. นายวรวฒ เครอแกว ๑๕. นางสาวนสาชล รตนสาชล ๑๖. นายศรวฒน วงศจารกร ๑๗. นายธนพชร นาควชระ เลขานการอนกรรมาธการ

มอานาจหนาท ดงน ๑. ดาเนนการสอสารกบสงคมใหเกดความเขาใจอนด ในการยกราง

รฐธรรมนญ ๒. ปฏบตงานอนตามทคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญมอบหมาย

_____________________