โครงการประชุมเวทีวิชาการ ...92 โครงการประช มเวท ว ชาการระด บชาต SMARTS คร

90 โครงการประชมเวทวชาการระดบชาต SMARTS ครงท 2

สงคมศาสตร

โครงการประชมวชาการระดบชาต SMARTS ครงท 2

(The National SMARTS Conference II)

หวขอ

“สงคมศาสตร”

ผด าเนนรายการ

อาจารย ดร.พงศภค บานชน

อาจารยศรณย ดนสถตย

คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร๑

http://www.google.co.th/url?sa=t&rct=j&q=%E0%B8%84%E0%B8%93%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%20%E0%B8%A1%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%A2%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C&source=web&cd=8&ved=0CI0BEBYwBw&url=http%3A%2F%2Fwww.ku.ac.th%2Fdepartment%2Fms.html&ei=fY6sT7XTMu2ZiAfRr7WkAw&usg=AFQjCNFpsPsvvyt7zqi_QSeSmqIq7vOqTA&cad=rja

โครงการประชมเวทวชาการระดบชาต SMARTS ครงท 2 91

สงคมศาสตร๑

การสรางอตลกษณของเดกก าพราในสถานสงเคราะหเดกและเยาวชน Identity Formation of Orphans in a Children and Youth Home

วชชตา ชแกว

นกศกษาปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร๑

บทคดยอ การศกษาเรอง “การสรางอตลกษณ๑ของเดกก าพราในสถานสงเคราะห๑เดกและเยาวชน” ไดพยายามชใหเหนถงการกาวสพนทสาธารณะของเดกก าพราในปจจบน โดยถายทอดผานเรองเลาของเดกก าพรา และผทเกยวของกบเดกก าพรา เพอน าเสนอถงอตลกษณ๑ความเปนตวตนของปจเจก หรอกลมบคคล ภายใตการถกกดทบจากวาทกรรมตางๆ และการศกษาในครงนไดมวตถประสงค๑เพอศกษาการสรางอตลกษณ๑เกยวกบ “เดกก าพรา” ในสถานสงเคราะห๑ของพนทหาดใหญแหงหนง โดยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ ศกษาขอมลจากภาคสนาม การสงเกตแบบมสวนรวม การปฏสมพนธ๑กบผใหขอมลโดยตรง ซงกระท าโดยการสมภาษณ๑อยางไมเปนทางการ และวเคราะห๑โดยผานแนวคดเรองอตลกษณ๑ โดยก าหนดขอบเขตพนทศกษาคอ สถานสงเคราะห๑เดกและเยาวชนแหงหนงของอ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ผลการวจยพบวา อตลกษณ๑ของเดกก าพรามการสรางขนหลากหลายและแตกตางภายใตการนยามความเปนตวตนของเดกก าพราทมตอกลมคนอนและบรบททางสงคม โดยสรป การศกษาครงนนบเปนการเปดพนทอตลกษณ๑ของเดกก าพราใหมความยดหยน และหลดพนจากกบดกของวาทกรรมเดยว ตลอดจนเขาใจในความซบซอนของความสมพนธ๑และเปนไปตามความสมพนธ๑ทเดกก าพรามกบคนอนและคนอนมกบเดกก าพรา ความมพลวตทมการโยกยาย ถายเท โตตอบ ปะทะประสานกนอยตลอดเวลาภายใตพนททมความเขมขนในความสมพนธ๑ของสงคม และความหลากหลายทางวฒนธรรม

ค าส าคญ: เดกก าพรา, อตลกษณ๑, สถานสงเคราะห๑เดกและเยาวชน Abstract The study on “Identity Formation of Orphans in a Children and Youth Home” attempts to illustrate how presently orphans step out into a public space through accounts of orphans and people related to them. The purpose is to present the identity of individuals or groups of people under oppression of different discourses, and the study investigated identity formation of “orphans” in a home in Hat Yai area. The data of this qualitative research were collected from the field, observations, and interactions directly with the informants through informal interviews. The data were analyzed using concepts of identity,



and the study area was a children and youth home in Hat Yai District, Songkla Province. The results of the study revealed that orphans formed their many and different identities under their own meaning of being orphans who differed from other groups and social contexts. In conclusion, this study opens an identity space of orphans so that it is flexible and not being confined in only one discourse, and offers understanding of the complex relationship and relationship that orphans have with other people as well as the relationship that others have with orphans; the dynamics where moving, transferring, interacting, colliding and coordinating taking place all the time in the space where intensive social relationships and cultural diversity exists.

Keywords: orphans, identity, children and youth home บทน า

เดกทกคนเปรยบเสมอนตนไมทตองการการดแลเอาใจใส มผคอยดแลรดน า พรวนดน ใสปย จงจะสามารถเจรญเตบโตไดอยางสมบรณ๑ แตในขณะเดยวกนยงมเดกอยไมนอยทประสบปญหา ตาง ๆ ไมวาจะเปนเดกเรรอน ถกทอดทง ก าพรา ยากจน อนาถา ไรทพง ซงเดกเหลานกเปรยบเสมอนตนไมทออนแอ ทตองการการดแลเอาใจใสเปนพเศษ เพอใหกลบกลายเปนตนไมทเจรญเตบโตงอกงามขนมาได

และเมอกลาวถง “เดกก าพรา” สงทนกถงคอปรากฏการณ๑ทางสงคมเกยวกบปญหาเดก ซงเปนเครองชในมมกลบใหเหนวาสงคมนนก าลงเปนสงคมทมปญหา ยงปญหาเดกรนแรงเพยงใด กยงสะทอนใหเหนวาเปนสงคมทมปญหารนแรงเพยงนน การทจะท าความเขาใจปญหาเดกไดอยางถงแกนและลกซงเพยงพอนน ไมอาจอาศยเพยงความรและความคดโดยล าพงได แตตองอาศยความรสก ความรก ความศรทธา และความเชอมนในคณคาของความเปนมนษย๑ อาศยจตใจทออนละมม เอออาทร และความตระหนกในศกยภาพของชวตนอยๆ มาเปนฐานของความรและความคด และตามท (วลลภ ตงคณานรกษ๑, 2531) ไดกลาวไววาปญหาเดกเปนปญหาทละเอยดออน มสาเหตสบเนองมาจากปจจยทงทางดานโครงสรางของระบบสงคม และระบบจตส านกของบคคลในสงคม เมอผนวกกบปจจยทางดานความออนดอยทางสรระ และการขาดประสบการณ๑แหงการเรยนรชวตของเดก เดกในฐานะผเยาว๑จงตกเปนฝายถกกระท าจากสงคมอยางไมอาจปฏเสธได

เมอเดกก าพรารวมตวกนอยเปนกลมของสงคมในสถานสงเคราะห๑ เดกเหลานจะมพฤตกรรมทแสดงออกไมเหมอนกนเดกทอยในครอบครวธรรมดาทวไป เพราะเดกเหลานเปนเดกทขาดความรก ขาดความอบอน ตลอดจนขาดความเอาใจใสจากญาตพนองของตน ถงแมวาทางสถานสงเคราะห๑จะจดสถานทอยอาศยใหเหมอนกบบาน จดพอบาน แมบานคอยดแลเอาใจใส แตกไมสามารถทจะทดแทนความตองการทางจตใจของเดกก าพราเหลานได สงคมของเดกก าพราจงเปนสงคมทแคบ และแวดลอมไปดวยปญหา เดกทกคนทเขามาอยในสถานสงเคราะห๑ ตางกไดประสบกบปญหาตางๆ ทางครอบครวและจตใจมาทกคน สภาพจตใจจงไดรบความกดดน เมอไมมทางระบายสงเหลานก



แสดงออกมาทางอารมณ๑ เดกบางคนมอาการเงยบขรม บางคนเอะอะ หรอแสดงการขดขนตอระเบยบขอบงคบของสถานสงเคราะห๑ จงเปนความส าคญอยางยงทจะตองศกษาถงสภาพจตใจของเดกเหลานน มใชวาใหเขาแตเพยงอาหาร ทอยอาศยอนเปนความตองการทางรางกายเทานน

สถานสงเคราะห๑เดกมความเปนสถานททมใชส งคงท หากแตมการเปลยนสภาพอยตลอดเวลา สถานสงเคราะห๑เดกเปนสถานททมความหมาย อาจมองไดวาเปนสถานทท าบญหรอในกลบกนอาจมความหมายของการเปนสถานทลางบาปหรอสะเดาะเคราะห๑ไดในเวลาเดยวกน ซง พเชฐ สายพนธ๑ ไดกลาววา การไมคงทของความหมายเหลาน ขนอยกบประสบการณ๑ชวตของผคนทเขามาใชสถานทนน รวมกบความหมายทเกดขนจากระบบความสมพนธ๑ของมนษย๑ในสถานทนน ๆ เชอมโยงความสมพนธ๑กบคนอน ๆ ในสถานทใกลเคยงความหมายทปรากฏอยในสถานทแตละแหง จงเปนผลของกระบวนการปฏสมพนธ๑ทางสงคม (Social Interaction) ทเชอมโยงระหวางคนกบสถานทตางๆ และมวาทกรรมเปนตวสรางความหมายใหกบสถานทเหลานนพรอมกบจนตนาการบคคลทเกดจากจนตนาการรวม ซงมความหมายทมไดจ ากดเพยงความเปนสถานทแหงนนเทานน แตมความหมายรวมจากความสมพนธ๑ทเกดขนตามสถานทตาง ๆ รวมกนในอาณาบรเวณของพนท (พเชฐ สายพนธ๑, 2544)

จากทกลาวในขางตน จงเหนไดวาการศกษาการกระท าในชวตประจ าวนท าใหเหนถงการปะทะสงสรรค๑ของสงทสงคมก าหนดให โดยเปนกฏเกณฑ๑ หรอคานยมตางๆ ทมผลกบการตดสนใจเลอกกระท าของปจเจก นนการสรางอตลกษณ๑ของเดกก าพราในชวตประจ าวนกเชนกนไดแอบแฝงไวดวยนย หรอความหมายบางอยางทเปนผลสบเนองมาจากคานยม วฒนธรรม และสงคม เชนบคลกทาทางในการปฏบตตามกฎระเบยบ ขอบงคบในสถานสงเคราะห๑ของเดกก าพรานนไดแฝงไวดวยอดมการณ๑ของการกระท า ทมงมนในการสอใหคนในสงคมรบรและเขาใจในสงทกระท า นอกจากในพนทของสถานสงเคราะห๑แลวนน ภายในพนทของเรองสวนตวกไดแฝงไวดวยนยบางอยางดวยเชนกน เชน ในพฤตกรรมการท ากจกรรมตาง ๆ กบเพอน ๆ ทไมมการยอมแพ ไดแฝงไวดวยวฒนธรรมการเอาตวรอดของเดกก าพรา จากทกลาวมานสะทอนใหเหนไดวา ในทกการกระท ายอมมความหมายแอบแฝงซอนเรนไวทงสนไมวาจะเปนเรองใดๆ กตาม

การสรางอตลกษณ๑ของเดกก าพราภายใตบรบทของสงคมนน ไดแฝงไวดวยความตระหนกและเขาใจในสภาพพนท ทประกอบดวยความหลากหลายในดานตาง ๆ โดยภายในพนทแตละสวนยอมมความหลากหลายทแตกตางกน ทงนการสรางอตลกษณ๑ของเดกก าพรากยอมจะมความแตกตางกนไป โดยแปรเปลยนใหเกดความสมพนธ๑เชอมโยงกบกลมคน และบรบทของพนทนนๆ นอกจากนความเขาใจ ความรสก หรอประสบการณ๑ทไดรบมาจากในแตละพนทนน กยอมจะมผลตอการตความ ท าความเขาใจ หรอความรสกนกคดของเดกก าพรา เพอประมวลผลกอนการเลอกสรางอตลกษณ๑ภายในพนทตาง ๆ และในหาสรางอตลกษณ๑ของแตละบคคล ไดเกดจากการแอบแฝงมาอยางแยบยลของกระบวนการทอตลกษณ๑สวนบคคล (Personal Identity) กลายมาเปนอตลกษณ๑ทางสงคม (Social or Pubic Identity) และกระบวนการทสงคมหลอหลอมอตลกษณ๑ปจเจกขนมา โดยน าเสนอใหเหนกระบวนการทเกบซมซบเอาคานยมจากสงคมผานกระบวนการขดเกลาจากพอ



แม หรอโรงเรยน (Appropriation) กระบวนการทคานยมเกยวกบบทบาทตาง ๆ ถกผนวกเขามาในโลก “สวนตว” ทซงอตลกษณ๑สวนบคคลกอตวเปนรปรางขน (Transformation) จะเหนไดวากระบวนการดงกลาว นบเปนสวนทปจเจกถกก าหนดการสรางอตลกษณ๑จากสงคม และดานทปจเจกเลอกใหความหมาย และกระท าภายในกรอบทถกก าหนดใหดวย

ดงนน ภาพของเดกก าพราทมความสขสนกสนาน อาจเกดขนภายใตบรรยากาศของกจกรรมตาง ๆ ในสถานสงเคราะห๑ เดกแตละคนจะแสดงออกแตกตางกน ซงอภญญา เฟองฟสกล ไดกลาววา “ความเปนตวตน” หรอ “ความเปนตวฉน” (Self) กอตวขนไดในบรบททางสงคมเทานน มโนทศน๑ของ Self ประกอบดวยความรสกทเรามตอตวเราเองและความรสกทเราคดวาคนอนมตอเรา ซงเกดมาจากกระบวนการปฏสมพนธ๑กบผอน (อภญญา เฟองฟสกล, 2546) โดยเดกทเขารวมกจกรรมกจะพายามแสดงออก โดยจะคลอยตามในบรรยากาศทเกดขน ตวตนของเดกก าพราแสดงออกไดสอดคลองกบเสอผาเครองแตงกายทสวมใส ซงอาจเปนชดทไมไดดแลวสวยงามมากนก แตทส าคญ เดกก าพราไดแสดงตวตนใหสอดรบกบพนทสถานสงเคราะห๑เดกและสถานการณ๑ทสมพนธ๑กน อยางเชน พยายามแยงตอบค าถามเพอใหไดรางวลและเปนทชนชมยอมรบในหมเพอน รวมถงคนอน ๆ ใหไดความรสกภาคภมใจวาตนเองกเปนคนเกง สามารถตองค าถามได ซงเปนการยอมรบความสมพนธ๑ทเกดขน ภายใตโครงสรางทางสงคมในสถานสงเคราะห๑เดก การยอมรบโครงสรางดงกลาวน ท าใหเดกไดรบอ านาจทท าใหตนเองรสกมคณคา เปนทยอมรบของทกคน วตถประสงค

เพอศกษาการสรางอตลกษณ๑ของเดกก าพราในสถานสงเคราะห๑แหงหนงในอ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา วธการวจย

การศกษาเรอง “การสรางอตลกษณ๑ของเดกก าพราในสถานสงเคราะห๑เดกและเยาวชน” นน เปนการศกษาปรากฏการณ๑ผานวธการวจยในเชงคณภาพ (Qualitive Research) และผวจยไดใหความส าคญกบขอมลในภาคสนามโดยศกษาขอมลดวยสองวธ คอ วธทหนงเปนการศกษาขอมลจากเอกสาร และวธทสองเปนการศกษาขอมลจากสนาม ในการศกษาขอมลเอกสาร ผวจยไดจ าแนกประเภทขอมลจากเอกสารตาง ๆ ออกเปนสองลกษณะ คอ ขอมลลกษณะแรกเปนขอมลเอกสารทางวชาการ บทความ งานวจย งานวทยานพนธ๑ โดยมประเดนทสามารถน ามาเชอมโยงกบเดกก าพรา เชน ประเดนพนททางสงคม ประเดนการใชชวตประจ าวน เปนตน

สวนขอมลลกษณะทสองเปนขอมลเอกสารดานแนวคดและทฤษฎ การศกษาขอมลในสวนนจะชวยเปนแนวทางก าหนดกรอบการศกษาอนจะน าไปสการคนหาค าตอบได

ส าหรบวธทสองของการเกบขอมลเปนการศกษาจากภาคสนาม เพอใหมองเหนความซบซอนในการใชชวตของเดกก าพราผานปรากฏการณ๑ท เกดขนในสนามและชวยมองเหนความสมพนธ๑ระหวางบคคลหรอกลมบคคล ในการเกบขอมลภาคสนาม ผวจยไดใชวธการสมภาษณ๑



และสงเกต ซงการสมภาษณ๑ทเกดขนระหวางผวจยกบผทถกวจย จะเปนไปในลกษณะของการสมภาษณ๑ทไมเปนทางการ เปนการพดคยอยางเปนกนเองในประเดนตาง ๆ ทสมพนธ๑กบการศกษาและสะทอนใหเหนถงวธคด หรอความเปนตวตน ทงนตวผวจยจ าเปนจะตองสรางความสนทสนม คนเคย และไววางใจใหเกดขนระหวางตวผวจยกบผถกวจย เพอใหน ามาซงการลนไหลของขอมลทจะไดรบ และในสวนของการสงเกต ผวจยสงเกตถงลกษณะพฤตกรรมและการกระท าตางๆ เพอน ามาสะทอนตความใหเหนถงอตลกษณ๑หรอความเปนตวตนของบคคล ทซ งเปนอตลกษณ๑ของปจเจกหรออตลกษณ๑รวมภายใตการใชชวตและอตลกษณ๑ตางภายใตบรบททางสงคม วฒนธรรม ความเชอ และคานยมทแตกตางกน

การเลอกกลมผใหขอมลในการศกษาครงน ประกอบดวย ผใหขอมลหลก

- เดกก าพราทอาศยอยในสถานสงเคราะห๑เดกและเยาวชนแหงหนงในจงหวดสงขลา

ผใหขอมลรอง - ผบรหารของสถานสงเคราะห๑เดกและเยาวชนแหงหนงในจงหวดสงขลา ผดแลเดกใน

สถานสงเคราะห๑เดกและเยาวชนแหงหนงในจงหวดสงขลา - นกจตวทยาประจ าสถานสงเคราะห๑เดกและเยาวชนแหงหนงในจงหวดสงขลา - ผทเคยอาศยอยในสถานสงเคราะห๑เดกและเยาวชนแหงหนงในจงหวดสงขลา ทประสบ

ความส าเรจในชวต - ประชาชนทมบานเรอนอยในบรเวณใกลเคยงกบสถานสงเคราะห๑เดกและเยาวชนแหง

หนงในจงหวดสงขลา - ประชาสงเคราะห๑จงหวดสงขลาหรอตวแทนจากหนวยงานทเกยวของ

ผลการวจยและอภปราย

จากการศกษาในครงน ไดสะทอนใหเหนถงอ านาจของความสมพนธ๑ทเกดขนตางๆทางสงคม และถอไดวาเปนเงอนไขส าคญท เขามากดทบ ปะทะ หรอครอบง าโดยตรงตอการด ารงวถชวตประจ าวน และการสรางอตลกษณ๑ของเดกก าพรา ทงน จากวถชวตประจ าวนของเดกก าพรา ท งทเปนชวตการอยรวมกนในสงคมภายนอก และชวตสวนตว นอกเหนอจากการอยรวมกนในสงคมภายนอกนน ผวจยพบวาวถชวตประจ าวนของเดกก าพรามการเคลอนไหว และเปนพลวตภายใตอ านาจของความสมพนธ๑ทเกดขน โดยทการเคลอนไหวและเปนพลวต ดงกลาว จะมลกษณะเนนย า สรางใหม หรอมการสบทอดกอใหเกดความหลากหลายภายใตแตละสถานการณ๑ หรอพนทในชวตประจ าวน นอกจากนสถานการณ๑ในชวตประจ าวนของเดกก าพรานน มไดถกจ ากดใหอยเพยงพนทใดพนทหนงเทานน หากแตมการขามไปมาระหวางพนทตางๆ ได ดงนนการสรางอตลกษณ๑ของกลมเดกก าพรานน กยอมมความหลากหลายเพอใหสอดคลองกบความสมพนธ๑ทมตอกลมคน หรอพนทตาง ๆ ทางสงคม ทงน การสรางอตลกษณ๑ของเดกก าพรา ผวจยพบวาเกดจากการหลอมรวมกนระหวางอตลกษณ๑ของปจเจกและอตลกษณ๑รวมภายใตการอยรวมกนในสงคม โดยทอตลกษณ๑



ของปจเจกจะเกดขนจากบรบทแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรม ประสบการณ๑ หรอคานยมสวนตว และอตลกษณ๑รวมภายใตการอยรวมกนในสงคมไดเกดขนจากการบมเพาะวชาความร อดมการณ๑รวมในการอยรวมกนในสงคม และสงคมหรอวฒนธรรมภายในสถานสงเคราะห๑ และจากบทความของ อรญญา ศรผล (2545, 14) ศกษาภาพลกษณ๑ฝนกบกระบวนการกกขงอตลกษณ๑ชาวมง ไดอธบายใหเหนถงกระบวนการสรางอตลกษณ๑ประดษฐ๑ของรฐ ทกกขงชาวมงไวกบภาพลกษณ๑อนเลวรายของฝน กระบวนการดงกลาวไดสรางภาพตวแทนของชาวมงขนดวยปฏบตการทางดานภาษาผานกลไกตาง ๆ โดยเฉพาะในสอสาธารณะ ซงท าใหภาพตวแทนดงกลาวกลายเปนภาพแหงความจรง ท าใหอตลกษณ๑ของชาวมงจะเปนอนไปเสยมได นอกจากนกปลกและคาฝน ผท าลายปา และสรางปญหาใหกบสงคมไทย นอกจากนในบทความของ ปนดดา บณยสาระนย (2542, 40) เรอง “ชนเผาอาขา : ภาพลกษณ๑ทถกสรางใหสกปรก ลาหลง แตดงดดใจ” ไดวเคราะห๑ใหเหนถงกระบวนการสรางอตลกษณ๑ประดษฐ๑โดยรฐและสงคมไทย ใหชาวอาขากลายเปนชนเผาทลาหลง สกปรกและมประเพณและพฤตกรรมทางเพศทส าสอน อตลกษณ๑ประดษฐ๑ถกสรางและผลตซ าผานวาทกรรมในสอของรฐ รวมถงสอสาธารณะ เชน รายการละครโทรทศน๑ หนงสอพมพ๑ และบทเพลง ทงสองบทความทกลาวในขางตนนชใหเหนถงกระบวนการสรางอตลกษณ๑ประดษฐ๑ทมความซบซอนของรฐ ซงในปรากฏการณ๑ความเปนจรงนนกลมคนดงกลาวอาจจะมภาพลกษณ๑ทถกประดษฐ๑สรางขนหรอไมกไดเชนกน สอดคลองกบการศกษาอตลกษณ๑ของเดกก าพรา ทไดถกน าเสนอถงการประดษฐ๑สรางภาพลกษณ๑ แตไดเปนการศกษาในทศทางทตรงกนขามกบผลงานการศกษาวจยในขางตน โดยเปนการประดษฐ๑สรางภาพ หรอสอใหเกดเขาใจในทศทางดานบวกใหเกดขนกบเดกก าพรา จากภาพลกษณ๑ภายนอก ไมวาจะดวยการแตงกายทสวมใส ซงอาจเปนชดทไมไดดแลวสวยงามมากนก แตทส าคญ เดกก าพราไดแสดงตวตนใหสอดรบกบพนทสถานสงเคราะห๑เดกและสถานการณ๑ทสมพนธ๑กน หรอน าเสนอไปถงการกระท าของเดกก าพราในสะทอนใหเกดความเขาใจในการกระท าของเดกก าพรา แตภาพลกษณ๑ดงกลาวทปรากฏ และสรางความเขาใจใหเกดขนกบบคคลภายในสงคมนน มอาจจะสอหรอน าเสนอถงอตลกษณ๑ของเดกก าพราตามปรากฏการณ๑ความเปนจรงไดทงหมด เนองจากอตลกษณ๑ไดถกทบซอนดวยมตของความหลากหลาย และเปนพลวต ทงในแงของการถกกดทบจากวาทกรรมตาง ๆ ซงไดรวมไปถงการกดทบจากกระบวนการสรางอตลกษณ๑ประดษฐ๑สรางภาพลกษณ๑และความเขาใจใหกบเดกก าพรา จงเปนผลใหคนภายในสงคมตางเกดมมมอง และความเขาใจตอเดกก าพราไปในทศทางเดยวกน ดงเชน ความคาดหวงดวยการสรางภาพใหแกเดกก าพราในดานบวกทเดกก าพราควรจะปฏบตตวอยางไร จงจะเปนทยอมรบจากสงคม หรอเดกมประโยชน๑เพราะเดกเปนอนาคตของชาต เปนตน



สรปและขอเสนอแนะ จากการศกษาในครงน ไดน าเสนอใหเหนถงความหลากหลายในตวตนของเดกก าพราทมได

เปนไปตามภาพลกษณ๑ หรอความเขาใจของคนภายในสงคมเพยงเทานน หากแตเดกก าพราสามารถทจะสรางอตลกษณ๑ หรอความเปนตวตนไดอยางหลากหลายและแตกตางภายใตบรบทพนททางสงคมตาง ๆ ซงความหลากหลายในตวตนของเดกก าพราจะน าไปสการมองเหนถงคณคาทมอยภายในเดกก าพรา โดยมใชเปนเพยงแตการมองจากรปลกษณ๑ภายนอก หรอตความจากความเขาใจทมอยเดมของคนภายในสงคมเทานน ผลการวจยในครงน สามารถสรปผลไดวาการสรางอตลกษณ๑ของเดกก าพราทไดปรากฏในวถชวตประจ าวนนน สามารถเกดขนไดหลากหลายรปแบบ โดยการเชอมโยงความสมพนธ๑ของพนทตาง ๆ ภายในสงคม กลมคนทปฏสมพนธ๑ และอ านาจของความสมพนธ๑ทเกดขน ทงนการสรางอตลกษณ๑ไดเปนความพยายามในการสรางตวตนภายใตอ านาจในการนยามของตนเอง ความคาดหวงจากกลมคนอน และความสมพนธ๑ในบรบทพนททางสงคม ซงการสรางอตลกษณ๑ดงกลาว สามารถสะทอนใหเหนถงความซบซอนในความสมพนธ๑ทเกดขนกบบคคล และรวมถงความซบซอนของความสมพนธ๑ทางสงคม และในการศกษาครงนนบเปนการเปดพนทอตลกษณ๑ของเดกก าพราใหมความยดหยน ตลอดจนเขาใจในความซบซอนของความสมพนธ๑ ความมพลวตทมการโยกยาย ถายเท โตตอบ ปะทะประสานกนอยตลอดเวลาภายใตพนททมความเขมขนในความสมพนธ๑ของสงคม และมความหลากหลายทางวฒนธรรม จากทไดกลาวมานสามารถสะทอนเหนไดวาเดกก าพรา นบเปนอกกลมหนงทมความหลากหลายซบซอนเชนเดยวกนกบกลมคนอนๆ ทด ารงชวตอยรวมกนภายในสงคม

ขอเสนอแนะ ในงานการศกษาครงน จงตองการใหคนภายในสงคมไดเกดความตระหนกร ถงความสามารถ และคณคาทมอยภายในกลมคนดงกลาวดวยเชนกน เพอมใหเกดการกดกน แบงกนพนททางสงคมส าหรบกลมคนใดกลมคนหนงเทานน นอกจากนการศกษาครงนยงตองการทจะสะทอนใหเหนถงแงมมความสมพนธ๑ทเดกก าพรามตอพนทตางๆทางสงคม รวมถงตองการทจะเปดพนทในการยอมรบในคณคาของเดกก าพราท มความหลากหลายเฉกเชนเดยวกบกลมคนอน เพอน าไปสการเปดพนททางสงคมใหแกเดกก าพราไดน าเสนอคณคาทมอยภายในตวตน และน าไปสการพฒนาตอสงคมโดยรวมดวยเชนกน กตตกรรมประกาศ

บทความการวจยเรองการสรางอตลกษณ๑ของเดกก าพราในสถานสงเคราะห๑เดกและเยาวชนส าเรจได เนองจากบคคลหลายทานไดกรณาชวยเหลอใหขอมล ขอเสนอแนะ ค าปรกษาแนะน า ความคดเหนและก าลงใจขอขอบพระคณทาน ดร.สรพงษ๑ ยมละมย อาจารย๑ทปรกษา และผชวยศาสตร๑ ดร.เกษตรชย และหม และขอขอบพระคณ ดร.อทศ สงขรตน๑ คณะกรรมการประเมนงานวจยฉบบ(ราง) ทายสดน ผวจยขอขอบพระคณพอ แม พ นอง และเพอน ๆ ทชวยสงเสรมสนบสนนกระตนเตอน และเปนก าลงใจตลอดมาใหผเขยนจดท าบทความการวจยครงน



บรรณานกรม

ปนดดา บณยสาระนย. 2546. ชนเผาอาขา: ภาพลกษณ๑ทถกสรางใหสกปรก ลาหลง แตดงดดใจ ในอตลกษณ๑ ชาตพนธ๑ และความเปนชายขอบ. ปนแกว เหลองอรามศร, บรรณาธการ. หนา 81-114. กรงเทพฯ: ศนย๑มานษยวทยาสรนธร (องค๑การมหาชน).

พเชฐ สายพนธ๑. (2544). เกย๑: ในฉากชวตแหงสลมสถาน ใน ชวตชายขอบ ตวตนกบความหมาย. ปรตตา เฉลมเผา กออนนตกล, บรรณาธการ. กรงเทพฯ: ศนย๑มานษยวทยาสรนธร.

วลลภ ตงคณานรกษ๑. (2531). เดกทถกลมในสงคมไทย. กรงเทพฯ: มลนธสรางสรรค๑เดก. อภญญา เฟองฟสกล. (2546). อตลกษณ๑. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. อรญญา ศรผล. 2545. ฝนกบคนมง: พลวตหลากหลาย และความซบซอนแหงอตลกษณ๑ของคนชาย

ขอบ, ใน อตลกษณ๑ ชาตพนธ๑ และความเปนชายขอบ. ปนแกว เหลองอรามศร, บรรณาธการ. หนา 27-78. กรงเทพฯ: ศนย๑มานษยวทยาสรนทร (องค๑การมหาชน).

อานนท๑ กาญจนพนธ๑. 2548. ทฤษฎและวธวทยาของการวจยวฒนธรรม. กรงเทพฯ: อมรนทร๑. อานนท๑ กาญจนพนธ๑. 2549. อยชายขอบมองลอดความร รวมบทความเนองในวาระครบรอบ 60 ป

ฉลาดชาย รมตานนท๑. ใน การตอสเพอความเปนคนของคนชายขอบในสงคมไทย,อานนท๑ กาญจนพนธ๑, บรรณาธการมตชน., หนา 3-32.



ผหญงผานเลนส:การเผยเรอนรางสพนทออนไลน Woman’s through the lens: Disclosure of bodies through in the online space

วรธ โสเจยยะ


บทคดยอ

บทความชนนเปนสวนหนงของงานวจยเรอง ผหญงในกลองออนไลน๑ มวตถประสงค๑เพอศกษาการเปนผกระท าการของผหญงทเปดเผยเรอนรางผานกลองในโลกออนไลน๑สพนทสาธารณะและการจองมอง โดยใชระเบยบวธเชงคณภาพไดศกษาถงเรองราวผหญงทเผยเรอนรางบนพนทออนไลน๑ ทปรากฏในโปรแกรมสนทนาออนไลน๑แคมฟรอก โดยมงท าความเขาใจตอการกระท าการตางๆของผหญงซงสะทอนใหเหนถงความรสกนกคดในประเดนเผยเรอนรางใหผอนไดเหนในขณะทมบคคลอนท การจองมองซงลกษณะของขอมลทไดเกดจากการสงเกต สมภาษณ๑ และการรบฟงเรองราว เพอน ามาศกษาถงเหตใดผหญงทมการเผยเรอนรางในโปรแกรมสนทนาแคมฟรอกจงมความกลาทเผยเรอนรางของตนสในพนทสาธารณะในขณะทมการจองมองจากบคคลอน โดยก าหนดพนทการศกษาผหญงทอยในโปรแกรมสนทนา แคมฟรอก ซงผลการวจยพบวา ผหญงทเลนโปรแกรมสนทนาแคมฟรอกทมพฤตกรรมในลกษณะการโชว๑ม แรงกระตนมาจากการเชยร๑ของบคคลอนทเลนโปรแกรมสนทนาแคมฟรอก ซงคนทเขามาเลนในโปรแกรมสนทนาแคมฟรอก สวนใหญจะมการเชยร๑ใหมการเปลองผาหรอการเผยเรอนรางและอกเหตผลหนงทท าใหผหญงกลาทจะเผยเรอนรางคอ การตองการใหผอนมการสนใจในตวเอง ซงเหตผลดงกลาวมผลท าใหตนเองมความตองการทจะเผยเรอนรางยงขน ดงนนสาเหตทท าผหญงทเผยเรอนรางในโปรแกรมสนทนาแคมฟรอก มาจากแรงยวนย แรงเชยร๑จากบคคลทเขามาเลนโปรแกรมสนทนาแคมฟรอกดวยกน เพอทจะท าใหตวเองมความนาสนใจและเปนจดเดนของสงคม

ค าส าคญ: ผหญง, การเผยเรอนราง, พนทออนไลน๑ Abstract

This article is part of a study on women’s in the camera online. The objective is to study the action of the women’s disclosure of bodies through the camera in the online world and to the public gaze. Using qualitative methods to study the story of a woman's body on the online space appearing in the programs Camfrog focusing on understanding the actions of women, which reflects the emotions revealed in the body for others to see while others gaze. The nature of the data obtained from the interviews and listen to stories. The study examined why women have a glow in the program Camfrog has the courage to reveal their



bodies glowing in the public's gaze. The women in the area of Camfrog the results were as follows. Women with program Camfrog that behaves in a manner to show the motivation of the people cheering at the Forum Camfrog. The people that come into play in the Forum Camfrog. women often have to undress or exposing a glowing outline and another reason not to make a woman's body is glowing and want others to have an interest in itself. As a result of which the body needs to reveal more. So why do woman's body in the Forum Camfrog Of the appeal application. The cheers of the people that come into play Camfrog with chat. In order to make itself an attractive and unique society.

Keyword: Woman, Disclosure of bodies through, online space บทน า

“ผหญง” ในสงคมไทย หมายถงคณลกษณะของผหญงทมความประพฤตดปฏบตตนอยในจารต ค าสอน คตนยม ประเพณทดงามตามความคาดหวงของกลมคนในสงคม ซงสวนใหญกคอความคาดหวงของผชายไทยนนเอง อาจกลาวไดวาลกษณะหรอคณสมบตของผหญงไทยนนถกก าหนดโดยผชายเพอทจะไดมอ านาจเหนอกวาและใชการก าหนดคณลกษณะดงกลาวสรางอตลกษณ๑เพอใหผหญงไทยมวถทางในการประพฤตตน ใหเปนไปตามกรอบ ตามคตนยมทผชายไดก าหนดไว ทงนเพอประโยชน๑ของผชายนนเอง (วาล ขนธวาร, 2547) ทงนหญงไทยมกจะถกตกรอบ การเปนผหญงทด ดวยความคดของผชาย และขนอบธรรมเนยบวฒนธรรมไทย

ภาพของผหญงทเผยเรอนรางผานสอตางๆอยางมากมาย ทงทางสอโทรทศน๑ นตยสาร และอนเตอร๑เนต โดยไดมการเปดเผยเรอนราง ของดารา นางแบบ ในสอนนๆ ดงบทเพลง “ดาวเรองดาวโรย” ของ พมพวง ดวงจนทร๑ ทไดกลาวถง ผหญงจากบานนอกคอกนามาเปนสาวชาวกรงจนมาถงทอนหนงในบทเพลงทวา

“...พาไปลองผานกลองถายหนง แหมขาเขนจงแตขานงภมใจ อนจจาขาไมทนดงได ถายมาถายไปทองขาใหญขนมา...”

(วเชยร ค าเจรญ)

แสดงใหเหนถงวาผ มความเตมใจทจะแสดงรางเรอนรางตนเองผานสอตางๆ สพนทสาธารณะใหผอนไดเหนรางเรอนของตนโดยการจองมองผานสอ เชนเดยวกบงานวจยของ กนกวรรณ ไมสนธ (2554) เรอง “การตอรองอ านาจของผหญงจากการน าเสนอเรอนรางผานสอนตยสารไทย” กลาววานางแบบทกคนทน าเสนอเรอนรางตวเองในสอนตยสารไทยมความภาคภมใจกบภาพถายของตนเอง ซงไดอาจวาการน าเสนอเรอนรางนนเปนงานศลปะ มากกวาจะเกยวของกบการกระตนอารมณ๑ทางเพศ เปนภาพถายทมความสาวงาม ซงนางแบบมความมงใจในสรระรางกายของตนเอง



เมอพจารณาผหญงทเปดเผยเรอนรางสพนทสาธารณะ ภายใตโครงสรางสงคมไทย จะพบเหนกนไดอยางแพรหลาย จนดเสมอนวาเปนเรองปกตภายในสงคมและวฒนธรรม เนองจากสามารถน าเสนอไดอยางชอบธรรม ผานในระบบของสอตาง ๆ ภายใตโลกแหงการสอสาร ไดกอใหเกดกระแสของการวพากษ๑วจารณ๑ทางสงคมอยางกวางขวางในมมมองทแตกตางกน โดยคนในสงคมสวนใหญจะมองวาการเผยเรอนรางสสาธารณะเปนการละเมดบรรทดฐาน ผดศลธรรม ประเพณของสงคมไทย และเปนทมาของปญหาตาง ๆ ของสงคม ดงเชนปญหาการละเมดและการกดขทางเพศ ซงเปนการมอบคณคาและความหมายทอยในมมมองของสงคมใหแกผกระท าการเผยเรอนรางสสาธารณะทง เสมอนกบวาเปนการวพากษ๑วจารณ๑สงหนงสงใดทคงอยในรปแสดงเชงวตถ ทงเป นการใหความหมายมาจากผจองมองทอยภายนอกเพยงฝายเดยวไมเปดโอกาสใหวเคราะห๑ลกลงไปยงกระบวนการ ทมาของการเผยเรอนรางสสาธารณะ และกระแสวพากษ๑วจารณ๑ดงกลาวไดกลบกลายเปนสงทตอกย าและผลตซ า (Reproduce) การสรางวาทกรรมของอตลกษณ๑ทางสงคมและการเผยเรอนรางสสาธารณะในลกษณะของ “การโชว๑” ใหโดดเดนและแขงแกรงขนในสงคมไทยหรอนจะถงคราว ทความเชอในคณคาของความเปนหญงในสงคมไทยเปลยนไป (นงลกษณ๑ จนทาพากล, 2547) จากเดมท ผหญงไทยในอดตจะตองรกนวลสงวนตว อยกบเหยาเฝากบเรอน แตในปจจบนผหญงกบเปลยนไปมการโชว๑หรอการเผยเรอนรางตางสอตางๆกนอยางแพรหลาย ทงในรปของหนงสอ นตยสาร โทรทศน๑ และอนเตอร๑เนต บทความเรอง “ผหญงผานเลนส๑:การเผยเรอนรางสพนทออนไลน๑” เปนสวนหนงของงานวจยเรอง “ผหญงในกลองออนไลน๑” จงพยายามท าความเขาใจในตวตน ในฐานะทผหญงทเปดเผยเรอนรางในโลกออนไลน๑ถอเปนอกภาพลกษณ๑ของผหญงกลมหนงซงถกจบตามองจากกระแสสงคมในปจจบนโดยในการศกษาน เปนการกลาวถงกลมผหญงทน าเสนอตวตนดวยภาพทเปดเผยเรอนรางภาพเคลอนไหวบนพนทโปรแกรมสนทนา แคมฟรอก สอใหเหนถงการเชอเชญ ชกชวน ยวยวนใหน าไปสการมเพศสมพนธ๑ โดยทผหญงเผยเรอนรางเหลานนเปนไดทงในฐานะของผกระท าดงนนประเดนส าคญทงานการศกษานตองการน าเสนอคอ ทศนคตและความคดของผหญงไทยหลากหลายสาขาอาชพทปรบเปลยนบรบทผหญงเผยเรอนรางในโลกออนไลน๑ ภายใตกรอบ ความเชอ คานยมและวฒนธรรมของสงคมไทย เพอใหเหนถงแนวคด อดมการณ๑ วฒนธรรมทเปนจดยนของคนกลมหนงในสงคมออนไลน๑ซงมาการเลอนไหลเปลยนแปลงตลอดเวลา วตถประสงค เพอศกษาการเปนผกระท าการของผหญงทเปดเผยเรอนรางผานกลองในโลกออนไลน๑สพนทสาธารณะและการจองมอง



วธการวจย 1. วธการศกษา

ใชระเบยบวธการวจยเชงคณภาพในการเกบรวบรวมขอมลผานการสมภาษณ๑ การสมภาษณ๑อยางไมเปนทางการ (informal interview) กบคนกลมตาง ๆ การสงเกตแบบมสวนรวม (participate observation) ในความเคลอนไหวในพนทศกษาตามประเดนการศกษารวมถงการเปดโอกาสใหกลมผใหขอมลไดเสนอความคด เลาเรองหรอใหขอมลอยางใดอยางหนงทงจากผใหขอมลหลกและคนอนๆทอยในบรบททางสงคมออนไลน๑ เปนผเฝาสงเกตการณ๑ภาพ สญลกษณ๑ บรบทและถอยค าของผหญงทปรากฏในโปรแกรมสนทนาแคมฟรอก ตลอดจนผวจยไดเขาไปเปนสวนหนงในโปรแกรมสนทนาแคมฟรอกเพอใหเหนและเขาใจถงความซบซอนในการสรางตวตน ตลอดจนนยยะของอ านาจทแฝงอยในการสรางอ านาจของผหญงบนโลกออนไลน๑ใหไดมากทสด

วธการเกบขอมลการศกษาในครงน ผวจยไดศกษาขอมลโดยการสงเกตการณ๑แบบมสวนรวมและวธการสมภาษณ๑ในเชงลกทกลาวขางตน มรายละเอยดดงน เรมตนดวยการสมครเปนสมาชกของโปรแกรมสนทนาแคมฟรอกทเปนพนทในการศกษา เพอสงเกตพฤตกรรมของผหญงทมลกษณะการเผยเรอนราง ตลอดจนการพดคยซกถามทงนการสมภาษณ๑อาจเกดจากผศกษาเอง เนองดวยเหตผลจากความเหมาะสมในการสอบถามขอมล ในชวงระยะเวลาหนงอยางตอเนองจนกวาจะไดรปแบบของความคด ความเชอ คานยมหรอแนวคด เกยวกบความคดในการเผยเรอนรางและจดยนซงเปนพนททางสงคมของผหญงบนพนทออนไลน๑อยางชดเจนและท าซ ากนจนกวาจะไดขอมลทเปนจรงมากทสด 2. การเลอกพนทศกษา

การเลอกพนทศกษาครงนจงเปนการศกษาพนทบนโลกออนไลน๑ เปนการเลอกพนทในการศกษาเพอใหเหนถงการแสดงออกของผหญงในอกเวท การศกษาผหญงทมภาพลกษณ๑การเปนผหญงทเผยเรอนรางในโลกออนไลน๑ จงเปนการศกษาลกษณะการน าเสนอตวตนของผหญงอกรปแบบหนงทมความสอดคลองกบสภาพพนท ทงนพนทออนไลน๑ถอเปนเวทหนงทสามารถแสดงความเปนตวตนในการแสดงจดยนทางความคดไดอยากอสรเสร โดยทการแสดงออกเหลานท าไดยากในเวทอน ดงนนพนทออนไลน๑จงเปนเสมอนเวทของการตอส โตเถยง ตอรอง และชวงชงความหมายตางๆ ในกระบวนการปรบเปลยนความสมพนธ๑ใหมใหเกดขนในสงคม โดยทไมตดอยภายใตกรอบแนวคดทสงคมก าหนดขน

3. การเลอกกลมทศกษา พนทออนไลน๑เปนพนท มกลมผเลนหลากหลาย จงเปนการยากทจะก าหนดคณสมบต ผ

เลนเปนขอบเขตอาณาบรเวณทแนนอน ท าใหไมสามารถระบกลมตวอยางเปนจ านวนคนและเพศทแนชดได เพราะพนทไรพรมแดนจบตองไมไดมความเปนนามธรรมสง อกทงการจะเขาถงตวตนทแทจรงของคนบนโลกออนไลน๑คอนขางจะยงยาก ซบซอนและยากแกการตรวจสอบวาขอมลทไดเปนขอมลจรงเทจแคไหน อกทงการตดอยในกรอบของวาทกรรมของโลกออนไลน๑การศกษาทผานมา



ทมองวา สออนเตอร๑เนตเปนปญหาสงคม และผหญงตกเปนเหยอของการถกลอลวง เหลานท า ใหการศกษาเกยวกบพนทออนไลน๑จงถกผกโยงเขากบกรอบดงกลาวอยางหลกไมพน

ผวจยพยายามเขาถงขอมลจากกลมขอมลทหลากหลายใหไดมากทสด โดยไดมการเลอกกลมผหญงทท าการเผยเรอนรางในโปรแกรมสนทนาแคมฟรอกไดท าการเลอกกลมหญงมาจ านวน 10 คน ซงแตละคนมความแตกตางทางดานอายและสาขาอาชพ เพราะผวจยมองวาภายใตกลมขอมลทหลากหลายนน ยอมแสดงใหเหนถงความหลากหลายของวธคด และทกคนยอมมแนวทางทแตกตางกนไปขนอยกบสงแวดลอมรอบตวทลอมรอบ เหตการณ๑ รวมทงเวลาทเกดขนในสงคมนนๆไมวากลมคนใด อาชพใด วยไหน มการศกษาระดบใด ทกคนยอม มการตอรองปะทะประสาน ทแตกตางกนไป

4.การเขาสพนทศกษา ในพนทแคมฟรอก เรมตนจากการใชอเมล๑ของผทเปนสมาชกมาระยะเวลาหนงและมการ

เขาใชหองสนทนาอยางการตอเนอง ทงนเนองจากเงอนไขการเขาใชพนทแคมฟรอกในหองประเภทสบแปดปขนไป มกจะไมเปดรบสมาชกหนาใหม แตจะเปดโอกาสและสงลงค๑ (Link) ชอหองประเภทเดยวกนทเปดใหมใหกบสมาชกทมการเขาใชอยกอนหนานนแลวเทานน ดงนนการเขาสพนทของผหญงทเผยเรอนราง ดวยวธการดงกลาวนจงเขาถงกลมขอมลไดงาย

การเขาสพนในหองสนทนาแคมฟรอกสบแปดปขนไปโดยในประเทศไทยไดมการบลอกปองกนไมใหเขา ถาจะเขาไปสหองสนทนาสบแปดปขนไปจะตองใชโคดหรอรหสชอหองในการเขาซงในภาษาของกลมคนทเลนโปรแกรมสนทนาแคมฟรอกเรยกวาโซนนอก โดยผวจยไดมการซอโคดในการเขาสพนหองโปรแกรมสนทนาแคมฟรอก และเพอทจะเขาสหองสนทนาผวจยไดมการคนหาชอหองจากเวบไซต๑และการโฆษณาชอหองตามหนาหองโปรแกรมสนทนาแคมฟรอก และเขาไปเลนในฐานะผเลนคนหนง

5. หนวยการวเคราะห หนวยการวเคราะห๑คอการพจารณาความสมพนธ๑ทางอ านาจและโครงสรางผกระท าการทมกบคนในพนทออนไลน๑ซงงานวจยชนนไดมองในมตของอ านาจในฐานะผกระท าการ โดยมความเชอพนฐานวามนษย๑มความสามารถและศกยภาพในการคด วเคราะห๑ และตดสนใจทจะกระท าการใหบรรลเปาหมายทไดตงไว ซงอาจสะทอนออกมาใหเหนทงในรปแบบของการใชก าลง และการตอตานขดขนดวยการแสดงออกทางความคด การตอสตอรองกบอ านาจทมาครอบง าบนพนทสาธารณะ จากมตของอ านาจชใหเหนการทบซอนของอ านาจภายในบรบททางสงคม ซงสามารถแอบแฝงซอนเรนทงในรปธรรมและนามธรรม ไมวาจะเปนอ านาจทอยในตวของบคคล พนททางสงคมวฒนธรรม คานยม ความเชอตางๆ โดยการทบซอนของอ านาจเหลานนสามารถเกดขนไดทงจากอ านาจของวาทกรรมและความสามารถของอ านาจในฐานะผกระท าการ การทบซอนของอ านาจยงเปนตวกอใหเกดการสรางวาทกรรมเพอมาตอรองของผหญงทเผยเรอนรางใน สงคมไทย



6. การวเคราะห แนวทางการวเคราะห๑ขอมลในการศกษาน เนนการวเคราะห๑บรบทของผหญงทเผยเรอน

รางวาเหตใดจงมความกลาทจะเผยเรอนรางสพนทสาธารณะ โดยทการวเคราะห๑ขอมลด าเนนการไปพรอมๆ กบการเกบขอมลภาคสนามเพอท าใหเหนความเชอมโยงตามประเดนและท าการจดระบบขอมลการวเคราะห๑ ตลอดจนน าเสนอขอมลดวยการตความใหเหนความเชอมโยงของวถชวตภายใตบรบทของพนทออนไลน๑โดยมแนวคดโครงสรางผกระท าการเปนแนวทางในการวเคราะห๑ขอมล ผลการวจย จากการทไดไปสมภาษณ๑ผหญงทท าการเผยเรอนรางในโปรแกรมสนทนาแคมฟรอกในประเดนทท าใหผหญงกลาทจะเผยเรอนรางโดยไดแบงไดเปน 3 ประเดน 1. การเขาสพนในโปรแกรมแคมจนน าสการเผยเรอนรางมผลมาจากการชกชวนของเพอน และสอทางโทรทศน๑ท าใหผหญงมความอยากจะลองเขาไปเลน ซงไมวาจะเปนกรณใดผหญงกไดน าตวตนเขามาสพนทออนไลน๑ดวยตนเอง 2. โลกออนไลน๑ถอเปนเวทหนงทท าใหผหญงไดมการแสดงอยางเปนอสระและตองการยอมรบความสนใจจากสงคม และการเผยเรอนรางนนกท าใหมผคนมาสนใจ 3. การทมแรงเชยร๑ การยวย การแขงขนกน ท าใหผหญงทเลนโปรแกรมสนทนาแคมฟรอกมการอยากทจะเอาชนะผอนหรอการเรยกรองความสนใจจากผอน ซงมผลท าใหผหญงทอยในโปรแกรมสนทนาแคมฟรอกอยากทจะเผยเรอนรางใหผอนไดเหนเพอทจะเรยกรองมความนาสนใจมากทสดในหองสนทนาแคมฟรอก สรปผลและขอเสนอแนะ งานวจยชนนไดพบวา ผหญงทท าการเผยเรอนรางในพนทสาธารณะหรอพนทในหองโปรแกรมสนทนาแคมฟรอก ซงมเหตทท าใหตนมการเผยเรอนรางนนมาจากแรงเชยร๑ การยวย ของดเจและผคนทเขามาเลนในหองสนทนานน ท าใหตนเองเกดความกลาและอยากจะเผยเรอนรางใหกบผอนเหนตามค ายวย เนองจากนยงเปนการแขงขนกนระหวางผเลนทเผยเรอนรางกนเอง เพอทจะดงดดความนาสนใจ และถอวาการเผยเรอนรางนนเปนเรองปกต เพราะทกคนทเขามาเลนในโปรแกรมสนทนาแคมฟรอกกมการเผยเรอนรางกนเปนเรองปกต จากผลการวจยสรปไดวาโปรแกรมสนทนาแคมฟรอกเปนชองทางหนงทท าใหผหญงมความกลาทจะเผยเรอนรางในพนทสาธารณะ โดยในมมมองหนงของผหญงทเขามาเลนในโปรแกรมสนทนาแคมฟรอกนไดตองการความสนใจจากบคคลอนเพอทจะใหตนเองมจดเดนในสงคม ซงการเผยเรอนรางนนกท าใหตนเองมความสนใจเปนจดเดน ไมวารฐบาลจะท าการปดกนการโชว๑โปหรอการเผยเรอนรางยงไงผหญงทตองการใหตนเองเปนจดเดนในสงคมกหาชองการในการเขาไปใหได และโปรแกรมสนทนาแคมฟรอกนกเปนเวทหนงทท าใหตนเองเปนจดเดนในสงคมออนไลน๑



กตตกรรมประกาศ สงแรกทท าใหบทความฉบบนเสรจและตองขอขอบคณคอขอขอบคณพอและแมทเปน

ก าลงใจสงเสรมใหเรยนรวมไปถงคาใชจายทงหมด ตอมาขอขอบคณอาจารย๑ทปรกษาอาจารย๑ สรพงษ๑ ยมละมย ทใหค าปรกษาและเปนก าลงใจ พตาลทใหค าปรกษาดแลแนะน าสงตางๆ เพอน ๆ พมส.6 ทเปนก าลงใจเสมอมา และขอขอบคณผทใหสมภาษณ๑ทงหมด ถาไมมบคคลเหลานบทความฉบบนคงไมสามารถทจะมขนได




กนกวรรณ ไมสนธ. (2544). การตอรองอ านวจของผหญงจากการน าเสนอเรอนรางผานนตยสารไทย. วทยานพนธ๑ปรญญามหาบณฑต, จฬาลงกรณ๑มหาวทยาลย.

นงลกษณ๑ จนทาพากล. (2547). นด : ภาพสะทอนแหงอ านาจและความรนแรงบนเรอนรางผหญง . วทยานพนธ๑ปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

วาล ขนธวาร. (2547). วาทกรรมผหญงไทยกบการแปรเปลยน, สบคนวนท 20 พฤศจกายน 2554 จาก http://www.huso.kku.ac.th/thai/hsJournal/journal.php/.

วเชยร ค าเจรญ. (2554). เนอรองเพลงดาวเรองดาวโรย.สบคนวนท 20 พฤศจกายน 2554 จาก http://www.likemax.com/song/?id=86 .



ฟารมทะเล : ชมชนกบการจดการพนททะเล Marine farming: Community management of marine areas

จตตมา รลปกษ


บทคดยอ บทความชนน เปนสวนหนงของงานวจยในการศกษาเรอง ฟาร๑มทะเล : ชมชนกบการจดการพนททะเล ซงมวตถประสงค๑เพอศกษากระบวนการจดการทรพยากรชายฝงของชมชน เพอการถอดบทเรยนของชมชนทมกระบวนการจดการทรพยากรชายฝงของชมชน และเพอเปนการกระตนใหเกดการจดการทรพยากรธรรมชาตอยางเปนระบบมากขนและเปนแบบอยางใหกบชมชนอนๆตอไป โดยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ และเกบรวบรวมขอมลภาคสนามจากการสมภาษณ๑เชงลก รวมทงใชการวจยแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม ผลการศกษาพบวา ชาวบานในชมชนจะด ารงชวตโดยการพงพาทรพยากรธรรมชาต เพอการด ารงอยโดยเนนกระบวนการมสวนรวม มกระบวนการจดการของชาวบานในชมชน เนนการจดการระเบยบสงคมและการจดท าแผนชมชนเพอการจดการฟาร๑มทะเล โดยควบคมพฤตกรรมของสมาชกในสงคมเกยวกบการใชประโยชน๑จากฟาร๑มทะเล ซงเปนการควบคมดานภายใน ไดแก การสรางกระบวนการเรยนรใหสมาชกในชมชนมจตส านกและตระหนกถงคณคาและประโยชน๑ของฟาร๑มทะเล โดยผานกจกรรมการอบรม เวทแลกเปลยน การศกษาดงานอยางตอเนอง และการควบคมภายนอก ไดแก การก าหนดบทลงโทษทางสงคมโดยใชศลธรรม จารต ประเพณเปนพนฐานในการลงโทษผทฝาฝน นอกจากนชาวบานไดมจตส านกในการอนรกษ๑ทรพยากรชายฝง ทงนการจดการทรพยากรนนจะตองเกดจากการรวมมอกน ทงภาครฐ ภาคเอกชนและชาวบานในชมชน ทเขามามสวนรวมในการจดการทรพยากรรวมกน เพอใหทรพยากรธรรมชาตเกดความยงยนและการจดการทมประสทธภาพมากยงขน

ค าส าคญ: ฟาร๑มทะเล, พนททะเล, การจดการทรพยากรประมง Abstract

This article is part of a study on Marine farming: Community management of marine areas. The objectives of the study were to investigate the process of community management of coastal resources in order to disclose lessons of a community that had its own coastal resource management process, and to offer a more systematic coastal resource management process as a model for other communities. The data of this qualitative study were collected from the field through in-dept interviews, participatory and non-participatory



modes of study. The results of the study revealed that people in the community lived dependently on natural resources for their existence emphasizing community participation, a management process by people in the community, social order management, and making a community marine farming plan. Behaviors of social members were controlled in terms of utilization of marine farming. Internal control was carried out by creating a learning process for community members to have awareness and realization of the values and use of marine farming through activities in training, knowledge management, and study visits continuously. External control was carried out through setting social penalty based on moral and tradition. In addition, people in the community also had awareness in coastal resources conservation. Resource management must be resulted from cooperation among the government sector, private sector, and people in the community and outside the community who participate in resource management in order to make natural resources sustainable and the management more efficient.

Keywords: marine farming, marine areas, fishery resource management

บทน า ภายใตสงคมชนบท ชาวบานลวนพงพาอาศยทรพยากรธรรมชาต เพอการด ารงชวต มสายสมพนธ๑ระหวางคนกบธรรมชาต รอยรดเปนอนหนงอนเดยวกน ซงไมสามารถแยกสงไหนออกจากกนได กอเกดเปนความสมพนธ๑ของชมชน เฉกเชนทรพยากรชายฝงทนบวน เรมเสอมโทรมลง ซงล วนมาจากมนษย๑ท งส น ด งนนชมชนจง มว ธ การ จดการกบทรพยากรชายฝ ง เพ อ ใหทรพยากรธรรมชาตอยคกบชมชน ฉะนนจงจ าเปนอยางยงทชาวบานจะตองชวยกนรกษาความ หลากหลายทางชวภาพ เพอประโยชน๑ตอชมชนและระบบนเวศดวยรวมตอไป

ทรพยากรชายฝงทะเล เปนทรพยากรทมความส าคญเปนอยางยงในระบบนเวศและสภาพแวดลอมทางทะเล ชายฝงทะเลเปนทรวมของทรพยากรธรรมชาตทมความหลากหลายซบซอนและละเอยดออนในดานระบบนเวศ ตลอดจนมคณคาและคณประโยชน๑อยางมากมายตอมนษย๑ เปนทอยอาศยของสตว๑น า โดยเฉพาะสตว๑น าวยออน ทงยงเปนแหลงประมงและการเพาะเลยงสตว๑น าชายฝงอกดวย (สนทด สมชวตา, 2535) ทรพยากรชายฝงทะเลจงนบวาเปนทรพยากรธรรมชาตทมความส าคญไมนอยไปกวาทรพยากรดานอน ๆ ผลกระทบจากการพฒนา เชน การสรางถนน การขยายเขตเมอง ทสงผลท าใหเกดความเสอมโทรมของทรพยากรชายฝง ทงในสวนของปาชายเลนทลดลง การเพาะเลยงกงและน าทงทปลอยออกมาจากกจกรรมการใชประโยชน๑ประเภทตาง ๆ กจกรรมดานอตสาหกรรม ชมชนกบกจกรรมการเพาะเลยงสตว๑น า การเกษตรอน ๆ และการประมงทท าใหคณภาพน าไมเหมาะแกการด ารงชวตของสตว๑น าในทะเล ท าใหสภาพพนทชายฝงถกเปลยนแปลงไปดวย สงเหลานยอมสงผลตอวถชวตแบบประมงพนจางหายไปจากชมชน (เออพร เขมากรณ๑, 2541) ขณะเดยวกนสตว๑น าหลายชนดถกท าลายหรอสงผลใหปรมาณสตว๑น าในพนทลด



นอยลง ชาวประมงจะจบสตว๑น าไดล าบากมากขนตองหาแหลงประมงใหมทอยหางไกลออกไปจากถนท ามาหากน ตนทนในการออกทะเลเพมขนตามระยะทาง ทงคาน ามน คาน าแขง อาหาร คาเครองมอประมง และคาใชจายอน ๆ รวมทงเวลาทตองเสยไปในการออกทะเลแตละครง

มหลายคนเปรยบอาชพการท าประมงวาเหมอนกบการเสยงโชค ซงไมสามารถก าหนดความแนนอนในสงทตองการได ผดกบภาระหนาทในการหาเลยงครอบครวทนบวนยงตองแบกรบภาระเพมมากขน ตงแตเงนลงทนท าประมง คาอาหารโดยเฉพาะขาวสารและอน ๆ คาเลาเรยนบตร อกมากมาย (ปรชาต แกวมหงค๑, 2541) เมอสภาพเปนอยางนชาวประมงจ าเปนอยางยงตองเพมเครองมอท าประมงใหหลากหลายขน ขณะทเครองมอเหลานชาวประมงจ าเปนอยางยงตองยอมเขาไปรบภาระหนสน จากพอคา เถาแกซอปลา และเปนหนกลมกองทนตางๆ ของชมชน (โครงการพฒนาชมชนประมงขนาดเลก จ.สงขลา, 2539)

ส าหรบพนทบานโคกเมอง ต าบลบางเหรยง อ าเภอควนเนยง จงหวดสงขลา ทมทตงของชมชนอยตดกบทะเลสาบสงขลาบางสวน เปนพนทท มความอดมสมบรณ๑มากทงในดานของทรพยากรและสงแวดลอม สรรพสงจะพงพาอาศยซงกนและกนโยงใยสมพนธ๑เปนลกโซ ผคนรอบ ๆ ทะเลสาบมอาชพท าการเกษตรและประมงเปนหลก ซงบรเวณทะเลสาบสงขลา มระบบนเวศปาชายเลนทอดมสมบรณ๑ เปนแหลงทอยของสงมชวต มสตว๑น าหลากหลายชนด เชน กง หอย ป ปลา ฯลฯ และพชพนธ๑ไมชายเลนทเจรญงอกงามเปนจ านวนมาก (องค๑การบรหารสวนต าบลบางเหรยง , 2553.8) สงผลตอสตว๑น านานาชนดไดใชเปนทอยอาศยทเจรญเตบโต ท าใหวถชวตสวนใหญของชาวบาน เลยงชพดวยการท าประมงพนบานสามารถท ามาหากนไดงายและท าไดตลอดฤดกาล ชมชนทอาศยอยในพนทชายฝง มวถชวตทผกตดกบทรพยากรทางทะเลมาตงแตสมยบรรพบรษ

ทวาปจจบนชมชนหลายชมชนเรมประสบกบปญหาความเสอมโทรมของทรพยากร จากพนททเคยอดมสมบรณ๑ เกดสภาวะขาดแคลนเนองจากการขยายตวของชมชน ท าใหจ านวนประชากรเพมมากขน ประกอบกบชมชนมขอจ ากดทางดานพนทและแหลงทรพยากรทมอยจ ากด ซงไมเพยงพอกบความตองการของจ านวนประชากร ท าใหกลมผประกอบอาชพประมงบางสวนหนไปใชแรงงาน ท างานในโรงงานอตสาหกรรมนอกหมบาน เพราะรายไดไมเพยงพอในการเล ยงครอบครว และการจบสตว๑น าตองออกไปในระยะทไกลออกไป ซง ลงดม ผใหญบาน บานโคกเมอง หมท 12 พดถงความยากล าบากในการจบปลาวา (อดม ฮนเซง. 6 กรกฎาคม 2554. สมภาษณ๑)

“ไมมใครบอกไดเลยวา เวลาลงทนออกเลแตละท ชาวประมงจะจบปลาไดคมคากบทน เวลา แรงกายทลงไปมาย (ไหม) บางวนโชคดจบปลากลบมาไดมาก แตวนไหนโชคไมดจบปลาไมไดเลย”

(อดม ฮนเซง. 6 กรกฎาคม 2554. สมภาษณ๑) จากปรากฏการณ๑ดงกลาว ทเกดขนในชมชน จงท าใหชมชนเหนความส าคญของการจดการทรพยากรฝง เพอเปนแหลงอนรกษ๑ ซงใหความส าคญกบการจดการพนท “ฟาร๑มทะเล” ซงเปนการจดการตอพนทสาธารณะทอยในบรเวณของบานโคกเมอง เปนการจดการพนทฟาร๑มทะเลจากส านกของคนในชมชนทการมสวนรวมจากคนในชมชนเอง พนทในการศกษาผวจยจงเลอกพนทฟาร๑มทะเลทจดการโดยบานโคกเมอง ซงเปรยบเสมอนภาพตวแทนของชมชน ทแสดงใหเหนถงการ



รวมกลมท าประโยชน๑เพอสวนรวมและเกดความพอเพยง โดยอาศยภมปญญาและความสามารถของบคคลและชมชน ซงในการด าเนนงานของชมชนประสบผลส าเรจได ท าใหชมชนเกดจตส านก และมการพฒนาไปสเครอขายระหวางชมชนตาง ๆ ดวย วตถประสงค

การศกษาครงนจะเปนการศกษา 1) เพอศกษากระบวนการจดการทรพยากรชายฝงของชมชน 2) เพอการถอดบทเรยนของชมชนทมกระบวนการจดการทรพยากรชายฝงของชมชน 3) เพอเปนการกระตนใหเกดการจดการทรพยากรธรรมชาตอยางเปนระบบมากขนและเปน

แบบอยางใหกบชมชนอน ๆ ตอไป วธการวจย

การศกษาวจยครงน ผวจยไดใชวธว จยเชงคณภาพ เพอท าความเขาใจและอธบายปรากฏการณ๑ตาง ๆ ทเกดขนในชมชน

โดยผวจย ไดก าหนดดงน 1) กลมผใหขอมล โดยแบงเปน 3 กลม ไดแก

(1) กลมผใหขอมลหลกหรอผรในชมชน เชน ปราชญ๑ชาวบาน ผใหญบาน คณะกรรมการชมชน เปนตน เพอใหขอมลทวไปของชมชน (2) กลมชาวบานในชมชนทมสวนทเกยวของกบการจดการพนททะเล เพอใหขอมลและสงเกตวถชวตของชาวบานในการอยรวมกนกบทรพยากรธรรมชาตและการใชประโยชน๑จากการ จดการพนททะเล (3) และกลมบคคลภายนอกทมสวนเกยวของกบชมชนในการจดการพนททะเล เชน นกพฒนาชมชน เจาหนาทจากหนวยงานตาง ๆ เปนตน เพอใหขอมลจากมมมองขอบคคลภายนอกเกยวกบกระบวนการจดการทรพยากรชายฝงของชมชนในการจดการพนททะเลของชมชน โดยผวจยเลอกผใหขอมลแบบเฉพาะเจาะจงโดยคดเลอกจากผทมสวนเกยวของกบการจดการพนททะเลของชมชนบานโคกเมอง ต าบลบางเหรยง อ าเภอควนเนยง จงหวดสงขลา 2) เครองมอทใชในการวจย ผวจยไดสรางแบบสมภาษณ๑โดยอาศยกรอบแนวคดเชงทฤษฎทไดจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ เปนแบบสมภาษณ๑กงโครงสรางทจะก าหนดแนวค าถามเพอเปนประเดนในการสนทนา เปดโอกาสใหผใหขอมลไดแสดงความคดเหนอยางเตมท 3) วธการเกบรวบรวมขอมล

ผวจยไดใชวธการรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ๑เชงลก กลมผใหขอมลการสงเกตทงแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม รวมไปถงใชเครองมอในการบนทกขอมล ไดแก เครองบนทกเสยง กลองถายรป เพอรวบรวมขอมล จากนนผวจยไดน าขอมลทไดจากการเกบรวบรวมขอมลทงจากการสมภาษณ๑ การสงเกตแบบมสวนรวมและไมมสวนรวมมาจดระเบยบขอมล จ าแนกตามวตถประสงค๑



ของการวจย น าขอมลตาง ๆ ทไดจากการจ าแนกมาวเคราะห๑ ตความและสรางขอมลโดยใชกรอบแนวคดทฤษฎเปนกรอบในการวเคราะห๑ขอมล ท าการประมวลผลและวเคราะห๑ขอมลในเชงพรรณนา ผลการวจย ชมชนบานโคกเมอง เปนชมชนทจดการพนททะเล ซงมศกยภาพในการจดการพนททะเล ผานการกระบวนการจดการพนททะเลของชมชน โดยผวจยไดสรปออกเปนดานตาง ๆ ดงน 1) ความเขมแขงของกฎระเบยบ ขอบงคบและบทลงโทษ จากประสบการณ๑ในในอดตทผานมา ชาวบานใชประโยชน๑จากทรพยากรไดอยางเสร ท าใหทรพยากรทางทะเลเกดความเสอมโทรมและลดลงอยางเรอย ๆ ท าใหชาวบานขาดแคลนทรพยากรในการด ารงชวต ท าใหชาวบานหนไปประกอบอาชพอน เชน แรงงานกอสราง โรงงานอตสาหกรรม เปนตน ท าใหชาวบานไดรวมกนหาแนวทางในการจดการโดยก าหนดแนวเขตฟาร๑มทะเล เพอเปนเขตอนรกษ๑พนธ๑สตว๑น าโดยชมชน เพอปองกนและรกษาและดแลทรพยากรชายฝง อกทงชวยการสอดสองดแลใหลกลอบเขามาจบปลาในบรเวณเขตฟาร๑มทะเล การทชาวบานใหความเคารพตอกฎระเบยบ ขอบงคบของชมชน มสวนชวยใหทรพยากรชายฝงคงสภาพดงทเคยเปน 2) การมสวนรวมของชมชนในขนตอนตาง ๆ ในการด าเนนงานตาง ๆ ของชมชน ชาวบานมสวนรวมในกระบวนการทแตกตางกนไป กลาวคอ กลมผน าชมชนและคณะกรรมการหมบานมสวนรวมในการวางแผนหาแนวทางในการจดการทรพยากรธรรมชาต จากนนจะน าแผนงานมาเสนอตอทประชมชาวบาน เพอใหชาวบานไดแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะ และน าไปสโครงการหรอแผนงานของชมชน ท าใหความส าเรจตาง ๆ ของชมชนลวนเกดจากการรวมมอกนของสมาชกในชมชน และกระบวนการจดการทรพยากรธรรมชาต ชมชนบานโคกเมองมศกยภาพในการจดการทรพยากรชายฝงในรปแบบตาง ๆ ทงการใหความส าคญกบการอนรกษ๑ทรพยากรธรรมชาต การใชประโยชน๑จากทรพยากรธรรมชาต โดยการเปนหเปนตาและสอดสองดแล การจดการพนททะเลของชมชนเพอใหเปนเขตในการอนรกษ๑พนธ๑สตว๑น า พนท “ฟาร๑มทะเล” นน บานโคกเมองมพนทฟาร๑มทะเลทงหมด 392 ไร ทมอาณาเขตอยในบรเวณหมท 12 บานโคกเมอง ซงชาวบานชวยกนกนแนวฟาร๑มทะเลโดยชมชนจะมสวนรวมในการชวยสอดสองดแลและมการจดลาดตระเวนในตอนกลางคน เพอปองกนการบกรกของชาวบานหรอกลมคนนอกทจะเขามาจบปลาในเขตอนรกษ๑สตว๑น า และการดแลและจดการการเขามาใชประโยชน๑จากทรพยากรธรรมชาตของชมชน คอ เปนการจดการโดยชมชนเพ อชมชน มการอนรกษ๑และการใชประโยชน๑ตามกฎระเบยบทชมชนเปนผก าหนดขน ชาวบานในชมชนมจตส านกรวมกนในการสรางสรรค๑ อนรกษ๑ และการใชประโยชน๑จากพนท โดยการจดการ คอ การตงองค๑กรทเปนทางการ ซงมการวางระเบยบกฎเกณฑ๑ การใชประโยชน๑ในพนททะเลและจ าแนกเขตแดนอยางชดเจน เปนทยอมรบของชมชนและชมชนพนทใกลเคยง เพอตอบสนองความตองการของชมชนและการด ารงชพอยางเปนธรรม ซงจะท าใหเกดการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ



สรปและอภปรายผล ชมชนบานโคกเมองเปนชมชนทศกยภาพในการจดการทรพยากรธรรมชาตผานระบบวธคด โดยแสดงออกผานวถการด ารงชวตของชาวบานและกระบวนการจดการทรพยากรธรรมชาตในรปแบบตาง ๆ ท าใหชมชนบานโคกเมองเปนชมชนทเปนตนแบบในการจดการทรพยากรชายฝง ซงมหนวยงานภายนอกเขาศกษาดงานอยางตอเนอง โดยชาวบานในชมชนตางมสวนรวมในกระบวนการจดการทรพยากรชายฝงอยางทวถง อกทงชมชนเองมผน ากจกรรมทมความเขมแขงสามารถทจะกระตนใหชาวบานในชมชนไดเขามามสวนรวมในทก ๆกจกรรมของชมชน ทงนการทชมชนจะประสบผลส าเรจในกระบวนการจดการจะตองอาศยความรวมมอรวมใจของชาวบานทมความสมพนธ๑กนอยางใกลชดกบธรรมชาต กอเกดเปนจตส านกและการมอดมการณ๑รวมกนของคนในชมชน การไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอก เพอใหการจดการของชมชนมความมนคงมากยงขน ขอเสนอแนะ

จากการศกษา สะทอนใหเหนวา ชมชนไดเขามามสวนส าคญในการดแลจดการทรพยากรชายฝง โดยเฉพาะกรณชมชนบานโคกเมอง แตการทจะจดการทรพยากรอยางยงยนนน จ าเปนตองอาศยความรวมมอจากทกภาคสวนในสงคมในการสนบสนนดานตาง ๆ เชน งบประมาณ การประสานงาน ดานวชาการ เปนตน โดยเฉพาะอยางยง บทบาทขององค๑กรปกครองสวนทองถน และคนในชมชนเอง ซงมความใกลชดกบชมชนมากทสด ทงนเพอใหการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในทองถนมความเหมาะสมกบสถานการณ๑และสอดคลองกบความตองการของคนในชมชนใหมากทสด

กตตกรรมประกาศ บทความการวจยเรองฟาร๑มทะเล: ชมชนกบการจดการพนททะเล ส าเรจได เนองจากบคคล

หลายทานไดกรณาชวยเหลอใหขอมล ขอเสนอแนะ ค าปรกษาแนะน า ความคดเหนและ ก าลงใจ ขอขอบพระคณทานอาจารย๑สรพงษ๑ ยมละมยและอาจารย๑เกษตรชย และหม อาจารย๑ทปรกษา และขอขอบพระคณอาจารย๑อทศ สงขรตน๑ และอาจาย๑เกตถวา บญปราการ คณะกรรมการประเมนงานวจยฉบบ(ราง)

ทายสดน ผวจยขอขอบพระคณพอ แม พ นอง ทชวยสงเสรมสนบสนนกระตนเตอน และเปนก าลงใจตลอดมาใหผเขยนจดท าบทความการวจยครงน




สนทด สมชวตา. (2535). ทศทางการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในแผนพฒนาฯ ฉบบท 7(2535-2539): วารสารเทศาภบาล.

เออพร เขมากรณ๑. (2541). การศกษาความสนใจในการประกอบอาชพเสรมของแมบานประมงในชมชนแออดเกาเสง จงหวดสงขลา, ศลปศาสตร๑มหาบณฑต, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร๑, กรงเทพมหานคร.

โครงการพฒนาชมชนประมงขนาดเลก จ.สงขลา. (2539). ขอมลพนฐานชาวประมงทะเลาสาบสงขลาตอนลาง ป 2539. สงขลา.

องค๑การบรหารสวนต าบลบางเหรยง. 2553. ส.อบต.นกอนรกษ๑ปาชายเลน. วารสารเพอการประชาสมพนธ๑ 3 (ฉบบท 3 เดอน มกราคม 2553):8.



อดงลปนมหศจรรยใตโคลนตม : พนทการสรางเครอขายทางสงคมของชมชนบากนเคย The Miracle of Udangrepan under the Mud: The Space Creation of Social Networks in

Bakankhoey Community

ขนษฐา มะเห นกศกษาปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร๑

บทคดยอ การวจยครงน มวตถประสงค๑เพอศกษา พนทการสรางเครอขายศนย๑การเรยนรธนาคารกงของชมชนบากนเคย ต าบลตนหยงโป อ าเภอเมอง จงหวดสตล โดยใชการสมภาษณ๑แบบเจาะลก ผน าชมชน กรรมการศนย๑การเรยนรธนาคารกง และเดกย ากง ผลการวจยสรปไดดงน คอ ทรพยากรประมงเพมขน ซงเกดจากการทเยาวชนและชาวบานตระหนกและไดเขารวมกจกรรมคายเยาวชนอนรกษ๑ชายฝง การส ารวจชายฝง มการรวมออกทะเลกบชาวประมง การส ารวจปาชายเลน และรวมกนปลกปาชายเลน ซงจากการจดกจกรรมดงกลาวไดสรางจตส านกไดเปนอยางด ท าใหการใชทรพยากรแบบลางผลาญลดลง คงไวซง การเลยงชพแบบพงพงธรรมชาต สวนการสรางเครอขายศนย๑การเรยนรธนาคารกง จากการศกษาพบวา ในชวงแรกเกดจากชมชนเกดประสบปญหาด านทรพยากรทางทะเลขาดแคลนจงมแนวคดในการจดการสรางธนาคารกงขนซงเปนรปแบบเครอขายการเรยนร โดยผานการพฒนากจกรรมรวมกน การแกไขปญหาของคนในชมชนแบบพงตนเอง และองค๑กรภายนอกชมชนเขามาสรางการรวมกลมอยางมรปธรรมและเปนสวนหนงในการขบเคลอนเครอขายภายในชมชน จากกจกรรมทกภาคสวนท าใหเกดกจกรรมตอยอดไปสการเกดทพกโฮมสเตย๑และแหลงทองเทยวเชงนเวศ

ค าส าคญ : อดงลปนมหศจรรย๑ใตโคลนตม, พนทการสรางเครอขายทางสงคม Abstract

The objective of this study was to investigate the social space construction of a Mantis Shrimp Bank Learning Center of Bakankhoey Community, Tambon Tanyong Po, Muang District, Satun Province. The data were collected through in-depth interviews with community leaders, committee members of the Mantis Shrimp Bank Learning Center, and Silver Mantis Shrimp catchers. The results of the study revealed that the fishery resource increased as a result of: awareness among youth and villagers who participated in a coastal conservation youth camp, coastal suvey, going out to sea with fishermen, mangrove forest survey, and planting mangrove forest. These activities effectively raised awareness of



importance of natural resources and reduced overexploitation of the resources and maintained the nature-reliant occupation. Regarding the creation of a Silver Mantis Shrimp Bank Learning Center, it was found that initially it began from the time the community had to face problems when marine resources became scarce and people in the community, therefore, initiated a Mantis Shrimp Bank in the form of a learning network through their participation in developing activities, and solving problems with a self-reliance concept. Then organizations outside the community came in to concretely create a group and took part as a driving force in the community. The activities conducted by all sectors in the community were extended leading to homestay business and ecotourism in the area.

Keywords: Udangrepan miracle under the mud, space creation of social networks บทน า

พนทชายฝงทะเลภาคใตของไทย เปนฐานทรพยากรธรรมชาตทางทะเลทมความอดมสมบรณ๑มากทสด ของประเทศไทย ประกอบไปดวยระบบนเวศ ทางทะเลทมความหลากหลาย ทางชวภาพ ตงแตปาชายเลน ปาชายหาด หญาทะเล ปะการง กองหน และ พชพนธ๑สตว๑น านานาชนด เปนบอเกดทรพยากรสตว๑น า และพนธ๑พชทมคณคาอยางมหาศาลตอมวลมนษยชาต (สมาพนธ๑ชาวประมงพนบานภาคใต , 2545 )

ทะเลและทรพยากรชายฝงของไทยในปจจบนเสอมโทรมและเรมกอตวอยในขนวกฤต มาก ตงแตประเทศไทยไดกาวยางไปสความทนสมย มการปรบเปลยนการพฒนาไปสระบบอตสาหกรรมมากขนซงเปนพนฐานของการพฒนาความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ท าใหเรมมการเรงใชทรพยากร เปดโอกาสใหธรกจเอกชนเขาครอบครองการใชประโยชน๑จากการใชทรพยากรในรปแบบตาง ๆ นโยบายการพฒนาประเทศไดผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงวถการผลตจากความพอเพยงสการผลตเพอการคา เกดการบกรกท าลายทรพยากรชายฝงอยางรวดเรว ทงปาชายเลน ปะการง หญาทะเล และหนกองใตน าถกท าลาย การท าประมงแบบลนเกน (overuses) มผลใหทรพยากรประมงเสอมโทรมสงผลใหทรพยากรสตว๑น ารอยหรอ ดวยเครองมอประมงทท าลายลางประเภทตาง ๆ ไดแก อวนรน อวนลาก เรอปนไฟจบปลากะตก ระเบด ยาเบอ เปนตน ทง ๆ ทเครองมอบางชนดผดกฎหมาย กรมประมงมระเบยบบงคบการท าประมง เปนเครองมอทใชในการควบคม แตกยงมผลกลอบท าอยเรอย ๆ อกทง โครงการพฒนาของรฐ เชน สะพาน ทาเทยบเรอปากบาราทก าลงจะเกดขน ลวนแลวกอใหเกดการท าลายความสมบรณ๑ของทะเล และทรพยากรชายฝงอยางรนแรง นอกจากเรองของเศรษฐกจและเทคโนโลยทกลาวมาขางตน ยงมรปแบบการด าเนนชวต ทงในดานการเมอง วฒนธรรม รวมทงกระบวนการทางดานความคดและความหลากหลายในการ แสวงหาในความอยากร อยากเหน ท าใหคนในชมชนลมวถชวต ของผคนในทองถน คานยม แนวคดและการสบทอดภมปญญาทองถน ทมเอกลกษณ๑ดงเดม



เมอการเลยงชพประสบความอตคดขดสน ยงขนทกวน ท าใหอยในสภาวะขาดแคลน ชมชนประมงจงมการตอส ตอรอง เพอความอยรอด มชมชนหลายๆ แหงไดมเสนทางการปรบตวเขาสพนทท ามาหากนตามธรรมชาต และดนรนเพอแกปญหาปากทองของตน การตอสเหลานเรมแรก จะเปนไปในระดบชมชน ซงมการรองเรยนตอรฐ การขบไลผท าการประมง แบบลางผลาญ การประทวง ภายหลง เมอชมชนเหลานไดมโอกาสพบปะแลกเปลยนประสบการณ๑กน พบวา ตางกมปญหาคลายคลงกน จงเกดการรวมตวกนเปนเครอขาย เพอเพมพลงในการตอสของตนใหเขมแขงยงขน เนนทแกปญหาปากทอง และปญหาหนสนเบองตน (โครงการจดการทรพยากรโดยชมชน, 2545) ทตงอยบนฐานของความคด ความเชอ และการมวฒนธรรมรวม โดยผานชมชนของตนเองในรปแบบการเกาะกลม เพอคอยชวยเหลอซงกนและกนในการแกไขปญหาบนเงอนไขธรรมชาตทตองด ารงอยรวมกนและการจดองค๑กรทางสงคมในพนทไดมองเหนทศทางของความผกพนในวถชวตของผคนในพนท เดนชดยงขน กคอ ไดเรยนร และท าความเขาใจ กบระบบ เครอขายทางสงคม ซงเปรยบเสมอนเสนโลหต ทโยงใยชวต และวฒนธรรมของชมชนในพนทนน ๆ

จากปรากฏการณ๑ดงกลาวขางตน ลวนแลวแตสงผลตอชมชนชายทะเลทกพนท โดยเฉพาะอยางยง ชมชนบากนเคย ซงอยในพนทชายฝงทะเลของจงหวดสตล ตงอยทศตะวนตก ตดชายฝงทะเลอนดามน ลกษณะ หมบานเรยงตวตามขอบชายฝงทะเล ท าใหคนแถวนอาชพสวนใหญ คอการท าประมงขนาดเลก เมอเกดสภาวะขาดแคลนดานทรพยากรขนมา สงผลใหในกลมมแนวคดสรางเครอขายทางสงคมขนมามากมายภายในชมชน เชน กลมเลยงปลาในกระชง กลมจกรสาน พด หมวก กลมท าไซ อวนหยอง (เครองมอจบสตว๑น า) กลมแปรรปกะป และธนาคารกง ทกเครอขายเกดขนดวยสาเหตเดยวกนคอ ความอยรอดของปากทอง

ส าหรบเครอขายทสรางชอเสยงใหกบชมชนบากนเคย ท าใหบากนเคยเปนทรจกทวประเทศ ซงดไดจากรายการทงแสงตะวนทท าเรองราวเกยวกบเดก สวนรายการเสนทางเศรษฐคซพาตะลย ทน าเสนอจดเดน ในแตละพนท ทไดเขามาในชมชนบากนเคย เพอมาด าเนนรายการหมบานบากนเคยโดยผานพนทอดงลปนมหศจรรย๑ใตโคลนตม ความแปลกและยากแกการพบเหน ของวถชวต และภมปญญาของทองถนของชมชนบากนเคย คอ ธนาคารกงซงเปนธนาคารกงแหงแรกในประเทศไทย กอตงขนในป พ.ศ. 2549 เพอลดภาวะความขาดแคลน แตสงทเปนมนต๑เสนห๑ ทแทรกตวในบากนเคย กคอเดก ๆ กลมเลก ๆ ทตอนพลบค า กบแสงสทองทสาดสองมายงเบองลางของโคลนตม ก าลงยนเหยยบโคลนตม อยางสนกสนานดผวเผนกคงนกวาเปนเดกๆทเลนโคลนกนในยามเยน แตถาสงเกตสกพกกจะไดยนเสยงเห รอง ดวยความดใจของเดก ๆ สงทเดก ๆ จบไดตวของมนคลาย ๆ กงแตมกระดอง ซงชาวบานในแถบนนเรยกวา “อดงลปน” และนคงเปนความมหศจรรย๑ใตโคลนตม ของหมบานบากนเคยอยางแทจรง “กลมเดกย าอดงลปน” ไดสรางความประทบใจแกผพบเหน ซงเปนสถานทเดยว ทยงคงเหลอ ภมปญญาน ในแถบชายฝงอนดามน เครอขายศนย๑การเรยนรธนาคารกงมวธการด าเนนโครงการ คอ เมอชาวประมงและเครอขายเยาวชนกลมย าอดงลปน หามาไดแลวพบวา ขนาดของอดงลปน ไมไดขนาดตามทองตลาด กลมเยาวชนจงน าอดงลปน ไปฝากไวทธนาคารกง เมออดงลปนขนาดตวไดขนาดตามตองการ กสามารถน าอดงลปน ไปขาย เพอน าเงนไป



จนเจอ ครอบครว ตอมาศนย๑การเรยนรธนาคารกงเปนแหลงการเรยนรใหแก นกเรยน เยาวชน และชมชนตาง ๆ เพอเขามาศกษาดงาน และ ศกษาวถชวตของชมชนบากนเคย

จากปรากฏการณ๑ดงกลาว จงท าใหผวจย เกดค าถามวา อดงลปน ทอยภายใตโคลนตม ท าใหเกดความมหศจรรย๑ ถงกบเปนพนท การสรางเครอขายทางสงคมในภาวะความขาดแคลนไดอยางไร ซงองค๑ความรจากพนทอดงลปน ผลผลเผยใหเหนถง ภมปญญาทองถนทปฏบตการผานชวตประจ าวน และยงเชอมโยงใหเหน เครอขายทางสงคม วธการ กระบวนการ และการชวยเหลอเกอกลภายในชมชนในรปแบบตาง ๆ อนเปนการประยกต๑ใชขอมลเพอใหเกดการรวมกลมชมชน และเชอมโยงไปสการเปนสถานททองเทยวและทพกโฮมสเตย๑ภายในศนย๑การเรยนรธนาคารกง ท าใหชมชนแหงนกาวล าไปอกขน ในการน าพาชมชนไปสความเขมแขงในความหลากหลายกจกรรม ภายในชมชน วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาสาเหตการสรางเครอขายทางสงคมผานศนย๑การเรยนรธนาคารกงของ ชมชนบากนเคย ผานพนทอดงลปน

2. เพอศกษาวธการตงเครอขายทางสงคมผานศนย๑การเรยนรธนาคารกงของชมชน บากนเคย ผานพนทอดงลปน

3. เพอศกษาผลการจดตงเครอขายทางสงคมผานศนย๑การเรยนรธนาคารกงของ ชมชนบากนเคย ผานพนทอดงลปน ระเบยบวธวจย

การศกษาวจยเรอง อดงลปน มหศจรรย๑ใตโคลนตม : พนทการสรางเครอขายทางสงคม ของชมชนบากนเคย จงหวดสตล เพอใหไดขอมลเชงลก ทชดเจน และรอบดาน ผวจยไดท าการศกษาวจยเชงคณภาพ (qualitative research) โดยมจดมงหมายเพอศกษาการเรยนรพนทการสรางเครอขายทางสงคม ของชมชนบากนเคย ในภาวะขาดแคลน ในเสนทางอดงลปน โดยมวธการวจยดงน พนททใชในการวจย

พนทในการวจย คอ ชมชนบากนเคย ต าบลตนหยงโป อ าเภอเมอง จงหวดสตล เนองจากเปนแหลงการท าประมงพนบานทส าคญแหงหนงของจงหวดสตล ความนาสนใจของประมงพนบานคอ มการสรางเครอขายทางสงคม โดยผานพนท อดงลปน มกลมเยาวชนกลมหนงไดมการรวมตวกน ลกขนมาย าอดงลปน เพอชวยหารายไดเสรมใหกบทางบาน ในภาวะขาดแคลน ทรพยากร การสรางเครอขายทมการปฏสมพนธ๑กน ระหวางชาวบาน ญาต เพอน พนอง รวมทงบคคลภายนอก ทเขามารวมกนสรางเครอขาย ในพนท ผานปฏบตการประจ าวน ของคนในชมชนบากนเคย จนเกดศนย๑การเรยนรธนาคารกง ซงตงอยท หมท 3 ต าบลตนหยงโป อ าเภอเมอง จงหวดสตล เพอได



ศกษาแนวคด วธการ กระบวนการ คนตนคด ในการจดการสรางเครอขายภายในชมชน รวมทงการเชอมโยงไปสโฮมเสตย๑ แหลงทองเทยวแหงใหม

ผใหขอมล

ในการวจยครงนผวจยไดแบงกลม ผใหขอมล เปน 2 กลม คอ ผใหขอมลหลก ไดแก เยาวชน ย าอดงรปน ผน าชมชน กรรมการศนย๑การเรยนธนาคารกง และส านกงานฟนฟเกษตรกร จงหวดสตล โดยผใหขอมลหลกจะเปนบคคลทเกยวของในการสรางเครอขายทางสงคมศนย๑การเรยนรธนาคารกง ผใหขอมลรอง ไดแก ประชาชนทวไป ในชมชนบากนเคย เพอศกษาปฏบตการในชวตประจ าวนของชาวบานบากนเคย และสมภาษณ๑เกยวกบแนวคดการสรางเครอขายทางสงคมศนย๑การเรยนรธนาคารกงในมมมองทวไป เครองมอทใชในการวจย 1. การสงเกต ผวจบใชวธการสงเกตแบบมสวนรวม โดยทผวจยเขาไปรวมกจกรรมในเครอขายศนย๑การเรยนรธนาคารกงเพอใหเกดความเขาใจ และรบรความรสกในการรวมกนท ากจกรรม นอกจากเขาไปมสวนรวมในกจกรรมธนาคารกงแลว ผวจยไดใชการสงเกตแบบไมมสวนรวมศกษาจากการสงเกตสภาพภมทศน๑ สงเกตจากกลมเยาวชนทย าอดงลปน ซงผวจยตองการหาค าตอบวา พนทปฏบตการประจ าวนของกลมเยาวชนย าอดงลปน มวธการน าอดงลปนขนมาจากโคลนตมดวยวธการใด และอะไรเปนจดประกายทจะน าไปสการสรางเครอขายศนย๑การเรยนรธนาคารกงและเชอมโยงไปสการทองเทยวแบบโฮมสเตย๑ 2. แบบสมภาษณ เจาะลก โดยใชแนวค าถามทผวจยสรางขนตามวตถประสงค๑ของการวจยมประเดนทเกยวกบสาเหต และวธการ ทมา ในการสรางเครอขายภายในชมชน โดยการน าวธการ และกระบวนการตางๆ ทเกยวกบความสมพนธ๑ ในการรวมกลมโดยผานพนท ปฏบตการประจ าวน ในการจดตงกลมเยาวชนย าอดงรปน การปฏสมพนธ๑เชอมตอไป จนถง ศนย๑การเรยนรธนาคารกง และเชอมโยงไปส การทองเทยวแบบโฮมสเตย๑ การเกบรวบรวมขอมล

ในการวจยครงนมการเกบรวบรวมขอมลจาก 2 แหลง ไดแก 1. เกบรวบรวมขอมลทเปนเอกสาร ไดแก หนงสอ บทความ วารสาร วทยานพนธ๑ใน

ประเดนทเกยวของกบบรบทของชมชนบากนเคย ไดแก ประวตชมชนบากนเคย บรเวณทตง ลกษณะกระบวนการ การรวมกลมธนาคารกง การจดตงเครอขายทางสงคม และวตถประสงค๑ของการน าพนท ปฏบตการประจ าวน มาเกยวโยงกบความมหศจรรย๑ของพนทอดงลปน

2. เกบรวบรวมขอมลภาคสนาม ผวจยใชวธการดงน 2.1 การสงเกตโดยผวจยสงเกตแบบมสวนรวม โดยทผวจยเขาไปรวมกจกรรม ใน



เครอขายศนย๑การเรยนรธนาคารกง เพอใหเกดความเขาใจ และรบรความรสก ในการรวมกนท ากจกรรมตาง ๆ ของชมชน เพอใหเขาใจวธคด ความเชอ และวถชวตของชาวบาน ทตอสกบภาวะขาดแคลนของทรพยากรประมง นอกจากนนผวจยไดใชการสงเกตแบบไมมสวนรวม ผวจยสงเกตจากสภาพภมนเวศของชมชนบากนเคย การย ากงของเยาวชน วถชวตของชาวประมง การจบกง การปลอยกง การคาขายกง การจดตงโฮมสเตย๑ และสภาพทรพยากรประมงบรเวณบานบากนเคย 2.2 การสมภาษณ๑แบบเจาะลก โดยผวจย สมภาษณ๑ตามประเดนของการวจยจากผใหขอมลหลก และผใหขอมลรองเพอใหไดขอมลเกยวกบการรวมกลมย าอดงลปน การปฏสมพนธ๑เชอมตอไป จนถงการรวมกลมธนาคารกง และตอยอดไปสการเกดโฮมสเตย๑ภายในชมชน การวเคราะหและตรวจสอบขอมล ผวจยจะท าการวเคราะห๑ขอมล และตรวจสอบขอมล โดยมรายละเอยดในแตละกระบวนการ คอ การตรวจสอบขอมล ขอมลทไดจากการเขาไปสงเกต และสมภาษณ๑ผใหขอมลหลก และขอมลรอง ผวจยใชวธการตรวจสอบขอมล โดยการตรวจสอบแบบสามเสา ของ สภางค๑ จนทวานช (2547) ตรวจสอบสามเสาดานขอมล เปนการตรวจสอบขอมลจากแหลงทมาของขอมล ซงไดแก แหลงเวลา แหลงสถานท และแหลงบคคล เปนการตรวจสอบดานความถกตอง ของขอมลวา เมอตางเวลากน ตางสถานทกน และผใหขอมลตางกนหรอการไดขอมลตางกนแลว ขอมลทไดจะเหมอนเดมหรอแตกตางกนอยางไร เพอใหไดขอมลทเชอถอได การวเคราะห๑ขอมล ผวจยน าขอมลทไดจากการรวบรวมเอกสาร และงานวจยทเกยวของมาทบทวนควบคไปกบการสมภาษณ๑เชงลก การสงเกตแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม ในภาคสนาม น ามาจดหมวดหม ตความ ถอดรหสและน าเสนอโดยการพรรณนา ผลการวจยและอภปรายผล

การวจยในครงนเปนการวจยเชงคณภาพ โดยใชวธการรวบรวม ขอมล การสมภาษณ๑แบบเจาะลก (Go-along in–depth interview) ซงมความยดหยน และสรางความเปนมตร ระหวางผสมภาษณ๑ และผวจยไดเปนอยางดดงทไดกลาวมาแลว ผวจยจะใชรปแบบการสนทนา อยางไมเปนทางการและเขาสชมชนเพอแลกเปลยนความรกบชาวบานในหมบาน ตลอดจนสมภาษณ๑ผน าชมชน กรรมการธนาคารกง เดกย ากง ตลอดจนการลงพนทเขารวมสงเกตใน กจกรรมของชาวบานในชมชน และจากผลการศกษาในครงนสามารถสรปผลขอมลไดดงน

1. สาเหตการจดตงพนทการสรางเครอขายทางสงคมผานศนย๑การเรยนรธนาคารกง ของชมชนบากนเคยไดกอตงเรมแรกเกดจากทรพยากรทางทะเลเสอมโทรม และรอยหรอลง ซงเกดจาก การใชทรพยากรมากเกน ชาวประมงพนบานเขามาท าประมงในบรเวณทะเลหนาบานไมต ากวา 1,500 ล า ไมใชเพยงแตชาวประมงในบากนเคยเทานน ยงมชาวประมงรอบ ๆ ต าบลใกลเคยง คอ ต าบลเกาะสาหราย ต าบลปย ต าบลเจ๏ะบลง รวมถงต าบลต ามะลง ซงยงไมรวมเรอประมงพาณชย๑



ขนาดใหญทงในพนท และนอกพนท กยงเขามาท ากน ซงสถานการณ๑ในขณะนไดกอตวใหเกดปญหา ทรพยากรตามธรรมชาตทมอยอยางจ ากดมไมพอกบความตองการทเพมขนทกวทกวน และปญหาการท าประมงทม การละเมดกฎหมาย โดยใชเครองมอทผดกฎหมาย เชน อวนลาก อวนรนจนกลายเปนปญหาซงมผลกระทบตอทรพยากรสตว๑น า สงเหลานเปนจดประกายใหชาวบาน ออกเรอส ารวจ ทรพยากรชายฝงทะเล และรวมกนเปนหเปนตาในการสอดสองผท าประมงผดประเภท เพอส ารวจหมอขาวหมอแกงของตนเอง ซงเปรยบเสมอนธนาคารแหงชวตทหลอเลยงชาวประมงพนบานแหงหมบานบากนเคยแหงน และนกเปนจดเรมตนในการสรางเครอขายศนย๑การเรยนรธนาคารกง ซงสอดคลองกบงานวจยของ (ก าจรเดช ศรวลย 2551) ทไดศกษาเรองเครอขายทางสงคมในการอนรกษ๑ปาตนน า ของลมน าแมเลาะ ต าบลสะลวง อ าเภอแมรม จงหวดเชยงใหม เพอศกษาปจจย สาเหต และกระบวนการ การสรางเครอขายทางสงคม ไดแก การใชภมปญญาทองถนในการจดการทรพยากรธรรมชาต เนองมาจากสาเหต การบกลกท าลายปา และเกดการแยงชงทรพยากรกบชมชนใกลเคยง

2. วธการจดตงพนทการสรางเครอขายทางสงคมผานศนย๑การเรยนรธนาคารกงของชมชน บากนเคย จากการศกษาพบวาการสรางเครอขายมพฒนาการจากเครอขายระดบคน– คนไปส คน – กลม และ กลม – กลม ไปสอดคลองกบงานวจย การสรางเครอขายของ (วมลลกษณ๑ ชชาต 2540,198) ไดน าเสนอรปแบบของกระบวนการสรางเครอขายการเรยนร ในการอนรกษ๑ทรพยากรปาไม อยในรปแบบเครอขายการเรยนรทประสบความส าเรจพนทการสราง เครอขายการเรยนรกจกรรมการพฒนาทเกดขนใน ชวงแรกซง เครอขายนเกดขน คอ การกอตวเรมจากการสรางผน าตามธรรมชาต ซงเกดจากภายในและภายนอกชมชน ไดรบการสนบสนนจากฝายตาง ๆ ใหเปนผน าในการแกปญหาของชมชน ซงเมอชมชนบากนเคยพบกบปญหา ชมชนสามารถพฒนาการแกไขปญหาของชมชน ของตนได ท าใหชมชนอนทอยใกลเคยงเขามาศกษาเรยนร และน ารปแบบ และวธการไปประยกต๑ ใชกบชมชนของตนเอง สวนตอมาไดมการขยายและเชอมประสานเนนการสรางการรวมกลมใหเกดองค๑กรชมชนทเขมแขง โดยมกองทนส านกงานฟนฟเกษตรกร จงหวดสตลเขารวมเปนสวนหนงในการเรยนรรวมกนอยางมปฏสมพนธ๑ พฒนามาจากฐานความรเดม และสรางองค๑ความรใหม โดยเชอมโยงกบภมปญญาเดมทมอยบวกกบวทยาการสมยใหม กคอ การย ากงของเยาวชน ชมชนบากนเคยทเปนจดเรมตนในการจดประกายศนย๑การเรยนรธนาคารกง และรวมกนแกปญหา ตลอดจนมการขยายพนทเครอขายทสนบสนน ปรบเปลยน เปนเครอขายการจดตง ซงไดสอดคลองกบ(สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยขอนแกน 2540) รปแบบนเกดจากองค๑กรพฒนาตองการขยายพนทปฏบตงานของตนเอง จะใชชมชนเดมท มประสบการณ๑ และบทเรยนในกระบวนการพฒนา แลวเปนสถานทศกษาดงาน และเวทแลกเปลยนประสบการณ๑ใหกบชมชน ทองค๑กรพฒนาเขาไปด าเนนงานใหม ๆ และองค๑กรภายนอกชมชนเขามาสรางการรวมกลมอยางมรปธรรม



3. ผลของการจดตงเครอขายทางสงคมผานศนย๑การเรยนรธนาคารกงของชมชนบากนเคย ท าใหทรพยากรประมงเพมขน ซงเกดจากการทเยาวชนและชาวบานตระหนกและไดเขารวมกจกรรมคายเยาวชนอนรกษ๑ชายฝง คายเยาวชนอนรกษ๑สงแวดลอม การรวมปองปราบปรามประมงผดกฎหมาย แนวชายฝงทะเลหนาบาน การศกษาชมชนและส ารวจทรพยากรชายฝง มการรวมออกทะเลกบชาวประมง การส ารวจปาชายเลน และรวมกนปลกปาชายเลน การถอดบทเรยนบรหารจดการองค๑กร การจดการท าแผนแมบทชมชน การพฒนากลมแมบาน ซงจากการจดกจกรรมดงกลาวไดสรางจตส านกไดเปนอยางด ท าใหการใชทรพยากรแบบลางผลาญลดลง คงเหลอไวในการเลยงชพแบบพงพงธรรมชาต จะใชชมชนเดมท มประสบการณ๑ และบทเรยนในกระบวนการพฒนา แลวเปนสถานทศกษาดงาน และเวทแลกเปลยนประสบการณ๑ใหกบชมชน ทองค๑กรพฒนาเขาไปด าเนนงานใหม ๆ และองค๑กรภายนอกชมชนเขามาสรางการรวมกลมอยางมรปธรรมและเปนสวนหนงในการขบเคลอนเครอขายภายในชมชน จากกจกรรมทกภาคสวนท าใหเกดกจกรรมตอยอดไปสการเกดทพกโฮมสเตย๑และแหลงทองเทยวเชงนเวศ สรปและขอเสนอแนะ

การสรปขอมลจากการวจยในทกประเดนทก าหนดไว และอภปรายผลท าใหไดรบรวา ชมชนบากนเคยไดเกดเครอขายขนในรปแบบ เครอขายการเรยนร ท าใหเครอขายขาดความตอเนองและพลง ฉะนนองค๑กรภายนอกทเขาไปรวมกลมกจกรรมตาง ๆ ภายในเครอขายจ าเปนตองมการวางแผนระยะยาวทด ารงรกษาเครอขายนเพอเปนแนวทางใหกบชมชนอน ๆตอไป ตลอดจนมขอเสนอแนะจากขอคนพบของงานวจยน จะเปนประโยชน๑ตอชมชน ขอเสนอแนะในเชงนโยบายเพอเปนแนวทางทจะน าไปสการพฒนาในรปแบบเครอขาย ในการถายทอดเสยงสสงคมภายนอก สวนขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป ควรจะศกษาในเรองการจดการทรพยากรในพนทระบบกรรมสทธ เพอใหชมชนไดเขาใจในระบบกรรมสทธระหวางคน และแหลงทรพยากร วาควรจะใชรวมกนอยางไร เพอลดความขดแยงในการแยงชงทรพยากรทมอยอยางจ ากด

กตตกรรมประกาศ งานวจยชนนเปนงานวจยเชงคณภาพนบวาเปนความทาทายใหมในชวงชวตหนงของผวจย ความยากและทาทายในการเขาหากลมผใหขอมลในการลงพนทภาคสนาม จากการนงเรอเพอสมผสชวตของชาวประมง ผวจยมสวนรวมในการท าการประมง ไดทดลองยกไซ ซงไดสรางความตนเตนใหกบผวจยไมนอย อกทงกลมเดกย ากงทแสดงวธการย ากงทดเหมอนจะงาย แตกลบยากส าหรบผทไมมประสบการณ๑ เพราะอาชพประมงพนบานถอไดวาเปนอาชพทใชโชคเขาชวยและอกนยหนงผวจยตองขอขอบคณโชคทน าพาผวจยพบกบความมหศจรรย๑ของวถชวตทตนตาตนใจของวถชวตของชาวบากนเคย ทกทานทใหการตอนรบเปนอยางด ขอบคณ ก านน อดรส และทมกรรมการธนาคารกง ทคอยใหขอมล เปดทางเขาสแหลงขอมลกลมเดกย ากง กบวถทยากแกการพบเหน ขอบคณหวหนาส านกงานกองทนฟนฟและพฒนาเกษตรกร สาขาจงหวดสตล คณนธมา บนต ามะ



หงง ทจดประกายในการตงชอวจย อดงลปนมหศจรรย๑ใตโคลนตม ทโยงใยไปสความสงสยและหาค าตอบในความส าเรจ ณ ระดบหนง ในการสรางเครอขายทางสงคม

ขอขอบคณ ผชวยศาสตราจารย๑ ดร.เกตถวา บญปราการ ซงเปรยบเสมอนเขมทศทคอยชทางไปสฝงฝนเสนทางแหงความส าเรจ ในยามทผวจยหลงทาง ขดเกลา และสละเวลาใหค าปรกษา กบผวจยตลอดระยะเวลาทอาจารย๑เปนทปรกษา

ขอขอบคณ ก าลงใจอนยงใหญของคนตระกล มะเห ขอบคณเจ๏ะขวาด และแม๏ะเส๏าะ และนองสาวตวด รตาทคอยเคยงขางในยามททอแทและรวมเปนแรงผลกดนและสนบสนนผวจยในทกดาน ขอบคณครอบครวตระกล ศลปโรจนพาณช ทคอยถามไถ เปนหวงเปนใย นองเจน (นองเลก) กะปป และทขาดไมไดเลย กคอ พหนงสามทรก ปลอบประโลมในยามทกข๑ ใหก าลงใจผวจยตลอดมา

ขอบคณเพอน ๆ ทคอยเคยงขางใหค าปรกษา ไรหนบ ป.ตร สาว ป.ตร ทชวยหาขอมล ขอบคณส าหรบนองยย นองแจ๐วแหว๐ว และนายทเปนเพอนในยามเกบขอมล พมาท และตาลตาล ทคอยเอออ านวยความสะดวกในหลกสตร

ขอขอบพระคณทานอาจารย๑ ดร.อทศ สงขรตน๑ ทเปนประธานสอบ ดร.สรพงษ๑ ยมละมย ทชวยขมวดประเดนและเกบรายละเอยดงานจนลลวงไปดวยดและหวงเปนอยางยงวา งานวจยชนนคงจะไดประโยชน๑กบผอานในอกแงมมหนงของการสรางเครอขายทางสงคม




ก าจรเดช ศรวลย.( 2551).เครอขายทางสงคมในการอนรกษ๑ปาตนน าของลมน าเลาะ ต าบลสะลวง อ าเภอแมรม จงหวดเชยงใหม . วทยานพนธ๑ศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

โครงการการจดการทรพยากรชายฝงภาคใต. (2545). การจดการทรพยากรโดยชมชน : กรณศกษาจากชมชนชาวประมงพนบานภาคใต. โครงการการจดการทรพยากรชายฝง ภาคใต.

ชาตชาย ณ เชยงใหม. (2543). การบรหารพฒนาชนบทเพอเสรมสรางความเขมแขงของชมชน, โครงการเสรมสรางศกยภาพบคลากรภาครฐในแนวทางการมสวนรวมของพหภาคในการ พฒนาชนบท. กรงเทพฯ : โรงพมพ๑เซนจร 21.

ชนสคค สวรรณอจรย. (2549). เครอขายทางสงคม. มหาสารคาม : มหาวทยาลยมหาสารคาม สภางค๑ จนทวานช. (2547). การวเคราะห๑ขอมลในการวจยเชงคณภาพ. พมพ๑ครงท 6. กรงเทพฯ:

จฬาลงกรณ๑มหาวทยาลย สมาพนธ๑ชาวประมงภาคใต. (2545). องค๑กรประชาชนระดบรากหญาและขอเสนอทางนโยบายในการ

อนรกษ๑และฟนฟทรพยากรชายฝง. หนา 9 . โครงการการจดการทรพยากรชายฝงภาคใต.



การมสวนรวมของกลมผใชน าใน โครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง The Participation for Water Users Group in Nongkoowow Water Pressure Tower Project

in Phatthalung Province

พณณตา วเศษสนธ นกศกษาปรญญามหาบณฑต สาขาพฒนามนษย๑และสงคม

คณะศลปศาสตร๑ มหาวทยาลยสงขลานครนทร๑

บทคดยอ การวจยเรองนมวตถประสงค๑เพอศกษาระดบการมสวนรวมในการบรหารจดการของกลมผใชน า และเปรยบเทยบความแตกตางของประชากรในการมสวนรวมในการบรหารจดการของกลมผใชน า ในโครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง กลมตวอยางทใชในการศกษาคร งน คอ กลมผใชน าทไดประโยชน๑จากน าในโครงการฯ จ านวน 336 คน เกบรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถาม และวเคราะห๑ขอมลดวยโปรแกรมอาร๑ โดยการหาคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบท และการทดสอบเอฟ แลวทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการของตกย๑ ผลการวจยพบวา กลมผใชน าในโครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง มสวนรวมในการบรหารจดการในภาพรวมอยในระดบปานกลาง รวมทงมสวนรวมดานการปรกษาหารอ ดานการวางแผนและตดสนใจ ดานการประสานงานและด าเนนการ และดานการรบผลประโยชน๑อยในระดบปานกลางเชนกน โดยกลมผใชน าทแตกตางกนในดานเพศ การศกษา และอาย มสวนรวมในการบรหารจดการทง 4 ดานทไมแตกตางกน สวนกลมผใชน าทแตกตางกนในดานศาสนา และรายได มสวนรวมในการบรหารจดการทง 4 ดานทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ในขณะทกลมผใชน าทสถานภาพตางกนมสวนรวมในการบรการจดการดานการรบผลประโยชน๑ทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต และกลมผใชน าทใชพนททไดรบน าชลประทานตางกนมสวนรวมในการบรหารจดการดานการวางแผนและตดสนใจทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต

ค าส าคญ : การมสวนรวมของกลมผใชน า, อาคารอดน าหนองควาว

Abstract The objectives of this study were to investigate the level of participation in the

management of a group of water users and compare the differences of participation in the management of the group of water users in Nongkoowow Water Pressure Tower Project in Phatthalung Province. The subjects of this study were 336 water users in the project. The data were collected using a questionnaire and analyzed with the R program to determine the



mean and standard deviation and perform the t-test and the f-test. The difference between each pair of means was tested with Tukey’s test.

The results of the study revealed that the overall participatory management of the group of water users in Nongkoowow Water Pressure Tower Project in Phatthalung Province was at a moderate level. The level of management participation in each of the following aspects was also at a moderate level: consultation and discussion, planning and decision-making, coordination and operations, and benefit gains. Water users with different gender, educational level and age were not different in the four aspects of participatory management. However, water users who were different in religion and income were different in management participation in the four aspects of participatory management and the difference was statistically significant. Water users with different marital status were statistically different in their management participation in terms of benefit gains, and water users in different areas of irrigation water were significantly different in their management participation in terms of planning and decision-making.

Keywords: Participation for water user groups, Nongkoowow Water Pressure Tower Project in Phatthalung

บทน า ปจจบนการด าเนนการใดภายใตกจกรรมของหนวยงานภาครฐทกระท าแกประชาชนหรอชมชนจะตองเปดโอกาสใหประชาชนเขามามบทบาทหรอเขามามสวนรวมในกจกรรมนนอยางเปดกวาง ซงสอดคลองกบพระราชบญญตตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ .ศ. 2550 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ทระบวาประชาชนสามารถเขามามบทบาท มสวนรวมในดานความคด ตดสนใจ แกปญหา ลงมอปฏบต รวมกบเจาหนาทภาครฐในกจกรรมของรฐทเกยวของกบประชาชน (กรมชลประทาน, 2552) จงกอใหเกดการเปดกวางใหประชาชนเขามาบทบาท มสวนรวมในกจกรรมของทางภาครฐมากขน ซงในหลายประเทศตางใหความส าคญตอการเขามามสวนรวมของประชาชน เพราะการมสวนรวมของประชาชนจะน ามาซงการระดมทางความคดและน ามาสรปแบบของการพฒนาอยางบรณาการและยงยน (มลนธสาธารณสขแหงชาต, 2554)

ทงนการมสวนรวมของประชาชนจะตอง เปดโอกาสใหประชาชนไดมสวนรวมในทกขนตอน ของการพฒนาทงสวนการแกไขปญหาและปองกนปญหา โดยเปดโอกาสใหมสวนรวมในการคดรเรม รวมก าหนดนโยบาย รวมวางแผน ตดสนใจและปฏบตตามแผน รวมตรวจสอบการใชอ านาจรฐทกระดบ รวมตดตามประเมนผลและรบผดชอบในเรองตาง ๆ อนมผลกระทบถงประชาชน ชมชนและเครอขายทกรปแบบในพนทนน ๆ ซงการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมดงกลาวจะเปนการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมทางผลประโยชน๑อยางแทจรง โดยอยบนพนฐานของความอสระทางความคด พรอมมความรความสามารถในการกระท าดงกลาวดวยความเตมใจ ซงสอดคลอง

http://www.thaipoliticsgovernment.org/w/index.php?title=%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%88%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8%9A%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90&action=edit&redlink=1



กบการใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชนโดยกรมชลประทาน (2552) และส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ((2552) ทไดใหความหมายไววา การมสวนรวมของประชาชนเปนกระบวนการสานสมพนธ๑ระหวางภาครฐและภาคประชาชน เพอสรางความเขาใจรวมกนและเพอใหการพฒนานโยบายและบรการสาธารณะเปนไปเพอประโยชน๑สขของประชาชนและสนองความตองการประชาชนมากขน โดยเนนทกระบวนการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนเกยวของในกระบวนการตดสนใจของรฐ กระบวนการมสวนรวมของประชาชนเปนวธการทภาครฐ ภาคประชาสงคม และผทเกยวของ มโอกาสเรยนรท าความเขาใจประเดนนโยบายสาธารณะรวมกน เพอแสวงหาทางเลอกทดทสด ทกฝายยอมรบมากทสด ทงนกระบวนการทน าประชาชนและผทเกยวของทกภาคสวนเขารวมในการหาวธแกไขปญหาทซบซอน รวมกนหาทางออกส าหรบแกไขปญหาตาง ๆ ในทางทสนตเปนทยอมรบหรอเปนฉนทามตของประชาสงคม และมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจ โดยน าความเหนและขอเสนอแนะของประชาชนทเกยวของทกภาคสวนมาเปนองค๑ประกอบส าคญในการตดสนใจและก าหนดแนวทางหรอนโยบายสาธารณะทภาครฐจะด าเนนการ

เชนเดยวกบกรมชลประทานซงเปนหนวยงานทมหนาทหลกในการจดหาแหลงน าและพฒนาแหลงน า ไดด าเนนงานในการจดหาแหลงน าและพฒนาแหลงน าโดยน ายทธศาสตร๑การบรหารจดการชลประทานโดยเกษตรกรมสวนรวม (Participatory Irrigation Management : PIM) ขามาด าเนนการตามทพระราชบญญตตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 ไดก าหนดไว ซงยทธศาสตร๑ดงกลาว คอ การจดการทางชลประทานในโครงการตางๆ ในดานการสงน าและบ ารงรกษาทตวแทนของกลมผใชน ากบเจาหนาทชลประทานรวมกนด าเนนการ ทงนควรมตวแทนจากองค๑กรทองถนไมวาจะเปนองค๑การบรหารสวนต าบลหรอองค๑การบรหารสวนจงหวด และหนวยงานอนทเกยวของเขามารวมด าเนนการ (กรมชลประทาน 2550) เพอกอใหเกดการมสวนรวมขององค๑กรทองถนและยงเปนการรวมด าเนนงานในแบบบรณาการ การน ายทธศาสตร๑การบรหารจดการชลประทานโดยเกษตรกรมสวนรวมมาใชในงานชลประทานนบเปนยทธศาสตร๑ทมความส าคญอยางยงตอการบรหารจดการการชลประทานทงในปจจบนและอนาคต โดยยทธศาสตร๑นไดอ านวยประโยชน๑ในดานการปรบปรง การบ ารงรกษาและการใชประโยชน๑ในระบบชลประทานทเนนการพฒนาองค๑กรของกลมผใชน า ใหมสวนรวมในการบรหารจดการชลประทานโดยมวตถประสงค๑ของโครงการบรหารจดการชลประทานโดย ใหกลมผใชน ามสวนรวม ดงน สรางความรสกความเปนเจาของโครงการชลประทาน ปรบปรงระบบการสงน าและการบ ารงรกษาของโครงการ ความเปนธรรมในการกระจายน า การใชประโยชน๑จากทรพยากรน าทมอยอยางคมคาและประหยด กระตนใหกลมผใชน ามสวนรวมในการตดสนใจในการบรหารจดการชลประทานเพอก าหนดระยะเวลาการรบน าและความถของการรบน าตามความตองการใชน า เพมผลผลตทางดานการเกษตรโดยใชน าใหนอยทสด และลดความขดแยงเกยวกบการใชน าของกลมผใชน าไดอยางมประสทธภาพ การน ายทธศาสตร๑การบรหารจดการชลประทานโดยเกษตรกรมสวนรวมเขามาใชนนกอใหเกดประโยชน๑ในดานตาง ๆ อาทเชน เปดโอกาสใหกลมผใชน าเขามามบทบาทและอ านาจหนาทในการตดสนใจเกยวกบการบรหารจดการชลประทาน มการปรบปรงระบบการกระจายน าใหแกกลมผใชน าไดด พรอมไดรบน าจากโครงการได



อยางสะดวกและใชงานไดนาน ชวยลดภาระหนาทของรฐทตองเขามาบรหารจดการระบบชลประทานเพยงฝายเดยวทงในดานการปรบปรงและซอมแซม กอใหเกดความภาคภมใจแกกลมผใชน าทไดมสวนรวมและสามารถชวยเหลอตนเอง สามารถเจรจาเพอหาขอยตขอพพาทดานชลประทานไดอยางเรวเนองจากมการรวมกลมของกลมผใชน า สงเสรมใหมการสงน าและบ ารงรกษาทด พรอมกอใหเกดรปธรรมในการจดตงกลมผใชน าเนองจากมกฎ ระดบขอบงคบทชดเจน สงเสรมใหมการสงน าและบ ารงรกษาทดพรอมทงมระบบชลประทานทยงยน ทงนยทธศาสตร๑การบรหารจดการชลประทานโดยเกษตรกรมสวนรวมจะไมสามารถด าเนนการไดดงวตถประสงค๑ทวางไวหากขาดปจจยส าคญ คอ ความรวมมอของสมาชกกลมผใชน า เมอมการจดตงกลมผใชน าขนมาแลวยอมตองอาศยหลกการบรหารจดการทด การมสมาชกในกลมทมประสทธภาพ ความสมครสมานสามคคในหมคณะ เขามาเปนองค๑ประกอบส าคญทจะท าใหเกดพลงในการขบเคลอนใหเกดการบรหารจดการทเกดผลสมฤทธบรรลตามวตถประสงค๑ทไดวางไว

จากการน ายทธศาสตร๑การบรหารจดการชลประทานโดยเกษตรกรมสวนรวม เขามาใชในกจกรรมของกรมชลประทาน ท าใหผศกษาเกดความสนใจท าการศกษาเกยวกบ “การมสวนรวมของกลมผใชน า” โดยเลอกศกษาจากกลมผใชน าในโครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง เนองจาก โครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง เปนโครงการชลประทานขนาดเลกทไดรบเงนสนบสนนในการด าเนนการกอสรางจากทางรฐบาล เพอกอใหเกดการพฒนาแหลงน าแกประชาชนส าหรบกจกรรมทางการเกษตรเปนหลก และเพอการอปโภค บรโภค ตามล าดบ โดยเรมด าเนนการกอสรางตงแตป พ.ศ.2552 และกอสรางแลวเสรจในป พ.ศ.2553 ซงเกดจากการประชาชนในพนทไดขอความอนเคราะห๑ใหทางกรมชลประทานจดหาแหลงน าเพอบรรเทาปญหาการขาดแคลนน าในชวงฤดแลงแกประชาชนในพนท เนองจากน าทใชในการด ารงชพและการประกอบอาชพของประชาชนในพนทมเพยงแหลงน าตามธรรมชาตและน าฝนเทานน อกท งตวโครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง ยงไดรบการคดเลอกใหเปนโครงการชลประทานขนาดเลกดเดน จากโครงการ 1 จงหวด 1 โครงการ ภายใตโครงการปฏบตการไทยเขมแขง ประจ าปงบประมาณ 2553 จากโครงการชลประทานจงหวดพทลง ทไดคดเลอกจากโครงการตาง ๆ ในพนจงหวดพทลง (ส านกงานกอสราง 32 ส านกพฒนาแหลงน าขนาดกลาง 2553) ในการศกษาจะท าการศกษาจากประชาชนในพนทหมท 3 หมท 6 ต าบลหารเทา และหมท 9 ต าบลดอนประด อ าเภอปากพะยน จงหวดพทลง ทเปนกลมผใชน าโดยตรงจากโครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง เกยวกบรปแบบ บทบาทและระดบของการมสวนรวมของกลมผใชน าในพนททมตอสวนรวมในดานการปรกษาหารอ การวางแผน การด าเนนการ และการรวมรบผลประโยชน๑รวมกน

วตถประสงคของการวจย 1. ศกษาระดบการมสวนรวมในการบรหารจดการกลมผใชน าในพนทโครงการอาคารอดน า

หนองควาว จงหวดพทลง 2. เปรยบเทยบความแตกตางของประชากรในการมสวนรวมในการบรหารจดการกลมผใชน า

ในพนทโครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง



ระเบยบวธการวจย การศกษาครงนเปนการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) โดยท าการศกษาขอมลภาคสนามและศกษาขอมลทางเอกสาร

1. การเลอกกลมตวอยางในการศกษา ใชกลมตวอยางแบบไมเจาะจงทเปนประชาชนทอาศยอยในพนทหมท 3 หมท 6 ต าบลหารเทา และหมท 9 ต าบลดอนประด อ าเภอปากพะยน จงหวดพทลง ซงไดรบประโยชน๑จากน าในโครงการอาคารอดน าหนองควาง จงหวดพทลง โดยศกษาจากกลมตวอยางจ านวน 336 คน ซงค านวณกลมตวอยางจากสตรของ ยามาเน (Yamane Taro 1967) และท าการสมตวอยางแบบแบงชน (Stratified Random Sampling) โดยก าหนดขนาดของกลมตวอยางแตละชนใหไดสดสวน ซงแยกออกเปนแตละหมบาน หากหมบานใดมประชาชนจ านวนมากกจะมขนาดของกลมตวอยางจ านวนมาก

2. เครองมอวจย ใชแบบสอบถาม (Questionnaire) ในการเกบรวบรวมขอมล ทงลกษณะค าถามปลายเปดและปลายปด โดยแบบสอบถาม แบง

ออกเปน 3 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง สวนท 2 ลกษณะค าถามของแบบสอบถามทเกยวกบการมสวนรวมของกลมผใชน า ในดานการปรกษาหารอ ดานการวางแผนและตดสนใจดานการประสานงานและด าเนนการ และดานการรบผลประโยชน๑ สวนท 3 ลกษณะค าถามแบบปลายเปดใหกลมตวอยางทท าการศกษาไดแสดงความความคดเหนเกยวกบแนวทางการแกไขพรอมขอเสนอแนะ

3. วเคราะห๑ขอมลดวยโปรแกรมอาร๑ สถตทใชในการประมวลผล ไดแก คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบท และการทดสอบเอฟ แลวทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการของตกย๑

4. เกณฑ๑การใหคะแนนของแบบสอบถาม ใชแบบมาตราสวนประเมนคา (Rating Scale) ม 5 ระดบ ซงในค าถามแตละขอจะมใหเลอก 5 อนดบ คอ 5 หมายถง ความคดเหนอยในระดบมากทสด 4 หมายถง ความคดเหนอยในระดบมาก

ตารางท 1: แสดงจ านวนกลมตวอยางทใชในการศกษา

หมบาน จ านวนประชากร กลมตวอยาง หม 3 ต าบลหารเทา 1,132 182 หม 6 ต าบลหารเทา 730 117 หม 9 ต าบลดอนประด 234 38 รวม 2,096 336



3 หมายถง ความคดเหนอยในระดบปานกลาง 2 หมายถง ความคดเหนอยในระดบนอย 1 หมายถง ความคดเหนอยในระดบนอยทสด หลกเกณฑ๑ทใชในการแปลความหมายของระดบคาเฉลยยดหลกเกณฑ๑ตามแนวคดของเบสท๑ (1970)

คะแนนเฉลย 4.50 – 5.00 หมายถง ระดบมากทสด คะแนนเฉลย 3.50 – 4.49 หมายถง ระดบมาก คะแนนเฉลย 2.50 – 3.49 หมายถง ระดบปานกลาง คะแนนเฉลย 1.50 – 2.49 หมายถง ระดบนอย คะแนนเฉลย 1.00 – 1.49 หมายถง ระดบนอยทสด

ผลการวจยและอภปรายผล ผลการวจย พบวา กลมตวอยางเปนเพศชายมากทสด จ านวน 180 คน คดเปนรอยละ 53.37 มอายระหวาง 40-50 ป สงทสด การศกษาระดบประถมศกษาสงสด คดเปนรอยละ 48.21 รายไดเฉลยเทากบ 5,767.86 บาท ตอเดอน และสวนใหญนบถอศาสนาพทธจ านวน 183 คน คดเปนรอยละ 54.46 (ดงแสดงในตารางท 2)

ตารางท 2 แสดงการวเคราะห๑ขอมลทวไปของประชากร ขอมลทวไป จ านวน(n=336) รอยละ เพศ ชาย 180 53.57 หญง 156 46.43 อาย ต ากวา 40 ป 85 25.30 40-50 ป 166 49.40 50 ปขนไป 85 25.30 = 45.84 S.D.= 8.19 Max = 75 Min = 18

สถานภาพ โสด/ หมาย/หยาราง 34 10.12 สมรส 302 89.88 ระดบการศกษา ประถมศกษา 162 48.21 มธยมศกษาตอนตน 127 37.80 มธยมศกษาตอนปลาย/อนปรญญา 47 13.99



ตารางท 2 แสดงการวเคราะห๑ขอมลทวไปของประชากร (ตอ)

ตารางท 3: แสดงระดบการมสวนรวมของกลมผใชน า ในโครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง ในภาพรวม

การมสวนรวมของกลมผใชน า ระดบความคดเหน

S.D. ระดบของการมสวนรวม

1. การมสวนรวมดานการปรกษาหารอ 2. การมสวนรวมดานการวางแผนและตดสนใจ 3. การมสวนรวมดานการประสานงานและด าเนนการ 4. การมสวนรวมดานการรบผลประโยชน๑

2.65 2.68 2.70 2.80

0.38 0.40 0.38 0.35

ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง

รวม 2.71 0.31 ปานกลาง

ขอมลทวไป จ านวน(n=336) รอยละ

ศาสนา พทธ 183 54.46 อสลาม 153 45.56 ทดนของทานไดรบการจดสรรน า

เพยงพอ 216 64.29 ไมเพยงพอ 120 35.71 รายไดเฉลยตอเดอน ต ากวา 5,100 บาท 107 31.85 5,100 – 6,300 บาท 131 38.99 มากกวา 6,300 บาท 98 29.17 = 5,767.86 S.D.= 1,118.89 Max = 10,000 Min = 3,000

ทานไดรบขอมลขาวสารดานการจดการน าชลประทานจากแหลงขอมลใด เสยงตามสายชมชน 77 22.92 ผน าชมชน/เพอนบาน 251 74.70 เจาหนาทของรฐ 8 2.38 รายไดเฉลยตอเดอน ต ากวา 5,100 บาท 107 31.85 5,100 – 6,300 บาท 131 38.99 มากกวา 6,300 บาท 98 29.17 = 5,767.86 S.D.= 1,118.89 Max = 10,000 Min = 3,000

ทานไดรบขอมลขาวสารดานการจดการน าชลประทานจากแหลงขอมลใด เสยงตามสายชมชน 77 22.92 ผน าชมชน/เพอนบาน 251 74.70 เจาหนาทของรฐ 8 2.38



จากตารางท 3 พบวาระดบการมสวนรวมของกลมผใชน า ในโครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง ในภาพรวมอยในระดบปานกลาง เชนเดยวกบการสวนรวมทง 4 ดาน คอ ดานการปรกษาหารอ ดานการวางแผนและตดสนใจ ดานการประสานงานและด าเนนการ และดานการรบผลประโยชน๑ทอยในระดบปานกลางเชนกน โดยการมสวนรวมดานการรบผลประโยชน๑มคาเฉลยสงทสดท 2.80 และ สวนเบยงเบนมาตรฐานท 0.35

ตารางท 4 การเปรยบเทยบการบรหารจดการอยางมสวนรวมของกลมผใชน า ในโครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง ดานการวางแผนและตดสนใจ จ าแนกตามพนททไดรบน าชลประทาน

พนททไดรบน าชลประทาน

S.D.

n

t-test value prob

ตนน า กลางน า ปลายน า

2.65 2.65 2.80

0.40 0.42 0.35

82 168 86

4.11*

.017

p<.05 SSB = 1.31 MSB= 0.65 SSW = 53.01 SSW= 0.16

จากตารางท 4 พบวา การบรหารจดการอยางมสวนรวมของกลมผใชน าในโครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง ทมพนททไดรบน าทตางกนมสวนรวมดานการวางแผนและตดสนใจแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ตารางท 5 : ความแตกตางรายคของการบรหารจดการอยามสวนรวมของกลมผใชน าในโครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง ดานการวางแผนและตดสนใจ จ าแนกตามพนททไดรบน าชลประทาน

คทเปรยบเทยบ ผลตางคาเฉลย ชวงความเชอมน 95%

ขอบเขตลาง ขอบเขตบน กลางน า ปลายน า ปลายน า

ตนน า ตนน า กลางน า

-0.01 0.14 0.15

-0.13 -0.01 0.02

0.12 0.28 0.27



จากตารางท 5 พบวา ความแตกตางรายคของการบรหารจดการอยางมสวนรวมของกลมผใชน าในโครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง ทมพนททไดรบน าชลประทานในชวงปลายน ากบกลางน ามสวนรวมดานการวางแผนและตดสนใจทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สวนคอนๆ มสวนรวมดานการวางแผนและตดสนใจทไมแตกตางกน

จากการศกษาสามารถอภปรายผลได ดงน 1. การมสวนรวมของกลมผใชน า ในโครงการอาคารอดน าหนองควาว จงหวดพทลง ใน

ภาพรวมอยในระดบปานกลาง เชนเดยวกบการสวนรวมดานการปรกษาหารอ ดานการวางแผนและตดสนใจ ดานการประสานงานและด าเนนการ และดานการรบผลประโยชน๑ทอยในระดบปานกลางเชนกน ซงสามารถสะทอนใหเหนไดวาสมาชกของกลมผใชน ามความรความเขาใจเกยวกบการเขามามบทบาทมสวนรวมในกจกรรมทางชลประทานไดเปนอยางดในระดบหนง แตยงมสมาชกของกลมผใชน าบางคนยงขาดความรความเขาใจเกยวกบบทบาทและความส าคญของการมสวนรวมทเพยงพอ จงสงผลท าใหผลของการประเมนการบรหารจดการอยางมสวนรวมของกลมผใชน าอยในระดบปานกลางเทานน ซงสอดคลองกบผลการศกษาเรอง ปจจยทมความสมพนธ๑กบการมสวนรวมของกลมผใชน าชลประทานในเขตจดรปทดน ดานการบรหารจดการการใชน า : ศกษากรณโครงการสงน าและบ ารงรกษาพนมทวน อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ของ จ าเนยร โกมลวานช (2553) และผลการศกษาของ สรชย ถาวรวงศ๑ (2549) ทศกษาเรอง การด าเนนงานขององค๑กรผใชน าชลประทานในเขตโครงการสงน าและบ ารงรกษาท 1 (หาดยาง) ทพบวา ระดบการมสวนรวมของสมาชกกลมผใชน าอยในระดบปานกลางเชนเดยวกน 2. เพศ ศาสนา และรายได ทแตกตางกนสงผลใหการมสวนรวมของกลมผใชน าทง 4 ดาน มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ซงสอดคลองกบผลงานศกษา การมสวนรวมของกลมเกษตรกรผใชน าชลประทานตอโครงการอางเกบน าหวยบงพวนอ าเภอทาบอ จงหวดหนองคาย ของวเชยร พงษ๑เมษา (2550) และ วระยทธ เขอนแกว (2542) ทพบวาระดบของการศกษาทตางกนไมไดสงผลท าใหการมสวนรวมมความแตกตางกนอยางใด นอกจากนการศกษาของพนธศกด สญฉกร (2553) ทพบวา เพศ ระดบการศกษา ทแตกตางกนไมมผลตอระดบการมสวนรวมของกลมผใช



น าชลประทาน ทงนจะเหนไดวา เพศ อาย และระดบของการศกษาไมใชเครองมอในการชวดวาใคร หรอบคคลใด ตองมการศกษาอยในระดบไหน จงจะสามารถเขามามสวนรวมในกจกรรมชลประทานได เนองจากการสวนรวมนนเปนการเปดโอกาสใหประชาชนในพนทหรอบคคลทเกยวของไดเขามามบทบาท เขามามสวนรวมในกจกรรมตางๆ ไดอยางอสระ ทงในสวนของการแสดงออกทางความคด ความสามารถ การกระท า และการรบผลประโยชน๑ เพอน ามาสการพฒนาทดยงขนตอไป 3. สถานภาพ ทตางกนท าใหการมสวนรวมของกลมผใชน าดานการรบผลประโยชน๑แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต

4. พนททไดรบน าชลประทานทตางกน ท าใหการมสวนรวมของกลมผใชน าดานการวางแผนและตดสนใจแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต เนองจากหากพนททไดรบน าชลประทานไดรบน าไมเพยงพอตอความตองการยอมสงผลท าใหกลมผใชน าในพนทบรเวณนนไมอยากเขามามสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ เพราะมองวาการเขามามสวนรวมไมไดท าใหพวกเขามน าใชทเพยงพอตอความตองการ

ขอเสนอแนะ 1. ควรประชาสมพนธ๑พรอมสรางความเขาใจในการมสวนรวมอยางตอเนอง แกกลมผใชน า

ในพนทของโครงการฯ เพอกอใหเกดการบรเกยวกบการเขามามสวนรวมทถกตอง 2. ควรสงเสรมการสรางความเขมแขงภายในองค๑กรของกลมผใชน า เพอสงเสรมการรวมเปน

เจาของรวมกนในสาธารณะสมบต และเพอกอใหเกดความชวยเหลอเกอกลแกกนระหวางกลมผใชน าภายในโครงการฯพรอมสรางความยงยนขององค๑กรกลมผใชน า เนองจากการกอตงกลมผใชน าเนนการพงพาตนเองของสมาชกกลมผใชน าเปนหลกส าคญ 3. ควรจดประชมคณะกรรมการกลมผใชน าและสมาชกกลมผใชน าอยางสม าเสมอ เพอระดมความคดและเสรมสรางองค๑ความรในการบรหารจดการน าและพฒนาองค๑กรของกลมผใชน าชลประทานใหดยงขน

4. หนวยงานทองถนควรเขามามบทบาทสงเสรมกจกรรมทสรางสรรค๑ใหความรทางการเกษตรแกประชาชนในพนทใหมากขน




ภาษาไทย กรมชลประทาน. 2550.รายงานผลการปฏบตงานและการใชจายงบประมาณคาใชจายการปรบปรง

ระบบการจดสรรน า และพฒนาองค๑กรผใชน าชลประทาน ประจ าปงบประมาณ พ.ศ.2549. กรงเทพฯ:ส านกอทกวทยาและบรหารน า.

.2552.คมอการมสวนรวมของประชาชน.กรงเทพฯ:บม คลเลอร๑ ไลน๑. จ าเนยร โกมลวานช.2553.ปจจยทมความสมพนธ๑กบการมสวนรวมของกลมผใชน าชลประทานใน เขตจดรปทดน ดานการบรหารจดการการใชน า : ศกษากรณโครงการสงน าและบ ารงรกษา พนมทวน อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร.วทยานพนธ๑ศลปศาสตร๑มหาบณฑต, สาขา สงคมศาสตร๑ เพอการพฒนา.มหาวทยาลยราชภฎกาญจนบร. พนธ๑ศกด สญฉกร.2553. การบรหารจดการน าชลประทานโดยเกษตรกรมสวนรวม กรณศกษา:

ฝายสงน าและบ ารงรกษาท 3 โครงการสงน าและบ ารงรกษาหวยหลาง อ าเภอกดจบ จงหวดอดรธาน. วทยานพนธ๑วทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพฒนาภมสงคม อยางยงยน.มหาวทยาลยแมโจ.

มลนธสาธารณสขแหงชาต(มสช.). ชดโครงการพฒนาการมสวนรวมในการก าหนดนโยบายสาธารณะ ดานสทธทเชอมโยงกบสขภาวะ.วธสบคนขอมลสารสนเทศ(ออนไลน๑).เขาถงไดจาก http://ppvoice.thainhf.org (สบคน 1 ธนวาคม 2554).

วเชยร พงษ๑เมษา.2550.การมสวนรวมของกลมเกษตรกรผใชน าชลประทานอางเกบน าบงพวน อ าเภอทาบอ จงหวดหนองคาย.วทยานพนธ๑มนษยศาสตร๑และสงคมศาสตร๑มหาบณฑต, สาขารฐประศาสนศาตร๑.มหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม.

วระยทธ เขอนแกว.2542.การบรหารจดการทรพยากรน าของกลมเกษตรกรกลมผใชน าจากโครงการ ชลประทานแมวง-กวลม.การคนควาแบบอสระศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการจดการ มนษย๑กบสงแวดลอม.มหาวทยาลยเชยงใหม.

ส านกงานกอสราง 32 ส านกพฒนาแหลงน าขนาดกลาง.2553.เอกสารพจารณาโครงการอาคารอดน า หนองควาว จงหวดพทลง.สงขลา:ส านกงานกอสราง 32 ส านกพฒนาแหลงน าขนาดกลาง.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ.2552.หลกการบรหารราชการแบบมสวนรวม (Participatory Governance).วธสบคนขอมลสารสนเทศ(ออนไลน๑).เขาถงไดจาก http://www.opdc.go.th (สบคน 21 สงหาคม 2554).

สรชย ถาวรวงศ๑.2549.การศกษาการด าเนนงานขององค๑กรผใชน าชลประทานในเขตโครงการสงน า และบ ารงรกษาบางพลวง: ฝายสงน าและบ ารงรกษาท 1(หาดยาง). วทยานพนธ๑ศลปศาสตร มหาบณฑต,สาขาสงคมศาสตร๑เพอการพฒนา. มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร๑.

ภาษาองกฤษ Best, J.W. 1981 .Research in Education. Englewood Cliffs. NJ. Prentice-Hall. Yamane, Taro.1967. Statistics: An introductory analysis. New York: Harper and Row.



“สวสดคะ...ยนดใหบรการ: อตลกษณของพนกงานหญงในบรบท งานบรการลกคามอถอ”

รตาณา ประสทธพงศ นกศกษาระดบปรญญามหาบณฑต

คณะศลปศาสตร๑ มหาวทยาลยสงขลานครนทร๑

บทคดยอ

เมอโลกไดพฒนาสความทนสมย บทบาทของผหญงกเรมเปลยนแปลงไป จากเดมทผหญงอยกบเหยาเฝากบเรอน พวกเธอไดน าพาตวเองออกสโลกนอกบานและกาวเขาสพนททางสงคม เพอเรยนรหาพนทและสรางพนทของผหญงยคสมยใหม การตอส ตอรอง และชวงชงความหมายของผหญงมสวนชวยผลกดนใหพวกเธอมบทบาทบนพนทสาธารณะมากยงขน แตหากมองยอนบนเสนทางการท างานจะพบวา ผหญงสวนใหญท างานในลกษณะงานบรการมากกวางานบรหาร โดยมองวา ผหญงมกใสใจตอรายละเอยดเลกนอยและอดทนตองานทมความซ าซากจ าเจ ในขณะทผชายมอ านาจเปนใหญในการตดสนใจหรอบงคบบญชา งานวจยชนนจงมวตถประสงค๑เพอศกษาอตลกษณ๑และการตอรองตวตนของพนกงานหญง ภายใตบรบทงานบรการลกคามอถอ โดยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพศกษาประเดนดงกลาว ในพนทศนย๑บรการลกคามอถอแหงหนงในเขตอ าเภอเมอง จงหวดปตตาน จากการวจยพบวา อตลกษณ๑ในการน าเสนอตวตนของพนกงานหญงในบรบทงานใหบรการลกคายงตกอยภายใตโครงสรางงานบรการทด เหนไดจาก ค าพด กรยา ทาทาง หรอรปแบบการน าเสนอบรการแกลกคา ตองเปนไปอยางสภาพ ออนนอม ออนหวาน ใหเกยรตและเชดชลกคา เสมอนดงลกคาเปนบคคลทตองใหความส าคญ สงผลใหพนกงานหญงถกปดกนการแสดงออกซงความรสกนกคด ความสามารถในการกระท าการดวยโครงสรางการท างาน แตในขณะเดยวกนพนกงานหญงกมการตอรองตวตนกบโครงสรางการท างาน ทคอยก าหนด ก ากบ และกดทบใหพนกงานหญงมบทบาทเพยงกรอบงานทวางไว โดยพนกงานหญงมรปแบบการน าเสนอการใหบรการทแตกตางกนออกไป แสดงใหเหนถงความไมยอมจ านนตดอยกบโครงการท า งานหรอกรอบทคอยก ากบไว พนกงานหญงในการศกษาครงนจงสะทอนใหเหนถงความไมยอมจ านนตดกบโครงสราง และความสามารถเปนผกระท าการตอรองกบโครงสราง เพอชวงชงความหมายและปรบทาทของความสมพนธ๑ โดยการสรางอตลกษณ๑ใหมเพอหลดพนจากกรอบทจ ากดพวกเธอไว โดยสรป โครงสรางทางสงคมมอาจควบคมการกระท าของมนษย๑ไดอยางเบดเสรจเสมอไป แตคนทอยภายใตโครงสรางดงกลาวนนสามารถกระท าการได อยางไรกตาม ตวตนและการเปนผกระท าการของพนกงานหญงกไมไดมลกษณะคงท ตายตว หากแตมลกษณะเลอนไหล ซบซอน และสามารถเปลยนแปลงไปตามพนทและอ านาจของความสมพนธ๑ไดตลอดเวลา

ค าส าคญ: อตลกษณ๑ พนกงานหญง งานบรการลกคามอถอ



บทน า ภายใตอดมการณ๑ชายเปนใหญในสงคมไทยทตรงผหญงไวเพยงพนทบาน เปนการหลอมสรางอตลกษณ๑ของผหญงใหรบหนาทดแลความเปนอย หงหาอาหาร อบรมเลยงดบตร ปรนนบตสาม อกทงคอยบรรเทาทกข๑ บ ารงสขของสมาชกในครอบครว บทบาทดงกลาวของผหญงในนามของภรรยาและแมไดถกเรยกวา “งานบาน” ซงกลายเปนงานทถกมองขามและลดคณคาใหดอยลงไป ดงนน เมอ “ทบานคอผหญง” และ “นอกบานคอผชาย” ผหญงจงขาดโอกาสประสบความส าเรจในชวตการท างาน เนองจากถกตดขาดจากโลกภายนอกจากโลกแหงการท างาน ในมมมองของนกสตรนยม (วารณ ภรสนสทธ 2545, 90-91) กลาวไววา เหตปจจยทท าใหพนทของผหญงถกจ ากด สวนหนงเกดจากโครงสรางทางสงคมแบบ “ปตาธปไตย” (patriarchy) หรอแนวคดเชดชผชายเปนใหญ สงผลใหเกดการปดกนความคดเหน อารมณ๑ความรสก การแสดงออกทางปญญาหรอการกระท าของผหญง โดยสงคมสรางภาพผหญงใหเปนมนษย๑ทออนแอ ออนไหว ใชความรสกมากกวาเหตผล ตางจากผชายทเปนมนษย๑ทเขมแขง บกบน และมเหตผล แนวความคดเชนนไดฝงรากลกในสงคมและมผลกระทบตอผหญงตงแตเรมลมตาดโลก เมอโลกกาวสความทนสมยบทบาทของผหญงไดเปลยนแปลงไปตามกาลเวลาและพนท จากเดมทผหญงอยกบเหยาเฝากบเรอนท าหนาทแมบาน พวกเธอไดพาตวเองออกสโลกนอกบานและกาวยางเขาสพนททางสงคม ผหญงเรยนรทจะหาพนทและสรางพนทของผหญงยคสมยใหม การตอส ตอรอง เพอชวงชงความหมายตาง ๆ นน ชวยผลกดนใหตวเองมบทบาทบนพนทสาธารณะมากขน ในสภาวะปจจบนจ าเปนตองยอมรบวา ค าจ ากดความของผหญงนนไดรบอทธพลอยางมากในเรองการบรการ การเอาใจใสดแล รวมถงความออนนอมออนหวาน ทมมาตงแตสมยบรรพบรษแลว ท าใหความเปนผหญงในสงคมปจจบนถกจ ากดไวในกรอบทถกก าหนดขอบเขตไวตงแตเรมแรกแลวนนเอง สงทผหญงสามารถเขาไปสมพนธ๑หรอเกยวของไดกจะตองเหมาะสมกบความเปนผหญงตามคาความหมายของคานยมทมมาแตดงเดม จงไมแปลกอะไรเลยทสงคมการท างานในปจจบนจะไดยนค าพดประโยคตดปากวา “งานผหญง” และ “งานผชาย” ตามทศนะของ สคนธา สขสมล า (2553) มองวา การสรางผหญงผานงานเปนอดมการณ๑ไปแลวนนเอง ทงทจรงๆแลวงานทกประเภทไมวาหญงหรอชายกสามารถเขามามบทบาทไดดวยกนทงสน เพราะการปฏบตในเนองานแตละชนพนฐานทแทจรงเกดจากการทบคคลนน ๆ ไดรบการฝกฝนอบรมมาใหได เรยนรทกษะจนเกดเปนความสามารถเฉพาะทางขน หาใชดวยผกตดกบเพศทเกดมาแตก าเนดไม ทามกลางระบบโลกท “ทนสมย” และวาทกรรม “การพฒนา” ทเกดขน ผคนเกดการแขงขนกนในสงคมใหไดมาซงความส าเรจในหนาทการงานจงกลายเปนอกหนทางทหลายคนพยายามไปใหถง ดงเหนไดจาก กระแสผหญงในชวงป 2547 เปนปรากฏการณ๑หนงทผหญงแสดงออกมาในรปของการเปน “ผหญงกาวหนา” ในแทบทกพนทสาธารณะ ทงในดานการศกษา กฎหมาย สทธทางการเมอง และในสวนของหนาทการงาน ผลส าเรจจากการตอสของผหญงท าใหอดมคตของ “ผหญงเกง” ไดเขามาเบยดบงอดมคต “แมศรเรอน” ออกไป (เสนาะ เจรญพร 2548, 10) และเหนไดวาผหญงเขามามบทบาทในการท างานนอกบานมากขน



งานบรการดานการใหขอมลสนคาและค าแนะน าในการใชงานโทรศพท๑มอถอ หรอทเรยกกนจนชนหวา customer service นน ดจะกลายเปนปรากฏการณ๑ดานอาชพอยางชดเจนเนองจากธรกจโทรคมนาคมเปนธรกจทมการแขงขนทางการตลาดสงมาก ท าใหโครงสรางหลกของธรกจเรมเปลยนไป นอกจากการพฒนาคณภาพสญญาณของโครงขาย การเสรมสรางเทคโนโลย และการปรบลดราคาของสนคาแลว การพฒนาการใหบรการนบวามความส าคญตอธรกจ ไมวาจะเปนการใหขอมลเชงลกของผลตภณฑ๑หรอแมแตบรการหลงการขายอน ๆ เพอใหแนใจวาลกคาจะไดรบสงทดทสดกลบมาและคมคากบเมดเงนทเสยไป ดวยเหตนเองการบรการจงเปนกญแจหลกในการสนบสนนการด าเนนการทางดานธรกจขององค๑กร ซงแนนอนวาภาพตวแทนของหนวยงานทเขามาจดการรองรบการบรการในสวนนนนกหนไมพนภาพลกษณ๑ของผหญงนนเอง ตามทศนะของ สคนธา สขสมล า (2553) ไดกลาวไดวา ผหญงยงไมหลดพนจากมายาคตของภาพลกษณ๑ตวแทนทสงผลโดยตรงตอการจ ากดหนาทการงานในธรกจนน ๆ เพราะถามองใหลกแลวความสมพนธ๑ของผหญงตอองค๑กรกเปรยบเสมอนหนาดานหรอหนาตาของบรการทรองรบองค๑กรไวเทานน ภาพลกษณ๑ผหญงกบงานบรการดาน customer service จงมความส าคญไมนอยไปกวาต าแหนงอน ๆ เพราะถอวาเปนภาพลกษณ๑ทดยงของบรษทวาจะสามารถสรางความเชอถอใหกบบคคลภายนอก ลกคา คคาธรกจ หรอแมแตผถอหนได เพราะนนหมายถงการชชะตาความอยรอดเตบโตขององค๑กรแทบทงสน การท าความเขาใจถงอตลกษณ๑ของพนกงานหญงในบรบทงานใหบรการลกคา มอถอจงน าไปสการคนหาค าตอบเกยวกบ “ตวตน” ของพนกงานหญงในฐานะ “ผกระท าการ” ทพยายามกาวขามภาพชดบางอยางทสงคมก าหนดให ซงแนวคด “อตลกษณ๑” จะชวยท าใหพนกงานหญงรบรวาตนเองวาเราคอใคร และเราจะด าเนนความสมพนธ๑กบคนอนๆ ตลอดจนโลกทแวดลอมตวเองอยอยางไร ดงนน อตลกษณ๑ในการศกษาครงนไดเนนแนวคดเรองผกระท าการ (agency) หรอถอความสามารถในการตอส ตอรอง เพอบงชตวตนของพนกงานหญงโดยค านงถงคณสมบตทส าคญของอตลกษณ๑ คอ มหลากหลายมต (dimensions) และมพลวต (dynamic) โดยอาจจะเคลอนไหวและมการเปลยนแปลงไปตามสถานการณ๑ (กาญจนา แกวเทพ 2549, 133) จะเหนไดวา ลกษณะการท างานทซ าซากจ าเจและนาเบอกดทบใหพนกงานหญงท างานในลกษณะเดม ๆ และตดอยกบพนทใดพนทหนง เปนสวนหนงจากความสมพนธ๑เชงอ านาจโดยผหญงมอาจหลดพนจากการเปนผถกกระท าการ อยางไรกตาม ความสมพนธ๑เชงอ านาจอาจเปลยนแปลงไดเนองจากผกระท าการทางสงคมสามารถทาทายกรอบความสมพนธ๑ในรปแบบเดม ท าใหความสมพนธ๑ไมตายตว เลอนไหล และปรบเปลยนเปนตรงกนขามได (จามะร เชยงทอง 2549, 307) ท านองเดยวกนพนกงานหญงกสามารถเลอกทจะสรางตวตนเพอบงบอกต าแหนงแหงทในการตอบโต ตอส และตอรองกบพลงอ านาจนน ส าหรบงานวจยชนนผวจยมงหมายทจะสะทอนภาพของผหญงกบความสมพนธ๑เกยวกบงานดานการบรการและการตอรองตวตนภายใตบรบทการท างานทแฝงไปดวยพลงอ านาจและความหลากหลายของลกคา อนจะน าไปสความเขาใจเรองราวของพนกงานหญงทท าหนาทใหบรการลกคาในฐานะมนษย๑ทไมไดยดตดอยกบภาพลกษณ๑ทตายตว ไรซงชวตชวาแตกลบมความรสกนกคดท



เลอนไหล และกลบไปกลบมาได เปนการชใหเหนถงมมมองอกมตหนงทมองงานบรการลกคาของพนกงานหญงทมความสามารถกระท าการมากกวาการตตราหรอประเมนคาจากต าแหนงงานทท า อกทงเพอใหมองเหนถงอ านาจและความหลากหลายในการตอรองกบโครงสรางการปฏบตงาน กบสถานการณ๑ กบลกคาและบคคลอน อกทงยงสะทอนใหเหนถงความไมราบเรยบในความสมพนธ๑ทมลกษณะทเปนพลวต เลอนไหล ไมหยดนงและตายตว ทงน ผวจยไดเลาผานศนย๑บรการลกคามอถอแหงหนงซงเลอกเปนภาพตวแทนของการศกษา เพอใหมองเหนถงอ านาจในความสมพนธ๑ทเกดขนระหวางพนกงานหญงกบพนกงานหญง พนกงานหญงกบลกคา และพนกงานหญงกบบรบททางสงคม อนสามารถผกโยงเปนเรองราวการตอสตอรองในชวตการปฏบตงาน รวมถงการตอรองตวตนของพนกงานหญงจากสถานการณ๑ความซ าซากจ าเจของบรบทการท างาน แมวาพนกงานหญงผเปนเจาของเรองและเปนผใหขอมลในการศกษาครงนจะมอาจเปนตวแทนของพนกงานหญงทท าหนาทใหบรการลกคาไดทงหมด แตอยางนอยทสดกจะน าไปสความเขาใจในสวนหนงของชวตพนกงานหญงทท าหนาทใหบรการลกคา และตระหนกวาบคคลหรอกลมคนทเรามองเหน แสรงไมเหน หรอมองขามไปกเปนมนษย๑คนหนงเฉกเชนเดยวกน วตถประสงคของการวจย เพอศกษาอตลกษณ๑และการตอรองตวตนของพนกงานหญงในบรบทงานบรการลกคามอถอ ค าถามของการวจย อตลกษณ๑และการตอรองตวตนภายใตบรบทงานบรการลกคามอถอของพนกงานหญงเปนอยางไร ระเบยบวธวจย การศกษาวจยเรอง “สวสด...ยนดใหบรการ: อตลกษณ๑ของพนกงานหญงในบรบทงานบรการลกคามอถอ” ใชระเบยบวธวจยในเชงคณภาพ (qualitative method) โดยศกษาจากปรากฏการณ๑ทางสงคมซงสามารถแปรเปลยนไปตามบรบทตางๆ ลกษณะของขอมลทไดเกดจากการสงเกต การสมภาษณ๑ และการเกบรวบรวมค าพดแลวน ามาตความและใหความหมายแกปรากฏการณ๑ทศกษา ซงใหความส าคญกบแหลงขอมล การมองปรากฏการณ๑จากทศนะของผทอยในปรากฏการณ๑จะชวยใหเขาใจความหมายและเหตผลวา อะไรเกดขน เพราะอะไร ตามตรรกของผใหขอมล (meaning) ซงบางครงปรากฏการณ๑หรอขอมลมความหมายลกซงเกนกวาปรากฏใหเหน ผวจยจงพยายามท าความเขาใจปรากฏการณ๑จากการตความ (interpretative) เพออธบายความหมายทซอนอย และเพอสะทอนใหเหนถงความรสกนกคดในฐานะมนษย๑ทด ารงอยในสงคม วธการเกบขอมลการศกษาผวจยอาศยขอมลจาก 2 วธ โดยวธแรกผวจยไดศกษาขอมลจากเอกสารอนประกอบดวยขอมลใน 2 ลกษณะ คอ ขอมลลกษณะแรกเปนขอมลเอกสารทางวชาการ



บทความ งานวจย งานวทยานพนธ๑ โดยมประเดนทสามารถน ามาเชอมโยงกบพนกงานหญง เชน ประเดนผหญงกบการท างาน ประเดนพนทสวนตว/พนทสาธารณะ เปนตน สวนขอมลในลกษณะทสองเปนขอมลเอกสารดานแนวคดทฤษฎอตลกษณ๑และโครงสราง-ผกระท าการ การศกษาขอมลในสวนนชวยเปนแนวทางก าหนดกรอบการศกษาในภาคสนามและในแงของวธคดทจะน าไปสการคนหาค าตอบของการศกษาได ซงการมองปรากฏการณ๑ทางสงคมนน ชยนต๑ วรรธนะภต (2544, 49) กลาวไววา แนวความคดหรอกรอบคดทางทฤษฎจะเปนเครองน าทางในการมองหาขอมล และชวยใหผวจยสามารถท าความเขาใจกบปรากฏการณ๑ทางสงคมไดอยางมความหมาย ดงนน การศกษาขอมลจากเอกสารจงถอเปนการเตรยมความพรอมเบองตนกอนการลงสนามวจย ซงจะท าใหการเกบขอมลในภาคสนามเปนไปอยางมทศทาง ส าหรบวธทสองของการเกบขอมลเปนการศกษาขอมลจากภาคสนามเพอใหมองเหนความซบซอนในการใชชวตของพนกงานหญงผานปรากฏการณ๑ทเกดขนในภาคสนาม และชวยใหมองเหนความสมพนธ๑ระหวางบคคลหรอกลมบคคล ในการเกบขอมลภาคสนามผวจยไดใชวธพดคย สนทนา และแลกเปลยนความคดเหนจากสถานการณ๑ในขณะนน โดยมไดเลอกก าหนดชวงเวลาไวลวงหนาและมไดคนหาความจรงจากค าพด ณ ชวงเวลาทพดคย หากแตขอ มลทไดมาเหลานนผวจยตองน าไปวเคราะห๑ ตความ เพอใหเหนวธคดของคนทถกศกษา เนองจากความคดหรอค าพดทเกบขอมลมาจากแตละคนผวจยมความเหนวา เปนความจรงของผใหขอมลทไดพบเจอมา ซงยอมมความแตกตางกนไปจงไมสามารถคนหาความจรงอยางสนสดได สนามการวจย ผวจยไดเลอกส านกงานบรการลกคามอถอแหงหนงเปนพนทในการศกษา โดยเกดจากการมองเหนปรากฏการณ๑ความสมพนธ๑ทเกดขนระหวางบคคลหรอกลมบคคลทเรยกวา “พนกงานหญง” ภายใตความสมพนธ๑นนถกแฝงไวดวยอ านาจทซอนทบกนอนกอใหเกดการตอรองตวตนทามกลางเงอนไขตางๆในบรบทงานใหบรการลกคามอถอ ในพนทศกษาครงนผวจยไดปฏบตงานเปนพนกงานหญงคนหนง ขณะเดยวกนกเปนผวจยภาคสนามทพยายามศกษาและถายทอดเรองราวทเกดขนในฐานะทตนเปนคนใน ท าใหผวจยไดมโอกาสเขารวมกจกรรมตางๆกบกลมพนกงานหญง อนเปนสงทเออตอการมองเหนพฤตกรรม ความสมพนธ๑ และความเคลอนไวทเกดขนไดอยางชดเจน ซงการเปน “คนใน” นนไมไดหมายถง การรจกชอ รจกหนา รจกวาผใหขอมลท าอะไรเทานน แตหมายถงการผกมตรไมตรจนกระทงผใหขอมลเกดความไววางใจ (สภางค๑ จนทวานช 2544, 173-174)



ภาพท 1 พนทการศกษา การเลอกกลมคนศกษาในการศกษาครงนประกอบดวย พนกหญงทเปนกลมผใหขอมลหลก โดยเปนตวแทนของพนกงานหญงแผนกใหบรการลกคา ซงผวจยไดมองเหนเรองราวในแงมมตวตนความเปนผหญงกบงานบรการ และแงมมการตอรองตวตนจากการปฏบตงาน โดยตองการชใหเหนวา พนกงานหญงมตวตนและการน าเสนอตวตนความเปนหญงในงานบรการอยางไร และมการตอรองตวตนกบโครงสรางการปฏบตงานและความหลากหลายของกลมคนหรอลกคา และเงอนไขตาง ๆ ภายใตพนทศนย๑บรการลกคามอถออยางไร กลมผใหขอมลรอง ไดแก กลมคนหรอลกคาทเขามาใชบรการทศนย๑บรการลกคา ซงผวจยมองวาการสะทอนตวตนของพนกงานหญงจ าเปนตองใหความส าคญจากมมมอง ความรสก และประสบการณ๑ของลกคาทไดรบบรการจากพนกงานทานนนๆดวย รวมทงอตลกษณ๑และความเปนตวตนของพนกงานแตละบคคลทแสดงออกมาในการใหบรการลกคามความแตกตางกนในมมมองของลกคาแตละบคคล ทไดเขามาใชบรการในชวงเวลา สถานการณ๑ และความตองการใชบรการทแตกตางกน นอกจากน การด าเนนการวจยไดใหความส าคญตอคานยม วฒนธรรม และกฎเกณฑ๑อนเปนเงอนไขในพนทศกษา ซงสามารถน าไปสการวเคราะห๑ผลการวจยทเชอมโยงกนระหวางผใหขอมลและบรบทงานบรการ



ภาพท 2 พนกงานหญงผซงใหขอมล การไดรบขอมลจากพนกงานหญงโดยเฉพาะผใหขอมลหลกอยบนฐานของความสมพนธ๑ทเกดขนระหวางผใหขอมลกบผวจย ทาททมตอกนภายใตระยะเวลาในการศกษาถอเปนการปรบเปลยนจากการเปนคนทปฏบตงานรวมกนโดยหนาทสการเปนคนทคนเคยสนทสนม ในระยะเวลาของการเกบขอมลผวจยพยายามรกษาทาทและปรบเปลยนไปสการเปนผไดรบความไววางใจ โดยผวจยยดหลกส าคญขอหนง คอ “การเปนผฟงทด” ผใหขอมลจงไมไดมองผวจยวาเขามาพดคยในฐานะผเกบขอมล แตมองผวจยเสมอนเปนเพอน เปนพ เปนนองทสามารถแลกเปลยนความคดเหน หยอกลอ หรอแมกระทงวากลาวตกเตอนกนได ซงขอมลทไดนนลวนเปนความรสกจรงของผใหขอมลทมไดซอนเรน แอบแฝง หรอเสแสรงแตอยางใด ผลการวจย การศกษาเรอง “สวสด...ยนดใหบรการ: อตลกษณ๑ของพนกงานหญงในบรบทงานบรการลกคามอถอ” เปนการศกษาเพอคลคลายเปาประสงค๑ของการวจยในเรองอตลกษณ๑และการตอสตอรองตวตนของพนกงานหญงภายใตบรบทงานบรการลกคามอถอ โดยมฐานคดทวาผหญงมใชเปนเพยงผถกกระท าการดงเชนอดต หากแตเปนผกระท าการได และสามารถนยามตวตนบนพนทสาธารณะ ผวจยจงแบงผลการวจยออกเปนสองประเดนดงวตถประสงค๑ของการวจยดงน ประเดนทหนง อตลกษณ๑ของพนกงานหญง พบวา การศกษาตวตนของพนกงานหญงในครงนไมไดหมายถงตวตนในฐานะทเปนรางกาย แตหมายถงสงทหลอหลอมใหพนกงานหญงแสดงตวตนทแตกตางกนไป โดยตวตนของพนกงานหญงทท าหนาทใหบรการลกคาทสอออกมา สามารถรบรผานการมองเหนทาทาง กรยา พฤตกรรม และสมผสไดถงความรสกนกคด และยงชวยใหผวจยเขาใจในความรสกนกคดของผอน (ในทนหมายถงลกคา) ทมตอพนกงานหญงทท าหนาทบรการลกคามอถอดวย ซงสามารถสะทอนใหเหน “คานยมของสงคม” (social value) โดยแตละสงคมจะมกระบวนการพจารณาตดสนตวตนของปจเจกบคคลผานการมองอยางเหมารวมจากตวตนในรปแบบตาง ๆ ทแสดงออกมา ในขณะทอกดานหนงของตวตนมนยสะทอนถงคานยมสวนตวหรอทเรยกวา



“คานยมของปจเจกบคคล” (individual value) ทงนคานยมของปจเจกบคคลอาจมลกษณะบางอยางทไมตรงกบคานยมของสงคม เชน พนกงานหญงควรจะมความออนโยน เรยบรอย ไมพดจากาวราว หยาบคาย ซงมอาจเหมารวมไดวาพนกงานหญงทท าหนาทใหบรการลกคาทงหมดจะเปนเชนนน เพราะแตละสถานการณ๑ทแตกตางกน ท าใหคานยมและการแสดงออกจงไมเหมอนกน แมจะขนชอวาเปนพนกงานหญงและท าหนาทใหบรการลกคาเหมอนกนกตาม อาจกลาวไดวา คานยมเปนสงสะทอนผานตวตนของปจเจกบคคล ซงตวตนของพนกงานหญงทเกดขนในบรบทงานบรการลกคามอถอ ลวนอยกบประสบการณ๑ สถานการณ๑ รวมถงบรบททางสงคมทแวดลอมพนกงานหญงดวย พนกงานหญงทท าหนาทใหบรการลกคาทด าเนนชวตบนพนทแหงนจ าเปนตองเรยนร ปรบตว และตอสกบกฎเกณฑ๑เงอนไขทมอาจหลกเลยงหรอหลกพนได ประเดนทสอง การตอรองตวตนของพนกงานหญงภายใตบรบทงานบรการลกคามอถอ พบวา พนกงานหญงถกโครงสรางการใหบรการจ ากดทางความคดและความสามารถในการกระท าการ โดยถกปดกนการแสดงออกซงความรสกนกคด ในขณะการใหบรการลกคาโดยตองปฏบตไปตามกฎระเบยบแบบแผนการใหบรการลกคาทด มการค านงถงความตองการใชบรการและความพงพอใจของลกคาทเขามาใชบรการเปนหลก ซงภายใตกฎระเบยบและโครงสรางในการท างานเหลานน หากมองความเปนจรงพนกงานหญงทท าหนาทใหบรการลกคาจ าเปนตองปฏบตหรอน าเสนอการใหบรการลกคาตามแบบแผนโครงสรางการใหบรการ แตพวกเธอมรปแบบการท างานหรอรปแบบการน าเสนอทแตกตางกนออกไป โดยภายใตรปแบบการน าเสนองานบรการทแตกตางกนออกไปนน พนกงานหญงยงคงตองปฏบตภายใตกรอบหรอโครงสรางทองค๑กรเปนผก าหนด จะเหนไดวา การตอรองกบโครงสรางและการมสวนรวมสามารถซอนทบกนอยได ซงมกเปนความสมพนธ๑ทเลอนไหลและไมไดเปนเสนตรงแนวเดยวกนเสมอไป ท าใหการศกษาพนกงานหญงในครงนแสดงใหเหนถงการปะทะประสานระหวางผคนและไมยอมจ านนตดอยเพยงงานประจ าทท า สรป การศกษาครงนมเปาประสงค๑เพอใหเกดมมมองตอพนกงานผหญงทไดรบการยอมรบวาเปนเพอนมนษย๑คนหนง ทมความรความสามารถโดยกระท าการตาง ๆ ไดเฉกเชนเดยวกน และเปนเสมอนกงลอกงหนงทขบเคลอนใหองค๑กรกาวไปสความส าเรจ โดยเปดเผยใหเหนถงอตลกษณ๑ของพนกงานหญงในแงมมทพนกงานหญงสามารถเปนได สงทพนกงานหญงอยากจะเปน รวมถงสงทบคคลอนอยากใหพนกงานหญงเปน ดงนน พนกงานหญงไดพยายามกาวขามเสนแบงการท างานโดยผสานความเปนหญงและความเปนชายใหเปนหนงเดยวดวยการเรยนรคณลกษณะทดของความเปนชาย เชน ความเขมแขง ไมแสดงอารมณ๑ความรสก กลาตดสนใจ และรจกใชเหตผล โดยน าเอาคณสมบตเหลานมาพฒนาบคคลกภาพของตนเองเพอเพมความเปนมนษย๑ ขณะเดยวกนพนกงานหญงไดตระหนกถงคณลกษณะทดของความเปนหญงในตวเอง อนไดแก ความออนโยน ไมกาวราว เอาใจใสตอผอน ซงกอใหเกดสมพนธภาพอนดในการท างาน การสรางมตรไมตรจตดวยคณสมบตบางประการดงกลาวมนยแฝงไวซงการตอรองอ านาจในฐานะผอยใตการบงคบบญชา และจากการตก



เปนเบยลางทดราวกบวายอมจ านนในบรบทงานบรการลกคานนยอมมการตอตาน ขดขน เกดซอนทบไดในเวลาเดยวกน จะเหนไดวา พนกงานหญงในการศกษาครงนจงสะทอนใหเหนถงความไมยอมจ านนตดกบโครงสราง และความสามารถเปนผกระท าการตอรองกบโครงสราง เพอชวงชงความหมายและปรบทาทของความสมพนธ๑ โดยการสรางอตลกษณ๑ใหมเพอหลดพนจากกรอบทจ ากดพวกเธอไว โครงสรางทางสงคมกมอาจควบคมการกระท าของมนษย๑ไดอยางเบดเสรจเสมอไป แตคนทอยภายใตโครงสรางทถกสรางขนมานนสามารถกระท าการตอรองได อยางไรกตาม ตวตนและการเปนผกระท าการของพนกงานหญงไมไดมลกษณะคงทหรอตายตว แตมลกษณะเลอนไหล ซบซอน และสามารถแปรเปลยนไปตามพนทและอ านาจของความสมพนธ๑ทเกดขนไดตลอดเวลา จากเรองราวของพนกงานหญงในบรบทงานบรการลกคามอถอไดสะทอนใหเหนถงความไมราบเรยบในความสมพนธ๑และมลกษณะทเปนพลวต




กมลวรรณ คงยก. 2554. ตะกายดาว : ชวตตองสของผหญงออฟฟศ. วทยานพนธ๑ศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาพฒนามนษย๑และสงคม, มหาวทยาลยสงขลานครนทร๑, สงขลา.

กาญจนา แกวเทพ. 2549. อยชายขอบมองลอดความร รวมบทความเนองในวาระครบรอบ 60 ป ฉลาดชายรมตานนท๑. ใน สตรนยมและวฒนธรรมศกษา , อานนท๑ กาญจนพนธ๑ , บรรณาธการ. กรงเทพฯ: มตชน.

จามะร เชยงทอง. 2549. อยชายขอบมองลอดความร รวมบทความเนองในวาระครบรอบ 60 ป ฉลาด ชยนต๑ วรรธนะภต. 2549.อยชายขอบมองลอดความร รวมบทความเนองในวาระครบรอบ 60 ป ชาย โพธสตา. 2550. ศาสตร๑และศลปแหงการวจยเชงคณภาพ, พมพ๑ครงท 3. กรงเทพฯ: อมรนทร๑ พรนตง. ชาย รมตานนท๑. ในสตรนยมและวฒนธรรมศกษา, อานนท๑ กาญจนพนธ๑, บรรณาธการ. กรงเทพฯ:

มตชน. เชษฐา พวงหตถ๑. 2548. โครงสราง-ผกระท าการ (Structure-Agency). กรงเทพฯ: ส านกงาน

คณะกรรมการวจยแหงชาต. วารณ ภรสนสทธ. 2545. สตรนยม ขบวนการและแนวคดทางสงคมแหงศตวรรษท 20. กรงเทพฯ:

โครงการจดพมพ๑คบไฟ. สคนธา สขสมล า. 2553. พนกงานบรการลกคาผานสายโทรศพท๑ : กบดกอาชพของผหญง .

วทยานพนธ๑ศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสตรศกษา, มหาวทยาลยธรรมศาสตร๑, กรงเทพฯ.

สภางค๑ จนทวานช. 2544. การวจยเชงคณภาพเพองานพฒนา. ใน วธการเกบขอมลในการวจยคณภาพ, อทย อดลยเกษม, บรรณาธการ. ขอนแกน: คลงนานาวทยา.

สรพงษ๑ ยมละมย. 2550. ชวตและอตลกษณ๑ของผหญงขายบรการบรเวณชายแดนใต . วทยานพนธ๑ปรชญาดษฎบณฑต, สาขาวชาไทศกษา, มหาวทยาลยมหาสารคาม, มหาสารคาม.

เสนาะ เจรญพร. 2548. ผหญงกบสงคมในวรรณกรรมไทยยคฟองสบ. กรงเทพฯ: มตชน. อภญญา เฟองฟสกล. 2543. แนวความคดหลกทางสงคมวทยา เรอง อตลกษณ๑ (ฉบบราง). รายงาน

การประชมวชาการระดบชาต สาขาสงคมวทยา ครงท 1: สถานภาพผลงานวจยเกยวกบพลวตการปรบตวของสงคมไทย, 15-16 ธนวาคม 2543 ณ โรงแรมมราเคล แกรนด๑คอนเวนชน กรงเทพฯ.

อานนท๑ กาญจนพนธ๑. 2548. ทฤษฎและวธวทยาของการวจยวฒนธรรม การทะลกรอบและกบดกของคตรงขาม. กรงเทพฯ: ส านกพมพ๑อมรนทร๑.



ภรรยามสลม : วถชวตตามแนวปฏบตในบรบทสงคมไทยกบบทบาทการท างานนอกบาน Muslim wife : The practices and life style in Thai context

and the role of working woman

สาลามะ หลงสะเตยะ นกศกษาปรญญามหาบณฑต สาขาพฒนามนษย๑และสงคม

คณะศลปศาสตร๑ มหาวทยาลยสงขลานครนทร๑ บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงค๑เพอศกษาบรบทและเงอนไขของภรรยามสลมไทยทท างานนอกบาน โดยศกษาผานภรรยามสลมทท างานนอกบานในพนทจงหวดสตล ในดานการเปลยนแปลงทางสงคมทเกดขน สงผลตอบรบท และเปนเงอนไขหรอสงผลตอการด ารงวถชวตของภรรยามสลม มการเปลยนแปลง หรอเปนเงอนไขทสนบสนน หรอผลกดน หรอเปดทางใหภรรยามสลมท างานนอกบาน

ผลการศกษาพบวา วถชวตของภรรยามสลมทท างานนอกบาน ปจจบนในสงคมสตลเกดการยอมรบ และท าความเขาใจในสถานภาพและบทบาทใหมของภรรยามสลมทแตกตางไปจากเดม มการปรบเปลยนบทบาทในดานความคด และพฤตกรรมในการยอมรบบทบาทหาเลยงครอบครวรวมกน ตลอดจนสามมสลมมการยอมรบ และรบผดชอบงานในครอบครวรวมกบภรรยามากขน

ค าส าคญ : ภรรยามสลม แนวปฏบต การท างานนอกบาน Abstract This research aimed to investigate the contexts and conditions of Thai Muslim wives who work outside their home. The sample subjects enrolled in this research comprised Muslim wives in Satun Province. Social changes have affected the contexts, conditions and lifestyles of Muslim wives. As a result, many Muslim wives have to go to work outside their home. The result indicated that Satun Province has socially accepted and understood the new status and role of Muslim wives different from the past and has also accepted the changes in the way of thinking and behavior of work together for the family. Furthermore, many Muslim husbands have accepted those changes and help their wives to do house works.

Keywords : Muslim wife, practices, work outside the home.

บทความนเปนสวนหนงของวทยานพนธ๑ เรอง วถชวตของผหญงไทยมสลมทท างานนอกบาน



บทน า สถานภาพผหญงมสลมอยบนพนฐานแนวคดทเชอวาเปนสงทรงสราง อนเกดจากการ

สรางสรรค๑ของพระเจา(เอกองค๑อลลอฮ๑) พระองค๑ไดประทานลกษณะอนสมบรณ๑ทสดใหแกผหญงโดยใหมความสอดคลองกบผชาย ซงเปนสงทรงสรางทถกบงเกดขนมาเพอเปนคของกนและกน รวมกนท าหนาทตามพระบญชาแหง พระองค๑ดงโองการอลกรอาน ความวา “มนษย๑เอ๐ย! จงส ารวมตนตอพระผอภบาลของสเจาผไดทรงบงเกดสเจาจากอนทรย๑หนง และไดทรงบงเกดคครองของมนจากอนทรย๑เดยวกนนน” (4,1) โองการดงกลาวบงวาผชายและผหญง มก าเนด และแกนสารอยางเดยวกนและถกสรางขนมาเพอกนและกน ดวยคณลกษณะทางธรรมชาตทเปนเอกลกษณ๑เฉพาะของผหญง ทถกสรางขนมาใหแตกตางกบผชาย ทงทางดานพนฐานแหงเพศ ตลอดจนทางดานอารมณ๑ เปนเหตใหผหญงและผชายมสทธ และหนาทเฉพาะทแตกตางกน ทงนไมไดหมายความวาคณคา และความส าคญของความเปนมนษย๑ระหวางทงสองเพศจะแตกตางกนไปดวย (ปรญญาภรณ๑ กจบรรทด 2546,33) เพราะธรรมชาตทางดานรางกายของผหญง ประกอบดวยโครงสรางชนดตางๆ ทมสวนส าคญอยางยงทกอ ใหเกดการสบทอดเผาพนธ๑ตลอดจนใหความโอบอมเลยงดทารก และบคลกลกษณะเฉพาะแหงผหญงทมความออนโยนกมความเหมาะสม ตอการเปนทพกพงใจแกผชาย ซงบทบาททงสองของผหญงนถอไดวามความสอดคลองอยางส าคญกบธรรมชาตแหงผหญงเอง และวถการด าเนนชวตของมนษย๑

หนงในสถานภาพ และบทบาททส าคญส าหรบผหญงมสลม ดงทกลาวมาขางตน สถานภาพภรรยาเปนอกหนงบทบาทส าคญในชวตลกผหญง และสถานภาพของภรรยาในอสลาม ผหญงมสลมเชอวาไดรบการจดวางใหด ารงอยในต าแหนงอนทรงเกยรต ทประกอบไปดวยสทธ และหนาทส าคญตางๆ มากมาย ซงเปนผลสบเนองมาจากความสมดลของสมพนธภาพระหวางกนของสามภรรยา ในชวตครอบครวตามแนวทางอสลาม เมอชวตผหญงทถกเปลยนสถานภาพดวยการแตงงานตามหลกการอสลามสการเปนภรรยามสลม สถานภาพ และบทบาททไดรบการคาดหวงตามระบบคณคาทางสงคมมสลมคอ แมศรเรอนกบการเปลยนผเลยงดจากพอแมหรอผปกครองเปนสาม ทฝายสามตองรบผดชอบคาเลยงดและชวตภรรยาภายหลงแตงงาน ซงเปนสทธโดยชอบธรรมของภรรยามสลม

ส าหรบภรรยาไทยมสลมในสงคมไทย สภาพสงคมทมการพฒนามากขน ประกอบกบสภาพเศรษฐกจทเปลยนแปลง สงผลใหภรรยาไทยมสลมมบทบาทในทางสงคมมากขนกวาเดม และสามารถพงตนเองในดานเศรษฐกจ แตสงคมไทยมสลมยงคงคาดหวงกบบทบาทเดมในครอบครวเชนเดม นนคอ บทบาทภรรยาไทยมสลมกยงคงตองท าทกอยางเทาเดม เทากบวาผหญงตองท างานหนกเพมเปน 2 เทา ทงในสวนทเปนการท างานนอกบานและงานในบานซงผหญงจ าเปนตองผสานบทบาททงสองใหเกดความสมดล เพอความสงบสขในครอบครว

แตเนองจาก ผลของการปรบเปลยนสถานภาพและบทบาทภรรยาไทยมสลมในปจจบน อาจสงผลกระทบตอโครงสรางเกยวกบต าแหนงหนาทในสงคมได เพราะการท างานนอกบานส าหรบผหญงมสลมตามหลกการอสลาม เปนบทบาทหนาทรองทสามารถท าไดในกรณทไมผลเสยตอบทบาทหลก คอ บทบาทหนาทรบผดชอบภายในครอบครว เชน ดแลปรณนบตสาม ดแลงานบาน ดแลลก ซงม ผลอยางยงตอระบบความสมพนธ๑ในครอบครว การทผหญงมบทบาทหลายอยางในเวลาเดยวกน และทก



บทบาทลวนถกคาดหวงใหปฏบตตามกฎเกณฑ๑ทถกก าหนดขน บางครงผหญงอาจเกดความสบสน และเกดความคบของใจในการรกษาความสมดลในบทบาทของตนเอง จากผลการศกษาของสกญญา บญตานนท๑(อางใน ธงชย ศรเมอง 2545,19) ไดศกษาเกยวกบความขดแยงทางบทบาทของผหญงแตงงานทท างานนอกบาน และแนวทางแกปญหา พบวา ผหญงมความผกพนเชงอาชพสง เมอเผชญความขดแยงทางบทบาทจะเกดความละลาละลง ในการท าตามความคาดหมายทางบทบาทเชงอาชพใหไดสมบรณ๑หรอจะท าตามความคาดหมายทางบทบาทเชงครอบครว ทางออกทเหมาะสมจงเปนการท างานหนกเพอใหความคาดหมายทมลลวงไปไดดวยด ไมใชเปนเรองงายนกทผหญงจะสามารถแสดงบทบาทไดเตมทในทกบทบาทในเวลาเดยวกน โดยปราศจากความสบสนในจตใจ อนเกดจากความตองการทจะปฏบตหนาทใหสมบรณ๑ในทกบทบาททสงคมไดคาดหวง ถงแมวถชวตการท างานนอกบาน ส าหรบผหญงทตองท างานบานควบคกน นบเปนภารกจทหนก แตอตราการออกท างานนอกบานของผหญงแตละปยงสงขนอยางตอเนอง ดงขอมล โครงการส ารวจภาวะ การท างานของประชากรระหวาง พ.ศ.2550-2552 ในจงหวดสตล ปรากฏวา มอตราก าลงแรงงานทเปนผหญงท างานนอกบาน ในป 2550 จ านวน 64,186 คน ในปพ.ศ. 2551 จ านวน 64,687 คน และในป พ.ศ.2552 จ านวน 66,622 คน(ส านกงานสถต-แหงชาต 2552) จากขอมลดงกลาว สามารถสงเกตไดวาอตราก าลงแรงงานของผหญงนน มแนวโนมสงขน ในทางตรงกนขาม อตราการท างานบานของผชายเพมขนเชนเดยวกน ในระหวางป พ.ศ.2550 – 2552 ในจงหวดสตล มอตราการท างานบานของผชาย ในป พ.ศ. 2550 จ านวน 261 คน ในปพ.ศ. 2551 จ านวน 318 คน และในป พ.ศ.2552 จ านวน 593 คน จากขอมลดงกลาว สะทอนใหเหนวาบทบาทหนาททถกคาดหวงในสงคมตอสถานภาพและบทบาทผหญงนนมการเปลยนแปลง วถชวตการท างานนอกบานของผหญงไทยมสลมภายหลงการแตงงานในสงคมไทย ตลอดจนความคาดหวงของผหญงตอบทบาทของตนเอง และสมาชกในครอบครว ปรากฏการณ๑นท าใหผวจยสนใจทศกษาถงบรบทและเงอนไขของผหญงไทยมสลมเพอจะน ามาเปนขอพจารณาแนวทางในการสงเสรมสถานภาพและบทบาททเหมาะสมกบภรรยาไทยมสลมในสงคมปจจบน กอใหเกดความสงบสขในครอบครวมสลมเอง และความมนคงในสงคมไทยตอไปในอนาคต วตถประสงค

เพอศกษาบรบทและเงอนไขของผหญงมสลมทท างานนอกบาน ระเบยบวธวจย

ผใหขอมลและการเลอกผใหขอมล ผใหขอมลหลก ผใหขอมลหลกทใชในการวจยคอผหญงไทยมสลมทท างานนอกบานโดยผวจยมเกณฑ๑ในการคดเลอกผใหขอมลหลก ทมลกษณะดงตอไปน



ผหญงไทยมสลมทอาศยอยกบครอบครวในจงหวดสตล และในปจจบนไดมบทบาทในการออกท างานนอกบานโดยเลอกผหญงมสลมทมลกษณะดงนคอ เปนผหญงไทยมสลมทท างานนอกบานโดยไดรบการผลกดน เปดทาง หรอ สนบสนน จากครอบครว มอายระหวาง 25–60 ป มสถานภาพ สมรสแลวและมบตรอยางนอย 1 คน

การคดเลอกผใหขอมลหลก การวจยน สนใจศกษาวถชวตของสตรไทยมสลมทท างานนอกบาน โดยการศกษาผานปรากฏการณ๑ทางสงคม ทมการเปลยนแปลงทเกดขนในชมชนมสลม ดงนนผวจยจงเลอกเกบขอมลจากผใหขอมลหลกตามหลกการสมเชงทฤษฎ (Theoretical sampling) และเปนผทสามารถเลาถงการเปลยนแปลงของวถชวตสตรมสลม ท าใหเกดการผลกดน เปดทาง หรอ สนบสนนสการออกท างานนอกบานได เมอเกบขอมลในชวงแรกไดแลว ผวจยจะท าการวเคราะห๑เบองตนเพอใหไดมโนทศน๑ในเรองตาง ๆ ทตองการศกษา อนไดแก บรบททางสงคมของสตรมสลมทท างานนอกบานรวมถงเงอนไขหรอผลของสตรทท างานนอกบาน และเชอมโยงมโนทศน๑ดงกลาว เมอไดขอสรปเบองตนแลวจงน าขอสรปนไปก าหนดผใหขอมลหลกคนตอ ๆ ไป ซงจะเลอกผทมคณลกษณะตางจากผใหขอมลรายแรก ทงนเพอการตรวจสอบ ขอสรปทไดในครงแรก การเกบขอมลในลกษณะนจะด าเนนการไปเรอยๆ จนผวจยแนใจวาถงแมจะไดขอมลใหมมาเพมกไมอาจปรบเปลยน ขอสรปทไดไวอกตอไป หรอกลาวอกนยหนง ขอสรปเชงทฤษฎทไดถงจดอมตว ผวจยจงยตการเกบขอมล

เครองมอทใชในการวจย การวจยนเกบขอมลโดยวธการสมภาษณ๑เชงลก (Indepth Interview) แบบมแนวค าถามการสมภาษณ๑เปนวธการหลก (Interview Guideline) แนวค าถามการสมภาษณ๑ครอบคลมถงขอมลสวนบคคล ภมหลงครอบครว กจวตรประจ าวน สงคมการท างานนอกบาน กอนการน าแนวค าถามไปใชจรง ผวจยไดน าแนวค าถามการสมภาษณ๑ไปทดลองใชกบ ผหญงทมลกษณะคลายกบผใหขอมลทศกษา จ านวน 2 ราย เพอตรวจสอบความถกตองและความครอบคลมของเนอหา แลวน าผลมาปรบปรงแนวค าถามรวมกบอาจารย๑ทปรกษาอกครง อปกรณ๑การบนทกขอมล ไดแก เครองบนทกเสยง กลองถายรป แบบบนทกการสงเกตโดยผวจยจดขอมลส าคญสนๆเกยวกบสงทสงเกตเหน เชน การแสดงสหนา ทาทางลกษณะ สภาพแวดลอม ทอยอาศย ลกษณะพฤตกรรม การมสวนรวมในการเขารวมกจกรรม รวมทงประเดนอน ๆ ทนาสนใจ หรอบนทกยอขณะสนทนา เพอปองกนการลมและการสบสนขอมลของแตละคน แลวน าขอมลทไดมาบนทกรายละเอยดเมอสนสดการสมภาษณ๑

การรวบรวมขอมล ผวจยใชวธการเกบขอมลทงการสมภาษณ๑เชงลกและการสงเกต เชน สงเกตการแสดงสหนา ทาทาง บคลกภาพ สภาพทอยอาศย การเขารวมกจกรรม ปฏกรยาทผใหขอมลแสดงออกมาการสงเกตมทงการสงเกตแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม ผวจยจดรายละเอยดไวทกครงเพอปองกนการลมและการสบสนขอมลของแตละคน



การสมภาษณ๑เชงลก ใชการสมภาษณ๑แบบมโครงสราง ซงใชเวลาประมาณ 3-5 ชวโมงตอราย สวนหนงตองใชเวลาในการสรางสมพนธภาพ หลายครงไมสามารถสมภาษณ๑ใหจบประเดนภายในครงเดยวได ตองมการนดหมายพดคยตอเนองหลายครง เพอใหใหไดขอมลทสมบรณ๑ ซงผใหขอมลใหความรวมมอเปนอยางด การนดหมายแตและครงยดหลกความสะดวกของผใหขอมล สถานทสวนใหญจะใชทบานของผใหขอมล

การประมวลผลและวเคราะหขอมล การวเคราะห๑ขอมลมการด าเนนการอยางตอเนองตงแตเรมเกบขอมลจนสนสดการวจยผวจยน าเทปทไดจากการสมภาษณ๑มาถอดขอความค าตอค า หลงจากมการตรวจสอบความตรงของขอมลกบเทปทบนทกแลว ผวจยจะอานบทสมภาษณ๑หลายๆรอบเพอท าความเขาใจเบองตนกบเนอหาทไดจากการสมภาษณ๑ การวเคราะห๑ขอมลใชการวเคราะห๑เนอหา (Content Analysis) โดยการน าขอมลจากกลมผใหขอมลทกรายมาจ าแนก จดกระท าอยางมระบบ โดยอาศยเนอหาสาระจากการสมภาษณ๑เชงลก และการแปลความหมาย รวมทงวเคราะห๑เชอมโยงขอมลทไดจากค าตอบของผใหขอมลแตละรายและโดยภาพรวมของผใหขอมล เชอมโยงกบแนวคด ทฤษฎ ตลอดจนการอางองดวยค าพดของผใหขอมล (Quotation) การวเคราะห๑ขอมล ผวจยไดท าการวเคราะห๑ขอมล 3 ตอน คอ 1. ภมหลงของเมองสตลกบการพฒนา 2. ลกษณะสวนบคคล และภมหลงครอบครวของผหญงไทยมสลมทท างานนอกบาน 3. บรบททางสงคมและเงอนไขของการออกท างานนอกบานของผหญงไทยมสลม ความคดของผใหขอมลหลกเกยวกบงานทท าของตนเอง เกณฑ๑การพจารณาความกาวหนาในการท างานของทท างาน ความสมพนธ๑ระหวางผรวมงาน และหวหนางานทเปนเพศเดยวกน และตางเพศ บรรยากาศในการท างาน ประกอบกบขอมลทไดจากการสมภาษณ๑เกยวกบบรบท เงอนไข ความคด ความเชอในการท างานวาแตกตางกนระหวางเพศอยางไร เกบเรองราว และสาระส าคญทเกยวของกบบรบทและเงอนไขทมผลตอการท างานของสตรมสลม ในสภาพทด ารงอยตามปกต เงอนไขทผลกดน เปดทาง และสนบสนนการท างานนอกบานของสตรมสลมนมความส าคญตามชว งเวลากอนหลงคอมจดเรมตนมาถงปจจบน และคาดการณ๑ในอนาคตเกยวกบการท างานนอกบานของสตรไทยมสลมได น าเรองราวทไดจากการสมภาษณ๑ระดบลกมาวเคราะห๑แยกแยะออกเปนหวขอส าคญวาประกอบดวยกฎ กตกาภายใตบรบท เงอนไข ความคด ความเชออยางไรในการท างานนอกบาน เพอการวเคราะห๑อยางละเอยด เปนการดงเรองราววถชวตการท างานนอกบานของสตรมสลมท มผลมาจากเงอนไขตางๆ องค๑ประกอบและโครงสรางการท างาน จะถกน ามาเปดผนก นยามวเคราะห๑และตความตามนย/ความหมายทเปนอยในทท างาน สรางมโนทศน๑ตามการนยาม และวเคราะห๑ จดเรยง ล าดบกระบวนการการท างานในความเกยวโยงหรอสงผลกระทบตอผหญงอยางไร สรางขอความจากการวเคราะห๑น ามาเชอมโยงเปนภาพรวมการท างานนอกบานของผหญงไทยมสลมในทท างานน



ผลการวจย การศกษาวถชวตของภรรยาไทยมสลมทท างานนอกบาน ในพนทซงด ารงอยทามกลาง

สภาพสงคมทมทงลกษณะทสอดคลอง และแตกตางจากหลกการอสลามของบรบททางสงคมสตล กลาวคอ กระแสสงคมทเปดทางสนบสนน หรอผลกดน ภรรยาไทยมสลม ออกสสงคมเพอเขาสระบบเศรษฐกจ ซงแตกตางจากวถอสลามทคาดหวงใหผหญงมสลมรบผดชอบบทบาททเกยวกบกจการภายในบานเปนหลก โดยบทบาทการออกสสงคมเพอหาเลยงครอบครว อสลามไดคาดหวงใหเปนหนาทของผชาย อยางไรกตาม ความจ าเปนในการแสดงบทบาทนอกบานของภรรยาไทยมสลมในสงคมปจจบน ภายใตเงอนไขทางดานศลธรรมของผหญง และสงคม ถอเปนบทบาทส าคญ และไดรบการยอมรบในสงคมไทยมสลม สงผลใหเกดการยอมรบ และท าความเขาใจในสถานภาพและบทบาทใหมของภรรยาไทยมสลมทแตกตางไปจากเดม ซงเดมนน ในสงคมมสลมทวโลกรวมทงมสลมในพนทจงหวดสตล สทธทภรรยาพงไดรบจากสามนนถกก าหนดขนบนความชอบธรรมของชวตสมรส เชน สทธไดรบการเลยงดในสงคมมสลม สามเปนผถกก าหนดใหรบผดชอบเลยงดครอบครว แตส าหรบบรบททางสงคมสตล ผลจากการสมภาษณ๑พบวา ผหญงไทยมสลมในจงหวดสตล มสวนหารายไดเพอรบผดชอบคาใชจายสวนตวและครอบครวรวมกบสามเปนสวนใหญ

“รายไดหลกของบานเงนเดอนทงสองฝาย รวมกระเปา ไมแยกแมแตบาทเดยว ถาแยก เหมอนฝายชายถกเอาเปรยบ ณ สงคมปจจบน เพราะสงคมปจจบน คนชายไมไดอยเพยงท างาน ขดดน ถางปา คนชายกตองออกสงคม เดยวนผชายกซออะไรเหมอนผหญง การแตงกาย ในอดต ผาเขามา ผนหนงใสไดทงวน ไมตองคดมาก หนาทเมอกอนตองจายใหลก ใหเมย บางครงตวเองไมมเงนกอยได แตเดยวน อยไมได ถาเมยไมใหพอทตวเองตองการ ตองชวนเราเลกแน” (ก๏ะอ๏ะ.เมษายน 2554 : สมภาษณ๑)

จากค าพดดงกลาวสะทอนใหเหนถงการเรยนรทจะอยรวมกนในครอบครวของผหญงไทยมสลม ถงแมเธอจะรถงสทธขนพนฐานของพวกเธอ แตส าหรบบรบททางสงคมสตล สทธการไดรบการคาเลยงดโดยผหญงไมตองท างานกมเงนเดอนจากสาม หรอแมกระทงภรรยาไทยมสลมทตองการท างานนอกบานและมรายไดแตรายไดนนเปนสทธของภรรยาแตเพยงฝายเดยว บทบาทหนาทของสามตอภรรยา ยงคงตองจายคาใชจายรายเดอนแกภรรยา สามารถพบเหนเปนสวนนอย ในกลมผเครงครดศาสนา ทมพนฐานครอบครวใหความส าคญดานบทบาทหนาทภายในครอบครว เชน กรณของ ก๏ะยม ภรรยาหมายเลข 2 ของสาม ทเธอท างานนอกบานทงทสามยงคงใหคาใชจายรายเดอนตอเธอและลก

“ส าหรบผหญงทมสามจายคาเลยงด มบานทสะดวกสบาย มลกทตองรบผดชอบเลยงดเพยงหนงคน อยางก๏ะ ก๏ะมองวา ชวตคนเราสมควรมประโยชน๑ไดมากกวาหนาทแมบาน ถามเวลาวางมาก สามกชอบก๏ะเพราะก๏ะเปนผหญงเกง ก๏ะรสกมคาเวลาไดออกท างานดานสงคม อาชพครของก๏ะกไดสอนอนาคตของชาต ธรกจขายตรงกไดชวยสงเสรมใหผคนไดมสขภาพ



พลานามยทด เมอก๏ะมเวลา ก๏ะอยากใชเวลาใหมประโยชน๑ และเปนแบบอยางใหลกสาวของก๏ะ วามแมเกง และเงนทท างานกจะไดสรางความมนคงใหลกสาวนอกเหนอจากเงนของสามใหมา ก๏ะคดวาโอกาสด ๆ ไมไดมกนงายๆ เมอยงมแรง มโอกาส กตองท าใหดทสด (ก๏ะยม. เมษายน 2554: สมภาษณ๑)

ภายใตสถานการณ๑การปรบเปลยนบทบาทในดานความคด และพฤตกรรมในการยอมรบบทบาทหาเลยงครอบครวรวมกน สามารถพบเหนไดทวไปในสงคมสตล มรปแบบการจดการบรหารทางการเงนและบทบาทหนาทในครอบครวของแตละครอบครวนน ผลของการท างานนอกบานของภรรยาไทยมสลม มความแตกตางกน เปนไปตามขอตกลงของแตละครอบครว บทบาทหนาทในครวเรอน สวนใหญยงคงเปนบทบาทหนาทหลกของภรรยา

Orang jantan loni plek(แปลก) noh! Kerja sama-sama dia senirai kita senirai! motong elok balik sapai rumah dia sapai katil kita kerja hubung! masuk dapur ! nak buat macam mana loni orang pakal hukumpakat ! Bak kerja pakat bak kerja rumah buat seorang ! tengah kita letih ketar!Dia pun tak gaduh tidur semata! Tengah Kak sebut dengan dia kata Ih!nah! Rasa macam teringin nak beranak jadi Jantan saman loni sebab saman dulu jantan mana senang macam ni loni kerja jantan pun betina buat boleh! Hoo! Senang la dia! Hoo! Ada malu pi sejurus !

ความวา ผชายสมยนแปลกเนอะ. ท างานกพรอมๆกน เขากรดยางหนงแถว เราหนงแถว พอกลบถงบาน เขากถงเตยง สวนเราท างานตอเขาครว จะท าอยางไรได สมยนคนเคาใชหลกชวยเหลอกน เรองท างานนอกบาน เรองท างานนอกบานนะ ชวยเหลอกน แตเรองงานบานท าคนเดยว. บางครงเราเหนอยจนสน เคากไมใสใจ นอนท าไมรไมช. บางครงกะก พดกบเขา(สาม)วา รสกอยากเกดมาเปนผชายในสมยน เพราะสมยกอนผชายไมสบายเหมอนผชายสมยน เดยวนงานผชายกผหญงท าได! สบายจรงๆ เกดมาเปนผชาย(สาม)!กมอายไปพกหนง(แปลความหมายโดยผวจย.ก๏ะมเน๏าะ.สงหาคม 2554 : สมภาษณ๑)

การเปลยนแปลงระบบคณคาทางสงคมทเกดขน มการคาดหวงบทบาทแมบานจากภรรยา มากกวาสาม สงผลใหหลายครอบครวการท างานบานยงคงเปนหนาทของภรรยาเปนสวนใหญ ทงนกขนอยกบขอตกลง หรอขอตอรองในครอบครว เชนครอบครวของก๏ะอ๏ะ ทเธอเลาวา ครอบครวของเธอ งานบานเธอท ารวมกบสาม พรอมกบท างานนอกบานพรอมกบสาม

“ถาคนเราสงสารกน คดวาหลายๆครอบครว สามารถชวยกนทสามารถชวยได มบนบางภาษาผชาย กะตองทนกนกบขาวทเคาท า เคาบนไปดวย ทนกน นานๆ กหนาดานกนไปเลย 555 เพราะเราเองรสกวาเหนอยเหมอนกน ตองหนาดานกนทงๆทตวเองไมไดท า” (ก๏ะอ๏ะ.เมษายน 2554 : สมภาษณ๑)



ถงแมวาความจ าเปนทางดานรายไดทไมเพยงพอตอรายจายในครวเรอนมความส าคญตอโอกาสการออกท างานนอกบานของผหญงไทยมสลม แตดวยคานยมทเปลยนไป ผหญงไทยมสลมตองการมบทบาทดานสงคมมากขน พรอม ๆ กนนนดวยสถานการณ๑เศรษฐกจทขาดความมนคง รายไดทหายากในสงคมปจจบน การคาดหวงความมนคงในชวตครอบครวของผชาย สงผลตอการคาดหวงภรรยาทดและท างานนอกบานรายไดด มเกยรตในสงคมพรอมกน การท างานนอกบานส าหรบผหญงไทยมสลมกอนแตงงานในสงคมสตลปจจบน ไมเพยงแตเพอหารายได แตกลบเปนปจจยทเออตอโอกาสการไดแตงงานเรว หรอถกผชายดๆ เลอก

แตเดยวน ถารออยในบานแบบนสามท างานนอกบานอยางเดยวกไมไหว เดยวนผชายบางคนกไมชอบใหภรรยาอยในบาน ศกดศรของเคา นถาเคาถามเมยเปนอะไร ตอบวาเมยเปนแมบาน นถาเกดวาตวเองท างานใหญโตแตเมยเปนแมบาน แตถาบอกวาเมยเปนขาราชการ เออนะ มนคอหนาตาของเคา ทเคายอมใหท างานนอกบานเปนเหมอนหนาตาของเคา พเองก ถาไมไดเปนพยาบาลเคาเอง อาจจะไมชอบพนะ อยางนอยเคากคงตองเอามาประดบบารมของเขาละนอ!” (ขตตยา. เมษายน 2554: สมภาษณ๑)

ความสมพนธ๑ในครอบครวกบการท างานนอกบานของผหญงมสลมปจจบน หากมองโดย

ภาพรวมโดยไมพจารณาตามบรบทหรอพนฐานครอบครว การท าความเขาใจบทบาทใหมทส าคญตอการขบเคลอนสงคมคงเปนไปไดยาก หลายครอบครวมความเหนตรงกนวา การท างานนอกบานของภรรยาเปนสงทชวยใหความสมพนธ๑ในครอบครวดขน เพราะถาไมท างาน ไมมรายได ครอบครวล าบาก ปญหาการทะเลาะกจะตามมา สงผลใหวถชวตผหญงไทยมสลมในสงคมสตล ปจจบน เลอกท างานนอกบานมากกวาท างานบานเพยงอยางเดยว โดยการปรบตว อดทน พยายาม สงผลใหวถชวตของภรรยาไทยมสลมในบรบททางสงคมไทยปจจบน มการสานตอและปรบเปลยนวถชวตเพอใหสามารถท างานนอกบานพรอม ๆ กบท างานบานอยางสดความสามารถ สงผลตอการสนบสนน เปดทาง และผลกดน และวางแผนตอวถชวตของลกผหญงสการท างานนอกบานไปพรอมกบท างานบาน โดยหนมาสนบสนน ดานการศกษามากขน เพอคาดหวงหนาทการงานทดของลกสาวในอนาคต

อกทงการท างานนอกบานของภรรยามสลม สงผลใหหลายครอบครว สามพยายามปรบตวเพอรบมอและชวยเหลอภรรยาในเรองงานบานมากขนและอยางตอเนอง ประกอบกบเทคโนโลยททนสมย สงผลให งานบานในปจจบน ไมใชปญหาหรออปสรรคส าหรบการเรยนรเกยวกบงานบานของสาม ทจะรจกซกผาเองดวยเครองซกผาทไมตองใชเวลามาก การหงขาวทไมตองกอไฟ หรอแมกระทง ภรรยาเองสามารถท างานบานอยางสบายไมล าบากเหมอนในอดต



บทสรปและขอเสนอแนะ

จากการวจยชนนสรปไดวา วถชวตตามแนวปฏบตในบรบทสงคมไทยกบบทบาทการท างานนอกบานของภรรยาไทยมสลม ในสงคมสตล เกดการยอมรบ และท าความเขาใจในสถานภาพและบทบาทใหมของภรรยามสลมทแตกตางไปจากเดม มการปรบเปลยนบทบาทในดานความคด และพฤตกรรมในการยอมรบบทบาทหาเลยงครอบครวรวมกน ตลอดจนสามมสลมมการยอมรบ และรบผดชอบงานในครอบครวรวมกบภรรยามากขน ขอเสนอแนะ

ผหญงมสลมควรศกษาเพอใหเขาใจถงสถานภาพและบทบาททแทจรงของตนเอง ตามหลกการทอสลามไดก าหนดไวอยางครบถวน เพอทผหญงมสลมจะสามารถน ามาปรบใช เพอก าหนดแนวทางทชดเจนใหกบตนเองไดทามกลางสภาพสงคมทมความหลากหลายทงในสงทสอดคลองและขดแยงกบหลกการอสลาม และควรมการศกษาวจยเพมเตมในเรองผลกระทบทเกดจากความเปลยนแปลงวถชวตของภรรยามสลมตอครอบครว เพอศกษาถงปญหา แนวทางแกไข ตอไป

กตตกรรมประกาศ การศกษาครงนส าเรจลลวงไดดวยความกรณาของ อาจารย๑ ดร.อจฉรา วงศ๑วฒนามงคล รองศาสตราจารย๑ วนชย ธรรมสจการ และอาจารย๑ ดร.มณฑนา พพฒน๑เพญ ในการใหค าปรกษาและใหความรตลอดมา ขอขอบคณเจาหนาทสาขาวชาพฒนามนษย๑และสงคม พมาส พตาล ทใหการชวยเหลอ และใหความสะดวกในการท างานวจยครงน




กฤตยา อาชวนจกล และพมวลย๑ บญมงคล.(2542). รอสรางองค๑ความคดผหญงกบสขภาพ. นครปฐม: โครงการจดตงส านกงานศกษานโยบายสาธารณสข สวสดการและสงคม คณะ

สงคมศาสตร๑ และมนษยศาสตร๑,มหาวทยาลยมหดล. กอบกล องคทานนท๑.(2537). ผหญงกบอ านาจทจะเปลยนแปลง, กรงเทพฯ: คบไฟ. ค านวณ นวลสนอง.(2538).ชวตทเปลยนไปอนเนองจากการเปลยนแปลงจากสงคมเกษตรกรรม

สสงคมอตสาหกรรมในภาคใต: ศกษากรณจงหวดสงขลา. สถาบนทกษณคดศกษา มหาวทยาลยทกษณ.

ครชด อะหมด. (2540). ชวตครอบครวในอสลาม.กรงเทพฯ: อสลามคอะคาเดม. งามพศ สตย๑สงวน.(2543). หลกมานษยวทยาวฒนธรรม. พมพ๑ครงท 4. กรงเทพฯ : รามาการพมพ๑. จรญ มะลลม .(2535).ภาพชวตของลกผหญง.พมพ๑ครงท 1.กรงเทพฯ:ทางน า. ณรงค๑ เสงประชา. (2528). สงคมวทยา. พมพ๑ครงท 1.กรงเทพฯ : กรงสยามการพมพ๑. ดลมนรรจน๑ บากา ,แวอเซง มะแดเฮาะ(2529).สถานภาพสตรไทยมสลมในจงหวดชายแดนภาคใต.

(รายงานการวจย).ปตตาน: มหาวทยาลยสงขลานครนทร๑. ธงชย ศรเมอง. (2545). สถานภาพภายหลงการแตงงานของสตรเผามง กรณศกษาบานทบเบก

ต าบลวงบา ลอ าเภอหลมเกา จงหวดเพชรบรณ๑ . วทยานพนธ๑ศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพฒนาชนบทศกษา, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

ปรญญาภรณ๑ กจบรรทด.(2546).สถานภาพสตรในอสลาม ศกษากรณสตรมสลมภายหลงการแตงงาน ในจงหวดนครศรธรรมราช. วทยานพนธ๑ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาศาสนา

วรวทย๑ เจรญเลศ. (2542). หญงชายกบการเปลยนแปลงทางสงคม. กรงเทพฯ: เอดสนเพรส.โปรดกส๑. วรวรรณ ศรส าราญ. (2534). สถานภาพสตรไทยในนวนยายของกฤษณา อโศกสน(พ.ศ.2497-2530),

วทยานพนธ๑อกษรศาสตรมหาบณฑต,สาขาวรรณคดเปรยบเทยบ,บณฑต วทยาลยจฬาลงกรณ๑มหาวทยาลย.

ศระ นวนม. (2534). เธอคอมสลมะฮ๑. กรงเทพฯ:ทางน า เสาวนย๑ จตต๑หมวด.(2535).ผหญงมสลมกบการด าเนนชวตในยคไฮเทค.กรงเทพฯ:ทางน า.



องคประกอบทสงผลตอการตดสนใจในการเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส

Factors Influence on the Decision of High School Students over the Admission to Princess of Naradhiwas University: A Case Study in Narathiwas Province.

นลน อนรรฆพรรณ นกศกษาปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร๑

บทคดยอ

การว จยน มวตถประสงค๑เพอศกษาความสมพนธ๑ขององค๑ประกอบดานสงแวดลอม องค๑ประกอบดานมหาวทยาลย และองค๑ประกอบดานผเรยน เพอศกษาองค๑ประกอบทสงผลตอการตดสนใจเขาศกษาของนกศกษาในมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ กลมตวอยางคอ นกเรยนมธยมศกษาตอนปลายในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส จ านวน 242 คน วเคราะห๑ขอมลดวยการทดสอบไค-สแควร๑ อตราสวนอ๏อด และวเคราะห๑หารปแบบการถดถอยพหโลจสตก

ผลการวจยพบวา นกเรยนทตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑คดเปนรอยละ 53.30 องค๑ประกอบทสงผลตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส ทอยในระดบนอยคอ องค๑ประกอบดานอทธพลของบดา และอทธพลของมารดา สวนองค๑ประกอบดานความคาดหวงการมงานท ามความสมพนธ๑ตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

ค าส าคญ : การตดสนใจเลอกเขาศกษาตอ Abstract

This study aimed to find the influence of an environment factor, University factor and student factor on the decision of high school students over the admission to Princess of Naradhiwas University. A questionnaire was used to collect data from 242 sampled students in Mueang district, Narathiwas province. Chi-Square Test was used to analyze the data to obtain Odds ratio and multiple logistic regression.

The result revealed that 53.30 % of the sampled students decided to study in Princess of Naradhiwas s University. Parents’ comments of the students had less influence on their decision. The importance finding was that there was highly significant (P<0.01) relationships between the students’ decision on studying in the Princess of Naradhiwas University and the expectation to get job after the University.

Keyword: decision to study



บทน า การศกษาเปนการสรางคนใหมความรความสามารถมทกษะพนฐานทจ าเปนมลกษณะนสย

จตใจทดงามมความพรอมทจะตอสเพอตนเองและสงคมมความพรอมทจะประกอบการงานอาชพได การศกษาชวยใหคนเจรญงอกงาม ทงทางปญญา จตใจ รางกาย และสงคม การศกษาจงเปนความจ าเปนของชวตอกประการหนง นอกเหนอจากความจ าเปน ดานทอยอาศย อาหารเครองนงหม และยารกษาโรค การศกษาจงเปนปจจยท 5 ของชวต เปนปจจยทจะชวยแกปญหาทก ๆ ดานของชวตและเปนปจจยทส าคญทสดของชวตในโลกทมกระแสความเปลยนแปลงทางดานวทยาศาสตร๑และเทคโนโลยอยางรวดเรวและสงผลกระทบใหวถด ารงชวตตองเปลยนแปลงอยางรวดเรวเชนเดยวกนการศกษายงมบทบาทและความจ าเปนมากขนดวยการศกษาทจะชวยใหทกคนมชวตทดมความสขจะตองมลกษณะทส าคญดงน (พนม พงษ๑ไพบลย๑, 2554)

ประการแรกการศกษาเปนการใหความร ท าใหคนเปนคนฉลาด เปนคนมเหตผล คดเปนการแกปญหาเปนและมทกษะพนฐานทจ าเปนอยางเพยงพอ เชน ความรและทกษะทางดานภาษา การคดค านวณ ความเขาใจหลกการทางวทยาศาสตร๑ และเทคโนโลย เปนตน สภาพปจจบนมความจ าเปนตองสนบสนนใหทกคนไดรบการศกษาขนพนฐานอยางนอย 12 ป จงจะเพยงพอกบความตองการและความจ าเปนทจะยกระดบคณภาพชวตเพอพฒนาตนเองและเพอการงานอาชพใหดขน ประการทสองการศกษาตองสรางนสยทดงาม ใหเกดขนกบผเรยนโดยเฉพาะนสยรกการ เรยนร และนสยอนๆเชนความเปนคนซอสตย๑ขยนอดทนรบผดชอบ เหนความส าคญของประโยชน๑สวนรวมใหความรวมมอกบผอนในสงคมอยรวมกบผอนชวยเหลอผอนชวยสรางสงคมทสงบเปนสขรกษาสงแวดลอมใหยงยนและยงสรางความงอกงามทางรางกายมสขภาพพลานามยทด

นอกจากน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2542)ไดกลาวถงการศกษาระดบอดมศกษา ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 เปนการศกษาระดบตอจากการศกษาขนพนฐาน แบงเปน 2 ระดบ คอ ระดบต ากวาปรญญาและระดบปรญญา มจดมงหมายตามทก าหนดในแผนการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2535 วา การศกษาระดบต ากวาปรญญา มงสงเสรมใหผเรยนไดพฒนาความรและทกษะวชาชพในระดบกลาง รวมทงมความสามารถในการรเรมประกอบการ และการศกษาระดบปรญญา ซงประกอบดวยระดบปรญญาตรและสงกวานน การศกษาระดบปรญญาตรมงสงเสรมใหผเรยนไดพฒนาความรความสามารถในสาขาวชาตาง ๆ ในระดบสง โดยเฉพาะการประยกต๑ทฤษฎไปสการปฏบต การรเรมการพฒนาทงทางวชาการและวชาชพ สวนการศกษาระดบสงกวาปรญญาตร มงสงเสรมใหผเรยนไดพฒนาความรและทกษะในสาขาวชาการเฉพาะทาง ใหมความช านาญมากยงขน มงสรางสรรค๑ความกาวหนาและความเปนเลศทางวชาการ โดยเฉพาะการศกษาคนควา วจย และพฒนาองค๑ความรและเทคโนโลยการอดมศกษาของไทยไดมพฒนาการมาเปนล าดบนบตงแตการจดตงสถาบนอดมศกษาแหงแรกของประเทศ คอ จฬาลงกรณ๑มหาวทยาลยในป พ.ศ.2459 และมหาวทยาลยธรรมศาสตร๑และการเมอง มหาวทยาลยแพทยศาสตร๑ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร๑ และมหาวทยาลยศลปากร ทจดตงในระยะตอมาเพอเปดสอนในสาขาวชาเฉพาะทางเพอผลตคนเขารบราชการการผลตก าลงคนระดบกลางและระดบสง มความจ าเปนมากขน



ในยคของการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศนบตงแตป 2500 เปนตนมา การอดมศกษาจงมความหลากหลายทงในดานหนวยงานทจด ประเภทของการจด รปแบบและเนอหาสาระของการจด ท าใหเกดความหลากหลายทางดานคณภาพและมาตรฐานการศกษาการบรหารและจดการ ตลอดจนกลมคนผรบบรการทงนการอดมศกษาไดมงเพอการผลตก าลงคนเพอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศเปนส าคญ

มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ เปนมหาวทยาลยของรฐล าดบท 77 เกดจากการหลอมรวมสถาบนการศกษาทมอยแลวในจงหวดนราธวาสจ านวน 4 สถาบน คอ วทยาลยเทคนคนราธวาส วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนนราธวาส วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยนราธวาส และวทยาลยการอาชพตากใบ และไดจดท าพระราชบญญตมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ พ.ศ.2548 ซงไดรบการประกาศในพระราชกจจานเบกษา เลม 122 ตอนท 14 เมอวนท 8 กมภาพนธ๑ พ.ศ. 2548 และมผลบงคบใชตงแตวนท 9 กมภาพนธ๑ พ.ศ.2548 โดยหลอมรวมทรพย๑สน งบประมาณ รายได หนสน บคลากรของสถาบนทงหมดดงระบไวขางตน โดยมส านกงานอธการบดชวคราวตงอยเลขท 49 ถนนระแงะมรรคา ต าบลบางนาค อ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส ซงเปนทตงวทยาลยเทคนคนราธวาสในปจจบน มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑เปนมหาวทยาลยทจดการศกษาดานวทยาศาสตร๑และเทคโนโลย วทยาศาสตร๑สขภาพ และสงคมศาสตร๑ บนพนฐานของความเขมแขงของงานวจย ใหบรการวชาการและวชาชพแกชมชน โดยใหโอกาสทางการศกษาและความหลากหลายทางดานศาสนาและศลปวฒนธรรม ในการรบนกศกษาของมหาวยาลยนราธวาสราช เปนการรบนกศกษาประเภทโควตาและการรบตรง โดยมหลกสตรระดบต ากวาปรญญาตรและระดบปรญญาตร ซงประกอบไปดวย 6 คณะ และ 1 สถาบน โดยหลกสตรทเปดสอนทงหมด 14 หลกสตร

วตถประสงคของการวจย

1. ศกษาความสมพนธ๑ขององค๑ประกอบดานสงแวดลอม องค๑ประกอบดานมหาวทยาลย และองค๑ประกอบดานผเรยน

2. เพอศกษาองค๑ประกอบทสงผลตอการตดสนใจเขาศกษาของนกศกษาในมหาวทยาลย นราธวาสราชนครนทร๑ ระเบยบวธการวจย

1. ประชากรและกลมตวอยาง ทใชในการวจยครงนคอ นกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส ปการศกษา 2554 จ านวน 660 คน ไดสมกลมตวอยางจากประชากรตามตารางส าเรจรปของเครจซและมอร๑แกน (Krejcie and Morgan,1970 อางถงใน บณชม ศรสะอาด, 2535:40) ไดกลมตวอยางจ านวน 242 คน 2. เครองมอทใชในการวจย ผวจยสรางขนเองเปนแบบสอบถาม ซงแบงออกเปน 5 ตอนคอ ตอนท 1 ขอมลทวไป 8 ขอ ตอนท 2 องค๑ประกอบดานสงแวดลอม 25 ขอ ตอนท 3 องค๑ประกอบ



ดานมหาวทยาลย 18 ขอตอนท 4 องค๑ประกอบดานผเรยน 17 ขอ และตอนท 5 การตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ 5 ขอ

โดยลกษณะของแบบสอบถามเปนขอค าถาม โดยแตละขอมค าตอบเปนมาตราสวน ประมาณคา (Rating scale) 5 ระดบดงน (พวงรตน๑ ทวรตน๑. 2548)

5 หมายถง เหนวามผลตอการตดสนใจศกษาตอมากทสด 4 หมายถง เหนวามผลตอการตดสนใจศกษาตอมาก 3 หมายถง เหนวามผลตอการตดสนใจศกษาตอปานกลาง 2 หมายถง เหนวามผลตอการตดสนใจศกษาตอนอย 1 หมายถง เหนวามผลตอการตดสนใจศกษาตอนอยทสด

3. การสรางและพฒนาเครองมอ ไดน ารางแบบสอบถามใหผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน เพอพจารณาความตรงตามเนอหาโดยการหาคา IOC

โดยลกษณะของแบบสอบถามเปนขอค าถาม โดยแตละขอมค าตอบเปนมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) 5 ระดบดงน (ลวน สายยศและองศณา. 2540) คาเฉลย 4.51 – 5.00 หมายความวา มากทสด คาเฉลย 3.51 – 4.50 หมายความวา มาก คาเฉลย 2.51 – 3.50 หมายความวา ปานกลาง คาเฉลย 1.51 – 2.50 หมายความวา นอย คาเฉลย 1.00 – 1.50 หมายความวา นอยทสด

การวเคราะหขอมล ผวจยไดน าแบบสอยถามท าการวเคราะห๑ขอมลแปรผล โดยใชโปรแกรมประยกต๑ดานคอมพวเตอร๑ส าหรบวจยทางสงคมศาสตร๑ คอ โปรแกรม R แพคเกจ R Commander มาชวยในการวเคราะห๑ขอมลซงรายละเอยด ดงน

ตอนท 1 ขอมลทวไปของกลมตวอยางทใชในการวจยครงนโดยใชสถตภาคบรรยายดวยการแจกแจงความถ (Frequency) และหาคารอยละ (Percentage)

ตอนท 2 วเคราะห๑ขอมลองค๑ประกอบทง 3 ดาน โดยใชสถตภาคบรรยายดวยการแจกแจงความถ (Frequency) และหาคารอยละ (Percentage)

ตอนท 3 วเคราะห๑ขอมลเกยวกบการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ โดยใชสถตภาคบรรยายดวยการแจกแจงความถ (Frequency) และหาคารอยละ (Percentage)

ตอนท 4 วเคราะห๑ความสมพนธ๑ระหวางปจจยทง 3 ดาน ไดแก ดานการแนะแนวหลกสตร อทธพลทางดานบดา อทธพลทางดานมารดา ดานสถานการณ๑ความรนแรงสามจงหวดชายแดนภาคใต ดานหลกสตร ดานการแนะแนว ดานคานยม ดานแรงจงใจใฝสมฤทธ ดานความคาดหวงการมงานท า ดานทศนะคตตอการเรยน กบการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ดวยสถตการทดสอบไค-สแควร๑ (Chi-square) และอตราสวนอ๏อด (Odd ratio)



ตอนท 5 วเคราะห๑องค๑ประกอบทสงผลตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ดวยสถตการถดถอยโลจสตก (Binary logistic regression) ผลการวจย 1. ขอมลทวไป

จากกลมตวอยางทใชในการวจยครงน มแผนการเรยนวทย๑-คณต มากทสด จ านวน 190 คน คดเปนรอยละ 78.50 นกเรยนมคะแนนสะสมอยระชวง 2.01-3.00 มากทสด จ านวน 115 คน คดเปนรอยละ 47.52 สถานภาพการสมรสของบดาและมารดาทอยดวยกนมจ านวนมากทสด จ านวน 207 คดเปนรอยละ 85.53 อาชพรบจางมากทสด จ านวน 79 คน คดเปนรอยละ 32.64 จบการศกษาระดบปรญญาตรมากทสด จ านวน 141 คน คดเปนรอยละ 58.26 (ดงแสดงในตารางท 1) ตารางท 1 แสดงรอยละของขอมลทวไป แผนการเรยน จ านวน(n=242) รอยละ 1. แผนการเรยน วทย๑-คณต ไทย-สงคม ศลป-องกฤษ

190 11 33

78.50 4.50 13.60

ศลป-ธรกจ หองเรยนพเศษ วทยาศาสตร๑ 2. คะแนนเฉลย ต ากวาหรอเทากบ 2.00 2.01-3.00 3.01-4.00

7 1

17 115 110

2.9 0.4

7.02 47.52 45.45

3. สถานภาพของบดา มารดา อยดวยกน หยาราง อนๆ

207 17 18

85.53 7.02 7.44

4. การศกษาของบดา มารดา ไมไดศกษา ประถมศกษา มธยมศกษา อนปรญญา ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร อนๆ

3

134 119 62 141 23 2

1.24 55.37 49.17 25.62 58.26 9.50 0.83



ตารางท 1 แสดงรอยละของขอมลทวไป (ตอ) แผนการเรยน จ านวน(n=242) รอยละ 5. อาชพบดา มารดา รบราชการ พนกงานวสาหกจ พนกงานหรอลกจางเอกชน เจาของผประกอบการหรอคาขาย เกษตรกร รบจาง ไมประกอบอาชพ อนๆ

105 15 18 73 60 151 20 42

43.35 6.24 7.41 30.17 24.82 62.44 8.24 17.34

ตารางท 2 วเคราะหขอมลองคประกอบทง 3 ดาน

องคประกอบ X S.D ระดบความคดเหน ดานสงแวดลอม 3.38 0.72 มาก ดานมหาวทยาลย 3.60 0.59 มาก ดานผเรยน 4.19 0.61 มาก

รวม 3.78 .43885

จากตารางท 2 พบวานกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส เหนวา องค๑ประกอบดานผเรยน องค๑ประกอบดานมหาวทยาลย องค๑ประกอบดานผเรยนโดยรวมอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ 3.78 ตารางท 3 วเคราะห๑ขอมลเกยวกบการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑

ตองการศกษาตอ จ านวน รอยละ ตองการ ไมตองการ

129 113

53.30 46.70

รวม 242 100

จากตารางท 3 พบวานกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส มความตองการเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑จ านวน 129 คน คดเปนรอยละ 53.30 และนกเรยนทไมตองการศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ จ านวน 113 คน คดเปนรอยละ 46.70

4.1 แนะแนวหลกสตรมความสมพนธ๑ตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส

4.2 อทธพลทางดานบดามความสมพนธ๑ตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาสอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.1 โดย



นกเรยนทไดรบอทธพลจากบดาในระดบมากและระดบปานกลางมโอกาสทจะตดสนใจเขาศกษาตอสง 13.03 และ 3.05 เทาของนกเรยนทไดรบอทธพลจากบดาในระดบนอย ตามล าดบ

4.3 อทธพลทางดานมารดามความสมพนธ๑ตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาสอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.1 โดยนกเรยนทไดรบอทธพลจากมารดาในระดบมากและระดบปานกลางมโอกาสทจะตดสนใจเขาศกษาตอสง 9.01 และ 4.01 เทาของนกเรยนทไดรบอทธพลจากมารดาในระดบนอย ตามล าดบ

4.4.สถานการณ๑ความรนแรงสามจงหวดชายแดนภาคใตไมมความสมพนธ๑ตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส ตารางท 4 วเคราะห๑ความสมพนธ๑ระหวางปจจยทง 3 ดาน ไดแก ดานการแนะแนวหลกสตร อทธพลทางดานบดา อทธพลทางดานมารดา ดานสถานการณ๑ความรนแรงสามจงหวดชายแดนภาคใต ดานหลกสตร ดานการแนะแนว ดานคานยม ดานแรงจงใจใฝสมฤทธ ดานความคาดหวงการมงานท า ดานทศนะคตตอการเรยนกบการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ดวยสถตการทดสอบไค-สแควร๑ (Chi-square) และอตราสวนอ๏อด (Odd ratio)

องคประกอบ การตดสนใจศกษาตอ

รวม ตองการ ไมตองการ

ดานการแนะแนวหลกสตร นอย ปานกลาง มาก อทธพลทางดานบดา นอย ปานกลาง มาก สถานการณ๑ความรนแรงสามจงหวดชายแดนภาคใต นอย ปานกลาง มาก ดานหลกสตร นอย ปานกลาง มาก

42 (61.8%) 41 (45.10%) 46 (55.4%)

55(77.5%) 50(60.20%) 24(27.30%)

38(49.40%) 54(56.20%) 37(53.60%)

62(64.60%) 41(54.70%) 26(36.60%)

26 (38.2%) 50 (54.9%) 37(44.6%)

16(22.50%) 33(39.80%) 64(72.7%)

39(50.60%) 42(43.80%) 32(46.40%)

34(35.40%) 34(45.30%) 45(63.40%)

68(100%) 91(100%) 83(100%)

71(100%) 83(100%) 88(100%)

77(100%) 96(100%) 69(100%)

71(100%) 75(100%) 96(100%)



องคประกอบ การตดสนใจศกษาตอ

รวม ตองการ ไมตองการ

ดานการแนะแนว นอย ปานกลาง มาก ดานคานยม นอย ปานกลาง มาก

53(66.20%) 45(51.70%) 31(41.30%)

46(63%)

50(54.90%) 33(42.30%)

27(33.80%) 42(48.30%) 44(58.70%)

27(37%) 41(45%)

45(57.7%)

80(100%) 87(100%) 75(100%)

73(100%) 91(100%) 78(100%)

แรงจงใจใฝสมฤทธ นอย ปานกลาง มาก ความคาดหวงการมงานท า นอย ปานกลาง มาก

65(67%)

39(53.40%) 25(34.70%)

55(53.40%)

42(70%) 32(40.50%)

32(33%)

34(46.6%) 47(65.3%)

48(46.60%)

18(30%) 47(59.50%)

97(100%) 73(100%) 72(100%)

103(100%) 60(100%) 79(100%)

ทศนคตตอการเรยน นอย 50(54.30%) 42(45%)

35(38.50%) 36(61%)

92(100%) 91(100%) 59(100%)

ปานกลาง 56(61.5%) มาก 23(9%)

4.5 หลกสตรมความสมพนธ๑ตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยนกเรยนคดวาหลกสตรสงผลตอการตดสนใจเขาศกษาตอระดบมาก และระดบปานกลางมโอกาสทจะตดสนใจเขาศกษาตอสง 3.13 และ 2.08 เทาของนกเรยนทคดวาหลกสตรสงผลตอการตดสนใจในระดบนอย ตามล าดบ

4.6 การแนะแนวมความสมพนธ๑ตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยนกเรยนทไดรบการแนะแนวระดบมากมโอกาสทจะตดสนใจเขาศกษาตอ 2.77 เทาของนกเรยนทไดรบการแนะแนวระดบปานกลางและระดบนอย

4.7 คานยมมความสมพนธ๑ตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยนกเรยนทมคานยมระดบมากมโอกาสทจะตดสนใจเขาศกษาตอ 2.31 เทาของนกเรยนทมคานยมระดบปานกลางและระดบนอย



4.8 แรงจงใจใฝสมฤทธมความสมพนธ๑ตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001 โดยนกเรยนทมแรงจงใจใฝสมฤทธระดบมากและระดบปานกลางมโอกาสทจะตดสนใจเขาศกษาตอสง 3.79 และ 2.14 เทา ของนกเรยนทมแรงจงใจใฝสมฤทธระดบนอย ตามล าดบ

4.9 ความคาดหวงการมงานท ามความสมพนธ๑ตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยนกเรยนทมความคาดหวงการมงานท าในระดบปานกลางจะมโอกาสในการตดสนใจเขาศกษาตอสง 3.40 เทาของนกเรยนทมความคาดหวงการมงานท าในระดบนอย

4.10 ทศนคตตอการเรยนมความสมพนธ๑ตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยนกเรยนทมทศนคตตอการเรยนในระดบปานกลางจะมโอกาสในการตดสนใจเขาศกษาตอสง 2.49 เทาของนกเรยนทมทศนคตตอการเรยนในระดบนอย

ตารางท 5 วเคราะห๑องค๑ประกอบทสงผลตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ดวยสถตการถดถอยโลจสตก (Binary logistic regression)

องคประกอบ OR S.E (95%CI) Z test P-value L-R P-value

อทธพลทางดานบดา นอย ปานกลาง มาก

(0) 1.77 5.76

0.41 0.55

0.80-3.93 1.96-16.87

1.398 3.191

0.162 0.001

.003

อทธพลทางดานมารดา นอย ปานกลาง มาก ความคาดหวงการมงานท า นอย ปานกลาง มาก

(0) 2.63 2.85 (0) 2.95 1.47

0.38 0.49 0.40 0.34

1.25-5.51 1.08-7.51 1.34-6.51 0.75-2.86

2.560 2.123 2.687 1.127

0.010 0.034 0.007 0.260

.024 .023

=0.306 deviance: 271.45 df : 235 P-value : .000

องค๑องค๑ประกอบการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ของนกเรยนอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส โดยการน าตวแปรออกจากรปสมการถดถอยโลจสตก พบวาตวแปรทมความสมพนธ๑ตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ มนยส าคญทางสถตท



ระดบ.001 ม 3 ตวแปรไดแก อทธพลทางดานบดา อทธพลทางดานมารดา และความคาดหวงการมงานท า โดยนกเรยนคดวาองค๑ประกอบทสงผลตอการตดสนใจคอ อทธพลทางดานบดา อยในระดบมากมโอกาสทจะตดสนใจเขาศกษาตอ 5.76 เทาของนกเรยนทคดวาอทธพลทางดานบดา อยในระดบนอย และ อทธพลทางดานมารดา 2.85 เทาของ นกเรยนทคดวาอทธพลทางดานมารดาอยในระดบนอย และนกเรยนมความคาดหวงการมงานท าในระดบปานกลาง 2.95 เทาของนกเรยนทตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ทอยในระดบมาก อภปรายผล

จากผลการวจยเรององค๑ประกอบทสงผลตอการตดสนใจในการเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส มประเดนส าคญส าหรบการอภปรายผล 3 ประการ คอ 1. นกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส ทตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ โดยไดรบอทธพลจากบดา เชนบดาตองการใหบตรศกษาตอในมหาวทยาลยทอยใกลบานสามารถเดนทางไดอยางสะดวกซงสอดคลองกบกนกศกด ประสงค๑ศลป(2545) ไดศกษาปจจยในการศกษาตอของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 พบวาสภาพแวดลอมดานการเรยนและโรงเรยนมตวแปรทส าคญคอ ระดบของผลการเรยนเฉลย การไดรบการแนะแนว และการมโรงเรยนใกลบาน สวนธวชชย แกวอนนต๑ (2553) กลาววา ความสะดวกในการคมนาคมเปนตวแปรทมแนวโนมเปนของกลมนกเรยนทศกษาตอ คอ นกเรยนสามารถเดนทางมายงโรงเรยนไดสะดวก มโอกาสไดศกษาตอมากกวานกเรยนทเดนทางล าบาก อทธพลของบดาในเรองการสนบสนนเรองทนการศกษา ชลนช บญนอย (2543) กลาววาปจจยทางดานเศรษฐกจนนมความส าคญอยางมากตอโอกาสการศกษาตอของนกศกษา เพราะการศกษาระดบอดมศกษาไมไดเปนการศกษาภาคบงคบ ผเรยนตองเสยคาใชจายในการศกษาเอง ตลอดจนคาใชจายทางดานอน ๆ เกยวกบตวผเรยนเอง ผปกครองทมฐานะทางดานเศรษฐกจไมดอาจมปญหาในการสงเสยใหเดกไมตลอดได เดกทมโอกาสเกดมาในครอบครวทมฐานะทางเศรษฐกจดสวนใหญจะไดรบการสนบสนนทางดานการเรยนมาก พอแมมกจะสงเสยใหเรยนสงๆ เพอทจะไดมอาชพทดภายหนา และในขณะทก าลงเรยนอยกจะไดรบการสนบสนนเตมท ไมวาจะเปนดานอปกรณ๑การเรยน เงนคาใชจายอนๆ สวนเดกทอยในครอบครวทมฐานะยากจน โอกาสทจะไดเรยนตอกมนอยเพราะไมมเงนทองใชจายอยางเพยงพอ 2. นกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส ทตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ โดยไดรบอทธพลจากมารดา เพราะมารดาเปนผอบรมเลยงด และยงชวยแนะน าสงทดชวยใหนกเรยนไดรบการขดเกลาทางสงคมใหเปนคนด การศกษานบเปนสงทเพมพนความรความสามารถในการชวยเหลอตวเองและเอาตวรอดในสงคมไทยดงทพระราชบญญตการศกษาแหงชาต (2542) กลาวา บดา มารดา หรอผปกครองมหนาทในการจดการศกษาใหบคคลในความดแลใหไดรบการศกษาภาคบงคบ ตลอดจนตองจดใหไดรบการศกษานอกเหนอจากการศกษาภาค



บงคบตามความพรอมของครอบครว (มาตรา 11) ดงทกฤษณา พมพานวตร (2547) กลาววา สาขาวชาทจบการศกษาระดบปรญญาตร ระดบการศกษาของมารดาและความคาดหวงในการเปลยนสายงานเปนปจจยทมความสมพนธ๑กบการตดสนใจศกษาตอระดบบณฑตศกษา ซงอทธพลของมารดาประกอบดวยการสนบสนนเรองทนการศกษา ดงทชเกยรต ผดพรหมราช (2550) กลาววา ทตงของมหาวทยาลย เปนปจจยทมผลตอการตดสนใจเขาศกษาตอระดบปรญญาตร สวนเทพ เหมอนฟ (2542) กลาววา ปจจยทมผลตอการตดสนใจเลอกเรยนอนดบทหนงคอคาเทอมและล าดบทสองคอ ความสะดวกในการเดนทาง ใกลบานมรถบรการรบ-สงฟร และจฬาภรณ๑ ประจงพงศ๑พนธ๑ (2546) กลาววาปจจยการตดสนใจเขาศกษาตอทอยในระดบมากคอ ดานท าเลทตง อาคารสถานท 3. ความคาดหวงการมงานท ามความสมพนธ๑ตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส ซงประกอบดวยความคาดหวงทจะไดประกอบอาชพทตนเองตองการเพอเพมรายไดใหกบตนเองและครอบครวดงทสนตพงษ๑ เจรญศร (2543) กลาววาเปาหมายในการเลอกเรยนวชาพนฐานอาชพอตสาหกรรมของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย คอเพอน าความรไปใชในการศกษาตอในระดบทสงขนและน าความรไปใชในการท างาน สอดคลองกบนตยา ธรรมพนธ๑ (2543) อางถงใน(ภทรพล พรหมมญ 2549) กลาววานกเรยนมเปาหมายในการศกษาตอในสายอาชพเพอตองการน าความรไปใชในการท างานและการเลอกอาชพของนกเรยนจะเลอกตามความถนด และนกเรยนมงหวงทจะมอาชพทมความมนคงและไดประกอบอาชพทไดรบการยกยองทางสงคมดงท อานนท๑ ทาปทา (2533) กลาววา ความคาดหวงการมงานท า การมหนาทการงานทดนบเปนคานยมของสงคมไทยทใหเกยรตคนทประกอบอาชพรบราชการ เชน แพทย๑ ทหาร ต ารวจ คร ซงถอวาเปนอาชพทอยในระดบสง สวนอาชพทตองใชแรงงาน เชนกรรมกรนนถอวาเปนอาชพทอยในระดบต า คานยมทางสงคมเหลานบคคลจะไดรบการปลกฝงทงทางตรงและทางออมท าใหเกดความคาดหวงและยอมท าตามบรรทดฐานทกลมวางไว ซงสอดคลองกบอเทน ปญโญ (2540) กลาววานกศกษามความคาดหวงหลงจากจบการศกษาไปแลวจะมอาชพหรอหนาทการงานทมเกยรตและเปนทยอมรบของสงคม และบญม บญมน (2535) กลาววาปจจยทสงผลตอการตดสนใจคอปจจยดานผลสมฤทธทางการเรยน ปจจยดานความคาดหวงในอาชพบตรทเกยวกบอาชพรบราชการ และปจจยดานการกตญ๒กตเวท ขอเสนอแนะ

1. เชงปฏบตและเชงนโยบาย 1.1 จากผลการวจยครงน พบวา อทธพลของบดา อทธพลของมารดา เปนองค๑ประกอบทสงผลตอ

การตดสนใจในการเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส ดงนนมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ควรม

1.1.1 การจดการศกษาในระดบอดมศกษาตองเนนคณภาพของการศกษาและใหบดา และมารดาเหนวาการศกษานนจะชวยพฒนาคณภาพชวตของบตร สงคม ของตนเองไดดยงขน

1.1.2 มอบทนการศกษาใหกบนกศกษาทขาดโอกาสและครอบครวมความล าบากทาง



ดานสถานะทางการเงน เพอเปนการแบงเบาภาระของบดาและมารดา กสามารถเปนเหตจงใจใหบดาและมารดา สงบตรเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑

1.1.3 การสรางความเชอมนใหกบผปกครองเหนถงประสทธภาพการจดการเรยน การสอน เชน เครอง อและอปกรณ๑ทมความทนสมย

1.1.4 เปดโอกาสใหบดา มารดา เขารวมกจกรรมตาง ๆ ของมหาวทยาลย เชน กจกรรมวนสถาปนามหาวทยาลย เปนการใหบดาและมารดา ไดรจกมหาวทยาลยมากยงขน

1.2 จากผลการวจยครงน พบวา ความคาดหวงการมงานท ามความสมพนธ๑ตอการตดสนใจ เขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ ของนกเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส ดงนนมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ควรม 1.2.1 เปดหลกสตรทมความตองการในการประกอบอาชพทไดรบความนยม และเมอจบไปแลวสามารถประกอบอาชพทมเกยรต มความมนคงและสามารถชวยสรางรายไดใหกบตนเองและครอบครว 1.2.2 ในระหวางการจดการเรยนการสอน สนบสนนใหนกเรยนไดพบประสบการณ๑จรงในการประกอบอาชพ เมอจบการศกษาไปแลวสามารถน าความรเหลานนมาใชในการท างานและการพฒนาตนเองใหเปนบณฑตทมคณภาพและสามรถท างานไดจรง

2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 2.1 ควรมการศกษาองค๑ประกอบทสงผลตอการตดสนใจเขาศกษาตอมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร๑ของนกเรยนโดยศกษาจากกลมตวอยางในอ าเภออน ๆ ของจงหวดนราธวาสหรอในจงหวดปตตาน จงหวดยะลา 2.2 ควรมการส ารวจตดตามการศกษาของนกศกษาทจบจากมหาวทยาลยนราธวาสไปแลวมการศกษาตอในระดบทสงขนหรอไม 2.3 ควรมการส ารวจตดตามภาวการณ๑มงานท าของบณฑตหลงจากจบการศกษาจากมหาวทยายาลยนราธวาสราชนครนทร๑ กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย๑ ดร.เกษตรชย และหม อาจารย๑ทปรกษาสารนพนธ๑ ทคอยใหค าแนะน า สละเวลาใหค าปรกษาและขอเสนอแนะทเปนประโยชน๑ ตลอดจนชวยเหลอแกไขขอบกพรองตาง ๆ ดวยความเอาใจใส และสนบสนนมาโดยตลอดจนกระทงสารนพนธ๑ฉบบนส าเรจเรยบรอย ขอขอบพระคณะผอ านวยการโรงเรยนในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาสทกโรงเรยนทใหความรวมมอในการท างานวจยชนนและสนบสนนใหงานวจยฉบบนส าเรจลลวงไปไดดวยด ขอขอบพระคณคณาจารย๑ภาควชาสารตถศกษาทกทาน ทไดอบรมสงสอนถายทอดความรแกผวจย ตลอดจนเจาหนาทภาควชาสารตถศกษา คณะศลปศาสตร๑ มหาวทยาลยสงขลานครนทร๑



วทยาเขตหาดใหญ ทใหค าปรกษา อ านวยความสะดวกในการศกษาเลาเรยน ตลอดจนการด าเนนการวจยในครงน ขอขอบพระคณทก ๆ ก าลงใจจากครอบครว บดามารดา พนองรวมถงผมพระคณทกทานทใหค าแนะน า ค าปรกษา อ านวยความสะดวกและคอยสนบสนนใหการศกษาเลนเรยนตลอดจนการด าเนนการวจยในครงนตลอดมา สดทายนส าหรบคณประโยชน๑ของงานวจยฉบบน ผวจยขอมอบและระลกถงพระคณบดา มารดา ครอาจารย๑ และผมพระคณทกทาน ทคอยใหความรก ความอบอน ความเมตตาและใหการสนบสนนการศกษาตลอดมา



บรรณานกรม กนกศกด ประสงค๑ศลป. 2545. ปจจยในการศกษาตอของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ในกลม

โรงเรยนมธยมศกษา จงหวดอดรธาน.วทยานพนธ๑ คอม.(การบรหารอาชวศกษา). กทมฯ: บณฑตวทยาลย, สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

กฤษณา พมพานวตร.2547. ปจจยทมความสมพนธ๑กบการตดสนใจศกษาตอระดบบณฑตศกษาของ พนกงานบรษทกรงไทยธรกจบรการจ ากด.สารนพนธ๑ เศรษฐศาสตร๑มหาบณฑต สาขาวชา เศรษฐศาสตร๑การศกษาบณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. จฬาภรณ๑ ประจงพงศ๑พนธ๑.2546. ปจจยทมผลตอการตดสนใจของผปกครองในการเลอกโรงเรยน

อนบาลเอกชน เขตลาดพราว กรงเทพมหานคร. วทยานพนธ๑ปรญญามหาบณฑตบณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศรนครนทร๑วโรฒ.

ชลนช บญนอม.2543. องค๑ประกอบทมความสมพนธ๑กบการตดสนใจศกษาตอระดบปรญญาตร สาขา วชาระบบสาระสนเทศ ของนกศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง แผนกวชาคอมพวเตอร๑ธรกจ ชนปท 2 คณะบรหารธรกจ สถาบนเทคโนโลยราชมงคล.วทยานพนธ๑ครศาสตร๑อตสาหกรรมมหาบณฑต สาขาวชาคอมพวเตอร๑และเทคโนโลยสารสนเทศ คณะครศาสตร๑อตสาหกรรม, มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

ชเกยรต ผดพรมราช.2550. สถตวเคราะห๑การตดสนใจเรยนตอระดบปรญญาตร มหาวทยาลย ราชภฎสวนสนนทาในเขตกรงเทพมหานคร.รายงานวจยคณะวทยาศาสตร๑และเทคโนโลย, มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา. เทพ เหมอนฟ.2542. ปจจยทมผลตอการตดสนใจเลอกเรยนทโรงเรยนอรรถวทย๑พานชยการ.

วทยานพนธ๑มหาบณฑต บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเกษมบณฑต. ธวชชย แกวอนนต๑.2533. การวเคราะห๑จ าแนกกลมนกเรยนในภาคกลางทศกษาตอและไมศกษาตอ

ในระดบมธยมศกษาตอนตน.วทยานพนธ๑ (การวจยศกษา) กทม: บณฑตวทยาลย, จฬาลงกรณ๑มหาวทยาลย.

นตยา คชภกด.2545. โครงการศกษาเพอพฒนาตวชวด “ครอบครวอยดมสข” รายงานการศกษา ขนสดทาย.สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว, มหาวทยาลยมหดล.

บญชม ศรสะอาด. 2535. การวจยเบองตน.พมพ๑ครงท 2.กรงเทพฯ: สวรยาสาส๑น. บญม บญมน. 2535. ปจจยบางประการทมผลตอการตดสนใจเขาศกษาตอในระดบมธยมศกษาของ นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ศกษาเฉพาะกรณอ าเภอรตนบร จงหวดสรนทร๑. วทยานพนธ๑, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร๑. พนม พงษ๑ไพบลย๑. 2539. เงอนไข 10 ประการเพอการพฒนาหองสมดโรงเรยน. เงอนไข 10 ประการ เพอการพฒนาหองสมดโรงเรยนมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ส านกหอสมดกลาง บทความบรรณศาสตร๑.ปท 11, 1(ม.ย. 2539):1-6, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.



ภทรพล พรหมมญ. 2549. การตดสนใจเขาศกษาตอในระดบปรญญาตรคณะวทยาศาสตร๑ สาขาวชาวทยาการคอมพวเตอร๑ของนกศกษาระดบอดมศกษาในเขตกรงเทพมหานคร และปรมณฑล. วทยานพนธ๑วทยาศาสตร๑มหาบณฑต สาขาวชาการศกษาวทยาศาสตร๑ (คอมพวเตอร๑), สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง. สนตพงษ๑ เจรญศร.2543. มลเหตจงใจในการเลอกเรยนวชาพนฐานอาชพอตสาหกรรมของ

นกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทร๑วโรฒ ประสานมตร(ฝายมธยม). วทยานพนธ๑การศกษามหาบณฑต สาขาจตวทยาการแนะแนว บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศรนครนทร๑วโรฒ.

อานนท๑ ทาปทา. 2533. ปจจยบางประการทมศกยภาพตอการตดสนใจเขาศกษาตอในระดบ มธยมศกษา: ศกษาเฉพาะกรณอ าเภอกณฑลกษณ๑ จงหวดศรษะเกษ. วทยานพนธ๑ ปรญญามหาบณฑต, สาขาวชาพฒนาสงคม บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยเกษตรศาสตร๑.

อเทน ปญโญ. 2542. การเลอกเขาศกษาในคณะศกษาศาสตร๑ และทศนคตตออาชพครของ นกศกษา คณะศกษาศาสตร๑ มหาวทยาลยเชยงใหม ชนปท 1. ปรญญานพนธ๑. วทยานพนธ๑การศกษามหาบณฑต สาขาจตวทยาการแนะแนว บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศรนครนทร๑วโรฒ.

Documents

โครงการประชุมเวทีวิชาการ ...92 โครงการประช มเวท ว ชาการระด บชาต SMARTS คร