ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพย และตลาดหลกทรพย

รายงานสรปกจกรรมการตรวจคณภาพงานสอบบญช

THE ROAD LEADING TO GROWTH

2556

สามารถดาวนโหลดรายงานฉบบน

ไดจาก เวบไซต ก.ล.ต.

www.sec.or.th

รายละเอยดการตดตอ

สอบถามขอมลเพมเตมเกยวกบเนอหาในรายงานฉบบน รวมถงตดตอขอรบรายงานไดท :

ส�านกงานคณะกรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ก.ล.ต.)

เลขท 333/3 ถนนวภาวดรงสต แขวงจอมพล เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900

โทรศพท 0 2263 6082 หรอ 0 2263 6218

e-mail : oca@sec.or.th

การวเคราะหเชงลก ถงสาเหตของ

ขอบกพรองทพบ

กจกรรมทเกยวของ กบการยกระดบ

คณภาพงานสอบบญช

ตวอยางในการปรบปรง คณภาพงานสอบบญช

บทน�า สารบญ

คณะทปรกษา ดานการสอบบญช

เกยวกบการควบคม คณภาพงานสอบบญช

ขอมลสถตทส�าคญ

เรองส�าคญ ทจะมงเนนตรวจสอบ

ในรอบป 2557

2 4

8 15

19

31

35

38

45 47

ผลการตรวจคณภาพ งานสอบบญชโดยสรป

ก. ระดบส�านกงานสอบบญช

ข. ระดบงานสอบบญช

ก. ระดบส�านกงานสอบบญช

ข. ระดบงานสอบบญช

1

ตลาดทนไทยเปนหนงในกลไกส�าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศไทยใหเจรญเตบโตอยางมนคงและยงยน ทกฝายทมสวนเกยวของกบตลาดทนจงจ�าเปนตองรวมมอกนในการพฒนาตลาดทนใหมบทบาทในระบบเศรษฐกจมากขนเพอตอบสนองตอความตองการของภาคสวนตาง ๆ อยางทวถง ทงน ผประกอบวชาชพบญชถอวามบทบาทส�าคญอยางยงในการยกระดบความนาเชอถอของตลาดทนไทย กลาวคอ หากนกบญชและผสอบบญชมความรความเขาใจในบทบาทหนาทของตนเองอยางถกตองและปฏบตงานอยางมคณภาพ กจะชวยใหคณภาพของรายงานทางการเงนดขน และจะสงผลใหตลาดทนไทยไดรบความเชอมนจากนกลงทนทงในประเทศและตางประเทศมากขนตามไปดวย

ก.ล.ต. มความมงมนในการยกระดบคณภาพงานสอบบญช โดยการก�ากบดแลและสนบสนนผสอบบญชทตรวจสอบและแสดงความเหนตองบการเงนของกจการในตลาดทนอยางสม�าเสมอ ทงน ภายหลงจากประกาศวาดวยการใหความเหนชอบผสอบบญชในตลาดทนฉบบใหมมผลใชบงคบตงแตวนท 1 ตลาคม 2553 เปนตนมา ก.ล.ต. ไดตรวจคณภาพงานสอบบญชทงในระดบส�านกงานสอบบญชและระดบงานสอบบญช และไดสอสารขอบกพรองทพบรวมถงความคาดหวงของ ก.ล.ต. ใหผสอบบญชทราบอยางสม�าเสมอ โดยมงหวงใหผสอบบญชไดน�าขอมลดงกลาวไปปรบปรงและพฒนาคณภาพงานสอบบญชของตนใหดยงขน จนกระทงปจจบน ก.ล.ต. ไดรบการยอมรบในเรองคณภาพการก�ากบดแลผสอบบญชในตลาดทนจากนานาประเทศ โดยลาสดในเดอนมถนายน 2556 คณะกรรมาธการยโรปไดมมตยอมรบวาระบบการก�ากบดแลผสอบบญชในตลาดทนของประเทศไทยมคณภาพทดเทยมกบมาตรฐานของประเทศสมาชกสหภาพยโรป และจดใหประเทศไทยอยในกลมประเทศทมมาตรฐานเทาเทยมกนแลว (mutual reliance) สงผลใหบรษทไทยทประสงคจะเสนอขายหลกทรพยในประเทศสมาชกสหภาพยโรปด�าเนนการไดอยางสะดวก โดยสามารถใชผสอบบญชไทยได โดยทผสอบบญชไทยไมตองไปขนทะเบยนกบหนวยงานอสระทท�าหนาทก�ากบดแลผสอบบญชในประเทศสมาชกสหภาพยโรปอก การมระบบการก�ากบดแลคณภาพงานสอบบญชทดและไดรบการยอมรบในสายตาของหนวยงานก�ากบดแลในตางประเทศชวยใหงบการเงนของบรษทไทยมความนาเชอถอมากขน นกลงทนจงมขอมลทมคณภาพเพอใชในการตดสนใจลงทนอยางเพยงพอ รวมถงยงเปนการเพมความสะดวกใหแกบรษทไทยในการไประดมทนในตางประเทศ ซงจะสงผลใหตนทนในการระดมทนของบรษทไทยต�าลง นอกจากน การพฒนาคณภาพงานสอบบญชใหทดเทยมสากลยงเปนการเพมขดความสามารถของผสอบบญชไทยในการแขงขนกบผสอบบญชประเทศอนทงในเวทภมภาคและเวทโลกอกดวย

ป 2556 ก.ล.ต. ไดเรมตรวจคณภาพงานสอบบญชเปนรอบทสอง โดยยกระดบแนวการตรวจส�านกงานสอบบญชในแตละองคประกอบใหเขมขนขน และปรบน�าหนกการใหคะแนนใหเหมาะสมกบสภาพปญหา และสถานการณยงขน เพอใหตอบสนองตอขอบกพรองท ก.ล.ต. ตรวจพบในรอบการตรวจทผานมา ซงจากผลการตรวจสอบ ก.ล.ต. เหนความพยายามของส�านกงานสอบบญชและผสอบบญชในการปรบปรงระบบการควบคมคณภาพและพฒนาการท�างานของตนใหมคณภาพดยงขน โดยมเพยงบางกรณทเปนขอบกพรองเดมทยงไมไดรบการแกไข เนองจากส�านกงานสอบบญชอาจตองใชเวลาในการปรบปรงแกไขคมอการสอบบญชรวมถงฝกอบรมพนกงานในเรองดงกลาว

บทนา

และยงยน ทกฝายทมสวนเกยวของกบตลาดทนจงจ�าเปนตองรวมมอกนในการพฒนาตลาดทนใหมบทบาทในระบบเศรษฐกจมากขนเพอตอบสนองตอความตองการของภาคสวนตาง ๆ อยางทวถง ทงน ผประกอบวชาชพบญชถอวามบทบาทส�าคญอยางยงในการยกระดบความนาเชอถอของตลาดทนไทย กลาวคอ หากนกบญชและผสอบบญชมความรความเขาใจในบทบาทหนาทของตนเองอยางถกตองและปฏบตงานอยางมคณภาพ กจะชวยใหคณภาพของรายงานทางการเงนดขน และจะสงผลใหตลาดทนไทยไดรบความเชอมนจากนกลงทนทงในประเทศและตางประเทศมากขนตามไปดวย

ก.ล.ต. มความมงมนในการยกระดบคณภาพงานสอบบญช โดยการก�ากบดแลและสนบสนนผสอบบญชทตรวจสอบและแสดงความเหนตองบการเงนของกจการในตลาดทนอยางสม�าเสมอ ทงน ภายหลงจากประกาศวาดวยการใหความเหนชอบผสอบบญชในตลาดทนฉบบใหมมผลใชบงคบตงแตวนท 1 ตลาคม 2553 เปนตนมา ก.ล.ต. ไดตรวจคณภาพงานสอบบญชทงในระดบส�านกงานสอบบญชและระดบงานสอบบญช และไดสอสารขอบกพรองทพบรวมถงความคาดหวงของ ก.ล.ต. ใหผสอบบญชทราบอยางสม�าเสมอ โดยมงหวงใหผสอบบญชไดน�าขอมลดงกลาวไปปรบปรงและพฒนาคณภาพงานสอบบญชของตนใหดยงขน จนกระทงปจจบน ก.ล.ต. ไดรบการยอมรบในเรองคณภาพการก�ากบดแลผสอบบญชในตลาดทนจากนานาประเทศ โดยลาสดในเดอนมถนายน 2556 คณะกรรมาธการยโรปไดมมตยอมรบวาระบบการก�ากบดแลผสอบบญชในตลาดทนของประเทศไทยมคณภาพทดเทยมกบมาตรฐานของประเทศสมาชกสหภาพยโรป และจดใหประเทศไทยอยในกลมประเทศทมมาตรฐานเทาเทยมกนแลว (mutual reliance) สงผลใหบรษทไทยทประสงคจะเสนอขายหลกทรพยในประเทศสมาชกสหภาพยโรปด�าเนนการไดอยางสะดวก โดยสามารถใชผสอบบญชไทยได โดยทผสอบบญชไทยไมตองไปขนทะเบยนกบหนวยงานอสระทท�าหนาทก�ากบดแลผสอบบญชในประเทศสมาชกสหภาพยโรปอก การมระบบการก�ากบดแลคณภาพงานสอบบญชทดและไดรบการยอมรบในสายตาของหนวยงานก�ากบดแลในตางประเทศชวยใหงบการเงนของบรษทไทยมความนาเชอถอมากขน นกลงทนจงมขอมลทมคณภาพเพอใชในการตดสนใจลงทนอยางเพยงพอ รวมถงยงเปนการเพมความสะดวกใหแกบรษทไทยในการไประดมทนในตางประเทศ ซงจะสงผลใหตนทนในการระดมทนของบรษทไทยต�าลง นอกจากน การพฒนาคณภาพงานสอบบญชใหทดเทยมสากลยงเปนการเพมขดความสามารถของผสอบบญชไทยในการแขงขนกบผสอบบญชประเทศอนทงในเวทภมภาคและเวทโลกอกดวย

ทะเบยนกบหนวยงานอสระทท�าหนาทก�ากบดแลผสอบบญชในประเทศสมาชกสหภาพยโรปอก การมระบบการก�ากบดแลคณภาพงานสอบบญชทดและไดรบการยอมรบในสายตาของหนวยงานก�ากบดแลในตางประเทศชวยใหงบการเงนของบรษทไทยมความนาเชอถอมากขน นกลงทนจงมขอมลทมคณภาพเพอใชในการตดสนใจลงทนอยางเพยงพอ รวมถงยงเปนการเพมความสะดวกใหแกบรษทไทยในการไประดมทนในตางประเทศ ซงจะสงผลใหตนทนในการระดมทนของบรษทไทยต�าลง นอกจากน การพฒนาคณภาพงานสอบบญชใหทดเทยมสากลยงเปนการเพมขดความสามารถของผสอบบญชไทยในการแขงขนกบผสอบบญชประเทศอนทงในเวทภมภาคและเวทโลก

ป 2556 ก.ล.ต. ไดเรมตรวจคณภาพงานสอบบญชเปนรอบทสอง โดยยกระดบแนวการตรวจส�านกงานสอบบญชในแตละองคประกอบใหเขมขนขน และปรบน�าหนกการใหคะแนนใหเหมาะสมกบสภาพปญหา และสถานการณยงขน เพอใหตอบสนองตอขอบกพรองท ก.ล.ต. ตรวจพบในรอบการตรวจทผานมา ซงจากผลการตรวจสอบ ก.ล.ต. เหนความพยายามของส�านกงานสอบบญชและผสอบบญชในการปรบปรงระบบการควบคมคณภาพและพฒนาการท�างานของตนใหมคณภาพดยงขน โดยมเพยงบางกรณทเปนขอบกพรองเดมทยงไมไดรบการแกไข เนองจากส�านกงานสอบบญชอาจตองใชเวลาในการปรบปรงแกไขคมอการสอบบญชรวมถงฝกอบรม

ทะเบยนกบหนวยงานอสระทท�าหนาทก�ากบดแลผสอบบญชในประเทศสมาชกสหภาพยโรปอก การมระบบการก�ากบดแลคณภาพงานสอบบญชทดและไดรบการยอมรบในสายตาของหนวยงานก�ากบดแลในตางประเทศชวยใหงบการเงนของบรษทไทยมความนาเชอถอมากขน นกลงทนจงมขอมลทมคณภาพเพอใชในการตดสนใจลงทนอยางเพยงพอ รวมถงยงเปนการเพมความสะดวกใหแกบรษทไทยในการไประดมทนในตางประเทศ ซงจะสงผลใหตนทนในการระดมทนของบรษทไทยต�าลง นอกจากน การพฒนาคณภาพงานสอบบญชใหทดเทยมสากลยงเปนการเพมขดความสามารถของผสอบบญชไทยในการแขงขนกบผสอบบญชประเทศอนทงในเวทภมภาคและเวทโลก

ตลาดทนไทยเปนหนงในกลไกส�าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศไทยใหเจรญเตบโตอยางมนคงและยงยน ทกฝายทมสวนเกยวของกบตลาดทนจงจ�าเปนตองรวมมอกนในการพฒนาตลาดทนใหมบทบาทในระบบเศรษฐกจมากขนเพอตอบสนองตอความตองการของภาคสวนตาง ๆ อยางทวถง ทงน ผประกอบวชาชพบญชถอวามบทบาทส�าคญอยางยงในการยกระดบความนาเชอถอของตลาดทนไทย กลาวคอ หากนกบญชและผสอบบญชมความรความเขาใจในบทบาทหนาทของตนเองอยางถกตองและปฏบตงานอยางมคณภาพ กจะชวยใหคณภาพของ

และยงยน ทกฝายทมสวนเกยวของกบตลาดทนจงจ�าเปนตองรวมมอกนในการพฒนาตลาดทนใหมบทบาทในระบบเศรษฐกจมากขนเพอตอบสนองตอความตองการของภาคสวนตาง ๆ อยางทวถง ทงน ผประกอบวชาชพบญชถอวามบทบาทส�าคญอยางยงในการยกระดบความนาเชอถอของตลาดทนไทย กลาวคอ หากนกบญชและผสอบบญชมความรความเขาใจในบทบาทหนาทของตนเองอยางถกตองและปฏบตงานอยางมคณภาพ กจะชวยใหคณภาพของ

ตลาดทนไทยเปนหนงในกลไกส�าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศไทยใหเจรญเตบโตอยางมนคงและยงยน ทกฝายทมสวนเกยวของกบตลาดทนจงจ�าเปนตองรวมมอกนในการพฒนาตลาดทนใหมบทบาทในระบบ

บทนาบทนา

และยงยน ทกฝายทมสวนเกยวของกบตลาดทนจงจ�าเปนตองรวมมอกนในการพฒนาตลาดทนใหมบทบาทในระบบเศรษฐกจมากขนเพอตอบสนองตอความตองการของภาคสวนตาง ๆ อยางทวถง ทงน ผประกอบวชาชพบญชถอวามบทบาทส�าคญอยางยงในการยกระดบความนาเชอถอของตลาดทนไทย กลาวคอ หากนกบญชและผสอบบญชมความรความเขาใจในบทบาทหนาทของตนเองอยางถกตองและปฏบตงานอยางมคณภาพ กจะชวยใหคณภาพของรายงานทางการเงนดขน และจะสงผลใหตลาดทนไทยไดรบความเชอมนจากนกลงทนทงในประเทศและตางประเทศ

ในการตรวจคณภาพงานสอบบญชในระดบแตละงานสอบบญชพบวา ผสอบบญชยงคงมขอบกพรองในบางเรอง เชน การตรวจสอบบญชรายได และการตรวจสอบเนอหาสาระโดยการวเคราะหเปรยบเทยบ เปนตน ทงน สาเหตหลกของขอบกพรองหลายประการอาจเปนผลสบเนองมาจาก 2 ปจจยส�าคญ คอ ความเพยงพอของบคลากรในวชาชพบญช และการปรบตวใหทนตอพฒนาการของมาตรฐานวชาชพ

กรณการขาดแคลนบคลากรทมคณภาพในการปฏบตงานสอบบญช นน เปนผลมาจากอตราการลาออกของพนกงานในส�านกงานสอบบญชสงขน ประกอบกบจ�านวนผทสนใจเขามาท�างานในสายวชาชพสอบบญชนอยลง ก.ล.ต. ไดเลงเหนความส�าคญของปญหาดงกลาว จงไดรวมกบสมาคมนกบญชแหงสหราชอาณาจกรท�าการส�ารวจความคดเหนจากพนกงานของส�านกงานสอบบญชในประเทศไทยในเรอง Talent Retention and Attraction เพอศกษาปจจยทท�าใหพนกงานตดสนใจลาออกจากส�านกงานสอบบญช และปจจยทชวยดงดดใหพนกงานยงคงท�างานอยกบส�านกงานสอบบญช โดย ก.ล.ต. ไดวเคราะหถงตนเหตของปญหาดงกลาว และน�าผลการศกษามาเผยแพรใหกบบคคลและหนวยงานทเกยวของเพอชวยกนหาแนวทางแกไขตอไป นอกจากน ก.ล.ต. ยงมแผนทจะศกษาถงความเปนไปไดในการเพมบคลากรทมคณภาพในวชาชพสอบบญช ซงการด�าเนนการดงกลาวตองอาศยความรวมมอของทกฝายทมสวนเกยวของ

ปจจยทกระทบตอคณภาพงานสอบบญชอกประการหนง คอ พฒนาการของมาตรฐานวชาชพทมการเปลยนแปลงอยางตอเนอง เพอรองรบธรกรรมใหม ๆ ทเกดขน และปรบปรงใหสอดคลองกบสภาวะเศรษฐกจในปจจบนซงมวธการด�าเนนธรกจทซบซอนมากขน ผสอบบญชจงจ�าเปนตองมความรความสามารถ และมวสยทศนทกวางไกล เพอใหรเทาทนสภาพแวดลอมทางธรกจทเปลยนแปลงไป รวมถงกระตอรอรนในการแสวงหาความรรอบดานซงทผานมา ก.ล.ต. ไดจดสมมนาเกยวกบพฒนาการของมาตรฐานวชาชพสากลทก�าลงจะมผลบงคบใชในอนาคต รวมถงมาตรฐานการสอบบญชทผสอบบญชอาจยงมความเขาใจทคลาดเคลอน ใหแกผสอบบญชอยางสม�าเสมอ เพอใหผสอบบญชสามารถปฏบตงานไดอยางมคณภาพมากยงขน

ทงน ในการยกระดบคณภาพของรายงานทางการเงน นอกจากการเพมคณภาพงานสอบบญชแลวทผานมา ก.ล.ต. ไดผลกดนใหผมสวนเกยวของกบกระบวนการจดท�ารายงานทางการเงน เชน กรรมการตรวจสอบใหตระหนกถงความส�าคญของบทบาทหนาทในการดแลใหงบการเงนมความนาเชอถอ โดยออกแนวทางการคดเลอกผสอบบญชทมคณภาพและจดสมมนาใหความรแกกรรมการตรวจสอบอยางตอเนอง นอกจากน ก.ล.ต. ยงมแผนทจะสงเสรมและใหความรแกผท�าบญช เพอใหสามารถจดท�างบการเงนไดอยางมคณภาพมากขนอกดวย

ของพนกงานในส�านกงานสอบบญชสงขน ประกอบกบจ�านวนผทสนใจเขามาท�างานในสายวชาชพสอบบญชนอยลง ก.ล.ต. ไดเลงเหนความส�าคญของปญหาดงกลาว จงไดรวมกบสมาคมนกบญชแหงสหราชอาณาจกรท�าการส�ารวจความคดเหนจากพนกงานของส�านกงานสอบบญชในประเทศไทยในเรอง Talent Retention and Attraction เพอศกษาปจจยทท�าใหพนกงานตดสนใจลาออกจากส�านกงานสอบบญช และปจจยทชวยดงดดใหพนกงานยงคงท�างานอยกบส�านกงานสอบบญช โดย ก.ล.ต. ไดวเคราะหถงตนเหตของปญหาดงกลาว และน�าผลการศกษามาเผยแพรใหกบบคคลและหนวยงานทเกยวของเพอชวยกนหาแนวทางแกไขตอไป นอกจากน ก.ล.ต. ยงมแผนทจะศกษาถงความเปนไปไดในการเพมบคลากรทมคณภาพในวชาชพสอบบญช ซงการด�าเนนการดงกลาวตองอาศยความรวมมอของทกฝายทมสวนเกยวของ

ปจจยทกระทบตอคณภาพงานสอบบญชอกประการหนง คอ พฒนาการของมาตรฐานวชาชพทมการเปลยนแปลงอยางตอเนอง เพอรองรบธรกรรมใหม ๆ ทเกดขน และปรบปรงใหสอดคลองกบสภาวะเศรษฐกจในปจจบนซงมวธการด�าเนนธรกจทซบซอนมากขน ผสอบบญชจงจ�าเปนตองมความรความสามารถ และมวสยทศนทกวางไกล เพอใหรเทาทนสภาพแวดลอมทางธรกจทเปลยนแปลงไป รวมถงกระตอรอรนในการแสวงหาความรรอบดานซงทผานมา ก.ล.ต. ไดจดสมมนาเกยวกบพฒนาการของมาตรฐานวชาชพสากลทก�าลงจะมผลบงคบใชในอนาคต รวมถงมาตรฐานการสอบบญชทผสอบบญชอาจยงมความเขาใจทคลาดเคลอน ใหแกผสอบบญชอยางสม�าเสมอ เพอใหผสอบบญชสามารถปฏบตงานไดอยางมคณภาพมากยงขน

ทงน ในการยกระดบคณภาพของรายงานทางการเงน นอกจากการเพมคณภาพงานสอบบญชแลวทผานมา ก.ล.ต. ไดผลกดนใหผมสวนเกยวของกบกระบวนการจดท�ารายงานทางการเงน เชน กรรมการตรวจสอบใหตระหนกถงความส�าคญของบทบาทหนาทในการดแลใหงบการเงนมความนาเชอถอ โดยออกแนวทางการคดเลอกผสอบบญชทมคณภาพและจดสมมนาใหความรแกกรรมการตรวจสอบอยางตอเนอง นอกจากน ก.ล.ต. ยงมแผนทจะสงเสรมและใหความรแกผท�าบญช เพอใหสามารถจดท�างบการเงนไดอยางมคณภาพมากขนอกดวย

ทงน ในการยกระดบคณภาพของรายงานทางการเงน นอกจากการเพมคณภาพงานสอบบญชแลว

ในการตรวจคณภาพงานสอบบญชในระดบแตละงานสอบบญชพบวา ผสอบบญชยงคงมขอบกพรองในบางเรอง เชน การตรวจสอบบญชรายได และการตรวจสอบเนอหาสาระโดยการวเคราะหเปรยบเทยบ เปนตน ทงน สาเหตหลกของขอบกพรองหลายประการอาจเปนผลสบเนองมาจาก 2 ปจจยส�าคญ คอ ความเพยงพอของบคลากรในวชาชพบญช และการปรบตวใหทนตอพฒนาการของมาตรฐานวชาชพ

ทผานมา ก.ล.ต. ไดผลกดนใหผมสวนเกยวของกบกระบวนการจดท�ารายงานทางการเงน เชน กรรมการตรวจสอบใหตระหนกถงความส�าคญของบทบาทหนาทในการดแลใหงบการเงนมความนาเชอถอ โดยออกแนวทางการคดเลอกผสอบบญชทมคณภาพและจดสมมนาใหความรแกกรรมการตรวจสอบอยางตอเนอง นอกจากน ก.ล.ต. ยงมแผนทจะสงเสรมและใหความรแกผท�าบญช เพอใหสามารถจดท�างบการเงนไดอยางมคณภาพมากขนอกดวย

ท�างานอยกบส�านกงานสอบบญช โดย ก.ล.ต. ไดวเคราะหถงตนเหตของปญหาดงกลาว และน�าผลการศกษามาเผยแพรใหกบบคคลและหนวยงานทเกยวของเพอชวยกนหาแนวทางแกไขตอไป นอกจากน ก.ล.ต. ยงมแผนทจะศกษาถงความเปนไปไดในการเพมบคลากรทมคณภาพในวชาชพสอบบญช ซงการด�าเนนการดงกลาวตองอาศย

ปจจยทกระทบตอคณภาพงานสอบบญชอกประการหนง คอ พฒนาการของมาตรฐานวชาชพทมการเปลยนแปลงอยางตอเนอง เพอรองรบธรกรรมใหม ๆ ทเกดขน และปรบปรงใหสอดคลองกบสภาวะเศรษฐกจในปจจบนซงมวธการด�าเนนธรกจทซบซอนมากขน ผสอบบญชจงจ�าเปนตองมความรความสามารถ และมวสยทศนทกวางไกล เพอใหรเทาทนสภาพแวดลอมทางธรกจทเปลยนแปลงไป รวมถงกระตอรอรนในการแสวงหาความรรอบดานซงทผานมา ก.ล.ต. ไดจดสมมนาเกยวกบพฒนาการของมาตรฐานวชาชพสากลทก�าลงจะมผลบงคบใชในอนาคต รวมถงมาตรฐานการสอบบญชทผสอบบญชอาจยงมความเขาใจทคลาดเคลอน ใหแกผสอบบญชอยางสม�าเสมอ เพอใหผสอบบญชสามารถปฏบตงานไดอยางมคณภาพมากยงขน

ทงน ในการยกระดบคณภาพของรายงานทางการเงน นอกจากการเพมคณภาพงานสอบบญชแลวทผานมา ก.ล.ต. ไดผลกดนใหผมสวนเกยวของกบกระบวนการจดท�ารายงานทางการเงน เชน กรรมการตรวจสอบใหตระหนกถงความส�าคญของบทบาทหนาทในการดแลใหงบการเงนมความนาเชอถอ โดยออกแนวทางการคดเลอกผสอบบญชทมคณภาพและจดสมมนาใหความรแกกรรมการตรวจสอบอยางตอเนอง นอกจากน ก.ล.ต. ยงมแผนทจะสงเสรมและใหความรแกผท�าบญช เพอใหสามารถจดท�างบการเงนไดอยางมคณภาพมากขนอกดวย

ท�างานอยกบส�านกงานสอบบญช โดย ก.ล.ต. ไดวเคราะหถงตนเหตของปญหาดงกลาว และน�าผลการศกษามาเผยแพรใหกบบคคลและหนวยงานทเกยวของเพอชวยกนหาแนวทางแกไขตอไป นอกจากน ก.ล.ต. ยงมแผนทจะศกษาถงความเปนไปไดในการเพมบคลากรทมคณภาพในวชาชพสอบบญช ซงการด�าเนนการดงกลาวตองอาศยความรวมมอของทกฝายทมสวนเกยวของ

ปจจยทกระทบตอคณภาพงานสอบบญชอกประการหนง คอ พฒนาการของมาตรฐานวชาชพทมการเปลยนแปลงอยางตอเนอง เพอรองรบธรกรรมใหม ๆ ทเกดขน และปรบปรงใหสอดคลองกบสภาวะเศรษฐกจในปจจบนซงมวธการด�าเนนธรกจทซบซอนมากขน ผสอบบญชจงจ�าเปนตองมความรความสามารถ และมวสยทศนทกวางไกล เพอใหรเทาทนสภาพแวดลอมทางธรกจทเปลยนแปลงไป รวมถงกระตอรอรนในการแสวงหาความรรอบดานซงทผานมา ก.ล.ต. ไดจดสมมนาเกยวกบพฒนาการของมาตรฐานวชาชพสากลทก�าลงจะมผลบงคบใชในอนาคต รวมถงมาตรฐานการสอบบญชทผสอบบญชอาจยงมความเขาใจทคลาดเคลอน ใหแกผสอบบญชอยางสม�าเสมอ เพอใหผสอบบญชสามารถปฏบตงานไดอยางมคณภาพมากยงขน

ทงน ในการยกระดบคณภาพของรายงานทางการเงน นอกจากการเพมคณภาพงานสอบบญชแลวทงน ในการยกระดบคณภาพของรายงานทางการเงน นอกจากการเพมคณภาพงานสอบบญชแลวทผานมา ก.ล.ต. ไดผลกดนใหผมสวนเกยวของกบกระบวนการจดท�ารายงานทางการเงน เชน กรรมการตรวจสอบใหตระหนกถงความส�าคญของบทบาทหนาทในการดแลใหงบการเงนมความนาเชอถอ โดยออกแนวทางการคดเลอกผสอบบญชทมคณภาพและจดสมมนาใหความรแกกรรมการตรวจสอบอยางตอเนอง นอกจากน ก.ล.ต. ยงมแผนทจะสงเสรมและใหความรแกผท�าบญช เพอใหสามารถจดท�างบการเงนไดอยางมคณภาพมากขนอกดวย

ทงน ในการยกระดบคณภาพของรายงานทางการเงน นอกจากการเพมคณภาพงานสอบบญชแลว

ยงมแผนทจะสงเสรมและใหความรแกผท�าบญช เพอใหสามารถจดท�างบการเงนไดอยางมคณภาพมากขนอกดวย

3

คณะทปรกษาด านการสอบบญชเกยวกบการควบคมคณภาพงานสอบบญช

1 2 3

4 5

6

7

8

9

10

1รา

ยงาน

สรปก

จกรร

มการ

ตรวจ

คณภา

พงาน

สอบบ

ญช

1 มก

ราคม

255

6 -

31 ธ

นวาค

ม 25

56

เกยวกบการควบคมคณภาพงานสอบบญช

1. นายนนทพล นมสมบญ ต�าแหนง กรรมการผทรงคณวฒคณะกรรมการ ก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย กรรมการธนาคารแหงประเทศไทยประวตการท�างาน ผอ�านวยการส�านกงานตรวจเงนแผนดน นายกสมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาต แหงประเทศไทยการศกษา ดษฎบณฑตกตตมศกดทางการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร MBA, University of Iowa, U.S.A. (ทนรฐบาลไทย) บญชบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร พาณชยศาสตรบณฑต (เกยรตนยมด) มหาวทยาลยธรรมศาสตร

2. ศาสตราจารยหรญ รดศรต�าแหนง กรรมการผทรงคณวฒ สภามหาวทยาลยธรรมศาสตร กรรมการผทรงคณวฒ สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ ประธานคณะกรรมการทดสอบผสอบบญชภาษอากร กรมสรรพากร ประธานอนกรรมการศนยพฒนาการก�ากบ ดแลกจการบรษทจดทะเบยน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย กรรมการในคณะกรรมการจดท�า บญชรายชอกรรมการรฐวสาหกจ กระทรวงการคลงประวตการท�างาน ประธาน บรษท ไพรซวอเตอรเฮาส เอบเอเอส จ�ากด กรรมการตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย กรรมการผทรงคณวฒคณะกรรมการควบคม การประกอบวชาชพสอบบญช กระทรวงพาณชย นายกสมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาต แหงประเทศไทย

ประธานกรรมการสมาคมสงเสรมสถาบน กรรมการบรษทไทย ประธานกรรมการการรถไฟฟามหานคร ผวาการการรถไฟแหงประเทศไทยการศกษา ดษฎบณฑตกตตมศกดทางการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร MBA, Wharton School, University of Pennsylvania, U.S.A. ประกาศนยบตรชนสงทางการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร พาณชยศาสตรบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร

3. ศาสตราจารยวโรจน เลาหะพนธต�าแหนง ทปรกษาคณะกรรมการบรษท โรงแรมเซนทรล พลาซา จ�ากด (มหาชน) กรรมการผทรงคณวฒ ภาควชาการบญช คณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร ประธานกรรมการตรวจสอบ บรษท ศรไทยซปเปอรแวร จ�ากด (มหาชน)ประวตการท�างาน อธบดกรมธนารกษ อธบดกรมสรรพากร อธบดกรมศลกากร อธบดกรมสรรพสามตการศกษา MBA (Taxation), The American University Washington, D.C., U.S.A. ประกาศนยบตรชนสงทางการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร พาณชยศาสตรบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ตรวจสอบในรอบป 2557ตรวจสอบในรอบป 2557

5

4. ศาสตราจารยธวช ภษตโภยไคยต�าแหนง ประธานคณะกรรมการ บรษท เสถยรสเตนเลสสตล จ�ากด (มหาชน)ประวตการท�างาน กรรมการตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย นายกสมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาต แหงประเทศไทย ประธานสหพนธนกบญชอาเซยน ประธานส�านกงาน เอสจว อารเธอร แอนด เดอรเซน ประเทศไทยการศกษา ดษฎบณฑตกตตมศกดทางการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร Executive Program in Business Administration, University of Columbia, New York, U.S.A. บรหารธรกจมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร บญชบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร

5. นายณฐเสกข เทพหสดนต�าแหนง ทปรกษาคณะกรรมการมาตรฐานการสอบบญช สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภประวตการท�างาน หนสวนและประธานส�านกงาน ไพรซวอเตอรเฮาส คเปอรส อาจารยคณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลยการศกษา Fellow of the Institute of Chartered Accountants in England and Wales

6. ศาสตราจารยกตตคณสภาพรรณ รตนาภรณต�าแหนง ศาสตราจารยกตตคณ จฬาลงกรณมหาวทยาลยประวตการท�างาน อาจารยประจ�าคณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย นายกสมาคมการบญชไทยการศกษา MBA (Accounting), Michigan State University, U.S.A. บญชบณฑต (เกยรตนยม) จฬาลงกรณมหาวทยาลย ผสอบบญชรบอนญาต

7. นางสาวจงจตต หลกภยต�าแหนง รองผอ�านวยการศนยบรการวชาการและฝกอบรม คณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลยประวตการท�างาน อาจารยคณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย การศกษา บญชมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร บญชบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

8. นายปกรณ เพญภาคกลต�าแหนง กรรมการสภาวชาการมหาวทยาลยรฐ 2 แหง อาจารยพเศษ มหาวทยาลยรฐบาลและเอกชน อนกรรมการตรวจสอบ สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ ทปรกษาสมาคมส�านกงานบญชไทย ทปรกษาสมาคมผสอบบญชภาษอากรประวตการท�างาน หนสวน ส�านกงานสอบบญช ไพรซ วอเตอรเฮาส เลขาธการ และกรรมการหลายคณะ ในสมาคมนกบญชและผสอบบญชรบอนญาต แหงประเทศไทย กรรมการสภาวชาชพบญชดานการศกษา และเทคโนโลยการบญช สองวาระการศกษา ดษฎบณฑตกตตมศกดทางการบญช มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน บญชบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย ผสอบบญชรบอนญาต

9. นายสามารถ บรณวฒนาโชคต�าแหนง ประธานกรรมการ ธนาคารไทยเครดต กรรมการตรวจสอบส�านกงานคณะกรรมการ ก�ากบกจการพลงงานประวตการท�างาน ประธานคณะกรรมการจดการ บรษท บรหารสนทรพย กรงเทพพาณชย จ�ากด ประธานกรรมการตรวจสอบ บรรษทตลาดรองสนเชอทอยอาศย ผชวยผวาการสายก�ากบสถาบนการเงน ธนาคารแหงประเทศไทยการศกษา Master of Management สถาบนบณฑต บรหารธรกจศศนทร จฬาลงกรณมหาวทยาลย Advanced Management Program, Harvard Business School, U.S.A. บญชมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย บญชบณฑต (เกยรตนยม) จฬาลงกรณมหาวทยาลย

10. นางปราณ ภาษผลต�าแหนง ทปรกษาสภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ กรรมการตรวจสอบบรษท ดสตธาน จ�ากด (มหาชน) ประวตการท�างาน รองอธบดกรมการประกนภย รองอธบดกรมพฒนาธรกจการคา หวหนาผตรวจราชการกระทรวงพาณชยการศกษา บญชมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร บญชบณฑต (เกยรตนยมด) มหาวทยาลยธรรมศาสตร

7

กจกรรมทเกยวข องกบการยกระดบคณภาพงานสอบบญช

2รา

ยงาน

สรปก

จกรร

มการ

ตรวจ

คณภา

พงาน

สอบบ

ญช

1 มก

ราคม

255

6 -

31 ธ

นวาค

ม 25

56

การ เ ข า ร วมประ ชมและก า รฝ กอบรม กบองค ก ร ร ะหว า งประ เทศ

ในเดอนมกราคม 2556 ก.ล.ต. ไดเขารวมกจกรรม AARG Audit Inspection

Workshop (AARG: ASEAN Audit Regulators Group) ณ กรงกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย โดยไดรวม

แลกเปลยนความรและประสบการณทไดรบจากการตรวจระบบการควบคมคณภาพงานสอบบญช ทงน AARG ไดกอตงขนโดยความรวมมอของ Audit Oversight Board

(“AOB”) ของประเทศมาเลเซย Accounting and Corporate Regulatory Authority (“ACRA”)

ของประเทศสงคโปร และ ก.ล.ต. ซงเปนองคกรอสระทท�าหนาทก�ากบดแลการสอบบญชในอาเซยน โดย AARG ม

วตถประสงคเพอแลกเปลยนขอมล ความรและประสบการณและรวมมอกนเพอยกระดบคณภาพงานสอบบญชและ

คณภาพของรายงานทางการเงนโดยจะจดประชมและสมมนารวมกนอยางสม�าเสมอ เพอเปดโอกาสใหมความรวมมอใน

รปแบบตาง ๆ ระหวางองคกรก�ากบดแลการสอบบญช อกทงยงเปนการสนบสนนแผนการเชอมโยงตลาดทนในกลมประเทศอาเซยนและการเสนอขายหลกทรพยขามประเทศ ในอนทจะท�าใหมาตรฐานการเปดเผยขอมลทางการเงน

มคณภาพและมมาตรฐานทใกลเคยงกน นอกจากน ก.ล.ต. ยงไดรเรมจด Financial

Statement Surveillance Workshop รวมกบ Securities Commission ของประเทศมาเลเซย

และ ACRA เพอแลกเปลยนขอมล ความร และประสบการณจากการตรวจทานงบการเงน

ในเดอนกมภาพนธ มถนายน และ ตลาคม 2556 ก.ล.ต. ไดเขารวมประชม International Organization of Securities Commissions Committee 1

(“Committee 1”) ณ กรงวอชงตน ประเทศสหรฐอเมรกา กรงปารส ประเทศฝรงเศส และประเทศมอรเชยส

ตามล�าดบ โดย Committee 1 ท�าหนาทตดตามพฒนาการของมาตรฐานวชาชพบญชระหวางประเทศและหลกเกณฑการเปดเผยขอมลของบรษททเสนอขายหลกทรพยตอประชาชน และแสดงความคดเหนไปยงหนวยงานทเกยวของ เพอใหมาตรฐานวชาชพบญชและหลกเกณฑการเปดเผยขอมล

มคณภาพและเปนประโยชนตอสาธารณชน

คณภา

พงาน

สอบบ

ญช

9

คณภาพงานสอบบญช

เปนสมาชก IFIAR ซงมสถานะเปนองคกรความรวมมอระหวางประเทศทจดตงขนเพอแลกเปลยนความร และประสบการณเกยวกบการก�ากบดแลผสอบบญชและส�านกงานสอบบญช สงเสรมความรวมมอระหวางหนวยงานอสระทท�าหนาทก�ากบดแลผสอบบญช และเปนชองทางในการตดตอและประสานงานกบหนวยงานระหวางประเทศทมความสนใจในเรองการควบคมคณภาพงานสอบบญชหรอใชผลงานของผสอบบญช

ในเดอนพฤษภาคม 2556 ก.ล.ต. ไดเขารวมการประชม S ingapore

Symposium ภายใตหวขอ ASEAN Capital Market: The importance of a strong financial reporting

environment ซงจดโดย ACRA และหนวยงานทเกยวของตาง ๆ เชน International Federation of

Accountants และ Global Public Policy Committee ณ ประเทศสงคโปร

และไดมการประชมรวมกบส�านกงานสอบบญชขนาดใหญ 4 แหง

จากประเทศมาเลเซย ประเทศสงคโปร และประเทศไทย เพอแลกเปลยนความรและปญหาทพบจากการปฏบตงานสอบบญช

รวมทงแจงความคาดหวงของหนวยงานก�ากบดแลผสอบบญช

ในการปรบปรงคณภาพงานสอบบญชใหส�านกงานสอบบญชทราบ

ในเดอนมนาคม 2556 ก.ล.ต. ไดเขารวมสมมนากบ International Forum of Independent Audit Regulators (“IFIAR”) ในหวขอเรอง IFIAR’s 7th Inspection Workshop ณ กรงซรค ประเทศสวตเซอรแลนด ตอมาในเดอนเมษายน 2556 ไดเขารวมประชม IFIAR plenary meeting ณ เมองนอรดแวจก ประเทศเนเธอแลนด โดย ก.ล.ต. ไดเขารวมสมมนาและประชม IFIAR อยางสม�าเสมอทกป เรมตงแตป 2553 ท ก.ล.ต. ไดรบการยอมรบให

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

ในเดอนสงหาคม 2556 ก.ล.ต. ไดเขารวมการประชม Public Accountants Conference ภายใตหวขอ Financial Reporting Value Chain-A Collective Responsibility ซงจดโดย ACRA ณ ประเทศสงคโปร

การ มส วนร วม ในการยกระด บ ว ช า ชพและ บคล ากร ท เ ก ย วข อ งก บตล าด ทน

ในเดอนมกราคม 2556 ก.ล.ต. เปดเผยผลส�ารวจทจดท�าแบบส�ารวจรวมกบ IFIAR ในประเดนขอสงเกตทพบจากการตรวจงานสอบบญช เพอน�าผลส�ารวจมาปรบปรงและพฒนาคณภาพงานสอบบญชของไทยใหมมาตรฐานเทยบเทามาตรฐานสากลในระดบสง

ในเดอนกมภาพนธ 2556 ก.ล.ต. ไดจดงานสมมนาใหกบกรรมการตรวจสอบ (“AC”)

ในหวขอ “AC รรอบดาน...เตรยมการกอนประชมผถอหน(AGM)” โดยมวตถประสงคเพอใหกรรมการตรวจสอบตระหนกถงบทบาทและความรบผดชอบของกรรมการ

ตรวจสอบในการท�าหนาทรกษาผลประโยชนของผถอหนซงรวมถงการสอบทานใหบรษทมการรายงานทางการเงน

ทถกตองทนเวลาและเพยงพอ โดย ก.ล.ต. ไดน�าเสนอแนวทางในการคดเลอกผสอบบญชทมคณภาพและยกตวอยางกรณศกษาทผสอบบญชชวยสนบสนน

งานของกรรมการตรวจสอบ ในการตรวจพบรายการทจรตของบรษทจดทะเบยน

ในเดอนมนาคม 2556 ก.ล.ต. ไดจดงาน SEC for CEO Forum ครงท 2ในหวขอเรอง IFRS and Financial Reporting for Investors โดยมวตถประสงคเพอเปดโอกาสใหผบรหารของบรษทจดทะเบยนและหนวยงานทเกยวของไดมสวนรวมในการรบฟงทศทางการเปลยนแปลงของมาตรฐานการบญชระหวางประเทศซงเปนการเปลยนแปลงทมความส�าคญในระดบนโยบาย ส�าหรบทงตลาดเงนและตลาดทนไทย โดย ก.ล.ต. ไดรบเกยรตจาก Mr. Hans Hoogervorst ประธานคณะกรรมการมาตรฐานการบญชระหวางประเทศ ผแทนของคณะกรรมการก�าหนดมาตรฐานการบญชของไทย ผเชยวชาญจากสมาคมนกบญชแหงสหราชอาณาจกร (the Association of Chartered Certified Accountants: ACCA) และ President ของ Securities Investors Association - Singapore มารวมใหขอมลและความรเกยวกบปญหาในทางปฏบตในการน�ามาตรฐานการบญชระหวางประเทศมาบงคบใช (full IFRS adoption) และชใหเหนถงความส�าคญของการปฏบตตามมาตรฐานการบญชระหวางประเทศรวมถงประโยชนทผใชงบการเงนจะไดรบ

11

ในเดอนเมษายน 2556 ก.ล.ต. ไดจดท�าและเผยแพรรายงานสรปกจกรรมการตรวจคณภาพงานสอบบญชรอบแรก (1 ตลาคม 2553 - 31 ธนวาคม 2555) โดยมวตถประสงคเพอแสดงใหเหนวา ระบบการก�ากบดแลผสอบบญชของ ก.ล.ต. มความโปรงใสและสอดคลองกบมาตรฐานสากล รายงานทางการเงนของบรษทจดทะเบยนนาเชอถอและเพอใหบคคลทเกยวของเหนถงความกาวหนาในการพฒนาระบบการก�ากบดแลผสอบบญชและส�านกงานสอบบญชของประเทศไทยและมความเชอมนในขอมลทางการเงนของบรษทจดทะเบยน

ในเดอนพฤษภาคม 2556 ก.ล.ต. ไดจดสมมนาเรอง Talent Attraction and Retention in Thai Audit Practices ใหแกผแทนจากส�านกงานสอบบญช มหาวทยาลย และหนวยงานทเกยวของ โดย ก.ล.ต. ไดรวมกบ ACCA ท�าการวจย เรอง Talent Retention and Attraction เพอส�ารวจความคดเหนจากพนกงานทกระดบของส�านกงานสอบบญชในประเทศไทย ในลกษณะ online survey เพอศกษาระดบความพงพอใจในการท�างานของพนกงานของส�านกงานสอบบญช ในสภาพแวดลอมการท�างานในปจจบน และองคประกอบทผลกดนใหพนกงานของส�านกงานสอบบญชยงคงท�างานอยหรอลาออกจากส�านกงานสอบบญช และวเคราะหเบองตนถงตนเหตของปญหาทพนกงานตองการลาออกจากส�านกงานสอบบญช เพอน�าผลการศกษาดงกลาวมาเผยแพรใหกบบคคลและหนวยงานทเกยวของเพอชวยกนหาทางแกไขปญหาและปรบปรงแนวทางทปฏบตอยในปจจบนดงกลาว นอกจากน ก.ล.ต. ไดจดการสมมนาเชงอภปรายในหวขอ การตรวจสอบ“งบการเงนของกลมกจการ” “ประมาณการมลคายตธรรม” และ “การด�าเนนงานตอเนอง” โดยไดรบเกยรตจากผทรงคณวฒจากส�านกงานสอบบญช

ในเดอนธนวาคม 2556 ก.ล.ต. ไดจดสมมนาใหกบหวหนาส�านกงานสอบบญชและผสอบบญชในตลาดทนในหวขอ ขอบกพรองจากการตรวจทานระบบการควบคมคณภาพงานสอบบญชและความคาดหวงของ ก.ล.ต. เพอใหส�านกงานสอบบญชและผสอบบญชรบทราบ และหาแนวทางยกระดบคณภาพงานสอบบญชและปองกนไมใหเกดขอบกพรองในการสอบบญชอก

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

การ เป น ท ยอม รบ ในระด บส ากล

ในเดอนมถนายน 2556 คณะกรรมาธการยโรปไดมมตยอมรบวา ระบบการก�ากบดแลผสอบบญชในตลาดทนของประเทศไทยมคณภาพทดเทยมกบมาตรฐานของประเทศสมาชกสหภาพยโรปและจดใหประเทศไทยอยในกลมประเทศทมมาตรฐานเทาเทยมกน (equivalent) สงผลใหประเทศสมาชกสหภาพยโรปและประเทศไทยสามารถใหความไววางใจซงกนและกน ในการตรวจสอบการท�างานของส�านกงานสอบบญช ทด�าเนนการโดยอกฝายหนงได (mutual reliance) ทงน การยอมรบดงกลาวเปนผลดกบประเทศไทย โดยนอกจากจะเปนการยกระดบความนาเชอถอของการสอบบญช และรายงานทาง การเงนของกจการในประเทศไทยในสายตานกลงทนตางประเทศแลว ยงเปนการอ�านวยความสะดวกใหบรษทไทย ทประสงคจะเสนอขายหลกทรพยในประเทศสมาชกสหภาพยโรปสามารถใชผสอบบญชไทยได โดยทผสอบบญชไทยไมตองไปขนทะเบยนกบหนวยงานอสระทท�าหนาทก�ากบดแลผสอบบญชในประเทศสมาชกสหภาพยโรป ซงจะชวยลดตนทนทางการเงนของกจการในประเทศไทยและเพมขดความสามารถในการแขงขนของกจการในประเทศไทยในเวทโลก

13

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

ผลการตรวจคณภาพ งานสอบบญชโดยสรป

3

จากผลการตรวจระบบการควบคมคณภาพงานสอบบญชของส�านกงานสอบบญช ในรอบแรก (1 ตลาคม 2553 - 31 ธนวาคม 2555) ส�านกงานสอบบญชสวนใหญยงมขอบกพรองในเรองการปฏบตงาน (engagement performance) หลายเรอง สาเหตสวนหนงมาจากการบงคบใชมาตรฐานการสอบบญชทปรบปรงใหม ซงส�านกงานสอบบญชจะตองปรบปรงคมอการตรวจสอบและแนวการสอบบญชใหสอดคลองกบมาตรฐานการสอบบญชทปรบปรงใหม รวมถงฝกอบรมพนกงานทกระดบอยางเพยงพอ การตรวจคณภาพงานสอบบญชรอบทสอง (1 มกราคม 2556 - 31 ธนวาคม 2558) ก.ล.ต. ไดยกระดบแนวการตรวจส�านกงานสอบบญชในแตละองคประกอบใหเขมขนขนและใหความส�าคญกบการตรวจเรองการปฏบตงานเปนพเศษ โดยเพมน�าหนกการใหคะแนนในเรองการปฏบตงานจากเดมรอยละ 15 เปนรอยละ 20 ทงน ก.ล.ต. มงหวงใหส�านกงานสอบบญชน�าขอสงเกตของ ก.ล.ต. ไปวเคราะห หาสาเหตและก�าหนดมาตรการในการปรบปรงคณภาพงานสอบบญชใหดยงขน นอกจากน ก.ล.ต. ยงคงใหความส�าคญในเรองความรบผดชอบของผน�าตอคณภาพภายในส�านกงานสอบบญชเชนเดยวกบการตรวจรอบแรก เนองจากบทบาทของหวหนาส�านกงานสอบบญชเปนปจจยทส�าคญยงในการสงเสรมและผลกดนใหงานสอบบญชมคณภาพ ในป 2556 ก.ล.ต. ไดท�าการตรวจคณภาพงานสอบบญชของส�านกงานสอบบญชทงสน 8 ส�านกงาน ซงเปนไปตามแผนการเขาตรวจระบบการควบคมคณภาพของส�านกงานสอบบญช โดยพบวาส�านกงานสอบบญชสวนใหญไดปรบปรงคณภาพในหลายองคประกอบ โดยเฉพาะอยางยงในเรองกระบวนการตอบรบงานและการคงไวซงความสมพนธกบลกคาใหดยงขนเมอเทยบกบการตรวจในรอบแรก อยางไรกด การปฏบตงานยงคงเปนปญหาหลกของส�านกงานสอบบญชสวนใหญเชนเดยวกบผลการตรวจในรอบแรก

ก. ระดบสานกงานสอบบญช

องคประกอบ

ความรบผดชอบของผน�าตอคณภาพภายในส�านกงาน 20

15

15

15

15

15

15

15

15

น�าหนกการใหคะแนน (%)

การตรวจรอบแรก การตรวจรอบทสอง

1

2

4

6

5

3

ขอก�าหนดดานจรรยาบรรณทเกยวของ

การตอบรบงานและการคงไวซงความสมพนธกบลกคา

ทรพยากรบคคล

การปฏบตงาน

การตดตามผล

20

20

20

15

งานสอบบญชโดยสรป

1. ความรบผดชอบของผน�าตอคณภาพภายในส�านกงาน

หวหนาส�านกงานสอบบญชมบทบาทส�าคญในการสรางวฒนธรรมภายในองคกรใหตระหนกวาคณภาพเปนสงจ�าเปนในการปฏบตงาน นอกจากน หวหนาส�านกงานสอบบญชยงมอทธพลทส�าคญตอการบงคบใชนโยบายและวธปฏบตในระบบการควบคมคณภาพของส�านกงานสอบบญช อยางไรกด จากการตรวจระบบการควบคมคณภาพของส�านกงานสอบบญชพบวา การปฏบตตามนโยบายการควบคมคณภาพ โดยเฉพาะอยางยงในเรองการปฏบตงานสอบบญชยงไมสม�าเสมอและมขอบกพรองเปนจ�านวนมาก ซงสะทอนใหเหนวา หวหนาส�านกงานสอบบญชยงให ความส�าคญในเรองดงกลาวไมเพยงพอ ดงนน การปฏบตงานสอบบญชจงเปนองคประกอบทหวหนาส�านกงาน สอบบญชควรตองใหความสนใจเปนพเศษ ซงส�านกงานสอบบญชตองวเคราะหหาสาเหตทท�าใหเกดขอบกพรอง และก�าหนดนโยบายและแนวปฏบตทชวยยกระดบคณภาพของงานสอบบญชใหดยงขน ทงน ปจจยทอาจกระทบตอคณภาพงานสอบบญชของบรษทจดทะเบยนโดยรวม มตวอยางเชน ขาดการสนบสนนและกระตนใหพนกงานตระหนกถงความส�าคญในการปรกษาหารอและปรบเปลยนพฤตกรรมของพนกงานใหคนเคยกบการปรกษาหารอในประเดนทยากหรออาจมความซบซอน การมสวนรวมของผสอบบญชและผสอบทานการควบคมคณภาพงาน (“EQCR”) ยงไมเพยงพอ เมอเทยบ กบระดบความเสยงในการสอบบญชของบรษทจดทะเบยนทมความซบซอน ซงเหนไดจากบางกรณชวโมงทใชในการ ปฏบตงานสอบบญชของผสอบบญชและการสอบทานงานสอบบญชของ EQCR อยในระดบต�ามาก ซงสะทอนให เหนคณภาพงานสอบบญชทยงมขอบกพรองจ�านวนมาก ปรมาณงานตรวจสอบบรษทจดทะเบยนทมากเกนไปเมอเปรยบเทยบกบจ�านวนผสอบบญชและบคลากรของ ส�านกงานสอบบญช อาจเปนเหตใหการควบคมและสอบทานงานไมทวถงและไมครบตามเกณฑทวางไว สงผลให ผสอบทานงานไมสามารถตรวจพบการไมปฏบตตามนโยบายและคมอการสอบบญชของส�านกงานสอบบญช หรอไม สามารถตรวจพบความผดปกตหรอความไมถกตองของงบการเงน นอกจากน ยงพบวา บางส�านกงานสอบบญชรบงานสอบบญชทมความเสยงสง ทงทยงไมมทรพยากรบคคลทมความเชยวชาญเพยงพอในการปฏบตงาน และไมพบวา หวหนาส�านกงานสอบบญชใหความส�าคญกบการ พจารณารบงานใหเหมาะสมกบความเชยวชาญหรอจ�านวนทรพยากรบคคลทมอย อกทงในบางกรณส�านกงานสอบบญชมบรษทในเครอ/กจการทเกยวของกนหลายบรษท จงมความเสยงสงทจะมความขดแยงทางผลประโยชนและสถานการณทอาจกอใหเกดปญหาการขาดความเปนอสระ แตไมพบวา หวหนาส�านกงานใหความส�าคญในการก�าหนดนโยบาย และวธปฏบตใหรดกม เพอปองกนมใหส�านกงานสอบบญชและบคลากรด�าเนนการขดกบขอก�าหนด ดานจรรยาบรรณ

ขอสงเกตทส�าคญจากการตรวจสอบ

2. ขอก�าหนดดานจรรยาบรรณทเกยวของ

แมวาส�านกงานสอบบญชสวนใหญมนโยบายและวธปฏบตเกยวกบขอก�าหนดดานจรรยาบรรณในเรองทส�าคญสอดคลองกบมาตรฐานการควบคมคณภาพ ฉบบท 1 (“TSQC 1”) แลว อยางไรกด จากการตรวจสอบในรอบแรก มส�านกงานสอบบญชบางแหงทมโครงสรางการถอหนทซบซอน ในการตรวจคณภาพงานสอบบญชรอบทสอง ก.ล.ต. จงมงเนนการตรวจโครงสรางของส�านกงานสอบบญชและบรษททเกยวของ เพอพจารณาวา ส�านกงานสอบบญชมกรณทอาจกอใหเกดความขดแยงทางผลประโยชน (conflict of interest) หรอไม และส�านกงานสอบบญชมการจดการอยางไร เพอลดหรอขจดปญหาดงกลาว

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

นอกจากน ส�านกงานสอบบญชบางแหงมการใชพนกงานทไมใชพนกงานประจ�าของส�านกงานสอบบญช (“พนกงาน outsource”) แตยงไมมแนวปฏบตในการควบคมคณภาพงานสอบบญชของพนกงานดงกลาวอยาง เพยงพอ ดงนน ก.ล.ต. จงใหความส�าคญกบการตรวจขอก�าหนดดานจรรยาบรรณในสวนทเกยวของกบพนกงานoutsource อกดวย ทงน จากการตรวจเรองขอก�าหนดดานจรรยาบรรณ ยงคงพบขอบกพรองทส�าคญ เชน ขนตอนการประเมนเรองความเปนอสระในการรบงานอาจยงไมเพยงพอทจะท�าใหมนใจไดวา การรบงานบรการอนทไมใชงานสอบบญช (“non - audit services”) ไมกระทบตอความเปนอสระ ส�านกงานสอบบญชมบรษทในเครอ/กจการทเกยวของกนหลายบรษท แตมการตรวจสอบการใหบรการทเกยวเนองเพอพจารณาเรองความเปนอสระและความขดแยงทางผลประโยชนกบบรษทในเครอ/กจการทเกยวของกนไมครบทกบรษท พนกงานมการลงนามสอบบญชในนามสวนตว แตไมพบการตรวจสอบวา ลกคาดงกลาวเกยวของกบลกคาของ ส�านกงานสอบบญชทอาจกระทบตอความเปนอสระหรอการรกษาความลบของส�านกงานสอบบญชหรอไม

3. การตอบรบงานและการคงไวซงความสมพนธกบลกคา

ในภาพรวมส�านกงานสอบบญชมการปรบปรงกระบวนการตอบรบงานและการคงไวซงความสมพนธกบลกคาใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบ TSQC 1 ดขน อยางไรกด ส�านกงานสอบบญชบางแหงยงมขอบกพรองทควรปรบปรง เชน ขนตอนการประเมนความเสยงในการรบงานไมเหมาะสม สงผลใหส�านกงานสอบบญชรบงานสอบบญชทมความเสยงสงเปนจ�านวนมาก ไมพบหลกฐานการคนหาขอมลเกยวกบความซอสตยสจรตของผบรหารของบรษทลกคากอนการตอบรบงาน ไมไดบนทกวธการตอบสนองความเสยงจากขอบงชทพบอยางเพยงพอทจะแสดงใหเหนวา ผสอบบญชจะสามารถตอบสนองตอความเสยงดงกลาวได กอนตดสนใจรบงานสอบบญช มการออกหนงสอตอบรบงานสอบบญชกอนไดรบการอนมตการรบงานโดยผมอ�านาจและกอนไดรบค�ายนยนความเปนอสระจากบรษทในเครอ/กจการทเกยวของกนและพนกงาน

4. ทรพยากรบคคล

ทรพยากรบคคลถอเปนหนงในองคประกอบส�าคญในการท�าใหงานสอบบญชมคณภาพ ส�านกงานสอบบญช จงตองจดใหมนโยบายและวธปฏบตทออกแบบมาเพอใหมนใจวา บคลากรของส�านกงานสอบบญชมทกษะความร ความสามารถ และยดมนในหลกจรรยาบรรณอยางเพยงพอ ในการตรวจคณภาพงานสอบบญชรอบทสอง ก.ล.ต. ไดมงเนนการตรวจเรองความเหมาะสมของกระบวนการฝกอบรมพนกงานและการประเมนผลงาน โดยพบ

ขอบกพรองทควรปรบปรงในเรองตาง ๆ เชน การจดสรรและบรหารทรพยากรบคคลยงไมเหมาะสมกบปรมาณงาน ไมไดตดตามและด�าเนนการกบพนกงานทไมไดเขาอบรม เพอใหมนใจวา พนกงานดงกลาวมความรในการปฏบตงานอยางเพยงพอ ไมไดก�าหนดวธการในการควบคมคณภาพของพนกงาน outsource รวมถงยงไมมการประเมนผลงาน ซงอาจสงผลใหการก�าหนดคาตอบแทนไมเหมาะสม กระบวนการประเมนผลยงไมสะทอนคณภาพของการปฏบตงานของพนกงาน ท�าใหพนกงานไมใหความส�าคญกบคณภาพงานสอบบญชอยางเพยงพอ

17

5. การปฏบตงาน

ในภาพรวมส�านกงานสอบบญชยงคงมขอบกพรองในเรองการปฏบตงานหลายเรอง โดยเฉพาะอยางยงในเรองความเพยงพอและเหมาะสมของคมอการสอบบญชและแนวการสอบบญช ความเพยงพอและเหมาะสมของการปฏบตงานสอบบญช และการบนทกขอมลในกระดาษท�าการไมเพยงพอ ทงน ขอสงเกตในเรองการปฏบตงานสอบบญช เปนผลมาจากระบบการควบคมคณภาพงานสอบบญชในระดบส�านกงานสอบบญชยงไมเพยงพอและเหมาะสม ดงน

ผสอบบญชและ EQCR มสวนรวมในการปฏบตงานสอบบญชไมเพยงพอ คมอการสอบบญชและแนวการสอบบญชไมครบถวนตามทมาตรฐานการสอบบญชก�าหนดในบางเรอง EQCR มคณสมบตไมเหมาะสม เนองจากขาดความเชยวชาญดานเทคนค ประสบการณ และหนาทท เพยงพอและเหมาะสมในการปฏบตงาน ปฏบตงานสอบบญชไมเพยงพอตามทมาตรฐานการสอบบญชก�าหนดในบางเรอง เชน การตรวจสอบเนอหาสาระบญชรายได การตรวจสอบรายการทมความเสยงจากการทจรต การตรวจสอบกลมกจการ การตรวจสอบการด�าเนนงานตอเนอง และการใชวจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยงผประกอบวชาชพ เปนตน การบนทกขอมล และรองรอยการตรวจสอบในกระดาษท�าการไมเพยงพอ ไมพบการสอบทานกระดาษท�าการทส�าคญ ซงใชในการตรวจสอบรายการบญชทมความเสยงสง

ไมไดรวบรวมแฟมงานตรวจสอบขนสดทายของแตละงานสอบบญชใหเสรจสมบรณภายในระยะเวลาทก�าหนด

6. การตดตามผล

ส�านกงานสอบบญชทกแหงมการก�าหนดนโยบายและวธปฏบตเกยวกบการตดตามผล และมการน�านโยบายและวธปฏบตดงกลาวไปใชแลว อยางไรกด ยงคงพบขอบกพรองเกยวกบการตดตามผลในเรองความครบถวนของ

แนวการตดตามผลและการแกไขขอบกพรองจากการตดตามผล ตวอยางเชน แนวการตดตามผลในระดบแตละงานสอบบญชไมมรายละเอยดเพยงพอทจะท�าใหทมงานตดตามผลท�าการ ตดตามผลไดอยางมประสทธภาพ นอกจากน แนวการตดตามผลดงกลาวยงไมครอบคลมถงขอก�าหนดของมาตรฐาน การสอบบญชทส�าคญบางฉบบ ทมงานตดตามผลไมไดจดท�าแผนการด�าเนนการตดตามผลการแกไขขอบกพรอง ภายหลงจากทสอสารใหบคลากรทเกยวของทราบ เพอใหมการแกไขขอบกพรองทพบในทกประเดนอยางครบถวนและเหมาะสม

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

การตรวจสอบบญชรายได บญชรายไดเปนบญชส�าคญของกจการทผใชงบการเงนมกใหความสนใจ รวมถงวงจรรายไดเปนวงจรหลกของธรกจ ประกอบกบความเสยงจากการทจรตในการรบรรายไดเปนความเสยงทส�าคญ การตรวจสอบบญชรายไดจงไดรบความสนใจเปนพเศษ โดยจากการตรวจงานสอบบญชของผสอบบญชพบวา ในภาพรวมผสอบบญชยงคงมขอบกพรองในการตรวจสอบบญชรายไดทงในเรองความเพยงพอและเหมาะสมในการรวบรวมหลกฐานการสอบบญชเพอใชในการสรปผลการตรวจสอบ การพจารณาความถกตองและเหมาะสมของการรบรรายได และการตรวจตดยอดขาย ดงน

ธรกจกอสรางและพฒนาอสงหารมทรพย

ไมพบการรวบรวมหลกฐานอยางเพยงพอ เพอพจารณาวาประมาณการตนทนคากอสรางของโครงการสงกวารายไดจากการกอสรางทงโครงการหรอไม ท�าใหบรษทไมไดรบรขาดทนทคาดวาจะเกดขนทงทมความเปนไปไดคอนขางแนทตนทนการกอสรางรวมจะสงกวารายไดคากอสรางรวม ไมพบการตรวจสอบความสมเหตสมผลและความนาเชอถอของอตราขนความส�าเรจของงาน รวมทงไมพบวา ผสอบบญชไดสงเกตวา จ�านวนตนทนตามงบประมาณทน�ามาใชค�านวณอตราขนความส�าเรจของงานไมไดถกปรบปรงใหเปนปจจบน ไมพบการตดตามหาสาเหตของผลตางระหวางอตราขนความส�าเรจของงานของฝายบญชกบของวศวกร ไมพบการพจารณาของผสอบบญชเรองการรวมและการแยกสญญากอสราง เพอรบรรายไดใหเปนไปตามทมาตรฐานการบญช ฉบบท 11 เรอง สญญากอสราง ก�าหนดส�าหรบกรณทมการท�าสญญาฉบบเดยวแตรวม

หลายรายการอยในสญญาฉบบนน

ข. ระดบงานสอบบญช ในการตรวจคณภาพงานสอบบญชรอบทสองในป 2556 ไดตรวจงานสอบบญชของผสอบบญชเพอใหความเหนชอบทงสน 28 ราย โดยเปนผสอบบญชรายใหมทยนขอความเหนชอบ 9 ราย และเปนผทขอตออายการใหความเหนชอบ 19 ราย ซงผสอบบญชสวนใหญผานการตรวจสอบ ยกเวนผสอบบญชรายใหมทยนขอความเหนชอบเพยง 1 ราย ทไมไดรบความเหนชอบ อยางไรกด มผสอบบญช 20 ราย ทยงมขอบกพรองทส�าคญ ทจะถกตดตามผลการปฏบตงานและถกตรวจทานกระดาษท�าการของผสอบบญชรายดงกลาวอกครงในงวดบญชถดไป ทงน ในการตรวจทานงานสอบบญชของผสอบบญชดงกลาวไดเนนเลอกงานสอบบญชทมความซบซอนและเลอกงานสอบบญชจากธรกจทหลากหลาย เพอใหสะทอนคณภาพการท�างานของผสอบบญชแตละราย โดยจากการตรวจคณภาพงานสอบบญชในระดบงานสอบบญช พบขอบกพรองทส�าคญในเรองตาง ๆ ไดแก การตรวจสอบบญชรายได การตรวจสอบเนอหาสาระโดยใชการวเคราะหเปรยบเทยบ การทดสอบการควบคม การตรวจสอบรายการทมความเสยงจากการทจรต การประเมนการใชดลยพนจของผบรหารและการตรวจประมาณการทางบญชทส�าคญของผบรหาร การตรวจสอบกลมกจการ การตรวจสอบสนคาคงเหลอ การสอบทานงาน หลกฐานการสอบบญช การตรวจสอบรายการระหวางบคคลหรอกจการทเกยวของกน การใชผลงานของผเชยวชาญของฝายบรหาร การตรวจสอบการด�าเนนงานตอเนอง และการใชวจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยงผประกอบวชาชพ (professional skepticism) โดยมรายละเอยดสรปไดดงน

19

ธรกจใหเชาตามสญญาเชาซอและสญญาเชาทางการเงน

การตรวจสอบเนอหาสาระบญชรายไดจากการใหเชาซอและสญญาเชาทางการเงนอาจไมเพยงพอ เนองจากผสอบบญชเชอถอระบบการควบคมภายใน และทดสอบรายละเอยดของบญชดงกลาว โดยตรวจรายไดจากการใหเชาซอในแตละเดอนกบรายงานรายไดทมาจากการค�านวณของระบบคอมพวเตอรเทานน ซงผสอบบญชถอวา รายการทเลอกมาทดสอบการควบคมภายในดงกลาวเปนสวนหนงของการทดสอบรายละเอยดของบญชรายไดจากการใหเชาซอและสญญาเชาทางการเงน แตไมมหลกฐานวาผสอบบญชไดวางแผนทจะทดสอบ แบบ dual-purpose test จงท�าใหเกดความไมมนใจวา ตวอยางทเลอกมาทดสอบนนเหมาะสมส�าหรบทง การทดสอบการควบคมและการทดสอบเนอหาสาระหรอไม ไมพบกระดาษท�าการทดสอบนโยบายบญช เรอง การหยดรบรรายได ตามทไดระบไวในหมายเหตประกอบงบการเงนวา จะหยดรบรรายไดจากลกหนตามสญญาเชาซอและลกหนตามสญญาเชาระยะยาวทคางช�าระเกนกวา 3 เดอน

ขอสงเกตทพบทวไป

ไมพบการจดท�าเอกสารหลกฐานสนบสนนขอสรปวา การรบรรายไดนนไมมความเสยงจากการแสดงขอมลทขดกบขอเทจจรงอยางมสาระส�าคญซงเปนผลมาจากการทจรต ผสอบบญชไมไดออกแบบและใชวธการตรวจสอบทเหมาะสมเพอใหไดมาซงหลกฐานการสอบบญชท เหมาะสมและเพยงพอเกยวกบสงทผบรหารไดใหการรบรองไว (“assertions”) และเพอตอบสนองตอความเสยงจากการทจรต เชน ผสอบบญชระบใหบญชรายไดจากการขายเปนบญชทมความเสยงทมนยส�าคญ โดยประเมนความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระส�าคญในเรองการเกดขนจรง ความครบถวน และความถกตองของรายไดจากการขาย รวมถงก�าหนดใหการรบรรายไดมความเสยงจากการทจรต แตผสอบบญชก�าหนดวธการตรวจสอบบญชรายได โดยการทดสอบการควบคมและตรวจสอบเนอหาสาระโดยใชการวเคราะหเปรยบเทยบและการตรวจตดยอดขายเทานน โดยไมไดทดสอบรายละเอยดของบญชรายไดจากการขาย เพอ ตอบสนองตอความเสยงทไดประเมนไวใหครบถวน ไมพบการใชวจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยงผประกอบวชาชพในการตรวจสอบรายการขายท ไมเปนไปตามปกตธรกจหรอรายการขายทอาจเออตอการผองถายผลประโยชนของบรษท ไมไดค�านงถงเนอหาสาระของการขายหรอการใหบรการในการพจารณาวา กจการขายสนคาหรอบรการใน ฐานะตวการ (principal) หรอตวแทน (agent) ซงขอมลดงกลาวจะกระทบตอการบนทกรายไดของกจการวา ควรบนทกรายไดแบบยอดรวม (gross) ในกรณทเปนตวการ หรอควรบนทกรายไดแบบสทธ (net) ในกรณท เปนตวแทน กระดาษท�าการทดสอบรายละเอยดรายการขายไมสะทอนใหเหนรองรอยการตรวจสอบทจะท�าใหเชอมน ไดวา ผสอบบญชไดท�าการทดสอบรายละเอยดของรายการขายแลวจรง เชน กระดาษท�าการไมไดแสดงขนตอน การตรวจสอบทเพยงพอและไมไดบนทกรายละเอยดของรายการทเลอกมาทดสอบ เปนตน การก�าหนดขอบเขตและวธการตรวจตดยอดขายไมเหมาะสม ท�าใหไมอาจไดความเชอมนวา บรษทบนทกรายการขายครบถวนและถกตองตามงวดบญช เชน ผสอบบญชก�าหนดขอบเขตและชวงเวลาในการตรวจตดยอดขาย โดยไมไดค�านงถงความเสยงและโอกาสทบรษทจะรบรรายไดผดงวด และผสอบบญชไมไดบนทกจดทกจการโอนความเสยงและผลตอบแทนทมนยส�าคญของความเปนเจาของสนคาไวในกระดาษท�าการ ซงขอมลดงกลาวเปน ขอมลส�าคญทใชในการพจารณาวา บรษทรบรรายไดถกงวดหรอไม เปนตน

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

การทดสอบการควบคม ในหลายกรณผสอบบญชตงใจทจะเชอถอความมประสทธผลของการควบคมเพอก�าหนดลกษณะ ระยะเวลา และขอบเขตของวธการตรวจสอบเนอหาสาระ ผสอบบญชจงออกแบบการทดสอบการควบคมและท�าการทดสอบ การควบคมเพอใหไดหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอเกยวกบความมประสทธผลของการควบคมท เกยวของ อยางไรกด จากการตรวจสอบพบวา ผสอบบญชมขอบกพรองทส�าคญเกยวกบการทดสอบการควบคม ในเรองความเพยงพอและเหมาะสมของหลกฐานการสอบบญช การปรบเปลยนลกษณะวธการตรวจสอบ ระยะเวลา และขอบเขตทจะตรวจสอบเมอพบขอผดพลาด และการทดสอบการควบคมควบคกบการตรวจสอบรายละเอยด ของรายการและยอดคงเหลอ (dual-purpose test) เปนตน ตวอยางขอบกพรองทพบสรปได ดงน

การตรวจสอบเนอหาสาระโดยใชการวเคราะหเปรยบเทยบ (substantive analytical procedure)

การตรวจสอบเนอหาสาระโดยใชการวเคราะหเปรยบเทยบเปนหนงในวธการตรวจสอบทสามารถชวยให ผสอบบญชท�างานไดอยางมประสทธภาพ ดงนน ในหลายกรณผสอบบญชจงเลอกใชวธการตรวจสอบเนอหาสาระ โดยใชการวเคราะหเปรยบเทยบ ไมวาจะเปนการตรวจสอบเนอหาสาระโดยใชการวเคราะหเปรยบเทยบเพยงอยาง เดยว หรอใชรวมกบการทดสอบรายละเอยดของรายการและยอดคงเหลอ อยางไรกด ผสอบบญชจ�านวนมาก ยงคงมความเขาใจทคลาดเคลอนเกยวกบการตรวจสอบเนอหาสาระโดยใชการวเคราะหเปรยบเทยบ จงท�าใหการ ออกแบบและการตรวจสอบเนอหาสาระโดยใชการวเคราะหเปรยบเทยบดงกลาวยงไมเหมาะสม หรอไมเปนไป ตามทมาตรฐานการสอบบญช รหส 520 เรอง การวเคราะหเปรยบเทยบ ก�าหนดตวอยางขอบกพรองทพบสรปได ดงน ไมพบการตรวจสอบความนาเชอถอของขอมลและพจารณาความสมเหตสมผลของวธการทผสอบบญชใช ในการก�าหนดคาคาดหมาย (“expectation”) และในบางกรณไมพบการก�าหนด expectation เพอใชในการ วเคราะหเปรยบเทยบ ไมพบการก�าหนดจ�านวนผลแตกตางทยอมรบได ระหวางจ�านวนทบนทกบญชกบ expectation เพอใชเปนเกณฑส�าหรบพจารณาสบหาสาเหตและตรวจสอบเพมเตม ไมพบการตรวจสอบเนอหาสาระโดยใชการวเคราะหเปรยบเทยบโดยใชขอมลแบบแยกยอยในกรณท สมควรใช เชน วเคราะหรายไดแยกตามเดอน หรอแยกตามกลมประเภทของสนคา เปนตน เพอใหการวเคราะหเกดประสทธผลและประสทธภาพมากยงขน และไมพบการก�าหนดจ�านวนผลแตกตางทยอมรบไดส�าหรบการวเคราะหเปรยบเทยบโดยใชขอมลแบบแยกยอยอยางเหมาะสม ไมไดค�านงถงผลการทดสอบการควบคมกอนทจะวางแผนการตรวจสอบเนอหาสาระโดยใชการวเคราะหเปรยบเทยบ กลาวคอ ในกรณทผสอบบญชก�าหนดวาบญชใดมความเสยงทมนยส�าคญ และการทดสอบการควบคมทเกยวของกบบญชดงกลาวไดขอสรปวาการควบคมมประสทธผล ผสอบบญชสามารถตรวจสอบเนอหาสาระโดยใช การวเคราะหเปรยบเทยบเพยงวธเดยวได แตการทดสอบการควบคมทเกยวของกบบญชดงกลาวไดขอสรปวา ไมมประสทธผลหรอผสอบบญชไมไดวางแผนทดสอบการควบคมภายในส�าหรบบญชดงกลาวไว ผสอบบญชจะตองออก แบบวธการตรวจสอบเพอตอบสนองตอความเสยงดงกลาวโดยท�าการตรวจสอบเนอหาสาระ ซงในกรณน ผสอบบญชจะเลอกใชวธการตรวจสอบเนอหาสาระโดยใชการวเคราะหเปรยบเทยบเพยงอยางเดยวไมได แตจะตองทดสอบรายละเอยดรายการของบญชดงกลาวดวย

21

ความเพยงพอและเหมาะสมของหลกฐานการสอบบญช

หลกฐานการสอบบญชเกยวกบการทดสอบระบบการควบคมทส�าคญ เชน ระบบรายได ระบบซอ ระบบคาใชจาย ใบส�าคญทวไปไมเหมาะสม เชน - ไมพบกระดาษท�าการท�าความเขาใจระบบการควบคมทเพยงพอ กลาวคอ ไมพบกระดาษท�าการ ทแสดงถง flowchart ค�าอธบายขนตอนทางธรกจทเกยวของ เอกสารประกอบทเกยวของ เจาหนาททเกยวของวธการบนทกบญช และการระบจดควบคมภายในทส�าคญ - ไมพบการระบแหลงทมาของขอมลทใชในการทดสอบการควบคมของรายการ และไมพบการทดสอบความถกตองและครบถวนของขอมลทน�ามาทดสอบ - ไมมหลกฐานทแสดงถงทมาของขนาดตวอยางทใชในการทดสอบการควบคม - การเลอกตวอยางเพอทดสอบการควบคมไมเหมาะสม เนองจากผสอบบญชไมไดแบงประชากร เปนกลมยอย ทงทจ�าเปนตองแบง เนองจากประชากรมลกษณะทตางกนและมการควบคมภายในทตางกน - เลอกรายการขนมาทดสอบการควบคม แตไมไดตรวจการบนทกบญช

หลกฐานการสอบบญชเกยวกบการทดสอบการควบคมวงจรรายไดไมเหมาะสม เชน - ไมพบการทดสอบจดควบคมทส�าคญทเกยวของกบราคาขาย เชน การอนมตราคาขาย และการทดสอบ price list รวมทงการอนมตการขายประเภทตาง ๆ - ไมมการตรวจสอบรายการขายกบเอกสารหลกฐานทเกยวของกบการโอนความเสยงและ ผลตอบแทนทมนยส�าคญของความเปนเจาของสนคา เพอพจารณาความถกตองของการรบรรายได - ไมพบการทดสอบจดควบคมภายในระบบขายแยกจากกน ส�าหรบกรณทบรษทมรายการขายมากกวาหนงประเภท ซงการขายแตละประเภทอาจมจดในการรบรรายไดทแตกตางกน และการควบคมทตางกน - บรษทขายสนคาไปตางประเทศ แตบนทกตดบญชสนคาจาก stock card ไมตรงกบวนททบรษทรบรรายได อยางไรกด ไมพบวาผสอบบญชไดพจารณาเรองดงกลาว เพอตดตามหาสาเหตและวางแผนการ

ตรวจสอบเพมเตม

หลกฐานการสอบบญชเกยวกบการทดสอบการควบคมวงจรรายจายไมเหมาะสม เชน - ผสอบบญชบนทกในกระดาษท�าการวา บรษทมจดออนของการควบคมภายในอนเนองมาจากการขาดรองรอย (audit trail) ในเอกสารภายใน แตไมพบการสอสารอยางเปนลายลกษณอกษรเกยวกบ ขอบกพรองดงกลาวไปยงผบรหารของกจการ รวมถงไมไดใชวธการตรวจสอบอนเพมเตมเพอตอบสนองตอผลของ ขอบกพรองดงกลาว โดยผสอบบญชไดตรวจสอบเนอหาสาระโดยใชเพยงวธการสอบถามผจดการฝายบญชเทานน - กระดาษท�าการวางแผนการตรวจสอบบนทกวาความครบถวนเปนความเสยงทมนยส�าคญของบญชตนทนคาแรง แตไมพบวา ผสอบบญชใชวธการตรวจสอบเพอตอบสนองตอความเสยงจากการแสดงขอมลท ขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระส�าคญในระดบทเกยวกบสงทผบรหารไดใหการรบรองไวในเรองดงกลาวทงในขนตอนการทดสอบการควบคม และการตรวจสอบเนอหาสาระ

หลกฐานการสอบบญชเกยวกบการทดสอบการควบคมวงจรสนคาคงเหลอไมเหมาะสม เชน - บรษทมการขนยายสนคาทผลตไดจากโรงงานทอยคนละจงหวดเพอผลตตอ อยางไรกด ไมพบกระดาษท�าการท�าความเขาใจระบบการควบคมภายในและการทดสอบการควบคมทเกยวของกบการเบก-จาย และการเคลอนยายสนคาระหวางโรงงานของบรษทดงกลาว

หลกฐานการสอบบญชเกยวกบการทดสอบองคประกอบการควบคมภายในและการควบคมภายในระบบสารสนเทศและการสอสารไมเหมาะสม เชน - ไมพบหลกฐานวาผสอบบญชไดท�าความเขาใจกระบวนการของกจการในการประเมนความเสยงทางธรกจทเกยวของกบวตถประสงคในการรายงานทางการเงน

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

การตรวจสอบรายการทมความเสยงจากการทจรต แมวาความรบผดชอบหลกในการปองกนและตรวจจบทจรตเปนหนาทของผมหนาทในการก�ากบดแล และผบรหารของกจการ มาตรฐานการสอบบญชก�าหนดใหผสอบบญชค�านงถงการทจรตทเปนสาเหตใหงบการเงน แสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอยางมสาระส�าคญ และตองปฏบตงานตรวจสอบเพอใหไดความเชอมนวางบการเงน โดยรวมไมไดแสดงขอมลทางการเงนทขดตอขอเทจจรงอยางมสาระส�าคญซงเปนผลมาจากการทจรต อยางไรกด จากการตรวจทานงานสอบบญช ยงคงพบขอบกพรองเกยวกบการตรวจสอบรายการทมความเสยงจากการทจรต ดงน

การประเมนความเสยงจากการทจรตและการวางแผนการตรวจสอบ

ไมมหลกฐานวาผสอบบญชไดปฏบตงานตรวจสอบ เพอใหไดมาซงขอมลอนเปนประโยชนตอการระบถงความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระส�าคญซงเปนผลมาจากการทจรต หรอในบางกรณ ผสอบบญชไดระบความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอยางมสาระส�าคญซงเปนผลมาจากการทจรตแลว แตไมพบวา ผสอบบญชไดใชวธการตรวจสอบเพอตอบสนองความเสยงทไดประเมนไว ไมไดระบความเสยงจากการทผบรหารเขาแทรกแซงการควบคมเปนความเสยงทส�าคญ รวมทงก�าหนด วธการตรวจสอบเพอตอบสนองตอความเสยงในเรองดงกลาว เชน การตรวจสอบใบส�าคญทวไป การสอบทาน

- ไมพบกระดาษท�าการท�าความเขาใจระบบคอมพวเตอร และทดสอบความนาเชอถอของ การควบคมทวไปของเทคโนโลยสารสนเทศและการควบคมระบบงาน (general and application control)

การปรบเปลยนลกษณะวธการตรวจสอบ ระยะเวลา และขอบเขตทจะตรวจสอบเมอพบขอผดพลาด

ไมพบการขยายขอบเขตการตรวจสอบเพมเตม หรอทดสอบการควบคมอนทใชทดแทนกนได เพอใหได ความเชอมนในความมประสทธผลของการควบคมภายใน ในกรณทพบรายการขอผดพลาดจากการทดสอบการควบคม

การทดสอบการควบคมควบคกบการทดสอบรายละเอยดของรายการและยอดคงเหลอ (dual-purpose test)

ผสอบบญชทดสอบการควบคมควบคไปกบการทดสอบรายละเอยดของรายการ อยางไรกด วตถประสงคของการทดสอบการควบคมอาจแตกตางจากวตถประสงคของการทดสอบรายละเอยดของรายการ แตไมพบวา ผสอบบญชออกแบบวธการทดสอบโดยพจารณาแตละวตถประสงคของการทดสอบแยกจากกน

ขอสงเกตทพบในธรกจทมลกษณะเฉพาะ

ไมพบการตรวจสอบเอกสารหลกฐานประกอบการอนมตสนเชอแกลกหนตามสญญาเชาซอหรอสญญาเชา ทางการเงนในกระดาษท�าการตรวจสอบการอนมตสนเชอ เชน ส�าเนาบตรประชาชน ส�าเนาทะเบยนบาน หนงสอรบรองบรษท สญญาเชาซอหรอสญญาเชาทางการเงน สญญาสทธเลอกทจะซอทรพยสน เอกสารการรบรถทเชา เอกสารการจายช�าระเงนใหแก dealer เปนตน ไมพบกระดาษท�าการทดสอบการควบคมในขนตอนการอนมตการใหสนเชอแกตวแทนจ�าหนาย (dealer) ซงเปนการใหสนเชอแกตวแทนจ�าหนายเพอซอรถยนตไปจดแสดงและขายใหแกลกคา ตามทผสอบบญชไดวางแผนวาจะทดสอบ

23

ประมาณการทางบญชและการประเมนเหตผลทางธรกจส�าหรบรายการทส�าคญ ซงไมเปนไปตามปกตธรกจของ กจการ เปนตน

ความเพยงพอของการตรวจสอบสมดรายวนทวไป (journal voucher)

ไมพบการท�าความเขาใจระบบการบนทกรายการในสมดรายวนทวไป และจดควบคมทส�าคญ ไมพบการทดสอบความครบถวนของรายการทบนทกในสมดรายวนทวไปกอนท�าการตรวจสอบ ไมพบการตรวจสอบรายการในสมดรายวนทวไปทมลกษณะผดปกต ซงอาจเกดขนจากการทจรต หรอเกดจากการทผบรหารเขาแทรกแซงการควบคม ไมมการพจารณาเรองความเหมาะสมของผอนมตรายการในสมดรายวนทวไปและความสมเหตสมผล ของรายการทบนทกในสมดรายวนทวไป

ความเพยงพอของการตรวจสอบรายการผดปกต

บรษทใหญเรยกเกบคาบรการจากการใหบรการขอมลดานการตลาด การออกแบบ และการวางแผนผลตภณฑในจ�านวนทมสาระส�าคญจากบรษท โดยใหบรษทจายเงนไปยงบรษททเกยวของกนแหงหนง อยางไรกด ไมพบวา ผสอบบญชไดประเมนวา บรษทไดรบบรการจากบรษทใหญดงกลาวจรงหรอไม รวมถงไมพบการพจารณาความสมเหตสมผลของคาบรการ นอกจากน ยงไมพบการพจารณาวารายการจายเงนผานไปยงบรษททเกยวของ กนดงกลาวมความเสยงจากการทจรตหรอไม บรษทจายเงนใหแกบคคลธรรมดารายหนงเพอท�าการตลาดโดยการจดหาลกคาใหแกบรษททกเดอน ทงน ตงแตบรษทเรมจายคาบรการจนถงปจจบน ยงไมพบวา บรษทไดรบลกคาจากการจางบรการดงกลาว จงม ขอสงเกตวา บรษทจายเงนใหกบบคคลรายนเพอประโยชนของบรษทในการหาลกคาและไดรบบรการดาน การตลาดจรงหรอไม อยางไรกด ในการตรวจสอบรายการดงกลาว ผสอบบญชตรวจสอบเพยงสญญาจางบรการ ดานการตลาดและเอกสารประกอบการบนทกบญชเทานน แตไมพบการตรวจสอบความมตวตนของบคคลดงกลาว รวมถงตรวจสอบความผดปกตของรายการดงกลาว เพอใหมนใจวางบการเงนโดยรวมไมไดแสดงขอมลทขดตอ

ขอเทจจรงอยางมสาระส�าคญซงเปนผลมาจากการทจรต

การประเมนการใชดลยพนจของผบรหารและการตรวจประมาณการทางบญชทส�าคญของผบรหาร ผสอบบญชมความรบผดชอบในการตรวจสอบประมาณการทางบญช ประมาณการมลคายตธรรมทางบญช และการเปดเผยขอมลทเกยวของกบประมาณการดงกลาว เพอใหไดหลกฐานการสอบบญชทเพยงพออยางเหมาะสม วารายการดงกลาวมการวดมลคาและเปดเผยขอมลอยางสมเหตสมผล และเพยงพอหรอไม ทงน จากการตรวจ งานสอบบญช ยงคงพบขอบกพรองทส�าคญเกยวกบการตรวจประมาณการทางบญช เชน ไมพบการประเมนความสมเหตสมผลของขอสมมตทมนยส�าคญและวธการประมาณการทบรษทใชในการจดท�าประมาณการทางบญช เชน การประมาณการคาเผอหนสงสยจะสญ คาเผอการดอยคาของสนทรพย มลคายตธรรมทใชในการค�านวณคาความนยม เปนตน ไมพบการตรวจสอบความถกตองและเหมาะสมของแหลงทมาของขอมลทน�ามาใชประมาณการมลคายตธรรม ไมพบการประเมนการใชดลยพนจของผบรหารในการจดท�าประมาณการทางบญชวา มขอบงชถงความ ล�าเอยงของผบรหารหรอไม ทงน ขอบงชดงกลาวอาจกระทบตอขอสรปของผสอบบญชเกยวกบความเหมาะสม ของการประเมนความเสยงของผสอบบญชและการตรวจสอบทเกยวของ

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

การตรวจสอบกลมกจการ กจการจ�านวนมากในปจจบนขยายธรกจเพอเพมขดความสามารถในการท�าก�าไร โดยการลงทนในบรษทอน ทงทอยในประเทศและตางประเทศ โดยในหลายกรณผสอบบญชหลกทรบผดชอบในการตรวจสอบงบการเงนรวมของกลมกจการ (“ผสอบบญชหลก”) อาจเปนคนละรายกบผสอบบญชทรบผดชอบในการตรวจบรษทยอย และ บรษทรวมตาง ๆ (“ผสอบบญชของสวนประกอบ”) ทงน ผสอบบญชหลกตองปฏบตงานตรวจสอบกลมกจการและ ใชผลงานของผสอบบญชของสวนประกอบเพอใหไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอในการ แสดงความเหนตองบการเงนรวมของกลมกจการ กลาวคอ ผสอบบญชหลกตองประเมนความสามารถทางวชาชพของผสอบบญชของสวนประกอบ รวมถงสอสารกบผสอบบญชของสวนประกอบอยางชดเจนเกยวกบลกษณะ ระยะเวลา และขอบเขตของการวางแผนการตรวจสอบ วธการประเมนความเสยงและวธการตรวจสอบ รวมถง ขอบกพรองทตรวจพบ เพอใหการปฏบตงานตรวจสอบกลมกจการเปนในทศทางเดยวกน อยางไรกด จากการ ตรวจสอบพบขอสงเกตในเรองการตรวจสอบกลมกจการดงน

ความเหมาะสมของการก�าหนดระดบความมสาระส�าคญของกลมบรษท

ไมพบการทบทวนระดบความมสาระส�าคญส�าหรบงบการเงนรวมของกลมกจการโดยรวมและสอสารความมสาระส�าคญดงกลาวใหแกผสอบบญชของสวนประกอบ เพอน�าไปพจารณาในการปฏบตงานตรวจสอบงบการเงนของสวนประกอบ ไมพบการพจารณาผลรวมของการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงในงบการเงนของสวนประกอบทไมถกแกไข (uncorrected misstatements) ในการพจารณาแสดงความเหนตองบการเงนรวมของกลมกจการ

ความเพยงพอของการตรวจสอบกลมกจการ

การปฏบตงานตรวจสอบกลมกจการอาจไมเพยงพอ เนองจากผสอบบญชหลกมกขอใหผสอบบญชของ สวนประกอบสงหนงสอยนยนความเปนอสระและกรอกแบบสอบถามเกยวกบการตรวจสอบเทานน โดยผสอบบญชหลกมไดปฏบตงานอนทส�าคญเพอใหไดหลกฐานการสอบบญชทเพยงพอและเหมาะสมในการแสดงความเหนตอ งบการเงนรวมของกลมกจการ ตวอยางเชน สอสารแนวทางการตรวจสอบกบผสอบบญชของสวนประกอบ ท�าความเขาใจการประเมนความเสยงและการวางแผนการตรวจสอบของสวนประกอบของกลมกจการโดยรวม สอบทานกระดาษท�าการของผสอบบญชของสวนประกอบทมนยส�าคญ

การตรวจสอบสนคาคงเหลอ สนคาคงเหลอถอเปนรายการส�าคญรายการหนงในงบการเงน โดยเฉพาะส�าหรบบรษททประกอบธรกจ ผลตและจ�าหนายสนคา ดงนน ก.ล.ต. จงใหความสนใจในการตรวจสอบรายการดงกลาวเปนพเศษ ทงน จากการ ตรวจสอบการปฏบตงานของผสอบบญชในภาพรวมนน พบขอบกพรองในเรองความเพยงพอและเหมาะสมของการ ตรวจสอบรายการดงกลาว ดงน

การเลอกตวอยางไมเพยงพอและเหมาะสม

วธการเลอกตวอยางไมเหมาะสม โดยไมครอบคลมสนคาคงเหลอทกประเภท หรอไมบนทกวธทใชในการเลอกตวอยาง การก�าหนดขนาดตวอยางไมเพยงพอทจะเปนตวแทนทเหมาะสมของประชากรทงหมด และไมเพยงพอท จะลดความเสยงจากการเลอกตวอยางใหอยในระดบทต�าพอทจะยอมรบได

25

การประเมนความสมเหตสมผลของขอสมมตหรอประมาณการโดยผบรหาร

ไมพบการประเมนความเหมาะสมของการเปลยนนโยบายบญชส�าหรบสนคาคงเหลอ ไมพบการตรวจสอบความสมเหตสมผลของขอสมมตทใชในการประมาณคาเผอการลดมลคาของสนคา คงเหลอ ไมพบการตรวจสอบความเหมาะสมของนโยบายการรบคนสนคา และอตรารอยละทน�ามาค�านวณคาเผอสนคารบคน

ความเพยงพอและเหมาะสมของการตรวจสอบสนคาคงเหลอ

การตรวจสอบการค�านวณมลคาสทธทจะไดรบ (“NRV”) ของสนคาคงเหลอไมเหมาะสม เชน ไมไดใชราคาขายทเปนปจจบนในการค�านวณ NRV หรอเปรยบเทยบราคาทนของสนคาชนดหนงกบราคาขายของสนคาอกชนดหนงแทนทจะเปรยบเทยบราคาขายของสนคาชนดเดยวกน เปนตน การเขาสงเกตการณการตรวจนบสนคาคงเหลอไมเพยงพอและเหมาะสม เชน ไมพบการวางแผนการเขาสงเกตการณการตรวจนบสนคาคงเหลอ การก�าหนดขอบเขตและวธการสมเลอกรายการเพอทดสอบการตรวจนบไมเพยงพอหรอไมเหมาะสม ไมพบการตรวจตดยอดสนคาคงเหลอ ไมพบการตรวจสอบความมตวตนและปรมาณของสนคาทไมสามารถเขาสงเกตการณการตรวจนบได ไมตดตามหาสาเหตของผลตางจากการตรวจนบ ไมทดสอบการ กระทบยอดในกรณทวนทตรวจนบไมใชวนสนงวด และไมพบการตรวจสอบรายงานสนคาคงเหลอทใชการตรวจนบกบยอดคงเหลอตามบญช ณ วนทตรวจนบ เปนตน ไมพบการตรวจสอบตนทนตอหนวยของสนคาคงเหลอ ณ วนสนงวด การทดสอบมลคาเสอมสภาพ (obsolete or slow moving) ของสนคาคงเหลอไมเพยงพอ หรอไมพบการทดสอบเรองดงกลาว

การสอบทานงาน

การปฏบตงานสอบบญชสวนใหญนน ท�าโดยผชวยผสอบบญชซงมความรความสามารถและมประสบการณนอยกวาผสอบบญชทรบผดชอบงาน (engagement partner และ signing partner) และ EQCR ดงนน เพอใหงานสอบบญชมคณภาพและมประสทธภาพ ผสอบบญชทรบผดชอบงานและ EQCR จงควร สอบทานงาน และควบคมการท�างานของผชวยผสอบบญชอยางเพยงพอและเหมาะสม อยางไรกด จากการ ตรวจสอบ พบขอบกพรองตาง ๆ ทอาจแสดงใหเหนวา การสอบทานงานของผสอบบญชทรบผดชอบงานและ EQCR ยงไมเพยงพอและเหมาะสม ตวอยางเชน ผชวยผสอบบญชพบขอผดพลาดจากการตรวจสอบรายการ เชน การบนทกรบรรายไดในชวงสนงวดไม ถกตองตามงวดบญช การบนทกรายการสนคาระหวางทางผดงวดบญช การจดประเภทรายการไมถกตอง แตกลบสรปผลในกระดาษท�าการวารายการดงกลาวบนทกบญชอยางถกตองและเหมาะสม รวมถงไมพบการพจารณาขยายขอบเขตการตรวจสอบในเรองดงกลาว แตผสอบบญชทรบผดชอบงาน และ EQCR ลงลายมอชอสอบทานกระดาษท�าการทเกยวของ โดยไมไดมขอสงเกตตอกรณดงกลาวแตอยางใด ในบางกรณผสอบบญชออกรายงานของผสอบบญชกอนทจะไดรบหลกฐานทเหมาะสมอยางเพยงพอในการสรปผลการตรวจสอบเรองตาง ๆ เชน ไมไดรบค�าตอบกลบค�าขอยนยนจากธนาคารและไมไดใชวธการตรวจสอบอนทดแทน ในกระดาษท�าการระบถงขอบกพรองทพบจากการตรวจสอบ แตไมพบวามการประเมนผลกระทบของ ขอบกพรองดงกลาววา กระทบตอความถกตองของขอมลทางการเงนและรายงานทางการเงนทเกยวของหรอไม เปนตน

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

หลกฐานการสอบบญช (audit evidence) เพอใหผสอบบญชสามารถแสดงความเหนตองบการเงนไดอยางถกตอง และเหมาะสมกบสถานการณ ผสอบบญชควรออกแบบและใชวธการตรวจสอบเพอใหไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอใน การสรปผลการตรวจสอบ อยางไรกด ผสอบบญชไมไดบนทกขอมลและรวบรวมหลกฐานการสอบบญชไวในกระดาษท�าการอยางเพยงพอและเหมาะสม จงมขอสงเกตวาผสอบบญชไดปฏบตงานตรวจสอบอยางเพยงพอแลวหรอไมโดยตวอยางขอบกพรองทพบมดงน

เอกสารหลกฐานส�าหรบการตรวจสอบบญชลกหนการคา

ผสอบบญชไดรบค�าตอบกลบค�าขอยนยนทางจดหมายอเลกทรอนกสหรอไดรบเปนส�าเนาจากเครองโทรสาร และน�ามาใชเปนหลกฐานในการตรวจสอบความมตวตนและความถกตองของลกหนการคา โดยไมพบวาผสอบบญชไดใชวธการตรวจสอบอนในการพจารณาความนาเชอถอของหลกฐานการสอบบญชทไดรบดงกลาว ผสอบบญชไมไดทดสอบความถกตองของรายงานการแยกอายลกหนการคากอนทจะน�ามาใช ซงอาจกระทบตอความถกตองของจ�านวนคาเผอหนสงสยจะสญทรบร และการเปดเผยขอมลการแยกอายลกหนการคา ในหมายเหตประกอบงบการเงน ในการพจารณาความเพยงพอของการตงคาเผอหนสงสยจะสญ ไมพบการใชวธการตรวจสอบเพอตรวจสอบ ความสามารถในการช�าระเงนของลกหน เชน ตรวจสอบเอกสารการรบช�าระเงนหลงวนสนงวดส�าหรบหนคางช�าระ เปนตน

เอกสารหลกฐานส�าหรบการตรวจสอบบญชสนทรพยถาวร

ไมพบการตรวจสอบความเหมาะสมของการปนสวนคาเสอมราคาของสนทรพยถาวรเปนตนทน จงอาจสงผลใหกจการบนทกบญชคาใชจายและตนทนอยางไมเหมาะสม เอกสารหลกฐานการตรวจสอบรายการสนทรพยถาวรอาจไมเพยงพอเพอใชในการสรปผลในแตละ assertions เชน ไมพบการตรวจความมตวตนของทดน อาคารและอปกรณในกรณทสนทรพยถาวรเพมขนอยาง มสาระส�าคญ เปนตน

เอกสารหลกฐานส�าหรบการตรวจสอบบญชเงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด

ไมพบการสงค�าขอยนยนไปยงธนาคาร เพอใหมนใจวาบรษทบนทกหนสน และภาระผกพนทเกยวของ ครบถวน แมวา ณ วนสนงวด บรษทไมมยอดคงเหลอตามบญชกบธนาคารดงกลาว ในกรณทไมไดรบค�าตอบกลบค�าขอยนยนจากธนาคาร ไมพบการสงค�าขอยนยนเปนครงทสอง หรอไมไดท�า การตรวจสอบโดยใชวธอนเพมเตมเพอใหไดความเชอมนเกยวกบความถกตองของยอดคงเหลอเงนฝากธนาคารและภาระผกพนอนทตองเปดเผยในหมายเหตประกอบงบการเงน

เอกสารหลกฐานส�าหรบการตรวจสอบยอดยกมา

ผสอบบญชไมไดสอบทานกระดาษท�าการของผสอบบญชคนกอนและไมไดใชวธการตรวจสอบเฉพาะ เพอใหไดมาซงหลกฐานเกยวกบความถกตองของยอดยกมา ผสอบบญชไมไดค�านงถงผลการประเมนความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปน สาระส�าคญทผสอบบญชคนกอนประเมนไว และไมพบการบนทกลกษณะ ระยะเวลา และขอบเขตของการตรวจสอบทผสอบบญชคนกอนใชในการปฏบตงานสอบบญชส�าหรบแตละบญช เพอใชพจารณาถงความถกตองของยอดยกมา นอกจากน ในบางกรณผสอบบญชไมไดบนทกเหตผลวาเหตใดจงใหความเชอมนในวธการตรวจสอบทผสอบบญช

27

คนกอนใชในการปฏบตงานสอบบญช โดยมเพยงขอสรปวายอดยกมาและนโยบายการบนทกบญชของยอดยกมานน ถกตองครบถวน

การตรวจสอบรายการระหวางบคคลหรอกจการทเกยวของกน ผบรหารของบรษทจดทะเบยนสวนใหญมกมแรงกดดนในการเพมก�าไรสทธของบรษท ดงนน ผบรหารจง อาจปรบเปลยนประมาณการหรอการท�ารายการตาง ๆ เพอใหผลการด�าเนนงานดขน ซงรายการระหวางบคคลหรอ กจการทเกยวของกนนนเปนชองทางหนงทงายแกการตกแตงตวเลขในงบการเงน เชน การท�ารายการซอขายทไม เกดขนจรง หรอการซอขายดวยราคาทแตกตางไปจากราคาตามธรกจปกตเพอถายโอนก�าไรหรอแสดงรายไดทเกนกวาความเปนจรง ผสอบบญชจงควรพจารณาความเสยงดงกลาวและวางแผนการตรวจสอบรายการระหวางบคคลหรอกจการทเกยวของกนอยางเพยงพอและเหมาะสม อยางไรกด จากการตรวจสอบ พบวาในหลายกรณ ผสอบบญชยงตรวจสอบรายการดงกลาวไมเพยงพอและเหมาะสมในเรองดงตอไปน ไมพบวาผสอบบญชไดตรวจสอบความถกตองและครบถวนของขอมลรายการระหวางบคคลหรอกจการทเกยวของกน หรอใชวธการตรวจสอบอนนอกเหนอจากการสอบถามผบรหาร เพอใหเชอมนวา บรษทไดบนทกบญชและเปดเผยรายการระหวางบคคลหรอกจการทเกยวของกนถกตองและครบถวนแลว ในการตรวจสอบการเปดเผยรายการและนโยบายการก�าหนดราคากบกจการทเกยวของกน ไมพบวา ผสอบบญชไดตรวจสอบเพอใหไดหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอในการสรปผลวาบรษทขายสนคาใหแกบคคลหรอกจการทเกยวของกนในราคาเทยบเคยงไดกบบคคลภายนอกตามทเปดเผยไวในหมายเหตประกอบ งบการเงน

การใชผลงานของผเชยวชาญของฝายบรหาร ในการค�านวณหรอประมาณการมลคาของรายการตาง ๆ ทมความซบซอน เชน มลคายตธรรมของสนทรพย มลคาปจจบนของผลประโยชนพนกงาน คาสนไหมทดแทน และการค�านวณทางคณตศาสตรประกนภยนน ฝายบรหารของบรษทอาจวาจางผเชยวชาญทมความร ความสามารถ และประสบการณในเรองนนมาประมาณการมลคาดงกลาวเพอใหขอมลทใชในการจดท�างบการเงนมความนาเชอถอ อยางไรกด ผสอบบญชซงเปนผรบผดชอบในการแสดงความเหนตองบการเงนจ�าเปนตองประเมนความสามารถ และความเทยงธรรมของผเชยวชาญท�าความเขาใจเกยวกบผลงานของผเชยวชาญ และประเมนความเหมาะสมของผลงานของผเชยวชาญนนในเชงหลกฐานการ สอบบญชส�าหรบสงทผบรหารใหการรบรองทเกยวของ อยางไรกด จากการตรวจสอบ พบวา ผสอบบญชยงคงม ขอบกพรองเกยวกบการปฏบตงานในเรองความเพยงพอของการประเมนความสามารถของผเชยวชาญ ความสมเหตสมผลของขอสมมตทผเชยวชาญใช และการพจารณาความสมพนธกน ความครบถวน และถกตองของแหลงขอมลทผเชยวชาญน�ามาใช ตวอยางเชน ผสอบบญชไมไดตรวจสอบการประมาณการส�ารองคาสนไหมทอาจจะเกดขนอยางเพยงพอ เนองจากไมพบ การประเมนวธการค�านวณประมาณการดงกลาวทผเชยวชาญใช วาเหมาะสมและเปนไปตามขอก�าหนดของ ส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภยแลวหรอไม ไมพบการประเมนความรความสามารถของผเชยวชาญ และการประเมนวาขอมลทน�ามาใชในการค�านวณภาระผกพนผลประโยชนพนกงานเปนปจจบนหรอไม อยางไร

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

การตรวจสอบการด�าเนนงานตอเนอง โดยทวไปฝายบรหารจะจดท�างบการเงนตามหลกการด�าเนนงานตอเนอง หากคาดวากจการจะสามารถด�าเนนงานอยางตอเนองตอไปในอนาคตได เวนแตผบรหารมความตงใจทจะเลกกจการหรอหยดด�าเนนงาน หรอ ไมสามารถด�าเนนงานตอเนองตอไปได ทงน ผสอบบญชมความรบผดชอบในการไดมาซงหลกฐานการสอบบญช ทเหมาะสมอยางเพยงพอเกยวกบความเหมาะสมของการใชขอสมมตเรองการด�าเนนงานตอเนองในการจดท�าและการแสดงรายการในงบการเงนของผบรหาร รวมถงขอสรปวามความไมแนนอนทมสาระส�าคญเกยวกบความสามารถในการด�าเนนงานตอเนองของกจการหรอไม อยางไรกด จากการตรวจสอบในปทผานมา พบวาในหลายกรณผสอบบญชยงคงมขอบกพรองในการตรวจสอบการด�าเนนงานตอเนองในเรองตาง ๆ ดงน

ความเพยงพอและเหมาะสมของการวางแผนและตรวจสอบการด�าเนนงานตอเนอง

บรษทมขอบงชวาบรษทอาจไมสามารถด�าเนนงานไดอยางตอเนอง แตในขนตอนการวางแผนการตรวจสอบผสอบบญชประเมนความเสยงเรองดงกลาวอยในระดบปานกลาง สงผลใหการก�าหนดขอบเขตและวธการตรวจสอบอาจไมเพยงพอและเหมาะสม ในกรณทมขอบงชวาบรษทอาจไมสามารถด�าเนนงานไดอยางตอเนอง เชน กจการมหนสนหมนเวยนมากกวาสนทรพยหมนเวยนเปนจ�านวนมาก ผลการด�าเนนงานจากกจกรรมหลกขาดทนอยางตอเนอง เปนตน ผสอบบญชไมไดปฏบตงานตรวจสอบอนเพมเตม เพอใหไดหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอในการสรปผลเกยวกบความเหมาะสมของการใชขอสมมตเรองการด�าเนนงานตอเนองในการจดท�าและการแสดงรายการในงบการเงน เชน ไมพบการตรวจสอบแผนการปรบโครงสรางหน แผนธรกจในอนาคต ประมาณการกระแสเงนสดของกจการ และการสนบสนนจากบรษทใหญ หรอในบางกรณ ผสอบบญชใชเพยงการสอบถามผบรหารของบรษทในการตรวจสอบขอสมมตทใชในการจดท�าประมาณการกระแสเงนสดของกจการ เปนตน

ความเพยงพอและเหมาะสมของการตรวจสอบการเปดเผยขอมลในเรองความไมแนนอนเกยวกบความสามารถในการด�าเนนงานอยางตอเนอง

ผสอบบญชเพมวรรคเนนขอมลและเหตการณในรายงานของผสอบบญชอยางไมเหมาะสม หรอผสอบบญชไมไดพจารณาความเพยงพอและเหมาะสมของการเปดเผยขอมลเรองการด�าเนนงานตอเนองในหมายเหตประกอบงบการเงน เชน บรษทเปดเผยเพยงเหตการณทส�าคญซงเปนเหตใหเกดขอสงสยทมนยส�าคญเกยวกบความสามารถในการด�าเนนงานตอเนองของกจการ แตมไดเปดเผยแผนการแกไขปญหาของผบรหาร เปนตน บรษทเปดเผยในหมายเหตประกอบงบการเงนวาบรษทใหญใหการรบรองวาจะเปนผสนบสนนทางการเงนแกบรษท และรบผดชอบตอภาระหนสนระหวางกลมบรษททงในปจจบนและทจะเกดขนในอนาคต อยางไรกด ผบรหารของบรษทใหญไมไดออกหนงสอยนยนการสนบสนนทางการเงนใหแกบรษทแตอยางใด แตผสอบบญชสรปวาบรษทสามารถด�าเนนงานไดอยางตอเนอง ดงนน ขอสรปดงกลาวจงเปนขอสรปทอาจไมเหมาะสมและมผลกระทบตอการแสดงความเหนตองบการเงน

29

การใชวจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยงผประกอบวชาชพ มาตรฐานการสอบบญชก�าหนดใหผสอบบญชตองวางแผนและปฏบตงานตรวจสอบงบการเงนโดยใชวจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยงผประกอบวชาชพตอขอมลของกจการ โดยค�านงถงสถานการณแวดลอมทอาจมอย เชน การทจรต ขอผดพลาด กฎหมายและขอบงคบทเกยวของกบกจการทตรวจสอบ ซงเปนเหตใหขอมลในงบการเงนขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระส�าคญ ดงนน ผสอบบญชจงควรปฏบตงานตรวจสอบโดยประเมนหลกฐานการสอบบญชอยางระมดระวงรอบคอบ และควรตงขอสงสยตอสถานการณทอาจชใหเหนถงการทจรตหรอขอผดพลาด อยางไรกด จากการตรวจสอบพบวาผสอบบญชยงใชวจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยงผประกอบวชาชพไมเพยงพอ ตวอยางเชน ไมไดพจารณาตงคาเผอการลดมลคาสนคาคงเหลอทงทมลคาสทธทจะไดรบต�ากวาตนทนของสนคาคงเหลอ กจการมรายการซอสนคาระหวางบรษททเกยวของกนทไมเปนไปตามระเบยบวธปฏบตของบรษท ซงก�าหนดใหมกระบวนการเขายนเสนอราคาจากผขายอยางนอย 3 ราย โดยพบวารายการซอบางรายการไมมผยนเสนอราคาหรอผยนเสนอราคาเปนบรษทในกลมเดยวกนกบผขาย แตไมพบการระบขอบกพรองดงกลาวในกระดาษท�าการ หรอการตรวจสอบเพมเตมเพอใหเชอมนไดวาการท�ารายการดงกลาวอยภายใตระบบการควบคมทมประสทธผลและมความสมเหตสมผลตามปกตธรกจ บรษทมผลขาดทนจากการด�าเนนงานอยางมสาระส�าคญ บรษทผผลตสนคารายใหญทสงสนคาใหบรษทไดหยดการผลต และบรษทไมสามารถจดหาสนคาใหกบลกคาได สถานการณดงกลาวอาจเปนขอบงชวากจการไมสามารถด�าเนนงานไดอยางตอเนอง อยางไรกด ผสอบบญชไมไดน�าขอบงชดงกลาวมาพจารณาในการประเมนความเหมาะสมของการใชขอสมมตเรองการด�าเนนงานตอเนองในการจดท�างบการเงน

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

314

การวเคราะหเชงลกถงสาเหตของข อบกพรองทพบ

หนงในเปาหมายทส�าคญของ ก.ล.ต. คอ การยกระดบคณภาพงานสอบบญชทงในระดบส�านกงานสอบบญช และระดบงานสอบบญชใหมคณภาพทดเทยมกบมาตรฐานสากล เพอสรางความนาเชอถอของรายงานทางการเงน อนจะกอใหเกดความเชอมนตอตลาดทนไทย ทงน จากการตรวจในรอบปทผานมา ก.ล.ต. เหนถงความตงใจของ ส�านกงานสอบบญชและผสอบบญชในการปรบปรงและพฒนาคณภาพงานสอบบญชใหสอดคลองกบมาตรฐานวชาชพมากขน ซงการปรบปรงดงกลาวอาจตองอาศยเวลาเพอวเคราะหสาเหตหลกทกอใหเกดปญหา รวมถงหา มาตรการในการแกไขใหตรงจด ก.ล.ต. จงศกษาและรวบรวมหาสาเหตหลกทกอใหเกดขอบกพรองของแตละ ส�านกงานสอบบญช โดยมงหวงใหทกฝายทเกยวของน�าขอมลทไดจากการวเคราะหปญหาดงกลาวไปพจารณาและ ด�าเนนการแกไขตอไป ขอบกพรองส�าคญทพบจากการตรวจทานระบบการควบคมคณภาพงานสอบบญชในระดบส�านกงาน สอบบญชและระดบงานสอบบญช อาจมสาเหตมาจากปจจยดงตอไปน ผสอบบญชอาจยงมความเขาใจในลกษณะการด�าเนนธรกจของบรษทไมเพยงพอ ในขณะเดยวกนผบรหาร และผจดท�างบการเงนอาจยงไมมความรความเขาใจเกยวกบมาตรฐานการรายงานทางการเงนและการจดท�า งบการเงนอยางเพยงพอ ซงอาจสงผลใหเกดความเขาใจทไมตรงกนระหวางสองฝาย และอาจน�าไปสการรบรและ แสดงรายการในงบการเงนทไมถกตองและเหมาะสม

แรงผลกดนและการสอสารจากหวหนาส�านกงานสอบบญชยงไมเพยงพอทจะท�าใหพนกงานทกคนเหนถงความส�าคญของคณภาพงานสอบบญช รวมถงการตระหนกถงบทบาทและหนาทของตนอยางชดเจน

การขาดแคลนบคลากรในวชาชพสอบบญช เนองจากอตราการลาออกของบคลากรในวชาชพสอบบญชสง

ขน ประกอบกบจ�านวนผทสนใจเขามาท�างานในวชาชพสอบบญชทงบณฑตทเพงจบการศกษาและบคลากรทมประสบการณท�างานยงไมเพยงพอกบความตองการของส�านกงานสอบบญชทตองการบคลากรทเพมขน

เครองมอชวยในการสอบบญชยงไมเพยงพอและเหมาะสมตอการปฏบตงาน เชน คมอการสอบบญชและแนวการสอบบญชไมไดถกปรบปรงใหเปนไปตามมาตรฐานการสอบบญชทมผลบงคบใชในปจจบน คมอดงกลาว อาจขาดค�าอธบายทชดเจนหรอไมไดออกแบบมาใหเออตอผใชงานในการเชอมโยงขนตอนการสอบบญชตงแตการ วางแผนงานสอบบญช กระบวนการตรวจสอบ การสรปผลการตรวจสอบ หรอไมไดออกแบบส�าหรบการสอบบญช ของธรกจทมลกษณะเฉพาะ เปนตน การวางแผนและการมอบหมายงานไมเหมาะสม โดยมอบหมายงานทมความซบซอนซงจ�าเปนตองใช ประสบการณและดลพนจในการตดสนใจใหแกบคลากรทมประสบการณนอยหรอความเขาใจไมเพยงพอ ผสอบบญชไมไดใชวจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยงผประกอบวชาชพอยางเพยงพอในการวางแผน และปฏบตงานสอบบญช บคลากรไมไดรบการอบรมทเพยงพอและเหมาะสมเพอใหมความรความสามารถในการปฏบตงานอยางมคณภาพ ส�านกงานสอบบญชบางแหงยงไมมหนวยงาน/บคลากรสนบสนนดานเทคนคหรอระบบการใหค�าปรกษา ส�าหรบกรณทพบประเดนทส�าคญ เพอใหค�าแนะน�าแกทมตรวจสอบและแกปญหาไดอยางถกตองและเหมาะสม

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

ระบบการสอบทานงานยงไมมคณภาพเพยงพอ ทงในสวนของความรความสามารถและประสบการณของ ผสอบทานงาน เชน ผชวยผสอบบญชอาวโส หนสวนผรบผดชอบงาน EQCR เปนตน รวมถงการมสวนรวมของผสอบทานงานยงไมเพยงพอและผสอบทานงานอาจไมไดใหค�าแนะน�าแกทมตรวจสอบอยางทนทวงท นอกจากน พบวา ส�านกงานสอบบญชบางแหงยงไมไดออกแบบเครองมอทมประสทธภาพในการตดตามผลการปฏบตงาน ของ EQCR เพอใชในการตรวจทานความเพยงพอและเหมาะสมในการปฏบตงานของ EQCR วาเปนไป ตามทมาตรฐานการสอบบญชก�าหนด อกทงยงพบวา การจดใหม EQCR ทมคณสมบตเหมาะสมในส�านกงาน ขนาดเลกยงคงเปนปญหาในทางปฏบต แรงกดดนจากคาธรรมเนยมวชาชพทอาจไมเพยงพอทจะท�าใหงานสอบบญชมคณภาพได ซงถอเปน ปญหาส�าคญทผประกอบวชาชพสอบบญชตองเผชญในปจจบน ทงน จากขอจ�ากดทางดานรายรบท�าใหส�านกงาน สอบบญชตองควบคมตนทนโดยการจ�ากดก�าลงคน ซงอาจสงผลใหการท�างานไมมคณภาพเทาทควร หรอในบางกรณผสอบบญชไมมความเชยวชาญในการตรวจสอบบางเรอง แตกไมพจารณาจางผเชยวชาญมาชวยในการ ตรวจสอบเพอใหไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอ เนองจากขอจ�ากดดานตนทน นอกจากน ปญหาคาธรรมเนยมวชาชพทต�าเกนไปยงเปนอปสรรคตอการดงดดบคลากรทมความรความสามารถ ไวกบส�านกงานสอบบญช รวมถงไมสามารถปรบปรงและพฒนาคณภาพงานสอบบญชใหมประสทธภาพมากยงขน เชน ไมมเงนทนในการพฒนาเครองมอชวยในการสอบบญชและไมสามารถจดอบรมแกบคลากรไดอยางสม�าเสมอ และเพยงพอ เปนตน กรรมการตรวจสอบ (audit committee) มบทบาทส�าคญตอคณภาพงานสอบบญช เนองจาก กรรมการตรวจสอบมหนาทใหความเหนเกยวกบความเหมาะสมของผสอบบญช สอบทานใหบรษทมการรายงาน ทางการเงนอยางถกตองและพอเพยง และสอบทานใหบรษทมระบบการควบคมภายในและการตรวจสอบภายในท มความเหมาะสมและมประสทธผล ดงนน กรรมการตรวจสอบจงควรสอสารและใหความรวมมอกบผสอบบญช ในการสอบทานและตรวจสอบงบการเงนอยางสม�าเสมอ เพอใหมนใจวาผสอบบญชปฏบตงานอยางมคณภาพ อยางไรกด ทผานมาในบางกรณกรรมการตรวจสอบอาจยงไมสามารถปฏบตหนาทไดอยางเพยงพอและเหมาะสม การสรางและพฒนาทศนคตทด รวมถงการใหคณคาตอคณภาพงานสอบบญชของผมสวนไดสวนเสย (stakeholders) ไมวาจะเปนผบรหาร นกลงทน ฯลฯ ยงไมเพยงพอ ท�าใหขาดแรงกระตนตอผประกอบวชาชพ สอบบญชในการใหความส�าคญกบคณภาพงานสอบบญช มาตรฐานวชาชพบางฉบบอาจยากตอการท�าความเขาใจและการน�ามาปฏบต รวมถงการเผยแพรและให ความรเกยวกบมาตรฐานวชาชพดงกลาวแกผทเกยวของ เชน ผสอบบญช และผท�าบญช เปนตน ยงไมม ประสทธภาพเพยงพอ ขาดการสนบสนนจากผเกยวของทส�าคญในการหาแนวทางการพฒนาคณภาพงานสอบบญชรวมกน ทงผสอบบญช ผใชงบการเงน ผบรหาร และหนวยงานก�ากบดแล

33

ตวอยางในการปรบปรงคณภาพงานสอบบญช

5รา

ยงาน

สรปก

จกรร

มการ

ตรวจ

คณภา

พงาน

สอบบ

ญช

1 มก

ราคม

255

6 -

31 ธ

นวาค

ม 25

56

ในการปรบปรงระบบการควบคมคณภาพใหเปนไปตามทมาตรฐานการควบคมคณภาพก�าหนด ส�านกงานสอบบญชควรใหความส�าคญกบขอบกพรองในองคประกอบตาง ๆ โดยวเคราะหหาสาเหตทท�าใหเกดขอบกพรองและหาแนวทางแกไข ซงส�านกงานสอบบญชควรก�าหนดแผนการแกไข ขนตอนการด�าเนนการหลก ระยะเวลาในการด�าเนนการ ผรบผดชอบในการด�าเนนการแกไข ผลลพธทคาดหวง รวมถงตวชวดความส�าเรจ เพอใหกระบวนการแกไขบรรลวตถประสงคทวางไว ขอบกพรองในแตละเรองอาจมแนวทางการแกไขทแตกตางกนไดขนอยกบสภาพแวดลอมของแตละส�านกงานสอบบญช ดงนน ส�านกงานสอบบญชจงตองวเคราะหสาเหตของขอบกพรองและวางแผนการแกไขใหเหมาะสมกบสถานการณของส�านกงานสอบบญช ทงน ก.ล.ต. ไดสรปตวอยางแนวทางแกไขส�าหรบแตละองคประกอบ ซงส�านกงานสอบบญชอาจน�าไปใชเปนแนวทางเบองตนในการวางแผนปรบปรงระบบการควบคมคณภาพงานสอบบญช ดงน

1. ความรบผดชอบของผน�าตอคณภาพภายในส�านกงานการปฏบตตามนโยบายเรองการปฏบตงานสอบบญชยงไมสม�าเสมอและมขอบกพรองเปนจ�านวนมาก

หวหนาส�านกงานสอบบญชควรใหความส�าคญเรองการน�านโยบายทเกยวของกบการควบคมคณภาพของส�านกงานสอบบญชไปปฏบตอยางทวถงและสม�าเสมอ โดยดแลใหงานสอบบญชแตละงานเปนมาตรฐานเดยวกนรวมถงเปนไปตามทนโยบายและมาตรฐานวชาชพก�าหนด จดใหมมาตรการทท�าใหมนใจวาผสอบบญชและ EQCR มการควบคมและสอบทานงานของทมตรวจสอบอยางเพยงพอภายในเวลาทเหมาะสม มอบหมายใหมผรบผดชอบในการปรบปรงคมอการสอบบญชและแนวการสอบบญชใหเปนไปตามมาตรฐานการสอบบญชทบงคบใชในปจจบน ปรบปรงประสทธผลของกระบวนการตดตามผลการปฏบตงานสอบบญช เพอประเมนวา มขอบกพรองใดเปนขอบกพรองทส�าคญหรอเกดขนซ�า ซงตองด�าเนนการแกไขและสอสารใหพนกงานทราบในทนท

การก�าหนดนโยบายและวธปฏบตเกยวกบการตรวจสอบความเปนอสระในกรณทมบรษททเกยวของกนหลายบรษทยงไมเพยงพอ

หวหนาส�านกงานสอบบญชควรก�าหนดนโยบาย และวธปฏบตในเรองการตรวจสอบความเปนอสระกบบรษทในเครอ/กจการทเกยวของกนใหรดกมมากยงขน ซงรวมถงการพจารณางาน non-audit services แกบรษทในเครอ/กจการทเกยวของกน และกระบวนการตรวจสอบความขดแยงทางผลประโยชนของผถอหนทกรายอยางเพยงพอและเหมาะสม ประกอบกบมกระบวนการตดตามผลทมประสทธผล โดยอาจตองมการตดตามตรวจสอบความครบถวนและถกตองของการรายงานความขดแยงทางผลประโยชน รวมถงมบทลงโทษทเหมาะสมส�าหรบกรณดงกลาว

ก. ระดบสานกงานสอบบญช

35

การพจารณารบงานและการจดสรรทรพยากรบคคลยงไมเหมาะสม

ปรบปรงกระบวนการจดสรรและบรหารทรพยากรบคคลใหเหมาะสมกบปรมาณงาน รวมถงมอบหมายงาน ใหแกพนกงานทมความรความสามารถและประสบการณเพยงพอตอความรบผดชอบของงาน ซงอาจท�าควบคไปกบ การพจารณารบงานเพอใหมนใจวาไดค�านงถงทรพยากรบคคลทมอยกอนการรบงานแลว

2. ขอก�าหนดดานจรรยาบรรณทเกยวของการปฏบตตามขอก�าหนดดานจรรณยาบรรณทเกยวของยงไมเพยงพอและเหมาะสม

ส�านกงานสอบบญชตองระบบรษทในเครอ/กจการทเกยวของกนใหครบถวนเพอตรวจสอบวามสถานการณ ทกอใหเกดอปสรรคตอความเปนอสระหรอไม ส�านกงานสอบบญชและบรษทในเครอ/กจการทเกยวของกนทกแหงควรประเมนเรองความเปนอสระและความขดแยงทางผลประโยชนในขนตอนการพจารณารบงาน non-audit services จากลกคาทกราย รวมถง ก�าหนดใหมกระบวนการปรกษาหารอและการจดบนทกการใชดลยพนจในการพจารณารบงาน non-audit services เพอใหสามารถพสจนไดวา ไดมการไตรตรองในเรองขอบเขตการท�างานอยางเพยงพอแลววาการรบงานดงกลาวไมมประเดนทกระทบตอความเปนอสระของส�านกงานสอบบญช ส�านกงานสอบบญชควรก�าหนดนโยบายและวธปฏบตทเกยวของกบการตรวจสอบเรองความเปนอสระของพนกงาน outsource ของส�านกงานสอบบญชใหรดกมเพยงพอ เพอใหสามารถเชอมนไดวาพนกงานดงกลาวมความเปนอสระในการปฏบตงาน

3. การตอบรบงานและการคงไวซงความสมพนธกบลกคา การรวบรวมขอมลเพอใชในการพจารณารบงานไมเพยงพอ

ส�านกงานสอบบญชตองก�าหนดใหมการพจารณาขอมลทส�าคญทจ�าเปนตองไดมากอนการอนมตรบงาน สอบบญชและออกหนงสอตอบรบงานสอบบญช โดยส�านกงานสอบบญชตองจดบนทกการปฏบตงานในสวนทเปนเรองของการใชดลยพนจและหลกฐานหรอปจจยประกอบการพจารณา โดยเฉพาะอยางยงในเรองความซอสตยสจรตของผบรหารและการพจารณาเรองความเปนอสระ มการประเมนแลววาทรพยากรบคคลทมทกษะ ความรความสามารถ และเวลาเพยงพอในการปฏบตงาน นนได

กระบวนการประเมนความเสยงไมเพยงพอและเหมาะสม

ปรบปรงกระบวนการประเมนความเสยงใหมหลกเกณฑทเพยงพอทจะท�าใหมนใจไดวา มการใชดลพนจในการก�าหนดระดบความเสยงอยางเหมาะสม โดยมการพจารณาขอมล และปจจยเสยงอยางครบถวนกอนตดสนใจ รบงาน ส�านกงานสอบบญชควรบนทกวธการตอบสนองตอความเสยงทไดประเมนไวอยางเพยงพอและเหมาะสม เพอใหทมตรวจสอบสามารถน�าไปปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

4. ทรพยากรบคคลขนตอนการวางแผนก�าลงคนไมเหมาะสม

วางแผนก�าลงคนใหเพยงพอและเหมาะสมกบปรมาณงานโดยจดสรรบคลากรทมความรความสามารถ เพยงพอทจะสามารถปฏบตงานตามมาตรฐานวชาชพได

กระบวนการตดตามพนกงานทเขาอบรมไมเหมาะสม

ส�านกงานสอบบญชควรก�าหนดนโยบายและวธปฏบตทเกยวของกบการตดตามพนกงานทเขาอบรม ไมครบถวน เพอใหมนใจวาพนกงานดงกลาวมความรในการปฏบตงานอยางเพยงพอ เชน ก�าหนดใหพนกงาน ดงกลาวเขารบการอบรมซอมส�าหรบหลกสตรทขาดการอบรม หรอมอบเอกสารประกอบการอบรมใหพนกงาน ดงกลาวไปศกษาดวยตนเอง และมการทดสอบเพอใหมนใจวาพนกงานดงกลาวมความรความเขาใจในเนอหา อยางแทจรง เปนตน

ไมมการก�าหนดนโยบายและวธปฏบตส�าหรบพนกงาน outsource

กรณทส�านกงานสอบบญชมการวาจางพนกงาน outsource ส�านกงานสอบบญชควรก�าหนดนโยบาย และวธปฏบตโดยเฉพาะ เพอใชควบคมคณภาพงานของพนกงานดงกลาว ซงควรรวมถงการประเมนผลการปฏบตงานและการจายคาตอบแทนทท�าใหพนกงานดงกลาวตระหนกถงความคาดหวงของส�านกงานสอบบญช ในเรองคณภาพการท�างานและการปฏบตตามขอก�าหนดดานจรรยาบรรณ รวมถงส�านกงานสอบบญชตอง ดแลและตรวจสอบใหแนใจวาพนกงาน outsource ปฏบตตามนโยบายและวธปฏบตทวางไวอยางครบถวน

การก�าหนดเกณฑการประเมนผลการปฏบตของพนกงานไมเหมาะสม

ก�าหนดหลกเกณฑประเมนผลใหสะทอนคณภาพการปฏบตงานของพนกงาน และออกแบบวธปฏบตใน การประเมนผลงานในลกษณะทจะสงเสรมใหพนกงานตระหนกถงความส�าคญของคณภาพการท�างาน

5. การปฏบตงานผสอบบญชและ EQCR มสวนรวมในการปฏบตงานสอบบญชไมเพยงพอ

ส�านกงานสอบบญชควรก�าหนดใหผสอบบญชและ EQCR มสวนรวมในงานสอบบญชมากเพยงพอท จะมนใจวางานสอบบญชมคณภาพ ผสอบบญชสามารถแกปญหาในเรองทส�าคญตาง ๆ ไดอยางทนทวงทและสามารถออกรายงานการสอบบญชทเหมาะสมกบสถานการณได ส�านกงานสอบบญชควรก�าหนดใหผสอบบญชทลงนามในรายงานการสอบบญช (signing partner) มความรบผดชอบตอคณภาพของงานสอบบญชเชนเดยวกบผสอบบญชทรบผดชอบงาน (engagement partner)

การปฏบตงานสอบบญชไมเพยงพอตามทมาตรฐานการสอบบญชก�าหนด

ส�านกงานสอบบญชควรปรบปรงคมอการสอบบญชและแนวการสอบบญชใหเปนไปตามมาตรฐานการ สอบบญชและมาตรฐานการบญชทบงคบใชในปจจบน และจดใหมการฝกอบรมเกยวกบวธการตรวจสอบดงกลาว ใหแกพนกงานเพอใหพนกงานสามารถปฏบตงานไดอยางถกตองและเปนมาตรฐานเดยวกน

37

ก�าหนดใหมระบบการหารอผเชยวชาญดานเทคนคภายในส�านกงานสอบบญช หรอผเชยวชาญจากภายนอกส�านกงานสอบบญชในกรณทมประเดนทยากหรอมขอโตแยง โดยระบบดงกลาวควรรวมถงการก�าหนดเรองทมความส�าคญในระดบทควรน�ามาหารอเสมอ เชน เรองการด�าเนนงานตอเนอง และรายการหรอธรกรรมทมความซบซอน เปนตน รวมทงสรางวฒนธรรมทสนบสนนใหเกดการหารอและจดใหมทรพยากรบคคลและเครองมอสนบสนนอยางเพยงพอ ส�านกงานสอบบญชควรปรบปรงกระบวนการตดตามผลในระดบแตละงานสอบบญช โดยน�าผลการตดตามมาวเคราะหหาแนวทางการแกไขและสอสารใหทมตรวจสอบทราบเพอปรบปรงการปฏบตงานใหเพยงพอและเหมาะสมตอไป

6. การตดตามผลแนวทางและขนตอนการตดตามผลไมเพยงพอและเหมาะสม

ส�านกงานสอบบญชควรใหความส�าคญกบกระบวนการตดตามผล โดยเฉพาะอยางยงในการปฏบตงานโดยส�านกงานสอบบญชควรจดท�าแนวทางและขนตอนการตดตามผลใหครอบคลมถงขอก�าหนดของมาตรฐานการสอบบญชทส�าคญทกฉบบ และมรายละเอยดเพยงพอทจะท�าใหทมงานตดตามผลท�าการตดตามผลไดอยางมประสทธผล รวมถงมอบหมายใหผทมความรความสามารถเปนผรบผดชอบในการตดตามผล

ไมมการจดท�าแผนการด�าเนนการเพอตดตามผลการแกไขขอบกพรอง

ส�านกงานสอบบญชควรจดท�าแผนการด�าเนนการเพอตดตามผลการแกไขขอบกพรอง และตดตามผลการปรบปรงตามแผนงานทวางไวอยางเหมาะสม เพอใหมนใจวาบคลากรทเกยวของไดแกไขขอบกพรองทพบอยางครบถวนและเหมาะสม

ส�านกงานสอบบญชควรใหความส�าคญกบแนวทางการปรบปรงแกไขและวธปฏบตทเหมาะสม เพอใหงานสอบบญชมประสทธผลและประสทธภาพมากขน ผสอบบญชจงควรใชความระมดระวงในการปฏบตงานตรวจสอบเปนพเศษ โดยเฉพาะอยางยงในเรองการตรวจสอบบญชรายได การตรวจสอบเนอหาสาระ โดยใชการวเคราะหเปรยบเทยบและการใชวจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยงผประกอบวชาชพตลอดเวลาการปฏบตงานสอบบญช ทงน ก.ล.ต. ไดรวบรวมแนวทางการปรบปรงส�าหรบขอบกพรองส�าคญทพบจากการตรวจงานสอบบญชตามทแสดงในตารางหนาถดป ซงในบางครงส�านกงานสอบบญชอาจตองใชแนวทางรวมกนมากกวาหนงแนวทางส�าหรบการแกไขขอบกพรองบางเรอง

ข. ระดบงานสอบบญช

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

หวขอในการตรวจสอบ ตวอยางในการปรบปรงคณภาพงานสอบบญช

ตารางแสดงตวอยางในการปรบปรงคณภาพงานสอบบญชในระดบงานสอบบญช

การตรวจสอบบญชรายได

การตรวจสอบเนอหาสาระโดยใชการวเคราะห เปรยบเทยบ

ประเภทรายไดของกจการขนอยกบประเภทของอตสาหกรรมทกจการ ประกอบธรกจอย ดงนน การออกแบบวธการตรวจสอบอาจแตกตางกนไป โดยยกตวอยางในการปรบปรงเรองการตรวจสอบบญชรายได ดงน ในการตรวจสอบการรบรรายไดตามขนความส�าเรจของงานกอสราง ผสอบบญช ตองประเมนความสมเหตสมผลของประมาณการตนทนคา กอสรางทงสน และเปรยบเทยบอตราขนความส�าเรจดงกลาวกบความคบหนา ของโครงการ ผสอบบญชควรท�าการประเมนความเสยงจากการควบคมภายในเพอใชในการพจารณาก�าหนดกลยทธในการตรวจสอบเนอหาสาระของบญชรายไดใหมประสทธผลและประสทธภาพมากขน ผสอบบญชตองรวบรวมหลกฐานการสอบบญชใหเหมาะสมและ เพยงพอตอการสรปผลเกยวกบความถกตองตามควรของรายการบญชรายได ซงมความเสยงทมนยส�าคญ ในการพจารณาความถกตองของการบนทกบญชรายได ผสอบบญช ควรค�านงเนอหาสาระของการขายหรอการใหบรการมากกวารปแบบ ผสอบบญชควรบนทกผลการปฏบตงานใหชดเจนและครบถวน รวมถงการบนทกลกษณะ ระยะเวลา และขอบเขตของวธการตรวจสอบทใช เพอใหไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอ และชวยให ผสอบทานงานสามารถสอบทานงานไดอยางมประสทธภาพ มาตรฐานการสอบบญชก�าหนดใหสนนษฐานวาการรบรรายไดมความเสยงจากการทจรต ผสอบบญชจงควรประเมนความเสยงจากการทจรต และก�าหนดวธการตรวจสอบรายไดเพอตอบสนองตอความเสยงจากการ ทจรตดงกลาว ทงน ในการประเมนความเสยงจากการทจรต ผสอบบญช ตองค�านงถงความเปนไปได ทผบรหารอาจแทรกแซงมาตรการการควบคม เกยวกบรายได ผสอบบญชควรก�าหนดวธการตรวจสอบ ทสามารถตอบสนองตอ ความเสยงในแตละ assertions ทผสอบบญชก�าหนดไวในขนตอนการ วางแผนอยางครบถวน

ผสอบบญชตองปฏบตงานตรวจสอบโดยใชวธการตรวจสอบเนอหา สาระโดยใชการวเคราะหเปรยบเทยบทมากกวาการวเคราะหเปรยบเทยบ ทวไป ทงน ผสอบบญชตองก�าหนด expectation โดยใชขอมลจากแหลง ขอมลทมความนาเชอถอและพจารณาองคประกอบของขอมลทน�ามา expectation จากทงขอมลภายในและภายนอกกจการ เพอน�าไปพฒนาเปน expectation ตอไป รวมถงตองก�าหนดจ�านวนผลแตกตางทยอมรบได โดยทไมตองท�าการสบสวนตอระหวางจ�านวนทบนทกบญชกบ expectation

39

หวขอในการตรวจสอบ ตวอยางในการปรบปรงคณภาพงานสอบบญช

การทดสอบการควบคม

การตรวจสอบรายการทมความเสยงจากการทจรต

โดยควรพจารณาระดบความมสาระส�าคญ ระดบความเชอมนทตองการ และความเปนไปไดของการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงประกอบดวย นอกจากน ในกรณทพบผลแตกตางไปจาก expectation ในจ�านวนทมสาระส�าคญหรอพบความสมพนธทไมสอดคลองกบขอมลอนทเกยวของ ผสอบบญชควรหาสาเหตของผลแตกตางดงกลาวโดยใชวธการตรวจสอบอน ทจ�าเปนในสถานการณนน ๆ นอกเหนอจากการสอบถามผบรหาร

ผสอบบญชควรท�าความเขาใจระบบการควบคมภายในของกจการ เพอออกแบบและใชวธการตรวจสอบทเหมาะสมในแตละสถานการณ และ เพอใหไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอ ผสอบบญชควรพจารณาเกณฑการเลอกตวอยางใหมนใจวาตวอยาง ทเลอกมาตรงตามวตถประสงคในการตรวจสอบมจ�านวนเพยงพอ และเปน ตวแทนของประชากร ในการทดสอบการควบคมควบคไปกบการทดสอบรายละเอยด รายการ ผสอบบญชควรออกแบบการทดสอบใหบรรลทงสองวตถประสงค กลาวคอ ผสอบบญชควรค�านงถงความเหมาะสมของแหลงทมาของขอมลท ใชในการทดสอบ โอกาสถกเลอกของหนวยของตวอยางในประชากร จ�านวนหรอคณภาพของตวอยางทถกเลอก ทงน การเลอกตวอยางใหบรรล วตถประสงคของการตรวจสอบเนอหาสาระ ผสอบบญชตองค�านงถงผลการ ประเมนความเสยงสบเนองและความเสยงจากการควบคมทแตละบญชอาจ เกดการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระส�าคญในบญชทเลอกมา ตรวจ

ผสอบบญชตองตอบสนองตอความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอ ขอเทจจรงอนเปนสาระส�าคญซงเปนผลมาจากการทจรต ลกษณะของวธการ ตรวจสอบทใชอาจจ�าเปนตองมลกษณะเปนการเฉพาะทมองคประกอบท ไมสามารถคาดเดาไดในกระบวนการเลอกลกษณะ ระยะเวลาและขอบเขตของการสอบบญช เพอใหไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทนาเชอถอ ทงน ตวอยางวธการตอบสนองตอความเสยงดงกลาวมระบไวในตามภาคผนวก ท 2 ของมาตรฐานการสอบบญช รหส 240 เรอง ความรบผดชอบของ ผสอบบญชเกยวกบการพจารณาการทจรตในการตรวจสอบงบการเงน ผสอบบญชควรท�าความเขาใจระบบการบนทกรายการผานสมด รายวนทวไป และจดควบคมทส�าคญ ประเมนความเสยง และตรวจรายการผดปกตทเกดขนใหครอบคลมทงป รวมทงสอบทานรายการในสมดรายวนทวไปทออกภายหลงวนสนงวดจนถงวนทในรายงานของผสอบบญช และเลอก รายการผดปกตมาตรวจสอบ

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

หวขอในการตรวจสอบ ตวอยางในการปรบปรงคณภาพงานสอบบญช

การตรวจสอบกลมกจการ

การประเมนการใชดลยพนจของผบรหารและการตรวจประมาณการทางบญชทส�าคญของผบรหาร

ผสอบบญชตองสอบทานการประมาณการทางบญช เพอหาความมอคตและประเมนถงสถานการณตาง ๆ ทกอใหเกดความมอคต ซงอาจเปน ขอบงชถงความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระส�าคญ ซงเปนผลมาจากการทจรต ผสอบบญชตองประเมนถงเหตผลทางธรกจส�าหรบรายการคาทส�าคญ ซงไมเปนไปตามปกตธรกจของกจการ วารายการดงกลาวถกจดท�าขน โดยม วตถประสงคเพอจะท�าการทจรตหรอเพอการปกปดการใชสนทรพยใน ทางทไมเหมาะสมหรอไม ในกรณทผสอบบญชพบหลกฐานทแสดงใหเหนถงความผดปกตของ รายการ ผสอบบญชตองใชวธการตรวจสอบอนทจ�าเปนในสถานการณนน ๆ มากกวาการสอบถามผบรหารเพยงอยางเดยวเพอใหไดมาซงขอสรปทถกตอง และนาเชอถอ ผสอบบญชควรใชวจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยงผประกอบ วชาชพตลอดเวลาทปฏบตงานสอบบญช รวมทงตองพจารณาถงความเปนไปไดทผบรหารจะไมปฏบตตามการควบคม

ผสอบบญชตองบนทกการท�าความเขาใจและพจารณาความเหมาะสม และความสมเหตสมผลของขอสมมตและวธการประมาณการทบรษทใชในการ จดท�าประมาณการทางบญช รวมถงตรวจสอบความนาเชอถอของเอกสาร หลกฐานทใชในการสนบสนนการจดท�าประมาณการดงกลาว

เพอใหไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอในการ แสดงความเหนตองบการเงนของกลมกจการ ผสอบบญชควรปฏบตงาน ดงตอไปน ระบและประเมนความเสยงของการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรง อนเปนสาระส�าคญ ท�าความเขาใจสภาพแวดลอมการควบคมภายในของกลมกจการ ก�าหนดระดบความมสาระส�าคญส�าหรบงบการเงนของกลมกจการ โดยรวม และก�าหนดกลยทธการตรวจสอบกลมกจการโดยรวม รวมถง สอบทานงานของกลมผปฏบตงานตรวจสอบกลมกจการอยางเหมาะสมอยางเพยงพอ สอสารใหกลมผปฏบตงานตรวจสอบกลมกจการทราบถงแผนการ ตรวจสอบอยางชดเจน จดเกบหลกฐานในการตดตอสอสารกบผสอบบญชของสวนประกอบ ใหครบถวน ตรวจสอบขอมลทผสอบบญชของสวนประกอบกรอกใน group audit instruction เพอใหมนใจวาการปฏบตงานตรวจสอบของกลมกจการ เปนไปในทศทางเดยวกน

41

หวขอในการตรวจสอบ ตวอยางในการปรบปรงคณภาพงานสอบบญช

การสอบทานงาน

การตรวจสอบรายการระหวางบคคลหรอ กจการทเกยวของกน

หลกฐานการสอบบญช

เพอใหมนใจวาสนคาคงเหลอแสดงในงบการเงนดวยมลคาทถกตอง ผสอบบญชควรปฏบตงานดงตอไปน พจารณาความสมเหตสมผลของขอสมมตทผบรหารใชในการตง ประมาณการคาเผอมลคาสนคาเสอมสภาพ ใชจ�านวนเงนสทธทคาดวาจะไดรบจากการขายสนคาในการทดสอบการลดมลคาของสนคาคงเหลอ ทดสอบตนทนตอหนวยของสนคาคงเหลอ

ผสอบบญชควรสอบทานงานของกลมผปฏบตงานอยางเพยงพอ และเหมาะสม โดยการสอบทานตองเสรจสนในหรอกอนวนทในรายงานของ ผสอบบญช เพอใหผสอบบญชพอใจวาไดรบหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสม อยางเพยงพอ เพอสนบสนนขอสรปทไดและเพอทจะออกรายงานของ ผสอบบญช

เพอใหไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอใน การสรปผลการตรวจสอบและแสดงความเหนในรายงานของผสอบบญช ผสอบบญชควรรวบรวมหลกฐานและจดท�ากระดาษท�าการตรวจสอบให เพยงพอและเหมาะสม ดงน บนทกการวางแผนการตรวจสอบ วธการตรวจสอบ และผลสรปทไดจากการปฏบตงานตรวจสอบในกระดาษท�าการใหครบถวนชดเจนและ เหมาะสม เชน วางแผนและปฏบตงานตรวจสอบใหครอบคลมความเสยงท ไดระบไว อธบายเครองหมายการตรวจสอบอยางเพยงพอ เปนตน ตดตามสาเหตของขอบกพรองทตรวจพบ และปรบปรงแผนการตรวจ สอบใหเหมาะสม ผสอบบญชตองรวบรวมหลกฐานการสอบบญชในแฟมงานตรวจสอบ และด�าเนนการใหกระบวนการรวบรวมแฟมงานตรวจสอบขนสดทายเสรจ สมบรณในเวลาททนทวงทภายหลงวนทในรายงานของผสอบบญช

เพอพจารณาวาการท�ารายการกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนนน มความโปรงใสและเปนธรรมหรอไม ผสอบบญชควรปฏบตงานดงน ท�าความเขาใจรายการระหวางบคคลหรอกจการทเกยวของกน และ วธการก�าหนดราคาวาเปนไปตามเงอนไขทางการคาตามปกตธรกจหรอเปน ราคาตลาดหรอไม พจารณาวาการเปดเผยขอมลทเกยวของ (ความสมพนธ รายการและยอดคงเหลอ) ในหมายเหตประกอบงบการเงนครบถวนและเพยงพอ

การตรวจสอบสนคาคงเหลอ

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

หวขอในการตรวจสอบ ตวอยางในการปรบปรงคณภาพงานสอบบญช

การตรวจสอบการ ด�าเนนงานตอเนอง

วางแผนปฏบตงานและบนทกผลการตรวจสอบใหเปนไปตามมาตรฐานการสอบบญชทเกยวของ โดยการประเมนและตอบสนองตอความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระส�าคญอยางเหมาะสม

ผสอบบญชควรวางแผนการตรวจสอบ บนทกวธการตรวจสอบ และขอสรปจากการตรวจสอบเพอตอบสนองตอความเสยงในเรองการใชผลงานของผเชยวชาญอยางเพยงพอและเหมาะสม โดยควรประเมนความเกยว เนองและตรวจสอบความสมเหตสมผลของขอสมมตทผเชยวชาญใชในการ ตงประมาณการตาง ๆ นอกจากน ผสอบบญชควรปฏบตตามมาตรฐาน การสอบบญชทเกยวของกบการใชผลงานของผเชยวชาญของฝายบรหาร และบนทกขอมลการตรวจสอบไวในกระดาษท�าการใหชดเจน ทงน แมวา ผสอบบญชจะใชผลงานของผเชยวชาญ ความรบผดชอบในการแสดงความ เหนตองบการเงนของผสอบบญชไมไดลดลงแตอยางใด

เพอใหไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอ เกยวกบความเหมาะสมของการใชขอสมมตเรองการด�าเนนงานตอเนอง ในการจดท�าและการแสดงรายการในงบการเงนของผบรหาร และรวมถง การสรปวามความไมแนนอนทมสาระส�าคญเกยวกบความสามารถใน การด�าเนนงานตอเนองของกจการหรอไม ผสอบบญชควรวางแผน การตรวจสอบ ก�าหนดวธการตอบสนองตอความเสยงทไดระบไว และบนทก การปฏบตงานเกยวกบการพจารณาความเหมาะสมของการใชขอสมมตเรองการด�าเนนงานตอเนอง ในการจดท�างบการเงน โดยผสอบบญชตองประเมนความสมเหตสมผลของแผนการด�าเนนงานในอนาคตของกจการ ความสามารถในการจดหาเงนทนเพมเตมและพจารณาวาขอสมมตทใชใน การจดท�าประมาณการมเหตผลสนบสนนอยางเพยงพอและมความเปนไปไดหรอไม รวมทงควรขอหนงสอรบรองจากผบรหารเกยวกบความเปนไปไดของแผนงานในอนาคตดงกลาว ในกรณทผสอบบญชไดขอสรปวา มความไมแนนอนทมสาระส�าคญเกยวกบความสามารถในการด�าเนนงานตอเนองของกจการ ผสอบบญชตองพจารณาวากจการไดเปดเผยขอมลเกยวกบความไมแนนอนนนไวในหมายเหตประกอบงบการเงนอยางเพยงพอหรอไม หากกจการไดเปดเผยขอมลดงกลาวอยางเพยงพอแลว ผสอบบญชตองเพมวรรคเนนในเรองดงกลาวในรายงานของผสอบบญช แตหากกจการไมไดเปดเผยขอมลดงกลาวอยางเพยงพอ ผสอบบญชตองพจารณาผลกระทบตอการแสดงความเหนในรายงานของ ผสอบบญช

การใชผลงานของผเชยวชาญ ของฝายบรหาร

43

หวขอในการตรวจสอบ ตวอยางในการปรบปรงคณภาพงานสอบบญช

การใชวจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยงผประกอบวชาชพ

ผสอบบญชตองใชวจารณญาณในการสงเกตและสงสยเยยงผประกอบวชาชพในการวางแผนและปฏบตงานตรวจสอบ ทงน ผสอบบญชควรปฏบตงานตรวจสอบโดยประเมนสงทผบรหารใหการรบรองไวและขอสมมตตาง ๆ อยางระมดระวงรอบคอบ พจารณาถงเนอหาสาระของรายการมากกวารปแบบของรายการ และควรตงขอสงสยตอสถานการณทอาจชใหเหนถงการทจรตหรอขอผดพลาด นอกจากน ผปฏบตงานสอบบญชควรมความรในสาขาอน ๆ นอกเหนอไปจากความรดานการบญชเพอใหสามารถปฏบตงานสอบบญชไดอยางมประสทธภาพมากขน

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

เรองสาคญทจะม งเน นตรวจสอบในรอบป 2557

645

ในการตรวจสอบส�านกงานสอบบญชรอบทสอง ก.ล.ต. ไดยกระดบแนวการตรวจส�านกงานสอบบญชในแตละองคประกอบใหมมาตรฐานทสงขนโดยใหความส�าคญกบการตรวจเรองความรบผดชอบของผน�าตอคณภาพภายในส�านกงาน และการปฏบตงานเปนพเศษ นอกจากน จากผลการตรวจสอบส�านกงานสอบบญชในรอบป 2556 พบขอบกพรองเกยวกบการตรวจสอบความเปนอสระและความขดแยงทางผลประโยชนกบบรษทในเครอ/กจการทเกยวของกนในหลายกรณ เชน การระบบรษทในเครอ/กจการทมความเกยวของกบส�านกงานสอบบญชไมครบถวน กระบวนการตรวจ non-audit services ของบรษทในเครอ/กจการทเกยวของกนไมเพยงพอเหมาะสมเปนตน ดงนน ในป 2557 ก.ล.ต. จงจะมงเนนการตรวจสอบในเรองดงกลาวดวย ในสวนของการตรวจคณภาพงานสอบบญชในระดบงานสอบบญชในป 2557ก.ล.ต. จะใหความส�าคญกบการตรวจเรองการตรวจสอบเนอหาสาระโดยการวเคราะหเปรยบเทยบ การตรวจสอบบญชรายได และการตรวจสอบรายการทมความเสยงจากการทจรตเปนพเศษ เนองจากพบขอบกพรองเกยวกบเรองดงกลาวเปนจ�านวนมาก นอกจากน ก.ล.ต. ยงจะใหความส�าคญกบความเพยงพอของการจดบนทกขอมลในกระดาษท�าการใหครบถวน โดยหากไมพบกระดาษท�าการทส�าคญในเรองใด ก.ล.ต. จะถอวาผสอบบญชไมไดปฏบตในเรองดงกลาว โดยจะไมรบพจารณาค�าชแจงหรอกระดาษท�าการทผสอบบญชน�าสงมาภายหลง รวมถงในอนาคตจะมการเปลยนแปลงเกยวกบมาตรฐานการสอบบญชในกลมการจดท�ารายงานของผสอบบญชแบบใหม ซงหนงในเรองส�าคญทมการเปลยนแปลง คอ ผสอบบญชจะตองน�าเสนอเรองการด�าเนนงานตอเนองในรายงานของผสอบบญชทกกรณ โดยผสอบบญชตองใหขอสรปเกยวกบความเหมาะสมของการใชขอสมมตเรองการด�าเนนงานตอเนองในการจดท�าและการแสดงรายการในงบการเงนของผบรหารและสรปวามความไมแนนอนทมสาระส�าคญเกยวกบความสามารถในการด�าเนนงานตอเนองของกจการหรอไม ดงนน การตรวจสอบการด�าเนนงานตอเนองจงเปนอกหวขอหนงท ก.ล.ต. เหนวาผสอบบญชจะตองมการตรวจสอบและรวบรวมหลกฐานใหเพยงพอและเหมาะสม อนง ในปจจบนผใชงบการเงนมความคาดหวงกบผสอบบญชมากขนอยางเหนไดชด กลาวคอ ผใชงบการเงนคาดหวงใหผสอบบญชสงสญญาณใหผใชงบการเงนไดรบรถงความผดปกตทเกดขนภายในบรษทผานรายงานของผสอบบญช ดงนน เพอใหผสอบบญชสามารถท�างานไดอยางมประสทธผลตามความคาดหวงของผใชงบการเงน รวมถงตอบสนองตอนวตกรรมทางการเงนใหม ๆ ไดทนทวงท ผสอบบญชควรมความกระตอรอรนในการแสวงหาความรรอบดานทงในเรองทเกยวของกบการบญชและเรองอน ๆ ทเกยวของกบเศรษฐกจและการเงนอยางสม�าเสมอ

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

ขอมลสถตทสาคญ7

47

ดสวนจ�านวนลกคาบรษทจดทะเบยนของแตละส�านกงานสอบบญช

ระเภทและจ�านวนส�านกงานสอบบญชและจ�านวนผสอบบญชทไดรบความเหนชอบ จาก ก.ล.ต. ณ 31 ธนวาคม 2556

ป

หมายเหต: International firms หมายถง ส�านกงานสอบบญชทเปนสมาชกและใชนโยบายและแนวปฏบตของส�านกงานสอบบญชตางประเทศ รวมถงไดรบการตดตามผลจากส�านกงานสอบบญชตางประเทศอยางสม�าเสมอ แตไมรวมถง big-4 firmsสามารถหารายละเอยดเพมเตมไดท http://market.sec.or.th/public/orap/AUDITOR01.aspx?lang=th

ประเภทส�านกงานสอบบญช

4

4

19

27

82

10

56

148

Big-4 firms

International firms*

Local firms

รวม

จ�านวนส�านกงานสอบบญชจ�านวนผสอบบญช

ทไดรบความเหนชอบ

หมายเหต: มลคาตามราคาตลาด ณ 27 ธนวาคม 2556

ดสวนลกคาบรษทจดทะเบยนของแตละส�านกงานสอบบญชตามมลคาตามราคาตลาด (market capitalization)

ส

Ernst & Young

อน ๆ

KPMG

PwC

Deloitte

25%

22%

8%8%

37%

สานกงานสอบบญช

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

14%

29%

8%

46%

ลคะแนนซงแสดงชวงคะแนนสงสดและต�าสดทแตละส�านกงานสอบบญชไดรบในแตละองคประกอบของ TSQC 1 และคะแนนเฉลยถวงน�าหนกตามมลคาตามราคาตลาดรวม

LD : Leadership responsibilitiesER : Ethical requirementsA&C : Client acceptance and continuanceHR : Human resourcesEP : Engagement performanceMR : Monitoring

ผ

ชวงผลคะแนน

คะแนนเฉลยถวงน�าหนกตามมลคาราคาตลาด

ดสวนจ�านวนลกคาบรษทจดทะเบยนของแตละส�านกงานสอบบญชส

3%อน ๆ

KPMG

Ernst & Young

PwC

Deloitte

5

4

3

2

1

ไมผาน

ดมาก LD ER A&C MR EP HR

1.632.06

3.032.05

1.461.70

49

ผลกระทบโดยรวมตอตลาดทนH : ผลกระทบสงMH : ผลกระทบปานกลางคอนไปทางสงML : ผลกระทบปานกลางคอนไปทางต�าL : ผลกระทบต�า หมายเหต: ตวเลขในตาราง คอ จ�านวนส�านกงานสอบบญช

Every yearRBA results

Within 2 years

Within 3 years

ลการตรวจสอบในระดบส�านกงานตามเกณฑการประเมนความเสยงผ

จากภาพแสดงใหเหนวาชวงคะแนนทแตละส�านกงานสอบบญชไดรบมความแตกตางกนไปในแตละองคประกอบของ TSQC 1 โดย ความหมายของผลคะแนน คอ ดมาก (ระดบ 1) จนถงตองปรบปรงอยางเรงดวน (ระดบ 4) ซงจากการตรวจสอบไมมส�านกงานสอบบญชใดไมผานเกณฑ (ระดบ 5) อยางไรกด ใหขอสงเกตวา ไมมส�านกงานสอบบญชใดไดผลคะแนนเรองความรบผดชอบของผน�าตอคณภาพภายในส�านกงานและการปฏบตงานในระดบดมาก ทงน องคประกอบดงกลาว เปนเรองทส�านกงาน ก.ล.ต. ใหความส�าคญและตรวจส�านกงานสอบบญชอยางเขมงวดมากขนในรอบการตรวจท 2

ลการตรวจการปฏบตงานสอบบญชของผสอบบญชรายบคคล แบงแยกตามประเภทการใหความเหนชอบ

ผ

H

L

ML

MH

ไมผานดมาก

ระดบผลคะแนน

1 2 3 4

3

2

1 2 Not

pass

5

ผลกระทบ

ตอตลาดทน

ต�า

สง

ใหความเหนชอบโดยไมมขอสงเกตหรอมขอสงเกตนอยมาก

ไมใหความเหนชอบ

ใหความเหนชอบโดยก�าชบใหปรบปรงการปฏบตงานตามขอสงเกต

ใหความเหนชอบโดยมเงอนไขใหผสอบบญชจดสงกระดาษท�าการส�าหรบบญชงวดถดไป

21%

71%

4% 4%

งานสอบบญช

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

0.5%0.2%

หมายเหต: มลคาตามราคาตลาดรวมของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ณ 27 ธนวาคม 2556

ดสวนมลคาตามราคาตลาดรวมของบรษทจดทะเบยน

ในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยจ�าแนกตามประเภทธรกจส

หมายเหต: มลคาตามราคาตลาดรวมของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ทเลอกตรวจสอบ ณ 27 ธนวาคม 2556

19%

19%

18%

6%

6% 3%

1%

13%

15%

ธรกจการเงน

เทคโนโลย

บรการ

ทรพยากร

อสงหารมทรพยและกอสราง

อน ๆ

สนคาอปโภคบรโภค

สนคาและอตสาหกรรม

เกษตรและอตสาหกรรมอาหาร

ดสวนมลคาตามราคาตลาดรวมของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ทเลอกตรวจสอบจ�าแนกตามประเภทธรกจส

17.6%

7.8%

30.8%

12.0%

2.6%

18.2%

10.3%

ธรกจการเงน

เทคโนโลย

บรการ

ทรพยากร

อสงหารมทรพยและกอสราง

อน ๆ

สนคาอปโภคบรโภค

สนคาและอตสาหกรรม

เกษตรและอตสาหกรรมอาหาร

51

18%

ลการตรวจรอบป 2556 ในระดบงานสอบบญชตามขอสงเกตทพบผ

การสอบทานงาน

การตรวจสอบบญชรายได

อน ๆ

การทดสอบการควบคม

การตรวจสอบสนคาคงเหลอ

การใชผลงานของผเชยวชาญ ของฝายบรหาร

การตรวจสอบรายการทมความเสยง จากการทจรต

อยละของงานสอบบญชทเลอกตรวจสอบตามประเภทธรกจ โดยคดเปนสดสวนจากมลคาตามราคาตลาด

ร

44%

15%

14%

9%

7%7%4%

อนๆ

สนคาอปโภคบรโภค

สนคาและอตสาหกรรม

เกษตรและอตสาหกรรมอาหารเทคโนโลย

อสงหารมทรพยและกอสรางทรพยากร

ธรกจการเงนบรการ

มลคา

ตามร

าคาต

ลาด

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

20%ตรวจ

ไมไดตรวจ

ตวเลขแสดงสดสวนประเภทของธรกจแบงตามมลคาตาม ราคาตลาด

1% 1%2%10%7%4%9%

2%5%

19% 19%18%

15%

13%

6% 6%

1%

3%

รายง

านสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพง

านสอ

บบญ

ช 1

มกรา

คม 2

556

- 31

ธนว

าคม

2556

วยความตงใจทจะใหรายงานเลมนเปนมตรกบสงแวดลอม ก.ล.ต. จงเลอกใช

กระบวนการผลตทจดพมพดวยหมกถวเหลองบนกระดาษทผลตจาก Eco-Fiber 100%ด

ส�านกงานคณะกรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย

เลขท 333/3 ถนนวภาวดรงสต แขวงจอมพล เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900 โทรศพท 1207 หรอ 0 2695 9999

โทรสาร 0 2695 9660 e-mail: info@sec.or.th