93

ขอมลพนฐานจงหวดล าปาง ประวตความเปนมาจงหวดล าปาง

ล าปางเปนเมองทมประวตความเปนมายาวนานหลายต านานทกลาวอางถงความเปนมาของเมองล าปาง อยางเชน ต านานเมองทกลาวในหนงสอของวดศรลอมทกลาวถงต านานเมอง " กกฏนคร"เปนภาษาบาล แปลวา "ไกขาว" ต านานไดกลาววาในสมยพทธกาล พระสมมาสมพทธเจาไดออกเผยแพรพระธรรมแก มวลมนษยแชาตพลบค าไดเสดจมายงดอยหมนนอย เหนอฝงแมนาวง ประทบอยทนน พออรณรงพรอนทรแเกรงวา ประชาชนจะตนขนมาบณฑบาตรพระพทธองคแไมทนจงแปลงกายเปนไกขาว ขนปลกใหประชาชน ตนขนมาบณฑบาตร กกฎนคร จงเปนทมาของเมองไกขาวและตอๆมา เจาเมองผครองเมองล าปางจงถอเอาไกขาว เปนตราสญลกษณแของเมองล าปางมาตราบเทาทกวนน อกต านานไดกลาวถงเมองล าปางโบราณซงอยบรเวณของวดพระธาตล าปางหลวงโดยมปะวตความเปนมา คอเมองล าปางสมยพทธกาลซงมภาษาบาลวา "ลมภกปปนคร" ไมมประวตผสรางไวเวนแตระบเจาถนเดมคอชาวลวะไดอาศยยงหมบานชอล าปางหลวง ซงมชอเปนภาษาบาลวาลมภกาลวน หมบานนอยในพนทอ าเภอเกาะคา ทตงของวดพระธาตล าปางหลวงปจจบน ต านานไดกลาวไววาสมยพทธกาล องคแสมมาสมพทธเจาไดตรสร อนตรสมมสมโพธญาได 25 พรรษาไดเสดจมาประทบ ณ ดอยมอนนอย สมสวย ต าบลลมภกาลวน ( ต าบลล าปางหลวง ) ณ วดพระธาตล าปางหลวงขณะนนมชาวลวะคนหนงชอ อายกอนเดนผานมากเกดศรทธาไดน ามะพราว และน าผงบรรจกระบอกไมปาง (ไมไผ)ดอน (หาบ) ดวยไมจาวมาถวายพระพทธองคแ เมอพระพทธองคแฉนทแน าผงแลว ทรงพยากรณแวา การเบองหนาจะมผมาสรางบานแปงเมองขน ทแหงนและพระองคแประทานพระเกษาใหแกลวะอายกอนกไดน าพระเกษามาบรรจไวในผอบทองค าหนก 8 กรมอญเฃญประดษในหลมกวาง5 วาลก 7 ศอกและไดกอพระเจดยแรอบไวพระพทธเจายงพยากรณแตอไปวาเมอพระองคแเขาสปรนพพานแลวเปนเวลา 218 ปจะมพระอรหนตแ 2 องคแ คอ พระกมาระกสปะเถระน าเอาอฐพระนราศขางขวาและพระเมฆยเถระ น าเอาอฐล าคอขางหนามาบรรจไวในพระเจดยแนอก สวนลวะอายกอนกไดน ามาไมขะจาวทใชหาบของมาถวายพระองคแปกลงขางๆ เจดยแทกอไวซงการตอมาตนขะจาวกเจรญงอกงามคองคแพระเจดยแสบมาจนทกวนน ตามค าท านายของพระพทธองคแณ ต าบลแหงหนงกไดเจรญรงเรอง มผคนมาสรางบานแปงเมองสบมาหลายยคหลายสมยจนกระทงมาถงสมยกอนตนตระกลเชอเจดตน ผครองเมองทางเหนอไดมประวตศาสตรแและเหตการณแของบานเมองกอนทจะเกดวรบรษผกอบกเมองมาจากพมา เหตการณแนไดเกดขนระหวางพ.ศ. 2272ถง 2275หวเมองลานนาทงหมดตกอยในอ านาจของพมาชาวเมอง เมองระส าระสาย มจรจลวนวาย พมาสง

94

ผปกครองมาดแลหวเมองลานนาทงหมดอาทเชยงใหม เชยงแสน เชยงราย แพร นาน ล าพน สวนนครล าปาง อทธพลพมาผเขามาแลวแตยงมไดสงผแทนมาปกครองหวเมองอนๆ ขณะนนกษตรยแผปกครองเมอง คอ เจาลนกานยงทรงพระเยาวแอย ชาวนครล าปางจงตงขนนาง 4 คน เปนผส าเรจราชการแทน เปนการชวคราว คอ แสนหนงสอ แสนเทพ แสนบญเฮอนและจะเรนอย ขณะนนมพระภกษรปหนงเปนเจาอาวาสวดนายางคแหรอนาหยาบ (ปจจบนอยในเขตอ าเภอแมทะจงหวดล าปาง) มวทยาอาคมประชาชนนบถอ สมครเปนบรวารจ านวนมาก สมภารวดสามขา กบสมภารวดบานฟอนตางสกออกมาเปนเสนาซายขวา ตงเปนก฿กเปนเหลาชน เปนเหตใหพมาไมพอใจ สงเทามหายศผครองเมองล าพนยกกองทพมาปราบ สมภารวดนายางกคมสมครพรรคพวกออกรบกองทพพมาทต าบลปาตนตานทานกองก าลงพมาไมได พายแพหนไปยงวดพระธาตล าปางหลวง พมาตามไปลอมไว พอตกกลางคน สมภารวดนายางกบเสนาซายขวา กพากนหนจากวงลอมทหารพมาแตกหนไมพนถกทหารพมาใชปนยงถงแกความตาย ทงสมภารวดนายางและเสนาซายขวา กองทพพมากกลบมาตงมนทวดพระธาตล าปางหลวงและทพพมาทาวมหายศแตงตงใหหาญฟาแมบ หาญฟาง า หาญฟาฟนเขาไปเจรจาตอขนนางทง 4 โดยตวแทนของพมาทง 3 ไดเหนบอาวธเขาไป พอไดโอกาสกพากนแทงขนนางทง 4 และยกกองก าลงหนน เขาไปปลนเอาเมองล าปางได แสนหนงสอแสนเทพและแสนบญเฮอนถกฆาตายสวนนายจะเรนอยและเจาลน กานพากนหนไปทประตผา นครล าปางตกในครอบครองของทาวมหายศซงตงมนอยในเขตก าแพงวดพระธาตล าปางหลวงทาวมหายศทารณกดขราษฎรไดรบความเดอดรอนทวไปมมผสามารถปราบกองทพทาวมหายศได เจาอธการวดพระแกวหรอวดชมภ (ปจจบนอยในเขตอ าเภอเมองจงหวดล าปาง) มความรทางโหราศาสตรแ ประชาชนเลอมใสสมครเขาเปนบรวารจ านวนมาก ประสงคแจะหาผมความสามารถกอสรภาพคนจากพมามผแนะน าวาหนานทพยแชาง พรานปาเปนผมความสามารถ มสตปญญาเฉลยวฉลาดก าลงกายแขงแรงรจกและช านาญในการใชอาวธ เจาอธการวดพระแกวจงไปขอรองใหหนานทพยแชางไปกอบกบานเมองในครงนโดยมขอเสนอ เมอกอบกบานเมองคนมาไดจะสถาปนาใหเปนเจาครองเมองล าปางตอไป หนานทพยแชางขนอาสาโดยไดน าไพรพลไป 300 คนใชซมรออยขางนอกวดพระธาตล าปางหลวง หนานทพยแชางไดรอบเขาไปในวดทางทอระบายน าปลอมเปนคนล าพนเขาไปสงขา แกทพพมาเมอสามารถเขาไปวดได ไปถามทหารวาแมทพเปนคนไหน ตนมาจากล าพนเพอมาสงขาว ทหารพมาหลงเชอ กชบอกแมทพทาวมหายศซงขณะนนนงเลนหมากรกอยในศาลาหลวง เมอหนานทพยแรวาแมทพคอคนไหน กใชปนทพกมายงจนแมทพพมาเสยชวตและสามารถยดเมองและสามารถยดเมองกลบคนมา พรอมสถาปนาตนเองเปนเจาทพยแจกรหลวงหรอเจาสลวฤาไชยสงคราม (เจาพอทพยแชาง) ปกครองเมองล าปางตงแตพ.ศ. 2275 นาน 27ปและพระองคแไดพราลยในป 2302 รวมอายได 85 ป เจาทพยแชางมโอรส และพระธดากบเจาแมพมพารวม6 องคแคอเจาอาย(ถงแกกรรมตงแตยงเยาวแ)เจาชายแกว เจานางค า เจานางค าปา เจาค าปอเฮอน (ตายในสนามรบ) และเจานางกม พระโอรสองคแสองคอ เจาฟาแกวซงเปนพระโอรสเพยงพระองคแเดยวทเหลออย จงไดครองราชตอจากพอเจาทพยแชาง เจาฟาแกวมโอรส 7 องคแธดา 3 องคแ ไดแกเจากาวละ เจาค าโสม เจานอยธรรมลงกา เจาดวงทพบยแ เจาศรอโนชา เจาศรวรรณ (ถงแกกรรม)เจาหมลา เจาค าฝน เจาศรบญตน(ถงแกกรรม) เจาบญมาในชวงทเจาฟาแกวครองเมองล าปาง ชวงนนพระองคแไดถกเจาลนกาน(โอรสของเจาเมองล าปางทเสยเมองใหแกทาวมหายศ) เขายดอ านาจเจาฟาแกวไดหนไปพงเจาเมองแพร เมองล าปางกอยในปกครองของเจาลนกาน ตอมาป พ.ศ. 2304 พมากไดมอ านาจอก ไดสงกองทพมายดหวเมองตางๆ ในอาณาจกรลานนาไทย หวเมองตาง ๆ ยอมออนนอม และ พมาไดจดการปกครองล าปางใหมและ ใหเจาฟาแกวขนปกครองเมองล าปางท าใหเจาลนกานเกดความไมพอใจ พมาจงเขามาช าระความโดยการด าน าพสจนแ เจาลนกานแพ จงถกประหารชวต จากนน

95

เจาฟาแกวกปกครองเมองล าปางตลอดมา และมโอรสทง 7 พระองคแสบทอดเปนเจาผครองเมองทางเหนอ เรยกวา "เชอเจดตน"สวนธดาทเหลอเพยงองคแเดยว คอเจาศรอโนชา ตอมากไดเปนอครชายาของสมเดจพระยากร พระราชวงบวรมหาเสรสหนาทเชอเจดตนทครองเมองทางเหนอไดแก เจากาวละ ครองเมองล าปางและเชยงใหม เจาค าโสม ครองเมองล าปาง เจานอยธรรมลงกาครองเมองเชยงใหม เจาดวงทพยแ ครองเมองล าปางเจาหมหลา เปนเจาอปราชเมองล าปาง เจาค าฝน เปนพระยาเมองล าพน และพระยาเชยงใหมชางเผอก และ เจาบญมา ไดเปนพระยาล าพน ซงเปนภาษาบาลของค าวา ละกอน ค าวาละกอนนเปนชอเมองในสกลของละพร และ ละไว ต าหรบพระฤาษ สรางเมองเปนรปหอยสงขปตตสญฐานคอเมองในรปหอยสงขแซงมอางองในหนงสอจามเทววงศแ แล ต านาน ไฟมางกปป รวมทงต านานมลศาสนาซงพรรณาวาสรางเปนรปเกลดหอย เมองเขลางคแมเนอทประมาณ 600 ไร เจาอนนตยศ ปกครองเมองราว พ.ศ. 1223 และไดสถาปนาเปนเจาอทรเกงกร ครองเมองเขลางคแสบมา (บรเวณเมองตรงกบหมายเลข 1 ในแผนท) ตอมาใน ป พ.ศ. 1264 พระองคแไดสรางเมองขนใกล ๆ เมองเขลางคแ เพอใชเปนทประทบของพระมารดา พระนางจามเทว คราวเสดจมาเยอมพระองคแชอเมอง อาลมภางคแ ครงสดทายราวป พ.ศ. 1264 พระนางจามเทวไดเสดจมาประทบยงเมองอาลมภางคแพระนางประทบทเมองนนาน 6 ปกเสดจสวรรคตตอมาเจาอนเกงกรกไดรวมเมองสองเมองนเขาดวยกนเรยกวา เมองเขลางคแอาลมภางคแ และมผครองเมองตอมาเรอย ๆ และเกดรางขนในชวงระยะเวลาหนง เมอทพเชยงใหมตเขลางคแแตก ในป พ.ศ. 1844 ในระยะเวลาตอมากไดรบการฟนฟจนถงกอนสมยไดรบอทธพลของพมา และตรงนจะเปนบรเวณทตงของวดพระแกวดอนเตาปจจบนทวดนยงมหลกฐานชวงทพระแกวมรกตหรอ พระพทธมหามณรตนปฎมากร ไดถกอญเชญใหมาประทบ ณวดของเมองเขลางคแในป พ.ศ. 1979 จนถง พ.ศ. 2011 นานถง 32 ป จากนนกไปประทบทเมองเชยงใหมและลาว จนในทสดกกลบมายงกรงศรอยธยา และปจจบนประทบอยท วดพระศรรตนศาสนราม จนในป พ.ศ. 2058 กองทพอโยธยาของพระรามาธบดท 2 ยกทพมาตเมองเขลางคแและ เมองกไดแตกเปนครงทสองเกดรางไปจนกระทงป พ.ศ. 2275 ซงเปนชวงสมยของ พอเจาทพยแชางปกครองเมองล าปาง บรเวณวดพระธาตล าปางหลวงรนหลานกคอเจากาวละ และ เจาค าโสม ทงสองพระองคแไดยายเมองจากล าปางเดมมายงเมองเขลางคแ โดยพระองคแไดรวบรวมเมองเขลางคแเกาและมาปรบปรงเมองใหม ชอเมองวา เมองคอกวว ตอมาเมองคอกววกไดถกทหารพมารกราน เจาเมองกาวละและเจาค าโสม ไดตอสกบทหาร พมาเพอรกษาเมองไว และสามารถรบชนะ แตผลจากการสรบท าใหบานเมอง ถกท าลายไปมากยากแก การทจะบรณะใหมได ในป พ.ศ. 2351 พระองคแมความคดทจะยายเมองมายงแหงใหมคอ ฝงตรงขามแมน าวงดานทศตะวนออกของแมน าวง บรเวณศาลากลาง หลงเกา หลงจากนนกมเจาเมองล าปางปกครองมาเรอย จนถงสมยของเจาดวงทพยแปกครองเมองล าปางจะตรงกบ รชกาลท 2 ของราชวงศแจกรและในรชกาลท 4 ของราชวงศแจกร ไดทรงมพระราชด ารใหเปลยนต าแหนง พระยา ในหวเมองฝายเหนอใหมต าแหนงเปน เจา ขณะนนพระยานอยญาณรงสครองเมองล าปาง กเปลยนต าแหนงเปน เจาวรญาณรงส และตอมาจนถงเจาผครองเมองล าปางองคแสดทาย คอ เจาบญวาทยแมานต และไดถงแกพราลยในป พ.ศ. 2458 ไดแยกไปอยกบมณฑลมหาราษฎรแ และในทสดกยกเลกมณฑลทวราชอาณาจกรล าปางจงมฐานะเปนจงหวดมาจนถงทกวนน

96

ทตงและอาณาเขต จงหวดล าปาง ตงอยภาคเหนอตอนบนของประเทศไทย หางจากกรงเทพฯ ตามทางหลวงแผนดนสายพหลโยธน ประมาณ 602 กม. ตามทางรถไฟประมาณ 625 กม. มเนอทประมาณ 12,533.961 ตร.กม. หรอประมาณ 7,833,726 ไร มพนทใหญเปนอนดบ 5 ของภาคเหนอ รองจากเชยงใหม ตาก แมฮองสอน และเพชรบรณแ มอาณาเขตตดตอกบจงหวดขางเคยงถง 7 จงหวด ดงน ทศเหนอ ตดตอกบ จงหวดเชยงใหม เชยงราย และพะเยา ทศใต ตดตอกบ จงหวดตาก ทศตะวนออก ตดตอกบ จงหวดแพร และสโขทย ทศตะวนตก ตดตอกบ จงหวดล าพน สภาพภมประเทศ จงหวดล าปาง อยสงจากระดบน าทะเล 268.80 เมตร พนทมลกษณะเปนรปยาวร ภมประเทศโดยทวไปเปนทราบสง มภเขาสงอยทวไป ทอดตวยาวตามแนวทศเหนอไปทางทศใตของจงหวด และในบรเวณตอนกลางของจงหวดบางสวนมทราบลมรมฝงแมน า และตามลกษณะทางกายภาพทางดานธรณสณฐานวทยา จงหวดล าปางมพนทเปนทราบลอมรอบดวยภเขา มลกษณะเปนแองแผนดนทยาวและกวางทสดในภาคเหนอ เรยกวา “ อางล าปาง ” ลกษณะภมประเทศแบงออกเปน 3 ลกษณะ คอ บรเวณตอนบนของจงหวด เปนทราบสง ภเขา และเปนปาคอนขางทบ อดมสมบรณแดวยไมมคา ไดแก พนทอ าเภอเมองปาน แจหม วงเหนอ และงาว

97

บรเวณตอนกลางของจงหวด เปนทราบและทราบลมรมฝงแมน า ซงเปนแหลงเกษตรกรรมทส าคญของจงหวด ไดแก พนทอ าเภอหางฉตร เมองล าปาง เกาะคา แมทะ และสบปราบ บรเวณตอนใตของจงหวด เปนปาไมรง บางสวนเปนทงหญา ไดแก พนทอ าเภอเถน แมพรก บางสวนของอ าเภอเสรมงาม และแมทะ ดานเศรษฐกจ 1. ผลตภณฑแมวลรวมจงหวด สภาพทางเศรษฐกจโดยรวมของจงหวด ล าปางในป 2551 มผลตภณฑแมวล 47,535 ลานบาท รายไดสวนใหญ ขนอยกบสาขาการคาสงและคาปลกมากทสดถงรอยละ 18.55 คดเปนมลคา 9,001 ลานบาท รองลงมาเปนสาขาการอตสาหกรรม และสาขาการศกษา ตามล าดบ 2. รายไดประชากร ในป 2549 ประชากรจงหวดล าปางมรายไดเฉลย 58,210 บาท/คน/ป จดอยในอนดบ 11 ของภาคเหนอ และอนดบ 51 ของประเทศ ผลตภณฑมวลรวมจงหวดล าปาง (GPP) ภาคเกษตร มลคาผลตภณฑแมวลรวมจงหวดล าปาง ( GPP) ป 2552 ทงหมด จ านวน 43,329 ลานบาท แบงออกเปนนอกภาคเกษตร จ านวน 35,822 ลานบาท คดเปนรอยละ 82.67 และ ภาคเกษตร จ านวน 7,507 ลานบาท คดเปนรอยละ 17.33 มลคาผลตภณฑแมวลรวมจงหวดล าปาง ( GPP) ภาคเกษตร ป 2552 จ านวน 7,507 ลานบาท แบงออกเปน สาขาพชผล ปศสตวแ และการปาไม จ านวน 7,027 ลานบาท คดเปนรอยละ 93.61 และสาขาประมง จ านวน 480 ลานบาท คดเปนรอยละ 6.39 ขอมลดานพช จงหวดล าปางมพนท ดานการเพาะปลก 1,111,113 ไร แบงออกเปน 4 ประเภท ไดแก พนทนาจ านวน 522,757 ไร พนทพชไร จ านวน 345,776 ไร พนทพชผก จ านวน 37,653 ไร และพนทไมผลไมยนตน จ านวน 204,927 ไร ครวเรอนเกษตรกร จ านวน 132,835 ครวเรอน มลคาผลผลตดานการเพาะปลก จ านวน 8,235.64 ลานบาท กลมสหกรณแ จงหวด ล าปาง ไดจดตงกลมสหกรณแ โดยจ าแนกเปน 2 ประเภท ประกอบดวยสหกรณแภาคการเกษตร และสหกรณแนอกภาคการเกษตร มจ านวนกลมสหกรณแรวมทงสน 82 กลม สมาชกรวมทงสนจ านวน 141,072 ราย ซงสหกรณแภาคการเกษตรประกอบดวย สหกรณแการเกษตร จ านวน 34 กลม สมาชก 100,898 บาท และสหกรณแนคม จ านวน 1 กลม สมาชก 2,630 ราย ในสวนของสหกรณแนอกภาคการเกษตร ประกอบดวยสหกรณแเครดตยเนยน จ านวน 23 กลม สมาชก 17,361 ราย สหกรณแออมทรพยแจ านน 11 กลม สมาชก 11,361 ราย สหกรณแบรการ จ านวน 11 กลม สมาชก 2,480 ราย และสหกรณแรานคา จ านวน 2 กลม สมาชก 6,342 ราย ขอมลดานการศกษา จงหวดล าปางมศกยภาพทโดด เดนในเรองความเปนศนยแกลางเชอมตอระหวางภาคเหนอตอนบนและภาคเหนอตอน ลาง มความ สะดวกในการเดนทางทงทางเครองบน รถยนตแ และรถไฟ เหมาะสมทจะเปน

98

ศนยแกลางการศกษาของเยาวชนในภาคเหนอและประเทศ เพอนบาน โดยมสถานศกษาระดบอดมศกษาทงภาครฐและเอกชนอยจ านวน 8 แหง มนกศกษาจากประเทศจนมาศกษาในสถาบนตาง ๆ ในระดบอดมศกษา อยางนอย 3 แหง จ านวนประมาณ 200 คน นอกจากนนยงมนกศกษาจาก 3 จงหวดชายแดนภาคใตมาเรยนทสถาบน อดมศกษาของจงหวด จ านวน 200 คน มสถานศกษาระดบต ากวาอดมศกษา ทงสายสามญและสายอาชพ กมความโดดเดนในดานวชาการและเปนแหลงผลตบคลากร ระดบ ประเทศมาแลวเปนจ านวนมาก รวมทงมนกเรยนสถาบนการศกษาสายสามญไดรบรางวลเหรยญทองโอลมปก วชาการมาแลว สวนในสาย วชาชพกมความโดดเดนไดรบรางวลชนะเลศระดบประเทศในการแขงขนทกษะ ฝมอมาแลว และในเรองทกษะภาษาจน โรงเรยนประชาวทยแ ล าปาง เปนโรงเรยนระดบตน ๆ ของประเทศทสอนภาษาจนไดดทสด มนกเรยนจากภาคเหนอ กลาง และใต มาเรยนประมาณ 300 คน และนกเรยน ในตวจงหวดล าปางอกประมาณ 1,000 คน ซงสามารถเขาไปดรายละเอยดของแตละสถาบนการศกษาได ขอมลดานศาสนาและวฒนธรรม การจดตงส านกงานวฒนธรรมจงหวดล าปาง ตามค าสงกระทรวงวฒนธรรม ท สป. ๕๘/ ๒๕๔๕ และท สป. ๕๙/๒๕๔๕ ลงวนท ๑๒ พฤศจกายน ๒๕๔๕ ก าหนดใหส านกงานวฒนธรรมจงหวด เปนหนวยงานเทยบเทากองในส านกงานปลดกระทรวงวฒนธรรม ตามการสถาปนากระทรวงวฒนธรรมขนใหม ภายใตการบรหารของพนต ารวจโท ทกษณ ชนวตร นายกรฐมนตร เมอวนท ๓ ตลาคม ๒๕๔๕ ถอเปนอกกาวหนงของการพฒนาหนวยงานดานวฒนธรรมในประเทศไทยเปนผลใหม เจาภาพรบผดชอบงานวฒนธรรม ของชาตชดเจนเปนการเฉพาะ และยงเกดผลดกบการพฒนาประเทศในยคโลกาภวฒนแ โดยรวมหนวยงานระดบกรมทมภารกจรบผดชอบงานทเกยวเนองกบศลป วฒนธรรม เขามาอยในสงกดกระทรวงวฒนธรรมประกอบดวย กรมศลปากร กรมการศาสนา ส านกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต และจดตงหนวยงานระดบกรมขนอกหนวยงานหนง คอส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย นอกจากน ยงมหนวยงานทมฐานะเปนองคแการมหาชนขนตรงกบรฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรม คอ ศนยแมานษยวทยาสรนธร การด าเนนงานของกระทรวงวฒนธรรมในมตใหม นอกจากภารกจเกยวกบศลปะ ศาสนา และวฒนธรรมของชาตแลว ยงตองขบเคลอนงานใหสอดคลองกบการปฏรประบบราชการ ด าเนนตามพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑแและวธการบรหารกจการบานเมองท ด ก าหนดมาตรฐานคณภาพ งานวฒนธรรม เพอใหกาวทนกบกระแสโลกาภวฒนแ และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ซงถาโถมมาอยางไมหยดยง ตามบทพระราชบญญตมาตรา ๓๖ แหงพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. ๒๕๔๕ ก าหนดใหกระทรวงวฒนธรรมมอ านาจหนาทเกยวกบศลปะ ศาสนา และวฒนธรรม และราชการอน ตามทมกฎหมายก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของกระทรวงวฒนธรรม หรอสวนราชการทสงกดกระทรวงวฒนธรรม ทรพยากรสงแวดลอม ชอแหลงน า : เขอนกวลม สถานทตง : ต าบลบานแลง อ าเภอเมอง จงหวดล าปาง เปนเขอนคอนกรตขนาดใหญ สรางดวยคอนกรตเสรมเหลกแบบ Gravity Dam มเนอทถง 10,000 ไร ตวเขอนสง 26.50 เมตร สนเขอนยาว 5,035 เมตร กวาง 135 เมตร เกบกกน าได 112ลานลกบาศกแเมตร มปรมาณน าไหลเขาอางเฉลยปละ 578 ลานลกบาศกแเมตร ปจจบนมน าในเขอนฯ 69.338 ลานลกบาศกแเมตร เขอนกวลม เปนเขอนเอนกประสงคแเพอการชลประทาน สรางกนแมน าวง ทบรเวณชองเขากวลม ต าบลบาน

99

แลง อ าเภอเมอง จงหวดล าปาง มความยาวตงแมทางเหนอของอ าเภอเมองไปจนถงอ าเภอแจหม กอสรางเมอ พ.ศ.2511 ตวเขอนสรางเสรจเมอ พ.ศ.2515 งานระบบสงน าเสรจพ.ศ. 2524 เปนเขอนทอยใน ชอแหลงน า: เขอนแมจาง สถานทตง : อ าเภอแมเมาะ จงหวดล าปาง เปนเขอนของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยสรางกนล าน าแมจาง มเนอทถง 11,000 ไร ชอแหลงน า : เขอนกวคอหมา สถานทตง : ต าบลปงดอน อ าเภอแจหม จงหวดล าปาง หางจากตวอ าเภอแจหมไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ ประมาณ 13 กโลเมตร และอยเหนอเขอนกวลมไปตามล าน าประมาณ 38 กโลเมตร ส าหรบท านบดนปดชองเขาต า (Saddle Dam) อยทางฝงขวาหางจากตวเขอนหลกออกไปเปนระยะทางประมาณ 2 กโลเมตร มเนอทถง 7,925 ไร มความจเกบกก 170 ลานลกบาศกแเมตร ปจจบนมน าในเขอน 52.990 ลกบาศกแเมตร อางเกบน ามพนทรบน าฝน 1,275 ตารางกโลเมตร และปรมาณน าไหลลงอางเกบน าทงป 265 ลกบาศกแเมตร ชอแหลงน า : อางเกบน าแมมอก สถานทตง : หมท 7 ต าบลเวยงมอก อ าเภอเถน จงหวดล าปาง เปนเขอนท านบดนขนาดใหญ มเนอทถง 12,000 ไร กวาง 2 กโลเมตร เขอนยาว 1.9 กโลเมตร ความจของอางทระดบน าเกบกก 96 ลานลกบาศกแเมตร ความจทระดบน านองสงสด 138 ลานลกบาศกแทางระบายน าลนกวาง 45 เมตร มทอสงน า 3 แหง สงน าใหกบอ าเภอทงเสลยม และแปลงอพยพของประชาชนทยายออกจากพนในบรเวณการสรางอางตงอย อยหางจากปากทางแยกทอ าเภอเถน ระยะทางประมาณ 50 กโลเมตร ขอมลแตละอ าเภอ

1. อ าเภองาว 1.1. สภาพพนท

พนทมลกษณะเปนรปสเหลยมคางหม เปนทราบ รอยละ 22 เปนปาเขารอยละ 73 เปนพนทน ารอยละ 5 1.2. การคมนาคม

อ าเภองาวหางจากกรงเทพมหานครประมาณ 680 กโลเมตร ใชเวลาเดนทางประมาณ 8-9 ชวโมง สามารถเดนทางสอ าเภองาวไดหลายเสนทาง

ทางบก ถนนพหลโยธนสายเหนอ เรมจากกรงเทพมหานคร-นครสวรรคแ-ก าแพงเพชร-ตาก-เขาสตวเมองล าปาง 600 กโลเมตร ขบรถอกประมาณ 83 กโลเมตรกจะถงอ าเภองาว ถนนสายล าปาง-งาว เปนถนน 4 ชองทางการจราจร สามารถสมผสธรรมชาตสวยงามตลอดสองขางทาง สวนสายแพร ใชเสนทางแพร-สอง-งาว ใชเวลาเดนทางประมาณ 1 ชวโมงเศษ

ทางรถไฟ ลงรถไฟทสถานรถไฟนครล าปาง แลวตอรถสอ าเภองาวอก 80 กโลเมตร ทางเครองบน สามารถเลอกลงไดททาอากาศยานล าปางหรอทาอากาศยานแพรกได

1.3. ระยะทาง จากอ าเภองาว ถงตวอ าเภอเมอง เปนระยะทาง 83 กโลเมตร 1.4. การเสยงภยธรรมชาต - อ าเภอ งาว เสยงภยทางธรรมชาต ไดแก อทกภย ภยแลง วาตภย โรคและศตรพชระบาด

100

1.5. แหลงน าอปโภค บรโภค - อ าเภองาว มแหลงน าทใชอปโภค บรโภค ไดแก แมน างาว แมน าวง อางเกบน าเหนอ อางเกบน าแมเมอง อางเกบน าแมแมะ คลองชลประทานตางๆ การประปา และบอบาดาล 1.6. ลกษณะของดน ลกษณะดนของอ าเภองาว มลกษณะเปนดนเหนยว และดนรวน 1.7. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ปาไมของอ าเภองาว 940,000 ไร แรดนขาว อยท ต.บานหวด แรลกไนทแ อยท ต.แมตบ 1.8. ศลปะ วฒนธรรม ประเพณ วถชวตในหมบาน - ศลปะ อ าเภองาว มวดจองค า ซงถอเปนโบราณสถาน - วฒนธรรม อ าเภองาว มชนเผา เยา อาขา ไทยลอ กระเหรยง มการฟนเจง ฟอนเลบ - ประเพณ อ าเภองาว มประเพณการตานกเวยสลาก ยเปง สงกรานตแ ปใหมเมองงาว เงน ลอยกระทง ประเพณถอศล กนผกอ าเภองาว ประเพณโลชงชา ประเพณฮองขวญหรอสขวญ ประเพณสบชะตา ประเพณปอยนอยหรอปอย(บวชลกแกว) ประเพณขนตาวตงส ประเพณเอาขวญขาว ประเพณการเขาเบก ประเพณตานหลวพระเจา ประเพณตานตง ประเพณตานขาวใหม ประเพณฟอนผมด - วถชวตในชมชน เปนวถชวตแบบกงเมองกงชนบท 1.9. ผร/ภมปญญา 1 ดานเกษตรกรรม มการแปรรปผกและผลไม ไดแก การท ากลวยบารแบคว สมนไพรขงส าเรจรป ถวสมนไพร ขาวเกรยบฟกทอง มการท าเกษตรอนทรยแ เชน การท าปยหมกจลนทรยแ อ เอม 2 ดานอตสาหกรรม โรงงานถานอดแทง และเครองใชจากไมไผ มการถนอมอาหาร การแกะสลกไม การท าอาหารพนเมอง

3 ดานพาณชยกรรม มการรวมกลมออมทรพยแเพอการผลต กองทนหมบาน การรวมกลมของสนคาOTOP

4 ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ ผลตภณฑแคณภาพจากไม,แกะสลก,สงทอเครองใชตางๆ,การท าเครองหนง,สรากลน,ใบชาอบแหง,ปยหมกจลนทรยแ อ เอม 5 ดานการจดการและการบรการ ในอ าเภองาว จดใหมการนวดแผนไทย มหนานวด และมมคนายก 1.10. แหลงประกอบการทเออตอการประกอบอาชพ 1 ดานเกษตรกรรม มโรงส,โรงงานอตสาหกรรมถานอดแทง และเครองใชจากไมไผ ,ตลาดกลาง,สถานประกอบการ,รานคา,หางสรรพสนคา,สหกรณแ,ตลาดรมทาง/ตลาดสด 2 ดานอตสาหกรรม ในอ าเภองาว มโรงงานอตสากรรมไผบานรองผลตถานอดแทง และเครองใชจากไมไผ มรานคาชมชนตางๆ โรงงานผลตตะเกยบ โรงงานอบล าไย โรงงานผลตเครองหนง 3 ดานพาณชยกรรม ในอ าเภองาว มศนยแจ าหนายผลตถณฑแทองถนทตลาดกลาง และศนยแจ าหนายสนคาOTOP 4 ความคดสรางสรรคแ มศนยแสาธตและจ าหนายสนคา OTOP มการสนบสนนทองเทยว มระบบอนเตอรแเนต โรงแรม บานพก

101

5 การจดการและบรการ มแหลงทองเทยว ไดแก อทยานแหงชาตถ าผาไท ต.บานหวด วดจองค า พระอารามหลวง ต.บานหวด ศนยแวจยกฏวทยาปาไมท 1 ต.บานหวด ศาลเจาพอประตผา ต.บานหวด มสถานประกอบการ มหางสรรพสนคา มโรงงานอตสาหกรรม และรานคาชมชน 2. อ าเภอแจหม

2.1. สภาพพนท

สภาพพนทสวนใหญเปนภเขา มปาไมลอมรอบ มทราบลมบรเวณ ทราบใกลแมน าเปนบางสวน มพนทปาไมประมาณรอยละ 76 ของพนททงหมด มพนทภเขาครอบคลมโดยรอบของพนทอ าเภอ ซงอย

บรเวณ รอยละ 5 2.2. การคมนาคม สามารถเดนทางไปยงอ าเภอแจหม ไดดวยรถจกรยานยนตแ รถยนตแสวนบคคล และรถประจ าทาง 2.3. ระยะทาง จากอ าเภอแจหม ถงตวอ าเภอเมอง เปนระยะทาง 52 กโลเมตร 2.4. การเสยงภยธรรมชาต อ าเภอ แจหม เสยงภยทางธรรมชาต ไดแก อทกภย ภยแลง วาตภย โรคและศตรพชระบาด 2.5. แหลงน าอปโภค บรโภค แหลงน าในการอปโภค บรโภคของอ าเภอแจหม ไดแกแมน าวง แมน าสอย แมน ามอย มอางเกบน าแมแมะ อางเกบน าหวยแมตา มคลองชลประทาน การประปา และบอน าบาดาล 2.6. ลกษณะของดน ลกษณะดนของอ าเภอแจหม เปนดนเหนยว ดนทราย และดนรวน 2.7. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตไดแกปาไม ดนขาว น าตก ถ าโบราณ แรพลวง แรแมงกานส แรหนปน 2.8. ศลปะ วฒนธรรม ประเพณ วถชวตในหมบาน - ศลปะ มโบราณสถาน ไดแกวดผาแดงหลวง - วฒนธรรม ชนเผากระเหรยง มการฟอนเจง ฟอนเลบ - ประเพณ ตานกเวยสลาก ยเปง สงกรานตแ ลอยกระทง ประเพณฮองขวญหรอสขวญ ประเพณสบชะตาประเพณปอยนอยหรอปอย(บวชลกแกว) ประเพณขนตาวตงส ประเพณเอาขวญขาว ประเพณการเขาเบก ประเพณตานหลวพระเจา ประเพณตานตง ประเพณตานขาวใหม - วถชวตในชมชน เปนวถชวตแบบกงเมองกงชนบท 2.9. ผร/ภมปญญา 1 ดานเกษตรกรรม มการแปรรปผก ผลไม เชน กลวยเบรกแตก ขาวแตเนน าแตงโม ขาวซอมมอ น าป และยงมการประดษฐแ ดอกไมประดษฐแจากกระดาษสา การท ากองขาว กระเปาพนเมอง ผาถก ผาทอตาง ๆ 2 ดานอตสาหกรรม มการถนอมอาหาร และการท าอาหารพนเมอง เชนการท าน าปน และยงมการท าลกประคบ สมนไพรน ามนเหลอง .3 ดานพาณชยกรรม มสหกรณแหมบาน มรานคา และสถานบรการน ามน

102

4 ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ มผลตภณฑแสงทอ เครองใชตางๆ เชน ผาทกโคเชทแหงสแฟา ผาทอพนเมอง ผลตภณฑแจากเมลดมะคา รวมทงสงของดานงานประดษฐแ เชน ดอกไมประดษฐแจากกระดาษสา กระเปาพนเมอง 5 ดานการจดการแกละการบรการ มการนวดแผนไทย มหนานวด และมมคนายก 2.10. แหลงประกอบการทเออตอการประกอบอาชพ 1 ดานเกษตรกรรม มโรงสขาว 50 โรง ,โรงเกบผลผลต,รานคา,สหกรณแ 2 ดานอตสาหกรรม มโรงบมใบยา โรงปนซเมนตแ เหมอนแรดนขาว 20 แหง รานคาชมชน 3 ดานพาณชยกรรม ศนยแจ าหนายผลตภณฑแ OTOP 4 ความคดสรางสรรคแ มศนยแสาธตและจ าหนาย,การทองเทยว,ระบบอนเตอรแเนต,โรงแรม 5 การจดการและบรการ มแหลงทองเทยว ไดแก วดอกโขชยคร ,ถ าโบราณ,น าตกและจดชมวว โรงงานบมใบยา และรานคาชมชน 3. อ าเภอเมอง

3.1. สภาพพนท ลกษณะพนทสวนใหญของอ าเภอเมอง เปนทราบบรเวณและบรเวณลมแมน าตาง ๆ เพยงเลกนอย 3.2. การคมนาคม สามารถเดนทางไปยงอ าเภอเมอง ไดดวย รถจกรยานยนตแ รถยนตแสวนบคคล และรถประจ าทาง 3.3. ระยะทาง จากอ าเภอ 3.4. การเสยงภยธรรมชาต อ าเภอ เมอง เสยงภยทางธรรมชาต ไดแก อทกภย ภยแลง วาตภย โรคและศตรพชระบาด 3.5. แหลงน าอปโภค บรโภค แหลงน าในการอปโภค บรโภคของอ าเภอเมอง ไดแกแมน าตเย แมน าวง หนองกระทง เขอนกวลม เขอนยาง คลองชนประทาน การประปา และบอน าบาดาล 3.6. ลกษณะของดน ลกษณะดนของอ าเภอเมอง เปนดนเหนยว ดนทราย และดนรวน 3.7. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตไดแก ทรพยากรแร เชน แรพลวง ดนขาว แรดนเบา ทรพยากรปาไม เชน ไมสก ไมเตง ไมรง ไมแดง ไมประด 3.8. ศลปะ วฒนธรรม ประเพณ วถชวตในหมบาน - ศลปะ มโบราณสถาน ไดแก วดพระแกวดอนเตา วดพระธาตเสดจ วดมอนพระยาแช ก าแพงเมอง วดแสนเมองมา วดอโมงคแ วดประตปอง วดปาพราว วดกค า วดปงสนกใต วดสชาดาราม วดคะตกเชยงมน วดหวขวง หออะม฿อก วดพระเจาทนใจ - วฒนธรรมของหมบาน ชนเผาไทยยวน ชนเผายวเมยน ชนเผาไทยมอญ ชนเผาไทยใหญ มการฟอนเลบ ฟอนเจง

103

- ประเพณ ตานกเวยสลาก ยเปง สงกรานตแ ลอยกระทง ประเพณฮองขวญหรอสขวญ ประเพณสบชะตาประเพณปอยนอยหรอปอย(บวชลกแกว) ประเพณขนตาวตงส ประเพณเอาขวญขาว ประเพณการเขาเบก ประเพณตานหลวพระเจา ประเพณตานตง ประเพณตานขาวใหม - วถชวตในชมชน เปนวถชวตแบบกงเมองกงชนบท 3.9. ผร/ภมปญญา 1 ดานเกษตรกรรม มการท าเสอพนเมอง ชดผาไหม ผลตภณฑแผาฝายทอมอ

2 ดานอตสาหกรรม การท าเซรามค เชน ถวยตราไก การท าเครองปนดนเผา การท าอาหารพนเมอง เชน ไสอว น าพรกหนม แคบหม

3 ดานพาณชยกรรม มสหกรณแหมบาน มรานคา กองทนหมบานและชมชนเมอง กลมออมทรพยแเพอการผลต 4 ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ มผลตภณฑแผาฝายทอมอ ผลตภณฑแจากสมนไพร เชน สบเหลวน าผงผสมขมน ครมนวดผมอญชญ 5 ดานการจดการแกละการบรการ มการนวดแผนไทย มหนานวด และมมคนายก 3.10. แหลงประกอบการทเออตอการประกอบอาชพ 1 ดานเกษตรกรรม มรานคา,สหกรณแ,ตลาดรมทาง/ตลาดนด,โรงสขาว,โรงเกบผลผลต,สถานประกอบการ,ตลาดรมทาง/ตลาดสด 2 ดานอตสาหกรรม มรานคาชมชน,สถานประกอบการ,โรงงานเซรามค,โรงงานเครองปนดนเผา,โรงงานอาหารกระปอง โรงงานน าตาล,ผลตภณฑแไมไผ 3 ดานพาณชยกรรม ศนยแจ าหนายผลตภณฑแ OTOP,ศนยแจ าหนายผลตภณฑแเซรามค,รานคาจ าหนายผลตภณฑแเครองปนดนเผา,สถานประกอบการ 4 ความคดสรางสรรคแ มโรงภาพยนตรแ,ศนยแสาธตและจ าหนาย,การทองเทยว,ระบบอนเตอรแเนต,โรงแรม รสอรแท บานพกโฮมสเตยแ 5 การจดการและบรการ มสถานประกอบการ,หางสรรพสนคา เชน หางสรรพสนคาบกซ หางสรรพสนคาเทสโกโลตส หางสรรพสนคาเสร,โรงงานเซรามค,โรงงานเครองปนดนเผา,โรงงานอาหารกระปอง โรงงานน าตาล,แหลงทองเทยว ไดแก ศาลเจาพอหลกเมอง พระพทธนรโรคนตรายชยวฒนแจตรทศ บานเสานกวหารพระเจาทองทพยแ เขอนกวลม และรานคาชมชน 4. อ าเภอเมองปาน 4.1. สภาพพนท ลกษณะพนทสวนใหญของอ าเภอเมองปาน เปนพนทปาและเทอกเขาสง สลบซบซอนมทราบบรเวณเชงเขา และบรเวณลมแมน าตาง ๆ เพยงเลกนอย 4.2. การคมนาคม

สามารถเดนทางไปยงอ าเภอเมองปาน ไดดวยรถยนตแสวนบคคล และรถประจ าทาง 4.3. ระยะทาง จากอ าเภอเมองปาน ถงตวอ าเภอเมอง เปนระยะทาง 32 กโลเมตร 4.4. การเสยงภยธรรมชาต - อ าเภอ เมองปาน เสยงภยทางธรรมชาต ไดแก อทกภย ภยแลง วาตภย โรคและศตรพชระบาด 4.5. แหลงน าอปโภค บรโภค

104

- แหลงน าในการอปโภค บรโภคของอ าเภอเมองปาน ไดแกน าแมเต฿าะ-แมตเอม น าแมมอน น าแมปาน น าแมกเวม น าแมบอม น าแมตเย น าแมนง แมน าวง แมน าสอย แมน ามอย มอางเกบน าแมกานอย อางเกบน าแมกองปน มคลองชลประทาน การประปา และบอน าบาดาล 4.6. ลกษณะของดน ลกษณะดนของอ าเภอเมองปาน เปนดนเหนยว ดนทราย และดนรวน 4.7. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตไดแกปาไม น าตก บอน าแร น าพรอน 4.8. ศลปะ วฒนธรรม ประเพณ วถชวตในหมบาน - ศลปะ มโบราณสถาน ไดแก พระธาตจอมกอย วดศรหลวงแจซอน - วฒนธรรมของหมบาน มชนเผาแมว มเซอ กระเหรยง ลซอ ไทยใหญ มการฟอนเจง ฟอนเลบ เตนคะจ 4.9. ผร/ภมปญญา 1 ดานเกษตรกรรมมการท ากระเปาพนเมอง ผาถก ผาทอตางๆ การท าชาเขยวใบหมอน และการแปรรเกษตรบานสบล

2 ดานอตสาหกรรม มการถนอมอาหาร เชนการท าเหดหอมแจซอน และการท าอาหารพนเมอง การท ากระดาษใยพชธรรมชาต

3 ดานพาณชยกรรม มสหกรณแหมบาน มรานคา กองทนหมบาน กลมออมทรพยแเพอการผลต 4 ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ มผลตภณฑแสงทอ เครองใชตางๆ ผลตภณฑแเครองจกรสานบานแมกองปน ผลตภณฑแจกรสานตะกราทางมะพราว 5 ดานการจดการแกละการบรการ มการนวดแผนไทย มหนานวด และมมคนายก 4.10. แหลงประกอบการทเออตอการประกอบอาชพ 1 ดานเกษตรกรรม มรานคา,สหกรณแ,ตลาดรมทาง/ตลาดนด,โรงสขาว,โรงเกบผลผลต,สถานประกอบการ 2 ดานอตสาหกรรม มรานคาชมชน,สถานประกอบการ 3 ดานพาณชยกรรม ศนยแจ าหนายผลตภณฑแ OTOP 4 ความคดสรางสรรคแ มศนยแสาธตและจ าหนาย,การทองเทยว,ระบบอนเตอรแเนต,โรงแรม รสอรแท บานพกโฮมสเตยแ 5 การจดการและบรการ มแหลงทองเทยว ไดแก อทยานแหงชาตน าตกแจซอน และรานคาชมชน 5. อ าเภอวงเหนอ 5.1. สภาพพนท ลกษณะพนทสวนใหญของอ าเภอวงเหนอ มพนททงหมด 1,034 ตารางกโลเมตร หรอ 646,451 ไร พนทสวนมากเปนปาไมและภเขาถงรอยละ 80 และมพนทราบแมน าวงเพยงรอยละ 20 5.2. การคมนาคม

สามารถเดนทางไปยงอ าเภอวงเหนอ ไดดวยรถยนตแสวนบคคล และรถประจ าทาง 5.3. ระยะทาง จากอ าเภอวงเหนอ ถงตวอ าเภอเมอง เปนระยะทาง 107 กโลเมตร 5.4. การเสยงภยธรรมชาต อ าเภอ วงเหนอ เสยงภยทางธรรมชาต ไดแก อทกภย ภยแลง วาตภย โรคและศตรพชระบาด

105

5.5. แหลงน าอปโภค บรโภค แหลงน าในการอปโภค บรโภคของอ าเภอวงเหนอ ไดแกแมน าวง แมน าหด มอางเกบน าแมตาก อางเกบน ามชย อางเกบน าแมมอก ล าหวยแมกด มคลองชลประทาน การประปา และบอน าบาดาล 5.6. ลกษณะของดน ลกษณะดนของอ าเภอวงเหนอ เปนดนเหนยว ดนทราย และดนรวน 5.7. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตไดแก ไมสกและไมเตงรง แรดนขาว แรบอลเคลยแ แรซไรทแ 5.8. ศลปะ วฒนธรรม ประเพณ วถชวตในหมบาน - ศลปะ มโบราณสถาน ไดแก วดบานกอ วดตโลกอาราม วดพระเกด - วฒนธรรม มชนเผาไทยใหญ ลซอ มการฟอนเจง ฟอนเลบ เตนจะค

- ประเพณ ตานกเวยสลาก ยเปง สงกรานตแ ลอยกระทง ประเพณฮองขวญหรอสขวญ ประเพณสบชะตาประเพณปอยนอยหรอปอย(บวชลกแกว) ประเพณฟอนผมด ประเพณขนตาวตงส ประเพณเอาขวญขาว ประเพณการเขาเบก ประเพณตานหลวพระเจา ประเพณตานตง ประเพณตานขาวใหม - วถชวตในชมชน เปนวถชวตแบบกงเมองกงชนบท 5.9. ผร/ภมปญญา 1 ดานเกษตรกรรม มการแปรรปผก และผลไม ไดแก ผกกาดดอง กลวยบารแบคว น าสมเกรดหมะ

2 ดานอตสาหกรรม มการถนอมอาหาร ไดแก การท าไขเคม การแกะสลก ไดแก การแกะสลกรากไม แกะสลกไมมงกรตงโต฿ะ

3 ดานพาณชยกรรม มสหกรณแหมบาน มรานคา มกลมออมทรพยแเพอการผลต กองทนหมบาน 4 ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ มผลตภณฑแสงทอ เครองใชตางๆ เชน กระเปาผาปกชาวเขา ผาทอ ผาไหมแถมฝายชาววงปกมกผลตภณฑแจากไม เชน สะลอ ชนวางของ นาฬกาไมสก พานไมมะขาม โมบายกระดงไมไผ แกะสลก ไดแก การแกะสลกรากไม แกะสลกไมมงกรตงโต฿ะ 5 ดานการจดการแกละการบรการ มการนวดแผนไทย มหนานวด และมมคนายก 5.10. แหลงประกอบการทเออตอการประกอบอาชพ 1 ดานเกษตรกรรม มรานคา,สหกรณแ,โรงสขาว,ตลาดรมทาง/ตลาดนด,โรงเกบผลผลต,สถานประกอบการ 2 ดานอตสาหกรรม มรานคาชมชน,สถานประกอบการ 3 ดานพาณชยกรรม ศนยแจ าหนายผลตภณฑแ OTOP,สถานประกอบการ 4 ความคดสรางสรรคแ มศนยแสาธตและจ าหนาย,การทองเทยว,ระบบอนเตอรแเนต,โรงแรม 5 การจดการและบรการ มแหลงทองเทยว ไดแก น าตกวงแกว พระธาตวดพระเกด วดบานกอ ดอยหนอก ดอยพระพทธบาทใหญ ถาผางาม และมรานคาในชมชน 6. อ าเภอหางฉตร 6.1. สภาพพนท

106

ลกษณะพนทสวนใหญของอ าเภอหางฉตร เปนพนทปา สลบซบซอนมทราบบรเวณเชงเขา และบรเวณลมแมน าตาง ๆ เพยงเลกนอย 6.2. การคมนาคม

สามารถเดนทางไปยงอ าเภอหางฉตร ไดดวย รถจกรยานยนตแ รถยนตแสวนบคคล และรถประจ าทาง 6.3. ระยะทางจากอ าเภอหางฉตร ถงตวอ าเภอเมอง เปนระยะทาง 16กโลเมตร 6.4. การเสยงภยธรรมชาต อ าเภอ หางฉตร เสยงภยทางธรรมชาต ไดแก อทกภย ภยแลง วาตภย โรคและศตรพชระบาด 6.5. แหลงน าอปโภค บรโภค แหลงน าในการอปโภค บรโภคของอ าเภอหางฉตร ไดแกล าน าแมตาล ล าน าแมไพร ล าน าแมยาว มอางเกบน าแมยาว อางเกบน าแมไพร อางเกบน าหวยเรยน อางเกบน าปางปง อางเกบน าแมตาลนอย อางเกบน าหวยแมสน หวยแมตาล หวยแมวก หวยแมฮาว มคลองแมนอย การประปา และบอน าบาดาล 6.6. ลกษณะของดน ลกษณะดนของอ าเภอหางฉตร เปนดนเหนยว ดนทราย และดนรวน 6.7. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตไดแกปาไม 6.8. ศลปะ วฒนธรรม ประเพณ วถชวตในหมบาน -ศลปะ มโบราณสถาน ไดแก วดสนทราย วดปางมวง วดปงยางคก -วฒนธรรมของหมบาน มชนเผาลว เผามง มการฟอนเลบ ฟอนเจง

-ประเพณ ตานกเวยสลาก ยเปง สงกรานตแ ลอยกระทง ประเพณฮองขวญหรอสขวญ ประเพณสบชะตาประเพณปอยนอยหรอปอย(บวชลกแกว) ประเพณขนตาวตงส ประเพณเอาขวญขาว ประเพณการเขาเบก ประเพณตานหลวพระเจา ประเพณตานตง ประเพณตานขาวใหม ประเพณฟอนผมด

-วถชวตในชมชน เปนวถชวตแบบกงเมองกงชนบท 6.9. ผร/ภมปญญา 1 ดานเกษตรกรรม มการท าเสอพนเมอง ชดผาไหม การแปรรปผก ผลไม ไดแก ขาวเกรยบฟกทอง

2 ดานอตสาหกรรม มการถนอมอาหาร เชนการท าเหดโคนดอง การท าอาหารพนเมอง ไดแก แหนมหม น าพรกลาบ น าพรกหนมไขเคม การท าเซรามค เชน ถวยตราไก ถวยชามฝาปดลายสบปะรด เตาตมน ามนหอมระเหย

3 ดานพาณชยกรรม มสหกรณแหมบาน มรานคา กองทนหมบาน กลมออมทรพยแเพอการผลต 4 ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ มผลตภณฑแมดดาบ ผลตภณฑแจากไม ไดแก โคมไฟกะลามะพราว เกาอไมไผ โคมไฟไมไผ สะลอ ซอซง ผลตภณฑแเศษไมประดษฐแ 5 ดานการจดการแกละการบรการ มการนวดแผนไทย มหนานวด และมมคนายก 6.10. แหลงประกอบการทเออตอการประกอบอาชพ 1 ดานเกษตรกรรม มรานคา,สหกรณแ,ตลาดรมทาง/ตลาดนด,โรงสขาว,โรงเกบผลผลต,สถานประกอบการ 2 ดานอตสาหกรรม มรานคาชมชน,สถานประกอบการ,โรงงานเซรามค 3 ดานพาณชยกรรม ศนยแจ าหนายผลตภณฑแ OTOP,ศนยแจ าหนายผลตภณฑแเซรามค

107

4 ความคดสรางสรรคแ มศนยแสาธตและจ าหนาย,การทองเทยว,ระบบอนเตอรแเนต,โรงแรม รสอรแท บานพกโฮมสเตยแ 5 การจดการและบรการ มแหลงทองเทยว ไดแก ศนยแอนรกษแชางไทยและสวนปาทงเกวยน อทยานแหงชาตดอยขนตาล และรานคาชมชน 7. อ าเภอแมทะ 7.1. สภาพพนท

มสภาพเปนทราบสง มภเขาลอมรอบ มทราบลมเพยงเลกนอย และคลนลอนตนลกสลบกบเนนเขา มทราบเชงเขา มแมน าล าธารไหลผานหลายสาย ไดแก แมน าจาง หวยแมพวก หวยแมทะ โดยเฉพาะแมน าจาง ตนก าเนดในเทอกเขาอ าเภอแมเมาะ จงหวดล าปาง ไหลผานพนทเขตต าบลหวเสอ ต าบลดอนไฟ ต าบลวงเงน ต าบลแมทะ ต าบลนาครว ต าบลปาตน ต าบลบานกว และต าบลน าโจ ไหลไปบรรจบกบแมน าวงทอ าเภอเกาะคา จงหวดล าปาง 7.2. การคมนาคม ทางรถยนตแ ถนนสายล าปาง - เดนชย

ถนนสายแมทะ - บานฟอน ถนนสายล าปาง - แมทะ ถนนสายปาตน - นาครว (ร.พ.ช.) ถนนสายสนดอนแกว – สบปราบ (ร.พ.ช.) ถนนสายบานกว – บานแมไท (โยธาธการ) ทางรถไฟ มรถไฟสายกรงเทพ ฯ – เชยงใหม ผานอ าเภอแมทะ ทบานแมทะ

7.3. ระยะทางจากหมบานถงตวอ าเภอ หมท 1 ต าบลบานดง หางจากทวาการอ าเภอแมเมาะประมาณ 35 ก.ม.

7.4. การเสยงภยธรรมชาต การเกดน าปาไหลหลาก และอทกภย 7.5. แหลงน าอปโภค บรโภค มาจากแมน า การประปา การชลประทาน และอางเกบน า เชน อางเกบน า

หวยบานเกา 7.6. ลกษณะของดน สวนใหญจะเปนดนเหนยว 7.7. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดนขา ถานหนลกไนทแ 7.8. ศลปวฒนธรรม ประเพณ วถชวตในหมบาน

- ศลปะ โบราณสถาน โบราณวตถ -วฒนธรรมของหมบาน เปนแบบพนเมอง -ประเพณ ตานกเวยสลาก ยเปง สงกรานตแ สรงน าพระธาต งานฟอนดาบเจาพอตนหลวง

7.9. ผร/ภมปญญา 1 ดานเกษตรกรรม ดานสตวแ ดานพช เหดหอมสด กาแฟสดอราบกา

2.ดานอตสาหกรรม มโรงงานเซรามค การถนอมอาหารและการแปรรปอาหาร เชน น าพรกเหดหอม 3.ดานพาณชยกรรม มสหกรณแหมบาน

108

4.ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ แกะสลก บานหลก และต.หวเสอ งานจกสาน งานประดษฐแดอกไมจากดนต.หวเสอ กระเปาหนงเทยม การทอผา ผาทอตนจก ผาลายยกดอก ผาทอลายน าไหล โบวแประดษฐแ

5. ดานการจดการ และบรการ มหมอเมอง หนานวด มคนายก 7.10. แหลงประกอบการทเออตอการประกอบอาชพ 1 ดานเกษตรกรรม มโรงสขาว 2 ดานอตสาหกรรม มโรงงานเซรามค สถานประกอบการ

3 ดานพณชยกรรม มสหกรณแรานคาจ าหนายผลตภณฑแ 4 ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ - 5 ดานการจดการ และบรการ มโรงงาน รานคาในชมชน อตสาหกรรมครวเรอน เชน การท าเชอเหด และอตสาหกรรมครวเรอนการประดษฐแดอกไมกระดาษสา 8. อ าเภอแมมาะ 8.1. สภาพพนท

สภาพพนทเปนทราบลม และพนทราบระหวางหบเขา 8.2. การคมนาคมทางรถยนตแ ถนน ล าปาง-แมเมาะสถานขนสง 8.3. ระยะทางจาก หมท 1 ต าบลบานดง หางจากทวาการอ าเภอแมเมาะประมาณ 35 ก.ม. 8.4. การเสยงภยธรรมชาต การเกดน าปาไหลหลาก และอทกภย 8.5. แหลงน าอปโภค บรโภค มาจากแมน า การประปา การชลประทาน และอางเกบน า เชน แหลงน าทส าคญ ไดแก อางเกบน าแมจาง อางเกบน าแมขาม น าแมจาง 8.6. ลกษณะของดน สวนใหญจะเปนดนปนทราย 8.7. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทส าคญของอ าเภอ ไดแก ถานหนลกไนตแ หนปน 8.8. ศลปวฒนธรรม ประเพณ วถชวตในหมบาน - ศลปะ โบราณสถาน โบราณวตถ ไดแก 1.ฟอสซลหอยขม 13 ลานป ทตง เหมองแมเมาะ

(เฟส 5) ม.6 ต.แมเมาะ อ.แมเมาะ 2. ศาลเจาพอประตผา ทตง บานจ าปย ม.4 ต.บานดง 3. ภาพเขยนสประตผา 4. ภาพเขยนสบานทาส

- วฒนธรรมของหมบาน เปนแบบพนเมอง - ประเพณ งานบวงสรวงเจาพอประตผา งานสงกรานตแและบวงสรวงศาลหลกเมอง สรงน าพระพทธรป โบราณ สรงน ารอยพระพทธบาทนารอง ประเพณแผนดนหวด ตานกเวยสลาก บรรพชาสามเณรภาคฤดรอน การแขงขนเดน-วง แมเมาะมนฮาลแฟมาราธอน การแขงขนจกรยานแมเมาะเสอภเขา เทศกาลทองเทยวแมเมาะ พธวางพวงมาลาพระบรมราชานสาวรยแ พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว 8.9. ผร/ภมปญญา 1 ดานเกษตรกรรม ดานเกษตรอนทรยแ นายสมโภช ปานถม และนางรศภธ ยงสขสนตสข 2 ดานอตสาหกรรม โรงงานผลตไฟฟา เหมองแมเมาะ ม.6 ต.แมเมาะ 3 ดานพาณชยกรรม มสหกรณแหมบาน 4 ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ ปยหมกอนทรยแอดเมด งานจกสาน งานประดษฐแจากไมไผ ลกประคบ

109

ต฿กตาเครองปนดนเผา ชางแกะสลก ผลตภณฑแดอกไมใยบว ดอกไมประดษฐแจากดนไทย 5 ดานการจดการ และบรการ มหมอเมอง หนานวด มคนายก .สวนพฤกษาชาต ทตง เหมองแมเมาะ ม.6 ต.แมเมาะโรงไฟฟาแมเมาะ ม.6 ต.แมเมาะ สนามกอลแฟแมเมาะ ทะเลสาบนาสก ม.4 ต.นาสก อางเกบน าแมจาง ม.1 ต.นาสกอางเกบน าแมขาม ม.1 ต.บานดงภเขาไฟดอยผาคอกหนฟ ม.8 ต.แมเมาะ พพธภณฑแศนยแถานหนลกไนตแศกษา(เหมองแมเมาะ) เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว พพธภณฑแคายประตผา 8.10. แหลงประกอบการทเออตอการประกอบอาชพ 1 ดานเกษตรกรรม โรงสขาว 2 ดานอตสาหกรรม โรงงานผลตตะเกยบ ,ไมจมฟน ทตง บานรอง ม.2 ต.บานรอง โรงงานอบล าใย

บานสบพลง ม.3 ต.บานโปง โรงงานผลตเครองหนง ทตง บานสบแหง ม.1 ต.หลวงเหนอ 3 ดานพณชยกรรม มกลมวสาหกจชมชน 4 ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ ระบบอนเทอรแเนต 5 ดานการจดการ และบรการ มโรงงานผลตไฟฟา รานคาในชมชน อตสาหกรรมครวเรอน เชน การประดษฐแดอกไมจากดนไทย 9. อ าเภอ สบปราบ 9.1. สภาพพนท อ าเภอสบปราบ คลายใบต าลง เปนแองกะทะมทราบตรงกลาง มภเขาลอมรอบและมแมน าวงไหลผานกลางจากทศเหนอไปทศใต จากลกษณะดงกลาวท าใหอากาศรอนและแหงแลงในชวงเดอนกมภาพนธแถงเดอนมถนายน และหนาวเยนในชวงเดอนพฤศจกายน?มกราคม กบมฝนตกชกในเดอนมถนายน 9.2. การคมนาคม อ าเภอสบปราบ สามารถเดนทางโดยรถยนตแสวนบคคล รถจกรยานยนตแและรถประจ าทาง 9.3. ระยะทางจาก การตดตอระหวางอ าเภอ เปนไปโดยสะดวก โดยมถนนพหลโยธนผาน ดงน - อ าเภอสบปราบ ถง อ าเภอเถน 35 กม. - อ าเภอสบปราบ ถง อ าเภอเกาะคา 38 กม. - อ าเภอสบปราบ ถง อ าเภอเมอง 53 กม. การตดตอระหวางอ าเภอตางๆเปนถนนราดยางและถนนลกรงบางสายแตใชสญจรไดตลอดป - ต าบลสบปราบ 1 กม. - ต าบลนายาง 5 กม. - ต าบลสมย 6 กม. - ต าบลแมกวะ 7 กม.

9.4. การเสยงภยธรรมชาต น าปาไหลหลากและหนรวงจากไหลเขา 9.5. แหลงน าอปโภค บรโภค แมน าวงไหลผานมน าตลอดป แตฤดแลงน าจะมนอย ราษฎรหมท 1,2,3 ต าบลแมกวะ หมท 3,4,8 ต าบลนายาง หมท 1,2,3,6,7,8 ต าบลสบปราบ ใชเพาะปลกและใชท าประปาอปโภคบรโภค มอางเกบน าเพอใชในการอปโภค บรโภค เชน

110

- อางเกบน าแมทาน หมท 4 ต าบลแมกวะ - อางเกบน าแมเรยง หมท 3 ต าบลสบปราบ - อางเกบน าแมทก หมท 5 ต าบลสบปราบ - อางเกบน าหวยสมย หมท 1 ต าบลสมย - อางเกบน าหวยหลวงหมท 2 ต าบลสมย - อางเกบน าแมกาด หมท 1 ต าบลนายาง - อางเกบน าแมทาย หมท 2 ต าบลนายาง - อางเกบน าแมยอง หมท 6 ต าบลนายาง - อางเกบน าแมป หมท 7 ต าบลนายาง - อางเกบน าแมปราบ หมท 7 ต าบลนายาง 9.6. ลกษณะของดน บางพนทมลกษณะทเปนดนเหนยว การระบายน าไมด เหมาะแกการปลกขาวและในบางพนทมลกษณะดนทเปนดนรวนมกรวดหนปะปน มการระบายน าด เหมาะแกการเกษตร 9.7. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม - ดนขาวและปาไม - อทยานแหงชาตดอยจง ทตง บานนาไมแดง ม.6 ต.นายาง - บอน าทพยแ ทตง บานสบทก ม.3 ต.สบปราบ - แคมปแมวง ทตง ม.6 ต.สบปราบ - สวนวง ทตง ม.6 ต.สบปราบ - อางเกบน าตาง ๆ 9.8. ศลปวฒนธรรม ประเพณ วถชวตในหมบาน - โบราณสถาน เชน วดหลวงสบปราบ ทตง ม.2 ต าบลสบปราบ และวดราง ต าบลนายาง

-ประเพณตานกเวยสลากและประเพณปใหมเมอง - วถชวตในชมชนเปนแบบกงเมองกงชนบท 9.9. ผร/ภมปญญา 1 ดานเกษตรกรรม ขาว ออย ถวลสงและครง 2 ดานอตสาหกรรม

-บรษทเหมองบานป จ ากด (มหาชน) ทตง ต.แมกวะ อ.สบปราบ -บรษทเคแอนมเนอรลสแ ทตง ต.แมกวะ อ.สบปราบ -โรงงานน าแขงเถนพฒนกจ สาขาสบปราบ ต.สบปราบ อ.สบปราบ -กฤษณะฟารแม บานวฒนา ต าบลสบปราบ อ าเภอสบปราบ -บรษทโฮมพอตเตอร บานหลายฮองปพฒนา ต.สบปราบ อ.สบปราบ -โรงงานกวนพอตเตอร (เซรามค) บานวงยาว ต.แมกวะ อ.สบปราบ -โรงงานกอนดนเซรามค บานวฒนา ต.สบปราบ อ. สบปราบ -บรษทก าธรผาใบ/ก าธรเต฿นทแเชา บานไร ต.นายาง อ.สบปราบ

111

-บรษทน าดมเจาพระยา บานปงกา ต.แมกวะ ต. นายาง อ.สบปราบ -บรษทน าดมเพนกวน บานสบปราบ ม.2 ต.สบปราบ อ.สบปราบ -บรษทน าดมพพ ต าบลสมย อ. สบปราบ -บรษทซเบลโก มเนอรล ประเทศไทย จ ากด (มหาชน) ต.แมกวะ อ. สบปาบ 3 ดานพาณชยกรรม มธนาคาร 3 แหง คอธนาคารไทยพาณชยแ สาขาสบปราบ ธนาคารเพอ

การเกษตรและสหกรณแการเกษตร สหกรณแการเกษตร 4 ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ กลมอาชพตาง ๆในพนท เชน ทอผา ท าไขเคม ถวสมนไพร

เครองปนดนเผา (เซรามค) ผาทอตนจกบานน าหลง ผาทอน าไหล ตะกราทางมะพราวและไมไผ ไมกวาดดอกหญาและจกสานไมไผ 9.10. แหลงประกอบการทเออตอการประกอบอาชพ 1 ดานเกษตรกรรม มโรงสประจ าหมบาน ตลาดผกสดรมทาง ตลาดนด รานคาขนาดเลกและสหกรณแ 2 ดานอตสาหกรรม มโรงงานเซรามกและโรงงานน า 3 ดานพณชยกรรม กลมสตรสหกรณแต าบลสบปราบ ศนยแจ าหนายและแสดงผลตภณฑแการฝกอบรม

พฒนาการแปรรปแกวโปงขา 4 ดานการจดการ และบรการ มรานคาในชมชนและสถานประกอบการณแ 10. อ าเภอเกาะคา 10.1. สภาพพนท อ าเภอเกาะคา ลกษณะพนทโดยทวไปเปนทราบลมรมฝงแมน าวง และมเนนสงอยโดยรอบ ซงลกษณะเชนนท าใหอากาศในฤดรอน รอนแหงแลงและอบอาว ในฤดหนาวจะมอากาศหนาวเยน สวนฤดฝนนนมฝนตกไมถกตองตามฤดกาล ท าใหในบางพนทขาดแคลนน าส าหรบอปโภคบรโภค และการเกษตรกรรม

10.2. การคมนาคม อ าเภอเกาะคา ตงอยทางตอนใตของจงหวดล าปาง หางจากตวจงหวดประมาณ 15 กโลเมตร มเสนทางสามารถตดตอกบจงหวด , อ าเภอใกลเคยงไดทกฤดกาล และยงสามารถตดตอกบต าบล หมบาน ในพนทไดทกฤดกาลเชนเดยวกน มถนนพหลโยธน ( ทางหลวงแผนดนหมายเลข 1 ) ตดผานพนทระยะทางประมาณ 26 กโลเมตร และมถนนพหลโยธนเชอมตดตอกบอ าเภอใกลเคยง สามารถเดนทางโดยรถยนตแสวนบคคล รถจกรยานยนตแและรถประจ าทาง 10.3. ระยะทางจาก การตดตอระหวางอ าเภอ เปนไปโดยสะดวก โดยมถนนพหลโยธนผาน ดงน อ าเภอเกาะคา - อ าเภอเมองล าปาง ระยะทางประมาณ 15 กโลเมตร อ าเภอเกาะคา - อ าเภอสบปราบ ระยะทางประมาณ 36 กโลเมตร อ าเภอเกาะคา - อ าเภอเสรมงาม ระยะทางประมาณ 24 กโลเมตร อ าเภอเกาะคา - อ าเภอหางฉตร ระยะทางประมาณ 15 กโลเมตร อ าเภอเกาะคา - อ าเภอแมทะ ระยะทางประมาณ 22 กโลเมตร 10.4. การเสยงภยธรรมชาต

-แผนดนไหว จากรอยเลอนแมวง -ในพนท 4 ต าบล ของ อ.เกาะคา ไดแก ต.เกาะคา ใหมพฒนา ทาผา และไหลหน ประสบภยน าปา

ไหลหลาก และน าทวมฉบพลน

112

10.5. แหลงน าอปโภค บรโภค แมน าวง -อางเกบน าหวยฮวด ต าบลนาแกว , อางเกบน าหวยแมฮอง ต าบลใหมพฒนา ,อางเกบน าแมปด ต าบลนาแสง -ฝายกนแมน ายาว -ประปาสวนภมภาคและประปาชนบท -ขดเจาะน าบาดาล 10.6. ลกษณะของดน ดนรวนปนทรายและดนลกรง 10.7. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อ าเภอเกาะคา มทรพยากรธรรมชาตปาไมประเภทปาไมเบญจพรรณ อยในเขตปาสงวนแหงชาตเพยงเลกนอย 10.8. ศลปวฒนธรรม ประเพณ วถชวตในหมบาน - โบราณสถาน ทางศลปวฒนธรรม เชน วดพระธาตล าปางหลวง วดไหลหน วดปาสก และวดพระธาตจอมปง -ประเพณตานกเวยสลาก ประเพณปใหมเมองและประเพณสรงน าพระธาต - วถชวตในชมชนเปนแบบกงเมองกงชนบท 10.9. ผร/ภมปญญา 1 ดานเกษตรกรรม ขาว เชน ขาวเจานาป ขาวเหนยวนาป ขาวเจานาปรง ขาวเหนยวนาปรง พชไร เชน ขาวโพดเลยงสตวแ ถวเหลองและถวลสง 2 ดานอตสาหกรรม เซรามกและแกะสลกไม 3 ดานพาณชยกรรม สหกรณแการเกษตร สหกรณแเครดตยเนยน และสหกรณแนคม 4 ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ ผลตภณฑแจากไม แกะสลก เชน แกะสลกกะลามะพราว เครองปนดนเผา 5 ดานการจดการและบรการ มรานนวดแผนไทย เชน นวดแผนไทยเพอสขภาพบานกว ต าบลไหลหน กลมนวดแผนไทย ต าบลนาแกวเปนตน 10.10. แหลงประกอบการทเออตอการประกอบอาชพ 1 ดานเกษตรกรรม มโรงสประจ าหมบาน ตลาดผกสดรมทาง ตลาดนด รานคาขนาดเลกและสหกรณแ

2 ดานอตสาหกรรม โรงงานเซรามค กวา 50 โรง และโรงงานไมแปรรป 3 ดานพณชยกรรม ศนยแจ าหนายของตกแตงสวนทท าจากดนเผา กลมดอกไมประดษฐแแมบานบานผง ต าบลศาลา 4 ดานการจดการ และบรการ มรานคาในชมชนและสถานประกอบการณแ 5 ดานความคดสรางสรรคแ ดอนเงนรสอรแท ต าบลนาแสง 11. อ าเภอ แมพรก 11.1. สภาพพนท อ าเภอแมพรก เนองจากสภาพพนทมภเขาลอมรอบ ฤดรอนอากาศรอนอบอาว ฤดหนาวอากาศหนาวเยน ฤดหนาว (พฤศจกายน – กมภาพนธแ) ฤดรอน (มนาคม – พฤษภาคม ) ฤดฝน (มถนายน - ตลาคม)

113

11.2. การคมนาคม อ าเภอแมพรก สามารถเดนทางโดยรถยนตแสวนบคคล รถจกรยานยนตแและรถประจ าทาง 11.3. ระยะทางจาก จากตวเมองล าปาง 125 กโลเมตร มทารถท ถ.บญวาทยแ ขางศาลากลางจงหวดหลงเกา 11.4. การเสยงภยธรรมชาต น าปาไหลหลากและแผนดนไหวจากรอยเลอน

11.5. แหลงน าอปโภค บรโภค -แมน าวง

-ประปาสวนภมภาคและประปาชนบท -ขดเจาะน าบาดาล 11.6. ลกษณะของดน ดนรวนปนทรายและดนลกรง 11.7. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทรพยากรปาไมและของปา 11.8. ศลปวฒนธรรม ประเพณ วถชวตในหมบาน - โบราณสถาน ทางศลปวฒนธรรม เชน ถ าน าผาผางามและวดพทธบาทวดตวง -ประเพณตานกเวยสลาก ประเพณปใหมเมองและประเพณสรงน าพระธาต - วถชวตในชมชนปนแบบกงเมองกงชนบท 11.9. ผร/ภมปญญา 1 ดานเกษตรกรรม ขาว เชน ขาวเจานาป ขาวเหนยวนาป ขาวเจานาปรง ขาวเหนยวนาปรง พชไร เชน ขาวโพดเลยงสตวแ ถวเหลองและถวลสง 2 ดานอตสาหกรรม - 3 ดานพาณชยกรรม สหกรณแการเกษตร สหกรณแเครดตยเนยน และสหกรณแนคม 4 ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ กลวยอบพลงงานแสงอาทตยแ 5 ดานการจดการและบรการ - 11.10. แหลงประกอบการทเออตอการประกอบอาชพ 1 ดานเกษตรกรรม มโรงสประจ าหมบาน ตลาดผกสดรมทาง ตลาดนด รานคาขนาดเลกและสหกรณแ ดานอตสาหกรรม โรงงานเซรามค กวา 50 โรง และโรงงานไมแปรรป 2 ดานพณชยกรรม -

3 ดานการจดการ และบรการ มรานคาในชมชนและสถานประกอบการณแ 4 ดานความคดสรางสรรคแ -

12. อ าเภอ เสรมงาม 12.1. สภาพพนท อ าเภอเสรมงาม จงหวด ล าปาง อยสงจากระดบน าทะเล 268.80 เมตร โดยทวไปเปนทราบสง มภเขาทอดตวตามแนวยาวจากทศเหนอไปทางทศใตของจงหวดบรเวณตอนกลางบางสวนเปนทราบลมแมน าลกษณะภมอากาศแบงออกเปน 3 ลกษณะ คอ

บรเวณตอนบน เปนทราบภเขาสงปาคอนขางทบ ทรพยากรปาไมอดมสมบรณแ ไดแก พนทอ าเภอแจหม อ าเภอวงเหนอ อ าเภอเมองปาน และอ าเภองาว

114

บรเวณตอนกลาง เปนทราบลมแมน า เปนแหลงเกษตรกรรมหลกของจงหวด ไดแกพนทอ าเภอเมองล าปาง อ าเภอหางฉตร อ าเภอเกาะคา อ าเภอแมทะ และอ าเภอสบปราบ

บรเวณตอนใต เปนปารง บางสวนเปนทงหญา ไดแก พนทอ าเภอเถน อ าเภอแมพรก บางสวนของอ าเภอ เสรมงาม และอ าเภอแมทะ ลกษณะทางกายภาพ ดานธรณสณฐานวทยา จงหวดล าปางมพนทราบลอมรอบดวยภเขา มลกษณะเปนแองแผนดนทยาว และกวางทสดในภาคเหนอ เรยกวา 12.2. การคมนาคม อ าเภอแมพรก สามารถเดนทางโดยรถยนตแสวนบคคล รถจกรยานยนตแและรถประจ าทาง 12.2. การคมนาคม อ าเภอเสรมงาม สามารถเดนทางโดยรถยนตแสวนบคคล รถจกรยานยนตแและรถประจ าทาง 12.3. ระยะทางจาก จากอ าเภอเสรม งามตงอยในเขตบานทงงามพฒนา หมท 11 ต าบลทงงาม อยทางทศตะวนตกฉยงใตของอ าเภอเมองล าปาง หางจากศาลากลางจงหวดล าปางตามเสนทางถนนพหลโยธนและถนนสายจงหวดล าปาง – ล ผานอ าเภอเกาะคา เปนระยะทาง 56 กโลเมตรระยะทาง 12.4. การเสยงภยธรรมชาต น าทวมฉบพลนและน าปาไหลหลาก

12.5. แหลงน าอปโภค บรโภค - แมน าเสรม ,แมน าต า,แมน าเลยง,แมน าลา

-ประปาสวนภมภาคและประปาชนบท -ขดเจาะน าบาดาล และอางเกบน า 12.6. ลกษณะของดน ดนรวนปนทรายและดนลกรง 12.7. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทรพยากรปาไมและของปา 12.8. ศลปวฒนธรรม ประเพณ วถชวตในหมบาน - โบราณสถาน ทางศลปวฒนธรรม เชน วดบานนาออย ทตง บานนางอย ต.เสรมซาย -ประเพณตานกเวยสลาก ประเพณปใหมเมองและประเพณสรงน าพระธาต - วถชวตในชมชนปนแบบกงเมองกงชนบท 12.9. ผร/ภมปญญา 1 ดานเกษตรกรรม กระเทยม,ขาว,ออยและถวลสง 2 ดานอตสาหกรรม โรงสขาวขนาดเลก ทตง 79 แหง 3 ดานพาณชยกรรม สหกรณแการเกษตร สหกรณแเครดตยเนยน และสหกรณแนคม 4 ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ กลมหมอนผา บานนาเดา ผาทอบานนาเดา ผาทอบานนาบอน ศนยแศลปอาชพ ทตง บานแมถ า ต.เสรมซาย 5 ดานการจดการและบรการ - 12.10. แหลงประกอบการทเออตอการประกอบอาชพ 1 ดานเกษตรกรรม มโรงสประจ าหมบาน ตลาดผกสดรมทาง ตลาดนด รานคาขนาดเลกและสหกรณแ 2 ดานพณชยกรรม หตถกรรมผาทอ ผลตภณฑแอาหารแปรรป ผลตภณฑแไม 3 ดานการจดการ และบรการ มรานคาในชมชนและสถานประกอบการณแ 4 ดานอตสาหกรรม โรงสขาวขนาดเลก ทตง 79 แหง

115

13. อ าเภอเถน 13.1. สภาพพนท อ าเภอเสรมงาม จงหวด ล าปาง อยสงจากระดบน าทะเล 268.80 เมตร โดยทวไปเปนทราบสง มภเขาทอดตวตามแนวยาวจากทศเหนอไปทางทศใตของจงหวดบรเวณตอนกลางบางสวนเปนทราบลมแมน าลกษณะภมอากาศแบงออกเปน 3 ลกษณะ คอ

บรเวณตอนบน เปนทราบภเขาสงปาคอนขางทบ ทรพยากรปาไมอดมสมบรณแ ไดแก พนทอ าเภอแจหม อ าเภอวงเหนอ อ าเภอเมองปาน และอ าเภองาว

บรเวณตอนกลาง เปนทราบลมแมน า เปนแหลงเกษตรกรรมหลกของจงหวด ไดแกพนทอ าเภอเมองล าปาง อ าเภอหางฉตร อ าเภอเกาะคา อ าเภอแมทะ และอ าเภอสบปราบ

บรเวณตอนใต เปนปารง บางสวนเปนทงหญา ไดแก พนทอ าเภอเถน อ าเภอแมพรก บางสวนของอ าเภอ เสรมงาม และอ าเภอแมทะ ลกษณะทางกายภาพ ดานธรณสณฐานวทยา จงหวดล าปางมพนทราบลอมรอบดวยภเขา มลกษณะเปนแองแผนดนทยาว และกวางทสดในภาคเหนอ เรยกวา 12.2. การคมนาคม อ าเภอแมพรก สามารถเดนทางโดยรถยนตแสวนบคคล รถจกรยานยนตแและรถประจ าทาง 13.2. การคมนาคม การเดนทางเขาสต าบลใชเสนทางหลวงแผนดนหมายเลข 1 (พหลโยธน) แยกเขาทวาการอ าเภอเถน มงหนาไปทางทศใตประมาณ 5 กม. ถงเขตต าบลเถนบร สภาพถนนโดยทวไปเปนถนนคอนกรต มทางลกรง และลาดยางบางสวน การเดนทางสะดวก 13.3. ระยะทางจาก สาย 91 กรงเทพฯ-ล าปาง (กรงเทพฯ-นครสวรรคแ-ก าแพงเพชร-ตาก-ล าปาง) บรษทผเดนรถ ไดแก บขส. สมบตทวรแ สยามเฟรแสทวรแ พรพรยะทวรแ นววรยะทวรแ สาย 13 กรงเทพฯ-ฝาง-บานทาตอน (กรงเทพฯ-นครสวรรคแ-ก าแพงเพชร-ตาก-ล าปาง-เชยงใหม-แมรม-ฝาง-แมอาย-บานทาตอน) บรษทผเดนรถ ไดแก บขส. นววรยะทวรแ สาย 18 กรงเทพฯ-เชยงใหม (กรงเทพฯ-นครสวรรคแ-ก าแพงเพชร-ตาก-ล าปาง-ล าพน-เชยงใหม) บรษทผเดนรถ ไดแก บขส. สมบตทวรแ สยามเฟรแสทวรแ พรพรยะทวรแ นววรยะทวรแ เชดชยทวรแ สาย 924 กรงเทพฯ-ล าพน (กรงเทพฯ-นครสวรรคแ-ก าแพงเพชร-ตาก-ล าปาง-ล าพน) บรษทผเดนรถ ไดแก บขส. เชดชยทวรแ สาย 964 กรงเทพฯ-ดอยเตา-จอมทอง (กรงเทพฯ-นครสวรรคแ-ก าแพงเพชร-ตาก-เถน-ล-ดอยเตา-จอมทอง) บรษทผเดนรถ ไดแก บขส. สาย 9911 กรงเทพฯ-ล าพน (ข) (กรงเทพฯ-นครสวรรคแ-ก าแพงเพชร-ตาก-เถน-ล-ล าพน) บรษทผเดนรถ ไดแก บขส. สาย 90 กรงเทพฯ-เชยงราย (ก) (กรงเทพฯ-นครสวรรคแ-ตาก-ล าปาง-พะเยา-เชยงราย) บรษทผเดนรถ ไดแก สมบตทวรแ สยามเฟรแสทวรแ เชดชยทวรแ หนานค าทวรแ สาย 660 ระยอง-เชยงราย-แมสาย (รถดวนพเศษ VIP) (ระยอง-พทยา-ชลบร-ฉะเชงเทรา-สระบร-นครสวรรคแ-ตาก-ล าปาง-พะเยา-เชยงราย-แมสาย) บรษทผเดนรถ ไดแก นครชยแอรแ

116

สาย 155 พษณโลก-เชยงใหม (สายเกา) (พษณโลก-สโขทย-ตาก-เถน-ล าปาง-ล าพน-เชยงใหม) บรษทผเดนรถ ไดแก สโขทยวนทวรแ ศรทะวงคแทวรแ สาย 132 พษณโลก-เชยงใหม (สายเกา) (พษณโลก-สโขทย-สวรรคโลก-ทงเสลยม-เถน-ล าปาง-ล าพน-เชยงใหม) บรษทผเดนรถ ไดแก สโขทยวนทวรแ สาย 114 นครสวรรคแ-เชยงใหม (นครสวรรคแ-ก าแพงเพชร-ตาก-ล าปาง-ล าพน-เชยงใหม) บรษทผเดนรถ ไดแก นครสวรรคแยานยนตแ (ถาวรฟารแมทวรแ) สาย 175 ขอนแกน-เชยงใหม (สายเกา) (ขอนแกน-ชมแพ-หลมสก-พษณโลก-สโขทย-ตาก-เถน-ล าปาง-ล าพน-เชยงใหม) บรษทผเดนรถ ไดแก อสานทวรแ ภหลวงทรานสปอรแตทวรแ สาย 779 ภเกต-เชยงใหม (ภเกต-สราษฎรแธาน-ชมพร-ประจวบฯ-หวหน-ชะอ า-เพชรบร-นครสวรรคแ-ก าแพงเพชร-ตาก-ล าปาง-ล าพน-เชยงใหม) บรษทผเดนรถ ไดแก ไทยพฒนนกจขนสง จ ากด สาย 672 แมสาย-แมสอด (แมสาย-แมจน-เชยงราย-เวยงปาเปา-เชยงใหม-ล าพน-ดอยต-ล าปาง-เถน-บานตาก-ตาก-แมสอด) บรษท ไทยพฒนกจขนสง จ ากด 13.4. การเสยงภยธรรมชาต อ าเภอ เถน เสยงภยทางธรรมชาต ไดแก อทกภย ภยแลง วาตภย โรคและศตรพชระบาด

13.5. แหลงน าอปโภค บรโภค - อางเกบน า คลองชลประทานตางๆ การประปา และบอบาดาล - น าตกแมวะ น าตกแมมอก ปาแมมอก ปาแมปะ-แมเลม ปาแมอาบ 13.6. ลกษณะของดน ลกษณะดน มลกษณะเปนดนเหนยว และดนรวน 13.7. ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม น าตกแมวะ น าตกแมมอก ปาแมมอก ปาแมปะ-แมเลม ปาแมอาบ 13.8. ศลปวฒนธรรม ประเพณ วถชวตในหมบาน - ศลปะ วดถ าสขเกษมสวรรค

ตงอยท 96 หม 3 ต.แมถอด อ.เถน จ.ล าปาง ปากทางเขาดานหนาของวดจะมรปปนพระพทธเจา และพญานาคพระนอนทดานหนาของปากทางเขาถ า บรเวณในถ ากจะมพระพทธรป ปางตางๆ ขางบนจะมองลงมาเหนโบสถไมสกทองทงหลงสวยงามมาก ขางในมพระประธานในโบสถแ ทางเดนขนไปสการะรอยพระพทธบาท นอกจากนบรเวณรอบ ๆ วดถ าสขเกษมยงเปนปาและภเขา ซงมพระพทธรปองคแใหญหลายองคแอยบนหนาผาสงดสงางามมาก มถ าธรรมชาต เหมาะส าหรบ พกผอนหยอนใจส าหรบผทชอบบรรยากาศแบบธรรมชาตและผทประสงคแจะปฏบตธรรม

- วฒนธรรม อ าเภอเถน มประเพณการตานกเวยสลาก ยเปง สงกรานตแ ปใหมเมองงาว เงน ลอยกระทง ประเพณถอศล กนผกอ าเภองาว ประเพณโลชงชา ประเพณฮองขวญหรอสขวญ ประเพณสบชะตา ประเพณปอยนอยหรอปอย(บวชลกแกว) ประเพณขนตาวตงส ประเพณเอาขวญขาว ประเพณการเขาเบก ประเพณตานหลวพระเจา ประเพณตานตง ประเพณตานขาวใหม ประเพณฟอนผมด - วถชวตในชมชน เปนวถชวตแบบกงเมองกงชนบท 13.9. ผร/ภมปญญา 1 ดานเกษตรกรรม ขาวเหนยว ถวลสง ถวเขยว หอม-กระเทยม 2 ดานอตสาหกรรม โรงงานท าน าผลไม

117

3 ดานพาณชยกรรม อ าเภอเมองเถน มการรวมกลมออมทรพยแเพอการผลต กองทนหมบาน การรวมกลมของสนคาOTOP 4 ดานเศรษฐกจสรางสรรคแ ผลตภณฑแน าสมเกลยง 5 ดานการจดการและบรการ ในอ าเภอเถน จดใหมการนวดแผนไทย มหนานวด และมมคนายก 13.10. แหลงประกอบการทเออตอการประกอบอาชพ 1 ดานเกษตรกรรม มโรงสสถานประกอบการ,รานคา,หางสรรพสนคา,สหกรณแ,ตลาดรมทาง/ตลาดสด 2 ดานพณชยกรรม ในอ าเภอเถน มศนยแจ าหนายผลตถณฑแทองถนทตลาดกลาง และศนยแจ าหนายสนคาOTOP 3 ดานการจดการ และบรการ มแหลงทองเทยว ไดแก วงหนออน 4 ดานอตสาหกรรม โรงงานผลตน าสมเกลยง

ยทธศาสตรการพฒนาเทศบาลนครล าปาง (พ.ศ. 2556-2560)

ยทธศาสตรท 1 : การพฒนาระบบการบรหารจดการองคแกรแบบองคแรวม แนวทางการพฒนา 1.1 เตรยมความพรอมขององคแกรในการพฒนาตามเกณฑแการพฒนาคณภาพการบรหารจดการภาครฐ (PMQA) 1.2 การพฒนาองคแกรอยางมวสยทศนแ 1.3 พฒนากระบวนการเพอมงสความเปนเลศดานการใหบรการ 1.4 พฒนาระบบการเรยนรของบคลากร 1.5 พฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศ 1.6 การใหความส าคญกบความรบผดชอบตอสงคม

ยทธศาสตรท 2 : การสงเสรมกระบวนการท านบ ารง และธ ารงไวซงอตลกษณแของมรดก ทางวฒนธรรมดวยกระบวนการมสวนรวม แนวทางการพฒนา 2.1 สงเสรม อนรกษแ สบทอด ศาสนาวฒนธรรม ประเพณ ภมปญญาทองถน 2.2 สงเสรมการจดการความรและอนรกษแฟนฟมรดกวฒนธรรมเมองเกานครล าปาง 2.3 พฒนาฟนฟ แหลงโบราณสถาน สถาปตยกรรม และแหลงเรยนรทางวฒนธรรมแบบมสวนรวม 2.4 สงเสรมพฒนาการทองเทยวแบบยงยน บนฐานสงคมและวฒนธรรมทองถน

118

ยทธศาสตรท 3 : การพฒนาการศกษา กฬา และเยาวชน แนวทางการพฒนา 3.1 พฒนาการศกษาทงในและนอกระบบอยางมคณภาพเพอสรางสงคมแหงการเรยนร 3.2 สรางเครอขายทางการศกษาทงในระดบทองถน ภมภาค และนานาชาต 3.3 สงเสรมและพฒนาการจดการดานการกฬาในระดบทองถนและระดบภมภาค 3.4 สงเสรมและพฒนาศกยภาพของเดกและเยาวชน

ยทธศาสตรท 4 : การพฒนาโครงสรางพนฐาน ระบบสาธารณปโภคและสงแวดลอมเมอง แนวทางการพฒนา 4.1 ปรบปรง พฒนาโครงสรางพนฐาน ดานคมนาคมขนสง 4.2 พฒนา ปรบปรง สาธารณปโภคและบรการสาธารณะใหไดมาตรฐาน 4.3 สงเสรมการอนรกษแฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 4.4 ปรบปรงภมทศนแของเมอง และเพมพนทสเขยวในชมชน

ยทธศาสตรท 5 : การสรางชมชนเขมแขงและเปนสข แนวทางการพฒนา 5.1 พฒนาคณภาพชวต และสรางความเขมแขงของชมชนตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 5.2 พฒนาศกยภาพและขดความสามารถของชมชนในการจดการปญหาชมชนดวยตวเอง 5.3 สงเสรมสวสดการสงคมแกเดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการ และผดอยโอกาส 5.4 สงเสรมคณธรรมจรยธรรม และความเปนพลเมองทดในระบอบประชาธปไตยและวฒนธรรมประชาธปไตย

ยทธศาสตรท 6 : การสงเสรมและพฒนาสขภาวะของประชาชน แนวทางการพฒนา 6.1 พฒนาการใหบรการดานสาธารณสขใหมประสทธภาพ 6.2 สรางการมสวนรวมของประชาชนในการสงเสรมสขภาวะ 6.3 พฒนาระบบ เฝาระวง ปองกนควบคมโรคตดตอทส าคญในพนท และสรางสภาพแวดลอมทเออตอการมสขภาพทด 6.4 เพมศกยภาพในการบรการเชงรกดานสาธารณสขเพอสขภาวะของประชาชน

สญลกษณจงหวดล าปาง

119

ตราประจ าจงหวดล าปาง รปไกขาวยนอยในซมมณฑปพระธาตล าปางหลวง

หมายถง ไกเผอก เปนสญลกษณแทมมาตงแตสมยเมองกกตตนคร (ต านานเมองล าปาง) และไดกลายเปนสญลกษณแส าคญ โดยปรากฏเครองหมายไกเผอก คกบ ดวงตราแผนดนในศาลากลางเมองล าปาง ตงแตสมยเรมเปลยนทท าการเมองจาก "เคาสนามหลวง" เปนศาลากลางเมองนครล าปางขน ในสมยเรมสรางศาลากลางหลงแรก เมอ พ.ศ. 2452

ซมมณฑปทวดพระธาตล าปางหลวง เปนศลปกรรมลานนาทงดงามมาก วดพระธาตล าปางหลวง เปนวดคบานคเมองล าปาง มองคแพระเจดยแทบรรจพระบรมเกษาธาตของพระพทธเจา เปนทเคารพสกการะของพทธศาสนกชนทวโลก

ธงประจ าจงหวดล าปาง

ค าขวญของจงหวดล าปาง

"ถานหนลอชา รถมาลอลน เครองปนลอนาม งามพระธาตลอไกล ฝกชางใชลอโลก"

ถานหนลอชา

120

รถมาลอลน

เครองปนลอนาม

งามพระธาตลอไกล

ฝกชางใชลอโลก

121

ดอกไมประจ าจงหวด ล าปาง

ดอกไมประจ าจงหวด : ล าปาง ชอดอกไม : ดอกธรรมรกษา ชอสามญ : Heliconia ชอวทยาศาสตร : Heliconia spp. วงศ : HELICONIACEAE ชออน : กามกง ลกษณะทวไป : ธรรมรกษาเปนพรรณไมลมลก อวบน า มล าตนใตดน เรยกวา เหงา ลกษณะคลายกบกลวย ล าตนสงประมาณ 1–2 เมตร เจรญเตบโตโดยการแตกหนอออกมาเปนกอ ลกษณะใบคลายใบกลวย เรยงสลบกน มสเขยว ผวเรยบเปนมน ขนาดของใบ ขนอยกบชนดของพนธแ ออกดอกเปนชอตรงสวนยอดของล าตน ลกษณะชอดอกตงและหอยลงแลวแตชนดพนธแ ในแตละชอดอกม 4–8 ดอก ดอกมสสม แดง เหลอง และชมพ ผลคอสวนของดอกเมอแกกจะกลายเปนเมลด การขยายพนธ : เพาะเมลด, แยกกอ, เพาะเลยงเนอเยอ สภาพทเหมาะสม : ดนรวนซย ดนรวนปนทราย แสงแดดร าไร จนถงแสงแดดจด ถนก าเนด : อเมรกาใต

122

ตนไมประจ าจงหวด ล าปาง

ดอกไมประจ าจงหวด : ล าปาง ชอพนธไม : ขะจาว ชอสามญ : Indian Elm ชอวทยาศาสตร : Holoptelea integrifolia (Roxb.) Planch. วงศ : URTICACEAE ชออน : กระเจา กระเชา (ภาคกลาง), กระเจาะ ขะเจา (ภาคใต), กระเชา (กาญจนบร), กะเซาะ (ราชบร) , กาซาว (เพชรบร) , ขะจาวแดง ฮงคาว (ภาคเหนอ) , ตะสแค (กะเหรยง-แมฮองสอน) , พคาว (นครพนม) , มหาเหนยว (นครราชสมา), ฮางคาว (อดรธาน, เชยงราย, ชยภม), ขะจาว (ทวไป) ลกษณะทวไป : เปนไมยนตนสง 25 เมตร ผลดใบ ล าตนเปลาตรงเปลอกสน าตาลปนเทา มตอมระบายอากาศเปนจดกลมเลก ๆ สขาวมองเหนไดงาย เรอนยอดเปนพมรปไขกวางคอนขางทบ ใบเปนใบเดยวเรยงสลบ แผนใบรปรปอม โคนใบมนหรอปาน ปลายใบเรยวแหลม กานใบมขน ออกดอกเปนกระจกตามงามใบ ดอกขนาดเลก แยกเพศเปนดอกเพศผและดอกเพศเมย ออกดอกชวงเดอนธนวาคม-มกราคม ผลเปนรปโลแบน มปกบางลอมรอบ มกานเกสรเพศเมย 2 อนตดอยสวนบนสด บรเวณปกมลายเสนออกเปนรศมโดยรอบ ขยายพนธ : เพาะเมลด สภาพทเหมาะสม : ดนทกชนด ตองการน าปานกลาง ทนแลง ถนก าเนด : ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง และภาคตะวนออกของประเทศไทย

ของดประจ าจงหวดล าปาง

123

รถมาล าปาง จงหวดล าปางยงคงความเปนเอกลกษณแทโดดเดน โดยน ารถมา เปนพาหนะในการรบสงผโดยสารมากวา 80 ปแลว ปจจบนยงคงใชเปนพาหนะ ใหบรการน านกทองเทยวนงเยยมชมสถานทส าคญของจงหวดล าปาง ในบรรยากาศยอนยคทหลงเหลอ มา

สนคาเซรามค อตสาหกรรมทท าชอเสยงใหจงหวดล าปางเปนทรจกอยางกวางขวางคอ อตสาหกรรมเซรามก ทมความสวยงาม ทนทาน และประโยชนแใชสอย ทหลากหลาย ทส าคญคอ มราคาถก ทงน เพราะจงหวดล าปางเปนแหลงดน ทเปนวตถ ดบ ส าคญในการผลตเซรามก ท าใหการตงโรงงานเพอผลตเซรามก และอตสาหกรรมทเกยวเนองเปนจ านวนมาก แมวาประสบ กบปญหาเศรษฐกจท าใหมโรงงานจ านวนมากตองปดตงลง แตกยงมโรงงานเซรามกในจงหวด

ล าปาง ไมต ากวา 200 แหง

จงหวดล าปาง มผลตภณฑ OTOP 5 ดาว จงหวดล าปาง มผลตภณฑแ OTOP 5 ดาว หลายประเภท ทงประเภทผา ของใช ของตกแตง ของทระลก อาหาร รวมทงสมนไพรทไมใชอาหาร

สถตขอมลจงหวด

การศกษา

124

ในปการศกษา 2552 จงหวดล าปางมจานวนสถานศกษารวมทงสน 456 แหง แยกเปนสถานศกษาของรฐ 434 แหง มจานวนคร-อาจารยแ 4,640 คน นกเรยน 79,836 คน อตราสวนคร-อาจารยแ : นกเรยน-นกศกษา 1 : 22 โรงเรยนเอกชน 22 แหง จานวนคร-อาจารยแ 1,213 คน นกเรยน-นกศกษา 24,384 คน อตราสวนคร-อาจารยแ : นกเรยน-นกศกษา 1 : 20 ตามรายละเอยด ดงน

จ านวนนกเรยน – นกศกษาของจงหวดล าปาง ปการศกษา 2552

สงกด กอน

ประถมฯ (คน)

ประถมศกษา (คน)

มธยมศกษา (คน)

อาชวศกษาและ

อดมศกษา (คน)

รวม (คน)

- สถานศกษาของรฐ - เอกชน

9,137 4,410

33,392 9,706

34,692 8,314

2,615 1,954

79,836 24,384

รวม 13,547 43,098 43,006 4,569 104,220