Research and Development Newsletter

เอกสารขาวสารงานวจยและพฒนา

กลมงานวจยและพฒนา สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎรกลมงานวจยและพฒนา สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร

ปท 18 ฉบบท 201 เดอนพฤษภาคม 2562 ปท 18 ฉบบท 201 เดอนพฤษภาคม 2562

– ผลกระทบจากฝนละอองขนาดเลกและแนวทางในการปองกนและแกไขปญหา– มาตรการทางกฎหมายในการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล– กระบวนการใชหนยนตทดแทนแรงงานมนษย (Robotization)

เอกสารขาวสารงานวจยและพฒนา Research and Development Newsletter

ปท 18 ฉบบท 201 ประจาเดอน พฤษภาคม 2562

วตถประสงค

เพอเผยแพรและประชาสมพนธขอมล ขาวสาร ดานการวจยและพฒนา ซงเปนการเพมพนความรใหแกบคคลในวงงานรฐสภา อนเปนประโยชนตอการปฏบตงานดานนตบญญต

กลมงานวจยและพฒนา

สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร

ถนนประดพทธ เขตพญาไท กรงเทพมหานคร 10400 โทรศพท 0 2244 2067–8 โทรสาร 0 2244 2062

ทปรกษา

นายคณวฒ ตนตระกล รองเลขาธการสภาผแทนราษฎร นางอรวรรณ พนธเปรอง ผอานวยการสานกวชาการ นางสาวอษา โฆษตตระกล ผบงคบบญชากลมงานวจยและพฒนา

บรรณาธการ

นายจนทมร สหาบญล

กองบรรณาธการ

นางสาวนารลกษณ ศรวรรณ นายสฐสร กระแสรสนทร นางสาวปยะวรรณ ปานโต นางสาววมลรกษ ศานตธรรม นางสาวปรยวรรณ สวรรณสนย นางสาวอญชล จวงจนทร นางสาววจตรา ประยรวงษ นางสาววลาสณ ฉายรตนตระกล

ฝายจดพมพ

นางสาวธณฐดา หาเรอนศร นางณฐชานนท หนทองอนทร

ฝายเผยแพร

นางภคกญญา มากทองไทร นางสาวนวลละออง พรแกว

บทบรรณาธการ พทธศกราช 2562 เปนปมหามงคลของปวงชนชาวไทย เนองจากมพระราชพธบรมราชาภเษก ระหวางวนท 4–6 พฤษภาคม 2562 ทพระมหากษตรยไทยไดรบการสถาปนาอยางสมบรณ พระราชพธ บรมราชาภเษกเปนโบราณราชประเพณ ซงเกดขนจากการผสมผสานธรรมเนยมปฏบตของศาสนาฮนดและศาสนาพทธ ประกอบดวย พระราชพธสรงพระมรธาภเษก พระราชพธถวายนาอภเษก พระราชพธถวายเครองราชกกธภณฑ และการสถาปนาพระราชนและพระราชวงศ

พระราชพธบรมราชาภเษกสมเดจพระเจาอยหวมหาวชราลงกรณ บดนทรเทพยวรางกร นบเปนพระราชพธบรมราชาภเษกครงท 12 ในสมยรตนโกสนทร ทรงเฉลมพระปรมาภไธยวา “พระบาทสมเดจ พระปรเมนทรรามาธบดศรสนทรมหาวชราลงกรณ พระวชรเกลาเจาอยหว” และทรงพระราชทานพระปฐมบรมราชโองการวา “เราจะสบสาน รกษา และตอยอด และครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงอาณาราษฎรตลอดไป”

ขาพระพทธเจา กองบรรณาธการเอกสารขาวสารงานวจยและพฒนา กลมงานวจยและพฒนา สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร นอมสานกในพระมหากรณาธคณพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว รชกาลท 10 ททรงมตอพสกนกรไทยทวทงแผนดน ขอพระองคทรงพระเจรญ

เอกสารขาวสารงานวจยและพฒนาฉบบประจาเดอนพฤษภาคม 2562 มขอมลความรในแตละคอลมน เรมจากคอลมนรอบดานงานสภา นาเสนอเนอหาเกยวกบความเปนมาและขอเสนอแนะเชงนโยบาย ตลอดจนเงอนไขความสาเรจการขบเคลอนยทธศาสตรเชงพนทในรปของเศรษฐกจพเศษ คอลมนบทความวจย นาเสนอผลงานวจยทเกยวของกบ ผลกระทบจากฝนละอองขนาดเลกและแนวทางในการปองกนและแกไขปญหา คอลมนงานวจยและพฒนา นาเสนอผลงานจากการวจย 2 เรอง คอ แนวทางการพฒนาศกยภาพการทองเทยว จงหวดกาญจนบร และมาตรการทางกฎหมายในการปองกนและฟนฟผลกระทบตอการถมทะเล สวนคอลมนบทความทนาสนใจ มเนอหาเกยวกบสาเหตของภยแลงในปจจบน คาดการณความเสยหายภยแลง ปญหาประสทธภาพการบรหารจดการนาของประเทศ และการขบเคลอนแผนแมบทการบรหารจดการทรพยากรนา คอลมนสดทายรอบโลกวจย นาเสนอขอมลความรเกยวกบแนวโนมการใชหนยนตทดแทนแรงงานมนษย (Robotization) และผลกระทบของหนยนตตอการจางแรงงาน

กองบรรณาธการหวงเปนอยางยงวา เอกสารขาวสารงานวจยและพฒนาฉบบนจะชวยเพมความรใหม ๆ ใหผสนใจบางไมมากกนอย อนง ภาพปกในครงนไดนามาจาก http://www.thaifactorypro.com/ blog-th/54-สาระนารการประหยดพลงงานในโรงงานอตสาหกรรม จงขอขอบคณ มา ณ โอกาสน

สารบญ

หนา

รอบดานงานสภา เขตเศรษฐกจพเศษและ EEC : ประเดนดานนโยบายและกฎหมาย 1 เรยบเรยงโดย จนทมร สหาบญล

บทความวจย ผลกระทบจากฝนละอองขนาดเลกและแนวทางในการปองกนและแกไขปญหา 8 เรยบเรยงโดย สฐสร กระแสรสนทร

งานวจยและพฒนา แนวทางการพฒนาศกยภาพการทองเทยว จงหวดกาญจนบร 12 เรยบเรยงโดย ปยะวรรณ ปานโต

มาตรการทางกฎหมายในการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล 18 เรยบเรยงโดย วจตรา ประยรวงษ

บทความทนาสนใจ การบรหารจดการนาเพอแกวกฤตภยแลง 25

เรยบเรยงโดย นารลกษณ ศรวรรณ

รอบโลกวจย การใชหนยนตทดแทนแรงงานมนษย (Robotization) 31 เรยบเรยงโดย วลาสณ ฉายรตนตระกล

รอบดานงานสภา

เขตเศรษฐกจพเศษ และ EEC : ประเดนดานนโยบายและกฎหมาย

ทมา: https://sites.google.com/site/cathistoryeec/2-watthuprasngkh-thi-sakhay-ni-kar-phathna-khet-sersthkic-phises-eec/ 2-2-phunthi-pea-hmay

เมอวนท 4 เมษายน 2562 สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) รวมกบสานกงาน ศนยประชาคมอาเซยน สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร ไดจดอบรมเชงปฏบตการภายใตหวขอเรอง เขตเศรษฐกจพเศษ และ EEC: ประเดนดานนโยบายและกฎหมาย โดยมวตถประสงคเพอเผยแพรความรเกยวกบการจดการพนทพเศษของไทยทเชอมโยงกบอาเซยนแกผมสวนเกยวของในการออกกฎหมายและนโยบายดานเขตเศรษฐกจพเศษของไทย ตลอดจนความรดานการบรหารจดการพนทพเศษของไทย ซงมมตเชอมโยงกบอาเซยนท เนนสงเสรมความรวมมอและแลกเปลยนความเหนระหวางสานกงานเลขาธการ สภาผแทนราษฎรและสานกงานกองทนสนบสนนการวจยและนกวชาการท เกยวของ ประกอบดวย ผชวยศาสตราจารยวสนต เหลองประภทร คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ผชวยศาสตราจารยปวรศร เลศธรรมเทว คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง รองศาสตราจารยกตต ประเสรฐสข ผประสานงาน ชดโครงการจบตาอาเซยนของสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (ASEAN WATCH) โอกาสน รอบดาน งานสภาจงขอนาเสนอองคความรเกยวกบการขบเคลอนยทธศาสตรเขตเศรษฐกจพเศษ ตามลาดบเนอหา คอ ความเปนมา ปญหาและอปสรรคของการขบเคลอนนโยบายเศรษฐกจพเศษ ขอเสนอแนะเชงนโยบาย และเงอนไขความสาเรจการขบเคลอนยทธศาสตรเชงพนทในรปของเขตเศรษฐกจพเศษ

การมงพฒนาเขตพนทเฉพาะหนง ๆ เพอเปาประสงคในทางเศรษฐกจนนเรมปรากฏอยางชดเจนในชวงป พ.ศ. 2515–2516 ผานประกาศคณะปฏวต ฉบบท 339 เมอวนท 14 ธนวาคม พ.ศ. 2515 ซงนาไปสการจดตง “การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย” และการจดตง “นคมอตสาหกรรมบางชน” ใน พ.ศ. 2516 ทงน แนวนโยบายในลกษณะดงกลาว ไดถกกลาวถง ผลกดนและมการขบเคลอนจรงโดยรฐบาลตอ ๆ มาอยางตอเนอง ทงน โครงการพฒนาพนทขนาดใหญทสงผลเปนรปธรรมเพอเปาประสงคในการยกระดบการพฒนา

2

และสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจไทยทชดเจน ไดแก โครงการพฒนาพนทชายฝงทะเลตะวนออกหรออสเทอรนซบอรด (Eastern Seaboard Development Program) ในสมยรฐบาลพลเอก เปรม ตณสลานนท สวนนโยบายการพฒนาพนทภายใตแนวคด “เขตเศรษฐกจพเศษ” (Special Economic Zone) นาจะปรากฏครงแรกใน พ .ศ . 2535 สมยรฐบาลอานนท ปนยารชน ซงมมตคณะรฐมนตรเมอวนท 12 กนยายน พ.ศ. 2535 ทมแผนในการดาเนนการเปดเขตเศรษฐกจพเศษในบรเวณจงหวดชายแดนภาคใต ทงน แนวคดและการกลาวถงแนวนโยบายในลกษณะดงกลาว ปรากฏออกมาอยางตอเนองในรฐบาลตอ ๆ มา ซงนาจะเปนผลมาจากอทธพลทางความคดสาคญใน 2 ประการ

ประการทหนง ความสาเรจของการพฒนาเศรษฐกจของประเทศสาธารณรฐประชาชนจนทรเรมในสมยประธานาธบด เตง เสยว ผง ผานโครงการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษในพนทตาง ๆ โดยเฉพาะกรณความสาเรจของเมองเซนเจน (Shenzhen) และเมองจไห (Zhuhai) ทถกปรบฐานะจากเขตพเศษไปสเมอง ท มงเนนการพฒนาเศรษฐกจหรอ “เขตเศรษฐกจพเศษ (Special Economic Zones)” ซงมการปรบประยกตใชมาตรการสงเสรมการลงทนและพฒนาเศรษฐกจอยางหลากหลายทงในดานการจดตงโซนอตสาหกรรม การพฒนาโครงสรางพนฐาน การจงใจนกลงทนในดานแรงงาน การใหสทธพเศษและเงอนไขการลงทนทจงใจ ฯลฯ

ประการทสอง กระแสของการรวมมอทางเศรษฐกจในระดบอนภ มภาค (sub–regional economic cooperation) อนเปนผลจากการสนสดของสงครามเยนและความขดแยงในเชงอดมการณในเขตพนทอนโดจนและเอเชยตะวนออกเฉยงใตโดยรวม กนบเปนแรงกระตนสาคญในการผลกดนและนาเสนอกรอบแนวคดทางนโยบายใหม ๆ ในการมงเนนพฒนาเขตพนทชายแดนทเชอมตอกบประเทศเพอนบาน

กระนน หากเราทบทวนถงแนวคดและขอเสนอทางนโยบายของรฐบาลตาง ๆ ตงแตอดตจนถงปจจบนกลบพบวา การกลาวถงแนวนโยบายดานการพฒนาพนทพเศษเพอเปาหมายในทางเศรษฐกจ โดยเฉพาะการกลาวถง “เขตเศรษฐกจพเศษ” กลายเปนวลหลวม ๆ ทขาดความชดเจนในความหมายและองคประกอบของมาตรการทางนโยบายทเดนชด และถกระบถงอยางเลอนไหลและขาดความคงเสนคงวา กรอบแนวคดภายใตวล “เขตเศรษฐกจพเศษ” จงปรากฏความหมายทเชอมโยงถงเขตสงเสรมการลงทน เขตพนทเพอการเรงรดพฒนาอตสาหกรรม การพฒนาโครงสรางพนฐานเพอรองรบการเตบโตทางเศรษฐกจ การปรบปรงระบบบรหารจดการภาครฐเพอรองรบการเตบโตของเศรษฐกจชายแดน การพฒนาความรวมมอทางเศรษฐกจในระดบอนภมภาค การจดตงเมองหรอองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ และการพฒนาเมองชายแดน

แมจะปรากฏความไมชดเจนและความสบสนในความหมาย แตการปรากฏขนของกรอบแนวคดทางนโยบายดงกลาว กสะทอนถงลกษณะสาคญของแรงขบเคลอนและประเดนปญหาในกระบวนการพฒนาทางเศรษฐกจของรฐไทย รวมถงเปนภาพสะทอนสาคญของประเดนปญหาในการกระบวนการทางนโยบายและการบรหารราชการแผนดนของรฐไทยดวยเชนกน โดยมขอสงเกตเบองตน 2 ประการ พรอม 2 คาถามทเกยวของดงตอไปน

ขอสงเกตประการทหนง การปรากฏขนของกรอบนโยบายดงกลาว ดาเนนไปภายใตแรงผลกสาคญทใหญกวา ไดแก แรงขบเคลอนทางนโยบายวาดวย “การกระจายความเจรญ” อนเปนผลมาจาก

3

โครงสรางอานาจการตดสนใจในทางการเมองและนโยบายทมงเนนการกระจกตวรวมศนยมาชานาน ดงนน การพฒนาเขตพนทพเศษหรอเขตเศรษฐกจพเศษ แมวาจะถกรเรมหรอกลาวถงโดยรฐสวนกลาง แตกมกจะไดรบการหนนเสรมและรวมเรงรดผลกดนโดยนกการเมอง กลมธรกจ และภาคสวนอน ๆ ในระดบพนทอยางนาสนใจ ดวยมงหวงวาโครงการทรฐรเรมไมวาจะปรากฏในรปใดจะนามาซง “การพฒนา” และ “ความเจรญ” ในภมภาคหรอทองถนของตนเอง

ขอสงเกตประการทสอง แมวาชดนโยบายดงกลาวจะถกกลาวถงและถกรบเอาเปนนโยบายสาคญของทก ๆ รฐบาลในระยะกวา 3 ทศวรรษทผานมา แตความสาเรจและรปธรรมของการขบเคลอนนโยบายกลบมผลสมฤทธอยางจากด กลาวคอ แมนโยบายดงกลาวจะสามารถสรางกระแสไดในสงคมวงกวาง แตตลอดระยะเวลาทผานมา มเพยงไมกโครงการเทานนทมการดาเนนการขบเคลอนอยางเปนรปธรรม โดยเฉพาะภายหลงรฐบาลพลเอก เปรมฯ แนวนโยบายทถกประกาศและกลาวถงโดยรฐบาลหลงจากนนกลบ ไมมมาตรการขบเคลอนนโยบายดงกลาวอยางชดเจนเปนรปธรรม

คาถามแรก: เหตใดนโยบายดงกลาวจงปรากฏผลสาเรจอยางจากด แมวาจะไดรบการใหความสาคญและเรงรดผลกดนจากผมอานาจตดสนใจในเชงนโยบายและผมสวนไดสวนเสยในเชงนโยบายมาอยางตอเนอง

คาถามทสอง: การปรากฏขนอยางตอเนองของแนวคดและขอเสนอทางนโยบายดงกลาว มนยยะและความสาคญอยางไร และมความสมพนธอยางไรกบบรบทในทางการเมอง การบรหาร เศรษฐกจ และสงคมในประเทศไทย

อยางไรกตาม พบปญหาในเชงนโยบายการขบเคลอนนโยบายเขตเศรษฐกจพเศษ ดงน

1. ความไมชดเจนในเนอหาสาระเชงนโยบาย ทผานมาแมนโยบายจะถกประกาศและขบเคลอน แตวายงไมมการกาหนดอยางชดเจนถงความพเศษของนโยบายเขตเศรษฐกจพเศษวาจะมลกษณะรปราง หนาตาแบบใด ทาใหเกดความสบสนในทศทางเชงนโยบาย นาไปสการใชทรพยากรในการบรหารอยาง ไมสมพนธกบพนท หรอสญเปลา

2. ขาดกลไกในการตดสนใจและรบผดชอบในเชงนโยบายอยางชดเจน หาผรบผดชอบไมไดอานาจการตดสนใจกระจายตวอยหลากหลายหนวยงาน ทาใหแตละหนวยตางกใชนโยบายเขตเศรษฐกจพเศษ เพอขบเคลอนงานและโครงการภายใตอานาจหนาท ของตนเองเปนเอกเทศ แตขาดการเชอมโยง ในเชงยทธศาสตรในภาพรวม

3. การขบเคลอนนโยบายทผานมามลกษณะจากบนลงลาง (Top down) ขาดการหารอ รวมคดรวมทากบผมสวนไดสวนเสยในพนทอยางจรงจง เมอการกาหนดนโยบายขาดการมสวนรวมของพนทตงแต ตนทาง จงนาไปสปญหาหลายประการ เชน ผเสยประโยชนจากนโยบายออกมาตอตาน ผมสวนไดประโยชนจากจากพนทจะมองวาไมไดดงศกยภาพในพนทมาใชประโยชนอยางสงสด

4. ขาดการศกษาและวเคราะหขอมลในเชงพนทเพอนาไปสการพฒนายทธศาสตรดานเขตเศรษฐกจพเศษอยางเปนระบบ มความเชอมโยงกบยทธศาสตรชาตอน ๆ รวมถงยทธศาสตรการพฒนา การพฒนาระดบภมภาค อนภมภาค

4

สวนขอเสนอแนะเชงนโยบายซงเปนผลการวจยจากชดโครงการ “จบตาอาเซยน” คอ แนวนโยบายการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษนบเปนยทธศาสตรสาคญทสอดรบกบสภาพการณของโลกใน ยคปจจบนและสามารถเปนยทธศาสตรเรอธงตอการเสรมสรางสมรรถนะในการแขงขนของประเทศได การวางยทธศาสตรการพฒนาโดยกาหนดเอาพนทประเทศทงประเทศเปนหนวยตงตนในวเคราะหนนไมสมเหตสมผลอกตอไป แตการใชประโยชนจากภมศาสตร ทรพยากร และศกยภาพทแตละอาณาบรเวณมอยนนนบเปนทนสาคญทสามารถใชประโยชนเพอการสงเสรมใหเปน “เครองจกในการสรางคามเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ” (Growth Engines) ของประเทศโดยรวมได รฐบาลจงควรมแนวดาเนนการในหาดานตอไปน

1. “ความพเศษ” ทสมพนธกบศกยภาพเชงพนทและทรพยากร

1.1 รฐบาลจะตองมการกาหนดนโยบายทชดเจนถง “ความพเศษ” ในการสงเสรมและพฒนาเศรษฐกจของพนทเปาหมายซงแตกตางจากนโยบายการพฒนาเศรษฐกจและการพฒนาเชงพนทอน ๆ

1.2 ความพเศษของเขตการพฒนาเศรษฐกจจะตองสมพนธโดยตรงกบศกยภาพในเชงพนทและทรพยากรตาง ๆ ทมอย อาท ภมศาสตร การเชอมโยงกบพนทอนและตางประเทศ ทรพยากรมนษย ทนทางสงคมและวฒนธรรม เปนตน

1.3 การกาหนดเขตพนทรองรบนโยบายและการจดวาง “ตาแหนงแหงหนในเชงยทธศาสตร” (Strategic Positioning) จะตองผานการศกษาวเคราะหศกยภาพและทรพยากรในเชงประจกษบนฐาน ของขอมลทเปนจรง และจะตองหลกเลยงการตดสนใจในการกาหนดเขตพนทดวยเหตผลของการผลกดน ในเชงการเมอง

1.4 เมอความพเศษสมพนธกบพนทดงนนเขตเศรษฐกจพเศษจงมความหลากหลาย ผานการกาหนดตาแหนงเชงยทธศาสตรของแตละพนทใหเหมาะสมกบศกยภาพตนเอง ดงนน เขตเศรษฐกจพเศษ จงอาจเปนไดทงเขตการคาชายแดน เขตการคาเสร เขตสงเสรมอตสาหกรรมเฉพาะดาน เขตการคาชายแดน เขตศนยกลางการขนสงและกระจายสนคา เปนตน

2. การเชอมตอ (Connectivity) กบพนทอน

2.1 การกาหนดและใชประโยชนจากเขตพนทจะตองใหความสาคญตอการเชอมตอมากกวาการกาหนดเขตพนททตดขาดและแยกตวออกจากพนทรอบนอก กลาวอกนยหนง เขตเศรษฐกจพเศษมใช เขตนคมอตสาหกรรม หากแตเปน “อาณาบรเวณ” ทครอบคลมพนททสามารถเชอมตอทนทางสงคมและเศรษฐกจภายในพนททมอยเพอเปาประสงคในการพฒนาไดโดยงาย

2.2 การกาหนดพนทเขตเศรษฐกจพเศษจงมไดทดนจดสรรทตายตว หากแตเปน “โครงขายการเชอมตอของทน” ภายในอาณาบรเวณหนง ๆ ทสามารถใชขบเคลอนความเจรญเตบโตภายในพนทได อาท ศนยกลางการเรยนรและวจย เขตอตสาหกรรม ศนยกลางการขนสงคมนาคม ศนยราชการ แหลงทพกอาศย แหลงทองเทยว ศนยกลางชมชนและวฒนธรรมถนดงเดม ฯลฯ เหลานจะตองกระจายตวอยในอาณาบรเวณทสามารถเชอมตอกนได

2.3 เขตเศรษฐกจพเศษหนง ๆ จะตองพจารณาถงการเชอมตอกบพนทภายนอก ประเทศเพอนบานทมอาณาเขตตดตอ และชองทางในการเชอมโยงเขากบโลกใหมากทสดเทาทเปนไปไดทงในเชงของ

5

ระบบคมนาคมขนสงทงทางบก ทางนา และทางอากาศ รวมถงระบบและกลไกทเกยวของกบการเคลอนยายของคน ของสนคา ของปจจยการผลต ของความรและเทคโนโลยเหลานจะตองอานวยความสะดวกใหสามารถเคลอนยายไดอยางลนไหลมากทสด

3. ความเปนเอกภาพในเชงอานาจหนาทและยทธศาสตร

3.1 เพอใหเกดความเอกภาพในเชงยทธศาสตรและสามารถกาวขามสภาวะแตกกระจาย ในเชงอานาจหนาทของสวนราชการตาง ๆ ดงนน จะตองมกลไกกลางระดบชาตภายใตการบญชาการโดยตรงของคณะรฐมนตร เพอทาหนาทเปนศนยกลางของการตดสนใจในเชงนโยบายทชดเจน

3.2 การสรางความเปนเอกภาพสามารถกระทาไดใน 2 แนวทาง ไดแก 1) การกาหนดกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษขนเปนพระราชบญญตเฉพาะและยกเวนอานาจของสวนราชการอน ๆ ในเขตพนท เพอใหกลไกการบรหารในเชงพนทมอานาจเบดเสรจ ซงคลายคลงกบการกาหนดเขตนคมอตสาหกรรม หรอ 2) การสรางความเปนเอกภาพในเชงยทธศาสตร ดวยการใหอานาจกลไกกลางของฝายบรหารสงสดในการ ทาหนาทจดแบงอานาจหนาทและจดสรรทรพยากรทจาเปนแกสวนราชการตาง ๆ ทเกยวของ

3.3 มงเนนวางขอเสนอบนแนวทางทสอง เนองจากจะมความเสยงจากการใชอานาจนอยกวา รวมถงเปนการลดขอขดแยงอนเกดจากการเพกถอนอานาจเดมทสวนราชการตาง ๆ เคยม

3.4 บทบาทของกลไกกลางดงกลาวจะทาหนาทสาคญอยางนอย 4 ดาน ดงน

1) กาหนดและปรบแกขอกฎหมายและอานาจหนาทของสวนราชการตาง ๆ ใหเกอกลตอการขบเคลอนยทธศาสตร

2) จดสรรงบประมาณและทรพยากรทางการบรหารตาง ๆ แกสวนราชการและหนวยงานทเกยวของเฉพาะใน “กจกรรมเชงยทธศาสตร” หรอโครงการทเกยวของกบนโยบายทแยกออกจากภารกจปกตของหนวยงาน

3) กาหนดผรบผดชอบและมอบอานาจในการดาเนนภารกจแกสวนราชการหรอองคกร ในภาคสวนอน ๆ ในกรณทหนวยงานเจาของอานาจไมสามารถดาเนนการได หรอไมสามารถดาเนนงานตามกรอบเวลาทกาหนดได

4) สนบสนนการดาเนนงานของกลไกการบรหารในระดบพนทในการขบเคลอนงานตาง ๆ ตามกรอบยทธศาสตร

4. โครงสรางการบรหารจดการในระดบพนท (Governance Structure)

4.1 จะตองมการจดตงกลไกการบรหารจดการในระดบพนท โดยใหถอเปนสวนขยายของกลไกกลางในระดบชาตทมบทบาทในการขบเคลอนกจกรรมเชงยทธศาสตรในระดบพนทและการบรหารงานทเปนภารกจประจาวนอน ๆ

4.2 แมวากลไกดงกลาวจะมสถานะขนตรงกบรฐบาล แตจะตองทาหนาทเปนกลไกกลางใน เชงพนททสามารถสะทอนปญหา ความตองการ และแนวทางในการดาเนนงานตาง ๆ ไดดวยตนเอง

6

โดยกระบวนการตดสนใจจะตองเปนองคประกอบของตวแสดงสาคญตาง ๆ ในพนท ไดแก ตวแทนของรฐบาล ตวแทนของราชการบรหารสวนภมภาค ตวแทนขององคกรปกครองสวนทองถน ตวแทนของภาคเอกชน และตวแทนของภาคประชาสงคม รวมกนเปนคณะกรรมการบรหารนโยบาย (Governing Board)

4.3 กาหนดใหม “สานกงานการบรหารงานเขตเศรษฐกจพเศษ” ขนเพอรองรบการดาเนนงานของคณะกรรมการบรหารนโยบาย โดยมผอานวยงานและสานกงานรองรบ ทงน สานกงานจะตองมสถานะและระบบบรหารจดการทมงเนนความคลองตว โดยอาจกาหนดสถานะใหเปนองคการมหาชน

5. การกาหนดกจกรรมและโครงการบนฐานยทธศาสตร

5.1 การกาหนดกลยทธ แผนงาน โครงการ และกจกรรมตาง ๆ เพอการขบเคลอนนโยบายเขตเศรษฐกจพเศษนน จะตองกาวขามการมองบทบาทและอานาจหนาทของสวนราชการตาง ๆ ทมอยเดมซงมอานาจแตกกระจายไปตามภารกจหนาทเฉพาะหนง ๆ ของตนเอง

5.2 การกาหนดกจกรรมและโครงตาง ๆ ทกลไกกลางระดบชาตและระดบพนทจะตองขบเคลอนนน อาจจาแนกออกเปน 4 ดานใหญ ๆ ดงน

1) People หมายถง กจกรรมและโครงการตามยทธศาสตรอนเกยวเนองกบการจดการคนหรอทรพยากรมนษยตาง ๆ อาท การพฒนาทรพยากรมนษย การจดการแรงงาน การจดสวสดการและบรการแกคนกลมตาง ๆ เปนตน

2) Place หมายถง การจดการในเชงยทธศาสตรอนเกยวเนองกบกายภาพตาง ๆ ของพนท อาท โครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสง แหลงนา ทพกอาศย แหลงสนทนาการและการพกผอน เปนตน

3) Business หมายถง กจกรรมและโครงการทเกยวเนองกบภาคเศรษฐกจโดยตรง อาท ยทธศาสตรดานการลงทน ยทธศาสตรดานการตลาด การสงเสรมภาคเอกชนในรปแบบตาง ๆ เปนตน

4) Law and Order หมายถง บทบาททเกยวเนองกบการรกษากฎเกณฑกตกาตาง ๆ ทเชอมโยงกบยทธศาสตร อาท การรกษาความปลอดภย การกากบมาตรฐานดานโรงงานและมลภาวะ การกากบมาตรฐานดานการจราจรและการขนสง เปนตน

ทงน เงอนไขสความสาเรจ การขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาเชงพนทในรปของเขตเศรษฐกจพเศษ คอ 1) การผกมดเชงนโยบาย (Commitment) ยทธศาสตรการพฒนานจะตองอาศยระยะเวลาดาเนนการคอนขางยาวนาน และทสาคญตองอาศยการสนบสนนอยางจรงจงและตอเนองจากรฐบาล ดงนน การผกมดเชงนโยบายจากรฐบาลทงในปจจบนและในอนาคตจงสาคญอยางยงตอความสาเรจหรอลมเหลว 2) การศกษาวจย (Research) ความสาเรจหรอลมเหลวของยทธศาสตรการพฒนานขนอยกบการกาหนด กลยทธและแผนงานทงในระยะสนและในระยะยาวทถกตอง กลาวคอ จะตองสมพนธโดยตรงกบศกยภาพ ในเชงพนททเปนจรง รวมถงเปนกลยทธและแผนงานทใชประโยชนจากศกยภาพทมอยไดอยางสงสด ซงจะตองอาศยการศกษาวจยบนฐานของขอมลทเปนจรง รวมถงสามารถประเมนสถานการณทงในปจจบนและอนาคต

7

บรรณานกรม

สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) (ม.ป.ป.). เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการ เรอง เขตเศรษฐกจพเศษกบยทธศาสตรการพฒนาเชงพนท ขอเสนอแนะเชงนโยบาย. กรงเทพฯ.: ผแตง.

ภาพอางอง

พนท EEC. สบคน 15 พฤษภาคม 2562. จาก https://sites.google.com/site/cathistoryeec/ 2-watthuprasngkh-thi-sakhay-ni-kar-phathna-khet-sersthkic-phises-eec/2-2-phunthi- pea-hmay

บทความวจย

ผลกระทบจากฝนละอองขนาดเลก และแนวทางในการปองกนและแกไขปญหา

เรยบเรยงโดย สฐสร กระแสรสนทร

ทมา: https://www.uasean.com/dogtech/3173

สถานการณฝนละอองขนาดเลกทเกดขนอยางตอเนองในทกป โดยจะทวความรนแรงมากยงขนในชวงปลายฤดหนาว ประกอบกบการจดลาดบพนทเขตเมองทประสบปญหามลพษทางอากาศมากทสด ของประเทศไทยเมอป 2561 พบวา 10 อนดบเขตเมองทตองเผชญกบปญหามลพษฝนละอองมากทสด เรยงตามลาดบไดดงน 1) ต.มหาชย อ.เมอง จ.สมทรสาคร 2) ต.แมปะ อ.แมสอด จ.ตาก 3) ต.ทรงคะนอง อ.พระประแดง จ.สมทรปราการ 4) ต.ศรภม อ.เมอง จ.เชยงใหม 5) ต.ชางเผอก อ.เมอง จ.เชยงใหม 6) ต.แมเมาะ อ.แมเมาะ จ.ลาปาง 7) ต.หนาพระลาน อ.เฉลมพระเกยรต จ.สระบร 8) รมถนนดนแดง เขตดนแดง กรงเทพฯ 9) ต.ในเมอง อ.เมอง จ.ขอนแกน และ 10) รมถนนอนทรพทกษ เขตธนบร กรงเทพฯ บทความวจยฉบบนจงขอเสนอความรทวไปและผลการศกษาในสวนทเกยวของกบฝนละออง กลาวคอ โดยทวไปฝนละอองม 2 ประเภทใหญ ๆ ประเภทแรก ไดแก ฝนละอองทเกดขนตามธรรมชาต (Natural Particle) อาท ดน ทราย หน ละอองไอนา เขมาควนจากไฟปา ฝนเกลอจากทะเล ประเภททสอง ไดแก ฝนละอองซงเกดจากกจกรรมทมนษยสรางขน (Man–made Particle) ดงตอไปนคอ

1. ฝนจากการคมนาคมขนสงและการจราจร อาท ฝนดนทรายทฟงกระจายในถนน ขณะทรถยนตวงผาน ฝนดนทรายทหลนจากการบรรทกขนสง การกองวสดสงของบนทางเทาหรอบนเสนทางการจราจร

2. ฝนจากการกอสราง อาท ฝนจากการสรางถนน/อาคาร การปรบปรงผวจราจร การรอถอนอาคารและสงกอสรางตาง ๆ การกอสรางเพอตดตงหรอปรบปรงระบบสาธารณปโภค

9  

3. ฝนจากการประกอบการอตสาหกรรม อาท การทาปนซเมนต โรงงานประกอบกจการเกยวกบหน กรวด ทราย หรอดน สาหรบใชในการกอสรางอยางใดอยางหนง การโมบดหรอยอยหน การรอนหรอการคดกรวดหรอทราย

4. ฝนจากการประกอบกจกรรม อน ๆ อาท การทาความสะอาด การทาอาหาร การทาส

ทงน ฝนละอองทสงผลกระทบตอสขภาพอนามย คอ ฝนละอองทมขนาดเลกกวา 10 ไมครอน ซงสามารถเขาสระบบทางเดนหายใจของมนษย และจะเกาะตวหรอตกตวอยในสวนตาง ๆ ของระบบทางเดนหายใจ กอใหเกดการระคายเคองและทาลายเนอเยอของอวยวะ อาท เนอเยอปอด ซงหากไดรบในปรมาณมากหรอในชวงเวลานาน จะสามารถสะสมในเนอเยอปอด เกดเปนผงผดหรอแผลขนได ทงทาใหการทางานของปอดเสอมประสทธภาพลง ทาใหหลอดลมอกเสบ เกดโรคหอบหด ถงลมโปงพอง และโอกาสเกดโรคระบบทางเดนหายใจเนองจากตดเชอเพมขนได สวนผลการศกษาในสวนทเกยวของกบอนตรายจากฝนละออง มดงตอไปน

ผชวยศาสตราจารยพเศษ นนทวรรณ วจตรวาทการ และคณะนกวจย ไดทาการศกษา เรอง “โครงการประเมนอตราการตาย อตราปวย และผลกระทบทางเศรษฐศาสตร อนเนองมาจากมลพษทางอากาศในกรงเทพมหานคร” ผลจากการวเคราะหพบความสมพนธระหวางการตายรายวน และฝนละอองขนาด PM 10 อยางมนยสาคญทางสถต กลาวคอ ระดบ PM 10 รายวนเพมขน 10 กรมตอลกบาศกเมตร มผลใหมจานวนคนตายในแตละวนเพมขน รอยละ 0.5

ผชวยศาสตราจารยสรยพร พนพง และปรยากมล ศรวรรณ ไดทาการวจยเรอง มลพษทางอากาศและมะเรงปอด: กรณศกษาผพกอาศยในเขตกรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา ยานพาหนะและระยะเวลาทใชในการเดนทางประจาวนเปนปจจยเสรมสาคญทจะเพมโอกาสการเกดโรคมะเรงปอดในกลมคนกรงเทพ โดยเฉพาะอยางยงผทเดนทางดวยรถเมลธรรมดาและรถมอเตอรไซค กลาวคอ ผทใชเวลาเดนทาง อยบนถนนทมการจราจรตดขดมากกวา 3 ชวโมง มโอกาสเสยงทจะเปนมะเรงปอดมากกวาผทเดนทางดวยการเดนหรอจกรยานและผทใชเวลาเดนทางนอยกวา 3 ชวโมง นอกจากน ผทมบานใกลกบถนนสายหลกทมการจราจรตดขดในรศมไมเกน 200 เมตร มโอกาสเสยงตอการเกดโรคมะเรงปอดมากกวาผทมบานเรอนอยในซอยลกหรอถนนทมปรมาณการจราจรนอย ผททางานในโรงงานหรอทางานทเกยวของกบการคมนาคมขนสง อาท พนกงานขบรถเมล ตารวจจราจร คนกวาดถนน มโอกาสเสยงทจะเปนมะเรงปอดมากกวาผทประกอบอาชพอน ๆ

รองศาสตราจารยอษณย วนจเขตคานวณ ไดทาการวจยเรอง การทาลายดเอนเอของเซลลถงลมปอดจากการออกซไดซดวยสารสกดจากฝนละอองขนาดเลก PM 2.5 และ PM 10 ในจงหวดเชยงใหมและลาพน ผลการศกษาพบวา 1) สารสกดจากอนภาคฝนละอองขนาด PM 2.5 มความเปนพษมากกวาสารสกดจากอนภาคฝนละอองขนาด PM 10 และทาใหมการทาลายดเอนเอของเซลลเพาะเลยงใหแตกหกได 2) ตวอยางของอากาศทเกบในชวงฤดรอน–ฝน (เดอนมถนายน–กนยายน) ไมสามารถกระตนการหลงของสารทเกยวของกบโรคหอบหด แตตวอยางสารสกดทเกบในชวงฤดหนาว (เดอนธนวาคม–มนาคม) สามารถกระตนการหลงของสารทเกยวของกบโรคหอบหด อยางไรกตามฤทธในการกระตนจากตวอยางอากาศแตละพนทจะตาง ๆ กน และตวอยางสกดจากแตละเดอนมความแตกตางของความแรงในการกระตนการหลงสารดงกลาว

10  

อาจารยทศวญา พดเกาะ คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยบรพา ทาการวจยเรอง ผลของหมอกควนไฟปาตอปรมาตรปอดและสมรรถภาพปอดในคนปกตสขภาพด ผลการศกษาพบวา สดสวนระหวาง FEV1/FVC (FEV1%) ทปกตบงชวาไมมการอดกนของทางเดนหายใจในประชากรสวนใหญ แตพบวากลมตวอยางจากพนท ๆ มปญหาหมอกควนไฟนนมคา SVC และ FVC ตากวาคาปกต แสดงวามการจากดการขยายตวของปอดหรอทรวงอกในประชากรสวนใหญและคาความชกของผทมการอดกนของทางเดนหายใจและความชกของผทมการจากดการขยายตวของปอดเทากบ 8.7 และ 84.1 ตอประชากร 100 คน ตามลาดบ ดงนนการสมผสหมอกควนตอเนองเปนระยะเวลายาวนานตงแต 3 ปขนไปมผลทาใหเนอปอดสญเสยความสามารถในการขยายตวและสงผลใหความชกของผทมการจากดการขยายตวของทรวงอกเพมสงขน

ผลการวจยเกยวกบอนตรายของฝนละอองขนาดเลกจงเปนขอมลความรเชงประจกษวาการอยในพนททมปรมาณฝนละอองเกนคามาตรฐานเปนเวลานานมผลโดยตรงตอสขภาพรางกาย โดยเฉพาะระบบทางเดนหายใจ และในระยะยาวมความสมพนธโดยตรงกบอตราการตายของมนษย ดงนน ในกรณทจาเปนหรอไมสามารถหลกเลยงการสมผสกบฝนละอองมลพษ จงควรมการปองกนตนเองและหาทางแกไขปญหา ดงกลาวคอ 1) ใชผาเชดหนาหรอกระดาษทชชซอนอยในหนากากอนามยปกต (Mask dura) ซงสามารถชวยกรองฝนละอองขนาดเลกเขาสรางกายไดเทยบเทากบหนากากชนด N95 ทมราคาสงกวา 2) กอตงเครอขายชมชนหรออาสาสมครเพอทาหนาทพทกษดแลสภาพอากาศ รวมถงชวยกนคดหาแนวทางในการแกปญหามลภาวะทางอากาศในพนท โดยควรมการผลตสอประชาสมพนธทนาสนใจและเขาถงไดกบคนทองถน ในทกระดบ อกทงหนวยงานภาครฐควรมการทบทวนกฎระเบยบหรอขอบงคบตาง ๆ ทเกยวของใหมความทนสมย และมการบงคบใชอยางจรงจง ทงน เนองจากเปนบทสรปของผลการวจยทเกยวของกบการปองกนปญหาผลกระทบของฝนละอองขนาดเลกดงตอไปน

รองศาสตราจารยอษณย วนจเขตคานวณ ทาการวจยเรอง การพฒนาชดความร ดานประสทธภาพของหนากากปองกนฝนขนาดเลก ผลการศกษาพบวา การใชหนากากปองกนฝนชนด 3M 8210, N95 และ 3M 9002A สามารถลดระดบ PM 2.5 ในอากาศทงภายนอกและภายในอาคารไดประมาณรอยละ 87–96 สวนหนากากชนดทใชในหองผาตด (Dura) สามารถลดระดบของ PM 2.5 ไดประมาณรอยละ 48 การใชผาเชดหนาหรอกระดาษทชชซอนอยใน Mask dura สามารถลดระดบ PM 2.5 ไดดขนถงมากกวา รอยละ 75–90 การประเมนความพงพอใจของการใชหนากากปองกนฝน 3 ชนด คอ หนากากทใชในหองผาตด (dura), 3M 9002 และ 3M 8210 (N95) ในอาสาสมคร จานวน 28 คน (ผชาย 15 คนและผหญง 13 คน) อาย เฉลย 35+12.5 หนากากปองกนฝนทอาสาสมครมความพงพอใจทจะใชเรยงตามลาดบ คอ dura > 3M 9002–3M 8210 โดยมความพงพอใจคดเปนรอยละเรยงลาดบดงน 39.4, 14.3 และ 0 อาสาสมครให ความเหนวาหนากากชนด 3M 8210, N95 มประสทธภาพทจะปองกนฝนไดด แตทาใหรสกเจบและไมสะดวกตอการใชมากทสด เมอเทยบกบหนากากอก 2 ชนด

ดร.ดวงจนทร อาภาวชรตม และคณะนกวจย ทาการศกษาวจยเรอง การศกษาพฤตกรรมการมสวนรวมในการแกปญหามลภาวะทางอากาศของประชาชนในเมองเชยงใหม ผลการศกษาพบวา ประชาชนเหนวาปญหาคณภาพอากาศเปนเรองไกลตว แตภายหลงเมอทราบวาอากาศเสยบนทอนสขภาพและชวตเพยงไร จงเรมปรบเปลยนพฤตกรรมในการกอมลพษทางอากาศมากขน โดยปจจยททาใหปญหามลภาวะดงกลาว ไดแก 1) ประชาชนนยมเผาขยะในทโลงเพราะหนวยงานทองถนไมจดเกบขยะ 2) การซอทเพอเกงกาไรของในทนแลวไมใชประโยชน จงเปนแหลงทมการเผาในทโลงมากเนองจากปลอยใหรกราง โดยการวจยครงนมขอเสนอแนะ

11  

ในการแกไขปญหา โดยเสนอใหกอตงเครอขายอาสาสมครพทกษอากาศโดยรวมกบสถาบนการศกษาตาง ๆ เพอแกปญหามลภาวะทางอากาศอยางยงยน และตองบรณาการการทางานจากทกภาคสวน โดยภาครฐควรตองประกาศกฎระเบยบและขอบงคบ รวมถงบงคบใชกฎเหลานนอยางจรงจงเพอลดการเผาตาง ๆ รณรงคลดการใชรถสวนตวและจดใหมระบบขนสงมวลชนทดแทน องคการปกครองสวนทองถนตองจดเกบและกาจดขยะอยางถกวธ รวมถงสอนวธการคดแยกขยะเพอเพมมลคาของเหลอใชแทนการเผาทาลาย ควรมการศกษาวจยและเผยแพรขอเทจจรงเกยวกบผลกระทบอากาศและผลเสยตอสขภาพของคนในพนท รวมถงควรมการผลตสอประชาสมพนธทนาสนใจและสามารถเขาถงคนทองถนไดทกระดบ

บรรณานกรม

กรนพชไทยแลนด. (มกราคม 2562). การจดลาดบเมองทมปญหามลพษทางอากาศ ป 2561. สบคน 4 เมษายน 2562 จาก http://www.greenpeace.org/seasia/th/campaigns/Urban- Revolution/Air-Pollution/Right-To-Clean-Air/City-ranking/2018/

กรมควบคมมลพษ. (ม.ป.ป.). เกรดความรเรองฝนละออง. สบคน 4 เมษายน 2562 จาก http://www.pcd.go.th/info_serv/air_dust.htm

ดวงจนทร อาภาวชรตม และคณะ. (2550). การศกษาพฤตกรรมการมสวนรวมในการแกปญหามลภาวะทางอากาศของประชาชนในเมองเชยงใหม. สบคน 4 เมษายน 2562 จาก https://www.cmuccdc.org/opendata/research_detail/34

ทศวญา พดเกาะ. (2556). ผลของหมอกควนไฟปาตอปรมาตรปอดและสมรรถภาพปอดในคนปกตสขภาพด. สบคน 4 เมษายน 2562 จาก https://www.cmuccdc.org/opendata/research_detail/10

นนทวรรณ วจตรวาทการ และคณะ. (2547). โครงการประเมนอตราการตาย อตราปวย และผลกระทบทางเศรษฐศาสตร อนเนองมาจากมลพษทางอากาศในกรงเทพมหานคร. สบคน 4 เมษายน 2562 จาก http://elibrary.trf.or.th/project_content.asp?PJID=RDG4530015%20,

สรยพร พนพง และปรยากมล ศรวรรณ. (2546). มลพษทางอากาศและมะเรงปอด: กรณศกษาผพกอาศยในเขตกรงเทพมหานคร. สบคน 4 เมษายน 2562 จาก https://elibrary.trf.or.th/project_content.asp?PJID=BGJ4380048

อษณย วนจเขตคานวณ. (2550). การทาลายดเอนเอของเซลลถงลมปอดจากการออกซไดซดวยสารสกดจากฝนละอองขนาดเลก PM 2.5 และ PM10 ในจงหวดเชยงใหมและลาพน. สบคน 4 เมษายน 2562 จาก https://www.cmuccdc.org/opendata/research_detail/47

อษณย วนจเขตคานวณ. (2557). การพฒนาชดความรดานประสทธภาพของหนากากปองกนฝนขนาดเลก. สบคน 4 เมษายน 2562 จาก https://elibrary.trf.or.th/project_content.asp?PJID=RDG5130003

ภาพอางอง

หนากากอนามย. สบคน 4 เมษายน 2562 จาก https://www.ananda.co.th/blog/thegenc/n95-mask/

  

งานวจยและพฒนา

แนวทางการพฒนาศกยภาพการทองเทยว จงหวดกาญจนบร เรยบเรยงโดย ปยะวรรณ ปานโต

วจยโดย เพญศร ฉรนง

ทมา: http://kanchanaburiattractions.blogspot.com/2013/09/blog-post_4829.html

การกาวเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนสงผลใหสงคมไทยทงภาครฐ และภาคธรกจทกแขนงตองตนตวและเรยนรภาษา วฒนธรรม ตลอดจนวถชวตความเปนอยของเพอนบานในกลมอาเซยนดวยกน ใหมากขน เพอเปนการเปดโลกกวางและเปนจดเรมตนการเตรยมความพรอมกาวสประชาคมอาเซยนในอนาคต การเปดเสรบรการดานการทองเทยว ซงรวมถงธรกจทองเทยวและบรการทเกยวเนองภายใตกรอบอาเซยน แตขณะเดยวกนกทาใหมความเปนไปไดสงวา แนวโนมการแขงขนในอนาคตจะยงทวความเขมขนเพมมากขนอยางแนนอน การเปดโอกาสใหชาวตางชาตเขามาลงทนในเมองไทยดวยการถอครองสดสวนการถอหนทเพมมากขนจากคแขงทงรายเดมและรายใหมทตองการเขาสตลาดเพอชวงชงสวนแบงในตลาด โดยเฉพาะการใหบรการดานการทองเทยวทคาดวาจะมขนาดใหญขนตามแนวโนมมลคาเศรษฐกจของภมภาคอาเซยน

ทงน หากจะพจารณารายไดจากการทองเทยวของประเทศไทยทผานมาพบวา รายไดของ ประเทศไทยทมาจากการทองเทยวในป 2553 คดเปนจานวน 592,794.09 ลานบาท รายไดของประเทศไทยทมาจากการทองเทยวในป 2554 คดเปนจานวน 776,217.20 ลานบาท เตบโตในอตรา 30.94% รายไดของประเทศไทยทมาจากการทองเทยวในป 2555 คดเปนจานวน 983,928.36 ลานบาท เตบโตในอตรา 26.76% ชใหเหนถงศกยภาพการทองเทยวของประเทศไทยมแนวโนมในทศทางทด

13  

ดงนน ภาครฐบาลถอวาการสงเสรมการทองเทยวเปนนโยบายหลกทสาคญประการหนง และได พยายามจดวางมาตรการและกระบวนการทถกตองในการวางแผนดาเนนงานเพอขยายอตสาหกรรมทองเทยวใหกวางขวางเพอสรางรายไดเปนเงนตราตางประเทศเพมมากยงขนในอนาคต อยางไรกตาม อตสาหกรรมทองเทยวเปนกจกรรมทตองอาศยความรวมมอรวมใจกนของทก ๆ ภาคสวนและทกฝายในชาตอยางกวางขวาง ซงภาครฐ ภาคเอกชน และชมชนจะตองรวมมอรวมใจในการพฒนาทรพยากรทองเทยว และสงอานวยความสะดวกใหมมาตรฐานและมจานวนเพยงพอกบปรมาณและความตองการของนกทองเทยว รวมทงสรางสรรคแหลงทองเทยวใหม ๆ การอนรกษทรพยากรทองเทยว สนบสนนงานประเพณทองถน ผลตสนคาของทระลกใหมมาตรฐานทงราคาและคณภาพ พฒนาบคลากรและการสงเสรมการขายอยางเปนรปธรรม

อยางไรกตาม หนงในกลยทธการสงเสรมการทองเทยวของการทองเทยวแหงประเทศไทย สประชาคมเศรษฐกจอาเซยนคอ กลยทธการสรางความเชอมโยงโดยเฉพาะจงหวดกาญจนบร ซงเปนจงหวดหนงทมแหลงทองเทยว อาท เชงธรรมชาตและเชงประวตศาสตร โดยมสมาคมธรกจทองเทยวจงหวดกาญจนบร และการทองเทยวแหงประเทศไทยจะรวมกนดาเนนความสะดวกในการเดนทางขามแดน การพฒนากจกรรมทองเทยวในจงหวดกาญจนบรและ พนทใกลเคยงรวมถงการสงเสรมการตลาด ทงน เสนทางเชอมโยงระหวางกาญจนบรและทวาย ในปจจบนซงเปนการทองเทยวตามแนวชายแดนคอ กาญจนบร–พะยาตองซ อาเภอ สงขละบร ดานเจดยสามองค สวนเสนทางเชอมโยงในอนาคตจะเปนการเชอมโยงกบโครงการทาเรอนาลกทวายในเสนทางกรงเทพฯกาญจนบร (ดานพนารอน ต. บานเกา อ. เมอง)–ทวาย สาหรบสนคาทองเทยวในกาญจนบรจะชจดขายการทองเทยวเชงธรรมชาตและการทองเทยวเชงประวตศาสตร การทองเทยวเชงเกษตร รวมถงศลปวฒนธรรมและวถชวตชมชน โดยมเปาหมายกลมนกทองเทยวคอ นกทองเทยวพมาและนกทองเทยวตางชาต

การกาวสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนจะทาใหธรกจการบรการและการทองเทยวมมลคาการเตบโตสงเพราะจะมนกทองเทยวเดนทางเขาสประเทศพมามากขน เนองจากมสถานททองเทยวใหมคอทะเล อนดามน ประกอบกบชาวพมาเองกจะเดนทางเขามาในประเทศไทย โดยผานดานพนารอนมากขนทงกลมทมา ทองเทยว นกลงทน และแรงงาน จะสงผลใหเกดการลงทนดานการทองเทยว โรงแรม รานอาหาร และธรกจการขนสงอน ๆ มากขนในภมภาคตะวนตกของไทย ดงนน รองศาสตราจารย ดร. เพญศร ฉรนง ผอานวยการหลกสตรรฐประศาสนศาสตรดษฎบณฑต มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลรตนโกสนทร ในฐานะผวจยจงสนใจทจะทาการวจยเรอง แนวทางการพฒนาศกยภาพการทองเทยว จงหวดกาญจนบร โดยใหผทมสวนเกยวของกบการทองเทยวทงภาครฐ ภาคเอกชน และประชาชนทองถน ซงเปนเจาของพนทไดมสวนรวมในการแสดง ความคดเหนตอการพฒนาการทองเทยวและนาแนวทางทไดไปสการพฒนาการทองเทยวจงหวดกาญจนบรอยางยงยนตอไป

วตถประสงคของการวจย

1. ศกษาความคดเหนของผประกอบการดานการทองเทยวและเจาหนาทภาครฐตอศกยภาพของทรพยากรการทองเทยวในจงหวดกาญจนบร

2. เสนอแนวทางการพฒนาศกยภาพการทองเทยวจงหวดกาญจนบร

14  

ระเบยบวธวจย

การวจยคร ง น เ ปนการวจยแบบผสานว ธ (Mixed Method) โดยการวจย เ ชงคณภาพ (Qualitative Research) ม ว ธการเกบรวบรวมขอมลโดยทาการสมภาษณ และการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) มวธการเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม โดยมกลมประชากรทใชในการวจยครงน ประกอบดวย 2 กลม คอ

1. กลมผใหขอมลสาคญ ไดแก เจาหนาทของรฐทมสวนเกยวของในการจดทาแผนยทธศาสตรตามปงบประมาณ 2556 เรองการสงเสรมการเปนศนยกลางการทองเทยวเชงอนรกษ โดยการสมภาษณ ไดแก เจาหนาทของรฐ จานวน 9 คน ประกอบดวย ผวาราชการจงหวดกาญจนบร นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการการทองเทยวและกฬาจงหวดกาญจนบร เจาหนาทพฒนาการทองเทยวและกฬาจงหวดกาญจนบร ปลดองคการบรหารสวนตาบลบานเกา ผอานวยการกองคลงองคการบรหารสวนตาบลบานเกา นกวชาการจดเกบรายไดองคการบรหารสวนตาบลบานเกา เจาพนกงานจดเกบรายไดองคการบรหารสวนตาบลบานเกา นกวชาการการเงนและบญชองคการบรหารสวนตาบลบานเกา และเจาพนกงานการเงนและบญชองคการบรหารสวนตาบลบานเกา เกยวกบศกยภาพของทรพยากรการทองเทยวในจงหวดกาญจนบร และแนวทางการพฒนาศกยภาพการทองเทยวจงหวดกาญจนบร

2. กลมผประกอบการทเกยวของกบการทองเทยว ไดแก ผประกอบการประเภททพก รานอาหาร รานของฝากของทระลก การขนสง/ยานพาหนะ และการบรการนาเทยวทอยในจงหวดกาญจนบร จานวน 212 ราย ผวจยใชวธการสมตวอยางแบบบงเอญหรอตามความสะดวก จากผประกอบการซงเปดรานในชวงเวลาทผวจยลงพนททาการเกบขอมล

ผลการวจย

1. ความคดเหนของประชาชนทองถน ผประกอบการดานการทองเทยวและเจาหนาทภาครฐ ตอศกยภาพของทรพยากรการทองเทยวในจงหวดกาญจนบร

1.1 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณเจาหนาทของรฐเกยวกบศกยภาพดานการทองเทยวของจงหวดกาญจนบร พบวา จงหวดกาญจนบรมศกยภาพดานการทองเทยวอยในระดบสง เนองจากจงหวดกาญจนบร อยหางจากกรงเทพมหานครเพยง 129 กโลเมตร มเสนทางคมนาคมสะดวกทงยานยนต และทางรถไฟ รวมทงเปนจงหวดทมแหลงทองเทยวหลากหลายทงทางดานธรรมชาต ประวตศาสตร โบราณคด ศลปะและวฒนธรรม ดงนน จงหวดกาญจนบรจงไดรบการพฒนาและยกระดบใหเปนเมองทองเทยวหลกของภาคตะวนตก

นอกจากน ทรพยากรทองเทยวของจงหวดกาญจนบรมจานวนมากและมหลากหลายประเภท แหลงทองเทยวทางธรรมชาตของจงหวดสวนใหญมชอเสยงและเปนทรจกทวไป จงสงผลใหสามารถดงดดนกทองเทยวได โดยแหลงทองเทยวเหลานสวนใหญสามารถเปดใหบรการแกนกทองเทยวไดทงป และมความเชอมโยงกบแหลงทองเทยวอน ๆ โดยการคมนาคมทางบก สาหรบทรพยากรการทองเทยวดานการบรการและสงอานวยความสะดวก โดยจงหวดกาญจนบรมบรการทพกแรมทมคณภาพ มบรการดานอาหารพนเมอง และมสนคาพนเมองจาหนาย มของฝากของทระลกขนชอจาหนายหลากหลาย และมระบบคมนาคมขนสงทตดตอภายในจงหวดและตดตอกบจงหวดใกลเคยงรวมทงกรงเทพฯ

15  

1.2 ผลการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามพบวา ผตอบแบบสอบถามมความคดเหนวาทรพยากรการทองเทยวในจงหวดกาญจนบรมศกยภาพอยในระดบมากทกขอ โดยมคาเฉลยเทากบ 3.75 และ เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ทรพยากรการทองเทยวทางประวตศาสตร โบราณสถาน โบราณวตถ และศาสนา มศกยภาพอยในระดบมากทสด มคาเฉลยเทากบ 3.89 รองลงมาคอ ทรพยากรการทองเทยวทางธรรมชาตมคาเฉลยเทากบ 3.73 ทรพยากรการทองเทยวทางศลปวฒนธรรม ประเพณ และกจกรรม มคาเฉลยเทากบ 3.72 และทรพยากรการทองเทยวทางดานการบรการและสงอานวยความสะดวก มคาเฉลยเทากบ 3.68 ตามลาดบ

2. ความคดเหนของประชาชนทองถน ผประกอบการดานการทองเทยว และเจาหนาทภาครฐตอแนวทางการพฒนาศกยภาพการทองเทยวจงหวดกาญจนบร

2.1 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณเจาหนาทของรฐ เกยวกบแนวทางการพฒนาศกยภาพการทองเทยวจงหวดกาญจนบร พบวา ตองอาศยการมสวนรวมจากทกภาคสวน ไมวาจะเปนภาค การทองเทยว ภาคประชาชน ภาคองคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานของรฐ ตองรวมกนดาเนนการจดการการทองเทยวเพอใหเกดความยงยน เพราะในสภาพปจจบนการมสวนรวมของประชาชนในพนทยงขาดอยคอนขางมากและยงไมมความชดเจน เปนเพยงลกษณะชาวบานชวยกนดแลสภาพพนท ไมเขาไปทาลาย แตในลกษณะชมชนเปนผสงเสรมหรอพฒนา รวมทงหาวธการจดการการทองเทยวดวยตวของชมชนเอง ยงไมปรากฏใหเหน ดงนนการพฒนาศกยภาพการทองเทยวจงหวดกาญจนบร จงควรใหคนในพนทมสวนรวมใหมากทสด

2.2 ผลการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามพบวา ผตอบแบบสอบถามเหนดวยกบ แนวทางการพฒนาศกยภาพการทองเทยวจงหวดกาญจนบร อยในระดบมากทกขอ โดยมคาเฉลยเทากบ 3.65 และเมอพจารณาเปนรายขอพบวา ดานการประชาสมพนธและโฆษณาอยในระดบสงทสด มคาเฉลยเทากบ 3.79 รองลงมาคอ ดานการพฒนาบคลากร มคาเฉลยเทากบ 3.63 ดานการประสานงานเครอขาย มคาเฉลยเทากบ 3.61 และดานการอานวยความสะดวกและความปลอดภย มคาเฉลยเทากบ 3.56 ตามลาดบ

ขอเสนอแนะจากผลการศกษาวจย

1. ควรมการพฒนาแหลงทองเทยวโดยปรบปรงสภาพแวดลอมระบบสาธารณปโภคและ สงอานวยความสะดวกในแหลงทองเทยวใหไดมาตรฐาน ปรบปรงคณภาพทพก รานอาหาร รานของฝากของ ทระลกตลอดจนบรการตาง ๆ จดทาปายบอกทางไปยงแหลงทองเทยวตาง ๆ ใหชดเจน และดแลบรการสาธารณสขในพนทตาง ๆ ใหไดมาตรฐานอยเสมอ

2. ควรอนรกษและสงเสรมศลปวฒนธรรมและประเพณทองถน โดยอนรกษและคงสภาพความดงเดมของโบราณสถานและสงศกดสทธคบานคเมอง จดงานประเพณประจาป ไดแก งานสปดาหสะพานขามแมนาแคว งานพธราลกทหารสมพนธมตร งานวนชาวแพชาวเรอ งานเทดพระเกยรตสมเดจพระนเรศวรมหาราช งานโคบาลอาเภอเลาขวญ งานประเพณสงกรานต ไทย–รามญ งานประเพณสงกรานตแหปราสาทผง การราพนบานราตงและการราเหยอย และศนยวฒนธรรมพนบานหนองขาวใหมขนเปนประจาทกป

3. การเผยแพรความรและประชาสมพนธการทองเทยว โดยเผยแพรความรและเนนกจกรรมการทองเทยวเชงนเวศแกเยาวชนในทองถน จดฝกอบรมมคคเทศกทองถนใหมความรเกยวกบการอนรกษธรรมชาต

16  

และสงแวดลอมตลอดจนผลกระทบทเกดขน ใหความรเกยวกบการจดการและอนรกษทรพยากรธรรมชาตในแหลงทองเทยวแกประชาชนในพนท จดทาระบบฐานขอมลเพอเชอมโยงขอมลและบคคล ระหวางหนวยงานในหนวยงานทเกยวของกบการทองเทยวระดบจงหวด

4. การแบงพนทการใชประโยชนในบรเวณทจะพฒนาเปนแหลงทองเทยวเชงอนรกษใหชดเจน และจดระบบขอมลในการเดนทางเพอควบคมปรมาณนกทองเทยวใหเหมาะสมกบพนท

5. การสงเสรมการผลตสนคาในชมชนทองถนเพอจาหนายแกนกทองเทยว และสงเสรมผประกอบการดานการทองเทยวในการพฒนาผลตภณฑและการบรการใหมมาตรฐานมากขน สนบสนนเผยแพรความรความเขาใจรวมกนของประชาชนและหนวยงานทเกยวของเกยวกบแนวทางการสงเสรมการทองเทยว เชงนเวศ มการจดเสนทางทองเทยวเชอมโยงภายในจงหวด และระหวางกลมจงหวด

6. การจดกลมนกทองเทยวชมแหลงทองเทยวตาง ๆ โดยคานงถงผลกระทบตอสภาพแวดลอมและกาหนดใหมมาตรการปองกนและรกษาสงแวดลอมทชดเจน รวมทงมการควบคมตรวจสอบและจดการมลพษของแหลงทองเทยว

7. การประชาสมพนธขอมลทองเทยว ใหครบทรพยากรทองเทยวทกดานและใชสอในการประชาสมพนธอยางหลากหลาย และกาหนดใหมยทธศาสตรดานการทองเทยวตอเนองจากแผนยทธศาสตรเดม เนนใหมการดาเนนงานจรงภายในชวงเวลาทกาหนด และกาหนดกลยทธเพมเตมใหครอบคลมองคประกอบของการทองเทยวเชงอนรกษ

ขอเสนอแนะการศกษาวจยครงตอไป

1. ควรกาหนดขอบเขตพนทศกษาใหแคบลงในแตละแหลงทองเทยว เนองจากแตละแหลงทองเทยวมขอจากดทแตกตางกนออกไป ทาใหแนวทางพฒนามความแตกตางกน

2. ควรเลอกศกษาความตองการของแตละแหลงทองเทยว เพอวางแผนกลยทธการพฒนา ใหเหมาะสมกบแหลงทองเทยวนน ๆ

3. ควรศกษาการพฒนาศกยภาพของคนในทองถนในการจดการการทองเทยวเชงอนรกษอยางยงยน

ความคดเหนของผเรยบเรยงบทความวจย

ประเทศไทยเปนประเทศทมศกยภาพดานการทองเทยวในเอเชย ทาใหชาวตางชาตมาทองเทยวเพมขนอยางตอเนองทก ๆ ป เพอเปนการสรางความมนใจใหกบนกทองเทยวชาวตางชาต จงควรมหนวยงานราชการเขามารบผดชอบดานการบรหารจดการดานการทองเทยวอยางเปนระบบ มมาตรการเพอการพฒนาแหลงทองเทยว ปรบปรงคณภาพสนคา อาหาร ทพก และการใหบรการทชดเจน ซงภาคราชการโดยเฉพาะกระทรวงการทองเทยวและกฬาจะตองดาเนนการอยางเปนรปธรรมมากยงขน

เนองจากการทองเทยวมความสาคญตอระบบเศรษฐกจของประเทศไทยเปนอยางมาก และเปนการสรางรายไดใหกบทองถนนน ๆ แตคงไมใชลกษณะทตองการใหนกทองเทยวตางชาตมาเทยวในประเทศไทยเพมขนเทานน แตควรมมาตรการในการแกไขปญหาเชงระบบ ประเทศไทยจะตองเปนเจาบานทด ควรมมาตรการดแลเอาใจใสอยางเตมท มการกวดขนควบคมใหความปลอดภยอยางมประสทธภาพ ทาให

17  

นกทองเทยวประทบใจและตองการมาทองเทยวภายหลงอกและบอกตอ ขณะทชมชนหรอเจาของพนทหรอผทเกยวของทกฝายควรมการปรบปรงสภาพแวดลอม ระบบสาธารณปโภค และสงอานวยความสะดวกในแหลงทองเทยวใหไดมาตรฐานคงไมใชสถานททองเทยวจงหวดกาญจนบรเทานน จงหวดอน ๆ ทเปนแหลงทองเทยวจะตองมการปรบปรงและพฒนาและประเมนอยางตอเนอง เพอเปนแนวทางและเปนการสงเสรมการทองเทยวไดอยางกวางขวางและหลากหลายมากขน

บรรณานกรม

เพญศร ฉรนง. (มกราคม–เมษายน 2558). แนวทางการพฒนาศกยภาพการทองเทยว จงหวดกาญจนบร. วารสารวจยมหาวทยาลยเวสเทรน มนษยศาสตรและสงคมศาสตร, 1(1,) 1–12.

ภาพอางอง

สถานททองเทยว กาญจนบร. สบคน 15 พฤษภาคม 2562 จาก http://kanchanaburiattractions.blogspot.com/2013/09/blog-post_4829.html

  

 

งานวจยและพฒนา

มาตรการทางกฎหมายในการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล วจยโดย กมลา สาครมณทรพย

เรยบเรยงโดย วจตรา ประยรวงษ

ทมา: https://pixabay.com/th/photos/เดนเลน-ววทะเล-ทวทศน-ทะเล-959436/

แนวชายฝงทะเลของไทยเปนพนททมความสาคญและมศกยภาพตอการพฒนาประเทศ เนองจากเปนบรเวณทมความอดมสมบรณ เกอกลตอการแพรพนธ อนบาลและหลบภยของสตวนาวยออน อกทง ยงเปนแหลงกกเกบตะกอนและกลนกรองความสกปรกจากแผนดนทถกพดมาจากทะเล นอกจากน ยงมความสาคญอยางยงตอสงคมและเศรษฐกจของประเทศ ทดนชายทะเลมทรพยากรธรรมชาตทมคามากมาย เชน กาซธรรมชาต นา แรธาต อาหาร ชายหาดและทศนยภาพอนงดงาม ดงนน พนทชายฝงทะเลจงมความสาคญ ทางเศรษฐกจ เนองจากเปนทผลตสนคาตาง ๆ มากมาย เปนทตงโรงงานอตสาหกรรม แหลงพาณชยกรรมและแหลงทองเทยว

ทรพยากรทางทะเลและชายฝงของไทย ประกอบดวยระบบนเวศทหลากหลายทงระบบนเวศ ปาชายเลน ระบบนเวศปาชายหาด ระบบนเวศในแนวปะการงและระบบนเวศแหลงหญาทะเล เปนตน ซงระบบนเวศทหลากหลายน ทาใหทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนแหลงรวมความหลากหลายทางชวภาพทมบทบาทสาคญในการรกษาสมดลใหแกสงแวดลอม เชน การปองกนการกดเซาะชายฝงทะเล การเปนแหลงอาหาร แหลงหลบภย แหลงวางไขของสตวนาและอนบาลตวออนสตวนา

19  

 

จากขอมลดงกลาวจงเหนไดวาทะเลไทยนนมความสาคญอยางมากในการพฒนาประเทศ แตสถานการณทะเลของไทยในปจจบนเกดปญหาคกคามทรนแรง คอ การกดเซาะชายฝง เนองจากการ กดเซาะชายฝงเปนกระบวนการเปลยนแปลงของชายฝงทะเลทเกดขนตลอดเวลาจากการกดเซาะของคลน หรอลม ตะกอนจากทหนงไปตกทบถมในอกบรเวณหนง ทาใหแนวของชายฝงเดมเปลยนแปลงไป ในปจจบนเกดสถานการณการกดเซาะชายฝงอตราเฉลย 1–5 เมตรตอป ในบางพนทกดเซาะรนแรงมากกวา 5 เมตรตอป สาเหตของปญหาการกดเซาะชายฝง คอ เกดจากกระบวนการตามธรรมชาต อาท ลมมรสมและพาย กระแสนาและสภาวการณนาขน–นาลง ลกษณะทางกายภาพของชายฝงทะเล และเกดจากการกระทาของมนษย อาท การสรางทาเรอนาลก การสรางถนนเลยบชายฝง การถมทะเลเพอสรางสงกอสรางตาง ๆ การพฒนาเปนแหลงทองเทยวทางทะเลและชายฝง การสรางเขอน การบกรกทาลายพนทปาชายเลน การสบนาบาดาล การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลก

สาหรบในประเทศไทยมการพฒนาประเทศดวยโครงการถมทะเลขนาดใหญและมการใชพนท ทางทะเลไปจานวนมาก เชน การสรางนคมอตสาหกรรมมาบตาพด จงหวดระยอง ซงมการพฒนาทาเรอระยะท 1 ดวยการถมทะเลเพอสรางพนทอตสาหกรรมจานวน 1,400 ไร และกอสรางทาเทยบเรอสนคาจานวน 3 ทา กอสรางแลวเสรจใน พ .ศ . 2535 หลงจากนนได มการพฒนาทาเรอระยะท 2 ใน พ .ศ . 2535–2542 ประกอบดวยการกอสรางทาเทยบเรอสนคา 1 ทา ขดลอกรองนาและพนทกลบเรอ และนาวสดทขดได ไปถมทะเลเพอเปนพนทการประกอบการอตสาหกรรม 1,470 ไร ซงพนททถมทะเลเปนเขอนน สงผลกระทบตอทศทางการไหลของกระแสนาในอาวระยองใหเปลยนแปลงไป ทาใหเกดการกดเซาะบรเวณชายฝงเปนบรเวณกวาง ไดแก พนทหาดพลา อาเภอบานฉาง ซงอยหางจากมาบตาพดกวา 20 กโลเมตร ชายหาดถกกดเซาะไป 20 เมตร, พนทหาดหนองแฟบ อาเภอเมอง ถกกดเซาะเปนระยะทาง 2 กโลเมตร, พนทหาดทรายทอง อาเภอเมอง ถกกดเซาะไปกวา 2.5 กโลเมตร จนเหลอพนท เพยง 0.5 กโลเมตร สวนทเหลอ กลายเปน เขอนซเมนต, พนทหาดตากวนและหาดสชาดา อาเภอเมอง ถกกดเซาะเขามา 50–100 เมตร เปนระยะทางกวา 4 กโลเมตร, พนทหาดแสงจนทร อาเภอเมอง ถกกดเซาะลกเขามา 20–30 เมตร เปนระยะทางกวา 4 กโลเมตร ภาครฐตองสญเสยงบประมาณกวา 2,000 ลานบาทในการทาเขอนกนคลน และซอมแซมถนน รมชายหาดใหมระยะถอยรนเขามา ซงเปนการบดบงทศนยภาพของหาดทรายและธรรมชาต ในกรณของ หาดแสงจนทรในอดตทเคยเปนสถานททองเทยวทสวยงามและเปนจดขายดานการทองเทยวทสาคญของจงหวดระยองขาดความนยม สงผลใหทพกและรสอรทในพนท นจงตองปดกจการไป นอกจากน ยงเกด ผลกระทบตอสภาพชายฝงทะเลจากการเปลยนแปลงของทศทางนาและคลนทาใหชาวบานทเคยประกอบอาชพประมงชายฝงไมสามารถหาสตวนาได

แมในปจจบนการถมทะเลในประเทศไทยยงมไมมากแตมแนวโนมจะเพมขนในอนาคต เชน การถมทะเลเพอการสรางทาเรอปากบารา จงหวดสตล หรอนโยบายหาเสยงของพรรคการเมองทจะถมทะเลเพอสรางเมองใหมบรเวณอาวไทย ดงนนหากจะมการถมทะเลในประเทศไทยไมวาจะเปนการถมทะเลจากพนทชายฝงยนออกไป การถมทะเลเพอสรางเปนเกาะเทยม (Artificial Island) ยอมกอใหเกดผลกระทบในดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดานเศรษฐกจและสงคมอยางหลกเลยงไมได จงควรมการจดการเพอปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเลอยางถกตอง เหมาะสม และรอบคอบ ทงในบรเวณพนททมการถมทะเล และพนทขางเคยง อกทงตองมการตดตามและประเมนผลอยางตอเนองอกดวย จากความสาคญดงกลาว

20  

 

จงไดมการศกษาวจยเรอง “มาตรการทางกฎหมายในการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล” เพอหามาตรการและแนวทางทเหมาะสมในการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเลในประเทศไทยตอไป

วตถประสงคการวจย

1. ศกษาถงสภาพปญหาจากการถมทะเล ผลกระทบจากการถมทะเล รวมถงแนวคดทเกยวของในการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล

2. ศกษาถงนโยบายและกฎหมายเกยวของกบการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเลในประเทศไทยและกฎหมายตางประเทศทเกยวของ

3. ศกษาปญหาดานนโยบายและกฎหมาย อานาจหนาทและบทบาทของหนวยงานทเกยวของกบการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล

4. เสนอแนะแนวทางในดานนโยบายและมาตรการทางกฎหมายในการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเลทเหมาะสม เพอนาไปสการคมครองทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดอยางยงยน

ระเบยบวธการวจย

เปนการวจยเชงคณภาพทใชวธการวจยเชงเอกสาร (Documentary Research) โดยการศกษาคนควาเอกสารจากงานวจย หนงสอ เอกสารทงจากกฎหมายของไทยและกฎหมายตางประเทศ รวมถง การสมภาษณเจาหนาทในหนวยงานทเกยวของ โดยทาการวเคราะหกฎหมายและขอบเขตของการใชบงคบกฎหมาย แนวคด ปญหาและอปสรรค เพอเสนอแนะแนวทางทเหมาะสมตอไป

ผลการวจย

1. สภาพปญหาจากการถมทะเล ผลกระทบจากการถมทะเล รวมถงแนวคดทเกยวของในการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล

การถมทะเลกอใหเกดผลกระทบทางกายภาพของสงแวดลอมและสงผลตอระบบนเวศชายหาด กลาวคอ การถมทะเลสงผลใหพนทปาชายเลนลดลง ขาดแนวกรองปฏกลของเสยทเกดจากโรงงานอตสาหกรรม บานเรอน มใหไหลลงสทะเลทาใหเกดความเสยหายแกสตวนาและระบบนเวศในบรเวณชายฝง พนทในการเปนแหลงอาหารและแหลงอนบาลทาใหปรมาณสตวนาลดลง เสยพนทแหลงหญาทะเลซงเปนอาหารของสตวทะเลหายาก นอกจากนทาใหสญเสยแนวลดความรนแรงของคลนทปองกนการพงทลายของดนชายฝงมใหเกดความเสยหายอยางรนแรงแกทอยอาศยและประชาชนทตงถนฐานอยบรเวณใกลเคยง สญเสยพนททากน อกทงยงกอใหเกดกอใหเกดการเปลยนแปลงการไหลเวยนของทางนา เกดการเปลยนแปลงของธรณสณฐาน ตลอดจนการเคลอนทของมวลทรายและเลนตามแนวชายฝง ทาใหพนทซงเปนดานทรบการไหลเวยนของนาเกดการกดเซาะชายหาดเพมมากขน ทาใหสญเสยพนทชายฝงทะเลและความสวยงามตามธรรมชาตไป สงผลใหผไดรบผลกระทบตองยายถนฐาน เกดการสญเสยวถชวตชมชน รวมทงวฒนธรรมและประเพณดงเดม เกดความขดแยงระหวางผไดรบผลประโยชนและผไดรบผลกระทบจากการถมทะเลเกดเปนปญหาความขดแยงในการใชทรพยากรในพนท

สาหรบแนวคดทใชในการปองกนปญหาตาง ๆ ทเกดขนจากการถมทะเล ไดแก แนวคดเรองการปองกนลวงหนา แนวคดเรองการมสวนรวมของประชาชน แนวคดการพฒนาทยงยน และแนวคดผกอ

21  

 

มลพษเปนผจาย ซงแนวคดเหลานเปนแนวคดทสามารถนามาใชปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล ไดเปนอยางด และชวยใหเกดการใชทรพยากรอยางคมคาและเปนประโยชนใหมากทสด โดยเฉพาะแนวคด เรองการปองกนลวงหนา ทใชวธการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (Environmental Impact Assessment: EIA) เพอใหทราบถงขอเทจจรงทก ๆ ดาน วาถามโครงการหรอกจการใดขนมา จะกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมอยางไร มความรนแรงมากนอยเพยงใด มผลกระทบในระยะสนหรอระยะยาวอยางไร เมอไดวเคราะหในรายละเอยดทกประเดน รวมถงทางเลอกตาง ๆ แลว จะมการประเมนถงผลดและผลเสยของโครงการหรอกจการ และทสาคญทสดของระบบการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม จาเปนตองเปดโอกาสใหหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชน รวมถงประชาชนไดมโอกาสเขามาแสดงความคดเหนไมวาสนบสนนหรอคดคานตอโครงการหรอกจการนน ๆ ดวย

2. นโยบายและกฎหมายเกยวของกบการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเลในประเทศไทยและกฎหมายตางประเทศทเกยวของ

การถมทะเลในประเทศไทยเกดจากแนวนโยบายและแผนในการดาเนนการเปนโครงการพฒนาขนาดใหญโดยหนวยงานภาครฐซงใชแผนทางเศรษฐกจมาเปนวตถประสงคหลกในการกอสรางโครงการถมทะเล ไมวาจะเปนโอกาสในการสรางงานและรายไดท เพมสงขน รวมถงความเจรญตาง ๆ ในดานสาธารณปโภคพนฐานทจะเขามาพฒนาพนท นอกจากน จากการศกษามาตรการทางกฎหมายในการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล พบวา ในประเทศไทยมกฎหมายท เกยวของกบการถมทะเลคอ พระราชบญญตการเดนเรอในนานนาไทย พระพทธศกราช 2456 พระราชกาหนดการประมง พ.ศ. 2558 พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตสงเสรม การบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง พ.ศ. 2558 สาหรบมาตรการทางกฎหมายทนามาใชในการปองกนผลกระทบจากการถมทะเล คอ การขออนญาตถมทะเล โดยมกฎหมายทเกยวของอย 2 ฉบบ ฉบบแรก คอ พระราชบญญตการเดนเรอในนานนาไทย พระพทธศกราช 2456 กาหนดหามมใหผใดจะปลกสรางอาคารหรอสงอนใดลวงลาเขาไปในทะเลภายในนานนาไทยหรอบนชายหาดของทะเล เวนแตจะไดรบอนญาตจาก กรมเจาทา โดยกาหนดหลกเกณฑและวธการในการขออนญาตไวอยางชดเจนในกฎกระทรวง ฉบบท 63 (พ.ศ. 2537) หากผใดฝาฝนหรอไดรบอนญาตแลวปลกสรางอาคารหรอสงอนใดไมเปนไปตามทไดรบอนญาต ใหกรมเจาทามคาสงเปนหนงสอแจงใหเจาของหรอผครอบครองอาคารหรอสงอนใดดงกลาวรอถอนหรอแกไขใหเสรจโดยถกตองภายในระยะเวลาทกาหนด กรณทไมปรากฏตวเจาของหรอผครอบครองใหเจาทาปดคาสงไว หากไมมการปฏบตตามคาสงของกรมเจาทาหรอในกรณทไมปรากฏตวเจาของหรอผครอบครอง และกรมเจาทาไดปดคาสงไวแลวหามมใหเจาของหรอผครอบครองนนใชหรอยนยอมใหผใดใชอาคารทงหมดหรอบางสวนจนกวาจะรอถอนใหแลวเสรจหรอทาการแกไขแลว ฉบบทสอง คอ พระราชกาหนดการประมง พ.ศ. 2558 ซงหามมใหผใดตดตง วาง หรอสรางเขอน ฝาย ทานบ รว สงปลกสราง เครองมอทเปนตาขาย หรอเครองมอ ทาการประมงอนใดททจบสตวนากนทางเดนของสตวนา เวนแตจะไดรบอนญาตเปนหนงสอจากพนกงานเจาหนาท การถมทะเลจงเปนการดาเนนการใด ๆ ลงไปในทะเล ซงเปนท จบสตวนาตามความหมาย ในพระราชบญญตน จงตองขออนญาตกบกรมประมงดวย แตอยางไรกตาม ในพระราชบญญตน ยงมไดมการกาหนดหลกเกณฑและวธการในการพจารณาอนญาตเชนเดยวกบพระราชบญญตการเดนเรอในนานนาไทย พระพทธศกราช 2456

22  

 

ในเรองของมาตรการทางกฎหมายในการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล ในตางประเทศ พบวา ประเทศสงคโปรมกฎหมายทเกยวกบการจดการการถมทะเลเพยงฉบบเดยว คอ Foreshore Act (Chapter 113) โดยมหนวยงานเจาภาพหลกคอ Urban Redevelopment Authority (URA) ซงมหนาทในการดแลการจดสรรพนทเพอเปนทอยอาศยของประชาชนในประเทศ ซงทาใหบทบาทของหนวยงานทเกยวของกบการจดการการถมทะเลในประเทศสงคโปรมความโดดเดนมาก และทาใหการดาเนนการจดการถมทะเลของสงคโปรมความคลองตวและสามารถดาเนนการไดอยางรวดเรว ในสวนของประเทศญปนมกฎหมายทเกยวของกบการจดการสงแวดลอมหลายฉบบ อาท กฎหมาย Environment Impact Assessment Law 1997 ซงกาหนดประเภทของกจกรรมหรอโครงการทตองทารายงานผลกระทบ ทางสงแวดลอมไวเปนการเฉพาะ เพอกลนกรองและประเมนโครงการวาอาจสงผลกระทบตอสงแวดลอม โดยมการรบฟงความคดเหนจากประชาชนดวย สาหรบประเทศเกาหล มกฎหมาย Environmental Impact Assessment Act 1997 ซงมวตถประสงคใหการทาโครงการทเกยวกบการถมทะเลเปนมตรกบสงแวดลอมและสามารถนาไปสการพฒนาทยงยน

3. ปญหาดานนโยบายและกฎหมาย อานาจหนาทและบทบาทของหนวยงานทเกยวของกบ การปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล

สาหรบปญหาดานนโยบาย กฎหมาย อานาจหนาทและบทบาทของหนวยงานทเกยวของ พบวา การถมทะเลเปนการกระทาโครงการในครงเดยว แตตองดาเนนการขออนญาตจากสองหนวยงานในการกอสรางคอ กรมเจาทาและกรมประมง การดาเนนการจงเกดความทบซอนซงจะทาใหเกดความไมชดเจน ถงแนวทางในการปฏบต จงควรบรณาการกฎหมายระหวางหนวยงานโดยใหหนวยงานใดหนวยงานหนงเปนเจาภาพหลก ทงน เนองจากการถมทะเลเปนกจกรรมอยางหนงททาใหเกดการเปลยนแปลงพนทชายฝงทะเล ดงนนการถมทะเลจงถกกาหนดใหเปนโครงการหรอกจกรรมทตองจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 อยางไรกตามยงมขอสงเกตวาตามประกาศนกาหนดใหการถมทะเลเพอฟนฟชายหาดเปนกจกรรมทไมตองทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ดงนนในการใชดลพนจของเจาหนาทในการวนจฉยวาการถมทะเลทจะเกดขนนนเปนการถมทะเลทตองทารายงานหรอไมอาจจะมความคลาดเคลอนหรอผดพลาดได

ในดานการมสวนรวมของประชาชน พบวา การเขาถงขอมลขาวสารของประชาชนเพอใหประชาชนรบทราบเกยวกบโครงการนนยงมขอจากด รวมทงความนาเชอถอของขอมลขาวสารทไมอาจทาใหประชาชนเชอถอได จงควรเปดโอกาสใหประชาชนสามารถเขาถงขอมลไดอยางแทจรง ซงไมใชเพยงแตการรบรขาวสารผานทางสอตางๆเทานนแตควรมการปรบปรงระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนของประชาชน พ.ศ. 2548 ใหมการบญญตไวเปนกฎหมายในระดบพระราชบญญตทกาหนดถงรายละเอยดและใหมการบงคบใชระเบยบนอยางจรงจงใหหนวยงานของรฐตองปฏบตตามทงเงอนไขบงคบ ใหตองดาเนนการและการกาหนดเวลาในการดาเนนการ ซงจะสงผลใหการรบฟงความคดเหนของประชาชน ในโครงการถมทะเลเกดประสทธภาพมากขน

ในกรณท มการกอสรางการถมทะเลโดยไมไดรบอนญาตหรอไดรบอนญาตแลว แตไมดาเนนการสรางตามแบบทไดรบอนญาต กรมเจาทาในฐานะหนวยงานผพจารณาใบอนญาตตองแจงใหเจาของสงปลกสรางทาการรอถอนหรอแกไขใหถกตอง หากไมแกไขใหถกตองกยกเลกใบอนญาตและใหรอถอน

23  

 

แตการจะรอถอนนนกรมเจาทาไมสามารถดาเนนการไดเองโดยตองไปรองขอคาสงจากศาลกอนในการสงรอถอน ซงหากการกอสรางถมทะเลนนไดดาเนนการไปโดยไมไดมการตรวจสอบ ซงอาจจะทาใหเกดความเสยหาย และไมสามารถแกไขไดทนการณ เพราะการดาเนนการตามกระบวนการยตธรรมมกระบวนการและขนตอน เปนลาดบ ซงตองใชเวลาในการพจารณา จงอาจทาใหเกดผลกระทบกบการเปลยนแปลงทางนา ทาใหพนท เกดการกดเซาะชายฝงหรอปญหาอน ๆ ตามมาได แตกตางจากบทบญญตในพระราชบญญตการประมง พ.ศ. 2558 ซงในกรณทผใดทาการแกไขเปลยนแปลงทจบสตวนาซงมใชทของเอกชน ใหผดไปจากสภาพทเปนอยหรอผใดตดตง วาง หรอสรางเขอน ฝาย ทานบ รว สงปลกสราง เครองมอทเปนตาขาย หรอเครองมอทาการประมงอนใดในทจบสตวนากนทางเดนของสตวนา กรมประมงสามารถดาเนนการสงผขออนญาตให รอถอนหรอทาลายสงปลกสรางหรอสงเชนวานนไดทนทใน 30 วน นบแตวนทไดรบแจงคาสงกได โดยไมตองอาศยวธการศาล ซงจะทาใหผลกระทบตาง ๆ ไดรบการแกไขในทนท

ขอเสนอแนะทไดจากการศกษาวจย

จากการศกษาวจยเรอง มาตรการทางกฎหมายในการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล ผวจยมขอเสนอแนะแบงเปน 3 ดาน ดงน

1. ดานนโยบายและแผนในการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล

1) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตตองสรางระบบตดตามประเมนผลท มประสทธภาพ มกฎหมาย ระเบยบขอบงคบเพอเปนแผนทสรางแนวทางในการปฏบตใหแกหนวยงาน ทเกยวของ

2) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตควรผลกดนใหมการตดตามและประเมนผล จากหนวยงานทเกยวของกบการถมทะเลภายในกรอบเวลาอนสมควร

3) แผนจดการคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปน ผกาหนดใหสวนงานตาง ๆ ดาเนนการตามแผนฯ แตกระทรวงฯ กลบไมไดมอานาจในการบงคบใหสวนราชการอน ๆ ตองจดทาแผนงานหรอโครงการอยางใดอยางหนงเปนการเฉพาะหนวยงาน ทาใหการบงคบใชนน ไมประสบผลสาเรจเทาทควร เพราะขนอยกบดลพนจของแตละหนวยงานทนาไปทาแผนปฏบต ดงนน จงควรดาเนนการใหหนวยงานตาง ๆ มแผนการปฏบตงานทมความสอดคลองกบแผนจดการคณภาพสงแวดลอม

2. ดานมาตรการทางกฎหมายในการปองกนผลกระทบจากการถมทะเล

1) การดาเนนการขออนญาตถมทะเล ควรกาหนดใหกรมเจาทาใหเปนผมอานาจในการอนญาตดาเนนการถมทะเลเพยงหนวยงานเดยวเพอใหเกดความเปนเอกภาพในการดาเนนการ

2) ควรมการนยามความหมายและรปแบบของการถมทะเล พรอมทงวางหลกเกณฑการพจารณาการถมทะเลทตองทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมใหชดเจน

3) ควรมชองทางสนบสนนใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการตดตามและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเลได

24  

 

3. ดานมาตรการทางกฎหมายในการฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล

1) การสงรอถอนสงลวงลาลานา ควรกาหนดใหกรมเจาทาเปนผมอานาจ โดยเปนคาสงของอธบด หรอในรปแบบของคณะกรรมการพจารณา นอกจากนการใหใบอนญาตของกรมเจาทาตองระบเวลา ทแนชดในการตอใบอนญาต

2) ควรเพมชองทางไวใหสาหรบภาคประชาชนหรอทองถนทจะรายงานผลกระทบในโครงการถมทะเล เพอใหเกดการมสวนรวมของประชาชนในการกาหนดมาตรการคมครองทรพยากรทางทะเลและชายฝงตอไป ซงจะทาใหภาคประชาชนเขามสวนรวมในการสอดสองดแลทรพยากรและเกดความกระตอรอรนในการปองกนและแกไขปญหาจากการถมทะเลได

ความคดเหนของผเรยบเรยงบทความวจย

การถมทะเลเปนกจกรรมทมทงขอดและขอเสย ดงนนควรจะมการศกษาผลกระทบในการถมทะเลในโครงการตาง ๆ อยางรอบดาน ขอดในเรองของการถมทะเลทเหนไดชดคอการพฒนาเศรษฐกจ เชน ประเทศสงคโปรหรอมาเลเซยทมโครงการถมทะเลสรางพนทใชสอยเพอเปนเขตเศรษฐกจใหม โดยประเทศสงคโปร มการออกกฎหมายทเกยวกบการถมทะเลเปนการเฉพาะ และมหนวยงานทดแลโครงการถมทะเลโดยตรง ทาให มความคลองตวในการดาเนนการ ในสวนของประเทศไทย ปจจบนยงไมมกฎหมายทวาดวยเรองการถมทะเล เปนการเฉพาะ แตกมการนากฎหมายทมความเกยวของกบการขออนญาตการถมทะเลมาแกไขเพมเตม เพอใหอานาจและคมครองการปฏบตงานของเจาหนาทและปรบปรงบทลงโทษใหมความเหมาะสมยงขน ไดแก พระราชบญญตการเดนเรอในนานนาไทย (ฉบบท 17) พ.ศ. 2560 และ พระราชกาหนดการประมง (ฉบบท 2) พ.ศ. 2560 แตกยงไมสามารถแกไขปญหาไดทงหมด เนองจากระเบยบในการดาเนนการและบทลงโทษมความเกยวของกบกฎหมายหลายฉบบ อาจทาใหการดาเนนการมความซาซอน มหนวยงานทเกยวของหลายหนวยงาน ดงนน จงควรมการออกกฎหมายวาดวยการถมทะเล โดยนาแนวคดและบทกฎหมายในตางประเทศมาปรบใช เพอลดปญหาททาใหเกดชองวางในการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเลใหมประสทธภาพ และเพอใหเกดการคมครองทรพยากรทางทะเลและชายฝงไดอยางยงยน

บรรณานกรม

กมลา สาครมณทรพย. (2558). มาตรการทางกฎหมายในการปองกนและฟนฟผลกระทบจากการถมทะเล. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะนตศาสตร, กฎหมายทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม.

ภาพอางอง

ววทะเล. สบคน 18 เมษายน 2562 จาก https://pixabay.com/th/photos/เดนเลน-ววทะเล-ทวทศน- ทะเล-959436/

บทความทนาสนใจ

การบรหารจดการนาเพอแกวกฤตภยแลง เรยบเรยงโดย นารลกษณ ศรวรรณ

ทมา: https://www.newsringside.com/11609/

ภยแลง หมายถง ความแหงแลงของดนฟาอากาศอนเกดจากการทมฝนนอยกวาปกตหรอฝนไมตกตามฤดกาลเปนระยะเวลานานกวาปกต และครอบคลมพนทบรเวณกวาง ทาใหเกดการขาดแคลนนาดมนาใชพชพนธไมตาง ๆ ขาดนา ไมสามารถเจรญเตบโตไดตามปกต กอใหเกดความเสยหายและความอดอยาก ความแหงแลงเปนภยธรรมชาตทเกดขนเปนประจาทกป ประมาณชวงเดอนมถนายนตอเนองถงเดอนกรกฎาคม โดยเฉพาะในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลางของประเทศไทย เนองจากเปนบรเวณทอทธพลของลมมรสมตะวนตกเฉยงใตไมสามารถพดผานได ซงหากในปใดทไมมพายเคลอนผานเลยกจะกอใหเกดความเสยหายจากภยแลงรนแรงมากขน

อยางไรกตาม ภยแลงในปจจบนเกดขนจากหลายปจจยทเกยวของ อาท ระบบการหมนเวยนของบรรยากาศ การเปลยนแปลงสวนผสมของบรรยากาศ การเปลยนแปลงของความสมพนธระหวางบรรยากาศกบนาทะเลหรอมหาสมทร ความผดปกตของรองมรสม การเปลยนแปลงในความสมดลของพลงงานทไดรบจากดวงอาทตย ผลกระทบจากปรากฏการณเรอนกระจก การตดไมทาลายปาและการพฒนาของอตสาหกรรม ตาง ๆ ดงนน ภยแลงในยคนจงเปนภยแลงนอกฤดกาล หรอภยแลงชวงหนาฝน ซงเปนผลมาจากปรมาณนาตนทนในเขอนตาประกอบกบภาวะฝนทงชวง ทาใหปรมาณนาตนทนในเขอนหลายแหงตา เนองจากอทธพลของปรากฏการณเอลนโญ (EI Nino) ทกาลงเกดขนและสงผลกระทบในวงกวาง ขณะทการพฒนาแหลงนาของประเทศในอดตจนถงปจจบนไดสงผลใหประเทศไทยมนาตนทน เพอตอบสนองตอความเปนอยของประชาชนในประเทศ และตอการพฒนาดานการเกษตร เศรษฐกจ และอตสาหกรรมไดเพยงครงหนงของความตองการนา

26

โดยรวมของประเทศ จงมการคาดการณวาอนาคตขางหนาจะมความตองการนาสงมากขน และปรมาณนาตนทนทมอยไมเพยงพอตอความตองการ ประกอบกบหลายพนทของประเทศยงประสบปญหาพนทปาตนนาเสอมโทรมซงเกดการชะลางพงทลายของดนและภยจากโคลนถลม สงผลกระทบใหเกดการขาดแคลนนา ภยแลง นาหลากทวมในพนทกลางนา ซงเปนแหลงชมชนและพนทเศรษฐกจของประเทศ โดยจะมความรนแรงและมความถมากขน ประกอบกบการพฒนาแหลงนาขนาดใหญเพมเตม มขอจากดดานพนทกอสรางทเหมาะสม หรอทดนไดถกครอบครองนาไปใชประโยชน และมปญหาการตอตานหรอไมยอมรบของประชาชน รวมถงปญหาลานาสายหลกมคณภาพนาเสอมโทรมจากการระบายนาเสยของชมชนและจากพนทเกษตรกรรม ดงนน ปญหาเกยวกบนาจงมแนวโนมทรนแรงมากยงขน กระทบตอคณภาพชวตและการผลตทางเศรษฐกจของประเทศทงระยะสนและระยะยาว โอกาสนบทความทนาสนใจจงขอนาเสนอความรในสวนทเกยวของตามลาดบดงตอไปน คาดการณความเสยหายภยแลง ประสทธภาพการบรหารจดการนาของประเทศ การจดทาและขบเคลอนแผนแมบทการบรหารจดการทรพยากรนา

ศนยวจยกสกรไทยใหขอมลเกยวกบภยแลงในป 2562 สงผลกระทบในพนทภาคกลางและ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมากทสด สรางความเสยหายตอผลผลตขาวนาปรงและออยเปนหลก อาจทาใหเกดมลคาความสญเสยทางเศรษฐกจราว 15,300 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 0.1 ของ GDP โดยหากรวมผลเสยหายของพชเกษตรอน อาจทาใหมมลคาความเสยหายตอเศรษฐกจมากกวาทประเมน ทงน เนองจากประเทศไทยไดเขาสฤดรอนตงแตวนท 21 กมภาพนธ 2562 ทาใหฤดรอนปนมาเรวและนานมากกวาทกป ทงจะมอณหภมสงกวาปทผานมา สงผลกระทบใหปรมาณนาฝนและระดบนาในเขอนมนอยลง ตนทนนาในหลายเขอนและอางเกบนาจงคอนขางตา ขณะทพนทภาคเกษตรกรรมตองการใชนาจานวนมาก ประกอบกบสภาวการณใชนาเพออปโภคบรโภคเพมมากขน เนองจากความหนาแนนของประชากรและการขยายตวของการทองเทยว โดยทงหมดคอเหตและปจจยทนาไปสความเสยหายจากภยแลง ในป 2562 ซงในขอเทจจรงยงเปนผลทเกดจากการบรหารจดการนาของประเทศยงไมมประสทธภาพเทาทควรอนเนองมาจากปญหาและขอจากดดงตอไปน

1. หนวยงานทมภารกจทเกยวของกบการบรหารจดการทรพยากรนาดงกลาวมเปนจานวนมาก กระจายอยตามกระทรวงตาง ๆ เชน กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงคมนาคม และกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนตน รวมทงกลไกการบรหารจดการนาขาดความคลองตวในการทางานและดอยประสทธภาพในการเชอมโยงการทางานขององคกรตาง ๆ เหลานใหเปนไปในทศทางทสอดคลองกน

2. กฎหมาย กฎระเบยบทเกยวของกบการบรหารจดการทรพยากรนามจานวนหลายฉบบ และตางมวตถประสงคในการบงคบใชทแตกตางกนเพอแกไขปญหาเฉพาะเรองหรอแกไขปญหาเฉพาะพนท ทาใหขอกาหนดในกฎหมายบางสวนมความซาซอน ขดแยง และไมเชอมโยงกน ตลอดจนพบวา กฎหมายและขอกาหนดตาง ๆ ทมอยยงคงมชองวางและไมครอบคลมการปฏบตภารกจทจาเปนทงหมดในการบรหารจดการทรพยากรนารวมทงขาดการบงคบใชอยางมประสทธภาพ

3. จากสถานการณดานกลไก องคกรและกฎหมายกฎระเบยบดงกลาว สงผลใหการบรหารจดการทรพยากรนาทผานมาขาดเอกภาพและทศทางทชดเจน อนเปนสาเหตสาคญททาใหการแกปญหาดานทรพยากรนาไมสมฤทธผลเทาทควร ดงนน จงมความจาเปนอยางยงทจะตองมการปรบปรงโครงสรางองคกร

27

และกฎหมายทเกยวของกบการบรหารจดการทรพยากรนาของประเทศ เพอใหการแกปญหาทรพยากรนา ในระยะตอไปเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล

4. ประเทศไทยยงขาดแผนหลก (Master Plan) การบรหารจดการนาในระยะยาว ทาใหการบรหารจดการทรพยากรนาขาดทศทางทชดเจนและความตอเนอง รวมทงการมสวนรวมของประชาชน ไมเพยงพอ ทาใหเมอมการเปลยนแปลงทางการเมอง แผนการลงทนเพอการบรหารจดการนาทมอยเดม จงหยดชะงกไป

ดงนน การบรหารจดการนาทวประเทศตองดาเนนการในระดบลมนาและครอบคลมทกลมนา ในประเทศตงแตพนทตนนา กลางนา ปลายนา โดยการมสวนรวมของผเกยวของทกภาคสวนและมการจดทาแผนบรหารจดการนาทงในระยะเรงดวนและระยะยาว ซงรฐบาลไดตระหนกถงความสาคญกบปญหาภยแลง จงไดแตงตงคณะอนกรรมการยทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรนาเรงขบเคลอนแผนแมบทการบรหารจดการทรพยากรนา 20 ป (พ.ศ. 2561–2580) ซงเปนแผนทมเปาหมายสอดรบกบยทธศาสตรชาต และมการนาประเดนตอไปนมารวมพจารณาจดทาเปนแผนแมบทดงกลาว ซงไดแกประเดนดานการเปลยนแปลงปจจยภายในและภายนอกประเทศทมผลกระทบตอทรพยากรนา อาท การจดตงเขตเศรษฐกจพเศษ การพฒนา ภาคกลางตอนลาง และกรงเทพฯ ใหเปนมหานครททนสมย ทาใหมการเคลอนยายประชากรเขาสเมอง ซงจาเปนตองจดการนาตนทนรองรบการขยายตวของเมองหลก ตลอดจนประเดนดานการวางแผนการจดการนาในพนทภาคกลางตอนลางในอนาคต การแกปญหาการขาดแคลนนาในแหลงทองเทยวและจดการนาทวม ในเขตพนททองเทยวสาคญ ทงน โดยมการกาหนดเปาหมายการดาเนนงานใหสอดรบและครอบคลมกบ 1) แผนยทธศาสตรชาต 20 ป ภายใตยทธศาสตรท 5 การเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอการพฒนาอยางยงยน ดานการบรหารจดการนาทงระบบ ประกอบดวย พฒนาการจดการนาเชงลมนาเพอเพมความมนคงดานนาของประเทศ เพมผลตภาพของนาทงระบบในการใชนาอยางประหยด รคณคาและสรางมลคาเพมจากการใชนาใหทดเทยมกบระดบสากลอนรกษและฟนฟแมนาลาคลองและแหลงนาธรรมชาตทวประเทศ 2) แผนการปฏรปประเทศดานทรพยากรนา อาท การบรหารเชงพนทเพอเพมประสทธภาพในการบรหารจดการนา การจดการระบบเสนทางนา และ 3) เปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals : SDGs) ในการสรางหลกประกนวาจะมการจดใหมนาและสขอนามยสาหรบทกคนและมการบรหารจดการทยงยน

นอกจากน การจดทาแผนแมบทการบรหารจดการทรพยากรนาไดนาแนวคดและกระบวนการวางแผนใหสอดคลองกบบรบทในปจจบน ไดแก แนวทางในการพฒนาการใชประโยชนและการอนรกษทมความสมดลแนวทางการบรณาการงานภายใตเปาหมายเดยวกนและทสาคญ คอ การมสวนรวมในการกาหนดทศทาง ในการพฒนาในอนาคต ซงจะตองพฒนาแนวคดการพฒนาจากบนลงลาง และลางขนบนใหสามารถมจดเชอมเปาหมาย ความตองการในการพฒนาในระดบประเทศและระดบพนท เพอใหเกดการบรณาการทงดานความจาเปนในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมระดบประเทศและระดบพนทรวมทงภมสงคมและขอจากดของพนท โดยแผนยทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรนา จะตองกาหนดใหมการบรณาการกบนโยบายรฐบาล รวมกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และยทธศาสตรการจดการทรพยากรอน ๆ ทมสวนเกยวของกบทรพยากรนาและใชทรพยากรนาสนบสนนการดาเนนการ ใหเปนไปตามแนวทางการจดการอยางสมดลและยงยน แลวถายทอดสหนวยงานราชการ สวนกลาง สวนภมภาค จงหวด ทองถน เพอใชเปนแนวทางในการเสนอแผนจากหนวยงานปฏบต ผานการวางแผนการบรหารจดการทรพยากรนาระดบลมนาและระดบจงหวด (แผนยทธศาสตร

28

การพฒนาจงหวดและกลมจงหวด) ซงจะเปนแผนเพอขอรบการจดสรรงบประมาณของหนวยงาน จงหวด และทองถนตอไป

แผนแมบทการบรหารจดการนา 20 ป (พ.ศ. 2561–2580) ประกอบดวยแผนยอยใน 6 ดาน ไดแก 1) การจดการนาอปโภคบรโภค ซงมเปาหมายขยายขอบเขต เพมประสทธภาพระบบประปา 20,034 หมบาน พฒนาประปาเมองและเขตเศรษฐกจ 9,816 ครอบคลม 4.5 ลานครวเรอน นาประปาและนาดมไดมาตรฐาน 75,032 หมบานทวประเทศ 2) การสรางความมนคงของนาภาคการผลต อาท เพมประสทธภาพโครงการแหลงนาและระบบสงนาเดม ปรมาณนา 717 ลานลกบาศกเมตร การจดหานาในพนทเกษตรนาฝนในพนทรบประโยชน 14 ลานไร การพฒนาแหลงกกเกบนา/ระบบสงนาใหมในพนทชลประทาน 18 ลานไร พฒนาระบบผนนาและระบบเชอมโยงแหลงนา ปรมาณนา 2,596 ลานลกบาศกเมตร 3) การจดการนาทวมและอทกภย โดยเพมประสทธภาพการระบายนา ปรบปรงสงขดขวางทางนา 562 แหง ลานาธรรมชาต 1,234 แหง ระยะทาง 5,500 กโลเมตร ปองกนอทกภยในพนทชมชนเมอง 764 แหง พนทรบประโยชน 1.7 ลานไร ผงนา 25 ลมนา บรรเทาอทกภยเชงพนทอยางเปนระบบ 4) การจดการคณภาพนาและอนรกษทรพยากรนา ไดแก การปองกนและลดการเกดนาเสยทแหลงกาเนด เพมประสทธภาพในการบาบดและควบคมการระบายนาเสยออกสสงแวดลอมในแหลงนาธรรมชาต 101 แหง การรกษาสมดลของระบบนเวศ 13 ลมนาหลก การฟนฟแมนาลาคลอง 25 ลมนาหลก และคคลองสาขา 5) การอนรกษฟนฟสภาพปาตนนา การปองกนและลดการ ชะลางพงทลายของดนในพนทตนนา 0.45 ลานไร และ 6) การปรบปรงกฎหมาย ตงองคกรดานการบรหารจดการนา พฒนาระบบฐานขอมล การศกษา วจยและพฒนาแนวทางการจดการทรพยากรนา จดทาแผนบรหารจดการทงในภาวะปกตและภาวะวกฤต รวมถงการสรางความรวมมอดานนาระหวางประเทศ

สวนการขบเคลอนแผนแมบทการจดการนาโดยสานกงานทรพยากรนาแหงชาต (สนทช.) ไดมการเสนอขออนมตงบประมาณกลางประจาป 2562 รายการเงนสารองจายเพอกรณฉกเฉนหรอจาเปนสาหรบใชเปนคาใชจายในโครงการเพมแหลงเกบกกนาและเพมนาตนทนเพอบรรเทาปญหาภยแลง และรองรบปรมาณนาฝนในป 2562 ทงน สบเนองมาจากการท สนทช. ไดตดตามและวเคราะหสถานการณนาในฤดแลงเพอบรหารจดการนาเชงปองกนปญหา แลวยงพบพนทประสบปญหาแลง โดยมการประกาศเขตภยพบต โดยผวาราชการจงหวด 5 จงหวด ตงแตเดอนมกราคม–เมษายน คอ รอยเอด ศรสะเกษ นครราชสมา ตราด และชลบร นอกจากนยงมพนทเสยงขาดแคลนนาอก 11 จงหวดในพนทภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และเนองจากปจจบนสถานการณนามความผนผวนอยางมาก กอใหเกดประเดนดานการบรหารจดการ ททาทายยงขน ทงในดานภาวการณขาดแคลนนาในฤดแลง ภาวะนาทวมในฤดฝน ความขดแยงระหวางกลมผใชนา ตลอดจนปญหาสงแวดลอมททาใหคณภาพของนาเสยไมอาจนานามาใชประโยชนได จงเปนทมาของการจดใหมเวทสาธารณะนโยบายนา สกว. ครงท 10 เมอวนองคารท 19 มนาคม 2562 ณ หองแมนดารน ซ ชน 1 โรงแรมแมนดารน สามยาน กรงเทพฯ

การจดเวทสาธารณะดงกลาวเปนความรวมมอระหวางคณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย กบสานกงานกองทนสนบสนนการวจย เพอการนาเสนอประเดนเกยวกบการบรหารจดการนาภายใตแผนแมบทการบรหารจดการทรพยากรนาสาหรบรองรบยทธศาสตรนาของประเทศ 20 ป (พ.ศ. 2561–2580) ภายใตกรอบเนอหาดานการบรหารจดการนาตามแผนแมบทบรหารจดการนา แนวทางการบรหารจดการนาเพอเพมความมนคงดานนา แนวทางการบรหารจดการนาเพอเพมมลคา และประเดนวจยเพอตอบสนองยทธศาสตรนา การเพมผลตภาพของนา และการอนรกษและฟนฟแมนาลาคลองและแหลงนา

29

ธรรมชาตทวประเทศกบการเตรยมพรอมคน วชาการ ความร ขอมลขาวสารและการปรบตว ตลอดจนการสรางแพลตฟอรมการทดลองใหม ๆ เพอนาไปสการเปลยนผาน ตวอยางเชน การวจยเชงปฏบตการ Spearhead Project หรอโครงการวจยเขมมงดานการบรหารจดการนา รวมถงเทคโนโลย 5G ทจะเขามามบทบาทสาคญในการบรหารจดการเรองนา

นายสราวธ ชวะประเสรฐ รกษาการทปรกษาดานยทธศาสตร สานกงานทรพยากรนาแหงชาต นาเสนอประเดนทเกยวของในเวทสาธารณะนโยบายนาคอ แมแผนแมบทการบรหารจดการนาทผานมาในอดต มววฒนาการอยางตอเนอง แตยงมขอบกพรองอยหลายเรองทยงตองมการปรบปรงแกไข คอ เรองของฐานขอมล และขาดการกาหนดเปาหมายทชดเจน โดยเฉพาะขอมลทจะนามาวเคราะหสถานการณไมเพยงพอในการกาหนดเปาหมายเชงพนทหรอเชงปรมาณ อกทงบางหนวยงานไมมแผนและทศทางทชดเจน ขาดการเชอมโยงกบนโยบายอน ทาใหแผนงานเดมไมตอบสนองนโยบายประเทศ คอไมกระทบกบตวชวดหรอเปาหมายทตองการ นอกจากนยงมเรองของการประเมนผลหรอตวชวดไมชดเจน จงตองเรงปรบตวชวดและวธจดเกบขอมลและระบบตดตาม รวมถงขาดการสอสารทาความเขาใจใหเหนภาพทตรงกนระหวางหนวยงานทเกยวของเพอกาหนดแผนงานหรอโครงการทมผลกระทบตอยทธศาสตรนา ดงนน ปญหาและความทาทายการบรหารจดการนาของประเทศจงอยทวาจะขบเคลอนแผนแมบทอยางไรใหการดาเนนงานเปนไปตามเปาหมาย ทงเรองของการประเมนความมนคงดานนาภายใตกรอบการประเมนความมนคงดานนา (Asian Water Development Outlook: AWDO) ซงเปนกรอบระดบนานาชาตท ไทยนามาประยกตใช หรอเรองการประหยดนา ทในปจจบนมการเสนอไวเพยงกจกรรมเดยว ซงยงไมเพยงพอทจะชวยลดปรมาณการใชนาลงได หรอเพอใหมนาประปาเพยงพอตอความตองการทเพมขนในอก 5–10 ปขางหนา รวมถงประเดนทยงเปนจดออนอกหลายประการทตองเรงแกไข แตทศทางการขบเคลอนเรมดขนและมความชดเจนมากขนใน 1–2 ป

สวน ดร.ปยธดา เรองรศม อาจารยประจาภาควชาวศวกรรมแหลงนา คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ในฐานะหวหนาโครงการวเคราะหสถานะของความมนคงดานนาผลตภาพจากนาและภยพบต นาเสนอเกยวกบ แผนแมบทภายใตยทธศาสตรชาต 20 ป ในประเดนท 19 เรอง ประเดนการบรหารจดการนาทงระบบ และเปาหมายตวชวดตลอดจนแนวทางพฒนาดวย 3 แผนยอย ประกอบดวย 1) แผนพฒนาการจดการนาเชงลมนาทงระบบเพอเพมความมนคงดานนาของประเทศ 2) แผนเพมผลตภาพของนาทงระบบในการใชนาอยางประหยด รคณคา และสรางมลคาเพมจากการใชนาใหทดเทยมกบระดบสากล และ 3) แผนอนรกษและฟนฟแมนาลาคลองและแหลงนาธรรมชาตทวประเทศ ทงน โดยไดมการกาหนดตวชวดและ คาเปาหมายทกชวง 5 ป ในชวง พ.ศ. 2561–2580 ของการเพมความมนคงดานนา การเพมผลตภาพของนา และการอนรกษและฟนฟแมนาลาคลองและแหลงนาธรรมชาตทวประเทศ

อยางไรกตาม สาหรบประเดนขบเคลอนการแกปญหาการจดการนาทขาดเอกภาพ ไดมการประกาศใชพระราชบญญตทรพยากรนา พ.ศ. 2561 ซงเปนกฎหมายฉบบแรกของประเทศไทยทจดทาขนมาเพอใชเปนกฎหมายหลกในการบรหารจดการทรพยากรนาทงระบบของประเทศ โดยเปนกฎหมายทจะ บรณาการเกยวกบ การใช พฒนา บรหารจดการ บารงรกษา ฟนฟและอนรกษทรพยากรนาใหเปนไปในแนวทางเดยวกน วางหลกเกณฑในการประกนสทธขนพนฐานของประชาชนในการเขาถงทรพยากรนาสาธารณะ ตลอดจนจดใหมองคกรบรหารจดการทรพยากรนาทงในระดบชาต ระดบลมนาและระดบองคกร ผใชนา ซงสะทอนการมสวนรวมของประชาชนในการรวมกนบรหารจดการทรพยากรนาไดมากยงขน โดยการบรหารจดการทรพยากรนาภายใตพระราชบญญตฉบบน จะทาใหมการกาหนดนโยบายอยางเปนระบบท

30

สอดคลองกบแผนแมบทการบรหารทรพยากรนาและยทธศาสตรชาต 20 ป พระราชบญญตดงกลาวจงเปนหนงในสามเสาหลกทเปนกลไกในการแกปญหาการบรหารจดการนาของประเทศรวมกบแผนแมบทการบรหารจดการทรพยากรนา โดยมสานกงานทรพยากรนาแหงชาต (สนทช.) เปนหนวยขบเคลอนงานทงในระดบนโยบายระดบชาตและระดบทองถน

บรรณานกรม

กรงเทพธรกจ. (23 เมษายน 2562). “แผนแมบทจดการนา” มงลดวกฤตภยแลง ตงเปาลดการใชนาภายใน ป 2570. สบคน 10 พฤษภาคม 2562 จาก www.landactionthai.org/land/ondex.php? option=com_content&view=article&id

กระทรวงเกษตรและสหกรณ กรมชลประทาน. การประชมเพอเรงขบเคลอนแผนแมบทการบรหารจดการ ทรพยากรนา 20 ป. สบคน 18 เมษายน 2562 จาก www.2.rid.go.th/main/index.php?option= Com_content&view=article&id=5254:-20-&catid=23:2009-12-21-08-25-31&Itemid=54

กรมทรพยากรนา สานกนโยบายและแผนทรพยากรนา. แผนบรณาการบรหารจดการทรพยากรนา ป 2558-2569 เลมหลก. สบคน 18 เมษายน 2562 จาก dirision.dwr.go.th/bwrpp/index.php/ th/2016-10-19-03-09-58

Nation. (6 มนาคม 2562). กสกรไทยประเมนภยแลงป 62 มลคาเสยหายราว 15,300 ลานบาท. สบคน 16 เมษายน 2562 จาก https://www.msn.com/th-th/news/national/กสกรไทยประเมนภยแลง ป-62-มลคาเสยหายราว-15300-ลานบาท/ar-BBUrCZQ

สานกงานกองทนสนบสนนการวจย. (20 มนาคม 2562). เผยแผนแมบทจดการนา ลดวกฤตภยแลง ใน 5 ป. สบคน 18 เมษายน 2562 จาก http://www.trf.or.th/trf-events-activities/13431-water- Management-masterplan-for-reducing-drought-crisis

สานกงานทรพยากรนาแหงชาต. (2560). แผนแมบททรพยากรนา. สบคน 17 เมษายน 2562 จาก www.onwr.go.th/?page_id=4174

ภาพอางอง

ภยแลง. สบคน 8 พฤษภาคม 2562 จาก https://www.newsringside.com/11609/

  

รอบโลกวจย

การใชหนยนตทดแทนแรงงานมนษย (Robotization) เรยบเรยงโดย...วลาสณ ฉายรตนตระกล

Source: “Chinese Company Sees Defects Decline by 80% After Replacing Human Workers With Robots” by Buntinx, JP., (February 6, 2017), Retrieved April 10, 2019 from https://themerkle.com/chinese-company-sees-defects-decline-by-80-after-

replacing-human-workers-with-robots/

ความกาวหนาทางนวตกรรมและความคมทนทางเศรษฐกจทาใหประชาคมโลกใหความสาคญ กบการใชหนยนตทดแทนแรงงานมนษยมากขน ดงผลการศกษาของสมาพนธ หนยนตนานาชาต (International Federation of Robotics: IFR) พบวา ป 2560 มยอดขายหนยนตทวโลกกวา 300,000 ตว โดย 3 ใน 4 ของจานวนดงกลาวจาหนายใน 5 ประเทศ ไดแก จน เกาหลใต ญปน อเมรกา และเยอรมน ขณะท 1 ใน 4 ถกสงซอโดยประเทศ ไตหวน อนเดย เมกซโก อตาล ฝรงเศส และไทย ความตองการใชหนยนตดงกลาวทาใหสถาบนแมคคนซย โกลบอล (McKinsey Global Institute) ทาการวจยเกยวกบการใชหนยนตทดแทนแรงงานมนษย และคาดการณวาแรงงานจานวน 400–800 ลานคน มแนวโนมจะตองเปลยนอาชพภายในป 2573 เนองจากถกแทนทดวยระบบอตโนมต หนยนต และเทคโนโลยสมองกล หรอ AI: Artificial Intelligence (“หนยนต vs แรงงาน (1) ความกาวหนาอนนาหวาดหวน?,” 2561) ดงนน คอลมนรอบโลกวจยฉบบนจงขอนาเสนอบทความเรอง “การใชหนยนตทดแทนแรงงานมนษย (Robotization)” ประกอบดวยเนอหาดานแนวโนมการใชหนยนตทดแทนแรงงานมนษย และผลกระทบของหนยนตตอการจางแรงงาน

แนวโนมการใชหนยนตทดแทนแรงงานมนษย

หนยนตมาจากคาวา “โรบอต” (Robot ในภาษาองกฤษ หรอ Robota ในภาษาเชก) ซงมความหมายวา “ทาสหรอผถกบงคบใชแรงงาน” หนยนตอตสาหกรรมตวแรกของโลกถกสรางขนในป 2504 (เสาวณ จนทะพงษ และ กมพล พรพฒนไพศาลกล, 2561) แตถกนามาใชอยางกวางขวางในฐานะหนยนตอตสาหกรรมในโรงงานผลตรถยนต เมอราว 40 ปกอน เนองจากงานบางประเภทในอตสาหกรรมดงกลาวเปน

32  

อนตรายตอแรงงานจงจาเปนตองใชหนยนตทดแทน ตอมา หนยนตไดรบการพฒนาใหมศกยภาพทสงขนอยางตอเนอง จากเดมทใชแขนกลทางานแทนมนษยมาเปน Robotics ซงเปนหนยนตหรอระบบจกรกลทมรปแบบการทางานทงในลกษณะทถกควบคมโดยมนษย หรอถกสงการโดยระบบ AI หรอใชทงสองระบบควบคกน หนยนต Robotics มความสามารถในการทางานหลายระดบ ตงแตงานระดบพนฐาน งานทมความซบซอนหลายขนตอน ไปจนถงงานทตองใชการวเคราะหและการตดสนใจจากสภาวะแวดลอมโดยไมตองมมนษยควบคม อาท งานในคลงสนคา และรถยนตไรคนขบ (สานกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2562, น. 6)

ลาสด Collaborative Robot หรอ Cobot หรอ หนยนตทางานรวมกบมนษย ไดรบการออกแบบใหสามารถทางานแบบมปฏสมพนธกบมนษยได โดยไมตองพงนกออกแบบโปรแกรมหรอโปรแกรมเมอร ผใชงานเพยงแคกดปมและปลอยใหหนยนตทางานแบบอตโนมต ทง Cobot ไดรบการพฒนาใหมขนาดเลกลงจนสามารถเคลอนยายไดงายและมราคาถกลง ทาใหบรษทขนาดกลางและขนาดยอมสามารถ ซอหนยนตประเภทดงกลาวไปใชประโยชนในการดาเนนกจการได อาท หนยนตประกอบชนสวนแบบอตโนมตในอตสาหกรรมเบาและอตสาหกรรมรถยนต (“หนยนตแทนแรงงาน คนเตรยมตกงาน,” 2561) ทาใหมความเปนไปไดทจะมการใชหนยนตแทนแรงงานมนษยมากขน อาท งานขนสงภายในโกดง/โรงงานเคมและพลาสตก งานในอตสาหกรรมอาหารและเครองดม ขณะทบรษทในหลายประเทศทวโลกมแนวโนมทจะนาหนยนตมาใชทดแทนแรงงานมนษยมากขน แรงงานจงจาเปนตองปรบตวและเรยนรทกษะการทางานใหม ๆ และในอนาคตอาจจาเปนตองฝกทกษะการทางานรวมกบหนยนต

สาหรบในประเทศไทย ผลการศกษาของธนาคารโลก (World Bank) พบวา ไทยตดอยอนดบตนของกลมประเทศตลาดกาลงพฒนา (Emerging Markets) ท ใ ช หนยนตและระบบอตโนมตมากขนในภาคอตสาหกรรม โดยวดจากจานวนหนยนตและระบบอตโนมตทอยในครอบครอง และมการคาดการณวาไทยจะนาเอาหนยนตและระบบอตโนมตมาใชมากขนในอนาคต เพราะมความคมคาในการลงทนเมอพจารณาจากปจจยดานคาจางแรงงาน การขาดแคลนแรงงาน ราคาหนยนตอตสาหกรรม และระยะเวลาการใชงาน (เสาวณ จนทะพงษ และ กมพล พรพฒนไพศาลกล, 2561)

ผลกระทบของหนยนตตอการจางแรงงาน

ผลการศกษาของบรษท แมคคนซ แอนด คอมพาน (McKinsey & Company) บรษทใหคาปรกษาดานการจดการภายในองคกร พบวา ภายป 2573 หนยนตจะเขามาทางานแทนทมนษยมากถง 800 ลานตาแหนงทวโลก โดยเฉพาะอยางยงในสายงานดานการผลต สายงานดานการประกอบเครองจกร และสายงานบรการในรานอาหารจานดวน เนองจากหนยนตสามารถใหผลผลตในจานวนทสงกวาและเปนกาลงสาคญในการขบเคลอนกจการไดดกวาในเชงเปรยบเทยบกบแรงงานมนษย ในทางกลบกน อาชพใหบรการ อาท ชางซอมทอประปา พนกงานดแลสวน พเลยงเดก จดอยในอาชพประเภททไมสมเสยงตอการถกหนยนตแยงงาน เพราะมขนตอนในการทางานทซบซอนและไมคมคาตอการลงทนในการพฒนาหนยนตในสายอาชพดงกลาว อยางไรกตาม ผลการศกษายงมขอแนะนาเกยวกบการพฒนาทกษะการทางานดานความคดสรางสรรคของมนษยใหมากขนเพอหลกเลยงการถกหนยนตแยงงานในอนาคต (ปณชย อารเพมพร, 2560)

ผลการศกษาขององคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization: ILO) คาดวาในอกราว 10–20 ปขางหนา รอยละ 56 ของแรงงานทงหมดในอาเซยนจะไดรบผลกระทบจากการใช

33  

หนยนตและระบบอตโนมตในการผลตสนคาและบรการ ซงจะเกดขนมากในภาคอตสาหกรรมการผลตและภาคบรการ ทงธรกจโรงแรมและรานอาหาร ธรกจคาปลกและคาสง ธรกจกอสราง และธรกจประเภท BFSI (Banking, Financial Service, Insurance) แตจะสรางความตองการในอาชพทตองอาศยทกษะเฉพาะมากขน เชน นกบรหาร นกนวตกรรม นกพฒนาซอฟตแวรและฐานขอมล (เสาวณ จนทะพงษ และ กมพล พรพฒนไพศาลกล, 2561)

สวนประเทศไทยซงปจจบนมการนาหนยนตและปญญาประดษฐไปใชในภาคอตสาหกรรม ยานยนตและภาคอตสาหกรรมอเลกทรอนกสเชนเดยวกบอกหลายประเทศทวโลก ทมแนวโนมวาหนยนตจะถกนาไปใชภาคการเกษตรเพมขนในงานทอาจกอใหเกดอนตรายกบรางกายมนษยในระยะยาวหรองานทตองทา ซา ๆ แบบเดม อาท การพนยาฆาแมลง การเกบเกยวผลผลต การยกและการเคลอนยายผลผลต หรอการคดผลผลต ขณะทธนาคารพาณชยและสถาบนการเงนหลายแหงไดใหความสนใจทจะพฒนาเทคโนโลยปญญาประดษฐมาปรบใชในการใหบรการเพอลดตนทนการจางแรงงานมนษยและคาเชาสถานท ดวยเหตน ในอก 20 ปขางหนา สายงานและอาชพทกลาวมาขางตน ซงคดเปนรอยละ 44 ของกาลงแรงงานรวม จงสมเสยงทจะถกทดแทนดวยหนยนต (“หนยนต vs แรงงาน (1) ความกาวหนาอนนาหวาดหวน?, 2561;” ROBOTICS แนวโนมใหมมงสบรการเฉพาะทาง, 2561) และศาสตราจารยธนารกษ ธระมนคง นายกสมาคมปญญาประดษฐแหงประเทศไทย ไดใหความเหนทเกยวกบการตอบสนองของคนไทยตอการถกทดแทนดวยหนยนตไววา งานททาซาเดมเปนกจวตรมโอกาสจะถกแทนทไดงาย ดงนนแรงงานควรหนไปทางานทซบซอนมากกวาเดม รจกประยกตทกษะดานตาง ๆ รวมถงนาทกษะดานเทคโนโลยสารสนเทศมาใชสรางประโยชนใหกบงานใหมากทสด และควรมการปลกฝงทกษะการรดจทล (Digital literacy) ใหกบกบเดกรนใหม หรอ หนไปทางานเชงสรางสรรคแทน (ปณชย อารเพมพร, 2560)

อยางไรกตาม สาหรบประเทศไทยไดมการตอบนองตอการใชหนยนตทดแทนแรงงานมนษย ทงในสวนของการพฒนาคณภาพแรงงานมนษยในงานทหนยนตไมสามารถทดแทนได และการพฒนาบคลากรใหสามารถสรางหรอผลตหนยนตได ซงปรากฏในกรอบยทธศาสตรการพฒนากาลงคนของประเทศระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560–2579) เพอสรางความมนคงใหกบแรงงานมหลกประกนทด มผลตภาพแรงงานสง นาไปสคณภาพชวตทดอยางยงยน นอกจากน โดยป 2560 หมอมหลวงปณฑรก สมต ปลดกระทรวงแรงงานไดลงนามบนทกขอตกลงความรวมมอการจดตงสถาบนพฒนาบคลากรสาขาเทคโนโลยอตโนมตและหนยนต (Manufacturing Automation and Robotics Academy: MARA) ระหวางอธบดกรมพฒนาฝมอแรงงานกบประธานสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย เพอพฒนาศกยภาพแรงงานใหมทกษะไดมาตรฐานทนตอการเปลยนแปลงของเทคโนโลย และรองรบการขบเคลอนนโยบายการพฒนาเศรษฐกจของรฐบาล อาท นโยบายไทยแลนด 4.0 การพฒนา 10 อตสาหกรรมเปาหมายขบเคลอนเศรษฐกจเพออนาคต การพฒนาระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก ในขณะท นางเพชรรตน สนอวย รองปลดกระทรวงแรงงาน ระบวา ทผานมาประเทศไทยยงไมมการปลดคนงานออกจากการนาหนยนตมาใช แตไมอาจคาดการณไดอยางแนชดวาในอนาคตจะมการปลดแรงงานครงใหญหรอไม ดงนน จงไมควรนงนอนใจกบกระแสความตองการการใชหนยนตดงกลาวน กระทรวงแรงงานจงมการเตรยมการดานนโยบายเพอความพรอมในการรบมอสถานการณขางหนา ไมวาจะเปนความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคแรงงาน เพอรวมกนพฒนาทกษะของแรงงานทตอบโจทยเทคโนโลยทเปลยนไป (“หนยนต vs แรงงาน (1) ความกาวหนาอนนาหวาดหวน?,” 2561)

34  

บรรณานกรม

ROBOTICS แนวโนมใหมมงสบรการเฉพาะทาง. (2561). IT Trends e-Magazine, 3(9), 12–14.

ณภทร จาตศรพทกษ. (24 กนยายน 2559). มลคามนษยในยคหนยนต. สบคน 1 เมษายน 2562 จาก https://thaipublica.org/2016/09/settakid-24/

ปณชย อารเพมพร. (30 ธนวาคม 2560). ป 2018 ปญญาประดษฐจะแยงงานมากขน มนษยตองสรางทกษะใหม ไทยควรพฒนาหนยนตในอตสาหกรรมอาหาร-เกษตร. สบคน 1 เมษายน 2562 จาก https://thestandard.co/ai-2018-future-of-work/

ประเทศไทย 4.0 กบอนาคตหนยนตอตสาหกรรม. (30 พฤษภาคม 2560). สบคน 1 เมษายน 2562 จาก https://www.mmthailand.com/thailand-4-0-หนยนตอตสาหกรรม/

สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.), ฝายวจยนโยบาย. (2561). รายงานการศกษาเรอง อตสาหกรรมหนยนตของประเทศไทย. สบคน 1 เมษายน 2562 จาก https://waa.inter.nstda.or.th/prs/pub/Robot-Whitepaper-Cover.pdf

สานกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.), กองยทธศาสตรการพฒนาระบบโลจสตกส. (มกราคม–มนาคม 2562). ROBOTICS หนยนตทดแทนแรงงาน. จดหมายขาวกองยทธศาสตรการพฒนาระบบโลจสตกส, 6.

เสาวณ จนทะพงษ และ กมพล พรพฒนไพศาลกล. (2561). การยกระดบทกษะแรงงานไทย: โจทยใหญในยคเทคโนโลยเปลยนโลก. สบคน 1 เมษายน 2562 จาก https://www.bot.or.th/ Thai/ResearchAndPublications/articles/Pages/Article_20Feb2019.aspx

หนยนต vs แรงงาน (1) ความกาวหนาอนนาหวาดหวน?. (6 สงหาคม 2561). ประชาไท. สบคน 1 เมษายน 2562 จาก https://prachatai.com/journal/2018/08/78147

หนยนตแทนแรงงาน คนเตรยมตกงาน. (18 มกราคม 2561). สบคน 1 เมษายน 2562 จาก https://news.thaipbs.or.th/content/269445

ภาพอางอง

Buntinx, JP. (February 6, 2017). Chinese Company Sees Defects Decline by 80% After Replacing Human Workers With Robots. Retrieved April 10, 2019 from https://themerkle.com/ chinese-company-sees-defects-decline-by-80-after-replacing-human-workers-with-robots/