แนวคดและทฤษฎของ จอน อาโมส โคเมนอส ทกคนมความเปนมนษยเทาเทยมกนไมวาจะเปน คนรวย คนจน คนชนสง คนธรรมดา ผหญงหรอผชายทกคนควรไดรบการศกษาเหมอน ๆ กน การศกษาตงแตเดกยงเลกอย ซงเขาเชอวาเปนวยทงายตอการปน เดก ๆ ควรไดเรยนโดยการกระท าและเรยนโดยการเลน การศกษาเปนกระบวนการทเรมตงแตแรกเกดและด าเนนตอไปจนตลอดชวต”

แนวคดและทฤษฎของ จอหน ลอค

เสนอทฤษฎทวา รฐบาลจดตงขนโดยความยนยอมของประชาชน และตองรบผดชอบตอสวสดการของประชาชน อสรภาพและเสรภาพเปนสทธมลฐานของมนษย สทธนเกดจากความเปนผมเหตผลของมนษย มนษยเกดมาเปนอสระเพราะมนษยเกดมามเหตผล เหตผลคอเสยงของพระเจาในตวมนษย เหตผลเปนสงทท าใหมนษยตดสนใจไดเองและเลอกไดเองโดยค านงถงหลกการโดยไมตองมการบงคบ มนษยทกคนจงเปนอสระแกกนและเทาเทยมกน

แนวคดและทฤษฎของ จอง จาค รสโซ รสโซเปนตนก าเนดของจตวทยาเดก เขาชใหเหนวาพฒนาการของเดกม 4 ขนตอนแตทเกยวกบของกบเดกปฐมวยม 2 ขน คอ ขนแรกไดแกชวง 5 ปแรกของชวต ซงรสโซเนนความส าคญของกจกรรมทสงเสรมพฒนาการทางดานรางกาย สวนขนท 2 คอ ชวงอาย 5 – 12 ป เดกจะเรยนรไดดจากการไดรบประสบการณตรงและจากการส ารวจสงแวดลอม รสโซเนนวา เดกกคอเดก เดกไมใชผใหญยอสวน

แนวคดและทฤษฎของ โจฮานน ไฮนรค เปสตาลอสซ เปสตาลอซซเชอวาเดกทกคนมความสามารถและมความแตกตางสวนบคคลในเรองความสนใจ ความตองการ และความสามารถในการเรยนร เปสตาลอสซจะเนนในทางธรรมทมอยในตวคน เขาจงมความคดเหนวาจรยศกษาและศาสนศกษาส าคญกวาพทธศกษา เปสตาลอสซเชอวาเดกแตละคนมความแตกตางกนในดานความสนใจ ความตองการและอตราในการเรยนร เขาเปนผรเรมคดในเรองความพรอม โดยจะตองใหเวลาและประสบการณตาง ๆ เพอใหเดกเกดความเขาใจและเกดการเรยนรดวยตนเอง

แนวคดและทฤษฎของ เฟรดรค วลเฮลม เฟรอเบล น าเอาความคดนนมาพฒนาขนใหมโดยจดตงทฤษฎ ปรชญาพฒนาการของเดกระดบโรงเรยนอนบาลขน เขาเปนผใหก าเนดการศกษาปฐมวย โดยตงโรงเรยนอนบาลแหงแรกขนทเมองแบลคเกนเบอรก (Blackenburg) ในป ค.ศ.1842 ในประเทศเยอรมน และใหชอโรงเรยนอนบาลแหงนวา คนเดอรกาเทน (Kindergerten) ซงแปลวา “สวนเดก” หลกสตรอนบาลศกษาของเฟรอเบล ประกอบดวยชดของขวญ (gifts) และชดอาชพ (occupations)

แนวคดและทฤษฎของ มาเรย มอนเตสซอร อทศเวลาใหกบการศกษาของเดกสลมและเดกปญญาออน เธอไดคดหาวธการสอนแบบเอกตบคคล (Individualized Instruction) และยงไดเนนวธการจดสงแวดลอมทางกายภาพ และจตวทยาทจะชวยในการเจรญเตบโตของเดก จนเดกสามารถปรบตวใหเขากบสงแวดลอมได วธการของเธอ คอ การค านงถงพฒนาการของเดกเปนส าคญ โดยมงสงเสรมใหเดกพฒนาความสามารถและความสนใจของตนอยางเตมท โดยครจะตองจดโปรแกรมการศกษาใหกบเดกโดยการเตรยมสงแวดลอมใหกบเดกโดยใช “วสดประกอบการสอน (didactic materials)” และชดการสอนของมอนเตสซอรยงเปนทนยมใชจนถงทกวนน

แนวคดและทฤษฎของ จอน ดวอ เขาเชอวาประสบการณเรยนรทจดใหกบเดกควรมความตอเนอง และการเรยนรจะเกดขนเมอเดกมสวนรวมในกจกรรมอยางกระฉบกระเฉง (actively involved) และเดกควรมอสรภาพในการเรยน ค าพดทวา “การเรยนโดยการกระท า (learning by doing)” เปนปรชญาทส าคญของเขา ซงดวอเปนนกการศกษาทมวธการคดแบบวทยาศาสตร คอ อาศยเหตผลและขอมลในการวเคราะหสงตาง ๆ และตองมการตงสมมตฐานกอนจะตดสนใจ เขาเชอวาการพฒนาสตปญญาของเดกจะตองฝกใหเดกคดแบบวทยาศาสตรและอยางมระบบ

ทฤษฎความตองการของมาสโลว (Maslow’s Theory of Need Hierarchy)

กเซลล (Gesell) เปนนกทฤษฎในกลมนทศกษาเรองเดก ไดอธบายรายละเอยดของขนพฒนาการทปกตของเดก โดยเนนเฉพาะเรองวฒภาวะ เปนเสมอนกลไกบงบอกพฒนาการของเดกแตละขน หลงจากทสอบเดกดวยแบบทดสอบหลายฉบบกบเดกเลกแลว กเซลลไดสรางเกณฑมาตรฐานของพฤตกรรม เพอหาเกณฑมาตรฐานเฉลยบงบอกถงการมพฒนาการ และวฒภาวะของเดกในชวงอายแตละวย

ทฤษฎเกยวกบการเจรญเตบโตและพฒนาการของเดกวา การเจรญเตบโตของเดกทางรางกาย เนอเยอ อวยวะ หนาทของอวยวะตาง ๆ และพฤตกรรมทปรากฏขนเปนรปแบบทแนนอน และเกดขนเปนล าดบขน ประสบการณและสภาพแวดลอมเปนองคประกอบรองทเตมเตมเสรมพฒนาการตาง ๆ กเซลเชอวาวฒภาวะจะถกก าหนดโดยพนธกรรม และมในเดกแตละคนมาตงแตเกด ซงเปนสงส าคญทจะท าใหเดกแตละวยมความพรอมท าสงตาง ๆ ได ถาวฒภาวะหรอความพรอมยงไมเกดขนตามปกตในวยนน ๆ สภาพแวดลอมจะไมมอทธพลตอพฒนาการของเดก

เขาไดแบงพฒนาการของเดกทตองการวดและประเมนออกเปน 4 กลมใหญ 1. พฤตกรรมทางการเคลอนไหว (motor behavior) ครอบคลมการบงคบอวยวะ ตาง ๆ ของรางกาย และความสมพนธทางดานการเคลอนไหว 2. พฤตกรรมทางการปรบตว (adaptive behavior) ครอบคลมความสมพนธของการใชมอและสายตา การส ารวจ คนหา การกระท าตอวตถ การแกปญหาในการท างาน 3. พฤตกรรมทางการใชภาษา (language behavior) ครอบคลมพฤตกรรมทางการทเดกใชภาษา การฟง การพด การอาน และการเขยน 4. พฤตกรรมสวนตวและสงคม (personal–social behavior) ครอบคลมการฝกปฏบตสวนตน เชน การกนอาหาร การขบถาย และการฝกตอสภาพสงคม เชน การเลน การตอบสนองผ อน

มนษยมความสามารถในการสรางความรผานการปรบตวใหเขากบสงแวดลอม ซงปรากฏอยในตวเดกตงแตแรกเกด ความสามารถนคอ การปรบตว (adaptation) เปนกระบวนการทเดกสรางโครงสรางตามความคด (scheme) โดยการมปฏสมพนธโดยตรงกบสงแวดลอม 2 ลกษณะ คอ เดกพยายามปรบตวใหเขากบสงแวดลอมโดยซมซาบประสบการณ (assimilation) และการปรบโครงสรางสตปญญา (accommodation) ตามสภาพแวดลอมเพอใหเกดความสมดลในโครงสรางความคดความเขาใจ (equilibration)

ฟรอยด ไดพฒนาทฤษฎเกยวกบพฒนาการของเดกตงแตแรกเกด จนถงวยรน โดยใหชอวา ทฤษฎพฒนาการทางเพศ (Psychosexual Development) ซงทฤษฎนเชอวาพฒนาการทางบคลกภาพของเดกแตละคนจะขนอยกบการเปลยนแปลงทางชวภาพของรางกาย โดยรางกายจะเปลยนแปลงบรเวณแหงความพงพอใจเปนระยะ ๆ ในชวงอายตาง ๆ กน และถาบรเวณแหงความพงพอใจตาง ๆ น ไดรบการตอบสนองเตมท เดกจะมพฒนาการทดและสมบรณ แตในทางตรงกนขาม ถาไมไดรบการตอบสนองเตมท กจะท าใหเกดการสะสมปญหาและแสดงออกเมอเดกโตขน

อด (Id) คอ บคลกภาพสวนทเปนจตไรส านก เปนแรงผลกดนตามธรรมชาตทสงใหมนษยกระท าสงตาง ๆ เพอใหไดตามทตนตองการ เปาหมายของอดคอ ความพงพอใจ (Pleasure Principle)

อโก (Ego) คอ บคลกภาพสวนทมนษยพฒนาขนจากการไดมปฏสมพนธกบโลกภายนอก เปนสวนทควบคมใหมนษยปฏบตตนใหสอดคลองกบความเปนจรง โดยใชหลกแหงความจรง (Reality Principle)

ซปเปอรอโก (Super Ego) คอ บคลกภาพทมนษยพฒนาขนจากคานยมและมาตรฐาน จรยธรรมของบดามารดา เปนสวนทควบคมใหมนษยเลอกท าแตสงทตนคดวาด (Ego Ideal) และหลกเลยงพฤตกรรมทขดตอมาตรฐานจรยธรรมของตน (Conscience) บคคลทมบคลกภาพดคอ บคคลอโก (Ego) สามารถปรบใหเกดความสมดลระหวางแรงขบตามธรรมชาตของอด (Id) กบมาตรฐานจรยธรรมของซปเปอรอโก (Super Ego)

อรคสน (Erikson) ไดเนนความส าคญของเดกปฐมวยวาเปนวยทก าลงเรยนร สงแวดลอมรอบตว ซงเปนสงแปลกใหม และนาตนเตนส าหรบเดก บคลกภาพจะสามารถพฒนาไดดหรอไมขนอยกบวาแตละชวงของอายเดกประสบสงทพงพอใจตามขนพฒนาการตาง ๆ ของ

แตละวยมากเพยงใด ถาเดกไดรบการตอบสนองตอสงทตนพอใจในชวงอายนน เดกกจะมพฒนาการทางบคลกภาพทดและเหมาะสม และพฒนาครอบคลมถงวยผใหญดวย

พฒนาการบคลกภาพทง 8 ขนของอรคสน ในขนท 1 ถงขนท 3 มความเกยวของกบวยของเดกปฐมวย เดกมความสมพนธกบแม, พอแม และครอบครว ดงนนพอ แม เปนบคคลทมความส าคญตอพฒนาการทางบคลกภาพเดกในวยนเปนอยางมาก เดกมพฒนาการทางบคลกภาพทสมบรณในวยผใหญได ขนอยกบรากฐานพฒนาการในวยนเปนส าคญ

อาย (ป) ขน ความสมพนธ กบบคคล

พฒนาการ

แรกเกดถง 1

ความเชอใจ หรอขาดความ เ ช อ ใ จ (Trust versus mistrust)

แม หรอผ เลยงด ทารกจะพฒนาความรสกวาตนเปนทยอมรบและสามารถใหความเชอเปนมตรแกคนอน วธการอบรมเลยงดของพอแม ไมวาจะเปนการอ ม การใหอาหาร หรอว ธ กา ร เ ล ย งดต า ง ๆ จะส ง ผล ไปสบคลกภาพของความเปนมตร เปดเผย และเชอถอไวเนอเชอใจตอสภาพแวดลอมและบคคลตาง ๆ ถาเดกไมไดรบความรกและความอบอนอยางเพยงพอ เดกกจะพฒนาบคลกภาพของความตระหนตวปกปดไมไววางใจ และมกมองโลกในแงราย

อาย (ป) ขน ความสมพนธ กบบคคล

พฒนาการ

2 – 3 การควบคมดวยตนเองห ร อ ส ง ส ย / อ า ย (Autonomy versus doubt or shame)

พอ แม ผ เลยงด เดกวยนเรมเรยนรทจะชวยตนเอง สามารถควบคมตนเองและสงแวดลอมรอบตวได เดกจะสามารถท างานงาย ๆ เหมาะสมกบวยของเดกใหส าเรจดวยตนเอง เชน การหยบอาหารเขาปาก เดน วง หรอเลนของเลน ซงถาพอแมบงคบหรอหามไมใหเดกกระท าสงใดดวยตนเอง หรอเขมงวดเกนไปจะท าใหเดกเกดความสงสยในความสามารถของตนเอง เกดความละอายในสงทตนกระท า ซงจะท าใหเดกรสกวาตนไมสามารถท าอะไรไดอยางถกตองและไดผล เกดความยอทอชอบพงผ อน

3 – 6 การรเรมหรอรสกผด (Initiative versus guilt)

ครอบครว ขนพฒนาความคดรเรม หรอความรสกผด เดกจะมความกระตอรอรนทจะเรยกสงตาง ๆ รอบตวเองเดกมการเลยนแบบผ อยใกลชดหรอสงแวดลอมทตนรบร เดกเรมเรยนรและยอมรบคานยมของครอบครวและสงถายทอดสเดก ถาเดกไมมอสระในการคนหากจะสงผลไปสความคบของใจทไมสามารถเรยนรในสงทตนอยากร ซงจะสงผลตอจตใจของเดกและความรสกผดตดตว

อบเบรด แบนดรา (Albert Bendura) นกจตวทยารวมสมย (an contemporary

phychologist) เกดในป ค.ศ.1925 เปนนกจตวทยา ณ มหาวทยาลยแสตนดฟอรด (Stanford University) แบนดรากลาววา การเรยนรของมนษยนนเกดจากพฤตกรรมบคคลนนมการปฏสมพนธ (interaction) อยางตอเนองระหวางบคคลนน (person)

และสงแวดลอม (environment) ซงทฤษฎนเนนบคคลเกดการเรยนรโดยการใหตวแบบ (learning through modeling) โดยผ เรยนจะเลยนแบบจากตวแบบ และการเลยนแบบนเปนกระบวนการทเกดขนอยางตอเนอง โดยอาศยการสงเกตพฤตกรรมของตวแบบ การสงเกตการตอบสนองและปฏกรยาตาง ๆ ของตวแบบ สภาพแวดลอมของตวแบบ ผลการกระท า ค าบอกเลา และความนาเชอถอของตวแบบได การเรยนรของเดกปฐมวยจงเกดขนได ซงกระบวนการตาง ๆ ของการเลยนแบบของเดก ประกอบดวย 4 กระบวนการ