แนวทางการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยน

โดยองคกรปกครองสวนทองถนและภาคเพอการพฒนาเมองยงยน

สำ�หรบประเทศไทย

ขอเสนอเชงนโยบาย

Policy Recommendations for Localizing SDGs by Local Authorities and Development Partners for Sustainable Urban Development

ขอเสนอเชงนโยบาย

แนวทางการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนโดยองคกรปกครองสวนทองถน

และภาคเพอการพฒนาเมองยงยนส าหรบประเทศไทย

ขอเสนอเชงนโยบายเปนสวนหนงของโครงการแนวทางการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยน

โดยองคกรปกครองสวนทองถนและภาคเพอการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย

ด าเนนงานโดย สถาบนสงแวดลอมไทย

ภายใตการสนบสนนโดย ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมวทยาศาสตร วจยและนวตกรรม (สกสว.)

คณะผวจย

ดร.รตมณ อองสกล หวหนาโครงการ

นางสาวกรรณการ จนทรชดฟา นกวจยรวมโครงการ

นางสาวธนรตน ธนวฒน นกวจยรวมโครงการ

นางสาวสนธลา ปณฑะคปต นกวจยรวมโครงการ

ดร. จฑาทพย มณพงษ ทปรกษาโครงการ

ขอเสนอเชงนโยบาย

แนวทางการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยน

โดยองคกรปกครองสวนทองถนและภาคเพอการพฒนาเมองยงยน

ส าหรบประเทศไทย

Policy Recommendations for Localizing SDGs by Local Authorities and

Development Partners for Sustainable Urban Development

มถนายน 2563

สารบญ หนา

1.

1.1

1.2

1.3

2.

2.1

2.2

2.3

2.4

3.

3.1

3.2

บทน า : เมองกบการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยน

เมองกบการพฒนาทยงยน ในบรบทนานาชาตและประเทศไทย

โครงการแนวทางการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนโดยองคกรปกครอง

สวนทองถนและภาคเพอการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย

ขอเสนอเปาหมาย เปาประสงค และตวชวดของเปาหมายการพฒนาทยงยนเพอ

การพฒนาเมองยงยนส าหรบประเทศไทย

โอกาสและความทาทาย : ความสอดคลองของเปาหมายการพฒนาทยงยน

เพอการพฒนาเมองยงยน กบนโยบาย แผน และยทธศาสตรการพฒนาเมอง

ผลวเคราะหความสอดคลองระหวางเปาหมายการพฒนาทยงยนเพอการพฒนา

เมองยงยน กบแผนยทธศาสตรการพฒนาเมองระดบนโยบาย

ผลวเคราะหความสอดคลองระหวางเปาหมายการพฒนาทยงยนเพอการพฒนา

เมองยงยน กบแผนยทธศาสตรการพฒนาเมองระดบทองถน

บทเรยนจากปฏบตการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนในระดบทองถน

รวมกบองคกรปกครองสวนทองถนและภาคพฒนา

โอกาสและความทาทายในการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนโดยองคกร

ปกครองสวนทองถนและภาคเพอการพฒนาเมองยงยน

ขอเสนอเชงนโยบายแนวทางขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนโดยองคกร

ปกครองสวนทองถนและภาค เพอการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย

ขอเสนอเชงนโยบายตอแนวทางการขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยน

ในระดบนโยบาย

ขอเสนอเชงนโยบายตอแนวทางการขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยน

ในระดบทองถน

เอกสารอางอง

ภาคผนวก

1

1

2

8

14

14

16

19

26

28

28

30

สารบญตาราง ตารางท หนา

1-1

1-2

รายละเอยดขอเสนอตวชวด SDGs เมองยงยน

โอกาสและความทาทายในการขบเคลอน SDGs เพอพฒนาเมองยงยน

11

26

สารบญภาพ ภาพท หนา

1-1 เปาหมายการพฒนาทยงยน 4

1-2 กรอบการพฒนาตวชวด SDGs เพอการพฒนาเมองยงยนส าหรบประเทศไทย

ภายใตโครงการฯ

9

1-3 ขอเสนอตวชวด SDGs เมองยงยน แบงตามองคประกอบเมองยงยน 10

2-1 กระบวนการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนในระดบทองถน

(SDGs Localization)

20

2-2 การขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยน เทศบาลต าบลออมใหญ จงหวดนครปฐม 23

2-3

2-4

3-1

3-2

3-3

การขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยน เทศบาลเมองสระบร จงหวดสระบร

การขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยน เทศบาลเมองแมฮองสอน

จงหวดแมฮองสอน

SDGs บนฐานประเดน “การพฒนาเมองยงยน”

ขอเสนอตอกระบวนการขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยนในระดบทองถน

กระบวนการและผลลพธของการบรณาการ SDGs และบรบททองถน

ในการพฒนาแนวทางการด าเนนงานในประเดนเปาหมายของเมอง

24

25

28

31

33

นยามศพทปฏบตการ

เปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals: SDGs) เปนกรอบทศทางการพฒนา

ของโลกภายหลงป ค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558) ทองคการสหประชาชาตก าหนดตอเนองจากเปาหมายการพฒนา

แหงสหสวรรษทสนสดลงเมอเดอนสงหาคม พ.ศ. 2558 โดยทประชมสมชชาสหประชาชาตสมยสามญ ครงท 70

เมอวนท 25 กนยายน พ.ศ. 2558 ไดรบรองวาระการพฒนาทยงยนป 2030 และเปาหมายการพฒนาทยงยน

เพอเปนเปาหมายใหประเทศตาง ๆ น าไปปฏบตใหบรรลผลส าเรจ เกดการพฒนาอยางยงยนในดานเศรษฐกจ

สงคม และสงแวดลอม ในชวงระยะเวลา 15 ป (พ.ศ. 2558-2573) โดยเนนการด าเนนการแบบองครวมเพอให

เปาหมายทตกลงกนในระดบโลกถกแปลงไปสนโยบายและมาตรการทท าใหเกดการเปลยนแปลงทม

ความหมายตอชวตผคนในสงคม ด าเนนการภายใตหลกการส าคญของวาระการพฒนาทยงยน 4 ประการ

ไดแก ความเปนสากล (Universality) การบรณาการ (Integration) การน าไปสการเปลยนแปลงระดบพนฐาน

(Transformation) และการไมทงใครไวเบองหลง (Leave no one behind)

เปาหมาย เปาประสงค และตวช วด ของเปาหมายการพฒนาทยงยน เปาหมายการพฒนาทยงยน

ประกอบดวย 17 เปาหมาย (Goals) ซงระบถงประเดนทแตละเปาหมายครอบคลมเพอตองการใหบรรล

ภายใตเปาหมายแตละเปาหมายประกอบดวยชดของเปาหมายยอย หรอ เปาประสงค (Targets) ทสอดคลองกน

จ านวน 169 เปาประสงค ซงท าหนาทขยายความวาแตละเปาหมายมความครอบคลมประเดนและคณลกษณะ

อะไรบาง นอกจากนน บางเปาประสงคเปนการน าเสนอแนวนโยบายในการบรรลเปาหมาย แตละเปาประสงค

จะม ตวชวด (Indicators) หนงตวหรอมากกวาเพอเปนเครองมอในการวดความคบหนาของการด าเนนการ

รวมทงสรางขอมลเพอสนบสนนการตดสนใจแบบยดหลกฐานเชงประจกษ

ตวชวดระดบโลก (Global Indicators) เปนตวชวดทจดท าโดยองคการสหประชาชาต ส าหรบเปนเครองมอ

ตดตาม ทบทวน และแสดงภาพความกาวหนาของเปาหมายการพฒนาทยงยนอยางเปนระบบ1

1 จากการทบทวนกรอบการด าเนนงานโดยองคการสหประชาชาตในเดอนมนาคม 2020 ท าใหปจจบนจ านวนของตวชวดระดบโลกมทงหมด 247 ตวชวด ประกอบดวย 231 ตวชวดทมความเจาะจง และ 12 ตวชวดทซ ากนอยภายใตเปาหมาย ทแตกตางกนสองหรอสามเปาหมาย (United Nations (2018). Global indicator framework for the Sustainable Development Goals and targets of the 2030 Agenda for Sustainable Development, A/RES/71/313 https://unstats.un.org/sdgs/indicators/Global%20Indicator%20Framework%20after%20refinement_Eng.pdf)

ตวชวดระดบประเทศ (National indicators) เปนตวชวดเปาหมายการพฒนาทยงยนในบรบทประเทศไทย

ซงจดท าขนโดยหนวยงานภาครฐทรบผดชอบหลก/รวมในแตละตวชวด ผานการหารอรวมกนเพอทบทวน

เปาประสงคในบรบทประเทศไทย (National Targets) และรางตวชวดเพมเตม (Additional Indicators)

เพอใหมเปาประสงคและตวชวดทเหมาะสมและสอดคลองกบบรบทประเทศไทย

ชมชนเมอง (Urban Community) หมายถง พนทอนเปนทรวบรวมผคนและกจกรรมอยางหนาแนน ท าให

เกดการพฒนาตาง ๆ อนเปนตวเรงใหเมองมการขยายตวเพมขนทงในแนวราบและแนวดง ซงเกณฑใน

การก าหนดความเปนเมองนนแตกตางกนไปในแตละพนท โดยในบรบทของประเทศไทย ก าหนดเกณฑได ดงน

1) จ าแนกเมองตามจ านวนประชากรและรายได ซงปจจบนแบงออกเปนเทศบาลต าบล 2,237 แหง เทศบาลเมอง

187 แหง และเทศบาลนคร 30 แหง และชมชนเมองทเปนองคกรปกครองทองถนรปแบบพเศษ 2 แหง ไดแก

กรงเทพมหานครและเมองพทยา2 และ 2) จ าแนกเมองตามบทบาทหลกของเมอง (Major Functions)

โดยพจารณาจากรปแบบการใชทดน ลกษณะกจกรรม สงคม และวฒนธรรม ซงโครงการการศกษาแนวทาง

การพฒนาเมองในพนทภาคกลางโดยมหาวทยาลยศลปากร (2558) ไดจ าแนกเมองตามบทบาทออกเปน

6 ประเภท ไดแก 1) เมองราชการและบรการสาธารณะ 2) เมองการคา บรการ และโลจสตกส 3) เมองทองเทยว

4) เมองอตสาหกรรม 5) เมองการคาชายแดน และ 6) เมองเกษตรกรรม ส าหรบโครงการวจยนจะพจารณาเมอง

จากทง 2 เกณฑ เพอใหเกดการกระจายของกลมตวอยางอยางครอบคลม

องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) หมายถง หนวยการปกครองทเกดตามหลกการกระจายอ านาจ

(Decentralization) ซงมความเปนอสระ (Autonomy) ในการปกครองตนเอง ท าหนาทบรหารจดการกจการตาง ๆ

ในทองถน ซงรฐสวนกลางมอบอ านาจหนาทในการจดท าบรการสาธารณะบางอยาง ใหทองถนด าเนนการ

ดวยงบประมาณและเจาหนาทของทองถน ส าหรบอปท.ในประเทศไทย จ าแนกออกเปน 2 ประเภท ไดแก

1) อปท.รปแบบทวไป ประกอบดวย องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) เทศบาล และองคการบรหารสวนต าบล

(อบต.) และ 2) อปท.รปแบบพเศษ ประกอบดวย กรงเทพมหานคร และเมองพทยา3

ภาคเพอการพฒนาเมอง หมายถง บคคล กลมบคคล หรอองคกรทมเปาหมายรวมกน ทงภายในและภายนอกพนท

มารวมตวกนดวยความสมครใจ เพอด าเนนกจกรรม (รวมคด รวมวางแผน รวมท า รวมตดตามประเมนผล)

ใหบรรลเปาหมายในการพฒนาเมอง โดยมความสมพนธแนวราบ มความเสมอภาค และมการแลกเปลยนเรยนร

รวมกนอยางตอเนอง

2 ขอมล ณ เดอนเมษายน 2563 กรมสงเสรมการปกครองทองถน 3 สถาบนพระปกเกลา (2563). ฐานขอมลการเมองการปกครอง สถาบนพระปกเกลา (http://wiki.kpi.ac.th/)

เมองยงยน (Sustainable City) หมายถง เมองทมทศทางการพฒนาอยางยงยน มการพฒนาดานเศรษฐกจ

และสงคม ใหความส าคญกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอการรกษาสมดลระหวางสงแวดลอมกบ

การพฒนา โดยประชาคมของเมองและผบรหารมสวนรวมในกระบวนการพฒนา มวสยทศนรวมกน และ

การพฒนากอใหเกดผลดตอเมองและตอบสนองความตองการของคนเมองทงในรนปจจบนและอนาคต4

ส าหรบโครงการวจยน จะพจารณากรอบการพฒนาเมองยงยนทสอดคลองกบนยามดงกลาว ซงครอบคลมทง

มตดานกายภาพ (ความนาอย) มตดานเศรษฐกจ (ความเจรญและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ) และมต

ดานสงคม (ความเทาเทยม) โดยมมตดานธรรมาภบาลในการพฒนาเมองก ากบ

การขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนในระดบทองถน (SDGs Localization) หมายถง กระบวนการ

สรางความตระหนก (Awareness-raising) การสนบสนนและรวมความเหนของทองถน (Advocacy) การน าไป

ปฏบต (Implementation) และการตดตามความกาวหนา (Monitoring) ของเปาหมายการพฒนาทยงยน

ในระดบทองถน5 ส าหรบโครงการวจยน ปฏบตการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยน คอ กระบวนการท

องคกรปกครองสวนทองถนและภาคพฒนาประยกตใชเปาหมายการพฒนาทยงยนใหมความเหมาะสม

กบบรบท สามารถด าเนนการ และตดตามตรวจสอบเปาประสงคตาง ๆ ในพนทเมองของตน

ความเปราะบาง (Vulnerability) หมายถง ระดบของบคคล หรอ องคกรทไมสามารถคาดการณ รบมอ

ตอตาน และฟนฟ จากผลกระทบจากภยพบต สขภาพ สงแวดลอม โดยเฉพาะในภาวะฉกเฉนหรอภยพบต6

กลมเปราะบาง (Vulnerable Groups) หมายถง กลมประชาชนทมความสมเสยงสงทจะถกคกคาม ครอบง า

จากปจจยเสยงดานตาง ๆ เชน สขภาพ สงคม เศรษฐกจ สงแวดลอม และภยพบตทางธรรมชาต ตลอดจน

ขาดศกยภาพในการจดการกบปจจยเสยงทเผชญอยและผลกระทบทตามมา เชน ผดอยโอกาส ผพการ/

บกพรองทางสตปญญา/จต ผตดเชอHIV ผปวยตดเชอเรอรง ผสงอาย เดก (โดยเฉพาะเดกในครอบครวยากจน)

ผมปญหาสถานบคคล แรงงานขามชาต ผไมมรายได ผมรายไดนอย คนไรบาน คนชายขอบ เปนตน

4 มตคณะกรรมการพฒนาเมองแหงชาต ครงท 2/2543 ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 5 UN-Habitat, UNDP and GTF (2015). Localizing the post-2015 development agenda- dialogues on implementation. United Nations (https://www.uclg.org/sites/default/files/dialogues_on_localizing_the_post-015_development_agenda.pdf) 6 WHO. (2020) Vulnerable groups (https://www.who.int/)

การเสรมสรางความสามารถ (Capacity Building) หมายถง กระบวนการสงเสรมโครงสรางพนฐาน

ทางสงคม การศกษา เทคโนโลย กฎหมาย และสถาบน เพอชวยใหบคคลหรอองคกรไดรบการปรบปรง

หรอพฒนาทกษะ ความร และทรพยากรอน ๆ ทจ าเปนไดอยางมประสทธภาพ

ความครอบคลม หรอ ความทวถง (Inclusiveness) หมายถง การด าเนนการทเกดขนโดยการมสวนรวม

ของผมสวนไดสวนเสยและกลมตาง ๆ ในสงคม เพอใหแนใจวาจะไมท าใหกลมบคคลโดยเฉพาะกลมเปราะบาง

ถกทอดทงไวขางหลง ส าหรบการพฒนาเมอง เมองจะมความครอบคลม หาก “ทกคน โดยไมค านงถงสถานะ

ทางเศรษฐกจ เพศ เชอชาต สผว หรอศาสนา มโอกาสและไดรบการเสรมอ านาจในการมสวนรวมอยางเตมท

ในทางสงคม เศรษฐกจ และการเมองทเมองตาง ๆ มให”7 ดงนน เมองทครอบคลม คอ เมองทมความหลากหลาย

พหวฒนธรรม การมสวนรวมและความเทาเทยม โดยไมมการกดกนทางสงคมและเศรษฐกจ ไมมการเลอกปฏบต

ตอกลมบางกลมในการมสวนรวมตาง ๆ ของเมอง สงเสรมความเปนเจาของในทองถน การกระจายอ านาจ

รวมทงสามารถเขาถงการบรการขนพนฐานและกจกรรมทางเศรษฐกจและสงคมอยางทวถง

ความเทาเทยม (Equity) หมายถง การททกคนในสงคม ไมวาจะเปนคนกลมใด มสถานะเดยวกนในทก ๆ ดาน

รวมถงสทธความเปนพลเมอง เสรภาพ สทธในทรพยสน และการเขาถงบรการทางสงคม ส าหรบเปาหมาย

การพฒนาทยงยน ความเทาเทยม หมายถง โอกาสทเทาเทยมกนในการวางแผน การด าเนนการ การตดตาม

ตรวจสอบ และการแบงปนผลประโยชน กลาวคอ คนทมโอกาสนอยทสด ตองไดรบการชวยเหลอสงเสรม

มากทสด สวนคนทมโอกาสมากอยแลวไมตองไดรบอะไรมาเสรม หรออาจจะตองเสยสละใหคนอนทไมมโอกาส

ไดเทาตนเอง กลาวไดวา ความเทาเทยม คอ การท าใหทกคนสามารถ “เขาถงโอกาสทเหมอนกน”

ประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Eco-efficiency) หมายถง การบรหารจดการใหภาคธรกจมประสทธภาพ

และศกยภาพในการแขงขนมากขน ควบคไปกบความรบผดชอบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ เปนทงแนวทางการจดการส าหรบภาคธรกจอตสาหกรรมทมการผสมผสาน

มมมองในมตดานเศรษฐกจ ควบคกบมตดานสงแวดลอม และเปนดชนชวดลกษณะความมประสทธภาพของ

ธรกจอตสาหกรรมในมตดานเศรษฐกจและสงแวดลอมเพอมงไปสการพฒนาอยางยงยน8

7 UN-Habitat (2001). Inclusive cities initiative: The way forward. Nairobi: United Nations Human Settlements Programme. 8 กตกร จามรดสต, สายพณ หนองบว, อมาพร ขวญเกอ และภาณวฒน ประเสรฐพงษ (2553). การพฒนาตวชวด Eco-Efficiency ส าหรบอตสาหกรรม และโครงการ Greendee. กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

แผนยทธศาสตร (Strategic Plan) เปนแผนทน าทางส าหรบก าหนดทศทางองคการใหสอดคลองและบรรล

ตามนโยบายและพนธกจทก าหนดไว ส าหรบแผนยทธศาสตรของหนวยงานภาครฐ หมายถง แผนเพอจดระบบ

การใชทรพยากรทมอยจ ากด และก าหนดขนตอนการปฏบตเพอบรรลเปาประสงคหรอวสยทศนทก าหนดไว

เพอผลประโยชนสาธารณะ (Public Interest) และเพอสนองตอบตอปญหาและความตองการของประชาชน

แผนแมบท (Master Plan) หมายถง แผนระยะกลางถงระยะยาวซงมลกษณะเปนพลวต ส าหรบประเทศไทย

แผนแมบทมกครอบคลมระยะเวลา 4-6 ป เพอประสานการด าเนนงานของหนวยงานตาง ๆ ทมภารกจเกยวของ

กบนโยบายใหเกดการบรณาการการด าเนนงานอยางมประสทธภาพตามวตถประสงคของแผน แผนแมบท

เปนแผนทแปลงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตหรอนโยบายรฐบาลเฉพาะดานสแนวทางการปฏบต

ทชดเจน โดยมองคประกอบทส าคญ คอ วสยทศน เปาหมาย และยทธศาสตร โดยในสวนของยทธศาสตร

นอกจากจะก าหนดแนวทางการด าเนนงานแลว โดยทวไปจะก าหนดเปาหมายเชงยทธศาสตรเพอชวดผล

การด าเนนงานทชดเจนและเปนรปธรรมเพอใหหนวยงานทเกยวของสามารถปฏบตและวดผลไดจรง9

แผนพฒนาทองถน เปนเครองมอส าคญในการก าหนดทศทางการด าเนนงานเพอพฒนาทองถน การวางแผน

ยทธศาสตรการพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถนเปนกระบวนการก าหนดทศทางในอนาคตของทองถน

โดยก าหนดสภาพการณทตองการบรรลและแนวทางในการบรรลบนพนฐานของการวเคราะหขอมลอยาง

รอบดานและเปนระบบ ทงน จะตองสอดคลองกบศกยภาพ และปญหา-ความตองการของประชาชนในทองถน

ระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยการจดท าแผนพฒนาทองถน พ.ศ. 2548 ไดก าหนดประเภทของแผนพฒนา

ขององคกรปกครองสวนทองถนไว 2 ประเภท คอ 1) แผนยทธศาสตรการพฒนา ซงเปนแผนพฒนาระยะยาว

และ 2) แผนพฒนาทองถนสป ซงเปนแผนพฒนาแบบหมนเวยน (Rolling Plan) ก าหนดรายละเอยดแผนงาน

โครงการพฒนาทจดท าขนส าหรบปงบประมาณแตละป มความตอเนองและเปนแผนกาวหนาครอบคลม

ระยะเวลาสปโดยมการทบทวนเพอปรบปรงเปนประจ าทกป10

9 พจนานกรมศพททเกยวกบรฐธรรมนญ การปฏรปประเทศ ยทธศาสตร ประชารฐ และประเทศไทย 4.0 ชดท 3. ส านกงานราชบณฑตยสภา (www.royin.go.th) 10 สถาบนพระปกเกลา (2563). ฐานขอมลการเมองการปกครอง สถาบนพระปกเกลา (http://wiki.kpi.ac.th/)

1. บทน ำ: เมองกบกำรขบเคลอน เปำหมำยกำรพฒนำทยงยน

-1-

1. บทน ำ : เมองกบกำรขบเคลอนเปำหมำยกำรพฒนำทยงยน

1.1 เมองกบกำรพฒนำทยงยนในบรบทนำนำชำตและประเทศไทย

กำรเตบโตและควำมทำทำยในกำรบรหำรจดกำรเมอง

ปจจบนยงไมมค ำจ ำกดควำมทเปนสำกลเกยวกบ ‘เมอง’ โดยแตละประเทศไดใชเกณฑทตำงกนเพอ

ก ำหนดควำมเปนเมองของตน อยำงไรกตำม UNDP ระบวำ เมอง (Urban) ถกก ำหนดโดยลกษณะดงตอไปน

อยำงนอยหนงขอ คอ 1) ขอบเขตกำรปกครอง 2) จ ำนวนประชำกร 3) ควำมหนำแนนประชำกร และ

4) บทบำททำงเศรษฐกจ1 ส ำหรบประเทศไทยใชพนทเทศบำลในกำรก ำหนดควำมเปนเมอง โดยมเทศบำล

ทงหมด 2,442 แหง แบงเปนเทศบำลนคร 30 แหง เทศบำลเมอง 179 แหง และเทศบำลต ำบล 2,233 แหง2

ในจ ำนวนประชำกรโลก 7.59 พนลำนคน มประชำกรทอำศยอยในเมอง 4.17 พนลำนคน หรอคดเปน

รอยละ 55 (ป 2561) และคำดกำรณวำเมอถงป 2593 โลกจะมประชำกรถง 9.72 พนลำนคน โดยประชำกร

รอยละ 68 จะอำศยอยในเมอง3 ส ำหรบประเทศไทย ปจจบนมประชำกร 66.1 ลำนคน และมประชำกร

ทอำศยอยในเมอง (เขตเทศบำลทกประเภท) 37 ลำนคน หรอคดเปนรอยละ 55 (2562)4 ซงสดสวนประชำกร

เมองของไทยมกำรเพมขนอยำงตอเนอง และมอตรำเทำกบสดสวนประชำกรในชนบทในป 2557 และ

คำดกำรณวำภำยในป 2593 ประเทศไทยจะมสดสวนประชำกรเมองถงรอยละ 735

ในอดตรปแบบกำรกลำยเปนเมองของประเทศไทยมกรงเทพมหำนครเปนเมองโตเดยว และม

กำรพฒนำทกระจกตวอยในกรงเทพฯ และเมองภมภำคบำงแหงเทำนน อยำงไรกตำม ไดเรมมกำรเปลยนแปลง

รปแบบกำรกลำยเปนเมองในหลำยปทผำนมำ ซงชวำแนวโนมกำรกลำยเปนเมองทส ำคญในอนำคตคอ

กำรเตบโตของเมองขนำดกลำงและขนำดเลก โดยพบวำเมองศนยกลำงระดบภมภำคและเมองขนำดกลำง

มควำมหนำแนนประชำกรเพมขนอยำงเหนไดชด และเศรษฐกจของเมองในภมภำคหลำยเมองจะเตบโต

1 UNDP (2016). Sustainable Urbanization Strategy, UNDP’s Support to Sustainable, Inclusive and Resilient Cities in the Developing World. USA: United Nations Development Programme. 2 ขอมล ณ มนำคม 2562 กรมสงเสรมกำรปกครองทองถน http://www.dla.go.th/work/abt/ 3 UN DESA (2018). The 2018 Revision of World Urbanization Prospects

https://www.un.org/development/desa/en/news/population/2018-revision-of-world-urbanization-prospects.html 4 สถำบนวจยประชำกรและสงคม (2562). http://www.thailandometers.mahidol.ac.th/ 5 ส ำนกงำนบรหำรและพฒนำองคควำมร (2560). กำรขยำยตวของควำมเปนเมอง. http://www.okmd.or.th/okmd- opportunity/urbanization/256/

-2-

ในอตรำทสงกวำกรงเทพฯ และสงกวำคำเฉลยของประเทศ โอกำสของควำมเปนเมองขนำดกลำงและขนำดเลก

มำจำกระบบโครงสรำงพนฐำน กำรคมนำคมขนสง รปแบบกำรด ำเนนชวตและกำรพฒนำกำรตดตอสอสำร

สงผลใหเกดกำรอพยพของประชำกรจำกชนบทและจำกกรงเทพฯ ไปสเมองเหลำน เกดกำรสรำงงำน และกำร

ขยำยตวทำงธรกจและอสงหำรมทรพยอยำงมำก6

กระบวนกำรกลำยเปนเมองอยำงรวดเรวน น ำมำซงควำมทำทำยอยำงมำกส ำหรบกำรทบทวน

ควำมสมพนธทเชอมโยงระหวำงประชำกร สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม เนองจำกระบบนเวศและพนท

ชนบททถกปรบเปลยนใหกลำยเปนพนทเมองเพมขนสงผลกระทบตอกำรใชประโยชนอน ๆ เชน พนทผลต

อำหำร พนทปำไม พนทชมน ำ และพนทเปรำะบำงอน ๆ ในภำพรวมของโลก พนทเมองบรโภคพลงงำนและ

ปลอยคำรบอนมำกกวำรอยละ 707 ซงสถตกำรปลอยกำซ CO2 จำกกำรใชพลงงำนรำยภำคเศรษฐกจของไทย

แสดงใหเหนผลกระทบในสดสวนทใกลเคยงกน นอกจำกผลกระทบตอพนทโดยรอบและระบบนเวศโดยรวม

แลว กำรกลำยเปนเมองไดสงผลกระทบตอเมองเชนกน ซงผบรหำรเมองอำจไมสำมำรถจดกำรปญหำทสงผล

กระทบอยำงรวดเรวตอกำยภำพและคณภำพชวตประชำกรได เมอกำรกลำยเปนเมองเกนขดควำมสำมำรถ

ของกำรจดกำรเมอง เมองสวนใหญตองเผชญกบสภำวะเสอมโทรมของสงแวดลอม ควำมเหลอมล ำทำง

เศรษฐกจและสงคม ซงสงผลโดยตรงตอควำมเปนอยของประชำกร โดยควำมทำทำยหลกจำกกำรกลำยเปน

เมองในประเทศไทย ไดแก

กำรแผขยำยเขตเมองอยำงไมมระเบยบ กำรขยำยตวของเมองในหลำยพนทเปนไปขำด

กำรควบคมอยำงเพยงพอ สงผลใหไมสำมำรถใชประโยชนทดนไดเตมท และเกดปญหำเชงกำรจดกำรตำมมำ

กำรขำดแคลนทอยอำศยส ำหรบผมรำยไดนอยและกำรขยำยแหลงเสอมโทรม โดยทวไป

กำรกลำยเปนเมองน ำมำซงกำรพฒนำโครงสรำงพนฐำน หำกแตเมอกำรพฒนำเปนไปอยำงรวดเรวจะสงผลให

รำคำทดนสงขนมำก ในบำงพนทอตสำหกรรมกำรพฒนำเมองสงผลใหรำคำทดนสงขนไดถง 20-30 เทำ ท ำให

กำรพฒนำทอยอำศยของเอกชนส ำหรบผมรำยไดนอยเปนไปไดยำก ในขณะทโครงกำรทอยอำศยของรฐ

ส ำหรบผมรำยไดนอยมจ ำกด สงผลใหเกดชมชนแออดและแหลงเสอมโทรมทวไป

ปญหำควำมเหลอมล ำในสงคมเมอง ซงไมจ ำกดแคควำมเหลอมล ำในดำนเศรษฐกจเทำนน แตม

รปแบบทหลำกหลำย ไดแก ควำมเหลอมล ำดำนทรพยำกรทดนและทอยอำศย ควำมเหลอมล ำดำนโอกำสใน

6 สมำคมอสงหำรมทรพยไทย (2560). http://thairealestate.org/content/detail/402/Urbanization 7 McKinsey Global Institute (2011). Urban World: Mapping the economic power of cities. http://www.mckinsey.com/global-themes/urbanization/

-3-

กำรเขำถงปจจยกำรผลต ควำมเหลอมล ำดำนอ ำนำจและกำรเขำถงกำรบรหำรจดกำรเมอง และควำมเหลอม

ล ำเชงสงคมและโอกำสสคณภำพชวตทดขน8

ปญหำกำรขำดแคลนสำธำรณปโภค-สำธำรณปกำร ควำมเปนเมองทเกดขนอยำงรวดเรว ท ำให

กำรพฒนำสำธำรณปโภค-สำธำรณปกำรเพอรองรบประชำกรทเพมขนเปนไปอยำงไมทนกำร กอใหเกดปญหำ

ควำมขำดแคลนทงเชงคณภำพและปรมำณ

ปญหำมลพษ กระบวนกำรพฒนำและกระบวนกำรผลตและบรโภคในกจกรรมของเมอง ลวน

สงผลกระทบตอสถำนกำรณคณภำพทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม เกดเปนปญหำมลพษ ทงทำงน ำ ดน

อำกำศ ทศนยภำพ และเสยง

ปญหำควำมเสยงและควำมรนแรงของภยพบตทเพมข น กำรใชประโยชนทดนทไมเหมำะสม

ภำยใตบรบทกำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศ กำรเพมขนของระดบน ำทะเลทคกคำมเมองส ำคญบรเวณ

ชำยฝงและทลมต ำ ท ำใหมควำมเสยงตอภยธรรมชำตทรนแรงขน กำรกระจกตวของประชำกรและทรพยสนใน

เมองท ำใหปญหำภยพบตในเขตเมองจดกำรไดยำกและมคำใชจำยในกำรจดกำรสงขนเรอย ๆ

ปญหำสขภำพของประชำกร มลภำวะในอำกำศ น ำ ดน อำหำร ซงคกคำมตอวถชวตของมนษย

รวมถงควำมเครยดจำกควำมแออด เสยงอกทก อบตเหต กำรเสยงภยอนเกดจำกอำชพและปญหำสขภำพจต

ปจจยทสงผลตอสขภำพประชำกร โดยเฉพำะกลมเปรำะบำง เชน เดกและคนชรำ ซงมควำมเสยงสงตอ

สงแวดลอมทเปลยนแปลง

เปนทแนชดแลววำกำรพฒนำทมงเนนดำนเศรษฐกจโดยมองขำมมตดำนสงคมและสงแวดลอมจะ

กอใหเกดปญหำตำง ๆ ซงอำจจะตองแลกกบควำมสญเสยในระยะยำว กำรท ำควำมเขำใจควำมเชอมโยงของ

สำเหตและผลลพธของปญหำทเกดขนในเมองจงมควำมจ ำเปนเพอน ำไปสกำรจดกำรปองกนและแกไขปญหำ

และควำมทำทำยตำง ๆ อยำงเหมำะสมในปจจบน และสรำงควำมยงยนในอนำคต

8 ณฐวฒ อศวโกวทวงศ และฐตวฒน นงนช (2560). ปรทศนควำมรเรองควำมเหลอมล ำในเมองศนยกลำง. รำยงำนฉบบสมบรณ. กรงเทพฯ: ส ำนกงำนกองทนสนบสนนกำรวจย.

-4-

บทบำทของเมองและองคกรปกครองสวนทองถนในเปำหมำยกำรพฒนำทยงยน

ในป ค.ศ. 2000 องคกำรสหประชำชำตไดมกำรประชมสดยอดทเรยกวำ Millennium Summit

ซงประเทศสมำชกไดรวมรบรองเปำหมำยกำรพฒนำแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals:

MDGs) 8 เปำหมำยเพอเสรมสรำงมำตรฐำนชวตควำมเปนอยของประชำชนใหบรรลภำยในปค.ศ. 2015 ไดแก

ขจดควำมยำกจนและควำมหวโหย ใหเดกทกคนไดรบกำรศกษำ สงเสรมบทบำทสตรและควำมเทำเทยมทำง

เพศ ลดอตรำกำรตำยของเดก พฒนำสขภำพสตรมครรภ ตอสโรคเอดสและโรคส ำคญอน ๆ จดกำรสงแวดลอม

อยำงยงยน และสงเสรมกำรเปนหนสวนเพอกำรพฒนำในประชำคมโลก ซงกำรด ำเนนงำนของประเทศไทยใน

ชวงเวลำดงกลำวท ำใหปญหำแตละดำนมแนวโนมลดลง แตยงมไดบรรลเปำหมำยอยำงแทจรง

ภำพท 1-1 เปำหมำยกำรพฒนำทยงยน

ในชวงเวลำทเปำหมำยกำรพฒนำแหงสหสวรรษใกลจะสนสดลง องคกำรสหประชำชำตจงไดรเรม

กระบวนกำรหำรอเพอก ำหนดวำระกำรพฒนำภำยหลงป ค.ศ. 2015 ตำมกระบวนทศน “กำรพฒนำทยงยน”

และในทประชมสมชชำสหประชำชำตสมยสำมญ ครงท 70 ในวนท 25 กนยำยน ค.ศ. 2015 ผน ำจำก

ประเทศสมำชก 193 ประเทศ รวมถงประเทศไทย ไดรวมรบรองวำระกำรพฒนำทยงยน ค.ศ. 2030

(the 2030 Agenda for Sustainable Development) และเปำหมำยกำรพฒนำทย งยน (Sustainable

เปำหมำยกำรพฒนำทยงยน (Sustainable Development Goals: SDGs)

เปนกรอบทศทำงกำรพฒนำของโลกภำยหลงป ค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558) มทงหมด 17 เปำหมำย

มงหวงแกปญหำทโลกก ำลงเผชญอย เชน ควำมยำกจน ควำมไมเทำเทยม สงแวดลอม สภำวะโลกรอน

และสนตสข ดวยแนวคด “กำรไมทงใครไวขำงหลง” ตงเปำหมำยบรรลภำยในป ค.ศ. 2030 (พ.ศ. 2573)

-5-

Development Goals: SDGs) เพอใหประเทศตำง ๆ น ำไปปฏบตใหบรรลผล เกดกำรพฒนำอยำงยงยน

ในดำนเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม โดยมเปำหมำยกำรพฒนำทตองกำรบรรล 17 เปำหมำย และ

เปำประสงค 169 ขอ ภำยในป ค.ศ. 2030 โดยวำระกำรพฒนำทยงยน ตงอยบนหลกกำรส ำคญของวำระกำร

พฒนำทยงยน (Core principles underpinning the 2030 agenda) 4 ประกำร ไดแก

1) SDGs มควำมเปนสำกล (Universality) น ำไปปฏบตไดทกระดบและในทกภำคสวน ไมวำจะเปน

ประเทศหรอเมองทมฐำนะทำงเศรษฐกจสงหรอต ำกตำม

2) SDGs มกำรบรณำกำร (Integration) กำรบรณำกำรเปนแนวทำงทจ ำเปนในกำรบรรลเปำหมำย

หลำยประกำรทเชอมโยงกน จงจ ำเปนตองมพนทส ำหรบกำรท ำงำนอยำงบรณำกำรและสรำงควำมรวมมอ

3) SDGs น ำไปสกำรเปลยนแปลงระดบพ นฐำน (Transformation) กำรเปลยนแปลงระบบ

โครงสรำง นโยบำย พฤตกรรม และทศนคต เกยวกบกำรทเรำจะอยบนโลกนอยำงไรอยำงยงยน

4) SDGs ไ มท งใครไว เบ องหลง (Leaving no one behind) มงแกปญหำควำมเหล อมล ำ

ในทกระดบ มงเนนยกระดบคณภำพชวตประชำกรทเปรำะบำงทสด อนเปนผลมำจำกธรรมำภบำลทบกพรอง

สถำนะทำงเศรษฐกจและสงคม สภำพทำงภมประเทศทเปนอปสรรค และควำมเปรำะบำงในมตตำง ๆ

เนองจำกควำมส ำคญในเชงประชำกรและผลกระทบทงเชงบวกและลบของเมอง “พ นทเมอง” จงเปน

พ นทเปำหมำยส ำคญในกำรด ำเนนกำรตำมเปำหมำยกำรพฒนำทยงยน UN-Habitat ระบวำ มำกถงรอยละ

65 ของเปำประสงคของ SDGs มองคประกอบของเมองหรอมควำมเกยวของโดยตรงกบพ นทเมอง9 อำท

กำรเปนบำนของผคนทหลำกหลำย รวมทงคนทจนทสด ควำมเกยวของกบกำรจำงงำนและควำมเหลอมล ำทำง

เศรษฐกจ ควำมส ำคญตอกำรก ำหนดรปแบบกำรผลตและบรโภค และกำรเปนปจจยส ำคญในกำรสรำงหรอลด

ผลกระทบจำกกำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศและปญหำสงแวดลอม เปนตน และเนองจำก SDGs คอควำมมงมน

ในระดบโลกซงรฐบำลตำง ๆ จ ำเปนตองก ำหนดเปำหมำยระดบชำตและรวมเขำกบกระบวนกำรนโยบำยและ

ยทธศำสตรกำรวำงแผนของชำต ใหสอดคลองกบบรบทของตน

ในทำงปฏบตกำร วธกำรและข นตอนตำง ๆ ในกำรด ำเนนงำนจะอยในระดบทองถน เมอมกำร

ประยกตใชวำระ 2030 รฐบำลตองใหค ำมนวำจะท ำงำนรวมกบหนวยงำนทองถนและชมชนในกำรวำงแผน

เมองและกำรตงถนฐำนของมนษย กำรขบเคลอน SDGs ในระดบทองถน (SDGs Localization) จงม

ควำมส ำคญมำกในกำรบรรลเปำหมำยกำรพฒนำทยงยน ซงกำรขบเคลอน SDGs ในระดบทองถน หมำยถง

9 UN-Habitat (2018). Tracking Progress Towards Inclusive, Safe, Resilient and Sustainable Cities and Human Settlements. SDG 11 Synthesis Report High Level Political Forum 2018. https://unhabitat.org/sdg-11-synthesis-report-2018-on-cities-and-communities/

-6-

กระบวนกำรประยกตใช (Adaptation) กำรด ำเนนงำน (Implementation) และกำรตดตำมตรวจสอบ

(Monitoring) เปำหมำยกำรพฒนำทยงยนในระดบทองถน10 ซงเปนกระบวนกำรในกำรจดกำรทตองรบทรำบ

ควำมคดเหนและสถำนกำรณทแทจรงในทองถน รวมถงกำรเรยกรองใหมกำรสรำงแนวทำงแกปญหำรวมกน

ผำนกำรสรำงพนธมตร ซงสงผลใหเกดกำรตอบสนองททวถงมำกขน

ส ำหรบประเทศไทย องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) เปนกลไกส ำคญของรฐตำมหลกกำร

กระจำยอ ำนำจซงท ำหนำทจดท ำบรกำรสำธำรณะเพอตอบสนองควำมตองกำรของคนในแตละทองถน

โดย อปท. แตละประเภทมกฎหมำยจดตงองคกรก ำหนดกรอบอ ำนำจหนำทด ำเนนกำร อำท พระรำชบญญต

สภำต ำบลและองคกำรบรหำรสวนต ำบล พ.ศ. 2537 และพระรำชบญญตเทศบำล พ.ศ. 2496 เปนตน อยำงไรกตำม

รฐธรรมนญแหงรำชอำณำจกรไทย พทธศกรำช 2560 โดยสถำนะควำมเปนกฎหมำยสงสด ไดวำงกรอบอ ำนำจ

หนำทตำมรฐธรรมนญของ อปท. ซงมควำมผกพน อปท. ในล ำดบแรกและมควำมส ำคญยงกวำอ ำนำจหนำท

ตำมกฎหมำยเฉพำะแตละฉบบ โดยกำรเปลยนแปลงทสำระส ำคญทปรำกฏในรฐธรรมนญฉบบปจจบน กบ

รฐธรรมนญฉบบเดมในสวนท เกยวของกบอ ำนำจหนำทดแลและจดท ำบร กำรสำธำรณะของ อปท.

คอ รฐธรรมนญฉบบปจจบนเปลยนแปลงวตถประสงคหลกของกำรจดท ำบรกำรสำธำรณะจำกทใชหลก “เพอ

ประโยชนของประชำชนในทองถน”11 มำเปนหลก “เพอประโยชนของประชำชนในทองถนตำมหลกกำร

พฒนำอยำงยงยน”12 ซงรฐธรรมแหงรำชอำณำจกรไทยซงเคยประกำศใชกอนหนำนยงไมมกำรก ำหนดเกณฑ

เรองกำรจดท ำบรกำรสำธำรณะตำมหลกกำรพฒนำอยำงยงยนมำกอน13 ซงหมำยควำมวำ หลกกำรกำรพฒนำ

ทยงยน มนยยะทำงกฎหมำยทมสภำพบงคบอยำงชดเจนเพรำะกลำยเปนหนำทของรฐและ อปท. ทตอง 10 UN-Habitat, UNDP and GTF of Local and Regional Governments (2015). Localizing the post- 2015 development agenda- dialogues on implementation. United Nations. https://www.uclg.org/sites/default/files/dialogues_on_localizing_the_post-2015_development_agenda.pdf 11 รฐธรรมนญแหงรำชอำณำจกรไทย (พทธศกรำช 2550) มำตรำ 283 วรรคหนง บญญตวำ “องคกรปกครองสวนทองถนยอมมอ ำนำจหนำทโดยทวไปในกำรดแลและจดท ำบรกำรสำธำรณะเพอประโยชนของประชำชนในทองถน…” 12 รฐธรรมนญแหงรำชอำณำจกรไทย (พทธศกรำช 2560) มำตรำ 250 วรรคหนง บญญตวำ “องคกรปกครองสวนทองถนมหนำทและอ ำนำจดแลและจดท ำบรกำรสำธำรณะและกจกรรมสำธำรณะเพอประโยชนของประชำชนในทองถนตำมหลกกำรพฒนำอยำงยงยน …” 13 หลกกำรพฒนำอยำงยงยนปรำกฏในรฐธรรมนญฯ ตงแตฉบบป 2540 เปนตนมำ โดยปรำกฏอยในฐำนะแนวนโยบำยพนฐำนแหงรฐ ซงก ำหนดใหรฐพงสงเสรมกำรมสวนรวมในกำรสงเสรม บ ำรงรกษำ และคมครองคณภำพสงแวดลอมและกำรจดกำรทรพยำกรธรรมชำต แตรฐธรรมนญฯ ฉบบป 2550 ไดขยำยบทบำทของหลกกำรนโดยกระจำยใหมกำรด ำเนนกำรตำมหลกกำรพฒนำอยำงยงยนทงในมตดำนเศรษฐกจ ดำนสงคม (เกยวกบกำรมสวนรวมในกำรก ำหนดมำตรฐำนกำรใชท ดน) รวมทงดำนทรพยำกรธรรมชำต หลงจำกนนในรฐธรรมนญฉบบปจจบนไดยกระดบและใหควำมส ำคญกบหลกกำรนโดยก ำหนดใหเปนหนำทของรฐในกำรจดหรอด ำเนนกำรใหมสำธำรณปโภคขนพนฐำนทจ ำเปนตอกำรด ำรงชวตของประชำชนอยำงทวถงตำมหลกกำรพฒนำอยำงยงยนรวมทงก ำหนดหนำทให อปท. ตองจดท ำบรกำรสำธำรณะทสอดคลองกบหลกน

-7-

จดท ำบรกำรสำธำรณะใหสอดคลองกบหลกกำรน และแมวำในทำงปฏบต อำจยงมขอจ ำกดในกำรตควำมให

เปนรปธรรม แตกำรก ำหนดหนำทให อปท.ตองค ำนงถงกำรจดท ำบรกำรสำธำรณะตำมหลกกำรพฒนำทยงยน

จะสรำงโอกำสใหเกดกำรพฒนำแนวทำงและควำมชดเจนในประเดนเหลำนตอไป

เปำหมำยกำรพฒนำทยงยน (SDGs) จะสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนไดอยำงไรบำง

SDGs ตอบสนองตอควำมทำทำยของเมองในปจจบน กำรพฒนำเมองในประเทศไทยเปนไปอยำง

รวดเรว สงผลตอควำมทำทำยในกำรบรหำรจดกำร ทงดำนโครงสรำงพนฐำน คณภำพชวต ควำมเทำเทยมทำง

สงคม และควำมยงยนของทรพยำกรสงแวดลอม ซง SDGs มควำมครอบคลมถงประเดนกำรพฒนำเหลำน

ดงนน หำกน ำ SDGs มำพจำรณำรวมในกระบวนกำรวำงแผนพฒนำของอปท. จะสำมำรถเสรมสรำงผลลพธ

กำรพฒนำทยงยนของเมอง

SDGs สนบสนน ‘แผนงำนกำรพฒนำอยำงยงยน' ส ำหรบผน ำทองถน กรอบกำรท ำงำนของ SDGs

ตอบสนองตอสงททองถนตองกำรอยำงเปนสำกล SDGs จงสำมำรถเปนแผนทน ำทำงทเปนรปธรรมในกำรสรำง

กำรพฒนำทสมดลและมควำมเทำเทยม โดยกำรน ำเสนอหลกกำร เปำหมำย เปำประสงค และตวช วด

ทบรณำกำร ซงชวยสนบสนนวสยทศนในกำรพฒนำเมองยงยน หรอเมองทประชำกรมคณภำพชวตทดให

โอกำสทกคนอยำงเทำเทยม เปนมตรกบสงแวดลอม และมควำมยดหยนในกำรรบมอภยพบต

SDGs สนบสนนควำมรวมมอกบภำคตำง ๆ รวมถงควำมรวมมอนอกขอบเขตเมอง กำรพฒนำ

ทยงยนไมสำมำรถด ำเนนงำนอยำงจ ำกดโดยทองถนใดทองถนหนงเทำนน กำรขบเคลอน SDGs ใหควำมส ำคญ

กบควำมรวมมอระหวำงภำคตำง ๆ เพอระบวำงแผน และด ำเนนกำรบนพนฐำนของบรบท ทรพยำกร ควำมทำทำย

และโอกำสในแตละพนท SDGs จงสนบสนนกำรท ำงำนรวมกนระหวำงองคกรปกครองสวนทองถนและ

พนธมตรตำง ๆ และระดมและเพมขดควำมสำมำรถของผขบเคลอนท งในและนอกเมองเพอใหภำคทกฝำย

บรรลวตถประสงคทมรวมกน

SDGs สนบสนนกำรเขำถงทรพยำกรเพอกำรพฒนำ ในฐำนะทเปนวำระกำรพฒนำส ำหรบโลกในอก

สบหำปขำงหนำ SDGs จงไดรบกำรสนบสนนทำงกำรเงนและทำงวชำกำรจำกองคกรระหวำงประเทศ สถำบน

กำรเงน และองคกรพฒนำเอกชนตำง ๆ และกำรตระหนกถงควำมส ำคญของบทบำททองถนไดท ำใหเกด

กำรพฒนำพนธมตรทสนบสนนกำรพฒนำทยงยนตำง ๆ องคกรปกครองสวนทองถนทมกำรผสำน SDGs ใน

กำรด ำเนนงำนจงมโอกำสมำกในกำรเขำถงแหลงทน สรำงพนธมตรควำมรวมมอ และกำรสนบสนนทำง

เทคนคเพอกำรบรรลผลลพธทยงยน

-8-

จะเหนไดวำ กำรขบเคลอน SDGs ในระดบเมองโดยองคกรปกครองสวนทองถนและภำค เปนทงควำม

จ ำเปน และเกดประโยชนของทองถน และเปนแนวทำงปฏบตทเหมำะสมในระดบประเทศ และควำมส ำเรจ

จำกกำรขบเคลอนในระดบทองถนนเองทจะตดสนควำมส ำเรจในกำรบรรลเปำหมำยกำรพฒนำทยงยน

1.2 โครงกำรแนวทำงกำรขบเคลอนเปำหมำยกำรพฒนำทยงยนโดยองคกร

ปกครองสวนทองถนและภำคเพอกำรพฒนำเมองยงยนในประเทศไทย

เปนโครงกำรวจยเชงปฏบตกำรทมเปำหมำยในกำรพฒนำองคควำมรในกำรประยกตใชเปำหมำย

กำรพฒนำทยงยน (Sustainable Development Goals: SDGs) ในกระบวนกำรวำงแผน กำรปฏบต และ

กำรตดตำมผลกำรด ำเนนงำนเพอพฒนำเมองยงยน โดยองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) และภำคกำร

พฒนำระดบเมอง ด ำเนนงำนโดยสถำบนสงแวดลอมไทย ภำยใตกำรสนบสนนจำกส ำนกงำนคณะกรรมกำร

สงเสรมวทยำศำสตร วจยและนวตกรรม (สกสว.) ระหวำงเดอนกนยำยน 2561 ถงเดอนมถนำยน 2563 โดย

โครงกำรฯ มวตถประสงคเพอ :

1. ระบเปำหมำย เปำประสงค และตวชวด SDGs ทเหมำะสมในกำรด ำเนนงำนเมองยงยนในประเทศไทย

2. วเครำะหควำมเชอมโยงระหวำง SDGs และนโยบำยและแผนพฒนำเมอง ในระดบนโยบำยและระดบปฏบตกำร เพอระบชองวำง และแนวทำงในกำรขบเคลอน

3. ปฏบตกำรขบเคลอน SDGs ในระดบทองถน รวมกบองคกรปกครองสวนทองถนและภำค เพอสรำงกำรเรยนรรวมกนในกำรประยกตใช SDGs ในกำรพฒนำเมองยงยน

4. สงเครำะหบทเรยนจำกกำรศกษำและปฏบตกำร เพอเสนอแผนทน ำทำงกระบวนกำรขบเคลอน SDGs เพอกำรพฒนำเมองยงยนส ำหรบประเทศไทย

1.3 ขอเสนอเปำหมำย เปำประสงค และตวช วดของเปำหมำยกำรพฒนำทยงยน

เพอกำรพฒนำเมองยงยนส ำหรบประเทศไทย

กระบวนกำรระบเปำหมำย เปำประสงค และตวชวดในกำรด ำเนนงำนเมองยงยนโดยทองถนใน

ประเทศไทย ประกอบดวยกำรทบทวนเอกสำรทเกยวของกบกรอบกำรพฒนำเมองยงยน เปำหมำยและ

เปำประสงค SDGs ทเกยวของกบ ‘เมอง’ และ ‘อปท.’ กำรระบตวชวดในบรบทประเทศไทย กำรตรวจสอบ

คำดชนควำมสอดคลองระหวำงเปำประสงคและตวชวด SDGs โดยผเชยวชำญ และกำรระบคำเปำหมำยของ

ตวชวด SDGs เมองยงยนจำกนโยบำยและแผนทเกยวของ ผลสรปทไดจงเปนชดตวชวด SDGs ทพจำรณำจำก

1) ควำมเกยวของกบมตกำรพฒนำเมองยงยน 2) ด ำเนนงำนไดโดยองคกรปกครองสวนทองถนและภำค

พฒนำในระดบเมอง และ 3) มควำมเหมำะสมกบบรบทประเทศไทย

-9-

ชดตวชวด SDGs เพอกำรพฒนำเมอง

ยงยนส ำหรบอปท.ไทย ภำยใตโครงกำรฯ

ประกอบดวยตวชวด SDGs จ ำนวน 35

ตวช วด ครอบคลม 30 เปำประสงค ใน

14 เปำหมำย (ยกเวนเปำหมำยท 10,

14 และ 15) ซ งจ ดกล มต วช ว ดตำม

องคประกอบของเมองยงยน 5 มต ไดแก

ดำนโครงสรำงพนฐำนเพอคณภำพชวต

ควำมยงยนของสงแวดลอม กำรเตบโต

และประสทธภำพเชงนเวศเศรษฐกจ ควำมเทำเทยม และธรรมำภบำลกำรบรหำรจดกำรเมอง ดงภำพท 1-3

และรำยละเอยดตวชวด ดงตำรำงท 1-1

ขอไดเปรยบของชดตวชวด SDGs เพอกำรพฒนำเมองยงยนส ำหรบอปท.ไทย ภำยใตโครงกำรฯ ไดแก

ควำมครอบคลมของมตเมองยงยน นอกเหนอ SDG 11 และกำรแบง SDGs ตำมองคประกอบเมองยงยน ซง

ท ำใหสอสำรไดเขำใจงำยกวำกำรเรยกตวช วดตำมหมำยเลข SDGs โดยเฉพำะเมอสอสำรกบอปท.และภำค

ในระดบทองถน นอกจำกนน คณะผวจยไดมกำรระบ ‘คำเปำหมำย’ ใหกบตวช วดท ง 35 ตวช วดในเบ องตน

จำกกำรศกษำแผนและนโยบำย และคำมำตรฐำนของหนวยงำนภำยในประเทศและองคกรนำนำชำตตำง ๆ

ท ำใหสำมำรถใชชดตวช วดในกำรประเมนสถำนะในกำรบรรลเปำหมำยกำรพฒนำทยงยนในดำนตำง ๆ ใน

ปจจบนของเมอง ซงจะสำมำรถใชขอมลดงกลำวในกำรวำงแผนกำรบรรลเปำหมำยรวมกบเมองตอไป โดยคำ

เปำหมำยเบองตนน ไดท ำกำรแบงเปน 3 ระดบเพอควำมชดเจนในกำรประเมนผลกำรด ำเนนงำน ไดแก

ระดบสเขยว : เมองท ำไดดอยแลว ควรมกำรตอยอด เสรมสรำง เพอใหบรรลเปำหมำย หรอ

รกษำไวใหยงยน (ผลกำรด ำเนนงำนตำมตวชวด > รอยละ 75 ของคำเปำหมำย)

ระดบสเหลอง : เมองมศกยภำพในกำรด ำเนนงำนเพอใหบรรลเปำหมำยกำรพฒนำทยงยน

(ผลกำรด ำเนนงำนตำมตวชวด ระหวำงรอยละ 50 - รอยละ 75 ของคำเปำหมำย)

ระดบสแดง : เมองยงไมมกำรด ำเนนงำน หรอยงด ำเนนงำนไมมำกพอ ควรมกำรวำงแผนรเรม

และประสำนภำคตำง ๆ (ผลกำรด ำเนนงำนตำมตวชวดนอยกวำรอยละ 50 ของคำเปำหมำย)

ระดบสเทำ : ขอมลเกยวกบตวชวดยงไมเพยงพอในกำรประเมน

ตวช วด SDGs เมองยงยน

ส ำหรบอปท.ไทย

SDGs เกยวกบ

มตเมองยงยน

SDGs ทด ำเนนงำน

ไดโดยอปท.

และภำคพฒนำ

SDGs ทเหมำะ

กบบรบท

ประเทศไทย

ภำพท 1-2 กรอบกำรพฒนำตวช วด SDGs เพอกำรพฒนำ เมองยงยนส ำหรบประเทศไทย ภำยใตโครงกำรฯ

-10-

ภำพท 1-3 ขอเสนอตวช วด SDGs เมองยงยน แบงตำมองคประกอบเมองยงยน

ตวชวดการพฒนาทยงยนเพอการพฒนาเมองยงยน

โครงสรางพนฐานเพอคณภาพชวต

1. สาธารณปโภค-สาธารณปการ โภชนาการ (2.1.1)/ การศกษา (4.1.1)/ น าอปโภค-บรโภค (6.1.1)/ สขอนามย (6.2.1) / ไฟฟา (7.1.1)/ การสอสาร (9.c.1) / ขนสงสาธารณะ (11.2.1)

2. การใชประโยชนทดน ทอยอาศย (11.1.1)/ พ นทสาธารณะ (11.7.1)

3. ความปลอดภย อบตเหตทางถนน (3.6.1)/ ความรนแรง (16.1.1)

ความยงยนของสงแวดลอม

4. คณภาพทรพยากรสงแวดลอม แหลงน า (6.3.2)/ พลงงาน (7.2.1)/ มรดกทางวฒนธรรมและธรรมชาต (11.4.1)

5. การจดการมลพษ น าเสย (6.3.1)/ขยะ (11.6.1)/ มลพษทางอากาศ (11.6.2)

6. การรบมอภยพบต ผลกระทบ (11.5.1/ 11.5.2)/ ยทธศาสตร (11.b.2)/การเสรมสรางขดความสามารถ (13.3.1/ 13.3.2)

การเตบโตและประสทธภาพเชงนเวศ

เศรษฐกจ 7. การจางงาน การจางงานนอกภาคเกษตร (8.3.1)/ การจางงานผดอยโอกาส (8.5.2) การทองเทยวทองถน (8.9.1)

8. วถการด าเนนชวตและการผลตทยงยน การนากลบมาใชใหม (12.5.1)/ การจดซ อจดจางทยงยน (12.7.1)/ มาตรฐานสเขยว (12.a.1)

9. ความเทาเทยมดานรายได อตราความยากจน (1.1.1)

10. ความเทาเทยมหญงชาย (5.5.1)

ความเทาเทยม

11. การมสวนรวม (11.3.2)

12. ความโปรงใส (16.6.1)

13. ประสทธภาพ (16.6.2)

14. หนสวนความรวมมอ (17.17.1)

15. ขอมลและการตดตามผล (17.18.1)

ธรรมาภบาลการบรหารเมอง

-11-

ตำรำงท 1-1 รำยละเอยดขอเสนอตวช วด SDGs เมองยงยน

องคประกอบ ตวช วด SDGs เมองยงยน ดำนโครงสรำงพ นฐำนเพอคณภำพชวต (Basic Infrastructure for Quality of Life) 1. สำธำรณปโภค-

สำธำรณปกำร 2.1.1 รอยละของประชำกรในทองถนทมภำวะทพโภชนำกำร ตอจ ำนวนประชำกรทงหมด จ ำแนกตำมชวงอำย (และกลมรำยได หำกสำมำรถจ ำแนก) 4.1.1 รอยละของเดกและเยำวชนในทองถน ในระดบชน ป.6 และ ม.3 ตอจ ำนวนเดกและเยำวชนทงหมด ทมควำมสำมำรถตำมเกณฑขนต ำเปนอยำงนอย ใน (1) ดำนกำรอำน และ (2) ดำนคณตศำสตร 6.1.1 รอยละของของครวเรอนในทองถนทไดรบบรกำรน ำดมทปลอดภยและมรำคำ ทสำมำรถซอหำได ตอจ ำนวนครวเรอนทงหมด 6.2.1 รอยละของครวเรอนในทองถนทมสวมทถกสขลกษณะ ตอจ ำนวนครวเรอนทงหมด โดยเฉพำะทอยในสถำนกำรณเปรำะบำง เชน ชมชนแออด 7.1.1 รอยละของครวเรอนทเขำถงไฟฟำหรอพลงงำนทำงเลอกอน ๆ ทเชอถอได ในรำคำทสำมำรถซอหำได ตอจ ำนวนครวเรอนทงหมด 9.c.1 รอยละของครวเรอนทมกำรเชอมตออนเตอรเนตตอจ ำนวนครวเรอนทงหมด และ/หรอ รอยละของพนทเมองทสำมำรถเขำถงสญญำณเชอมตออนเทอรเนตแบบไรสำย (Wi-Fi) สำธำรณะ ตอพนทเมองทงหมด 11.2.1 รอยละของระยะทำงถนนในทองถนทมบรกำรขนสงสำธำรณะ และเสนทำงจกรยำน ทสำมำรถเขำถงไดและมสงอ ำนวยควำมสะดวกทเออตอผหญง เดก ผมควำมบกพรองทำงรำงกำย และผสงอำย ตอระยะทำงถนนทงหมด

2. กำรใชประโยชนทดน

11.1.1 รอยละของครวเรอนในทองถนทอำศยอยในทอยอำศยนอกระบบ หรอทอยอำศยทไมมควำมมนคงและไมเหมำะสม ตอจ ำนวนครวเรอนทงหมด 11.7.1 รอยละของพ นทสำธำรณะ ทมกำรดแลดำนควำมปลอดภย และมกำรออกแบบเพออ ำนวยควำมสะดวกตอคนทกกลมตอพนทเมองทงหมด

3. ควำมปลอดภย 3.6.1 อตรำสวนผเสยชวตจำกกำรบำดเจบจำกอบตเหตทำงถนนในทองถน ตอประชำกร 100,000 คน

16.1.1 อตรำสวนประชำกรทไดรบควำมรนแรงทำงรำงกำย จตใจ หรอทำงเพศ ตอประชำกร 100,000 คน หรอ จ ำนวนผเสยหำยจำกคดอำญำทท ำใหเกดกำรบำดเจบ เสยชวต หรอเสยทรพยสนในทองถน ในชวง 1 ปทผำนมำ

ดำนควำมยงยนของสงแวดลอม (Environmental Sustainability) 4. คณภำพ

ทรพยำกรสงแวดลอม

6.3.2 รอยละของแหลงน ำผวดนสำธำรณะในและโดยรอบทองถน ทมคณภำพน ำไดมำตรฐำนตำมประเภทกำรใชประโยชนแหลงน ำผวดน ตอจ ำนวนแหลงน ำทงหมด 7.2.1 รอยละของกำรใชพลงงำนทดแทนในทองถน ตอกำรใชพลงงำนขนสดทำย

-12-

องคประกอบ ตวช วด SDGs เมองยงยน 11.4.1 รอยละของงบประมำณของทองถนในแผนงำนและโครงกำรดำนกำรสงวน กำรปองกน และกำรอนรกษมรดกทำงวฒนธรรมและมรดกทำงธรรมชำต ตองบประมำณทงหมดของทองถน

5. กำรจดกำรมลพษ

6.3.1 รอยละของปรมำณน ำเสยทไดรบกำรบ ำบดอยำงปลอดภย และรอยละของปรมำณน ำเสยทสำมำรถน ำกลบมำใชใหม ตอปรมำณน ำเสยทงหมด 11.6.1 รอยละของปรมำณขยะมลฝอยในทองถนทมกำรจดเกบและก ำจดอยำงถกหลกสขำภบำล ตอปรมำณขยะมลฝอยทงหมด 11.6.2 รอยละของจ ำนวนวนใน 1 ป ทฝนละอองขนำดเลก (PM2.5 และ PM10) ในทองถนอยในเกณฑมำตรฐำน

6. กำรรบมอ ภยพบต

11.5.1 อตรำสวนผไดรบผลกระทบจำกภยพบตในทองถน ตอประชำกร 100,000 คน (จ ำแนกตำมเพศ กลมรำยได และควำมบกพรองทำงรำงกำย หำกสำมำรถจ ำแนก) 11.5.2 มลคำควำมสญเสยทำงเศรษฐกจในทองถนอนเนองมำจำกภยพบตตำง ๆ (อำท อคคภย วำตภย อทกภย ภยแลง) รวมทงจำกควำมเสยหำยทเกดกบโครงสรำงพนฐำนและกำรบรกำรขนพนฐำนทส ำคญ 11.b.2 รอยละของงบประมำณของทองถนและกำรสนบสนนจำกภำคสวนตำง ๆ ในดำนกำรลดควำมเสยงจำกภยพบต ตองบประมำณทงหมด 13.3.1 รอยละของสถำนศกษำทกระดบในทองถนทมหลกสตรหรอกจกรรมสรำงควำมตระหนกและควำมรเรองกำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศ กำรปรบตว กำรลดผลกระทบ และกำรเตอนภยลวงหนำ ตอจ ำนวนสถำนศกษำทงหมด 13.3.2 จ ำนวนโครงกำรหรอกจกรรมกำรสรำงควำมตระหนกและควำมรเรองกำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศ กำรปรบตว และกำรลดผลกระทบ ใหกบภำคสวน ตำง ๆ ในทองถน รวมถงกำรมระบบเตอนภยลวงหนำทมประสทธภำพ

ดำนกำรเตบโตและประสทธภำพเชงนเวศเศรษฐกจ (Productivity and Eco-efficiency) 7. กำรจำงงำน 8.3.1 อตรำกำรเตบโตของผประกอบกำรและกำรจำงงำนนอกภำคกำรเกษตรใน

ทองถน (รวมถงผประกอบกำรวสำหกจขนำดกลำงและขนำดเลก และวสำหกจชมชน) 8.5.2 รอยละของหนวยงำนและสถำนประกอบกำรในทองถนทมกำรจำงงำนผดอยโอกำสและผพกำร ตอจ ำนวนหนวยงำนและสถำนประกอบกำรทจดทะเบยนทงหมดในทองถน 8.9.1 อตรำกำรเตบโตของ ต ำแหนงงำน และ รำยได จำกอตสำหกรรมกำรทองเทยวของทองถน (รวมถงจำกกำรทองเทยวโดยชมชน) 12.5.1 จ ำนวนตนของวสดทถกน ำกลบมำใชใหมในทองถนจำกกำรด ำเนนงำนในรปแบบเศรษฐกจหมนเวยน

-13-

องคประกอบ ตวช วด SDGs เมองยงยน 8. วถกำรด ำเนน

ชวตและกำรผลตทยงยน

12.7.1 รอยละของปรมำณกำรจดซ อจดจำงสนคำและบรกำรทเปนมตรกบสงแวดลอม ตอปรมำณกำรจดซอจดจำงสนคำและบรกำรทงหมด ในปทผำนมำ 12.a.1 จ ำนวนหนวยงำน องคกร และสถำนประกอบกำรในทองถนทไดรบกำรรบรองกำรด ำเนนงำนทเปนมตรกบสงแวดลอม (เชน สถำนประกอบกำรทไดรบสทธบตรสเขยว โรงงำนทไดรบกำรรบรองอตสำหกรรมสเขยว หรอมำตรฐำนดำนสงแวดลอม และพนทกำรเกษตรทไดรบกำรรบรองเกษตรอนทรย)

ดำนควำมเทำเทยมและกำรนบรวมทกกลมคน (Equity and Social Inclusion) 9. ควำมเทำ

เทยมดำนรำยได

1.1.1 รอยละของจ ำนวนประชำกรในทองถนทไดรบบตรสวสดกำรแหงรฐ ตอจ ำนวนประชำกรทงหมด หรอรอยละผมงำนท ำในทองถนทครองชพดวยรำยไดต ำกวำ 60 บำทตอวน ตอจ ำนวนผมงำนท ำทงหมด

10. ควำม เทำเทยม หญงชำย

5.5.1 รอยละของจ ำนวนผหญงทด ำรงต ำแหนงผบรหำร สมำชกสภำ กรรมกำรบรหำรองคกรชมชนตำง ๆ และผน ำชมชนในทองถน ตอจ ำนวนผด ำรงต ำแหนงทงหมด

ดำนธรรมำภบำลกำรบรหำรจดกำรเมอง (Governance) 11. กำรม

สวนรวม 11.3.2 กำรมสวนรวม (ในกำรแสดงควำมคดเหน-รวมวำงแผน-ด ำเนนงำน-ตดตำมผล) และควำมครอบคลมของกลมประชำกรทเขำรวมในกำรวำงแผนพฒนำและบรหำรจดกำรเมอง (ทงผมสวนไดสวนเสยโดยตรงและโดยออม รวมถงกลมเปรำะบำงตำง ๆ)

12. ควำมโปรงใส

16.6.1 กระบวนกำรใชจำยเงนของทองถนทโปรงใส (ไดแก มคณะกรรมกำรจดซอจดจำง มกำรเปดเผยขอมล มกำรรบและตอบสนองตอขอรองเรยน)

13. ประสทธภำพ 16.6.2 ระดบควำมพงพอใจของประชำชนผใชบรกำรสำธำรณะในทองถน

14. หนสวนควำมรวมมอ

17.17.1 จ ำนวน ประเภท และงบประมำณในแผนงำนและโครงกำรดำนควำมรวมมอภำครฐ-เอกชน และประชำสงคมในทองถน

15. ประสทธภำพขอมลและตดตำมผล

17.18.1 มระบบรวบรวมและจดเกบขอมลทมคณภำพ ทนเวลำ และเชอถอได ทจ ำแนกตำมลกษณะประชำกร (เชน รำยได เพศ อำย ชำตพนธ ควำมบกพรองของรำงกำย) ต ำแหนงทำงภมศำสตร และคณลกษณะอน ๆ ทจ ำเปนในกำรสนบสนนกำรตดสนใจเชงนโยบำยในกำรวำงแผนพฒนำและบรหำรจดกำรเมอง

2. โอกำสและควำมทำทำย: ควำมสอดคลองของเปำหมำย กำรพฒนำทยงยนเพอกำรพฒนำเมองยงยน กบนโยบำย แผน ยทธศำสตรกำรพฒนำเมอง

-14-

2. โอกาสและความทาทาย : ความสอดคลองของเปาหมายการพฒนาทยงยนเพอการพฒนาเมองยงยน กบนโยบาย

แผน และยทธศาสตรการพฒนาเมอง

2.1 ผลวเคราะหความสอดคลองระหวางเปาหมายการพฒนาทยงยนเพอการ

พฒนาเมองยงยน กบแผนยทธศาสตรการพฒนาเมองระดบนโยบาย

ในการวเคราะหระดบนโยบาย คณะผวจยมงท าการวเคราะหความสอดคลองระหวาง “ประเดน

ยทธศาสตร” และ “ตวชวดตามแผนยทธศาสตร” ของแผนยทธศาสตรและแผนแมบทของหนวยงานตาง ๆ

ทเกยวของ กบ “เปาประสงค” และ “ตวชวด” `ของเปาหมายการพฒนาทยงยน (SDGs) ในการพฒนาเมอง

ยงยน (ภายใตโครงการฯ นระบไว 35 ตวชวดใน 5 มตของการพฒนาเมองยงยน ดงอธบายในบทท 1) โดย

นโยบายและแผนทน ามาวเคราะห ประกอบดวย ยทธศาสตรชาต 20 ป แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาตฉบบท 12 และแผนยทธศาสตรของหนวยงานทเกยวกบมตเมองยงยนดานตาง ๆ อาท ยทธศาสตร

ของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 - 2579) ยทธศาสตรการจดการ

มลพษ 20 ป และแผนจดการมลพษ พ.ศ. 2560 - 2564 ยทธศาสตรของกระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2560 -

2564 ยทธศาสตรของกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย พ.ศ. 2560 - 2564 ยทธศาสตรการพฒนา

อตสาหกรรมไทย 4.0 ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 - 2579) ยทธศาสตรกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคง

ของมนษยระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 - 2579) และระยะ 5 ป (พ.ศ. 2560 - 2564) และแผนยทธศาสตรการ

พฒนาทอยอาศย 10 ป (พ.ศ. 2559 - 2568) เปนตน โดยมขอคนพบทส าคญ ดงน

เนองจากรฐบาลไทยไดมความพยายามในการผนวกวาระการพฒนาทยงยน และ SDGs เขากบ

กรอบการด าเนนงานระดบชาต นบตงแตประเทศไทยเขารวมรบรองวาระการพฒนาทยงยนในป พ.ศ. 2558

ยทธศาสตรชาต 20 ป และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 จงเปนแผนแมบทระยะกลาง

และระยะยาวในการน าประเทศสการพฒนาทยงยน เพอใหทกภาคสวนไดมสวนรวมบรรลเปาหมายเดยวกน

คอ การพฒนาทยงยนโดยไมทงใครไวเบองหลง โดยยทธศาสตรชาต 20 ป มประเดนหลกทสอดคลองกบการ

พฒนาเมองยงยนทส าคญในยทธศาสตรท 5 ดานการสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรตอ

สงแวดลอม ซงสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 ในยทธศาสตร 4 การเตบโต

ทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอการพฒนาอยางยงยน ส าหรบยทธศาสตรของกระทรวงตาง ๆ ทเกยวของ

-15-

กบมตเมองยงยนนน มความสอดคลองอยางชดเจนกบยทธศาสตรชาต และแผนพฒนาฯ ฉบบท 12

ในยทธศาสตรขางตน และโดยสวนใหญแนวทาง และเปาหมายของยทธศาสตรของหนวยงานตาง ๆ นน

มความสอดคลองกบ SDGs ในเปาหมายทสอดคลองกบภารกจของหนวยงาน

จากการวเคราะหความสอดคลองระหวางแผนยทธศาสตรของหนวยงานตาง ๆ กบ“เปาประสงค”

และ “ตวชวด SDGs ในการพฒนาเมองยงยน” โดยพจารณาจากประเดนยทธศาสตรและตวชวดตามแผน

ยทธศาสตร พบวา ในภาพรวม ประเทศไทยมแผนยทธศาสตรในระดบนโยบายทรองรบ “เปาประสงค”

และ “ตวชวด” สวนใหญของ SDGs เพอการพฒนาเมองยงยน

แผนยทธศาสตรสวนหนงไดมการบรณาการ SDGs ในการจดท า และมความสอดคลองอยาง

ชดเจนทงดานเนอหาแผนและตวชวด อาท ยทธศาสตรดานโภชนาการ (เปาประสงค 2.1) ซงมเปาหมายใน

การขจดภาวะทพโภชนาการในกลมเดกวยเรยน และยทธศาสตรดานการพฒนาทอยอาศย (เปาประสงค 11.1)

ซงเนนครวเรอนผมรายไดนอยใหมทอยอาศยทเหมาะสม เปนตน

อยางไรกตาม แผนยทธศาสตรสวนหนงมความไมครอบคลมกบ SDGs โดยสามารถแบง

ออกเปน (1) ขาดการระบ “คณลกษณะ” SDGs อาท การเขาถงน าอปโภค (เปาประสงค 6.1) และการขนสง

สาธารณะ (เปาประสงค 11.2) ซงแผนยทธศาสตรเนนความส าคญของการเขาถงของผใชโดยการขยายการ

บรการ แตไมระบการเขาถงโดย “ราคาทซอหาได” เปนตน และ (2) ขาดการระบ “กลมเปาหมาย” SDGs

โดยเฉพาะการค านงถงและการพจารณาความตองการทจ าเพาะของกลมเปราะบาง อาท ดานสขาภบาล

(เปาประสงค 6.2) ซงยทธศาสตรไมไดระบ “การพฒนาโดยค านงถงความตองการของผหญง เดกผหญง และ

กลมเปราะบาง” หรอดานการลดผลกระทบจากภยพบต (เปาประสงค 11.5) ซงยทธศาสตรเนนชวยเหลอ

ผทอยในพนทเสยงภย แตไมไดระบ “การมงเปาปกปองคนจน” เปนตน

ในจ านวน 35 ตวชวด SDGs เพอการพฒนาเมองยงยนภายใตโครงการฯ น ตวชวดทพบแนว

ทางการด าเนนงานอยางชดเจนในแผนยทธศาสตรระดบนโยบายสวนใหญ ไดแก ความรวมมอภาครฐ-

เอกชน-ประชาสงคม (ตวชวดท 17.17.1) ซงเหนไดชดวาเปนแนวทางการด าเนนงานหลกของหนวยงานระดบ

นโยบายในประเทศไทยทสอดคลองกบวาระการพฒนาทยงยน สวนตวชวดทไมพบแนวทางการด าเนนงาน

เชงนโยบายอยางชดเจน ไดแก การประสานหลกสตรดานการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ในสถานศกษาระดบตาง ๆ (ตวชวดท 13.3.1) การสนบสนนการจางงานผดอยโอกาส (ตวชวดท 8.5.2) และ

สดสวนผหญงด ารงต าแหนงบรหาร (ตวชวดท 5.5.1)

-16-

บางยทธศาสตรระดบนโยบาย แมจะมความสอดคลองกบ SDGs แตไมเนนการด าเนนงานโดย

ทองถน เชน ดานการสงเสรมพลงงานทดแทน (เปาประสงค 7.1) ซงอาจท าใหบทบาทของทองถนในการรวม

ด าเนนงานเพอบรรล SDGs ในประเดนเหลานไมชดเจน

นอกจากผลการวเคราะหความสอดคลองกบแผนยทธศาสตรขางตน ประเดนทนาจะสงผลตอ

การด าเนนงานเพอการบรรล SDGs เพอการพฒนาเมองยงยน ทควรมการใหความส าคญมากขนในระดบ

นโยบาย ไดแก 1) การบรณาการการท างานระหวางหนวยงานทก าหนดไวเปนหนวยงานหลก และหนวยงาน

สนบสนน กบหนวยงานอน ๆ ทมแผนยทธศาสตรและแผนแมบทตาง ๆ ทเกยวของในการพฒนาเมองยงยน

(ซงจ าเปนตองมการวเคราะหถงการด าเนนงานทซอนทบ หนนเสรมกน และประเดนทยงไมครอบคลมหรอ

ยงคงมชองวาง) รวมถงแนวทางทชดเจนในการมสวนรวมของภาคสวนนอกภาครฐ 2) การพจารณาความ

สอดคลองและแนวทางการบรณาการกบแผนพฒนาระดบพนททเกยวของ อาท แผนพฒนาจงหวดและกลม

จงหวด และแผนพฒนาพนทเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ เปนตน และ 3) การพฒนาระบบการตดตามและ

ประเมนผลการด าเนนงาน SDGs ทมประสทธภาพ และมความสอดคลองกนทงในระดบหนวยงาน ระดบ

บรณาการระหวางหนวยงาน และระดบประเทศ

2.2 ผลวเคราะหความสอดคลองระหวางเปาหมายการพฒนาทยงยนเพอการ

พฒนาเมองยงยน กบแผนยทธศาสตรการพฒนาเมองระดบทองถน ในการวเคราะหความสอดคลองของ SDGs กบนโยบาย แผน และยทธศาสตรการพฒนาเมองในระดบ

ปฏบตการหรอระดบทองถน คณะผวจยท าการวเคราะหความสอดคลองระหวาง SDGs เพอการพฒนาเมอง

ยงยนกบกรอบพนธกจองคกรปกครองสวนทองถนของไทย14 และนโยบาย แผน และยทธศาสตรขององคกร

ปกครองสวนทองถน (อปท.) กลมตวอยางจ านวน 30 เทศบาล ซงแบงเปนประเภทเมองพาณชยกรรม เมอง

อตสาหกรรม และเมองทองเทยว โดยมขอคนพบทส าคญ ดงน

14 คณะผวจยไดน าขอเสนอตวชวด SDGs เมองยงยนแบงตามองคประกอบเมองยงยนมาเปรยบเทยบกบอ านาจหนาทของ

เทศบาล ตามพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 (แกไขเพมเตม พ.ศ.2543) ซงก าหนดหนาทของเทศบาลไวตามประเภท

ของเทศบาล แบงเปนเทศบาลต าบล (มาตรา 50) เทศบาลเมอง (มาตรา 53) และเทศบาลนคร (มาตรา 56) รวมถงอ านาจ

หนาทของเทศบาลตามพระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ.

2542 ซงก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ในมาตรา 16 ใหเทศบาล เมองพทยา

และองคการบรหารสวนต าบล มอ านาจหนาทในการจดระบบการบรการสาธารณะเพอประโยชนของประชาชนในทองถน

-17-

ในภาพรวม องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) มกรอบพนธกจประมาณรอยละ 70 ท

สอดคลองกบตวชวด SDGs เมองยงยน ซงในจ านวนน บางสวนสอดคลองกบพนธกจของอปท . ในปจจบน

โดยเฉพาะดานการจดการโครงสรางพนฐาน การจดการขยะมลฝอย และการรกษาวฒนธรรม -ภมปญญา

ทองถน และอกสวนหนง แมจะยงไมอยในกรอบพนธกจในปจจบน แตไดมการใหความส าคญและมแนวโนมจะ

ไดรบการถายโอนพนธกจเพมขน เชน ดานการจดการทอยอาศย การลดความเสยงภยพบต การพฒนาคณภาพ

ชวตกลมเปราะบาง และการสงเสรมการคาและการทองเทยว เปนตน

ในสวนของตวชวดประมาณรอยละ 30 ทยงไมอยในกรอบพนธกจปจจบนของอปท. หรอยงไมม

แนวโนมทจะไดรบความส าคญมากนกนน บางสวนเปนภารกจของหนวยงานสวนกลางทยงเปนการยากทจะ

ถายโอนให อปท.ได เชน ดานพลงงานทดแทน และการจดการขนสงสาธารณะ จงจ าเปนตองด าเนนการโดย

หนวยงานหลกและสนบสนนโดยอปท. และอาจด าเนนการโดยสรางความรวมมอ และนวตกรรมการจดการ

กบภาคพฒนาตาง ๆ ทงภาคเอกชน ชมชน และภาคประชาสงคมในทองถน บนฐานของการศกษาความ

เหมาะสมและความคมทน ทงเชงเทคนค เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม

ในการเปรยบเทยบความสอดคลองของกรอบพนธกจทเกยวของระหวางเทศบาลประเภทตาง ๆ

พบวา เทศบาลนคร และเทศบาลเมอง มกรอบพนธกจทมความเกยวของกบ SDGs มากกวาเทศบาลต าบล

(โดยไมพบความแตกตางมากนกระหวางเทศบาลนครและเทศบาลเมอง ) ซงจะสงผลใหมความพรอมมากกวา

ในการด าเนนงาน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยน อยางไรกตาม แมวาเทศบาลต าบลอาจมขอจ ากดดาน

ทรพยากรและขอบเขตพนธกจ ท าใหมโอกาสในการด าเนนการ SDGs เมองยงยนใหครอบคลมประเดนตาง ๆ

ไดยาก แตในเชงคณภาพ เทศบาลกลมตวอยางแสดงใหเหนวา สามารถด าเนนการตาม “หลกการวาระการ

พฒนาทยงยน” ในประเดนทเทศบาลใหความส าคญได ดงนน ในทางปฏบตอาจไมมความแตกตางในการ

ด าเนนงานตามหลกการวาระการพฒนาทยงยนระหวางอปท.ขนาดตาง ๆ

ในการวเคราะหความสอดคลองระหวาง SDGs เพอการพฒนาเมองยงยน กบยทธศาสตรของ

อปท. กลมตวอยางจ านวน 30 แหง แบงเปนกลมเมองพาณชยกรรม เมองอตสาหกรรม และเมองทองเทยว

พบวามอปท. ประมาณรอยละ 30 ทมนโยบาย แผน ยทธศาสตร ทมความสอดคลองกบ SDGs เมองยงยน

ชดเจน (ครอบคลมตวชวดมากกวารอยละ 75) กระจายอยทง 3 ประเภทเมอง และอกรอยละ 70 มนโยบาย

แผน ยทธศาสตร ทมความสอดคลองกบ SDGs เมองยงยนในบางสวน (หมายเหต: คณะผวจยพจารณาจาก

ความสอดคลองทปรากฏในนโยบาย แผน ยทธศาสตร และโครงการของอปท . จากแหลงขอมลทตยภมเปน

หลก โดยไมไดพจารณาผลการด าเนนงานตามตวชวด)

-18-

จากการพจารณาการด าเนนงาน 5 ดานตามกรอบการพฒนาเมองยงยน พบวา ดานทมความ

สอดคลองนอยทสด ไดแก ดานความเทาเทยม และดานทมความสอดคลองมากทสด ไดแก ดานโครงสราง

พนฐานเพอคณภาพชวต ซงสอดคลองกบพนธกจหลกของอปท.ตามกฎหมาย และหากพจารณารายตวชวด

ตวชวดทพบไดนอยในนโยบายและแผนของอปท.กลมตวอยาง 30 แหง คอ การเสรมสรางความสามารถใน

การปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (13.3.1 และ 13.3.2) (พบการใหความส าคญมากขนใน

กลมเทศบาลขนาดใหญ เชน เทศบาลนครนครสวรรค และเทศบาลนครอดรธาน) การบรการขนสงสาธารณะ

(11.2.1) การใชพลงงานทดแทน (7.2.1) สดสวนของผหญงด ารงต าแหนงบรหาร (5.5.1) การสนบสนนวถ

ชวตและการผลตทยงยน (12.5.1 และ 12.a.1) และความรวมมอภาครฐ-เอกชน และประชาสงคมใน

ทองถน (17.17.1)

เชนเดยวกบแผนในระดบนโยบาย เมอพจารณารายละเอยดของแผนและยทธศาสตรของ อปท.

พบวา แนวทางการด าเนนงานสวนใหญยงขาดความครอบคลมถง “คณลกษณะ” และการระบหรอให

ความส าคญเปนพเศษกบ “กลมเปาหมาย” SDGs อาท ยทธศาสตรดานการเตบโตทางเศรษฐกจของอปท.

สวนใหญยงมงสงเสรมอาชพและเพมรายไดแบบภาพรวม โดยยงเนนการสงเสรมกลมเปราะบางตาง ๆ หรอ

การสงเสรมวถการด าเนนชวตและการผลตทยงยนควบคกนไป ในขณะทยทธศาสตรดานความเทาเทยมสวน

ใหญเนนการชวยเหลอผดอยโอกาสจากการจดสวสดการเปนหลก โดยไมไดเนนการสรางความเทาเทยมดาน

รายไดจากการสรางโอกาสในการเขาถงทรพยากร เปนตน นอกจากนน การวางแผนและการด าเนนงานยง

เนนเฉพาะพนทในขอบเขตเทศบาล โดยไมใหความส าคญมากนกกบการประสานความเชอมโยงและความ

รวมมอกบพนทนอกเขต โดยเฉพาะพนทชนบท (Rural and urban interrelated areas) ซงไดรบ

ผลกระทบและ/หรอเปนตนทางของปญหาทมลกษณะขามเขตแดน (Transboundary issues) เชน ปญหา

หมอกควน และปญหาภยพบต แนวทางการด าเนนงานจงอาจไมสามารถสรางการเปลยนแปลงในการแกไข

ปญหาไดอยางยงยน

นอกจากตวชวด SDGs เมองยงยนตามกรอบโครงการ ยงพบการใหความส าคญของยทธศาสตร

ในประเดนพเศษตามลกษณะของเมอง เชน การจดการของเสยอนตราย และการเฝาระวงสารเคมของสถาน

ประกอบการรวไหล ในกรณเมองอตสาหกรรม เปนตน ซงชใหเหนความส าคญของการพฒนาตวชวดท

สอดคลองกบความตองการเฉพาะตามบรบทเมอง

-19-

2.3 บทเรยนจากปฏบตการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนในระดบทองถน รวมกบองคกรปกครองสวนทองถนและภาคพฒนา

ปฏบตการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนในระดบทองถน หรอ SDGs Localization ของ

โครงการ ฯ ไดด าเนนการรวมกบเมองกรณศกษา 3 เมอง จาก 30 เมองทไดท าการวเคราะหแผนยทธศาสตร

เปนตวแทนเมอง 3 ประเภท ไดแก

โดยปฏบตการขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยนในระดบทองถน เนนกระบวนการสรางความ

ตระหนก (Awareness raising) และสรางการสนบสนน (Advocacy) ในการประยกตใช SDGs เพอการพฒนา

เมองยงยนในระดบเมอง โดยการมสวนรวมของผบรหาร เจาหนาทของอปท. และภาคพฒนาเมองในทองถน

นน ๆ มเปาหมายในการน าความเหนของกลมตาง ๆ บนฐานวาระการพฒนาทยงยนผสานเขาในยทธศาสตร

ทองถน ซงจะเปนเครองมอส าคญในการขบเคลอน SDGs ในขนตอนของการน าไปปฏบต (Implementation)

และตดตามความกาวหนา (Monitoring) ในการด าเนนงานของทองถน15 (ภาพท 2-1) ผลลพธของปฏบตการ

ขบเคลอน SDGs รวมกบเมองกรณศกษา ประกอบดวย

- ความเขาใจ และการสนบสนนของผบรหาร เจาหนาทอปท.และภาคตอการประยกตใช SDGs เพอ

สนบสนนการพฒนาเมองยงยนในทองถน

- ผลการประเมนสถานการณเมองตามตวชวด SDGs เพอการพฒนาเมองยงยน เพอสนบสนน

กระบวนการวางแผนอยางมสวนรวม

- แผนในการน า SDGs ไปปฏบตในประเดนยทธศาสตรทภาคใหความส าคญทสอดคลองกบบรบทและ

ความตองการของทองถน จากความเหนของภาคสวนตาง ๆ (ภาพท 2-2, 2-3 และ 2-4)

15 ปฏบตการภายใตโครงการฯ เนนกระบวนการสรางความตระหนก และสรางการสนบสนน โดยมผลลพธส าคญเปนแผนการขบเคลอน SDGs ส าหรบเมอง และท าการวเคราะหแนวทางการบรณาการแผน SDGs ดงกลาวเขากบแผนพฒนาทองถน เพอใหอปท. และภาคสามารถน าไปด าเนนการในกระบวนการปฏบตและตดตามความกาวหนาตอไป

เมองพาณชยกรรม เทศบาลเมองสระบร

จงหวดสระบร

เมองอตสาหกรรม เทศบาลต าบลออมใหญ

จงหวดนครปฐม

เมองทองเทยว เทศบาลเมองแมฮองสอน

จงหวดแมฮองสอน

-20-

ภาพท 2-1 กระบวนการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนในระดบทองถน (SDGs Localization)

ทมา : ประยกตจาก Roadmap for Localizing The SDGs: Implementation and Monitoring at Subnational Level (The Global Taskforce of Local and Regional Governments, 2017)

ปฏบตการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนในระดบทองถน รวมกบองคกรปกครองสวนทองถน

และภาคพฒนาภายใตโครงการฯ มบทเรยนและขอคนพบทส าคญ ดงน

ยงคงพบความเขาใจคลาดเคลอน หรอความเขาใจไมตรงกนเกยวกบ SDGs ระหวางเจาหนาทจาก

สวนตาง ๆ ของอปท. และภาค ดงนน ขนตอนทส าคญทสดในปฏบตการขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมอง

ยงยนในระดบทองถน คอ การสรางความเขาใจเกยวกบ SDGs กบผบรหาร เจาหนาทอปท. และภาคพฒนา

โดยเฉพาะความเขาใจตอ “หลกการส าคญของวาระการพฒนาทยงยน” ไดแก ความเปนสากล การบรณา

การ การน าไปสการเปลยนแปลงระดบพนฐาน และการไมทงใครไวเบองหลง

สงทอปท.และภาคตองการการสนบสนนในการขบเคลอน SDGs ในระดบทองถน นอกจากความ

เขาใจเกยวกบ SDGs แลว ยงตองการการสนบสนนขอมลสถานการณด าเนนงาน SDGs ในระดบทองถน

และ โอกาสในการปรกษาหารอแนวทางการด าเนนงานระหวางอปท.และภาคพฒนาทงในและนอกเมอง

ตวชวดการพฒนาทยงยนเพอการพฒนาเมองยงยน ใน 5 มต 35 ตวชวดนน สามารถน ามา

ประยกตใชไดกบทง 3 ลกษณะเมอง เนองจากตวชวดเหลานเกยวของกบคณลกษณะของ “เมองยงยน”

ซงสามารถน ามาประยกตใชไดกบเมองลกษณะตาง ๆ ความแตกตางระหวางเทศบาลกรณตวอยางจะเหนได

ชดในขนตอนการก าหนดประเดนเปาหมาย ซงจะสะทอนประเดนทมล าดบความส าคญสงของแตละลกษณะ

เมอง ประเดนเปาหมายเหลานจงจ าเปนตองมขนตอนในการรวบรวมขอมลเชงลกทงขอมลตามตวชวด SDGs

และขอมลในบรบทและความเหนทองถน เพอการพฒนาแนวทางยทธศาสตร รวมถงตวชวดทเหมาะสมตอไป

ตดตาม

ความกาวหนา

(Monitoring)

น าไปปฏบต

(Implementation)

สรางการ

สนบสนน

(Advocacy)

สรางความ

ตระหนก

(Awareness

raising)

-21-

แมวา “ตวชวด” SDGs จะชวยใหสามารถประเมนผลภาพรวมของสถานการณการพฒนาทยงยน

ของเมอง และมความส าคญในการสรางขอมลฐานในมตตาง ๆ แตในขนตอนการพฒนาแนวทางยทธศาสตร

SDGs ของประเดนเปาหมาย สงส าคญคอ การเนนแนวทางในการบรรล “เปาประสงค” ทสอดคลองกบ

หลกการวาระการพฒนาทยงยน และบรบทของทองถน

การระบประเดนเปาหมายทเมองใหความส าคญอาจมเพยง 3-4 ประเดนยทธศาสตร แตแนวทาง

การด าเนนงานจะค านงถงความเชอมโยงเสมอ จงสามารถด าเนนงานใหบรรลหลายเปาหมายพรอมกน หรอ

เชอมโยงไปยงเปาหมายอน ๆ ภายใตยทธศาสตรอน ๆ ได

การประสาน SDGs เขากบกระบวนการวางแผนพฒนาทองถน ผานหลกการ เปาหมาย

เปาประสงค และตวชวดทมการบรณาการ ท าใหเกดการเปลยนแปลงในความครอบคลมและความชดเจน

ของ “ประเดน” และ “กลมเปาหมาย” โดยกระบวนการวางแผนทประสาน SDGs จะเปลยนแปลงแนวทาง

และกลไกการด าเนนงาน (Means of Implementation) และเปลยนแปลงผลลพธ (Outputs) ในทายทสด

แนวทางและกลไกการด าเนนงานทเปลยนไปทเหนไดอยางชดเจนจากเมองกรณศกษา ไดแก

1) การมภาคทกวางขน (Partnership) เชน ความรวมมอระหวางภาคเอกชนผประกอบการ เทศบาล และ

ชมชนในการลดของเสยอตสาหกรรม หรอการรวมสรางพนทสาธารณะในพนทหนวยงานตาง ๆ ในเมองพาณช

ยกรรมทมพนทจ ากด 2) เนนการเสรมสรางความสามารถของกลมเปาหมายทชดเจนมากขน (Capacity

building) เชน การพฒนาศกยภาพและการมสวนรวมของแรงงานขามชาตในประเดนการจดการขยะ หรอการ

สงเสรมความสามารถของผสงอาย แทนการจดการสวสดการ 3) ใชแนวทางบนฐานขอมล เทคโนโลยและ

นวตกรรมการจดการตาง ๆ มากขน (Technology and innovation) เชน การใชเทคโนโลยการเฝาระวง

และปองกนกลมเสยงจากมลพษ หรอการใชเทคโนโลยสารสนเทศในการสนบสนนความปลอดภยและ

การศกษา เพอลดปญหาความล าบากในการเขาถงพนท และ 4) มแนวทางการรวบรวมงบประมาณและ

แหลงทนทหลากหลายและโดยการมสวนรวมของภาคทมากขน (Financing for development) เชน การ

ระดมทนจากเอกชนดานการศกษา การมสวนรวมของนกทองเทยวในการสนบสนนงบประมาณการจดการ

ทองเทยวอยางยงยน เปนตน

กระบวนการ Localizing SDGs สามารถประสานเขากบกระบวนการวางแผนพฒนาเมอง

ทอปท. มอย ซงมกระบวนการและหลกการรองรบอยแลว ทงการมสวนรวมและกระบวนการรบฟงความ

คดเหนเพอการวางแผนพฒนาทองถน

-22-

ในภาพรวมพบวาผบรหาร เจาหนาทเทศบาล และภาคพฒนาเหนดวยกบการใช SDGs เปน

เครองมอในการวางแผน การด าเนนงาน และการตดตามผลการด าเนนงานของเทศบาล โดยประโยชนทชดเจน

ไดแก 1) การรวบรวมขอมลและประเมนผลโครงการและกจกรรมตาง ๆ ของเทศบาลอยางเปนระบบ และ

มองเหนความเชอมโยงสเปาหมายการพฒนาเมองอยางยงยน และ 2) ชวยระบสงทควรค านงถงหรอควร

ปรบปรงเพอใหเกดการพฒนาทยงยน นอกจากนน ผบรหารและเจาหนาททง 3 เมองกรณศกษา ยงเหนความ

เปนไปไดในการน า SDGs มาประยกตใชในยทธศาสตรการพฒนาเมองดานตาง ๆ ทมอย เ พอใหเกดการ

บรณาการแผนงานและโครงการของสวนงานตาง ๆ ในเทศบาล รวมถงการประสานความรวมมอกบหนวยงาน

และภาคพฒนาเมองอน ๆ โดยอาจท าเปนแผนระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว และในทางกลบกน

เทศบาลและภาคสามารถรวมพฒนาตวชวดตามภมสงแวดลอมและภมสงคมของแตละเมอง เพอใหเครองมอ

SDGs นเปนประโยชนสงสดในการน าไปสการพฒนาทยงยนทแตละเมองตองการ

-23-

ภาพท 2-2 การขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยน เทศบาลต าบลออมใหญ จงหวดนครปฐม

-24-

ภาพท 2-3 การขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยน เทศบาลเมองสระบร จงหวดสระบร

-25-

ภาพท 2-4 การขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยน เทศบาลเมองแมฮองสอน จงหวดแมฮองสอน

-26-

2.4 โอกาสและความทาทายในการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยน โดยองคกรปกครองสวนทองถนและภาคเพอการพฒนาเมองยงยน

จากขอคนพบดงกลาว สามารถสรปโอกาสและความทาทายของการขบเคลอน SDGs ในระดบ

นโยบายและระดบทองถน ไดดงตารางท 2-1

ตารางท 2-1 โอกาสและความทาทายในการขบเคลอน SDGs เพอพฒนาเมองยงยน

โอกาส ความทาทาย

ระดบนโยบาย - ในภาพรวม ประเทศไทยมแผนยทธศาสตรในระดบนโยบาย

ทรองรบ “เปาประสงค” และ “ตวชวด” SDGs สวนใหญเพอการพฒนาเมองยงยน

- แผนยทธศาสตรสวนหนงมการบรณาการ SDGs โดยมความสอดคลองชดเจน ทงดานเนอหาแผนและตวชวด

- ตวชวดท 17.17.1 ความรวมมอภาครฐ-เอกชน-ประชาสงคม เปนแนวทางการด าเนนงานทพบชดเจนในแผนยทธศาสตรระดบนโยบายสวนใหญทสอดคลองกบวาระการพฒนาทยงยน

- มการมอบหมายหนวยงานหลกและหนวยงานสนบสนนในการด าเนนงาน SDGs ในเปาหมายตาง ๆ

- มระบบตดตามประเมนผลการด าเนนงาน SDGs ในระดบ ประเทศ

- แผนยทธศาสตรสวนหนงมความไมครอบคลม

SDGs โดยขาดการระบ “คณลกษณะ” และ “กลมเปาหมาย”

- บางยทธศาสตรระดบนโยบาย ไมเนน หรอไมสนบสนนการด าเนนงานโดยทองถน

- ขาดการบรณาการการท างานระหวางหนวยงานทก าหนดไวเปนหนวยงานหลกกบหนวยงานอน ๆ ทมแผนยทธศาสตรทเกยวของในการพฒนาเมองยงยน รวมถงการมสวนรวมของภาคสวนอนนอกภาครฐ

- ขาดระบบการตดตามประเมนผลการด าเนนงาน SDGs ทมประสทธภาพ และสอดคลองกนในระดบหนวยงาน ระดบบรณาการระหวางหนวยงาน และระดบประเทศ

ระดบทองถน - ในภาพรวม อปท. มกรอบพนธกจประมาณรอยละ 70 ท

สอดคลองกบตวชวด SDGs เมองยงยน - เทศบาลนคร และเทศบาลเมอง มกรอบพนธกจทมความ

เกยวของกบ SDGs มากกวาเทศบาลต าบล อยางไรกตาม ในเชงคณภาพ แตละเทศบาลสามารถด าเนนการตามหลกการวาระการพฒนาทยงยนในประเดนทเมองใหความส าคญ จงไมมความแตกตางในทางปฏบตระหวางอปท.ขนาดตาง ๆ

- ยงคงมความเขาใจคลาดเคลอนเกยวกบ

SDGs ระหวางเจาหนาทจากสวนงานตาง ๆ ของอปท. และภาค เชน เปนการด าเนนงานในความรบผดชอบของกองทเกยวกบฝายสงแวดลอมเปนหลก เปนการด าเนนงานเพอบรรลตวชวด เปนตน

- อปท. ขาดขอมลสถานการณการด าเนนงานตาม SDGs และโอกาสในการหารอ

-27-

โอกาส ความทาทาย

- อปท.กลมตวอยางรอยละ 30 มนโยบายและยทธศาสตร สอดคลองกบ SDGs เมองยงยนชดเจน กระจายอยทง 3 ประเภทเมอง และรอยละ 70 มความสอดคลองในบางประเดน

- ผบรหาร เจาหนาท และภาคในเมองกรณศกษาสวนหนง มแนวคดหรอแนวทางตอการพฒนา หรอการด าเนนงานในปจจบนทสอดคลองกบหลกการส าคญของ SDGs

- ในภาพรวม ผบรหาร เจาหนาทเทศบาล และภาคเหนดวยกบการใช SDGs เปนเครองมอในการวางแผน การด าเนนงาน และการตดตามผลการด าเนนงานของเทศบาล

- กระบวนการ Localizing SDGs สามารถประสานเขากบกระบวนการวางแผนพฒนาเมองทอปท. มอย ซงมกระบวนการและหลกการรองรบ ทงการมสวนรวมและกระบวนการรบฟงความคดเหน

การด าเนนงานรวมกบภาคตาง ๆ ทงในและนอกเมอง

- อปท. สวนใหญยงคงเนนมตดานการจดการโครงสรางพนฐาน ในขณะทใหความส าคญนอยกบมตดานการสงเสรมความเทาเทยม

- ในรายละเอยดของแผนและยทธศาสตรของ อปท. พบวา แนวทางการด าเนนงานสวนใหญยงขาดความครอบคลมถง “คณลกษณะ” และ “กลมเปาหมาย” SDGs หรอการค านงถงความตองการเฉพาะของกลมเปราะบางตาง ๆ

- การวางแผนยงเนนเฉพาะขอบเขตเทศบาล โดยไมใหความส าคญมากนกกบการประสานความเชอมโยงและความรวมมอกบพนทโดยรอบ

3. ขอเสนอเชงนโยบำย แนวทำงขบเคลอนเปำหมำย กำรพฒนำทยงยน โดยองคกรปกครองสวนทองถน และภำคเพอกำรพฒนำเมองยงยนในประเทศ

-28-

3. ขอเสนอเชงนโยบายแนวทางขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนโดยองคกรปกครองสวนทองถนและภาค

เพอการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย

จากขอคนพบ และขอสรปโอกาสและความทาทายตอการการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยน

โดยองคกรปกครองสวนทองถนและภาคเพอการพฒนาเมองยงยน ทงในระดบนโยบายและระดบทองถน

ดงกลาว คณะผวจยมขอเสนอเชงนโยบายตอแนวทางการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนโดยองคกร

ปกครองสวนทองถนและภาคเพอการพฒนาเมองยงยนส าหรบประเทศไทย แบงเปนขอเสนอระดบนโยบาย

และระดบปฏบตการในทองถน ดงน

3.1 ขอเสนอเชงนโยบายตอแนวทางการขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยนในระดบนโยบาย

การขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยน ควรเนนการบรณาการหนวยงานและแผน

ยทธศาสตรบนฐานประเดน “การพฒนาเมองยงยน” เปนหลก ซงการด าเนนงานตามกรอบการพฒนาเมองยงยนนน

สามารถแสดงใหเหนความเกยวของของเปาหมายและหนวยงานตาง ๆ ทตางจากการด าเนนงานแบบแยกสวน ทให

ความส าคญกบเปาหมายใดเปาหมายหนง และมเพยงหนวยงานหลกรบผดชอบแตละเปาหมายโดยเฉพาะ (ภาพท 3-1)

ภาพท 3-1 SDGs บนฐานประเดน “การพฒนาเมองยงยน”

การพฒนา เมองยงยน

โครงสรางพนฐานเพอคณภาพชวต

การเตบโตและประสทธภาพ เชงนเวศเศรษฐกจ

ความยงยนของสงแวดลอม

ธรรมาภบาลการบรหาร จดการเมอง

ความเทาเทยม

-29-

นอกจากนน ควรท าการวเคราะหการด าเนนงานทซอนทบ หนนเสรมกน และประเดนทยง

ไมครอบคลมหรอยงคงมชองวางระหวางหนวยงานทเกยวของในแตละมตเมองยงยน เพอสงเสรมการบรณา

การการท างานระหวางหนวยงานทก าหนดไวเปนหนวยงานหลก หนวยงานสนบสนน และหนวยงานอน ๆ

ทมแผนยทธศาสตรและแผนแมบทตาง ๆ ทเกยวของในการพฒนาเมองยงยน รวมถงการสงเสรมมสวนรวม

ของภาคสวนนอกภาครฐ

แผนยทธศาสตรระดบนโยบายควรพจารณาระบ “คณลกษณะ” และ “กลมเปาหมาย” SDGs ใหม

ความชดเจนมากขน อาท การเขาถงบรการของรฐในราคาทเหมาะสม และความครอบคลมความตองการเฉพาะของ

กลมเปราะบาง เปนตน นอกจากนน แผนยทธศาสตรในระดบนโยบายควรม “การวเคราะหกลมเปราะบาง” ในแต

ละประเดนยทธศาสตรใหเปนกลมเปาหมายหลกของแผน เพอใหแนใจวาแผนยทธศาสตรมความครอบคลม และเกด

การสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนโดยเฉพาะกลมเปราะบาง (ซงแตกตางกนไปในแตละประเดนยทธศาสตร

เชน ผสงอาย เดก ผพการ แรงงานขามชาต คนไรบาน ผไมมรายได ผมรายไดนอย) ในการด าเนนการเพอใหบรรลตาม

เปาหมายการพฒนาทยงยนตงแตขนตอนการวางแผน การด าเนนงาน และการตดตามประเมนผล

แผนยทธศาสตรระดบนโยบาย และแผนแมบทตาง ๆ ควรใหความส าคญกบนโยบายเชงรกหรอเชง

ปองกนในการด าเนนการเพอใหบรรล SDGs เมองยงยนมากขน เชน ในดานการลดการสญเสยจากภยพบต ควรให

ความส าคญกบการสรางความยดหยนใหกบเมอง และการบรณาการการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศใน

หลกสตร หรอดานการเตบโตทางเศรษฐกจ ควรใหความส าคญกบการจางงานผดอยโอกาสควบคกนไป เปนตน

ควรมความยดหยนในการถายทอดแผนยทธศาสตรระดบนโยบายลงสการขบเคลอนระดบพนท ทง

แผนพฒนาจงหวดและกลมจงหวด แผนพฒนาพนทเฉพาะ รวมถงแผนพฒนาทองถน อาท การค านงถงบรบทของ

พนทในแนวทางการด าเนนงาน การสามารถพจารณาปรบเปลยนตวชวดทมความเหมาะสมกบพนท โดยยง

สามารถตอบสนองเปาประสงคทตองการของแผนและยทธศาสตรตาง ๆ ทวางไว เปนตน

กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน ซงมพนธกจในการประสานและสนบสนนการบรหาร

จดการ และการใหบรการสาธารณะของอปท. สามารถสงเสรมการขบเคลอน SDGs ในระดบเมองโดยรวมกบ

ส านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ใน (1) การพฒนา “กรอบการด าเนนการวางแผน

พฒนาทองถนโดยการประยกตใชหลกการวาระการพฒนาทยงยน” หรอบรณาการหลกการ เปาประสงค

และตวชวด SDGs เพอการพฒนาเมองยงยนในการก าหนดแนวทาง และตวชวดเพอเปนมาตรฐานการ

ด าเนนงานของอปท. (2) สนบสนนใหพนธกจของอปท. ครอบคลมและมความชดเจนดานคณลกษณะท

สอดคลองกบ SDGs เชน การใหความส าคญกบความครอบคลมทางเพศ อาย และ ความบกพรองทางรางกาย

-30-

เปนตน ซงจะชวยใหทองถนสามารถด าเนนการไปสการบรรลเปาประสงคและเปาหมาย SDGs ในระดบตาง ๆ

ตอไป และ (3) สนบสนนการถายโอนภารกจทสอดคลองกบมตการพฒนาเมองยงยนท อปท. ควรจะม

บทบาทหลกมากขน เชน ดานการสรางความตระหนกดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และการ

สนบสนนวถชวต การผลต และบรโภคทยงยน เปนตน

หนวยงานอน ๆ ในระดบนโยบาย สามารถสงเสรมการขบเคลอน SDGs ในระดบเมองเชนกน

โดยเฉพาะ (1) การสนบสนนอปท. เกยวกบขอมลฐานในระดบจงหวดและระดบทองถน และ (2) การ

สนบสนนแนวทางการด าเนนงานตามหลกการวาระการพฒนาทยงยนในมตการพฒนาเมองยงยนตาง ๆ

ทงทางเทคนค และทรพยากร อาท ดานการสาธารณสข การศกษา และการสงเสรมอตสาหกรรมทเปนมตร

กบสงแวดลอม เปนตน

พฒนาระบบการตดตามและประเมนผลการด าเนนงาน SDGs ทมประสทธภาพ และมความ

สอดคลองกนทงในระดบหนวยงาน ระดบบรณาการระหวางหนวยงาน และระดบประเทศ ซงควรเปนรปแบบ

การตดตามประเมนผลทเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยเขามามสวนรวมผานกระบวนการรบฟงความคดเหน

ตรวจสอบ และรบทราบขอมลอยางเสมอภาค และสามารถสะทอนความกาวหนาการด าเนนงานของหลายๆ

ทองถน ทสงผลตอการบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยนของประเทศเพอสนบสนนการตดสนใจตอไป

3.2 ขอเสนอเชงนโยบายตอแนวทางการขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมอง

ยงยนในระดบทองถน

คณะผวจยมขอเสนอตอ “กระบวนการขบเคลอน SDGs เพอพฒนาเมองยงยนในระดบทองถน”

ดงภาพท 3-2 และมขอเสนอแนะในแตละขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 การสรางความตระหนก (Awareness raising) ประกอบไปดวย (1) การสรางความเขาใจ

เกยวกบ SDGs กบผบรหาร เจาหนาท และภาคพฒนาในทองถน (2) การรวบรวมประเมนผลขอมล “ตวชวด

SDGs เมองยงยน” เพอจดท าขอมลฐานส าหรบเมองในมตตาง ๆ (3) การรวมวเคราะหสถานการณจากขอมล

และหารอประเดนการพฒนาทภาคใหความสนใจ และ (4) การรวมระบประเดนเปาหมายและจดล าดบ

ความส าคญ ในบรบทและความตองการของทองถน

-31-

การสรางความเขาใจเกยวกบ SDGs กบผบรหาร เจาหนาท อปท. และภาคพฒนา เปนขนตอนท

ส าคญทสดในปฏบตการขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยนในระดบทองถน โดยเฉพาะความเขาใจตอ

“หลกการส าคญของวาระการพฒนาทยงยน” ไดแก ความเปนสากล การบรณาการ การน าไปสการ

เปลยนแปลงระดบพนฐาน และการไมทงใครไวเบองหลง และควรมกระบวนการชแจงสรางความเขาใจท

ถกตองเกยวกบ SDGs ในการเปนเครองมอสนบสนนการวางแผน ด าเนนการ และตดตามผลการพฒนาเมอง

ไปสการพฒนาทยงยน ซงแตละภาคสวนอาจเหนไมตรงกนในชวงแรกของการหารอแลกเปลยน

ภาพท 3-2 ขอเสนอตอกระบวนการขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยนในระดบทองถน

(1) สรางความเขาใจเกยวกบ SDGs กบผบรหาร เจาหนาท และภาคพฒนาในทองถน

(2) รวบรวมประเมนผลขอมล “ตวชวด SDGs เมองยงยน” เพอจดท าขอมลฐานส าหรบเมองในมตตาง ๆ

(4) รวมระบประเดนเปาหมายและจดล าดบความส าคญ ในบรบทและความตองการของทองถน

(5) รวมพฒนาแนวทางยทธศาสตร SDGs ของประเดนเปาหมาย โดยเนนการบรรล “เปาประสงค” ทสอดคลองกบ “หลกการวาระการพฒนาทยงยน” และ “บรบททองถน”

สราง

ความ

ตระห

นก (a

ware

ness

raisi

ng)

ประย

กตใช

(Ad

apta

tion)

(6) รวมพฒนาตวชวดทเหมาะสมกบทองถน ทตดตามความกาวหนาเปาประสงคได

ด าเน

นงาน

(Im

plem

enta

tion)

ตด

ตามป

ระเม

นผล

(Mon

itorin

g)

(3) เทศบาลและภาครวมวเคราะหสถานการณจากขอมล และหารอประเดนการพฒนาทภาคใหความสนใจ

(7) วเคราะหการบรณาการแนวทางยทธศาสตร SDGs กบแผนพฒนาเมอง และแผนอน ๆ

(8) ขบเคลอนการด าเนนงานโดยอปท. และภาคพฒนา และตดตามผลส าเรจตามตวชวด

(9) ตดตามประเมนผลโดยระบบสารสนเทศเพอการบรหาร เพอสนบสนนการด าเนนงานในระยะตอไป

-32-

กระบวนการรวบรวมประเมนผลขอมล การวเคราะหสถานการณ และการระบประเดนเปาหมาย

ควรใหความส าคญกบบรบทและความตองการของทองถน โดยเนนการประสานความเหนและขอมลจากภาค

พฒนาในทองถน เมอมการระบประเดนเปาหมาย ภาคควรรวมกนใหความเหนตอ “สาเหต” และ “พนท

เปาหมาย” เพอสะทอนความคดเหนและสถานการณทแทจรงในทองถน และควรรวมกน “วเคราะหกลม

เปราะบาง” ซงมความแตกตางกนไปในแตละประเดนยทธศาสตร ใหเปนกลมเปาหมายหลก เพอใหแนใจวา

กระบวนการขบเคลอน SDGs มความครอบคลม และสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนโดยเฉพาะกลม

เปราะบางของทองถน

ขนตอนท 2 การประยกตใช (Adaptation) ประกอบไปดวย (5) การพฒนาแนวทางยทธศาสตร SDGs ของ

ประเดนเปาหมาย (6) การพฒนาตวชวดทเหมาะสมกบทองถน และ (7) การวเคราะหแนวทางการบรณาการ

แนวทางยทธศาสตร SDGs กบแผนพฒนาเมอง และแผนของหนวยงานอน ๆ

กระบวนการพฒนาแนวทางยทธศาสตร SDGs ของประเดนเปาหมายของเมอง เนนการบรรล

“เปาประสงค” และแนวทางทสอดคลองกบ “หลกการวาระการพฒนาทยงยน” และ “บรบททองถน”

โดยการประยกตใช SDGs ในการพฒนาแนวทางการด าเนนงานสามารถท าไดโดย:

- พจารณา “เปาประสงค” ทเกยวของกบประเดนเปาหมาย ซงจะชวยแนะแนวทางและระบ

สงทควรค านงถงเพอใหเกดการพฒนาทยงยนตามหลกการของวาระการพฒนาทยงยน โดยเฉพาะ

ความครอบคลมใน “คณลกษณะ” และ “กลมเปาหมาย” SDGs ใหมความชดเจนมากขน

- พจารณาบรบทของทองถน รวมถงความทาทายและโอกาสตาง ๆ ในการก าหนดแนวทาง

ด าเนนงาน และความเปนไปไดในบทบาทของภาคพฒนาตาง ๆ ในการรวมด าเนนการ

- พจารณาแนวทางการด าเนนงานทสามารถบรณาการกบกลไกทมอย และสามารถบรรลหลาย

เปาหมายพรอมกน

การประสาน SDGs เขากบกระบวนการวางแผนพฒนาทองถน ผานหลกการ เปาหมาย

เปาประสงค และตวชวดทมการบรณาการ ท าใหเกดการเปลยนแปลงในความครอบคลมและความชดเจนของ

“ประเดน” และ “กลมเปาหมาย” โดยกระบวนการวางแผนทประสาน SDGs จะท าใหเกดการเปลยนแปลง

แนวทางและกลไกการด าเนนงาน และน าสการเปลยนแปลงผลลพธ โดยพบวากระบวนการดงกลาวจะท าให

เกดแนวทางการด าเนนงานตอประเดนเปาหมายท: 1) มการสรางภาครวมด าเนนงานทกวางขน ซงรวมทง

ภาคในและนอกอปท . (Partnership) 2) เสรมสรางความสามารถของกลมเปาหมายทชดเจนมากข น

(Capacity building) โดยเฉพาะความครอบคลมตอกลมเปราะบางในประเดนเปาหมายนน ๆ

-33-

3) ใชแนวทางบนฐานขอมล เทคโนโลย และนวตกรรมการจดการมากขน (Technology and innovation)

และ 4) มแหลงงบประมาณและแหลงทนทหลากหลายและโดยการมสวนรวมของภาคทมากขน (Financing

for development) (ภาพท 3-3)

ภาพท 3-3 กระบวนการและผลลพธของการบรณาการ SDGs และบรบททองถนในการพฒนา

แนวทางการด าเนนงานในประเดนเปาหมายของเมอง

แนวทางการด าเนนงานในประเดนเปาหมาย ทบรณาการ SDGs และบรบททองถน

พจารณาคณลกษณะ และ กลมเปาหมาย SDGs ใน

เปาประสงคทเกยวของกบประเดนเปาหมาย

พจารณาความ

ทาทายและโอกาส

ตาง ๆ ในบรบท

ของทองถน

พจารณาแนวทาง

ทสามารถบรณา

การกบกลไก และ

เปาหมายอน ๆ

ของเมอง

กระบวนการ

ผลผลต

ผลลพธ

ภาครวมด าเนนงานทกวางขน ซงรวมทงภาคในและนอกอปท.

(Partnership)

การเสรมสรางความสามารถของกลมเปราะบางทชดเจนมากขน

(Capacity building)

ใชแนวทางบนฐานขอมล เทคโนโลย และนวตกรรม

การจดการมากขน (Technology and innovation)

มแหลงงบประมาณทหลากหลายและโดยการมสวนรวม

ของภาคทมากขน (Financing for development)

-34-

ภาคพฒนาควรรวมกนก าหนดตวช วดในการขบเคลอน SDGs ทเหมาะกบการตดตาม

การด าเนนงานในบรบททองถน และสามารถตดตามความกาวหนาเปาประสงคได

แผนขบเคลอน SDGs ในประเดนเปาหมายของทองถน อาจมการบรณาการรวมกบกระบวนการ

วางแผนพฒนาทองถน หรอน าไปบรณาการกบแผนพฒนาทองถนซงมยทธศาสตรใกลเคยงกน และวเคราะห

ความสอดคลองกบแผนของหนวยงานอน ๆ เพอตรวจสอบแนวทางการสนบสนนทองถนในการน าไปปฏบต

ขนตอนท 3 การด าเนนงาน (Implementation) ประกอบไปดวย (8) การขบเคลอนการด าเนนงานโดย

อปท. และภาคพฒนา และตดตามผลส าเรจตามตวชวด

การขบเคลอน SDGs สามารถด าเนนการผานแผนพฒนาทองถนซงไดบรณาการแนวทางการ

ด าเนนงานตามหลกการวาระการพฒนาทยงยน และโดยความรวมมอกบภาคพฒนาทงภาครฐ ภาคเอกชน

ชมชนและประชาชน รวมถงความรวมมอกบอปท.ขางเคยง

ขนตอนท 4 การตดตามประเมนผล (Monitoring) ประกอบไปดวย (9) การตดตามประเมนผลโดยระบบ

สารสนเทศเพอการบรหาร เพอสนบสนนการด าเนนงานในระยะตอไป

การตดตามประเมนผลตามตวชวด SDGs ของทองถนทไดรวมกนก าหนด และเพอใหการ

ด าเนนงานเปนไปอยางมระบบ ควรมการบรณาการขอมลการด าเนนงานเขากบระบบสารสนเทศเพอการ

บรหาร และระบบสารสนเทศภมศาสตร ของอปท. ส าหรบการสนบสนนการตดสนใจการด าเนนงาน

ผลของการตดตามประเมนผล จะท าใหไดขอมลฐานตามตวชวด SDGs ส าหรบเมองในมต

ตาง ๆ ทเปนปจจบน และสามารถน าไปสอสารกบภาคพฒนาและผมสวนไดสวนเสยเพอรวมกนปรบปรง

แนวทางการด าเนนงานเพอการบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยนในระยะตอไป

-35-

กลาวโดยสรป จากการสงเคราะหผลการวจยแนวทางการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยน

(Sustainable Development Goals: SDGs) โดยองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) และภาคเพอการพฒนา

เมองยงยน คณะผวจยพบวา เมองทกประเภทและทกขนาดสามารถบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยนได โดย

การเนนด าเนนงานใน “ประเดนเปาหมาย” ทมความส าคญในบรบทของเมอง และเนนการด าเนนงานโดย

“พจารณาความเชอมโยงระหวางเปาหมาย” หรอการมงบรรลหลายเปาหมายพรอมกน ซงประเดนเปาหมาย

และแนวทางการด าเนนงานนจะมความแตกตางกนไปตามบรบท หรอประเภทเมองอตสาหกรรม เมองพาณชกรรม

และเมองทองเทยว ซงสงผลตอประเภทและบทบาทของภาคพฒนาทแตกตางกน

นอกจากนน ยงพบวาเมองทกเมองมกระบวนการวางแผนพฒนาทสอดคลองรองรบกระบวนการ

ขบเคลอน SDGs อยแลว รวมถงพบวามผบรหาร เจาหนาทอปท. และภาคพฒนาทมแนวคดการด าเนนงานตาม

หลกการ SDGs ในหลายเมอง อยางไรกตาม ขอจ ากดส าคญในการขบเคลอน SDGs ในระดบทองถนทพบ คอ

การขาดความเขาใจทตรงกนในหลกการวาระการพฒนาทยงยน การขาดขอมลสถานการณ SDGs ในระดบ

ทองถนเพอใชสนบสนนการวางแผน และการขาดโอกาสในการปรกษาหารอแนวทางการด าเนนงานระหวาง

อปท.และภาคพฒนาทงในและนอกเมอง

การขบเคลอนการด าเนนงาน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยนในระดบทองถน หรอ Localizing

SDGs จงควรเนนการสรางความเขาใจ และการประสาน SDGs เขากบบรบททองถน หรอการใช SDGs เปน

เครองมอในกระบวนการวางแผนพฒนาทเมองมอย โดยเนนความครอบคลมของคณลกษณะทสราง

การพฒนาทยงยน และความครอบคลมของกลมเปราะบาง รวมถงการสรางโอกาสในการปรกษาหารอแนว

ทางการด าเนนงานระหวางอปท. และภาค ซงจะกอใหเกดผลลพธในแนวทางและกลไกการด าเนนงานการ

พฒนาทยงยนทสอดคลองกบบรบท การขบเคลอน SDGs เพอการพฒนาเมองยงยนในระดบทองถน จงเปน

กระบวนการในการบรณาการความคดเหนตอสถานการณ และการสรางแนวทางในการแกปญหาและ

พฒนารวมกนบนฐานหลกการการพฒนาทยงยน และความคดรเรมของภาค เพอให SDGs ตอบสนองตอ

ทองถน และน าไปสการพฒนาทยงยนทงส าหรบเมอง และประเทศ

ภำคผนวก ตำรำงตวชวดและคำเปำหมำย SDG

เพอกำรพฒนำเมองยงยน

องคประกอบ เปาประสงค ขอเสนอตวชวด SDGs เมองยงยนเมองท าไดด ตอ

ยอดตอไดเมองมศกยภาพ

บรรล SDGเมองยงไมได

ด าเนนการ SDGเปาหมาย ป

2573เกณฑมาตรฐาน/วธการวดผล ทมาของขอมลส าหรบเทศบาล

2.1 ยตความหวโหยและสรางหลกประกนใหทกคนโดยเฉพาะ ทยากจนและอยในภาวะเปราะบางอนรวมถงทารก ไดเขาถงอาหาร ทปลอดภย มโภชนาการ และเพยงพอตลอดทงป ภายในป 2573

2.1.1 รอยละของประชากรในทองถนทมภาวะทพโภชนาการ ตอจ านวนประชากรทงหมด จ าแนกตามชวงอาย (ภาวะทพโภชนาการ: อวน เตย ผอม โดยเฉพาะเดก 0-5 ป และ 6-14 ป) < 20 % 20-25% > 25 % 0%

Prevalence of undernourishment (% population) กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (อางอง : สถานการณประเทศ 25% / สถานการณโลก 23% : FAO 2019)

ส านกงานการปฐมศกษา / ส านกงานสาธารณสขจงหวด

4.1 สรางหลกประกนวาเดกชายและเดกหญงทกคนส าเรจการศกษาระดบประถมศกษาและมธยมศกษาทมคณภาพ เทาเทยม และไมมคาใชจาย นาไปสผลลพธทางการเรยนทมประสทธผล ภายในป 2573

4.1.1 รอยละของเดกและเยาวชนในทองถน ในระดบชน ป.6 และ ม.3 ตอจ านวนเดกและเยาวชนทงหมด ทมความสามารถตามเกณฑขนต าเปนอยางนอย ใน (1) ดานการอาน และ (2) ดานคณตศาสตร

> 95 % 90 - 95% < 90 % 100%

จปฐ. = คนอาย15-60 ป เตม อาน เขยนภาษาไทย และคดเลขอยางงายไดทกคน (อางอง : คาเปาหมาย จปฐ. กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย / สถานการณประเทศ 90-95% กระทรวงศกษาธการ )

ส านกงานสถตจงหวด

6.1 บรรลเปาหมายการใหทกคนเขาถงน าดมทปลอดภยและมราคาทสามารถซอหาได ภายในป 2573

6.1.1 รอยละของของครวเรอนในทองถนทไดรบบรการน าดมทปลอดภย และมราคาทสามารถซอหาได ตอจ านวนครวเรอนทงหมด (ปรมาณน าดมทปลอดภยขนต า 5 ลตร/คน/วน) > 99 % 99 - 95% < 95 % 100%

Population using at least basic drinking water services (%) / Population using safely managed water services (%) (อางอง : คาเปาหมาย จปฐ. กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย)

ส านกงานสถตจงหวด/การประปาสวนภมภาค

6.2 บรรลเปาหมายการใหทกคนเขาถงสขอนามยทพอเพยงและเปนธรรมและยตการขบถายในทโลง โดยใหความสนใจเปนพเศษตอความตองการของผหญง เดกหญงและกลมทอยใตสถานการณ ทเปราะบาง ภายในป 2573

6.2.1 รอยละของครวเรอนในทองถนทมสวมทถกสขลกษณะ ตอจ านวนครวเรอนทงหมด โดยเฉพาะครวเรอนทอยในสถานการณเปราะบาง เชน ชมชนแออด > 99 % 99 - 95% < 95 % 100%

Population using at least basic sanitation services (%) JMP-WHO+UNICEF (2019) (อางอง : คาเปาหมาย จปฐ. กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย)

ส านกงานสถตจงหวด

7.1 สรางหลกประกนวามการเขาถงการบรการพลงงานสมยใหม ในราคาทสามารถซอหาได และเชอถอได ภายในป 2573

7.1.1 รอยละของครวเรอนในทองถนทเขาถงไฟฟาหรอพลงงานทางเลอกอน ๆ ทเชอถอได ในราคาทสามารถซอหาได ตอจ านวนครวเรอนทงหมด

> 99 % 99 - 95% < 95 % 100%

Access to electricity (% population) SE4All (2019) (อางอง : กระทรวงพลงงาน)

การไฟฟาสวนภมภาค

9.c การเพมการเขาถงเทคโนโลยดานขอมลและการสอสาร และพยายามทจะจดใหมการเขาถงอนเตอรเนตโดยถวนหนาและในราคาทสามารถจายไดส าหรบประเทศพฒนานอยทสดภายใน ป 2563

9.c.1 รอยละของครวเรอนในทองถนทมการเชอมตออนเตอรเนตตอจ านวนครวเรอนทงหมด และ/หรอ รอยละของพนทเมองทสามารถเขาถงสญญาณเชอมตออนเทอรเนตแบบไรสาย (Wi-Fi) สาธารณะ ตอพนทเมองทงหมด (รวมคอมพวเตอร อนเตอรเนต โทรศพทมอถอ)

> 70 % 65 - 70% < 65 % 100%

Population using the internet (%) / Mobile broadband subscriptions (per 100 inhabitants) ITU (2019) (อางอง : คาเฉลยประเทศ 67% ส านกงานสถตแหงชาต 2561)

ส านกงานสถตจงหวด

11.2 จดใหมการเขาถงระบบคมนาคมขนสงทยงยน เขาถงได ปลอดภย ในราคาทสามารถจายได สาหรบทกคน พฒนาความปลอดภยทางถนน โดยการขยายการขนสงสาธารณะ และค านงเปนพเศษถงกลมคนทอยในสถานการณทเปราะบาง ผหญง เดก ผมความบกพรองทางรางกาย และผสงอาย ภายในป 2573

11.2.1 รอยละของระยะทางถนนในทองถนทมบรการขนสงสาธารณะ (ทกประเภท) และเสนทางจกรยาน ทสามารถเขาถงไดและมสงอ านวยความสะดวกทเออตอผหญง เดก ผมความบกพรองทางรางกาย และผสงอาย ตอระยะทางถนนทงหมด > 60 % 50-60% < 50 % 75%

กระทรวงคมนาคม (อางอง : ยทธศาสตรการพฒนาระบบคมนาคมขนสงของไทยระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560-2579) กระทรวงคมนาคม)

เทศบาล

ดานโครงสรางพนฐานเพอคณภาพชวต (Basic Infrastructure for Quality of Life)

1. สาธารณปโภค-สาธารณปการ

องคประกอบ เปาประสงค ขอเสนอตวชวด SDGs เมองยงยนเมองท าไดด ตอ

ยอดตอไดเมองมศกยภาพ

บรรล SDGเมองยงไมได

ด าเนนการ SDGเปาหมาย ป

2573เกณฑมาตรฐาน/วธการวดผล ทมาของขอมลส าหรบเทศบาล

11.1 สรางหลกประกนวาจะมการเขาถงทอยอาศยและการบรการพนฐานทพอเพยง ปลอดภย และในราคาทสามารถจายได และยกระดบชมชนแออด ภายในป 2573

11.1.1 รอยละของครวเรอนทมความมนคงในทอยอาศย และ บานมสภาพคงทนถาวร ตอครวเรอนทงหมด (มความมนคงทางสทธทอยอาศย และความมนคงทางสภาพแวดลอม) 100% - < 100% 100%

(อางอง : คาเปาหมาย จปฐ. กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย)

ส านกงานสถตจงหวด

11.7 จดใหมการเขาถงพนทสาธารณะสเขยว ทปลอดภยครอบคลมและเขาถงได โดยถวนหนา โดยเฉพาะผหญง เดก คนชรา และผมความบกพรองทางรางกาย ภายในป 2573

11.7.1 รอยละของ พนทสาธารณะ (สถานททใชประโยชนสาธารณะส าหรบทกคน) ทมการดแลดานความปลอดภย และมการออกแบบเพออ านวยความสะดวกตอคนทกกลม (universal design) ตอพนทเมองทงหมด

> 25 20 - 25 % < 20% 25%

(อางอง : เปาหมายจากแนวทางการจดการพนทสเขยวยงยน (สผ. 2562)

เทศบาล

3.6 ลดจ านวนการตายและบาดเจบจากอบตเหตทางถนนทวโลกลงครงหนง ภายในป 2563

3.6.1 อตราสวนผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนในทองถน ตอประชากร 100,000 คน < 5.0 ตอ

100,000 ประชากร5.0 - 8.0 ตอ

100,000 ประชากร> 8.0 ตอ

100,000 ประชากร5 ตอ 100,000

ประชากร

(อางอง : Traffic deaths rate (per 100,000 population) 3.2 WHO 2019/ คาเฉลยของประเทศ 5 ตอแสนประชากร ส านกงานสถตแหงชาต)

กระทรวงคมนาคม

16.1 ลดความรนแรงทกรปแบบและอตราการตายทเกยวของในทกแหงใหลดลงอยางมนยส าคญ

16.1.1 อตราสวนประชากรทไดรบความรนแรงทางรางกาย จตใจ หรอทางเพศ ตอประชากร 100,000 คน หรอ จ านวนผเสยหายจากคดอาญาทท าใหเกดการบาดเจบ เสยชวต หรอเสยทรพยสนในทองถน ในชวง 1 ปทผานมา (จ าแนกตามเพศและชวงอาย หากสามารถจ าแนก)

ลดลงจากปฐาน - เพมขนจากปฐานลดลงไมนอยกวา 75 % จากปฐาน

เปรยบเทยบปฐาน - คณะผวจย / WHO (คาเฉลยของประเทศ 105 ตอ 100,000 ประชากร สศช. 2561)

สถานต ารวจ /ส านกงานสถตจงหวด

6.3 ยกระดบคณภาพน า โดยลดมลพษ ขจดการทงขยะและลดการปลอยสารเคมและวสดอนตราย ลดสดสวนน าเสยทไมผานกระบวนการลงครงหนง และเพมการน ากลบมาใชใหมทวโลก ภายในป 2573

6.3.2 รอยละของจ านวนแหลงน าผวดนสาธารณะในและโดยรอบทองถน (เชน ทะเล, ทะเลสาบ, แมน า, คลอง, สระน า) ทมคณภาพน าไดมาตรฐานตามประเภทการใชประโยชนแหลงน าผวดน ตอจ านวนแหลงน าทงหมด (คณภาพน าอยในเกณฑด WQI = 71-90)

> 80% 75 - 80 % < 75 % 80%

มาตรฐานคณภาพน าแหลงน าผวดน (ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ฉ.8 พ.ศ.2537) (อางอง : คณภาพน าในแหลงน าผวดนอยในเกณฑดรอยละ 80 แผนจดการสงแวดลอม พ.ศ. 2560-2564)

ส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด

7.2 เพมสดสวนของพลงงานทดแทนในการผสมผสานการใชพลงงานของโลก ภายในป 2573

7.2.1 รอยละของการใชพลงงานทดแทนในทองถน ตอการใชพลงงานขนสดทายทงหมด (พลงงานทดแทน ประกอบดวย พลงงานหมนเวยน (เชน พลงงานแสงอาทตย ลม น า ชวมวล กาซธรรมชาต ความรอนใตพภพ น าขนน าลง และคลน) เชอเพลงชวภาพ และพลงงานทดแทนอน ๆ ทใชทดแทนปโตรเลยม)

>15% 10-15 % < 10% 25.00%

Share of renewable energy in total final energy consumption (%) - World Bank (2019) (อางอง : สดสวนการใชพลงงานทดแทนของประเทศ 15.48% กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน 2561)

กระทรวงพลงงาน

11.4 เสรมความพยายามทจะปกปองและคมครองมรดกทางวฒนธรรมและทางธรรมชาตของโลก

11.4.1 รอยละของงบประมาณของทองถนในแผนงานและโครงการดานการสงวน การปองกน และการอนรกษมรดกทางวฒนธรรมและมรดกทางธรรมชาต ตองบประมาณทงหมดของทองถน

เพมขนจากปฐาน ลดลงจากปฐานเพมขนไมนอยกวา 50 % จากปฐาน

เปรยบเทยบปฐาน เทศบาล

ดานความยงยนของสงแวดลอม (Environmental Sustainability)

2. การใชประโยชนทดน

3. ความปลอดภย

4. คณภาพทรพยากรสงแวดลอม

องคประกอบ เปาประสงค ขอเสนอตวชวด SDGs เมองยงยนเมองท าไดด ตอ

ยอดตอไดเมองมศกยภาพ

บรรล SDGเมองยงไมได

ด าเนนการ SDGเปาหมาย ป

2573เกณฑมาตรฐาน/วธการวดผล ทมาของขอมลส าหรบเทศบาล

6.3 ยกระดบคณภาพน า โดยลดมลพษ ขจดการทงขยะและลดการปลอยสารเคมและวสดอนตราย ลดสดสวนน าเสยทไมผานกระบวนการลงครงหนง และเพมการน ากลบมาใชใหมทวโลก ภายในป 2573

6.3.1 รอยละของปรมาณน าเสยทไดรบการบ าบดอยางปลอดภย และรอยละของปรมาณน าเสยทสามารถน ากลบมาใชใหม ตอปรมาณน าเสยทงหมด > 50% 25.0 - 50% < 25.0% 50%

ลดสดสวนน าเสยทไมผานกระบวนการลงครงหนง และเพมการน ากลบมาใชใหม - เปาหมาย SDG

อจน./เทศบาล

11.6.1 รอยละของปรมาณขยะมลฝอยในทองถนทมการจดเกบและก าจดอยางถกหลกสขาภบาล ตอปรมาณขยะมลฝอยทงหมด > 75% 70-75% < 70% 100%

เปาหมายแผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ (2559-2564) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ทสจ. /เทศบาล

11.6.2 จ านวนวนใน 1 ป ทฝนละอองขนาดเลก (PM2.5 และ PM10) ในทองถนอยในเกณฑมาตรฐาน

> 75% 70-75% < 70% 100%

ดชนคณภาพอากาศ (Air Quality Index : AQI) มาตรฐานจากประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต และยทธศาสตรการจดการมลพษ ๒๐ ป และแผนจดการมลพษ พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ทสจ.

11.5.1 อตราสวนผเสยชวต ผสญหาย และผไดรบผลกระทบจากภยพบตในทองถน ตอประชากร 100,000 คน (จ าแนกตามเพศ กลมรายได และความบกพรองทางรางกาย หากสามารถจ าแนก) ลดลงจากปฐาน เพมขนจากปฐาน

ลดลงจากปฐานไมนอยกวา

75 %

เปรยบเทยบปฐาน คณะผวจย ปภ จงหวด

11.5.2 มลคาความสญเสยทางเศรษฐกจในทองถนอนเนองมาจากภยพบตตาง ๆ (อาท อคคภย วาตภย อทกภย ภยแลง) รวมทงจากความเสยหายทเกดกบโครงสรางพนฐานและการบรการขนพนฐานทส าคญ

ลดลงจากปฐาน เพมขนจากปฐานลดลงจากป

ฐานไมนอยกวา 75 %

เปรยบเทยบปฐาน คณะผวจย ปภ จงหวด

11.b ภายในป 2563 เพมจ านวนเมองและกระบวนการตงถนฐานของมนษยทเลอกใชและด าเนนการตามนโยบายและแผนทบรณาการ เพอน าไปสความครอบคลม ความมประสทธภาพการใชทรพยากร การลดผลกระทบและปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ มภมตานทางตอภยพบต และใหพฒนาและด าเนนการตามการบรหารความเสยงจากภยพบตแบบองครวมในทกระดบ ใหเปนไปตามกรอบการด าเนนงานเซนไดเพอการลดความเสยงจากภยพบต พ.ศ. 2558 – 2573

11.b.2 รอยละของงบประมาณของทองถนและการสนบสนนจากภาคสวนตาง ๆ ในดานการลดความเสยงจากภยพบต ตองบประมาณทงหมด

> 10 % 5 - 10 % < 5 %เพมขนไมนอย

กวา 10 %

เปรยบเทยบปฐาน คณะผวจย เทศบาล

11.6 ลดผลกระทบทางลบของเมองตอสงแวดลอมตอหวประชากร โดยรวมถงการใหความสนใจเปนพเศษตอคณภาพอากาศและการจดการของเสยของเทศบาลและอน ๆ ภายในป 2573

5. การจดการมลพษ

11.5 ลดจ านวนการตายและจ านวนคนทไดรบผลกระทบ และลดการสญเสยโดยตรงทางเศรษฐกจทเกยวกบผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศของโลกทเกดจากภยพบต ซงรวมถงภยพบตทเกยวกบน า โดยมงเปาปกปองคนจนและคนทอยในสถานการณทเปราะบาง ภายในป 2573

6. การรบมอภยพบต

องคประกอบ เปาประสงค ขอเสนอตวชวด SDGs เมองยงยนเมองท าไดด ตอ

ยอดตอไดเมองมศกยภาพ

บรรล SDGเมองยงไมได

ด าเนนการ SDGเปาหมาย ป

2573เกณฑมาตรฐาน/วธการวดผล ทมาของขอมลส าหรบเทศบาล

13.3.1 รอยละของสถานศกษาทกระดบในทองถนทมหลกสตรหรอกจกรรมสรางความตระหนกและความรเรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การปรบตว การลดผลกระทบ และการเตอนภยลวงหนา ตอจ านวนสถานศกษาทงหมด

>50% 30-50% <30% 100%

เปรยบเทยบปฐาน คณะผวจย เทศบาล/สถานศกษาในพนท/กระทรวงศกษาฯ

13.3.2 จ านวนโครงการหรอกจกรรมการสรางความตระหนกและความรเรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การปรบตว และการลดผลกระทบ ใหกบภาคสวนตาง ๆ ในทองถน รวมถงการมระบบเตอนภยลวงหนาทไดรบการปฏบตอยางตอเนองและครอบคลมทกความเสยงของทองถน

ม ไมมม และไดรบการปฏบต

อยางตอเนอง

เปรยบเทยบปฐาน คณะผวจย เทศบาล/สถานศกษาในพนท/กระทรวงศกษาฯ

ดานการเตบโตและประสทธภาพเชงนเวศเศรษฐกจ (Productivity 8.3 สงเสรมนโยบายทมงการพฒนาทสนบสนน

กจกรรมทมผลตภาพ การสรางงานทสมควร ความเปนผประกอบการ ความสรางสรรคและนวตกรรม และสงเสรมการเกดและการเตบโตของวสาหกจรายยอย ขนาดเลก และขนาดกลาง ซงรวมถงผานทางการเขาถงบรการทางการเงน

8.3.1 อตราการเตบโตของผประกอบการและการจางงานนอกภาคการเกษตรในทองถน (รวมถงผประกอบการรานคา วสาหกจขนาดกลางและขนาดเลก และวสาหกจชมชน)

เพมขน 3% เพมขน 1-3% ไมเพมขนหรอลดลง เพมขน 10%

คณะผวจย (อางอง : สถานการณประเทศ ประมาณ 3% ตอป)

ส านกงานสถตจงหวด/เทศบาล

8.5 บรรลการจางงานเตมทและมผลตภาพ และการมงานทสมควรส าหรบหญงและชายทกคน รวมถงเยาวชนและผมภาวะทพพลภาพ และใหมการจายทเทาเทยมสาหรบงานทมคณคาเทาเทยมกน ภายในป 2573

8.5.2 รอยละของหนวยงานและสถานประกอบการในทองถนทมการจางงานผดอยโอกาสและผพการ ตอจ านวนหนวยงานและสถานประกอบการทจดทะเบยนทงหมดในทองถน >90% 80-90% <80% 100%

คณะผวจย (อางอง : สถานการณประเทศ ทงการจางงานและสงเงนสมทบ)

ส านกงานสถตจงหวด/เทศบาล

8.9 ภายในป 2573 ออกนโยบายและน าไปปฏบตเพอสงเสรมการทองเทยวทยงยนสรางงานและสงเสรมวฒนธรรมและผลตภณฑทองถน

8.9.1 (ตวชวดทางเลอกส าหรบเมองทองเทยว) อตราการเตบโตของรายได จากอตสาหกรรมการทองเทยวของทองถน (รวมถงจากการทองเทยวโดยชมชน) > 5% 4 -5 % < 4 % เตบโต 10 %

คณะผวจย (อางอง : สถานการณประเทศ เตบโตประมาณ 4-5%)

ส านกงานสถตจงหวด

12.5 ลดการผลตของเสยโดยการปองกน การลด การแปรรปเพอน ากลบมาใชใหม และการนามาใชซ า ภายในป 2573

12.5.1 รอยละของวสดทถกน ากลบมาใชใหมในทองถน (รวมถงจากการด าเนนงานในรปแบบเศรษฐกจหมนเวยน หากม)

> 35% 30-35% < 30 % > 30%

แผนการจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2560-2564 ไดก าหนดเปาหมายใหมอตราการน ากลบมาใชประโยชน (Recycle) ไมนอยกวารอยละ 30 ของปรมาณขยะมลฝอยทวประเทศ (ปจจบนคาเฉลยประเทศ 34%)

เทศบาล/ทสจ.

12.7 สงเสรมแนวปฏบตดานการจดซอจดจางภาคสาธารณะทยงยน ตามนโยบายและการใหลาดบความส าคญของประเทศ

12.7.1 รอยละของรายการ หรอคาใชจายในการจดซอจดจางสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอมของหนวยงานในเทศบาล ตอปรมาณการจดซอจดจางสนคาและบรการทงหมด ในชวง 1 ปทผานมา

>10% 5-10 % < 5% 10%

เปรยบเทยบปฐาน คณะผวจย (อางอง : ขอมลการจดซอจดจางและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม http://gp.pcd.go.th/)

เทศบาล

7. การจางงาน

13.3 พฒนาการศกษา การสรางความตระหนกร และขดความสามารถของมนษยและของสถาบนในเรองการลดปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การปรบตว การลดผลกระทบ และการเตอนภยลวงหนา

8. วถการด าเนนชวตและการผลตทยงยน

องคประกอบ เปาประสงค ขอเสนอตวชวด SDGs เมองยงยนเมองท าไดด ตอ

ยอดตอไดเมองมศกยภาพ

บรรล SDGเมองยงไมได

ด าเนนการ SDGเปาหมาย ป

2573เกณฑมาตรฐาน/วธการวดผล ทมาของขอมลส าหรบเทศบาล

12.a สนบสนนประเทศกาลงพฒนาในการเสรมความแขงแกรงของขดความสามารถดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทจะขบเคลอนไปสรปแบบการผลตและการบรโภคทยงยนยงขน

12.a.1 รอยละของจ านวนหนวยงาน และสถานประกอบการในทองถนทไดรบการรบรองการด าเนนงานทเปนมตรกบสงแวดลอม (เชน สถานประกอบการทไดรบสทธบตรสเขยว โรงงานทไดรบการรบรองอตสาหกรรมสเขยว หรอมาตรฐานดานสงแวดลอม) ตอจ านวนสถานประกอบการทงหมด

>20 % 5-10% <5% 20%

คณะผวจย เทศบาล

1.1 ภายในป 2573 ขจดความยากจนขนรนแรงทงหมด ซงในปจจบนวดจากคนทมคาใชจายดารงชพรายวนต ากวา $1.25 ตอวน

1.1.1 รอยละของจ านวนประชากรในทองถนทไดรบบตรสวสดการแหงรฐ ตอจ านวนประชากรทงหมด หรอรอยละผมงานท าในทองถนทครองชพดวยรายไดต ากวา 60 บาทตอวน ตอจ านวนผมงานท าทงหมด

0 - 5 % 5 - 10 % > 10 % 0%

สดสวนคนจนเฉลยประเทศไทย 8.6% (สศช. 2561) กระทรวงแรงงาน

8.5 บรรลการจางงานเตมทและมผลตภาพ และการมงานทสมควรสาหรบหญงและชายทกคน รวมถงเยาวชนและผมภาวะทพพลภาพ และใหมการจายทเทาเทยมสาหรบงานทมคณคาเทาเทยมกน ภายในป 2573

8.5.1 รายไดเฉลยตอชวโมง ของผมงานท าในทองถน จ าแนกตามอาชพ เพศ อาย และความบกพรองของรางกาย (เทาทสามารถจ าแนกได) > 30 บาท ตอ

ชวโมง20-30 บาทตอ

ชวโมง< 20 บาทตอชวโมง

40 บาทตอชวโมง

คาเฉลยประเทศไทย คาเฉลยทวประเทศ คอ 321.50 ตอ วน (คด 8 ชวโมงตอวน) - ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย / ส านกงานสถตแหงชาต

10. ความเทาเทยมหญงชาย 5.5 สรางหลกประกนวาผหญงจะมสวนรวมอยางเตมทและมประสทธผลและมโอกาสทเทาเทยมในการเปนผนาในทกระดบของการตดสนใจในทางการเมอง เศรษฐกจ และภาคสาธารณะ

5.5.1 รอยละของจ านวนผหญงทด ารงต าแหนงผบรหาร สมาชกสภา กรรมการบรหารองคกรชมชนตาง ๆ และผน าชมชนในทองถน ตอจ านวนผด ารงต าแหนงทงหมด >30 % 15-30 % < 15 % 30%

คณะผวจย (อางอง : คาเฉลยทวโลก 15%) เทศบาล

11. การมสวนรวม

11.3 ยกระดบการพฒนาเมองและขดความสามารถใหครอบคลมและยงยน เพอการวางแผนและการบรหารจดการการตงถนฐานของมนษยอยางมสวนรวม บรณาการและยงยนในทกประเทศ ภายในป 2573

11.3.2 การมสวนรวม (ในการแสดงความคดเหน-รวมวางแผน-ด าเนนงาน-ตดตามผล) และความครอบคลมของกลมประชากรทเขารวมในการวางแผนพฒนาและบรหารจดการเมอง (ทงผมสวนไดสวนเสยโดยตรงและโดยออม รวมถงกลมเปราะบางตาง ๆ)

มระดบการมสวนรวม 4 ดาน และมประชาชนเขารวม

ทกกลม

มระดบการมสวนรวม 3 ดาน และมประชาชนเขารวมมากกวา 2 กลม

มระดบการมสวนรวม 2 ดาน และมประชาชนเขารวมนอยกวา 2 กลม

มการมสวนรวมทง 4 ดาน

ทกกลม

ระดบการมสวนรวม/ ดชนความกาวหนาของมนษย (HAI ) ดชนคณภาพชวตคนไทย (กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย)

เทศบาล

12. ความโปรงใส

16.6.1 กระบวนการใชจายเงนของทองถนทโปรงใส ประกอบดวย มคณะกรรมการจดซอจดจาง มการเปดเผยขอมล มการรบและตอบสนองตอขอรองเรยน

มกระบวนการใชจายเงนของทองถน

3 ดาน

มกระบวนการใชจายเงนของทองถน

2 ดาน

มกระบวนการใชจายเงนของทองถน

1 ดาน

มกระบวนการใชจายเงนของทองถน 3 ดาน

คณะผวจย เทศบาล

13. ประสทธภาพ

16.6.2 ระดบความพงพอใจของประชาชนผใชบรการสาธารณะในทองถน ในดานตาง ๆ

> 95 % 90-95% < 90 % 100%

(อางอง : ผลการส ารวจระดบประเทศ ความพงพอใจตอการบรการสาธารณะทรฐและทองถนจดใหประชาชน = 93.1% (ความเชอมนตอสถาบนตางๆ และความพงพอใจตอการบรการสาธารณะ พ.ศ. 2560 สถาบนพระปกเกลา 2561)

เทศบาล16.6 พฒนาสถาบนทมประสทธผล มความรบผดรบชอบ และโปรงใสในทกระดบ

9. ความเทาเทยมดานรายได

ดานความเทาเทยมและการนบรวมทกกลมคน (Equity and Social Inclusion)

ดานธรรมาภบาลการบรหารจดการเมอง (Governance)

องคประกอบ เปาประสงค ขอเสนอตวชวด SDGs เมองยงยนเมองท าไดด ตอ

ยอดตอไดเมองมศกยภาพ

บรรล SDGเมองยงไมได

ด าเนนการ SDGเปาหมาย ป

2573เกณฑมาตรฐาน/วธการวดผล ทมาของขอมลส าหรบเทศบาล

14. หนสวนความรวมมอ

17.17 สนบสนนและสงเสรมหนสวนความรวมมอระหวางภาครฐ ภาครฐ-ภาคเอกชน และประชาสงคม โดยสรางบนประสบการณและกลยทธดานทรพยากรของหนสวน

17.17.1 จ านวน ประเภท และงบประมาณในแผนงานและโครงการดานความรวมมอภาครฐ-เอกชน และประชาสงคมในทองถน เพมขน> 10% ตอป

เพมขน 5-10% ตอป

เพมขน <5% ตอปเพมขน >10%

ตอป

เปรยบเทยบปฐาน คณะผวจย เทศบาล

15. ขอมลและการตดตามผล

17.18 ยกระดบการสนบสนนดานการเสรมสรางขดความสามารถใหกบประเทศก าลงพฒนา รวมถงประเทศพฒนานอยทสดและรฐก าลงพฒนาทเปนเกาะขนาดเลก ใหเพมการมอยของขอมลทมคณภาพ ทนเวลาและเชอถอได ทจ าแนกตามรายได เพศ อาย เชอชาตพนธ สถานะการอพยพ ความพการ ต าแหนงทางภมศาสตร และคณลกษณะอนๆ ทเกยวของตามบรทบของประเทศ ภายในป 2563

17.18.1 มระบบรวบรวมและจดเกบขอมลทมคณภาพ ทนเวลา และเชอถอได ทจ าแนกตามลกษณะประชากร (เชน รายได เพศ อาย ชาตพนธ ความบกพรองของรางกาย) และต าแหนงทางภมศาสตร และคณลกษณะอน ๆ ทจ าเปนของทองถนในการสนบสนนการตดสนใจเชงนโยบายในการวางแผนพฒนาและบรหารจดการเมอง ม ไมม

มมระบบรวบรวมและ

จดเกบขอมลทมคณภาพ

ทนเวลา และเชอถอไดทใชในการวางแผนและตดสนใจ

เปรยบเทยบปฐาน คณะผวจย เทศบาล

แนวทางการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยน

โดยองคกรปกครองสวนทองถนและภาคเพอการพฒนาเมองยงยน

สำ�หรบประเทศไทย

ขอเสนอเชงนโยบาย

Policy Recommendations for Localizing SDGs by Local Authorities and Development Partners for Sustainable Urban Development

โครงการแนวทางการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยน�โดยองคกรปกครองสวนทองถนและภาคเพอการพฒนาเมองยงยนในประเทศไทย

ดำ�เนนงานโดยสถาบนสงแวดลอมไทยภายใตการสนบสนนจาก

สำ�นกงานคณะกรรมการสงเสรมวทยาศาสตร�วจยและนวตกรรม�(สกสว.)