ระบาดวทยาของไขเลอดออก

และการสอบสวนโรคไขเลอดออก

Rome Buathong, MD., FETP.Outbreak Investigation & Surveillance Section

Bureau of EpidemiologyDepartment of Disease Control

Ministry of Public Health

ไวรสเดงก (Dengue Virus)• ไวรสเดงก (Dengue virus) จดอยในวงศ Flaviviridae family

ประกอบดวย 4 serotypes (DEN1-4)

• เปนโรคตดตอนาโดยแมลง ซงไดแก ยงลาย

• ยงลาย ทพบในเมองไทยไดแก ยงลายบาน (Aedes egypti) และ

ยงลายสวน (Aedes albopictus)

• ไวรสเดงก สามารถทาใหเกดอาการตาง ๆ ตงแต

– อาการนอย (ไมมอาการเลย) พบไดมากทสด

– ไขเดงก มอาการไขสง ปวดเมอย ปวดตามตว ปวดเบาตา แตไมมภาวะซอก

– ไขเลอดออก ซงมอาการคลายไขเดงก แตมภาวะเกรดเลอดตาและมภาวะซอก

สถานการณไขเลอดออก WHO

ลาตน

อเมรกา

แอฟรกาเอเชยและ

แปซฟก

สถานการณไขเลอดออก WHO

สถานการณไขเลอดออก WHO

การรายงานไขเลอดออกในประเทศไทย

• Dengue Hemorrhagic Fever (DHF) หรอไขเลอดออก

จดใหเปนโรคทตองรายงานตงแตป 2519 เปนโรคในลาดบ

ท 26

• Dengue Shock Syndrome (DSS) หรอไขเลอดออกทม

ภาวะซอก ใหรายงานเพมเตมในป 2524 เปนโรคในลาดบ

ท 27

• Dengue Fever (DF) หรอไขเดงก เปนโรคทตองรายงาน

ในป 2539 เปนโรคในลาดบท 66

จานวนผปวยรวมของไขเดงก ไขเลอดออก จาแนกตามราย

เดอน ประเทศไทย 2546-2550

Fig. 4 Reported Cases of D.H.F,Total(26,27,66) by Month, Thailand, 2003 - 2007

02000400060008000

100001200014000

Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec

Num

ber o

f Cas

es

2003 2004 2005 2006 2007

Dengue (DF/DHF/DSS) reported cases 2556,

2555 vs median 2551-2555 Thailand

-

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

ม.ค ก.พ ม.ค เม.ย เม.ย ม.ย ก.ค ส.ค ก.ย ต.ค พ.ย ธ.ค

Month

Number

Median 2551-2555

2555

2556

Dengue (DF/DHF/DSS) reported death

2556 vs median 2551-2555 Thailand

-

2

4

6

8

10

12

14

16

ม.ค ก.พ ม.ค เม.ย เม.ย ม.ย ก.ค ส.ค ก.ย ต.ค พ.ย ธ.ค

Month

NumberMedian 2551-2555

2556

อตราปวยและอตราปวยตายของไขเลอดออก ประเทศไทย

2528-2549

สดสวนจานวนผปวยโรคไขเลอดออก DF, DHF and DSS

ประเทศไทย, 2539-2549

BoE, DDC, MOPH

สดสวนจานวนผปวยโรคไขเลอดออก ระหวางเดกและผใหญ

ประเทศไทย, 2540-2549

0102030405060708090

100

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Year

Perc

enta

ge

Children

Adult

BoE, DDC, MOPH

Child < 15 years

สดสวนจานวนผปวยโรคไขเลอดออก ระหวางเดกและ

ผใหญประเทศสงคโปร, 2520-2547

อตราปวยตายของไขเลอดออก ระหวางเดกและผใหญ

ประเทศไทย 2543-2550

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0.3

0.35

2000 20001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Year

CFR

ChildAdult

dengue fever Syndrome

400

withUnusual

haemorrhage

MANIFESTATIONS OF THE DENGUE SYNDROME

WHO 95629

dengue virus infection(10,000)

Symptomatic(1,000)Asymptomatic(9,000)

dengue haemorrheagic fever

100

plasma leakage*

undifferentiatedFever

(viral syndrome)500

withouthaemorrhage

no shock dengue shocksyndrome (DSS)

dengue haemorrhagic fever (DHF)

dengue fever (DF)

* Prof. Prasong Tuchinda & Prof.Natth Bhamarapravati, Thailand 1961

dengue fever syndrome

withunusual

haemorrhage

Clinical Presentations of Denguedengue virus infection

symptomatic asymptomatic

dengue haemorrheagic

feverundifferential

Fever(viral syndrome)

classical

no shock With shock(DSS)

plasma leakage

Expanded dengue syndrome *

CNS/encephalitis- hepatitis/FHF- myocarditis- ARF- eye involvement- IAHS- etc.

* Severe dengue unusual manifestationisolated organopathy

Dengue feverDengue fever• High fever ~ 5 - 7 days, may be biphasic• Headache, retro - orbital pain, muscle,

bone and joint pain• Rash : diffuse flushing, erythrematous

maculopapular, infrequently petechiae (+ TT+)• Nausea, vomitting, abdominal pain• Leukopenia, occasionally thrombocytopenia• More severe in adults (than children)

with prostration and prolonged convalescence

MAJOR MANIFISTATIONS OF DHF

Clinical :1. Fever : Acute onset,

high continuous 2-7 days withother non-specific S/S resembling DF

2. Hemorrhagic manifestations : -mostly on skin as positive T.T., petechiae,bruisability and others,

including epistaxis, hematemesis / melena3. Enlargement of liver, usually soft and

tender 4. Circulatory disturbance / shock

Laboratory :1. Thrombocytopenia (< 100,000 /mm3)2. Hemoconcentration (> 20% increase

in Hct. level)

used as criteria for diagnosis at Children’s Hospital

Suchitra N.

Dengue Definition

Case Definition for Dengue Fever• Suspected DF

– Acute Febrile Illness 2-7 days AND– Additional 2 of the following sign/symptoms

• Severe headache• Retro-orbital pain• Muscle pain• Bone pain• Joint Pain• Rash or Flush face• Petechiae• Positive Tourniquets’s Test

Case Definition for Dengue Fever• Probable DF

– Met suspected case DF criteria AND one of the following

• Leukopenia (WBC < 5,000 cell/ml) with high Lymphocyte

• Epidemiological linkage with confirmed case

• Confirmed DF– Met suspected case DF criteria AND one of

the following• Identify dengue virus by PCR and/or Viral isolation• Positive Dengue IgM and/or IgG

Case Definition for Dengue Hemorrhagic Fever

• Suspected DHF– Acute Febrile Illness 2-7 days AND– Evidence of Bleeding/Hemorrhagic Manifestation(s)

• Positive Tourniquets’s Test• Visible bleeding; subconjunctival, epistaxis, gum, lip,

hematemesis, petechiae, echymosis, bruise, injection site bleeding, hematoma, malena, fresh bloody stool etc…

AND– Additional 1 of the following sign/symptoms

• Severe headache• Retro-orbital pain• Muscle pain• Bone pain• Joint Pain• Rash or Flush face• Hepatomegaly/Liver tenderness

• Probable DHF– Met suspected case DHF criteria AND one of the

following • Thrombocytopenia (< 100,000 cell/mL) AND Evidence of

plasma leakage 1) Hemoconcentration (> 20% of baseline)2) Pleural effusion in CXR 3) Ascites in ultrasonography• Epidemiological linkage with confirmed case

• Confirmed DHF– Met suspected case DHF criteria AND one of the

following• Identify dengue virus by PCR and/or Viral isolation• Positive Dengue IgM and/or IgG

Case Definition for Dengue Hemorrhagic Fever

• Suspected DSS– Met probable DHF criteria AND– Presenting of shock/circulatory disturbance

• Narrow pulse pressure regardless of blood pressure OR• Hypotension ( BP < 90/60 mmHg) OR• Tachycardia ( > 120 bpm in adult and adjust for younger age)

• Probable DSS– Met suspected case DHF criteria AND

Epidemiological linkage with confirmed case

• Confirmed DSS– Met suspected case DSS criteria AND one of the

following• Identify dengue virus by PCR and/or Viral isolation• Positive Dengue IgM and/or IgG

Case Definition for Dengue Shock Syndrome

DHF Grading

DENV-1

DENV-2

DENV-3

DENV-4

0%

20%

40%

60%

80%

100%

1973

1975

1977

1979

1981

1983

1985

1987

1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

Year

% of D

ENV

sero

type

s

Number of DHF cases in each age group, Bangkok Children’s hospital 1985

Copyright Nimmannitya S.

Dengue virus isolation from Children’s Hospital (QSNICH) -AFRIMS, 1973-2006

30

40

50

60

70

0<1 1 2 3 4 65 7 8 9 14 1510 11 12 13

Primary infectionSecondary infection

10

20

Age-Years

Cas

es

Dengue Serotype Circulation 2549 Thailand

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Northern North

Easthern

Southern Central National

Region

Perc

enta

ge

DEN-4

DEN-3

DEN-2

DEN-1

Arbovirus, NIH, DMsC

Dengue Serotype Circulation 2013

Serotype National South North-East North Central

1 33.3 26.2 11.1 10.0 45.8

2 26.7 14.3 44.4 60.0 27.1

3 25.8 26.2 33.3 30.0 23.7

4 14.2 33.3 11.1 0 3.4

Diagnosis for Dengue Virus

Dengue Diagnosis• Antigen detection

1. Viral culture by cell line2. DNA detection by

• RT-PCR : serotype identification• Real time PCR : qualitative result (positive and

negative)• Nested PCR : qualitative result (positive and

negative) very sensitive

• Antibody detection

Dengue Diagnosis

• Antibody detection1. ELISA

• Captured-dengue ELISA : Unit cut off point is in unit ( IgM >/= 40 units, IgG >/= 100 units)

• MAC ELISA : OD , cut off point positive, negative

2. Hemaglutinin inhibition test or HI or HAI3. Neutralization test

• Report to titer level ; 1 : 4 , 1 : 8, 1: 16 ect..

Report of Dengue Test• Acute infection

– PCR/culture positive OR– IgM positive

• Recent infection– PCR/culture negative AND– IgM negative AND– IgG positive

• Primary infection– IgM higher than IgG at given time period

• Secondary infection– IgG higher than IgM at given time period

Example

• PCR = Dengue type 2• Dengue IgM = 21 units• Dengue IgG = 114 units

• Onset 21 May 2012• Blood collected 23 May 2012

Acute dengue infection, secondary

Example

• PCR = Dengue type 1• Dengue IgM = 0/80/120 units • Dengue IgG = 0/2/10 units

• Onset 19 May 2012• Blood collected 20/23/28 May 2012

Acute dengue infection, Primary

Example

• PCR = Negative• Dengue IgM = 116 units• Dengue IgG = 72 units

• Onset 20 May 2012• Blood collected 23 May 2012

Acute dengue infection, secondary

การสอบสวนการระบาดของไขเลอดออก

• ขอบงช และวตถประสงค

1. รายแรกของพนท (พนท ตองไดรบการตความ)

2. เปนกลมกอน/เปนการระบาด

3. เสยชวต

การสอบสวนไขเลอดออก อาเภอ

กงไกรลาศจงหวดสโขทย 2549

ความเปนมา

• ในเดอนเมษายน มผ ปวยไขเดงกและไขเลอดออกมารกษา ณ

โรงพยาบาลกงไกรลาศ จงหวดสโขทย จานวน 2 ครอบครว

• ครอบครวแรกประกอบดวยสมาชก 4 คน ปวย 3 คน และ

ครอบครวทสองมสมาชก 4 คน ปวยทงหมดสคน

• สองครอบครวอาศยอยตางตาบลทมพนทหางไกลกน

• ทมเฝาระวงสอบสวนเคลอนทเรวของอาเภอกงไกรลาศลง

สอบสวนและควบคมโรคในสองหมบาน รวมกบองคกรปกครอง

ทองถน

วตถประสงค

1. เพอทราบขนาดของปญหา (ทราบจานวนผ

ตดเชอไขเลอดออกในหมบานทแทจรง)

2. เพอทราบปจจยเสยงของการตดเชอ

3. เพอควบคมและปองกนการระบาดท

จาเพาะตอไป

วธการสอบสวน

• คนหาผ ปวยเพมเตมในชมชน

– สอบถามอาการปวยตามนยามทตงไว

– เจาะเลอดผ ทสมภาษณทกราย ทอาศยอยในสอง

หมบาน

• ศกษาระบาดวทยาเชงวเคราะห เพอหาปจจยเสยง

• สารวจยงและสภาพแวดลอมของทงสองหมบาน

ผลการสอบสวน

• ณ วนทสอบสวนพบผ ทอาศยในสองหมบานจานวน 107 คน

จากจานวนทงหมด 137 คน (78.1%)

• พบผ ทตดเชอทงหมด 26 ราย จาก 107 คน (24.3%)

– หมบานแหงทหนง 19 รายจาก 54 คน (35.2%)

– หมบานแหงทสอง 7 รายจาก 53 8o (13.2%)

• อายเฉลยจากคามธยฐาน

– หมบานแหงทหนง 20 ป (ตาสด 2 ป - สงสด 74 ป)

– หมบานแหงทสอง 18 ป (ตาสด 12 ป – สงสด 33 ป )

ประเภทของการตดเชอในหมบานทงสองแหง

• ไมมอาการ รอยละ 46

• ไขเดงก รอยละ 38

• ไขเลอดออก รอยละ 12

• ไขเลอดออกซอก รอยละ 4

ไมมอาการ รอยละ 46

ไขเดงก รอยละ 38

ไขเลอดออก

รอยละ 12

ไขเลอดออกซอก

รอยละ 4

เปรยบเทยบอตราปวยระหวางเดกและผใหญ

50.0

15.4

30.9

12.5

0

10

20

30

40

50

60

Sub-Village I (19 cases)

Sub-Village II (7 cases)

Perc

enta

ge

ChildrenAdult

ปจจยเสยงของการตดเชอไขเลอดออก

การสารวจลกนายงลาย

สรปและวจารณ

• พบการระบาดของไขเลอดออกในทงสองหมบาน เนองจากมยงลาย

ชกชม

• พบผ ปวยมากในชมชนทมความหนาแนนและมลกนายงลายมาก

• พบผ ปวยอกมากในชมชน จานวนผ ปวยทมาโรงพยาบาลเปนเพยง

สวนนอย

• การลงมอทาลายลกนายงและพนหมอกควนฆายงตวเตมวยอยาง

เขมขนจะชวยใหการระบาดลดลงไดอยางรวดเรว

• ความรวมมอขององคกรทองถน เปนสงจาเปนมาก (ตองรวมมอกน

ทา)

สรปและวจารณ• การลงควบคมโรคอยางทนทวงท และเปนระบบ โดยเฉพาะผ ปวยราย

แรกของชมชน ตองลงสอบสวนโรคทนท

• แตผ ปวยรายแรกของชมชน จะเปนผ ปวยรายแรกจรงหรอไมนน ตองหา

คาตอบใหได จากการสอบสวน และการตระหนกของเจาหนาท

สาธารณสขทงจากสถานอนามย และโรงพยาบาล

• ผ ปวยรายแรกมกเปนผ ปวยทมอาการรนแรง เชนเปนไขเลอดออก หรอม

ภาวะซอกหรอมการเสยชวต แตสวนใหญจะไมใชรายแรกของชมชน

• หากตองการปองกนการระบาดในพนทไดสาเรจ ตองนกถงโรคไขเดงก

ดวยเสมอและลงควบคมโรคทนทเลย

• ในชวง มกราคม – มนาคม ของทกปตองเฝาระวงและควบคมโรคอยาง

เขมขน ควรทาลายแหลงเพาะพนธยงลายกอนฤดฝน

การสอบสวนไขเลอดออก ณ แขวงบอแกว ประเทศลาว

0 0 1 1 0 03

5

00 01 1

0 0

9

10

002468

10121416

17-23Apr

24-30Apr

1-7May

8-14May

15-21May

22-28May

29 - 5Jun

6-12Jun

13-19Jun

Onset

Num

ber

PropableConfirmed

ไดรบรายงานและ

สอบสวน ณ วนท

10 มถนายน

29-Jul-13

Yunnan Sheng

BurmaVietnam

Cambodia

Thailand

Houphan

Savannkhet

Phongsaly

Luangprabaug

Xiengkhuang

Oudomxay

Borikhamxay

Khammuane

Sekong

Xayabouri

Champasack

Saravane

Attapeu

BokeoLuangnamtha

Special region

Vientiane Mun.

แผนทแขวงบอแกว สปป.ลาว

Meung

29-Jul-13

Entomological Study

• Container Index(CI) Survey

• House index (HI) survey

สรปแนวทางการควบคม รกษา และปองกนโรค• Prevent exposure

• คน – ปองกนยงกด เชน มายากนยง นอนในมง ใสเสอผามดชด สขศกษา

• สงแวดลอม – ทาลายแหลงเพาะพนธยง

• แมลงนาโรค – ฆาตวเตมวยทมเชอ

• If exposed, Prevent disease developed• วคซน – กาลงพฒนา

• Chemoprophylaxis- ไมมบทบาทในไขเลอดออก

• If disease developed, Prevent complication• รกษาอยางถกตอง

• รกษาอยางทนทวงท

• ลดอตราตาย ลดความพการ

ปจจยททาใหพบผปวยในผใหญมากขน

โครงสรางของประชากรทเปลยนไป

โครงสรางของประชากรทเปลยนไป

43.145.1

38.3

30.6

25.321.8

19.1

4.5 4.8 5.4 7.29.3

11.715.9

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

2503 2513 2523 2533 2543 2553 2563

ป

รอยละ

0-14 ป

> 60 ป

ปจจยของการระบาดของไขเลอดออกในประเทศกาลงพฒนา

• แมลงนาโรค โดยเฉพาะยงลายบานทอาศยอยกบมนษย มมากมาย

• จานวนประชากรทเพมขนมากอยางรวดเรว

• มการเคลอนทหรออพยพของคนจากชนบทสเมองใหญ

• ระบบสาธารณปโภคพนฐานไมเพยงพอ เชนนาทาใหคนตอง

สารองนาใช

• มจานวนขยะทเปนภาชนะสาหรบการวางไขของยง

• มการเดนทางทสะดวกมากขน โดยเฉพาะทางอากาศ

• การควบคมยงพาหะทหยอนความเขมขนลง

สรป

• โรคไขเลอดออกในประเทศไทย ยงเปนภยสขภาพของคนไทยทกป

• โรคไขเลอดออก เปนไดทกกลมอาย

• จานวนผตดเชอยงมอกมาก

• เปนโรคทปองกนได ดวยตวเอง และชมชนเขมแขง

• คอยตดตามสถานการณของโรคไขเลอดออกในชมชนอยางเขมขน

• อยาบดเบอนขอมลเพอผลประโยชนอยางอน

ขอบคณครบ