บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน ในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร

BUDDHIST PRIESTS’ ROLES IN COMMUNITY DEVELOPMENT IN THE VIEWPOINT OF COMMUNITY LEADERS FRO MAKHAM DISTRICT IN CHANTHABURI

วทยานพนธ ของ

พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา)

ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาสงคมศาสตรเพอการพฒนา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

มกราคม 2556

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน ในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร

BUDDHIST PRIESTS’ ROLES IN COMMUNITY DEVELOPMENT IN THE VIEWPOINT OF COMMUNITY LEADERS FRO MAKHAM DISTRICT IN CHANTHABURI

วทยานพนธ

ของ พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา)

เสนอตอมหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ เพอเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาสงคมศาสตรเพอการพฒนา

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ มกราคม 2556

luYu:osinsrfiilud

o{

uYrllrrr o,QT{ : s arqilu nr :rfruuqur uyinnrsroqrj:snrulurrsrrirmoustrn

f,.rninfiuvrqE

Buddhist Priests' Roles in'Community Development in the Viewpoint of Community Leaders from

Makhom District in Chanthaburi

il: sril1fi ner' qfi s! In leiouurar)

a A lR gltrRltf.tRltcrou?ilt lld?tl{fi

offi/il:srrueouivrurfivruf,

({riroaian : r n r : tl n :. er un r il: s tcig ri'n6-)

dIt

u1

r . j ra a a 4]J : U ! 1U11lJ : nU 1 ?Yt U11Jv{lJ !

t{rirunrarrtlnltd n:

J r a a a Jn: : il n1: Ytu : nu 1?11 u1ulI ur

rJ:vdygfia{t

...........Cy.%.. n::run1:eouivrurfivruf,(r o{fl ldsr r 1 rr: dr : : r u r.rdfir{nnin.rdl

ldiuoqridunilil1iyrulfru:rrriqf rlnn::fihirirtflurirurd{xo{n1:dnulnru}rdndfl:

rJiqrgrfinrJnrcn:uurforfi sr attrfrt nu ar an ftvtoon r: rfnt u r

Ar--, /

\ . / ' a c e a v

./-................ R$lu9luolcylgt?mulnu

(: orfl en:ror:d n :.nra: n'iltduq)

iu id..t.t ... rn'o u ..4v. 1)f. 9J.d.... vr . n. z s s o

พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา). (2555). บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะ ของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร. วทยานพนธ ศศ.ม. (สงคมศาสตรเพอการพฒนา). จนทบร : มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ.

คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ รองศาสตราจารย พรทพา นโรจน สค.ม.(สงคมวทยา) ประธานกรรมการ ผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป ร.ด. (รฐศาสตร) กรรมการ

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม 2) เปรยบเทยบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน ในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร จาแนกตามปจจยสวนบคคลและความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของพระสงฆในสงคมไทย ในการศกษาครงน ศกษากบประชาชนทอาศยอยในเขตพนท อาเภอมะขามจงหวดจนทบร ไดคดเลอกจากประชากรเปาหมายโดยใชหลกการกาหนดขนาดของกลมตวอยาง จากตารางสาเรจรปของเครจซ และมอรแกน (Krejcie and Morgan) ไดกลมตวอยางจานวน 379 คน และดาเนนการสมตวอยางแบบมระบบ (Systematic Sampling) เครองมอทใชเปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ มคาความเชอมน เทากบ 0. 9351 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คารอยละ (%) คาเฉลย ( X ) และคาความเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การทดสอบคาท (t-test) การทดสอบคาเอฟ (F-test) และการทดสอบความแตกตางเปนรายคของเชฟเฟ (Scheffe Method) ผลการวจยพบวา 1) ระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขามโดยรวม ระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน มากกวาครง คดเปนรอยละ 67.54 มทศนะตอบทบาทของพระสงฆ ในการพฒนาชมชนอยในระดบปานกลาง รองลงมามทศนะในระดบมากและระดบนอยใกลเคยงกน โดยระดบมากมรอยละ 17.80 และระดบนอยมรอยละ 14.66 เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานการปกครองของพระสงฆ ประชาชนมากกวาครง คดเปนรอยละ 60.21 มทศนะตอดานการปกครองอยในระดบปานกลาง รองลงมามทศนะอยในระดบมาก รอยละ 24.08 และระดบนอย รอยละ 15.71 และ 2) เพอเปรยบเทยบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร จาแนกตามปจจยสวนบคคลและความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของพระสงฆในสงคมไทยโดยรวม ไมแตกตางกน แสดงวา บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของ

ประชาชน จาแนกตามความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย แสดงใหเหนวาจากการศกษา เพศ อาย สถานภาพ การศกษา อาชพ รายไดของครอบครว ระยะเวลาการอยอาศยในชมชน ไมมผลตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร สวนความรความเขาใจตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

Pra Mahakitti sujitto (Soiymala). (2012). Buddhist Priests’ Roles in Community Development in the Viewpoint of Community Leaders from Makham District in Chanthaburi. Thesis. M.A. (Social Sciences for Development). Chanthaburi : Rambhai Barni Rajabhat University.

Advisory Committee Associate Professor Porntipa Niroj M.S. (Sociology) Chairman Assistant Professor Dr. Chaiyon Praditsil Ph.D. (Political Science) Member

Abstract The purposes of this research were 1) to study Buddhist priests’ roles in community development viewed by community leaders from Makham District in Chanthaburi. 2) to compare Buddhist priests’ roles in community development in the opinion of community leaders form Makham District in Chanthaburi. This study was critically classified by personal factors and understanding of Buddhist priests’ roles in Thailand. The research population was systematically selected; the 379 people Makham District in Chathaburi participated in this study. The sample size was estimated by using Krejcie and Morgan’s sample size table. The research instrument was a questionnaire of 5 rating scales with reliability level of 0.9351. The data was statistically analyzed by percentage, mean, standard deviation, t-test, F-test and Scheffe’s test. The results were found out as follows 1) the viewpoint of community leaders from Makham District towaeds Buddhist priests’ roles in community development was at the medium level showing 67.54 percent. The community leaders also showed their opinion of the high level at 17.80 percent and the low level at 14.66 percent. The viewpoint of community leasers towards the roles of Buddhist priests’ administration was at the medium level showing 60.21 percent. The community leaders also showed their opinion of high level at 24.08 percent and the low level at 15.71 percent. 2) When aspects of personal factors and understanding of Buddhist priests’ roles in Thailand were classified, the comparative result of the community leaders’ viewpoint towards Buddhist priests’ roles in community development were not different. The finding revealed that the factors of genders, ages, status, educational levels, careers, incomes and periods of living in the community did not affect the community leasers’ viewpoint towards Buddhist

priests’ roles in community development. The aspect of the different understanding of Buddhist priests’ roles in community development showed the significant difference at the .05 statistical level.

กตตกรรมประกาศ วทยานพนธฉบบนสาเรจสมบรณดวยด โดยไดรบความอนเคราะหและความชวยเหลออยางดยงจาก

รองศาสตราจารยพรทพา นโรจน ประธานทปรกษาและผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป กรรมการทปรกษาวทยานพนธ ทกรณาใหคาปรกษาแนะนาและตรวจสอบแกไขขอบกพรองตางๆผวจยซาบซงในความกรณาเปนอยางยงจงขอขอบพระคณไว ณ โอกาสน ตลอดจน ผศ.ดร.สายตา ประเสรฐภกด ประธาน คณะกรรมการสอบวทยานพนธ

ขอขอบพระคณผทรงคณวฒทกทาน ดงปรากฏชอในวทยานพนธฉบบนทใหความกรณาและอนเคราะหในการตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหาแบบสอบถามรวมทงขอเสนอแนะ ทเปนประโยชนในการทาวจยรวมทงประชาชนในเขตพนทอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร ทเปนกลมตวอยางไดใหความกรณาและรวมมอ ในการตอบแบบสอบถามครงน

ขอขอบคณเจาหนาทของมหาวทยาลยทกทานทไดอนเคราะหและใหความสะดวกในขนตอนตาง ๆ เปนอยางด ตลอดจนเพอนๆ และพระเถระผใหญทกรปทคอยใหกาลงใจและใหการสนบสนนกบผวจย จนทาใหการวจยในครงนสาเรจดวยด คณคาและประโยชนอนพงมจากวทยานพนธฉบบน ผวจยขอมอบเปนกตญกตเวทตาแกบดา มารดา ของขาพเจา

พระครสจตกตตวฒน (พระมหากตต สจตโต/สรอยมาลา) เจาคณะอาเภอมะขาม/ เจาอาวาสวดบานอาง

สารบญ บทท หนา 1 บทนา .............................................................................................................................. 1 ความเปนมา .............................................................................................................. 1 วตถประสงคของการวจย ......................................................................................... 5 ประโยชนของการวจย .............................................................................................. 5 ขอบเขตของการวจย ................................................................................................. 5 นยามศพทเฉพาะ ...................................................................................................... 6 กรอบแนวคดในการวจย ........................................................................................... 8 สมมตฐานการวจย .................................................................................................... 9 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ .......................................................................... 10 แนวคดทฤษฎเกยวกบบทบาท .................................................................................. 10 ความหมายของบทบาท ...................................................................................... 10 ลกษณะของบทบาท ........................................................................................... 12 ประเภทของบทบาท .......................................................................................... 14 ความสาคญของบทบาท ..................................................................................... 15 แนวคดเกยวกบการพฒนาชมชน .............................................................................. 17 ความหมายการพฒนาชมชน .............................................................................. 17 ความสาคญของการพฒนาชมชนตามแนวพระพทธศาสนา .............................. 19 บทบาทหลกของพระสงฆในสงคมไทย ............................................................ 25 แนวคดเกยวกบทศนะ ............................................................................................... 28 ความหมายของทศนะ ........................................................................................ 28 ลกษณะและทมาของทศนะ ............................................................................... 29 ความสาคญของทศนะ ....................................................................................... 30 องคประกอบของทศนะ ..................................................................................... 32 การวดทศนะ ...................................................................................................... 32 งานวจยทเกยวของ .................................................................................................... 34

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 3 วธดาเนนการวจย ........................................................................................................... 38 การกาหนดประชากรและกลมตวอยาง ..................................................................... 38 เครองมอทใชในการวจย........................................................................................... 38 การเกบรวบรวมขอมล .............................................................................................. 41 การจดทาและการวเคราะหขอมล ............................................................................. . 41 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ................................................................................ 42

4 การวเคราะหขอมล ......................................................................................................... 43 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล ....................................................................... 43 การนาเสนอผลการวเคราะหขอมล ........................................................................... 43 ผลการวเคราะหขอมล .............................................................................................. 44

5 สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ ............................................................................ 64 วตถประสงคของการวจย ......................................................................................... 64 วธดาเนนการวจย ...................................................................................................... 64 สรปผลการวจย ......................................................................................................... 67 อภปรายผลการวจย ................................................................................................... 68 ขอเสนอแนะ ............................................................................................................. 70

บรรณานกรม .............................................................................................................................. 71 ภาคผนวก .................................................................................................................................. 77 ภาคผนวก ก รายนามผทรงคณวฒ .................................................................................... 78 ภาคผนวก ข หนงสอขอความรวมมอในการวจย .............................................................. 80 ภาคผนวก ค แบบสอบถามเพอการวจย ............................................................................ 93 ประวตยอผวจย .......................................................................................................................... 100

สารบญตาราง ตาราง หนา

1 จานวนและรอยละของขอมลทวไป จาแนกเปนรายดาน .............................................. 44 2 จานวนและรอยละของระดบความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย 46 3 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆ

ในสงคมไทย จาแนกเปนรายขอ ........................................................................... 46 4 จานวนและรอยละของระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของ

ประชาชน ............................................................................................................. 49 5 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนใน

ทศนะของประชาชน ดานการปกครอง จาแนกเปนรายขอ .................................. 50 6 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนใน

ทศนะของประชาชน ดานการศาสนศกษา จาแนกเปนรายขอ .............................. 51 7 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนใน

ทศนะของประชาชน ดานการศกษาสงเคราะห จาแนกเปนรายขอ ....................... 52 8 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนใน

ทศนะของประชาชน ดานการเผยแผ จาแนกเปนรายขอ ....................................... 53 9 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน

ในทศนะของประชาชน ดานการสาธารณปการ จาแนกเปนรายขอ ..................... 54 10 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนใน

ทศนะของประชาชน ดานการสาธารณสงเคราะห จาแนกเปนรายขอ .................. 55 11 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของ

พระสงฆ ในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามขอมลทวไป ดานเพศ ................................................................................................................. 56

12 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆ ในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามขอมลทวไป ดานอาย ................................................................................................................. 57

สารบญตาราง (ตอ) ตาราง หนา

13 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆ ในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามขอมลทวไป ดานสถานภาพ ....................................................................................................... 58

14 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆ ในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามขอมลทวไป ดานการศกษา ........................................................................................................ 59

15 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆ ในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามขอมลทวไป ดานอาชพ .............................................................................................................. 60

16 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามขอมลทวไป ดานรายไดของครอบครว ...................................................................................... 61

17 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามขอมลทวไป ดานระยะเวลาอาศยในชมชน ................................................................................ 62

18 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย ....................................................... 63

บทท 1 บทนา

ความเปนมา ในยคกอนพทธศกราชนน ครงทพระสทธตถะไดตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจาแลว ไดทรงพจารณาวาธรรมะทตรสร เปนของละเอยดสขมคมภรภาพ ผอนรตามเหนตามไดยาก ไมคดทจะทรงแสดงแกผอนแตอาศยพระมหากรณาธคณ จงไดตกลงพระทยทจะสงสอนธรรมะแกเวไนยสตวกลาวตามนยบคลาธษฐานวา ทาวสหมบดพรหมอาราธนาใหพระองคทรงแสดงธรรม จงม ธรรมเนยมอาราธนาธรรมขนตนวา พรหมา จ โลกาธปต สหมปต กตอชล อนธวร อยาจถ ฯลฯ โดยทรงเปรยบเทยบเวไนยสตวกบดอกบวสเหลา ดอกทขนพนนาแลวเมอไดรบแสงอาทตยกพรอม ทจะบาน ดอกทอยปรมนาจะบานในวนพรง ดอกทอยใตนาจะบานในโอกาสตอไป ดอกทอยใน โคลนตมยอมตกเปนเหยอของปลาและเตา มนษยกเหมอนกน บางพวกมสตปญญาด ยอมรธรรม ททรงแสดงไดทนท บางพวกตองอบรมสงสอนเลกนอย บางพวกตองอบรมพราสอนเปนเวลานาน จงรตามเหนตามได บางพวกไมสามารถสอนใหรตามได เหมอนดอกบวอยในโคลนตม ยอมทจะตกเปนเหยอของปลา และเตา เมอทรงดารไดอยางน กตกลงพระทยทจะประกาศสจธรรม ทรงคดถงอาฬารดาบสและ อทกดาบส เจาลทธทพระองคเคยศกษาวาเปนผมกเลสนอย มสตปญญาสามารถรตามได หากไดฟงธรรม แตทานทงสองมรณะไปกอนแลว กทรงคดถงปญจวคคย ซงเคยอปฏฐากพระองคเมอทรงบาเพญ ทกรกรยา และพากนหลกไปเมอทรงเปลยนมาบาเพญเพยรทางจต (กรมพระยาวชรญาณวโรรส. 2539 : 60) พระพทธองคไดเสดจไปหาปญจวคคย ณ ปาอสปตนมฤคทายวน แขวงเมองพาราณส และในวนเพญเดอน 8 ปททรงตรสรไดแสดง ธมมจกกปวตตนสตร อนเปน พระปฐมเทศนาโปรดปญจวคคยทรงกลาวถงทางอนเปนทสดสองอยางวาบรรพชตไมควรเสพ คอ กามสขลลกานโยค การหมกมนแสวงหาความสขทางกาม และอตตกลมถานโยค การประพฤตทรมานกายใหไดรบทกขยากวาไมใชทางทาใหบคคลพนทกข แตมชฌมาปฏปทาทางสายกลางเปนทางทาใหบคคลเปน พระอรยะพนจากทกขไดเรยกวามรรคมองค 8 คอ สมมาทฏฐ สมมาสงกปปะ สมมาวาจา กมมากมมนตะ สมมาอาชวะ สมมาวายามะ สมมาสตและสมมาสมาธ เปนทางอนประเสรฐ ทรงตรสรดวยพระองคเอง เปนทกขนโรธคามนปฏปทา ขอปฏบตใหถงความดบทกข แลวทรงแสดงอรยสจ 4 คอ ทกข สมทย นโรธ มรรค พระโกณฑญญะ หวหนาพระปญจวคคย ไดดวงตาเหนธรรม วาสงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงหมดมความดบเปนธรรมดา (ยงกจ สมทยธมม สพพนต นโรธธมม) (กรมพระยาวชรญาณวโรรส. 2539 : 62) พระองคทรงดพระทยเปลงพระอทานวา อญาส วต โภ

2

โกณฑโญ อญาส วต โภ โกณฑโญโกณฑญญะ รแลวหนอ ๆ พระโกณฑญญะ ไดนามเพมวา อญญาโกณฑญญะแตนนมา และไดขอบรรพชาอปสมบท พระองคตรสวา ทานจงเปนภกษมาเถด ธรรมอนเรากลาวดแลว เธอจงประพฤตพรหมจรรยเพอทาทสดแหงทกขโดยชอบเถด (เอห ภกข, สวากขาโต ธมโม จร พรหมจรย สมมาทกขสส อนตกรยาย) ตอมาพระองคไดทรงสอน วปปะ ภททยะ มหามานะ และอสสช ใหไดดวงตาเหนธรรมบรรลพระโสดาบนดวย เมอทงสรป ไดทลขอบรรพชาอปสมบท พระองคทรงอนญาต ดวยเอหภกขอปสมปทา พระปญจวคคยไดเปนพระอรยสงฆสาวกคณะแรกพระธรรมวนยน สงฆรตนะเกดขนครบองคพระรตนตรยแตนนมา (ปลม โชตษฐยางกล. 2550 : 2) พระสงฆ จงเปนสญลกษณของพทธศาสนา และเปนทเคารพของพทธศาสนกชนตลอดมา ซงเปนกลมของสงคมทมขอปฏบตทเครงครดกวาคนในสงคมอนๆ หรอ อาจเรยกไดวา เปนผนาชมชนอยางไมเปนทางการของชมชน เนองจากพระสงฆไดรบการยกขนเปนองคกรชนพเศษ ในกลมชมชนทวไป และอาจมองไดวาเปน เทวบคคลในชมชน แมกลมชมชนศาสนาอน ยงใหความนบถอ เนองจากเหนขอวตรปฏบตของพระสงฆทไดใหกบสงคมตาง ๆ พระสงฆไดมการ สบทอดการปฏบตตอ ๆ กนมา แมจะเปนเวลานานถง 2555 ปแลวกตามแตกยงคงปฏบตสมาเสมอ ในกจตางๆ ทควรปฏบต กอปรกบยงไดชวยจรรโลงสงคมใหมความสงบ รจกสรางความด ละความชว รจกความพอดพองาม รจกแนวทางในการดาเนนชวต และทสาคญทสดคอ ใหสงคมรจกคาวา ให อภย แกกนและกน สบมาถงปจจบน สงคมไทยและสงคมโลกตางกมแนวทางพทธศาสนา โดยมพระสงฆเปนผนาและปฏบตนาสงคมตลอดเรอยมา บทบาทของพระสงฆในปจจบนนนไดแบงหนาทตาง ๆ ออกอยางชดเจนยงขนกวาเมอกอน วาอยางไหนควรเรยกวาอะไร เพอเปนการรวมพฒนาชมชนอยางมสวนรวมในการดแลสงคม โดยจะเหนจากคาวา บวร อนเปนคาทมความหมายวา ประเสรฐ บ ยอมาจาก บาน ว ยอมาจาก วด และ ร ยอมาจาก โรงเรยน ยอมมองใหเหนถงความสาคญของวดวาอยรวมกบชมชนเปนอนหนงอนเดยวกน ไมสามารถแยกออกจากชมชนไดเลย เมอชมชนมากขน กยอมมวดและโรงเรยนมากขนตามมาดวย เพราะบานเปนองคกรแรกของชมชน ตอมากมวดหรอโรงเรยนเกดขนในชมชน เพอใหเกดความสมดลในชมชนทงในดานการศกษาและในดานจตใจ ดงคาวาความรควบคคณธรรม พระสงฆไดมบทบาทตอการพฒนาชมชนเปนอยางมาก พระสงฆเหลาน กคอ กลบตรทอยในชมชนนนหรออาจเปนชมชนอน ทเขาบวชเขามา โดยมการรบรองจากสงฆผทพระราชบญญตคณะสงฆ กฎมหาเถรสมาคมกาหนดไว ตางกไดชวยหลอหลอมสงคมใหมความสงบรมเยน และแนะนาทางปฏบตทถกตองใหกบชมชน ดงคากลอนท พระธรรมทศนาธร (ทองสก ป.ธ.8) อดตเจาอาวาสวดชนะสงคราม กรงเทพฯ ไดประพนธไววา วดจะด มหลกฐาน

3

เพราะบานชวย บานจะสวย เพราะมวด ดดนสย บานกบวด ผลดกนชวย ตางอวยชย ถาขดกน กบรรลย ทงสองทาง (พระมหากฤษฎา นนทเพชร. 2540 : 23)

ปจจบนการปกครองคณะสงฆ ไดมองคกรสงสดดแลความเรยบรอย คอ มหาเถรสมาคม ไดแบงหนาทในการพฒนาองคกรและมสวนรวมในการพฒนาชมชนออกเปน 6 ประการ คอ

1. งานการปกครอง เชน งานดานการดแลพระภกษสามเณรในวดและในหนาท ทตนรบผดชอบอย ฯลฯ 2. งานการศกษา เชน งานดานศกษาวชาทางพทธศาสนา ทงนกธรรมและบาล ฯลฯ 3. งานการศกษาสงเคราะห เชน งานดานการมอบทนการศกษา การตงทน ฯลฯ 4. งานการเผยแผ เชน งานดานการออกปฏบตหนาทของพระธรรมทต การเรยนการสอนพทธศาสนาวนอาทตย การสอนธรรมในโรงเรยน ฯลฯ 5. งานสาธารณปการ เชนงานดานการกอสรางปฏสงขรณภายในวดของตน ฯลฯ 6. งานสาธารณสงเคราะห เชน การบาเพญสาธารณประโยชนใหเกดขนในชมชน ฯลฯ

ในหนาททง 6 ประการน คณะสงฆไดยดเปนแนวทางในการบรหารจดการทจะเขาไปรวมพฒนาชมชน โดยการแบงหนาทกนทาจาแนกออกเปนสวน ๆ เพอความเขาใจของผทเขามารวมพฒนาชมชนนน เหมอนกนทวประเทศหรอสถานททมพระสงฆออกไปเผยแผนอกประเทศทวโลก (ปลมโชตษฐยางกล. 2550 : 293) สภาวะชมชนไทยปจจบน ไดนาแนวคดพฒนามาจากคาวา Development ซงเปนคาของชาวตะวนตกมาใชเปนฐานในการพฒนา มความยงยาก สลบซบซอน (Complexity) ในดานของเงอนไข เหตปจจย หากไมมการศกษาเรยนรใหเกดความรความเขาในเหตปจจยในเงอนไข ใหรเทาทนแลว คงยากทจะแกปญหาของสงคมของชมชน อยางทเคยนาไปบรรยายในหลาย ๆ ทวาในสงคมเรามปญหา สงแวดลอมเปนพษ เศรษฐกจระบม สงคมลมสลาย การศกษาสบสนวนวาย พฒนาเลอนลอย คานยมแบบคอยบรโภค อยในโลกเสมอนจรง หลงสงเสพตดเหลานลวนเปนปญหาทจะตองมทกภาคสวนเขาไปมบทบาทชวยกนแกไขปญหานน ๆ ใหหมดไป พระสงฆนนกเปนองคกรหนงทไดเขาไปมบทบาทในการพฒนาชมชนใหเกดภาวะทสมดลในการดาเนน วถชวตของชมชนนนๆ

การดาเนนวถชวตนนไดยดหลกทางคาสอนของพระพทธศาสนา การเกด การแก การเจบ และการตาย ตางกไดอาศยวดเปนจดศนยกลางแมกระทงมกจกรรมหมบานกมวดเปนศนยกลาง นบไดวาวดไดมความสาคญตอการดารงชวตของประชาชนอยางยง ประชาชนในเขตอาเภอมะขาม กเชนเดยวกนทนบถอพระพทธศาสนานน บางคนบางกลมกขาดความรความเขาใจ ในหลกธรรมคาสงสอนของพระพทธศาสนา ทนามาปฏบตใหถกตอง เชน มการนาอบายมขเขาไป

4

ในวด เวลาทาบญในโอกาสตาง ๆ กจะมสงทขดตอคาสอนอยเปนประจา โดยไมไดคานงถงวาถกหรอผด ดหรอไมด ควรหรอไมควร และผไดชอวาไดบวชเรยนแลวกไมควรนามาปฏบตในภาวะ ทตนครองฆราวาส ผทไมไดบวชเรยนกยงไมเขาใจมากขน ไดแตทาตามในสงเขาทาตามตอ ๆ กนมา ถงปจจบน ผทเปนเยาวชนกขาดการดแลจากผปกครองเพราะจะตองประกอบอาชพตาง ๆ เพอนามาจนเจอครอบครว จนไมคอยมโอกาสอยใกลชดกนมากนก ปลอยใหเปนภาระของคร ทคอยสอนสงอบรม ปจจบนโรงเรยนทอยในวดกนอยลง เยาวชนจงไมคอยมโอกาสสมผสกบวดจงไดแตมงในหลกวชาการอยางเดยว ดงทไดเกดเหตการณอยบอย ๆ อนเปนเหตการณ ทไมพงประสงคของสงคมเปนอยางยง คณะสงฆอาเภอมะขาม ไดเลงเหนถงปญหาตาง ๆ ทเกดขน พยายามแกปญหานนใหบรรเทาไป เชนมการออกปฏบตกจพระธรรมทต สอนศลธรรมในโรงเรยน บวชสามเณรภาคฤดรอน บวชช-พราหมณ จดโครงการปฏบตธรรม จดตงหนวยอบรมประชาชนประจาตาบล แจกทนแกนกเรยน บรจาคกองทนอาหารกลางวน เปนตน เพอคาดหวงในคณธรรม ทจะใหเกดขนในชมชน อนจะกอใหเกดความสามคค อยดมสข เกดความสงบเรยบรอย ทงน คณะสงฆไดยดหลกนโยบายตามหนาททง 6 ดานของคณะสงฆ ทงในสวนทอยในวดและไปยงชมชนหมบานตลอดมา แตการปฏบตภารกจนนอาจขาดบางดาน ทคณะสงฆมไดตระหนก หรอเนนในการมสวนรวมกบชมชน และบางครงคณะสงฆเขาไปมสวนรวม แตชมชนไมยอมรบหรอไมเขาใจวา การกระทานนเปนกจทสงฆควรเขาไปชวยเหลอ เชน มการตงกลมสจจะสะสมทรพยประจาวดตาง ๆ ในเขตอาเภอมะขาม โดยพระสงฆเปนผนาดาเนนการ เพอวตถประสงคคอ ตองการใหสมาชกเขาวด รจกธรรมะ คอ สจจะ ความซอสตยตอกน รจกออม รจกคาวาพอเพยง รจกและใหเกดความสามคคในชมชน แตชมชนบางสวนกมความคดวา พระสงฆไมควรยงเรองเงนๆทองๆ เปนการผดวนยของพระ โดยไมไดคดวา ถาพระสงฆไมเขาไปชวยเหลอ ชมชนจะเปนอยางไร และทเขาไปนนเปนแตใหนโยบายและใหกาลงใจตอการรวมกลมของชมชนในการบรหารจดการเทานน มไดเขาไปจดการบรหารเสยเอง เพอเปนการสารวจความตองการของชมชนวา พระสงฆ ไดทาอะไรไปบาง และอะไรทพระสงฆควรมสวนรวมใหมากขนในการพฒนาชมชน ทงนเพอใหเกดความสมดลตามหนาททง 6 ประการ เพอเปนการบรณาการในชมชนตอไป ผวจยจงทาการวจย เรองบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน เพอเปนการสารวจสงทพระสงฆไดมบทบาทในการพฒนาชมชนตามความเปนจรง ตามหนาททพระราชบญญตคณะสงฆ ฉบบ พ.ศ. 2505 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2535 มาตรา 15 ตร ซงไดบญญตไววา มหาเถรสมาคมมอานาจหนาทดงตอไปน 1. ปกครองคณะสงฆใหเปนไปโดยเรยบรอยดงาม 2. ปกครองและกาหนดการบรรพชาสามเณร

5

3. ควบคมและสงเสรมศาสนศกษา การศกษาสงเคราะห การเผยแผ การสาธารณปการและการสาธารณสงเคราะหของคณะสงฆ 4. รกษาหลกธรรมวนยของพระพทธศาสนา 5. ปฏบตหนาทอน ๆ ตามทบญญตไวในพระราชบญญตนหรอกฎหมายอน ตามหนาทดงกลาว พระสงฆไดทาหนาทของตน โดยเฉพาะเจาคณะผปกครอง จะตองปฏบตตามอยางเครงครด เพอใหเกดความสมดลของการพฒนาทงในสวนวดและในสวนชมชน และตองทราบวาในสวนใดบางทพระสงฆในเขตอาเภอมะขามทเขาพฒนาชมชนนอยกวาทเปนอยในปจจบน ผลการวจยนจะมผลตอพระสงฆทจะเตมเตมในสวนทขาดใหสมบรณตอไป

วตถประสงคของการวจย การวจยครงนผวจยไดกาหนดวตถประสงคไวดงน 1. เพอศกษาบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร 2. เพอเปรยบเทยบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน ในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร จาแนกตามปจจยสวนบคคลและความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของพระสงฆในสงคมไทย ประโยชนของการวจย ผลการศกษาสามารถนามาใชเปนขอมลของพระสงฆ ในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร ในการเสรมสราง และปรบปรงแกไขการบรหารงานของพระสงฆใหมประสทธภาพยงขน อนสงผลตอการวางแผนในการบรหารงานพระสงฆใหเกดประโยชนแกชมชนตอไป ขอบเขตของการวจย

1. ประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจย 1.1 ประชากรทใชในการวจยครงน คอประชาชนทอาศยอยในเขตพนทอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร จานวน 30,721 คน (สานกงานทะเบยนอาเภอมะขาม. 2554 : 38) 1.2 กลมตวอยางทใชในการวจย ในการศกษาครงน ศกษากบประชาชนทอาศยอย ในเขตพนท อาเภอมะขามจงหวดจนทบร ไดคดเลอกจากประชากรเปาหมายโดยใชหลกการกาหนดขนาดของกลมตวอยาง จากตารางสาเรจรปของเครจซ และมอรแกน (Krejcie and Morgan. 1970 :

6

607-610) ไดกลมตวอยางจานวน 379 คน และดาเนนการสมตวอยางแบบมระบบ (Systematic Sampling) 2. ตวแปรทศกษา

2.1 ตวแปรอสระ ไดแก 2.1.1 ปจจยสวนบคคล 1) เพศ 2) อาย 3) สถานภาพสมรส 4) การศกษา 5) อาชพ

6) รายไดของครอบครว 7) ระยะเวลาอาศยอยในชมชน 2.1.2 ความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของพระสงฆในสงคมไทย

2.2 ตวแปรตาม ไดแก บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร ตามหนาท 6 ประการ ดงน

2.2.1 ดานการปกครอง 2.2.2 ดานการศาสนศกษา 2.2.3 ดานการศกษาสงเคราะห 2.2.4 ดานการเผยแผ 2.2.5 ดานการสาธารณปการ 2.2.6 ดานสาธารณสงเคราะห

นยามศพทเฉพาะ 1. บทบาท หมายถง การทาตามหนาททกาหนดไว ซงม 2 ประการ คอ บทบาททกาหนดของพฤตกรรมอนเปนไปตามตาแหนงหนาทหรอสถานภาพ ของบคคล และบทบาททเกดจากความคาดหวงของบคคลในสงคมนน ๆ 2. การพฒนาชมชน หมายถง การทาใหชมชนเจรญขนจากทเปนอยโดยการนาเทคโนโลยใหม ๆ เขาไปปรบปรงเปลยนแปลงหรอการนาวชาการแปลกใหมเขามาใช เปนการพฒนา ทงทางดานวตถ จตใจ และความคด ใหเกดมในชมชนนน ๆ

7

3. บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน หมายถงพระสงฆไดดาเนนการพฒนาชมชนในหนาททกาหนดไวใน มาตรา 15 ตร แหงพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. 2505 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2535 โดยสรปม 6 ดาน คอ 3.1 ดานการปกครอง ไดแก การปกครองและสอดสองใหบรรพชตและคฤหสถทม ทอยหรอพกนกอาศยอยในวดนนปฏบตตามพระธรรมวนย กฎมหาเถรสมาคม ขอบงคบ ระเบยบและคาสงของมหาเถรสมาคม 3.2 ดานการศกษา ไดแก การเปนธระในการศกษาพระปรยตธรรมทงแผนกธรรมและบาลแกพระภกษสามเณร 3.3 ดานการศกษาสงเคราะห ไดแก การจดการศกษาทง ศาสนศกษา ตงศนยเดกเลก โรงเรยนปรยตสายสามญ โรงเรยนการกศล รวมทงมหาวทยาลยสงฆ เพอใหการสงเคราะห ทงบรรพชตและคฤหสถ นอกจากน กยงไดมอบทนการศกษา อาหารกลางวนแกนกเรยน การเขาสอนจรยธรรมในสถานการศกษา 3.4 ดานการเผยแผ ไดแก การแสดงเทศนา การปาฐกถา การบรรยาย หลกธรรม คาสอนทางพระพทธศาสนา ใหประชาชน เยาวชน หรอคนในชมชน ไดเขาใจและสามารถนาไปใช ไดอยางถกตอง หรอการดาเนนการอนใดในรปแบบของ โครงการหรอการดาเนนงานสวนตวเพอใหธรรมเขาถงจตใจประชาชน เชน การจดตงหนวยอบรมประชาชนประจาตาบล การปฏบตงานของพระธรรมทต เปนตน 3.5 ดานการสาธารณปการ ไดแก บารงรกษาวด จดกจการ และศาสนสมบตของวดใหเปนไปดวยด มการกอสรางอโบสถ กฏ วหาร ศาลาการเปรยญ เจดย หอระฆง มณฑป หอพระไตรปฎก กาแพงวด โรงธรรม เปนตน โดยจดใหอยในบรเวณทเหมาะสมและเมอชารดทรดโทรมกทาการปฏสงขรณใหอยในสภาพทดพรอมใชงานหรอประกอบกจกรรมตาง ๆ ได 3.6 ดานการสาธารณสงเคราะห ไดแก การจดกจการอนเปนสาธารณประโยชน ทพระสงฆหรอวดไดจดทาอย ในปจจบนแบงออกเปน 4 ประเภท คอ 3.6.1 การดาเนนกจการเอง เชน กจการหองสมดเพอประชาชน การตงมลนธ เพอชวยเหลอคนยากจน การชวยเหลอคราวประสบภยพบต การกาหนดเขตอภยทาน เปนตน 3 .6 .2 กา ร เก อกลกจ การของผ อ น เช นการ พฒนาหมบ า นหรอชมช น การชวยเหลอทางราชการ ในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด โรคระบาด เปนตน 3.6.3 การเกอกลสาธารณสมบต เชน การสรางถนนหนทาง การขดลอกคลอง การสรางฌาปนสถาน การสรางประปาและไฟฟา การสรางศาลาพกรอน เปนตน

8

3.6.4 การเกอกลประชาชนและสรรพสตวเชนการชวยเหลอผประสบภย การสงเคราะหคนชราและคนพการ หรอการสงเคราะหโดยประการอน 4. ทศนะ หมายถง ความคดเหนเกยวกบปรากฏการณทเกดขนในปจจบน ตามความเขาใจของตนวามความเหมาะเพยงใด และผลควรจะเปนปรากฏการณในอนาคตอยางไร 5. ประชาชน หมายถง บคคลทอาศยอยในเขตพนท อาเภอมะขาม จงหวดจนทบร จานวน 30,721 คน (สานกงานทะเบยนอาเภอมะขาม. 2554 : 38)

กรอบแนวคดในการวจย การศกษาบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขต อาเภอมะขาม จงหวดจนทบรนน ผวจยไดแบงตวแปรทใชในการศกษาออกเปนตวแปรอสระและตวแปรตาม ดงภาพประกอบ 1 ดงน

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดในการวจย

1. ปจจยสวนบคคล 1.1 เพศ 1.2 อาย 1.3 สถานภาพ 1.4 การศกษา 1.5 อาชพ 1.6 รายไดของครอบครว 1.7 ระยะเวลาอาศยอยในชมชน 2. ความรความเขาใจเกยวกบบทบาท

พระสงฆในสงคมไทย

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร ตามหนาทหลก 6 ประการ 1. ดานการปกครอง 2. ดานการศาสนศกษา 3. ดานการศกษาสงเคราะห 4. ดานการเผยแผ 5. ดานการสาธารณปการ 6. ดานการสาธารณสงเคราะห

9

สมมตฐานการวจย 1. ประชาชนทม เพศ ตางกน มทศนะตอบทบาทการของพระสงฆในการพฒนาชมชน แตกตางกน 2. ประชาชนทม อาย ตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน แตกตางกน 3. ประชาชนทม สถานภาพ ตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน แตกตางกน 4. ประชาชนทม การศกษา ตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนแตกตางกน 5. ประชาชนทม อาชพ ตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน แตกตางกน 6. ประชาชนทม รายได ตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน แตกตางกน 7. ประชาชนทม ระยะเวลาอาศยอยในชมชน ตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆ ในการพฒนาชมชน แตกตางกน 8. ประชาชนทมความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของพระสงฆในสงคมไทย ตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน แตกตางกน

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาวจยครงน ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ โดยนาเสนอ ตามหวขอ ตอไปน 1. แนวคดทฤษฎเกยวกบบทบาท

1.1 ความหมายของบทบาท 1.2 ลกษณะของบทบาท 1.3 ประเภทของบทบาท 1.4 ความสาคญของบทบาท

2. แนวคดทฤษฎเกยวกบการพฒนาชมชน 2.1 ความหมายการพฒนาชมชน 2.2 ความสาคญของการพฒนาชมชนตามแนวพระพทธศาสนา 2.3 บทบาทหลกของพระสงฆในสงคมไทย 3. แนวคดทฤษฎเกยวกบทศนะ

3.1 ความหมายของทศนะ 3.2 ลกษณะและทมาของทศนะ 3.3 ความสาคญของทศนะ 3.4 องคประกอบของทศนะ 3.5 การวดทศนะ 4. งานวจยทเกยวของ แนวคดทฤษฎเกยวกบบทบาท

1. ความหมายของบทบาท ไดมนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของบทบาท ไวหลายทานดงน

สงวนศร วรชชย (2528 : 20) ใหความหมายวา บทบาท หมายถง รปแบบของพฤตกรรมประจาตาแหนงซงประกอบดวยสทธและหนาทของตาแหนง เมอบคคลดารงตาแหนงใดกจะตองแสดงพฤตกรรมตามทระบวา ใหเปนบทบาทของตาแหนงนน ๆ และเมอใดทบคคลเปลยนแปลงตาแหนงการแสดงบทบาทกจะเปลยนตามไปดวย

11

พรพทยา แกวสามส (2529 : 1) ใหความหมายบทบาทวาเปนการกระทาหรอแสดงออกของผบรหารทปฏบตตามหนาททไดรบผดชอบหรอไดรบมอบหมายเพอใหการปฏบตงานบรรลวตถประสงคทกาหนดไว ซงวดและประเมนผลได จากทศนะของกลมประชากร ทจะทาการศกษา พทยา สายห (2529 : 56) อธบายวา บทบาท คอ ขอบเขตอานาจหนาทและสทธ ในการกระทาตามบทของแตละงานทเรามตอผอนโดยสงคมเปนตวกาหนดไวดวยวธการตาง ๆ ทไมใชเฉพาะกฎหมายหรอขอบงคบเทานน แตไดอาศยความตองการและการยอมรบรวมกน ในหมผทเกยวของเปนสงสาคญดงนน ความหมายของบทบาทอาจแปรเปลยนไปไดตามกาลเวลาหรอตามความปรารถนาของผรวมใชบทบาทสวนสถานภาพกคอ ฐานะ ตาแหนง ทบคคลไดจากการปฏบตตามบทบาทนน เมอเทยบกบฐานะตาแหนงและบทบาทตามผอน สพตรา สภาพ (2539 : 17) กลาวถงสถานภาพและบทบาทวา การทเรากาหนด เรยกบคคลวาเปนขาราชการหรอตาแหนงใด ๆ นน เปนการเรยกตามสถานภาพของผนน สถานภาพจะเปนตาแหนงทไดมาจากการเปนสมาชกกลมเปนสทธและหนาท บคคลทเกยวของกบผอน ๆ และสงคมสวนรวม สถานภาพจะกาหนดวาบคคลนนมหนาทจะตองปฏบตตอผอนอยางไร มหนาทรบผดชอบอยางไรในสงคม สถานภาพเปนสงเฉพาะบคคลทาใหบคคลนนแตกตางจากผอน และมอะไรเปนเครองหมายของตนเอง ปราชญา กลาผจญ (2540 : 34) ไดสรปความหมายของบทบาทไว วาสงทบคคลจะตองปฏบตใหสอดคลองกบตาแหนงหรอหนาทการงานทไดรบมอบหมาย เปนการแสดงพฤตกรรมตามอานาจหนาทการงานทไดรบมอบหมาย เปนการแสดงพฤตกรรมตามอานาจหนาท ทไดรบมอบหมายใหเหมาะสมสอดคลองกบความคาดหวงของผทมอบหมายอานาจนน จรศกด กลนพบลย (2541 : 5) ใหความหมายวา บทบาทจะหมายถงแบบแผน ของพฤตกรรมมนษย ซงดารงอยในสงคม โดยแบบดงกลาวจะสบเนองและเกยวของกบบรรทดฐาน(Norm) ขนบธรรมเนยมประเพณทางสงคมอยางแนบแนน ดงนนแบบแผนของพฤตกรรมของมนษยจงเกยวกบ สทธ และหนาท ตามตาแหนงทางสงคม ทสงคมคาดหวงหรอกาหนดไวนนเอง พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พทธศกราช 2542 (ราชบณฑตยสถาน. 2546 : 602) ไดใหความหมายไววา บทบาท หมายถง การทาตามหนาททกาหนดไว พระมหาโยธน ละมล (2545 : 21) ไดกลาววาบทบาท คอ แบบแผนของพฤตกรรมซงเปนไปตามตาแหนงหรอสถานภาพของบคคล อนเกดจากความคาดหวงของบคคลในสงคมนนๆ และบทบาทจะเปลยนไปตามตาแหนงทเปลยนไป

12

นฤมล วรรธนเศรณ (2547: 18) ไดกลาวถงความหมายของบทบาทไว สรปไดวา บทบาทมความหมาย 2 ประการ ประการแรก คอ การพจารณาในดานโครงสรางของสงคมบทบาท คอ ตาแหนงทางสงคม ทมชอเรยกตาง ๆ กนออกไป ซงแสดงลกษณะออกโดยคณสมบตและกจกรรมของบคคลทครอบครองตาแหนงนนอกประการหนง พจารณาในดานการแสดงบทบาทหรอการปะทะสงสรรคบทบาท คอ ผลสบเนองทมแบบแผนของการกระทาทเกดจากการเรยนร ของบคคลทอยในสภาพแหงการปะทะสงสรรคนนในประการแรก บทบาทเปนการจาแนกชน ของบคคลทอยในสงคม ทถกจาแนกในคณสมบตและพฤตกรรมของคนกบบรรทดฐานทางสงคม ประการทสอง บทบาทเปนวถการแสดงพฤตกรรมของบคคลซงขนอยกบอปนสย ความคด ความร ความสามารถ มลเหตจงใจ และความพอใจ นอกจากน สชา จนทรเอม (2553 : 30) ไดอธบายวา บทบาท คอ สงทบคคล ในสถานภาพตางพงกระทา คอ เมอสงคมกาหนดสทธและหนาทใหสถานภาพใด บคคลในสภาพนน ๆ จะตองประพฤตหรอปฏบตตามหนาททกาหนด สรปจากการใหความหมายของคาวา บทบาท หมายถง ความรบผดชอบตามหนาท ทตนดารงอยในแตละสถานภาพทงทเปนบทบาทตามธรรมชาตและบทบาททสงคมมอบหมายใหบทบาททเปนธรรมชาตเปนบทบาททตดตวไปตลอดชวตสวนบทบาททสงคมมอบหมายนน ยอมมการเปลยนแปลงไปตามกาลเวลาหรอการแสดงออกทางพฤตกรรมทตนรบผดชอบอย อนเปนปทสถานทไดกาหนดไวกอนแลว

2. ลกษณะของบทบาท ไดมนกวชาการหลายทานไดกลาวถงลกษณะของบทบาท ไวหลายทานดงน บดเดล (Biddle. 1950 : 81) ไดกลาวถงบทบาทวามลกษณะสาคญ 5 ประการ ดงน 2.1 บทบาทในการทางาน (Functional Role) มงตอบทบาทหรอพฤตกรรม อนเปนลกษณะของบคคลผทมตาแหนงทางสงคมภายในระบบสงคมทมนคง 2.2 บทบาททเปนปฏสมพนธสญลกษณ (Symbolic Interaction Role) มงไปทบทบาทของผกระทาแตละคนววฒนาการของบทบาทตาง ๆ โดยอาศยปฏสมพนธทางสงคมและวธการทผกระทาทางสงคมเขาใจ โดยตความหมายของพฤตกรรมเหลานน 2.3 บทบาทโครงสราง (Structural Role) มงตอโครงสรางทางสงคมหรอตาแหนงโครงสรางทางสงคม ทไดแบงพฤตกรรมทกาหนดไวเปนแบบเดยวกน ซงมงตอตาแหนงทางสงคมอน ๆ ในโครงสราง

13

2.4 บทบาทขององคกร (Organization Role) มงตอบทบาทตาง ๆ ทมาดวยกน กบตาแหนงหนาททางสงคม ทยดถอเปนอนเดยวในระบบสงคมทวางไวกอนเปนระบบทมงงานและมการจดลาดบชนไวเปนอยางด 2.5 บทบาทของความรความเขาใจ (Cognitive Role) มงถงความสมพนธระหวางบทบาททคาดหวงกบพฤตกรรม สงวน สทธเลศอรณ และคณะ (2522 : 39) ไดกลาววา บทบาทของบคคล ยอมแสดงบทบาทตามนสยสทธและหนาทตามสถานภาพการแสดงบทบาทซงแบงไดเปน 3 ลกษณะ คอ 2.1 บทบาทตามความคาดหวง (Expected Role) เปนบทบาททตองแสดงตาม ความคาดหวงของผอนเชน บทบาทของนกเรยนตามความคาดหวงของคร 2.2 บทบาทตามลกษณะการรบร (Perceived Role) เปนบทบาททเจาของสถานภาพรบรเองวาตนควรมบทบาทอยางไร เชน ครจะคาดหวงวา ครเองควรแสดงพฤตกรรมอยางไร 2.3 บทบาททแสดงจรง (Actual Role) เปนบทบาทหนาททเจาของสถานภาพ แสดงจรงซงอาจจะเปนบทบาทตามทสงคมคาดหวง หรอเปนบทบาททตนเองคาดหวงหรอไม เปนบทบาทตามทสงคมคาดหวงและตนเองคาดหวง ประพนธ อาพนประสทธ (2529 : 117-118) ไดกลาวเพมเตมถงบทบาทกาหนดลกษณะหนาทไววา ชวตสงคมถกสรางขนมาและคนแตละคนในสงคมลวนมตาแหนงทางสงคมทงสน เพอเปนปจเจกชนแตละคนจะไดปฏบตใหสอดคลองกบโครงสรางทางสงคมทวางไว โดยเฉพาะอยางยงแบบทเปนบทบาท ผกระทาทกคนสามารถจะเรยนรไดโดยบทบาททเปนตวแบบไดชถงวถทางเพอกระทาบางสงบางอยางทถกตอง นอกจากน แสวง รตนมงคลมาศ (2545 :27) ไดสรปลกษณะบทบาทไว 5 ประการ ดงน 2.1 บทบาทเปนอดมคต (Ldeal Roles) หมายถง บทบาททควรจะเปนไปตามอดมคต อดมการณ หรอหลกการในเรองใดเรองหนง 2.2 บทบาททเปนจรง (Actual Roles) หมายถง ขอเทจจรงในดานกจกรรมหรอผลงานทปฏบตไดจรง 2.3 บทบาททรบร (Perceived Role) หมายถง ความรความเข าใจในหนาท ความรบผดชอบหรอภารกจของตนวาควรเปนอยางไร 2.4 บทบาททคาดหวง (Expecting Role) หมายถง ฝายใดฝายหนง มงหวงตองการใหอกฝายหนงประพฤตปฏบตอยางไร

14

2.5 บทบาททถกคาดหวง (Expected Role) หมายถง การทฝายหนงถกคาดหวง จากอกฝายหนงวา ตองประพฤตปฏบตอยางไรจงจะเปนไปตามคาดหวง ในการศกษาเรองบทบาทตองมหลกการวเคราะห วาบทบาทมควรความสอดคลอง จงจะมความสาเรจ หากมความขดแยง ในบทบาทความลมสลายอาจจะเกดขน สรปไดวา บทบาท คอ พฤตกรรมทแสดงออกตามสถานะของบคคลในสงคม บทบาทเปนแบบแผน ความตองการ เปาประสงค ความเชอ ทศนคต คานยมและการกระทาเปนสทธหนาทในการกระทาของบคคลหนงทมตอบคคลอนในสงคมตามสถานภาพของตนเอง

3. ประเภทของบทบาท สาบน (Sabin. 1972 : 134) ไดจาแนกลกษณะทสาคญของ บทบาทแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 3.1 ความคาดหวง (Expectation) เปนความคาดหวงของบคคลทอยในตาแหนงนน ควรจะแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมกบตาแหนงนนอยางไร 3.2 การแสดงบทบาท (Enactment) เปนการแสดงบทบาทของบคคลใหสอดคลองกบบทบาททถกกาหนดไว ตลา มหาพสธานนท (2546 : 46) กลาววาบทบาทอาจแยกประเภทในสงคมได 3 ประการ 3.1 บทบาททถกกาหนด (Prescribed Role or Prescription) เปนบทบาททมการกาหนดสทธและหนาทของตาแหนงทางสงคมไว 3.2 บทบาททถกคาดหวง (Expected Role) เปนบทบาททอยในระดบของความคดสวนบคคลหรอเปนความคาดหวงของสงคมทตองการใหบคคลแสดงบทบาทนน ๆ รวมทง ความคาดหวงของตนวาควรจะแสดงพฤตกรรมอยางไร 3.3 บทบาททเปนจรง (Performed Role or Actual Role) เปนบทบาททเจาของสถานภาพแสดงจรงซงอาจเปนบทบาททสงคมคาดหวงหรอเปนบทบาททตนเองคาดหวงหรอ เปน บทบาททถกกาหนดและ บทบาททถกคาดหวงกไดอยางไรกตาม บทบาททถกกาหนดและบทบาททคาดหวง บางครงอาจรวมเรยกวา เปนบทบาทเดยวกน คอ เปนบทบาทตามอดมคต (Ideal Role) เพราะวาทงสองบทบาทเปนบทบาททบคคลผอยในตาแหนงนนควรกระทา นอกจากน นฤมล วรรธนเศรณ (2547 : 15) ไดกลาวถงบทบาท การทสงคมกาหนดเฉพาะเจาะจงใหบคคลปฏบตตามบทบาทในบทบาทหนงนน เรยกวา เปนบทบาททถกกาหนด ถงแมวาบคคลจะมไดปฏบตบทบาททสงคมกาหนดให สวนบทบาททปฏบตจรงเปนวธการทบคคล

15

ไดแสดงหรอปฏบตออกมาจรงตามตาแหนงของเขา ความไมตรงกนของบทบาททถกกาหนด กบบทบาททปฏบตจรงนน อาจมาจากสาเหตดงตอไปน 3.1 บคคลขาดความเขาใจในสวนของบทบาททตองการ 3.2 ความไมเหนดวยหรอไมลงรอยกบบทบาททถกกาหนด 3.3 บคคลไมมความสามารถทจะแสดงบทบาทนน ไดอยางมประสทธภาพ จากประเภทของบทบาททไดกลาวไวขางตนพอสรปไดวาบทบาททไดถกกาหนด ทางสงคม คอบทบาททสงคมไดกาหนดไว อนเปนรปแบบทมมาตรฐาน มกฎระเบยบทจะตองปฏบตเสมอกน เมอบคคลนนไดเขาไปสบทบาทนนแลว รวมถงจารตประเพณทไดประพฤตปฏบตตอ ๆ กนมาดวย บทบาทไดถกคาดหวงจากสงคม บทบาททบคคลไดถกกาหนดใหอยในบทบาทนนแลว จะตองประพฤตปฏบตอยางไร อนเปนบทบาททอยในระดบของความคดสวนบคคลหรอเปนความคาดหวงของสงคมทตองการใหบคคลแสดงบทบาทนน ๆ รวมทงความคาดหวงของตนวาควรจะแสดงพฤตกรรมอยางไรบทบาททเปนจรง บทบาททเจาของสถานภาพแสดงจรงซงอาจเปนบทบาททสงคมคาดหวงหรอเปนบทบาททตนเองคาดหวงหรอเปนบทบาททถกกาหนด และบทบาททถกคาดหวงบทบาทนเปนบทบาททบคคลแสดงออกมาจรง ถาแสดงออกมาถกตองตามบทบาททถกกาหนดไวหรอเปนไปตามความคาดหวงของสงคม ยอมไดรบการยกยอง แตถาพฤตกรรมแสดงออกมาในทางทไมเปนไปตามบทบาททถกกาหนดไวหรอไมเปนไปตาม ความคาดหวงของสงคม กจะถกตาหนตเตยนจากสงคมได

4. ความสาคญของบทบาท ลนตน (Linton. 1964 : 175) กลาวา พฤตกรรมบทบาทมความสาคญตอผลทางจตวทยา ไดแกความคดหรอทศนะสวนบคคลและปจจยทางสงคม ตาแหนงสถานภาพตาง ๆ ของบคคลทประกอบดวยความคาดหวงจากสงคมใหบคคลทครองตาแหนงนน ๆ ไดแสดง บทบาทใหเหนถงลกษณะทไมหยดนงของสถานภาพ แตละบคคลไดรบการกาหนดสถานภาพ และครองสถานภาพนนโดยมความสมพนธกบสถานภาพอน ๆ เมอบคคลใชสทธและหนาท ซงประกอบ กนขนเปนสถานภาพจงแยกจากกนไมได ฮอยล (Hoyle. 1969 : 39) ไดกลาวไววา บทบาท มาจากคาเตมวา บทบาททางสงคม ซงมความสาคญตอแบบแผนพฤตกรรมทเหมอนกนของบคคลทดารงตาแหนงเดยวกนหรออยในสงคมเดยวกนและรวมตลอดถงแบบพฤตกรรมทผกพนหรอขนอยกบความหวงของสมาชกอน ๆ ทอยในสงคมดวย

16

แมคโคแนล และเจมส (Mcdonal and James. 1971 : 4) กลาวถงบทบาท ในเชงพฤตกรรมทางสงคมวา บทบาทมความสาคญตอความสมพนธระหวางบคคล และพฤตกรรมซงสมาชก ในสงคมคาดหวงจะใหบคคลนนประพฤต สมพงศ เกษมสน (2523 : 54) ไดอธบายถงสาคญของบทบาทและหนาทไววา การทมนษยตงแตสองคนขนไปอยรวมกนและมปฏสมพนธตอกน สมาชกของกลมแตละกลม แตละคนจะตองมสทธและหนาทรบผดชอบในฐานะเปนสมาชกกลม สทธและหนาทรบผดชอบของสมาชกในกลมน สามารถแยกสมาชกกลมออกจากผทมไดเปนสมาชกกลมได และสามารถ ใชเปนแนวทางในการใหสมาชกของกลมคาดหวงหนาท บทบาทสมาชกของแตละคนได ตลอดจนอาจทาใหเกดมการบงคบใหสมาชกแตละคน ยอมรบและปฏบตตามสทธหนาทของตนไดอกดวย ภญโญ สาธร (2523 ข: 259) กลาววา บทบาทมความสาคญตอหนาททผดารงตาแหนงใดตาแหนงหนงไดรบการคาดหวงใหเขาทา จะตองแสดงออกใหสมกบบทบาทหนาท ทกาหนดไวควบคกบตาแหนงทบคคลนนครองอยและหมายรวมถงหนาทหรอเงอนไขทบคคลนนครองอย บทบาทหนาทจงมความสาคญตอหนาทหรอ เงอนไขตองกระทาและบรรดาสทธตาง ๆ อทย หรญโต (2526 : 197) ไดอธบายวาบทบาทหรอหนาท คอพฤตกรรมอนพงคาดหมายของบคคลแตละคนในกลมหรอสงคมหนง ๆ หนาทหรอพฤตกรรมดงกลาว โดยปกต เปนสงทกลมหรอสงคมหรอวฒนธรรมของกลมนนกาหนดขน ฉะนนบทบาทจงมความสาคญ ตอแบบอยางแหงความประพฤตของบคคลในสถานะหนงทพงมตอบคคลอนในสงคมเดยวกน ปราณ เกอทอง (2546 : 9) ไดอธบายความสาคญของบทบาทไว 2 ลกษณะดวยกน คอ ลกษณะทแสดงออกของบคคลภายในกลมและลกษณะทเปนรปแบบของพฤตกรรมทคาดหวงตามตาแหนงหนาทหรอการแสดงออกของแตละบคคล ตามความคาดหวงของสงคม จงสรปไดวาบทบาทนนมความสาคญตอพฤตกรรมของบคคลทไดรบหนาท ทตนดารงอยตามธรรมชาตหรอในหนาททไดรบมอบหมายจากสงคม เมอบคคลทไดรบในตาแหนงหนาทใดแลว ยอมเปนทคาดหวงของสงคมวาจะตองแสดงออกมาอยางไร ถาพฤตกรรมทแสดงออก มาเปนไปตามบทบาททตนครองอยหรอเปนไปตามความคาดหวงของสงคม กจะทาใหบคคลนน อยในตาแหนงหนาทนนได แตถาพฤตกรรมทแสดงออกมาไมเปนไปตามตาแหนงหนาท หรอไมเปนไปตามความคาดหวงของสงคม กจะทาใหบคคลผครองอยไมอาจอยในตาแหนงหนาทนนได

17

แนวคดเกยวกบการพฒนาชมชน 1. ความหมายของการพฒนาชมชน

ความหมายของคาวา การพฒนาชมชน นนไดมนกวชาการหลาย ๆ ทาน ไดใหความหมายไวดงน สญญา สญญาววฒน (2523 : 10) ไดใหความหมายวา การพฒนาชมชน คอ การเปลยนแปลง สวนประกอบของชมชนจากสภาพทเปนอย (สภาพทไมพงปรารถนา ไมดงาม) ไปสเปาหมาย ทกาหนดไว (สภาพทพงปรารถนา ทดงามหรอเจรญ) กลาวคอ เปนการจงใจกอใหเกดการเปลยนแปลงขนในชมชน เพอเปลยนแปลงสภาพของสวนประกอบตาง ๆ ในชมชนจากสภาพ ทไมพงปรารถนา ไปสสภาพทพงปรารถนา อนเปนเปาหมายทชมชนตงไว และไดสรปวา การพฒนาชมชนไดแก การเปลยนแปลงชมชน โดยมการวางแผนนนเอง ชอบ เขมกลด (2524 : 14) ไดใหความหมายวา การพฒนาชมชน หมายถง การพฒนาคนดวยวธการอยางใดอยางหนง ซงเปนการพฒนาความร ความสามารถ ความรสกนกคด ทศนคต บคลกภาพ นสยใจคอ ความชานชานาญ รสนยม และการพฒนาสงแวดลอมไปพรอม ๆ กน ยวฒน วฒเมธ (2525 : 3) ไดใหความหมายวา การพฒนาชมชนหมายถงการวางแผนเพอสรางสรรคความเจรญใหเกดขนแกกลมประชาชนทงในดานเศรษฐกจ สงคม การศกษา วฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ การอนามยและการเมอง การปกครอง พรอมกบการเสรมสรางสภาพแวดลอม และสาธารณปโภค สาธารณปการ ใหบงเกดมขนในพนททเปนทอยอาศยของกลมประชาชนนนดวย สานตย บญช (2525 : 12) ไดใหความหมายวา การพฒนาชมชน คอ กระบวนการ ท เรมจาก การเป ลยนแปลงจากภายในตวคนกอนออกไปส สงแวดลอมภายนอก หรอกระบวนการพฒนาจตใจ หรอนามธรรมมากกวาทจะเปนการพฒนาทางดานวตถ หรอรปธรรม แตอยางเดยว รชนกร เศรษโฐ (2528 : 306) ไดใหความหมายของการพฒนาชมชนไววา การพฒนาชมชน คอการพฒนาความร ความสามารถของประชาชนในชมชน เพอใหเกดความเชอมนในการชวยตนเองเพอนบานและชมชนใหมมาตรฐานความเปนอยดขนโดยการรวมมอกนระหวางประชาชนกบรฐบาล การพฒนาชมชนเปนวธการทนาเอาบรการของรฐบาลผนวกเขากบความตองการของประชาชน เพอยกระดบคณภาพชวตของประชาชนใหดขน ประเวศ วะส (2540 : 35 – 36) ใหความหมายของชมชนวา การทคนจานวนหนง มวตถประสงค รวมกน มความเอออาทรตอกน มความพยายามในการกระทาอะไรรวมกน มการ

18

เรยนรรวมกนในการกระทา และรวมถงมการตดตอสอสาร (Communicate) รวมกน ซงอาจพจารณาโดยการเปนคณลกษณะของชมชนไดดงน คอ 1.1 มวตถประสงครวมกน 1.2 มความเอออาทรตอกน 1.3 มการกระทารวมกน 1.4 มการเรยนรรวมกนในการกระทา สนธยา พลศร (2545 : 44 - 46) ไดใหความเหนเกยวกบ การพฒนาชมชน นน จะตองมองคประกอบ 10 ประการ ดงน 1.1 คนเปนทรพยากรทสาคญมากทสดของชมชน ปรชญาของการพฒนาชมชนเชอมนในพลงความสามารถของคน การดารงอยหรอการลมสลายของชมชน การพฒนาหรอ เสอมถอยของชมชน ขนอยกบคนในชมชนเปนสาคญ 1.2 การมสวนรวมของประชาชน การพฒนาชมชนเปนการเปดโอกาสใหประชาชนในชมชนไดเขามารวมคดรวมปฏบตและรวมรบผดชอบในทก ๆ ขนตอน ทงรวมคดรวมวางแผนรวมปฏบตงาน รวมประเมนผล และรวมรบผลประโยชนทเกดขน 1.3 การชวยเหลอตวเองของชมชน จากความเชอในปรชญาเรองศกยภาพและ พลงความสามารถของชมชนการพฒนาชมชนจงเปนการเสรมสรางขดความสามารถของประชาชนและชมชน ใหสามารถทจะพฒนาชมชนไดดวยตวเอง 1.4 การใชทรพยากรในชมชน การพฒนาชมชนใดผลประโยชนยอมเกดขนแกชมชนนนดงนนนอกจากการพฒนาดวยการชวยตนเองของคนในชมชนแลว อาจตองใชทรพยากรจากภายนอกชมชน และชมชนอนกมความจาเปนทจะตองใชทรพยากรเพอพฒนาชมชนของตนเชนเดยวกน 1.5 การรเรมของประชาชนในชมชน ปรชญาของการพฒนาชมชนเพอสทธเสรภาพของคนการพฒนาชมชนจงตองเกดจากความตองการทแทจรงของประชาชนในชมชน โดยประชาชนเปนผรเรมในการจดทาโครงการ ไมใชถกกาหนดโดยบคคลหรอหนวยงานนอกชมชน 1.6 ขดความสามารถของชมชนและรฐบาล การพฒนาชมชนมงเนนใหดาเนนการโดยคนและทรพยากรในชมชนเปนสาคญ เพราะรฐบาลมขดความสามารถจากด ทงบคลากร งบประมาณ หรอทรพยากร ระบบการบรหารและดาเนนงานพฒนา สวนประชาชนในชมชนเองกมขดจากดในเรองความไมพรอมของคนและทรพยากรทใชในการพฒนาไมเพยงพอ

19

1.7 การรวมมอกนระหวางรฐกบประชาชน การพฒนาชมชนจะประสบความสาเรจได ตองเกดจากการรวมมอระหวางรฐและประชาชน ไมปลอยใหฝายใดฝายหนงรบผดชอบเพยงฝายเดยว 1.8 การพฒนาแบบเบดเสรจ การพฒนาชมชนตองดาเนนการไปพรอมกนหลายๆ ดาน จะมงแตเพยงดานใดดานหนงไมได เพราะกจกรรมในการพฒนาชมชนมหลายกจกรรม การดาเนนกจกรรมตาง ๆ ตองสอดคลองและเปนแนวทางเดยวกน 1.9 ความสมดลในการพฒนา การพฒนาชมชนมกจกรรมทตองดาเนนการหลายดาน ไมใชมเพยงกจกรรมเดยว ตองดาเนนการไปพรอมกนทกดาน ไมมงในเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ เพราะกจกรรมมความเกยวของกนอยางใกลชด จงตองคานงถงความสมดลในการพฒนาดวย 1.10 การศกษาภาคชวต การพฒนาชมชน ม ลกษณะเปนการใหการศกษา แกประชาชนทกเพศทกวยอยางตอเนองกนไปตลอดชวตการพฒนาชมชนจงมลกษณะทเปนกระบวนการเปนวธการเปนโครงการ และเปนขบวนการทางสงคม สรป การพฒนาชมชน หมายถง การทาใหชมชนมสภาพความเปนอยใหดกวาเดม อาจเกดจากบคคลคนเดยว กลมชน ภาคเอกชน หรอฝายราชการ กได โดยการพฒนาตงแตกาลงความคด กาลงกาย ตลอดจนดานทนทรพย แตสาคญทสดคอ กลมชนทอยในชมชนนน จะตองมความรวมมอรวมใจพรอมทจะรบการพฒนา เพอใหเกดประโยชนรวมกนทงทางดานอาชพ การศกษา การสอสาร เศรษฐกจ แตทงนจะตองมการพฒนาทงทางกายภาพและจตใจไปพรอม ๆ กนเพอเปนการปลกจตสานกใหมรกชมชน รจกใชทรพยากรทองถนตอการเปนอยอยางรคณคา รวมกนพฒนาแบบคอยมคอยเปน เพอความยงยนในการพฒนาชมชน

2. ความสาคญของการพฒนาชมชนตามแนวพระพทธศาสนา การพฒนาชมชนในทางพระพทธศาสนา ไดมผกลาวถงความสาคญ ไวหลายทาน ดงน ดษณ ทองสมา (2520 : 33 - 37) ไดกลาวถงพระสงฆกบการแนะแนววา พระสงฆทานศกษามาทงทางโลกและทางธรรมมากกวาชาวบาน ทานอาจจะใหคาแนะนาไดด ถาเรา จะขอรองใหทานรบบทบาทของนกแนะแนว อนเปนบทบาทใหมททานยงไดคดมากอนวาทาน จะทาได และจะเปนประโยชนโดยตรงแกชาวบานทมาพงทาน ทงนอาจจะใชวชาโหราศาสตร เปนเปลอกและใหหลกการแนะแนวเปนแกนกได พระสงฆในปจจบนทานขยนศกษาหาความร แสง จนทรงาม (2520 : 12 - 21) มความเหนวา พระสงฆจะตองปรบปรงบทบาทตนเองเพอสรางภาพลกษณทดงาม ทาตนใหมความหมายและความสาคญสาหรบสงคมในปจจบนในดานตาง ๆ ดงน

20

2.1 สอนธรรม หมายถง การเทศนาสงสอนคนทกชน ทกเพศ ทกวย ใหเกดศรทธาและสมมาทฏฐในพทธศาสนา ในชวตและการดาเนนชวตอนถกตอง 2.2 นาปฏบต หมายถง การรกษาพระวนย ถอศล 227 อยางเครงครด ปฏบตอภสมาจารสารวจอนทรย และสรางคณธรรมตาง ๆ ใหเกดขนในตน รวมทงปฏบตสมาธวปสสนาดวย 2.3 พฒนา หมายถง การพฒนาวดเปนอนดบแรก และชวยพฒนาหมบานหรอชมชนเปนอนดบรอง 2.3.1 การพฒนาวด การพฒนาภมหลงอาจทาไดโดย 1) การควบคมอาคาร และสงกอสรางใหเปนระเบยบ 2) ปลกหญาตามลานวด 3) ปลกตนไมมาก ๆ 4) ตามตนไมควรมแผนกระดานปายเขยนพทธภาษต 5) สรางอาคารทเปนประโยชนตอชมชน 6) ตามสนามหญา ควรมอนสาวรยสาคญในโลก 2.3.2 การพฒนาหมบาน หมายถง การนาชาวบานสรางสรรคสงทจาเปน ของชาวบาน 2.4 ปรกษากจ หมายถง ใหคาปรกษาหารอแกชาวบาน พระสงฆควรพยายามทาตนเปนผเชยวชาญในดานตาง ๆ และรบใหคาปรกษาแนะนาแกชาวบาน เชน ในดานการเกษตร การสหกรณ การคาขาย การปฏบตหนาทพลเมอง การสขภาพอนามย การศกษาหาความร การปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงของสงคม เปนตน นอกจากนชาเลอง วฒจนทร (2526 : 38 - 40) กลาวถงงานของพระสงฆเพอความมนคงแหงชาตไทยในสงคมปจจบนแบงไดเปน 3 ประเภท คอ การพฒนาคณภาพของพลเมอง การสงเคราะหประชาชน และการชวยเหลองานของราชการ ดงตอไปน 2.1 การพฒนาคณภาพของพลเมอง คณภาพของพลเมองโดยเฉพาะในดานคณธรรม และจรยธรรมมความสาคญตอความมนคงแหงชาตอยางยง งานของพระสงฆ ในดานนไดแก 2.1.1 การใหการบรรพชาอปสมบทแกกลบตรของชาตทกระดบอาย ใหไดเขามาอยในพระธรรมวนย ศกษาและปฏบตตามพระธรรมวนย 2.1.2 การเทศนาอบรมสงสอนประชาชนทมาทาบญทวดในวนธรรมสวนะ และในงานบญบาเพญกศลตาง ๆ ตามประเพณหรอในงานเทศกาลตาง ๆ การเทศนทางวทย ทางโทรทศน การบรรยายธรรม การสนทนาธรรม การปาฐกถาธรรม การเขยนบทความเผยแพร ทางหนงสอพมพ การเรยบเรยงหนงสอธรรมเผยแผในงานและโอกาสตาง ๆ ตลอดจนกจกรรม เผยแผพทธศาสนาทงปวง เชน งานพระธรรมทต งานพระธรรมจารก งานตามโครงการอบรมประจาตาบล 2.1.3 การจดสอนศาสนาศกษาแกเดก และผใหญ

21

2.1.4 การดาเนนกจการคณะสงฆพระศาสนาของวดตาง ๆ ทวประเทศ 2.2 การสงเคราะหประชาชน เปนหนาทสาคญของพระสงฆ พระสงฆไดสงเคราะหประชาชนทงดานขวญและกาลงใจและทางวตถอกดวย ดงน 2.2.1 การใหความสะดวกในการบาเพญกศลแกประชาชนตามประเพณ เกยวกบชวตและตามประเพณเกยวกบสวนรวมตาง ๆ 2.2.2 การใหทพกอาศยแกนกเรยน นสต นกศกษาตางทองททมาศกษาเลาเรยนอยในเมอง การใหทพกอาศยแกบคคลทมารกษาศล การใหทพกพงหรอใหเชาทดนในราคาถก ใหประชาชนทขดสนปลกบานพกอาศย 2.2.3 การดโชคชะตาราศ การประพรมนาพระพทธมนต การใหฤกษยาม เปนพธการเพอเสรมสรางกาลงใจ 2.2.4 การใหทางราชการหรอสวนรวมใชสถานทของวดประชมราษฎร เปนหนวยเ ลอกต ง จดงานหารายได เ พอสาธารณกศลตลอดจนการใหใช ทดนของวด สรางสาธารณสถานตาง ๆ 2.2.5 การให ทพกพงแกประชาชนผประสบสาธารณภยและภยธรรมชาต การรวบรวมสงของจากผบรจาคไปใหการสงเคราะหแกผประสบภยตางทองถน 2.3 การชวยเหลองานของทางราชการ พระสงฆพยายามทจะชวยเหลอทางราชการทงในดานการปกครอง การสงเคราะหประชาชน และการรกษาความปลอดภย เชน 2.3.1 ชวยในการอบรมชแจงราษฎรใหรจกผดชอบชวด การปฏบตตามคาแนะนาชกชวนของรฐบาลหรอผปกครองบานเมองระดบตาง ๆ 2.3.2 ชวยกจการบรหารตามปกตของเจาหนาทรฐบาล 2.3.3 ชวยสงเคราะหประชาชน โดยรบชวงงานจากเจาหนาทรฐบาลใหการสงเคราะหประชาชนในทองทกนดารทวดอย 2.3.4 การชวยทางราชการเกยวกบความมนคง สลกษณ ศวรกษ (2542 : 75) ไดกลาววา พระพทธศาสนาเปนศาสนาทมผนบถอ มากทสดในประเทศไทย แตความเปนจรงชาวพทธยงขาดความเขาใจพทธธรรมอยางถกตอง สวนใหญยงตดอยกบเปลอกพระพทธศาสนาในดานพธกรรมเทานน จงไมสามารถนาเอา หลกพทธธรรมมาใชใหเกดประโยชนอยางแทจรงตอตนเองและชมชนได ธระ ชยยทธยรรยง (2535 : 2-4) ไดอธบายถงความสาคญวา การทจะเอาหลกพทธธรรมเปนหลกในการพฒนาตนเอง เพอประโยชนสวนตวและชมชนโดยรวมนน จะตองม

22

2.1 ในฐานะทเราเปนนกพฒนา เราพรอมทจะยอมรบผดการพฒนาของเรา ตองเปลยนแปลงตลอดเวลา เปลยนเพอประโยชนของมนษยไมใชเพอประโยชนของตวเราเอง 2.2 ตองรจกสงคม วเคราะหชมชน เขาใจปญหาชมชน 2.3 รจกประยกตธรรมะมาใชเพอใชในชมชนอยางสมสมยและนาสมย พระราชวรมน (ประยทธ ปยตโต) (2527 : 205-206) กลาวไววา วดและพระสงฆ กบชมชนนนเปนของคกนมาแตสมยโบราณของไทย เพราะวดนอกจากจะเปนสถานทสาหรบประกอบกจกรรม หรอทาพธทางศาสนาแลว วดยงมบทบาททาหนาทอน ๆ อก ดงน 2.1 เปนสถานศกษาสาหรบชาวบาน ส งกลบตรมารบใชพระรบการอบรม ทางศลธรรมและเลาเรยนวชาตาง ๆ ตามทสอนในสมยนน รวมทงเปนศนยรวมของเยาวชนดวย 2.2 เปนสถานสงเคราะหบตรหลานของชาวบานทยากจน ไดอาศยเลยงชวตอยและศกษาเลาเรยนดวย ตลอดถงผใหญทขดสนอาศยวด 2.3 เปนสถานพยาบาลทแจกจายพวกยา รกษาผเจบปวย 2.4 เปนสโมสรทชาวบานมาพบปะสงสรรค หยอนใจ หาความรเพมเตม 2.5 เปนสถานทบนเทงทจดงานเทศกาลและมหรสพตาง ๆ สาหรบชาวบาน 2.6 เปนทไกลเกลยขอพพาท เปนทปรกษาแกปญหาชวตครอบครว และความทกขตาง ๆ 2.7 เปนศนยกลางศลปวฒนธรรมทรวบรวมศลปกรรมตาง ๆ ของชาตเปรยบเสมอนพพธภณฑ 2.8 เปนคลงวสดสาหรบเกบของไวซงชาวบานจะไดใชรวมกน เมอมงานวดและ ขอยมไปใช เมอคนมงานตาง ๆ 2.9 เปนศนยกลางการปกครอง ทกานนหรอผใหญบานจะเรยกลกบานมาประชมกนบอกแจงกจกรรมตาง ๆ 2.10 เปนทประกอบพธกรรม หรอใหบรการดานพธกรรมอนเปนเรองทผกพน กบชวตของทกคนในระยะเวลาโอกาสตาง ๆ พระธรรมปฏก (ป.อ.ปยตโต. 2547 : 19) ไดกลาวเพมเตมถงความสาคญตามแนวพระพทธศาสนา ไวว า สงคมไทยเปนสงคมทอาศยหลกพทธธรรมหรอหลกธรรมของพระพทธศาสนาเปนเวลานานแลวจนกระทงพระพทธศาสนากลายเปนวฒนธรรมและอารยธรรมของคนไทย แตหลงจากทคนไทยไดพฒนาประเทศ ตามประเทศทเจรญทางวตถ เชน อเมรกา องกฤษ เปนตน โดยหนหลงใหกบหลกธรรมทางพระพทธศาสนา สงคมไทยจงมสภาวะและสญญาณแหงความเสอมกอตวขนทกขณะ ไมวาจะเปนดานอาชญากรรม การทจรตประพฤตมชอบ และความขาดแคลนทางศลธรรมในดานตาง ๆ การทปญหาทางสงคมทเกดขนและเพมทวขนอยาง

23

รวดเรว เพอใหรอดพนจากความพนาศทางศลธรรม เพอใหสมาชกของชมชนไดรบการพฒนา ในทกๆ ดานพรอมทจะมชวตอยอยางสงบสขตอไป ปลม โชตษฐยางกล (2550 : 110 - 111) ไดอธบายเพมเตมถงความสาคญการพฒนาของพระสงฆและวดใหเปนไปตามพระธรรมวนยในทศทางเดยวกน 6 ประการ คอ 2.1 ดานการปกครอง ไดแก การปกครองและสอดสองใหบรรพชตและคฤหสถทม ทอยหรอพกนกอาศยอยในวดนนปฏบตตามพระธรรมวนย กฎมหาเถรสมาคม ขอบงคบ ระเบยบและคาสงของมหาเถรสมาคม 2.2 ดานการศกษา ไดแก เปนธระในการศกษาพระปรยตธรรมทงแผนกธรรมและบาลแกพระภกษสามเณร 2.3 ดานการศกษาสงเคราะห ไดแก การจดการศกษาทง ศาสนศกษา ตงศนยเดกเลก โรงเรยนปรยตสายสามญ โรงเรยนการกศล รวมทงมหาวทยาลยสงฆ เพอใหการสงเคราะห ทงบรรพชตและคฤหสถ นอกจากน กยงไดมอบทนการศกษา อาหารกลางวนแกนกเรยน การเขาสอนจรยธรรมในสถานการศกษา 2.4 ดานการเผยแผ ไดแก การแสดงเทศนา การปาฐกถา การบรรยาย หลกธรรม คาสอนทางพระพทธศาสนา ใหประชาชน เยาวชน หรอคนในชมชน ไดเขาใจและสามารถนาไปใชไดอยางถกตอง หรอการดาเนนการอนใดในรปแบบของ โครงการหรอการดาเนนสวนตวเพอใหธรรมเขาถงจตใจประชาชน เชน การจดตงหนวยอบรมประชาชนประจาตาบล การปฏบตงานของ พระธรรมทต เปนตน 2.5 ดานการสาธารณปการ ไดแก บารงรกษาวด จดกจการ และศาสนสมบตของวด ใหเปนไปดวยด มการกอสรางอโบสถ กฏ วหาร ศาลาการเปรยญ เจดย หอระฆง มณฑป หอพระไตรปฎก กาแพงวด โรงธรรม เปนตน โดยจดใหอยในบรเวณทเหมาะสมและเมอชารด ทรดโทรมกทาการปฏสงขรณใหอยในสภาพทดพรอมใชงานหรอประกอบกจกรรมตาง ๆ ได 2.6 ดานการสาธารณสงเคราะห ไดแก การจดกจการอนเปนสาธารณประโยชน ทพระสงฆหรอวดไดจดทาอย ในปจจบนแบงออกเปน 4 ประเภท คอ 2.6.1 การดาเนนกจการเอง เชน กจการหองสมดเพอประชาชน การตงมลนธ เพอชวยเหลอคนยากจน การชวยเหลอคราวประสบภยพบต การกาหนดเขตอภยทาน เปนตน 2.6.2 กา ร เ ก อก ลก จ กา ร ข อ งผ อ น เช น ก า รพ ฒ น า หม บ า น หร อ ช ม ช น การชวยเหลอทางราชการ ในการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด โรคระบาด เปนตน 2.6.3 การเกอกลสาธารณสมบต เชน การสรางถนนหนทาง การขดลอกคลอง การสรางฌาปนสถาน การสรางประปาและไฟฟา การสรางศาลาพกรอน เปนตน

24

2.6.4 การเกอกลประชาชนและสรรพสตวเชนการชวยเหลอผประสบภย การสงเคราะหคนชราและคนพการ หรอการสงเคราะหโดยประการอน พระมหาสมชาย ฐานวฑโฒ (2552 : 35) ไดกลาวถงความสาคญวาแนวทางสาหรบการเคลอนไหวในการใชหลกพรหมวหาร 4 เพอพฒนาแตละบคคล ดงน คอ ประการท 1 เมตตา ความรก ความปรารถนาดตอตนเองและผอน เราทกคนตองการความสข เราควรพยายามเพอใหชวตมความสขโดยตระหนกร และใชสมาธ ภาวนา จตใจ จะรสกเปนมตร และประสานสอดคลองกบตนเอง และผอนหยบยนความชวยเหลอ และผลประโยชน ปราศจากความปรารถนาแลว ปราศจากความมงรายและการแขงขน เพอแตละบคคล ใจจะไดสงบ และเปนสข ความสงบและความสขนกจะแผกระจายไปยงผอนไดดวย ประการท 2 กรณา ความกรณาเกดขนไดเพราะเรามองเหนความทกขยากของผอนและปรารถนาทจะชวยเขาใหพนจากภาวะนน คนรวยซงไมคานงถงความทกขยากของคนจนนน ขาดคณธรรมขอน จงเปนการยากทจะพฒนาตวเขาเองใหดขน ไมอาจเรยกวาเปนผมความกรณา ไวในพทธศาสนาฝายมหายานสอนให บคคลอทศตนเพอเปนโพธสตว ซงมอดมคตทจะขนปวงสตวใหพนทกขกอนทตนจะเขาสนพพาน ดงนนเราจงไมควรเพกเฉย แตตองพยายามทจะชวยเหลอผอน ปลดเปลองทกขยากของเขาทานทจะทาได ประการท 3 มทตา รวมยนดเมอผอนมความสข หรอประสบความสาเรจปราศจากความรษยา โดยเฉพาะอยางยงเมอบคคลทเปนคแขงขนกาวหนาไปกวาเรา ประการท 4 อเบกขา ความวางเฉย หมายถง ใจทสมดล ไมเอนเอยง ไมวาจะเผชญกบความสาเรจหรอความลมเหลว ไมวาจะเผชญกบความรงเรอง หรอความลาบากของตนหรอ ของผอน กจะไมหวนไหวเพราะสงเหลานถาหากวาไมสามารถทจะชวยผอนไดกจะไมรสกราคาญใจ หลงจากทไดพยายามอยางดทสดแลว สรปหลกธรรมของพระพทธศาสนาไดมความสาคญตอการดารงชวตของชมชน เปนอยางยง ตงแตในครงพทธกาลมาถงปจจบนเชน พรหมวหาร 4 คอ เมตตา กรณา มทตา อเบกขา ทาใหผทปฏบตธรรมตาม ทาใหเกดคณธรรม และจรยธรรม จะเหนไดทวไปวาวดเปนสญลกษณของพระพทธศาสนาไดเพมขนเรอย ๆ ในแตละชมชนซงแสดงใหเหนวาชมชนแตละชมชนตองการทพงตอการดารงชวตโดยเฉพาะทางดานจตใจ เพราะวดเปนศนยรวมนาใจของชมชน กจกรรมใด ๆ ทงทเปนพธกรรมทางศาสนา กจกรรมของชมชน หรอกระทงกจกรรมของทางราชการยอมเกดขนในวดเปนสวนใหญหลกธรรมของพระพทธศาสนาจงเปนทพงทางใจในการดาเนนชวตของชมชนใหเกดความสนตสข อนเปนการเสรมสรางทงทางดานกายภาพและจตใจ

25

3. บทบาทหลกของพระสงฆในสงคมไทย พระพทธศาสนา วด และพระสงฆมความผกพนกบชวตและความเปนอยของคนไทยมาชานาน ถงแมในปจจบนสาหรบสงคมเมองหลวงผคนหางเหนจากวดกนมากขน แตกยงม วดอยมากมายทธารงบทบาทตามพระราชบญญตคณะสงฆ มประชาชนทาบญตกบาตรกนอยทกวน สาหรบในชนบทนนความสมพนธระหวาง วด พระสงฆ และประชาชน ยงไมเปลยนแปลงมากนก อาจกลาวไดวา วดและพระสงฆเปนตวแทนของพระพทธศาสนา เปนศนยกลางทรวมจตใจ ของประชาชนชาวไทย ซงมผรหลายทานไดกลาวไว ดงตอไปน พระมหาประยทธ ปยตโต (2513 : 58) กลาววา วดเปนศนยกลางของสงคม เปนศนยกลางทรวมจตใจของประชาชน สวนพระสงฆซง เปนตวแทนของวด เปนศนยกลาง รวมแหงความเชอถอการรวมมอกนเปนทประกอบพธกรรมหรอใหบรการดานน แตทสาคญทสดคอความรสกของพระสงฆวาเปนผมสตปญญารอบรวชาการตาง ๆ ทกอยางเหนอกวาประชาชนทวไป สามารถเปนทปรกษาแนะนาชาวบาน เปนเครองหมายรกษาความเคารพนบถอไดอยางยงยนมนคง ปจจย 3 อยาง ทเชดชฐานะของพระสงฆในสงคม คอ ความบรสทธ ความเสยสละ บาเพญประโยชน และความเปนผนาทางสตปญญา พระศรสทธโมล (2516 : 58) ไดกลาวถงบทบาทของพระสงฆในดานการสงเคราะหประชาชนไววา งานสงเคราะหทพระสงฆจะทาไดโดยตรง คอ งานสงเคราะหจตใจเปนหลก สวนงานสงเคราะหทางวตถมโดยทางออมดวยการแนะนา ชกจงผอนใหกระทาหรอนาสงของ มาบรจาคแบงปนกน แตเปนกจกรรมชวคราว สวนการสงเคราะหทางจตใจทพระสงฆทาได คอ 3.1 การใหคาแนะนาทางจตใจ เปนทปรกษาเกยวกบปญหาชวตตาง ๆ 3.2 การเปนทพงใหความรมเยนทางจตใจดวยการประพฤตปฏบต เปนตวอยางตลอดจนสามารถทจะทาใหวดสงบรมรนเปนองคประกอบทจะหลอเลยงจตใจ 3.3 การใหคาแนะนาปรกษาดานตาง ๆ เชน ทางวชาการในสงคมชนบททกาลงพฒนา พระสงฆ ซงเปนผนาในทองถน จะเปนผ ชชองทางเสนอแนะใหมความคดร เร ม เปนศนยกลางในการชกชวนประชาชนใหประกอบอาชพการงานโดยใหยดหลกธรรม ของพระพทธศาสนา 3.4 การสงเคราะหบารงขวญ การประกอบพธกรรมตาง ๆ นนเปนสงทมจาเปนสาหรบประชาชนทวไป เพอเปนสงปลอบประโลมจตใจ จานง อดวฒนสทธ (2525 : 145 – 152) เสนอความคดเหนเกยวกบบทบาท ของพระสงฆและวดในสงคมปจจบนวา

26

3.1 พระสงฆเปนผนาประชาชน เปนทพงทางจตใจและชวยแกปญหาสวนตว และปญหาสงคมอนเกดจากการทะเลาะววาทระหวางสมาชกในสงคมดวยกน 3.2 สถาบนวดเปนสถานทใหการศกษาแกประชาชน โรงเรยนประชาบาลหลายแหงตงอยในบรเวณวด สมภารเปนผใหการอปถมภ และแมกระทงศาลากเปน ทเรยนหนงสอนอกจากนวดยงเปนทอยอาศยศกษาเลาเรยนของพระภกษสามเณร และเดกโดยทวไป 3.3 วดเปนประดจโรงพยาบาล โดยใหรกษาพยาบาลแกคนเจบไขไดปวยทงทเปนโรคจตและโรคทางกาย 3.4 วดเปนประดจพพธภณฑสถาน คอเปนทเกบและรวบรวมสมบตโบราณอนลาคา และมประโยชนตอการศกษาทางวฒนธรรมตาง ๆ ของชาต 3.5 ศาลาวดบางครงไดใชเปนสถานทประชมราษฎรเพอจะไดรบขาวสารตาง ๆ 3.6 วดเปนสถานทแสดงความสามคคเปนน าหนงใจเดยวกนของประชาชน เพราะถอวาเปนสมบตสวนรวมของประชาชน เปนสถานทสาหรบประชาชนไดพบปะแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน 3.7 วดเปนสถานสวสดการสงเคราะหแกคนยากจน และคนไรทพานกพกพง อกทงยงเปนหอพกใหแกนกศกษาทวไป ชวนะ ภวกานนท (2527 : 52) กลาววา บทบาททพระสงฆควรตองม คอ 3.1 สงสอนธรรม อบรมศลธรรม ใหประชาชนละเวนจากความชว ประกอบแตกรรมด มความเมตตาตอกน มความรก มความสามคคกน 3.2 เปนตวอยางแหงความด ใหเปนทนาเลอมใสศรทธาของประชาชน ทไดประพฤตปฏบตตาม เปนการชวยชาต ประหยดเศรษฐกจ เพราะตามวสยสงฆมเครองใชทจาเปนเทานน ตดสงทไมจาเปนตอชวตทงหลายออกไป 3.3 ชวยดานการศกษาในการอบรมกลบตร ผ ทมาบวชเรยนไดมโอกาสศกษา หาความร อนเปนแนวทางในการสรางความเจรญใหแกหมบานตน เมอลาสกขา 3.4 การสงเคราะหทางจตใจใหแกประชาชน ในยามเมอมปญหาเดอดรอนทางจตใจโดยยดหลกธรรม 3.5 สงคมชนบททยงลาหลงดอยพฒนาดานตาง ๆ พระสงฆจะมบทบาทในฐานะผนาในการพฒนาสงคมเหลานน พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต. 2536 : 39) ไดเสนอบทบาทของพระสงฆและวด โดยสรปไดดงน

27

3.1 พระสงฆเปนผสรางชมชนสงฆใหเปนชมชนแหงการเรยนร วตถประสงคของการบวชกคอเพอการเรยนร ดงนนพระสงฆคอชมชนแหงการเรยนร ซงควรจะเปน 3 เรอง 3.1.1 การเรยนรพทธธรรม ใหลกซงทสดทงทางปรยต และปฏบต 3.1.2 การเรยนรสงคมปจจบน ใหรเทาทนสงคมปจจบน เพอประโยชนในการสอน 3.1.3 การเรยนรการสอสาร ใหเปนทสนใจของผคน ใหเปนทจบใจผคน จะมผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรม หรอทเรยกวา อนสาสนปาฏหารย รวมทงความสามารถในการใชเครองมอตดตอการสอสารสมยใหมดวย 3.2 การศกษาสงฆเปนเรองทควรคานงถงนโยบายของรฐบาล ในแผนการศกษาชาต มหาวทยาลยสงฆและมหาวทยาลยทางโลก ควรจะรวมกนพฒนาหลกสตร สาหรบการศกษา ของพระสงฆ 3.3 การทาใหวดเปน สวนหนงของชมชน และสงเสรมความเขมแขงของชมชนความสาคญของวดคอการเปนสวนหนงของชมชน ดงนนถาวดเขมแขงทาใหโครงสรางของชมชนเขมแขงดวย ทงนเนองจากการมศลธรรมอนดงามของสมาชกในชมชน ถาวดลอยตวออกจากโครงสรางของสงคมในชมชน จะทาใหชมชนและสงคมออนแอ และสงผลใหสถาบนอน ๆ รวมทงสถาบนทางศาสนาออนแอไปดวย 3.4 วดกบการจดการศกษา การศกษาในระบบจากโรงเรยนระดบประถมศกษาและระดบมธยมศกษากวา 30,000 โรงเรยน ยงไมสามารถผลตคนใหมความเขมแขงทางปญญาและศลธรรม ในสวนทยงขาดนหากวดสามารถจดกระบวนการเรยนรทสามารถพฒนาคนใหเตมศกยภาพได กจะเปนประโยชนตอสงคมอยางแทจรง 3.5 พระสงฆกบการแกไขปญหาความขดแยงดวยสนตวธ เนองจากในโลกปจจบน มความขดแยงกนอยางรนแรงในสงคมระดบตาง ๆ พระสงฆควรศกษาใหเขาใจวาความรนแรงนนหมายถงอะไร ขอบเขตแคไหน มกประเภท มสาเหตอะไรบาง มวธปองกนและแกไขอยางไร วธใดไดผล จะพฒนาวธการปองกนและการปองกนใหดขนอยางไร 3.6 วดกบการอนรกษสงแวดลอม กระแสการอนรกษสงแวดลอม เปนกระแสใหญของโลก ทมการระดบศาสตรทางดานตาง ๆ มาเชอมโยง พระสงฆจงควรตองพยายามศกษา ใหเขาใจปญหาสงแวดลอมและวธการแกไขใหลกซง เพอจะไดสอนประชาชนไดถกตอง และวดควร เปนตน แบบในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแกประชาชน 3.7 การบรหารจดการวด วดเปนทรพยากรอนทรงคาของประชาชนในสงคม ดงนนการบรหารจดการวด ทกอให เกดประโยชน สง สดแก สงคมตามอดมการณแหง

28

พระพทธศาสนาเจาอาวาส คณะสงฆ รฐบาล และผเกยวของจะตองใหความรวมมอในการจรรโลงพระพทธศาสนาเพอสงคมตอไป สรป พระสงฆไดมบทบาทในสงคมไทยตงแตสมยกรงสโขทยถงปจจบน เพราะพระสงฆนนไดทราบดวาตนบวชมาเพออะไร จงไดฝกหดปฏบตตนใหตงอยในศล และพยายามบาเพญใหเปนประโยชนตอสวนรวม โดยจะเหนไดวาพระสงฆพยายามจดสถานทของวดใหเปนทรมรนและมประโยชนในการใหการสงเคราะหประชาชนในทก ๆ ดาน บางโอกาสกนาธรรมะไปสชมชนไดปฏบต เชน สอนศลธรรมในโรงเรยน ปฏบตกจพระธรรมทตทงในและตางประเทศ หรอการประกอบพธกรรมทงฝายบานและฝายรฐ กจะมพระสงฆเขาไปมบทบาทเปนทพงยดเหนยวตลอดมาพระสงฆนนนบวามบทบาทอยในสงคมไทยจนไมสามารถแยกออกจากกนได แนวคดเกยวกบทศนะ มปจจยหลายอยางทเกยวของกบ ทศนะกคออกปจจยหนงทมสวนสาคญในการกอเกดภาพลกษณ หรอจะกลาวไดวา ทศนะเกยวของ และสอดคลองไปกบภาพลกษณเสมอ ไดมนกวชาการไดใหความหมายไวหลายทาน ดงน 1. ความหมายของทศนะ คาวาทศนะ ตรงกบภาษาองกฤษคาวา “Outlook” ซงแปลวาความรสก ความเหน ในทางจตวทยาถอวา ทศนะเปนตวแปรหนงทไมสามารถสงเกตเหนไดงาย แตจะตองอาศยการศกษาคนควาดวยวธทซบซอน มนกวชาการผใหคานยามหรอความหมายของคาวา ทศนะแตกตางกนดงน สวชรย เดชาธรอมร (2545 : 13) ไดใหความหมายวา ทศนะ คอความรสกของบคคลทมตอสงตางๆ หลงจากทบคคลไดมประสบการณตอสงนน ซงความรสกนแบงออกเปน 2 ลกษณะคอ 1.1 ความร สกในทางบวก เปนการแสดงออกในลกษณะของความพงพอใจ เหนดวย ชอบและสนบสนน 1.2 ความรสกในทางลบ เปนการแสดงออกในลกษณะทไมพงพอใจ ไมเหนดวย ไมชอบ และไมสนบสนน อรรถ อรรถยต (2545 : 7) ไดใหความหมายวา ทศนะ หมายถง ทาท ความคดเหน ความรสก เอนเอยงทางจตใจของบคคลตอสงหนงสงใดหลงจากทบคคลไดประสบการณในสงนน ซงแบงไดเปน 3 ลกษณะคอ

29

1.1 ทศนะเชงนมาน เปนการแสดงออกในลกษณะความพงพอใจ เหนดวย ชอบสนบสนนรวมมอ ปฏบตดวยความเตมใจ หรอกลาวไดวาพฤตกรรมในการบวก 1.2 ทศนะเชงนเสธ เปนการแสดงออกในลกษณะตรงกนขามกบทศนะเชงนมานเชนไมเหนดวย ไมชอบ ไมรวมมอ ไมทาตาม หรอ กลาวไดวามพฤตกรรมในทางลบ 1.3 ทศนะทเปนกลาง เปนการแสดงออกในลกษณะทไมเปนทงทศนะเชงนมาน และทศนะเชงนเสธแตอยในระดบกลาง ไมเขาขางใดขางหนง หรออยเฉยๆ ปราชญ บญยวงศวโรจน (2547 : 21) ไดใหความหมายวา ทศนะ เปนองคประกอบทางจตอยางหนงในการแสดงพฤตกรรมและความรสกนกคดของบคคล ทสามารถปรบเปลยนไดตามสถานการณ องคความร และสงแวดลอมอนๆ ซงเปนปฏกรยาทางจตใจอยางหนงทพรอมจะสงผลตอพฤตกรรมทแสดงออกมา สายชล อยโพธทอง (2546 : 38) ไดใหความหมายวา ทศนะ หมายถง ความคดเหนของบคคลใดบคคลหนง ตอสงใดสงหนงหรอเหตการณใดเหตการณหนง ซงผานการไตรตรองใชเหตผล โดยบคคลนนอาจแสดงออกในทางทเหนดวย ไมเหนดวย ชอบ ไมชอบ หรอรสกเฉยๆ ลกขณา สรวฒน (2549 : 69) ไดใหความหมายไววา ทศนะ หมายถง ความรสก ความคดเหน หรอทาทของบคคลทมตอสงใดสงหนง ซงจะเหนวา ความรสกเปนองคประกอบทางดานอารมณ ความคดเหนเปนองคประกอบทางดานปญญา และทาทเปนองคประกอบทางดานพฤตกรรม ลอม เพงแกว (2550: 21)ไดใหความหมายวา ทศนะ หรอ ทรรศนะ เปนคาเดยวกน หมายความวา ความเหน เครองรเหน สงทเหน การแสดง ทเขยนตางกนคอ ทศนะเขยนตามรปภาษามคธ (ภาษาถนของอนเดยโบราณ) สวนทรรศนะ เขยนตามรปภาษาสนสกฤต สรปไดวา ทศนะคอความรสกนกคดทแสดงออกมาจากจตใจทมผลตอสงใดสงหนง กลมใดกลมหนงไมวาสงๆนน กลมๆนน จะเปนสงทมชวตหรอไมกตาม ทงทางด คอคดเหนวาสงนนเปนสงทด หรอ คดเหนวาสงๆนนเปนสงทไมด และบางครงจะคดเหนตอสงๆใดวา อาจจะดอาจจะไมด คอเปนกลาง ยงไมใชทงดหรอไมดอยางชดเจน 2. ลกษณะและทมาของทศนะ วรช เกยรตศรสกล (2540 : 197-199) ไดกลาววา ทศนะเปนปจจยพนฐานทกอใหเกดภาพลกษณ ดงนน ไดมการสรปลกษณะและทมาของทศนะ ไวดงน 2.1 ทศนะเปนการแสดงออกถงความรสก หรออารมณของบคคลทเหนดวยหรอ ไมเหนดวยกบผอนในปญหาหรอสงตางๆ

30

2.2 ทศนะเปนการแสดงออกถงความชอบ ไมชอบ ซงเปนผลมาจากอทธพล หลายประการ ทงทางดานสรระรางกายหรอจตใจของบคคลประกอบกน 2.3 ทศนะเปนสงซอนเรนอยภายใน แตถาปลกกระตนดวยสงเราทเปนแรงเสรมทางดานความตองการ อารมณ ความคด หรอสภาพสรระรางกายแลว กจะแสดงออกทนท แรงกระตนหรอสงเรานอาจจะชวยปลกกระตนใหเกดทศนคตขนในเรองตางๆ 2.4 ทศนะอาจมสาเหตมาจากความตองการทจะไดรบรางวลหรอผลตอบแทน 2.5 ทศนะชวยตอบสนองความตองการของคนทตองการทาความเขาใจความหมายของปญหาหรอประเดนทโตแยงกนใหชดเจนและสมบรณยงขน รวมทงตองการทาความเขาใจเหตการณตางๆ ของโลกทเกดขนในปจจบน 2.6 ทศนะของบคคลเมอถกกระตนหรอปลกเราใหเกดแลว อาจถกเกบกด เอาไวแสดงออกกไดทงนอาจจะเปนผลมาจากอทธพลภายนอกตวเราหรออทธพลภายในตวเราเอง สรปไดดงน ทศนะเปนการแสดงออกจากภายในตวของบคคลนนๆ คอความรสก ชอบ ไมชอบ ทงดานอารมณ ความคดตางๆ และถาหากถกกระตนจากสงเราจะแสดงออกทางรางกายทนท สงเราตางๆ จะเขามากระตนไดจากทงภายในตวบคคล และมาไดจากภายในนน คอสภาวะแวดลอมในชวงเวลานนๆ 3. ความสาคญของทศนะ ลกขณา สรวฒน (2549 : 69-70) ไดกลาวถงความสาคญของ ทศนะ ไวดงน 3.1 ทศนะเปนมโนมตทครอบคลมปรากฏการณหลายอยางได เชน ความรกของบคคลทมตอครอบครวกสรปรวมถงพฤตกรรมหลายอยางของบคคลได ในการใชเวลากบครอบครวมาดแลสมาชกในครอบครว ทาสงตางๆ ใหกบสมาชกในครอบครว ตลอดจนการดแลเอาใจใสและปลอดใจสมาชกในครอบครว 3.2 ทศนะเปนสาเหตของพฤตกรรม นกจตวทยาสงคมจานวนมาก เชอกนวา ทศนะเปนสาเหตของพฤตกรรมจงไดพยายามทาการวจยเพอแสดงหลกฐานใหเหน และกมหลกฐานมาสนบสนนพอสมควร แตกมงานวจยทแสดงวาพฤตกรรมเปนสาเหตของทศนะไดเชนกน การทมงานวจยเกดขนกจะเปนประโยชนตอนกจตบาบด นกพฤตกรรมบาบด ผแนะแนว หรอครแนะแนวและครทวไป 3.3 ทศนะมความสาคญในตวเอง ไมวาทศนคตของบคคลจะมความสมพนธ กบพฤตกรรมของเขาหรอไมกตาม เชน ทศนคตตอสถาบนตางๆ สะทอนใหเหนแนวทางทเขารบรโลกรอบตวเขาจงเปนเรองสาคญนาศกษาในตวเอง

31

3.4 ทศนะเปนเรองทนกจตวทยาหลายสาขาสนใจรวมกน นอกจากจตวทยาสงคม ทสนใจศกษาเรองทศนะแลว นกจตวทยาสาขาอนๆ กใหความสนใจในเรองทศนคตเชนกน เชน นกจตวทยาคลนกอาจสนใจศกษาทศนคตทบคคลตอตนเองเพอเปนหลกฐานในการทาความเขาใจในเรองอน หรอนกจตวทยาบคลกภาพกสนใจวาการเปลยนทศนะวธใด ไดผลกบบคคลทมบคลกภาพเชนไร เปนตน 3.5 ทศนะเปนเรองทนกโฆษณาประชาสมพนธสนใจ นกโฆษณาประชาสมพนธสนใจเรองทศนะทงในแงของการศกษาเพอใหเกดความเขาใจและสามารถนาไปใชใหเกดประโยชนในการทางาน เชน การโฆษณาประชาสมพนธตอตานการคายาบา โฆษณาใหคนไทยนยมทองเทยวเชงอนรกษ 3.6 ทศนะเปนเรองทนกการตลาดสนใจ โดยมความสนใจในทศนะบคคลทมตอแงมมทเปนปจจยสงเสรมใหเขาซอสนคานนๆมาใช เชนทศนะตอสนคา ทศนะตอยหอสนคาหรอทศนะตอสนคาตนเองเปนตน 3.7 ทศนะเปนเรองทนกรฐศาสตรสนใจ นกรฐศาสตรสนใจทศนะของประชาชน ตอเรองตางๆ ทมความสาคญตอการเมองการปกครอง เชน ทศนคตของประชาชนตอการบรหารงานรฐบาล ทศนคตของประชาชนตอการเลอกตงสภาผแทนราษฎรเปนตน 3.8 ทศนะเปนเรองทนกสงคมวทยาบางสาขาสนใจ จะมนกสงคมวทยาบางสาขาเทานนทสนใจในเรองทศนะ คอ สาขาจตวทยาสงคม ซงนกสงคมวทยาบางคนเหนวาทศนะ เปนพนฐาน พฤตกรรมทางสงคมเนองจากมการถายทอดวฒนธรรมในเรองตางๆ ผานทศนะของบคคลในวฒนธรรมนนๆ 3.9 ทศนะเปนเรองทนกการศกษาสนใจ นกการศกษาสามารถใชประโยชนจากเรองทศนะไดมากมายในลกษณะการศกษาวจย ซงจะกอใหเกดความรอยางลกซงมากขนนกแนะแนวอาจสนใจศกษาทศนคตของนกเรยนตออาชพตางๆ เพอนาความรนไปเปนพนฐานในการแนะแนวอาชพใหแกเดกนกเรยนไดอยางมหลกเกณฑ สรปไดดงน ทศนะมความสาคญเปนอยางมากตอสงคม มศาสตรหลายสาขา ใหความสนใจในความสาคญของทศนะน กลาวคอ ทศนะเปนสงทบอกถงความตองการ พฤตกรรม ประสบการณความรความเขาใจ เมอใดทเราเขาใจทศนะของบคคลนนๆ อยางลกซงแลว ยอมเกดประโยชนตางๆมากมายเชน ตองการผลตสนคาใหตรงกบความตองการของลกคาใหมากทสดเพอใหสนคาชนนนๆ จาหนายได สรางผลกาไร หรอตองการทราบถงทศนะของเดกทกาลงศกษาหาความรในระดบอดมศกษาทมตอภาพลกษณของพระสงฆ เพอนาไปปรบใชหรอคดวธการ นาธรรมเขาสอดแทรกปลกฝงคณธรรม จรยธรรม ใหกบเดกทกาลงศกษาเลาเรยน

32

4. องคประกอบของทศนะ ไดมนกวชาการไดกลาวถงองคประกอบของทศนะ ไวดงน ธระพร อวรรณโณ (2541 : 8) ไดกลาววา ทศนะมองคประกอบทางจตใจทคอนขางถาวร ซงมองคประกอบ 3 ประการ 4.1 องคประกอบดานปญญา ไดแก ความคดหรอความเชอทมตอทหมายตอทศนะอนเปนสวนของการรบรของบคคลในเรองใดเรองหนง 4.2 องคประกอบดานอารมณ ไดแก ความรสกซงถกเรา ขนจากการรนน ซงเปนไปในทางทด ไมด ชอบ ไมชอบ หรอการเหนคณคา ไมเหนคณคา 4.3 องคประกอบดานพฤตกรรม เปนแนวโนมโดยสวนรวมทคนจะตอบสนองตอ ทหมายของทศนะเปนแนวโนมในเชงพฤตกรรมหรอการกระทา เปนความพรอมทจะตอบสนองตอสงนนๆ ในทางใดทางหนง ภาวณ หงสเจรญ (2544 : 62-63) ไดกลาววา การแบงองคประกอบของทศนะ แบงออกเปน 2 สวน 4.1 เปนองคประกอบเกยวกบความรหรอความเชอถอของบคคลตอสงใดสงหนง หากบคคลมความรหรอเชอในสงใดด กมกจะมทศนะทดตอสงนน ในทางตรงกนขาม หากมความรมากอนวา สงใดไมด กจะมทศนะไมดตอสงนน 4.2 เปนองคประกอบทางดานความรสกของบคคล ซงมอารมณเกยวของอยดวย นนคอ หากบคคลมความรสกรก หรอชอบพอในบคคลใด หรอสงใด กชวยใหเกดทศนะทดตอบคคลนนไปดวย แตถาหากเกดความรสกเกลยดหรอโกรธบคคลใด สงใดกจะทาใหเกดทศนคต ทไมดตอบคคลนน สรปไดวา องคประกอบของทศนะนนมดวยกน สามประการ คอ ความรความเชอ จะเรยกวาเปน ปญญา ของแตละบคคล ซงจะมแตกตางกนออกไป และ มอารมณความรสกเกดขนเมอโดนกระทบจากสงเราตางๆ ทาใหแสดงทศนะเปนผลลพทออกมาทางพฤตกรรมทางกายวาจาตามลาดบ 5. การวดทศนะ สชา จนทนเอม (2553 : 243-244) การวดทศนะทาใหเขาใจทศนะของบคคล และสามารถทานายพฤตกรรมของบคคลนนๆได การวดทศนะอาจทาไดหลายแบบดงน 5.1 วธหนงทใชวดทศนะ มอย 2 แบบ คอ 5.1.1 วธของเธอรสโตน (The Thurstone Method) แบบนประกอบดวยประโยคตางๆ ประมาน 10-20 ประโยคหรอมากกวานน ประโยคตางๆเหลานจะเปนตวแทนของระดบความ

33

คดเหนตางๆกน ผถกทดสอบจะตองแสดงใหเหนวาเขาเหนดวยกบประโยคใดบาง ประโยคหนงๆจะกาหนดคาเอาไวคอ กาหนดเปนสเกล (Scale Value) ขน เรมจาก 0.0 ซงเปนประโยคท ไมพงพอใจมากทสดเรอยๆ ไปถง 5.5 สาหรบประโยคทมความรสกเปนกลาง ๆ (Neutral Statement) จนกระทงถอ 11.0 ซงมคาสงสด สาหรบประโยคความพงพอใจมากทสด 5.1.2 วธของลเกรต (The Likert Technique) มาตราสวนแบบน ประกอบดวยประโยคตางๆ ซงแตละประโยคผถกทดสอบจะแสดงความรสกของตนเองออกมา 5 ระดบคอ เหนดวยอยางยง เหนดวย เฉยๆ ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง แตละระดบมคะแนนใหไวตงแต 1-5 คะแนน คะแนนของคนหนงๆไดจากคะแนนรวมจากทกๆประโยค 5.2 การหยงเสยงประชาชน (Polling) สวนมากใชการเลอกตงพรรคการเมอง หรอททาอะไรเกยวกบประชาชน กตองมการตรวจสอบ หยงเสยงกนเพอหยงดวา มหาชนมความรสกอยางไรในเรองนนๆ อยางไรเชน การลดกาลงอาวธ การเลอกตงพรรคการเมองทประชาชนนยม เปนตนผลการหยงเสยงจะออกมาตรงหรอไมขนอยกบวธการสมตวอยาง จานวนกลมตวอยางและกลมตวอยางเปนตวแทนประชาชนไดหรอไม 5.3 การใชแบบสอบถามวาเหนดวยหรอไม โดยการแบงการสอบถามเปน 2 แบบคอ 5.3.1 คาถามทเฉพาะเจาะจงลงไป แลวใหตอบถามในเรองทถามเทานน 5.3.2 คาถามทเปดโอกาสใหผตอบแสดงความคดเหนเพมเตมแลวนาความคดเหน หรอความรสกของคนสวนมากมาจดกลมดวา เขาเหลานนมความรสกอยางไร หรอมทศนะอยางไร ทศนะมรปแบบของการวดทศนะทหลากหลายวธ ในการศกษาวจยครงนผศกษา ไดเลอกใชวธการกาหนดรปแบบการวดแบบ Scaling Technique และใชวธของ ลเกรต (The Likert Technique) สรปภาพรวมของทศนะไดวาเปนสภาวะกอนพฤตกรรมโตตอบ ตอเหตการณ หรอสงใดสงหนงโดยเฉพาะ หรอจะเรยกวาเปนสภาวะพรอมทจะมพฤตกรรมแลว และทศนะจะมความคงตวอยในชวงระยะเวลา คอมความเชอมน คงทนถาวรพอสมควร เปลยนแปลงไดยาก แตไมไดหมายความวาจะไมมการเปลยนแปลง อกทงทศนะเปนตวแปรทนาไปสความสอดคลองระหวางพฤตกรรมกบความรสกนกคด ไมวาจะเปนในรปของการแสดงออกโดยวาจา หรอการแสดงความรสก ตลอดจนการทจะตองเผชญหรอหลกเลยงตอสงใดสงหนง ตลอดถงทศนะ มคณสมบตของแรงจงใจในอนทจะทาใหบคคลประเมนเหตการณหรอสงใดสงหนง ซงหมายความตอไปถงการกาหนดทศทางของพฤตกรรมจรงดวย ทศนะของแตละบคคลนนจะเปนในลกษณะ ทางบวก เปนการแสดงออกถงความคดเหนทชอบซงจะเปนเหตจงใจใหบคคลนน ปฏบตในทางทด

34

กบบคคลหนงหรอตอนโยบาย หรอตอองคกรหรอสถาบน เปนทศนะทมองผอน สงอนในดานดเสมอ และทศนะ ทางลบเปนการแสดงออกของแตละบคคลทมความคดเหนทไมชอบ หรอเปนไปในทศทางทไมนาพอใจตอบคคล องคกร หรอสถาบนตอปญหาทขดแยง ทศนะในทางลบนน โดยปกตมกจะเกดขนพรอมกบความรสกเกยวกบความเขาใจผดหรอความไมพอใจ สวนทศนะ ทนงเฉยนน คอ บคคลทไมแสดงความคดเหนตอปญหาทเกดขนอนเนองจากบคคลผนน ไมมความเหนในเรองนนๆ โดยสนเชง งานวจยทเกยวของ จรญ วงศสายณห (2517 : 9) ไดศกษาคนควาเกยวกบพระสงฆกบการบรการสาธารณะ ดานการศกษา พบวา พระสงฆควรจดบรการสาธารณะดานการศกษา โดยเฉพาะในสวนทเกยวกบศลธรรมใหแกนกเรยนตงแตกอนระดบประถมศกษาซงพระสงฆสามารถทจะชนาไดดกวา เจยมพงษ วงศธรรม (2519 : บทคดยอ) ไดศกษาถงบทบาทของพระสงฆในการพฒนาสงคม ในดานการศกษาทวไป ทงทางโลกและทางธรรม การเผยแผธรรมะ และการใหการสงเคราะหแกประชาชน ตลอดจนศกษาวาพระสงฆมความเปนมาอยางไรในบทบาทดงกลาว พระสงฆมบทบาทในการชวยสอนหนงสอ ทาหนาทบรหารสถานศกษาและกจกรรมอน ๆ บทบาทในการ ใหการศกษาเพมขน การเผยแผธรรมะเพอพฒนาจตใจประชาชน โดยพระสงฆออกจารกในชนบทใชสอสารมวลชนเผยแผธรรมะ นาประชาชนพฒนาทองถนวดและโรงเรยน เขารวมในวนสาคญทางพระพทธศาสนา พระสงฆพยายามปรบปรงบทบาทเดมของตนเพอนาไปสการเปลยนแปลงสงคม โดยการพฒนาการศกษาของตนใหสงขน เฉลม อตถกฤษฏ (2521 : บทคดยอ) ไดศกษาบทบาทพระสงฆในการพฒนาชมชน พระสงฆมบทบาทมากในบรหารการจดการเสนาสนะ การพฒนาชมชนหรอในหมบาน พระสงฆไดชวยในปรบปรงการคมนาคมในหมบาน การจดสรางหองสมด แหลงนาเพอก ารเกษตร การปรบปรงโรงเรยนจดซออปกรณการเรยนการสอน สงเสรมสนบสนนบรจาคสงของใหกบโรงพยาบาลตางๆ หรอทสาธารณประโยชน พระมหากฤษฎา นนทเพชร (2540 : บทคดยอ) ไดศกษาเกยวกบ ทศนคตของพระสงฆตอบทบาทการพฒนาสงคม พบวา 1) พระสงฆทเรยนวชาเอกสงคมวทยามทศนะเหนดวยกบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาสงคม สงกวาพระสงฆทเรยนวชาเอกภาษาองกฤษ 2) ปจจยทมอทธพลตอทศนะในการพฒนาคอพรรษา สถาบนการศกษา สอโทรทศน จะสงผลใหพระสงฆ มทศนะตอบทบาทในการพฒนาสงคม 3) การรบรปญหาสงคมดานตาง ๆ ทเกดขน มความเหนวา ปญหาททกฝายควรเรงแกไข ไดแก ปญหาศลธรรมเสอมโทรม ปญหาความยากจนและการวางงาน

35

อจฉราวรรณ วงศปราช (2544 : บทคดยอ) ไดศกษาความหวงของประชาชนตอบทบาทของพระสงฆ พบวา 1)โดยมากไปวดและฟงธรรมเทศนา หรอปฏบตเจรญจตภาวนาและ นงวปสสนากรรมฐาน หรอรบฟงธรรมะจากวทย โทรทศน หรออานหนงสอเกยวกบธรรมะ เปนบางครง 2) ประชาชนสวนใหญ มความคาดหวงตอบทบาทของพระสงฆในดานการประพฤตปฏบตตามพระธรรมวนยในระดบสง รองลงมาไดแกบทบาท ดานการศาสนศกษาและบทบาท ดานสาธารณปการ 3) ปจจยทมอทธพลตอระดบความคาดหวงของประชาชน ตอบทบาทของพระสงฆ ไดแก เพศ อาย การฟงเทศนาธรรม การรบสอในการเผยแผศาสนาการรวมกจกรรมในวดและชมชน การรบรขาวสารเกยวกบพระสงฆ และการมความรความเขาใจเกยวกบพระพทธศาสนา สวนวฒการศกษา อาชพ รายได และการปฏบตวปสสนากรรมฐานนน ไมมอทธพลตอระดบความคาดหวงของประชาชนตอบทบาทของพระสงฆ พระมหาโยธน ละมล (2545 : บทคดยอ) ไดศกษาบทบาทพระสงฆในฐานะทรพยากรมนษยและนกพฒนาทรพยากรมนษย พบวา 1) สถาบนพทธศาสนาในปจจบนทงในสวนทเปนสถาบนและปจเจกบคคลทเปนสมาชกของสถาบนสงฆ อยในชวงทกาวไปสความเสอมและสถานการณดจะเลวรายลงทกวน 2) บทบาทพระสงฆในฐานะทรพยากรมนษยในปจจบนและแนวโนมในอนาคต พระสงฆทจะดารงบทบาทการเปนทรพยากรมนษยทงในปจจบนและอนาคตนนควรมคณสมบต คอ 1) มความรเกยวกบหลกธรรมทางพทธศาสนาอยางลกซงและแจมแจง 2) มความประพฤตตามหลกพระธรรมวนยดวยวตรปฏบตทดงาม 3) มความรในวชาการทางโลก ทจะเออประโยชนตอการทาหนาทของตนและ 4) มความสามารถในการเผยแผหลกธรรมคาสอน ทงทเปนโลกยะและโลกตตระ 5) บทบาทพระสงฆในฐานะนกพฒนาทรพยากรมนษยในปจจบน และแนวโนมในอนาคต พระสงฆทจะดารงบทบาท ควรมคณสมบต คอ 1) มหลกธรรมวนย เปนเครองอยของตน 2) มความเขาใจในหลกธรรมอยางลกซง 3) มความสามารถในการบรหารจดการการเรยนการสอน และการเผยแผธรรมคาสงสอนของพทธศาสนา 4) มความสามารถในการทจะสอสารกบคนภายนอก ดวยวธการและเทคโนโลยใหม ๆ ในกระแสโลกาภวตน 5) มความเสยสละอดมการณและอดมคต ในกรอบของพระธรรมวนยซงสามารถประยกตใชไดในยคปจจบนและพบวา ในปจจบนน พระสงฆยงไมไดทาหนาทในฐานะทรพยากรมนษยและนกพฒนาทรพยากรมนษยอยางเตมศกยภาพ ศรพร สกลเจรญพร (2550 : บทคดยอ) ผลจากการศกษาภาคเอกสาร พบวา พระสงฆจะมหนาทในการศกษาพระธรรมวนยและปฏบตตามอยางเครงครด แตในอกแงมมหนงพระสงฆ มบทบาทดานการสงเคราะหชวยเหลอประชาชน เนองดวยการทวดและพระสงฆเปนศนยกลาง ของประชาชน ทาใหพระสงฆกลายเปนผนาหมบานและผนาในการสรางสาธารณประโยชน

36

ตวอยางเชน สรางหอกระจายขาว สนบสนนการศกษาของสถานศกษาตางๆ สรางสถานศกษา ศนยฝกวชาชพ บทบาทพระสงฆกบการพฒนาการศกษา มความสาคญของการศกษาทกสาขาวชา บทบาทพระสงฆกบการพฒนาการศกษาในอดตและปจจ บนนน พระสงฆได เ ลงเหน ถงความสาคญของการศกษาทกแขนง ไมไดกาจดอยในระบบการศกษาแบบโรงเรยนปรยตธรรมหรอโรงเรยนประถมศกษาและมธยมศกษาทวไปเทานน แตพระสงฆยงใหความสาคญกบการพฒนาการศกษาดานออกแบบและชวยสงเสรมใหคนไทยไดรบการศกษาทด ทดเทยมกบตางประเทศ เพราะอยากใหบคคลทไดรบการศกษาเหลานนมาชวยพฒนาประเทศใหเปนทรจก ของโลกมากขน พระมหาประสทธ เขมสร (2554 : บทคดยอ) ไดศกษาเรองบทบาทพระสงฆในการปฏบตงานตามภารกจ ๖ ดาน ของวดหงษประดษฐาราม อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา โดยทาการศกษาบทบาทพระสงฆเฉพาะวดหงษประดษฐาราม อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ตามภารกจทง 6 ดาน คอ ดานการปกครอง ดานศาสนศกษา ดานศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผ ดานสาธารณสงเคราะห และดานสาธารณปการ พรอมทงศกษาสภาพปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการปฏบตงานตามภารกจนนในการศกษาครงน เปนการศกษาเชงคณภาพ เกบรวบรวมขอมลโดยการสงเกต และการสมภาษณ ผศกษาไดทาการคดเลอกพระสงฆผซงมหนาทหลกในการปฏบตงานตามภารกจของวดทง 6 ดาน และประชาชนผมสวนรวมในการปฏบตงานตามภารกจนน บทบาทพระสงฆในการปฏบตงานตามภารกจดานการปกครอง วดหงษประดษฐารามใชหลกการปกครองตามหลกพระธรรมวนย ดาเนนการปกครองดแลพระภกษสามเณรภายในวด มการมอบอานาจหนาทออกเปนแผนกตาง ๆ ใหพระสงฆภายในวดชวยดแล พรอมกนนยงทาหนาทปกครองดแลวดในเขตอาเภอหาดใหญจานวนทงสน 44 วด ดานศาสนศกษา จดใหม การเรยนการสอนแกพระภกษสามเณรโดยแยกออกเปน 2 แผนก คอ ทางธรรมและทางโลก ทางธรรมจดการเรยนการสอนปรยตธรรมทงแผนกธรรมและบาล สวนทางโลกทาการเปดหนวยวทยบรการ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย จงหวดสงขลา จดการเรยนการสอนใหแกพระภกษสามเณรและฆราวาสในระดบอดมศกษา ดานศกษาสงเคราะห มการมอบทนการศกษา การจดครพระเขาไปสอนในสถานศกษาทงของรฐบาลและเอกชน จดใหมการเรยนการสอน ธรรมศกษา เปดการเรยนการสอนศนยศกษาพระพทธศาสนาวนอาทตย จดตงชมรมดนตรไทย ดานการเผยแผ มการแสดงพระธรรมเทศนาทกวนพระ 8 คา 15 คา การเทศนในภาคพรรษา การอบรมคณธรรมจรยธรรมในโรงเรยน การบรรยายธรรมในหนวยงานราชการและเอกชน ดานสาธารณสงเคราะห มการสงเคราะหทพกอาศย การเออเฟอสถานทในการจดกจกรรมของชาวบานและชมชน การบรการหองสมดประชาชน การชวยเหลอวดและประชาชนเมอยาม

37

ประสบพบตภ ย การใหยมวสด อปกรณ เคร องครว การบรรพชาสามเณรภาคฤดรอน ดานสาธารณปการ ทางวดดาเนนการกอสราง และบรณะถาวรวตถเพอเปนการสงเสรมในการปฏบตงานตามภารกจของพระสงฆใหมความสะดวกมากยงขน โดยยดหลกอาวาสสปปายะ จากแนวคด ทฤษฎ จงสรปไดวา ทกลาวมาทงหมดเปนหลกการในบทบาทของพระสงฆ และเปนบทบาทจรงในทางปฏบต ทพระสงฆทถกตองตามพระธรรมวนยพงปฏบตกน โดยเฉพาะในดานหลก ๔ ดานอนไดแก ดานการปกครอง ตองปกครองโดยธรรม เปนธรรมาภบาล ปกครองเพอเกอหนนใหเกดการศกษา ดานการศกษาและการศกษาสงเคราะห ทงทพระสงฆกนเองสอนพระเณรดวยกนเอง และสงเคราะหกลบตร กลธดา เพอใหไดรบการศกษาทถกตอง พรอมทงวชาความร จรณะ ความประพฤต การศกษาทสรางวธคดทเปนสมมาทฏฐ การเรยนรคความสข (Learning And Happiness) บทบาทดานการเผยแผ งานเผยแผเปนงานทนาคาสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาออกเผยแผสประชาชน เปนภารกจทมความสาคญ ในสมยพทธกาลพระพทธองค ใชคาวาไปประกาศพรหมจรรย ประกาศวถชวตอยางพรหม อนเปนชวตทประเสรฐ นนหมายถงพระสงฆตองเปนแบบอยางทด ของการดาเนนชวต สงคมสงฆตองเปนสงคมลาลอง สงคมแบบอยางหรอสงคมตนแบบของสงคมชาวบานทดใหได สงคมสงฆตองเปนระเบยบ ตองมการจดระเบยบสงคมสงฆใหด พระสงฆ ทกระดบชนจงตองชวยกนในการพฒนาชมชน และตองเปนตวอยางทดของชมชน สงคม และประเทศชาต บทบาทของพระสงฆตอการพฒนา จงตองมาชวยกสถานภาพในประเดนนใหไดในยคปจจบนของพวกเรา ดงนนผวจยจงสนใจทจะทาการวจยบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน ในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร

บทท 3 วธดาเนนการวจย

ในการดาเนนการศกษาวจย เรองบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร นนมรายละเอยดขนตอนในการดาเนนการ ดงน 1. การกาหนดประชากรและกลมตวอยาง 2. เครองมอทใชในการวจย 3. การเกบรวบรวมขอมล 4. การจดกระทาและวเคราะหขอมล 5. สถตทใชในการวเคราะหขอมล การกาหนดประชากรและกลมตวอยาง

1. การกาหนดประชากร 1.1 ประชากรทใชในการวจยครงน คอ ประชาชนทอาศยอยในเขตพนท อาเภอมะขาม จงหวดจนทบร จานวน 30,721 คน (สานกงานทะเบยนอาเภอมะขาม. 2554 : 38) 1.2 กลมตวอยางทใชในการวจย ในการศกษาครงน ศกษากบประชาชนทอาศย อยในเขตพนท อาเภอมะขามจงหวดจนทบร ไดคดเลอกจากประชากรเปาหมายโดยใชหลกการกาหนดขนาดของกลมตวอยาง จากตารางสาเรจรปของเครจซ และมอรแกน (Krejcie and Morgan. 1970 : 607-610) ไดกลมตวอยางจานวน 379 คน และดาเนนการสมตวอยางแบบมระบบ (Systematic Sampling) เครองมอทใชในการวจย ผวจยไดสรางเครองมอทใชในการเกบขอมลการวจย โดยมขนตอนการดาเนนการ ดงน 1. การสรางแบบสอบถาม 1.1 ศกษาวธการสรางเครองมอจากเอกสารงานวจยตางๆทเกยวของกบบทบาทของพระสงฆกบการพฒนาชมชน 1.2 สรางแบบสอบถามตามแนวทางในการสรางเครองมอและกรอบแนวคด ทกาหนดโดยพจารณาถงรายละเอยดใหครอบคลมทงวตถประสงคและลกษณะของการวจย

39

1.3 นาแบบสอบถามทสรางขน เสนออาจารยทปรกษาตรวจทานและนาไปใหผทรงคณวฒ 5 ทาน (รายนามปรากฏอยในภาคผนวก ก ) ตรวจสอบเพอใหไดความเทยงตรง เชงพนจ และความเหมาะสมของแบบสอบถามเพอทปรบปรงแกไขใหเกดความสมบรณกอนนาไปทดลองใช 1.4 นาแบบสอบถามทปรบปรงความเทยงตรงแลวนาไปทดลองใช (Trt Out) กบ ประชาชนในเขตอาเภอขลง จงหวดจนทบร ทไมใชกลมตวอยางทกาหนดไวจานวน 30 คน แลวนามาวเคราะหหาคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบ โดยวธหาคาสมประสทธอลฟา (Alpha Coeffcient) ของครอนบาค (Cronbach. 1990 : 19) ดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป ไดคาความเชอมนของแบบสอบถามดงน แบบสอบถามทงฉบบไดคาความเชอมน เทากบ 0.9351 ดานความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของพระสงฆในสงคมไทย ไดคาความเชอมน เทากบ 0.9185 ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดานการปกครอง ไดคาความเชอมน เทากบ 0.9231 ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดานการ ศาสนศกษาไดคาความเชอมน เทากบ 0.8972 ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดาน การศกษาสงเคราะหไดคาความเชอมน เทากบ 0.9398 ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดานการเผยแผไดคาความเชอมน เทากบ 0.8897 ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของผนาชมชนดานสาธารณปการไดคาความเชอมน เทากบ 0.9109 ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดานสาธารณสงเคราะหไดคาความเชอมน เทากบ 0.9421 1.5 ปรบปรงแกไขแบบสอบถามและนาเสนอคณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธอกครง 1.6 นาแบบสอบถามทผานการตรวจสอบความเชอมนและมความสมบรณ ไปใชในการเกบขอมลจากกลมตวอยางตอไป 2. ลกษณะโครงสรางของแบบสอบถาม แบงออกเปน 3 ตอนดงน ตอนท 1 ขอมลทวไป ของผถกสอบถาม ประกอบดวย ปจจยสวนบคคล ไดแก เพศ อาย สถานภาพ การศกษา อาชพ รายได ระยะเวลาทอยอาศยในชมชน

40

ตอนท 2 ขอมลแบบสอบถามเกยวกบความรความเขาใจ เกยวกบบทบาทของพระสงฆในสงคมไทย ใช ไมใช คาถาม เชงบวก 1 0 คาถาม เชงปฏเสธ 0 1 เกณฑการประเมนระดบความรความเขาใจ พจารณาจากคะแนนเฉลยแบบองกลม โดยกาหนด ดงน คาเฉลย 0.80-1.00 คะแนน (มากกวาหรอเทากบคามธยฐานของกลม) หมายถง ความรความเขาใจมาก คาเฉลย 0.00-0.79 คะแนน (นอยกวาคามธยฐานของกลม) หมายถง ความรความเขาใจนอย

ตอนท 3 ขอมลแบบสอบถามเกยวกบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร 23 ขอ เปนแบบสอบถามแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Type Seale) โดยประยกตใชตามทฤษฎของลเคอรท (Liker Type Seale)เบสทและคาน (Best & Khan. 1993 : 244) ตามหนาทหลก 6 ประการ คอ ดานการปกครอง ดานการศาสนศกษา ดานการศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผ ดานการสาธารณปการ ดานการ สาธารณสงเคราะหโดยใชเกณฑวด 5 ระดบ ดงน 5 คะแนน หมายถง มระดบเหนดวยมากทสด 4 คะแนน หมายถง มระดบเหนดวยมาก 3 คะแนน หมายถง มระดบเหนดวยปานกลาง 2 คะแนน หมายถง มระดบเหนดวยนอย 1 คะแนน หมายถง มระดบเหนดวยนอยทสด เกณฑในการแปลความหมาย คาเฉลย 4.43-5.00 คะแนน (มากกวาหรอเทากบคาควอไทลท 3 ของกลม) หมายถง เหนดวยมาก คาเฉลย 4.00-4.42 คะแนน (มากกวาหรอเทากบคาควอไทลท 2 ของกลม) หมายถง เหนดวยปานกลาง คาเฉลย 1.00-3.99 คะแนน (นอยกวาคาควอไทลท 2 ของกลม) หมายถง เหนดวยนอย

41

การเกบรวบรวมขอมล 1. ขอหนงสอจากมหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ ถงนายอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร เพอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมล จากกลมประชากรในอาเภอมะขาม 2. ผวจยเปนผเกบรวบรวมขอมลในครงน โดยขอความรวมมอจาก กานนในเขตพนทอาเภอมะขาม ชวยสงและเกบรวบรวมแบบสอบถามกอนการสงแบบสอบถามไดทาความเขาใจและชแจงขอสงสยตางๆ แก กานนในเขตอาเภอมะขามแลว พรอมกาหนดวนรบคน 3. ผวจยไปรบแบบสอบถามคนจากกานน ตามกาหนดวนนดหมาย

การจดทาและการวเคราะหขอมล การวจยครงนผวจยไดวเคราะหขอมล โดยการรวบรวมขอมลทผานการตรวจสอบอยางถกตอง มาวเคราะหโดยใชคาสถต ดงน 1. ปจจยสวนบคคลของกลมตวอยางวเคราะหดวยสถตเชงพรรณนา โดยการวเคราะห หาคาความถ คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน 2. ความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของพระสงฆในสงคมไทยวเคราะหดวยสถต เชงพรรณนา โดยการวเคราะห หาคาความถ คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน 3. ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดานการปกครอง วเคราะหดวยสถตเชงพรรณนา โดยการวเคราะหหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน 4. ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดานการศาสนศกษาวเคราะหดวยสถตเชงพรรณนา โดยการวเคราะหหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย และ คาเบยงเบนมาตรฐาน 5. ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดาน การศกษาสงเคราะห วเคราะหดวยสถตเชงพรรณนา โดยการวเคราะหหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน 6. ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดานการเผยแผ วเคราะหดวยสถตเชงพรรณนา โดยการวเคราะหหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน 7. ด า น บ ท บ า ทข อ ง พ ร ะ สงฆ ใ น ก า ร พฒ น า ช ม ช น ใน ท ศ น ะ ข อง ประชาชน ดานสาธารณปการ วเคราะหดวยสถตเชงพรรณนา โดยการวเคราะหหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน

42

8. ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดานสาธารณสงเคราะห วเคราะหดวยสถตเชงพรรณนา โดยการวเคราะหหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย และ คาเบยงเบนมาตรฐาน 9. ทดสอบความแตกตางระหวางปจจยสวนบคคลของประชาชนโดยใชสถต เชงวเคราะห t-test และ F-test 6. ทดสอบความแตกตางระหวางความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของพระสงฆ ในสงคมไทย โดยใชสถตเชงวเคราะห F-test 7. ทดสอบความแตกตางระหวางบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร ตามหนาทหลก 6 ประการ คอ ดานการปกครอง ดานการศาสนศกษา ดานการศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผ ดานการสาธารณปการ ดานการ สาธารณสงเคราะห โดยใชสถตเชงวเคราะห F-test สถตทใชในการวเคราะหขอมล สถตทใชในการนาเสนอขอมลและวเคราะหขอมลเพอทดสอบสมมตฐาน ครงนผวจย ไดใชสถตประกอบดวย 1. สถตพนฐาน 1.1 คารอยละ (Percentage) เพอนาเสนอขอมลทวไปของกลมตวอยาง 1.2 คาเฉลย ( ) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) 2. สถตทใชในการทดสอบคณภาพเครองมอ 2.1 คาความเทยงตรง 2.2 คาความเชอมนของแบบสอบถาม ใชสมประสทธแอลฟา อลฟา (Alpha Coeffcient) ของครอนบาค (Cronbach. 1990 : 19) 3. สถตทใชในการทดสอบคาสมมตฐาน 3.1 คา t-test ใชทดสอบเปรยบเทยบคาเฉลยของตวแปรอสระซงจาแนกเปน 2 กลม 3.2 คา F-test ใชทดสอบเปรยบเทยบคาเฉลยของตวแปรอสระซงจาแนกมากกวา 2 กลม 3.3 วธการของเชฟเฟ (Scheffe’ Method) เพอทดสอบความแตกตางรายค

บทท 4 การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลเกยวกบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของ

ประชาชน ในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร ผวจยขอเสนอผลการวเคราะหขอมลตามลาดบ ดงน 1. สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล 2. การนาเสนอผลการวเคราะหขอมล 3. ผลการวเคราะหขอมล

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลและการแปลความหมายของการวเคราะหในครงน เพอใหเกด ความเขาใจทตรงกน ผวจยไดกาหนดสญลกษณดงตอไปน

แทน คาคะแนนเฉลย S.D. แทน คาความเบยงเบนมาตรฐาน n แทน จานวนคนในกลมตวอยาง p แทน ความนาจะเปนของคาสถต t แทน คาสถตเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลย F แทน คาสถตแจกแจง * แทน ความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

การนาเสนอผลการวเคราะหขอมล

การวจยครงน ผวจยไดนาเสนอผลการวเคราะหขอมลตามลาดบขนตอนดงตอไปน ตอนท 1 ขอมลทวไป วเคราะหขอมลโดยการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย คาสงสด

และคาตาสด ตอนท 2 ความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย วเคราะหขอมลโดย

การแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน ตอนท 3 บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนวเคราะห

ขอมลโดยการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน ตอนท 4 เปรยบเทยบความแตกตางของปจจยสวนบคคลทมผลตอบทบาทของพระสงฆ

ในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน ในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร จาแนกตาม ปจจย

44

สวนบคคล ความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย วเคราะหขอมลโดยการทดสอบความแตกตางดวยคา t-test หรอ F-test และความแตกตางรายคดวยวธของ Scheffe’ ผลการวเคราะหขอมล

ตอนท 1 ขอมลทวไป วเคราะหขอมลโดยการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย คาสงสด และคาตาสด รายละเอยดดงตาราง 1

ตาราง 1 จานวนและรอยละของขอมลทวไป จาแนกเปนรายดาน

ขอมลทวไป จานวน (n = 379) รอยละ 1. เพศ

ชาย 163 35.08 หญง 216 64.92

2. อาย ตากวา 35 ป 85 21.47 35 – 50 ป 173 48.69 51 ปขนไป 131 29.84 = 41 ป Max = 65 ป Min = 20 ป

3. สถานภาพ โสด 91 26.70 สมรส 244 64.92 หมาย หยา 62 8.38

4. การศกษา ตากวาปรญญาตร 262 53.31 ปรญญาตรหรอสงกวา 117 46.69

5. อาชพ รบจาง 87 32.03 รบราชการ/รฐวสาหกจ 71 19.37 เกษตรกรรม 158 39.17 คาขาย/อน ๆ 63 9.42

45

ตาราง 1 (ตอ)

ขอมลทวไป จานวน (n = 379) รอยละ 6. รายไดของครอบครวโดยเฉลยตอเดอน

8000 บาทลงไป 164 42.93 8001 – 16000 บาท 136 32.46 16,001 บาทขนไป 79 24.61 = 20448 บาท Max = 90,000 บาท Min = 2,000 บาท

7. ระยะเวลาอาศยอยในชมชน 20 ปลงไป 73 21.61 21 – 40 ป 156 40.84 41 ปขนไป 148 37.55 = 28 ป Max = 65 ป Min = 1 ป

จากตาราง 1 ผลการวเคราะหขอมลทวไป จาแนกเปนรายดาน ปรากฏผลดงน ดานเพศ พบวา ประชาชนมากกวาครงเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 64.92 และเพศชาย

รอยละ 35.08 ดานอาย พบวา ประชาชนเกอบครงมอาย 35 – 50 ป คดเปนรอยละ 48.69 รองลงมา

มอายตากวา 35 ป รอยละ 21.47 โดยมอายเฉลย 41 ป อายมากสด 65 ป นอยสด 20 ป ดานสถานภาพ พบวา ประชาชนมากกวาครงมสถานภาพสมรส คดเปนรอยละ 64.92

รองลงมามสถานภาพโสด รอยละ 26.70 และมสถานภาพหมาย/หยาราง รอยละ 8.38 ดานการศกษา พบวา ประชาชนมากกวาครงจบการศกษาระดบปรญญาตรหรอสงกวา

คดเปนรอยละ 53.31 ในขณะทอกเกอบครง คดเปนรอยละ 46.69 จบการศกษาตากวาปรญญาตร ดานอาชพ พบวา ประชาชนมากกวาหนงในสาม คดเปนรอยละ 39.17 มอาชพรบราชการ

หรอทางานรฐวสาหกจ และในจานวนทใกลเคยงกนคอรอยละ 32.03 มอาชพคาขายหรออาชพอน ๆ อาชพทผนาชมชนทานอยทสดไดแก อาชพเกษตรกรรม รอยละ 9.42

ดานรายไดของครอบครว พบวา ประชาชนเกอบครง คดเปนรอยละ 42.93 มรายไดของครอบครว 8,000 บาท ลงไป โดยมรายไดเฉลย 20.48 บาท มากทสด 90000 บาท นอยทสด 2000 บาท

ดานระยะเวลาอาศยอยในชมชน พบวา ประชาชนเกอบครง คดเปนรอยละ 40.84 อาศยอยในชมชนตงแต 21 – 40 ป โดยเฉลยอาศยอยนาน 28 ป มากทสด 65 ป นอยทสด 1 ป

46

ตอนท 2 ความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย วเคราะหขอมลโดยการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน รายละเอยดดงตาราง 2- 3 ตาราง 2 จานวนและรอยละของระดบความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย

ระดบความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆ ในสงคมไทย

จานวน (n = 379) รอยละ

นอย 73 17.18 ปานกลาง 247 70.68 มาก 59 12.14 จากตาราง 2 พบวา ประชาชนเกอบสามในส คดเปนรอยละ 70.68 มความรความเขาใจ

ในระดบปานกลาง รองลงมามความรความเขาใจในระดบนอยและมากใกลเคยงกน คอ มความร ความเขาใจนอย รอยละ 17.18 และมความรความเขาใจมาก รอยละ 12.14 เมอจาแนกเปนรายขอปรากฏผลดงตาราง 3

ตาราง 3 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆ

ในสงคมไทย จาแนกเปนรายขอ

ความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย S.D. ระดบ ลาดบ 1. การบวชเรยนควรเปนหนาทของชายไทยพทธทกคน 4.53 0.60 มาก 3 2. พระสงฆเปนผทใหคาปรกษาในการดาเนนชวตอยางมคณคา 4.14 0.65 ปานกลาง 15 3. พระสงฆเปนผแนะนาชมชนใหเขาใจในโลกของจตวญญาณ 3.92 0.87 ปานกลาง 27 4. พระสงฆเปนแบบอยางในการใชชวตแบบพอเพยง 4.04 0.86 ปานกลาง 20 5. พระสงฆเปนผนาในการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมแกเยาวชน 4.47 0.64 ปานกลาง 6 6. พระสงฆเปนผนาในการสบสานและอนรกษประเพณ 4.23 0.68 ปานกลาง 12 7. พระสงฆใหการสงเคราะหการศกษา แกผทดอยโอกาส 3.90 0.77 ปานกลาง 29 8. พระสงฆเปนผทรงจาและสบทอดหลกธรรมคาสงสอนของ

พระพทธศาสนา 4.53 0.54 มาก 4

9. พระสงฆทาหนาทเปนครแนะแนวสาหรบชาวบานในการดาเนนชวต 4.01 0.70 ปานกลาง 22

47

ตาราง 3 (ตอ)

ความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย S.D. ระดบ ลาดบ 10. พระสงฆเปนผนาทางดานพธกรรมตาง ๆ เกยวกบพธทาง

พระพทธศาสนา 4.52 0.55 ปานกลาง 5

11. พระสงฆเปนหมอเยยวยาใหแกผหมดกาลงใจในการดาเนนชวต 3.99 0.80 ปานกลาง 25 12. พระสงฆเปนผทศกษาและเผยแผหลกธรรมของพระพทธศาสนา 4.58 0.55 มาก 1 13. พระสงฆเปนผมสวนรวมในการมอบทนสงเคราะหการศกษา

แกนกเรยนและนกศกษา 3.90 0.75 ปานกลาง 30

14. พระสงฆเปนผแนะนาใหเยาวชนใหปฏบตตามหลกธรรมของความกตญกตเวท

4.47 0.57 ปานกลาง 7

15. พระสงฆเปนผแนะนาใหชาวบานไดรจกการเสยสละเพอประโยชนสวนรวม

4.15 0.67 ปานกลาง 14

16. พระสงฆเปนผนาในการรเรมพธกรรมตาง ๆ ทางพระพทธศาสนา

4.33 0.66 ปานกลาง 10

17. พระสงฆแนะนาไมใหประมาทในการดารงชวต และใชสอยทรพยสนตาง ๆ แกชมชน

4.03 0.77 ปานกลาง 21

18. พระสงฆเปนผชวยคลายความทกขใหกบชาวบานได 3.92 0.73 ปานกลาง 28 19. พระสงฆเปนผมสวนรวมในการตอตานยาเสพตด 3.97 0.68 ปานกลาง 26 20. พระสงฆเปนผมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม 4.00 0.66 ปานกลาง 23

21. พระสงฆเปนผแสวงหาประโยชนเพอตวเองนอยกวาบคคลธรรมดา 3.77 0.91 ปานกลาง 33 22. พระสงฆเปนผคอยแนะนาใหชาวบานเวนจากอบายมข เชน

งดเหลาเขาพรรษา ฯลฯ 4.34 0.57 ปานกลาง 9

23. วดและพระสงฆเปนศนยกลางของชมชนทางวฒนธรรมและประเพณไทย

4.46 0.56 ปานกลาง 8

24. พระสงฆเปนผมความเกอกลอาทรตอการเปนอยของชมชน 3.84 0.76 ปานกลาง 31 25. พระสงฆเปนผชวยประสานรอยราวใหกบครอบครวและชมชนได 3.63 0.83 นอย 34 26. พระสงฆไดมสวนรวมจดการศกษาแกชมชน ทงระดบ

มหาวทยาลย มธยมศกษา ประถมศกษาตลอดจนศนยเดกเลก 3.84 0.70 ปานกลาง 32

48

ตาราง 3 (ตอ)

ความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย S.D. ระดบ ลาดบ 27. พระสงฆทเผยแผหลกธรรมทางสอตาง ๆ เปนชองทางหนง

ทใหชมชนเขาใจธรรมะมากขน 4.25 0.56 ปานกลาง 11

28. พระสงฆเปนสวนหนงของสงคมชมชน ซงไมสามารถแยกออกจากกนได

4.16 0.64 ปานกลาง 13

29. พระสงฆเปนผทไมถอชนวรรณะอนเปนแบบอยางทดในการปกครองระบอบประชาธปไตย

4.07 0.77 ปานกลาง 19

30. พระสงฆวางตวเปนกลางทางการเมอง แตใหคาแนะนาแกนกการเมอง

3.52 1.05 นอย 35

31. พระสงฆไดจดวดใหเปนศนยกลางการเรยนร ทเปนความตองการของภาครฐและชมชน

4.00 0.66 ปานกลาง 23

32. พระสงฆเปนผใชหลกธรรมประยกตใหเหมาะสม วถชวตของชมชน 4.10 0.54 ปานกลาง 18 33. พระสงฆเปนผมสวนรวมในการใชหลกธรรมเพอลดอาชญากรรม

ในชมชน 4.14 0.60 ปานกลาง 16

34. พระรตนตรยเปนทพงทางใจของพทธศาสนกชน 4.54 0.54 มาก 2 35. พระสงฆเปนผบอกผลของการทาความดและความชวใหกบ

ชมชน 4.10 0.71 ปานกลาง 17

รวม 4.13 0.39 ปานกลาง จากตาราง 3 พบวา ประชาชนมความรความเขาใจอยในระดบปานกลาง ( = 4.13)

เมอวเคราะหจาแนกเปนรายขอ ปรากฏผลดงน ประชาชนมความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทยอยในระดบปานกลาง ( = 3.77 – 4.52) เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 ลาดบ ไดแก พระสงฆเปนผนาทางดานพธกรรม ตาง ๆ เกยวกบพธทางพระพทธศาสนา ( = 4.52) พระสงฆเปนผนาในการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมแกเยาวชน ( = 4.47) และพระสงฆเปนผแนะนาใหเยาวชนใหปฏบตตามหลกธรรมของความกตญกตเวท ( = 4.47)

49

รองลงมาพบวา ประชาชนมความรความเขาใจอยในระดบมาก ( = 4.53 – 4.58) เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 ลาดบ ไดแก พระสงฆเปนผทศกษาและเผยแผหลกธรรมของพระพทธศาสนา ( = 4.58) พระรตนตรยเปนทพงทางใจของพทธศาสนกชน ( = 4.54) และการบวชเรยนควรเปนหนาทของชายไทยพทธทกคน ( = 4.53) มเพยง 2 ประเดนเทานนทผนาชมชนมความรความเขาใจอยในระดบนอย ไดแก พระสงฆเปนผชวยประสานรอยราวใหกบครอบครวและชมชนได ( = 3.63) และพระสงฆวางตวเปนกลางทางการเมอง แตใหคาแนะนาแกนกการเมอง ( = 3.52) ตอนท 3 บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนวเคราะหขอมลโดยการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน รายละเอยดดงตาราง 4- 10 ตาราง 4 จานวนและรอยละของระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน

ระดบ (n = 379) นอย ปานกลาง มาก

จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน 86 14.66 198 67.54 95 17.80 ดานการปกครองของพระสงฆ 75 15.71 213 60.21 91 24.08 ดานการศาสนศกษาของพระสงฆ 69 19.37 206 52.88 104 27.75 ดานศกษาสงเคราะหของพระสงฆ 71 13.61 218 58.12 90 28.27 ดานการเผยแผของพระสงฆ 189 50.79 121 37.70 69 11.52 ดานการสาธารณปการของพระสงฆ 72 10.99 213 59.16 94 29.84 ดานการสาธารณสงเคราะหของพระสงฆ 101 24.61 141 43.98 137 31.41

จากตาราง 4 พบวา ประชาชนมากกวาครง คดเปนรอยละ 67.54 มทศนะตอบทบาท

การพฒนาชมชนของพระสงฆอยในระดบปานกลาง รองลงมามทศนะในระดบมากและระดบนอยใกลเคยงกน โดยระดบมากมรอยละ 17.80 และระดบนอยมรอยละ 14.66 เมอจาแนกเปนรายดานปรากฏผลดงน

50

ดานการปกครองของพระสงฆ พบวา ประชาชนมากกวาครง คดเปนรอยละ 60.21 มทศนะตอหนาทการปกครองอยในระดบปานกลาง รองลงมามทศนะอยในระดบมาก รอยละ 24.08 และระดบนอย รอยละ 15.71 เมอจาแนกเปนรายขอปรากฏผลดงตาราง 5

ดานการศาสนศกษาของพระสงฆ พบวา ประชาชนมากกวาครง คดเปนรอยละ 52.88 มทศนะตอหนาทการศาสนศกษาอยในระดบปานกลาง รองลงมามทศนะอยในระดบมาก รอยละ 27.75 และระดบนอย รอยละ 19.37 เมอจาแนกเปนรายขอปรากฏผลดงตาราง 6

ดานการศกษาสงเคราะหของพระสงฆ พบวา ประชาชนมากกวาครง คดเปนรอยละ 58.12 มทศนะตอหนาทการศกษาสงเคราะหอยในระดบปานกลาง รองลงมามทศนะอยในระดบมาก รอยละ 28.27 และระดบนอย รอยละ 13.61 เมอจาแนกเปนรายขอปรากฏผลดงตาราง 7

ดานการเผยแผของพระสงฆ พบวา ประชาชนครงหนง คดเปนรอยละ 50.79 มทศนะตอหนาทการเผยแผอยในระดบนอย รองลงมามทศนะอยในระดบปานกลาง รอยละ 37.70 และระดบมาก เพยงรอยละ 11.52 เมอจาแนกเปนรายขอปรากฏผลดงตาราง 8

ดานการสาธารณปการของพระสงฆ พบวา ประชาชนมากกวาครง คดเปนรอยละ 59.16 มทศนะตอหนาทการสาธารณปการอยในระดบปานกลาง รองลงมามทศนะอยในระดบมาก รอยละ 29.84 และระดบนอย รอยละ 10.99 เมอจาแนกเปนรายขอปรากฏผลดงตาราง 9

ดานการสาธารณสงเคราะหของพระสงฆ พบวา ประชาชนเกอบครงหนง คดเปนรอยละ 43.98 มทศนะตอหนาทการสาธารณสงเคราะหอยในระดบปานกลาง รองลงมามทศนะอยในระดบมาก รอยละ 31.41 และระดบนอย รอยละ 24.61 เมอจาแนกเปนรายขอปรากฏผลดงตาราง 10 ตาราง 5 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน

ในทศนะของประชาชน ดานการปกครอง จาแนกเปนรายขอ

ดานการปกครองของพระสงฆ S.D. ระดบ ลาดบ 1. การปกครองของพระสงฆ ทาใหพระสงฆรจกระเบยบวนย และ

หลกธรรมควรปฏบตดขน 4.16 0.74 ปานกลาง 2

2. พระสงฆควรวางตนเปนกลางในทางการเมอง และควรใหกาลงใจกบทก ๆ คน

4.19 0.83 ปานกลาง 1

3. ถาพระสงฆเปนผนาในการทากจกรรมตาง ๆ ชมชนจะมกาลงใจมากขน

3.82 0.77 ปานกลาง 3

รวม 4.06 0.60 ปานกลาง

51

จากตาราง 5 พบวา ประชาชนมทศนะตอหนาทการปกครองของพระสงฆอยในระดบปานกลาง ( = 4.06) เมอวเคราะหจาแนกเปนรายขอ ปรากฏผลดงน ผนาชมชนมทศนะตอหนาทการปกครองของพระสงฆในระดบปานกลางทกขอ ( = 3.82 – 4.19) เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 ลาดบ ไดแก พระสงฆควรวางตนเปนกลาง ในทางการเมอง และควรใหกาลงใจกบทก ๆ คน ( = 4.19) การปกครองของพระสงฆ ทาใหพระสงฆรจกระเบยบวนย และหลกธรรมควรปฏบตดขน ( = 4.16) และถาพระสงฆเปนผนา ในการทากจกรรมตาง ๆ ชมชนจะมกาลงใจมากขน ( = 3.82) ตาราง 6 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน

ในทศนะของประชาชน ดานการศาสนศกษา จาแนกเปนรายขอ

ดานการศาสนศกษาของพระสงฆ S.D. ระดบ ลาดบ 1. การเรยนธรรมะทางพระพทธศาสนานน ยอมเปนประโยชนตอ

การเปนอยของชมชนอยางมาก 4.19 0.70 ปานกลาง 1

2. การศกษาของพระสงฆ ทาใหพระสงฆสามารถใชชวตใหเขากบเหตการณปจจบนของชมชนได

4.07 0.71 ปานกลาง 3

3. การทนกเรยนและฆราวาสไดเรยนและเขาสอบธรรมศกษานน เปนการศกษาธรรมแลวนาไปปฏบตในชมชนของตนได

4.14 0.69 ปานกลาง 2

4. ปจจบนมการขออปสมบท (บวชพระ) กนนอย เพราะมปญหาทางเศรษฐกจรดตวและครอบครว

3.76 0.89 ปานกลาง 4

รวม 4.04 0.56 ปานกลาง

จากตาราง 6 พบวา ประชาชนมทศนะตอดานการศาสนศกษาของพระสงฆอยในระดบปานกลาง ( = 4.04) เมอวเคราะหจาแนกเปนรายขอ ปรากฏผลดงน ประชาชนมทศนะตอดานการศาสนศกษาของพระสงฆในระดบปานกลางทกขอ ( = 3.76 – 4.19) เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 ลาดบ ไดแก การเรยนธรรมะทางพระพทธศาสนานน ยอมเปนประโยชนตอการเปนอยของชมชนอยางมาก ( = 4.19) การทนกเรยนและฆราวาสไดเรยนและเขาสอบธรรมศกษานน เปนการศกษาธรรมแลวนาไปปฏบตในชมชนของตนได ( = 4.14) และการศกษาของพระสงฆ ทาใหพระสงฆสามารถใชชวตใหเขากบเหตการณปจจบนของชมชนได ( = 4.07)

52

ตาราง 7 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ในทศนะของประชาชน ดานการศกษาสงเคราะห จาแนกเปนรายขอ

ดานการศกษาสงเคราะหของพระสงฆ S.D. ระดบ ลาดบ

1. พระสงฆทเขาไปสอนศลธรรมในโรงเรยน ทาใหนกเรยนเขาใจขอควรปฏบตมากขน

4.25 0.73 ปานกลาง 1

2. พระสงฆทดาเนนการมอบทนสงเคราะหแกนกเรยนนน ทาใหนกเรยนมกาลงใจในการศกษามากขน

4.02 0.75 ปานกลาง 5

3. โรงเรยนพทธศาสนาวนอาทตย เปนโรงเรยนของวดทเปดสอนธรรมะ เพอใหเยาวชนมาเลาเรยนในวนหยด

4.09 0.77 ปานกลาง 3

4. พระสงฆไดจดตงมหาวทยาลย โรงเรยนมธยมศกษาสาหรบพระภกษสามเณร เปนการสรางบคลากรทางศาสนาใหมประสทธภาพมากขน

4.24 0.68 ปานกลาง 2

5. นกเรยนของโรงเรยนทอยในวด ยอมมโอกาสทากจกรรมทางศาสนามากกวา โรงเรยนทไมไดอยในวด

4.02 0.80 ปานกลาง 4

รวม 4.12 0.55 ปานกลาง

จากตาราง 7 พบวา ประชาชนมทศนะตอดานการศกษาสงเคราะหของพระสงฆอยในระดบปานกลาง ( = 4.12) เมอวเคราะหจาแนกเปนรายขอ ปรากฏผลดงน ประชาชนมทศนะตอดานการศกษาสงเคราะหของพระสงฆในระดบปานกลาง ทกขอ ( = 4.02 – 4.25) เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 ลาดบ ไดแก พระสงฆทเขาไปสอนศลธรรมในโรงเรยน ทาใหนกเรยนเขาใจขอควรปฏบตมากขน ( = 4.25) พระสงฆไดจดตงมหาวทยาลย โรงเรยนมธยมศกษาสาหรบพระภกษสามเณร เปนการสรางบคลากรทางศาสนาใหมประสทธภาพมากขน ( = 4.24) และโรงเรยนพทธศาสนาวนอาทตย เปนโรงเรยนของวดทเปดสอนธรรมะ เพอใหเยาวชนมาเลาเรยนในวนหยด ( = 4.09)

53

ตาราง 8 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ในทศนะของประชาชนดานการเผยแผ จาแนกเปนรายขอ

ดานการเผยแผของพระสงฆ S.D. ระดบ ลาดบ

1. พระสงฆทจดรายการธรรมะทางสอตาง ๆ เปนการประหยดเวลาในการเผยแผหลกธรรมไปสชมชน

3.94 0.83 ปานกลาง 2

2. การทาบญตกบาตรวนพระเปนการเปดโอกาสใหชมชนไดสรางความดไดชวงหนง

4.28 0.71 ปานกลาง 1

3. ปจจบนวดควรจดหาทรายไวเพอใหกอกองพระเจดยทรายในประเพณสงกรานต

2.55 1.24 นอย 4

4. การปฏบตกจพระธรรมทตของพระสงฆ เปนการเผยแผธรรมะและแนวทางการดาเนนชวตไปยงชมชน

3.84 0.71 ปานกลาง 3

รวม 3.65 0.56 ปานกลาง

จากตาราง 8 พบวา ประชาชนมทศนะตอหนาทการเผยแผของพระสงฆอยในระดบปานกลาง ( = 3.65) เมอวเคราะหจาแนกเปนรายขอ ปรากฏผลดงน ประชาชนมทศนะตอดานการเผยแผของพระสงฆในระดบปานกลางเกอบทกขอ ( = 3.84 – 4.28) เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 ลาดบ ไดแก การทาบญตกบาตรวนพระเปนการ เปดโอกาสใหชมชนไดสรางความดไดชวงหนง ( = 4.28) พระสงฆทจดรายการธรรมะทางสอตางๆ เปนการประหยดเวลาในการเผยแผหลกธรรมไปสชมชน ( = 3.94) และการปฏบตกจพระธรรมทตของพระสงฆ เปนการเผยแผธรรมะและแนวทางการดาเนนชวตไปยงชมชน ( = 3.84) มเพยงประเดนเดยวทผนาชมชนมทศนะตอหนาทการเผยแผของพระสงฆอยในระดบนอย ไดแก ปจจบนวดควรจดหาทรายไวเพอใหกอกองพระเจดยทรายในประเพณสงกรานต ( = 2.55)

54

ตาราง 9 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ในทศนะของประชาชน ดานการสาธารณปการ จาแนกเปนรายขอ

ดานการสาธารณปการของพระสงฆ S.D. ระดบ ลาดบ

1. การอปสมบท (บวชพระ) จะตองบวชในอโบสถเทานน สวนวดทไมมอโบสถไมสามารถทากจสงฆนได

3.60 1.17 ปานกลาง 3

2. ศาสนาสถานของวด ควรอนรกษศลปะความเปนไทยไว เพอเปนแหลงเรยนรของคนรนตอไป

4.46 0.59 มาก 2

3. การกอสรางสงตาง ๆ ของวดนน จะตองพจารณาถงความจาเปนทกครง วาจะไดประโยชนเพยงใด

4.57 0.57 มาก 1

รวม 4.21 0.53 ปานกลาง

จากตาราง 9 พบวา ประชาชนมทศนะตอดานการสาธารณปการของพระสงฆอยในระดบปานกลาง ( = 4.21) เมอวเคราะหจาแนกเปนรายขอ ปรากฏผลดงน ประชาชนมทศนะตอดานการสาธารณปการของพระสงฆในระดบมากเกอบทกขอ ( = 4.46 – 4.57) เรยงลาดบจากมากไปนอย 2 ลาดบ ไดแก การกอสรางสงตาง ๆ ของวดนน จะตองพจารณาถงความจาเปนทกครง วาจะไดประโยชนเพยงใด ( = 4.57) ศาสนาสถานของวด ควรอนรกษศลปะความเปนไทยไว เพอเปนแหลงเรยนรของคนรนตอไป ( = 4.46) มเพยงประเดนเดยวทประชาชนมทศนะตอดานการสาธารณปการอยในระดบปานกลาง ไดแก การอปสมบท (บวชพระ) จะตองบวชในอโบสถเทานนสวนวดทไมมอโบสถไมสามารถทากจสงฆนได ( = 3.60)

55

ตาราง 10 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ในทศนะของประชาชน ดานการสาธารณสงเคราะห จาแนกเปนรายขอ

ดานการสาธารณสงเคราะหของพระสงฆ S.D. ระดบ ลาดบ

1. วดทมสนามกฬาภายในวดเปนการเปดโอกาสใหเยาวชนเขาวดเพอสรางความคนเคยกบวดมากขน

4.07 0.89 ปานกลาง 2

2. วดควรใหโอกาสแกชมชนโดยการทาใหเปนศนยกลางในกจกรรมของหมบาน แมบางครงเกดความเสยหายกตองยอม

3.87 0.96 ปานกลาง 3

3. พระสงฆทเปนหมอยากลางบาน (หมอแผนไทย) เปนการสงเคราะหผทปวยทงทางกายและจตใจ

3.74 0.93 ปานกลาง 4

4. ชมชนควรชวยกนปลกจตสานกทจะใหวดปลอดจากอบายมข ทก ๆ อยาง

4.65 0.57 มาก 1

รวม 4.08 0.60 ปานกลาง

จากตาราง 10 พบวา ประชาชนมทศนะตอดานการสาธารณสงเคราะหของพระสงฆ อยในระดบปานกลาง ( = 4.08) เมอวเคราะหจาแนกเปนรายขอ ปรากฏผลดงน ประชาชนมทศนะตอดานการสาธารณสงเคราะหของพระสงฆในระดบปานกลาง เกอบทกขอ ( = 3.74 – 4.07) เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 ลาดบ ไดแก วดทมสนามกฬาภายในวดเปนการเปดโอกาสใหเยาวชนเขาวดเพอสรางความคนเคยกบวดมากขน ( = 4.07) วดควรใหโอกาสแกชมชนโดยการทาใหเปนศนยกลางในกจกรรมของหมบาน แมบางครงเกดความเสยหาย กตองยอม ( = 3.87) และพระสงฆทเปนหมอยากลางบาน (หมอแผนไทย) เปนการสงเคราะห ผทปวยทงทางกายและจตใจ ( = 3.74) มเพยงประเดนเดยวทประชาชนมทศนะตอดานการสาธารณสงเคราะหอยในระดบมาก ไดแก ชมชนควรชวยกนปลกจตสานกทจะใหวดปลอดจากอบายมข ทก ๆ อยาง ( = 4.65)

ตอนท 4 เปรยบเทยบความแตกตางของปจจยทมผลตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนจาแนกตาม ขอมลทวไป ความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย วเคราะหขอมลโดยการทดสอบความแตกตางดวยคา t-test หรอ F-test และความแตกตางรายคดวยวธของ Scheffe’ รายละเอยดดงตาราง 11 - 20

56

ตาราง 11 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามขอมลทวไป ดานเพศ

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน

เพศ t p ชาย (n=163) หญง (n=216)

S.D. S.D. บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน 4.06 0.45 4.00 0.42 0.819 .414 ดานการปกครองของพระสงฆ 4.15 0.60 4.01 0.60 1.517 .131 ดานการศาสนศกษาของพระสงฆ 4.09 0.56 4.02 0.57 0.814 .417 ดานการศกษาสงเคราะหของพระสงฆ 4.18 0.54 4.09 0.55 1.082 .281 ดานการเผยแผของพระสงฆ 3.67 0.61 3.65 0.54 0.242 .809 ดานการสาธารณปการของพระสงฆ 4.19 0.52 4.22 0.54 -0.354 .724 ดานการสาธารณสงเคราะหของพระสงฆ 4.10 0.60 4.07 0.61 0.245 .807

จากตาราง 11 แสดงวาผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนจาแนกตามขอมลทวไป ดานเพศ พบวา ประชาชนทมเพศตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนโดยรวมไมแตกตางกน

57

ตาราง 12 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามขอมลทวไป ดานอาย

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน

อาย

F p ตากวา 35 ป (n=85)

35 – 50 ป (n=173)

51 ปขนไป (n=131)

S.D. S.D. S.D. บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน 4.04 0.38 4.00 0.47 4.05 0.41 0.194 .824 ดานการปกครองของพระสงฆ 4.02 0.56 4.10 0.63 4.02 0.61 0.346 .708 ดานการศาสนศกษาของพระสงฆ 4.07 0.51 4.03 0.58 4.02 0.62 0.112 .894 ดานการศกษาสงเคราะหของพระสงฆ 4.09 0.49 4.11 0.60 4.19 0.52 0.412 .663 ดานการเผยแผของพระสงฆ 3.71 0.50 3.59 0.61 3.74 0.51 1.383 .253 ดานการสาธารณปการของพระสงฆ 4.11 0.54 4.25 0.54 4.24 0.52 1.338 .265 ดานการสาธารณสงเคราะหของพระสงฆ 4.21 0.55 4.00 0.61 4.09 0.63 2.127 .122

จากตาราง 12 แสดงวาผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนจาแนกตามขอมลทวไป ดานอาย พบวา ประชาชนทมอายตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนโดยรวมไมแตกตางกน

58

ตาราง 13 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามขอมลทวไป ดานสถานภาพ

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน

สถานภาพ

F p โสด (n=91)

สมรส (n=244)

หมาย/หยาราง (n=62)

S.D. S.D. S.D. บทบาทการพฒนาชมชนของพระสงฆ 4.06 0.34 4.01 0.45 4.02 0.56 0.241 .786 ดานการปกครองของพระสงฆ 4.14 0.56 4.04 0.60 3.98 0.76 0.643 .527 ดานการศาสนศกษาของพระสงฆ 4.05 0.48 4.04 0.60 3.98 0.59 0.093 .911 ดานการศกษาสงเคราะหของพระสงฆ 4.13 0.51 4.12 0.56 4.11 0.66 0.004 .996 ดานการเผยแผของพระสงฆ 3.75 0.48 3.63 0.55 3.58 0.85 1.052 .351 ดานการสาธารณปการของพระสงฆ 4.18 0.51 4.19 0.54 4.48 0.47 2.296 .103 ดานการสาธารณสงเคราะหของพระสงฆ 4.14 0.62 4.06 0.59 4.05 0.68 0.344 .710

จากตาราง 13 แสดงวาผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนจาแนกตามขอมลทวไป ดานสถานภาพ พบวา ประชาชนทมสถานภาพตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนโดยรวม ไมแตกตางกน

59

ตาราง 14 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามขอมลทวไป ดานการศกษา

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน

การศกษา

t p ตากวาปรญญาตร (n=262)

ปรญญาตรขนไป (n=117)

S.D. S.D. บทบาทการพฒนาชมชนของพระสงฆ 3.97 0.44 4.07 0.42 -1.573 .117 ดานการปกครองของพระสงฆ 4.07 0.62 4.05 0.60 0.275 .784 ดานการศาสนศกษาของพระสงฆ 3.95 0.58 4.13 0.54 -2.143 .033* ดานการศกษาสงเคราะหของพระสงฆ 4.13 0.55 4.12 0.55 0.134 .894 ดานการเผยแผของพระสงฆ 3.55 0.55 3.76 0.56 -2.574 .011* ดานการสาธารณปการของพระสงฆ 4.23 0.56 4.19 0.51 0.547 .585 ดานการสาธารณสงเคราะหของพระสงฆ 3.96 0.61 4.20 0.58 -2.855 .005*

* p < .05

จากตาราง 14 แสดงวาผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนจาแนกตามขอมลทวไป ดานการศกษา พบวา ประชาชนทมการศกษาตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนโดยรวม ไมแตกตางกน

60

ตาราง 15 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามขอมลทวไป ดานอาชพ

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะประชาชน

อาชพ

F p รบจาง (n=87)

ราชการ (n=71)

เกษตรกรรม (n=158)

คาขาย (n=63)

S.D. S.D. S.D. S.D. บทบาทการพฒนาชมชนของพระสงฆ 4.04 0.48 4.09 0.40 3.92 0.33 3.96 0.45 1.444 .231 ดานการปกครองของพระสงฆ 4.02 0.55 4.13 0.56 3.93 0.63 4.05 0.67 0.652 .583 ดานการศาสนศกษาของพระสงฆ 4.11 0.56 4.13 0.50 4.00 0.52 3.91 0.63 2.007 .114 ดานการศกษาสงเคราะหของพระสงฆ 4.16 0.63 4.14 0.54 4.00 0.39 4.12 0.55 0.361 .781 ดานการเผยแผของพระสงฆ 3.66 0.58 3.77 0.53 3.60 0.46 3.54 0.59 2.097 .102 ดานการสาธารณปการของพระสงฆ 4.24 0.55 4.20 0.48 4.24 0.58 4.19 0.57 0.110 .954 ดานการสาธารณสงเคราะหของพระสงฆ 4.06 0.68 4.23 0.56 3.81 0.50 4.02 0.59 2.971 .033*

* p < .05

จากตาราง 15 แสดงวาผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนจาแนกตามขอมลทวไป ดานอาชพ พบวา ประชาชนทมอาชพตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนโดยรวม ไมแตกตางกน

61

ตาราง 16 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามขอมลทวไป ดานรายไดของครอบครว

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน

รายไดของครอบครว

F p 8000 บาท

ลงมา (n=164)

8001 – 16000 บาท

(n=136)

16001 บาท ขนไป (n=79)

S.D. S.D. S.D. บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน 3.96 0.45 4.00 0.38 4.07 0.45 1.171 .312 ดานการปกครองของพระสงฆ 4.07 0.64 3.97 0.61 4.12 0.58 1.164 .314 ดานการศาสนศกษาของพระสงฆ 3.91 0.58 4.05 0.54 4.11 0.57 1.749 .177 ดานการศกษาสงเคราะหของพระสงฆ 4.10 0.57 4.09 0.52 4.16 0.56 0.378 .686 ดานการเผยแผของพระสงฆ 3.55 0.59 3.66 0.55 3.71 0.56 1.168 .313 ดานการสาธารณปการของพระสงฆ 4.21 0.60 4.13 0.50 4.27 0.52 1.205 .302 ดานการสาธารณสงเคราะหของพระสงฆ 3.96 0.59 4.13 0.59 4.11 0.61 1.253 .288

จากตาราง 16 แสดงวาผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนจาแนกตามขอมลทวไป ดานรายได พบวา ประชาชนทมรายไดครอบครวตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนโดยรวมไมแตกตางกน

62

ตาราง 17 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆ ในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามขอมลทวไป ดานระยะเวลาอาศยในชมชน

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ในทศนะของประชาชน

ระยะเวลาอาศยในชมชน

F p ไมเกน 20 ป (n=73)

21 – 40 ป (n=156)

41 ปขนไป (n=148)

S.D. S.D. S.D. บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน 4.07 0.41 3.99 0.41 4.01 0.50 0.583 .559 ดานการปกครองของพระสงฆ 4.05 0.55 4.09 0.56 4.02 0.74 0.197 .821 ดานการศาสนศกษาของพระสงฆ 4.15 0.52 3.93 0.57 4.06 0.60 2.793 .064 ดานการศกษาสงเคราะหของพระสงฆ 4.12 0.51 4.11 0.57 4.15 0.58 0.111 .895 ดานการเผยแผของพระสงฆ 3.72 0.56 3.60 0.51 3.65 0.64 0.871 .420 ดานการสาธารณปการของพระสงฆ 4.18 0.54 4.21 0.52 4.25 0.56 0.245 .783 ดานการสาธารณสงเคราะหของพระสงฆ 4.19 0.60 4.07 0.53 3.95 0.70 2.353 .098

จากตาราง 17 แสดงวาผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนจาแนกตามขอมลทวไป ดานระยะเวลา อาศยในชมชน พบวา ประชาชนทมระยะเวลาอาศยในชมชนตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนโดยรวมไมแตกตางกน

63

ตาราง 18 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆ ในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ในทศนะของประชาชน

ความรความเขาใจ

F p นอย (n=90)

ปานกลาง (n=212)

มาก (n=77)

S.D. S.D. S.D. บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน 3.54 0.29 4.03 0.36 4.53 0.29 59.268 .000* ดานการปกครองของพระสงฆ 3.45 0.50 4.05 0.51 4.78 0.31 52.307 .000* ดานการศาสนศกษาของพระสงฆ 3.53 0.47 4.04 0.51 4.61 0.33 34.436 .000* ดานการศกษาสงเคราะหของพระสงฆ 3.56 0.43 4.13 0.48 4.71 0.37 44.980 .000* ดานการเผยแผของพระสงฆ 3.16 0.45 3.67 0.52 4.11 0.43 25.624 .000* ดานการสาธารณปการของพระสงฆ 3.95 0.49 4.21 0.52 4.44 0.55 6.277 .002* ดานการสาธารณสงเคราะหของพระสงฆ 3.66 0.49 4.09 0.56 4.50 0.62 15.550 .000*

* p < .05

จากตาราง 18 แสดงวาผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนจาแนกตามขอมลทวไป ดานความรความเขาใจ พบวา ประชาชนทมความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของพระสงฆ ในสงคมไทยตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนโดยรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ .05

บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยเรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขามจงหวดจนทบร ผวจยไดนามาสรปผลการวจย อภปรายผล และนาเสนอขอเสนอแนะเปนลาดบได ดงน

1. วตถประสงคของการวจย 2. วธดาเนนการวจย 3. สรปผลการวจย 4. อภปรายผลการวจย 5. ขอเสนอแนะ

วตถประสงคของการวจย การวจยครงนผวจยไดกาหนดวตถประสงคไวดงน 1. เพอศกษาบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร 2. เพอเปรยบเทยบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน ในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร จาแนกตามปจจยสวนบคคลและความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของพระสงฆในสงคมไทย วธดาเนนการวจย

1. การกาหนดประชากรและกลมตวอยาง 1.1 ประชากรทใชในการวจยครงน คอ ประชาชนทอาศยอยในเขตพนท อาเภอ

มะขาม จงหวดจนทบร จานวน 30,721 คน (สานกงานทะเบยนอาเภอมะขาม. 2554 : 38) 1.2 กลมตวอยางทใชในการวจย ในการวจยครงน คอประชาชนทอาศยอยในเขต

พนทอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร ไดคดเลอกจากประชากรเปาหมายโดยใชหลกการกาหนดขนาด ของกลมตวอยาง จากตารางสาเรจรปของเครจซ และมอรแกน (Krejcie and Morgan. 1970 : 607-610) ไดกลมตวอยางจานวน 379 คน และดาเนนการสมตวอยางแบบมระบบ (Systematic Sampling)

65

2. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ในการวจยครงน ผวจยไดใชแบบสอบถามมาเปนเครองมอในการรวบรวมขอมล

ซงมขนตอนการดาเนนงานดงน 3. การสรางเครองมอทใชในการวจย ผวจยไดสรางแบบสอบถาม (Questionnares) โดยศกษามาจากทฤษฎและผลงานวจย

ทเกยวของ แลวนามาปรบปรงแกไขเพอใชเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลใหครอบคลม กบเนอหาตามกรอบแนวคดและวตถประสงคของการวจย โดยแบงลกษณะของแบบสอบถามออกเปน 3 สวน ดงน

สวนท 1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง มจานวน 7 ขอ ลกษณะคาถามเปนแบบเลอกตอบ (Check List) และเตมขอความ (Open - Ended)

สวนท 2 ความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย มลกษณะของคาตอบเปนแบบมาตราสวนประเมนคา (Rating Scale) มมาตรวดความคดเหน 5 ระดบ ไดแก เหนดวยอยางยง เหนดวย เฉย ๆ ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง ตามมาตรวดเจตคตของลเคอรท (Best and Kahn. 1993 : 247) ซงมจานวนคาถามทงหมด 35 ขอ

สวนท 3 บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน มลกษณะของคาตอบเปนแบบมาตรประเมนคา (Rating Scale) มมาตรวดความคดเหน 5 ระดบ สวนท 4 ขอเสนอแนะ และความคดเหนเพมเตม การตรวจสอบความเทยงตรง โดยนาแบบสอบถามทปรบปรงความเทยงตรงแลวนาไปทดลองใช (Trt Out) กบ กลมทดลอง ในเขตอาเภอขลง จงหวดจนทบร ทไมใชกลมตวอยาง ทกาหนดไวจานวน 30 คน แลวนามาวเคราะหหาคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบ โดยวธหาคาสมประสทธอลฟา (Alpha Coeffcient) ของครอนบาค (Cronbach. 1990 : 19) ดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป ไดคาความเชอมนของแบบสอบถามดงน แบบสอบถามทงฉบบไดคาความเชอมน เทากบ 0.9351 ดานความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของพระสงฆในสงคมไทย ไดคาความเชอมน เทากบ 0.9185 ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดานการปกครอง ไดคาความเชอมน เทากบ 0.9231 ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน ดานการศาสนศกษาไดคาความเชอมน เทากบ 0.8972

66

ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดาน การศกษาสงเคราะหไดคาความเชอมน เทากบ 0.9398 ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดานการ เผยแผไดคาความเชอมน เทากบ 0.8897 ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดานสาธารณปการไดคาความเชอมน เทากบ 0.9109 ดานบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนดานสาธารณสงเคราะหไดคาความเชอมน เทากบ 0.9421 การวเคราะหขอมล ผวจยนาแบบสอบถามทไดมาดาเนนการ ดงน 1. ตรวจสอบความสมบรณของแบบสอบถามทไดรบคนมา จานวน 379 ฉบบ มาวเคราะห 2. นาแบบสอบถามมาลงรหส ใหคะแนนตามนาหนกคะแนนแตละขอแลวนาไปบนทกขอมลในคอมพวเตอร เพอวเคราะหดวยวธทางสถตดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป

สถตทใชในการวเคราะหขอมล 1. สถตทใชในการตรวจสอบคณภาพเครองมอ ไดแก คาสมประสทธแอลฟา (Alpha Coefficient) ตามวธของครอนบาค (Cronbach)

2. สถตทใชวเคราะหขอมล 2.1 ความรความเขาใจ และบทบาทการพฒนาชมชนของพระสงฆในทศนะของประชาชน 2.1.1 คาความถ รอยละ คาสงสด และคาตาสด 2.1.2 คะแนนเฉลย (Mean) และความเบยงแบนมาตรฐาน (Standard Deviation) 2.2 ทดสอบความแตกตางของคาเฉลยของตวแปร 2 กลม ดวย t – test ทระดบนยสาคญ .05 2.3 ทดสอบความแตกตางของคาเฉลยของตวแปร 3 กลมขนไป ดวย F – test ทระดบนยสาคญ .05 2.4 ทดสอบความแตกตางรายคดวยวธของเชฟเฟ (Scheffe’ Method)

67

สรปผลการวจย จากผลการวเคราะหบทบาทการพฒนาชมชนของพระสงฆในทศนะของประชาชนในเขต

อาเภอมะขาม จงหวดจนทบรโดยจาแนกตามรายขอผวจยไดขอคนพบดงตอไปน 1. บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน พบวา ประชาชน

มากกวาครง คดเปนรอยละ 67.54 มทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนอยในระดบปานกลาง รองลงมามทศนะในระดบมากและระดบนอยใกลเคยงกน โดยระดบมากมรอยละ 17.80 และระดบนอยมรอยละ 14.66

2. เปรยบเทยบบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน จาแนกตามปจจยสวนบคคลและความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของพระสงฆในสงคมไทย ไดดงน สมมตฐานท 1 ประชาชนทมเพศตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ตางกน พบวา ประชาชนทมเพศตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนไมแตกตางกน สมมตฐานท 2 ประชาชนทมอายตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ตางกน พบวา ประชาชนทมอายตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนไมแตกตางกน สมมตฐานท 3 ประชาชนทม สถานภาพ ตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆ ในการพฒนาชมชน ตางกน พบวา ประชาชนทมสถานภาพตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนไมแตกตางกน สมมตฐานท 4 ประชาชนทม การศกษา ตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆ ในการพฒนาชมชน ตางกน พบวา ประชาชนทมการศกษาตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ไมแตกตางกน สมมตฐานท 5 ประชาชนทม อาชพ ตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆ ในการพฒนาชมชน ตางกน พบวา ประชาชนทมอาชพตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆ ในการพฒนาชมชน ไมแตกตางกน สมมตฐานท 6 ประชาชนทม รายไดของครอบครว ตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ตางกน พบวา ประชาชนทมรายไดครอบครวตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนไมแตกตางกน สมมตฐานท 7 ประชาชนทม ระยะเวลาอาศยอยในชมชน ตางกน มทศนะตอบทบาท ของพระสงฆในการพฒนาชมชน ตางกน พบวา ประชาชนทระยะเวลาอาศยในชมชนตางกน มทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนไมแตกตางกน

68

สมมตฐานท 8 ประชาชนทมความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย ตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ตางกน พบวา ประชาชนทมความรความเขาใจตางกนมทศนะตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

อภปรายผลการวจย จากการศกษาวจยเรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร มประเดนสาคญทสมควรนามาอภปรายผล ดงน ปจจยสวนบคคลดาน เพศ อาย สถานภาพ การศกษา อาชพ รายไดของครอบครว ระยะเวลาการอยอาศยในชมชน ไมมผลตอทศนะของประชาชน ทเปนเชนนเพราะประชาชนทเปนชายหรอเพศหญงอาจมองวาบทบาทพระสงฆกบการพฒนาการศกษาในอดตและปจจบนนน พระสงฆ ไดเลงเหนถงความสาคญของการศกษาทกแขนง ไมไดกาจดอยในระบบการศกษาแบบโรงเรยนปรยตธรรมหรอโรงเรยนประถมศกษาและมธยมศกษาทวไปเทานน แตพระสงฆยงใหความสาคญกบการพฒนาการศกษา ชวยสงเสรมใหประชาชนในชมชนไดรบการศกษาทด พระสงฆนน มความรความสามารถในดานตาง เชนการศกษา พระสงฆเองกมการศกษาทสง และสงเสรมใหเยาวชนในชมชนไดมการศกษา หรอสนบสนนในการใหทน แจกทน มการอนเคราะหสงคเคราะหในเรองความเปนอย ของประชาชน ซงสอดคลองไดการศกษาของศรพร สกลเจรญพร (2550 : บทคดยอ) ผลจากการศกษาเอกสาร พบวา พระสงฆจะมหนาทในการศกษาพระธรรมวนยและปฏบตตามอยางเครงครด แตในอกแงมมหนงพระสงฆมบทบาทดานการสงเคราะหชวยเหลอประชาชน เนองดวยการทวดและพระสงฆเปนศนยกลางของประชาชน ทาใหพระสงฆกลายเปนผนาหมบานและผนาในการสรางสาธารณประโยชน ตวอยางเชน สรางหอกระจายขาว สนบสนนการศกษาของสถานศกษาตางๆ สรางสถานศกษา ศนยฝกวชาชพ บทบาทพระสงฆกบการพฒนาการศกษา ทดเทยมกบตางประเทศ เพราะอยากใหบคคลทไดรบการศกษาเหลานนมาชวยพฒนาประเทศใหเปนทรจกของโลกมากขน และยงไดสอดคลองกบการศกษาของ อจฉราวรรณ วงศปราช (2544 : บทคดยอ) ไดศกษาความหวงของประชาชนตอบทบาทของพระสงฆ พบวา วฒการศกษา อาชพ รายได และการปฏบตวปสสนากรรมฐานนน ไมมอทธพลตอระดบความคาดหวงของประชาชนตอบทบาทของพระสงฆแสดงใหเหนวาจากการศกษา เพศ อาย สถานภาพ การศกษา อาชพ รายไดของครอบครว ระยะเวลาการอยอาศยในชมชน ไมมผลตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร

69

ดานความรความเขาใจ ประชาชนทมความรความเขาใจตางกน มทศนะตอบทบาท การพฒนาชมชนของพระสงฆแตกตางกน แสดงวา วดและพระสงฆกบชมชนนนเปนของคกนมาแตสมยโบราณของไทย เพราะวดนอกจากจะเปนสถานทสาหรบประกอบกจกรรม หรอทาพธ ทางศาสนาแลว วดยงมบทบาททาหนาทอน ๆ อก วดเปนสถานศกษาสาหรบชาวบาน สงกลบตร มารบใชพระ รบการอบรมทางศลธรรมและเลาเรยนวชาตาง ๆ ตามทสอนในสมยนน รวมทง เปนศนยรวมของเยาวชนดวย เปนสถานสงเคราะหบตรหลานของชาวบานทยากจน ไดอาศย เลยงชวตอยและศกษาเลาเรยนดวย ตลอดถงผใหญทขดสนอาศยวด เปนสถานพยาบาลทแจกจาย พวกยา รกษา ผเจบปวย เปนสโมสรทชาวบานมาพบปะสงสรรค หยอนใจ หาความรเพมเตม เปนทจดงานเทศกาลและมหรสพตาง ๆ สาหรบชาวบาน เปนทไกลเกลยขอพพาท เปนทปรกษาแกปญหาชวตครอบครว และความทกขตาง ๆ เปนศนยกลางศลปวฒนธรรมทรวบรวมศลปกรรมตาง ๆ ของชาตเปรยบเสมอนพพธภณฑ เปนคลงวสดสาหรบเกบของไวซงชาวบานจะไดใชรวมกน เมอมงานวดและขอยมไปใช เมอคนมงานตาง ๆ เปนศนยกลางการปกครอง ทกานนหรอผใหญบานจะเรยกลกบานมาประชมกนบอกแจงกจกรรมตาง ๆ เปนทประกอบพธกรรม หรอใหบรการดานพธกรรมอนเปนเรองทผกพนกบชวตของทกคนในระยะเวลาโอกาสตาง ๆ ความรความเขาใจมผลตอทศนะของประชาชน ตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร ซงสอดคลองกบ อจฉราวรรณ วงศปราช (2544 : บทคดยอ) ไดศกษาความหวงของประชาชนตอบทบาทของพระสงฆ พบวา 1) โดยมากไปวดและฟงธรรมเทศนา หรอปฏบตเจรญจตภาวนาและนงวปสสนากรรมฐาน หรอรบฟงธรรมะจากวทย โทรทศน หรออานหนงสอเกยวกบธรรมะ เปนบางครง 2) ประชาชนสวนใหญ มความคาดหวง ตอบทบาทของพระสงฆในดานการประพฤตปฏบตตามพระธรรมวนยในระดบสง รองลงมา ไดแกบทบาท ดานการศาสนศกษาและบทบาทดานสาธารณปการ 3. ปจจยทมอทธพลตอระดบความคาดหวงของประชาชน ตอบทบาทของพระสงฆไดแก เพศ อาย การฟงเทศนาธรรม การรบสอ ในการเผยแผศาสนาการรวมกจกรรมในวดและชมชน การรบรขาวสารเกยวกบพระสงฆและการมความรความเขาใจเกยวกบพระพทธศาสนา สวนวฒการศกษา อาชพ รายได และการปฏบตวปสสนากรรมฐานนนไมมอทธพลตอระดบความคาดหวงของประชาชนตอบทบาทของพระสงฆ แสดงใหเหนวาจากการศกษา ความรความเขาใจเกยวกบบทบาทพระสงฆในสงคมไทย มผลตอบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของผนาชมชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบรและเปรยบเทยบไดกบการศกษาของเจยมพงษ วงศธรรม (2519 : บทคดยอ) ไดศกษา ถงบทบาทของพระสงฆในการพฒนาสงคม ในดานการศกษาทวไป ทงทางโลกและทางธรรม การเผยแผธรรมะ และการใหการสงเคราะหแกประชาชน ตลอดจนศกษาวาพระสงฆมความเปนมา

70

อยางไรในบทบาทดงกลาว พระสงฆมบทบาทในการชวยสอนหนงสอ ทาหนาทบรหารสถานศกษาและกจกรรมอน ๆ บทบาทในการใหการศกษาเพมขน การเผยแผธรรมะเพอพฒนาจตใจประชาชน โดยพระสงฆออกจารกในชนบทใชสอสารมวลชนเผยแผธรรมะ นาประชาชนพฒนาทองถนวดและโรงเรยน เขารวมในวนสาคญทางพระพทธศาสนา พระสงฆพยายามปรบปรงบทบาทเดม ของตนเพอนาไปสการเปลยนแปลงสงคม โดยการพฒนาการศกษาของตนใหสงขน

ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะของการวจยในครงน จากผลการศกษาวจย บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของ

ประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร สามารถสรปขอเสนอแนะได ดงน 1.1 ควรสงเสรมใหความรดานบทบาทพระสงฆในสงคมไทยใหแกประชาชน 1.2 ควรมการประชาสมพนธบทบาทพระสงฆในสงคมไทยใหประชาชนไดรบทราบและมสวนรวม 2. ขอเสนอแนะสาหรบการวจยในครงตอไป 2.1 ควรศกษาดานความรความเขาใจดานบทบาทของพระสงฆในสงคมไทยใหแกประชาชน ในงานทง 6 ดาน 2.2 ควรมการศกษาแยกเปนสวน ๆ ในงานของพระสงฆเพอใหไดรบผลอยางชดเจน ในดานบทบาทของพระสงฆตอการพฒนาสงคม 2.3 ควรศกษาประเดนสาคญของพระสงฆทเปนตวอยางทมบทบาทในการพฒนาชมชนและสงคม 2.4 ควรศกษาทาเกยวกบบทบาทของพระสงฆในดานใดดานหนง เพอจะไดเขาถงความเทยงตรงของบทบาททไดทาในแตละดานเพอจะไดนาไปปฏบตอยางมสวนรวมกบชมชนอยางถกตอง 2.5 ควรศกษาบทบาทของพระสงฆในสงคมไทย ตงแตในอดตทพระพทธศาสนาเขามาในประเทศไทยถงปจจบน เพราะจะไดทราบวาทาไมประชาชนซงเคยนบถอศาสนาพราหมณ (ฮนด) ไดเปลยนมานบถอพระพทธศาสนาอยางจรงจงมาถงปจจบน เพอจะไดยดเปนแนวทาง ในการสงเสรมความรความเขาใจใหแกพระสงฆไดมสวนรวมในการพฒนาสงคมไทยตอไป

บรรณานกรม

72

บรรณานกรม กมลรตน หลาสวงษ. (2527). จตวทยาสงคม. กรงเทพฯ : คณะศกษาศาสตร. มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. จรญ วงศสายนห. (2517). พระสงฆกบการบรหารสาธารณะดานการศกษา. กรงเทพฯ :

โรงพมพประยรวงศ. จานง อดวฒนสทธ. (2525). สงคมวทยาศาสนา. กรงเทพฯ : แพรพทยา. จรศกด กลนพบลย. (2541). บทบาทการพฒนาการศกษาและวฒนธรรมของสานกงาน

ศกษาธการอาเภอในพระนครศรอยธยา. ภาคนพนธ ศศ.ม. (พฒนาสงคม). กรงเทพฯ : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

จรพรรณ กาญจนะจตรา. (2523). การพฒนาชมชน. กรงเทพฯ : โรงพมพมหาวทยาลยรามคาแหง. เจยมพงษ วงศธรรม. (2519). บทบาทของพระสงฆในการพฒนาสงคมในดานการศกษาทวไป.

กรงเทพฯ : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. เฉลม อตถกฤษฏ. (2521). การศกษาบทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน. วทยานพนธ ศศ.ม.

(พฒนาชมชน). กรงเทพฯ : มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. ชวนะ ภวกานนท. (2527). บทบาทอนพงประสงคของพระสงฆไทย. กรงเทพฯ : อมเมจ. ชอบ เขมกลด. (2524). “การพฒนาชมชน,” สงคมศาสตร วทยาลยครเพชรบร. 4 (2524) : 13 – 21. ชาเลอง วฒจนทร. (2526). การพฒนากจการคณะสงฆและพระศาสนาเพอความมนคงแหงชาต.

กรงเทพฯ : กรมการศาสนา. ดษณ ทองสมา. (2520). ยมหวาน รวมเรองเบาๆ ในวนหนกๆ. กรงเทพฯ : หนอน. ตลา มหาพสธานนท. (2546). หลกการจดการ หลกการ, ทาเรอแหลมฉบง. กรงเทพฯ : โรงพมพ

ตารวจ. ธระ ชยยทธยรรยง. (2535). “คมอการจดกจกรรมแนะแนวตามหลกสปปรสธรรม – ผลทมตอ

นกเรยนชนมธยมศกษา,” การวจยทางการศกษา. 22(1) : 76 - 83. ธระพร อวรรณโณ. (2541). จตวทยาสงคม. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. นฤมล วรรธนเศรณ. (2547). ศกษาบทบาทและผลกระทบจากบทบาทของวดชยมงคล อาเภอเมอง

สงขลา จงหวดสงขลา. วทยานพนธ ศศ.ม. (พฒนาสงคม). มหาวทยาลยทกษณ : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

73

บญชม ศรสะอาด และบญสง นลแกว. (2535). “การอางองประชากรเมอใชเครองมอ แบบมาตราสวนประมาณคากบกลม,” การวดผลการศกษา. 3(4) : 23-24.

ประพนธ อาพนประสทธ. (2529). สงคมวทยาเบองตน. สงขลา : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ สงขลา.

ประเวศ วะส. (2540). พระสงฆกบการรเทาทนสงคม. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : หมอชาวบาน. ปราชญ บญยวงศวโรจน. (2547). รายงานการวจยเรองการศกษาปจจยทางจตสงคมและ

จตลกษณะกบพฤตกรรมการใชสารเสพตดของนกเรยนอาชวศกษา จงหวดอดรธาน. ขอนแกน : โรงพยาบาลจตเวชขอนแกนราชนครนทร.

ปราชญา กลาผจญ. (2540). พฤตกรรมผนาทางการศกษา. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามคาแหง. ปราณ เกอทอง. (2546). บทบาทของพระสงฆในการพฒนา : ศกษากรณวดในอาเภอปากเกรด

จงหวดนนทบร. วทยานพนธ ศศ.ม. (สงคมเพอการพฒนา). นนทบร : สถาบนราชภฏพระนคร.

ปลม โชตษฐยางกล. (2535). กฎหมายคณะสงฆ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณ ราชวทยาลย.

________. (2550). กฎหมายคณะสงฆ. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : มหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณ ราชวทยาลย.

พรพทยา แกวสามส. (2529). การศกษาบทบาทการบรหารของศกษาธการจงหวดในประเทศไทย. วทยานพนธ. กศ.ม. (การบรหาร). สงขลา : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). (2536). สถานการณพระพทธศาสนาพลกหายนะเปนพฒนา. กรงเทพฯ : โรงพมพกรมการศาสนา.

________. (2543). ไตรภมพระรวงมอทธพลตอสงคมไทย. (พมพครงท 5). กรงเทพฯ : ธนธช. ________. (2547). ไตรภมพระรวงมอทธพลตอสงคมไทย. (พมพครงท 6). กรงเทพฯ : ธนธช. พระมหากฤษฎา นนทเพชร. (2540). ทศนคตของพระสงฆตอบทบาทการพฒนาสงคม.

วทยานพนธ ศศ.ม. (พฒนาสงคม). กรงเทพฯ : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. พระมหาประยทธ ปยตโต. (2513). บทบาทของพระสงฆในสงคมไทยปจจบน. กรงเทพฯ : บพธ. พระมหาประสทธ เขมสร. (2545). บทบาทการพฒนาคณภาพชวตประชาชนของพระฆงส

ในอาเภอปรางคก จงหวดศรสะเกษ. วทยานพนธ ศศ.ม. (จตวทยาชมชน). กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศลปากร.

74

พระมหาโยธน ละมล. (2545). บทบาทพระสงฆในฐานะทรพยากรมนษยและนกพฒนา ทรพยากรมนษย. วทยานพนธ ศศ.ม. (พฒนาสงคม). กรงเทพฯ : สถาบน บณฑตพฒนบรหารศาสตร.

พระมหาวเชยร ขนทองด. (2547). บทบาทของพระพทธศาสนากบการพฒนาชมชน : ศกษาเฉพาะกรณพระครวศาลเขมคณ วดพชโสภาราม อ.เขมราฐ จ.อบลราชธาน. วทยานพนธ ศศ.ม. (รฐประศาสนศาสตร). กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกรก.

พระมหาสมชาย ฐานวฑโฒ. (2552). หลกธรรมททาใหชวตมความสข. กรงเทพฯ : พมพลกษณ. พระราชวรมน (ประยทธ ปยตโต). (2527). คานยมแบบพทธ. กรงเทพฯ : เทยนวรรณ. พระศรสทธโมล (ประยทธ ปยตโต). (2516). บทบาทของพระสงฆในปจจบน ในการพฒนาเรอง

พทธศาสนากบสงคมในปจจบน. กรงเทพฯ : ศวพร. พฒน สจานง และคณะ. (2525). การพฒนาชนบทแบบผสมผสาน สาหรบประเทศไทย.

กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. พทยา สายห. (2529). กลไกของสงคม. (พมพครงท 4). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. ภาวณ หงสเจรญ. (2544). ปจจยทมอทธพลตอการยอมรบการพฒนาและรบรองคณภาพ

โรงพยาบาลของบคลากรโรงพยาบาล ชมชนจงหวดนครปฐม. วทยานพนธ บธ.ม. (การจดการบรการสขภาพ). กรงเทพฯ : มหาวทยาลยครสเตยน.

ภญโญ สาธร. (2523 ก). การบรหารการศกษา. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. ________. (2523 ข). หลกการศกษา. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. ยนต ชมจต. (2528). สงคมวทยาศกษา. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. ยวฒน วฒเมธ. (2525). การพฒนาชมชน. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. รชนกร เศรษโฐ. (2528). สงคมวทยาชนบท. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ : นานมบคส

พบลเคชนส. ลอม เพงแกว. (2550). สนทรภ : อาลกษณเจาจกรวาล. กรงเทพฯ : มตชน. ลกขณา สรวฒน. (2549). จตวทยาในชวตประจาวน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. วชรญาณวโรรส, สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยา. (2539). สารานกรมพระพทธศาสนา.

พมพครงท 2. กรงเทพฯ : มหามกฏราชวทยาลย. วนจ อมรนรชย. (2546). บทบาทของคณะกรรมการในการบรหารโครงการโรงเรยนสขาว

เฉลมพระเกยรต ปลอดยาเสพตด. กรงเทพฯ : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. วรช เกยรตศรกล. (2540). ไขตวรอน. กรงเทพฯ : โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก.

75

วรช วรชนภาวรรณ. (2531). หลกการพฒนาชมชน : การพฒนาชมชนประยกต. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.

วรช ลภรตนกล. (2540). การประชาสมพนธฉบบสมบรณ. พมพครงท 8. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศรพร สกลเจรญพร. (2550). บทบาทพระสงฆกบการพฒนาการศกษา. นครปฐม : มหาวทยาลยมหดล.

สงวน สทธเลศอรณ และคณะ. (2522). จตวทยาสงคม. กรงเทพฯ : ชยศรการพมพ. สงวนศร วรชชย. (2528). จตวทยาสงคมเพอการศกษา. กรงเทพฯ : ศกษาพร. สนธยา พลศร. (2545). ทฤษฎและหลกการพฒนาสงคม. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. สมพงศ เกษมสน. (2523). การบรหาร. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. สญญา สญญาววฒน. (2523). การพฒนาชมชน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. สานตย บญช. (2525). ความรทวไปในการพฒนาชมชน. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สายชล อยโพธทอง. (2549). ทศนะตอความพรอมในการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอ

เผยแผพระพทธศาสนา : กรณศกษาวดแหงหนง เขตสมพนธวงศ กรงเทพมหานคร. ภาคนพนธ ศศ.ม. (พฒนาสงคมและสงแวดลอม). กรงเทพฯ : สถาบน บณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สานกงานทะเบยนอาเภอมะขาม. (2554). ขอมลประชาชนทะเบยนราษฎร. จนทบร : สานกงานฯ. สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต. (2550). ระเบยบมหาเถรสมาคมวาดวยการเผยแผ

พระพทธศาสนาพ.ศ. 2550. กรงเทพฯ : โรงพมพพระพทธศาสนา. สชา จนทรเอม. (2553). จตวทยาทวไป. (พมพครงท 9). กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. สพตรา สภาพ. (2528). สงคมวทยา. (พมพครงท 6). กรงเทพฯ : อกษรสยามการพมพ. ________. (2539). ปญหาสงคม. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. สลกษณ ศวรกษ. (2542). การตความหลกธรรมพทธศาสนา ศลปวฒนธรรม. กรงเทพฯ : มบ. สวชรย เดชาธรอมร. (2545). ความรและทศนคตของบคลากรเกยวกบการพฒนาและรบรอง

คณภาพโรงพยาบาล : กรณศกษาโรงพยาบาลหวหน จงหวดประจวบครขนธ. ปญหาพเศษ ศศ.ม. (การบรหารทวไป). ชลบร : มหาวทยาลยบรพา.

แสง จนทรงาม. (2520). การสอนจรยธรรมในโรงเรยน. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. แสวง รตนมงคลมาศ. (2545). จตวทยาสงคม. กรงเทพฯ : เพชรสยามการพมพ.

76

อมรรตน สอนคง. (2537). บทบาทในการปฏบตงานดานวฒนธรรมของศกษาธการอาเภอและศกษาธการ จงหวดในภาคใต. วทยานพนธ ศศ.ม. (ไทยคดศกษา). กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

อรรถ อรรถยต. (2545). ทศนะของพนกงานรฐวสาหกจทมตอการแปรรปองคกร : ศกษากรณโรงงานยาสบ กระทรวงการคลง. ภาคนพนธ ศศ.ม. (พฒนาสงคม). กรงเทพฯ : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

อจฉราวรรณ วงศปราช. (2544). ความคาดหวงของประชาชนตอบทบาทของพระสงฆ. วทยานพนธ ศศ.ม. (พฒนาสงคม). กรงเทพฯ : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

อานนท อาภาภรม. (2536). สงคมวทยา. กรงเทพฯ : แพรพทยา. อทย หรญโต. (2526). สารานกรมศพทสงคมวทยา-มานษยวทยา. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. Best and Khan, James V. (1993). Research in Education. 7 th ed. Boston : Allyn and Bacon. Biddle. W.W. and L.J. Biddle. (1950). The Community Development Process :

The Discovery of Local Initiative. New York : Holt, Rinehart and Winston. Cronbach, L.J. (1990). Essentials of Psychological Testing. 5th ed. New York : Harper

Collins. Good,Carter V. (1973). Dictionary of Education. 3 rd ed. New York : McGraw-Hill. Hoyle.Eric. (1969). The Role of the Teacher. London : Routledge and Kegan Paul. Krejcie, Robert V. and Morgan, Earyle W. (1970). Educational and Psychological

Measurement. New York : Macmillan. Linton, Ralp. (1964). The Study of Man. New York : D.Appleton Centyry Groups. McDonal Rechard R. and James. (1971). Schellenbeg,Selected Reading and project in Social

Psychology. New York : Randon House. Sabin, Treodone. R. (1972). Role Psychological A spects, International Enc;lychopedia of

the Social Sciience. New YorK : The Mace Millan Co.and the Free Press. Soutoy, Peter Du. (1962). The Organization of Community Development Program.

London : Oxford University Press.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก รายนามผทรงคณวฒ

79

รายนามผทรงคณวฒ 1. พระศรศาสนโมล (พระมหาวสต ปญาทโป ป.ธ.9) เจาคณะอาเภอสอยดาว เจาอาวาสวดโคงสนามเปา จงหวดจนทบร 2. ผศ.อรวรวย เฉลมพงษ อาจารยประจามหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

จงหวดจนทบร 3. ผศ.บษยา ประทมยศ อาจารยประจามหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

จงหวดจนทบร 4. นายปราโมทย สวรรณา อาจารยประจามหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

จงหวดจนทบร 5. นายกจจา นวลสวรรณ ผชวยผอานวยการสานกงานพระพทธศาสนา จงหวดจนทบร

ภาคผนวก ข หนงสอขอความรวมมอในการจย

81

ท ศธ ๐๕๕๒.๑๓/ว ๐๑๔๔ มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

อ.เมอง จ.จนทบร ๒๒๐๐๐

๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๔

เรอง ขอเชญเปนผทรงคณวฒ

กราบมนสการ พระศรศาสนโมล (พระมหาวสต ปญาทโป ป.ธ.๙)

สงทสงมาดวย แบบสอบถามเพอการวจยและเคาโครงวจยโดยยอ จานวน ๑ ชด

เนองดวย พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา) หลกสตรศลปศาสตรมหาบณทต สาขาสงคมศาสตร เพอการพฒนา ไดรบอนมตใหทาวทยานพนธเรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร โดยมรองศาสตราจารยพรทพา นโรจน เปนประธานทปรกษาและผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป เปนกรรมการทปรกษา ในการนมหาวทยาลยพจารณาเหนวาพระเดชพระคณทานฯเปนผมความเชยวชาญในเรองดงกลาวเปนอยางด จงขอกราบนมสการ พระคณทานเปนผทรงคณวฒตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอทนกศกษาสรางขนเพอใชในการวจย

จงกราบนมสการมาเพอ โปรดพจารณาใหความอนเคราะห จกเปนพระคณยง

ขอกราบนมสการดวยความเคารพ

(ผชวยศาสตราจารยชยยนต ประดษฐศลป) รกษาการคณบดบณฑตวทยาลย

บณฑตวทยาลย โทร. ๐-๓๙๓๑ ๙๑๑๑ ตอ ๑๑๓๘ โทรสาร. ๐-๓๙๔๗-๑๐๖๑

82

ท ศธ ๐๕๕๒.๑๓/ว ๐๑๔๔ มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

อ.เมอง จ.จนทบร ๒๒๐๐๐

๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๔

เรอง ขอเชญเปนผทรงคณวฒ

เรยน ผชวยศาสตราจารยอรวรวย เฉลมพงษ

สงทสงมาดวย แบบสอบถามเพอการวจยและเคาโครงวจยโดยยอ จานวน ๑ ชด

เนองดวย พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา) หลกสตรศลปศาสตรมหาบณทต สาขาสงคมศาสตร เพอการพฒนา ไดรบอนมตใหทาวทยานพนธเรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร โดยมรองศาสตราจารยพรทพา นโรจน เปนประธานทปรกษาและผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป เปนกรรมการทปรกษา ในการนมหาวทยาลยพจารณาเหนวาทานเปนผมความเชยวชาญในเรองดงกลาวเปนอยางด จงขอเรยนเชญทาน เปนผทรงคณวฒตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอทนกศกษาสรางขนเพอใชในการวจย

จงเรยนมาเพอ ขอใหความอนเคราะห

ขอแสดงความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารยชยยนต ประดษฐศลป) รกษาการคณบดบณฑตวทยาลย

บณฑตวทยาลย โทร. ๐-๓๙๓๑ ๙๑๑๑ ตอ ๑๑๓๘ โทรสาร. ๐-๓๙๔๗-๑๐๖๑

83

ท ศธ ๐๕๕๒.๑๓/ว ๐๑๔๔ มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

อ.เมอง จ.จนทบร ๒๒๐๐๐

๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๔

เรอง ขอเชญเปนผทรงคณวฒ

เรยน ผชวยศาสตราจารยบษยา ประทมยศ

สงทสงมาดวย แบบสอบถามเพอการวจยและเคาโครงวจยโดยยอ จานวน ๑ ชด

เนองดวย พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา) หลกสตรศลปศาสตรมหาบณทต สาขาสงคมศาสตร เพอการพฒนา ไดรบอนมตใหทาวทยานพนธเรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร โดยมรองศาสตราจารยพรทพา นโรจน เปนประธานทปรกษาและผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป เปนกรรมการทปรกษาในการนมหาวทยาลยพจารณาเหนวาทานเปนผมความเชยวชาญในเรองดงกลาวเปนอยางด จงขอเรยนเชญทานเปนผทรงคณวฒตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอทนกศกษาสรางขนเพอใชในการวจย

จงเรยนมาเพอ ขอใหความอนเคราะห

ขอแสดงความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารยชยยนต ประดษฐศลป) รกษาการคณบดบณฑตวทยาลย

บณฑตวทยาลย โทร. ๐-๓๙๓๑ ๙๑๑๑ ตอ ๑๑๓๘ โทรสาร. ๐-๓๙๔๗-๑๐๖๑

84

ท ศธ ๐๕๕๒.๑๓/ว ๐๑๔๔ มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

อ.เมอง จ.จนทบร ๒๒๐๐๐

๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๔

เรอง ขอเชญเปนผทรงคณวฒ

เรยน อาจารยปราโมทย สวรรณา

สงทสงมาดวย แบบสอบถามเพอการวจยและเคาโครงวจยโดยยอ จานวน ๑ ชด

เนองดวย พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา) หลกสตรศลปศาสตรมหาบณทต สาขาสงคมศาสตร เพอการพฒนา ไดรบอนมตใหทาวทยานพนธเรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร โดยมรองศาสตราจารยพรทพา นโรจน เปนประธานทปรกษาและผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป เปนกรรมการทปรกษา ในการนมหาวทยาลยพจารณาเหนวาทานเปนผมความเชยวชาญในเรองดงกลาวเปนอยางด จงขอเรยนเชญทานเปนผทรงคณวฒตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอทนกศกษาสรางขนเพอใชในการวจย

จงเรยนมาเพอ ขอใหความอนเคราะห

ขอแสดงความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารยชยยนต ประดษฐศลป) รกษาการคณบดบณฑตวทยาลย

บณฑตวทยาลย โทร. ๐-๓๙๓๑ ๙๑๑๑ ตอ ๑๑๓๘ โทรสาร. ๐-๓๙๔๗-๑๐๖๑

85

ท ศธ ๐๕๕๒.๑๓/ว ๐๑๔๔ มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

อ.เมอง จ.จนทบร ๒๒๐๐๐

๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๔ เรอง ขอเชญเปนผทรงคณวฒ

เรยน นายกจจา นวลสวรรณ

สงทสงมาดวย แบบสอบถามเพอการวจยและเคาโครงวจยโดยยอ จานวน ๑ ชด

เนองดวย พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา) หลกสตรศลปศาสตรมหาบณทต สาขาสงคมศาสตร เพอการพฒนา ไดรบอนมตใหทาวทยานพนธเรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร โดยมรองศาสตราจารยพรทพา นโรจน เปนประธานทปรกษาและผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป เปนกรรมการทปรกษาในการนมหาวทยาลยพจารณาเหนวาทานเปนผมความเชยวชาญในเรองดงกลาวเปนอยางด จงขอเรยนเชญทานเปนผทรงคณวฒตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอทนกศกษาสรางขนเพอใชในการวจย จงเรยนมาเพอ ขอใหความอนเคราะห

ขอแสดงความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารยชยยนต ประดษฐศลป) รกษาการคณบดบณฑตวทยาลย

บณฑตวทยาลย โทร. ๐-๓๙๓๑ ๙๑๑๑ ตอ ๑๑๓๘ โทรสาร. ๐-๓๙๔๗-๑๐๖๑

86

ท ศธ ๐๕๕๒.๑๓/ว ๐๑๔๔ มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

อ.เมอง จ.จนทบร ๒๒๐๐๐

๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๔ เรอง ขอความรวมมอในการทาวจย

เรยน นายอาเภอขลง

สงทสงมาดวย แบบสอบถามเพอการวจย จานวน ๓๐ ฉบบ เนองดวย พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา) หลกสตรศลปศาสตรมหาบณทต สาขาสงคมศาสตร เพอการพฒนา ไดรบอนมตใหทาวทยานพนธเรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร โดยมรองศาสตราจารยพรทพา นโรจน เปนประธานทปรกษาและผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป เปนกรรมการทปรกษา ในการนนกศกษาขอนาแบบสอบถามไปทดลองใช (Try Out) กบประชาชนในกเขตอาเภอขลง จงหวดจนทบร เพอตรวจสอบเครองมอทนกศกษาสรางขน

จงเรยนมาเพอขอพจารณาใหความอนเคราะห

ขอแสดงความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารยชยยนต ประดษฐศลป) รกษาการคณบดบณฑตวทยาลย

บณฑตวทยาลย โทร. ๐-๓๙๓๑ ๙๑๑๑ ตอ ๑๑๓๘ โทรสาร. ๐-๓๙๔๗-๑๐๖๑

87

ท ศธ ๐๕๕๒.๑๓/ว ๐๑๔๔ มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

อ.เมอง จ.จนทบร ๒๒๐๐๐

๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๔

เรอง ขอความรวมมอในการทาวจย

เรยน กานนตาบลมะขาม

สงทสงมาดวย แบบสอบถามเพอการวจย จานวน ๗๐ ชด

เนองดวย พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา) หลกสตรศลปศาสตรมหาบณทต สาขาสงคมศาสตร เพอการพฒนา ไดรบอนมตใหทาวทยานพนธเรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร โดยมรองศาสตราจารยพรทพา นโรจน เปนประธานทปรกษาและผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป เปนกรรมการทปรกษาในการนจาเปนตองนาเครองมอในการวจยมาเกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยางในเขตตาบลมะขาม อาเภอมะขาม จงหวดจนทบร

จงเรยนมาเพอขอพจารณาใหความอนเคราะห

ขอแสดงความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารยชยยนต ประดษฐศลป) รกษาการคณบดบณฑตวทยาลย

บณฑตวทยาลย โทร. ๐-๓๙๓๑ ๙๑๑๑ ตอ ๑๑๓๘ โทรสาร. ๐-๓๙๔๗-๑๐๖๑

88

ท ศธ ๐๕๕๒.๑๓/ว ๐๑๔๔ มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

อ.เมอง จ.จนทบร ๒๒๐๐๐

๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๔

เรอง ขอความรวมมอในการทาวจย

เรยน กานนตาบลฉมน

สงทสงมาดวย แบบสอบถามเพอการวจย จานวน ๗๐ ชด

เนองดวย พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา) หลกสตรศลปศาสตรมหาบณทต สาขาสงคมศาสตร เพอการพฒนา ไดรบอนมตใหทาวทยานพนธเรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร โดยมรองศาสตราจารยพรทพา นโรจน เปนประธานทปรกษาและผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป เปนกรรมการทปรกษา ในการนจาเปนตองนาเครองมอในการวจยมาเกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยางตาบลฉมน

จงเรยนมาเพอขอพจารณาใหความอนเคราะห

ขอแสดงความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารยชยยนต ประดษฐศลป) รกษาการคณบดบณฑตวทยาลย

บณฑตวทยาลย โทร. ๐-๓๙๓๑ ๙๑๑๑ ตอ ๑๑๓๘ โทรสาร. ๐-๓๙๔๗-๑๐๖๑

89

ท ศธ ๐๕๕๒.๑๓/ว ๐๑๔๔ มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

อ.เมอง จ.จนทบร ๒๒๐๐๐

๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๔

เรอง ขอความรวมมอในการทาวจย

เรยน กานนตาบลอางคร

สงทสงมาดวย แบบสอบถามเพอการวจย จานวน ๗๐ ชด

เนองดวย พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา) หลกสตรศลปศาสตรมหาบณทต สาขาสงคมศาสตร เพอการพฒนา ไดรบอนมตใหทาวทยานพนธเรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร โดยมรองศาสตราจารยพรทพา นโรจน เปนประธานทปรกษาและผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป เปนกรรมการทปรกษา ในการนจาเปนตองนาเครองมอในการวจยมาเกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยางตาบลอางคร

จงเรยนมาเพอขอพจารณาใหความอนเคราะห

ขอแสดงความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารยชยยนต ประดษฐศลป) รกษาการคณบดบณฑตวทยาลย

บณฑตวทยาลย โทร. ๐-๓๙๓๑ ๙๑๑๑ ตอ ๑๑๓๘ โทรสาร. ๐-๓๙๔๗-๑๐๖๑

90

ท ศธ ๐๕๕๒.๑๓/ว ๐๑๔๔ มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

อ.เมอง จ.จนทบร ๒๒๐๐๐

๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๔

เรอง ขอความรวมมอในการทาวจย

เรยน กานนตาบลทาหลวง

สงทสงมาดวย แบบสอบถามเพอการวจย จานวน ๗๐ ชด

เนองดวย พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา) หลกสตรศลปศาสตรมหาบณทต สาขาสงคมศาสตร เพอการพฒนา ไดรบอนมตใหทาวทยานพนธเรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร โดยมรองศาสตราจารยพรทพา นโรจน เปนประธานทปรกษาและผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป เปนกรรมการทปรกษา ในการนจาเปนตองนาเครองมอในการวจยมาเกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยางตาบลทาหลวง

จงเรยนมาเพอขอพจารณาใหความอนเคราะห

ขอแสดงความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารยชยยนต ประดษฐศลป) รกษาการคณบดบณฑตวทยาลย

บณฑตวทยาลย โทร. ๐-๓๙๓๑ ๙๑๑๑ ตอ ๑๑๓๘ โทรสาร. ๐-๓๙๔๗-๑๐๖๑

91

ท ศธ ๐๕๕๒.๑๓/ว ๐๑๔๔ มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

อ.เมอง จ.จนทบร ๒๒๐๐๐

๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๔

เรอง ขอความรวมมอในการทาวจย

เรยน กานนตาบลวงแซม

สงทสงมาดวย แบบสอบถามเพอการวจย จานวน ๗๐ ชด

เนองดวย พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา) หลกสตรศลปศาสตรมหาบณทต สาขาสงคมศาสตร เพอการพฒนา ไดรบอนมตใหทาวทยานพนธเรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร โดยมรองศาสตราจารยพรทพา นโรจน เปนประธานทปรกษาและผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป เปนกรรมการทปรกษา ในการนจาเปนตองนาเครองมอในการวจยมาเกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยางตาบลวงแซม

จงเรยนมาเพอขอพจารณาใหความอนเคราะห

ขอแสดงความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารยชยยนต ประดษฐศลป) รกษาการคณบดบณฑตวทยาลย

บณฑตวทยาลย โทร. ๐-๓๙๓๑ ๙๑๑๑ ตอ ๑๑๓๘ โทรสาร. ๐-๓๙๔๗-๑๐๖๑

92

ท ศธ ๐๕๕๒.๑๓/ว ๐๑๔๔ มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

อ.เมอง จ.จนทบร ๒๒๐๐๐

๑๔ พฤศจกายน ๒๕๕๔

เรอง ขอความรวมมอในการทาวจย

เรยน กานนตาบลปถว

สงทสงมาดวย แบบสอบถามเพอการวจย จานวน ๗๐ ชด

เนองดวย พระมหากตต สจตโต (สรอยมาลา) หลกสตรศลปศาสตรมหาบณทต สาขาสงคมศาสตร เพอการพฒนา ไดรบอนมตใหทาวทยานพนธเรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชนในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร โดยมรองศาสตราจารยพรทพา นโรจน เปนประธานทปรกษาและผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยนต ประดษฐศลป เปนกรรมการทปรกษา ในการนจาเปนตองนาเครองมอในการวจยมาเกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยางตาบลปถว

จงเรยนมาเพอขอพจารณาใหความอนเคราะห

ขอแสดงความนบถอ

(ผชวยศาสตราจารยชยยนต ประดษฐศลป) รกษาการคณบดบณฑตวทยาลย

บณฑตวทยาลย โทร. ๐-๓๙๓๑ ๙๑๑๑ ตอ ๑๑๓๘ โทรสาร. ๐-๓๙๔๗-๑๐๖๑

ภาคผนวก ค แบบสอบถามเพอการวจย

94

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน ในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร

______________________________

คาชแจง 1. แบบสอบถามฉบบน ใชเฉพาะในการเกบขอมลทางการศกษาสาหรบนกศกษาปรญญาโท สาขาสงคมศาสตรเพอการพฒนา มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ วตถประสงคของแบบสอบถามฉบบน ตองการทราบ เรองบทบาทพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน ในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร 2. แบบสอบถามฉบบน แบงออกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของพระสงฆในสงคมไทย ตอนท 3 บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน 3. โปรดตอบแบบสอบถามทกตอนและทกขอเพอใหการวจยดาเนนการไปไดดวย ความสมบรณถกตอง 4. ขอมลทตอบในแบบสอบถามและความคดเหนของทานจะใชสาหรบการวจยครงนเทานน และจะเกบความคดเหนไวเปนความลบ การนาเสนอขอมลจะจดทาออกมาในรปของ กลมบคคล ดงนนจงไมสงผลกระทบตอสถานภาพของทานแตประการใด ขออนโมทนาขอบใจทกทานเปนอยางสงในการใหความอนเคราะหตอบแบบสอบถามครงน พระครสจตกตตวฒน (พระมหากตต สจตโต สรอยมาลา)

นกศกษาปรญญาโท สาขาสงคมศาสตรเพอการพฒนา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

95

แบบสอบถาม เรอง บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน

ในเขตอาเภอมะขาม จงหวดจนทบร -----------------------------------

คาชแจง โปรดทาเครองหมาย √ ลงใน ซงตรงกบขอมลของทานในปจจบน ตามความเปนจรง หนาคาตอบททานเลอก สวนท 1 ปจจยสวนบคคล

1. เพศ 1) ชาย 2) หญง

2. อาย …………….ป

3. สถานภาพสมรส 1) โสด 2) สมรส 3) หมาย/หยาราง

4. การศกษา 1) ตากวาปรญญาตร 2) ปรญญาตรขนไป

5. อาชพ 1) รบจาง 2) รบราชการ/รฐวสาหกจ 3) เกษตรกรรม 4) คาขาย 5) อน ๆ

6. รายไดของครอบครวโดยเฉลยตอเดอน ……………….....บาท

7. ระยะเวลาอาศยอยในชมชนแหงน …………………ป

96

สวนท 2 ความรความเขาใจเกยวกบบทบาทของพระสงฆในสงคมไทย คาชแจง โปรดเขยนเครองหมาย ลงในชองทตรงกบความร ความเขาใจของทานตามคาถามขางลาง ตอไปน

ความคดเหน

ขอท

ความรความเขาใจเกยวกบ บทบาทของพระสงฆในสงคมไทย

ใช (1 )

ไมใช ( 0 )

1 พระสงฆไมควรศกษาวชาการทางโลก

2 พระสงฆเปนผทใหคาปรกษาในการดาเนนชวตอยางมคณคา

3 พระสงฆเปนผแนะนาชมชนใหเขาใจในโลกของจตวญญาณ

4 พระสงฆเปนแบบอยางในการใชชวตแบบพอเพยง

5 พระสงฆเปนผนาในการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมแกเยาวชน

6 พระสงฆเปนผนาในการสบสานและอนรกษประเพณ

7 พระสงฆใหการสงเคราะหการศกษา แกผทดอยโอกาส

8 พระสงฆเปนผทรงจาและสบทอดหลกธรรมคาสงสอนของพระพทธศาสนา

9 พระสงฆทาหนาทเปนครแนะแนวสาหรบชาวบานในการดาเนนชวต

10 พระสงฆเปนผนาทางดานพธกรรมตาง ๆ เกยวกบพธทางพระพทธศาสนา

11 พระสงฆเปนหมอเยยวยาใหแกผหมดกาลงใจในการดาเนนชวต

12 พระสงฆเปนผทศกษาและเผยแผหลกธรรมของพระพทธศาสนา

13 พระสงฆเปนผมสวนรวมในการมอบทนสงเคราะหการศกษาแกนกเรยนและนกศกษา

14 พระสงฆเปนผแนะนาใหเยาวชนใหปฏบตตามหลกธรรมของความกตญกตเวท

15 พระสงฆเปนผแนะนาใหชาวบานไดรจกการเสยสละเพอประโยชนสวนรวม

16 พระสงฆเปนผนาในการรเรมพธกรรมตาง ๆ ทางพระพทธศาสนา

17 พระสงฆแนะนาไมใหประมาทในการดารงชวต และใชสอยทรพยสนตาง ๆแกชมชน

97

ขอท ความรความเขาใจเกยวกบ

บทบาทของพระสงฆในสงคมไทย

ความคดเหน ใช (1 )

ไมใช ( 0 )

18 พระสงฆเปนผชวยคลายความทกขใหกบชาวบานได

19 พระสงฆเปนผมสวนรวมในการตอตานยาเสพตด

20 พระสงฆเปนผมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

21 พระสงฆเปนผแสวงหาประโยชนเพอตวเองนอยกวาบคคลธรรมดา

22 พระสงฆเปนผคอยแนะนาใหชาวบานเวนจากอบายมข เชน งดเหลาเขาพรรษา ฯลฯ

23 วดและพระสงฆเปนศนยกลางของชมชนทางวฒนธรรมและประเพณไทย

24 พระสงฆเปนผมความเกอกลอาทรตอการเปนอยของชมชน

25 พระสงฆเปนผชวยประสานรอยราวใหกบครอบครวและชมชนได

26 พระสงฆไดมสวนรวมจดการศกษาแกชมชน ทงระดบมหาวทยาลย มธยมศกษา ประถมศกษาตลอดจนศนยเดกเลก

27 พระสงฆทเผยแผหลกธรรมทางสอตาง ๆเปนชองทางหนง ทใหชมชนเขาใจธรรมะมากขน

28 พระสงฆเปนสวนหนงของสงคมชมชน ซงไมสามารถแยกออกจากกนได

29 พระสงฆเปนผทไมถอชนวรรณะอนเปนแบบอยางทดในการปกครองระบอบประชาธปไตย

30 พระสงฆวางตวเปนกลางทางการเมอง แตใหคาแนะนาแกนกการเมอง

31 พระสงฆไดจดวดใหเปนศนยกลางการเรยนร ทเปนความตองการของภาครฐและชมชน

32 พระสงฆเปนผใชหลกธรรมประยกตใหเหมาะสม วถชวตของชมชน

33 พระสงฆเปนผมสวนรวมในการใชหลกธรรมเพอลดอาชญากรรมในชมชน

34 พระรตนตรยเปนทพงทางใจของพทธศาสนกชน

35 พระสงฆเปนผบอกผลของการทาความดและความชวใหกบชมชน

98

ตอนท 3 บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชนในทศนะของประชาชน คาชแจง โปรดเขยนเครองหมาย ลงในชองทตรงกบความร ความเขาใจของทานตามคาถามขางลาง ตอไปน

ระดบความคดเหน

ขอท

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ในทศนะของประชาชน

เหนดวยมากทสด ( 5 )

เหนดวยมาก

( 4 )

เหนดวยปานกลาง (3 )

เหนดวยนอย

( 2 )

เหนดวยนอยทสด ( 1 )

หนาทการปกครองของพระสงฆ 1 การปกครองของพระสงฆ ทาใหพระสงฆรจกระเบยบ

วนย และหลกธรรมไดปฏบตดขน

2 พระสงฆควรวางตนเปนกลางในทางการเมอง 3 ถาพระสงฆเปนผนาในการทากจกรรมตาง ๆ ชมชนจะ

มกาลงใจมากขน

หนาทการศกษาของพระสงฆ 4 การเรยนธรรมะทางพระพทธศาสนานน ยอมเปน

ประโยชนตอการเปนอยของชมชนอยางมาก

5 การศกษาของพระสงฆ ทาใหพระสงฆสามารถใชชวตใหเขากบเหตการณปจจบนของชมชนได

6 การทนกเรยนและฆราวาสไดเรยนและเขาสอบธรรมศกษานน เปนการศกษาธรรมแลวนาไปปฏบตในชมชนของตนได

7 ปจจบนมการบวชพระนอยกวาควรจะเปน หนาทศกษาสงเคราะหของพระสงฆ 8 พระสงฆทเขาไปสอนศลธรรมในโรงเรยน ทาให

นกเรยนเขาใจขอควรปฏบตมากขน

9 พระสงฆทดาเนนการมอบทนสงเคราะหแกนกเรยนนน ทาใหนกเรยนมกาลงใจในการศกษามากขน

99

ระดบความคดเหน

ขอท

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ในทศนะของประชาชน

เหนดวยมากทสด ( 5 )

เหนดวยมาก

( 4 )

เหนดวยปานกลาง (3 )

เหนดวยนอย

( 2 )

เหนดวยนอยทสด ( 1 )

10 โรงเรยนพทธศาสนาวนอาทตย เปนโรงเรยนของวดทเปดสอนธรรมะ เพอใหเยาวชนมาเลาเรยนในวนหยด

11 พระสงฆไดสงเสรมในการจดตงมหาวทยาลย โรงเรยนมธยมศกษาสาหรบพระภกษสามเณร

12 นกเรยนของโรงเรยนทอยในวด ยอมมโอกาสทากจกรรมทางศาสนา

หนาทการเผยแผของพระสงฆ 13 พระสงฆทจดรายการธรรมะทางสอตาง ๆ เปนการ

ประหยดเวลาในการเผยแผหลกธรรมไปสชมชน

14 การทาบญตกบาตรวนพระเปนการเปดโอกาสใหชมชนไดสรางความดไดชวงหนง

15 ปจจบนวดควรจดหาทรายไวเพอใหกอกองพระเจดยทรายในประเพณสงกรานต

16 การปฏบตกจพระธรรมทตของพระสงฆ เปนการเผยแผธรรมะและแนวทางการดาเนนชวตไปยงชมชน

หนาทการสาธารณปการ(กอสราง) ของพระสงฆ 17 การอปสมบท(บวชพระ)จะตองบวชในอโบสถเทานนสวน

วดทไมมอโบสถไมสามารถทากจสงฆนได

18 ศาสนาสถานของวด ควรอนรกษศลปะความเปนไทยไว เพอเปนแหลงเรยนรของคนรนตอไป

19 การกอสรางสงตาง ๆ ของวดนน จะตองพจารณาถงความจาเปนทกครง วาจะไดประโยชนเพยงใด

100

ระดบความคดเหน

ขอท

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาชมชน ในทศนะของประชาชน

เหนดวยมากทสด ( 5 )

เหนดวยมาก

( 4 )

เหนดวยปานกลาง (3 )

เหนดวยนอย

( 2 )

เหนดวยนอยทสด ( 1 )

หนาทการสาธารณสงเคราะหของพระสงฆ 20 วดทมสนามกฬาภายในวดเปนการเปดโอกาสใหเยาวชน

เขาวดเพอสรางความคนเคยกบวดมากขน

21 วดใหโอกาสแกชมชนโดยการทาใหเปนศนยกลางในกจกรรมของหมบานแมบางครงเกดความเสยหายกตองยอม

22 พระสงฆทเปนหมอยากลางบาน(หมอแผนไทย) เปนการสงเคราะหผทปวยทงทางกายและจตใจ

23 ชมชนชวยกนปลกจตสานกทจะใหวดปลอดจากอบายมขทก ๆ อยาง

ประวตยอผวจย

102

ประวตยอผวจย ชอ ชอสกล พระครสจตกตตวฒน (พระมหากตต สจตโต สรอยมาลา) วน เดอน ปเกด 16 พฤษภาคม 2501 สถานทเกด 14 หมท 11 ตาบลพลบพลา อาเภอเมอง จงหวดจนทบร สถานทอยปจจบน วดบานอาง 59 หมท 3 ตาบลอางคร อาเภอมะขาม จงหวดจนทบร ตาแหนงหนาทการงานในปจจบน เจาอาวาสวดบานอางและเจาคณะอาเภอมะขาม สถานททางาน วดบานอาง ตาบลอางคร อาเภอมะขาม จงหวดจนทบร ประวตการศกษา

พ.ศ. 2522 มธยมศกษาปท 3 ศกษาผใหญวดพระเชตพน กรงเทพฯ พ.ศ. 2524 มธยมศกษาปท 5 มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย กรงเทพฯ พ.ศ. 2548 นตศาสตรบณฑต นบ. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดนนทบร พ.ศ. 2551 ศลปศาสตรบณฑต ศศ.บ. (เกยรตนยม) (พฒนาชมชน)

มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ จงหวดจนทบร พ.ศ. 2556 ศลปศาสตรมหาบณฑต ศศ.ม. (สงคมศาสตรเพอการพฒนา)

มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ จงหวดจนทบร