รายงานการวจย

ความรและพฤตกรรมการบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญ

กรงเทพมหานคร โดย

อาจารยสวรรณา เชยงขนทด และคณะ

สนบสนนโดย

ศนยวจยเพอพฒนาชมชน

มหาวทยาลยสยาม

สำนกงานกองทนสนบสนน

การสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

ภาษเจรญพนทสขภาวะ

สขภาวะดทภาษเจรญ

รายงานวจย

ความรและพฤตกรรมการบรโภคอาหารของคนภาษเจรญ Knowledge and Behavior on Food Consumption of Pasi Charoen Persons

ภายใตแผนงานวจย

การวจยเพอพฒนาพนทสรางสรรคเพอสขภาวะ: กรณน ารองเขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร

คณะผวจย

อาจารยสวรรณา เชยงขนทด คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสยาม อาจารยชนดา มททวางกร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสยาม อาจารย ดร.กลธดา จนทรเจรญ ศนยวจยเพอพฒนาชมชน มหาวทยาลยสยาม ผศ.(พเศษ)ดร.เนตร หงษไกรเลศ สถาบนพฒนาสขภาพอาเซยน มหาวทยาลยมหดล

อาจารยนาร รมยนกล ส านกสหกจศกษา มหาวทยาลยสยาม อาจารยฐตมา อดมศร ศนยวจยเพอพฒนาชมชน มหาวทยาลยสยาม อาจารยสมหญง เหงามล ศนยวจยเพอพฒนาชมชน มหาวทยาลยสยาม

สนบสนนโดย ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

ก

ชอโครงการ ความร และพฤตกรรมการบรโภคอาหารของคนภาษเจรญ ภายใตแผนงานวจย การวจยเพอพฒนาพนทสรางสรรคเพอสขภาวะ: กรณน ารองเขตภาษเจรญ

กรงเทพมหานคร ผวจยหวหนาโครงการ นางสวรรณา เชยงขนทด คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสยาม

บทคดยอ

การวจยเชงส ารวจ เรอง ความร และพฤตกรรมการบรโภคอาหารของคนภาษเจรญ มวตถประสงคเพอศกษา 1) พฤตกรรมการบรโภค เจตคต และอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารของคนในชมชนเขตภาษเจรญ 2) ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการบรโภคของของคนในชมชนเขตภาษเจรญและ 3) สอโฆษณาภายนอกมความสมพนธกบพฤตกรรมของผบรโภคในเขตภาษเจรญ ประเดนการสรางสรรคพนทเพอสขภาวะดานอาหาร ประชากรในการศกษาครงนไดแก ประชากรทกวยในชมชนเขตภาษเจรญ ขนาดตวอยางจ านวน 406 คน และนกเรยนอาย 6-14 ป จ านวน 42 คน เครองมอทใช ไดแก แบบสอบถาม วเคราะหขอมลดวยคาสถต ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และทดสอบความสมพนธดวยคาไคสแควร และคาสหสมพนธ (Correlation) ผลการวจยพบวา พบวาพฤตกรรมบรโภคของเดกวยเรยนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารทปฏบตเปนประจ ามากทสดคอดมนมทมรสหวาน เชน นมหวาน นมชอกโกแลต นมเปรยวคดเปนรอยละ59.5 รองลงมารบประทานขนมขบเคยวกรบกรอบ เชน มนฝรงทอด ขาวเกรยบ คดเปนรอยละ57.1และรบประทานหมทอด ไกทอด ลกชนทอด คดเปนรอยละ54.8 ตามล าดบ ในสวนพฤตกรรมผบรโภค พบวาสวนใหญมคะแนนความรเกยวกบการบรโภคอาหารอยในระดบปานกลางเปนผทไดคะแนนระหวาง 6-7.9 คะแนน คดเปนรอยละ 64.5 รองลงมาอยในระดบดเปนผทไดคะแนนมากกวา8 รอยละ23.4 และระดบต าเปนผทไดคะแนนนอยกวา 60 รอยละ12.1 ตามล าดบ ในสวนของพฤตกรรมบรโภคอาหารอยในระดบปานกลางเปนผทไดคะแนนระหวาง 0.67 – 1.33 คะแนน คดเปนรอยละ 53.2 รองลงมาอยในระดบดเปนผทไดคะแนนระหวาง 0.67 – 1.33 คะแนน รอยละ46.8 แตไมมผทไดคะแนนระดบต า ในสวนของคะแนนเจตคตมคาเฉลยอยท 2.3743 (S.D. 0.49698) สวนใหญอยในระดบปานกลางเปนผทไดคะแนนระหวาง 2.34 – 3.66 คะแนน คดเปนรอยละ 63.3 รองลงมาอยในระดบต าเปนผทไดคะแนน1.00 – 2.33 รอยละ 35.7และระดบดเปนผทไดคะแนน 3.67 – 5.00 รอยละ1 ตามล าดบ ในขณะทอทธพลจากสอสารมวลชนในการบรโภคอาหารอยในระดบมากมคะแนน1.34 – 2.00 คดเปนรอยละ13.5 รองมาคอไดรบอทธพลจากสอสารมวลชนอยใน

ข

ระดบปานกลาง (คะแนน0.67 – 1.33) คดเปนรอยละ29.8และไดรบอทธพลจากสอสารมวลชนอย ในระดบนอย (คะแนน < 0.66 ) คดเปนรอยละ56.7 ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางมนยส าคญทางสถตไดแก ความรเกยวกบการบรโภคอาหารและเจตคตตอการบรโภคอาหาร สวนอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางมนยส าคญทางสถต การวจยนมขอเสนอแนะใหมการจดพนทส าหรบใหความรเกยวกบการบรโภคอาหาร และมการส ารวจภาวะโภชนาการของเดกนกเรยนและมการจดกจกรรมในโรงเรยนเพอสนบสนนใหโรงเรยนเปนตนแบบของโรงเรยนในพนทสขภาวะ ค ำส ำคญ: ความร พฤตกรรม เจตคต อทธพลสอ การบรโภคอาหาร

ค

Research Project Knowledge, Attitude, consumers’ behaviors and the media

influence on consumers’ behaviors of Phasicharoen Persons

Under Research Program Research for Healthy Space Developing: A Pilot Study Of Phasicharoen District, Bangkok

Chief Researcher Mrs.Suwanna Chaingkuntod Faculty of Nursing,Siam University

Abstract

The survey study of knowledge and consumers’ behaviors in Pasri Charoen district aimed to 1) assess behaviors, attitude and media influence on food consumptions 2) evaluate factors linked to food consumptions 3) explore media influence effecting on consumers. The study was conducted in every aged group at PasriCharoen district. 406 participants and 42 students, aged 6-14 years of age were recruited in the study. Self-reported questionnaires were implemented in the study. Data analysis was presented frequency, average, and standard deviation. Chi-Square test and Correlation were used to test variables associations.

The findings showed that the students always consumed 59.5 % of UHT sweetened milk, followed by 57.1 % of snack foods and 54.8% of fried

ง

meat, respectively. According to consumer behaviors, the findings showed that majority of consumer knowledge was borderline knowledge (64.5% : Scores 6-7.9), followed by good knowledge (23.4% : Scores > 8) and basic food knowledge (12.1%: Scores <6). According to consumable food behaviors, consumers had 53.02 % of borderline behaviors ( ranged scores 0.67-1.33), followed by 46.80% of good behaviors (ranged scores 0.67-1.33), and no participants reported as bad behaviors. As attitude toward food, the means of attitude to food were 2.734 (S.D 0.49698); the majority of consumers’ attitudes toward food was a borderline attitude (63.30 %: Scores 2.34-3.66), The media influence toward food consumption was shown good influence (13.50% : Scores 1.34-2.00), followed by borderline influence (29.80% : Scores 0.067-1.33) and lowest influence (56.70% : Scores <0.66). Factors that significantly correlate with food consumption behavior are knowledge and attitude but media influence on food consumptions has no association.

The suggestions from the research were increased public knowledge on food consumptions. Additionally, the assessment of nutrition in school students is necessary, and enhance health-promoting activities in school to be a healthy model.

Keywords: knowledge, attitude, consumers’ behaviors, media influence.

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษาองกฤษ ค ค าน า จ สารบญ (1) สารบญตาราง (3) สารบญภาพ (6) บทท 1 บทน า 1 ความส าคญและทมาของปญหา 1 ค าถามการวจย

วตถประสงคของการวจย สมมตฐานการวจย ขอบเขตของการวจย

3 3 3 3

นยามศพท 3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

กรอบแนวคดการวจย 4 5

บทท 2 การทบทวนวรรณกรรม 6 ความหมายของพฤตกรรมบรโภค

ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร ปจจยทมผลตอการบรโภคอาหาร พฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกวยเรยน เจตคตตอการบรโภค อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร งานวจยทเกยวของ

6 9 11 14 16 16 19

บทท 3 วธการวจย 22 ประชากรและกลมตวอยาง 22 เครองมอทใชในการวจย 23 วธการเกบรวบรวมขอมล 26 การวเคราะหขอมล 27 ระยะเวลาท าการวจยและแผนการด าเนนงาน 26

(2)

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท 4 ผลการวจย สวนท 1 พฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกวยเรยนอาย 6-14 ป

1.1 ขอมลทวไปของเดกวยเรยนอาย 6-14 ป 1.2 พฤตกรรมบรโภคของเดกวยเรยน สวนท 2 ความร พฤตกรรม เจตคต และอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารประชาชนในเขตภาษเจรญ 2.1 ขอมลทวไปของประชาชนในเขตภาษเจรญ 2.2 ความรทวไปเกยวกบการบรโภคอาหารของประชาชนใน เขตภาษเจรญ 2.3 พฤตกรรมบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญ 2.4 เจตคตตอการบรโภคอาหาร 2.5 อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร 2.6 ความสมพนธระหวางปจจยทมความเกยวของกบพฤตกรรม การบรโภคของประชาชนในเขตภาษเจรญ

28 28 30 32

32 34

36 41 46 48

บทท 5 สรป อภปราย และเสนอแนะ 51 สรปผลการวจย 51 อภปรายผลการวจย 54 ขอเสนอแนะ 56 บรรณานกรม 58 ภาคผนวก 61 แบบสอบถามพฤตกรรมบรโภคอาหารของเดกวยเรยน

แบบสอบถามความรพฤตกรรมการบรโภค ของคนในชมชนเขตภาษเจรญ

62 64

(3)

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 ขนาดตวอยางรายแขวง 23 2 แผนการด าเนนงาน 27 3 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางเดกวยเรยน จ าแนกตามขอมลสวนบคคล 29 4 จ านวนและรอยละของของพฤตกรรมบรโภคของเดกวยเรยน 30 5 จ านวนและรอยละของขอมลทวไปเกยวกบสถานภาพสวนบคคลของประชาชนใน

เขตภาษเจรญ จ าแนกตามขอมลสวนบคคล ขอมลขาวสารดานการออกก าลงกาย

32

6 จ านวนและรอยละของความรทวไปเกยวกบการบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญจ าแนกเปนรายขอ

35

7 จ านวนและรอยละระดบคะแนนความรเกยวกบการบรโภคอาหาร 36 8 จ านวนและรอยละของกลมตวอยาง จ าแนกตามความพฤตกรรม

บรโภคอาหาร

36 9 จ านวนและรอยละระดบคะแนนพฤตกรรมบรโภคอาหารของประชาชนในเขต

ภาษเจรญ

40 10 จ านวนและรอยละของกลมตวอยาง จ าแนกตามเจตคตตอการบรโภคอาหาร 41 11 จ านวนและรอยละคะแนนเจตคตตอการบรโภคอาหาร 46 12 จ านวนและรอยละอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารรายขอ 46 13 จ านวนและรอยละกลมตวอยางจ าแนกตามการไดรบอทธพลจากสอสารมวลชน 48 14 ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการบรโภคอาหารกบปจจยสวนบคคล

ประกอบดวยเพศ สถานภาพ การศกษารายได

48 15 ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการบรโภคอาหารกบความร อทธพลจาก

สอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร และเจตคตตอการบรโภคอาหาร

49 16 ความสมพนธระหวางคาเฉลยคะแนนความรเกยวกบการบรโภคอาหารเจตคตตอ

การบรโภคอาหาร อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารและพฤตกรรมการบรโภคอาหาร

50

จ

ค ำน ำ

เอกสารการศกษาวจยเรอง ความรและพฤตกรรมการบรโภคอาหารของคนภาษเจรญ เปนสวนหนงของโครงการวจยเพอพฒนาพนทสรางสรรคเพอสขภาวะ (Healthy Space): กรณน ารองพนทบรบทเมอง เขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร ด าเนนการโดยศนยวจยเพอพฒนาชมชน มหาวทยาลยสยาม ดวยการสนบสนนของส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) กระบวนการด าเนนงานศกษาวจย มงเนนการคนหาขอมลพนฐานเกยวกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของคนในเขตภาษเจรญ และการสรางความเขาใจ การยอมรบและการมสวนรวมของประชาชน ซงจะเปนประโยชนในการขบเคลอนการพฒนาพนทเขตภาษเจรญใหเปนพนทสขภาวะ รองรบกจกรรมทางดานอาหารส าหรบประชาชนในพนทตอไป คณะผวจยขอใชโอกาสน ขอบคณคณบดคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสยามทสนบสนนใหรวมในการด าเนนงานครงน และขอขอบคณ หนวยงาน ชมชน ภาค ทใหความรวมมอเปนอยางดยง จนท าใหการศกษาครงนประสบความส าเรจตามวตถประสงค

คณะผวจย กนยายน 2556

บทท1 บทน ำ

ควำมส ำคญและทมำของปญหำ

ปจจบนความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปลยนแปลงอยางไมหยดยง สงคมเตมไปดวยการแขงขน ท าใหชวตตองตกอยในความเรงรบจนลมสนใจดแลสขภาพตนเอง ซงเปนปจจยเสยงตอการเกดโรคตางๆ รวมทงปญหาทเขามารมเรา ความเครยดสง สงผลตอคณภาพชวตของบคคลนนๆเปนอยางมาก อาหารเปนหนงในปจจยสทมความส าคญและจ าเปนอยางยงตอการด ารงชวต การพฒนาทงทางดานรางกาย จตใจและสตปญญาใหมศกยภาพ การทคนเรามพฤตกรรมบรโภคทเหมาะสม จะสงผลใหมภาวะโภชนาการทดจงนบไดวาเปนปจจยส าคญปจจยหนงทจะน าไปสสขภาวะทสมบรณ ซงจะเกดผลดตอการด ารงชวตทงตอตนเอง ครอบครวและประเทศชาต ทงในดานเศรษฐกจและสงคม ดงท สงา ดามาพงษ (อางถงใน สจตรา เทพไทย, 2546) กลาววาการมสขภาวะทสมบรณของคนไทยคอการสรางทรพยากรทมคณคายงใหญเหนอทรพยากรอนใด และเปนการเพมทนอนมคามหาศาลใหสงคมไทยแบบยงยน

พฤตกรรมการบรโภคของคนไทยไดเปลยนแปลงไปตามการเปลยนแปลงของภาวะเศรษฐกจและสงคม ซงวงศสวาท โกศลวฒน (2545) กลาววา ในอดตคนไทยบรโภคขาวกบปลาเปนอาหารหลก นยมบรโภคผกเปนประจ า และในปจจบนคนทอาศยอยในเขตเมองบรโภคไขมนและเนอสตวเพมมากขน บรโภคผกและผลไมลดลง เดกและวยรนบรโภคอาหารแบบคนเมองมากกวาอาหารประจ าทองถน วถชวตของคนเมองเปนแบบเรงรบ ท าใหมเวลาในการเตรยมอาหารนอยลง จากการสงเสรมการตลาดเพอชวงชงผลประโยชนทางการคา อาหารฟาสตฟด อาหารจานดวน อาหารส าเรจรป กงส าเรจรปทหาไดงาย สะดวกไมสนเปลองเวลามากซงสวนมากเปนอาหารประเภท ปง ยาง ทอด เปนอาหารประเภทโปรตนและมไขมนสงนยมอาหารรสจดทมความเคมหรอมโซเดยมสง การขาดการออกก าลงกาย ความเครยด การสบบหร ดมสรา ท าใหปญหาทางดานสขภาพเปลยนแปลงไปโดยมแบบแผนการเจบปวยและตายเปลยนจากภาวะทพโภชนาการเปนภาวะโภชนาการเกนและโรคอวนมากขน จากโรคตดเชอหรอโรคตดตอทวไปเปนโรคไมตดตอเรอรงซงสามารถปองกนไดหากมความรทถกตองเกยวกบการบรโภค สรปสาระส าคญของแผนยทธศาสตรสขภาพดวถชวตไทย (2554) สถานการณขอบเขตของปญหาไดวเคราะหปจจยเสยงพนฐานทเปนภยคกคามสขภาพจากพฤตกรรมการบรโภคอาหารและเครองดมทมรสหวาน มน เคม มากเกนไป กนผกและผลไมนอย ขาดการออกก าลงกาย ไมสามารถจดการกบอารมณและความเครยด สบบหรและดมสราหรอเครองดมทมแอลกอฮอล ภาวะน าหนกเกนหรอโรคอวนทสงผลกระทบตอโรควถชวตทเปนปญหาส าคญของประเทศ ทมปจจยเสยง

2

รวมกนและมความสมพนธซงกนและกนใน 5 โรคไดแก โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ โรคหลอดเลอดสมองและโรคมะเรง ซงเปาหมายหลกในการพฒนาคอลดปญหาโรควถชวตดงกลาวขางตน ดวยการเพมวถชวตพอเพยงใน 3 ดาน คอ การบรโภคทเหมาะสม การออกก าลงกาย การจดการอารมณไดเหมาะสม

ส านกงานสถตแหงชาตจดท าการส ารวจพฤตกรรมการดแลสขภาพของประชากร พ.ศ.2552 ในดานการบรโภคอาหารพบวาประชากรในภาคกลางและกรงเทพมหานครมสดสวนการทานอาหารทปรงโดยใชน ามน ไดแก อาหารประเภทผดและทอดสงกวาภาคอนๆ คดเปนรอยละ 48.5 และ 41.9 ตามล าดบ จากการส ารวจสขภาพประชาชนชาวไทยโดยการตรวจรางกายของส านกงานส ารวจสขภาพประชาชนไทย (2554) พบวาคนไทยอาย 15 ปขนไป มแนวโนมในการบรโภคผกและผลไมลดลงจากรอยละ 21.7 ในป 2546-2547 เปนรอยละ 17.9 ในป 2551-2552 โดยกนผกและผลไมเฉลยเพยงวนละ 3 สวนมาตรฐานเทานน ประชากรวยเดก (6-14 ป) มสดสวนของการบรโภคอาหารมอหลกครบ 3 มอสงสด (รอยละ 90.1) ส าหรบกลมขนมส าหรบทานเลน/ขนมกรบกรอบพบวาเกอบครงหนงทไมทาน (รอยละ 49.0) และเมอพจารณาความถของการทานขนมกรบกรอบตามวย พบวากลมเดก 6-14 ป ทานทกวนสงกวาวยอนคอรอยละ 36.8 สวนวยเยาวชนและวยท างานสวนใหญจะทาน 1-2 วน/สปดาห จากการส ารวจของศนยวจยความสขชมชน มหาวทยาลยอสสมชญในป 2552 พบวาประชาชนในกรงเทพมหานครและปรมณฑล สวนใหญรอยละ 80.1 รบประทานอาหารนอกบานตามแผงลอยหรอรถเขน มปญหาภาชนะทใสไมสะอาด มสงแปลกปลอมในอาหารและอาหารไมสดมากกวารอยละ 60 ท าใหมการบรโภคเครองดมและอาหารทมรสหวานเพมมากขน (แผนยทธศาสตรสขภาพดวถชวตไทย พ.ศ. 2554-2563)

ปจจบนสอโฆษณาในประเทศไทยมแนวโนมสงขนเนองจากองคกรผผลตสนคาหรอผขายสนคาหนมาลงทนทางดานสอโฆษณาประชาสมพนธกนมากขน โดยหวงวาสอโฆษณาประชาสมพนธของตนเองนนจะเขาถงใจของผบรโภคและท าใหผบรโภคหนมาใชสนคาและบรการของตนมากขนท าใหพฤตกรรมในการบรโภคของผคนเปลยนไป จากสภาพปญหาทกลาวมาขางตนผวจยไดตระหนกถงความส าคญและสนใจทจะศกษาในเรอง พฤตกรรมบรโภคเดกในวยเรยน ความร เจตคตและพฤตกรรมการบรโภคอาหาร และอทธพลของสอตอการบรโภคอาหารของประชากรในเขตภาษเจรญ เนองจากหากมความรและเจตคตทถกตองแลวกจะน าไปสการปรบพฤตกรรมการบรโภคไดถกตองและเหมาะสม ซงอาหารจดเปนพนฐานในการด ารงชวต มความส าคญตอการเจรญเตบโตและพฒนาการทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สตปญญาและสขภาพอนามยของมนษยและเพอน าผลการวจยมาเปนแนวทางในการพฒนาสงเสรมสขภาพของประชากรในเขตภาษเจรญตอไป

3

ค ำถำมกำรวจย

1. พฤตกรรมการบรโภคของของคนในชมชนเขตภาษเจรญเปนอยางไร 2. ปจจยสวนบคคลมความสมพนธกบพฤตกรรมบรโภคหรอไม 3. ความร เจตคต และอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารมความสมพนธ

กบพฤตกรรมบรโภคอาหารหรอไม

วตถประสงคของกำรวจย เพอศกษา

1. พฤตกรรมการบรโภค เจตคต และอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารของคนในชมชนเขตภาษเจรญ

2. ปจจยทมความสมพนธตอพฤตกรรมการบรโภคของของคนในชมชนเขตภาษเจรญ 3. สอโฆษณาภายนอกสงผลตอพฤตกรรมของผบรโภคในเขตภาษเจรญ

สมมตฐำนกำรวจย

1. ปจจยสวนบคคล ประกอบดวยเพศ สถานภาพ การศกษา รายได มความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหาร

2. ความร อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร และเจตคตตอการบรโภคอาหาร มความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหาร

ก ำหนดขอบเขตของกำรวจยไวดงน

ศกษาพฤตกรรมบรโภคในเดกวยเรยนอาย 6-14 ปและประชาชนในเขตภาษเจรญ โดยเกบขอมลในชวงพฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2555

นยำมศพท

พฤตกรรมกำรบรโภคอำหำร หมายถง ความสามารถในการแสดงออกหรอการปฏบตใน การเลอกรบประทานอาหาร การเลอกซออาหาร การรบประทานอาหารทถกวธ แบงเปน 3 ระดบ คอ ปฏบตเปนประจ า ปฏบตบางครง ไมเคยปฏบตเลย

4

ควำมรเกยวกบกำรบรโภคอำหำร หมายถง ขอเทจจรง ขอมล หรอกฎเกณฑตางๆท ประชาชนในเขตภาษเจรญไดจากการศกษาคนควา สงเกต และประสบการณทงทางตรงและทางออมเกยวกบการบรโภคอาหาร เปนขอค าถามเกยวกบความรทวไปเกยวกบการบรโภคอาหาร 10 ขอ

อทธพลจำกสอสำรมวลชน หมายถง การไดรบขาวสารตางๆเกยวกบการบรโภคอาหาร และโภชนาการของประชาชนในเขตภาษเจรญจากสอตางๆ วทย โทรทศน เอกสารแผนพบ โปสเตอร และอนๆ สามารถวดไดโดยใชแบบสอบถามอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร แบงเปน 3 ระดบ เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย

เจตคตในกำรบรโภคอำหำร หมายถง ความรสกนกคดของบคคลในเรองการบรโภคอาหารซงเกดจากการเรยนรจนกลายเปนความเชอของคน ซงมทงทางลบและทางบวก โดยจะเหนไดจากพฤตกรรมทบคคลนนแสดงออกมา แบงเปน 5 ระดบ เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง

เพศ หมายถงเพศของประชาชนทตอบแบบสอบถาม แบงออกเปน 2 กลม เพศชาย เพศ หญง

อำย หมายถง อายของประชาชนทตอบแบบสอบถามโดยนบอายปเตม รำยได หมายถง รายไดเฉลยตอเดอนของประชาชนทตอบแบบสอบถาม ระดบกำรศกษำ หมายถงระดบการศกษาสงสดของประชาชนทตอบแบบสอบถาม

ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1. เปนแนวทางในการวางแผนใหความรและค าปรกษาส าหรบประชาชนในชมชนเขตภาษเจรญ เพอชวยใหสามารถดแลสขภาพไดอยางเหมาะสม

2. เปนแนวทางจดท าโครงการสงเสรมพฤตกรรมการบรโภคทเหมาะสมส าหรบประชาชนในชมชนเขตภาษเจรญ

3. เปนขอมลพนฐานส าหรบหนวยงานของรฐทเกยวของในการวางแผนด าเนนงานหรอปรบเปลยนวธการด าเนนงานเกยวกบโครงการสงเสรมพฤตกรรมการบรโภคทเหมาะสมแกประชาชนในชมชนเขตภาษเจรญ

4. น าผลวจยทไดไปเปนแนวทางศกษาวจยประเดนอนๆทเกยวของกบชมชน 5. เปนขอมลพนฐานในการวจยเพอพฒนาพนทสรางสรรคเพอสขภาวะในเขตภาษเจรญ

ดานอาหาร

5

กรอบแนวคดของกำรวจย

- เพศ

- อาย

- ระดบการศกษา

- อาชพ

- รายได

- ความรเกยวกบการบรโภค

- เจตคตเกยวกบการบรโภค

- อทธพลจากสอสารมวลชนตอการบรโภคอาหาร

พฤตกรรมการบรโภคอาหาร

ของประชาชนเขตภาษเจรญ

ตวแปรตน ตวแปรตาม

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม

การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของเพอเปนฐานคดในการวจยครงน ไดประมวลสาระส าคญ

ของแนวคดทฤษฎทเกยวของใน 7 ประเดน ไดแก 1) ความหมายของพฤตกรรมบรโภค 2) ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร 3) ปจจยทมผลตอการบรโภคอาหาร 4) พฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกวยเรยน 5) เจตคตตอการบรโภค 6) อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร และ 7) งานวจยทเกยวของ ความหมายของพฤตกรรมบรโภค พฤตกรรม (Behavior) ตามความหมายของราชบณฑตสถาน หมายถง การกระท าหรออาการทแสดงออกทางกลามเนอความคดของบคคลทตอบสนองตอสงเราภายในจตใจ และภายนอกอาจท าไปโดยรตว ไมรตว อาจเปนพฤตกรรมทพงประสงค และไมพงประสงค ผอนอาจสงเกตการกระท านนไดและสามารถใชเครองมอทดสอบได กรนและคณะ (Green and other,1983 cited in Carole Edelman and Carol Lynn Mandle,1986) กลาววา พฤตกรรม หมายถง การปฏบตทมความเฉพาะเกดขนเปนประจ าตามระยะเวลา และเปาหมาย ไมวาจะรสกตวและไมรสกตว พฤตกรรมจงเปนลกษณะการตอบสนองตอสงเราของบคคล เกดปฏกรยาตางๆทบคคลแสดงออกทงทสงเกตเหนไดและสงเกตไมได แบงออกเปน 2 ลกษณะคอ พฤตกรรมภายใน (Covert Behavior) ไดแก กจกรรมหรอปฏกรยา สงทเกดขนภายในตวบคคล เชน ความคด ความร ความเชอ เจตคต เปนตน พฤตกรรมภายนอก (Overt behavior) ไดแก กจกรรมหรอปฏกรยา สงทเกดขนจากตวบคคลทสงเกตเหนได เชน ความสภาพ ความคลองแคลววองไว ลกษณะทาทาง เปนตน พฤตกรรมเปนผลทเกดจากการท าปฏกรยาของมนษย หรออนทรยกบสงแวดลอม และไดกลาวถงพฤตกรรมของ Bloom (อางถงใน ประภาเพญ สวรรณและสวง สวรรณ, 2536, หนา 15) วาพฤตกรรมมองคประกอบอย 3 ดาน ดวยกน คอ

1. พฤตกรรมดานพทธปญญา (Cognitive Domain) พฤตกรรมดานนเกยวของกบการรบร การจ าขอเทจจรงตางๆ รวมทงการพฒนาความสามารถ และทกษะทางสตปญญา การใชวจารณญาณ เพอประกอบการตดสนใจ พฤตกรรมดานนประกอบดวยความสามารถระดบตางๆ คอ ความร ความเขาใจ การประยกตหรอการน าความรไปใช การวเคราะห การสงเคราะห และการประเมนคา

2. พฤตกรรมดานทศนคต คานยม ความรสกชอบ (Affective Domain) พฤตกรรมดานน หมายถง ความสนใจ ความคดเหน ความรสก ทาท ความชอบไมชอบ การใหคณคา การรบ การเปลยนหรอปรบปรงคานยมทยดถออย เปนพฤตกรรมทเกดขนภายในจตใจของบคคล พฤตกรรมดาน

7

นแบงออกเปน 5 ขนตอน คอ การรบหรอการให ความสนใจ การตอบสนอง การใหคาหรอการเกดคานยม การจดกลมคา และการแสดงลกษณะตามคานยมทยดถอ

3. พฤตกรรมดานการปฏบต (Psychomotor Domain) เปนนพฤตกรรมทใชความสามารถ ทางรางกายแสดงออกมา ซงรวมทงการปฏบต หรอพฤตกรรมทแสดงออกและสงเกตไดในสถานการณหนงๆ หรออาจจะเปนพฤตกรรมทลาชา คอ บคคลไมไดปฏบตทนท ซงตองอาศยพฤตกรรมระดบตางๆ ทางดานพทธปญญาและดานทศนคตทกลาวมาแลวเปนสวนประกอบ พฤตกรรมดานนเมอแสดงออกมา จะสามารถประเมนผลไดงาย แตกระบวนการทจะกอใหเกดพฤตกรรมนตองอาศยระยะเวลาและการตดสนใจหลายขนตอน

ความหมายของพฤตกรรมบรโภคอาหารมผใหความหมายของการบรโภคอาหารไว มากมายซงกมความแตกตางและคลายกนบาง ผวจยไดยกมาประกอบเนอหาในการวจยดงน

สาคร ธนมตต (2529) ไดอธบายพฤตกรรมการบรโภคอาหารของคนไทยออกเปน 2 แบบ คอ 1. พฤตกรรมการบรโภคอาหารทพงประสงค จะเกดขนไดเมอเปลยนการขาดความร มา

เปนการมความร เปลยนความเชอทผดใหถกตอง สงเสรมสงแวดลอมใหเอออ านวยตอการมแหลงอาหาร และลดภาวะจ ายอม ปรบปรงรปแบบการสาธารณสข เพอใหมนใจตอความปลอดภยของชวต

2. พฤตกรรมการบรโภคอาหารทไมพงประสงค มกจะเกดรวมกนไป และมผลเชอมโยงซงกน เสรมความเชอทผดตางๆสวนความเชอทผดทแกไขยากทสดคอ ความเชอทมอทธพลจากวฒนธรรมประเพณ ส าหรบแหลงอาหารจดวาเปนสาเหตส าคญตอการบรโภคไมนอยไปกวาการเรยนรและบรการสาธารณสข สวนปจจยดานรายไดและอ านาจการซอ จะมผลตอการไดมาซงอาหารส าหรบการเลยงสมาชกในครอบครวโดยเฉพาะกลมประชากรทไมใชเกษตรกร การเลอกซออาหารอยภายใตอทธพลของการโฆษณา นอกจากนการบรการอาหารแบบสงถงบานนนมกจะมวธการดงดดผซอไดมากกวา

ศรลกษณ สนธวาลย (2533) ใหความหมายวา พฤตกรรมการบรโภคเปนเรองของลกษณะวธการรบประทานอาหาร วารบประทานอาหารอะไร รบประทานอยางไร มากหรอนอย บอยหรอไมในรอบวนหรอเดอน มระเบยบมารยาทในการรบประทานอาหารเปนเชนไร เปนตน ซงพฤตกรรมดงกลาวจ าแนกไปตามลกษณะหรอประเภทของบคคลเปนเดก หรอผใหญ คนชรา เปนตน หรออาจจ าแนกการรบประทานตามโอกาส เชน รบประทานทบาน รบประทานทรานอาหาร เปนตน พฤตกรรมการบรโภคอาหารมความสมพนธไปถงเรองทเกยวกบการหา และการท าอาหารกอนทจะเอามารบประทานวา ไดวสดนนมาจากไหน วธใด ใชวธการใดในการรกษาหรอเพมพนคณคาทางโภชนาการไดดทสด วธใดท าลายหรอลดคณคาทางโภชนาการ พฤตกรรมการบรโภคอาหารไมใชพฤตกรรมธรรมชาตเอกเทศสวนบคคลทจะท าไดโดยเสรตามอ าเภอใจ แตเปนการกระท าทางสงคม และวฒนธรรมทเกยวของกบผอนเสมอ จงตองเปนไปตามรปแบบและกฎเกณฑทกลมนนก าหนดไว เรองอาหารและการรบประทานอาหารจงเปนพฤตกรรมทางสงคมและวฒนธรรมทจะเขาใจไดชดเจนกตอเมอไดพจารณาปจจยทางสงคมและวฒนธรรมนนดวย

8

อาร วลยะเสว (2536) ไดใหความหมายไววา หมายถง ลกษณะหรอการกระท าอนซ าซาก ซงบคคลหนงท าดวยความเตมใจเพอใหการรบประทานอาหารของเขาบรรลถงความประสงคทางอารมณและสงคม มกเปนสงทสบตอเนองกนมาเปนเวลานาน และเปนการยากทจะเปลยน จนทรทพย ลมทองกล (2538) ไดใหความหมายวา การแสดงออกทงทางดานการกระท า ความคด ความรสกทเกยวของกบการรบประทานอาหาร เชน รบประทานอะไร รบประทานขาว รบประทานขนมปง ไมรบประทานเนอสตว รบประทานเทาใด รบประทานมากรบประทานนอย รบประทานอยางไร รบประทานมอหลก กลางวน เยน รบประทานเปนมอยอย อาหารวาง รบประทานเปนขนมหวาน รบประทานดวยมอ รบประทานดวยตะเกยบ นอกจากนวรางคณา (2538) และกลยา (2541) ไดใหความหมายคลายๆกนคอ การปฏบตหรอแสดงออกเกยวกบการรบประทานทกระท าเปนประจ า ไดแก การรบประทานอาหารหรอไ มรบประทานอาหาร จ านวนมอทรบประทาน การเลอกชนดของอาหาร การเตรยม การปรง การบรโภค สขนสยการบรโภค และความรสกตางๆตอการบรโภค จากการศกษาอาจกลาวไดวาพฤตกรรมการบรโภคอาหารหรอบรโภคนสยเปนพฤตกรรมของบคคลทกระท าดวยความคด ความรสก ความชอบ ความเคยชนเกยวกบการรบประทานอาหารทท าอยเปนประจ า เพอสนองความตองการของตนเอง และสงคมวฒนธรรม ไดแก ชนดของอาหาร การเลอกรบประทานอาหารและจ านวนมอของอาหารทรบประทานในแตละวน ถาบคคลปฏบตไดถกตองตามหลกโภชนาการแลวยอมสงผลใหบคคลนนมภาวะโภชนาการด ในทางตรงกนขามถาบคคลปฏบตไมถกตองกจะสงผลใหเกดปญหาทางดานโภชนาการตามมาจะเปนโภชนาการเกนมาตรฐาน ปญหาโภชนาการต ากวามาตรฐาน ปญหาการขาดสารอาหารบางอยางหรอการไดรบสารพษปนเปอนมากบอาหาร ดงนน การทบคคลจะมภาวะโภชนาการทดไดนนจ าเปนตองมพฤตกรรมการบรโภคอาหารทด เลอกบรโภคอาหารไดอยางเหมาะสมกบสภาพและความตองการของรางกายตนเองตลอดจนมความเชอ คานยม และบรโภคนสยทถกตองดวย องคการอนามยโลก หรอ WHO (อางถงใน วสนธร เสรสชาต, 2543, หนา 30) ไดใหค านยามวา การประพฤตปฏบตทเคยชนในการรบประทานอาหาร ไดแกชนดของอาหารทกน การกนหรอไมกน กนอยางไร จ านวนมอทกน และอปกรณทใชรวมทงสขนสยกอนและกนอาหาร ธนากร ทองประยร (2546) กลาววา พฤตกรรมการบรโภคอาหาร หมายถง การประพฤต การปฏบต หรอการแสดงออกทเกยวกบการบรโภคอาหาร สขลกษณะ และวธการรบประทานอาหารทสามารถสงเกตไดโดยเปนลกษณะความชอบ หรอไมชอบทปฏบตเสมอๆ จนกลายเปนความเคยชนในการบรโภค ซงผบรโภคจะตองน ามาพจารณาในการเลอก การปรง การกนของตนเองและครอบครว

9

วภาว ปนนพศร (2550) ใหความหมายวา พฤตกรรมบรโภคอาหาร หมายถง การประพฤตปฏบตทกระท าจนเปนนสยในการรบประทานอาหาร เชน การเลอกรบประทานอาหารทมประโยชนตอรางกาย การปฏบตตนตามสขนสย และมารยาทในการรบประทานอาหารของสงคมและวฒนธรรม ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร กองโภชนาการไดก าหนด โภชนบญญตไวเปนแนวทางในการบรโภคส าหรบคนไทยใชยดเปนแนวทางในการกนอาหารใหถกตองตามหลกโภชนาการทจะน าไปสการปองกนไมใหเกดภาวะขาดสารอาหาร และภาวะโภชนาการเกน ตลอดจนพษภยจากสารอาหารดงน ขอ 1 รบประทานอาหารครบ 5 หม ใหหลากหลายและหมนดแลน าหนกตว

1) กนอาหารครบ 5 หม แตละหมใหหลากหลาย คอรบประทานอาหารหลายๆชนดเพอใหรางกายไดรบสารอาหารตางๆครบในปรมาณทเพยงพอกบความตองการสารอาหารแตละชนด ไดแก โปรตน คารโบไฮเดรต ไขมน วตามน น า และยงมสารอนๆ เชน ใยอาหาร

2) หมนดแลน าหนกตว เนองจากเปนทยอมรบใหมการใชน าหนกตวเปนเครองบงชส าคญทบอกถงภาวะสขภาพ

ขอ 2 กนขาวเปนอาหารหลกสลบกบอาหารประเภทแปงเปนบางม อ ขาวเปนอาหารหลกของคนไทย เปนแหลงอาหารทใหพลงงาน สารอาหารทมมากในขาว

ไดแก คารโบไฮเดรตและโปรตน โดยเฉพาะขาวกลองหรอขาวซอมมอ ผลตภณฑจากขาวและธญพชอนๆ เชน กวยเตยว ขนมจน บะหม เปนแหลงอาหารทใหพลงงานเชนเดยวกน ดงนนการกนขาวเปนอาหารหลกในสดสวนทพอเหมาะสลบกบอาหารประเภทแปงเปนบางมอจงเปนสงทพงปฏบตเพอน าไปสการมภาวะโภชนาการทด ขอ 3 รบประทานพชผกใหมาก และรบประทานผลไมเปนประจา พชผกและผลไม เปนแหลงส าคญของวตามนและแรธาต มผลการวจยพบวา สารแคโรทน และวตามนซ ในพชผกและผลไม มผลปองกนไมใหไขมนไปเกาะทผนงหลอดเลอด และปองกนมะเรงบางประเภท ควรกนพชผกทกมอใหหลากหลายชนดสลบกนไป สวนผลไมควรกนประจ าสม าเสมอ ขอ 4 รบประทานปลา เน อสตวไมตดมน ไข ถวเมลดแหงเปนประจา โดยมรายละเอยดดงน

1) ปลาเปนแหลงอาหารโปรตนทด ยอยงาย ไขมนต า ในปลามฟอสฟอรสสงชวยใหกระดก และฟนแขงแรง โดยเฉพาะถากนปลาเลกปลานอย นอกจากนปลาทะเลทกชนดมสารไอโอดนชวยปองกนไมใหเปนโรคขาดสารอาหาร

2) เนอสตวไมตดมน การกนเนอสตวไมตดมนเปนประจ า ไมเพยงแตจะท าใหรางกายไดรบ โปรตนอยางเพยงพอเทานน แตจะท าใหลดการสะสมไขมนในรางกายดวย

3) ไข เปนอาหารทใหโปรตนสง มแรธาตและวตามนทจ าเปน ในเดกควรใหกนไขวนละฟอง 4) ถวเมลดแหงเปนแหลงโปรตนทด หางาย ราคาถก และมใหเลอกมากมายควรกนถวเมลด

แหงสลบกบเนอสตวเปนประจ าจะท าใหรางกายไดรบสารอาหารทครบถวนมากยงขน ถวยงใหพลงงานแกรางกายอกดวย

10

5) งาเปนอาหารทใหโปรตน ไขมน วตามนโดยเฉพาะวตามนอ แคลเซยม จงควรกนงาเปน ประจ า

ขอ 5 ดมนมใหเหมาะสมตามวย นมประกอบไปดวยแรธาตทส าคญ คอ แคลเซยม และฟอสฟอรส ซงชวยใหกระดกและ

ฟนแขงแรง หญงตงครรภ เดกวยเรยน วยรน วยผใหญ และผสงอาย ควรดมนมวนละ 1-2 แกว ควบคไปกบการออกก าลงกาย กอนการซอนมทกครงควรสงเกตวนหมดอายขางกลองกอนทกครง

ขอ 6 กนอาหารทมไขมนแตพอควร ไขมนเปนสารอาหารทใหพลงงานและความอบอนแกรางกาย ไขมนไดจากพชและสตว

ไขมนในอาหารแบงเปน 2 ประเภท คอ ประเภทอมตวและประเภทไมอมตว ไขมนอมตวไดมาจากเนอสตวและหนงสตวทกชนด และมมากในไขแดง เครองในสตวโดยเฉพาะตบ อาหารทะเลบางประเภท เชน ปลาหมก หอยนางรม เปนตน

วธการประกอบอาหารมสวนท าใหปรมาณไขมนในอาหารเพมมากขน โดยเฉพาะอาหาร ประเภททอด ผด และอาหารทมกะทเปนสวนประกอบ จงควรกนแตพอควร แตไมควรงดอยางเดดขาดเพอไมใหรางกายขาดไขมน ควรรบประทานอาหารโดยใชวธตม ปง นง ยางจะมไขมนนอยกวา

ขอ 7 หลกเลยงการรบประทานอาหารรสหวานจดและเคมจด คนไทยนยมรบประทานอาหารรสจด และใชเครองปรงรสกนมาก เพอท าใหอาหาร

อรอย รสอาหารทมกเปนปญหาและกอใหเกดโทษตอรางกายมาก คอ คอ รสหวานจดและเคมจด หากกนรสหวานจด จะท าใหฟนผและเกดโรคอวนได หากกนรสเคมจดจะมโอกาสเสยงตอโรคความดนโลหตสงและมโอกาสเปนโรคมะเรงในกระเพาะอาหารอกดวย ดงนนการกนอาหารรสไมจด จงเปนผลดตอสขภาพ ควรลดการเตมเครองปรงทไมจ าเปนและหนมากนอาหารแบบไทย

ขอ 8 รบประทานอาหารทสะอาด ปราศจากปนเปอน อาหารสามารถปนเปอนไดจากหลายสาเหต ซงอาจมาจากเชอโรคและพยาธ สารเคมทเปนพษและสารปนเปอน ทงนเกดจากกระบวนการผลต การปรง และจ าหนายอาหารทไมถกสขลกษณะ จงควรเลอกกนอาหารทสะอาด ผลตจากแหลงทเชอถอได โดยใชหลกการปรงประกอบตามหลก 3ส. สกเสมอ สงวนคณคาอาหาร สะอาดปลอดภย เพอใหผบรโภคมสขภาพอนามยทด ควรจะตองรจกวธเลอกซอ การปรง การประกอบอาหารใหสะอาดปลอดภยและมคณคาครบถวนทางโภชนาการ

ขอ 9 งดหรอลดเครองดมทมแอลกอฮอล การดมเครองดมทมแอลกอฮอลเปนประจ าจะมโทษ และเปนอนตรายตอสขภาพและสญเสยทรพยสนอยางมากมาย เครองดมทมแอลกอฮอลรวมหมายถง สรา เบยร ไวน บรนด ตลอดจนเครองดมทกชนดทมแอลกอฮอลผสม ผลการดมแอลกอฮอลมโทษตอรางกายเชน เปนโรคตบแข ง รวมทงมฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง ท าใหขาดสต เสยการทรงตว สมรรถภาพการท างานลดลง ท าใหเกดความประมาทเปนสาเหตส าคญทกอใหเกดอบตเหตบนทองถนน

11

ปจจยทมผลตอการบรโภคอาหาร การบรโภคอาหารเปนผลมาจากความเกยวเนองของพฤตกรรมหลายอยาง เชน การเลอกอาหาร การเตรยมอาหาร การสงอาหาร การรบประทานอาหาร คนสวนใหญจะมขอมลเกยวกบชนดอาหาร สถานทซอ หรอทรบประทานอาหาร รวมถงการรบประทานอาหารกบใคร พฤตกรรมเหลานมความซบซอนและสมพนธกน ปจจยทมผลตอพฤตกรรมตามแนวคดของกรนและคณะ (อางถงในสบน สนนตะ, 2551) สามารถจดเปน 3 กลม ไดแก ปจจยน ำ (Predisposing Factors) คอ ปจจยทมอยในตวบคคล ประกอบดวย ความร ทศนคต ความเชอ คานยม การรบร และปจจยดานประชากร เปนปจจยทจงใจและใหเหตผลเพอการมพฤตกรรม ความร เปนปจจยส าคญตอการแสดงพฤตกรรม และความรจะมความสมพนธกบพฤตกรรมแตการเพมความรเพยงอยางเดยวกไมสามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมไดเสมอไป การรบร เปนสงทเกดขนเมอรางกายไดรบสงเราและมการตอบสนองท าใหเกดภาวะจตทผสมผสานระหวางความคด ประสบการณและการท างานของประสาทสมผสซงการรบรจะเปนตวแปรทางจตสงคม ทเชอวามผลกระตนพฤตกรรมของแตละคน คานยม เปนความพงพอใจในสงตางๆทคนยอมรบ เมอคนยอมรบในสงทเกดพฤตกรรมทคลอยตามความพงพอใจนน เจตคต เปนความรทคอนขางคงทตอสงตางๆ เชน บคคล วตถ การกระท า ความคด ทศนคตจะเปนตวก าหนดใหเกดความเชอถอตอบคคล วตถ หรอกระท าการนนๆจนเกดพฤตกรรมตามความรสกทเกดขน ปจจยเสรม (Reinforcing Factors) คอ ปจจยทท าใหพฤตกรรมของบคคลยนยาวตอเนองหรอไมตอเนอง เปนผลสบเนองดานบวกของการปฏบตพฤตกรรมนนๆ เชน การยอมรบของเพอน การไดรางวล หรอผลสบเนองดานลบ เชน การไมยอมรบ สงคมไมเหนดวย การลงโทษ โดยมความเกยวของกบทศนคต และพฤตกรรมของคนรอบขาง ปจจยเออ (Enabling Factors) คอ สถานการณของสงแวดลอมซงเออใหเกดพฤตกรรมขนหรอขดขวางเปนอปสรรคตอการเกดพฤตกรรม เชน รานคา สถานทจ าหนายซงมผลท าใหสามารถหาซอไดงาย ราคาทไมแพง ทตงของโรงเรยน จากการศกษาของ วสนธร เสรสชาต (2543) ไดกลาวถงปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารไวดงน

12

1. ปจจยดานเศรษฐกจ 1.1 ภาวะเศรษฐกจ รายไดเปนปจจยทส าคญประการหนงซงเปนตวก าหนดการ

ตดสนใจในการเลอกซอ หรอไมซออาหารชนดตางๆ และอ านาจการซอ มผลตอการมอาหาร แตอยภายใตอทธพลของการโฆษณา

1.2 เวลา เปนปจจยแวดลอมทส าคญโดยพบวาสภาพการจราจรทตดขดใน กรงเทพมหานคร ท าใหคนมพฤตกรรมทเปลยนแปลงไปจากเดม และความสะดวกมบทบาทในการก าหนดโดยตรงตอการรบประทานอาหารส าเรจรป การรบประทานอาหารนอกบาน และการรบประทานอาหารบอยๆถอเปนวฒนธรรมสวนหนงของผหญงท างานนอกบาน ซงตรงกบแนวโนมของพฤตกรรมการตดสนใจเลอกซออาหารส าเรจรปทมมากขน

1.3 สอมวลชน สงตพมพ วทย โทรทศน หรออนๆลวนมสวนท าใหทศนคตของคนท มตออาหารเปลยนไป เชน การรณรงคใหคนไทยลดการบรโภคน าตาล หลกเลยงอาหารทท าใหอวน การรณรงคใหประชาชนไทยบรโภคผกและผลไมสดกนมากขน การเตอนภยจากสารปนเปอนในอาหาร ใหเลอกซอผกปลอดสารพษ ซงถอวามผลท าใหพฤตกรรมเปลยนแปลงไป

1.4 ความกาวหนาทางเทคโนโลย ไดแก การผลตและการกระจาย อาหารทผลตไดใน ทองถนคนในทองถนอาจไมไดรบประทานกไดเพราะผผลตอาหารนนเอาไปขายทอน ซงไดราคาแพงกวา

2. ปจจยดานสงคม วฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ 2.1 ปจจยแวดลอมทางกายภาพ ภาวะแวดลอมของชมชน ดนฟาอากาศ ความอดม

สมบรณหรอแหงแลงของพนท แหลงเพาะปลก และความสะดวกในการคมนาคมตดตอกบชมชนอน 2.2 ปจจยทางวฒนธรรม วฒนธรรมในทนหมายถงวฒนธรรมทเกยวของกบอาหารซง

หมายถง การทคนในแตละชาต แตละภาษา แตละวฒนธรรมยดถอวาอะไรเปนหรอ ไมเปนอาหารทควรกน ผทอยในสงคมทมทรพยากรอาหารจ ากดในธรรมชาตแวดลอมอาจพบจากประสบการณวาพช สตว แมแตหนอนและแมลงนนกนได ในขณะทคนอกสงคมหนงไมถอวาเปนอาหาร นอกจากนวฒนธรรมยงมความหมายไปถงสถาบนทางสงคมทเขามามบทบาทในการก าหนดใหบรโภคหรองดเวนการบรโภคอาหารบางชนดดวย เชน สถาบนครอบครว สถาบนศาสนา เปนตน

2.3 ปจจยแวดลอมทางสงคมและปจจยทางสงคมเปนตวก าหนดพฤตกรรม การบรโภค นนเปนกฎเกณฑทไมปรากฏเปนกฎหมายบงคบแตรบรไดดวยขนบธรรมเนยมประเพณในสงคมยอยๆ แตละสงคมซงอาจจะมอาหารประจ าสงคมหรอประจ าชาตของตน แตมไดหมายความวาทกคนในสงคมจะมโอกาสหรอมสทธทจะบรโภคอาหารทมอยในสงคมของตนไดเสมอกนหมด เพราะวาแตละสงคมมกก าหนดสถานภาพของแตละบคคลไวตางกนตามเพศ วย ฐานะ ศกดศร และความส าคญของ

13

แตละบคคล เมอสงคมก าหนดสภาพตามประเภทของบคคลตางๆไวเชนน มกมกฎเกณฑเกยวกบการบรโภคอาหารทสอดคลองกนไวดวย

2.4 กลมเพอน ซงมอทธพลตอเดกมากและยงมอทธพลตอผใหญดวย เชน เพอน นกกฬา หรอดาราทชนชอบ นยมรบประทานอาหารประเภทใดกพยายามเลยนแบบ

2.5 ครอบครวมอทธพลตอพฤตกรรมบรโภคมากโดยเฉพาะเดกเพราะครอบครวม ความส าคญในการถายทอดสงตางๆใหเดก รวมทงการปฏบตในการรบประทานอาหาร โดยแตละครอบครวจะถายทอดหรอใหความรในลกษณะทแตกตางกน แมวาจะอยในสงคม ขนบธรรมเนยมและวฒนธรรมเดยวกนกตาม

2.6 ปจจยดานจตวทยา คนไทยรบประทานขาวทขาวสะอาด ซงหงจากขาวสารทขดส จนขาว ทงทความรทางดานโภชนาการนนกลาววา ขาวขาวนนม คณคาของอาหารไมเทากบขาวซอมมอ ซงมวตามน มประโยชนตอรางกาย แตทงทรกยงนยมขาวขาว เนองจากถอวาขาวแดงนนเปนขาวของคนคก

2.7 อทธพลของการศกษา ผทมการศกษาดกจะมความรในเรองอาหารโดยรวาสงใดม ประโยชนหรอไมมประโยชนโดยเฉพาะการศกษาของแมบานจะมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคของครอบครวมากเพราะแมบานเปนผทรบผดชอบอาหารภายในบานทงหมดซงสอดคลองกบการศกษาของฮาเลย (Halay) ทกลาววา “บดามารดามการศกษาสงขนเทาใดบตรกจะมพฤตกรรมการบรโภคอาหารทดยงขนเทานน”

3. ปจจยตวบคคล 3.1 สขภาพรางกาย โดยปกตพฤตกรรมการบรโภคทดและสขภาพรางกายทแขงแรง

มกไปดวยกนในบางชมชนมผลการศกษาในเรองพฤตกรรมการบรโภคทดแตกลบมปญหาดานสขภาพอนามย เชน มภาวะโลหตจาง ซงมความจ าเปนตองพจารณาปจจยอนๆรวมดวย

3.2 ความสามารถในการรบรสสมผส ความรสกเกยวกบรสชาตของอาหาร เชน เปรยว หวาน เคม และขมจะกระตนปมรบรสของลนแตกตางกน นอกจากนยงขนกบอายดวย กลาวคอเดกจะมปมสมผสประมาณ 9,000 และนอยลงตามอายทมากขน ซงจะคงเหลอประมาณ 3,000 เพราะฉะนนเดกจะมการรบรสไดไวกวาผใหญ ดวยเหตนความนยมอาหารของเดกและผใหญแตกตางกน

3.3 รสชาตและความชอบ มความแตกตางกนออกไปในแตละบคคลและสงคม ความ หลากหลายของรสชาตและความชอบทมอยในสงคมตางๆ

3.4 ปจจยทเกยวของกบอารมณและจตใจ จตใจมอทธพลตอการกนอาหารท าใหมผล

14

ตอพฤตกรรมการกนอาหารทงทางตรงและทางออม เชน ความอยากกนจะเกยวของกบอาหารทไดเคยรรสชาตมากอนและสวนมากจะเปนอาหารทมรสชาตถกปากเมอไดเหนอาหารนนถงแมจะอมแลวกยงสามารถกนไดอก หรอคนทขาดความรก ความอบอน เสยใจ อาจจะแสดงออกโดยการกนอาหารใหมากขนเพอกลบเกลอนความไมสบายใจ พฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกวยเรยน

พฤตกรรมการบรโภคอาหารของบคคลเปนปจจยทมผลตอภาวะโภชนาการ ดงนน การสงเสรมใหบคคลมพฤตกรรมการบรโภคอาหารทถกตองตามหลกโภชนาการ และในปรมาณทเพยงพอกบความตองการของรางกาย จงนบไดวาเปนสงจ าเปน ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารของบคคลในแตละวยยอมแตกตางกนออกไป ส าหรบเดกวยเรยนซงเปนกลมทมความส าคญ หากไมไดรบการปลกฝงนสยการบรโภคใหดแลวกจะเปนกลมทเสยงตอการมภาวะทพโภชนาการ และมผลเสยหลายประการ เนองจากเดกวยนยงตองการอาหารทถกหลกโภชนาการเพอการพฒนาการเจรญเตบโตและอนๆ สมใจ วชยดษฐ และวศนา จนทรศร (อางถงใน เบญจพร แกวมศร, 2531) ไดกลาวถงปจจยทมอทธพลตอการบรโภคอาหารของเดกวยเรยน ดงตอไปน

1. สงแวดลอมในครอบครว ครอบครวมอทธพลตอการพฒนาบรโภคนสยของเดกโดยเฉพาะผทพอแมหรอผทเลยงด

เนองจากการก าหนดอาหารใหเดกเลกบางคน พอแมจะเตรยมอาหารใหลกรบประทานโดยยดความพอใจหรอความชอบในอาหารนเนๆเปนหลก ไมไดค านงถงความถกตองตามหลกโภชนาการ ส าหรบเดกวยเรยนการรบประทานอาหารทบานอาจม 1-2 มอ มอกลางวนมกจะรบประทานทโรงเรยน พฤตกรรมการบรโภคอาหารทไดเรยนรจากบานจะสงผลถงการเลอกรบประทานอาหารทโรงเรยน

2. ขอมลขาวสาร โลกปจจบนถอวาเปนโลกของขอมลขาวสารทแทจรง การโฆษณาสนคาทางโทรทศนจะ

เปนชองทางทประสบความส าเรจมากทสดโดยเฉพาะเดกทอยในสงคมเมอง ซงไมมเวลาและสถานทส าหรบการออกก าลงกายมากนกจงมเวลาส าหรบการดโทรทศนมากขน มการโฆษณาสนคาฟมเฟอยหรออาหารทไมมประโยชนในดานโภชนาการตางๆ เชน อาหารประเภททใหน าตาล ไขมน หรอพลงงานสง และอาหารทมโซเดยมสง เปนตน ผลส าเรจจากการโฆษณาท าใหขนมขบเคยวและลกอมเปนสนคาทมยอดจ าหนายคอนขางสง และเปนปจจยส าคญทสงผลกระทบตอภาวะโภชนาการเกนของเดกในปจจบน

15

3. สงคมเพอน เมอเดกเรมเขาโรงเรยน โลกสวนตวของเดกจะขยายไปยงสงคมเพอน และกลายเปน

ปจจยทมบทบาทส าคญตอการบรโภคอาหารของเดกมากขน ผลกระทบทเกดขนมทงขอดและขอเสย ขอดนนคอ สงคมเพอนอาจจะชวยพฒนาเจตคตทดตออาหารและการเลอกอาหาร ในขอเสยนนอาจจะเปนในรปของการปฏเสธไมบรโภคอาหาร หรอการเลอกรบประทานอาหารทมอยในความนยม

คานยมใหมดานอาหารน เกดขนไดเมอเดกไดเขารวมรบประทานอาหารกบเพอนๆ ใน อาหารมอกลางวนทโรงเรยน ดงนนการสรางพฤตกรรมอาหารทพงประสงค เชน การใหเดกลองบรโภคอาหารใหมๆ อาจเรมขนไดทโรงเรยนเชนเดยวกน ทงนเนองจากการตามอยางกนเดกบางคนจะปฏเสธไมรบประทานผกเพราะเพอนสนทไมรบประทานผก หรอบางคนเหนเพอนรบประทานกรบประทานตาม

4. การจดการบรการอาหารในโรงเรยน สภาพสงคมในปจจบนเดกบางคนจ าเปนตองไปโรงเรยนกอนเกณฑประถมศกษา ซง

หมายถงการทเดกตองรบประทานอาหารนอกบานมากขนอยางนอย 1 หรอมากกวา 1 มอ ทสถานเลยงเดกหรอทโรงเรยน ดงนนผทมสวนรบผดชอบตอการเลยงดเดกตามสถานประกอบการดงกลาว ควรค านงถงการจดอาหารในดานความสะอาดและใหมคณภาพ เชน เลอกรายการอาหารทเดกสวนใหญสามารถรบประทานได คณคาอาหารทเหมาะสม เลอกใชสารปรงแตงและวตถเจอปนอาหารทปลอดภยและค านงถงความสะดวกของเดกในการบรโภค

5. ความเจบปวย เดกทมความเจบปวยหรอลมปวยดวยโรคภยมกจะมความอยากอาหารลดนอยลง และม

ความจ ากดในเรองอาหารทบรโภค ความเจบปวยเฉยบพลนจากเชอไวรสหรอเชอแบคทเรย แมวาจะเปนเวลาสนๆ แตกเปนชวงทเดกมความตองการโปรตนและสารอาหารอนๆ เพมมากจากเดม โรคเรอรงตางๆ เชน หอบหด หวใจพการแตก าเนดเปนภาวะทยากตอการไดรบสารอาหารใหเพยงพอตอการเจรญเตบโตของรางกาย เดกทประสบปญหาความเจบปวยดวยโรคเหลานมกจะมพฤตกรรมทเปนปญหาหรอแสดงอาการตอตานกบพอแมเมอใหรบประทานอาหาร

การบรโภคอาหารของเดกไทยเปลยนแปลงไปตามวถชวตทเปลยนแปลงและมความ แตกตางกนระหวางเดกในเขตเมองและเดกชนบท โดยพบวาเดกในเขตเมองมการบรโภคเนอสตวและไขมนเพมขนแตบรโภคผกและผลไมลดลง นยมบรโภคอาหารแนวตะวนตกมากกวาอาหารทองถนหรออาหารไทยรวมถงวถชวตทตองเรงรบท าใหมการบรโภคอาหารพรอมปรงและอาหารกงส าเรจรปมากขน

16

จากการส ารวจสภาวการณเดกและเยาวชนใน พ.ศ. 2547-พ.ศ.2548 พบวาเดกประถมศกษาทรบประทานขนมกรบกรอบและเครองดมน าอดลมเปนประจ ามอตราสวนรอยละ 26.95 และ 20.28 ตามล าดบ ซงสอดคลองกบผลการศกษา เกยวกบแนวโนมการบรโภคขนมขบเคยวและน าอดลมของเดกมปรมาณเพมมากขน (วทยา กลสมบรณ,2549) และขอมลชนดของขนมทมขายในตลาดเปนพวกลกอมและแปงกรอบมากกวารอยละ 82 ท าใหเดกสวนใหญเมอกนขนมเหลานไปแลวจะรบประทานอาหารมอหลกนอยลง ไมรบประทานอาหารเชา และนยมรบประทานอาหารจานดวน (Satia JA, 2004) เดกรอยละ 73 จะไดเงนไปโรงเรยน โดยเงนทไดจะถกใชเปนคาขนม เดกใหเหตผลตอการเลอกซอขนมมากกวาอาหารเพราะความอรอย การศกษาเปรยบเทยบระหวางเดกนกเรยนทมภาวะโภชนาการปกตกบเดกนกเรยนทมภาวะโภชนาการเกน พบวามความเชอดานสขภาพแตกตางกน และมพฤตกรรมบรโภคแตกตางกน โดยนกเรยนทมภาวะโภชนาการเกนจะมพฤตกรรมบรโภคทไมถกตอง (ลลตา แจมจ ารส,2544) และเดกนกเรยนรอยละ 85 เปนผเลอกซอขนมเอง นอกจากการบรโภคขนมขบคยวแลวยงมการบรโภคน าหวานและน าอดลมมากขน

เจตคตตอการบรโภค

ทศนคต หรอเจตคต (Attitude) เปนกระบวนการทางดานจตใจ อารมณ ความรสก ความชอบ ความสนใจรวมไปถงความเชอ ความรสกของบคคลทตางกน โดยจะบอกแนวโนมของบคคลในการกระท าพฤตกรรม ทงน ขนอยกบองคประกอบอนๆ

ทศนคตหรอเจคตในการบรโภคอาหาร เปนพฤตกรรมภายในซงไมสามารถสงเกตเหนไดโดยตรง ดงนเราจะทราบวาบคคลมเจตคอยางไร เราจะตองอาศยจากการสงเกตพฤตกรรมภายนอกทแสดงออกมา โดยทวไปแลวการแสดงพฤตกรรมของบคคลจะสอดคลองกบทศนคต เชน เมอบคคลมทศนคตทดตอการปองกนโรคบคคลนนกจะระมดระวงและปฏบตตนในดานทมสวนปองกนโรค เชน รบประทานอาหารทสะอาดมประโยชน เลอกซอสนคาทมการรบรองคณภาพแลวเปนตน(คณะกรรมการกลมผลตชดวชาพฤตกรรมผบรโภคทางดานสาธารณสข. 2538.) จากการศกษาของวไลวรรณ คงกจ (2548) พบวา ทศนคตอยระหวางความรและการน าไปใชในการปฏบต ซงแสดงออกมาในรปของความรสกในทางบวกและทางลบ คอความรสกไมแนใจ รสกเฉยๆ ซงอยในระดบทแตกตางกนออกไปของบคคลทมตอสงแวดลอม การกระท า ความคด และสถานการณนนตางๆกน อนเปนผลมาจากประสบการณ ความร ความคด ความเชอ และการเรยนร นอกจากน ทศนคตยงสามารถท านายพฤตกรรมการบรโภคอาหารได และมอทธพลโดยตรงตอพฤตกรรมการบรโภคอาหาร ซงทศนคตและพฤตกรรมทแทจรง โดยททศนคตของคนเราเปนอยางไรนนขนอยกบความรทมอย ถาผใดมความรดทศนคตตอสงนนกจะถกตองและดตามไปดวย

17

อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร

ในการเลอกซอสนคาหรอบรการของผบรโภคนน มปจจยทเปนตวก าหนดพฤตกรรมการตดสนของผบรโภค คอ ปจจยภายใน (Internal factors) และปจจยภายนอก (External factors) (ปทมา ทอเจรญ, 2550)

ปจจยภายใน (Internal factors) ทมอทธพลตอพฤตกรรมในการตดสนใจของผบรโภคมดงน 1. ความจ าเปน (Needs) ความตองการ (Wants) และความปรารถนา (Desire) ของ

มนษย ซงทง 3 ประการนสามารถทดแทนกนไดเพราะความจ าเปนใชส าหรบพจารณาซอสนคาหรอบรการทจ าเปนในการครองชพ สวนความตองการนใชส าหรบพจารณาซอสนคาหรอบรการทจ าเปนในการครองชพ สวนความตองการนใชส าหรบความตองการทสงขนกวาความจ าเปนและความปรารถนาเปนความตองการทางจตวทยาทสด

2. แรงจงใจ (Motive) คอ ปญหาทถงจดวกฤตทท าใหผบรโภคเกดความไมสบายใจ แรงจงใจจงเปนความตองการทเกดขน และสามารถกระตนใหบคคลคนหาวธมาตอบสนองความพงพอใจ โดยแรงจงใจมพนฐานมาจากความจ าเปน ดงนนนกการตลาดจงมหนาทกระตนใหผบรโภคเกดความตองการซอสนคาหรอบรการ จนกระทงผบรโภคเกดความตองการจนเขาสวกฤตทท าใหผบรโภคเกดความไมสบายใจอยางรนแรง และท าใหผบรโภคคนหาวธมาตอบสนองความตองการนนๆ

3. บคลกภาพ (Personality) เปนลกษณะนสยโดยรวมของบคคลซงมผลกระทบตอการ ก าหนดรปแบบในการตอบสนองไมเหมอนกน รวมทงขนอยกบบคลกภาพของแตละบคคลดวย

4. ทศนคต (Attitude) เปนการประเมนความพงพอใจของผบรโภคทมตอสงใดสงหนง ทศนคตเปนสงน ามาซงพฤตกรรมของผบรโภค ซงสงทเขามาก าหนดทศนคตม 3 ประการ คอ ความร ความรสก และแนวโนมของนสยทง 3 ประการนเปนสงทนกการตลาดพยายามทจะเปลยนแปลง โดยผบรโภคใดมทศนตทดตอสนคาหรอบรการของบรษททางบรษทกพยายามทจะรกษาเอาไว แ ตถาผบรโภคคนใดมทศนคตทไมดตอสนคาหรอบรการของบรษททางบรษทกจะพยายามเปลยนทศนคตของบคคลนนใหหนมาชอบสนคาหรอบรการของบรษทในทสด

5. การรบร (Perception) เปนการทบคคลเลอกทจะรบและตความขอมลทไดรบเพอ ก าหนดภาพทมความหมายในการตลาด การรบรเปรยบเสมอนชองทางในการทนกการตลาดจะตองสรางภาพพจนทดใหกบตราสนคาหรอสรางภาพลกษณทดใหกบการบรหารจนผบรดภคเกดการรบรทดใหกบตราสนคาหรอสรางภาพลกษณทดใหกบการบรการจนผบรโภคเกดการรบรทด โอกาสทจะท าใหผบรโภคหนมาซอสนคาหรอบรการของบรษทกจะงายขน

18

6. การเรยนร (Learning) เปนการเปลยนแปลงในพฤตกรรมของบคคลทเกดจาก ประสบการณของตวบคคล ดงนนการเรยนรจงเปนประสบการณทบคคลสะสมไว นกการตลาดจงมหนาทในการใสประสบการณ การเรยนรเกยวกบตราสนคาหรอการใหบรการทถกตองใหกบผบรโภค

ปจจยภายนอก (External factor) ทมผลตอพฤตกรรมในการตดสนใจของผบรโภค ม ดงน

1. สภาพเศรษฐกจ (Economy) เปนสงทก าหนดอ านาจซอ (Purchasing power) ของ

ผบรโภคหรอโอกาสทางเศรษฐกจของบคคลกคอรายไดของบคคล ซงมอ านาจการซอและทศนคตเกยวกบการจายเงน คอผบรโภคเกดความตองการสง แตราคาแพงเกนไปไมสามารถซอได

2. ครอบครว (Family) ครอบครวท าใหเกดการตอบสนองตอความตองการ สนคาหรอ บรการทตอบสนองความตองการของรางกายไดรบอทธพลจากสมาชกของครอบครว

3. สงคม (Social group) การด ารงชวตทเหมอนกน ทศนคตเหมอนกน ลกษณะทาทาง

ของผบรโภค กจะอยในสงคมเดยวกน เชน การเลนกฬา การสงคม Sport Club และ Heritage Club ซงผบรโภคทใชบรการพวกนกจะอยกลมเดยวกน

4. วฒนธรรม (Culture) เปนกลมของคานยมพนฐาน การรบร ความตองการและ พฤตกรรม ซงเรยนรจากการเปนสมาชกของสงคมในครอบครว วฒนธรรมจงเปนรปแบบหรอวถทางในการด าเนนชวตทคนในสงคมสวนใหญยอมรบ ประกอบดวยคานยมการแสดงออก คานยมในการใชวตถหรอสงของ วฒนธรรมแตละกลมมลกษณะเฉพาะและแตกตางกน ซงอยในสงคม ขนาดใหญและสลบซบซอน ลกษณะนเกดจากพนฐานทางภมศาสตรหรอทองถนในการด าเนนชวตทแตกตางกน

การโฆษณาและสอสารมวลชนตางๆ ถอวาเปนชองทางทไดรบความนยมกน แพรหลายเพราะเปนสอทสามารถเขาถงไดงาย ชวยผอนคลายความเครยดและใหความเพลดเพลน การโฆษณาและสอสารมวลชนจงมผลตอพฤตกรรมการบรโภคท าใหเกดการเลยนแบบพฤตกรรมหรอคานยมตางๆจากบคคลทมชอเสยง ความสมพนธระหวางความร เจตคตและพฤตกรรม Schwartz (1975 อางถงใน สายชล บญศรเออเฟอ, 2546) ไดกลาวถงรปแบบความสมพนธทเกดจากการเรยนร 3 ดาน คอ ความสมพนธระหวาง ความร ทศนคต และพฤตกรรม โดยสรปไดเปน 4 ลกษณะดงน

1) ความรมความสมพนธกบทศนคต ซงสงผลตอพฤตกรรม ความร ทศนคต พฤตกรรม

19

2) ความรและทศนคตมความสมพนธซงกนและกนกใหเกดพฤตกรรมตามมา

ความร พฤตกรรม ทศนคต

3) ความรและทศนคตตางกนท าใหเกดพฤตกรรมได โดยทความร และทศนคตไมจ าเปนตองสมพนธกน

ความร

พฤตกรรม

ทศนคต 4) ความรมผลตอพฤตกรรมทงทางตรงและทางออมส าหรบทางออมนนทศนคตเปนตวกลางท

ท าใหเกดพฤตกรรมตามมาได ทศนคต

ความร พฤตกรรม

จากรปแบบความสมพนธจะเหนไดวา ความร ทศนตตางกมผลตอพฤตกรรม

งานวจยทเกยวของ

การศกษาสถานการณภาวะโภชนาการของกลมวยรน ในป 2545 มการศกษาภาวะโภชนาการกลมนกเรยนมธยมศกษาชนปท 1-6 จ านวน 10 โรงเรยน พบวาโภชนาการเกนทกระดบชน ซงพบมากทสดคอนกเรยนหญงมธยมศกษาปท 6 รอยละ 24.9 (พรฑตา ชยอ านวย, 2545) ในป พ.ศ.2545 มการส ารวจภาวะโภชนาการของนกเรยนวยรนในโรงเรยนเขตกรงเทพมหานคร นนทบร ปทมธาน และนครปฐม อาย 12-18 ป จ านวน 900 คน พบนกเรยนมภาวะโภชนาการเกนมาตรฐาน รอยละ 10.22 และภาวะโภชนาการต ากวามาตรฐาน รอยละ 4.33 (กระทรวงสาธารณสข กรมอนามย กองโภชนาการ. 2545 : บทคดยอ)

20

คณาสร เกตปมา (2548) ไดศกษาเรอง ความรทศนคตและพฤตกรรมบรโภคอาหารเพอสขภาพของประชากรในเขตกรงเทพมหานคร มวตถประสงคเพอศกษาปจจยทมอทธพลตอความร ทศนคตทมตอการบรโภคอาหารเพอสขภาพของประชากรวยแรงงานในเขตกรงเทพมหานคร ศกษาพฤตกรรมและปจจยทมอทธพลตอการบรโภคอาหารเพอสขภาพของประชากรในวยแรงงานในเขตกรงเทพมหานคร กลมตวอยางจ านวน 449 คน ผลการศกษาพบวา ประชากรกลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง มอายระหวาง 34 ป หรอต ากวา มสถานภาพสมรสโสด มการศกษาระดบปรญญาตรขนไป กลมตวอยางสวนใหญจะรจกกบอาหารเพอสขภาพโดยมความรเกยวกบอาหารเพอสขภาพในระดบปานกลาง มทศนคตตออาหารเพอสขภาพเปนกลางมากทสด และมพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสขภาพในระดบปานกลางมากทสด ปจจยทมอทธพลตอความรไดแก อาย สถานภาพสมรส การศกษา สถานภาพ การท างาน และรายได สวนปจจยทมอทธพลตอทศนคตไดแก เพศ สถานภาพการท างาน และรายได ปจจยทมอทธพลตอการบรโภคอาหารพอสขภาพ ไดแก ความรเกยวกบอาหารเพอสขภาพและสถานภาพสมรส

วศมล ไพฑรย (2548) ไดศกษาเรอง พฤตกรรมการซออาหารเพอสขภาพของผบรโภคในเขตกร ง เทพมหานคร มวตถประสงค เ พอศกษาพฤตกรรมบร โภคอาหารเ พอสขภาพในเขตกรงเทพมหานคร ศกษาวจยสวนประสมทางการตลาดทมอทธพลตอการตดสนใจซอของผบรโภค ศกษาความสมพนธระหวางขอมลสวนบคคลกบสวนประสมทางการตลาด โดยมประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจย คอ ผบรโภคในเขตกรงเทพมหานคร กลมตวอยาง 400 คน ผลการศกษาพบวา พฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสขภาพของคนกรงเทพมหานคร มแนวโนมเพมมากขน เพราะคดวา หากรบประทานแลวจะเกดประโยชนตอรางกาย และหาซอไดงาย ปจจยสวนประสมทางการตลาดทมอทธพลตอการตดสนใจซอ เรยงล าดบตามความส าคญ คอ ปจจยดานสงเสรมการตลาด ดานผลตภณฑ ผลของความสมพนธระหวางบคคลกบสวนประสมทางการตลาด พบวา เพศและอายทแตกตางกนมความเหนไมแตกตางกน การศกษาทแตกตางกนมความคดเหนทแตกตางกนในปจจยดานผลตภณฑและราคารายไดทแตกตางกนมความคดเหนทแตกตางกนในปจจยดานผลตภณฑ ราคา และการสงเสรมทางการตลาด สกรนทร ตรวรรณไพศาล(2550) ศกษาเรอง พฤตกรรมและปจจยการบรโภคอาหารมงสวรตของประชาชนในเขตเทศบาลนครเชยงใหม มวตถประสงคเพอศกษาพฤตกรรมการบรโภคอาหารมงสวรตปจจยทางการตลาดทมผลตอพฤตกรรมบรโภคอาหารมงสวรตของประชาชนในเขตเทศบาลนครเชยงใหม ประชากรกลมตวอยางจ านวน 248 คน ทบรโภคอาหารมงสวรตจ านวน 9 ราน พบวา ผบรโภคมพฤตกรรมการบรโภคอาหารมงสวรตโดยเลอกรบประทานอาหารมงสวรตขนอยกบความสะดวกในการรบประทานซงมโอกาสทไมแนนอน และรบประทานอาหารมงสวรตเพอตองการให

21

รางกายมสขภาพด การรบประทานอาหารมงสวรตชวยลดความเสยงของโรคและไมเบยดเบยนชวตสตว

สมฤด วระพงษ (2535) ศกษาพฤตกรรมการบรโภคอาหารจานดวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร จ านวน 275 คน พบวา นกเรยนสวนใหญมความรและการปฏบตในการบรโภคอาหารจานดวนทนใจอยในระดบพอใช เจตคตอยในระดบด นกเรยนชายและหญงมความร เจตคตและการปฏบตในการบรโภคอาหารจานดวนทนใจไมแตกตางกน

สนทยา มฮ าหมด (2544) ไดท าการศกษาเรองปจจยทมผลตอพฤตกรรมบรโภคอาหารของนกเรยนชนมธยมศกษาปท3 โรงเรยนสงกดกรมสามญศกษา ในเขตดสต กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา นกเรยนสวนใหญมพฤตกรรมการบรโภคอาหาร ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร ความเชอเกยวกบการบรโภคอาหาร การสนบสนนทางสงคมและอทธพลจากสอสารมวลชนในระดบปานกลาง ผลการทดสอบความแตกตางระหวางปจจยดานชวสงคม ปจจยดานจตลกษณะ และปจจยดานสงแวดลอมตอพฤตกรรมบรโภคอาหารของนกเรยนพบวา นกเรยนทมเพศ อาชพของผปกครอง รายไดของครอบครวและความเชอเกยวกบการบรโภคอาหารตางกนแตกตางกนมพฤตกรรมบรโภคอาหารไมแตกตางกน

ชญานษฐ ธรรมธษฐาน (2543) ไดท าการศกษาเรองพฤตกรรมสขภาพเกยวกบการบรโภคอาหารของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนนวมนทราชนทศสตรวทยา 2 สงกดกรมสามญศกษา กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา นกเรยนสวนใหญมความรและเจตคเกยวกบการบรโภคอาหารอยในระดบด และมการปฏบตเกยวกบการบรโภคอาหารในระดบปานกลาง นกเรยนทมเพศตางกนมความรและเจตคตเกยวกบการบรโภคอาหารแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 แตการปฏบตเกยวกบการบรโภคอาหารไมแตกตางกน พฤตกรรมสขภาพเกยวกบการบรโภคอาหารของนกเรยนดานความรเกยวกบเจตคต และเจตคตกบการปฏบต มความสมพนธทางบวกอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สวนความรไมมความสมพนธกบการปฏบตเกยวกบการบรโภคอาหาร

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การวจยนเปนการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) โดยท าการศกษาพฤตกรรมการบรโภคของเดกนกเรยนในวยเรยน รวมถงพฤตกรรมการบรโภค ความรทวไปเกยวกบการบรโภคอาหาร เจตคตตอการบรโภคอาหาร และอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารของประชาชนในภาษเจรญ กรงเทพมหานคร เพอใหการวจยครงนบรรลวตถประสงคทตงไว ผวจยไดก าหนดระเบยบวธการวจยมรายละเอยด ดงน

1. ประชากรและกลมตวอยาง 2. เครองมอทใชในการวจย 3. การเกบรวบรวมขอมล 4. การวเคราะหขอมล 5. ระยะเวลาท าการวจยและแผนการด าเนนงาน

ประชำกรและกลมตวอยำง

1. ประชากรในการศกษาน ไดแก นกเรยนและประชาชนในชมชนเขตภาษเจรญ 2. กลมตวอยาง ม 2 กลม ไดแก เดกวยเรยนอาย 6-14 ป และประชาชนใน

ชมชนเขตภาษเจรญทมอายตงแต 15 ปขนไป 2.1 กลมท 1 เดกวยเรยนอาย 6-14 ป เปนการเลอกตวอยางแบบตามสะดวก (Convenience Sampling) โดยเกบขอมลจากผทใหความรวมมอในการตอบค าถาม 2.2 กลมท 2 ประชากรทมอายตงแต 15 ปขนไปทอยในชมชนเขตภาษเจรญ ใชการสมตวอยางตามสดสวนจ านวนประชากรในแตละแขวง โดยค านวณขนาดตวอยางตามสตรของยามาเน (Yamane, 1973: 508) ทระดบความเชอมนรอยละ 95 ยอมใหเกดความคลาดเคลอนรอยละ 0.5 เมอไดขนาดตวอยางแลวน ามาค านวณสดสวนประชากร ดงรายละเอยดการค านวณกลมตวอยางตอไปน สตรค ำนวณกลมตวอยำง

n = N 1+N(e)2

เมอ n = ขนาดของกลมตวอยาง N = จ านวนประชากร e = ความคลาดเคลอนทยอมรบได ในทนมคาเทากบ 0.05

โดยจ านวนประชากรเขตภาษเจรญทมอายตงแต 15 ปขนไป ณ เดอนธนวาคม 2554 โดยกรมการปกครอง มจ านวนทงสน 106,318 คน ค านวณขนาดตวอยางได ดงน

23

n = 130,430 1+ (130,430)(0.05)2

= 398.78 400 คน

จากการค านวณขนาดตวอยางพบวา จ านวนขนาดของกลมตวอยางทเหมาะสมในการวจย

อยางนอยจ านวน 400 คน ค านวณขนาดของกลมตวอยางตามสดสวนประชากรรายแขวง ไดจ านวนตวอยาง ดงตารางท 1 อยางไรกตามผวจยท าการเกบรวบรวมขอมลในชมชนจรง มประชาชนทมความสนใจและเขารวมกลมตวอยางจ านวน 406 คน ตำรำงท 1 ขนาดตวอยางรายแขวง

แขวง ประชำกร รอยละ ขนำดของกลมตวอยำง

บางหวา 38,241 29.32 117 บางดวน 30,131 23.10 92 บางแวก 19,122 14.66 59 ปากคลองภาษเจรญ 16,858 12.92 52 คลองขวาง 10,889 8.35 33 บางจาก 8,136 6.24 25 คหาสวรรค 7,053 5.41 22

รวม () 130,430 100.00 400 เครองมอทใชในกำรวจย

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เพอการศกษาวจยครงน เปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนจากการทบทวนแนวคด วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ แบบสอบถาม มรายละเอยดดงน

1. แบบสอบถามทผวจยสรางขน ส าหรบเกบรวบรวมขอมลเชงปรมาณ ซงแบงออกเปน 2 ตอน ประกอบดวย 1.1 ตอนท 1 แบบสอบถามส าหรบเดกวยเรยนอาย 8-14 ป ซงแบงออกเปน 2 สวน ประกอบดวย

24

สวนท 1.ขอมลทวไปของนกเรยน

สวนท 2. แบบสอบถามพฤตกรรมการบรโภค ลกษณะของแบบสอบถามเปนมาตราสวนประมาณคา ม 3 ระดบ คอ ปฏบตเปนประจ า ปฏบตบางครง และไมเคยปฏบตเลย มเกณฑการใหคะแนน ดงน

ปฏบตเปนประจ า คาคะแนน 2 ปฏบตบางครง คาคะแนน 1 ไมเคยปฏบตเลย คาคะแนน 0

การแปลความหมายคะแนนโดยใชเกณฑการประเมนผลดงน คะแนน 1.34 – 2.00 หมายถง มพฤตกรรมบรโภคอาหารอยในระดบด

คะแนน 0.67 – 1.33 หมายถง มพฤตกรรมบรโภคอาหารอยในระดบปานกลาง คะแนน 0.00 – 0.66 หมายถง มพฤตกรรมบรโภคอาหารอยในระดบควร

ปรบปรง 1.2 ตอนท 2 แบบสอบถามส าหรบประชาชน ซงแบงออกเปน 5 สวน ประกอบดวย

สวนท 1 ขอมลทวไปของประชาชน ไดแก เพศ อาย สถานภาพ ระดบการศกษา รายได อาชพ ทพกอาศย สวนสง น าหนกตว ขอมลทวไปเกยวกบการรบประทานอาหาร

สวนท 2 แบบสอบถามความรทวไปเกยวกบการบรโภคอาหาร โดยมเกณฑการใหคะแนน

คอ ตอบถกไดคะแนน 1 คะแนน ถาตอบผดได 0 คะแนน การแปลความหมายแบบวดความรดานโภชนาการจะม 3 ระดบ ตามเกณฑการประเมนโดย

อางองจากการประเมนแบบองเกณฑของ Bloom (1971) ระดบความร รอยละ (ของคะแนนเตม) ด >80 ปานกลาง 60-79 ต า <60 สวนท 3 แบบสอบถามพฤตกรรมบรโภคอาหาร ลกษณะของแบบสอบถามเปนมาตราสวน

ประมาณคา ม 3 ระดบ คอ ปฏบตเปนประจ า ปฏบตบางครง และไมเคยปฏบตเลย มเกณฑการใหคะแนน ดงน

ปฏบตเปนประจ า คาคะแนน 2 ปฏบตบางครง คาคะแนน 1 ไมเคยปฏบตเลย คาคะแนน 0

25

การแปลความหมายคะแนนโดยใชเกณฑการประเมนผลดงน คะแนน 1.34 – 2.00 หมายถง มพฤตกรรมบรโภคอาหารอยในระดบด คะแนน 0.67 – 1.33 หมายถง มพฤตกรรมบรโภคอาหารอยในระดบ ปานกลาง คะแนน 0.00 – 0.66 หมายถง มพฤตกรรมบรโภคอาหารอยในระดบควร ปรบปรง

สวนท 4 แบบสอบถามเจตคตตอการบรโภคอาหาร โดยแบงการใหคะแนนเปน 5 ระดบ ไดแก เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง เกณฑการใหคะแนนแบบวดเจตคตตอการบรโภคอาหาร ไดก าหนดเปน 5 ระดบ ตอไปน

เหนดวยอยางยง คาคะแนน 5 เหนดวย คาคะแนน 4 ไมแนใจ คาคะแนน 3 ไมเหนดวย คาคะแนน 2 ไมเหนดวยอยางยง คาคะแนน 1

การแปลความหมายแบบวดเจตคตในการบรโภคอาหารม 3 ระดบ ดงตอไปน (Best, 1977) ชวงคะแนนเฉลย = คะแนนเฉลยสงสด – คะแนนเฉลยต าสด จ านวนระดบการวด = 5 - 1 3 = 1.33 คะแนน 3.67 – 5.00 หมายถงเจตคต ด คะแนน 2.34 – 3.66 หมายถงเจตคต ปานกลาง คะแนน 1.00 – 2.33 หมายถงเจตคต ต า สวนท 5 แบบสอบถามอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร แบบสอบถาม

มลกษณะเปนมาครสวนในประมาณคาม 3 ระดบ คอ เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย มเกณฑการใหคะแนนดงน

เหนดวย คาคะแนน 2 ไมแนใจ คาคะแนน 1 ไมเหนดวย คาคะแนน 0

การแปลความหมายคะแนนโดยใชเกณฑการประเมนผลดงน (วเชยร เกตสงห, 2539) คะแนน 1.34 – 2.00 หมายถง ไดรบอทธพลจากสอสารมวลชนอยในระดบมาก คะแนน 0.67 – 1.33 หมายถง ไดรบอทธพลจากสอสารมวลชนอยในระดบปาน

กลาง

26

คะแนน < 0.66 หมายถง ไดรบอทธพลจากสอสารมวลชนอยในระดบนอย คณภาพของแบบสอบถาม ภายหลงจากผวจยสรางแบบสอบถามแลวไดใหผเชยวชาญ

ตรวจสอบความตรงเชงเนอหา และสงคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคนของมหาวทยาลยมหดลพจารณาความเหมาะสม หลงจากนนไดมการปรบปรงตามความเหนของผเชยวชาญและน าไปทดลองใชในกลมตวอยางจ านวน 30 คน น ามาหาความเชอมนโดยค านวณคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคไดเทากบ 0.794 ถอวามคณภาพสงพอทจะน าไปใชได วธกำรเกบรวบรวมขอมล

กำรเกบรวบรวมขอมลกลมเดกวยเรยนเปนการเกบขอมลโดยการเลอกตวอยางแบบโควตาโดยใชตวแปรแขวงเปนตวแปรแบงโควตา (Quata Sampling) กำรเกบรวบรวมขอมลกลมประชำชน

1. การเกบขอมลเชงปรมาณ โดยใชแบบสอบถามทผวจยสรางขน ด าเนนการระหวางเดอนพฤศจกายน – ธนวาคม พ.ศ. 2555 ซงมขนตอนการด าเนนการ ดงน

1.1 ตดตอประสานงานกบผน าชมชน เพอชแจงวตถประสงค กระบวนการ และนดหมายวนเวลาทชมชนสะดวก

1.2 เตรยมความพรอมทมผชวยเกบขอมล ซงไดแก นกศกษาพยาบาลชนปท 4 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสยาม โดยการอบรมชแจงวตถประสงค แนวทางเกบขอมล และการท าความเขาใจตอขอค าถามตางๆ ในแบบสอบถาม

1.3 ไปพบกลมตวอยางในชมชนตางๆ ตามวนเวลาทไดนดหมายกบประธานชมชน ชแจงวตถประสงคการวจย อธบายการพทกษสทธของกลมตวอยางโดยจะเกบรกษาขอมลรายบคคลไวเปนความลบ และกลมตวอยางมสทธทจะยกเลกการใหขอมลไดทกเวลา ขอความยนยอมในการตอบแบบสอบถาม เมอกลมตวอยางเขาใจดและใหความยนยอมแลวจงด าเนนการเกบขอมลตามแบบสอบถาม

กำรวเครำะหขอมล

1. การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ ใชสถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) ไดแก รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน น ามาหาความแตกตางระหวางเพศดวย สถตไคสแควร (Chi-Square) เพอเปรยบเทยบพฤตกรรมการบรโภค

2. หาความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลและพฤตกรรมบรโภคดวยใชไคสแควร (Chi-Square) และคาสหสมพนธ (Correlation)

27

ระยะเวลำท ำกำรวจยและแผนกำรด ำเนนงำน

ระยะเวลาท าการวจย 6 เดอน เรมตงแตเดอนกนยายน 2555 ถงเดอนกมภาพนธ 2556 โดยมแผนการด าเนนงาน ดงตารางท 2 สมมตฐำนกำรวจย

1. ปจจยสวนบคคล ประกอบดวยเพศ สถานภาพ การศกษา รายได มความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหาร

2. ความร อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร และเจตคตตอการบรโภคอาหาร มความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหาร

ตำรำงท 2 แผนการด าเนนงาน

กจกรรม ก.ย.

ต.

ค.

พ.ย.

ธ.ค

. ม.

ค.

ก.พ.

1. เตรยมความพรอมทมงานและชมชน ประสานแกนน าชมชน 2. สรางและจดเตรยมเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล 3. สงโครงการวจยและเครองมอใหคณะกรรมการจรยธรรมพจารณา 4. ปรบปรงแกไขเครองมอตามความเหนของคณะกรรมการจรยธรรม และน าไปทดลองใชเพอปรบปรงคณภาพเครองมอใหเหมาะสม

5. เกบรวบรวมขอมลเชงปรมาณ 6. ลงรหส บนทกขอมล วเคราะหขอมล 7. สรปผลการวจย 8. จดท ารายงานการวจยและขอเสนอการวจยเพอการพฒนาพนทสรางสรรคเพอสขภาวะคนภาษเจรญดานการบรโภคและอน ๆ ทเกยวของ

9. สงรายงานการวจยแกหนวยงานทเกยวของ และเผยแพรผลงานวจย

บทท 4 ผลการวจย

การศกษาวจย พฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกวยเรยนอาย 6-14 ป ความร เจตคต และ

อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารประชาชนในเขตภาษเจรญ กรงเทพมหานคร ผวจยไดน าแบบสอบถามไปเกบรวมรวบขอมลกบกลมตวอยางทในการวจยโดยผชวยนกวจย ไดรบแบบสอบถามของประชาชนในเขตภาษเจรญคนมาสมบรณ คดเปนรอยละ 100 ผวจยไดน าเสนอผลการวเคราะหขอมล โดยการแบงออกเปน 2 สวนดงรายละเอยดตอไปน สวนท 1 พฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกวยเรยนอาย 6-14 ป

1.1 ขอมลทวไปของเดกวยเรยนอาย 6-14 ป 1.2 พฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกวยเรยนอาย 6-14 ป

สวนท 2 ความร พฤตกรรม เจตคต และอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารประชาชนในเขตภาษเจรญ 2.1 ขอมลทวไปของประชาชนในเขตภาษเจรญ 2.2 ความรทวไปเกยวกบการบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญ 2.3 พฤตกรรมบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญ 2.4 เจตคตตอการบรโภคอาหาร 2.5 อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร

2.6 ความสมพนธระหวางปจจยทมความเกยวของกบพฤตกรรมการบรโภคของประชาชนในเขตภาษเจรญ

สวนท 1 พฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกวยเรยนอาย 6-14 ป

1.1 ขอมลทวไปของเดกวยเรยนอาย 6-14 ป การวเคราะหขอมลทวไปเกยวกบเดกวยเรยนอาย 6-14 ป จ าแนกตามเพศ อาย การศกษา คาขนมการมโรคประจ าตวของเดกวยเรยน

29

ตารางท 3 แสดงจ านวนและรอยละของขอมลทวไปเกยวกบเดกวยเรยนเขตภาษเจรญ จ าแนกตามอาย เพศ การศกษา คาขนม การมโรคประจ าตว ของเดกในวยเรยน (n=42)

ขอมลทวไป จ านวน (n = 42) รอยละ

เพศ ชาย หญง

20 22

47.6 52.4

อาย 6 ป 7 ป 8 ป 10 ป 11 ป 12 ป 13 ป 14 ป

4 2 2 2 4 16 10 2

9.5 4.8 4.8 4.8 8.5 38.2 23.7 4.8

การศกษา ประถมศกษา มธยมศกษา ไมไดศกษา

22 19 1

52.4 45.2 2.4

คาดชนมวลกาย (BMI) ต ากวาเกณฑ ปกต สงกวาเกณฑ

16 20 6

38.1 47.6 14.3

คาขนม 10 – 50 บาท 51 – 100 บาท 101 – 150 บาท

25 16 1

59.5 38.1 2.4

การมโรคประจ าตว ไมมโรคประจ าตว มโรคประจ าตว

37 5

88.1 11.9

30

จากตารางท 3 ผลการวเคราะหขอมลพบวากลมตวอยางประชาชนสวนใหญเปนเพศชาย จ านวน 20 คน คดเปนรอยละ 47.6 สวนใหญมอาย 12 ปขนไป จ านวน 28 คน คดเปนรอย 66.7 อายเฉลย 12.2 ป (S.D 2.31) สวนใหญอยในระดบประถมศกษา จ านวน 22 คน คดเปนรอยละ 52.4 สวนใหญไดรบคาขนมวนละ 10 – 50 บาท/วน จ านวน 25 คน คดเปนรอยละ 59.5 โดยคาขนมเฉลย อยท52.74 บาท (S.D 28.7) (น าหนกอยในเกณฑปกต จ านวน 20 คน คดเปนรอยละ 47.62 สวนใหญไมมโรคประจ าตวจ านวน 37 คน คดเปนรอยละ 88.1 1.2 พฤตกรรมบรโภคของเดกวยเรยน ตารางท 4 แสดงจ านวนและรอยละของพฤตกรรมบรโภคของเดกวยเรยน พฤตกรรมบรโภคของเดกวยเรยน Mean SD ไมเคยปฏบต

(รอยละ) บางครง (รอยละ)

เปนประจ า (รอยละ)

1. พฤตกรรมรบประทานอาหารเชาทกวน

2.69 .468 0 (0%)

13 (31.0%)

29 (69.0%)

2.พฤตกรรมรบประทานแซนดวช หรอแฮมเบอเกอร เปนอาหารเชา

1.71 .673 17 (40.5%)

20 (47.6%)

5 (64.3%)

3.พฤตกรรมรบประทานผกและผลไม 2.62 .539 1 (2.4%)

14 (33.3%)

27 (64.3%)

4.พฤตกรรมรบประทานกวยเตยวแทนขาวเปนบางมอ

2.29 .673 5 (64.3%)

20 (47.6%)

17 (40.5%)

5.พฤตกรรมดมน าอดลม หรอน าหวาน 2.45 .550 1 (2.4%)

21 (50.0%)

20 (47.6%)

6.พฤตกรรมลางมอกอนรบประทานอาหารทกมอ

2.45 .550 1 (2.4%)

21 (50.0%)

20 (47.6%)

7.พฤตกรรมดมนม วนละ 1 แกว 2.71 .508 1 (2.4%)

10 (23.8%)

31 (78.8%)

8.พฤตกรรมรบประทานอาหารตามทโฆษณาในโทรทศน หนงสอพมพ แผนพบ นตยสาร

2.10 .692 8 (19.0%)

22 (52.4%)

12 (28.6%)

9.พฤตกรรมรบประทานปลา และเนอสตวไมตดมน

2.43 .501 0 (0%)

24 (57.1%)

18 (42.9%)

10.พฤตกรรมซออาหารโดยดวนหมดอาย และดเครองหมาย อย.

2.36 .759 7 (16.7%)

13 (31.0%)

22 (52.4%)

11.พฤตกรรมรบประทานอาหารโดยใชชอนกลาง

2.31 .643 4 (9.5%)

21 (50.0%)

17 (40.5%)

12.พฤตกรรมรบประทานขนมขบ 2.57 .501 0 18 24

31

พฤตกรรมบรโภคของเดกวยเรยน Mean SD ไมเคยปฏบต (รอยละ)

บางครง (รอยละ)

เปนประจ า (รอยละ)

เคยวกรบกรอบ เชน มนฝรงทอด ขาวเกรยบ

(0%) (42.9%) (57.1%)

13.พฤตกรรมรบประทานอาหารมากกวา 3 มอตอวน

2.31 .715 6 (14.3%)

17 (40.5%)

19 (45.2%)

14.พฤตกรรมรบประทานอาหารนอยกวา 3 มอตอวน

1.74 .767 19 (45.2%)

15 (35.7%)

8 (19.0%)

15.พฤตกรรมบรโภคบะหมกงส าเรจรป แทนอาหาร 1 มอ

2.12 .593 5 (11.9%)

27 (64.3%)

10 (23.8%)

16.พฤตกรรมรบประทานขนมครก/ปาทองโก/ขาวเหนยวหมปง แทนขาวในมอเชา

2.10 .656 7 (16.7%)

24 (57.1%)

11 (26.2%)

17.พฤตกรรมเลอกซอขนม/อาหาร เพราะตองการของแถม

2.02 .749 11 (26.2%)

19 (45.2%)

12 (28.6%)

18.พฤตกรรมชอบรบประทานอาหารทมรสหวาน

2.29 .673 5 (64.3%)

20 (47.6%)

17 (40.5%)

19.พฤตกรรมชอบรบประทานอาหารทมรสเคม

1.90 .617 10 (23.8%)

26 (61.9%)

6 (14.3%)

20.พฤตกรรมชอบรบประทานอาหารทมรสเผด

2.45 3.179 12 (28.6%)

18 (42.9%)

12 (28.6%)

21.พฤตกรรมรบประทานชอกโกแลต ลกอม ทอฟฟ อมยม หมากฝรง

2.38 .582 2 (4.8%)

22 (52.4%)

18 (42.9%)

22.พฤตกรรมรบประทานหมทอด ไกทอด ลกชนทอด

2.52 .552 1 (2.4%)

18 (42.9%)

23 (54.8%)

23.พฤตกรรมดมนมรสจด 2.36 .618 3 (7.1%)

21 (50.0%)

18 (42.9%)

24.พฤตกรรมดมนมทมรสหวาน เชน นมหวาน นมชอกโกแลต นมเปรยว

2.57 .547 1 (2.4%)

16 (38.1%)

25 (59.5%)

25.พฤตกรรมชอบรบประทานเนอหมทตดมน หรอหนงไก

2.24 .692 6 (14.3%)

20 (47.6%)

16 (38.1%)

จากตารางท 4 พบวาพฤตกรรมบรโภคของเดกวยเรยนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารท

ปฏบตเปนประจ ามากทสดคอดมนมทมรสหวาน เชน นมหวาน นมชอกโกแลต นมเปรยวคดเปนรอยละ59.5 รองลงมารบประทานขนมขบเคยวกรบกรอบ เชน มนฝรงทอด ขาวเกรยบ คดเปนรอยละ57.1และรบประทานหมทอด ไกทอด ลกชนทอดคดเปนรอยละ54.8 ตามล าดบ มพฤตกรรมการ

32

บรโภคอาหารทปฏบตเปนบางครงมากทสดคอบรโภคบะหมกงส าเรจรป แทนอาหาร 1 มอคดเปนรอยละ23.8 รองลงมาชอบรบประทานอาหารทมรสเคมเปนบางครง คดเปนรอยละ61.9 รบประทานปลา และเนอสตวไมตดมนคดเปนรอยละ57.1 ส าหรบพฤตกรรมการบรโภคอาหารทไมเคยปฏบตเลย มากทสดคอรบประทานอาหารนอยกวา 3 มอตอวนคดเปนรอยละ45.2 ตอนท 2 ความร พฤตกรรม เจตคต และอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารประชาชนในเขตภาษเจรญ 2.1ขอมลทวไปของประชาชนในเขตภาษเจรญ

การวเคราะหขอมลทวไปเกยวกบประชาชนในเขตภาษเจรญของผตอบแบบสอบถาม จ านวน 406 คน ทอยในเขตภาษเจรญ จ าแนกตาม เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ รายไดเฉลยตอเดอน ทศนคตตอการท าบญ รายละเอยดดงตารางท 5 ตารางท 5 แสดงจ านวนและรอยละของขอมลทวไปเกยวกบสถานภาพสวนบคคลของประชาชนในเขตภาษเจรญ จ าแนกตาม เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ รายไดเฉลยตอเดอน ทศนคตตอการท าบญ (n=406)

สถานภาพ จ านวน (n = 406) รอยละ

เพศ ชาย หญง

114 292

28.1 71.9

อาย ต ากวา 19 ป 20-29 ป 30-39 ป 40-49 ป 50-59 ป 60 ปขนไป

12 26 64 75 73 156

3.0 6.4 15.8 18.5 18.0 38.4

สถานภาพ โสด สมรส หยา/ราง หมาย

81

271 12 42

21.1

66.7 3.0 10.3

ระดบการศกษา ไมไดรบการศกษา

33

สถานภาพ จ านวน (n = 406) รอยละ

ประถมศกษา มธยมศกษา อนปรญญา/ปวส/ปวท ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

19 224 97 14 48 4

4.6 55.2 23.9 3.4 11.8 1.0

อาชพ

รบราชการ/รฐวสาหกจ ลกจาง/พนกงานบรษท คาขาย/ธรกจสวนตว นกเรยน/นกศกษา ลกจางทวไป พอบาน/แมบาน วางงาน อนๆ เชน รบซกรด

11 39 80 15 81 140 30 10

2.7 9.6 19.7 3.7 20.0 34.5 7.4 2.5

รายไดตอเดอน ต ากวา 10,000 บาท/เดอน 10,000-14,999บาท/เดอน 15,000-19,999 บาท/เดอน มากกวา 20000 บาท/เดอน ขนไป

252 99 26 29

62.1 24.4 6.4 7.2

ทพกอาศย บานตนเอง บานเชา บานพกขาราชการ พกอาศยกบบดามารดา/ญาต พกอาศยกบบคคลอน

295 93 1 8 9

72.7 22.9 0.2 2.0 2.2

ดชนมวลกาย นอยกวา 18.5 (ต ากวาเกณฑ) 18.5-24.9 (อยในเกณฑปกต) 25-29.9 (มากกวาเกณฑปกต) มากกวา 30 (อวน)

170

191 40 5

41.9

47.0 9.9 1.2

34

สถานภาพ จ านวน (n = 406) รอยละ

โรคประจ าตว ไมม โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ โรคไขมนในเลอดสง โรคมะเรง โรคหลอดเลอดสมอง อมพฤกษ โรคกระดกและขอ

206 40 80 12 23 2 4 39

50.7 9.9 19.7 3.0 5.7 0.5 1.0 9.6

แหลงขอมลขาวสารเกยวกบอาหารและโภชนาการ

1. สถาบนการศกษา 2. ศนยบรการสาธารณสข 3. นตยสาร/หนงสอพมพ/แผนพบ 4. วทย/โทรทศน 5. อนเตอรเนต 6. อาสาสมครสาธารณสข 7. วทยชมชน/หอกระจายขาว 8. อนๆ เชน เพอนบาน

23 65 51 226 7 11 17 6

5.7 16.0 12.6 55.7 1.7 2.7 4.2 1.5

จากตารางท 5 ผลการวเคราะหขอมลพบวากลมตวอยางประชาชนสวนใหญเปนเพศหญง

จ านวน 292 คน คดเปนรอยละ 71.9 สวนใหญมอาย 60 ปขนไป จ านวน 156 คน คดเปนรอย 38.4 สวนใหญมสถานภาพสมรสค จ านวน 271 คน คดเปนรอยละ 66.7 สวนใหญมวฒการศกษาในระดบประถมศกษา จ านวน 224 คน คดเปนรอยละ 55.2 สวนใหญมอาชพพอบานแมบาน จ านวน 140 คน คดเปนรอยละ 34.5 สวนใหญมรายไดตอเดอนต ากวา 10,000 บาท จ านวน 252 คน คดเปนรอยละ 62.1 สวนใหญมบานพกอาศยเปนของตนเอง จ านวน 295 คน คดเปนรอยละ 72.7 สวนใหญมดชนมวลกายอยในเกณฑปกต จ านวน 191 คน คดเปนรอยละ 47 สวนใหญไมมโรคประจ าตว จ านวน 206 คน คดเปนรอยละ50.7 สวนใหญกลมตวอยางไดรบขอมลขาวสารทเกยวกบอาหารและโภชนาการ จ านวน 226 คน คดเปนรอยละ 55.7

35

2.2 ความรทวไปเกยวกบการบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญ ตารางท 6 แสดงจ านวนและรอยละของความรทวไปเกยวกบการบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญจ าแนกเปนรายขอ

ขอค าถาม ตอบถก ตอบผด

จ านวน/รอยละ จ านวน/รอยละ

1. สารอาหารประเภทโปรตนมประโยชนตอ รางกายโดยตรงคอขอใด

111(27.3) 195(73.7)

2. อาหารในขอใดมอาหารหลกครบทง 5 หม 221(54.4) 185(45.6)

3. ถาตองการสารอาหารประเภทแคลเซยมควรรบประทานอาหารในขอใด

60(14.8) 364(85.2)

4. ถาตองการสารอาหารประเภทแคลเซยม ควรรบประทานอาหารในขอใด

160(39.4) 246(60.6)

5. อาหารชนดใดเปนแหลงพลงงานหลกท คนไทยบรโภคมากทสด

108(26.6) 298(73.4)

6. สารอาหารทใหพลงงานแกรางกายมากทสดคอขอใด 316(77.8) 90(22.2)

7. พฤตกรรมการบรโภคในขอใดเสยงตอภาวะโภชนาการเกน

340(83.7) 66(16.3)

8. หลกในการเลอกรบประทานอาหารขอใดถกตองทสด 85(20.9) 321(79.1)

9. เพราะเหตใดเราจงควรบรโภคอาหารใหครบ 5 หม 157(38.7) 249(61.3)

10. ควรเลอกบรโภคอาหารอยางไรจงจะถกหลก โภชนบญญต

184(45.3) 222(54.7)

จากตารางท 6 แสดงความรเกยวกบการบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญพบวา

ประชาชนมความรวาพฤตกรรมการบรโภคในขอใดเสยงตอภาวะโภชนาการเกนมากทสดคดเปนรอยละ83.7 รองลงมามความรวาสารอาหารทใหพลงงานแกรางกายมากทสดคอขอใดคดเปนรอยละ77.8 และมความรวาอาหารในขอใดมอาหารหลกครบทง 5 หมคดเปนรอยละ54.4 ประชาชนไมรวาถาตองการสารอาหารประเภทแคลเซยมควรรบประทานอาหารในขอใดมากทสดคดเปนรอยละ85.2 เมอพจารณาเปนคะแนนแลวสามารถจ าแนกคะแนนความรเกยวกบการบรโภคอาหารไดดงตารางท 7

36

ตารางท 7 แสดงจ านวนและรอยละระดบคะแนนความรเกยวกบการบรโภคอาหาร

ระดบคะแนนความรเกยวกบการบรโภคอาหาร จ านวน รอยละ คะแนนความรด (> 8 คะแนน) คะแนนปานกลาง (6 – 7.9 คะแนน) คะแนนต า (<6 คะแนน)

95 262 49

23.4 64.5 12.1

จากตารางท 7 พบวาสวนใหญมคะแนนความรเกยวกบการบรโภคอาหารอยในระดบปานกลางเปนผทไดคะแนนระหวาง 6-7.9 คะแนน คดเปนรอยละ 64.5 รองลงมาอยในระดบดเปนผทไดคะแนนมากกวา8 รอยละ23.4 และระดบต าเปนผทไดคะแนนนอยกวา 60 รอยละ12.1 ตามล าดบ 2.3 พฤตกรรมบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญ ตารางท 8 จ านวนและรอยละของกลมตวอยาง จ าแนกตามความพฤตกรรมบรโภคอาหาร (n = 406)

พฤตกรรมการบรโภคอาหาร Mean

SD

ไมเคยปฏบต

ปฏบตบางครง

ปฏบตเปนประจ า

รอยละ รอยละ รอยละ

1. ทานรบประทานอาหารในแตละวนครบทง 3 มอ 1.5

0.61

27

6.7

135

33.3

244

60.1

2. ทานไมไดรบประทานอาหารเชา เพราะอยในเวลาเรงดวน

1.34

0.68

48

11.8

171

42.1

187

4 6.1

3. ทานรบประทานขาวเปนอาหารหลก สลบกบอาหารประเภทแปงอนๆ เปนบางมอ

1.35

0.61

31

7.6

200

49.3

175

43.1

4. ทานดมน าสะอาดอยางนอยวนละ 6-8 แกว 1.71

0.50

26

6.4

181

44.8

197

48.8

5. ทานรบประทานผกและผลไมตามฤดกาลทกมออาหาร

1.57

0.55

10

2.5

97

23.9

299

73.6

37

พฤตกรรมการบรโภคอาหาร Mean

SD

ไมเคยปฏบต

ปฏบตบางครง

ปฏบตเปนประจ า

รอยละ รอยละ รอยละ

6. ทานรบประทานอาหารเชาขณะเดนทางอยในรถสวนตวหรอรถโดยสาร

0.43

0.63

262

64.5

111

27.3

33

8.1

7. ทานรบประทานอาหารฟาสตฟดเปนอาหารเชา เชน แฮมเบอรเกอร แซนดวช

1.5

0.58

18

4.4

150

36.9

238

58.6

8. ทานรบประทานอาหารประเภทบะหมกงส าเรจรป / โจกกงส าเรจรป

1.28

0.56

24

5.9

243

59.9

139

34.2

9. ทานท างาน/เรยนจนลมรบประทานอาหาร 1.36

0.64

36

8.9

184

45.3

186

45.8

10. ทานรบประทานอาหารประเภทปง ยาง รมควน 1.16

0.57

39

9.6

260

64.0

107

26.4

11. ทานรบประทานอาหารทปรงเสรจใหมๆ ปราศจากการปนเปอน

1.44

0.61

27

6.7

171

42.1

208

51.2

12. ทานดมนมอยางนอยวนละ 1 แกว 1.19

0.68

62

15.3

203

50.0

141

34.7

13. ทานรบประทานอาหารทะเลอยางนอยสปดาหละ 2 ครง

1.17

0.56

36

8.9

265

65.3

105

25.9

14. ทานรบประทานอาหารทมกะทเปนสวนประกอบ เชน แกงกะท ขนมหวานใสน ากะท

1.00

0.59

70

17.2

264

65.0

72

17.7

38

พฤตกรรมการบรโภคอาหาร Mean

SD

ไมเคยปฏบต

ปฏบตบางครง

ปฏบตเปนประจ า

รอยละ รอยละ รอยละ

15. ทานรบประทานอาหารมอเยนหลงเวลา 20.00 น. 1.17

0.74

82

20.2

170

41.9

154

37.9

16. ทานรบประทานอาหารฟาสตฟด เชน ไกทอด พซซา แฮมเบอรเกอร

1.42

0.64

35

8.6

165

40.6

206

50.7

17. ทานชอบรบประทานอาหารรสหวานจด หรอเคมจด

1.18

0.75

85

20.9

161

39.7

160

39.4

18. ทานดมชา / กาแฟ 0.92

0.84

159

39.2

117

28.8

130

32.0

19. ทานดมเครองดมทมแอลกอฮอล เชน สรา เบยร ไวน

1.57

0.64

35

8.6

102

25.1

269

66.3

20. ทานดมน าอดลม 1.27

0.69

57

14.0

182

44.8

167

41.1

21. ทานดมเครองดมชก าลง 1.60

0.60

25

6.2

109

26.8

272

67.0

22. ทานใชน ามนพช แทนน ามนจากสตว 1.67

0.54

16

3.9

98

24.1

292

71.9

23. ทานรบประทานอาหารประเภทเนอสตวตดมน หรออาหารทมไขมนสง เชน ขาวขาหม ขาวมนไก

1.08

0.60

57

14.0

257

63.3

92

22.7

39

พฤตกรรมการบรโภคอาหาร Mean

SD

ไมเคยปฏบต

ปฏบตบางครง

ปฏบตเปนประจ า

รอยละ รอยละ รอยละ

24. ทานรบประทานขนมหวาน เชน ฝอยทอง ทองหยบ ทองหยอด เคก โดนท

1.18

0.60

44

10.8

241

59.4

121

29.8

25. ทานใสผงชรสหรอผงปรงแตงรสอาหาร ลงในอาหารททานปรง

0.96

0.67

101

24.9

220

54.2

85

20.9

26. ทานมกเตมน าปลา / น าตาล ลงในอาหารทรบประทาน

0.90

0.69

120

29.6

204

50.2

82

20.2

27. ทานใชชอนกลางในการรบประทานอาหารรวมกบครอบครวหรอบคคลอน

1.17

0.68

67

16.5

202

49.8

137

33.7

28. ทานเลอกซออาหารโดยพจารณาความสะอาดของรานและผขาย มากกวาความอรอย

1.44

0.64

34

8.4

157

38.7

215

53.0

29. ทานดวนหมดอายกอนซออาหารพรอมปรงหรออาหารส าเรจรป

1.58

0.60

24

5.9

122

30.0

260

64.0

30. ทานสงเกตเครองหมาย อย. กอนซอผลตภณฑอาหารตางๆ

1.59

0.58

21

5.2

124

30.5

261

64.3

จากตารางท 8 พบวาประชาชนในเขตภาษเจรญมพฤตกรรมการบรโภคอาหารทปฏบตเปน

ประจ ามากทสดคอรบประทานผกและผลไมตามฤดกาลทกมออาหารเปนคดเปนรอยละ73.6รองลงมามการใชน ามนพช แทนน ามนจากสตวเปนคดเปนรอยละ71.9 ดมเครองดมชก าลงเปนประจ า คดเปนรอยละ69.0และดมเครองดมทมแอลกอฮอล เชน สรา เบยร ไวนคดเปนรอยละ66.3 ตามล าดบ มพฤตกรรมการบรโภคอาหารทปฏบตเปนบางครงมากทสดคอรบประทานอาหารทะเลอยางนอยสปดาหละ 2 ครงคดเปนรอยละ65.3 รองลงมารบประทานอาหารทมกะทเปนสวนประกอบ เชน แกง

40

กะท ขนมหวานใสน ากะทเปนบางครง คดเปนรอยละ65.0 รบประทานอาหารประเภทเนอสตวตดมน หรออาหารทมไขมนสง เชน ขาวขาหม ขาวมนไกเปนบางครง คดเปนรอยละ63.3 ส าหรบพฤตกรรมการบรโภคอาหารทไมเคยปฏบตเลย มากทสดคอรบประทานอาหารเชาขณะเดนทางอยในรถสวนตวหรอรถโดยสารรอยละ64.5 รองลงมาดมชา / กาแฟรอยละ39.2 และมกเตมน าปลา / น าตาล ลงในอาหารทรบประทานรอยละ29.6

เมอพจารณาเปนคะแนนแลวสามารถจ าแนกคะแนนพฤตกรรมบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญไดดงตารางท 9

ตารางท 9 แสดงจ านวนและรอยละระดบคะแนนพฤตกรรมบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญ

ระดบคะแนนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร จ านวน รอยละ ระดบด ระดบปานกลาง ระดบควรปรบปรง

190 216

-

46.8 53.2

- จากตารางท 9 พบวาสวนใหญมคะแนนพฤตกรรมบรโภคอาหารอยในระดบปานกลางเปนผท

ไดคะแนนระหวาง 0.67 – 1.33 คะแนน คดเปนรอยละ 53.2 รองลงมาอยในระดบดเปนผทไดคะแนนระหวาง 0.67 – 1.33 คะแนน รอยละ46.8 แตไมมผทไดคะแนนระดบต า

41

2.4 เจตคตตอการบรโภคอาหาร

ตารางท 10 จ านวนและรอยละของกลมตวอยาง จ าแนกตามเจตคตตอการบรโภคอาหาร (n = 406)

เจตคตตอการบรโภคอาหาร mean

SD

ไมเหนดวย

อยางยง

ไมเหนดวย ไมแนใจ เหนดวย เหนดวยอยางยง

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

1. การบรโภคอาหารฟาสตฟด ท าใหรสกเปนคนทนสมย 3.79

1.13

133

32.8

143

35.2

52

12.8

69

17.0

9

2.2

2. การบรโภคอาหารใหอมทกมอจะท าใหไมขาดสารอาหาร

3.07

1.23

70

17.2

89

21.9

78

19.2

140

34.5

29

7.1

3. การบรโภคอาหารหลากหลายชนดชวยใหรางกายแขงแรง

3.33

1.26

6

1.5

46

11.3

83

20.4

139

34.2

132

32.5

4. การบรโภคอาหารฟาสตฟดแบบชาวตะวนตก เปนสงทด เพราะมคณคาทางโภชนาการครบถวน

3.84

1.04

132

32.5

139

34.2

83

20.4

46

11.3

6

1.5

42

เจตคตตอการบรโภคอาหาร mean

SD

ไมเหนดวย

อยางยง

ไมเหนดวย ไมแนใจ เหนดวย เหนดวยอยางยง

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

5. การบรโภคอาหารไทยท าใหเปนคนลาสมย 4.07

1.04

176

43.3

135

33.3

54

13.3

31

7.6

10

2.5

6. การบรโภคซปไกสกดทกวนชวยใหเรยนหนงสอเกงขน 3.58

1.14

117

28.8

90

22.2

126

31.0

60

14.8

13

3.2

7. น าชาเขยวเปนเครองดมส าหรบคนรนใหม 3.36

1.20

88

21.7

108

26.6

99

24.4

86

21.2

25

6.2

8. การดมน าผลไมมประโยชนตอสขภาพ 3.99

1.12

154

37.9

167

41.1

41

10.1

16

3.9

28

6.9

9. การดมกาแฟจะท าใหอานหนงสอ/ท างานไดนานขน

3.11

79

85

89

108

45

43

เจตคตตอการบรโภคอาหาร mean

SD

ไมเหนดวย

อยางยง

ไมเหนดวย ไมแนใจ เหนดวย เหนดวยอยางยง

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

1.29 19.5 20.9 21.9 26.6 11.1

10. การรบประทานอาหารส าเรจรปเปนการประหยดและมประโยชน

3.28

1.27

93

22.9

92

22.7

92

22.7

96

23.6

33

8.1

11. การรบประทานอาหารทมรสหวานจะท าใหอวน 3.76

1.16

29

7.1

32

7.9

64

15.8

161

39.7

120

29.6

12. การดมเครองดมชก าลงจะชวยใหแขงแรง 3.63

1.25

131

32.3

112

27.6

69

17.0

71

17.5

23

5.7

13. การไมดมแอลกอฮอลท าใหเขากลมกบเพอนไมได

3.83

1.25

167

41.1

105

25.9

58

14.3

53

13.1

23

5.7

44

เจตคตตอการบรโภคอาหาร mean

SD

ไมเหนดวย

อยางยง

ไมเหนดวย ไมแนใจ เหนดวย เหนดวยอยางยง

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

14. การรบประทานอาหารไมสมสวนจะท าใหมผลตอสขภาพในอนาคต

3.42

1.22

45

11.1

44

10.8

82

20.2

162

39.9

73

18.0

15. การรบประทานผลตภณฑอาหารเสรมใหประโยชนตอรางกาย

2.7

1.23

52

12.8

156

38.4

95

23.4

45

11.1

58

14.3

16. การรบประทานอาหารแชแขงและอนดวยไมโครเวฟเหมาะสมกบวถชวตในปจจบน

2.59

1.18

92

22.7

104

25.6

110

27.1

78

19.2

22

5.4

17. อาหารประเภทปง ยาง รมควน เปนอาหารทมกลน

หอม

3.13

1.25

30

7.4

127

31.3

89

21.9

79

19.5

81

20.0

18. วยรนไมจ าเปนตองเดมนมเพราะรางกายเตบโตเตมทแลว

3.78 152 112 64 60 18

45

เจตคตตอการบรโภคอาหาร mean

SD

ไมเหนดวย

อยางยง

ไมเหนดวย ไมแนใจ เหนดวย เหนดวยอยางยง

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

จ านวน

รอยละ

1.21 37.4 27.6 15.8 14.8 4.4

19. การดมน าอดลมท าใหสดชนกระปรกระเปรา 3.2

1.31

100

24.6

87

21.4

74

18.2

112

27.6

33

8.1

20. การดมชา กาแฟ โอวลตน นมกลอง แฮมเบอรเกอร เปนคนทนสมย

3.52

1.24

117

28.8

100

24.6

91

22.4

74

18.2

24

5.9

46

จากตารางท 10 พบวามประชาชนในเขตภาษเจรญ มเจตคตดมากทสดในเรองการบรโภคอาหารหลากหลายชนดชวยใหรางกายแขงแรงคดเปนรอยละ 32.5 รองลงมาอาหารประเภทปง ยาง รมควน เปนอาหารทมกลนหอมคดเปนรอยละ20.0 การรบประทานอาหารไมสมสวนจะท าใหมผลตอสขภาพในอนาคตคดเปนรอยละ20.0

เมอพจารณาเปนคะแนนแลวสามารถจ าแนกคะแนนเจตคตตอการบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญไดดงตารางท11 ตารางท11 แสดงจ านวนและรอยละคะแนนเจตคตตอการบรโภคอาหาร ระดบคะแนนเจตคตตอการบรโภคอาหาร จ านวน รอยละ เจตคตด (คะแนน 3.67 – 5.00) เจตคตปานกลาง (คะแนน 2.34 – 3.66) เจตคตต า (คะแนน1.00 – 2.33)

4 257 145

1 63.3 35.7

จากตารางท 11 พบวามคะแนนเจตคตมคาเฉลยอยท 2.3743 (S.D. 0.49698) สวนใหญอยในระดบปานกลางเปนผทไดคะแนนระหวาง 2.34 – 3.66 คะแนน คดเปนรอยละ 63.3 รองลงมาอยในระดบต าเปนผทไดคะแนน1.00 – 2.33 รอยละ 35.7และระดบดเปนผทไดคะแนน 3.67 – 5.00 รอยละ1 ตามล าดบ 2.5 อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร ตารางท 12 แสดงคารอยละอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารรายขอ

อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร

mean

SD

ไมเหนดวย

ไมแนใจ เหนดวย

จ านวน/รอยละ

จ านวน/รอยละ

จ านวน/รอยละ

1. เมอดโฆษณา ทานเชอวาการดมผลตภณฑลดน าหนก ท าใหรปรางด

0.48

0.69

263

64.8

96

23.6

47

11.6

2. การใชดารานกรองมาโฆษณา ชวยใหอยากซอสนคา

นนมาบรโภค

0.57

0.77

243

59.9

92

22.7

71

17.5

47

อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร

mean

SD

ไมเหนดวย

ไมแนใจ เหนดวย

จ านวน/รอยละ

จ านวน/รอยละ

จ านวน/รอยละ

3. การจดโปรโมชนลดราคาและมของแถม ท าใหตดสนใจเลอกรบประทานอาหารฟาสตฟดมากขน

0.70

0.83

217

53.4

90

22.2

99

24.4

4. การโฆษณาทางวทย โทรทศน และหนงสอพมพ เรองการลดราคา ท าใหทานตดสนใจซอสนคาจ านวนมากขน

0.78

0.84

197

48.5

100

24.6

109

26.8

5. การสงซองเปลา/กลองเปลา หรอการสงขอความไปชงโชค ท าใหทานซอสนคานนมากขน

0.60

0.79

241

59.4

84

20.7

81

20.0

6. การไดรบใบปลวจากรานคาประเภทบรการสงถงบาน ท าใหทานตดสนใจสงอาหารมารบประทานสะดวกขน

0.61

0.77

229

56.4

103

25.4

74

18.2

7. ถาตองการลดความอวน ควรรบประทานผลตภณฑอาหารเสรมส าหรบลดความอวนจงจะไดผลด

0.46

0.70

268

66.0

87

21.4

51

12.6

8. การสงฉลากหรอขอความ SMS เพอชงรางวล เปนการชกชวนใหซอสนคา

0.59

0.78

242

59.6

87

21.4

77

19.0

9. บรรจภณฑทมรปรางแปลกตาและสวยงาม ชกจงใหซอสนคา

0.65

0.79

223

54.9

100

24.6

83

20.4

10. การมอบเครองดมประเภทซปไกสกดหรอรงนก เปนการแสดงความกตญญหรอแสดงความรก ความหวงใยของผให

0.79

0.84

195

48.0

101

24.9

110

27.1

จากตารางท 12 พบวา การไดรบอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร พบวาประชาชนสวนใหญ (รอยละ 56.7) ไดรบอทธพลจากสอสารมวลชนอยในระดบนอย ซงสะทอนจากความคดเหนทไมเหนดวยอยางมากทสด ทมกลมตวอยางรอยละ 66.0 ไมเหนดวยทวาถาตองการลดความอวนควรรบประทานผลตภณฑอาหารเสรมส าหรบลดความอวนจงจะไดผลด รองมา (รอยละ 64.8) คอ เมอด

48

โฆษณาทานเชอวาการดมผลตภณฑลดน าหนกท าใหรปรางด และการใชดารานกรองมาโฆษณาชวยใหอยากซอสนคานนมาบรโภค รอยละ 59.9 แตทงน ในจ านวนทเหลอรอยละ 43.3 ของกลมตวอยางทงหมด กลบมความคดเหนทสะทอนถงการไดรบอทธพลจากสอ ทสงผลตอการบรโภคอาหาร โดยกลมเหลาน พบถง รอยละ 27.1 ทเหนดวยในระดบมากทสด กบการโฆษณาการมอบเครองดมประเภทซปไกสกดหรอรงนกเปนการแสดงความกตญญหรอแสดงความรกความหวงใยของผให รองลงมา(รอยละ 26.8) ทเหนตามการโฆษณาทางวทย โทรทศน และหนงสอพมพเรองการลดราคาท าใหทานตดสนใจซอสนค าจ านวนมากขน การจดโปรโมชนลดราคาและมของแถมท าใหตดสนใจเลอกรบประทานอาหารฟาสตฟดมากขน

เมอพจารณาเปนคะแนนแลวสามารถจ าแนกคะแนนการไดรบอทธพลจากสอสารมวลชนตอการบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญไดดงตารางท 13

ตารางท 13 แสดงจ านวนและรอยละกลมตวอยางจ าแนกตามการไดรบอทธพลจากสอสารมวลชน

ระดบคะแนนการไดรบอทธพลจากสอสารมวลชน จ านวน รอยละ ระดบมาก (คะแนน1.34 – 2.00) ระดบปานกลาง (คะแนน0.67 – 1.33) ระดบนอย (คะแนน < 0.66 )

55 121 230

13.5 29.8 56.7

จากตารางท 13 พบวาประชาชนไดรบอทธพลจากสอสารมวลชนอยในระดบมากมคะแนน1.34 – 2.00 คดเปนรอยละ13.5 รองมาคอไดรบอทธพลจากสอสารมวลชนอยในระดบปานกลาง (คะแนน0.67 – 1.33) คดเปนรอยละ29.8และไดรบอทธพลจากสอสารมวลชนอยในระดบนอย (คะแนน < 0.66 )คดเปนรอยละ56.7

2.6 ความสมพนธระหวางปจจยทมความเกยวของกบพฤตกรรมการบรโภคของประชาชนในเขตภาษเจรญ

สมมตฐานท1 ปจจยสวนบคคล ประกอบดวยเพศ สถานภาพ การศกษารายได มความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหาร (N=406)

ตารางท 14 แสดงความสมพนธระหวางพฤตกรรมการบรโภคอาหารกบปจจยสวนบคคล ประกอบดวยเพศ สถานภาพ การศกษารายได

ปจจยสวนบคคล

ระดบพฤตกรรม การบรโภคอาหาร

2 df P-value

ปานกลาง จ านวน(รอยละ)

ด จ านวน(รอยละ)

เพศ ชาย หญง

149 (69.0%) 67(31.0%)

143 (75.3%) 47 (24.7%)

1.975

1

.160

สถานะภาพ โสด สมรส

47 (21.8%) 146 (67.6%)

6 (2.8%)

34 (17.9%) 125(65.8%)

6 (3.2%)

3.587

3

.310

49

ปจจยสวนบคคล

ระดบพฤตกรรม การบรโภคอาหาร

2 df P-value

ปานกลาง จ านวน(รอยละ)

ด จ านวน(รอยละ)

หยา/ราง หมาย

17 (7.9%) 25 (13.2%)

การศกษา ต ากวามธยมศกษา มธยมศกษาและสง กวามธยมศกษา

126 (58.3%) 90 (41.7%)

116(61.1%) 74 (38.9%)

.310

1

.577

รายได ต ากวา10,000บาท/เดอน 10,000บาท/เดอนและสงกวา

134(62.0%) 82(38.0%)

118 (62.1%) 72 (37.9%)

.000

1

.989

**Significant at the 0.05 level จากตารางท 14 พบวาเพศ สถานะภาพ การศกษา รายไดกบพฤตกรรมมความสมพนธกนอยาง

ไมมนยส าคญทางสถตหมายความวาเพศหญงและเพศชายมพฤตกรรมการบรโภคทไมแตกตางกน สถานะภาพโสด สมรส หยา/รางและหมายมพฤตกรรมการบรโภคทไมแตกตางกน ผทมการศกษาต ากวามธยมศกษาและสงกวามธยมศกษามพฤตกรรมการบรโภคทไมแตกตางกน และผทมรายไดต ากวา10,000บาท/เดอนและผทมรายได10,000บาท/เดอนและสงกวามพฤตกรรมการบรโภคทไมแตกตางกน สมมตฐานท 2 ความร อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร และเจตคตตอการบรโภคอาหาร มความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหาร (N=406)

ตารางท 15 แสดงความสมพนธระหวางพฤตกรรมการบรโภคอาหารกบความร อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร และเจตคตตอการบรโภคอาหาร

ปจจยสวนบคคล

ระดบพฤตกรรม การบรโภคอาหาร

2 df P-value

ปานกลาง

จ านวน(รอยละ) ด

จ านวน(รอยละ) ความร

ด พอใช นอย

59(27.3%) 137(63.4%) 20(9.3%)

36(18.9%) 125(65.8%) 29(15.3%)

6.131

2

.047

เจตคตตอการบรโภคอาหาร ด พอใช นอย

3(1.4%)

159(73.6%) 54(25.0%)

1(.5%)

98(51.6%) 91(47.9%)

23.351

2

.000**

50

อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร

ด พอใช นอย

121(56.0%) 62(28.7%) 33(15.3%)

10(57.4%) 59(31.1%) 22(11.6%)

1.241

2

.538

**Significant at the 0.05 level จากตารางท 15 พบวาความร อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารม

ความสมพนธกนอยางไมมนยส าคญทางสถตหมายความวาผทมความรด พอใช และปานกลางมพฤตกรรมการบรโภคทไมแตกตางกน แตเจตคตตอการบรโภคอาหารมความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางมนยสาคญทางสถตท0.05 ตารางท 16 แสดงความสมพนธระหวางคาเฉลยคะแนนความรเกยวกบการบรโภคอาหาร เจตคตตอการบรโภคอาหาร อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารและพฤตกรรมการบรโภคอาหาร ตวแปร พฤตกรรมการบรโภคอาหาร

R p-value ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร .123* .0130 เจตคตตอการบรโภคอาหาร .239** < 0.000 อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร -.035 .481 ** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed). * Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed).

จากตารางท 16 แสดง คาเฉลยคะแนนเจตคตตอการบรโภคอาหารมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารในระดบ .239 อยางมนยส าคญทางสถต (p =0.000) กลาวคอหากมคาเฉลยคะแนนเจตคตตอการบรโภคอาหารในระดบดจะมคาเฉลยพฤตกรรมการบรโภคอาหารในระดบดดวย นอกจากนยงพบวาคาเฉลยความรเกยวกบการบรโภคอาหารมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารในระดบ.123 อยางมนยส าคญทางสถต (p =0.013) ส าหรบคะแนนอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารในระดบ -.035 อยางไมมนยส าคญทางสถต

บทท 5 สรป อภปราย และเสนอแนะ

การวจยเชงส ารวจ เรอง พฤตกรรมการบรโภค เจตคต และอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารของคนในชมชนเขตภาษเจรญมวตถประสงคเพอศกษา 1) พฤตกรรมการบรโภค เจตคต และอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารของคนในชมชนเขตภาษเจรญ 2)ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการบรโภคของของคนในชมชนเขตภาษเจรญ 3) สอโฆษณาภายนอกสงผลตอพฤตกรรมของผบรโภคในเขตภาษเจรญ ประเดนการสรางสรรคพนทเพอสขภาวะดานอาหาร ประชากรทใชในการศกษาครงน ไดแก ประชากรทกวยในชมชนเขตภาษเจรญ และนกเรยนอาย 6 – 14 ป โดยท าการเลอกกลมตวอยางดวยวธ โควตาและตามสะดวกตามล าดบ ขนาดตวอยางค านวนจากสตรของยามาเน จ านวน 406 คนในกลมประชาชน และเดกนกเรยนจ านวน 42 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบสอบถามจ านวนสองชด ไดแก แบบสอบถามพฤตกรรมการบรโภคอาหารและปจจยทเกยวของ ส าหรบเดกนกเรยนจ านวน 1 ชดและส าหรบประชาชนจ านวน 1 ชด ตรวจสอบครภาพของแบบสอบถามดวยความตรงเชงเนอหาจากผเชยวชาญ การวเคราะหคาความเชอมนโดยมคาเทากบ 0.794 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และทดสอบความสมพนธดวยคาไคสแควรและคาสหสมพนธ (Correlation) สรปผลการวจย

1.1 ขอมลทวไปของนกเรยนอาย 6- 14 ป ผลการวเคราะหขอมลพบวากลมตวอยางสวนใหญเปนเพศชาย จ านวน 20 คน คดเปนรอยละ 47.6 สวนใหญมอาย 12 ปขนไป จ านวน 28 คน คดเปนรอย 66.7 อายเฉลย 12.2 ป (S.D 2.31) สวนใหญอยในระดบประถมศกษา จ านวน 22 คน คดเปนรอยละ 52.4 สวนใหญไดรบคาขนมวนละ 10 – 50 บาท/วน จ านวน 25 คน คดเปนรอยละ 59.5 โดยคาขนมเฉลย อยท52.74 บาท (S.D 28.7) (น าหนกอยในเกณฑปกต จ านวน 20 คน คดเปนรอยละ 47.62 สวนใหญไมมโรคประจ าตวจ านวน 37 คน คดเปนรอยละ 88.1

1.2 พฤตกรรมบรโภคของนกเรยนอาย 6-14 ป พบวาพฤตกรรมบรโภคของเดกวยเรยนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารทปฏบตเปนประจ ามากทสดคอดมนมทมรสหวาน เชน นมหวาน นมชอกโกแลต นมเปรยวคดเปนรอยละ59.5 รองลงมารบประทานขนมขบเคยวกรบกรอบ เชน มนฝรงทอด ขาวเกรยบ คดเปนรอยละ57.1และรบประทานหมทอด ไกทอด ลกชนทอด คดเปนรอยละ54.8 ตามล าดบ มพฤตกรรมการบรโภคอาหารทปฏบตเปนบางครงมากทสดคอบรโภคบะหมกงส าเรจรป แทนอาหาร 1 มอคดเปนรอยละ23.8 รองลงมาชอบรบประทานอาหารทมรสเคมเปนบางครง คดเปนรอยละ61.9 รบประทานปลา และเนอสตวไมตดมนคดเปนรอยละ57.1 ส าหรบพฤตกรรมการบรโภคอาหารทไมเคยปฏบตเลย มากทสดคอรบประทานอาหารนอยกวา 3 มอตอวนคดเปนรอยละ45.2

52

1.3 ขอมลสวนบคคลของประชนในเขตภาษเจรญ พบวากลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง จ านวน 292 คน คดเปนรอยละ 71.9 สวนใหญมอาย 60 ปขนไป จ านวน 156 คน คดเปนรอย 38.4 สวนใหญมสถานภาพสมรสค จ านวน 271 คน คดเปนรอยละ 66.7 สวนใหญมวฒการศกษาในระดบประถมศกษา จ านวน 224 คน คดเปนรอยละ 55.2 สวนใหญมอาชพพอบานแมบาน จ านวน 140 คน คดเปนรอยละ 34.5 สวนใหญมรายไดตอเดอนต ากวา 10,000 บาท จ านวน 252 คน คดเปนรอยละ 62.1 สวนใหญมบานพกอาศยเปนของตนเอง จ านวน 295 คน คดเปนรอยละ 72.7 สวนใหญมดชนมวลกายอยในเกณฑปกต จ านวน 191 คน คดเปนรอยละ 47 สวนใหญไมมโรคประจ าตว จ านวน 206 คน คดเปนรอยละ50.7 สวนใหญกลมตวอยางไดรบขอมลขาวสารทเกยวกบอาหารและโภชนาการ จ านวน 226 คน คดเปนรอยละ 55.7

1.4 ความรเกยวกบการบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญ พบวาประชาชนมความรวาพฤตกรรมการบรโภคในขอใดเสยงตอภาวะโภชนาการเกนมากทสดคดเปนรอยละ83.7 รองลงมามความรวาสารอาหารทใหพลงงานแกรางกายมากทสดคอขอใดคดเปนรอยละ77.8 และมความรวาอาหารในขอใดมอาหารหลกครบทง 5 หมคดเปนรอยละ54.4 ประชาชนไมรวาถาตองการสารอาหารประเภทแคลเซยมควรรบประทานอาหารในขอใดมากทสดคดเปนรอยละ85.2 สวนใหญมคะแนนความรเกยวกบการบรโภคอาหารอยในระดบปานกลางเปนผทไดคะแนนระหวาง 6-7.9 คะแนน คดเปนรอยละ 64.5 รองลงมาอยในระดบดเปนผทไดคะแนนมากกวา8 รอยละ23.4 และระดบต าเปนผทไดคะแนนนอยกวา 60 รอยละ12.1 ตามล าดบ

1.5 พฤตกรรมการบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญ พบวามพฤตกรรมทปฏบตเปนประจ ามากทสดคอรบประทานผกและผลไมตามฤดกาลทกมออาหารเปนคดเปนรอยละ73.6รองลงมามการใชน ามนพช แทนน ามนจากสตวเปนคดเปนรอยละ71.9 ดมเครองดมชก าลงเปนประจ า คดเปนรอยละ69.0และดมเครองดมทมแอลกอฮอล เชน สรา เบยร ไวนคดเปนรอยละ66.3 ตามล าดบ มพฤตกรรมการบรโภคอาหารทปฏบตเปนบางครงมากทสดคอรบประทานอาหารทะเลอยางนอยสปดาหละ 2 ครงคดเปนรอยละ65.3 รองลงมารบประทานอาหารทมกะทเปนสวนประกอบ เชน แกงกะท ขนมหวานใสน ากะทเปนบางครง คดเปนรอยละ65.0 รบประทานอาหารประเภทเนอสตวตดมน หรออาหารทมไขมนสง เชน ขาวขาหม ขาวมนไกเปนบางครง คดเปนรอยละ63.3 ส าหรบพฤตกรรมการบรโภคอาหารทไมเคยปฏบตเลย มากทสดคอรบประทานอาหารเชาขณะเดนทางอยในรถสวนตวหรอรถโดยสารรอยละ64.5 รองลงมาดมชา / กาแฟรอยละ39.2 และมกเตมน าปลา / น าตาล ลงในอาหารทรบประทานรอยละ29.6 สวนใหญมคะแนนพฤตกรรมบรโภคอาหารอยในระดบปานกลางเปนผทไดคะแนนระหวาง 0.67 – 1.33 คะแนน คดเปนรอยละ 53.2 รองลงมาอยในระดบดเปนผทไดคะแนนระหวาง 0.67 – 1.33 คะแนน รอยละ46.8 แตไมมผทไดคะแนนระดบต า

53

1.6 เจตคตตอการบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญ พบวามประชาชนในเขตภาษเจรญ มเจตคตดมากทสดในเรองการบรโภคอาหารหลากหลายชนดชวยใหรางกายแขงแรงคดเปนรอยละ 32.5 รองลงมาอาหารประเภทปง ยาง รมควน เปนอาหารทมกลนหอมคดเปนรอยละ20.0 การรบประทานอาหารไมสมสวนจะท าใหมผลตอสขภาพในอนาคตคดเปนรอยละ20.0 ซงมคะแนนเจตคตมคาเฉลยอยท 2.3743 (S.D. 0.49698) สวนใหญอยในระดบปานกลางเปนผทไดคะแนนระหวาง 2.34 – 3.66 คะแนน คดเปนรอยละ 63.3 รองลงมาอยในระดบต าเปนผทไดคะแนน1.00 – 2.33 รอยละ 35.7และระดบดเปนผทไดคะแนน 3.67 – 5.00 รอยละ1 ตามล าดบ

1.7 อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารของประชาชนในเขตภาษเจรญ จากตารางท 12 พบวา การไดรบอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร พบวาประชาชนสวนใหญ (รอยละ 56.7) ไดรบอทธพลจากสอสารมวลชนอยในระดบนอย ซงสะทอนจากความคดเหนทไมเหนดวยอยางมากทสด ทมกลมตวอยางรอยละ 66.0 ไมเหนดวยทวาถาตองการลดความอวนควรรบประทานผลตภณฑอาหารเสรมส าหรบลดความอวนจงจะไดผลด รองมา (รอยละ 64.8) คอ เมอดโฆษณาทานเชอวาการดมผลตภณฑลดน าหนกท าใหรปรางด และการใชดารานกร องมาโฆษณาชวยใหอยากซอสนคานนมาบรโภค รอยละ 59.9 แตทงน ในจ านวนทเหลอรอยละ 43.3 ของกลมตวอยางทงหมด กลบมความคดเหนทสะทอนถงการไดรบอทธพลจากสอ ทสงผลตอการบรโภคอาหาร โดยกลมเหลาน พบถง รอยละ 27.1 ทเหนดวยในระดบมากทสด กบการโฆษณาการมอบเครองดมประเภทซปไกสกดหรอรงนกเปนการแสดงความกตญญหรอแสดงความรกความหวงใยของผให รองลงมา(รอยละ 26.8) ทเหนตามการโฆษณาทางวทย โทรทศน และหนงสอพมพเรองการลดราคาท าใหทานตดสนใจซอสนคาจ านวนมากขน การจดโปรโมชนลดราคาและมของแถมท าใหตดสนใจเลอกรบประทานอาหารฟาสตฟดมากขน

1.8 ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการบรโภคอาหารกบปจจยสวนบคคล ประกอบดวยเพศ สถานภาพ การศกษารายได พบวาเพศ สถานะภาพ การศกษา รายไดกบพฤตกรรมมความสมพนธกนอยางไมมนยส าคญทางสถตหมายความวาเพศหญงและเพศชายมพฤตกรรมการบรโภคทไมแตกตางกน สถานะภาพโสด สมรส หยา/รางและหมายมพฤตกรรมการบรโภคทไมแตกตางกน ผทมการศกษาต ากวามธยมศกษาและสงกวามธยมศกษามพฤตกรรมการบรโภคทไมแตกตางกน และผทมรายไดต ากวา10,000บาท/เดอนและผทมรายได10,000บาท/เดอนและสงกวามพฤตกรรมการบรโภคทไมแตกตางกน

1.9 ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการบรโภคอาหารกบความร อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร และเจตคตตอการบรโภคอาหาร พบวาความร อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารมความสมพนธกนอยางไมมนยส าคญทางสถต

54

หมายความวาผทมความรด พอใช และปานกลางมพฤตกรรมการบรโภคทไมแตกตางกน แตเจตคตตอการบรโภคอาหารมความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางมนยส าคญทางสถตท 0.05

1.20 ความสมพนธระหวางคาเฉลยคะแนนความรเกยวกบการบรโภคอาหาร เจตคตตอการบรโภคอาหาร อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารและพฤตกรรมการบรโภคอาหาร พบวาคาเฉลยคะแนนเจตคตตอการบรโภคอาหาร มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารในระดบ.239อยางมนยส าคญทางสถต (p =0.000) กลาวคอหากมคาเฉลยคะแนนเจตคตตอการบรโภคอาหารในระดบดจะมคาเฉลยพฤตกรรมการบรโภคอาหารในระดบดดวย นอกจากนยงพบวาคาเฉลยความรเกยวกบการบรโภคอาหาร มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารในระดบ.123อยางมนยส าคญทางสถต (p =0.013) ส าหรบคะแนนอทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารในระดบ -.035อยางไมมนยส าคญทางสถต

อภปรายผลการวจย

จากผลการวจยขางตนสามารถอภปรายไดดงน

ดานพฤตกรรมบรโภคของเดกวยเรยน มพฤตกรรมการบรโภคอาหารทปฏบตเปนประจ า มากทสดคอดมนมทมรสหวาน เชน นมหวาน นมชอกโกแลต นมเปรยวคดเปนรอยละ 59.5 รองลงมารบประทานขนมขบเคยวกรบกรอบ เชน มนฝรงทอด ขาวเกรยบ คดเปนรอยละ57.1และรบประทานหมทอด ไกทอด ลกชนทอด คดเปนรอยละ 54.8 ตามล าดบ ซงกลยา ศรมหนต (2541) ไดท าการศกษาเรอง ภาวะโภชนาการและพฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกวยเรยนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดราชบร ผลการศกษาพบวา เดกวยเรยนในเขตอ าเภอเมอง จงหวดราชบร มพฤตกรรมการบรโภคอาหารทไมถกตอง ไดแก การบรโภคขนมถงขบเคยว อาหารทอดและน าอดลม ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางมนยส าคญทางสถตไดแก ความรเรองโภชนาการของเดกวยเรยน จากการศกษาของ อนสรา อ ารกษ (2553) ไดศกษาภาวะโภชนาการและพฤตกรรมบรโภคอาหารของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน อ าเภอหลงสวน จงหวดชมพร พบวาพฤตกรรมทนกเรยนมากกวาครงทท าบอยครงจนถงท าประจ า ไดแก การดมน าอดลม การดมเครองดมทใสนมขนหวาน และการรบประทานขนมถงขบเคยว (รอยละ 76.5, 61.1, 55.4 ตามล าดบ) ขนมขบเคยวกรบกรอบมกมการเตมผงชรส น าตาลและเกลอท าใหมรสชาตเดกจงมกตดใจและนยมรบประทาน แตอาหารกลมนจะใหเฉพาะไขมนและคารโบไฮเดรตจงไมสามารถตอบสนองความตองการอาหารทงหมดของรางกายได ซงหากรบประทานมากๆจะท าใหไมหวและไมอยากรบประทานอาหารมอหลกสงผลตอภาวะโภชนาการ เนองจากไดรบคารโบไฮเดรตและไขมนมากเกนความตองการของรางกายหรออาจขาดสารอาหาร ซงพฤตกรรม

55

เหลานอาจเปนเพราะบรโภคนสยของเดกเองแมเดกจะมความรอาจไมปฏบตตามซงสอดคลองกบงานวจยของสดาวรรณ ขนธมตร (2538) ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการบรโภคอาหารกบปจจยสวนบคคล พบวาเพศ สถานะภาพ การศกษา รายไดกบพฤตกรรมมความสมพนธกนอยางไมมนยส าคญทางสถต ซงตรงกบการศกษาของ ธนากร ทองประยร (2546) พบวานกศกษาสวนใหญมการน าความรเกยวกบการบรโภคอาหารมาใชเปนเหตผลในการเลอกรบประทานอาหารเปนบางครง และมนสตนกศกษาเพยงแคหนงในสามเทานนทใชความรเกยวกบการบรโภคอาหารมาใชเปนเหตผลในการเลอกรบประทานอาหารทกครง จงอาจสรปไดวา ถงแมจะมความรเกยวกบการบรโภคอาหารอยางถกหลกโภชนาการแตไมไดน าความรมาใชกอาจท าใหพฤตกรรมไมแตกตางกนจากผไมมความรในเรองการบรโภคเปนอยางด ซงตรงขามกบการศกษาของวศนา จนทรศร(2531) วาอทธพลของการศกษา ความรเรองคณคาของอาหารอาจเปนเหตผลส าคญในการตดสนใจบรโภค แสดงใหเหนความส าคญของการใหความรทางโภชนาการแกประชาชนและยงสอดคลองกบ สอดคลองกบงานวจยของวศมล ไพฑรย (2548) ไดศกษาเรอง พฤตกรรมการซออาหารเพอสขภาพของผบรโภคในเขตกรงเทพมหานคร พบวา ประชาชนทมการศกษาตางกนมพฤตกรรมการเลอกซออาหารเพอสขภาพแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ซงจากขอมลทวไปผทตอบแบบสอบถามสวนใหญอยในกลมผสงอายคดเปนรอยละ 38.4 ประชากรสวนใหญจบระดบประถมศกษาคดเปนรอยละ 55.2 ซงประชากรกลมนสวนใหญจะไมไดมหนาทในการเลอกซออาหารเพอรบประทานในครอบครว จะเปนผทรอใหสมาชกในบานจดหาอาหารมาบรโภค

ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการบรโภคอาหารกบความร อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหาร และเจตคตตอการบรโภคอาหาร พบวาความร อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารมความสมพนธกนอยางไมมนยส าคญทางสถต แตเจตคตตอการบรโภคอาหารมความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางมนยส าคญทางสถตท 0.05 ซงการศกษาของเบญจพร แกวมศร (2551) พบวาอทธพลจากสอสารมวลชนไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภค และคานยมเกยวกบการบรโภคอาหารมความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหาร ของนกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสราษฎรธาน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ซงจากขอมลทวไปดงทกลาวไวขางตนวาประชากรกลมทตอบแบบสอบถามโดยสวนใหญอยในวยผสงอาย อาจจะไมไดมการตดตามขอมลขาวสาร การโฆษณาชวนเชอจากสอตางๆใหเลอกซออาหารเพอมาบรโภค หรอดวยวยวฒและประสบการณชวต หรอการโฆษณาอวดอางเกนจรงทท าใหไมเชอในสอโฆษณาอยางงายดาย

56

ความสมพนธระหวางคาเฉลยคะแนนความรเกยวกบการบรโภคอาหาร เจตคตตอการบรโภคอาหาร อทธพลจากสอสารมวลชนเกยวกบการบรโภคอาหารและพฤตกรรมการบรโภคอาหาร พบวาคาเฉลยคะแนนเจตคตตอการบรโภคอาหาร มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารในระดบ.239อยางมนยส าคญทางสถต (p =0.000) นอกจากนยงพบวาคาเฉลยความรเกยวกบการบรโภคอาหาร มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารในระดบ .123 อยางมนยส าคญทางสถต (p =0.013) แสดงวาประชาชนทมเจตคตทดตอการบรโภคอาหารกจะมพฤตกรรมบรโภคอาหารทด ซงสอดคลองกบการศกษาของวธ แจมกระทก (2541) ทศกษาปจจยทเกยวของกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารจานดวนของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนสงกดกรมสามญ กรงเทพมหานคร พบวาอทธพลสอโฆษณามความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารจานดวนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และไมสอดคลองกบการศกษาของนงคนช ประยรหงส (2547) ทศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารตามสขบญญตแหงชาต ของนสตปรญญาตรปท 1 มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ พบวา อทธพลของสอสารมวลชนมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารตามสขบญญตแหงชาตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช จากการวจยเชงส ารวจน มขอเสนอแนะตอหนวยงานทเกยวของและองคกรชมชน ดงตอไปน

1. จากขอคนพบทวาคนภาษเจรญมความร เกยวกบการบรโภคอาหารอยในระดบปานกลาง หนวยงานทเกยวของและองคกรชมชนควรรวมกนพจารณาจดใหมพนทในการใหความรเกยวกบการบรโภคอาหาร หรอมการตดปายประกาศใหความรเกยวกบการบรโภคอาหาร เพอใหคนในพนทมความรเพมมากขน

2. หนวยงานดานสาธารณสขควรมการรณรงคใหความรกบนกเรยนในพนทเกยวกบการบรโภคอาหาร หรอขอความรวมมอกบโรงเรยนในการจดกจกรรมเพอสงเสรมการใหความรและปรบเปลยนพฤตกรรมในการบรโภคอาหารทถกตอง หรอจดท าโครงการโรงเรยนน ารองพนทสขภาวะ

57

ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 1. ในกลมนกเรยนควรศกษาภาวะโภชนาการในเดกนกเรยนทกระดบชน โดยเพมขนาดกลม

ตวอยาง และควรมการตรวจรางกายเบองตนหรออาการทางคลนกในเดกนกเรยนทมภาวะโภชนาการต ากวาและเกนกวาเกณฑประกอบกบประเมนภาวะโภชนาการ

2. ควรมแบบสอบถามเกยวกบความรในเรองการบรโภคอาหารตามหลกสขบญญต 9 ประการในกลมนกเรยน เพอเปนการประเมนความรและหารปแบบกจกรรมทเหมาะสม

บรรณานกรม

กลยา ศรมหนต. (2541). ศกษาภาวะโภชนาการและพฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกวยเรยนในเขตมอง จงหวดราชบร. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลแมและเดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. จนทรทพย ลมทองกล. (2538). กลไกการเกดพฤตกรรมการกนใน Food Focus. กรงเทพฯ : ชมรมวทยาศาสตรการอาหารและโภชนาการ ภาควชาคหกรรมศาสตร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. ชญานษฐ ธรรมาธษฐาน. (2543). พฤตกรรมสขภาพเกยวกบการบรโภคอาหารของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนนวมนทราชทศสตรวทยา 2 สงกดกรมสามญศกษากรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธการศกษามมหาบณฑต. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. ธนากร ทองประยร.(2546). พฤตกรรมการบรโภคของนกศกษาระดบปรญญาตรมหาวทยาลยของรฐ:ศกษาเฉพาะในกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาโท ภาควชาคหกรรมศาสตร บณฑตวทยาลย,มหาวทยาลยรามค าแหง. ธานนทร ศลปจาร.(2552). การวจยและวเคราะหขอมลทางสถตดวย SPSS.กรงเทพ:เอส.อาร.พรนตงแมสโปรดคส. นงคนช ประยรหงษ. (2547). ศกษาเรองปจจยทมผลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารตามสขบญญตแหงชาตของนสตปรญญาตรปท1 มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. เบญจพร แกวมศร, รจนา พษาภาพ, สมาล สวรรณภกด. (2551).พฤตกรรมการบรโภคของนกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑตวทยาลยบรมราชชนน สราษฎรธาน. วทยาลยบรมราชชนน สราษฎรธาน. ปทมา ทอเจรญ. (2550). พฤตกรรมการบรโภคอาหารทองถนของผบรโภคในเขตเทศบาลเมองพงงา จงหวดพงงา. บรหารธรกจมหาบณฑต สาขาการตลาด, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต. ประกายรตน สวรรณ.(2555).การวจยและวเคราะหขอมลดวยโปรแกรม SPSS เวอรชน 20.กรงเทพ: ว.พรนท.

59

วเชยร เกตสงห(2538). หลกการสรางและวเคราะหเครองมอทใชในการวจย. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. วภาว ปนนพศร.(2550). พฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสขภาพของประชากรในอ าเภอล าลกกา จงหวดปทมธาน .วทยานพนธปรญญาโท.ภาควชาบรหารธรกจ บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยราชภฏพระนคร.

วรางคณา บตรศร. (2538). พฤตกรรมการบรโภคอาหารและภาวะโภชนาการของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 จงหวดอบลราชธาน.วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาสขศกษา คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วสนธร เสรสชาต. (2543).การศกษาพฤตกรรมการบรโภคอาหารของหญงวยเจรญพนธในโรงงานอตสาหกรรมทสมพนธกบภาวะโลหตจางจากการขาดธาตเหลกจงหวดฉะเชงเทรา.วทยานพนธมหาบณฑต สาขาสงคมศาสตรการแพทยและสาธารณสข มหาวทยาลยมหดล วศมล ไพฑรย. (2548). พฤตกรรมการซออาหารเพอสขภาพของผบรโภคในเขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต มหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช. ศรลกษณ สนธวาลย. (2533).การพฒนาผลตภณฑทางโภชนาการ.กรงเทพฯ : ภาควชาพฒนาผลตภณฑ คณะอตสาหกรรมการเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. สนธยา มฮ าหมด. (2544). ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนสงกดกรมสามญศกษา ในเขตดสต กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต. บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. สมฤด วระพงษ. (2537). พฤตกรรมการบรโภคอาหารดวนทนใจ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนสงกดกรมสามญศกษา กรงเทพมหานคร. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. สายชล บญศรเออเฟอ.(2546).การศกษาความสมพนธระหวางความร ทศนคตและพฤตกรรมบรโภคอาหารจานดวนของผบรโภควยท างาน ยานสลมเขตกรงเทพมหานคร สารนพนธ.ภาควชาศกษาศาสตร บณฑตวทยาลย,มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

60

สดาวรรณ ขนธมตร. (2538).พฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 สงกด คณะกรรมการประถมศกษาแหงชาตในภาคกลาง.วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต ภาควชาพลศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สบน สนนตะ. (2551).พฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกนกเรยนประถมศกษาอ าเภอฝางจงหวดเชยงใหม.วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. อนสรา อ ารกษ.(2553). ภาวะโภชนาการและพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน อ าเภอหลงสวน จงหวดชมพร. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาคหกรรมศาสตรเพอพฒนาชมชน มหาวทยาลยรามค าแหง. อาร วลยะเสว. (2536).อาหารและโภชนาการเพอสขภาพ. กรงเทพฯ : ท พ.พรนตง. Bandura, A. Social Learning Theory. Englewood cliffs, N.J. Prentice-Hall. (1977). Best, J.W. Research in education. 3 rd ed. Prentice-Hall; 1977. Bloom, Benjamin S., Hastings, JH., Madaus, GF. Handbook on Formative Evolution of student learning. New York: McGraw-hill; 1971. Bloom, Benjamin S. Taxonomy of education objective, Hand book I:Cognitive Domain. Newyork : David Mc.Key, 1975. Carole Edelman, Carol Lynn Mandle. Health Promotion Throughout The Life Span. New York :Mosby; 1986.

ภาคผนวก

62

แบบสอบถามพฤตกรรมบรโภคอาหารของเดกวยเรยน (ส าหรบเดกอาย 6-14 ป)

สวนท 1 ขอมลทวไป ค าชแจง กรณาใสเครองหมาย ลงในชอง หรอเตมขอความลงในชองวางใหตรงกบความเปนจรง 1. ปจจบนทานพกอาศยอยในชมชน................................................................ แขวง................................................... 2. เพศ หญง ชาย 3. อาย ................. ป 4. ก าลงศกษาอยชน

ประถมศกษาปท........................ มธยมศกษาปท.......................... อนๆ ระบ................................... ไมไดศกษา

5. ทานไดคาขนมวนละ....................................บาท 6. ปจจบนทานมน าหนกตว...........................กโลกรม และสวนสง................................เซนตเมตร 7. ทานมโรคประจ าตว

ไมม ม ระบโรค.........................................................................................

สวนท 2 แบบสอบถามพฤตกรรมบรโภคอาหาร ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ลงในชองวางหลงขอความทตรงกบการปฏบตของทานมากทสด

ปฏบตเปนประจ า หมายถง ทานกระท าตามขอความหรอเหตการณนนเปนประจ าสม าเสมอ ปฏบตบางครง หมายถง ทานกระท าตามขอความหรอเหตการณนนเปนบางครง ไมสม าเสมอ

ไมเคยปฏบต หมายถง ทานไมเคยกระท าตามขอความหรอเหตการณนนเลย

63

พฤตกรรม

ความถในการปฏบต เปน

ประจ า บางครง

ไมเคยปฏบต

1. ทานรบประทานอาหารเชาทกวน 2. ทานรบประทานแซนดวช หรอแฮมเบอเกอร เปนอาหารเชา 3. ทานรบประทานผกและผลไม 4. ทานรบประทานกวยเตยวแทนขาวเปนบางมอ 5. ทานดมน าอดลม หรอน าหวาน 6. ทานลางมอกอนรบประทานอาหารทกมอ 7. ทานดมนม วนละ 1 แกว 8. ทานรบประทานอาหารตามทโฆษณาในโทรทศน หนงสอพมพ

แผนพบ นตยสาร

9. ทานรบประทานปลา และเนอสตวไมตดมน 10. ทานซออาหารโดยดวนหมดอาย และดเครองหมาย อย. 11. ทานรบประทานอาหารโดยใชชอนกลาง 12. ทานรบประทานขนมขบเคยวกรบกรอบ เชน มนฝรงทอด

ขาวเกรยบ

13. ทานรบประทานอาหารมากกวา 3 มอตอวน 14. ทานรบประทานอาหารนอยกวา 3 มอตอวน 15. ทานบรโภคบะหมกงส าเรจรป แทนอาหาร 1 มอ 16. ทานรบประทานขนมครก/ปาทองโก/ขาวเหนยวหมปง แทนขาว

ในมอเชา

17. ทานเลอกซอขนม/อาหาร เพราะตองการของแถม 18. ทานชอบรบประทานอาหารทมรสหวาน 19. ทานชอบรบประทานอาหารทมรสเคม 20. ทานชอบรบประทานอาหารทมรสเผด 21. ทานรบประทานชอกโกแลต ลกอม ทอฟฟ อมยม หมากฝรง 22. ทานรบประทานหมทอด ไกทอด ลกชนทอด 23. ทานดมนมรสจด 24. ทานดมนมทมรสหวาน เชน นมหวาน นมชอกโกแลต นมเปรยว 25. ทานชอบรบประทานเนอหมทตดมน หรอหนงไก

64

แบบสอบถามการวจย เรอง พฤตกรรมและความคดเหนเกยวกบ “การบรโภคอาหาร”

ของประชาชนในเขตภาษเจรญ

ค าชแจง แบบสอบถามชดนม 6 หนา โดยแบงออกเปน 4 สวน ไดแก สวนท 1 ขอมลทวไป จ านวน 21 ขอ สวนท 2 ความรทวไปเกยวกบการบรโภคอาหาร จ านวน 10 ขอ สวนท 3 แบบสอบถามพฤตกรรมบรโภคอาหาร จ านวน 30 ขอ สวนท 4 เจตคตตอการบรโภคอาหาร จ านวน 20 ขอ

ขอขอบพระคณทกทานทใหความรวมมอเปนอยางดในการตอบแบบสอบถามน

โครงการวจยเพอพฒนาพนทสรางสรรคเพอสขภาวะ: กรณน ารองเขตภาษเจรญ

กรงเทพมหานคร ศนยวจยเพอพฒนาชมชน และคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสยาม

65

สวนท 1 ขอมลทวไป ค าชแจง กรณาใสเครองหมาย ลงในชอง หรอเตมขอความลงในชองวางใหตรงกบความเปนจรง 1. ปจจบนทานพกอาศยอยในชมชน................................................................ แขวง................................................... 2. เพศ

หญง ชาย 3. อาย ................. ป 4. สถานภาพ

โสด สมรส หยา/ราง หมาย 5. ระดบการศกษา

ไมไดศกษา ประถมศกษา มธยมศกษา/ปวช. อนปรญญา/ปวส. ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร 6. อาชพ รบราชการ/รฐวสาหกจ ลกจาง/พนกงานบรษท คาขาย/ธรกจสวนตว นกเรยน/นกศกษา รบจางทวไป แมบาน/พอบาน/

เกษยณ วางงาน อน ๆ (ระบ)................................... 7. รายไดตอเดอน

ต ากวา 10,000 บาท/เดอน 10,000 – 14,999 บาท/เดอน 15,000 – 19,999 บาท/เดอน ตงแต 20,000 บาท/เดอน ขนไป

8. ทพกอาศย บานตนเอง บานเชา บานพกขาราชการ พกอาศยกบบดามารดา พกกบบคคลอน

9. ปจจบนทานมน าหนกตว...........................กโลกรม และสวนสง................................เซนตเมตร 10. ทานมโรคประจ าตว

ไมม โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ ไขมนในเลอดสง โรคมะเรง

โรคหลอดเลอดสมอง อมพฤกษ อมพาต โรคอนๆ ระบ......................................................... 11. ทานไดรบขอมลขาวสารเกยวกบอาหารและโภชนาการจากแหลงใดมากทสด

สถาบนการศกษา ศนยบรการสาธารณสข นตยสาร/หนงสอพมพ/แผนพบ วทย/โทรทศน อนเตอรเนต

อาสาสมครสาธารณสข (อสส.) วทยชมชน/หอกระจายขาว อนๆ ระบ..............................................................

66

12. ทานรบประทานอาหารวนละกมอ 1 มอ 2 มอ 3 มอ มากกวา 3 มอ 13. ทานใหความส าคญหรอเนนการรบประทานอาหารมอใดมากทสด

มอเชา มอเทยง มอเยน อนๆ ระบ................................... 14. ทานรบประทานอาหารเสรมหรอไม

ไมรบประทาน รบประทาน ระบ........................................... 15. สวนใหญทานมกเลอกซออาหารจากทใด รานสะดวกซอ หางสรรพสนคา ตลาดสด

รานคาในชมชน ซปเปอรเซนเตอร เชน บกซ โลตส แมคโคร 16. อาหารมอเชาของทานสวนใหญเปนอาหารประเภทใด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) กาแฟ / ชา / นม ขนมปง ขาวแกง อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมกงส าเรจรป โจกกงส าเรจรป ขาวตม / โจก อนๆ ระบ..................................................................... ไมไดรบประทาน 17. สวนใหญทานบรโภคอาหารมอเชาจากแหลงใด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ปรงเองทบาน รานสะดวกซอ แผงลอยรมบาทวถ รานอาหาร โรงอาหารในทท างาน ตลาด

ไมไดรบประทาน 18. อาหารมอกลางวนของทานสวนใหญเปนอาหารประเภทใด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ขาวแกง กวยเตยว ขาวตม / โจก อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมกงส าเรจรป โจกกงส าเรจรป ไมไดรบประทาน อนๆ ระบ............................................................................... 19. สวนใหญทานบรโภคอาหารมอกลางวนจากแหลงใด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ปรงเองทบาน รานสะดวกซอ แผงลอยรมบาทวถ รานอาหาร โรงอาหารในทท างาน ตลาด

ศนยอาหารในหางสรรพสนคา ไมไดรบประทาน 20. อาหารมอเยนของทานสวนใหญเปนอาหารประเภทใด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ขาวแกง กวยเตยว ขาวตม / โจก อาหารกงส าเรจรป เชน บะหมกงส าเรจรป โจกกงส าเรจรป ไมไดรบประทาน อนๆ ระบ...............................................................................

67

21. สวนใหญทานบรโภคอาหารมอเยนจากแหลงใด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ปรงเองทบาน รานสะดวกซอ แผงลอยรมบาทวถ รานอาหาร โรงอาหารในทท างาน ศนยอาหารในหางสรรพสนคา ตลาด ไมไดรบประทาน

สวนท 2 ความรทวไปเกยวกบการบรโภคอาหาร ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ลงในชอง ททานเหนวาถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว 1. สารอาหารประเภทโปรตนมประโยชนตอรางกายโดยตรงคอขอใด

ชวยในการเจรญเตบโตและซอมแซมสวนทสกหรอ ชวยในการเผาผลาญและดดซมวตามน

ชวยใหพลงงานและความอบอนตอรางกาย ชวยใหอวยวะตางๆท างานสมพนธกน 2. อาหารในขอใดมอาหารหลกครบทง 5 หม

ขาวหมแดง สลดปลาทนา ขาวไขเจยวหมสบ เสนใหญราดหนาหม

3. ถาตองการสารอาหารประเภทแคลเซยมควรรบประทานอาหารในขอใด

ย าปลาเลกปลานอย นมสด ตมย าปลาท น าผลไมรวม กวยจบเครองในสตว น าเตาห กวยเตยวหมตน โอวลตนเยน

4. ประโยชนของอาหารทมเสนใยและกากอาหาร คอขอใด ใหพลงงานแกรางกาย ชวยใหรางกายแขงแรง ชวยในการท างานของระบบขบถายใหปกต ชวยในการดดซมเกลอแรในล าไส

5. อาหารชนดใดเปนแหลงพลงงานหลกทคนไทยบรโภคมากทสด ขาว แปง ไขมน กะท ผกและผลไม เนอสตวและผลตภณฑจากสตว

6. สารอาหารทใหพลงงานแกรางกายมากทสดคอขอใด คารโบไฮเดรต โปรตน วตามน ไขมน

ดานความร เจตคต และพฤตกรรมการบรโภคอาหาร (สวนท 2-4)

68

7. พฤตกรรมการบรโภคในขอใดเสยงตอภาวะโภชนาการเกน ดมน าอดลมหลงอาหารทกมอ ดมนมสดวนละ 1-2 แกวทกวน กนอาหารฟาสตฟดทกวนอาทตย กนอาหารทผด/ทอดจากน ามนพชทกวน

8. หลกในการเลอกรบประทานอาหารขอใดถกตองทสด เลอกจากสวนประกอบของอาหารเปนหลก เลอกจากลกษณะอาหารนารบประทาน เลอกตามความนยมของกลมเพอน เลอกจากรสชาตถกใจเปนหลก

9. เพราะเหตใดเราจงควรบรโภคอาหารใหครบ 5 หม เพอใหบรโภคอาหารไดปรมาณมาก เพอใหไดรบสารอาหารครบถวน เพอใหไดรบพลงงานเพยงพอ เพอใหไดรบวตามนเพยงพอ

สวนท 2 (ตอ) 10. ควรเลอกบรโภคอาหารอยางไรจงจะถกหลกโภชนบญญต

รบประทานอาหารทสดเสมอ รบประทานอาหารทมรสอรอย รบประทานอาหารทมโปรตนสง รบประทานอาหารทหลากหลาย ไมซ าซาก

สวนท 3 พฤตกรรมบรโภคอาหาร ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ลงในชองวางหลงขอความทตรงกบการปฏบตของทานมากทสด

ขอความ

ความถในการปฏบต ปฏบต

เปนประจ า ปฏบตบางครง

ไมเคยปฏบตเลย

1. ทานรบประทานอาหารในแตละวนครบทง 3 มอ 2. ทานไมไดรบประทานอาหารเชา เพราะอยในเวลา

เรงดวน

3. ทานรบประทานขาวเปนอาหารหลก สลบกบอาหารประเภทแปงอนๆ เปนบางมอ

4. ทานดมน าสะอาดอยางนอยวนละ 6-8 แกว 5. ทานรบประทานผกและผลไมตามฤดกาลทกมออาหาร 6. ทานรบประทานอาหารเชาขณะเดนทางอยในรถสวนตว

หรอรถโดยสาร

7. ทานรบประทานอาหารฟาสตฟดเปนอาหารเชา เชน แฮมเบอรเกอร แซนดวช

8. ทานรบประทานอาหารประเภทบะหมกงส าเรจรป / โจกกงส าเรจรป

69

ขอความ

ความถในการปฏบต ปฏบต

เปนประจ า ปฏบตบางครง

ไมเคยปฏบตเลย

9. ทานท างาน/เรยนจนลมรบประทานอาหาร 10. ทานรบประทานอาหารประเภทปง ยาง รมควน 11. ทานรบประทานอาหารทปรงเสรจใหมๆ ปราศจากการ

ปนเปอน

12. ทานดมนมอยางนอยวนละ 1 แกว 13. ทานรบประทานอาหารทะเลอยางนอยสปดาหละ 2

ครง

14. ทานรบประทานอาหารทมกะทเปนสวนประกอบ เชน แกงกะท ขนมหวานใสน ากะท

15. ทานรบประทานอาหารมอเยนหลงเวลา 20.00 น. 16. ทานรบประทานอาหารฟาสตฟด เชน ไกทอด พซซา

แฮมเบอรเกอร

17. ทานชอบรบประทานอาหารรสหวานจด หรอเคมจด 18. ทานดมชา / กาแฟ 19. ทานดมเครองดมทมแอลกอฮอล เชน สรา เบยร ไวน 20. ทานดมน าอดลม 21. ทานดมเครองดมชก าลง 22. ทานใชน ามนพช แทนน ามนจากสตว 23. ทานรบประทานอาหารประเภทเนอสตวตดมน หรอ

อาหารทมไขมนสง เชน ขาวขาหม ขาวมนไก

24. ทานรบประทานขนมหวาน เชน ฝอยทอง ทองหยบ ทองหยอด เคก โดนท

25. ทานใสผงชรสหรอผงปรงแตงรสอาหาร ลงในอาหารททานปรง

26. ทานมกเตมน าปลา / น าตาล ลงในอาหารทรบประทาน 27. ทานใชชอนกลางในการรบประทานอาหารรวมกบ

ครอบครวหรอบคคลอน

28. ทานเลอกซออาหารโดยพจารณาความสะอาดของรานและผขาย มากกวาความอรอย

29. ทานดวนหมดอายกอนซออาหารพรอมปรงหรออาหารส าเรจรป

30. ทานสงเกตเครองหมาย อย. กอนซอผลตภณฑอาหารตางๆ

70

สวนท 4 เจตคตตอการบรโภคอาหาร ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ลงในชองวางหลงขอความทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด

เจตคตเกยวกบการบรโภคอาหาร เหนดวยอยางยง

เหนดวย

ไมแนใจ

ไมเหนดวย

ไมเหนดวยอยางยง

1. การบรโภคอาหารฟาสตฟด ท าใหรสกเปนคนทนสมย

2. การบรโภคอาหารใหอมทกมอจะท าใหไมขาดสารอาหาร

3. การบรโภคอาหารหลากหลายชนดชวยใหรางกายแขงแรง

4. การบรโภคอาหารฟาสตฟดแบบชาวตะวนตก เปนสงทด เพราะมคณคาทางโภชนาการครบถวน

5. การบรโภคอาหารไทยท าใหเปนคนลาสมย

6. การบรโภคซปไกสกดทกวนชวยใหเรยนหนงสอเกงขน

7. น าชาเขยวเปนเครองดมส าหรบคนรนใหม

8. การดมน าผลไมมประโยชนตอสขภาพ 9. การดมกาแฟจะท าใหอานหนงสอ/

ท างานไดนานขน

10. การรบประทานอาหารส าเรจรปเปนการประหยดและมประโยชน

11. การรบประทานอาหารทมรสหวานจะท าใหอวน

12. การดมเครองดมชก าลงจะชวยใหแขงแรง

13. การไมดมแอลกอฮอลท าใหเขากลมกบเพอนไมได

14. การรบประทานอาหารไมสมสวนจะท าใหมผลตอสขภาพในอนาคต

15. การรบประทานผลตภณฑอาหารเสรมใหประโยชนตอรางกาย

71

เจตคตเกยวกบการบรโภคอาหาร เหนดวยอยางยง

เหนดวย

ไมแนใจ

ไมเหนดวย

ไมเหนดวยอยางยง

16. การรบประทานอาหารแชแขงและอนดวยไมโครเวฟเหมาะสมกบวถชวตในปจจบน

17. อาหารประเภทปง ยาง รมควน เปนอาหารทมกลนหอม

18. วยรนไมจ าเปนตองเดมนมเพราะรางกายเตบโตเตมทแลว

19. การดมน าอดลมท าใหสดชนกระปรกระเปรา

20. การดมชา กาแฟ โอวลตน นมกลอง แฮมเบอรเกอร เปนคนทนสมย

............................................................................................................................. .........................................