1 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

1 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

ส ง ทครควรปฏบ ตกอน หลง และขณะทใ ช ชดกจกรรมการเร ยนร วทยาศาสตร หนวยการเรยนรบรรยากาศและลมฟาอากาศ ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบง ชนบรรยากาศ มดงน 1.ศกษาวธการใชชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร หนวยการเรยนรบรรยากาศและลมฟาอากาศ รวมถงการวดผลประเมนผลใหเขาใจ 2.เตรยมการสอนลวงหนา เตรยมสถานท สอการสอนตางๆ ตลอดจนวสดอปกรณอนๆ ทไดจดไวในชดกจกรรมใหพรอมกอนการใชชดกจกรรมการเรยนร 3.การจดหองเรยน ควรแบงนกเรยนออกเปนกลม กลมละ 5-6 คน จดวางวสด อปกรณทใชในการบตรกจกรรมไวบนโตะตามจ านวนกลมของนกเรยน 4.การใชชดกจกรรม ใหนกเรยนศกษาและท าความเขาใจตงแตสาระและมาตรฐาน การเรยนร ตวชวด จดประสงคการเรยนร ท าแบบทดสอบกอนเรยนศกษาเนอหาและท ากจกรรมเรยงล าดบไปตามล าดบใหครบทกกจกรรม 5.ชดกจกรรมเลมนใชเปนสอการเรยนรประกอบแผนการจดการเรยนรรายวชาวทยาศาสตร 2 ร ห ส ว ช า ว 2 110 2หน ว ย ก า ร เ ร ย น ร บ ร รย าก าศและลมฟ าอ าก าศ ชน ม ธ ยม ศก ษ า ปท 1แผนการจดการเรยนรท1เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ โดยใชเวลา3 ชวโมง 6.ชดกจกรรมเลมนใชเปนสอส าหรบการจดการเรยนรในชวโมงเรยนปกตโดยใชกจกรรมกลมในการท ากจกรรมทดลอง และนกเรยนเรยนรไดดวยตวเอง 7.การท ากจกรรมหรอตอบค าถามในชดกจกรรมคร ใหนก เรยนตอบค าถามลงในกระดาษค าตอบทครเตรยมจดแยกไวใหหรอในสมดเรยน รายวชาวทยาศาสตร 2รหสวชาว21102 แลวแตกจกรรมไมควรท าลงในชดกจกรรม 8.แจกชดกจกรรมใหนกเรยนรายบคคล ทกคนไดท ากจกรรมครบในกลมของตนเอง ครควรใหค าแนะน าและคอยชวยเหลอในกรณทนกเรยนมปญหาในการศกษาชดกจกรรม 9.ครควรใหก าลงใจ ค าชมเชยนกเรยน เพอสงเสรมและกระตนใหนกเรยนอยากศกษาหาความรจากชดกจกรรมตอไป

ค าชแจงส าหรบคร

2 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

ชดกจกรรมเลมน จดท าขนเพอใหนกเรยนศกษาดวยตวเองโดยใชกระบวนการกลมนกเรยนควรอานค าแนะน า กอนศกษาบทเรยนและปฏบตตามขนตอนทก าหนดไวดงน 1.นกเรยนรบชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตรคนละ 1 เลมจากครผสอน 2.นกเรยนศกษาสาระและมาตรฐานการเรยนรตวชวดจดประสงคการเรยนรเพอใหทราบวาเมอเรยนจบชดกจกรรมนแลวนกเรยนสามารถเรยนรอะไรบาง 3.กอนทนกเรยนจะศกษาชดกจกรรมการเรยนรควรท าแบบทดสอบกอนเรยน เปนขนตอนแรก การท าแบบทดสอบกอนเรยนเปนการตรวจสอบความรของตนเองใหนกเรยน ท าในกระดาษค าตอบทครแจกใหหรอในสมดเรยนรายวชาวทยาศาสตร 2 รหสวชา ว21102 อยาขดเขยนใดๆลงในชดกจกรรมท าแบบทดสอบแลวตรวจค าตอบไดในหนาตอไป 4.เรมศกษาชดกจกรรมการเรยนรจากบตรเนอหาและปฏบตตามขนตอนทระบไวในบตรกจกรรม ท ากจกรรมตามทก าหนดไวเรยงล าดบตามบตรกจกรรมทใหมาจนครบ 5.อานเนอหาและค าถามชาๆพจารณาใหเขาใจคดใหด คดใหรอบคอบแลวตอบค าถาม 6 .เมอตอบค าถามเสรจแลวจงเปดดค าตอบดานหลงเพอตรวจค าตอบวาถกหรอไม ถาตอบถกใหท าบตรกจกรรมถดไปสมาชกในกลมตองชวยเหลอกนท ากจกรรมไปพรอมกน 7.ถาตอบผดใหยอนกลบไปศกษาขอความเนอหาทผานมาอกครงหนงท าความเขาใจใหดแลวจงตอบค าถามใหม 8. เมอศกษาครบทกกจกรรมแลวใหนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยนแลวตรวจดเฉลยหนาตอไปแจงคะแนนทท าไดจากแบบทดสอบหลงเรยนทกชดใหครทราบเพอบนทกลงในแบบบนทกผลการประเมนดานความรจากการท ากจกรรมตามชดกจกรรมการเรยนร 9.ในการท ากจกรรมตามชดกจกรรมการเรยนรทกชดขอใหนกเรยนท าดวยความตงใจ ใหความรวมมอและมความซ อสตย ตอตนเองในการเรยนโดยไม ด เฉลยกอนท ากจกรรม และแบบทดสอบท าแบบฝกหดและแบบทดสอบดวยตนเอง 10.หากนกเรยนมขอสงสยหรอมปญหาใดๆสามารถขอค าแนะน าจากครผสอนไดตลอดเวลา

ค าชแจงส าหรบนกเรยน

3 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

เขาใจขนตอนแลวนกเรยนกเรมศกษา ชดกจกรรมกนเลยคะ

ล าดบขนตอนการใชชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร

อานค าชแจง

ท าแบบทดสอบกอนเรยน

ศกษาชดกจกรรม และท ากจกรรมระหวางเรยน

ท าแบบทดสอบหลงเรยน

สรปคะแนนจากการท ากจกรรม แลวศกษาชดกจกรรมเรองตอไป

ผาน

ไมผาน

4 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

สาระท6กระบวนการเปลยนแปลงของโลก

มาตรฐานทว 6.1เขาใจกระบวนการตางๆทเกดขนบนผวโลกและภายในโลก ความสมพนธของกระบวนการตางๆ ทมผลตอการเปลยนแปลงภมอากาศ ภมประเทศและสณฐานของโลก มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชประโยชน

สาระท 8 ธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย

มาตรฐานท 8.1ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะ หาความรการแกปญหารวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอนสามารถอธบายและตรวจสอบไดภายใตขอมลและเครองมอทมอยในชวงเวลานนๆเขาใจวาวทยาศาสตรเทคโนโลยสงคมและสงแวดลอมมความเกยวของสมพนธกน

ตวชวด

ว 6.1 ม 1/1 สบคนและอธบายองคประกอบและการแบงชนบรรยากาศทปกคลมผวโลก ว 8.1 ม 1-3/1ตงค าถามทก าหนดประเดนหรอตวแปรทส าคญในการส ารวจตรวจสอบหรอ

ศกษาคนควาเรองทสนใจไดอยางครอบคลมและเชอถอได ว 8.1 ม 1-3/2สรางสมมตฐานทสามารถตรวจสอบได วางแผนการส ารวจตรวจสอบได

หลายวธ ว 8.1 ม.1-3/3เลอกเทคนควธการส ารวจตรวจสอบทงเชงปรมาณและเชงคณภาพทไดผล

เทยงตรงและปลอดภย โดยใชวสดและเครองมอทเหมาะสม ว 8.1 ม.1-3/4รวบรวมขอมล จดกระท าขอมลเชงปรมาณ และคณภาพ ว 8.1 ม.1-3/5วเคราะหและประเมนความสอดคลองของประจกษพยานกบขอสรปทงท

สนบสนนหรอขดแยงกบสมมตฐานและความผดปกตของขอมลจากการส ารวจตรวจสอบ

ว 8.1 ม.1-3/8 บนทกและอธบายผลการสงเกต การส ารวจ ตรวจสอบ คนควาเพมเตมจากแหลงความรตาง ๆ ใหไดขอมลทเชอถอได และยอมรบการเปลยนแปลงความรทคนพบเมอมขอมลและประจกษพยานใหมเพมขนหรอโตแยงจากเดม

สาระและมาตรฐานการเรยนร/ ตวชวด

5 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

ใหนกเรยนปฏบตดงน 1. ศกษาและท ากจกรรมตางๆในชดกจกรรม เวลา 3 ชวโมง 2. ท าแบบทดสอบกอนเรยน เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศจ านวน 10 ขอ 3. ศกษา - บตรความรท 1 เรอง ความหมายและความส าคญของบรรยากาศทปกคลมผวโลก - บตรความรท 2 เรอง องคประกอบของบรรยากาศ - บตรความรท 3 เรอง การแบงชนบรรยากาศ 4. ท ากจกรรมในบตรกจกรรม เรอง ไอน าในอากาศ 5. ตอบค าถามใน - บตรแบบฝกหดท 1 เรองความหมายและความส าคญของบรรยากาศทปกคลมผวโลก - บตรแบบฝกหดท 2 เรององคประกอบของบรรยากาศ - บตรแบบฝกหดท 3 เรองการแบงชนบรรยากาศ 6. ท าแบบทดสอบหลงเรยนเรององคประกอบและการแบงชนบรรยากาศจ านวน 10 ขอ

บตรค าสง

6 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

1. แบบทดสอบมจ านวน 10 ขอเวลา 15 นาท 2. ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยวแลวท าเครองหมายกากบาท ()

ลงในกระดาษค าตอบ

1. บรรยากาศหมายถงขอใด ก. สงทไมมน าหนก ข. สงทมองเหนเปนทองฟา ค. อากาศสวนทอยเหนอกอนเมฆ ง. อากาศทอยรอบๆตวเราและหอหมโลก

2. การกระท าของผใดทท าใหสวนประกอบของอากาศแตกตางไปจากเดม

ก. เมฆและฝน ข. หมอกและฝน ค. เมฆและหมอก ง. เมฆหมอกและฝน

3. ถาโลกเราไมมอากาศหอหมอณหภมในชวงเวลากลางวนและเวลากลางคนจะเปนอยางไร ก. อณหภมชวงกลางวนและชวงกลางคนเทากน ข. อณหภมชวงกลางวนและอณหภมชวงกลางคนคงท ค. อณหภมชวงกลางวนสงมากและชวงกลางคนอณหภมต ามาก ง. อณหภมชวงกลางวนต ามากและชวงกลางคนอณหภมสงมาก

ชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร หนวยการเรยนรบรรยากาศและลมฟาอากาศ ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

เมฆ เปดรานขายไกยางมคนเขารานตลอดเวลา หมอก ท าสวนเกษตรปลกตนมะมวงและตนมะมวงก าลงเจรญเตบโตเตมสวน ฝน สองไฟฉายใหล าแสงผานไปในอากาศ

แบบทดสอบกอนเรยน

ค าชแจง

7 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

4. ขอใดไมใชประโยชนของบรรยากาศ ก. ชวยในการโคจรของโลกรอบดวงอาทตย ข. ชวยดดกลนรงสตางๆไมใหผานสโลกมากเกนไป ค. ชวยปรบอณหภมของโลกใหพอเหมาะกบสงมชวต ง. ชวยเสยดสกบวตถภายนอกโลกทาใหลกไหมหมดหรอมขนาดเลกลงกอนถงผวโลก

5. ขอใดตอไปนกลาวไมถกตอง ก. สวนประกอบของอากาศแหงแตกตางจากสวนประกอบของอากาศชน คอ ไอน า ข. อตราสวนของแกสออกซเจนตอแกสไนโตรเจนในอากาศประมาณ 1 ตอ 4 ค. ปรมาณไอน าในอากาศตามสถานทตาง ๆ จะไมคงทขนอยกบอณหภมและสงแวดลอมใกลเคยง ง. สวนประกอบของอากาศแหงเรยงล าดบจากมากไปนอย คอ แกสไนโตรเจน แกสออกซเจน

แกสคารบอนไดออกไซด และแกสอารกอน

6. สวนประกอบของอากาศชนทแตกตางจากอากาศแหงมากทสดคออะไร ก. ปรมาณแกสออกซเจน ข. ปรมาณแกสไนโตรเจน ค. ปรมาณไอน าและฝนละออง ง. ปรมาณแกสออกซเจนและปรมาณไอน า

7. สมบตในขอใดไมไดใชในการแบงชนบรรยากาศ ก. อณหภมของอากาศ ข. สวนผสมของอากาศ ค. สมบตทางอตนยมวทยา ง. ปรมาณฝนละอองและรงส

8. เพราะเหตใดเครองบนโดยสารระหวางประเทศตองบนในตอนลางสดของบรรยากาศ ชนสตราโตสเฟยร ก. ชนโทรโพสเฟยรมวสยทศนไมดมฝนละอองมาก ข. ชนสตราโตสเฟยรมแกสออกซเจนหนาแนนกวาชนอนๆ ค. เพอหลกเลยงสภาพอากาศทแปรปรวนในชนโทรโพสเฟยร ง. บรรยากาศชนสตราโตสเฟยรไมมอากาศจงเดนทางสะดวก

8 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

9. บรรยากาศชนทสามารถสะทอนคลนวทยความถไมสงนกและเปนประโยชนตอการสอสารระยะไกลคอขอใด ก. เอกโซสเฟยร ข. โทรโพสเฟยร ค. สตราโตสเฟยร ง. ไอโอโนสเฟยร

10.ขอความตอไปนขอใดกลาวไมถกตอง ก. ในบรรยากาศชนโทรโพสเฟยรอณหภมของอากาศจะลดลงตามความสงทเพมขน ข. ในบรรยากาศชนสตราโตสเฟยรและมโซสเฟยรอณหภมจะเพมขนตามความสงทเพมขน ค. คลนโทรทศนคลนเรดารคลนไมโครเวฟและคลนวทยเอฟเอมจะไมสะทอนกบบรรยากาศชนไอ

โอโนสเฟยร ง. ในระยะความสง 22 km จากผวโลกจะมปรมาณแกสโอโซนมากทสดโดยแกสนจะชวยดดรงส

อลตราไวโอเลต

ท าแบบทดสอบกอนเรยนเสรจแลว... มาเรมศกษาบตรเนอหาท 1 กนเลยจา

9 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

บรรยากาศ(Atmosphere) คอ อากาศทหอหมโลกเราอยโดยรอบ โดยมขอบเขตนบจากระดบน าทะเลข นไปประมาณ 1,000 กโลเมตร ทบรเวณใกลพนโลกอากาศจะมความหนาแนนมาก และความหนาแนนของอากาศจะลดลงเมออยสงขนไปจากระดบพนดน

อากาศ (Weather) หมายถงบรรยากาศบรเวณใกล

ผวโลกและอยรอบตวเราจนถงระดบความสงจากพนดน

ประมาณ 80 กโลเมตร

เรองความหมายและความส าคญของบรรยากาศ

บตรเนอหาท1

ภาพท 1.1 แสดงระดบชนบรรยากาศและอวกาศ ทมา : https://th.wikipedia.org/wiki/บรรยากาศของโลก

10 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

ออเขาใจแลวคะคณครวา... อากาศอยรอบๆตวเราและปกคลมบรเวณพนท

นอยกวาบรรยากาศนนเอง

คณครคะ...แลวบรรยากาศกบอากาศเหมอนกนหรอตางกนอยางไรคะ

อากาศ (Weather) หมายถง บรรยากาศบรเวณใกลผวโลก และทอยรอบๆตวเรา อากาศปกคลมบรเวณพนทนอยกวาบรรยากาศ อากาศประกอบดวยแกสตางๆ หลายชนดทมความจ าเปนตอการด ารงชวต ของสงมชวตทกชนด

11 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

คณครครบ...บรรยากาศมความส าคญตอสงมชวตและสงแวดลอมอยางไรบางครบ

1.ชวยท าใหเกดกระบวนการตางๆทจ าเปนตอการด ารงชวตของสงมชวตโ ด ย พ บ ว า แ ก ส ใ น บ ร ร ย า ก า ศ ม ค ว า ม ส า ค ญ ต อ ก า ร ด า ร ง ช ว ต ของสงมชวตเชนพชบางชนดสามารถตรง แกสไนโตรเจนในอากาศเปนธาตไนโตรเจนแลวน าไปใ ชในการเจรญเ ตบโตขณะเดยวกนพชก ใ ชแก สคารบอนไดออกไซดในกระบวนการสงเคราะหดวยแสงส าหรบไอน าในอากาศนอกจากจะท าใหเกดเมฆหมอกและฝนแลวยงชวยลดความรอนจากแสงอาทตยทแผลงมายงพนโลกและดดกลนความรอนทแผออกมาจากนอกโลกท าใหอณหภมของอากาศในตอนกลางวนและกลางคนไมตางกนมาก

ความส าคญของบรรยากาศตอสงมชวตและสงแวดลอม

ภาพท 1.2 แสดงพชใชแกสคารบอนไดออกไซดในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง ทมา :http://www.trueplookpanya.com/learning/detail/31425-044023

12 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

2. ชวยใหโลกมอณหภมพอเหมาะส าหรบการด ารงชวต คอไมรอนจดหรอหนาวจดจนเกนไป ในตอนกลางวนเมอโลกไดรบพลงงานจากดวงอาทตย บรรยากาศจะชวยสะทอนแสงและดดกลนพลงงานบางสวนไว ท าใหโลกมอณหภมสงขนอยางชาๆ สวนในตอนกลางคนทไมมแสงแดดบร ร ยาก าศจะ ค อ ยๆ คา ย คว าม ร อ น ท เ ก บส ะ สม ไ ว ใ น ตอน ก ลา ง ว น ท า ใ ห อณห ภ ม ของโลกคอยๆลดลง ไอน าและแกสบางชนดจะชวยดดกลนพลงงานบางสวนไว ท าใหโลกไมเยนจดเกนไป

3. ชวยปองกนรงสและอนภาคตางๆทแผมาจากดวงอาทตย เชนรงสอลตราไวโอเลต (รงสเหนอมวง) หากมนษยไดรบรงสนในปรมาณมากๆหรอไดรบตดตอกนเปนเวลานานเซลลผวหนงจะถกท าลายซ ง เปนสาเห ตหน ง ททาให เกด โรคมะเร ง ท ผวหน งม อนตรายถงแก ชว ตไ ด รงสอลตราไวโอเลตสวนใหญจะถกดดกลนไวโดยแกสโอโซนในชนบรรยากาศคงเหลอเพยงสวนนอย ทผานมายงผวโลกซงมปรมาณพอเหมาะทจะไมกอใหเกดอนตรายตอสงมชวต

นกเรยนทราบหรอไมวา… ถาไมมบรรยากาศหอหมโลกไวแลวนน ในชวงกลางวนอณหภมบนผวโลกจะสงถงประมาณ 100 องศาเซลเซยส และในชวงกลางคนอณหภมจะลดต าลงประมาณ -180 องศาเซลเซยส

ภาพท 1.3 แสดงการกรองรงสของบรรยากาศ ทมา : http://www.lesa.biz/astronomy/telescope/multiwavelength-telescopes

13 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

4. ชวยปกปองสงมชวตจากสงแปลกปลอมทมาจากนอกโลก ไ ดแกอกกาบาต

และรงสคอสมกอกกาบาตเปนวตถทองฟาทตกมายงโลกแลวเกดการเสยดสกบบรรยากาศของโลกท าใหเกดการลกไหมจนหมดในบรรยากาศหรอเหลอเพยงบางสวนทตกลงมายงพนโลกซงมขนาดเลกมากไมกอใหเกดอนตรายใดๆยกเวนแตอกกาบาตทมขนาดใหญมากๆซงนานๆครงจงจะพบ

นกเรยนควรร

ประโยชนของแกสโอโซนในบรรยากาศโอโซนสามารถดดกลนรงสอลตราไวโอเลตหรอรงสเหนอมวง (ultraviolet หรอ UV)ทมาจากนอกโลกได ดงนน ถาปราศจากแกสโฮโซน พนโลกจะไดรบรงสอลตราไวโอเลตสงพอทจะเผาไหมผวหนงของสงมชวตได อาจสงผลตอการ เกดมะเรง ทผวหนง แตถามปรมาณแกสโอโซนเพมขนมากกวาปกต ท าใหปรมาณรง สอลตราไวโอเลตมายงโลกลดลง จะสงผลกระทบตอการสรางวตามนดในรางกายมนษยให ลดนอยลงดวย

เสรมความร

ในรางกายของมนษยมสารทเรยกวา สเตอรอล ชนดเออรกอสเตอรอล(ergosterol) ซงเมอไดรบรงสอลตราไวโอเลตในปรมาณทพอเหมาะแลวจะเปลยนเปนวตามนด วตามนดน มความส าคญตอการรกษาระดบความสมดลของแคลเซยมและฟอตเฟตในรางกาย ชวยใน การดดซมแคลเซยมในล าไส วตามนดชวยปองกนโรคกระดกออนและฟนผได

ภาพท 1.4 แสดงอกกาบาตเกดการลกไหมในบรรยากาศ ทมา : http://www.lesa.biz/astronomy/telescope/multiwavelength-telescopes

14 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

5.ชวยใหเกดการเปลยนแปลงของลม ฟา อากาศ เชน อากาศรอน อากาศหนาว ลมแรง ฝนตก พายเปนตน ซงมผลตอการด ารงชวตของสงมชวตบนโลกพชตองการลมฟาอากาศทเหมาะสมในการเจรญเตบโตน าฝนทตกลงมามประโยชนตอมนษยและสตวซงน ามาใชในการอปโภคบรโภคเพอการด ารงชวตนอกจากนการเกดลมพายทรนแรงอาจกอใหเกดอนตรายตอสงมชวตและทรพยสนของมนษยไดเชนกน

15 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

บตรแบบฝกหดม 2 ตอน ใชเวลาทงหมด 15 นาท ใหนกเรยนตอบค าถามทก าหนดใหลงในชองวางใหถกตองสมบรณ (5 คะแนน)

1.บรรยากาศ หมายถง ........................................................................... .............................

2. ขอบเขตของบรรยากาศ ........................................................................... .......................... ........................................................................................................................................

3. รงสอลตราไวโอเลตผานมายงโลกมากเกนไป มนษยในโลกจะมโอกาสปวยเปนโรคอะไรไดบาง ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................

4. โอโซนมประโยชนตอโลกเราอยางไร ........................................................................................................................................ ...................................................................................................................................... ..

5. ถาโลกขาดอากาศอณหภมของโลกในตอนกลางวนและตอนกลางคนจะเปนเชนไร ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................

เรองความหมายและความส าคญของบรรยากาศ

บตรแบบฝกหดท1

ค าชแจง

ตอนท 1

16 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

ใหนกเรยนเขยนลกษณะทส าคญของบรรยากาศแตละชนลงในแผนผงความคด (5 คะแนน)

ความส าคญ ของบรรยากาศ

1.……………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

2.……………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

3.……………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

5.……………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

4.……………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

ตอนท 2

17 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

บรรยากาศเปนของผสมซงประกอบดวยองคประกอบทส าคญ 3 กลม ไดแก อากาศแหง ไอน า และอนภาคฝนตางๆ ดงภาพ

เรององคประกอบของบรรยากาศ

บตรเนอหาท2

คณครครบ...ผมอยากทราบวาองคประกอบของอากาศมอะไรบางครบ

นกเรยนมาศกษาเกยวกบองคประกอบของบรรยากาศไปพรอมๆกนเลยคะ

ภาพท 1.5 แสดงสวนประกอบของบรรยากาศ ทมา : http://www.lesa.biz/earth/atmosphere/atm-composition

18 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

1.1 อากาศแหง เปนองคประกอบหลกของบรรยากาศประกอบดวยแกสไนโตรเจน ออกซเจน อารกอน และคารบอนไดออกไซด เปนสภาพอากาศทไมมไอน าอยเลยในบรรยากาศ แกสไนโตรเจนเปนแกสทมมากทสด รองลงมา คอ แกสออกซเจน ดงตารางท 1

ตารางท 1.1 แสดงสวนผสมของอากาศแหง

ชนดของแกสและสวนผสมอน ๆ ปรมาณ (รอยละโดยปรมาตร)

ไนโตรเจน ออกซเจน อารกอน

คารบอนไดออกไซด แกสอน ๆ

78.08 20.95 0.93 0.03 0.01

(ทมา : พมพน เดชะคปต และคณะ. พ.ศ.2559, หนา 87.)

สวนทเหลออกรอยละ 0.01 นน ประกอบดวยแกสอนๆ เชน แกสนออน(Ne) แกสฮเลยม(He) แกสครปทอน(Kr) แกสไฮโดรเจน (H2) โ อ โ ซ น ( O3) น อ กจ า กน อ า ก า ศ โ ด ยท ว ไ ป ตา มแ ห ล ง ต า ง ๆ ยงประกอบดวยไอน าควนไฟ ฝนละออง และสงตางๆ

นกเรยนควรร

1. แกสอารกอน แกสนออน แกสฮเลยม แกสครปตอน แกสซนอน และแกสเรดอน เปนแกสเฉอย ท าปฏกรยากบสารอน ๆ ยากในอากาศแหงมอารกอนมากกวาชนดอน

2. อากาศแหงไมมไอน า

19 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

1.2 ไอน า เปนสวนประกอบของบรรยากาศ เกดจากการระเหยของน าทผวโลกและ การคายน าของพช ดงภาพท 1.6 ไอน าเปนตวการทท าใหเกดปรากฏการณตาง ๆ ในบรรยากาศ เชน เมฆ หมอก น าคาง ฝน หมะ เปนตน ปรากฏการณทเกดขนเหลานแสดงวาในบรรยากาศมไอน าผสมอย หรอเรยกวา อากาศชน ปรมาณไอน าในอากาศขนอยกบอณหภม ถาอณหภมสงไอน าในอากาศจะมมาก แตถาอณหภมต าไอน าในอากาศจะมนอย และถาอากาศไมสามารถรบไอน าไ ด จะเรยกวา เกดภาวะอมตวดวยไอน า

ภาพท 1.6 แสดงวฏจกรของน า ทมา : http://www.kanta.ac.th/media/sci/www.lesa.in.th/hydro/

water_cycle/water_cycle.htm

เสรมความร

พนผวโลกทงหมดประกอบดวยสวนทเปนน าประมาณ 70 เปอรเซนตไอน าในอากาศมการกระจายตวแตกตางกนทงแนวตงและแนวนอนไอนาจะมความหนาแนนมากทสดทระดบความสง 2-3 กโลเมตรจากผวโลกความหนาแนนของไอน าจะลดลงตามระดบความสง นอกจากนปรมาณไอน าในอากาศจะเปลยนแปลงไปตามระยะหางจากแหลงน า

20 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

1.3 อนภาคฝนตางๆ อนภาคฝนในบรรยากาศเปนของแขงทมขนาดเลกมาก มเสนผาน-ศนยกลาง 0.001 ถง 1,000 ไมครอน แบงออกเปน 2 ชนด ไดแก 1.3.1 อนภาคฝนทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน ผงฝนจากภเขาไฟ ละออง เกสรพช ไฟปา อนภาคเกลอจากฟองคลนในทะเล

1.3.2 อนภาคฝนทเกดจากกจกรรมมนษยเชนอนภาคฝนและควนจากกระบวนการทางอตสาหกรรมตางๆ และการเผาไหม

ผงฝนทเกดจากธรรมชาตจะมมากกกวาทเกดจากกจกรรมของมนษยผงฝนในบรรยากาศท าใหความสามารถในการมองเหนลดลงและเปนตวอนตรายตอสขภาพของมนษย แตผงฝนทท าหนาทใหหยดน าทเกดจากการกลนตวในบรรยากาศยดเกาะและลอยตวอยได ถาไมมผลฝนในบรรยากาศ การกลนตวของไอน ากจะไมเกดเพราะไมมทยดเกาะ

ภาพท 1.7 แสดงฝนละอองทเกดจากภเขาไฟระเบด ทมา : http://www.lesa.biz/earth/lithosphere/

ภาพท 1.8 แสดงฝนละอองทเกดจากกระบวนการทางอตสาหกรรมตางๆ ทมา : https://tse4.mm.bing.net/th?id=OIP.nmpYAh5HSX7eKe

Mdupln0wHaD4&pid=15.1&P=0&w=301&h=159

21 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

1. แกสไนโตรเจน(N2) มปรมาณมากทสดในอากาศรอยละ 78 มประโยชนตอสงมชวต บนโลก ดงน 1.1 ชวยเจอจางความเขมขนของแกสออกซเจน ท าใหแกสออกซเจนมความเขมขนพอเหมาะกบ สงมชวตทจะน าไปใชในการหายใจ เพราะถาแกสออกซเจนมความเขมขนสงจะท าใหการสนดาปภายในเซลลของสงมชวตเปนไปอยางรนแรงกอใหเกดอนตรายถงชวตได 1.2 แกสไนโตรเจนในดนชวยใหพชเจรญโตไดดแบคทเรยไรโซเบยมในพชตระกลถว จะชวยตรงแกสไนโตรเจนจากอากาศไปไวในดนท าใหดนมความสมบรณเหมาะแกการเพาะปลก

ประโยชนของสวนประกอบของบรรยากาศแตละชนด

ภาพท 1.9 แสดงการเกดไนโตรเจนในอากาศ ทมา : https://haifazweb.wordpress.com/2017/07/10/29/

22 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

2. แกสออกซเจน(O2) เปนแกสทมความส าคญตอสงมชวตมากทสด ดงน 2.1 ใชในการหายใจ สงมชวตจะหายใจเอาแกสออกซเจนเขาไปภายในเซลลเพอไปสนดาปกบอาหารภายในเซลลและใหพลงงานออกมาเพอน าไปใชในการด ารงชวต 2.2 ใชสนดาปกบเชอเพลงเพอใหพลงงานความรอนและแสงสวางพลงงานทไดสามารถน าไปใชในการปรงอาหารใหแสงสวางในเวลากลางคน นอกจากนแลวแกสออกซเจนบางสวนในอากาศยงถกเปลยนไปเปนแกสโอโซน(O3) ทท าหนาทส าคญในการดดกลนรงสอลตราไวเลตจาก ดวงอาทตยอกดวย

ภาพท 1.10 แสดงวฏจกรของออกซเจน ทมา :http://tunu.ac.th/elearning/mediawinht/science/ระบบนเวศ4

เสรมความร

สนดาป(combustion) คอขบวนการทสารมารวมกบออกซเจนจนเกดเปนออกไซด ความรอน และแสงสวาง

23 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

3. คารบอนไดออกไซด (CO2) เปนสวนประกอบอยในอากาศประมาณรอยละ 0.04 โดยปรมาตร ซงถอวามปรมาณนอยมากเมอเทยบกบแกสไนโตรเจนกบแกสออกซเจน แตพชใชคารบอนไดออกไซดในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง(Photosynthesis)ซงเปนกระบวนการสรางอาหารของพช การหายใจออกของสงมชวตจะหายใจดดเอาแกสออกซเจนเขาไปสนดาปกบอาหาร และใหพลงงาน น าและแกสคารบอนไดออกไซดออกสภายนอกอกครง

ภาพท 1.11 แสดงวฏจกรของคารบอน ทมา : https://haifazweb.wordpress.com/2017/07/10/29/

24 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

4. แกสเฉอย (inert gas) และองคประกอบอนๆ แกสเฉอยเปนแกสทไมมความวองไวตอปฏกรยาทางเคมใดๆ เชน 4.1 อารกอน (Ar)มอยในอากาศมากทสดในกลมของแกสเฉอยดวยกนมอยประมาณรอยละ0.93โดยปรมาตร น าไปใชในการท าหลอดไฟฟา เรองแสง เพราะพบวา ถาน าอารกอน กบไนโตรเจนใสลงในหลอดไฟฟาไอของอารกอนจะท าใหหลอดไฟฟา เกดการเรองแสงขนได 4.2ฮเลยม (He)เปนแกสทมความหนาแนนต า น าไปใชในการบนของเรอเหาะ ในยคกอน ซงปจจบนไมมแลว 4.3 นออน (Ne)เปนแกสทเปลงแสงไดสวยงามเมอกระแสไฟฟาเคลอนทผานนยมน ามาท าปายโฆษณาในเวลากลางคน 4.4ครปทอน (Kr) และซนอน (Xe)เปนแกสทมนอยทสดในกลมของแกสเฉอยในอากาศ น ามาใชประโยชนในการท าไฟโฆษณา องคประกอบอนๆในบรรยากาศ เชน 4.5 ฝนละอองในอากาศมฝนละอองจ านวนไมมากนกเมอเปรยบเทยบกบสวนประกอบของอากาศอนๆ ฝนละอองจะเปนตวชวยสะทอนแสงท าใหแสงจากดวงอาทตยสวางมากขน 4.6 สงมชวตขนาดเลกในอากาศจะมสงมชวตขนาดเลกเปนสวนประกอบดวย เชน แบคทเรย รา ไวรส เปนตน

25 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

5. ไอน า ในอากาศจะมไอน าอยเสมอโดยปรมาณจะมากหรอนอยขนอยกบสถานทไอน า ในอากาศเกดจากการระเหยของน าทผวโลก โดยเฉพาะบรเวณทมแหลงน าขนาดใหญ เชน มหาสมทร ทะเลสาบ แมน า ล าคลอง ไอน าในอากาศจะอยในรปของแกสหรอรวมกนเปนละอองหยดน าเลกๆ ถารวมตวกนจนมขนาดใหญกจะกลายเปนฝนตกลงมาในทสด การเปลยนแปลงของไอน าในอากาศ คอสาเหตของการเกดเมฆ หมอก หมะ ฝน และลกเหบ สวนของน าทกลายเปนไอน าเนองจาก ความรอนของแหลงความรอนตางๆแลวไปอยในอากาศเปนสวนประกอบของอากาศถาในอากาศ มความชนสมพทธรอยละ 60 หรออณหภม 68 องศาฟาเรนไฮตเราจะรสกสบายทสด

นก เร ยนคะ . . .นอกจากแก ส ไน โตร เจน แก สออกซ เจน แกสคารบอนไดออกไซด แกสเฉอยและองคประกอบอนๆแลว นกเรยนคดวาบรรยากาศยงมสวนประกอบอนใดทมความส าคญอกบางคะ

ไอน าใชไหมคะ/ครบ คณคร

ถกตองนะคะนกเรยน... ไอน าในบรรยากาศมประโยชน ดงนคะ

26 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

คณครคะ...แลวทพดกนวาอากาศแหง อากาศชน เปนอยางไรคะ

อากาศทไมมไอน าผสม เรยกวา อากาศแหง สวนอากาศทมไอน าปนอยดวย เรยกวา อากาศชน

เสรมความร

อากาศบร เวณใกลพ น ผวโลกจะเปนอากาศชน ม ไอน าร อยละ 0 -4 โดยมวล หมายความวา ถาน าอากาศมวล 100 กรม มาวเคราะหจะมไอน าอยไมเกน 4 กรม ถาอากาศ มมวล 1 กโลกรม จะมไอน า 40 กรม ปรมาณไอน าในอากาศท าใหปรมาณแกสไนโตรเจน และแกสออกซเจนเปลยนแปลงไปจากเดมเลกนอย

27 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

ปรมาณไอน า ฝนละออง และปรมาณแกสตาง ๆ ทเปนสวนประกอบของอากาศชน ในบรเวณตาง ๆ มปรมาณแตกตางกนตามสถานะของสงแวดลอม เวลา สถานท เชน ชายทะเล ภเขา ปาไม ชมชน พนทอตสาหกรรม - บรเวณชายทะเล ภเขา และปาไม จะมปรมาณไอน ามาก - บรเวณพนทแหงแลง จะมปรมาณไอน านอย - บรเวณอตสาหกรรม และแหลงชมชนทมการจราจรคบคง จะมแกสซลเฟอรไดออกไซด ไนโตรเจนไดออกไซด คารบอนมอนอกไซด และฝนละอองมาก

ปจจยทมผลตอปรมาณไอน า ฝนละออง และปรมาณแกสตาง ๆ ทเปนสวนประกอบของอากาศช น

ถานกเรยนพรอมจะท ากจกรรมการทดลอง เรอง ไอน าในอากาศแลวใหนกเรยนอานค าชแจง แลวลงมอปฏบตกจกรรมไดเลยคะ

28 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

ใหนกเรยนรวมกลมกบเพอน 4 –5 คนอภปรายและแลกเปลยนเรยนรผลการศกษา บตรเนอหาท 2 เรอง องคประกอบของบรรยากาศแลวใหนกเรยนปฏบตกจกรรมการทดลอง เรองไอน าในอากาศตามทก าหนดใหถกตอง

สงเกตและทดลองเพอสรปไดวามไอน าในอากาศ

วสด / อปกรณ 1. แกว 2 ใบ 2. น าแขง ½ แกว 3. น า 100 ลกบาศกเซนตเมตร 4. นาฬกา 1 เรอน

วธท ากจกรรม 1. น าแกวน ามา 1 ใบ เทน าลงไปในแกว100 ลกบาศกเซนตเมตร 2. ใสน าแขงลงไปในแกวประมาณ ½ แกว สงเกตและบนทกผล 3. ตงแกวน าทงไว 10 นาท สงเกตการเปลยนแปลงทเกดขน บนทกผล

เรอง ไอน าในอากาศ

บตรกจกรรมการทดลอง

ค าชแจง

จดประสงคของกจกรรม

ภาพท 1.12 แสดงวธการทดลอง เรอง ไอน าในอากาศ ภาพโดย : ณฐรดา เครอยศ วนท 10 มนาคม 2559.

29 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

กลมท........... สมาชกในกลม 1. ....................................................... 2. ....................................................... 3. ....................................................... 4. ....................................................... 5. ....................................................... 6. .......................................................

ปญหาการทดลอง

................................................................................................................................................................

สมมตฐานการทดลอง

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

แบบบนทกผลการทดลอง

รายการ ผลการสงเกต

แกวน าในตอนแรก

…………………………………..……………………………………………… …………………………………..……………………………………………… …………………………………..………………………………………………

ตงทงไว 10 นาท

…………………………………..……………………………………………… …………………………………..……………………………………………… …………………………………..………………………………………………

สรปผลการทดลอง ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

เรอง ไอน าในอากาศ

แบบบนทกการท ากจกรรมการทดลอง

30 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

ค าถามหลงการท ากจกรรม

1. เมอใสน าแขงลงในแกวน าและตงทงไว 10 นาท นกเรยนสงเกตพบการเปลยนแปลงใดเกดขน ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 2. นกเรยนคดวาหยดน าทเกาะดานขางแกวเกดจากอะไร ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 3. นกเรยนคดวาไอน าในอากาศมาจากไหน ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 4. ปรมาณไอน าในแตละสถานทเทากนหรอไม อยางไร ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

31 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

ใหน ก เร ยนตอบค าถาม ทก าหนดให ลง ใน ชองว า ง ให ถ ก ตองสมบ ร ณ

ใชเวลา 15 นาท(10 คะแนน)

1.องคประกอบของบรรยากาศทเปนปจจยส าคญทท าใหเกดปรากฎการณธรรมชาต คออะไร ...............................................................................................................................(1 คะแนน)

2. ใหนกเรยนเตมขอความลงในตารางแสดงสดสวนของแกสทเปนองคประกอบของอากาศและความส าคญใหถกตองและสมบรณ (5 คะแนน)

ชนดแกสทเปนองคประกอบ

ปรมาณ (รอยละโดย

ปรมาตร) ความส าคญ

1. ไนโตรเจน

2. ออกซเจน

3. อารกอน

4. คารบอนไดออกไซด

5. อนๆ

3.อตราสวนโดยประมาณระหวางแกสไนโตรเจนตอปรมาณแกสออกซเจนเปนอยางไร ...............................................................................................................................(1 คะแนน)

4.ถานกเรยนชอบไปทองเทยวสถานทอากาศเยนสบาย ชมชน และแดดไมรอนจด นกเรยนควรไปทองเทยวทใด............................................................................. (1 คะแนน)

เรอง องคประกอบของบรรยากาศ

บตรแบบฝกหดท2

ค าชแจง

32 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

5. อากาศทมไอน าผสมอยเรยกวา....................................................................... (0.5 คะแนน) สวนอากาศทไมมไอน าผสมอย เรยกวา .......................................................... (0.5 คะแนน)

6. สวนประกอบของอากาศในแตละบรเวณจะแตกตางกนหรอไม อยางไร (1 คะแนน) ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

ไมยากเลยใชไหมคะนกเรยน ตรวจค าตอบแลวไดกคะแนนเอย

33 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

เรองการแบงชนบรรยากาศ

บตรเนอหาท3

การแบงชนบรรยากาศทหอหมโลก อาจใชเกณฑตางๆ ในการแบงไดหลายรปแบบ ซงอาจมชอเรยกชนบรรยากาศเหมอนกนหรอตางกนกได

นกเรยนพรอมทจะไปศกษาเกยวกบการแบงชนบรรยากาศตามเกณฑตางๆ กนหรอยงคะ

พรอมแลวคะคณคร

การแบงชนบรรยากาศโดยใชเกณฑตางๆกนมดงน 1. การแบงชนบรรยากาศโดยใชอณหภมของอากาศเปนเกณฑ 2. การแบงชนบรรยากาศโดยใชสมบตของแกสในบรรยากาศเปนเกณฑ 3. การแบงชนบรรยากาศโดยใชสมบตทางอตนยมวทยาเปนเกณฑ 4. การแบงชนบรรยากาศโดยการศกษาของนกวทยาศาสตรเปนเกณฑ

34 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

การแบงชนบรรยากาศโดยใชอณหภมของอากาศเปนเกณฑ เปนเกณฑทนยมใชกนมาก แบงได 4 ชนดงน

การแบงชนบรรยากาศโดยใชอณหภมของอากาศเปนเกณฑ

ภาพท 1.13 แสดงการแบงชนบรรยากาศโดยใชอณหภมเปนเกณฑ ทมา : http://www.lesa.biz/earth/atmosphere/atm-structure

35 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

1. โทรโพสเฟยร(Troposphere) 1) ขอบเขตของบรรยากาศชนนในแตละแหงอาจไมเทากน - บรเวณขวโลกสงจากระดบน าทะเลประมาณ8 – 10กโลเมตร - บรเวณศนยสตรสงจากะดบน าทะเลประมาณ16-18 กโลเมตร 2) มอากาศหนาแนนประมาณรอยละ 80 ของอากาศทงหมด 3) อณหภมลดลงเมอความสงเพมขนคาเฉลย 6.5๐Cตอความสง 1 กโลเมตรจนถงประมาณ12 กโลเมตรอณหภมคงทประมาณ -60๐C 4) อากาศแปรปรวนมากเนองจากมไอน าในอากาศมากพอทจะท าใหเกดเปนเมฆฝนพายตางๆฟาแลบฟารองฟาผาและสภาวะลมฟาอากาศตางๆได 5) สดเขตบรรยากาศชนนเรยกวาโทรโพพอส(Tropopause) มอณหภมต ามากทบรเวณศนยสตรประมาณ -80๐C บรเวณขวโลกประมาณ -60๐C

ภาพท 1.14 แสดง บรรยากาศชนโทรโพสเฟยร ทมา : http://www.thaigoodview.com/library/contest2553/type2/

social04/02/Troposphere.html

36 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

2. สตราโตสเฟยร (Stratosphere) 1) สงจากะดบน าทะเลประมาณ 35 กโลเมตร 2) มอากาศเบาบางมวลอากาศมประมาณรอยละ 19.9 มความชนและฝนผงเลกนอย อากาศไมแปรปรวนจงนยมน าเครองบนมาบนตอนลางของอากาศชนน 3) อณหภมในระดบลางของชนนจะคงทจนถงระดบความสง 20 กโลเมตรจากนนอณหภมจะคอยๆสงขนจนถงระดบ 30–35กโลเมตรและตอจากนนอณหภมจะสงขนอยางรวดเรวดวยอตราประมาณ 0.5 องศาเซลเซยสตอกโลเมตร 4) บรรยากาศชนนมแกสโอโซน (Ozone) มากซงอยทความสงประมาณ 25 กโลเมตรแกสโอโซนนจะชวยดดกลนรง สอลตราไวโอเลตจากดวงอาทตยไวบางสวนเพอไม ใหร ง สอลตราไวโอเลตผานลงมาสพนผวโลกมากเกนไป 5) สดเขตบรรยากาศชนนเรยกวาสตราโตพอส(Stratopause) มอณหภมประมาณ -10๐C

ภาพท 1.15 แสดงบรรยากาศชนสตราโตสเฟยร ทมา : https://pxhere.com/th/photo/1330973

37 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

3. มโซสเฟยร (Mesosphere) 1) อยเหนอชนสตราโตสเฟยร สงจากะดบน าทะเลประมาณ 80 กโลเมตร 2) มอากาศไมถงรอยละ 0.1 ของมวลอากาศทงหมด 3) บรรยากาศชนนอณหภมลดต าลงตามระดบความสง จากประมาณ -10๐C ทความสง 50 กโลเมตรลดลงเปนประมาณ -90๐C ทความสง 80 กโลเมตรเนองจากยงสงขนท าใหหางจากแหลงความรอนในชนทม โอโซนออกไปและไม ดดกลนรงสยว แตความหนาแนนของมวลอากาศ ในชนนกเพยงพอทจะท าใหเกดแรงเสยดทาน อกกาบาตทพงเขามายงโลกจงเกดการลกไหมในชนน 4) สดเขตบรรยากาศชนนเรยกวามโซพอส(Mesopause) มอณหภมประมาณ -140๐C

ภาพท 1.16 แสดงบรรยากาศชนมโซสเฟยร ทมา : https://www.sciencedaily.com/releases/2009/06/090601085930.html

เสรมความร

บรรยากาศชนโทรโพสเฟยรสตราโตสเฟยรและมโซสเฟยรมสวนผสมของอากาศคอนขางคงท (ยกเวนโอโซนและไอน าทเปลยนแปลงได ) จงอาจเรยกบรรยากาศทงสามชนน รวมกนวาโฮโมสเฟยร (Homosphere)

38 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

4. เทอรโมสเฟยร (thermosphere) 1) สงจากะดบน าทะเลตงแต 80 กโลเมตรขนไป จนถงระดบประมาณ 500 กโลเมตร 2) อณหภมเรมเพมสงขนตามระดบความสง อณหภมสงขนอยางชาๆจากต ากวา -90๐C ถงประมาณ 227๐C ในชวง 80–100 กโลเมตรหลงจาก 100 กโลเมตรอณหภมจะสงขน อยางรวดเรวจนถงประมาณ 720 ๐C 3) มแกสตางๆนอยมากโมเลกลของแกสตางๆจะไดรบพลงงานความรอนจาก ดวงอาทตยจนมอณหภมสงขนและแตกตวเปนอนภาคทมประจไฟฟาเรยกวาไอออน (Ion) ซงไอออนนสามารถสะทอนคลนวทยบางความถไ ดจงเรยกบรรยากาศชนนอกอยางหนงวา ไอโอโนสเฟยร

ภาพท 1.17 แสดงบรรยากาศชนไอโอโนสเฟยร ทมา : https://www.i-synes.com/update/IRI-Space-Technology/

เสรมความร

บรรยากาศชนเทอรโมสเฟยร (thermosphere) มไอออนมากรบสงคลนวทยได และมแสงเหนอแสงใตหรอแสงออโรรา

39 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

โครงสรางของบรรยากาศทแบงชนบรรยากาศโดยพจารณาจากสวนผสมของแกสหรอปฏกรยาเคมในบรรยากาศ แบงออกไดเปน 4 ชน ดงน

1. โทรโพสเฟยร (troposphere) เปนชนบรรยากาศทอยตดพนผวโลก จนถงระดบความสงเฉลยประมาณ 10 กโลเมตรจากระดบน าทะเล สวนผสมของบรรยากาศทส าคญในชนน คอ ไอน า

2. โอโซโนสเฟยร (ozonosphere)เปนชนบรรยากาศทอยเหนอระดบโทรโพสเฟยรขนไปจนถงระดบประมาณ 50 กโลเมตรจากระดบน าทะเล ลกษณะเดนของบรรยากาศชนนคอ มแกสโอโซนอยอยางหนาแนน ท าหนาทชวยดดกลนรงสอลตราไวโอเลตทมาจากดวงอาทตยไว จงชวยลดอนตรายทจะเกดขนแกมวลมนษยได

3. ไอโอโนสเฟยร (ionosphere)เปนชนบรรยากาศทอยเหนอระดบโอโซโนสเฟยร ขนไปประมาณ 50-600 กโลเมตรจากระดบน าทะเล ประกอบดวยอนภาคทมประจไฟฟา ซงเรยกวา ไอออน (ion) สามารถสะทอนคลนวทยความถไมสงนกได เชน วทยระบบ A.M. จงเปนประโยชนในการใชวทยสอสารระยะไกลได

4. เอกโซสเฟยร (exosphere)เปนบรรยากาศชนนอกสดของโลก ระดบความสงจรงของฐานเอกโซสเฟยรนนไมแนนอน ชนนมอากาศเบาบางมาก สวนใหญเปนกาซไฮโดรเจน และฮเลยม

การแบงชนบรรยากาศโดยใชสมบตของแกสในบรรยากาศเปนเกณฑ

40 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

ภาพท 1.18 แสดงการแบงชนบรรยากาศโดยใชสมบตของแกสในบรรยากาศเปนเกณฑ ทมา : http://www.trueplookpanya.com/learning/detail/31425/044023

เสรมความร

ซ เอฟ ซ (CFC = chlorouorocarbon) คอสารประกอบอยในสถานะแกส ประกอบดวยธาตคารบอน(C) ฟลออรน(F) และคลอรน(Cl) เรยกชอยอวา CFCสารนใชในอตสาหกรรม เครองท าความเยน อตสาหกรรมโฟม อตสาหกรรมการผลตสเปรย แกสเหลานเมอลอยสงขนจะไปท าลายชนโอโซนในบรรยากาศ หากชนโอโซนลดลงจะท าใหรงสอลตราไวโอเลตสองผานมา ยงโลกมากเกนไป อณหภมของโลกจงสงขน

41 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

โครงสรางของบรรยากาศทแบง ชนบรรยากาศโดยพจารณาจากการใชสมบ ตทางอตนยมวทยาเปนเกณฑ แบงออกไดเปน 5 ชน ดงน

1. บรเวณทมอทธพลของความฝดอยในชวงจากบรเวณพนผวโลกจนถงระดบความสงประมาณ 2 กโลเมตรการไหลเวยนของมวลอากาศในบรเวณนไดรบอทธพลจากความฝด และจากลกษณะของพนผวโลก

2. โทรโพสเฟยรชนกลางและชนบนอณหภมในบรรยากาศชนนจะลดลงอยางสม าเสมอตามระดบความสงทเพมขนในชนนอทธพลจากความฝดจะมผลตอการไหลเวยนของมวลอากาศนอยล งมาก

3. โทรโพพอสเปนชนบรรยากาศทอยระหวางโทรโพสเฟยรและสตราโตสเฟยร บรรยากาศในชนนเปนเขตทแบงชนทมไอน าและไมมไอน า

4. สตราโทสเฟยรเปนชนบรรยากาศทมลกษณะเหมอนกบสตราโตเฟยรทแบงโดยใชอณหภมเปนเกณฑ

5. บรรยากาศชนสงเปนชนบรรยากาศทอยเหนอสตราโตสเฟยรจนถงขอบนอกสดของบรรยากาศ

การแบงชนบรรยากาศโดยใชสมบตทางอตนยมวทยาเปนเกณฑ

หนจ าไดแลวคะคณครวาการแบงชนบรรยากาศ โดยใชสมบตทางอตนยมวทยาเปนเกณฑ

สามารถแบงไดเปน 5 ชนคะ

42 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

โครงสร างของบรรยากาศทแบง ชนบรรยากาศโดยพจารณาจากการ การศกษา ของนกวทยาศาสตรเปนเกณฑ สามารถแบงบรรยากาศออกเปน 5 ชน ดงน

การแบงชนบรรยากาศโดยใชการศกษาของนกวทยาศาสตรเปนเกณฑ

1) โทรโพสเฟยร (troposphere)คอชนบรรยากาศทเราอาศยอยมระยะความสง จากผวโลกขนไปไมเกน10 กโลเมตรอณหภมของบรรยากาศชนนจะคอย ๆ ลดลงตามระดบ ความสงโดยเฉลยอณหภมจะลดลงประมาณ6.5องศาเซลเซยสตอกโลเมตรเปนชนบรรยากาศ ทมอากาศหนาแนนและมไอน ามากมการเคลอนทของอากาศทงแนวระดบและแนวดงท าใหเกดลกษณะลม ฟาอากาศตาง ๆ เชน มหมอก เมฆ ฝน ลม พาย เปนบรรยากาศชนทมความส าคญทางอตนยมวทยา

2) สตราโตสเฟยร (stratosphere)คอ ชนบรรยากาศทอยเหนอชนโทรโพสเฟยรขนไปจนถงระดบความสงประมาณ50กโลเมตร อณหภมบรรยากาศชนนคอนขางจะคงทหรอสงขนเลกนอยตามความสงทเพมขนเปนชนบรรยากาศทมความชนและผงฝนเลกนอยแตจะมแกสโอโซนในปรมาณมากซงแกสนจะชวยดดซบรงสอลตราไวโอเลต (UV)ไวบางสวน เพอไมใหรงสอลตราไวโอเลตลงมาสผวโลกมากเกนไป

3) มโซสเฟยร (mesosphere)คอชนบรรยากาศทอยเหนอชนสตราโตสเฟยรขนไปจนถงระดบความสงประมาณ 80 กโลเมตร อณหภมของบรรยากาศชนนจะลดลงตามระดบ ความสง

4) เทอรโมสเฟยร (thermosphere)คอ ชนบรรยากาศทอยเหนอชนมโซสเฟยรขนไปจนถงระดบความสง 500 กโลเมตรอณหภมของบรรยากาศชนนสงขนอยางรวดเรวในชวงความสง 100 กโลเมตรแรก หลงจากนนอตราการสงขนของอณหภมจะลดลงบรรยากาศชนนรอนมากคอ มอณหภมประมาณ227 - 1,727 องศาเซลเซยส

5) เอกโซสเฟยร (exosphere)คอ ชนบรรยากาศชนนอกสดทหอหมโลกเรมตงแต 500 กโลเมตรจากผวโลกขนไปบรรยากาศในชนนจะคอย ๆ กลนกบอากาศจนยากจะก าหนดลงไปไดวามขอบเขตเทาใดบรรยากาศชนนม โมเลกลของแกสนอยมากและเปนแกสทเบาเชน แกสไฮโดรเจน และแกสฮเลยม

43 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

จากการแบง ชนบรรยากาศตามเกณฑตางๆ นกเรยนสามารถศกษาความสมพนธ ของ ชนบรรยากาศ รวมทงปรากฏการณบางอยาง ท เกดขนตามระดบชนบรรยากาศไ ด จากภาพท 1.19

ภาพท 1.19 ความสมพนธของชนตางๆ ของบรรยากาศ อณหภม และปรากฏการณบางอยางตามระดบชนบรรยากาศ

ทมา : สารานกรมไทยส าหรบเยาวชนเลม 2. พ.ศ.2533, หนา 77.

44 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

คอ ชน……………………………………. ลกษณะส าคญ…………………………. ………………………………………………. คอ ชน……………………………………. ลกษณะส าคญ…………………………. ………………………………………………. คอ ชน……………………………………. ลกษณะส าคญ…………………………. ………………………………………………. คอ ชน……………………………………. ลกษณะส าคญ…………………………. ………………………………………………. คอ ชน……………………………………. ลกษณะส าคญ…………………………. ……………………………………………….

บตรแบบฝกหดม 2 ตอน ใชเวลาทงหมด 15 นาท

ใหนกเรยนตอบค าถามทก าหนดใหลงในชองวางใหถกตองสมบรณ (8 คะแนน)

1.การแบงชนบรรยากาศตามอณหภมของอากาศเปนเกณฑ แบงเปนกชน อะไรบาง .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... 2.นกเรยนคดวา บรรยากาศชนใดมการเปลยนแปลงมากทสด เพราะเหตใด .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... 3.ใหนกเรยนเขยนชอชนบรรยากาศ A – E ใหถกตอง พรอมทงอธบายลกษณะส าคญแตละชน

A

B

C

D

E

B

A

C

D

E

เรอง การแบงชนบรรยากาศ

บตรแบบฝกหดท3

ค าชแจง

ตอนท 1

ท าแบบฝกหดตอนท 1 เสรจแลว...

ไปท าแบบฝกหดตอนท 2 ตอกนเลยคะนกเรยน

45 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

ใหนกเรยนน าตวอกษรหนาขอความทสมพนธกนมาจบคชนบรรยากาศและ

ลกษณะส าคญของชนบรรยากาศใหถกตอง (10 คะแนน) _______ 1. ชนบรรยากาศทมผลตอการด ารงชวตประจ าวนของมนษยมากทสด

_______ 2. เปนเขตทแบงชนทมไอน าและไมมไอน า

_______ 3. อยสงจากพนดน 15-55 กโลเมตร สวนผสมบรรยากาศทส าคญคอ โอโซน (O3)

_______ 4. บรรยากาศอยในชวงอยเหนอสตราโตสเฟยรจนถงขอบนอกสดของบรรยากาศ

_______ 5. นกบนน าเครองบน บนอยในชนน เพราะอากาศเบาบาง มเมฆนอย อากาศไม

แปรปรวน

_______ 6. เปนชนทมโอโซนนอยมาก อณหภมจะลดลงตามล าดบความสงและไมดดกลนรงสยว

_______ 7. บรรยากาศเรมตงแต 500 กม.จากผวโลกขนไป ไมมแรงดงดดของโลกมแกสเบาบาง

มากจนไมถอวาเปนสวนหนงของชนบรรยากาศ

_______ 8. ดาวตกและอกกาบาตจะเรมลกไหมในบรรยากาศชนน

_______ 9. ชอเรยกบรรยากาศชนโทรโพสเฟยร สตราโตสเฟยร และมโซสเฟยร รวมกน

_______ 10. เขตแดนระหวางบรรยากาศชนสตราโตสเฟยรกบ ชนมโซสเฟยร

ตอนท 2

ก. เอกโซสเฟยร ข. เทอโมสเฟยร ค. มโซสเฟยร ง. สตราโตสเฟยร จ. โทรโพสเฟยร

ฉ. โทรโพพอส ช. สตราโตพอส ซ. บรรยากาศชนสง ฌ. โฮโมสเฟยร ญ. โอโซโนสเฟยร

ไมยากเลยใชไหมคะนกเรยน

46 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

1. แบบทดสอบมจ านวน 10 ขอเวลา 15 นาท 2. ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยวแลวท าเครองหมายกากบาท ()

ลงในกระดาษค าตอบ

1. ขอใดไมใชประโยชนของบรรยากาศ ก. ชวยในการโคจรของโลกรอบดวงอาทตย ข. ชวยดดกลนรงสตางๆไมใหผานสโลกมากเกนไป ค. ชวยปรบอณหภมของโลกใหพอเหมาะกบสงมชวต ง. ชวยเสยดสกบวตถภายนอกโลกทาใหลกไหมหมดหรอมขนาดเลกลงกอนถงผวโลก

2. การกระท าของผใดทท าใหสวนประกอบของอากาศแตกตางไปจากเดม

ก. เมฆและฝน ข. หมอกและฝน ค. เมฆและหมอก ง. เมฆหมอกและฝน

3. บรรยากาศหมายถงขอใด ก. สงทไมมน าหนก ข. สงทมองเหนเปนทองฟา ค. อากาศสวนทอยเหนอกอนเมฆ ง. อากาศทอยรอบๆตวเราและหอหมโลก

เมฆ เปดรานขายไกยางมคนเขารานตลอดเวลา หมอก ท าสวนเกษตรปลกตนมะมวงและตนมะมวงก าลงเจรญเตบโตเตมสวน ฝน สองไฟฉายใหล าแสงผานไปในอากาศ

ชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร หนวยการเรยนรบรรยากาศและลมฟาอากาศ ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

แบบทดสอบหลงเรยน

ค าชแจง

47 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

4. ถาโลกเราไมมอากาศหอหมอณหภมในชวงเวลากลางวนและเวลากลางคนจะเปนอยางไร ก. อณหภมชวงกลางวนและชวงกลางคนเทากน ข. อณหภมชวงกลางวนและอณหภมชวงกลางคนคงท ค. อณหภมชวงกลางวนสงมากและชวงกลางคนอณหภมต ามาก ง. อณหภมชวงกลางวนต ามากและชวงกลางคนอณหภมสงมาก

5. สวนประกอบของอากาศชนทแตกตางจากอากาศแหงมากทสดคออะไร ก. ปรมาณแกสออกซเจน ข. ปรมาณแกสไนโตรเจน ค. ปรมาณไอน าและฝนละออง ง. ปรมาณแกสออกซเจนและปรมาณไอน า

6. ขอใดตอไปนกลาวไมถกตอง ก. สวนประกอบของอากาศแหงแตกตางจากสวนประกอบของอากาศชน คอ ไอน า ข. อตราสวนของแกสออกซเจนตอแกสไนโตรเจนในอากาศประมาณ 1 ตอ 4 ค. ปรมาณไอน าในอากาศตามสถานทตาง ๆ จะไมคงทขนอยกบอณหภมและสงแวดลอมใกลเคยง ง. สวนประกอบของอากาศแหงเรยงล าดบจากมากไปนอย คอ แกสไนโตรเจน แกสออกซเจน

แกสคารบอนไดออกไซดและแกสอารกอน

7. บรรยากาศชนทสามารถสะทอนคลนวทยความถไมสงนกและเปนประโยชนตอการสอสารระยะไกลคอขอใด ก. เอกโซสเฟยร ข. โทรโพสเฟยร ค. สตราโตสเฟยร ง. ไอโอโนสเฟยร

48 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

8. ขอความตอไปนขอใดกลาวไมถกตอง

ก. ในบรรยากาศชนโทรโพสเฟยรอณหภมของอากาศจะลดลงตามความสงทเพมขน ข. ในบรรยากาศชนสตราโตสเฟยรและมโซสเฟยรอณหภมจะเพมขนตามความสงทเพมขน ค. คลนโทรทศนคลนเรดารคลนไมโครเวฟและคลนวทยเอฟเอมจะไมสะทอนกบบรรยากาศชนไอ

โอโนสเฟยร ง. ในระยะความสง 22 km จากผวโลกจะมปรมาณแกสโอโซนมากทสดโดยแกสนจะชวยดดรงส

อลตราไวโอเลต

9. เพราะเหตใดเครองบนโดยสารระหวางประเทศตองบนในตอนลางสดของบรรยากาศ ชนสตราโตสเฟยร ก. ชนโทรโพสเฟยรมวสยทศนไมดมฝนละอองมาก ข. ชนสตราโตสเฟยรมแกสออกซเจนหนาแนนกวาชนอนๆ ค. เพอหลกเลยงสภาพอากาศทแปรปรวนในชนโทรโพสเฟยร ง. บรรยากาศชนสตราโตสเฟยรไมมอากาศจงเดนทางสะดวก

10. สมบตในขอใดไมไดใชในการแบงชนบรรยากาศ ก. อณหภมของอากาศ ข. สวนผสมของอากาศ ค. สมบตทางอตนยมวทยา ง. ปรมาณฝนละอองและรงส

คดใหรอบคอบนะคะ...ไมยากเลย

49 ชดกจกรรมท 1 เรอง องคประกอบและการแบงชนบรรยากาศ

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง 1. 1. 2. 2. 3. 3. 4. 4. 5. 5. 6. 6. 7. 7. 8. 8. 9. 9. 10. 10.

ผลการประเมน กอนเรยน หลงเรยน

ความกาวหนา ระดบคณภาพ คะแนนเตม 10 10 คะแนนทได

เกณฑการประเมน

คะแนน ระดบคณภาพ 9-10 ดมาก 7-8 ด 5-6 พอใช 0-4 ปรบปรง

กอนเรยน หลงเรยน

สรปผล

กระดาษค าตอบเรององคประกอบ และการแบงชนบรรยากาศ