เอกสารประกอบการสอนรายวชาหนาทพลเมอง รหสวชา สค102เรอง ภมปญญาไทย

ครอบครวไทยมปยาตายาย พอแมลก วงศาคณาญาต สงสอนสบทอดความคด ความเชอ และความรทกลมกลนกบวถชวต เดกเรยนรความสมพนธระหวางตนเองกบธรรมชาต ทำางานเปน ปรบตวได เตบโตเปนผใหญ สรางสรรคสงคมไทย

สงคมไทย ความเปนชาตไทย มฐานทมนคงของภมปญญาไทย คนไทยรจกเลอกถนฐานสรางบานเรอน

เรามหมบานรมสองฝงคลอง บนทดอน บนเนน ตามหบเขาสรางบานใตถนสง พนนำ6าทวม หลงคาหนาจวรบลมฝน ทำาเหมองฝาย กกนำ6าไวทำานาทำาไร

เรามเครองมอทำามาหากน มไถ มคราด แรว เบดราว ระหดวดนำ6า ชาวสวนแชยาฉน เปลอกสะเดา เพอพนทำาลายแมลงทกดกนผลไม

แมบานเกบดอกฝาย กรอใยไหม ทอลวดลายงดงาม ยอมผาดวยแกนขนน สสนสดสวยของดอกไม เยบเส6อผาแบบไทย

ชาตไทยอกษรไทยและเลขไทยของเราเอง เรามถอยคำารอยกรองทไพเราะ เพลงกลอมเดก เพลงพ6นบาน ทารายร ำาทงดงาม ออนชอย ราเรง สงางาม ตามเสยงดนตรไทย

สมนไพรนานาชนด คดคนนำามาบดผสมเปนยาสชมแกไข

อาหารไทยน6นปรงอยางประณต รสอรอยเลศ ท6ง หลน ยำา พลา แกง คว ผด ทอด งานครวฝมอปรงหลากหลาย เชน ป6 ง ยาง หลาม เผา ผง

ค ำาส งสอนชวนค ด เป นสภาษ ต ค ำาผญา จารก ใบลาน วรรณกรรม

ตวอยางทกลาวนำามาน6 เปนศกดศรของชาต เปนความฉลาด ความเช ยวชาญ ของบรรพบร ษทส งสมสบทอดกนมาเรยกวา ภมปญญาไทย

สวนหนงของเน 6อเพลง เราส “ ” ได แสดงถง พระบรมเดชานภาพของพระมหากษตรย และความกลาหาญชาญฉลาดของบรรพบรษไทย ทไดรวมกนธำารงรกษาเอกราชและสรางศกดศรของชาตไทยมาตราบจนปจจบน

คนไทยมวถการดำาเนนชวตอยรวมกนเปนครอบครวใหญ ม ความรกความผกพนในหมวงศาคณาญาต ใกลชดกบธรรมชาต และมลกษณะเปนชมชนเกษตรกรรมแมวาความเปลยนแปลงของสงคมไทยจะมการนำาเทคโนโลยสมยใหมมาใชในชวตประจำาวนและทำามาหากนในระบบอตสาหกรรมดวย แตคนไทยกยงสามารถดำารงเอกลกษณและปรชาสามารถทบรรพชนไดสรางสมไวและถายทอดสบตอกนมา

ภมปญญาไทย หมายถง ความรความสามารถ วธการ ผลงานทคนไทยไดคนควา รวบรวม และจดเปนความร ถายทอด ปรบปรง จากคนรนหนงมาสคนอกรนหนง จนเกดผลตผลทด งดงาม มคณคา มประโยชน สามารถนำามาแกไขป ญหาและพฒนาวถชวตได

แตละหมบ าน แตละชมชนไทย ลวนมการท ำามาหาก นท สอดคลองกบภมประเทศ มผนำาทมความร มฝมอทางชาง สามารถคดประดษฐ ตดสนใจแกปญหาของชาวบานได ผนำาเหลาน6 เรยกวา ปราชญชาวบาน หรอผทรงภมปญญาไทย

ชาวบานรจกขดบอนำ6า เพอใหมนำ6าดมนำ6าใช ทำาเหมองฝายเพอเกบกกนำ6าและแจกจายไปสไรนา ชาวบานมความรเกยวกบพชพนธ

ธญญาหาร ผกพ6นบาน เครองเทศ สมนไพร วาชนดใดกนได ชนดใดเปนยารกษาได พอบานแมบานรจกประดษฐเครองมอทำามาหากน เชน เคร องมอจบสตว เคร องมอทำาไรไถนา เคร องใชในครวเรอนและสรางทอยอาศย

พอแมอบรมเล6ยงดลก สงสอนใหเปนคนด มพธกรรมหลายอยาง ทแสดงความรกความผกพนระหวางพอแมลก เชน การรอนกระดง พธฮองขวญ ผกขอมอ มเพลงกลอมเดกทไพเราะ และเลานทานสนก เพอสอนใจใหมคณธรรม วรรณกรรม คำาสนน6แสดงถงความคด ความเชอ และความคาดหวง ทผใหญมตอเดกทเปนลกหลาน ดงมตวอยางสภาษตคำาคม วรรณกรรมคำาสอน และคำาผญาภาษต ในภาคเหนอ ภาคใต และภาคอสาน ซงขอยกมาพอเปนตวอยางดงตอไปน6

“เสยมบคม ใสดามหนกๆ คำาฮบนกห6อหมนเฮยนหนงสอ”

(คำาคมลานนา)“บมความร อยาเวาการเมอง บนงผาเหลอง อยาเวาการ

วด” (ผญาภาษตอสาน)

“อยามดใหเหลอแบก อยาทำาแสกใหเหลอหาบเขาวาเราโลภลาภ จงแบกหาบพอสมควร”

(สภาษตรอยแปด ภาคใต)เคร องมอเคร องใชทคนไทยประดษฐข6น ลวนใชวสดพ6นบาน

และใชประโยชนไดอยางดยง นอกจากเคร องมอทำาไรไถนาแลว เคร องมอจบปลากมมากมายหลายประเภท เชน ลอบ ไซ สม อจ เบด ยอ เปนตน

ภมปญญาไทยมหลายสาขา ทพอจะจดกลมไดม ๑๐ สาขา คอ สาขาเกษตรกรรม สาขาอตสาหกรรมและหตถกรรม สาขาแพทยแผนไทย สาขาจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สาขากองทนและธรกจชมชน สาขาสวสดการ สาขาศลปกรรม สาขาการจดการองคกร สาขาภาษาและวรรณกรรม สาขาศาสนาและประเพณ

ภมป ญญาไทยเก ดข 6นจากความสมพนธระหวางคนก บธรรมชาต คนกบบคคลอน และคนกบสงเหนอธรรมชาต ทำาใหเกดความไพบลยในวถ ชวต ความคด ความเช อ ศลปวฒนธรรม ประเพณ และพธกรรมทสบทอดตอๆ กนมา

คนไทยควรคำานงถงคณคาของภมปญญาไทย ยกยองสงเสรมผทรงภมปญญาใหทานสามารถเผยแพรความร และธำารงรกษาเอกลกษณศกดศรของชาตไทยไว

ประเทศไทยไดประกาศยกยองผทรงภมปญญาไทยอยางตอเนอง เชน ศลปนแหงชาต ผมผลงานดเดนทางวฒนธรรม และคนดศรสงคม เปนตน

นกปราชญไทยทมผลงานดเดนทางวฒนธรรม ไดรบการยกยองจากองคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (ยเนสโก) ไดแก พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดำารงราชานภาพ และสนทรภ เปนตน

การถายทอดภมปญญาไทย มความเชอถอศรทธาสบตอกนมาเปนพ6นฐาน ประชาชนชาวไทยจงควรสนใจศกษาองคความร ความคด ความเชอททรงคณคาน6 และธำารงรกษาไวใหคงอยคชาตไทย

ภมปญญา ตรงกบศพทภาษาองกฤษวา Wisdom หมายถง ความร ความสามารถ ทกษะ ความเชอ และศกยภาพในการแกปญหาของมนษยทสบทอดกนมาจากอดตถงปจจบนอยางไมขาดสายและเชอมโยงกนท6งระบบทกสาขา

ภมปญญาไทย หมายถง ความร ความสามารถ ทกษะและเทคนคการตดสนใจ ผลตผลงานของบคคล อนเกดจากการสะสมองคความรทกดานทผานกระบวนการสบทอด พฒนาปรบปรง และเลอกสรรคมาแลวเปนอยางด สามารถแกไขปญหา และพฒนาวถชวตของคนไทยไดอยางเหมาะสมกบยคสมย

ภมปญญาทองถน หรอภมปญญาชาวบาน หมายถง ทกสงทกอยางทชาวบานคดข6นไดเองและนำามาใชในการแกปญหา เปน

เทคนควธ เปนองคความรของชาวบาน ท6งทางกวางและทางลกทชาวบานคดเอง ทำาเอง โดยอาศยศกยภาพทมอยแกปญหาการดำาเนนชวตในทองถนไดอยางเหมาะสมกบยคสมย

ความเหมอนกนของภมปญญาไทยและภมปญญาทองถน คอ เปนองคความร และเทคนคทนำามาใชในการแกปญหาและการตดสนใจ ซงไดสบทอดและเชอมโยงมาอยางตอเนองต6งแตอดตถงปจจบน

ความตางกนของภมปญญาไทยและภมปญญาทองถน คอ ภมปญญาไทย เปนองคความรและความสามรถในสวนรวม เปนทยอมรบในระดบชาต สวน ภมปญญาทองถน เปนองคความรและความสามารถในระดบทองถน ซงมขอบเขตจำากดในแตละทองถน เชน ภาษาไทยเป นภมป ญญาไทย ในขณะท ภาษาอ สานเป นภมปญญาทองถน เปนตน

ผทรงภมปญญาไทย หมายถง บคคลผเปนเจาของภมปญญา หรอเปนผนำาภมปญญาตางๆ มาใชประโยชนจนประสบความสำาเรจ มผลงานดเดนเปนทยอมรบและไดรบการยกยองในฐานะเปนผเช ยวชาญ สามารถเผยแพรและถายทอดเช อมโยงคณคาของภมปญญาในแตละสาขาน6นๆ ใหแพรหลายไปอยางกวางขวาง

ปราชญชาวบาน หมายถง บคคลผเปนเจาของภมปญญาชาวบาน และนำาภมปญญามาใชประโยชนจนประสบความสำาเรจ และนำาภมปญญามาใชประโยชนในการดำารงชวตจนประสบผลสำาเรจสามารถถายทอดเชอมโยงคณคาของอดตกบปจจบนไดอยางเหมาะสม

ความเหมอนกนระหวางผทรงภมปญญาไทยกบปราชญชาวบานคอ บทบาทและภาระกจในการนำาภมปญญาไปใชแกปญหา และการถายทอดเพอใหเกดความเชอมโยงจากอดตถงปจจบน สวนความแตกตางกนน 6นข6นอยกบระดบภมปญญาทจะนำาไปแกปญหาและถายทอดกลาวคอ ผทรงภมปญญาไทยยอมมความสามรถหรอภารกจในการนำาภมปญญาระดบชาตไปแกปญหา หรอถายทอด หรอผลตผลงานใหมๆ ทมคณคาตอประเทศชาตโดยสวนรวม สวนปราชญชาวบานมความสามรถหรอภารกจในการนำาภมปญญาชาวบาน หรอภมปญญาทองถนไปแกปญหาหรอถายทอดในทองถน

อยางไรกตาม ภมปญญาไทย และ ภมปญญาทองถน ยอมมความสมพนธและเชอมโยงกน เพราะภมปญญาทองถนน6นถอวาเปนฐานหลกแหงภมปญญาไทยเปรยบเหมอนฐานเจดย

ลกษณะของภมปญญาไทยลกษณะของภมปญญาไทย มดงน61. ภมปญญาไทยมลกษณะเปนท6งความร ทกษะ ความเชอ และ

พฤตกรรม2. ภมปญญาไทยแสดงถงความสมพนธระหวางคนกบคน คนกบ

ธรรมชาตสงแวดลอมและคนกบสงเหนอธรรมชาต3. ภมปญญาไทยเปนองครวมหรอกจกรรมทกอยางในวถชวต

ของคน4. ภมปญญาไทยเปนเรองของการแกปญหา การจดการ การ

ปรบตว และการเรยนรเพอความอยรอดของบคคล ชมชน และสงคม

5. ภมปญญาไทยเปนพ6นฐานสำาคญในการมองชวต เปนพ6นฐานความรในเรองตางๆ

6. ภมปญญาไทยมลกษณะเฉพาะ หรอมเอกลกษณในตวเอง7. ภมปญญาไทยมการเปลยนแปลงเพอการปรบสมดลใน

พฒนาการทางสงคมคณสมบตของผทรงภมปญญาไทย

ผทรงภมปญญาไทยเปนผมคณสมบตตามทกำาหนดไว อยางนอยดงตอไปน6

(๑) เปนคนดมคณธรรม มความรความสามรถในวชาชพตางๆ มผลงานดานการพฒนาทองถนของตน และไดรบการยอมรบจากบคคลทวไปอยางกวางขวาง ท6งยงเปนผทใชหลกธรรมคำาสอนทางศาสนาของตนเปนเครองยดเหนยวในการดำารงวถชวตโดยตลอด

(๒) เปนผคงแกเรยนและหมนศกษาความรอยเสมอ ผทรงคณปญญาจะเปนผทหมนศกษา แสวงหาความรเพมเตมอย

เสมอไมหยดนงเรยนรท 6งในระบบและนอกระบบ เปนผลงมอทำาโดยทดลองทำาตามทเรยนมา อกท6งลองผดลองถก หรอสอบถามจากผรอนๆ จนประสบความสำาเรจเปนผเชยวชาญซงโดดเดนเปนเอกลกษณในแตละดานอยางชดเจน เปนทยอมรบความเปลยนแปลงความรใหมๆ ทเหมาะสมนำามาปรบปรงใชชมชนและสงคมอยเสมอ

(๓) เปนผนำาของทองถน ผทรงภมปญญาสวนใหญจะเปนผทสงคมในแตละทองถนยอมรบใหเปนผนำา ท6งผนำาทไดรบการแตงต6งจากทางราชการ และผนำาตามธรรมชาต ซงสามารถเปนผนำาของทองถนและชวยเหลอผอนไดเปนอยางด

(๔) เปนผทสนใจปญหาของทองถน ผทรงภมปญญาลวนเปนผทสนใจปญหาของทองถน เอาใจใส ศกษาปญหา หาทางแกไข และชวยเหลอสมาชกในชมชนของตนและชมชนใกลเคยงอยางไมยอทอ จนประสบความสำาเรจเปนทยอมรบของสมาชกและบคคลทวไป

(๕) เปนผขยนหมนเพยร ผทรงภมปญญาเปนผขยนหมนเพยร ลงมอทำางานและผลตผลงานอยเสมอ ปรบปรงและพฒนาผลงานใหมคณภาพมากข6น อกท6งมงทำางานของตนอยางตอเนอง

(๖) เปนนกปกครองและประสานประโยชนของทองถน ผทรงภมปญญานอกจากเปนผทประพฤตตนเปนคนด จนเปนทยอมรบนบถอจากบคคลทวไปแลว ผลงานททานทำายงถอวามคณคา จงเปนผทมท 6ง ครองตน“ ครองคน และครองงาน” เปนผประสานประโยชนใหบคคลเกดความรก ความเขาใจ ความเหนใจ และมความสามคคกน ซงจะทำาใหทองถนหรอสงคมมความเจรญ มคณภาพชวตสงข6นกวาเดม

(๗) มความสามารถในการถายทอดความรเปนเลศ เมอผทรงภมปญญามความร ความสามารถ และประสบการณเปนเลศ มผลงานทเปนประโยชนตอผอนและบคคลทวไป ท6งชาวบาน นก

วชาการ นกเรยน นสต/นกศกษา โดยอาจเขาไปศกษาหาความร หรอเชญทานเหลาน6นไปเปนผถายทอดความรได

(๘) เปนผมคตรองหรอบรวารด ผทรงภมปญญา ถาเปนคฤหสถจะพบวา ลวนมคครองทดทคอยสนบสนน ชวยเหลอ ใหกำาลงใจ ใหความรวมมอในงานททานทำา ชวยใหผลตผลงานทมคณคา ถาเปนนกบวช ไมวาจะเปนศาสนาใดตองมบรวารทด จงจะสามารถผลตผลงานทมคณคาทางศาสนาได

(๙) เปนผมป ญญารอบรและเช ยวชาญจนไดรบการยกยองวาเปนปราชญ ผทรงภมปญญา ตองเปนผมปญญารอบร และเช ยวชาญรวมท6งสรางสรรคผลงนพเศษใหม ๆ ทเป นผลประโยชนตอสงคมและมนษยชาตอยางตอเนองอยเสมอการเกดภมปญญา

ภมปญญาไทยมกระบวนการการเกดทเกดจากการสบทอด ถายทอด องคความรทมอยเดมในชมชนทองถนตางๆ แลวพฒนา เลอกสรรคและปรบปรงองคความรเหลาน 6นจนเกดทกษะและความชำานาญ ทสามารถแกไขปญหา และพฒนาชวตไดอยางเหมาะสมกบยคสมย แลวเกดองคความรใหมๆ ทเหมาะสมและสบทอดพฒนาตอไปอยางไมส6นสด เชน ภาษาไทย แพทยแผนไทย เปนตนการจดแบงสาขาภมปญญาไทย

จากการศกษาพบวา มการกำาหนดสาขาภมปญญาไทยไวอยางหลากหลาย ข6นอยกบวตถประสงคและหลกเกณฑตางๆ ทหนวยงาน องคกร และนกวชาการแตละทานนำามากำาหนดในภาพรวมภมปญญาไทยสามารถแบงไดเปน ๑๐ สาขา ดงน6๑. สาขาเกษตรกรรม หมายถง ความสามารถในการผสมผสานองคความร ทกษะ และเทคนคดานการเกษตรกบเทคโนโลย โดยการพฒนาบนพ6นฐานคณคาด 6งเดม ซงคนสามารถพงพาตนเองในภาวการณตางๆ ได เชน การทำาการเกษตรแบบผสมผสานสวนเกษตร เกษตรธรรมชาต ไรนาสวนผสม และสวนผสมผสาน การแกปญหาการเกษตรดานการตลาด การแกปญหาดานการผลต การแกปญหา

โรคและแมลง และการร จ กปรบใช เทคโนโลยท เหมาะสมก บการเกษตร เปนตน๒. สาขาอตสาหกรรมและหตถกรรม หมายถง การรจกประยกตใชเทคโนโลยสมยใหมในการแปรรปผลตผล เพอชะลอการนำาเขาตลาดเพอแกปญหาการบรโภคอยางปลอดภย ประหยด และเปนธรรม อนเปนกระบวนการททำาใหชมชนทองถนสามารถพงพาตนเองทางเศรษฐกจได ตลอดท6งการผลตและการจ ำาหนายผลตผลทางหตถกรรม เชน การรวมกลมของกลมโรงงานยางพารา กลมโรงส กลมหตถกรรม เปนตน๓. สาขาการแพทยแผนไทย หมายถง ความสามรถในการจดการปองกนและรกษาสขภาพของคนในชมชน โดยเนนใหชมชนสามารถพงพาตนเองทางดานสขภาพและอนามยได เชน การนวดแผนโบราณ การดแลและรกษาสขภาพแผนโบราณไทย เปนตน

๔. สาขาการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หมายถง ความสามรถเกยวกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ท6งการอนรกษ การพฒนา และการใชประโยชนจากคณคาของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดลยและยงยน เชน การทำาแนวปะการงเทยม การอนรกษปาชายเลน การจดการปาตนนำ6าและปาชมชน เปนตน

๕. สาขากองทนและธรกจชมชน หมายถง ความสามารถในการบรหารจดการดานการสะสมและบรการกองทน และธรกจในชมชนท6งทเปนเงนตราและโภคทรพย เพอสงเสรมชวตความเปนอยของสมาชกในชมชน เชน การจดการเร องกองทนของชมชนในรปของสหกรณออมทรพย และธนาคารหมบาน เปนตน

๖. สาขาสวสดการ หมายถง ความสามารถในการจดสวสดการในการประกนคณภาพชวตของคน ใหเกดความมนคงทางเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรม เชน การจดต6งกองทนสวสดการรกษาพยาบาลของชมชน การจดระบบสวสดการบรการในชมชน การจดระบบสงแวดลอมในชมชน เปนตน.

๗. สาขาศลปกรรม หมายถง ความสามารถในการผลตผลงานทางดานศลปะสาขาตาง ๆ เชน จตรกรรม ปะตมากรรม วรรณกรรม ทศนศลป คตศลป ศลปะมวยไทย เปนตน

๘. สาขาการจดการองคกร หมายถง ความสามารถในการบรหารจดการดำาเนนงานขององคกรชมชนตาง ๆ ใหสามารถพฒนา และบรหารองคกรของตนเองไดตามบทบาท และหนาทขององคกร เชน การจดการองคกรของกลมแมบาน กลมออมทรพย กลมประมงพ6นบาน เปนตน

๙ . สาขาภาษาและวรรณกรรม หมายถง ความสามารถผลตผลงานเกยวกบดานภาษาท 6งภาษาถน ภาษาโบราณ ภาษาไทยและการใชภาษา ตลอดท6งดานวรรณกรรมทกประเภท เชน การจดทำาสารานกรมภาษาถน การปรวรรตหนงสอโบราณ การฟ6 นฟการเรยนการสอนภาษาถนของทองถนตางๆ เปนตน

๑๐ . สาขาศาสนาและประเพณ หมายถง ความสามารถประยกตและปรบใชหลกธรรมคำาสอนทางศาสนา ความเชอ และประเพณด 6งเดมทมคณคา ใหเหมาะสมตอการประพฤตปฏบต ให บงเกดผลดตอบคคลและสงแวดลอม เชน การถายทอดหลกธรรมทางศาสนา การบวชปา การประยกตประเพณบญประทายขาว เปนตนลกษณะความสมพนธของภมปญญาไทย

ภมปญญาไทยสามารถสะทอนออกมาใน ๓ ลกษณะทสมพนธใกลชดกน คอ

๑. ความสมพนธอยางใกลชดกนระหวางคนกบโลก สงแวดลอม สตว พช และธรรมชาต

๒. ความสมพนธของคนกบคนอน ๆ ทอยรวมกนในสงคม หรอในชมชน

๓ . ความสมพนธก นระหวางคนกบส งศ กด สทธ ส ง เหน อธรรมชาต ตลอดท6งสงทไมสามารถสมผสไดท6งหลาย

ท6ง ๓ ลกษณะน6 คอ สมามตของเร องเดยวกน หมายถง ชวตชมชนสะทอนออกมาถงภมปญญาในการดำาเนนชวตอยางมเอกภาพ

เหมอนสามมมของรปสามาเหลยม ภมปญญาจงเปนรากฐานในการดำาเนนชวตของคนไทย ซงสามารถแสดงใหเหนไดอยางชดเจนโดยแผนภาพดงน6

*ศลปะและนนทนาการ *ปจจยส *จารต ขนบธรรมเนยม ประเพณ *การจดการ *ภาษาวรรณกรรม

*อาชพ

*สงศกดสทธ*ศาสนา*ความเชอ

จากแผนภาพขางตน จะเหนไดวา ลกษณะภมปญญาทเกดจากความสมพนธระหวางคนกบธรรมชาตสงแวดลอม จะแสดงออกมาในลกษณะภมปญญาในการดำาเนนวถชวตข 6นพ6นฐานดานปจจยส ซงประกอบดวย อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรค ตลอดท6งการประกอบอาชพตาง ๆ เปนตน

ภมปญญาทเกดจากความสมพนธระหวางคนกบคนอนในสงคม จะแสดงออกมาในลกษณะจารต ขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปะและนนทนาการ ภาษาและวรรณกรรม ตลอดท6งการสอสารตาง ๆ เปนตน

คนสงค

ม

ธรรมชาตสง

แวดลอม

สงเหนอธรรมชา

ต

คน

ภมปญญาทเกดจากความสมพนธระหวางคนกบสงศกดสทธ สงเหนอธรรมชาตจะแสดงออกมาในลกษณะของสงศกดสทธ ศาสนา ความเชอตาง ๆ เปนตน

คณคาและความสำาคญของภมปญญาไทยคณคาของภมปญญาไทย ไดแก ประโยชนและความสำาคญ

ของภมปญญา ทบรรพบรษไทยไดสรางสรรคและสบทอดมาอยางตอเนองจากอดตสปจจบน ทำาใหคนในชาตเกดความรกและความภาคภมใจ ทจะรวมแรงรวมใจสบสานตอไปในอนาคต เชน โบราณสถาน โบราณวตถ สถาปตยกรรม ประเพณไทย การมนำ6าใจ ศกยภาพในการประสานผลประโยชน เปนตน ภมปญญาไทยจงมคณคาและความสำาคญดงน6

๑. ภมปญญาไทยชวยสรางชาตใหเปนปกแผนพระมหากษตรยไทยไดใชภมป ญญาในการสรางชาต สราง

ความเปนปกแผนใหแกประเทศชาตมาโดยตลอด ต6งแตสมยพอขนรามคำาแหงมหาราช พระองคทรงปกครองประชาชนดวยพระเมตตาแบบพอปกครองลก ผใดประสบความเดอดรอนกสามารถตระฆงแสดงความเดอดรอนเพอขอรบพระราชทานความชวยเหลอทำาใหประชาชนมความจงรกภกดตอพระองคตอประเทศชาต รวมกนสรางบานเมองจนเจรญรงเรองเปนปกแผน

สมเดจพระนเรศวรมหาราช พระองคทรงใชภมปญญากระทำายทธหตถจนชนะขาศกศตร และทรงกอบกเอกราชของชาตไทยคนมาได

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช รชกาลปจจบน พระองคทรงใชภมปญญาสรางคณประโยชนแกประเทศชาต และเหลาพสกนกรมากมายเหลอคณานบ ทรงใชพระปรชาสามารถแกไขวกฤตการณทางการเมองภายในประเทศ จนรอดพนภยพบตหลายคร 6งพระองค ทรงมพระปรชาสามารถหลายด าน แมแต ด านการเกษตร พระองคไดพระราชทานทฤษฎใหมใหแกพสกนกร ท6งดานการเกษตรแบบสมดลและยงยน ฟ6 นฟสภาพแวดลอม นำาความสงบ

รมเยนของประชาชนใหกลบคนมา แนวพระราชดำาร ทฤษฎใหม“ ” แบงออกเปน ๓ ข6น โดยเรมจาก ขนตอนแรก ใหเกษตรกรรายยอย “มพออยพอกน” เปนข6นพ6นฐาน โดยการพฒนาแหลงนำ6าในไรนา ซงเกษตรกรจำาเปนทจะตองไดรบความชวยเหลอจากหนวยราชการ มลนธ และหนวยงานเอกชน รวมใจกนพฒนาสงคมไทย ในขนทสอง เกษตรกรตองมความเขาใจในการจดการในไรนาของตน และมการรวมกลมในรปสหกรณ เพอสรางประสทธภาพทางการผลตและการตลาด การลดรายจายดานความเปนอย โดยทรงตระหนกถงบทบาทขององคกรเอกชน เมอกลมเกษตรววฒนมาข 6นท ๒ แลว กจะมศกยภาพในการพฒนาไปสข นท ๓ ซ งจะมอำานาจในการตอรองผลประโยชนกบสถาบนการเงน คอ ธนาคาร และองคกรทเปนเจาของแหลงพลงงาน ซงเปนปจจยหนงในการผลตโดยมการแปรรปผลตผล เชน โรงส เพอเพมมลคาผลตผล และขณะเดยวกนมการจดต 6งรานคาสหกรณเพอลดคาใชจายในชวตประจำาวน อนเปนการพฒนาคณภาพชวตของบคคลในสงคมจะเหนไดวา มไดทรงทอดท6งหลกของความสามคคในสงคมและการจดต 6งสหกรณ ซงทรงสนบสนนใหกลมเกษตรกรสรางอำานาจตอรองในระบบเศรษฐกจจงจะมคณภาพชวตทด จงจดไดวาเปนสงคมเกษตรทพฒนาแลว สมดงพระราชประสงคททรงอทศพระวรกายและพระสตปญญา ในการพฒนาการเกษตรไทยตลอดระยะเวลาแหงการครองราชย

๒. สรางความภาคภมใจ และศกดศรเกยรตภมแกคนไทยคนไทยในอดตทมความสามารถปรากฎในประวตศาสตรมมาก

เปนทยอมรบของนานาอารยประเทศ เชน นายขนมตมเปนนกมวยไทยทมฝ มอ เก งในการใชอวยวะทกสวน ทกทาของแมไม มวยไทย สามารถชกมวยไทยจนชนะพมาไดถงเกาคนสบคนในคราวเดยวกน แมในปจจบนมวยไทยกยงถอวา เปนศลปะช6นเยยม เปนทนยมฝกและแขงขนในหมคนไทยและชาวตางประเทศ ปจจบนมคายมวยไทยทวโลกไมตำากวา ๓๐,๐๐๐ แหง ชาวตางประเทศทไดฝกมวยไทยจะรสกยนดและภาคภมใจ ในการทจะใชกตกาของมวยไทย

เชน การไหวครมวยไทย การออกคำาสงในการชกเปนภาษาไทยทกคำา เชน คำาวา ชก“ ” นบหนงถงสบ“ ” เปนตน ถอเปนมรดาภมปญญาไทย นอกจากน6 ภมปญญาไทยทโดดเดนยงมอกมากมาย เชน มรดกภมปญญาทางภาษาและวรรณกรรม โดยทมอกษรไทยเปนของตนเองมาต6งแตสมยกรงสโขทย และววฒนาการมาจนถงปจจบน วรรณกรรมไทยถอวาเปนวรรณกรรมทมความไพเราะ ไดอรรถรสครบทกดาน วรรณกรรมหลายเร องไดรบการแปลเปนภาษาตางประเทศหลายภาษา

ดานอาหาร อาหารไทยเปนอาหารทปร งงาย พชทใช ประกอบอาหารสวนใหญเปนพชสมนไพร ทหาไดวายในทองถนและราคาถก มคณคาทางโภชนาการ และยงปองกนโรคไดหลายโรค เพราะสวนประกอบสวนใหญเปนพชสมนไพร เชน ตะไคร ขง ขา กระชาย ใบมะกรด ใบโหระพา ใบกะเพรา เปนตน

๓. สามารถปรบประยกตหลกธรรมคำาสอนทางศาสนาใชกบวถชวตไดอยางเหมาะสม

คนไทยสวนใหญนบถอศาสนาพทธ โดยนำาหลกธรรมคำาสอนของศาสนามาปรบใชในวถชวตไดอยางเหมาะสม ทำาใหคนไทยเปนผออนนอมถอมตน เอ6อเฟ6 อเผอแผ ประนประนอม รกสงบ ใจเยน ม ความอดทน ใหอภยแกผสำานกผด ดำารงวถชวตอยางเรยบงายปกตสข ทำาใหคนในชมชนพงพากนได แมจะอดยากเพราะแหงแลง แตไมมใครอดตาย เพราะพงพาอาศยกน แบงปนกนแบบ พรกบานเหนอ“เกลอบานใต” เปนตน ท6งหมดน6สบเนองมาจากหลกธรรมคำาสอนของพระพทธศาสนา เปนการใชภมปญญาในการนำาเอาหลกของพระพทะศาสนามาประยกตใชกบวถชวตประจำาวน และดำาเนนกศโลบายดานตางประเทศ จนทำาใหชาวพทธทวโลกยกยองใหประเทศไทยเปนผนำาทางศาสนา และเปนทต 6งสำานกงานใหญองคการพทธศาสนกส มพ นธ แ ห ง โล ก (พส ล .) อย เ ย 6อ ง ๆ ก บ อ ทยา น เบ ญ จส ร กร งเทพมหานคร โดยมคนไทย (ฯพณฯ สญญา ธรรมศกด องคมนตร) ดำารงตำาแหนงประธาน พสล. ตอจาก ม.จ.หญงพนพศมย ดศกล

๔. สรางความสมดลระหวางคนในสงคมและธรรมชาตไดอยางยงยน

ภมปญญาไทยมความเดนชดในเร องของการยอมรบนบถอ และใหความสำาคญแกคน สงคม และธรรมชาตอยางยง มเครองช6ทแสดงใหเหนไดอยางชดเจนมากมาย เชน ประเพณไทย ๑๒ เดอนตลอดท 6งป ลวนเคารพคณค าของธรรมชาต ได แก ประเพณสงกรานต ประเพณลอยกระทง เปนตน ประเพณสงกรานตเปนประเพณททำาในฤดรอนซงมอากาศรอน ทำาใหตองการความเยน จงมการรดนำ6าดำาหว ทำาความสะอาดบานเรอนและธรรมชาตสงแวดลอม ม การแหนางสงกรานต การทำานายฝนวาจะตกมากหรอนอยในแตละป สวนปประเพณลอยกระทง คณคาอยทการบชาระลกถงบญคณของนำ6า ทหลอเล6ยงชวตของคน พช สตว ใหไดใชท 6งบรโภคและอปโภคในวนลอยกระทง คนจงทำาความสะอาดแมนำ6า ลำาธาร บชาแมนำ6า จากตวอยางขางตน ลวนเปนความสมพนธระหวางคนกบสงคมและธรรมชาตท6งส6น

ในการรกษาปาไมตนนำ6าลำาธาร ไดประยกตใหมประเพณการบวชปา ใหคนเคารพสงศกดสทธธรรมชาต และสภาพแวดลอม ยงความอดมสมบรณแกตนนำ6า ลำาธาร ใหฟ6 นสภาพกลบคนมาไดมาก

อาชพการเกษตรเปนอาชพหลกของคนไทยทค ำานงถงความสมดล ทำาแตนอยพออยพอกนแบบ เฮดอยเฮดกน“ ” ของพอทองด นนทะ เมอเหลอเกนกนกแจกญาตญาตพนอง เพอนบานบานใกลเรอนเคยง นอกจากน6 ยงนำาไปแลกเปลยนกบสงของอยางอนทตนไมม เมอเหลอใชจรง ๆ จงจะนำาไปขา อาจกลาวไดวา เปนการเกษตรแบบ กน“ -แจก-แลก-ขาย” ทำาใหคนในสงคมไดชวยเหลอเก6อกล แบงปนกน เคารพรกนบถอ เปนญาตกนท6งหมบาน จงอยรวมกนอยางสงบสข มความสมพนธกนอยางแนบแนนธรรมชาตไมถกทำาลายไปมากนก เนองจากทำาพออยพอกน ไมโลภมากและไมทำาลายทกอยางผดกบในปจจบน ถอเปนภมป ญญาทสรางความสมดลระหวางคน สงคม และธรรมชาต

๕. เปลยนแปลงปรบปรงไดตามยคสมยแมวากาลเวลาจะผานไป ความรสมยใหมจะหลงไหลเขามามาก

แตภมปญญาไทยกสามารถปรบเปลยนใหเหมาะสมกบยคสมย เชน การรจกนำาเครองยนตมาตดต6งกบเรอ ใสใบพดเปนหางเสอ ทำาใหเรอสามารถแลนไดเรวข6น เรยกวา เรอหางยาว การรจกทำาการเกษตรแบบผสมผสาน สามารถพลกฟ6 นคนธรรมชาตใหอดมสมบรณแทนสภาพเดมทถกทำาลายไป การรจกออมเงน สะสมทนใหสมาชกกยม ปลดเปล6องหน6สน และจดสวสดการแกสมาชก จนชมชนมความมนคง เขมแขง สามารถชวยตนเองไดหลายรอยหมบานทวประเทศ เชน กลมออมทรพยครวง จงหวดนครศรธรรมราช จดในรปกองทนหมนเวยนของชมชน จนสามารถชวยตนเองได

เมอปาถกทำาลายเพราะถกตดโคนเพอปลกพชแบบเดยวตามภมปญญาสมยใหมทหวงร ำารวยแตในทสดกขาดทนและมหน6สน สภาพแวดลอมสญเสย เกดความแหงแลง คนไทยจงคดปลกปาทกน

ได มพชสวนพชปา ไมผล พชสมนไพรซงสามารถมกนตลอดชวตเรยกวา วนเกษตร“ ” บางพ6นทเมอปาชมชนถกทำาลาย คนในชมชนกรวมตวกนเปนกลมรกษาปา รวมกนสรางระเบยบกฎเกณฑกนเอง ใหทกคนถอปฏบตได สามารถรกษาปาไดอยางสมบรณดงเดม

เมอปะการงธรรมชาตถกทำาลาย ปลาไมมทอยอาศย ประชาชนสามารถสราง อหยม“ ” ข6นเปนปะการงเทยม ใหปลาอาศยวางไขและแพรพนธใหเจรญเตบโตมจ ำานวนมากดงเด มได ถ อเป นการใช ภมปญญาปรบปรงประยกตใชไดตามยคสมยการสงเสรมภมปญญาไทย

เนองจากภมปญญาไทยมความสำาคญดงกลาวแลวขางตน จงจำาเปนตองสงเสรมใหดำารงอย เพอเปนฐานความรในการผสมผสานกบวทยาการสากล ดงน6

๑. ประเทศยกยอง ครภมปญญาไทย“ ” ใหสามารถทำาการถายทอด และพฒนาผลงานของตนไดอยางตอเนองและมคณภาพ โดยจดระบบเก6อหนนและสงเสรมกระบวนการถายทอด ททานเหลาน6ดำาเนนการอยแลวสวนหนง และเชอมโยงกระบวนการถายทอดของทาน เขากบกระบวนการเรยนการสอนในระบบโรงเรยน โดยอาจจดระบบการเทยบโอนหนวยกต การเทยบวฒเทยบตำาแหนง เพอใหเกดการลนไหลระหวางความร ผสานเขาดวยกนเปนระบบการศกษาทเปนหนงเดยว

๒. จดใหมศนยภมปญญาไทย ซงแนวคดน6ตองการใหมแหลงสำาหรบการเรยนรภมปญญาของชมชนน 6น ๆ เกดข6น อาจเปนแหลงการเรยนรทมอยแลวในชมชน เชน บานของผทรงภมปญญา วด ศาลาของหมบาน เวทชาวบาน เปนตน เพยงแตเขาไปชวยเสรมเพอใหสามารถใชสถานทน 6น ๆ เปนแหลงเรยนร ถายทอดภมปญญาคกบสถานศกษาในระบบไดอยางมประสทธภาพมากข6น

๓. จดตงสภาภมปญญาไทย เนองจากลกษณะภมปญญาไทยมความหลากหลายสมดลกนเปนองครวม หากนำาเรองภมปญญาไทยเขาไปไวในกระทรวงใดกระทรวงหนง หรอกรมใดกรมหนง นโยบาย

ของกระทรวงและกรมน 6น จะเปนตวกำาหนดกรอบของภมปญญาไทยใหจำากดอยเฉพาะเร อง เชน หากนำาภมปญญาไทยไปไวในกระทรวงศกษาธการ ประเดนทจะถกยกข6นมาพจารณา คอ ภมปญญาไทยน6นตองเปนเรองของการศกษาเทาน6น จงจะไดรบการสงเสรมและวธการสงเสรมทางหนงทมแนวโนมวาจะเปนไปไดสงคอ การนำาภมปญญาไทยไปบรรจไวในโรงเรยน ซงจะขดกบลกษณะของภมปญญาไทยทผเรยนจะเรยนรไดในสภาพแวดลอมทเหมาะสมกบภมปญญาไทยแตละเรองเทาน6น หากเปลยนสภาพแวดลอม การเรยนรภมปญญาไทยกจะไมเกด จงสมควรใหมสภาภมปญญาไทย เปนศนยกลางแลกเปลยนความร และถายทอดภมปญญาของผทรงภมปญญา

๔. จดตงกองทนสงเสรมภมปญญาไทย ดวยความจำากดของระบบการจดสรรเงนงบประมาณจากรฐบาล ทมกฎ ระเบยบ ขอบงคบและระยะเวลา รวมท6งสภาวการณของประเทศมาเปนตวตดสนวา โครงการ/งานใดควรไดรบงบประมาณเทาใด และจะไดรบเงนในปถดไปหรอไม ทำาใหการดำาเนนงานสงเสรมภมปญญาไทยซงตองกระทำาอยางตอเนอง รวมท6งการพฒนาและสรางสรรคความรใหมจากฐานภมปญญาเดม ตองอาศยระยะเวลานาน ไมอาจกำาหนดไดชดเจนวาตองใชระยะเวลานาน ไมอาจกำาหนดไดชดเจนวาตองใชระยะเวลากปจงแลวเสรจ การกำาหนดงบประมาณเปนรายป จงเปนมลเหตขดขวางการพฒนาและการสงเสรมภมปญญาของชาตดวยความรวมมอท 6งจากภาครฐและเอกชน

๕. การคมครองลขสทธภมปญญาไทย เพอใหภมปญญาไทยอนเปนมรดกทางปญญาของแผนดนไดอยคกบคนไทย เปนทนทางปญญาในการพฒนาประเทศในดานตาง ๆ ท6งทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง สงแวดลอม รวมท6งวฒนธรรมการสงวนและรกษามรดกทางภมป ญญาดงกลาวจงต องมระบบค มครองทรพยสนทางภมปญญาเกดข6น เพอพทกษผลประโยชนในทองถนและประเทศชาต ลขสทธภมปญญาไทยน6จงเปรยบเสมอนระบบคมกนและสงเสรมปญญาของชาต

๖. ตงสถาบนแหงชาตวาดวยภมปญญาและการศกษาไทย เพ อท ำาหน าท ประสานงานและเผยแพรภ ม ป ญญาไทย การประชาสมพนธและเผยแพรขอมลเปนปจจยสำาคญมากในการทำางานตอภาพพจนและสถานภาพของบคคล หนวยงาน/องคกร/สถาบนตาง ๆ การสงเสรมภมปญญาไทยน 6นยงเปนเรองทจำาเปนอยางมาก เนองจากกลไกสำาคญในการสงเสรมภมปญญาไทย คอการสรางความร ความเขาใจ การสรางจตสำานก และเหนคณคาของสงทเปนภมป ญญาไทย การพฒนาใหบ คคลตางๆ มการเปลยนแปลงพฤตกรรมท6งสามดาน (ความร ทศนคต และพฤตกรรม) จำาเปนตองอาศยการใหการศกษาในทกรปแบบ นนคอ การสรางสงคมของผรบใหเหมาะสมกบการเรยนรภมปญญาในเรองหนง ๆ ใหเกดข6นจนผน 6นสามารถไปเชอมตอกนเปนเครอขายการเรยนรภมปญญาทกวางข6น ท6งในสวนของการขยายพ6นทเรยนร และขยายเรองทเรยนรไปสการเรยนรในทกเรอง ทกเวลา ทกสถานท จนกลายเปนวถชวตของคนในชมชนทองถน และประเทศ

๗. การประกาศยกยองเชดชเกยรตผทรงภมปญญาไทยทงในระดบชาตและระดบโลก

ระดบชาต หนวยงานภาครฐและภาคเอกชนหลายองคกร ไดประกาศยกยองเชดชเกยรตผทรงภมปญญาไทย ในรปแบบทหลากหลายประจำาปอยางตอเนอง เชน ศลปนแหงชาตผมผลงานดเดนทางดานวฒนธรรม คนดศรสงคม เปนตน มผลทำาใหผทรงภมปญญาไทยมขวญและกำาลงใจ ทจะเผยแพรและถายทอดภมปญญาของตนอยางตอเนองและเปนรปธรรมยงข6น

ระดบโลก คณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาตรวมกบองคการศกษาวทยาศาตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (ยเนสโก) ไดประกาศยกยองเชดชเกยรตนกปราชญไทย ใหเปนผมผลงานดเดนทางวฒนธรรมระดบโลก เร มคร 6งแรกในป พ.ศ.๒๕๐๕ เปนตนมา จนถงปจจบน ในวาระครบรอบ ๑๐๐ ป หรอ ๒๐๐ ปฯลฯ แหงชาตกาลของผ ทรงภมป ญญาไทยแต ละท าน จนถ งป จจ บน องค การศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต ไดประกาศ

ยกยองนกปราชญไทยใหเปนผมผลงานดเดนทางวฒนธรรมระดบโลกแลว ๙ ทาน และฝายไทยไดรวมกบยเนสโกจดงานเชดชเกยรตแลว ดงน6

คร6งท ๑ ฉลองวนประสตครบรอบ ๑๐๐ ป ของสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดำารงราชานภาพ เมอวนท ๒๑ มถนายน พ.ศ. ๒๕๐๕

คร6งท ๒ ฉลองวนประสตของสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ เมอวนท ๕ เมษายน พ.ศ.๒๕๐๖

คร 6งท ๓ ฉลองวนพระราชสมภพครบ ๑๐๐ ป ของพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย เมอวนท ๒๔ กมภาพนธ พ.ศ.๒๕๑๑

คร 6งท ๔ ฉลองวนพระราชสมภพครบ ๑๐๐ ป ของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เมอวนท ๑ มกราคม พ.ศ.๒๕๒๔

คร6งท ๕ ฉลอง ๒๐๐ ป กวเอกสนทรภ เนองในวาระคลายวนเกด วนท ๒๖ มถนายน พ.ศ.๒๕๒๙

คร6งท ๖ ฉลองวนเกดครบ ๑๐๐ ป ของพระยานมานราชธน วนท ๒๔ ธนวาคม พ.ศ.๒๕๓๑

คร 6งท ๗ ฉลองวนประสตครบ ๒๐๐ ป ของสมเดจพระมหาสมณเจา พรมพระปรมาน ชตช โนรส เม อวนท ๑๑ ธนวาคม พ.ศ.๒๕๓๓

คร6งท ๘ ฉลองวนประสตครบ ๑๐๐ ป ของพระเจาวรวงศเธอ กรมหมนนราธปพงศประพนธ เมอวนท ๒๕ สงหาคม พ.ศ.๒๕๓๔

คร6งท ๙ ฉลองงานพระราชสมภพครบ ๑๐๐ ป ของสมเดจพระมหตลาธเบศรอดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก เมอวนท ๑ มกราคม พ.ศ.๒๕๓๕

การทยเนสโกไดประกาศยกยองนกปราชญไทยดงกลาว แสดงถงจดเดนของภมปญญาไทยในสายตาของชาวโลก ซงจะนำาความภาคภมใจมาสคนไทยประการท 6งปวง เพราะยเนสโกจะเชญชวนใหประชาคมโลกรวมกบประเทศไทยจดกจกรรมตาง ๆ เผยแพร เกยรตประวต และผลงานของนกปราชญไทยใหเปนทปรากฎ เพอเสรมสรางความเขาใจอนด และสนตภาพของโลกตามอดมการณย

เนสโกและสหประชาชาตดวย เชน สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และสมเดจพระเจาพนางเธอ เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร ทรงพระกรณาเสดจฯ เยอนสำานกงานใหญยเนสโก เนองในวโรกาสการจดนทรรศการเทดพระเกยรตสมเดจพระบรมราชชนก ระหวางวนท๑๘ - ๒๒ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๓๕ เปนตน โดยทรงเปนองคประธานในพธเปดนทรรศการ และทรงบรรยายถงพระราชประวต พระราชกรณกจและพระราชจรยวตรอนงดงามของสมเดจพระบรมราชชนก ใหชาวไทยและชาวตางประเทศทมารวมงานนทรรศการไดทราบและชนชมโดยทวกน ตอมาในวนท ๒๐ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๓๕ ไดมการแสดงคอนเสรตในหองประชมใหญของยเนสโก เร มดวยวงออรเคสตราของนกดนตรวยเยาวอายระหวาง ๑๑ - ๑๘ ป บรรเลงเพลงพระราชนพนธในสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และพระองคไดทรงพระกรรารวมแสดงดวย ทำาใหเกดความประทบใจแกบรรดาผฟงเปนอยางยง