กอนตามเสดจพ.ศ. ๒๔๙๓

๒ ต า ม เ ส ด จ ฯ ต า ง ป ร ะ เ ท ศ

ณ กาลครงหนง

กอนอน ขอกลาวถงอดตของขาพเจาเพราะเกยวเนองกนอย แตจะเปนการเลาโดยยอ

ตามความเขาใจของขาพเจาเอง พอของขาพเจาคอ นายพนตร หลวงพลหาญ-

สงคราม (จตร อคนทต) เปนนายทหารชางผสอบไลไดท ๑ จากโรงเรยน

เสนาธการทหารบก และไดถกสงตวไปศกษาตอยงประเทศฝรงเศส เมอเรยนจบ

กลบประเทศไทยเขามารบราชการ ตอมาปพทธศกราช ๒๔๗๕ เกดการเปลยนแปลง

การปกครองขน โดยพอและลงของขาพเจา นายพนเอก พระยาเทพสงคราม

(สน อคนทต) เปนฝายทมความคดเหนไมตรงกบรฐบาลซงมเพอนรวมรนรวมอยดวย

เพราะเหตวาการปกครองแบบสมบรณาญาสทธราชย ซงมพระมหากษตรยเปน

พระประมข นายทหารทกคนทดมนำพระพพฒนสตยา สาบานตนยดมนในความ

จงรกภกดตอชาต ศาสน กษตรย ดวยเกยรตศกดของทหารดงคำทเขยนไวเปน

ตราหนาหมวกสมยกอนวา “สละชพเพอชาต” เมอมการเปลยนแปลงเกดขนเชนน

นายทหารกลมหนงจงถอวาเปนการ “กลบสตยสาบาน” ตางกพากนรวมตวจากจงหวด

ตาง ๆ ทวประเทศขนเปน “กองทพ” ภายใตการนำของพลเอก พระวรวงศเธอ

พระองคเจาบวรเดช กอใหเกดเหตการณรนแรงถงขนสรบกบ “กองทพฝายรฐบาล”

ท า น ผ ห ญ ง พ ง จ ต ต ศ ภ ม ต ร ๓

ซงเปนผกอการเปลยนแปลงการปกครอง ในขณะนนพอและลงของขาพเจา

เปนเสนาธการของกองทพดวย ตอมากองทพพระองคเจาบวรเดชปราชย ฝาย

กองทพรฐบาลทรกมาประจญกน ณ ทองทงบางเขน เปนเหตใหพอของขาพเจา

ผไมยอมเสยสตยตองถงแกกรรม สวนลง นายพนเอก พระยาเทพสงครามลภย

การเมองออกไปนอกประเทศ ดงจะหารายละเอยดไดจากหนงสอประวตศาสตร

ชาตไทยยคเปลยนแปลงการปกครองซงมผเขยนไวอยางแพรหลาย เพอนของพอ

ทศกษาอยในประเทศฝรงเศสขณะนน ไดถายรปคกนไวทงทเปนเจานายและ

เพอนนายทหาร เชน หมอมเจาธญญลกษณ สขสวสด หมอมเจาลกษณเลศ

ชยางกร หลวงพบลสงคราม หลวงวทตกลชย หลวงวชตสงคราม

ขณะนนขาพเจายงเดกมาก อยกบแม (ไสว สหอไร อคนทต) และ

นองชาย (พพฒน อคนทต) ทบานราชวตร รวมกบญาตอน ๆ บานพอและลงเปน

เรอนไม ๒ ชน ปลกแบบสมยนยม มพนทตดตอกนเปนสวน บนทดนพระราชทาน

ขาพเจาจำไดวา ครอบครวเราเมอขาดพอและลงแลว ลก ๆ ตางยากลำบาก

แสนสาหส ดวยภยการเมองทคกคาม แทบจะเอาชวตไมรอด บนผนดนอนเปน

บานเกดเมองนอน การทำมาหากนถกจำกดเพราะเปนลก “ขบถ” หนาปากตรอกบาน

มตำรวจสนตบาลนงเฝา คอยสอดสองความเคลอนไหว ใครจะชวยเหลอกไมกลา

ลกของลงอายมากกวาขาพเจา เขาโรงเรยนรฐบาลไมได รบราชการไมได ตองเลยง

ไปเขาโรงเรยนราษฎรและอาชวะไตเตาขนไป เรารวมกนอยในบานลง สวนบานพอ

ใหเขาเชาพอมรายไดบาง แมกเจบออด ๆ แอด ๆ เพราะความตรอมใจ ทานได

สงเสยเราสองคนพนองจนจำขนใจไดวา “ถาแมตาย ขอใหลกไปหาทานนกขตรฯ๑

กบเจาคณพไชยฯ๒ แมฝากทานไวแลว ไมเชนนนลกจะลำบากมาก” ทงสองทานเปน

นายทหารชนผใหญ ซงเปนทเคารพรกสงสดของพอและแม ขาพเจาไดประทานชอ

๑ นายพนเอก หมอมเจานกขตรมงคล กตยากร พระชนกของสมเดจฯ (ยศในขณะนน)

ภายหลงทรงอภเษกสมรสแลวทรงพระกรณาโปรดเกลาฯใหสถาปนาเปนพลเอก พระวรวงศเธอ

กรมหมนจนทบรสรนาถ๒ นายพลตร พระยาพไชยสงคราม (แกป สรโยธน) รงตำแหนงแมทพท ๑ (คำสง

กระทรวงกลาโหม วนท ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๗๕) ผรกษาการในตำแหนงผบญชาการทหารบก

(วนท ๑๙ มถนายน พ.ศ. ๒๔๗๖) และรฐมนตร (ในระยะสน)

พระทนงไพศาลทกษณ ๕ พฤษภาคม ๒๔๙๓

โปรดเกลาฯพระราชทานเครองราชอสรยาภรณอนมเกยรตคณรงเรองยง

มหาจกรบรมราชวงศ แกสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชน

เนองในพระราชพธบรมราชาภเษก

พลเอก พระวรวงศเธอ กรมหมนจนทบรสรนาถ

เสดจในกรมและคณทาน

ทรงเปยโนรวมกบวงดนตร อ.ส.

พลตร พระยาพไชยสงคราม (แกป สรโยธน)

พนตร หลวงพลหาญสงคราม (จตร อคนทต)

ขณะศกษาอยในประเทศฝรงเศส

1๔ ต า ม เ ส ด จ ฯ ต า ง ป ร ะ เ ท ศ

จากทานนกขตรฯ พรอมใบสทนนกำเนด แมเกบใสกรอบไวใหเปนอยางด

จากนนแมไดพาเราพนองไปหาเจาคณพไชยฯและคณหญงทบานสะพานหน

ทงพาไปเฝาทานนกขตรฯและคณทาน (หมอมหลวงบว กตยากร พระชนน

สมเดจฯ) ทวงกรมพระจนทฯ๓ อยเสมอ จำไดวาทางเขาวงไกลเหมอนเดนเขาไปในสวน

ทมตนไมรมรนสองขางทางจนถงสนามรปวงกลมหนาตำหนก ตวตำหนกเปน

ตกใหญแบบยโรปสงางามมาก อากาศเยนสบายเหนทวทศนจากแมนำเจาพระยา

แมพาเราไปนงรออยในตำหนกชนลาง พอทานนกขตรฯเสดจลงมาเสวยกบคณทาน

พรอมคณชายและคณหญง เราแมลกกเขาไปเฝาในหองเสวย ทานจะรบสงดวย

อยางไพเราะ เปยมดวยพระเมตตายง คณทานนนงามและบอบบางมาก

คณชายใหญ พชายคนแรก (ศาสตราจารย นายแพทย หมอมราชวงศกลยาณกต

กตยากร) ปเดยวกบขาพเจา ทาทางมสงา นมนวลและใจด คณชายอวน พชาย

คนทสอง (หมอมราชวงศอดลกต กตยากร) มรปรางลำสน ราเรง และเสยงดง

ทานปเดยวกบพพฒน นองชายของขาพเจา ทานนกขตรฯมกจะใหขาพเจาและนอง

ยนขนวดความสงกบคณชายทงสองอยเสมอ ขณะนนเองขาพเจากไดพบกบ

คณหญงสรกต ซงมรปรางสงโปรง ใบหนาเรยวงาม ออนหวาน ยมแยมทกทาย

อยเสมอ สวนคณหญงบษบา (นองสาวคนสดทอง) นารกมาก ยงเลกอย แลว

ความทรงจำตอจากนนกขาดหายไป เมอขาพเจาประสบเคราะหกรรมถงทสด

ในชวต แมถงแกกรรมลงเมอขาพเจาอายได ๑๓ ป ระหวางสงครามโลกครงท ๒

กำลงดำเนนอย ขาพเจาและนองไปกราบแมเปนครงสดทายทโรงพยาบาลศรราช

จากนนเราพนองกตองแยกจากกน ขาพเจาอาศยญาตอยทบานราชวตรตอไป

รสกวาเหวมาก เวลาหวอมาไมเคยหลบลกระเบด กลบยนดเครองบนทมาทงบอมบ

อยกลางถนน คดวาถงจะอยหรอตายกเหมอนกน แตยงตงใจมนทจะเรยนหนงสอ

ตอไป แมวาเพอน ๆ บางคนจะเลกเรยนไปเลย ขณะนนขาพเจายงพอมเงนทอง

ขาวของของแมอยบาง พอเปนคาใชจายในการเรยน ไมเดอดรอนเทาไรนก แมวา

แมจะจากไปแลว ขาพเจาและนองกไดไปกราบเจาคณพไชยฯและทานนกขตรฯ

กบคณทานทวงกรมพระจนทฯอยเสมอ ทานไดกรณารบสงใหขาพเจาและนองชาย

๓ พระเจาบรมวงศเธอ กรมพระจนทบรนฤนาถ

ท า น ผ ห ญ ง พ ง จ ต ต ศ ภ ม ต ร 15

เขารวมโตะเสวยดวยพรอมคณชายและคณหญง แลวทรงเลาเรองเกา ๆของพอใหฟง

เมอครงยงอยใตบงคบบญชาของทาน ทรงยกยองวาพอเปนทหารทด ซอสตยสจรต

และมสจจะ ทานรบสงวา นาเสยดายทอายสนเหลอเกน เมอฟงแลวทำใหเราพนอง

ชนใจมาก สวนคณทานไดกรณาหาของนำมามอบให เชน ผาตดเสอและของใช

ตาง ๆ ซงหายากมากในสมยนน ทกทานไดตอนรบขาพเจาและนองอยางอบอน

ทงคณชายและคณหญง จงกอใหเกดความผกพนทางใจจนอยากจะไปเฝาบอย ๆ

เมอมโอกาส

บานเมองตกอยในภาวะสงครามหลายป การเรยนตองไปเรยนพเศษ๔

เพราะโรงเรยนปดหมด ระหวางเดนไปเรยนกผจญกบเครองบนทมาทงระเบดกลางวน

แสก ๆ ทางแถวบานอยไมไกลนกจากโรงไฟฟาสามเสน จงตองกระทบกระเทอน

จากการทงบอมบ พอถงเวลาสอบไลชน ม.๖ การสอบตองไปสอบถงบางกะป

(โรงเรยนเขมะสรอนสสรณ) ตนตงแตตส ญาตหงหาขาวใหรบประทาน ทองหนงสอ

กบไฟในเตา ออกเดนทางจากบานตสครงเพอจบรถรางเทยวแรกตหาทศรยาน

พอหกโมงเชากถงประตนำ ตองลงเรอยนตเขาไปในคลองบางกะป กวาจะถงโรงเรยน

กประมาณแปดโมงเศษแลวเขาหองสอบ การสอบดำเนนอย ๑ สปดาหกเสรจ

เปนอนสอบไลไดชนมธยมปท ๖ ตอจากนนสงครามกสงบลงเมอป พ.ศ. ๒๔๘๘

พอสงครามสงบ รฐบาลไดสงทานนกขตรฯไปเปนเอกอครราชทตยงประเทศ

ในทวปยโรปหลายประเทศ เชน องกฤษ ฝรงเศส เดนมารก พรอมคณทาน

คณชาย และคณหญง สวนเราสองพนองไดไปอยในอปการะของพลตร พระยา-

พไชยสงครามและคณหญง (ตามคำสงเสยของแม) ซงทานไดกรณาชบเลยงประดจ

ลกหลาน ขาพเจาเองไมเคยลมพระเมตตาของทานนกขตรฯเลย ไดพยายามสบถาม

ทอยของทาน แลวเขยนจดหมายสงไปกราบทลถงความเปนไปของขาพเจาและนอง

เปนครงคราว เมอจบ ม.๖ แลวกไดกราบทลไปพรรณนาถงความอยากเรยน

หนงสอตอจนทานทรงสงสารจงโปรดประทานทนการศกษาแกขาพเจา ขณะนน

โรงเรยนทเปดสอนเปนแหงแรกคอ โรงเรยนพณชยการพระนคร๕ วงบรพาภรมย

๔ อาจารยสำเภา วรางกร สอนพเศษทโรงเรยนเนตศกษา ถนนพระรามท ๕ ๕ อาจารยชยนต ผลาชวะ เปนผอำนวยการ ทานผหญงสมโรจน สวสดกล ณ อยธยา

เปนอาจารยประจำชน

16 ต า ม เ ส ด จ ฯ ต า ง ป ร ะ เ ท ศ

ขาพเจาไดมโอกาสเรยนตอตามความตงใจ โดยไปรบคาเลาเรยนจากคณยายของ

สมเดจฯ (คณทาววนดาพจารณ) ซงทานเปนผใหญใจด มเมตตาสง ขาพเจา

ไปมาหาสจนมความคนเคยสนทสนมกบทานเปนอยางด ไดพบนายแพทย

หมอมหลวงจนดา สนทวงศ และคณเกนหลง กบหมอมหลวงมณรตน สนทวงศ

(นองคณทาน) ดวย ซงขณะนนเปนนสตอยทจฬาลงกรณมหาวทยาลย สวน

คาใชจายประจำวนไดรบจากเจาคณและคณหญงพไชยสงคราม จนจบการศกษา

เมอ พ.ศ. ๒๔๙๐ คงเปนเพราะความดของพอผซอสตยตอแผนดนและพระมหากษตรย

ลก ๆ จงไดรบความเมตตากรณาจากทานผใหญเชนน

เมอเรยนจบ พลตร พระยาพไชยสงครามไดพาขาพเจาไปฝากงานทโรงเรยน

นายรอย จปร. ผบญชาการขณะนนคอ พลตร ขนสวสดรณชย มงานวางอยเพยง

ตำแหนงเดยว ตองสอบแขงขนกนกบผสมครอนอก ๒๐ กวาคน ขาพเจาโชคด

สอบไดเปนท ๑ จงไดเขาทำงานเปนเจาหนาทบญชฝายการเงน โดยมพนโท พณ

กำลงเอก (บดาพลเอก อาทตย กำลงเอก) เปนผบงคบบญชา ตอมาโรงเรยน

นายรอยเปลยน ผบ.ใหมตามลำดบ คอ พลตร หลวงกมปนาทแสนยากร และ

พลตร ขนเสนาทพ (บดาพลโท นายแพทยอศวน เทพาคำ) การทขาพเจาไดเขามา

ทำงานในหนาทการเงนน นอกจากทำบญชรบจายแลว ยงเปนผชวยจายเงนเดอน

นายทหาร ขาราชการ นกเรยนนายรอย ตลอดจนเสมยนพนกงานในโรงเรยนดวย

จงเปนทรจกกนทวไปเปนอยางด ระหวางนายทหารครบาอาจารย เจาหนาท

แผนกตาง ๆ ตลอดจนนกเรยนนายรอยทงรน เพราะทนมผหญงทำงานนอย

เพยงไมกคน แตทขาพเจาภมใจมากคอการทไดมโอกาสเขยนประกาศนยบตรนกเรยน

นายรอยรนนนโดยคำสงของผบญชาการ เนองจากผเขยนเดมปวยเขยนไมทน

จนนกเรยนเหลานนจบออกมาเปนนายทหาร เมอเขามาอยในวงไดพบกบพวกน

ทงสามเหลาทพซงมาเขาเวรราชองครกษตางเปนผใหญไปตามกน

วนหนง พลตร ขนเสนาทพ ผบญชาการ ไดนำนตยสารตางประเทศมาให

ขาพเจาด ลงขาวพระเจาอยหวทรงหมนกบหมอมราชวงศสรกต กตยากร ทาน

กพลอยตนเตนยนดดวย เพราะทานเปนผทอยในวงการนายทหารชนผใหญททราบ

ตนลกหนาบางเปนอยางด ทานรจกทงทานนกขตรฯและพอของขาพเจาในฐานะ

นายทหารดวยกน ทานกลาวกบขาพเจาประโยคหนงวา

“ฉนทายวา ทานนกขตรฯตองเอาเธอไปอยดวยอยางแนนอน เพราะทาน

ท า น ผ ห ญ ง พ ง จ ต ต ศ ภ ม ต ร 17

รกพอเธอมาก”

คำกลาวของทานเปนทสะดดใจขาพเจามาก นบวาเปนคำทำนายทแมนยำ

แตเวลานนขาพเจาคดวาคงเปนไปไมได ประกอบกบขณะนนขาพเจามงจะเขา

เรยนตอในคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตรอยทเดยว ดวยการเรยนไป

พรอมกบทำงานไปดงเพอนรวมรนปฏบตกนอยแทบทกคน เมอไดฟงดงนนกนงไปเลย

พรอมกบคดวาเราจะไปอยในวงไดอยางไร เราไมรจกขนบธรรมเนยมประเพณ

อะไรเลย แลวเรากเปนคนทตรงผางออกเชนน เปนลกทหารแท ๆ มหนำซำยงถก

อบรมทงทางบานและททำงานแบบทหารเสยอก คงไมสามารถจะปรบตวเปน

ชาววงได การจะพดอะไรกพดไมเพราะ ไมมความนมนวลเลย อาจจะแขงกระดาง

เสยดวยซำ ทงขณะนนขาพเจามความพอใจในความเปนอยของตนเองแลว

“ถาชะตาชวตจะเปลยนไปเพราะความกตญญกเปนอกเรองหนง!”

แลววนตดสนโชคชะตากมาถง วนนนขาพเจาไดไปรบเสดจพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวซงเสดจนวตพระนครพรอมพระคหมนททาราชวรดฐ ประชาชน

แนนขนดทกแหง ตางกดใจททานทรงหมนและเสดจฯกลบมา เมอขบวนเสดจฯ

ทางชลมารคเทยบทาราชวรดฐ มการรบเสดจเปนทางการแลว กทรงพระดำเนน

มาตามลาดพระบาทเพอประทบรถยนตพระทนงยงดานหนา เสดจฯผานประชาชน

ซงเรยงรายเฝาฯอยสองฟากทาง ขาพเจาและเพอนกไดยนอยในหมประชาชนดวย

ลกษณะอนซอมซอ

ทนใดนนทานนกขตรฯและคณทานกเผอญทอดพระเนตรเหนขาพเจาพอด

จงรบสงออกมาวา

“แนะ! พงจตต กำลงอยากพบอยทเดยว รบไปหาทวงนะ” ขณะนน

ขบวนเสดจฯไดหยดลงตรงหนาขาพเจาโดยอตโนมต ขาพเจาจงหมอบกราบลง

ไดเฝาฯพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สวนพระคหมนหนมายมแยมดวย มผว

เปนสขาวอมชมพงามมาก กลบจากรบเสดจรสกชมชนอมเอบใจทเจานายทรงจำ

ไดอยางแมนยำและทรงหยดทกทายดวยทง ๆ ทในวนนนขาพเจาและเพอนยนอย

หลงสด ไมทราบวาถกผลกออกไปขางหนาไดอยางไร ทามกลางประชาชนนบไมถวน

ยงทอดพระเนตรเหน เปนเหตการณประหลาดมาก

ตอมาในวนหยดราชการ ขาพเจาไดไปเฝาทานนกขตรฯ (ทวงกรมพระจนทฯ)

ตามรบสง ไดพบพระคหมน คณชาย และคณหญงบษบาอยกนพรอม ทกทาน

18 ต า ม เ ส ด จ ฯ ต า ง ป ร ะ เ ท ศ

กรณาทกทายกบขาพเจาอยางยมแยมแจมใส พระคหมนคอคณหญงสรกตนน

งามมาก ทาทางออนหวานและพดจาไพเราะยง ขาพเจาไดเฝาฯพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวซงเสดจฯมาทวงพอด ทานนกขตรฯและคณทานไดทรงชวนขาพเจา

ใหมาอยดวยกน มพระประสงคจะใหขาพเจาเขาไปรบใชอยในวงเมอทรงอภเษกสมรส

แลว ขาพเจาจงรบคำ ความรสกของขาพเจาขณะนนตองตดสนใจหนก เพราะชวต

ซงเคยอสระจะเปลยนไปอกแบบหนง เมอคดวาจะไมไดศกษาตอตามทตงใจไว

กอดใจหายไมได ขณะนนขาพเจาอายยงนอย ความหวงทจะไดปรญญาบตร

จากมหาวทยาลยรนแรงมาก มความตงใจอยางแนวแนทจะเรยนดวยเงนเดอน

ของตนเอง แมจะอดอาหารกลางวนทกวนกยอม ทงไดขออนญาตผบงคบบญชา

ในการขอเวลาไปฟงเลกเชอรไวเรยบรอยแลว ดงนนขาพเจาจงไดนำความไปปรกษา

คณหญงพไชยสงคราม ซงทานกลบเหนดดวย ทานอวยชยใหพร ลบหนาลบหลงวา

ปาดใจกบหนดวย เปนอนวาขาพเจาไดเปลยนเสนทางชวตไปตามชะตาลขต

นบแตนนมา

พอใกลวนอภเษกสมรส ขาพเจากไดเขาไปอยในวงกรมพระจนทฯโดยเดดขาด

แลวไดตามเสดจพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจฯเขาไปยงสวนจตรลดา

ในวนอภเษกสมรสนนเอง ดวยความรกกตญญอนผกพนตอเสดจในกรมและคณทาน

ททานมเมตตาดกบขาพเจาเหลอเกน ทงคณทานไดจดเสอผาสำหรบไปใชในวงดวย

ขาพเจาจงตองยอมรบชวตใหมดวยประการฉะน

เมอเขามาอยในวงกตองเรยนรขนบธรรมเนยมประเพณราชสำนกดวยการ

สงเกตจดจำและฟงทานผใหญ ซงเปนงานทละเอยดออนมากสำหรบผทไมคนเคย

ขาพเจามหองพกอยตรงสถานวทย อ.ส. เปนตกแถวชนเดยวแบบเกา หองเรยงกน

เปนแถว มหองนำอยหนาหอง พกหองละ ๒ คน ขาพเจาอยกบคณผน อสน

ณ อยธยา ทในวงนเอง ไดเพอนใหมอก ๑ คน ชอ “ออมทรพย สจรตกล”

มาจากวงสระปทม นบเปนเพอนคนแรกในชวตใหม ไดมาอยดวยกน ถวายการรบใช

ทกอยาง ฝายผใหญทคอยชวยแนะนำดแลขาพเจาในขณะนนคอ คณหญง

อนรกษราชมณเฑยร (นางสนองพระโอษฐ) ทาวศรสจจา ทาวพทกษอนงคนกร

มหมอมหลวงมณรตน บนนาค เปนนางสนองพระโอษฐคนแรก นางพระกำนล

คนตอมากคอ คณกรณฑ สจรตกล (พระสหายรวมรนโรงเรยนเซนตฟรงซสซาเวยร)

นอกจากนนกมทานอาจารย หมอมเจาอจฉราฉว เทวกล ผดแลรกษาและถวาย

ท า น ผ ห ญ ง พ ง จ ต ต ศ ภ ม ต ร 1๙

คำแนะนำในเรองเครองเพชรรวมกบคณทาวศรสจจา

พอเสรจพระราชพธราชาภเษกสมรสแลว จงเสดจฯไปประทบแรม ณ วง

ไกลกงวล หวหน โดยทางรถไฟ ตามทางผานมราษฎรมารบเสดจกนเนองแนน

เขาจดโตะหมบชาขางทางเปนระยะ ๆ สถานใหญมขาราชการพลเรอน ตำรวจ ทหาร

พรอมแตรวงบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารม รถไฟพระทนงจะหยดสก ๒ นาท

มผถวายของมากมาย ทงสองพระองคทรงยนรบความเคารพแลวโบกพระหตถ

จนถงวงไกลกงวลซงเปนพระตำหนกแบบยโรป ๒ ชน มองดสงางาม อยรมทะเล

เหนนำทะเลสฟาใส อาณาเขตโดยรอบกวางขวางมาก บานพกของขาราชบรพาร

เปนตกชนเดยว มชอคลองจองกนคอ พระตำหนกเปยมสข ปลกเกษม เอบเปรม

เอมปรด ทำใหหวนระลกถงพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาประชาธปก

พระปกเกลาเจาอยหว รชกาลท ๗ และสมเดจพระนางเจารำไพพรรณ

พระบรมราชน ซงยงมพระราชดำรสมอบไวเปนสมบตของประชาชนชาวไทย

อนจารกไวในประวตศาสตร เมอครงทรงสละพระราชสมบต ป พ.ศ. ๒๔๗๗ ความวา

“ขาพเจามความเตมใจทจะสละอำนาจอนเปนของขาพเจาอยแตเดมใหแก

ราษฎรโดยทวไป แตขาพเจาไมยนยอมยกอำนาจทงหลายของขาพเจาใหแกผใด

คณะใดโดยเฉพาะ เพอใชอำนาจนนโดยสทธขาด และโดยไมฟงเสยงอนแทจรง

ของราษฎร”

ทหวหน ทงสองพระองคทรงพระสำราญมาก ตอนเยน ๆ มกจะเสดจลง

สรงนำทะเล สมเดจฯพระราชทานชดอาบนำแกเราทงสองคน โดยใหเจาหนาท

ไปนำมาเลอกจากโรงแรมหวหน บงเอญมแตชดบกนสแสดทงสองชด เมอเสดจ

ลงสรงนำ เราสองคนกตองตามเสดจลงดวย บนชายหาดหนาพระราชวงพรงพรอม

ดวยฝายอารกขา ในทะเลมเรอรบหลวงจอดเปนสงาอยสองลำ มทหารเรอคอยรกษา

ความปลอดภยอยในทะเล ขณะนน สมเดจฯทอดพระเนตรเหนขาพเจากบออมทรพย

จงรบสงใหเดนขนไปหาหอยหาปอยบนชายหาด เราตองทำสนองพระราชประสงค

ไมกลาขด ทกคนจงเหนภาพขาหลวงสองคน คนหนงสง คนหนงเตย แถมยง

ตวดำเสยอกในชดบกนสแสดจดบาดตาเปนทขบขนกนยง ประทบอยหวหนสก

๒ - ๓ วนกเสดจฯกลบ กอนพระราชพธบรมราชาภเษก ซงเปนพระราชพธสำคญ

ตดตอกนหลายวน

การเฉลมพระราชมณเฑยรในพระราชพธบรมราชาภเษก พระบาทสมเดจ

๒0 ต า ม เ ส ด จ ฯ ต า ง ป ร ะ เ ท ศ

พระเจาอยหวและสมเดจฯจะตองเสดจเขาไปบรรทมในพระทนงจกรพรรดพมาน

ตามโบราณราชประเพณ ๑ คน พวกเราไดตามเสดจเขาไปดวย พรอมฉลองพระองค

เครองใชตาง ๆ ความทไมเคยอยในวงจงตองหมอบกราบเสยรอบทศ เกรงวาเจานาย

เกา ๆ ทานจะเสดจออกมาทกทาย ตางกนอนไมคอยจะหลบ ไมทราบจะหนเทา

ไปทางไหน เพราะมแตสงศกดสทธรอบตว แตเหตการณผานไปโดยสวสดภาพ

พระเจาอยหวทรงตงชอเลนขาพเจาวา “จ” คงทรงเหนวาตวเลกและรวดเรว

เหมอนลง เวลารบสงดวย เชนตองพระราชประสงคสงใด ยงฟงไมทนจบกออกวง

ไปจดการแลว บางครงกถก บางครงกผด สมเดจฯทานเลยทรงตงเตมยศพรอม

นามสกลไวเสรจวา “นางสาวพงจ พมพวานร” แลวยงทรงเขยนแกจากชอจรงตาม

หนาปกสมดของขาพเจาเสยอก ตอมาภายหลงขาพเจาเกดอบตเหตรถควำทหวหน

แตรอดชวตมาได โดยสญเสยขาหลวงรนพไปคนหนง คอ คณผสด ศรวถ

สมเดจฯจงทรงเปลยนชอใหใหมวา “เจยก” เวลาทรงเรยกแลวตองขานวา “ครอก”

ความหมายคงเดม สวนออมทรพยนนรบสงวาเปน “เจดยตงฐาน” เพราะเวลานงแลว

ดมสงาราศ จะลกกยาก แตเราสองคนกทำงานรวมกนดวยความรวดเรว ทกสง

ผานไปดวยด

พอเสรจพระราชพธบรมราชาภเษกและเฉลมพระราชมณเฑยรแลว พระบาท

สมเดจพระเจาอยหว สมเดจฯจงเสดจฯไปทรงศกษาตอทประเทศสวตเซอรแลนด

เมอวนท ๕ มถนายน พ.ศ. ๒๔๙๓