หนงสอเรยนสาระทกษะการดาเนนชวต

รายวชา สขศกษา พลศกษา

( ทช11002 )

ระดบประถมศกษา

(ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2554)

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

หนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

หามจาหนาย

เอกสารทางวชาการลาดบท 12/2555

2

หนงสอเรยนสาระทกษะการดาเนนชวต

รายวชา สขศกษา พลศกษา ( ทช 11002 )

ระดบประถมศกษา

(ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2554)

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

เอกสารทางวชาการลาดบท 12/2555

3

4

สารบญ

หนา

บทท 1 รางกายของเรา 8

เรองท 1 วฎจกรชวตของมนษย 9

เรองท 2 โครงสราง หนาทและการทางานของอวยวะภายนอก ภายใน ทสาคญ

ของรางกาย 11

เรองท 3 การดแลรกษาปองกน ความผดปกตของอวยวะสาคญของรางกาย

อวยวะภายนอกและภายใน 17

บทท 2 พฒนาการทางเพศของวยรน การคมกาเนดและโรคตดตอทางเพศสมพนธ 22

เรองท 1 พฒนาการทางเพศของวยรน 23

เรองท 2 การดแลสขภาพเบองตนในวยรน 25

เรองท 3 การคมกาเนด 26

เรองท 4 วธการสรางสมพนธภาพทดระหวางคนในครอบครว 30

เรองท 5 การสอสารเรองเพศในครอบครว 33

เรองท 6 ปญหาทเกยวของกบพฒนาการทางเพศของวยรน 36

เรองท 7 ทกษะการจดการกบปญหา อารมณ และความตองการทางเพศของวยรน 46

เรองท 8 หลากหลายความเชอทผดในเรองเพศ 51

เรองท 9 กฎหมายทเกยวของกบการลวงละเมดทางเพศ 54

เรองท 10 โรคตดตอทางเพศสมพนธ 60

บทท 3 การดแลสขภาพ 65

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญและคณคาของอาหาร และโภชนาการ 66

เรองท 2 การเลอกบรโภคอาหารตามหลกโภชนาการ 72

เรองท 3 วธการถนอมอาหารเพอคงคณคาของสารอาหาร 74

เรองท 4 ความสาคญของการมสขภาพด 75

เรองท 5 หลกการดแลสขภาพเบองตน 77

เรองท 6 ปฏบตตนตามหลกสขอนามยสวนบคคล 79

เรองท 7 คณคาและประโยชนของการออกกาลงกาย 80

เรองท 8 หลกการและวธออกกาลงกายเพอสขภาพ 81

เรองท 9 การปฏบตตนในการออกกาลงกายรปแบบตาง ๆ 82

เรองท 10 ความหมาย ความสาคญของกจกรรมนนทนาการ 86

เรองท 11 ประเภทและรปแบบของกจกรรมนนทนาการ 87

5

บทท 4โรคตดตอ 89

เรองท 1 โรคตบอกเสบจากเชอไวรส 90

เรองท 2 โรคไขเลอดออก 91

เรองท 3 โรคไขหวดธรรมดา 92

เรองท 4 โรคเอดส 93

เรองท 5 โรคฉหน 95

เรองท 6 โรคมอเทาเปอย 97

เรองท 7 โรคตาแดง 98

เรองท 8 โรคไขหวดนก 99

บทท 5 ยาสามญประจาบาน 101

เรองท 1 หลกการและวธการใชยาสามญประจาบาน 102

เรองท 2 อนตรายจากการใชยา และความเชอทผดเกยวกบยา 107

บทท 6 สารเสพตดอนตราย 111

เรองท 1 ความหมาย ประเภท และลกษณะของสารเสพตด 112

เรองท 2 อนตรายจากสารเสพตด 114

บทท 7 ความปลอดภยในชวตและทรพยสน 116

เรองท 1 อนตรายทอาจเกดในชวตประจาวน 117

เรองท 2 อนตรายทเกดขนในบาน 119

เรองท 3 อนตรายทเกดขนจากการเดนทาง 119

เรองท 4 อนตรายจากภยธรรมชาต 121

บทท 8 ทกษะชวตเพอการคด 124

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของทกษะชวต 10 ประการ 125

เรองท 2 ทกษะชวตทจาเปน 126

บทท 9 อาชพกบงานบรการดานสขภาพ 132

ความหมายงานดานบรการดานสขภาพ 132

การนวดแผนไทย 132

ธรกจนวดแผนไทย 142

6

คาแนะนาการใชหนงสอเรยน

หนงสอเรยนสาระทกษะการดาเนนชวต รายวชา สขศกษา พลศกษา ระดบประถมศกษา รหส ทช

11002 เปนหนงสอเรยนทจดทาขน สาหรบผเรยนทเปนนกศกษานอกระบบ ในการศกษาหนงสอเรยน

สาระทกษะการดาเนนชวต รายวชาสขศกษา พลศกษา ผเรยนควรปฏบตดงน

1. ศกษาโครงสรางรายวชาใหเขาใจในหวขอและสาระสาคญ ผลการเรยนรทคาดหวง และ

ขอบขายเนอหาของรายวชานน ๆ โดยละเอยด

2. ศกษารายละเอยดเนอหาของแตละบทอยางละเอยด และทากจกรรมตามทกาหนด แลว

ตรวจสอบกบแนวตอบกจกรรมตามทกาหนด ถาผเรยนตอบผดควรกลบไปศกษาและทาความเขาใจใน

เนอหานนใหมใหเขาใจ กอนทจะศกษาเรองตอ ๆ ไป

3. ปฏบตกจกรรมทายเรองของแตละเรอง เพอเปนการสรปความร ความเขาใจของเนอหาใน

เรองนน ๆ อกครง และการปฏบตกจกรรมของแตละเนอหา แตละเรอง ผเรยนสามารถนาไปตรวจสอบ

กบครและเพอน ๆ ทรวมเรยนในรายวชาและระดบเดยวกนได

4. หนงสอเรยนเลมนม 8 บท

บทท 1 รางกายของเรา

บทท 2 พฒนาการทางเพศของวยรน การคมกาเนดและโรคตดตอทางเพศสมพนธ

บทท 3 การดแลสขภาพ

บทท 4โรคตดตอ

บทท 5 ยาสามญประจาบาน

บทท 6 สารเสพตดอนตราย

บทท 7 ความปลอดภยในชวตและทรพยสน

บทท 8 ทกษะชวตเพอการคด

บทท 9 อาชพกบงานบรการดานสขภาพ

7

โครงสรางหลกสตรรายวชาสาระทกษะการดาเนนชวต

ระดบประถมศกษา สขศกษา พลศกษา (ทช11002)

สาระสาคญ

เปนสาระทเกยวของกบธรรมชาตการเจรญเตบโต และพฒนาการของมนษย เมอมนษยมการ

พฒนาการดานสรระ เจรญเตบโต แลวมนษยตองดแลและสรางเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของตนเอง

และครอบครว ปฏบตตนจนเกดเปนนสย รจกหลกเลยงพฤตกรรมเสยงตอสขภาพ ตลอดจนสงเสรม

สขภาพพลานามย ของตนเองและครอบครว

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. อธบายธรรมชาตการเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษยได

2. บอกหลกการดแลและสรางเสรมสขภาพทดของตนเองและครอบครว

3. ปฏบตตนในการดแลและสรางเสรมพฤตกรรมสขภาพพลานามยจนเปนกจนสย

4. ปองกนและหลกเลยงพฤตกรรมเสยงตอสขภาพและความปลอดภยดวยกระบวนการทกษะชวต

ขอบขายเนอหาวชา

บทท 1 รางกายของเรา

บทท 2 พฒนาการทางเพศของวยรน การคมกาเนดและโรคตดตอทางเพศสมพนธ

บทท 3 การดแลสขภาพ

บทท 4โรคตดตอ

บทท 5 ยาสามญประจาบาน

บทท 6 สารเสพตดอนตราย

บทท 7 ความปลอดภยในชวตและทรพยสน

บทท 8 ทกษะชวตเพอการคด

บทท 9 อาชพกบงานบรการดานสขภาพ

8

บทท 1

รางกายของเรา

สาระสาคญ

รางกายของมนษยประกอบดวยอวยวะตางๆ ทงภายใน และภายนอกททาหนาทตางๆ ตาม

ความสาคญของโครงสรางรางกายมนษย รวมถงการปองกนดแลรกษาไมใหเกดอาการผดปกต เพอให

รางกายไดมการพฒนาและเปลยนแปลงตามวฏจกรชวตของมนษยและมสขภาพกายทสมบรณตามวย

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. อธบายการเปลยนแปลงและพฒนาการตามวยของรางกายได

2. อธบายโครงสรางและการทางานของอวยวะภายใน และภายนอกได

3. อธบายวธการดแลรกษาปองกนความผดปกตของอวยวะทสาคญของรางกาย ทงภายใน

และภายนอกได

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 วฏจกรชวตของมนษย

เรองท 2 โครงสราง หนาทและการทางานของอวยวะภายนอก ภายใน ทสาคญของรางกาย

เรองท 3 การดแลรกษาปองกน ความผดปกตของอวยวะสาคญของรางกาย อวยวะ

เรองท 1 วฎจกรชวตของมนษย

ธรรมชาตของชวตมนษย

ธรรมชาตของมนษยประกอบไปดวยการเกด แก เจบ ตาย ซงเปนธรรมดาของชวตท

ทกคนหลกไมพน ดงนนควรเรยนรและปฏบตตนดวยความไมประมาท

1. การเกด

ทกคนเกดมาจากพอซ งเปนเพศชาย และแมซ งเปนเพศหญงโดยธรรมชาตได

กาหนดใหเพศหญงเปนคนอมทองตามปกตประมาณ 9 เดอน จะคลอดจากครรภมารดา เจรญเตบโตเปน

ทารก แลวพฒนาการเปนวยเดก วยรน วยผ ใหญ วยชรา ตามลาดบ รางกายของคนเรากจะคอยๆ

เปลยนไปตามวย

9

2. การแก

เมออายมากขน รางกายจะมการเปลยนแปลงท เหนไดชด เชน เม ออย ในชวงชรา

รางกายจะเสอมสภาพลง ผวหนงเหยวยน การเคลอนไหวชาลง คนสวนใหญเรยกวา “คนแก”

3. การเจบ

การเจบปวยของมนษยสวนใหญเกดจากการขาดดแลรกษาสขภาพท ถกตองและ

สมาเสมอ คนสวนใหญมกเคยเจบปวย บางคนเจบปวยเลกๆ นอยๆ หรอมาก จนตองรบการรกษาจาก

แพทย ถาไมดแลรกษาสขภาพตนเอง รางกายยอมออนแอและมโอกาสจะรบเชอโรคเขาสรางกายไดงาย

กวาบคลทรกษาสขภาพสมาเสมอ

4. การตาย

ความตายเปนสงททกคนหนไมพน เกดแลวตองตายดวยกนทกคน แตการตายนน ตอง

ถงวยท รางกายเส อมสภาพไปตามธรรมชาต เม ออย ในวยหนมสาวจงควรดแลรกษาสขภาพและ

ดารงชวตดวยความไมประมาท

การเจรญเตบโตและพฒนาการตามวย

การเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษย จะเรมตงแตเกด ซงแบงไดเปน 5 ชวงวย

โดยแตละวยจะมลกษณะและพฒนาการเฉพาะของวย

การเจรญเตบโต (Growth) หมายถง การเปลยนแปลงในขนาดรปราง สดสวน

ตลอดจนกระดก กลามเนอ และอวยวะทกสวนของรางกายตามลาดบขน

พฒนาการ (Development) หมายถง การเปลยนแปลงของมนษยทกสวนทตอเนองกน

ตงแตแรกเกดจนตลอดชวต ซงเปนกระบวนการเปลยนแปลงทงรางกายและจตใจผสมผสานกนไปเปน

ขนๆ จากระยะหนงไปสอกระยะหนง ทาใหเกดการเจรญกาวหนาเปนลาดบ ซงแบงเปน 5 ชวงวย ดงน

1. วยทารก (Infancy) ตงแตเกด – 2 ป

เดกในวยนจะมพฒนาการทางดานรางกายทรวดเรวมากในขวบปแรกเปน 2 เทาจาก

แรกเกด ปถดมาพฒนาการจะเพมขนเพยง 30 % จากนนจะเจรญเตบโตขนตามลาดบ ตามแผนของการ

พฒนา วยทารกจะสามารถรบรสงตางๆ ไดในระดบเบองตน เชน รจกสารวจ คนหา ทาความเขาใจ และ

ปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมรอบๆ ตว รจกใชอวยวะสมผสสงตางๆ วยนตองอาศยการเลยงดเอาใจ

ใสมากทสด

2. วยเดก (Childhood) ตงแต 3-12 ป

10

การเจรญเตบโตในวยนสวนใหญเปนเรองของกระดกกลามเนอ และการประสานกบ

ระบบตางๆ ในรางกาย ความแตกตางระหวางบคคลและเพศตรงกนขาม จะปรากฏชดเจน โดยวยเดก

แบงออกเปน 3 ชวง ดงน

2.1 วยเดกตอนตน (3-5 ป) รจกใชภาษา หดพด กนขาว ลางมอ รจกสงเกต อยากร

อยากทดลอง และเลน

2.2 วยเดกตอนกลาง (6-9 ป) เรมไปโรงเรยนตองปรบตวเขากบคนแปลกหนา และทา

ความเขาใจกบระเบยบของโรงเรยน รจกเลอกตดสนใจ รบผดชอบการทางานของตนเองได

2.3 วยเดกตอนปลาย (10-12 ป) เพศชาย-หญง จะแสดงความแตกตางชดเจนในดาน

พฤตกรรมและความสนใจ เดกหญงจะโตกวาเดกชาย มทกษะการใชภาษาทดขน ทาตามคาสงได เรยนร

บทบาททเหมาะสมกบเพศของตน และจะเลนเฉพาะกลมทเพศเดยวกน

3. วยรน (Adolescence) อายระหวาง 13-20 ป

วยนเปนชวงหวเลยวหวตอของชวต เนองจากเปนวยทมการเปลยนแปลงทางรางกาย

จตใจและตองปรบตวเขากบสงใหมๆ ทเกดขน รวมทงปรบตวใหเขากบสงคม บางครงทาใหเกดปญหา

ตางๆ ขน โดยเฉพาะปญหาทางเพศ เรมใหความสนใจกบเพศตรงกนขาม เรมมองอนาคต คดถงการม

อาชพของตน คดถงครอบครว อยากร อยากเหน อยากแสดงความสามารถ บางครงแสดงออกในทางท

ไมถกตอง จงทาใหเกดปญหาขน ผปกครองหรอผใหญ ควรใหแนะนาทเหมาะสม

4. วยผใหญ (Adulthood) อายระหวาง 21-60 ป

วยนรางกายเจรญเตบโตเตมทแลว มรปรางสมสวน รางกายแขงแรง แตเนองจากความ

เจรญเตบโตและพฒนาการทางกาย และใจของแตละคนตางกน เชนคนทเปนลกคนโต ตองดแลนองๆ ก

อาจจะเปนผใหญเรวกวานองคนเลก หรอคนทกาพราพอแม กยอมเปนผใหญเรวกวาคนทมพอแมอย

ใกลชด สรปไดวาวยน เปนวยทมความเจรญดานตางๆ ท งดานความสนใจ ทศนคต และคานยม

โดยเฉพาะเรองอาชพ การเลอกคครอง และการมชวตครอบครว เปนวยทมพละกาลง มความสามารถใน

การทางานมากทสด เพราะเปนวยทตองรบผดชอบในหนาท เพอครอบครวและประเทศชาต

5. วยชรา (Old Age) อาย 60 ปขนไป

วยนเปนวยทมการเปลยนแปลงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ รวมทงสมองในทาง

เลอมลง จงประสบปญหาสขภาพมากกวาวยอน มอาการหลงลม มกจะจาเรองราวในอดต เหมาะทจะ

เปนทปรกษาใหคาแนะนาแกผอน เพราะเปนผทประสบการณมากอน วยนมกมอารมณคอนขางเครยด

โกรธ และนอยใจงาย

11

เรองท 2 โครงสราง หนาทและการทางานของอวยวะภายนอก ภายใน ทสาคญของรางกาย

อวยวะและระบบตางๆ ในรางกาย

อวยวะภายนอกและอวยวะภายใน

อวยวะภายนอก เปนอวยวะทมองเหนได เชน ตา ห จมก ปากและผวหนง อวยวะ

เหลานมหนาทการทางานตางกน

อวยวะภายใน เปนอวยวะทอยในรางกายทมความสาคญมาก เพราะเปนสวนหนงของ

ระบบตางๆ ภายในรางกาย โดยอวยวะภายนอกและอวยวะภายในมการทางานทสมพนธกน หากสวน

ใดสวนหนงบกพรอง หรอไดรบอนตรายกอาจมผลกระทบตอสวนอนได

1. อวยวะภายนอก มดงน

1.1 ตา เปนอวยวะททาใหมองเหนสงตางๆ และชวยใหเกดการเรยนร เพราะถาไม

มดวงตา สมองจะไมสามารถรบรและจดจาสงทอย รอบตว นอกจากนนตายงแสดงออกถงอารมณ

ความรสกตางๆ เชน ดใจ เสยใจ ตกใจ

สวนประกอบของตา ทสาคญมดงน

(1) คว เปนสวนประกอบทอย เหนอหนงตาบน ทาหนาทปองกนอนตราย

ไมใหเกดกบดวงตา โดยปองกนสงสกปรก เหงอ นา และสงแปลกปลอมทอาจไหลหรอตกมาจาก

หนาผาก หรอศรษะ เขาสดวงตาได

(2) หนงตา และเปลอกตา ทาหนาท เปดปดตา เพ อรบแสง และปองกน

อนตรายทอาจเกดขนแกตา และกระจกตา โดยอตโนมตเมอมสงอนตรายเขามาใกลตา

(3) ขนตา เปนสวนประกอบทอยหนงตาบน หนงตาลาง ทาหนาทปองกน

อนตราย เชนฝนละออง ไมใหทาอนตรายแกตา

(4) ตอมนาตา เปนสวนประกอบของตาทอยในเบาตา ทางดานหางควบรเวณ

หนงตาบน ทาหนาทซบนาตา มาชวยใหตาชมชน และขบสงสกปรกออกมากบนาตา

1.2 ห เปนอวยวะรบสมผสททาใหไดยนเสยงตางๆ เชน เสยงเพลง เสยงพดคย

การไดยนเสยง ทาใหเกดการสอสารระหวางกน ถาหผดปกตไมไดยนเสยงใดเลย สมองไมสามารถแปล

ความไดวาเสยงตางๆ เปนอยางไร

สวนประกอบของห

สวนประกอบของหแบงเปน 3 สวน คอ หชนนอก หชนกลาง หชนใน

12

(1) หชนนอกประกอบดวยสวนตางๆ ดงน

• ใบห ทาหนาทรบเสยงสะทอนเขาสรห

• รห ทาหนาทเปนทางผานของเสยง ใหเขาไปสสวนตางๆ ของรห

ภายในรหจะมตอมนามน ทาหนาทผลตไขมนทาใหหชมชน และดกจบฝนละออง และสงแปลกปลอม

ทเขามาภายในรห และเกดเปนขห นอกจากนน ภายในรหยงมเยอแกวห ซงเปนเยอแผนกลมบางๆ กน

อยระหวางหชนนอก กบหชนกลาง ทาหนาทถายทอดเสยงผานหชนกลาง

(2) หชนกลาง มลกษณะเปนโพรง ประกอบดวยสวนตางๆ ไดแก กระดก

รปคอน กระดกรปทง และกระดรปโกลน เปนกระดกช นนอกตดอย กบหช นใน กระดกท ง 3 ชน

ดงกลาว ทาหนาทรบคลนเสยงตอจากเยอแกวห

(3) หชนใน มลกษณะเปนรปหอยโขง เปนสวนทอยดานในสด ทาหนาท

ขบคลนเสยงโดยผานประสาทรบเสยงสงตอไปยงสมอง และสมองกแปลผลทาใหรวาเสยงทไดยนคอ

เสยงอะไร

1.3 จมก เปนอวยวะรบสมผส ทาหนาทหายใจเอาอากาศเขาและออกจากรางกาย

และมหนาทรบกลนตางๆ ถาจมกไมสามารถทาหนาทไดตามปกต จะไมไดกลนอะไรเลย หรอทาให

ระบบการหายใจและการออกเสยงผดปกต

สวนประกอบของจมก

จมกเปนอวยวะภายนอกทอย บนใบหนา ชวยเสรมใหใบหนาสวยงาม จมก

แบงออกเปน 3 สวน ดงน

(1) สนจมก เปนสวนท มองเหนจากภายนอก เปนกระดกออน ทาหนาท

ปองกนอนตรายใหกบอวยวะภายในจมก

(2) รจมก รจมกม 2 ขาง ทาหนาทเปนทางผานของอากาศ ทหายใจเขาออก

ภายในรจมกมขนจมกและเยอจมก ทาหนาทกรองฝนและเชอโรคไมใหเขาสหลอดลมและปอด

(3) ไซนส เปนโพรงอากาศครอบจมกในกะโหลกศรษะ จานวน 4 ค ทา

หนาทพดอากาศเขาสปอด และปรบลมหายใจใหมอณหภมและความชนพอเหมาะ

1.4 ปากและฟน เปนอวยวะสาคญของรางกายท ใชในการพด ออกเสยง และ

รบประทานอาหาร โดยฟนของคนเราจะม 2 ชด คอ ฟนนานมและฟนแท

13

(1) ฟนนานม เปนฟนชดแรก มทงหมด 20 ซ เปนฟนบน 10 ซ ฟนลาง 10 ซ

ฟนนานมเรมงอกเมออายประมาณ 6-8 เดอน จะงอกครบเมออาย 2 ขวบ ถง 2 ขวบครง และจะคอยๆ

หลดไปเมออายประมาณ 6 ขวบ

(2) ฟนแท เปนฟนชดทสอง ทเกดขนมาแทนฟนนานมทหลดไป ฟนแทม

32 ซ ฟนบน 16 ซ ฟนลาง 16 ซ ฟนแทจะครบเมออายประมาณ 21- 25 ป ถาฟนแทผหรอหลดไป จะไม

มฟนงอกขนมาอก

หนาทของฟน

ฟน มหนาทในการเคยวอาหาร เชน ฉก กด บดอาหารใหละเอยด ฟนจงม

หนาทและรปรางตางกนไป ไดแก ฟนหนา มลกษณะคลายลม ใชกดตด ฟนเขยว มลกษณะปลายแหลม

ใชฉกอาหาร และฟนกราม มลกษณะแบน กวาง ตรงกลางมรองใชบดอาหาร

1.5 ผวหนง เปนอวยวะรบสมผส ทาใหรสก รอน หนาว เจบปวด เพราะภายใต

ผวหนงเปนทรวมของเซลลประสาทรบความรสก นอกจากนนผวหนงยงทาหนาทปกคลมรางกาย และ

ชวยปองกนอวยวะภายในไมใหไดรบอนตราย และยงชวยระบายความรอนภายในรางกายทางรเหงอ

ตามผวหนงอกดวย

สวนประกอบของผวหนง แบงออกเปน 2 ชน ดงน

(1) ช นหนงกาพรา เปนชนบนสด เปนชนทจะหลดเปนขไคล แลวมการ

สรางขนมาทดแทนขนเรอยๆ และเปนผวหนงชนทบงบอกความแตกตางของสผวในแตละคน

(2) ชนหนงแท เปนผวหนงทหนากวาชนหนงกาพรา เปนแหลงรวมของตอม

เหงอ ตอมไขมน และเซลลประสาทรบความรสกตางๆ

2. อวยวะภายใน

อวยวะภายในเปนอวยวะทอยใตผวหนง ซงเราไมสามารถมองเหน อวยวะภายใน

เหลานมมากมายและทางานประสานสมพนธกนเปนระบบ

2.1 ปอด ปอดเปนอวยวะภายในอยางหนง อยในระบบหายใจ ปอดม 2 ขาง ตงอย

บรเวณทรวงอกทงทางดานซายและดานขวา จากตนคอลงไปจนถงอก ปอดมลกษณะนมและหยน

เหมอนฟองนา ขยายใหญเทากบซโครงเวลาทขยายตวเตมท มเยอบางๆ หม เรยกวา เยอหมปอด ปอด

ประกอบดวยถงลมเลกๆ จานวนมากมาย เวลาหายใจเขาถงลมจะพองออกและเวลาหายใจออกถงลมจะ

แฟบ ถงลมนประสานตดกนดวยเยอประสานละเอยดเตมไปดวยเสนเลอดฝอยมากมาย เลอดดาจะไหล

ผานเสนเลอดฝอยเหลานน แลวคายคารบอนไดออกไซดออก และรบเอาออกซเจนจากอากาศทเรา

14

หายใจเขาไปในถงลมไปใชในกระบวนการเคมในการสนดาปอาหารของรางกาย กระบวนการทเลอด

คายคารบอนไดออกไซด และรบออกซเจนขณะทอยในปอดน เรยกวา การฟอกเลอด

หนาทของปอด

ปอดจะทาหนาทสบและระบายอากาศ ฟอกเลอดเสยใหเปนเลอดด การหายใจ

มอย 2 ระยะ คอ หายใจเขาและหายใจออก หายใจเขา คอ การสดอากาศเขาไปในปอดหรอถงลมปอด

เกดขนดวยการหดตวของกลามเนอกะบงลม ซงกนอยระหวางชองอกกบชองทอง เมอกลามเนอกะบง

ลมหดตวจะทาใหชองอกมปรมาตรมากขน อากาศจะวงเขาไปในปอด เรยกวาหายใจเขา เมอหายใจเขา

สดแลว กลามเนอกะบงลมจะคลายตวลง กลามเนอทองจะดนเอากลามเนอกะบงลมขน ทาใหชองอก

แคบลง อากาศจะถกบบออกจากปอด เรยกวา หายใจออก ปกตผใหญหายใจประมาณ 18-22 ครงตอ

นาท ผทมอายนอยการหายใจจะเรวขนตามอาย

2.2 หวใจ เปนอวยวะทประกอบดวย

กลามเนอ ภายในเปนโพรง รปรางเหมอนดอกบวตม ม

ขนาดราวๆ กาปนของเจาของ รอบๆ หวใจมเยอบางๆ หม

อยเรยกวา เยอหมหวใจ ซงมอย 2 ชน ระหวางเยอหมทง

สองชนจะมชอง ซงมนาใสสเหลองออนหลออยตลอดเวลา

เพอมใหเยอทงสองชนเสยดสกน และทาใหหวใจเตนได

สะดวกไมแหงตดกบเยอหมหวใจ หวใจตงอยระหวางปอด

ทงสองขาง แตคอนไปทางซายและอยหลงกระดกซโครงกบกระดกอก โดยปลายแหลมชเฉยงลงทาง

ลาง และชไปทางซาย ภายในหวใจจะมโพรง ซงภายในโพรงนจะมผนงกนแยกออกเปนหองๆ รวม 4

หอง คอ หองบน 2 หอง และหองลาง 2 หอง สาหรบหองบนจะมขนาดเลกกวาหองลาง

หนาทของหวใจ

หวใจมจงหวะการบบตว หรอทเราเรยกวาการเตนของหวใจ เพอสบฉดเลอด

แดงไปหลอเลยงรางกายตามสวนตางๆ ของรางกาย ขณะทคลายตวหวใจหองบนขวาจะรบเลอดดามา

จากทวรางกาย และจะถกบบผานลนทกนอยลงไปทางหองลางขวา ซงจะถกฉดไปยงปอดเพอคาย

คารบอนไดออกไซดและรบออกซเจนใหมกลายเปนเลอดแดง ไหลกลบเขามายงหวใจหองบนซายและ

ถกบบผานลนทกนอยไปทางหองลางซาย จากนนกจะถกฉดออกไปเลยงทวรางกาย ถาเราใชนวแตะ

บรเวณเสนเลอดใหญ เชน ขอมอ หรอขอพบตางๆ เราจะรสกไดถงจงหวะการบบตวของหวใจ ซงเรา

เรยกวา ชพจร

15

หวใจเปนอวยวะทสาคญทสด เพราะเปนอวยวะทบอกไดวาคนนนยงมชวตอยได

หรอไม ถาหากหวใจหยดเตนกหมายถงวา คนคนนนเสยชวตแลว การเตนของหวใจนน ในคนปกต

หวใจจะเตนประมาณ 70-80 ครงตอนาท

หวใจตองทางานหนกตลอดชวต ทงเวลาหลบและตน เวลาทหวใจจะไดพกผอน

บางกคอตอนทเรานอนหลบ หวใจจะเตนชาลง เราจงตองระมดระวงรกษาหวใจใหแขงแรงอยเสมอ

โดยอยาใหหวใจตองทางานหนกมากจนเกนไป

2.3 กระเพาะอาหาร มรปรางเหมอนนาเตา คลายกระเพาะหม มความจประมาณ 1

ลตร อยตอหลอดอาหารและอยในชองทองคอนไปทางดานซาย

หนาทสาคญของกระเพาะอาหาร คอ มหนาทในการยอยอาหารทมขนาดเลก

ลง และละลายใหเปนสารอาหาร แลวสงอาหารทยอยแลวไปยงลาไสเลก แลวลาไสเลกจะดดซมไปใช

ประโยชนแกรางกายตอไป สวนทไมเปนประโยชนทเรยกวากากอาหารจะถกสงตอไปยงลาไสใหญ

เพอขบถายออกจากรางกายเปนอจจาระตอไป สงทชวยใหกระเพาะยอยอาหารกคอ นายอยซงมสภาพ

เปนกรด นายอยในกระเพาะจะมเปนจานวนมากเมอถงเวลารบประทานอาหาร ถาไมรบประทานอาหาร

ใหตรงเวลานายอยจะกดเนอเย อในบรเวณกระเพาะไดเชนกน อาจจะทาใหเกดเปนแผลในกระเพาะ

อาหารได วธท จะชวยปองกนไดกคอ ดมนาสะอาดใหมากๆ และรบประทานอาหารใหตรงเวลา งด

รบประทานอาหารทมรสจด

2.4 ลาไสเลก มลกษณะเปนทอกลวงยาวประมาณ 6 เมตร ขดอยในชองทอง

ตอนบน ปลายบนเชอมกบกระเพาะอาหาร สวนปลายลางตอกบลาไสใหญ

หนาทสาคญของลาไสเลก คอ ยอยอาหารตอจากกระเพาะอาหาร จนอาหารม

ขนาดเลกพอทจะดดซมเขาสกระแสเลอด เพอนาไปเลยงสวนตางๆ ของรางกาย

2.5 ลาไสใหญ เปนอวยวะทอยในระบบทางเดนอาหาร ลาไสใหญของคนมความ

ยาวประมาณ 1.5 เมตร เสนผานศนยกลางประมาณ 6 เซนตเมตร แบงออกเปน3สวน คอ

(1) กระเปาะลาไสใหญ เปนลาไสใหญสวนแรก ตอจากลาไสเลก ทาหนาทรบ

กากอาหารจากลาไสเลก

(2) โคลอน (Colon) เปนลาไสใหญสวนทยาวทสดประกอบดวยลาไสใหญ

ขวา ลาไสใหญกลาง และลาไสใหญซาย มหนาทดดซมนาและพวกวตามนบ12 ทแบคทเรยในลาไส

ใหญสรางขน และขบกากอาหารเขาสลาไสใหญสวนตอไป

16

(3) ไสตรง เมอกากอาหารเขาสไสตรงจะทาใหเกดความรสกอยากถายขน

เพราะความดนในไสตรงเพมขนเปนผลทาใหกลามเนอหรดททวารหนกดานใน ซงจะทาใหเกดการถาย

อจจาระออกทางทวารหนกตอไป

หนาทของลาไสใหญ

(1) ชวยยอยอาหารเพยงเลกนอย

(2) ถายระบายกากอาหาร ออกจากรางกาย

(3) ดดซมนาและสารอเลคโตรลยต เชน โซเดยม และเกลอแรอน ๆ จาก

อาหารทถกยอยแลว ทเหลออยในกากอาหาร รวมทงวตามนบางอยางทสรางจากแบคทเรย ซงอาศยอย

ในลาไสใหญ ไดแก วตามนบรวม วตามนเค ดวยเหตนจงเปนชองทางสาหรบใหนา อาหารและยาแก

ผปวยทางทวารหนกได

(4) ทาหนาทเกบอจจาระไวจนกวาจะถงเวลาอนสมควรทจะถายออกนอก

รางกาย

1.5 ไต เปนอวยวะสวนหนงในระบบขบถาย จะขบถายของเสยจากรางกายออกมา

เปนนาปสสาวะ ไตของคนเราม 2 ขาง มรปรางคลายเมลดถวแดง ยาวประมาณ 12 เซนตเมตร อยตด

ผนงชองทองดานหลงตากวากระดกซโครงเลกนอย

หนาทสาคญของไต คอ กรองของเสยออกจากเลอดแดง แลวขบของเสยออก

นอกรางกายในรปของปสสาวะ

เรองท 3 การดแลรกษาปองกน ความผดปกตของอวยวะสาคญของรางกาย อวยวะภายนอก

และภายใน

การดแลรกษาปองกน ความผดปกตของอวยวะสาคญของรางกาย อวยวะภายนอกและภายในม

ความสาคญของรางกาย จาเปนตองดแลรกษาใหสามารถทางานไดตามปกต เพราะถาอวยวะสวนใด

สวนหนงเกดความบกพรองหรอเกดความผดปกต ระบบการทางานนนกจะบกพรองกจะบกพรองหรอ

ผดปกตดวย มวธการงาย ๆ ในการดแลรกษาอวยวะตาง ๆ ดงน

1. การดแลรกษาตา

ตามความสาคญ ทาใหมองเหนสงตางๆ จงควรดแลรกษาตาใหดดวยวธ ดงตอไปน

1. ไมควรใชสายตาจองหรอเพงสงตางๆ มากเกนไป ควรพกสายตาโดยการหลบตา หรอ

มองออกไปยงทกวางๆ หรอพนทสเขยว

17

2. ขณะอานหรอเขยนหนงสอ ควรใหแสงสวางอยางเพยงพอ และควรวางหนงสอใหหาง

จากตาประมาณ 1 ฟต

3. ไมควรอานหนงสอขณะอยบนยานพาหนะ เชน รถ หรอรถไฟทกาลงแลน

4. ดโทรทศนใหหางจากจอภาพไมนอยกวา 3 เทา ของขนาดจอภาพ

5. เมอมฝนละอองเขาตา ไมควรขยตา ควรใชวธลมตาในนาสะอาด หรอลางดวยนายาลางตา

6. ไมควรใชผาเชดหนารวมกบผอน เพราะอาจตดโรคตาแดงจากผอนได

7. หลกเลยงการมองบรเวณทแสงจา หรอหลกเลยงสถานททมฝนละอองฟงกระจาย

8. อยาใชยาลางตาเมอไมมความจาเปน เพราะตามธรรมชาตนาในเปลอกตาทาหนาทลาง

ตาดทสด

9. บรหารเปลอกตาบนและเปลอกตาทกวนดวยการใชนวชรดกดไปบนเปลอกตาจากคว

ไปทางหางตา

2. การดแลรกษาห

หมความสาคญตอการไดยน ถาหผดปกตจนไมสามารถไดยนเสยงตางๆ การทา

กจกรรมในชวตประจาวน กไมราบรนเกดอปสรรค ดงนนจงควรดแลรกษาหใหทาหนาทใหดอยเสมอ

1. หลกเลยงแหลงทมเสยงดงอกทก ถาหลกเลยงไมไดควรปองกนตนเอง โดยหา

อปกรณมาอดห หรอครอบห เพอปองกนไมใหแกวหฉกขาด

2. ไมควรแคะหดวยวสดใดๆ เพราะอาจทาใหหอกเสบเกดการตดเชอ

3. เมอมแมลงเขาห ใหใชนามนมะกอก หรอนามนพาราฟลหยอดห ทงไวสกครแมลง

จะตาย แลวจงเอยงหใหแมลงไหลออกมา

4. ขณะวายนา หรออาบนา พยายามอยาใหนาเขาห ถามนาเขาหใหเอยงหใหนา

ออกมาเอง

5. เมอเปนหวดไมควรสงนามกแรงๆ เพราะเชอโรคอาจผานเขาไปในรห เกดอกเสบ

ตดเชอกลายเปนหนาหนวก และเมอมสงผดปกตเกดขนกบห ควรปรกษาแพทย

3. การดแลรกษาจมก

จมกเปนอวยวะรบสมผสทมความสาคญ ทาใหไดกลน และหายใจเอาอากาศบรสทธ

เขาสปอด ควรดแลรกษาจมกใหทาหนาทไดตามปกตดวยวธดงน

1. หลกเลยงบรเวณทมฝนละอองฟงกระจาย

2. ไมควรแคะจมกดวยวสดแขง เพราะอาจทาใหจมกอกเสบ

3. ไมควรสงนามกแรงๆ ถาเปนหวดเรอรง ไมควรปลอยทงไว ควรปรกษาแพทย

18

4. ถามความผดปกตเกดขนกบจมก ควรปรกษาแพทย

4. การดแลรกษาปากและฟน

1. ควรแปรงฟนใหถกวธหลงอาหารทกมอ หรอควรแปรงฟนอยางนอยวนละ 2 ครง

2. ไมควรกดหรอฉกของแขงดวยฟน และควรพบทนตแพทยเพอตรวจฟนทก 6 เดอน

3. ออกกาลงเหงอกดวยการถ นวดเหงอก ตอนเชา และกลางคนกอนนอน โดยการอม

เกลอหรอเกลอปนผสมสารสมปนประมาณ 5 นาท แลวนวดเหงอก

4. รบประทานผก ผลไมสดมากๆ และหลกเลยงรบประทานลกอม ชอคโกแลตและ

ขนมหวานๆ

5. การดแลรกษาผวหนง

1. อาบนาอยางนอยวนละ 2 ครง หลงจากอาบนาเสรจ ควรเชดตวใหแหง

2. สวมเสอผาทสะอาด ไมเปยกชน และไมรดรปจนเกนไป

3. รบประทานอาหารทมประโยชนและดมนามากๆ ออกกาลงกายอยางสมาเสมอ

หลกเลยงแสงแดดจา และระมดระวงในการใชเครองสาอาง

4. เมอผวหนงผดปกต ควรปรกษาแพทย

6. การดแลรกษาปอด มขอควรปฏบตดงน

1. ควรอยในสถานททมอากาศบรสทธถายเทไดเสมอ หลกเลยงอยในสถานททมฝง

ชนแออด

2. ควรหายใจทางจมก เพราะในจมกมขนจมกและเยอเสมหะซงจะชวยกรองฝน

ละออง และเชอโรคไมใหเขาไปในปอด หลกเลยงการหายใจทางปาก

3. ไมควรนอนควานานๆ จะทาใหปอดถกกดทบทางานไมสะดวก

4. ไมควรสบบหร เพราะจะสงผลใหเปนอนตรายตอปอด

5. ควรนงหรอยนตวตรง ไมควรสวมเสอผาทรดแนน เพราะจะทาใหปอดขยายตวไม

สะดวก

6. ควรรกษารางกายใหอบอน เพอปองกนการเปนหวด

7. ควรบรหารปอด ดวยการหายใจยาวๆ วนละ 5-6 ครงทกวน ทาใหปอดขยายตวได

เตมท

8. ควรระวงการกระทบกระเทอนอยางรนแรงจากภายนอก เชน หนาอก แผนหลง

เพราะจะกระทบกระเทอนไปถงปอดดวย

19

9. ควรพกผอนใหเตมท การออกกาลงกายหรอการเลนใดๆ อยาใหเกนกาลงหรอ

เหนอยเกนไป เพราะจะทาใหปอดตองทางานหนกจนเกนไป

10. ควรตรวจสขภาพ หรอเอกซเรยปอดอยางนอยปละ 1 ครง

7. การดแลรกษาหวใจ มวธการปฏบตดงน

1. ควรออกกาลงกายสมาเสมอ เหมาะสมกบสภาพรางกาย และวย ไมหกโหมเกนไป

เพราะจะทาใหหวใจตองทางานมาก อาจเปนอนตรายได

2. ไมดมนาชา กาแฟ สบบหร ดมสราหรอเครองดมทมสารกระตน เพราะมสารกระตน

ทาใหหวใจทางานหนกจนอาจเปนอนตรายแกกลามเนอหวใจได

3. ไมรบประทานยา ทจะกระตนในการทางานของหวใจโดยไมปรกษาแพทย

4. การนอนควา เปนเวลานานๆ จะสงผลทาใหหวใจถกกดทบทางานไมสะดวก

5. ไมควรนอนในสถานทอากาศถายเทไมสะดวก หรอสวมเสอผาทรดรปจนเกนไป จะ

ทาใหระบบการทางานของหวใจไมสะดวก

6. ระมดระวงไมใหหนาอกไดรบความกระทบกระเทอน เพราะอาจเปนอนตรายกบ

หวใจได

7. ไมควรวตกกงวล กลว ตกใจ เสยใจมากเกนไป เพราะจะสงผลตอการทางานของ

หวใจ

8. ไมควรรบประทานอาหารทมไขมนและนาตาลมากเกนไป เพราะจะทาใหเกดไขมน

เกาะภายในเสนเลอดและกลามเนอหวใจ ทาใหหวใจตองทางานหนกขน จะเปนอนตรายได

9. เมอเกดอาการผดปกตของหวใจ ควรปรกษาแพทย

8. การดแลรกษากระเพาะอาหารและลาไส ควรปฏบตดงน

1. ควรรบประทานอาหาร ทมประโยชน ไมแขง ไมเหนยว หรอยอยยาก หรอมรสจด

เกนไป เพราะทาใหกระเพาะอาหารทางานหนกหรอทาใหเกดเปนแผลได

2. ควรใหรางกายอบอน ในเวลานอนตองสวมเสอผาหรอหมผาเสมอ เพอมใหทองรบ

ความเยนจนเกนไป จนอาจเกดอาการปวดทอง

3. ควรควบคมอารมณ เพราะความเครยด ความวตกกงวล กทาใหกระเพาะอาหาร

หลงนายอยออกมามาก

4. เคยวอาหาร ใหละเอยดกอนกลน และไมรบรบประทาน เพราะจะทาใหอาหารยอย

ยาก

5. ไมควรสวมเสอผาคบหรอรดเขมขดแนนเกนไป จะทาใหกระเพาะอาหารทางาน

ไมสะดวก

20

6. ไมควรรบประทานจบจบ เพราะจะทาใหกระเพาะอาหารตองทางานอยเสมอไมม

เวลาพก

7. ควรรบประทานอาหารใหเปนเวลา ไมปลอยใหหวมาก หรอรบประทานอาหาร

มากเกนไป จะทาใหกระเพาะอาหารตองทางานหนก หรอเกดอาการอาหารไมยอย แนนทองได

8. ไมรบประทานของหมกดอง จะทาใหเกดอาการทองเสยหรอทองรวงได

9. ปฏบตตนตามหลกสขนสยทด โดยรกษาความสะอาดมอ ภาชนะและอาหรท

รบประทานเพอปองกนเชอโรคจะเปนอนตรายตอกระเพาะอาหารได

10. ควรรบวคซนปองกนโรค เมอเกดโรคตดตอระบาดในชมชน เชน อหวาตกโรค บด

พยาธตางๆ ทองรวง

9. การดแลรกษาไต ควรปฏบตดงน

1. ควรรบประทานอาหาร นา เกลอแร ใหเหมาะสมตามสภาวะของรางกาย

2. ควรหลกเลยงการใชยาหรอรบประทาน ยาทมผลเสยตอไต เชน ยาซลฟา ยาแก

ปวด และแกอกเสบตอเนองเปนเวลานาน

3. ไมควรกลนปสสาวะเอาไวนานๆหรอสวนปสสาวะ

4. ผทมอาการของโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง ควรรกษาเพราะจะสงผล

กระทบตอการทางานของไต

5. เม อเกดอาการผดปกตทสงสยวาจะเปนโรคไต เชน เทา ตว หรอหนาบวม

ปสสาวะเปนสคลาเหมอนสนาลางเนอ หรอปสสาวะบอยผดปกต ควรปรกษาแพทย

6. ควรตรวจสขภาพ ตรวจปสสาวะ อยางนอยประจาปละ 1-2 ครง

กจกรรมทายบท

1. ใหผเรยนแบงกลมศกษาพฒนาการของมนษยตามวยตางๆ แลวใหแตละกลมอภปราย

นาเสนอผลงานแตละกลม

2. ใหผเรยนเปรยบเทยบความแตกตางทเกดขนในแตละวย และชวยกนสรปผล

3. ใหผ เรยนบอกความแตกตางของการดแลรกษาอวยวะภายในและภายนอกพรอม

อภปรายวธการปองกนและดแลรกษา

21

บทท 2

พฒนาการทางเพศของวยรน

การคมกาเนดและโรคตดตอทางเพศสมพนธ

สาระสาคญ

มความรความเขาใจเกยวกบปญหาและการพฒนาทางเพศของวยรนในเรองตางๆ ทงเพศชาย

และเพศหญง ทมปญหาทแตกตางกนออกไปตลอดจนเรยนรในเรองของกฎหมายทเกยวของกบการลวง

ละเมดทางเพศ และมความรในการดแลรกษาสขภาพของตนเองใหพนจากโรคตดตอในเวลาม

เพศสมพนธ

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. เรยนรเกยวกบการพฒนาการทางเพศ และการดแลสขภาพของวยรน

2. เรยนรเกยวกบการปองกนปญหาทจะเกดจากสาเหตตางๆ ของวยรน

3. เรยนรในเรองกฎหมายทเกยวของกบการลวงละเมดทางเพศ

4. เรยนรในเรองของโรคตดตอตางๆ ทเกดจากการมเพศสมพนธ

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 พฒนาการทางเพศของวยรน

เรองท 2 การดแลสขภาพเบองตนในวยรน

เรองท 3 การคมกาเนด

เรองท 4 วธการสรางสมพนธภาพทดระหวางคนในครอบครว

เรองท 5 การสอสารเรองเพศในครอบครว

เรองท 6 ปญหาทเกยวของกบพฒนาการทางเพศของวยรน

22

เรองท 7 ทกษะการจดการกบปญหา อารมณ และความตองการทางเพศของวยรน

เรองท 8 หลากหลายความเชอทผดในเรองเพศ

เรองท 9 กฎหมายทเกยวกบการลวงละเมดทางเพศ

เรองท 10 โรคตดตอทางเพศสมพนธ

23

บทท 2

พฒนาการทางเพศของวยรน

การคมกาเนดและโรคตดตอทางเพศสมพนธ

เรองท 1 พฒนาการทางเพศของวยรน

วยรน ชวงอายระหวาง 8 - 18 ป เปนวยทรางกายเปลยนจากเดกไปเปนผใหญ เรยกวา

วยรนหรอวยเจรญพนธ มการเปลยนแปลงเกดขนหลายอยางทงทางรางกายและจตใจ โดยมฮอรโมน

เปนตวกระตน การทจะบอกใหแนชดลงไปวา เดกชายและเดกหญงเขาสวยรนเมอใดนน เปนเรอง

คอนขางยาก เพราะเดกทงสองเพศนอกจากจะแตกเนอหนมสาวไมพรอมกนแลว คนแตละคนในเพศ

เดยวกนกยงแตกเนอหนมสาวไมพรอมกนอกดวย แตพอจะกลาวโดยทวไปไดวา เดกหญงจะเขาสวยรน

ในอายระหวาง 13 - 15 ป และเดกชายจะเรมเมออาย 15 ป โดยเดกหญงจะมอตราการเจรญเตบโต

ทางดานรางกายในชวงนเรวกวาเดกชายประมาณ 1 - 2 ป แตทงนขนอยกบลกษณะหรอแบบแผนการ

เจรญเตบโตของแตละคน

ฮอรโมนเพศ หญงและชายเมอเขาสชวงวยรน ตอมไฮโปเตลามส (Hypothalamus) ซง

เปนตอมเลกๆ ในสมอง เรมสงสญญาณผานตอมใตสมองพทอตาร (Pituitary gland หรอ Master gland)

ซงเปนตอมไรทอทสาคญทสดของรางกาย เพราะมหนาทผลตฮอรโมนทแตกตางกน เพอไปกระตนและ

ควบคมการทางานของอวยวะตางๆ รวมถงอวยวะทเกยวกบเพศ คอ รงไขสาหรบผหญงในการผลต

ฮอรโมนเพศ เอสโทรเจน (Estrogen) และลกอณฑะสาหรบผชายผลตฮอรโมนเพศ เทสทอสเทอโรน

(Testosterone)

ฮอรโมนเอสโทรเจน และฮอรโมนเทสทอสเทอโรน ซงเปนฮอรโมนเพศน ทาให

รางกายวยรนเจรญเตบโตอยางรวดเรว มไขมนและกลามเนอเพมขน ตวสงขน มขนขนบรเวณอวยวะ

เพศ รกแร และสวนตางๆ ของรางกาย มกลนตว มสว ผหญงจะมสะโพกผาย ตนขา หนาอกและกนใหญ

ขน และมประจาเดอน สวนผชาย เสยงจะแตกหาว ฝนเปยก และทงหญงชายจะเรมมความรสกตองการ

ทางเพศ หรอมอารมณเพศ

นอกจากการเปลยนแปลงทางรางกายแลว วยรนหญงชายยงมการเปลยนแปลงทางดานจตใจ

อารมณและความรสก โดยเรมมความสนใจ หรอความรสกพงพอใจเปนพเศษตอบางคนทอาจเปนทง

เพศเดยวกนและตางเพศ

วยรนเปนวยทรางกายมความพรอมในการผลตเซลลเพศเพอการสบพนธ คนทวไปจงตดสนการ

เขาสวยรน โดยพจารณาจากการมประจาเดอนครงแรก (เดกหญงราว 13 ป) และการหลงนาอสจครง

แรก (เดกชายอายประมาณ 11 ป) แตปรากฏการณทงสองไมคอยแนนอนนก เชน การหลงนาอสจอาจ

24

เกดชากวาการเปลยนแปลงทางรางกายดานอนๆ สาหรบการมาของประจาเดอนครงแรกของเดกหญงก

เชนกน การสกของไข (ไขตก) ในบางคนอาจไมมความสมพนธกบการมประจาเดอนเสมอไป และการ

ตกไขฟองแรกๆ อาจไมทาใหเกดประจาเดอนกเปนได รวมทงการมประจาเดอนครงแรกอาจเกดขน

กอนหรอหลงการเปลยนแปลงของรางกายสวนอนๆ เมอเขาสวยรนแลว ไดเปนเวลานาน

การมประจาเดอนครงแรก

ขณะแรกคลอดรงไขของเดกหญงจะมไขทยงไมเจรญอยแลวหลายพนใบ เมอนบจากชวงวยรน

เปนตนไป ทกๆ 28 วนจะมไข 1 ใบทเจรญเตมทแลวหลดออกมาเขาสทอนาไข เรยกวา การตกไข

ขณะเดยวกน เยอบโพรงมดลกจะมหลอดเลอดงอกมาหลอเลยงมากมาย เพอเตรยมรบไขทผสมกบอสจ

หากไมไดรบการผสม เยอบโพรงมดลกจะลอกหลดออกมาเปนเศษเนอเยอและเลอดไหลออกมาทาง

ชองคลอด เรยกวา ประจาเดอน อายของเดกหญงทประจาเดอนมาครงแรกยอมแตกตางกน สวนมากจะ

มอาย 12-13 ป แตบางคนอาจเรมตงแตอาย 10 ป บางคนกลาชาไปถง 16 ป ซงยงไมนบวาเปนเรอง

ผดปกต

การฝนเปยก

การหลงนาอสจนนจะเรมเกดขนในชวงอายประมาณ 11 ป แตกอาจเกดขนเรวหรอชากวานดงท

กลาวมาแลวขางตน ขนอยกบแตละคน การฝนเปยกเปนลกษณะทางธรรมชาตของเดกผชายท

แตกเนอหนม เมอรางกายผลตนาอสจและเกบสะสมไว เมอมปรมาณมากเกนไป รางกายจะขบออกมา

ตามกลไกธรรมชาต มกเกดขนในชวงทกาลงฝนโดยอาจนกถงสงทกระตนอารมณทางเพศ เมอตน

ขนมากพบวามของเหลวเปยกชนตรงเปากางเกงนอน หรอเปอนบนทนอน จงเรยกวา “ฝนเปยก” หรอ

อกกรณการเลนตอสกบเพอนๆ อาจปลกเราและกระตนองคชาตได จะทาใหนาอสจเลดลอดออกมาตาม

ธรรมชาต ทเรยกวา “การหลงอยางไมรตว” ทงน เดกชายแตละคนอาจมความถในการฝนเปยกแตกตาง

กน ตงแตไมเคยฝนเปยกเลยจนกระทงสปดาหละหลายๆ ครง จงไมควรถอเรองนเปนเรองความผดปกต

ทางเพศของวยรนชาย นาอสจเปนของเหลวสขาวขน ประกอบ ดวยตวอสจและสารคดหลงจากตอม

ลกหมากและตอมพกตวอสจ ซงจะถกขบออกมาพรอมกนผานทางทอนาอสจ ในนาอสจเพยงหยดเดยว

จะมสเปรมหรอตวอสจประมาณ 1,500 ตว ขณะทผชายถงจดสดยอด จะหลงนาอสจออกมาประมาณ 1

ชอนชา ซงมอสจอยถง 300 ลานตวและเชออสจเพยงหนงตวกสามารถเขาไปผสมกบไขไดเมอม

เพศสมพนธแบบสอดใส วยรนชายจะมอสจทสมบรณเมออายราว 13 - 14 ป

การจดการอารมณเพศ หรอการชวยตวเอง

วยรนหญงชายตางกเรมมความรสกหรออารมณทางเพศเพมมากขนตามลาดบ (วยรนเปนวยทม

ความรสกทางเพศสงสด) การชวยตวเอง เปนวธการจดการเพอผอนคลายอารมณเพศ ซงเปนเรองปกต

25

ธรรมดาของทงหญงและชาย โดยการลบคลาอวยวะเพศของตนเองจนถงจดสดยอด แตละคนอาจม

วธการแตกตางกนไป

การตงครรภ

เกดขนจากการมเพศสมพนธระหวางชายและหญง เมอมการหลงนาอสจในชองคลอด ตวอสจ

จะวายเขาไปในมดลกจนถงทอนาไข และพบไขของฝายหญงพอด กจะเกดการผสมระหวางอสจกบไข

หรอทเรยกวา “การปฏสนธ” แตถาไมมไข อสจจะตายไปเองภายในเวลา 2 - 3 วน

เรองท 2 การดแลสขภาพเบองตนในวยรน

วธการดแลผวหนาใหสะอาดเพอลดการมสว

การลางหนาดวยนาสะอาดเพยงอยางเดยว และซบหนาใหแหงอยางเบามอ เปนการถนอมผวท

ไดผลด เปนวธทแพทยผวหนงแนะนาใหใช เพอลดการระคายเคอง แตการลางหนาดวยสบหรอครมลาง

หนาบอยครง ซงจะไปชะลางไขมนทผวสรางขนตามธรรมชาต เมอผวแหงตง กจะกระตนใหตอมไขมน

ยงทางานมากขน

การทาความสะอาดอวยวะเพศหญง

ใหลางจากดานหนาไปดานหลงดวยสบและนาสะอาด ไมจาเปนตองใชสเปรยหรอนายาลางทา

ความสะอาดชองคลอดอก เนองจากชองคลอดมระบบทาความสะอาดตามธรรมชาตอยแลว บางคนใช

แลวอาจเกดอาการระคายเคองจากสารเคมเหลานน เพราะผวบรเวณนนบอบบางมาก ระหวางม

ประจาเดอน ควรเปลยนผาอนามยทก 2 - 3 ชวโมงเพอปองกนกลน

การทาความสะอาดอวยวะเพศชาย

ทบรเวณใตหนงหมปลายของผชายจะมเมอกขาวเหลองขนๆ เรยกวา ‘ขเปยก’ ซงทาใหมกลน

การลางทาความสะอาดอวยวะเพศชายจงตองดงหนงหมปลายอวยวะเพศขน เพอทาความสะอาดบรเวณ

สวนหวของอวยวะเพศ (ถาหนงหมปลายตงเกนไป ใหคอยๆ ดงขนทละนอยในระหวางอาบนาโดยใช

สบชวย)

26

อาการผดปกตบรเวณอวยวะเพศ

เชน คนในชองคลอด ตกขาวมากจนผดสงเกต อวยวะเพศมกลนเหมนมาก มสผดไปจากเดม

หรอเวลาปสสาวะแลวรสกเจบเหมอนปสสาวะไมสด สามารถขอคาปรกษาจากหนวยงานทใหบรการ

ดานสขภาพวยรน หรอคลกเขาไปทคลนกสขภาพ www.teenpath.net

กลนตว

เมอเขาสวยรน ตอมไขมนจะผลตความมนออกมาตามรขมขนเพมขน ตอมเหงอกเชนกนผลต

เหงอออกมามากโดยเฉพาะเวลาวงเลน เดนเรวในอากาศรอน เหงอออกมาจากรเปดของตอมเหงอซงอย

ไมหางจากรเปดขมขนมากนก เมอทงความมนและนาเหงอไหลซมออกมาจากรเปดบนผวพรรณสก

ระยะเวลาหนง และมสภาพแวดลอมทอบชนนานพอเหมาะ บรรดาเชอจลนทรยตางๆ ทอาศยอยตาม

ธรรมชาตบนผวพรรณเรากจะพากนเจรญเตบโตแพรพนธออกมาจานวนมาก พรอมทงสงกลนเหมนอบ

ออกมาเปนกลนตวแรงๆ

นอกจากนน อาหารประเภท เครองเทศ กระเทยม ทเรยน ซงเปนอาหารทมกลนแรง อาจระเหย

ออกมาจากลมหายใจ ขบถายออกมาทางตอมเหงอ ตอมไขมน ตอมกลน หรอเปนบอเกดในการสราง

สารประกอบมกลนไดแลว จงปลดปลอยออกมาทางชองระบายของรางกายไดอกทอดหนง รวมทง

รองเทาหมสน รองเทาผาใบ ลวนเปนบอเกดของกลนเหมนอบไดเชนกน

วธการทาความสะอาดดวยการอาบนา ฟอกสบทกครงทมเหงอออกมาก โดยเฉพาะผทมผวมน

ตองหมนสระผม ถรกแรซงเปนจดอบทมกสงกลนรนแรงเสมอดวยสารสมเปนวธพนบานทไดผลด

เรองท 3 การคมกาเนด

การแสวงหาขอมลเกยวกบวธการคมกาเนด ถอเปนการแสดงความรบผดชอบทงตอตวเอง

และคนทเรามความสมพนธดวย มคนจานวนมากยงเชอวาเรองเพศเปนเรองนาอาย ทาใหไมกลาหา

ความรในเรองนอยางเปดเผย จงสงผลใหขาดความร หรอมความเชอทผดๆ จนสงผลตอสขภาพทาง

เพศ ทงทการมขอมลถกตอง รอบดานและเพยงพอในเรองเพศจะชวยใหทกคนมทางเลอกทเหมาะสม

ทสดกบเงอนไขของตนเองเมอตองตดสนใจในเรองเพศ เชน การสอสารกบค/คนรอบขาง การม

เพศสมพนธทปลอดภย ฯลฯ

27

วธการคมกาเนดแบบตางๆ

ถงยางอนามย

• มหลายขนาด ควรเลอกขนาดทเหมาะสมกบอวยวะเพศ ควรดวนผลต หรอวนหมดอายกอน

การใช

• ใชสวมเมออวยวะเพศแขงตว โดยใหบบปลายถงยางอนามยเพอไลลมขณะสวม เรมสวมจาก

ตรงปลายอวยวะเพศรดเขาหาตว แลวรดใหสดโคนอวยวะเพศ

• เมอเสรจกจ ใหถอดถงยางอนามยขณะทอวยวะเพศยงแขงตว โดยจบทขอบถงยางและคอยๆ

รดออก หากปลอยใหอวยวะเพศออนตวในชองคลอดอาจทาใหถงยางอนามยหลดได

• ในขณะน ถงยางอนามยเปนวธคมกาเนดแบบชวคราวทมประสทธภาพในการคมกาเนดและ

สามารถปองกนการตดเชอเอชไอว รวมทงโรคตดตอทางเพศสมพนธอนๆ เชน เรม หดหงอน

ไก หนองใน ซฟลส แผลรมออน ไปพรอมกนได

ยาเมดคมกาเนดทวไป

• ยาคมกาเนดชนดเมดม 2 แบบคอ แบบ 21 เมด และแบบ 28 เมด ซงมประสทธภาพไม

แตกตางกน

• ยาคมชนด 28 เมด เมดยาทเพมขนมา 7 เมดเปนวตามนทชวยใหกนยาตอเนองโดยไมลม

• วธการกนยาคมแผงแรก ใหเรมกนเมดแรก

• สาหรบยาคม 21 เมด เมอกนหมดแผง ใหเวนไป 7 วนแลวจงเรมแผงใหม สวนยาคม 28 เมด

ใหกนแผงใหมตดตอไปไดเลย

ภายใน 5 วนแรกของการมประจาเดอน แลวกน

ตดตอกนทกวน วนละ 1 เมดจนหมดแผง

• ออกฤทธคมกาเนดโดย 1) ยบยงไมใหมการเจรญเตบโตของไข และปองกนไขตก 2) ทาให

เยอบโพรงมดลกบางลงไมเหมาะแกการฝงตวของตวออน 3) ทาใหมกทปากมดลกเหนยวขน

ไมเหมาะแกการใหอสจเคลอนผานเขาไปในโพรงมดลก 4) เปลยนแปลงการเคลอนไหวของ

ทอนาไข ทาใหไขทผสมแลวเดนทางไปถงมดลกเรวเกนไปจนไมสามารถฝงตวได

• ถาลมกน 1 วน ใหกน 2 เมดในวนถดไป

• ถาลมกน 2 วน ใหกน 2 เมดในวนทสาม และอก 2 เมดในวนท 4

• ถาลมกน 3 วนขนไป ควรหยดกนยาคมแผงนนไปเลย และใชวธคมกาเนดชนดอนไปกอน

เชน ใชถงยาง แลวจงเรมกนแผงใหมในการมประจาเดอนรอบถดไป

28

• หากเรมกนเปนครงแรก ตองกนไป 14 วน แลวจงจะมผลตอการปองกนการตงครรภ หากม

เพศสมพนธในชวงเวลาดงกลาว ควรใชถงยางอนามยควบคไปดวย

• แมผหญงจะเปนคนกนยาคม แตผชายควรมสวนรวมในการชวยเตอนใหกนยาตอเนอง

ยาเมดคมกาเนดแบบฉกเฉน

• ตองกน 2 เมด จงมประสทธภาพในการคมกาเนด

• เมดแรก กนทนทหรอภายใน 72 ชวโมง (สามวน) หลงการมเพศสมพนธ ประสทธภาพจะ

ขนกบเวลาทกนภายหลงการมเพศสมพนธ หากกนไดเรวเทาไร ความสามารถในการ

ปองกนการตงครรภกจะสงขนเทานน

เมดทสอง

• หากกนถกวธ มประสทธภาพปองกนการตงครรภ

กนหางจากเมดแรก 12 ชวโมง

• การกนยาคมฉกเฉนมประสทธภาพตากวาวธคมกาเนดแบบปกตทวๆ ไป

75%

ดงนน ควรใชใน

กรณฉกเฉนเทานน

การนบระยะปลอดภย หรอนบหนา 7 หลง 7

ไมควรใชเปนวธการคมกาเนดประจา

เปนวธคมกาเนดแบบธรรมชาต วธนใชไดผลเฉพาะผหญงทมรอบเดอนมาสมาเสมอเทานน

ซงไมเหมาะกบวยรน ซงรางกายยงอยในชวงฮอรโมนเพศปรบตว อาจมรอบเดอนไมสมาเสมอ

การนบหนาเจดหลงเจด ใหใช “วนแรก” ของการมประจาเดอน นบเปนวนท 1 หนาเจดคอ

นบยอนขนไปใหครบเจดวน สวนหลงเจด ใหนบตอจากวนแรกทมประจาเดอนไปใหครบ 7 วน ดง

ตวอยาง

29

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11

ระยะหนาเจด

12 13 14

วนแรกของ

ระยะหลงเจด

15 16 17 18 19 20 21

การมประจาเดอน

22 23 24 25 26 27 28

29 30 31

การหลงขางนอก

การหลงขางนอก เปนวธการคมกาเนดแบบธรรมชาต ไดผลไมแนนอน เพราะขณะทสอดใส

ฝายชายจะมนาคดหลงจานวนหนงออกมากอน ซงจะมอสจปะปนอยดวย ตวอสจนนสามารถวายไป

ผสมกบไข การตงครรภจงเกดขนไดกอนผชายจะหลงนาอสจภายนอกเสยอก

นอกจากนน การหลงภายนอกยงเปนวธการทขนอยกบฝายชาย โดยทฝายหญงไมสามารถ

ควบคมไดเลย

30

o การกนยาคมกาเนดชนดเมด ยาคมกาเนดแบบฉกเฉน การนบวน และการหลงขาง

นอก ลวนเปนวธคมกาเนดทไมสามารถปองกนการตดเชอเอชไอว และเชอ

โรคตดตอทางเพศสมพนธ

o ถงยางอนามย เปนวธเดยวทชวยปองกนการตงครรภ ปองกนการตดเชอเอชไอว

และเชอโรคตดตอทางเพศสมพนธ

เรองท 4 วธการสรางสมพนธภาพทดระหวางคนในครอบครว

ครอบครว หมายถง กลมคนตงแต 2 คนขนไปมาเกยวพนกน และสบสายเลอด ไดแก พอ แม

ลก และอาจมญาต หรอไมใชญาตมาอาศยอยดวยกน ซงถอเปนสมาชกครอบครว เชนกน มความรก ม

ความผกพนซงกนและกน

ครอบครวมหนาทหลอหลอม ขดเกลาสมาชกในครอบครว ใหเปนคนด รระเบยบและกฎเกณฑ

ของสงคม อกทงยงสรางความเปนตวตนของทกคน เชน ลกษณะนสย ความคด ความเชอ ความสนใจ

เปนตน

การสรางสมพนธภาพในครอบครว

ความขดแยงระหวางพอแมและลกเปนเรองทเกดขนเสมอ เพราะความแตกตางของวยและ

ประสบการณ ความหวงใยของพอแมทปรากฏผานการวากลาว ตกเตอน หามปราม ใหความรสกไม

ไวใจและกงวลเกนความจาเปนตอลกโดยเฉพาะลกทอยในวยรน

เปลยนพฤตกรรม เนองจากพอแมใชประสบการณของตนมาคาดเดาถงผลทอาจเกดขนเมอ

เหนการกระทาของลก การตาหนจงมกมาพรอมกบทาทขนเคอง โมโห บน ทาใหดเหมอนวาพอแม

ชอบใชอารมณ ไมใชเหตผล ไมคอยยอมรบสงทเปนอยของลกวยรน

ความตองการของตวเองเปนทตง ไมพยายามเขาใจอกฝายหนงวาตองการอะไร ยอมทาให

เกดความขดแยงกน การหาทางออกจงตองเรมจากตวเองกอนในการเปดใจมองหาความหมายทอกฝาย

พยายามสอสารผานการกระทาซงเราอาจไมชอบใจ การเขาใจความหมายทแทจรงจะชวยใหเกดการ

สอสารระหวางกน ไมตดกบอารมณและทาทของกนและกน

การเรยนรถงความแตกตางของวยและประสบการณของทงสองฝาย จะชวยสรางความเขาใจ

ลดขอขดแยง และสอสารกนไดมากขน

31

ปจจยทชวยสงเสรมใหมสมพนธภาพทดตอกน ไดแก

• การชมเชยหรอชนชมอยางเหมาะสม

• การตเพอกอ

• การแกไขความขดแยงในเชงสรางสรรค

การชมเชยหรอชนชม

คนสวนใหญไมวาจะอยในครอบครวหรออยในสงคมภายนอกครอบครว มกจะไมคอยชนชม

หรอชมเชยกน พอแมสวนใหญเชอวาถาชมลกบอยๆ เดกจะเหลง อาจกลายเปนคนไมดได ทาใหพอแม

ไมชมเมอลกกระทาสงทดหรอมพฤตกรรมในลกษณะทเปนสงทพอแมตองการ จงทาใหเดกขาด

กาลงใจ ขาดนาหลอเลยงจตใจ

คนเราโดยทวไปตองการคาชมเชย โดยการชมเชยทจะสรางเสรมสมพนธภาพใหดควรม

ลกษณะดงน

• ชมพฤตกรรมทเพงเกดขนใหมๆ

• การชมควรเนนทพฤตกรรมททาไดด และชมทละ 1 พฤตกรรม

• บอกความรสกของเราตอพฤตกรรมนนอยางจรงใจ

• ชมเฉพาะสงทควรชม

• ไมชมมากเกนกวาความเปนจรง

ตวอยาง เชน

ลกบอกกบแมวา “วนน แมทากบขาวอรอยมาก ทาใหกนไดมาก ลกรสกมความสข ภมใจทม

แมทากบขาวอรอย”

แมบอกกบลกวา “วนน แมรสกภมใจทลกชวยลางชามในตอนเยนไดสะอาดเรยบรอยดมาก

โดยทแมไมตองเรยกใหทา”

32

การตเพอกอ

คนสวนใหญ ไมชอบฟงคาต การตตงทไมเหมาะสม มกจะทาใหเกดผลเสยหายตามมา เชน เกด

การทะเลาะกนได แตการตในเชงสรางสรรคกมประโยชน และสามารถเสรมสรางสมพนธภาพทดได

โดยมลกษณะดงน

• ตองแนใจวา เขาสนใจทจะรบฟงคาต และพรอมทจะรบฟง

• เรองทจะต ตองเปนเรองทเพงเกดขน ไมใชเกดขนเมอนานมาแลว

• สงทจะต ตองเปนสงทเปลยนแปลงได

• พดถงพฤตกรรมทตใหชดเจน เปนรปธรรม

• บอกทางแกไขไวดวย เชน ควรทาอยางไรใหดขน

• รกษาหนาของผรบคาตเสมอ เชน ไมสมควรตตอหนาคนอน

• เลอกเวลาและจงหวะทเหมาะสม เชน ผรบคาตมอารมณสงบหรอแจมใส ไมตในชวงทม

อารมณโกรธ

ตวอยางเชน หากพอหรอแมตองการตลกวยรนในเรองการคยโทรศพทนาน ควรเลอกเวลาทลก

มอารมณสงบ พรอมทจะรบฟง และพดตในเชงสรางสรรควา

“วนนลกคยโทรศพทกบเพอนมานาน 2 ชวโมงแลว แมคดวาลกควรหยดคยโทรศพทไดแลว

และหนมาทาการบาน อานหนงสอ แลวเขานอน จะดกวาไหม”

การแกไขความขดแยงในเชงสรางสรรค

หนทางในการแกไขปญหา เมอเกดความขดแยงในครอบครวคอ การสอสารทด ซงตองอาศย

ทกษะและความสามารถ ดงตอไปน

• แสดงความปรารถนาอยางแนวแนทจะรวมกนรกษาความสมพนธทดตอกนไว

• มงมนเชงสรางสรรค เปนไปในทางการปรกษากน

• ใหความสาคญ และตงใจฟงความคดเหนของอกฝายหนง

• แสดงความคดเหนของเราใหชดเจนและสอสารใหอกฝายหนงไดรบทราบ

• ไมถอวาการยอมรบความคดเหนของผอนเปนเรองแพหรอเปนเรองทเสยหาย

• ยอมรบฟงความคดเหนของกนและกน

33

• หลกเลยงการใชอารมณ ข คกคาม ดอรน

• ชวยกนเลอกหาทางออกทยอมรบไดทง 2 ฝาย

ตวอยางการแกไขความขดแยงระหวางคสมรส

• คสมรสทง 2 คนจะตองเปดใจรบฟงกนกอนโดยการพดทละคน และรบฟงกนโดยพดให

จบประโยคหรอจบประเดนทละคน และรบฟงใหเขาใจวาอกคนตงใจจะสออะไรใหทราบ

• ถาฝายหนงพดแทรกในขณะทอกคนพดไมจบประเดน กจะทาใหสอสารกนไมได

• ถาคนหนงหรอทง 2 คน โกรธ โมโห ขมข กจะยงทาใหไมสามารถแกไขความขดแยงได

ตองหลกเลยงการใชอารมณ พยายามพดคยกนดวยอารมณทสงบ และตงใจฟงความคดเหน

ของอกฝายหนง

• ทายทสด ชวยกนเลอกหรอตดสนใจมองหาทางออกททงคยอมรบได

เรองท 5 การสอสารเรองเพศในครอบครว

พอแมทมลกกาลงเปนวยรน ลวนพบปญหาเดยวกนคอ “พดกบลกไมคอยจะรเรอง คยกนได

แปบๆ กขดคอกน ทะเลาะกนแลว” ชวงเวลาแหงการเชอฟง ไมวาพอแมพดอะไร ลกก เออ ออ หอหมก

ไปดวยไดหมดไปแลวเมอลกยางเขาสวยทกาลงจะเรมเปนหนมเปนสาว และยงยากมากขนเมอหวขอ

ของการพดคยเกยวกบความประพฤตทพอแมเปนหวง เพราะลกกาลงจะเปนหนมเปนสาวนเอง

เพราะไมเคยมใครสอนเราซงเปนพอแมมากอนวาตองคยกบลกยงไง ดงนน เมอเกดความไม

สบายใจ กงวลใจกบพฤตกรรมของลก เราจงมกเลอกวธเดยวกบทพอแมปฏบตกบเราเมอเราเปนเดก คอ

เงยบ บน หรอดาวา ซงวธการเหลานนเปนการสรางกาแพงระหวางเรากบลกใหยงสงขน และยากตอ

การปนปายขาม โดยเฉพาะเมอเปนเรองเพศ ซงเปนเรองทหลายครอบครวไมเคยเอยปากสนทนาเมออย

ดวยกนพรอมหนา

34

ลองเรมตนจากการตอบคาถามตวเองกอน

การกอบกชวงเวลาดๆ ทเคยมเมอตอนลกยงเปนเดกเลกๆ ใหกลบมาแมลกจะเขาสวยรนแลว

เปนเรองททาได แตตองอาศยการฝกฝน ทาบอยๆ และแมจะยากเพยงใด กเปนเรองทพอแมควรตอง

เรยนร ตองฝกการพดคยกบลกดวยทาททแสดงใหลกเหนถงความรก ความหวงใย และสรางความ

ไววางใจ เพราะผลดจะตกอยทลกของเรา เมอความสมพนธในครอบครวดขน

กอนจะเรมตนคยกบลก ลองทบทวน ถามตวเองในใจวา

• มเรองอะไรบางทเราพดไดอยางสบายใจ

• มเรองอะไรทเหนๆ อยตาตา แตไมเคยพดเลย

• มเรองอะไรทเปนความลบสดยอดของครอบครว ซงตองปดไว ไมสามารถเปดเผยไดจรงๆ

เพราะจะสงผลกระทบถงสมาชกในครอบครว

• มความลบอะไรในครอบครวทเกยวของกบเรองศาสนา

• มศลธรรม จรยธรรมขอไหนบางทเราไดแตพด แตทาตามไมได

การตอบคาถามเหลาน คอการเรมตนทจะทาการสารวจและทาความเขาใจกบกฏ กตกาความคด

ความเชอของครอบครวเราทมตอเรองตางๆ ทาใหเรารวาทาไมเราถงคดและประพฤตเชนนน และจะ

ชวยเตอนเราวามหลายเรองอาจไมสอดคลองกบครอบครวของเราหรอกบของคนอน เราจงควรเปดใจ

กวางขน ซงการเปดใจยอมรบประสบการณใหมๆ คอจดเรมตนของการสอสารทไดผล

35

เมอสอสารเรองเพศกบลก

สงทตองระวง ลองพยายามทาสงน

ไมควรหลกเลยง บายเบยง

หรอ เปลยนเรองคย

- ตงใจฟงคาถามลก และฉวยโอกาสพดคยโดยยกตวอยางจาก

สถานการณตางๆ ในขณะนน เชน ระหวางดโฆษณา ละครทว

เดนเลนในหาง นงรถ ฯลฯ

- ใหคาตอบสนๆ ถายงไมสะดวกใจจะคย เชน อยในทสาธารณะ

หรออยในชวงเวลาทยงไมเหมาะสมวา “เดยวเราคอยคยเรองนกน

ทบาน” หรอ “รอใหแม/พอวางกอนนะ เดยวจะคยใหฟง”

ไมควรไลใหไปถามพอ

หรอ ถามแมแทน

- บอกลกไปตรงๆ วา “ไมร แตจะลองไปหาคาตอบให” หรอชวน

ลกใหชวยกนหาคาตอบวาเพราะอะไร

- หากคณลาบากใจ อายทจะพด กควรใหลกรบรวา “แมกระดาก

ปาก ยงไมกลาพด ขอเวลาหนอย แลวจะตอบ”

ไมควรหวเราะ ลอเลยน หรอ

แสดงใหลกเหนวาคาถามของ

ลกเปนเรองตลก

การหวเราะหรอลอเลยนคาถามของเดกในเรองเพศ จะทาใหลกเกด

ความสบสน และกงวลใจ สงผลใหในอนาคตเมอลกเกดปญหาใน

เรองเพศ ลกจะไมสามารถตดสนใจไดวาควรทาอยางไร

สงทควรทา คอ การสนบสนน หรอแสดงออกทงนาเสยง กรยา วาจา

ในทางททาใหลกรวาเมอไหรทมคาถามในเรองเพศ ใหมาปรกษาหรอ

ถามกบพอแมไดเสมอ

36

สงทตองระวง ลองพยายามทาสงน

ไมควรใชนาเสยงตาหน หาม

ปรามเมอไดยนคาถามทแสดง

ความอยากรอยากเหนในเรอง

เพศของลก

เปดใจรบฟง แสดงใหลกเหนวาพอแมมความสนใจเรองตางๆ ท

เกยวของกบเรองเพศ และเหนวาเปนเรองธรรมชาต ไมใชเรอง

ผดปกต

ไมควรใชคาเรยกอวยวะตางๆ

ดวยนาเสยงดถก ตเตยน

ใชคาเรยกอวยวะตางๆ ทเกยวของกบเรองเพศทถกตองตามความเปน

จรง

ไมควรใหลกฟงขอมลตางๆ

มากมายในคราวเดยว

การพดคยเรองเพศกบลก ตองเลอกใชคาศพททสอดคลองกบวยของ

ลก ไมใชศพททยากเกนกวาลกจะเขาใจ เชน การตอบคาถามวา เดก

เกดมาจากไหน กบเดกวย 5 ป ตองใชการอธบายทตางจากการ

ตอบคาถามแกเดกวย 8 ป และ 11 ป

เรองท 6 ปญหาทเกยวของกบพฒนาการทางเพศของวยรน

เมอรางกายเจรญเตบโตเขาสวยรน หญงและชายมการเปลยนแปลงหลายดานทงทางรางกาย

จตใจ สงคม และพฒนาการทางเพศ ซงเปนพฒนาการตามธรรมชาตของมนษย การเปลยนแปลงท

สาคญคอในผชายมการฝนเปยก และในผหญงมประจาเดอน ซงหมายถงภาวะทนาไปสการตงครรภได

พฒนาการทางรางกายนมความจาเปนทแตละบคคลตองดแลสขอนามยสวนบคคล และเขาใจกลไกการ

สบพนธของรางกายเพอทจะดารงอยไดอยางมสขภาวะทด

ประจาเดอน การตงครรภ และการแทง

ผหญงมประจาเดอนไดอยางไร

การมประจาเดอน หรอระด (Menstruation) เปนกระบวนการทางธรรมชาตทเกดขนในสตร

โดยรงไขจะผลตไขขนมาทกเดอน เมอไขสกรางกายเตรยมพรอม เพอรองรบไขทอาจถกผสมโดยเชอ

อสจของฝายชาย โดยผนงมดลกจะเกดการเปลยนแปลง ถาไมมการผสมระหวางไขและเชออสจของ

ฝายชาย ผนงมดลกจะลอกหลดออกมาเปนเลอด ทเรยกวา “ประจาเดอน” กระบวนการทงหมดกนเวลา

37

ประมาณ 28 วน หรอคลาดเคลอนมากหรอนอยกวา 7 วน และมกจะมครงละ 3-7 วน จานวนเลอดท

ออกมาในแตละเดอนประมาณ 30–80 มลลลตร

เมอรางกายของผหญงเรมมการเปลยนแปลงจากเดกหญงเขาสวยสาว นอกเหนอจากการ

เปลยนแปลงทางสรระภายนอกแลว การเปลยนแปลงทสาคญอกอยางหนงคอ การมประจาเดอนนนเอง

เดกผหญงจะเรมมประจาเดอนครงแรกในอายราว 11–15 ป การมประจาเดอนครงแรกจะชาหรอเรว

ขนกบพฒนาการของสมอง กรรมพนธ และสขภาพกายและใจของคน ๆ นน ในชวงปแรก ๆ ทม

ประจาเดอนใหม ๆ และในวยใกลหมดประจาเดอน รอบเดอนมกจะไมสมาเสมอและบางเดอนอาจไมม

การตกไข และโดยเฉลยแลววยหมดประจาเดอนจะเกดขนเมอมอายประมาณ 45–50 ปซงเปนเวลาทรง

ไขหยดสรางไขออกมา

วงจรการเกดประจาเดอน

• การตกไข

ชวงประมาณกงกลางของรอบเดอน ตอมใตสมองจะหลงฮอรโมนออกมาตวหนง ซงมผล

ทาใหรงไขปลดปลอยไขออกมาเพอรอการผสม

• หลงจากตกไข

หลงจากไขตก กจะเคลอนไปตามทอนาไขไปสมดลก ขณะเดยวกน รงไขกเรมผลตฮอรโมน

เพอทาใหผนงมดลกเรมสรางตวใหหนาขน ขณะเดยวกนกมเลอดมาหลอเลยงมดลกมากขน และพรอม

ทจะรองรบไขทอาจถกผสม

• ระหวางมประจาเดอน

เมอไขเดนทางมาถงมดลก และไมไดรบการผสม ซงอาจเปนเพราะไมไดมเพศสมพนธ หรอม

เพศสมพนธโดยมการปองกนการตงครรภ ระดบฮอรโมนเอสโตรเจน และโปรเจสเตอโรนจะลดลง

อยางรวดเรว ทาใหผนงมดลกหลดลอกออกกลายเปนประจาเดอน โดยปกตผหญงจะมประจาเดอนอย

ในชวง 3-5 วน

• หลงจากหมดประจาเดอน

หลงจากหมดประจาเดอน ฮอรโมนจากตอมใตสมองในกระแสเลอด กเรมกระตนใหไขในรงไข

เจรญขน ขณะเดยวกน ฮอรโมนจากรงไขกเรมกระตนการสรางตวของผนงมดลก

38

ลกษณะของประจาเดอนทปกต

ลกษณะของประจาเดอนปกตคอเลอดทออกจากชองคลอดอยางสมาเสมอ ทก 28 วน ± 7 วน

ประจาเดอนทออกมา ประกอบดวยนาเมอกจากปากมดลก นาชองคลอด นาเมอกและชนสวนของเยอบ

มดลก และเลอด ซงสวนประกอบเหลานเหนไมชดเจนเพราะสของเลอด ประจาเดอนทปกตมสคลา ไม

มเลอดกอน ไมมกลน จนกระทงมแบคทเรยและมการสมผสอากาศภายนอกชองคลอด จงทาใหมกลน

เกดขน ปกตจะมาประมาณ 3-7 วน หากผดไปจากนอาจถอวาผดปกต

ปญหาและอาการทมกเกดขนในชวงมประจาเดอน

กอนหนาทจะมประจาเดอน

ในชวงระหวางทมการตกของไข สวนมากผหญงจะมอาการทบงบอกลวงหนากอน บางคนอาจ

มอาการปวดถวงบรเวณทองนอย หรอปวดหลง อาจปวดมากหรอนอยแตกตางกนไป อาจมอาการรวม

ของทองเสย และรสกคลนไส มบางรายอาจปวดศรษะเพมเขามาอกอยางหนง ในชวงแรก กอน

ประจาเดอนมา มกมอาการตกขาว และมอาการเจบคดเตานมรวมดวยกได ในระหวางน ผหญงหลายราย

จะมความรสกไมสบายใจ ซมเศรา หรอหงดหงด ราคาญใจไดงาย ซงถอเปนเรองปกตธรรมดา และ

อาการอยางนจะหายไปไดเองเมอประจาเดอนออกมาแลว ตามสถตพบวา อาการปวดจะรนแรงมากขน

ใสชวงอาย 18–24 ปแลวกจะทเลาลง อาการปวดประจาเดอนจะหายไปไดภายหลงหญงนนตงครรภและ

คลอดบตร ซงเชอวาเปนเพราะปากมดลกทถางขยาย มผลใหเกดการทาลายปลายประสาททอยบรเวณ

ดงกลาว

วธการบาบดอาการอาการปวดทองปวดเกรง สามารถทาไดดวยวธงาย ๆ คอการประคบบรเวณ

หนาทองดวยการใชกระเปานารอน และนอนพกเพอทเลาอาการ หรออาจรบประทานยาระงบปวดชนด

ธรรมดา หรอใหยาชวยคลายการหดเกรงของกลามเนอมดลก นอกจากนควรออกกาลงอยางสมาเสมอ

จะชวยปองกนมใหปญหาการปวดทองประจาเดอนรนแรงไดดวย

อาการปวดประจาเดอนอกประเภทหนงทอาจไมปกตทผหญงควรระวง สวนใหญอาการจะ

เกดขนภายหลงจากหญงนนมประจาเดอนเปนเวลานานหลายป เชน อาการของโรคภายในชองเชงกราน

ซงเกดจากภาวะการตดเชอในองเชงกรานชนดเรอรง ทาใหมผงผดยดอวยวะในชองเชงกรานไวดวยกน

หรอภาวะเยอบผนงโพรงมดลกเจรญผดทในองเชงกราน หรอเพราะมเนองอกของกลามเนอผนงมดลก

นอกจากนการใสหวงคมกาเนดกเปนสาเหตทพบบอย ในภาวะเหลานจะมอาการปวดประจาเดอน

แตกตางกนไป เชน ยงคงปวดทองแมประจาเดอนหยดไปแลวหลายวน หรอมอาการปวดทวขนอยาง

มากในแตละวงจรรอบประจาเดอนตามกาลเวลาทผานไป หรอบางครงอาจรสกหรอคลากอนท

ทองนอยไดเอง หากมอาการเหลานควรรบปรกษาแพทยเพอการวนจฉยทถกตอง

39

ประจาเดอนไมมา

ตามปกต ประจาเดอนจะมาครงแรกเมออายระหวาง 11–15 ป ชาหรอเรวแตกตางกนไปบาง

หากประจาเดอนไมมาเมอถงเวลา หรอวยทควรจะตองม ถอวามความผดปกต

สาเหตทประจาเดอนไมมา เกดขนไดดงนคอ

1. ไมมมดลก

2. ไมมรงไข

3. ไมมชองคลอดโดยกาเนด

4. มรงไขแตเกดความผดปกตของรงไข

5. เยอพรหมจารไมเปด

6. เกดความผดปกตของชองคลอด

7. เกดความผดปกตของมดลก

บางรายอาจมประจาเดอนขาดหายไป กควรตองพจารณาสาเหตความผดปกตทเกดขน หากเกด

ขาดหายไปโดยไมทราบสาเหต ควรรบปรกษาแพทยทนท สาเหตของประจาเดอนขาดหายไปอาจเกด

จากสาเหตเชน

1. เกดการตงครรภ

2. ใชยาคมกาเนด เชน ยาฉดคมกาเนด

3. หลงการคลอดบตรหรอกาลงใหนานมบตรอย

4. เกดอาการเครยดทางจตใจมาก

5. ไดรบการผาตดเอามดลกออก หรอรงไขออกทงสองขางแลว

ทศนคตและความเชอเกยวกบประจาเดอน

ประสบการณของผหญงเกยวกบประจาเดอน มใชเพยงเปนแคสวนหนงของชวต ทเปนเรอง

ของธรรมชาต หากแตยงสะทอนใหเหนถงอทธพลความเชอ ศาสนาและวฒนธรรมในสงคมทมา

กาหนดวธการปฏบตตอภาวะการมประจาเดอนของผหญง อนสะทอนใหเหนถงความคดและทศนคต

ของสงคมทมตอผหญง และโดยมากมกเปนทศนะในดานลบมากกวาดานบวก ดงเชน การหามผหญง

เขาสพธกรรมทางศาสนา หรอหามหญงสงสรรคกบผอน หากหญงนนอยในชวงมประจาเดอน เปนตน

นอกจากน อทธพลความเชอบางอยางมผลตอการปฏบตตวในระหวางมประจาเดอนของผหญง

เชน ความเชอในการงดเวนการออกกาลงกาย การอาบนาหรอสระผม หรอไมมเพศสมพนธระหวางน

40

ขอเทจจรงในเรองเหลานไมปรากฏชด บางเรองกพอสามารถหาเหตผลได และบางเรองกไมมเหตผลท

ชดเจน ดงเชน การหามการมเพศสมพนธขณะมประจาเดอน ซงในทางการแพทยไมมขอหามใดๆ แต

ไมเปนทนยม กเพราะเลอดประจาเดอนจะออกมาเลอะเทอะ และทสาคญกคอโอกาสจะมการอกเสบตด

เชอไดงายขน เพราะปากมดลกเปดออกเลกนอย และในมดลกจะมแผลเนองจากมการลอกหลดของเยอ

บมดลก

การตงครรภ

การตงครรภเกดจากการปฏสนธ หรอการผสมของไข กบตวอสจของฝายชาย ในชวงกงกลาง

ของรอบประจาเดอน ซงเปนระยะทฝายหญงมไขสก

เมอไขและอสจผสมกนแลว ไขทไดรบการผสม จะเดนทางมาฝงตวบนเยอมดลกซงหนาขน

แลวแบงตวออกเรอยๆ กลายเปนเดกตวเลกๆ จนอายครบ 9 เดอนจงคลอดออกมา ขณะทตงครรภแม

และลกมการเชอมโยงกนของเลอดผานทางรก

เมอเรมตงครรภผหญงจะมอาการตางๆ ทสงเกตไดดงน

• ประจาเดอนขาด

ประจาเดอนทเคยมมาสมาเสมอทกเดอน จะหายไปไมมาอกเลยตลอดระยะเวลา

ตงครรภ ประมาณ 38-40 สปดาห

• อาการคลนไส อาเจยน วงเวยนศรษะ

มกจะมอาการในสามเดอนแรก อาการเหลานมกเปนในตอนเชา ซงเราเรยกวาแพทอง

นนเอง

• เตานมคด

หวนมและอวยวะเพศจะมสคลาลง มกพบในครรภแรก บางครงอาจมนานมเหลอง

ออกมาเมอบบหวนม

• เดกดน

ในครรภแรก จะรสกวาเดกเรมดนเมออายครรภประมาณ 20 สปดาห สวนในครรภ

หลงจะเรมดนเมออายครรภประมาณ 16 สปดาห ถาเดกทเคยดนอยแลวดนนอยลง ตองรบ

ไปพบแพทย

• ปสสาวะบอย

เนองจากมดลกโตขน และไปกดทบกระเพาะปสสาวะ แตถาปสสาวะบอยขน มอาการ

แสบขด หรอปสสาวะขน ตองรบไปพบแพทย

• มอารมณหงดหงด

41

การตรวจการตงครรภ

หากผหญงเราไมแนใจวาตงครรภหรอไม สามารถตรวจสอบไดทคลนก สถานพยาบาลทงของ

รฐและเอกชน หรอสามารถซอชดตรวจการตงครรภไดตามรานขายยาทวไป ซงเปนการตรวจหา

ฮอรโมนในปสสาวะ เปนวธทงาย สะดวก และประหยด ซงผลการตรวจจะคอนขางแมนยาสาหรบ

ผหญงทอายครรภประมาณ 27 วนหลงปฏสนธ

ขอควรปฏบตกอนการทดสอบการตงครรภเอง เพอเพมประสทธภาพการตงครรภ คอ

1. งดนาหรอเครองดมใดๆ ตงแตสองทม และถายปสสาวะใหหมดกอนเขานอนของคนกอนทจะ

เกบปสสาวะ

2. เกบปสสาวะ ครงแรกทถายปสสาวะเมอตนนอนในตอนเชา ลงในภาชนะทสะอาด

3. ไมควรรบประทานยาใดๆ ทงสนใน 48 ชวโมงกอนเกบปสสาวะ

4. ในกรณทยงไมทดสอบทนท ควรเกบปสสาวะใสชองเกบอาหารปกตของตเยน เพราะฮอรโมน

ทขบออกมาในปสสาวะของผหญงตงครรภ จะเสอมสลายในอณหภมหอง

อะไรคอทองนอกมดลก

ทองนอกมดลกคอ การฝงตวนอกโพรงมดลกของไขทถกผสมซงจะเจรญตอไปเปนรกและ

ทารก แตตาแหนงทไขฝงตวกลบอยผดท ตาแหนงทเกดขนบอยคอในทอนาไข แตอาจมบางรายเกดขน

ทคอมดลก ชองทอง รงไขและตาแหนงอน ๆ ไดดวย สาเหตสาคญของการเกดทองนอกมดลกคอ กลไก

การนาไขเสยไป โดยรทอนาไขผดปกต ทาใหไขทผสมแลวไมสามารถเคลอนผานไปไดสะดวก มกม

สาเหตมาจากการอกเสบตดเชอ เชอทสาคญคอหนองใน ซงกอใหเกดความผดปกตของเยอบผนงทอนา

ไขโดยตรง นอกจากนการอกเสบหรอพยาธสภาพเรอรงของชองเชงกราน กทาใหเกดพงผดทยดทอนา

ไข มใหเคลอนไหวไดสะดวก ทาใหการเคลอนยายไขทผสมใหเดนทางสมดลกไมไดตามกาหนด

อาการทเกดขน คอประจาเดอนจะขาดไปชวงหนง แตมกไมมอาการแพทองเดนชด เมอภาวะ

วกฤตดงกลาวเกดขน กจะทาใหมอาการปวดทองเฉยบพลนททองนอยขางใดขางหนงอยตลอดเวลา

แลวรสกหนามด ใจสน หรอเปนลม อาจมเลอดออกทางชองคลอดกระปรบกระปรอยรวมดวยหรอไมม

กได ในบางราย เลอดทตกในชองทองมจานวนมาก กจะไประคายกะบงลมทกนระหวางชองปอดและ

ชองทอง ทาใหมอาการเจบปวดทหวไหลขางขวาได ผปวยจะซดมาก กระสบกระสาย เหงอออก

สตสมปชญญะเลอนราง มอาการรนแรงเฉยบพลน ถงขนชอกได หากนาสงโรงพยาบาลไมทน อาจ

อนตรายถงชวตได เพราะรางกายขาดเลอด

42

ในสตรททาหมนแลว กอาจเกดอบตเหตของการตงครรภนอกมดลกไดแมวาโอกาสเสยงมนอย

มาก สาเหตเกดจากทอนาไขทถกผกตดออกไปแลวบางสวนจากการผาตดกลบเชอมกนไดใหม หรอมร

เปดถงกนไดใหม เปนเหตใหตงครรภได ตามสถตพบวาเกดขนนอยกวา 1 ใน 1,000 ราย และในจานวน

นเปนการทองนอกมดลกสวนหนง หากเปรยบเทยบอตราสวนกบการตงครรภปกตแลว พบวา

เปอรเซนตการตงครรภนอกมดลกเกดขนสงในหญงททองภายหลงการทาหมนแลว

การระมดระวงมใหเกดการอกเสบในชองเชงกราน และมใหเกดโรคตดตอทางเพศสมพนธ จง

เปนการปองกนมใหเกดการทองนอกมดลกได หากรสกมผดขาวผดปกต หรอปสสาวะแสบขด อยานง

นอนใจ ควรไปใหแพทยตรวจเพอการรกษาในระยะแรกเรม เพราะอาการโรคตดตอทางเพศสมพนธท

สาคญโดยเฉพาะหนองในในผหญงนน จะไมมอาการเดนชดเทาอาการในเพศชาย

43

อาการปกตระหวางตงครรภ การดแล การปองกนและขอปฏบตในการบรรเทาอาการ

อาการ การดแล /ลดอาการ/ปองกน

คลนไส กนอาหารครงละนอย แตบอยครง หลกเลยงอาหาร

มนๆ

พกผอนใหเพยงพอ ทาจตใจใหสดชน

บวม ยกขาใหสงระหวางวน

เวลานอนใหตะแคงซาย

เลอกรองเทาไมรดรปและไมสง

ตะครวทเทา เวลาเปน ใหนอนหงายเหยยดเทาตรง และเหยยด

ปลายหวแมเทาขน

หมนนวดทนอง และระวงอยาใหเทาเยนจด

ออนเพลย เหนอยงาย หนามด เปน

ลม เวยนศรษะ เบออาหาร

อยาเปลยนอรยาบถโดยกระทนหน

พกผอนใหเพยงพอ

ปวดแสบบรเวณลนป ไมทานอาหารใหอมเกนไป แตทานใหบอยครงขน

นอนในทาศรษะสง

ดมนมและนามากๆ ไมควรดมนาอดลม

ปวดหลง ทางาน ออกกาลงกายเบาๆ

นงหลงตรง และยนตวตรง

นอนตะแคงโดยกอดหมอนขาง

ทองผก ดมนามากๆ อยางนอยวนละ 10 แกว

ออกกาลงกายเบาๆ

ถายอจจาระใหเปนเวลา

รบประทานผกผลไม และอาหารทมเสนใยเพมขน

ตกขาว • ในชวงตงทองอาจมอาการตกขาวมากกวาปกต มส

ขาวปนเทาหรอเหลองออน แตไมมกลน และไมคน

ซงเปนเรองปกต ใหดแลความสะอาดโดยการลางดวย

นาสบออน ๆ ทอวยวะเพศภายนอกกเพยงพอ ไม

จาเปนตองใชนายาฆาเชอโรค

44

การแทง

การแทง หมายถง การสนสดของการตงครรภในระยะกอนทเดกจะเตบโตพอทจะมชวตรอดได

โดยมอายครรภนอยกวา 28 สปดาห และ/หรอ นาหนกเดกนอยกวา 1,000 กรม

ชนดของการแทง

การแทงแบงออกไดเปน 2 ชนด คอ

1. แทงทเกดขนเอง คอ การแทงบตรทเกดขน โดยไมมการใชยา เครองมอ หรอวธการใดๆทงสน

2. แทงทเกดจากการกระทา แบงออกไดเปน ๒ ชนด คอ

2.1 การทาแทงเพอการรกษา

2.2 การทาแทงทผดกฎหมาย

สาเหตของการแทงทเกดขนเอง

ความผดปกตของตวออน ซงอาจเกดจากความผดปกตของตวออนเอง ซงพบบอยถงรอยละ 60

ความผดปกตในตวมารดา ซงอาจเกดจากความผดปกตของมดลก

การอกเสบ ตดเชอ เชน ซฟลส ซงอาจจะทาใหแทงได

นอกจากนยงมสาเหตตางๆ อกมากมาย บางสาเหตกไมสามารถรกษา หรอปองกนได บาง

สาเหตกสามารถปองกนได เพราะฉะนน ผทเคยแทงควรจะตองไปพบแพทยเพอตรวจหาสาเหต และ

ปองกนกอนทจะตงครรภในครงตอไป เพราะอาจจะเกดการแทงซาได และขณะตงครรภควรจะตอง

ระมดระวงเปนพเศษ และอยในความดแลของแพทย

อาการของการแทงทเกดขนเอง

โดยทวไป หญงมครรภเมอจะแทงลก จะเรมตนดวยอาการเลอดออกกระปรบกระปรอยทาง

ชองคลอด ซงเปนเลอดทออกจากโพรงมดลก เรยกการแทงอยในระยะคกคาม อาจรวมกบอาการปวด

ทองนอยทบรเวณตรงกลางเหนอหวเหนา จากนนมดลกเรมบบรดตว เมอการแทงลกลามมากขนจน

การตงครรภไมอาจดาเนนตอไปได เลอดกจะออกมากขน อาการปวดทองจะรนแรงขน สดทายมดลกจะ

หดตวบบไลตวออนหรอทารกและรกออกมา ซงอาจหลดออกมาจากโพรงมดลกไดทงหมด เรยกวาแทง

ครบ โดยมากการแทงออกมาครบเชนนจะเกดในชวงอายครรภทออนเดอนมาก ๆ คอไมเกน 8 สปดาห

หลงจากวนแรกของการมประจาเดอนครงสดทาย ถาอายครรภมากกวาน สงทแทงออกมาอาจจะไมครบ

หมดทกอยาง สวนใหญ มเพยงแตทารกและกอนเลอด แตรกยงคงคางอย เพราะยงอายครรภมาก รกจะ

เจรญมากขน ทาใหไมหลดออกจากโพรงมดลกไดงาย ๆ การแทงเชนนถอวาเปนแทงไมครบ มผลตอ

45

สขภาพของผหญงคอทาใหผหญงตกเลอดไดอยางมากจนเปนอนตรายตอชวต การบาบดคอการขด

มดลกเพอเอารกสวนทเหลอออกใหหมด

ขอปฏบตและการปองกนการแทงทเกดขนเอง

1. เมอรวาตนเองประจาเดอนขาด หรอสงสยวาจะตงครรภ ควรมาพบแพทยตงแตเนนๆ และมา

พบทกครงตามนด

2. บอกประวตการเจบปวยในอดต และโรคทางกรรมพนธ เชน ธาลสซเมย เบาหวาน ความดน

โลหตสง ใหแกแพทยทราบ

3. ถาตงครรภเมออายมาก (35 ปขนไป) ควรรบมาพบแพทย

4. ถาเคยมการแทงมากอน ตองแจงใหแพทยทราบ

5. ในระหวางตงครรภ ถาเกดอาการผดปกต เชน เลอดออก ตองรบมาพบแพทย โดยดวน แมวาจะ

ยงไมถงเวลานด

6. รบประทานยาบารงทแพทยใหอยางสมาเสมอ

7. หลกเลยงการมเพศสมพนธในขณะทม เลอด หรอ นาใสๆ ไหลออกมาทางชองคลอด

8. ควรตงครรภในระยะหางกนอยางนอย 2 ป

9. ควรหลกเลยง ของมนเมา เครองดมผสมคาเฟอน แบะสงเสพตด

การแทงทเกดจากการกระทา

ตามกฎหมายไทย การทาแทงเปนการกระทาผดกฎหมาย แตกฎหมายมขอยกเวนใหมการทา

แทงไดบางประการ ซงจะตองเปนการกระทาของแพทยและมขอบงชขดเจน เชน อนตรายตอสขภาพ

ของมารดา หรอหญงตงครรภเพราะถกขมขน เปนตน นอกเหนอจากกรณเหลาน การทาแทงถอเปนการ

ผดกฎหมายทงสน

สาเหตของการทาแทงสวนใหญของผหญงไทยมาจากการตงครรภไมพงประสงค เคยมผ

ศกษาวจยสาเหตและกลมอายของผทาแทง พบวา วยรนมการตงครรภไมพงประสงคคอนขางสง โดยม

ตนเหตมาจากการไมใชวธคมกาเนดปองกนเมอมเพศสมพนธ แตกเปนทสงเกตพบวา ในกลมผใหญ

หญงทแตงงานแลวกพบมการไปทาแทงในสดสวนทไมนอย ซงมสาเหตสวนใหญมาจากความลมเหลว

จากการใชวธคมกาเนด

ยงมผหญงจานวนมากทไมมความรความเขาใจเพยงพอเกยวกบผลกระทบทตามมาจากการทา

แทงทผดกฎหมาย ซงนอกจากเปนอนตรายตอชวตอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงในรายทอายครรภมาก

46

ยงอนตรายมาก อาการแทรกซอนทพบไดบอยจากการทาแทงทผดกฎหมาย ทอาจมทงอาการแทรกซอน

ในระยะสนและระยะยาวตอชวตของหญงคนนน เชน

• การตกเลอด อาจมเลอดออกมากผดปกต ถาไมไดรบเลอดทดแทน หรอชวยเหลอได

ทนทวงทกอาจถงแกชวตได

• มดลกทะล อาจจะตองตดมดลกทง

• มดลกแตก จะตองตดมดลกทงทาใหหมดโอกาสทจะมลกไดอก

• การอกเสบตดเชอ อนเกดจากกระบวนการทาแทงทใชเครองมอทไมสะอาดปราศจาก

ความระมดระวงในมาตรการการปองกนการแพรเชอโรค ทาใหเกดการอกเสบตดเชอจากการ

ขดมดลก ซงสงผลตามมาในปญหาสขภาพอน ๆ ทาใหสนเปลองคาใชจายในการรกษา

เนองจากเชอทกอใหเกดการอกเสบมกเปนแบคทเรยทมอานภาพในการกระจายเชอไดรนแรง

มาก จงตองใชการรกษาเปนเวลานาน หากไมหายขาดกจะทาใหเกดการตดเชออกเสบเรอรงใน

อวยวะองเชงกราน และหากรกษาหายขาดจากการอกเสบแลว ผหญงคนนนกอาจมการปญหา

ดานการมบตรยากตอไปได

เรองท 7 ทกษะการจดการกบปญหา อารมณ และความตองการทางเพศของวยรน

เพศสมพนธเปนเรองของความรบผดชอบตอตนเอง เคารพความรสกของคของตน ไตรตรอง

วเคราะหถงผลด ผลเสย และเปนสทธสวนบคคลทจะตดสนใจ แตตองไมสรางปญหาภาระแกผอน

ภายหลง และเมอมความผดพลาดเกดขนกเปนเรองทจะแกไขและหาทางออกทเหมาะสมตอไป และ

กอนทจะคดถงการมเพศสมพนธ ตองแสวงหาความรเกยวกบเรองเพศสมพนธ และสขภาพอนามยท

เกยวของกบเพศสมพนธ เพอจะไดปลอดภย ไมเกดการตงครรภทไมตองการ และไมเกดการตดโรค

รวมทงปญหาอน ๆ ทางดานจตใจ ทจะตามมา

สงทตามมาจากการตดสนใจมเพศสมพนธ จงมทงดานบวกและดานลบ การวเคราะหถงผลทจะ

ตามมาลวงหนา จะชวยใหเราสามารถเตรยมการ และคดวธการปองกนและ/หรอหลกเลยงไมใหตวเอง

และคนทเกยวของตองเผชญกบปญหาทอาจตามมา ดงนน เมอคดและคาดการณไดลวงหนาวาสงท

ตวเองตองการและไมตองการใหเกดขนคออะไร กสามารถใชเปนเหตผลประกอบการตดสนใจวาจะทา

หรอไมทา เพราะผลทเกดขน เปนเรองทเราจะตองเผชญและรบผดชอบดวยตวของเราเอง

การเรยนรทจะประเมนสถานการณ หรอการคาดเดาไดวาอะไรบางทจะนาไปสการม

เพศสมพนธของตนเอง เราพรอมทจะเผชญสถานการณนนหรอไมอยางไร การคาดการณและตอบ

47

ตวเองไดชดเจนจะชวยใหเราควบคม จดการ และแกไขสถานการณไดดกวาการไมไดเตรยมตว ซงอาจ

สงผลตอสงทตามมาทไมพงประสงค เชน การตงครรภทไมพรอมและความเสยงตอการตดเชอเอชไอว

เปนตน

เชนเดยวกบการเรยนรและฝกฝนทกษะการยนยนความตองการและการตอรองเพอใหบรรล

ความตองการของทงสองฝายเปนเรองสาคญ การเรยนรนดาเนนไปตลอดชวต การเผชญกบความรสก

ผด อารมณโกรธ หวนเกรงกบความรสกของผอนทมตอตนเองหรอรสกวาตนเองดอยคา เปน

ประสบการณรวมของทกคน การเรมตนและฝกฝนในชวตประจาวนจะชวยใหเราทาไดดขนและจะ

นาไปสการพฒนาความสมพนธของทงฝายใหแนนแฟนยงขน

การเรยนรความตองการของตวเอง และสงทอาจมอทธพลตอความคด และการตดสนใจของ

ตวเองเปนเรองสาคญของวยรน เพราะในสถานการณหลายอยางทวยรนเผชญ การเขาใจความตองการ

ของตวเองอยางชดเจนจะชวยใหวยรนสามารถสอสาร ตอรอง หรอปฏเสธเพอใหเปนไปตามความ

ตองการของตนเองได

นอกจากนน การเรยนรเทคนคการชกชวน จะทาใหเหนวา คนสวนใหญมวธการหลายอยางใน

การโนมนาวใจ หรอชกจงคนอนใหคลอยตาม ทงน อาจทาไปโดยไมสนใจความตองการของอกฝาย

และไมเคารพในการตดสนใจทแตกตางไปจากสงทตวเองตองการ การเรยนร ยอมรบ และเคารพความ

คดเหนทแตกตางของบคคลเปนพนฐานสาคญในการสรางสมพนธภาพและการอยรวมกน

1. เรองทตองตดสนใจคออะไร

เสนทางความคดเพอตดสนใจ

เรอง.................................................................................

48

2. ทางเลอกทมอยมอะไรบาง

3. คดถงผลทตามมาของแตละทางเลอก วาจะเกดอะไรขนถาเราเลอก

4. ความตองการทแทจรงของเราคอ

• เรารวาคนอนอยากใหเราทาอะไร

• แลวเรารไหมวาเราอยากทาอะไรทเปนความตองการทแทจรงของตวเราเอง

5. ตดสนใจ

มความเสยงอะไรบาง?

ความเสยงนนมโอกาสทจะเกดขนมากแคไหน?

ถาเกดขนแลวเราจดการ/รบไดหรอไม?

จะลดความเสยงของทางเลอกทเราอยากเลอก

ไดอยางไร?

ทางเลอก 1. .....................................................................................................

2. .....................................................................................................

ทางเลอกท 1

คดตอ...มทางเลอกอนอก

ทางเลอกท 2 ทางเลอกท 3

ทางเลอกอนๆ

ผลบวก ผลลบ

49

ฉนเปนแบบไหน

บคลก 3 แบบ ในเรองการกลาแสดงความคดเหน ความตองการและการตอบสนองความตองการของ

ตวเอง

1. “ฉนจะเอาแบบน ฉนไมสนใจวาเธออยากเลอกแบบไหน” (Aggressive)

คนบคลกนไมคอยสนใจความตองการของผอน กลาแสดงออก กลาทาเพอใหไดตามท

ตองการ

•

คนทไมคอยสนใจความตองการของผอนเปนคนทรวาตวเองตองการอะไรและ

เดนหนาเพอใหไดมา การไดตามทตองการเปนเรองสาคญจงทาใหเปนคนทไมใหความ

สนใจกบผลทเกดกบผอนมากนก มกทาใหเพอนอดอดใจ

ไมชอบใหขดใจ

2. “ฉนรเธออยากไดอะไร และฉนเลอกไดวาฉนจะทาอะไร” (Assertive)

คนบคลกน จะยอมรบในสทธและความตองการของผอน รจกปกปองสทธและตอบสนอง

ความตองการของตวเอง

•

คนทยอมรบในสทธและความตองการของผอน ขณะเดยวกนกรจกปกปองสทธ

และตอบสนองความตองการของตวเอง เปนผทมความสขและสรางสมพนธภาพทยงยน

ได

กลาถามและกลาบอก

3. “สาหรบฉนอะไรกได” (Passive)

คนบคลกน มกคลอยตามผอน ไมคอยกลาแสดงความตองการและความรสกของตวเอง

โดยเฉพาะเรองทตองขดใจผอน ปฏเสธไมเปน

•

คนทมกคลอยตามผอนเปนคนทไปกบเพอนไดด ไมมความขดแยง ไมคอยแสดง

ความตองการและความรสกออกมาโดยเฉพาะเรองทตองขดใจผอน เมออยใน

สถานการณอยากปฏเสธจงยากทจะบอกยนยนความตองการของตวเอง

ไมคอยกลาบอก

50

การบอกยนยนความตองการ

ทบทวนเรอง + บอกความรสก + ระบความตองการ

ตวอยาง: สถานการณคยกนจนดก แฟนขอนอนคางทหอง

ทบทวน “เรอง”

คอ คาชกชวนหรอคาขอรอง ทางเลอกทเพอนหยบยนให : (แฟนขออยคาง)

“ความรสก”

คอ ความรสกของเราตอเงอนไข การบอกความรสกจะชวยลดการโตเถยงหาเหตผลมาหวาน

ลอม เพราะความรสกของคนตอเรอง หนง ๆ ยอมตางกนได ระบใหชดวา “ฉน

(“

” คอผทรสก

อยาอางผอน นาหนกของการเปน “ฉน” นนสาคญกวาขออางอนใด

ฉน

“ความตองการ”

” รสกไมสบายใจถาแฟนจะคาง)

คอ ทางเลอกทเราตองการทา เหตผล และบอกประโยชนทจะไดรวมกน

(กลบตอนนเลยดกวา พรงนเราเจอกนแตเชานะ)

พดใหชดเจน ตรงจด สบตาและนาเสยงหนกแนน

การบอกและยนยนความตองการสามารถทาไดอยางมนคงและมนใจ

ยาดวยทาทางเมอพดจบ เชน ลกขนยนเพอเดนกลบ ควกเงนจายคาสวนแบงคาอาหาร เดนไป

หยบของเพอสงแขก

พดซาอกครงเมอถกหวานลอมดวยวธการตาง ๆ การออกจากเหตการณโดยเรวเมอเมอบอก

ความตองการไปแลว เปนวธหนงทจะยตความพยายามชกจงหรอบงคบทางออม

ยากบตวเองในความคดเสมอวา”ฉนมสทธและสามารถเลอกเองไดวาจะทาอะไร”

• ซอสตยตอความคด ความรสกของทแทจรงของตวเอง ถามตวเองวาในเหตการณนเรารสก

อยางไร อยากทาอยางไร

การเปนตวของตวเองเรมตนท

• ตระหนกวาความรสกนอยใจ โกรธ รสกวาไมมคณคา ไมไดรบการยอมรบ เปนเราเองทตอง

รบผดชอบในแงทยอมใหเกดขน เราจงตองพฒนาตวเองมากกวารอใหผอนเปนฝายปรบตว

• เรมจากเรองเลก ๆ ทเกดขนบอย ๆ ทบทวนเหตการณทเกดขนวางแผนวาเราจะบอกยนยน

ความตองการของเราอยางไร และลงมอทา

51

• คาดและเตรยมใจไวลวงหนาถงปฏกรยาโตตอบ เราไมสามารถเปลยนตวเองไดดวยคาพด

ประโยคเดยว และการทาใหผอนยอมรบกเชนเดยวกน การยอมถอยกลบไปเปนคนเดมยอม

งายกวาแตนนกหมายความวาเราตองรบบท “คนใจดทไมเคยโกรธ” คอยเกบงาความรสก

ผดหวง ความไมพอใจเอาไวโดยลาพง

• การบอกยนยนความตองการของเราใหใชการบอกเลาถงตวเองดวยประโยคทขนตนดวย “ฉน

รสก..……” ไมควรใชรปประโยคตอวา “เธอทาใหฉน.......” เพราะจะนาไปสการโตเถยง

เรองท 8 หลากหลายความเชอทผดในเรองเพศ

การ “ชวยตวเอง” บอยๆ จะทาใหจตใจไมปกตหรอเปนโรคจตประสาทได

“การชวยตวเอง” เปนทางเลอกหนงในการจดการกบความรสกและความตองการทางเพศซง

เกดจากธรรมชาต ททกคนสามารถทาได ทงผหญงและผชาย หากเรายงไมพรอมทจะเรมตน

ความสมพนธ หรอมเพศสมพนธกบใคร ไมใชเรองผดปกต หนมสาวหลายคนมกจะถกบอก

เกยวกบเรองการชวยตวเองผดๆ หลายอยาง เชน การชวยตวเองเปนสงทไมด บาป ทาใหตวเตย

เรยนโง หรอการชวยตวเองบอยๆ จะทาใหจตใจไมปกต เปนโรคจตประสาท หรอเสอมสมรรถภาพ

ทางเพศ เปนตน ความเชอเหลานจงสงผลตอพฤตกรรม ทาใหสาวหลายคนมกอายทจะพดถง สวน

หนมหลายคนอาจกงวลวาทาบอยๆ จะมผลอยางไรหรอไม ทงท วธการนชวยสนองตอบความ

ตองการทางเพศของเราไดดวยตนเอง การชวยตวเอง จะทาบอยหรอนอยครงกขนกบความพรอม

ความพอใจและสขภาพของแตละคน

ผชายมความตองการทางเพศมากกวาผหญง

ความตองการทางเพศเปนเรองธรรมชาตททงผหญงและผชายมเทาๆ กน การมความตองการ

ทางเพศมากหรอนอยเปนเรองแตละบคคล ไมเกยวกบความเปนผหญง หรอผชาย แตความคาดหวง

ของสงคมและวฒนธรรมในสงคมไทยมตอเรองเพศของผหญงและผชายตางกน เชน ผชายชวย

ตวเองเปนเรองธรรมดา ผชายจะตองมประสบการณทางเพศ ผชายเทยวซองเปนเรองธรรมดา ผชาย

มเมยหลายคนถอวาเกง มฝมอ แตในขณะทเรองเพศสาหรบผหญงเปนเรองทไมควรแสดงออก

ผหญงทดตองไรเดยงสาในเรองเพศ ผหญงชวยตวเองเปนเรองไมงาม ผหญงตองรกนวลสงวนตว

และรกเดยวใจเดยว ดงนน เมอผชายมอารมณหรอมความตองการทางเพศ จงสามารถปลดปลอย

52

ไดเปนเรองปกตธรรมดา แตหากเปนผหญงจะตองเกบความรสกไวและเรยนรทจะควบคมอารมณ

เพศและการแสดงออก จงดราวกบวาผชายมความตองการทางเพศมากกวาผหญง

ความสขทางเพศของผหญงขนอยกบขนาดอวยวะเพศชาย

ขนาดของอวยวะเพศไมมผลตอความสขทางเพศเลย แตเปนความเชอทสงผลใหผชายเกด

ความไมมนใจในตนเอง ซงบางคนมปญหาในการมเพศสมพนธกบค แลวเขาใจผดไปเองวามาจาก

ขนาดของอวยวะเพศของตนเลกเกนไป

ความสขทางเพศ เปนเรองเทคนควธการ ทมาจากการพดคยสอสารกนระหวางคนสองคน

และชวยกนใหมความสขทงสองฝาย

ความเชอในเรองขนาด สงผลใหผชายสวนหนงตองการดดแปลงอวยวะเพศตนเอง เชน การ

ฝงมก โดยเชอวาการฝงมกทอวยวะเพศเพอใหมพนผวขรขระ จะชวยเพมความสข ในขณะรวมเพศ

โดยการฝงมกเทยม หรอเมดแกวขนาดเลกไวตน ๆ ใตผวหนง สาหรบวธน หากฝงเพยงตน ๆ ใต

ผวหนง ไมนานกจะหลดออกมา แตถาฝงลก กมโอกาสตดเชอ และเปนแผลได

การใชปากกบอวยวะเพศเปนเรองผดปกต

การใชปากกบอวยวะเพศ (Oral sex) หรอการใชปากทารกใหกบค ไมวาผหญงหรอผชายจะ

ใชปากดด เลย อม ทอวยวะเพศของคเพอกระตนความรสกทางเพศนน เปนเรองธรรมชาตทเปนอก

ทวงทาหนงของการมเพศสมพนธ

แตการใชปากทารก ควรเกดขนจากการคยและตกลงกนระหวางควา พรอมใจทจะทาหรอไม

เพราะบางคนอาจรสกวา การใชปากกบอวยวะเพศเปนเรองสกปรก นาขยะแขยง แตบางคนอาจจะ

รสกชอบ เพราะรวา อวยวะเพศกมการดแลความสะอาดไมแตกตางกบอวยวะสวนอนๆ ของ

รางกาย ขนกบทศนคตหรอมมมองของแตละคน

ทงน การใชปากทารกถอวาเปน เพศสมพนธทปลอดภย (Safe Sex) ทงจากการตงครรภและ

ยงเปนวธลดโอกาสเสยงจากการตดเชอเอชไอวดวย

โอกาสของการตดเชอเอชไอวจากการใชปากทารก เทาทพบมเพยงกรณเดยว คอ การใชปาก

ทารกใหกบผชายทมเชอเอชไอว โดยมเงอนไขเฉพาะ คอ มการหลงนาอสจในปาก และในชองปาก

ของคนททามแผล และ/หรอ มการตดเชอในลาคอเทานน แตยงไมเคยมรายงานวามการตดเชอจาก

53

การใชปากทารกใหผหญงทมเชอเอชไอว หรอไมพบวามใครตดเชอเอชไอวจากการทผตดเชอใช

ปากทารกให

มวธทจะบอกไดวาผหญงคนไหนเคยมเพศสมพนธมาแลว

ผชายสวนใหญอยากจะเปนคนแรกของผหญงกนทงนน จงพยายามหาวธการทจะบอกตอๆ

กนในหมผชายดวยกนถงวธการ “ดซง” เชน ผหญงทมทาทางเรยบรอย เดนขาหนบ หนาอกตง

สะโพกไมหยอน เปนตน แตจากขอมลทางการแพทยยนยนวา ไมมทางทจะรไดวาผหญงเคยม

เพศสมพนธมาแลว ถาหากวาผหญงไมบอกดวยตนเอง

ความเชอนจะสงผลใหผชายไมปองกนเมอมเพศสมพนธกบผหญงทตวเองมนใจวาซง ใน

ขณะเดยวกนผหญงทเคยมเพศสมพนธมาแลวกจะปดบงความจรงกบคปจจบนเพราะกงวลวาผชาย

จะไมยอมรบ จงทาใหทงคมโอกาสเสยงตอการมเพศสมพนธทไมปองกน

การหลงนาอสจทาใหหมดกาลง

ไมมหลกฐานวาการหลงนาอสจ ไมวาดวยการชวยตวเองหรอมเพศสมพนธจะทาใหหมด

กาลง โดยทวไปหลงการมเพศสมพนธหรอชวยตวเอง หากไดพกสกครหนงรางกายกจะกลบคนส

สภาพปกต

นากามประกอบดวยตวอสจซงผลตจากลกอณฑะและนาหลอเลยงอสจ ซงผลตจากทอและ

ตอมตางๆ ทอยในทางผานของตวอสจสภายนอก เมออายมากอวยวะดงกลาวจะเสอมลง ทาให

นากามจางลงและมจานวนนอยลงดวย ทาใหความตองการทางเพศและการตอบสนองทางเพศ

ลดลง รวมทงความสามารถในการหลงนากามจะนอยลงดวย คอองคชาตชายสงอายอาจแขงตวได

แตไมสามารถหลงนากาม ดงนนดวยปจจยหลายประการดงทกลาวจงทาใหคนทวไปคดวาผชายแต

ละคนมจานวนนากามจากด คอ ถาหลงนากามบอยกจะหมดความสามารถในการหลงนากามเรว

ซงไมเปนความจรง ตรงกนขามกลบพบวาทงชายและหญงทมกจกรรมทางเพศบอยจะรกษา

ความสามารถทางเพศไวไดนานกวาคนทไมคอยมกจกรรมทางเพศ

ผหญงควรใชนายาทาความสะอาดชองคลอด

ในชองคลอดของผหญงมแบคทเรยธรรมชาตทรกษาความสมดลยของชองคลอดอยแลว หาก

ไปใชนายาทสวนผสมของกรดหรอดางทมากเกนไป จะทาใหเกดการทาลายแบคทเรยธรรมชาตนน

จนเสยความสมดลย และสวนผสมของนาหอมในนายายงอาจกอใหเกดการระคายเคองบรเวณชอง

54

คลอด เปนผนคนและทาใหตดเชอโรคไดงาย นอกจากน ยงทาใหตองสนเปลองเงนเพมขนเพอซอ

นายาทาความสะอาดมาใช ทงๆ ทการอาบนาปกตทวไปทใชสบและนาสะอาดแลวซบทบรเวณ

อวยวะเพศใหแหงกเพยงพอแลว

ผหญงเมอเปนสาวจะมหวนมเปนสชมพ

เปนเรองธรรมชาตทผหญงแตละคนจะมหนาอกทแตกตางกนหลายรปทรง หลายขนาดและ

หลายส อาจจะมอกขนาดเลกหรอใหญ หวนมอาจตงขนหรอจะคลอยลง อาจจะนมหรอกระชบกได

ทงน สของหวนมกเชนเดยวกนทอาจมความแตกตางกนไปตามธรรมชาตของแตละคน เชน สเขม

(คลา) หรอสซด ความแตกตางแบบนเปนเรองธรรมดาไมเกยวกบเมอเปนสาวแลวจะตองมหวนม

เปนสชมพ

เรองท 9 กฎหมายทเกยวของกบการลวงละเมดทางเพศ

การลวงละเมดทางเพศ หมายถง พฤตกรรมทละเมดสทธของผอนในเรองเพศ ไมวาจะเปน

คาพด สายตา และการใชทาท รวมไปจนถงการบงคบใหมเพศสมพนธ การขมขน และตองคานงถง

ความรสกของผหญงเปนหลก การกระทาใดๆ กตามททาใหผหญงรสกอบอาย เปนการลวงเกนความ

เปนสวนตว และไมยนยอมพรอมใจใหทา ถอเปนการลวงละเมดทางเพศทงสน

มบญญตอยในลกษณะ 9 ความผดเกยวกบเพศ ดงน

มาตรา 276 ผใดขมขนกระทาชาเราหญงซงมใชภรยาตน โดยขเขญประการใดๆ โดยใชกาลง

ประทษรายโดยหญงในภาวะทไมสามารถขดขนได หรอโดยทาใหหญงเขาใจผดคดวาเปนบคคลอน

ตองระวางโทษจาคกตงแตสปถงยสบป และปรบตงแตแปดพนบาทถงสพนบาท ถาการกระทา

ความผดตามวรรคแรกไดกระทาโดยมหรอใชอาวธปนหรอวตถระเบด หรอโดยรวมกระทาความผด

ดวยกน อนมลกษณะเปนการโทรมหญง ตองระวางโทษจาคกตงแตสบหาปถงยสบป และปรบตงแต

สามหมนบาทถงสหมนบาท หรอจาคกตลอดชวต

มาตรา 277 ผใดกระทาชาเราเดกหญงอายไมเกนสบหาป ซงมใชภรยาตน โดยเดกหญงนนจะ

ยนยอมหรอไมกตาม ตองระวางโทษจาคกตงแตสปถงยสบป และปรบตงแตแปดพนบาทถงสหมนบาท

55

ถากระทาความผดตามวรรคแรกเปนการกระทาแกเดกหญงอายไมเกนสบสามป ตองระวางโทษจาคก

ตงแตเจดปถงยสบป และปรบตงแตหนงหมนบาทถงสหมนบาท หรอจาคกตลอดชวต ถาการกระทา

ความผดนนความวรรคแรก หรอวรรคสองไดกระทาโดยรวมกระทาความผดดวยกนอนมลกษณะเปน

การโทรมหญงและเดกหญงนนไมยนยอม หรอไดกระทาโดยมอาวธปนหรอวตถระเบด หรอโดยใช

อาวธ ตองระวางโทษจาคกตลอดชวต ความผดตามทบญญตไวในวรรคแรก ถาเปนการกระทาทชาย

กระทากบเดกหญงอายกวาสบสามป แตยงไมเกนสบหาปโดยเดกหญงนนยนยอมและภายหลงศาล

อนญาตใหชายและเดกหญงนนสมรสกน ผกระทาผดไมตองรบโทษ ถาศาลอนญาตใหสมรสใน

ระหวางทผกระทาผดกาลงรบโทษในความผดนนอย ใหศาลปลอยผกระทาผดนนไป

มาตรา 277 ทว ถาการกระทาความผดตามมาตรา 276 วรรคแรก หรอมาตรา 277 วรรคแรก

หรอวรรคสอง เปนเหตใหผถกกระทา

(1) รบอนตรายสาหส ผกระทาตองระวางโทษจาคกตงแตสบหาป ถงยสบหาป และปรบตงแต

สามหมนบาท หรอจาคกตลอดชวต

(2) ถงแกความตาย ผกระทาตองระวางโทษประหารชวต หรอจาคกตลอดชวต

มาตรา 277 ตร ถาการกระทาความผดตามมาตรา 276 วรรคสองหรอมาตรา 277 วรรคสาม เปน

เหตใหผกระทา

(1) รบอนตรายสาหส ผกระทาตองระวางโทษประหารชวต หรอจาคกตลอดชวต

(2) ถงแกความตาย ผกระทาตองระวางโทษประหารชวต

โดยสรป การจะมความผดฐานกระทาชาเราได ตองมองคประกอบความผดดงน

1. กระทาชาเราหญงอนทไมใชภรรยาตน

2. เปนการขมขน บงคบใจ โดยมการขเขญ หรอใชกาลงประทษราย หรอปลอมตวเปนคนอนท

หญงชอบและหญงไมสามารถขดขนได

3. โดยเจตนา

56

ขอสงเกต

กระทาชาเรา = ทาใหของลบของชายลวงลาเขาไปในของลบของหญง ไมวาจะลวงลาเขาไป

เลกนอยเพยงใดกตาม และไมวาจะสาเรจความใครหรอไมกตาม

การขมขน = ขมขนใจโดยทหญงไมสมครใจ

การขมขนภรรยาของตนเองโดยทจดทะเบยนสมรสแลวไมเปนความผด

การรวมเพศโดยทผหญงยนยอมไมเปนความผด แตถาหญงนนอายไมเกน 13 ป แมยนยอมกม

ความผด

การขมขนกระทาชาเราผทอยภายในปกครองของตนเอง เชน บตร หลาน ลกศษยทอยในความ

ดแลตองรบโทษหนกขน

มาตรา 278 ผใดกระทาอนาจารแกบคคลอายกวาสบหาป โดยขเขญดวยประการใดๆ โดยใช

กาลงประทษราย โดยบคคลนนอยในภาวะทไมสามารถขดขนได หรอ โดยทาใหบคคลนนเขาใจผดวา

ตนเปนบคคลอน ตองระวางโทษจาคกไมเกนสบป หรอ ปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 279 ผใดกระทาอนาจารแกเดกอายยงไมเกนสบหาป โดยเดกนนจะยนยอมหรอไมกตาม

ตองระวางโทษจาคกไมเกนสบป หรอ ปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจาทงปรบ ถากระทาความผด

ตามวรรคแรก ผกระทาไดกระทาโดยขเขญดวยประการใดๆ โดยใชกาลงประทษรายโดยเดกนนอยใน

ภาวะทไมสามารถขดขนได หรอ โดยทาใหเดกนนเขาใจผดวาตนเปนบคคลอน ตองระวางโทษจาคกไม

เกนสบหาป หรอปรบไมเกนสามหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา 280 ถากระทาความผดตามมาตรา 278 หรอ มาตรา 279 เปนเหตใหผถกกระทา

(1) รบอนตรายสาหส ผกระทาตองระวางโทษจาคก ตงแตหาปถงยสบป และปรบตงแตหนง

หมนบาทถงสหมนบาท

(2) ถงแกความตาย ผกระทาตองระวางโทษประหารชวต หรอจาคกตลอดชวต

57

การจะมความผดฐานทาอนาจารได ตองมองคประกอบ คอ

1. ทาอนาจารแกบคคลอายเกนกวา 13 ป

2. มการขมข ประทษราย จนไมสามารถขดขนได หรอทาใหเขาใจวาเราเปนคนอน

3. โดยเจตนา

ขอสงเกต

อนาจาร = การทาหยาบชาลามกใหเปนทอบอายโดยทหญงไมสมครใจ หรอโดยการปลอมตว

เปนสามหรอคนรก การทาอนาจารกบเดกอายไมเกน 13 ป แมเดกยนยอมกเปนความผด ถาทาอนาจาร

กบบคคลใดแลวบคคลนนไดรบอนตรายหรอถงแกความตายตองไดรบโทษหนกขน

การทาอนาจารไมจาเปนตองทากบหญงเสมอไป การทาอนาจารกบชายกถอเปนความผด

เชนเดยวกนไมวาผกระทาจะเปนชายหรอหญงกตาม ความผดทงการขมขน การกระทาชาเราและการ

กระทาอนาจารน ผกระทาจะไดรบโทษหนกขนกวาทกาหนดไวอก 1 ใน 3 หากเปนการกระทาผดแก

1.ผสบสนดาน ไดแก บตร หลาน เหลน ลอ (ลกของหลาน) ทชอบดวยกฏหมาย

2.ศษยซงอยในความดแล ซงไมใชเฉพาะครทมหนาทสองอยางเดยว ตองมหนาทดแลดวย

3.ผอยในความควบคมตามหนาทราชการ

4.ผอยในความปกครอง ในความพทกษ หรอ ในความอนบาลตามกฏหมาย

นอกจากน ยงมมาตราอนๆ ทเกยวของอก ไดแก

มาตรา 282 ผใดเพอสนองความใครของผอน เปนธระจดหา ลอไป หรอพาไปเพอการอนาจาร

ซงชายหรอหญง แมผนนจะยนยอมกตาม ตองระวางโทษจาคกตงแตหนงปถงสบปและปรบตงแตสอง

พนบาทถงสองหมนบาทถาการกระทาความผดตามวรรคแรกเปนการกระทาแกบคคลอายเกนสบหาป

แตยงไมเกนสบแปดป ผกระทาตองระวางโทษจาคกตงแตสามปถงสบหาป และปรบตงแตหกพนบาท

ถงสามหมนบาทถาการกระทาความผดตามวรรคแรกเปนการกระทาแกเดกอายยงไมเกนสบหาป

ผกระทาตองระวางโทษจาคกตงแตหาปถงยสบป และปรบตงแตหนงหมนบาทถงสหมนบาทผใดเพอ

สนองความใครของผอน รบตวบคคลซงผตองระวางโทษตามทบญญตไวในวรรคแรก วรรคสอง หรอ

วรรคสาม แลวแตกรณ

58

มาตรา 283 ผใดเพอสนองความใครของผอน เปนธระ จดหาลอไป หรอ พาไปเพอการอนาจาร

ซงชายหรอหญง โดยใชอบายหลอกลวง ขเขญ ใชกาลงประทษราย ใชอานาจครอบงาผดคลองธรรม

หรอใชวธขมขนใจดวยประการอนใด ตองระวางโทษจาคก ตงแตหาสบปถงยสบป และปรบตงแตหนง

หมนบาทถงสหมนบาท ถาการกระทาตามความผดวรรคแรก เปนการกระทาแกบคคลอายเกนสบหาแต

ยงไมเกนสบแปดป ผกระทาตองระวางโทษจาคกตงแตเจดปถงยสบป และปรบตงแตหนงหมนสพน

บาทถงสหมนบาท ผกระทาตองระวางโทษจาคกตงแตสบปถง ยสบป และปรบตงแตสองหมนบาทถงส

หมนบาท หรอจาคกตลอดชวต หรอประหารชวต ผใดเพอสนองความใครของผอน รบตวบคคลซงมผ

จดหาไป ลอไป หรอพาไปตามวรรคแรก วรรคสอง หรอ วรรคสามหรอสนบสนนในการกระทา

ความผดดงกลาว ตองระวางโทษตามทบญญตไวในวรรคแรก วรรคสอง หรอวรรคสามแลวแตกรณ

มาตรา 283 ทว ผใดพาบคคลอายเกนสบหาปแตยงไมเกนสบแปดปไปเพอการอนาจาร แมผนน

จะยนยอมกตาม ตองระวางโทษจาคกไมเกนหาปหรอปรบไมเกนหนงหมนบาทหรอทงจาทงปรบ ถา

การกระทาความผดตามวรรคแรก เปนการกระทาแกเดกอายยงไมเกนสบหาป ผกระทาตองระวางโทษ

จาคกไมเกนเจดปหรอ ปรบไมเกนหนงหมนสพนบาท หรอทงจาทงปรบ ผใดซอนเรนบคคลซงพาไป

ตามวรรคแรกหรอวรรคสองตองระวางโทษตามทบญญตในวรรคแรกหรอวรรคสองแลวแตกรณ

ความผดตามวรรคแรก และวรรคสามเฉพาะกรณทกระทาแกบคคลอายเกนสบหาป เปนความผดอน

ยอมความได

มาตรา 284 ผใดพาผอนไปเพออนาจาร โดยใชอบายหลอกลวง ขเขญ ใชกาลงประทษราย ใช

อานาจครอบงา ผดคลองธรรมหรอใชวธขมขนใจดวยประการอนใด ตองระวางโทษจาคกตงแตหนงป

ถงสบปและปรบตงแตสองพนบาทถงหนงหมนบาท ผใดซอนเรนบคคลซงเปนผถกพาไปตามวรรค

แรก ตองระวางโทษเชนเดยวกบผพาไปนน ความผดตามมาตราน เปนความผดอนยอมความได

มาตรา 317 ผใดปราศจากเหตอนสมควรพรากเดกอายยงไมเกนสบหาปไปเสยจากบดามารดา

ผปกครอง หรอผดแล ตองระวางโทษจาคกตงแตสามปถงสบหาปและปรบตงแตหกพนบาทถงสาม

หมนบาทผใดโดยทจรต ซอ จาหนาย หรอรบตวเดกซงถกพรากวรรคแรก ตองระวางโทษเชนเดยวกบผ

พรากนน ถาความผดตามมาตรานไดกระทาเพอหากาไร หรอ เพอการอนาจาร ผกระทาตองระวางโทษ

จาคกตงแตหาปถงยสบปและปรบตงแตหนงหมนบาทถงสหมนบาท

59

มาตรา 318 ผใดพรากผเยาวอายกวาสบหาปแตยงไมเกนสบแปดปไปเสยจากบดามารดา

ผปกครองหรอผดแล โดยผเยาวนนไมเตมใจไปดวย ตองระวางโทษจาคกตงแตสองปถงสบปและ

ปรบตงแตสพนบาทถงสองหมนบาท ผใดโดยทจรต ซอ จาหนาย หรอ รบตวผเยาวซงถกพรากตาม

วรรคแรกตองระวางโทษเชนเดยวกบผพรากนน ถาความผดตามมาตรานไดกระทาเพอกาไร หรอเพอ

การอนาจาร ผกระทาตองระวางโทษจาคกจชตงแตสามปถงหาป และปรบตงแตหกพนบาทถงสามหมน

บาท

มาตรา 319 ผใดพรากผเยาวอายกวาสบหาปแตยงไมเกนสบแปดปไปเสยจากบดามารดา

ผปกครองหรอผดและเพอหากาไรหรอเพอการอนาจาร โดยผเยาวนนเตมใจไปดวย ตองระวางโทษ

จาคกตงแตสองปถงสบปและปรบตงแตสพนบาทถงสองหมนบาท ผใดโดยทจรต ซอ จาหนาย หรอรบ

ตวผเยาวซงถกพรากตามวรรคแรกตองระวางโทษเชนเดยวกบผพรากนน

ผทจะมความผดฐานพรากผเยาวความผดนนจะตองประกอบดวย

1. มการพรากบคคลไปจากการดแลของบดามารดา ผดแล หรอผปกครอง

2. บคคลทถกพรากจะเตมใจหรอไมกตาม

3. ปราศจากเหตผลอนควร

4. โดยเจตนา

ขอสงเกต

การพรากผเยาว = การเอาตวเดกทอายยงไมครบบรรลนตภาวะไปจากความดแลของบดามารดา

ผปกครอง หรอ ผดแลไมวาเดกนนจะเตมใจหรอไมกตาม

การพรากผเยาวอายเกน 13 ป แตไมเกน 18 ป โดยผเยาวไมเตมใจเปนความผด ผทรบซอขายตว

เดกทถกพรากฯตองรบโทษเชนเดยวกบผพราก ผทพรากฯหรอรบซอเดกทพรากฯ ไปเปนโสเภณ เปน

เมยนอยของคนอน หรอเพอขมขน ตองรบโทษหนกขน

การพรากผเยาวอายเกน 13 ป แตไมเกน 18 ป แมผเยาวจะเตมใจไปดวย ถานาไปเพอการ

อนาจารหรอคากาไรเปนความผด เชน พาไปขนขน พาไปเปนโสเภณ

60

คาแนะนาในการไปตดตอทสถานตารวจ

การแจงความตางๆ

เพอความสะดวก รวดเรวและถกตองตามกฏหมายและระเบยบของทางราชการ เมอทานไป

ตดตอทโรงพก ทานควรเตรยมเอกสารทจาเปนตดตวไปดวยคอ แจงถกขมขนกระทาชาเรา หลกฐาน

ตางๆ ทควรนาไปแสดงตอเจาหนาทตารวจ คอ เสอผาของผถกขมขน ซงมคราบอสจ หรอรอยเปอน

อยางอนอนเกดจากการขมขนและสงตางๆของผตองหาทตกอยในทเกดเหต ทะเบยนบานของผเสยหาย

รปถาย หรอ ทอยของผตองหาตลอดจนหลกฐานอนๆ (ถาม) แจงพรากผเยาวหลกฐานตางๆ ควรนาไป

แสดงตอเจาหนาทตารวจคอ สตบตรของผเยาว ทะเบยนบานของผเยาว รปถายผเยาวใบสาคญอนๆ ท

เกยวกบผเยาว (ถาม)

หมายเหต

ในการไปแจงความหรอรองทกขตอพนกงานสอบสวนนน นอกจากนาหลกฐานไปแสดงแลว

ถาทานสามารถพาพยานบคคลทรเหนหรอเกยวของกบเหตการณไปพบเจาหนาพนกงานสอบสวนดวย

กจะเปนประโยชนแกทาน และพนกงานสอบสวนเปนอยางมาก เพราะจะสามารถดาเนนเรองของทาน

ใหแลวเสรจไดเรวขน

เรองท 10 โรคตดตอทางเพศสมพนธ

อาการโดยทวไปของผปวยโรคตดตอทางเพศสมพนธ

• ปสสาวะขด

• มผน แผลหรอตมนาทอวยวะเพศหรอทวารหนก

• มหนองหรอนาหลงจากชองคลอดหรอทอปสสาวะ

• มอาการคนหรอปวดบรเวณทวาร

• มอาการแดงและปวดบรเวณอวยวะเพศ

• ปวดทองหรอปวดชองเชงกราน

• ปวดเวลามเพศสมพนธ

• ตกขาวบอย

61

โรคตดตอทางเพศสมพนธทพบบอย

เรม

เปนโรคตดเชอทผวหนงและเยอบบรเวณปากและอวยวะเพศเกดจากเชอไวรสทมชอวา เฮอรป

ซมเพลกซ

อาการของเรม

อาการแรก คอ ปวดแสบรอน อาจมอาการคน เจบจด และมอาการบวม ตามมาดวยตมนาพอง

ใสเหมอนหยดนาเลก ๆ มขอบแดงในสองสามวนตอมา ตมนามกแตกใน 24 ชวโมง และตกสะเกดเปน

แผลถลอกตน ๆ ตมอาจรวมเปนกลมใหญและเปนแผลกวาง ทาใหปวดมาก หากรกษาความสะอาด

ไมใหตดเชอซาหรอมหนองแผลทเกดจากตม จะหายเองไดใน 2 ถง 3 สปดาห

เมอมอาการตดเชอครงแรกแลว จะกลบมาเปนผนใหมเปนระยะ เนองจากรางกายกาจดเชอไวรส

ไดไมหมด การกลบมาเปนใหมแตละครงมกมอาการนอยกวาและเกดเปนพนทนอยกวา ไมคอยมไข แต

มกเปนบรเวณใกลๆ กบทเดมโดยเฉพาะอวยวะ

การรกษา

โรคเรมสามารถหายไดเองโดยไมตองรกษา การใชยาตานไวรสไมชวยใหหายขาด เพยงชวยลด

ความรนแรงของโรค ลดความถ และลดระยะเวลาทเปน ชวยใหแผลหายเรวขน แตในรายทเพงเรม

แสดงอาการ หรอมภมตานทานบกพรอง หรอไมมแนวโนมทแผลจะหายไดเอง ควรไดรบยาตานไวรส

ทจาเปนกบโรครวมกบยาปฏชวนะ เพอปองการตดเชอแบคทเรยแทรกซอนทอาจตดตามกบตมนาท

แตกออกมา

การเปนเรมครงตอมาจะไมใชเปนการตดเชอใหม

ผทเปนโรคนมาแลวจะม “อาการเตอน” คอมตมนามากอน 1 ถง 3 วน เจบเสยวแปลบๆ คน

ยบยบ ปวดแสบปวดรอนในบรเวณโรคเดม

เคลดลบนารในการดแลและควบคมโรคเรม

• การนอนหลบพกผอนไมเพยงพอ จะทาใหรางกายออนแอ ภมตานทานของรางกายลด

นอยลง จงตดเชอไวรสไดงายขน ถาเปนโรคนอยแลว กจะมอาการโรคแยลง ระยะเวลาเปน

โรคนานขน หรอกลบมาเปนซาไดบอย

• อยาปดหรอพนบรเวณแผลเรม ความแหงและอากาศทถายเทไดด จะชวยใหแผลหายเรวขน

พยายามซบและดแลแผลใหแหงตลอดเวลา

• ทาความสะอาดแผลเรมทเกดจากตมนาใสแตกดวยนาสบและนาสะอาดกเพยงพอแลว

• อยาแกะสะเกดแผลเรม

62

• ถาปวดแผล ใหใชยาระงบปวดทวไป

• เนองจากเชอไวรสนอยในรางกายโดยไมแสดงอาการอะไร แตสามารถตดตอไดแมวาจะ

ไมมผนโดยเฉพาะทอวยวะเพศ การปองกนทดทสด คอ ใชถงยางอนามยทกครงกบทกคน

หนองในแท และหนองในเทยม

ทงสองแบบ ตดตอผานการมเพศสมพนธโดยไมสวมถงยางอนามย กวาครงหนงของผหญงท

เปนหนองในแท จะไมมอาการ หรอมอาการเพยงเลกนอย จงมกไมไดรบการรกษา เชนเดยวกบหนอง

ในเทยม ผหญงมกไมแสดงอาการอาจมเพยงตกขาวผดปกต ปสสาวะแสบเลกนอย ในบางครง

ในผชาย หนองในแทมกมอาการภายใน 3 ถง 5 วน หลงสมผสเชอหนองทไหลออกจากทอ

ปสสาวะคลายนมขนหวาน อาการปสสาวะแสบ ขดมาก หนองในเทยม จะเรมแสดงอาการหลงรบเชอ

แลว 1 ถง 3 สปดาห หรอบางรายอาจนานเปนเดอน มอาการแสบทปลายทอปสสาวะ ปสสาวะแสบขด

เลกนอย บางรายอาจคนหรอระคายเคองทอปสสาวะ หรอปวดหนวงตรงฝเยบใกลทวารหนก ลกษณะ

หนองจะซมออกมาเปนมกใสหรอมกขน

อาการหนองในเพศชาย

มกเกดอาการหลงจากไดรบเชอแลว 2 ถง 5 วน เรมจากระคายเคองทอปสสาวะ หลงจากนนจะ

มอาการปวดแสบ เวลาปสสาวะ แลวจงตามดวยหนองสเหลอง ไหลออกจากทอปสสาวะ

ถาไมไดรบการรกษา โรคจะลกลามไปยงอวยวะอนๆ ทอยใกลเคยง เชน ตอมลกหมากอกเสบ

อณฑะอกเสบ เปนตน

อาการหนองในเพศหญง

ผหญงทไดรบเชอน จะมอาการชากวาผชาย โดยเฉลยจะเกดอาการหลงไดรบเชอแลว 1 ถง 3

สปดาห สงเกตไดจากตกขาวมาก และมกลนผดปกต ปสสาวะแสบขด เนองจากการอกเสบ ททอ

ปสสาวะ และปากมดลก

ถาไมไดรบการรกษาทถกตอง เชอหนองในจะเขาไปทาลายเยอบผวทอนาไข ทาใหตดเชอ

แบคทเรยชนดอนไดงาย และอาจสงผลใหองเชงกรานอกเสบ ปดมดลกอกเสบ หรอเกดการอดตนของ

ทอรงไข ซงทาใหเปนหมน หรอตงครรภนอกมดลกได

การรกษา

หนองในแท มทงยาฉด และยารบประทาน ชวงสน ๆ ครงเดยว หรอวนเดยว

หนองในเทยม ตองรบประทานยา ประมาณ ๑ ถง ๒ สปดาห

63

แผลรมออน

เปนโรคทตดตอทางเพศสมพนธเกดจากเชอแบคทเรย โรคนตดตอไดงายแตกสามารถรกษาให

หายขาด โรคนจะทาใหเกดแผลทอวยวะเพศ และตอมนาเหลองทขาหนบโตบางครงมหนองไหล

ออกมาทเรยกวา ฝมะมวง

อาการ

• ผทรบเชอนจะมอาการหลงจากรบเชอแลว 3-10 วน

• อาการเรมตนจะเปนตมนนและมอาการเจบ หลงจากนจะมแผลเลกๆ กนแผลมหนอง ขอบ

แผลนนไมเรยบ มอาการเจบมาก แผลเลกๆ จะรวมกนเปนแผลใหญ

• แผลจะนมไมแขง

• จะมอาการเจบแผลมากในผชาย แตผหญงอาจจะไมมอาการเจบ ทาใหเกดการตดตอสผอน

ไดงาย

• ตอมนาเหลองทขาหนบจะโต กดเจบ บางคนแตกเปนหนอง

เอชไอว และ เอดส

เชอเอชไอว (HIV) เปนไวรส ยอมาจาก Human Immunodeficiency Virus แปลวา ไวรสททาให

ภมตานทานของรางกายคนนอยลงหรอบกพรอง เชอเอชไอว เปนตนเหตใหเกดโรคเอดส (AIDS) ยอมา

จาก Acquired Immunodeficiency Syndrome แปล วา กลมอาการทเกดจากภมตานทานของรางกาย

นอยลงหรอบกพรอง ทาใหตดเชอโรคตางๆไดงาย โดยปกตเมอเชอโรคเขาไปในรางกาย ภมตานทาน

ของรางกายจะกาจดเชอโรค ทาใหรางกายไมตดเชอโรคนนๆ การตดเชอเอชไอว ทาใหผนนมภม

ตานทานนอยลงหรอบกพรอง จงทาใหผนนตดเชอโรคตางๆ ไดงาย

“ผตดเชอเอชไอว” คอผทไดรบเชอเอชไอวเอชไอวแตยงไมแสดงอาการเจบปวย

“ผปวยเอดส” หมายถง ผตดเชอเอชไอวทปวยดวยโรคตดเชอเอชไอวฉวยโอกาส เนองจาก

ภาวะภมคมกนบกพรอง การเจบปวยดวยโรคฉวยโอกาสในผตดเชอเอชไอวเกดจากภาวะภมบกพรอง

สามารถรกษาได

ผตดเชอเอชไอว จงตางจากผปวยเอดส ผตดเชอเปนผทมเชอเอชไอวในรางกาย ไมมอาการ

แสดง และยงสามารถใชชวตไดตามปกต จงไมมความจาเปนทจะตองปฏบตตวกบผตดเชอให

แตกตางจากคนอน ในประเทศไทยคนสวนใหญมากกวารอยละ 80 ตดเชอเอชไอวจากการม

เพศสมพนธทไมปองกน มบางสวนตดจากการใชเขมฉดยาเสพตดรวมกน และมเดกจานวนหนงทตด

เชอจากแมทมเชอตงแตคลอด นอกจากนแลว ยงไมเคยปรากฏวามใครตดเชอจากการอยบานเดยวกน

กนขาว ดมนา พดคย หรอใชชวตประจาวนกบผตดเชอเลย

64

เพราะการทคนจะรบเชอเอชไอวเขาสรางกายได ตองประกอบดวย 3 ปจจย ดงน

1.แหลงทอยของเชอ (Source) เชอเอชไอวจะอยในคนเทานน โดยจะเกาะอยกบเมดเลอดขาว ซงอยใน

สารคดหลงบางอยาง เชน เลอด นาอสจ นาในชองคลอด นานมแม

2. ปรมาณและคณภาพของเชอ (Quality and Quantity) ตองมจานวนเชอเอชไอวในปรมาณทมาก

พอ เชอตองมคณภาพพอ กลาวคอ เชอเอชไอวไมสามารถมชวตอยนอกรางกายคนได สภาพในรางกาย

และสภาพแวดลอมบางอยางมผลทาใหเชอไมสามารถอยได เชน กรดในนาลาย กระเพาะอาหาร สภาพ

อากาศรอน ความแหง นายาตางๆ

3. ชองทางการตดตอ (Route of transmission) เชอเอชไอวจะตองถกสงผานจากคนทตดเชอไปยงอก

คนหนง เชอจะตองตรงเขาสกระแสเลอดของผทรบเชอ โดยผานการมเพศสมพนธทไมปองกน การใช

เขมฉดยาเสพตดรวมกน และจากแมสลก

กจกรรมทายบทท 2

1. ใหผเรยนเขยนเรยงความสน ๆ เลาถงความรสกทเกดขนกบตวเองเมอเหนความเปลยนแปลงทางรางกาย และการหา

ทางออก

2. แบงกลมผเรยน ใหแตละกลมศกษาปญหาทเกดขนจากการเปลยนแปลงทางอารมณและจตใจของวยรน และ

แนวทางการแกปญหา และใหแตละกลมนาเสนอหนาชนเรยนพรอมอภปรายรวมกน

3. ใหผเรยนแบงกลม แสดงบทบาทสมมต ในเรองการใหคาปรกษาแกเพอนทตองการคมกาเนด

65

บทท 3

การดแลสขภาพ

สาระสาคญ

มความรในเรองคณคาของอาหารตามหลกโภชนาการ รจกวธการถนอมอาหารเพอคงคณคา

สาหรบการบรโภค ตลอดจนวางแผนการดแลสขภาพตามหลกการและวธการออกกาลงกายเพอสขภาพ

รปแบบตางๆ ของกจกรรมนนทนาการ เพอใหเกดผลดกบรางกาย

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. เรยนรเรองของคณคาอาหารตามหลกโภชนาการ และวธการถนอมอาหาร

2. เรยนรวธการวางแผนในการดแลสขภาพตามหลกและวธการออกกาลงกายเพอสขภาพ

3. เรยนรเรองรปแบบกจกรรมนนทนาการ

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญและคณคาของอาหาร และโภชนาการ

เรองท 2 การเลอกบรโภคอาหารตามหลกโภชนาการ

เรองท 3 วธการถนอมอาหารเพอคงคณคาของสารอาหาร

เรองท 4 ความสาคญของการมสขภาพด

เรองท 5 หลกการดและสขภาพเบองตน

เรองท 6 ปฏบตตนตามหลกสขอนามยสวนบคคล

เรองท 7 คณคาและประโยชนของการออกกาลงกาย

เรองท 8 หลกการและวธออกกาลงกายเพอสขภาพ

เรองท 9 การปฏบตตนในการออกกาลงกายรปแบบตางๆ

เรองท 10 ความหาย ความสาคญของกจกรรมนนทนาการ

เรองท 11 ประเภทและรปแบบของกจกรรมนนทนาการ

66

บทท 3

การดแลสขภาพ

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญและคณคาของอาหาร และโภชนาการ

ความหมายของอาหาร

อาหาร หมายถง สงทมนษย และสตวกนดมเขาไปแลวบารงรางกายใหเจรญเตบโต

และดารงชวต รวมทงสงทตนไมดดเขาไปหลอเลยงสวนตาง ๆ ของตนไมใหเจรญเตบโตดารงอย

รางกายของคนเราตองการอาหาร เพราะอาหารเปนสงจาเปนตอรางกาย คอ เพอบาบด

ความหว และเพอนาสารอาหารไปสรางสขภาพอนามย จนถงการพฒนาการทางสมอง

สาหรบทางดานจตใจนน คนเรารบประทานอาหารเพอสนองความอยาก สราง

สขภาพจตทด อาหารคอ สงทรบประทานเขาไปแลวกอใหเกดประโยชนแกรางกายในดานตางๆ เชน

ใหกาลงและความอบอน เสรมสรางความเจรญเตบโต ซอมแซมสวนทสกหรอ ตลอดจนทาใหอวยวะ

ตางๆ ของรางกายทางานอยางเปนปกต

โภชนาการ คอ วทยาศาสตรแขนงหนงเกยวกบการจดอาหาร เพอใหไดประโยชนแก

รางกายมากทสด โดยคานงถงคณคาของอาหาร วย และสภาพรางกายของผทไดรบอาหารนนๆ ดวย

ประโยชนและคณคาของอาหาร

อาหารเปนสารวตถดบทรางกายนามาผลตเปนพลงงาน รางกายนาพลงงานทไดจาก

อาหารไปใชในการรกษาสภาวะทางเคม และนาไปใชเกยวกบการทางานของระบบตาง ๆ เชน การ

ไหลเวยนโลหต การเคลอนทของอากาศเขาและออกจากปอด การเคลอนไหวของรางกาย การออกกาลง

กาย และการทากจกรรมตาง ๆ

ประเภทและประโยชนของสารอาหาร

ในทางโภชนาการไดแบงอาหารตามสารอาหารออกเปน 6 ประเภทใหญ ดงน

1. คารโบไฮเดรต เปนสารอาหารประเภทแปงและนาตาล ซงสวนใหญไดจากการ

สงเคราะหแสงของพช ไดแก แปง และนาตาล คารโบไฮเดรตเปนสารอาหารทใหพลงงานแกรางกาย

โดยคารโบไฮเดรต 1 กรม จะสลายใหพลงงาน 4 กโลแคลอร (K.cal)

ประโยชน คารโบไฮเดรต

(1) ใหพลงงานและความรอนแกรางกาย

(2) ชวยในการเผาผลาญอาหารจาพวกไขมน เพอใหรางกายสามารถนาไปใชได

(3) กาจดสารพษทเขาสรางกาย

67

(4) ทาใหการขบถายเปนไปตามปกต

ความตองการคารโบไฮเดรต ในวนหนงๆ คนเราตองการใชพลงงานไมเทากน

ขนอยกบขนาดของรางกาย อาย และกจกรรม

2. โปรตน เปนสารอาหารทจาเปนตอรางกายของสงทมชวต ซงประกอบดวยธาต

สาคญๆ คอ คารบอน โฮโดรเจน ออกซเจน และไนโตรเจน นอกจากนยงมธาตอนอกดวย

ประโยชนโปรตน

(1) ชวยซอมแซมสวนทสกหรอของรางกาย

(2) ใหพลงงานและความอบอนแกรางกาย โดยโปรตน 1 กรม ใหพลงงาน 4 กโล

แคลอร เดกทารกถาไดรบโปรตนนอยจะมผลทาใหสมองไมพฒนา ทาใหรางกายแคระแกรน สตปญญา

ตา

(3) ทาใหสขภาพรางกายแขงแรง ไมออนเพลย

(4) ทาใหรางกายมภมตานทานโรคสง

(5) เปนสารทจาเปนในการสรางฮอรโมน และเอนไซม และเปนสวนประกอบท

สาคญของเมดเลอดแดง

ผลเสยทเกดจากการทรางกายขาดโปรตน

(1) ทาใหตวเลก ซบผอม

(2) การเจรญเตบโตชะงก

(3) กลามเนอออนปวกเปยก

ถารางกายขาดโปรตนอยางมาก จะทาใหเกดโรคอวาฮออกกอร (Kwashiorkor)

ตบบวม ผมสออน เฉยเมยไมมชวตชวา แหลงอาหารของโปรตนทรางกายไดรบจากเนอสตว เครองใน

สตว ไข นม ถว และผลตภณฑจากถว โปรตนทรางกายตองการไดรบ เมอถกยอยดวยเอนไซมจะได

กรดอะมโน

3. ไขมน (Lipid Fat) เปนสารอาหารทมธาตทองคประกอบทสาคญ คอ คารบอน

ไฮโดรเจน และออกซเจนคลายกบคารโบไฮเดรต แตสดสวนทตางกน ไขมนประกอบดวยกรดไขมน

และกรเซอรอล

(1) กรดไขมน (Fatty acid) แบงออกตามจดหลอมเหลวได 2 ประเภท คอ

• กรดไขมนชนดอมตว (Saturated fatty acid) เปนกรดไขมนทมจดหลอมเหลว

สงมจานวนธาตคารบอน และธาตไฮโดรเจนในโมเลกลคอนขางสง ไดแก กรดลอรก กรดโมรสตก

กรดปาลมตก กรดสเตยรก กรดไขมนชนดอมตวสวนมากจะไดจากสตวและมะพราว

68

• กรดไขมนชนดไมอมตว (Unsaturated fatty acid) เปนกรดไขมนทมจด

หลอมเหลวตา ในหนงโมเลกลประกอบดวยธาตคารบอน และธาตไฮโดรเจนในปรมาณตา

กรดไขมนชนดไมอมตว สวนมากไดจากไขมนของสตวเลอดเยน นามนตบปลา

และไขมนจากพช กรดไขมนชนดไมอมตวมกลนเกดขนไดงาย เนองมากจากตวกบออกซเจนในอากาศ

ไดงาย วธแกทาไดโดยใหทาปฏกรยากบไฮโดรเจน ซงเปนหลกของการทาเนยเทยม

กรดไขมนทรางกายตองการ เปนกรดไขมนทรางกายไมสามารถสงเคราะหขนได

จงตองรบจากภายนอก ซงไดรบมากพช เปนกรดไขมนชนดไมอมตว เชน

กรดโอเลอก (C17H33 COOH) ไดจากนามนมะพราว ถวลสง

กรดไลโนเลอก (C17H19 COOH) ไดถวลสง นามนรา นามนดอกคาฝอย

ประโยชนของกรดไขมนชนดอมตวตอรางกาย คอ

(1) ชวยทาใหรางกายมสขภาพด

(2) ชวยสรางความเจรญเตบโตในเดก

(3) ชวยทาใหผวพรรณงดงาม

(4) ชวยลดระดบคอเลสเตอรอลในเสนเลอด

แตถารายกายขาดไขมนจะทาใหรางกายเจรญเตบโตไดไมเทาทควร และมผวหนง

อกเสบ ไขมนเปนสารอาหารทใหพลงงานสง โดยไขมน 1 กรม จะใหพลงงาน 9 กโลคาลอร และ

นอกจากน ยงชวยใหรางกายดดวตามนเอ ด อ เค ไปใชในรางกายไดดวย ถารางกายขาดไขมนจะทาให

รางกายขาดวตามน เอ ด อ และเค

(2) คอเรสเตอรอล (Cholesterol) เปนกรดไขมนอมตวทพบมากในไขแดง มนสมอง

สตว มความสามารถในการละลายไมด ฉะนนเมอบรโภคเขาไปในปรมาณมาก จะทาใหเกดการอดตน

ในเสนเลอดทาใหเสนเลอดตบตน และเปนสาเหตทาใหเกดโรคหลอดโลหตแขงตว โรคความดนโลหต

สง ฯลฯ เพอลดปรมาณคอเรสเตอรอลในเสนเลอด ควรเลอกบรโภคอาหารทมไขมนตา และควรงดเวน

การบรโภคไขแดง ไขมนจากสตว โดยเฉพาะมนสมองสตว

(3) ไตรกลเซอรไรด หมายถง ไขมนทเกดขนจากปฏกรยาเคมระหวางไขมน กบ

กลเซอรอล

ขอควรจา

(1) กรดไขมนชนดอมตว จดหลอมเหลวจะสงขนตามจานวนอะตอมของคารบอน

ไฮโดรเจนใน 1 โมเลกล

(2) กรดไขมนชนดไมอมตว เมอคารบอนเทากน จดหลอมเหลวจะสงขน เมอม

อะตอมของไฮโดรเจนสงขน

69

4. วตามน (Vitamin) เปนสารซงมความจาเปนตอรางกาย เพราะสามารถทาใหรางกาย

ทางานไดเปนปกต ฉะนนวตามนไดจากอาหาร เพราะรางกายไมสามารถสรางหรอสงเคราะหขนได

วตามน แบงไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ

(1) วตามนทละลายไดในนามนหรอไขมน ไดแก วตามนซ วตามนพวกนสลายตว

ไดงาย เมอถกแสงความรอน ฉะนน จงไมมการสะสมในรางกาย ถารางกาย

รบเขาไปมากเกนไปจะทาใหเกดผลเสยได คอ เกดอาการแพ

(2) วตามนทละลายไดในนา ไดแก วตามนบ วตามนซ วตามนพวกนสลายตวได

งาย เมอถกแสงความรอน ฉะนน จงไมมการสะสมในรางกาย ถารางกายมมากเกนไปจะถกขบออกมา

ทางปสสาวะหรอทางเหงอ

1. วตามนเอ พบในอาหารประเภทเนอ นม ไขแดง เนย นามนตบปลา พชผก

และผลไม ตลอดจนผลไมทมสเหลอง เชน มะละกอ ฟกทอง มประโยชน คอ

• ชวยรกษาสขภาพทางตาใหปกต

• ชวยสรางเคลอบฟน

• ชวยทาใหผวหนงสดชนไมตกสะเกด

ผลเสย ของการรบประทานวตามนเอ มากเกนไป จะทาใหเกดอาการคลนไส ผม

รวง และคนตามผวหนง

2. วตามนด ไดจากสารอาหารจาพวกนามนตบปลา ไขแดง เนย และจาก

แสงแดดซงรางกายสงเคราะหขน ประโยชนคอ

• ควบคมปรมาณของแคลเซยมในโลหต

• ชวยปองกนโรคกระดกออน

• ชวยทาใหกระดกและฟงแขงแรง

ผลเสย เมอรบประทานวตามนดมากเกนไป จะทาใหเกดอาการคลนไส นาหนก

ตวลดลงปสสาวะบอย ทองผก ทาใหแคลเซยมในเลอดสง

3. วตามนอ พบในนามนพชตางๆ เชน เมลดขาว ผกใบเขยวจด ถว นม ม

ประโยชนคอ

• ปองกนการเปนหมนและการแทงลก

• ปองกนกลามเนอเหยวลบไมมแรง

• ชวยทาใหเซลลเมดเลอดแดงไมถกทาลายไดงาย

70

4. วตามนเค ไดจากการสงเคราะหจากแบคทเรยในลาไส ไดจากอาหารส

เขยว สเหลอง เชน ดอกกะหลา กะหลาปล ถวเหลอง มะเขอเทศ มประโยชน คอ ชวยสรางโปรทอมบน

ซงตบเปนผผลตและทาใหเลอดแขงตว ถารางกายเกดการขาดแคลนวตามนเค จะทาใหเสยเลอดมาก

เพราะเลอดแขงตวไดชา ทารกทเกดใหมไมมแบคทเรยในลาไสทผลตวตามนเค ถามบาดแผลจะทาให

เสยเลอดมากถงตายได

5. วตามนบ 1 (Thiamine) พบมากในขาวซอมมอ เนอสตว ถวเหลอง เหดฟาง

เมลดงา ราขาว ยสต ผกใบเขยว ถาขาดวตามนบ 1 จะทาใหเกดโรคเหนบชา เบออาหาร หงดหงด

6. วตามนบ 2 (Riboflavin) มมากในตบ ไต หวใจ ไขปลา ไขขาว นามน ถว ผก

ยอดออน ถาขาดวตามนบ 2 จะทาใหเกดโรคปากนกกระจอก ผวหนงเปนผนแดง ปวดศรษะ

หนาทของวตามนบ 2 คอ

• ชวยสรางเมดโลหตแดง

• ชวยเผาผลาญอาหารพวกโปรตน คารโบไฮตน

• ชวยบารงผวหนง

7. วตามนบ 12 (Cobalmine) พบมากในนม เนยแขง ไข หอย ปลารา กะป ม

ประโยชนคอ ชวยรกษาระบบประสาท และปองกนโรคโลหตจาง

8. วตามนซ (Ascorbic acid) พบในพชผกสด และผลไมทมรสเปรยว และพช

กาลงงอก เชน ถวงอก ยอดตาลง มประโยชนคอ

• ปองกนโรคเลอดออกตามไรฟน

• ปองกนโรคเลอดออกตามไรฟน

• ชวยทาใหผนงของโลหตแขงแรง

• ชวยในการดดซมอาหารอน

• ชวยให รางกายสดชนไมออนเพลย

• ชวยในการตอกระดกและรกษาแผล

5. เกลอแร (Mineral Salt) เปนสารอาหารทไมไดใหพลงงานแกรางกายแตชวย

เสรมสรางใหเซลลหรออวยวะบางสวนของรางกายทนทานไดเปนปกต เชน

(1) แคลเซยม (Calcium) ซงพบในพชผก กงแหง กงฝอย กบ มประโยชน คอ

1. เปนสวนประกอบทสาคญของกระดกและฟน

2. ชวยควบคมการทางานของหวใจและระบบประสาท

71

3. ชวยทาใหเลอดเกดการแขงตว

ถารางกายขาดแคลเซยมทาใหเกดโรคกระดกออน มอาการชดเพราะแคลเซยมใน

เลอดไมพอและทาใหเลอดไหลหยดชาเมอมบาดแผล

(2) เหลก (Ferrus) พบมากในตบ หวใจ เนอ ถว ผกสเขยวบางชนด เชน กระถน

ผกโขม ผกบง มประโยชน คอ

1. เปนสวนประกอบสาคญของเมดโลหตแดง

2. ปองกนโรคโลหตจาง หญงมครรภ หรอมประจาเดอน ควรไดรบธาตเหลก

มาก เพอไปเสรมและสรางโลหตทเสยไป

(3) ไอโอดน (Iodine) พบมากในอาหารทะเล เชน กง หอย ป ปลา มประโยชน คอ

ชวยใหตอมธยรอยดผลตฮอรโมนขนเพอใหควบคมการเผาผลาญสารอาหารในรางกาย เดกทขาด

ไอโอดนจะไมเจรญเตบโตจะเปนเดกแคระแกรน ยาบางอยางและผกกะหลาปลจะขดขวางการทางาน

ของฮอรโมนไทรอกซน

(4) โปแตสเซยม (Potassium) พบในเนอ นม ไข และผกสเขยว มประโยชน คอ

ควบคมการทางานกลามเนอ และระบบประสาท

6. นา (Water) เปนสารอาหารทสาคญทสดสงมชวตจะขาดเสยมได โดยรางกายเราม

นาเปนองคประกอบอยประมาณ 70 % ของนาหนกตว

ประโยชนของนา

(1) ชวยทาใหผวพรรณสดชน

(2) ชวยหลอเลยงอวยวะสวนตางๆ ทมการเคลอนไหว

(3) ชวยขบของเสยออกจากรางกาย

(4) ชวยรกษาอณหภมของรางกาย

(5) ชวยยอยอาหารและลาเลยงอาหาร

สดสวนของสารอาหารทรางกายตองการ

(1) ความตองการพลงงานของรางกายในแตละวนจะมากหรอนอยในแตละบคคล

ขนอยกบ

• เพศ กลาวคอ เพศชายสวนมากตองการมากกวาเพศหญง

• วย กลาวคอ วยรนมความตองการพลงงานมากวาวยเดกและวยชรา

• อาชพ กลาวคอ ผมอาชพไมตองใชแรงงานจะใชพลงงานนอยกวาผใชแรงงาน

• นาหนกตว กลาวคอ ผมนาหนกตวมากจะใชพลงงานมากกวาผมนาหนกตวนอย

• อณหภม กลาวคอ ผทอยในบรเวณภมอากาศหนาว จะใชพลงงานมากกวาผอาศย

ในบรเวณภมอากาศรอน โดยปกตในวยเรยนพลงงานทจะใชปรมาณ 44 แคลลอร ตอกโลกรมตอวน

72

(2) บคคลทตองการลดความอวน แตไมตองการอดอาหาร จะทาไดโดยลด

สารอาหารบางอยางทใหพลงงานสง และกนสารอาหารอนแทน นนคอควรลดคารโบไฮเดรต และ

ไขมน เพราะอาหาร 2 อยางนใหพลงงานสง

(3) การบรโภคอาหารตามหลกของโภชนาการ คอ จะตองบรโภคอาหารให

ครบถวนตามรางกายตองการและในปรมาณทพอเหมาะ โดยเฉพาะสารอาหารใหพลงงาน เชน

• คารโบไฮเดรต ควรไดรบ 2-3 กรม/น.น. 1 Kg/วน

• โปรตน ควรไดรบ 1 กรม/น.น. 1 Kg/วน สาหรบเดกทารก และสตรมครรภ

ควรจะไดรบปรมาณโปรตนสงกวาคอควรรบ 2-3 กรม/น.น. 1 Kg/วน

• ไขมน ควรไดรบ 2 กรม/น.น. 1 Kg/วน สาหรบประเทศหนาวควรไดรบ

สารอาหารนในปรมาณทสงขนอก เพอนาไปใชกอใหเกดพลงงาน

(4) โปรตนทมคณภาพสง หมายถง อาหารโปรตนทมกรอมโนทจาเปนตอรางกาย

ทง 8 ชนด และอยในสดสวนทพอเหมาะทรางกายจะนาไปใชประโยชนไดเตมท อาหารทใหโปรตน

ครบ 8 อยาง คอ อาหารจากสตว

เรองท 2 การเลอกบรโภคอาหารตามหลกโภชนาการ

อาหารทเกดประโยชนตอรางกายอยางเตมท จะตองเปนอาหารทมโภชนาการสง ซงหมายถง

อาหารทสารอาหารทรางกายตองการครบทกชนด และมปรมาณพอเพยงกบความตองการของรางกาย

ดงนนอาหารทนามารบประทานทกมอ ควรประกอบไปดวยอาหารจากอาหารหลกครบทง 5 หม

อาหาร ประโยชน

อาหารหมท 1 โปรตน ไดแก เนอสตวตาง ๆ ถว

ชนดตาง ๆ อาหารหมท 1 มความสาคญมาก

เสรมสรางบารงรางกายใหเตบโต ซอมแซมอวยวะ

สวนทสกหรอใหเปนปกต

อาหารหมท 2 คารโบไฮเดรต ไดแก ขาว อาหาร

จาพวกแปงตาง ๆ

ทาใหรางกายมกาลงทจะทางาน และทาใหรางกาย

อบอน

อาหารหมท 3 ไขมน เชน นามนหม นามน

มะพราว และนามนพชตาง ๆ

ทาใหรางกายอบอน มกาลงทางาน

อาหารหมท 4 เกลอแร ไดแก เกลอสนเธาว เกลอ

ทะเล เกลอผสมไอโอดน อาหารทะเล

ชวยควบคมกระบวนการตาง ๆ ในรางกาย และชวย

ปองกนโรคบางชนด เชน โรคเออ โรคคอพอก

อาหารหมท 5 วตามน ไดแก ผก ผลไมตาง ๆ ทม

สเขยว

ชวยบารงผวหนง ตา เหงอก ฟน มอนพนธตาน

มะเรง บารงกระดก ชวยใหระบบขบถายด

73

อาหาร ประโยชน

นาดม นาเปนสงจาเปนแกรางกาย ถารางกายขาด

นาจะทาใหเสยชวตได

ทาใหรางกายสดชน ชวยนาสารอาหารไปสสวน

ตาง ๆ ของรางกาย และขบถายของเสยทรางกายไม

ตองการออกจากรางกาย ชวยทาใหอณหภมใน

รางกายมความสมดล

หลกการเลอกบรโภคอาหาร

1. รบประทานอาหารใหไดสารอาหารครบถวนตามทรางกายตองการ (รบประทาน

อาหารหลก 5 หมใหครบ ในแตละวน

2. ตองไมรบประทานอาหารมากเกนไป หรอรบประทานอาหารนอยเกนไป แตละคน

ตองการอาหารในปรมาณทไมเทากน ขนอยกบอาย ขนาดของรางกาย การใชแรงงาน และเพศ

3. คนทชางเลอกในการรบประทานอาหาร ต องระมดระวงมากขน เพราะถารบประทาน

แตอาหารทตนชอบ อาจทาใหเปนโรคขาดสารอาหารบางอยางได

4. เลอกรบประทานอาหารทสดสะอาด อยาเลอกซออาหารตามคาโฆษณา ควรคานงถง

คณคาทไดรบจากอาหารดวย

ในการดและสขภาพตนเองของนกศกษานน ควรสนใจเรองนาหนกของรางกายของ

ตนเองดวย เพราะการมนาหนกมากไปจะทาใหเปนโรคอวน นาหนกนอยไปจะทาใหผอมการทมรปราง

อวนหรอผอมผดปกต ยอมผลตอสขภาพทาใหมโอกาสเปนโรคไดงาย คนอวนอาจเปนโรคหวใจ คน

ผอมอาจเปนวณโรคหรอมพยาธ นอกจากนยงมผลตอสขภาพจตเพราะเกดความกงวลไมสบายใจท

เพอนลอ

อาหารทควรหลกเลยง

อาหารทควรหลกเลยง คอ อาหารทรบประทานอาหารเขาไปแลวไมมประโยชนและอาจ

เกดโทษแกรางกาย แยกไดเปนขอ ๆ คอ

1. อาหารทไมสะอาด ไดแก อาหารทมแมลงวนตอม

2. อาหารทเปนพษ ไดแก อาหารทมสารพษเจอปน เชน ผกทมยาฆาแมลง ถวลสงทม เชอรา

3. อาหารปลอมปน ไดแก อาหารทผขายใสสารอนลงไป เพอลดตนทนในการผลตหรอ

เพอปรงแตงสและรสชาตใหนากนขน เชน นาสมสายชปลอม ขนมทผสมสยอมผา นาปลาทเจอส

ลกชนทใสสารบอแรกซ

4. อาหารทเสอมคณภาพ ไดแก อาหารกระปองทหมดอาย หรออาหารทมกลนบดเนา

5. อาหารทไมมประโยชน ไดแก ของหมกดอง นาอดลม

74

ปรมาณและคณคาอาหารทเหมาะสมกบวย

ความตองการปรมาณอาหารแตละชนดของรางกายขนอยกบวย อาชพ และสภาพของ

รางกาย เชน เดกตองการอาหารประเภทโปรตนมากกวาผใหญ ผใชแรงงานตองการอาหารประเภท

คารโบไฮเดตรมาก หรอพวกทอยในเขตหนาวตองการอาหารประเภทไขมนมาก เปนตน อยางไรกตาม

มหลกงายๆ คอ รบประทานอาหารทเพยงพอและใหครบทกประเภทของสารอาหาร

ขอแนะนาเพมเตม

1. ควรรบประทานอาหารทะเล อยางนอยสปดาหละ 2-3 ครง

2. ควรรบประทานไขสกเพราะยอยงาย

3. ควรหงขาวแบบไมเชดนาเพอรกษาวตามน

4. ควรรบประทานนามนพชเพราะไมทาใหเกดไขมนในเสนเลอด

5. ควรรบประทานผกสดมากกวาผกทสกแลว แตควรลางสะอาด ปราศจากสารพษ

เรองท 3 วธการถนอมอาหารเพอคงคณคาของสารอาหาร

การถนอมอาหาร

การถนอมอาหาร หมายถง วธการรกษาอาหารมใหเสอมสภาพเรวเกนไป และเกบไวได

นาน การถนอมอาหารมหลกการสาคญ คอ ทาลายจลนทรยบางชนด หรอทาใหจลนทรยไมสามารถ

เจรญเตบโตได หรอทาใหเอนไซมในอาหารทางานไดชาลง หรอหยดชะงก

วธการถนอมอาหาร

1. การทาแหง คอ การทาไมใหมนาในอาหาร จลนทรยไมสามารถเตบโตไดในสภาวะขาด

นา ไดแก การตากแหง การอบแหง อบ รมควน อาหารทถนอมดวยวธการทาแหง เชน กลวยตาก ปลา

แหง กงแหง เปนตน

2. การหมกดอง คอ ใชเกลอและกรดแลกตน ชวยยบยงการเจรญเตบโตของจลนทรยททา

ใหอาหารบดเนา การดองมทงดอกเปรยว ดองเคม ดองหวาน เชน ผกกาดดองไขเคม ผลไมแชอม

3. การใชความรอน คอ การใชความรอนทาลายจลนทรย โดยทาใหอาหารสขเกบไวไดนาน

เชน หมแผน หมหยอง เปนตน

4. การจดอาหารใสขวด หรอกระปอง คอ การนาอาหารมาอดใสขวด หรอกระปอง ทปดฝา

แนนสนท เพอปองกนไมใหจลนทรยเขาไปทาปฏกรยากบอาหารภายในขวด หรอกระปองได โดยใช

75

ความรอนทาลายเชอโรคทตดมากบอาหารผก ผลไม และกระปองหรอขวดเสยกอนทาการบรรจ ไดแก

อาหารกระปอง ปลากระปอง ผลไมกระปอง เปนตน

5. การแชเยน คอ การนาอาหารไปเกบไวในทท มอณหภมต าจนจลนทรยไมสามารถ

เจรญเตบโตได เชน เนอสตวทไวในหองเยน เปนตน

6. การฉายรงส เปนการฉายรงสแกมมาลงไปในผก ผลไม และเมลดพนธ การฉายรงสจะ

ทาลาย เอนไซมในอาหาร ยบยงการสกและงอกได นอกจากนยงทาลายไขแมลง พยาธ จลนทรย จงทา

ใหอาหารเกบไวไดนาน

ประโยชนของการถนอมอาหาร

1. เพอเกบรกษาอาหารไวรบประทานไดนาน ๆ

2. เพอเกบรกษาอาหารไมใหเนาเสยขณะทาการขนสง

3. ประหยดคาใชจายในการเลอกซออาหาร และสามารถนาอาหารไปรบประทานในแหลง

ทมอาหารสดได

เรองท 4 ความสาคญของการมสขภาพด

สขภาพทางกาย และสขภาพทางจตมความสมพนธตอกนโดยจะเชอมโยงไปสสขภาพทางจต

วญญาณ สขภาพเปนองครวมของรางกาย จตใจและวญญาณ องครวมสขภาพทง 3 ประการ จะสงผลทา

ใหมสขภาพดงน

1. ถากายนาจต จะทาใหกายด จตกจะดดวย เชน ถาหวแลวเรากนขาวอมแลวอารมณจะด

สามารถคด และมแรงทางาน

2. ถาจตนากาย จะทาใหจตด และนากายไปด ถาเรามอารมณทดไมหงดหงดโมโหงาย

สภาพรางกายกจะไมรสกเจบปวย

3. การดารงชวตอยในสงคม จตนากายไปสสงคมทอยรอบขาง ถาสงคมดกจะนาพาใหจต

และกายดไปดวย

องคประกอบทง 3 สวนมความสาคญ และมคณคาตอสขภาพกาย คอ มสขภาพรางกายท

สมบรณแขงแรง มจตใจทเขมแขง และอยในสงคมอยางมความสข

1. สขภาพทางกาย (Physical Health) หมายถง สภาพทดของรางกายกลาวคอ อวยวะตาง ๆ

อยในสภาพทดมความแขงแรงสมบรณ ทางานไดตามปกต และมความสมพนธกบทกสวนอยางด ซง

สามารถกอใหเกดประสทธภาพในการทางาน

76

ลกษณะของสขภาพทดทางกาย ประกอบดวย

(1) รางกายมความสมบรณและแขงแรง

(2) ระบบตาง ๆ อวยวะทกสวนทางานเปนปกตและมประสทธภาพ

(3) รางกายเจรญเตบโตในอตราปกต และมความสมพนธกบความเจรญงอกงาม

ทางดานอน ๆ

(4) รางกายแขงแรง สามารถทางานไดนาน ๆ ไมเหนอยเรว

(5) การนอนหลบและการพกผอนเปนไปตามปกต ตนขนมาดวยความสดชนแจมใส

(6) ฟนมความคงทนแขงแรง และมความเปนระเบยบสวยงาม

(7) หและตามสภาพทด สามารถรบฟงและมองเหนไดด

(8) ผวหนงมความสะอาดเกลยงเกลา สดชนและเปลงปลง

(9) ทรวดทรงไดสดสวน

(10) ปราศจากความออนแอและโรคภยไขเจบใด ๆ

การมสขภาพกายทด ไมมโรค มความคลองแคลว มกาลงในการทางานไมเหนอยงาย

ซงสงเหลาน จะทาใหบคคลสามารถดาเนนชวตประจาวนไดอยางมความสข หากบคคลใดมสภาวะ

รางกายทไมสมบรณ เชน เปนไข ปวดทอง ปวดศรษะบอยๆ กจะขดขวางตอการดาเนนชวตประจาวน

และสงผลตอสขภาพจตของบคคลนน รวมถงครอบครวดวย

2. สขภาพทางจต (Metal Health) หมายถง สภาพจตใจทสามารถควบคมอารมณ ทาจตใจ

ใหเบกบานแจมใส ปรบตวเขากบสงคม และสงแวดลอมไดอยางมความสข สขภาพทางจตทดยอมมผล

มาจากสขภาพทางกายทดดวย

ลกษณะของสขภาพทดทางจตใจ ประกอบดวย

(1) สามารถปรบตวเขากบสงคมและสงแวดลอม

(2) มความกระตอรอรน ไมเหนอยหนายทอแทใจ หรอหมดหวงในชวต

(3) มอารมณมนคงและสามารถควบคมอารมณไดด

(4) ไมมอารมณเครยดจนเกนไป มอารมณขนบางตามสมควร

(5) มความรสกและมองโลกในแงด

(6) มความตงใจและจดจอในงานทตนกาลงทาอย

(7) รจกตนเองและเขาใจบคคลอนไดด

(8) มความเชอมนตนเองอยางมเหตผล

(9) สามารถแสดงออกอยางเหมาะสมเมอประสบความลมเหลว

(10) มความสามารถในการตดสนใจไดรวดเรว และถกตองไมผดพลาด

77

(11) มความปรารถนาและยนดเมอบคคลอนมความสขความสาเรจ และมความ

ปรารถนาดในการปองกนผอนใหมความปลอดภยจากอนตรายโรคภยไขเจบ

การมสขภาพจตทด แสดงถงการมจตใจทมความสข สามารถแกไขปญหาทางอารมณท

เกดขนไดอยางมประสทธภาพและสรางสมพนธทดตอผอนได ซงการมสขภาพจตทดกจะสงผลตอ

สขภาพกายดวย หากจตใจมความสขจะทาใหระบบภมคมกนของรางกายดขนดวย ตรงกนขามหาก

บคคลมจตใจเปนทกข จะทาใหผนนเสยงตอการเปนโรคไดงายกวา

3. การดารงชวตอยในสงคมดวยด หมายถง บคคลทมสภาวะทางกายและจตใจทสมบรณ

จงจะสามารถตดตอและปรบตวใหอยในสงคมแหงตนไดอยางดและมความสข

สขภาพของแตละบคคล และของสงคม มความเกยวของซงกนและกน เราทกคนยอม

ตองการดารงชวตอยอยางเปนสข ตองการมชวตทยนยาว มความแขงแรงสมบรณปราศจากโรคภยไข

เจบและปราศจากอบตเหตภยนานาประการ ความปรารถนานจะเปนความจรงไดนน ทกคนตองม

ความรเรองสขภาพอนามย และสามารถปฏบตตนตามหลกสขภาพอนามยไดอยางถกตอง

การมความร และมการปฏบตจนเปนนสย ในเรองสขภาพนนจะเปนปจจยสาคญของ

การดารงชวตอยอยางเปนสขไปตลอดชวต

เรองท 5 หลกการดแลสขภาพเบองตน

คนทมสขภาพทด จงเปนผทมความสข เพราะมรางกายและจตใจทสมบรณหรอทเรยกวาสขกาย

สบายใจ ถาเราตองการเปนผ มสขภาพดกจะตองร จกวธการดแลรางกาย โดยการปฏบตตนใหถก

สขลกษณะอยางสมาเสมอจนเปนกจนสย

หลกการดแลสขภาพเบองตน ม 6 วธคอ

1. การรบประทานอาหาร

2. การพกผอน

3. การออกกาลงกาย

4. การจดการอารมณ

5. การขบถาย

6. การตรวจสขภาพประจาป

1. การรบประทานอาหาร

การรบประทานอาหาร โดยยดหลกโภชนาการใหครบ 5 หม แตละหมใหหลากหลายเปน

เหตผลทางวทยาศาสตรทไดมการทดสอบ และคานวณหาพลงงานทไดรบจากการบรโภคทพอเหมาะ ม

หลกการบรโภค เพอสขภาพทดของคนไทย เรยกวาโภชนบญญต 9 ประการ เพอแนะนาสดสวนใน 1

วน มดงน

78

(1) ทานอาหารครบ 5 หม แตละหมตองหลากหลาย และหมนดแลนาหนกตว

(2) ทานขาวเปนอาหารหลกสลบกบอาหารประเภทแปงเปนบางมอ

(3) ทานพชผก ผลไมใหมากและเปนประจา

(4) ทานปลา เนอสตวไมตดมน ไข และถวเมลดแหงเปนประจา

(5) ดมนมใหพอด และเหมาะสมตามวย

(6) ทานอาหารทมไขมนแตพอสมควร

(7) หลกเลยงการกนอาหารรสหวานจด และเคมจด

(8) ทานอาหารทสะอาดปราศจากการปนเปอน

(9) งดหรอลดเครองดมทมแอลกอฮอล

2. การพกผอน

การนอนหลบและพกผอนใหเพยงพอ อยางนอยวนละ 6 ชวโมง จะทาใหรางกายและจตใจ

ไดผอนคลายความตงเครยด หวใจและอวยวะตางๆ ทางานลดลง เปนการยดอายการทางานของรางกาย

เมอคนเราไดพกผอนอยางเพยงพอจะทาใหสดชน แจมใส รางกายแขงแรง พรอมทจะเคลอนไหว

ประกอบกจการงานไดอยางมประสทธภาพ

3. การออกกาลงกาย

ออกกาลงกายอยางสมาเสมอ จะชวยสงเสรมการมสขภาพด ในชวตประจาวน เชน ทางาน

บาน การขนลงบนได ถอเปนการทาใหรางกายไดใชพลงงานทงสน ควรออกกาลงกายอยางสมาเสมอ

วนละ 30 นาท อยางนอย 3 วน ตอสปดาห จงจะเพยงพอทจะทาใหมรางกายแขงแรง

ผลดของการออกกาลงกาย มดงน

(1) ชวยใหรางกายมภมตานทานโรค

(2) ทาใหหวใจ กลามเนอ และกระดกแขงแรง

(3) ชวยลดความดนโลหต

(4) ชวยลดคลอเลสเตอรอล ทาใหมนาหนกตวคงทและเหมาะสม

(5) ชวยลดความเครยด ทาใหนอนหลบ และสงเสรมการหมนเวยนของเลอด

4. การจดการอารมณและความเครยด

การรจกระวงรกษาอารมณใหดอยเสมอ เชน พยายามหลกเลยงสถานการณใหเกดความ

เศรา กลว วตกกงวล ตกใจจะชวยใหระบบตางๆ ของรางกายทางานอยางเปนปกต ดงนนจงควร ยมแยม

แจมใส มอารมณขนอยเสมอ ทางานทเปนกจวตรประจาวนใหเพลดเพลน จะสามารถปรบตวอยใน

สถานการณปจจบนไดอยางเปนสข

79

5. การขบถาย

การถายอจจาระเปนเวลาทกวน ชวยปองกนโรคทองผก รดสดวงทวาร โดยควร

รบประทานอาหารพวกผก ผลไมทกวน และดมนาสก สะอาดอยางนอยวนละ 6-8 แกว ซงการขบถาย

เปนประจาจะชวยใหมสขภาพกาย และจตทด

6. การตรวจสขภาพประจาป

โดยปกตบคคลควรตรวจสขภาพประจาปอยางนอยปละ 1-2 ครง ตรวจหาความผดปกต

ของรางกาย เมอพบสงผดปกตควรรบปรกษาแพทยผชานาญในเรองนน ๆ และปฏบตตนตามคาแนะนา

ของแพทยอยางเครงครด

เรองท 6 ปฏบตตนตามหลกสขอนามยสวนบคคล

สขอนามยสวนบคคล คอ การปฏบตตนของการรกษาอนามย ของรางกายใหสะอาด ปราศจาก

เชอโรค จะชวยปองกนโรคภยไขเจบ สามารถดาเนนชวตประจาวนไดอยางมความสข

การดแลรกษารางกายอยางถกตอง

การดแลรกษารางกายใหถกสขอนามยนนเราสามารถแยกการดแลรกษารางกาย

ออกเปนสวน ๆ ดงน

1. การรกษาความสะอาดของรางกาย ควรอาบนาใหสะอาด อยางนอยวนละ 2 ครง

ตอนเชาและกอนนอน

2. การดแลรกษาอนามยในชองปาก ควรแปรงฟนอยางนอยวนละ 2 ครง ไมควรขบ

เคยวอาหารทแขงจนเกนไป หมนดแลไมใหเกดแผลในชองปาก หากพบวาเกดอกเสบทเหงอกควร

ปรกษาแพทย

3. การดแลรกษาห ไมควรใชของแขงแคะเขาไปในห หรอใชยาหยอดหโดยทแพทย

ไมไดสง ระวงการเปนหวดนาน ๆ เพราะอาจสงผลใหเชอโรคเขาไปทาลายหชนกลาง อาจทาใหห

หนวกได

4. จมก ไมควรใชของแขงแยงเขาไปในชองจมก หรอไมควรใชยาหยอดพนจมกโดยท

แพทยไมไดสง

5. ตา เมอรสกเคองตาอยาใชมอขยตา เพราะอาจมเชอโรคไมควรใชยาหยอดตาโดยท

แพทยไมไดสง หากมฝนละอองเขาตาควรลมตาในนาสะอาดหรอใชนายาลางตา ไมควรใชมอขยตา

เพราะอาจมเชอโรคเขาตา

80

6. มอและเทา ควรลางมอกอนรบประทานอาหาร และหลงจากเขาหองนาทกครง

รวมทงควรสวมรองเทาเมอออกจากบานเพอปองกนโรคตาง ๆ เชน โรคพยาธ โรคผวหนง หรอถกของ

แหลมของมคมทมตาเปนแผลได และควรลางเทาใหสะอาดกอนนอน

7. การดแลรกษาอนามยของผมและศรษะ ควรสระผมอยางนอยสปดาหละ 2-3 ครง

ควรหวผมทกวน ไมควรดด เซทผมบอย ๆ เพราะอาจทาใหเสนผมเสย

8. การดแลรกษาความสะอาดของเสอผา และเครองนอน ควรเปลยนเสอผาทใสทกวน

และซกเสอผาใหสะอาด ปองกนการสะสมของเชอโรค รวมทงหมนซก ผาปทนอน ปลอกหมอนอย

เสมอและหมนนาออกตากแดดบอย ๆ

การสรางสขนสยทด

1. กอนไอและจามทกครง ควรใชผาเชดหนาปดปากและจมก เพอปองกนการแพร

เชอโรคสบคคลอน

2. ไมควรถมนาลายลงพนทสาธารณะ หรอบนถนน เพราะเปนการเสยบคลกภาพ และ

ยงเปนการแพรเชอโรคทางออม

3. การรบประทานอาหาร ควรลางมอกอนและหลงรบประทานอาหาร ควรเลอก

ภาชนะทสะอาด ควรเลอกรบประทานอาหารปรงสะอาด เสรจใหม ปราศจากแมลงวนตอม เพอปองกน

เชอโรคเขาสรางกาย

4. หมนออกกาลงกายทกวนตดตอกน อยางนอยวนละ 30 นาท

5. ควรพกผอนนอนหลบใหไดวนละ 8-10 ชวโมง

6. ควรดมนาใหไดวนละ 8-10 แกว

7. หมนดแลความสะอาดเสอผา และเครองนอนใหสะอาดอยเสมอ

8. หลกเลยงสารเสพตดตาง ๆ เชน บหร สรา กญชา เฮโรอน ยาบา ฯลฯ

เรองท 7 คณคาและประโยชนของการออกกาลงกาย

การออกกาลงกายอยางสมาเสมอจะเปนประโยชนตอสขภาพรางกาย เสมอนเปนยาบารงท

สามารถเพมสมรรถภาพทางรางกายไดและสามารถปองกนโรคได เชน โรคระบบทางเดนหายใจ เปน

ตน ทงนการออกกาลงกายจะตองมความถกตองและเหมาะสม และรจกหลกในการออกกาลงกาย

จะตองเลอกใหเหมาะสมกบเพศ วย สถานท และอปกรณ ซงปจจบนมกนยมทจะออกกาลงกายเพอ

สขภาพดวยการเลนกฬา และออกกาลงกายทมจดประสงคทมงเนนตอการพฒนาสขภาพกายและ

สขภาพจต การดารงรกษาสขภาพทดอยแลวไมใหลดถอยลง ปรบปรงสขภาพททรดโทรมใหดขน

ปองกนโรคทเกยวเนองกบการขาดการออกกาลงกาย ตลอดจนชวยแกไขหรอฟนฟสภาพรางกายจาก

81

โรคบางอยาง การเคลอนไหว และการออกกาลงกายทถกตองตามวธและหลกการ มประโยชนตอ

สขภาพมากมาย และทสาคญมดงน

1. มประโยชนตอระบบหายใจ ทาใหหวใจ ปอด แขงแรง ไดออกกาลงกลามเนอ

หวใจไดทางานเตมท ถงลมเลก ๆ ภายในปอดมโอกาสสดลมเตม และไลอากาศออกไมหมด ทาใหปอด

มพลงในการฟอกโลหต

2. มประโยชนตอระบบไหลเวยนของโลหตด สบเนองจากการทางานของหวใจและ

ปอดด มพลงในการบบตวไดด สบฉดโลหต และฟอกโลหตไดดมประสทธภาพ ไมเปนโรคหวใจได

งาย

3. มประโยชนตอระบบกลามเนอ กลามเนอเสนเอนตาง ๆ ไดออกกาลง ยดและหดตว

ไดเตมท ทาใหมความแขงแรงยดหยนไดอยางมประสทธภาพ ทาใหสามารถทางานไดทนไมเหนอยงาย

เพราะกลามเนอมพลงมาก

4. มประโยชนตอการเผาผลาญในรางกาย เพราะการเคลอนไหวและการออกกาลงกาย

ตองใชพลงงาน ระบบตาง ๆ จะตองทางานเกดการเผาผลาญ ทาใหอาหารทรบประทานเขาไปถก

นามาใชอยางมประสทธภาพไมเหลอสะสมโดยเฉพาะไขมนทใหพลงงานมาก จะไมถกสะสมใน

รางกาย จนทาใหเกดโรคอวน

5. มประโยชนตอระบบขบถาย การเคลอนไหว และภายหลงการออกกาลงกาย ทาให

ดมนาไดมาก กระเพาะ สาไส ไดเคลอนไหวในการออกกาลงกายดวย ทาใหระบบยอยอาหารด

กระเพาะอาหาร สาไส บบรดตวไดด

6. มประโยชนตอสขภาพจต และอารมณไมเครยด

เรองท 8 หลกการและวธออกกาลงกายเพอสขภาพ

หลกการออกกาลงกายเพอสขภาพ คอ การออกกาลงกายชนดทเสรมสราง ความทนทานของ

ปอด หวใจ ระบบไหลเวยนเลอด รวมทงความแขงแรงของกลามเนอ ความออนตวของขอตอ ซงจะชวย

ใหรางกายแขงแรงสมบรณ สงางามและการมสขภาพจตทด ซงหลกการออกกาลงกายเพอสขภาพมดงน

1. การอบอนรางกายและผอนคลาย

การออกกาลงกาย เพอสขภาพทถกวธทาไดโดยการฝกหดบอย ๆ ดวยทาทางทถกตอง

กอนจะฝกการเคลอนไหวรางกายสวนใดกตาม ตองมการเตรยมความพรอมใหรางกายอบอนทกครง

เพอปองกนการบาดเจบของกลามเนอ ในการอบอนรางกายและผอนคลาย มวธการทสามารถทาไดคอ

การวงรอบสนาม การหมนคอ หมนแขน หมนสะเอว พบขา หมนขอเทา กระโดดตบมอ กมแตะสลบ

มอ วงอยกบท นงยน ฯลฯ

82

2. ระยะเวลาในการออกกาลงกาย ในการออกกาลงกายอยางตอเนองนานอยางนอยในแต

ละครง 20-30 นาทตอวน

3. จานวนครงตอสปดาห

การออกกาลงกายเพอสขภาพ ตองปฏบตอยางสมาเสมอทกวน หรออยางนอยสปดาห

ละ 3 ครง และควรปฏบตในเวลาเดยวกน จะชวยเพมสมรรถภาพในการทางานของระบบหวใจและปอด

ทาใหกลามเนอหวใจและปอดแขงแรง

4. ความหนกในการออกกาลงกาย ควรออกกาลงกายใหหนกถงรอยละ 70 ของอตราการ

เตนสงสดของหวใจแตละคน หรอออกกาลงกายใหเหงอออก เหนอยพอประมาณทจะสามารถพดคย

ขณะออกกาลงกายได ไมควรออกกาลงกายหกโหมเกนไปเพราะจะเกดอนตรายได

การเคลอนไหวรางกายและออกกาลงกายมหลกการทวไป ดงน

1. เลอกกจกรรมเคลอนไหว และการออกกาลงกายทเหมาะสมกบสภาพรางกาย และวยของตน

2. เลอกเครองแตงกายทเหมาะสมกบกจกรรม การเคลอนไหว และการออกกาลงกายแตละ

รปแบบ

3. การเคลอนไหว และการออกกาลงกาย ตองเรมจากการอบอนรางกายกอนจากนนเรมตนจาก

เบาไปหาหนก จากงายไปยาก

4. ใหทกสวนของรางกายไดออกแรงเคลอนไหว ไมควรเปนเฉพาะสวนใดสวนหนง

5. การออกกาลงกายตองปฏบตอยางสมาเสมอ อยางนอยสปดาหละ 3 วน และควรปฏบตในเวลา

เดยวกน อยางนอยวนละ 20 – 30 นาท

6. ควรศกษาวธเคลอนไหวและการออกกาลงกายทถกตอง เพอใหเกดประโยชนตอรางกายและ

ปองกนอนตรายทอาจเกดขนได

7. การใชอปกรณประกอบการเคลอนไหว และออกกาลงกายควรศกษาวธการใชทถกตอง

เรองท 9 การปฏบตตนในการออกกาลงกายรปแบบตาง ๆ

รปแบบการเคลอนไหวและการออกกาลงกายอาจแบงไดเปนกลมใหญ ๆ ดงน

1. กลมบรหารรางกายดวยทาตาง ๆ ดวยมอเปลา

2. กลมบรหารรางกายโดยมอปกรณประกอบการบรหารรางกาย

3. กลมกจกรรมเขาจงหวะโดยใชดนตรประกอบ

4. กลมกฬาประเภทตาง ๆ

5. กลมการละเลนพนเมอง

6. การออกกาลงกายเพอสขภาพ

83

1. รปแบบการบรหารรางกายดวยมอเปลา เปนรปแบบงาย ๆ สามารถบรหารดวยตนเองได ไม

ตองใชเวลามากนก เพยงใหกลามเนอสวนตาง ไดเคลอนไหวและยดหยนอยเสมอ จะชวยใหรางกาย

เคลอนไหวไดอยางคลองแคลว

ตวอยาง

การบรหารรางกายดวยมอเปลา

ทาท 1 เปนการบรหารรางกายกลามเนอหลงกบกระดกสนหลง

จงหวะท 1 ยนตรงเทาแยกประมาณ 1 ฟต ยกแขนทง 2 ขางขนานกบพน

และเกรงกลามเนอหนาขา ผอนกลามเนอคอ

จงหวะท 2 หงายศรษะไปดานหลงอยางเสร และเอนตวไปดานหนา

พรอมยกแขนขนชา ๆ ไปดานหลง อยในทานประมาณ 2-3

วนาท

จงหวะท 3 คอย ๆ ยกตวขนชา ๆ พรอมลดมอลงอยในจงหวะท 1 ทาซา

ไดตามความตองการ จะชวยผอนคลายกลามเนอหลง และ

กระดกสนหลงไดดขน

84

ทาท 2 เปนการบรหารกลามเนอตนขา กลามเนอนอง กลามเนอทอง กลามเนอหวไหล กลามเนอหลง

กลามเนอกระดกสนหลง ใหมการเคลอนไหวยดและหดตวไดด

ทาเตรยม ยนตวตรง ลาตวตงฉากกบพน ผอนคลายกลามเนอสวนตาง ๆ ของกลามเนอเชน ตนขา หลง

หนาทอง แขน หวไหล

จงหวะท 1 แยกเทาไปดานขางประมาณ 1 ฟต ปลอยศรษะหอยไปดานหนาปลอยตามสบายไมตองเกรง

คอ แลวคอย ๆ กมหลงนบตงแตสะโพกขนไป ปลอยใหมอและแขนหอยตามสบายเชนกน

ผอนคลายกลามเนอคอและไหล หายใจเขา-ออก ดวยการแขมวทอง และเบงทอง โนม

นาหนกตวใหไปดานหนาใหตกอยบรเวณปลายเทา ขณะทอยในทากมน หายใจปกตไมกลน

หายใจ นบหายใจเขาออก 10 รอบ หรอนานกวานน

จงหวะท 2 ยกลาตวอยางชา ๆ โดยไมเกรงคอ หวไหล และแขนอยในทาเตรยม เพอใหกลามเนอมความ

ยดหยนดมากขนควรทาหลาย ๆ ครง และทาทกวน

รปแบบการบรหารรางกายดวยอปกรณ

รปแบบของการบรหารรางกายดวยอปกรณมหลากหลาย เชน การใชไมพลอง มาเปนอปกรณ

ในการบรหารดวยทาตาง ๆ ของการบรหารทวไป หรอคดประดษฐทาขนใหมกได

- การใชกระบองในลกษณะกระบองสนค

- การใชกระบ หรอทเรยกวาฟนดาบ มทงดาบเดยวดาบคไทยมทาทางตาง ๆ สบทอดตอกนมา

- การบรหารรางกายดวยอปกรณ เชน พลองลกบอล ดมเบล รวมทงอปกรณกาลงกายทพบ

เหนทวไปตามสถานบรหารกาย ซงมประโยชนทงทางรางกาย ชวยผอนคลายความเครยด

- การใชเชอก เปนอปกรณ เชน การกระโดดเชอก

85

รปแบบการบรหารรางกายเขาจงหวะ

รปแบบการบรหารรางกายเขาจงหวะม 3 ลกษณะ คอ

1. การบรหารดวยทาทางธรรมดา แตใช

ดนตร หรอ เพลง หรอนกหวดเปาเปนจงหวะกได การ

บรหารแบบนจะเนนบรหารรางกายเปนสวน ๆ เชน บรหาร

สวนอก ดวยทาราพนบาน เปนตน

ตวอยาง การบรหารรางกาย เขาจงหวะดวยทาธรรมดา สวนหนาอก 8 จงหวะ

2. การเตนแอโรบค ใชดนตรประกอบ การเตนแอ

โรบคจะเปนการเคล อนไหวท รวดเรว และหนกกวา การ

บรหารรางกายเขาจงหวะธรรมดาทกลาวแลวตอนตน เปนการ

ออกกาลงกายท ใชการตอเน อง เปนการผสมผสาน การ

เคลอนไหว การบรหารรางกายและการเตนราเขาดวยกน

ดนตร หรอเพลงทนามาประกอบการเตน เปนจงหวะทเราใจ

สนกสนาน ผใหญทจะเตนแอโรบคควรตรวจสขภาพของตนเสยกอน โดยควรเลอกเครองแตงกาย และ

รองเทาทเหมาะสม เพอปองกนอนตรายทจะเกดกบขอเทาและขอเขา

3. การลลาศและราวง การเตนราเปนการเคลอนไหวประกอบจงหวะ

อกรปแบบหนง มทงการเคลอนไหวอย กบท และแบบเคลอนทในกรณ

เคลอนทผ เตนราจะตองศกษาทศทางในการเคลอนไหว เพอปองกนอนตราย

หรอการกระทบกระทงกน รปแบบการเคลอนไหว เคลอนททวนเขมนาฬกา

โดยยดวงกลมเปนหลก คอยนหนหนาเขาหาวงกลม การเคลอนทใหเคลอนท

ไปทางขวาของตนเสมอ

86

รปแบบการเลนกฬา

รปแบบของกฬาทหลากหลายมทงในลกษณะเดยว และทม การเลนกฬาตองฝกทกษะ และม

ความรความเขาใจในกฎกตกา และวธการเลน

ประเภทของกฬา มดงน

- กฬาประเภททม เชน ฟตบอล บาสเกตบอล ฟตซอล รกบ ฯลฯ

- กฬาประเภทล เชน การวงระยะสน การวงระยะยาว การวงขามรว ฯลฯ

- กฬาประเภทลาน เชน พงแหลน ทมนาหนก ฯลฯ

- กฬาประเภทยมนาสตก เชน รายเดยว ราวค มากระโดด ยมนาสตดลลา ฯลฯ

- กฬาแตละประเภทจะมรปแบบเฉพาะ มวธการเลน เทคนค กฎกตกา และอปกรณท

แตกตางกน จงควรศกษาความรพนฐานทถกตอง เพอใหเลนไดอยางสนกสนานและอาจ

พฒนาทกษะจนสามารถเปนการออกกาลงกายทาใหสขภาพแขงแรงแลว คนทเลนกฬามก

เปนผมมนษยสมพนธสามารถปรบตวตวเขากบผอนไดด

รปแบบของการละเลนพนบาน

การละเลนพนบานในแตละภาค อาจมลกษณะหรอแตกตางกนขนอยกบลกษณะทาง

ภมศาสตรและมวถชวตของประชาชนในทองถนนนๆ

การเตะตะกรอ ตามชนบทหลงจากเสรจภารกจประจาวน แลวบางคน บางกลม จะ

มารวมกนเตะตะกรอ เพอเปนการผอนคลายความเครยด และไดมการเคลอนไหว เพอใหระบบตางๆ

ของรางกายมความยดหยน

เรองท 10 ความหมาย ความสาคญของกจกรรมนนทนาการ

นนทนาการ หมายถง การทากจกรรมอยางใดอยางหนงในเวลาวาง ดวยความสมครใจ เปน

กจกรรมทไมใชเปนงานอาชพ ไมขดตอกฎหมาย ศลธรรม ประเพณอนดงาม แตเปนประโยชนและเปน

การพกผอนทงรางกายและจตใจ

ในการดารงชวตประจาวนของคนเรานน เราอาจแบงเวลาไดเปน 4 สวน

1.1 เวลาทใชในการประกอบอาชพของคนเรานน ประมาณวนละ 8 ชวโมง

1.2 เวลาทใชในการประกอบภารกจสวนตววนละ 4-6 ชวโมง เชน การอาบนา ลางหนา

แปรงฟน การปรงอาหาร การรบประทานอาหาร

1.3 เวลาทใชในการพกผอนหลบนอน วนละ 8 ชวโมง

1.4 เวลาวางทสามารถใชใหเกดประโยชนไดประมาณ 2-4 ชวโมง

87

ชวงทเหลอ 2-4 ชวโมงน ถาเรานามาใชประกอบกจกรรมทเกดประโยชนเรยกวา กจกรรม

นนทนาการ จะชวยทาใหรางกายและจตใจผอนคลาย ความตงเครยด เกดความสนกสนาน เพลดเพลน

เกดประโยชนตอสขภาพกาย และสขภาพจตอยางยง

ประโยชนของกจกรรมนนทนาการ

กจกรรมนนทนาการตอการดาเนนชวต ถาเราเลอกกจกรรมนนทนาการไดอยางเหมาะสม จะ

กอประโยชนตอตนเอง และสงคมไดหลายประการ

1. ประโยชนตอสขภาพกาย ความเจรญทางดานเทคโนโลยในปจจบน ทาใหเราไมจาเปนตอง

ออกกาลงกายภายในการปฏบตงานมากนก เพราะมการใชเครองมอ เครองจกรเขามาชวย ทาใหการออก

กาลงกายของเรานอยเกนไป จาเปนตองมกจกรรมนนทนาการประเภทกฬา หรอกจกรรมการออกกาลง

กายเขามาชวย เพอทาใหรางกายแขงแรงสมบรณ

2. ประโยชนตอสขภาพจต ชวยใหคนไดพกผอนหยอนใจ ผอนคลายความตงเครยดทางจต

การประกอบกจกรรมนนทนาการหลายประเภทเปนกจกรรมทพกผอนหยอนใจ เชน การชมและฟง

ดนตร การชมภาพยนตร เปนตน

3. ประโยชนตอครอบครว ชวยใหสมาชกครอบครวรจกใชเวลาวางใหเปนประโยชนตอตนเอง

และครอบครว เชนการทาสวนครว สวนดอกไม ทาใหเกดผลพลอยได คอมพช ผก ผลไม ดอกไมไวใช

สอยเปนประโยชน

4. ประโยชนตอสงคม กจกรรมนนทนาการหลายชนดเปนประโยชนตอสงคมโดยตรง เชน

กจกรรมดานสงคมสงเคราะห กจกรรมอาสาสมคร กจกรรมบางชนดชวยลดปญหาสงคมได

เรองท 11 ประเภทและรปแบบของกจกรรมนนทนาการ

กจกรรมนนทนาการมมากมายหลายชนด หลายรปแบบ แตละรปแบบมลกษณะเฉพาะ

แตกตางกนไป สามารถแบงกจกรรมนนทนาการไดดงน

1. งานอดเรก เปนเพยงกจกรรมนนทนาการประเภทหนงเทาน น มไดหมายความวา

กจกรรมนนทนาการทกชนดรวมกนเปนงานอดเรก เชน การเกบสะสมแสตมปทใชแลว การเกบสะสม

รปภาพ การทาสวนดอกไม เปนตน

2. การเลนกฬา การเลนกฬาทงกฬาในรม เชน การเลนหมากรก และกฬากลางแจง เชน การ

เลนฟตบอล วอลเลยบอล หรอเลนกฬาอยางอน เชนวายนา โบวล ง ฯลฯ อยางไรกตามการเลนกฬา

เหลาน ถาเปนกฬาอาชพไมถอวาเปนกจกรรมนนทนาการ

3. การเลนดนตร การเลนดนตรทกชนด ถอวาเปนกจกรรมนนทนาการทงสน

4. การเลนกจกรรมเขาจงหวะ เชน การราวง การเตนรา การฟอนรา การเตนลลาศ ฯลฯ ถอ

เปนกจกรรมนนทนาการทงสน

88

5. การเลนละคร ภาพยนตร และการแสดงตาง ๆ ทเปนการสมครเลน ถอวาเปนกจกรรม

นนทนาการ

6. งานศลปะหตถกรรม ไดแก งานฝมอ เชน งานเยบปกถกรอย การสานพด การประดษฐ

ดอกไม การวาดภาพ เปนตน

7. กจกรรมสอความหมาย ไดแกการอานหนงสอนวนยาย การเขยนหนงสอ

8. กจกรรมทศนศกษา ไดแก การทองเทยวทศนาจร เปนตน

9. กจกรรมชมรม เชน ชมรมคนรกแสตมป ชมรมดนตร ฯลฯ

การเลอกกจกรรมนนทนาการทเหมาะสมกบความชอบและวถชวตของแตละบคคล นอกจาก

จะชวยใหบคคลนนไดผอนคลายทงทางรางกายและจตใจแลว ยงอาจเกดผลพลอยไดอนๆ เชน ไดเพอน

ใหม หรอมรายไดเพมขน เปนตน

89

บทท 4

โรคตดตอ

สาระสาคญ

มความรและความสามารถปฏบตตนในการปองกนโรคตดตอท เปนปญหาตอสขภาพของ

ครอบครว และชมชน โดยการเผยแพรขาวสาร ขอมล แนวทางการปองกนและวธการรกษาโรคอยางถก

วธ

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. เรยนรเรองโรคตดตอตางๆ ทเปนปญหาตอสขภาพของครอบครว และชมชน

2. เรยนรถงสาเหตทเกดโรค ศกษาวธการปองกน และการดแลรกษาอาการของผปวย

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 โรคตดตอ สาเหต อาการ การปองกน การรกษา

90

บทท 4

โรคตดตอสาเหต อาการ การปองกน การรกษา

โรคตดตอ หมายถง โรคทเกดขนกบคนหรอสตว โดยเกดจากเชอโรคทเปนสงมชวต

หรอพษของเชอโรค และเมอเกดเปนโรคขนแลวสามารถแพรกระจายจากคนหรอสตวทปวยเปนโรค

นนไปสคนหรอสตวอนไดโดยการแพรกระจายของโรคนนอาจเปนไดทงทางตรงและทางออม

ตามการศกษาคนควาทดลองวจยทางการแพทยพบวา เชอโรคนนเปนแบคทเรยและไวรส เปน

สาเหตใหญของความเจบปวย ซงทงสองนมอยตามธรรมชาตทกหนทกแหง มทงโทษแลคณประโยชน

แตปจจบนพบวา สาเหตการเกดโรคมาจากพนธกรรมและเปนเพราะตวเองนาเชอโรคมาสตวเอง ดงน

1. การรบเชอจากผอน โรคเหลานเปนโรคตดตอโดยมคนเปนพาหนะนาเชอมาตดตอ

การตดตอเนองจากความใกลชดกบผปวย เชน ไขหวดใหญ โรคผวหนงบางชนด โรคตาแดง ฯลฯ

2. การรบเชอจากการมเพศสมพนธ การมเพศสมพนธกบหญงอน ชายอนทไมใชภรรยา

หรอสามของตนและไมปองกน ทาใหเกดโรคได เชน โรคเอดส หรอกลมของกามโรค

3. การรบเชอจากสมผส โดยมสตวเปนพาหนะ เชน ยงลายนาโรคไขเลอดออกมาสคน

หนเปนพาหนะนาเชอกาฬโรค และโรคฉหน มาสคน ฯลฯ

4. เกดจากการไมรกษาความสะอาดของรายกาย ทาใหเกดโรคผวหนง เชน กลาก

เกลอน หด เหา เปนตน

จากสาเหตการเกดโรคตาง ๆ ดงกลาวมาแลว สามารถทจะปองกนและหลกเลยงไดตาม

ลกษณะโรคได

เรองท 1 โรคตบอกเสบจากเชอไวรส

เปนไวรสทอนตรายทสด สามารถตรวจพบไดในเลอดผเปนพาหนะ และนาหลงตาง ๆ เชน นาลาย

นาตา เหงอ นาในชองคลอดและอสจ ตดตอไดโดยการสมผสทมเชอเขาสรางกาย การใชเขมฉดยา

รวมกน การสก การฝงเขม การสมผสเลอดโดยมบาดแผล

อาการของโรค

มตงแตอาการเลกนอยไปจนกระทงรนแรง เชน มปวดเมอย คลายเปนหวด คลนไส

แนนทอง ทองอด บางรายจะตวเหลอง ตาเหลอง ปสสาวะสเขม ผทมอาการรนแรงอาจตายภายใน 1

สปดาห

การปองกน

การฉดวคซนโรคไวรสตบอกเสบบ จะเปนการควบคมการแพรกระจายของโรคน

91

เรองท 2 โรคไขเลอดออก (Hemorrhagic Fever)

ไขเลอดออก เปนโรคตดตอทเกดกบทกคนทกกลมอาย โดยทวไปไขเลอดออกมกจะ

ระบาดในฤดฝน ซงเปนฤดทยงลายแพรพนธโดยงาย

สาเหต

เกดจากเชอไวรสเดงก (Dengue) เลอดผปวยไขเลอดออกเกดจากไดรบไวรสเดงกจาก

ยงลาย เมอโดนยงลายกดแลวปลอยเชอไวรสเดงกเขาสผปวย หรอยงดดเลอดจากผปวยแสงเชอไวรส

นนเขาไป เชอไวรสจะเขาไปเจรญอยในตวยง 8-11 วน จงจะเปนระยะตดตอ เมอยงไปกดคนทปกตก

จะถายทอดเชอโรค ทาใหเปนไขเลอดออกได ตอจากนนกจะมการถายทอดเชอใหกบคนอน ๆ ตอไป

และเชอไวรสจะอยในตวยงตลอดชวตของยง คอ ประมาณ 45-60 วน

อาการ

อาการของผเปนไขเลอดออก คอ ไขสงมาก แมใหยาแลวไขกยงไมลด เบออาหาร

คลนไสอาเจยน มจดเลอดออกตามผวหนง เสนเลอดเปราะ กดเจบตรงชายโครง บางรายปวดศรษะ

มาก ปวดตา ปวดกลามเนอ ปวดขอ ตองหมนสงเกตอาการเปลยนแปลงภายใน 2-3 วน ถาอาการยง

ไมดขนตองพาไปพบแพทยเพอวนจฉยโรค

การปฏบตตนเมอเปนไขเลอดออก

1. ดมนาสะอาดใหมากๆ หรอปฏบตตามคาแนะนาของแพทย

2. กนยาลดไขตามแพทยสง (พาราเซตามอล (Paracetamol)) หางกนอยางนอย 4 ชวโมง

3. เชดตวชวยลดไขเปนระยะ

4. ใหอาหารออน ยอยงาย ตามตองการ

92

ควรจดการวสดเหลานอยาใหเปน

แหลงเพาะพนธยง

5. ควรงดอาหารหรอเครองดมทมสแดงหรอดา เพราะหากอาเจยนออกมาอาจคดวาเปนเลอด

6. พบแพทยเพอตดตามดอาการและตรวจเลอดตามนด

การปองกนโรคไขเลอดออก

1. ใชมงครอบหรอกางมงเมอนอนกลางวน

2. นอนในหองทมมงลวด

3. อยในบรเวณทมอากาศถายเทสะดวกและมแสงสวาง

4. ทเกบนาควรปดฝาใหสนท

5. ทาลายแหลงเพาะพนธยงใหหมดไป

6. ภาชนะใสนาทไมมฝาปด หรอแหลงนาเลก ๆ ควร

ใสทรายเคลอบสารเคม ปองกนไมใหเปนแหลงเพาะพนธยง (ใส

ทรายเคลอบสารเคม 1 ครง ปองกนได 3 เดอน)

เรองท 3 โรคไขหวดธรรมดา

พบมากในฤดหนาว ฤดฝนชวงทมอากาศเยน โดยเฉพาะผทมรางกายออนแอ ตรากตรากบ

การทางาน และมเวลาผกผอนนอย

สาเหต เกดจากเชอไวรส ตดตอทางการหายใจ หรอสมผสนาลายและเสมหะ

อาการของโรค เกดอาการอกเสบของทางเดนหายใจ สงผลใหคดจมก นามกไหล เจบคอ

ไอจาม หรออาจมไข ปวดศรษะ ปกตจะหายไดเองในระยะเวลา 2-3 วน ขนอยกบภมตานทานของ

รางกาย

การรกษา

1. นอนหลบ ผกผอนมาก ๆ และนอนในทอากาศถายเทไดสะดวก

2. รกษารางกายใหอบอนอยเสมอ โดยใสเสอผาหนา ๆ และหมผา

3. ออกกาลงกายแตพอเหมาะไมหกโหม

4. รบประทานอาหารทมประโยชนใหครบ 5 หม

5. ถามไขรบประทานยาลดไข ไมควรอาบนา

6. หากเปนตดตอกนหลายวน ควรไปปรกษาแพทย เพราะอาจมโรคแทรกซอน

93

ในการปองกนโรคหวดธรรมดานน มขอแนะนาดงน

1. ออกกาลงกายสมาเสมอ พกผอนใหเพยงพอ รบประทานอาหารเพยงพอตอความ

ตองการของรางกายและไดสารอาหารครบ 5 หม

2. หลกเลยงการอยใกลชดหรอใชสงของเครองใชรวมกบผปวย และเมอไอ จาม ควรปด

ปาก ปดจมก

3. หลกเลยงการอยในทแออด อากาศระบายไมด เพราะอาจมเชอไวรสททาใหเปนโรค

หวดธรรมดาอยมาก

4. ควรทาใหรางกายอบอนตลอดเวลาโดยการสวมเสอผาปองกน

5. เมอรางกายเปยกนาควรเชดตวใหแหงโดยเรว

เรองท 4 โรคเอดส (AIDS)

เอดส มาจากคาวา AIDS เปนชอยอมาจากคาวาแอคไควร อมมน เดฟฟเชยนช

ชนโดรม (Acquired Immune Deficiency Syndrome) หมายถง กลมอาการของโรคทเกดจากภมคมกน

ในรางกายเสอมหรอบกพรอง ซงเปนภาวะทเกดขนภายหลง ไมไดเปนมาแตกาเนด หรอสบสายเลอด

ทางพนธกรรม

Acquired หมายถง ภาวะทเกดขนภายหลงไมไดเปนมาแตกาเนดหรอสบสายเลอดทาง

พนธกรรม

Immune หมายถง ระบบภมคมกน

Deficiency หมายถง ความบกพรองหรอการขาด

Syndrome หมายถง กลมอาการของโรค

สาเหต

เกดจากเชอไวรสเอชไอว (HIV : Human Immune deficiency Virus) เมอเชอโรคเขาส

รางกายแลว จะไปทาลายเซลลเมดเลอดขาวททาหนาทปองกนเชอโรค ทาใหภมคมกนของคนทไดรบ

เชอนนเสอมหรอบกพรองจนเปนสาเหตใหรางกายของคนนนออนแอ เมอไดรบเชอใด ๆ กตามจะเกด

อาการรนแรงกวาคนปกตและเสยชวตในทสด

อาการ

ผตดเชอสวนใหญจะไมมอาการ แตจะแพรเชอใหผอนได จะมเพยงบางรายทตดเชอและม

อาการนาสงสยวาเปนโรคเอดส ซงสงเกตไดงาย คอ

1. ตอมนาเหลองทคอ รกแร และขาหนบโตนานเกน 3 เดอน

2. นาหนกตวลดลง 3-4 กโลกรม หรอมากกวา 10% ภายใน 3 เดอน โดยไมทราบสาเหต

94

3. อจจาระรวงเรอรงนานเกน 3 เดอน

4. เบออาหารและเหนอยงายมาเปนเวลา 3 เดอน

5. ไอโดยไมทราบสาเหตนานเกน 3 เดอน

6. มไขเกน 37.8 องศาเซลเซยส มเหงอออกตอนกลางคนนานเกน 1 เดอน

7. เปนฝาขาวในปากนานเกน 3 เดอน

8. มกอนสแดงปนมวงขนตามตวและโตขนเรอย ๆ

9. แขนหรอขาขางใดขางหนงไมมแรงทางานไมประสานกน

ทงนไมไดหมายความวาอาการดงกลาวจะเปนโรคเอดสทกราย จนกวาจะไดรบการตรวจ

เลอดยนยนทแนนอนกอน

การตดตอ

โรคเอดสตดตอกนไดหลายทาง ทพบบอย

และสาคญทสด คอ

1. จากการมเพศสมพนธกบผทมเชอโรค

เอดส

2. จากการถายเลอด หรอรบผลตภณฑ

เลอดทมเชอเอดส

3. จากการใชเขมหรอกระบอกฉดยา

รวมกบผทมเชอโรคเอดส โดยเฉพาะผตดสารเสพตด

ชนดฉดเขาหลอดเลอด

4. จากแมทมเชอไวรสเอดสไปสทารกในครรภ

โรคเอดสไมตดตอในกรณตอไปน

1. เรยนสถาบนเดยวกน หรออยบานเดยวกน

2. จบมอหรอพดคย

3. นงรวมโตะรบประทานอาหาร

4. ใชโทรศพทรวมกน หรอโทรศพทสาธารณะ

5. ใชหองนารวมกน หรอหองนาสาธารณะ

6. คลกคลหรอเลนรวมกน

7. ใชสระวายนารวมกน

8. ยงหรอแมลงดดเลอด

95

การปองกนโรคเอดส

โรคเอดสเปนโรคทไมมยารกษาใหหายขาดได จงควรเนนการปองกนโรคโดยปฏบตดงน

1. ไมเสพสารเสพตด และถากาลงตดสารเสพตดกไปรบการรกษาเพอเลกสารเสพตด

หลกเลยงการใชเขมฉดยา หรอกระบอกฉดสารเสพตดรวมกบผอน

2. ถามเพศสมพนธใหใชถงยางอนามย

3. งดเวนการใชของสวนตวรวมกบผอน โดยเฉพาะของทอาจปนเปอนเลอด เชน แปรง

สฟน ใบมดโกนหนวด เขมสกตว เขมเจาะห เปนตน

4. หญงทตดเชอเอดส ควรหลกเลยงการตงครรภ เพราะเดกทเกดจากแมทตดเชอเอดสจะ

มโอกาสตดเชอโรคเอดสไดถงรอยละ 50

เรองท 5 โรคฉหน (Leptospirosis)

โรคฉหน พบวา มผตดโรคนในฤดฝน โดยเชอโรคจะมากบปสสาวะของหน และยง

สามารถพบไดในสตวอนๆ ทใชฟนแทะอาหาร เชน กระรอก สนขจงจอก จะสามารถแพรเชอออกมาได

โดยทตวมนไมเปนโรค

เชอทเปนสาเหตของโรค

คอ เชอแบคทเรยทอาศยอยในดน โคลน หรอแหลงนาลาคลอง บรเวณทมนาทวมขง ท

มสภาพแวดลอมเหมาะสมในการดารงชวตของเชอโรค คอมความชน แสงแดดสองถง มความเปนกรด

ปานกลาง มกจะระบาดมากในเดอนตลาคม-พฤศจกายน

กลมเสยงตอการเกดโรค

- เกษตรกร ชาวไรชาวนา ขาวสวน

- คนงานในฟารมเลยงสตว โค สกร ปลา

- กรรมกรขดทอระบายนา เหมองแร โรงฆาสตว

- กลมอน ๆ เชน แพทย เจาหนาทหองทดลอง ทหารตารวจทปฏบตงานตามปาเขา

- กลมประชาชนทวไป ทอยในแหลงทมนาทวมขง หรอมหนอาศยอย

การตดตอของโรค

สตวทนาเชอไดแก พวกสตวฟนแทะ เชน หน โดยเฉพาะ หนนา หนพก รองลงมา

ไดแก สนข วว ควาย สตวพวกนเกบเชอไวในไตเมอหนปสสาวะเชอจะอยในนาหรอดน

96

- เมอคนสมผสเชอซงอาจจะเขาทางแผล เยอบในปากหรอตา หรอแผล ผวหนงปกต

ทเปยกชนเชอโรคสามารถไชผานไปไดเชนกน

- เชออาจจะเขารางกายโดยการดมหรอกนอาหารทมเชอโรค

อาการทสาคญ

อาการของโรคแบงออกเปนกลมใหญ ๆ ได 2 กลม

1. กลมทไมมอาการตวเหลองตาเหลอง หรอกลมทอาการไมรนแรง กลมนอาการไม

รนแรง หลงจากไดรบเชอ 10-26 วน โดยเฉลย 10 วน ผปวยกจะเกดอาการของโรคไดแกปวดเมอย

กลามเนออยางรนแรง อาจจะมอาการคลนไสอาเจยน และมไขขนสงดวย บางรายอาจเกดการเบอ

อาหาร ทองเสย ปวดทอง ตาแดง เจบตา เกดผนขนตามตว หรอมจาเลอดตามผวหนง

2. ระยะการสรางภม ระยะนถาเจาะเลอดจะพบภมตานทานโรค ผปวยจะมไขขนใหม

ปวดศรษะ คอแขงมการอกเสบของเยอหมสมอง และตรวจพบเชอโรคในปสสาวะ

กล มท มอาการตวเหลองตาเหลอง กล มนไขจะไมหายแตจะเปนมากข นโดยพบม

อาการตวเหลองตาเหลอง มผนทเพดานปาก มจดเลอดออกตามผวหนง ตบและไตอาจวายได ดซาน

เยอหมสมองอกเสบ กลามเนออกเสบ อาจจะมอาการไอเปนเลอด อาการเหลองจะปรากฏหลงจาก

ไดรบเชอโรคนานเกน 4 วน ผปวยอาจจะเสยชวตในระยะนหรอในตนสปดาหทสามจากไตวาย

ในการปองกนโรคฉหนนน มขอแนะนาดงน

1. กาจดหนและปรบปรงสงแวดลอมใหสะอาดถกสขลกษณะ เพอไมใหเปนแหลงเพาะพนธของหน

2. หลกเลยงการลงไปอาบแชในแหลงนาทวว ควายลงไปกนนา แชนา

3. หลกเลยงการแชนา ยาโคลนดวยเทาเปลา โดยเฉพาะอยางยงเมอมบาดแผลทขา เทา หรอตาม

รางกาย

4. หลกเลยงการเดนเทาเปลาในทงนา ในคอกสตว

5. สวมเครองปองกนตนเองดวยการสวมถงมอยาง รองเทาบทยาง และสวมเสอผาทมดชด เมอตอง

ทางานในไรนาหรอทเปยกชนแฉะ

6. อาบนาชาระลางรางกายดวยนาสะอาดและสบทนทหลงการลยนายาโคลน หรอกลบจากทงนา

7. ไมชาแหละสตวโดยไมสวมถงมอ

8. ไมกนเนอสตว เครองในสตวทไมไดทาใหสกหรอผกสดจากทองนาทไมไดลางใหสะอาด

หลกเลยงการอม กลนนา หรอลมตาในนาทไมสะอาด

9. หลกเลยงการดมนา หรอรบประทานอาหารจากภาชนะทเปดฝาทงไว เพราะอาจมหนมาฉรดไว

97

เรองท 6 โรคมอเทาเปอย ( hand foot mouth Syndrome)

โรคปากเทาเปอยเกดจากการตดเชอไวรสทชอวา Coxsackievirus โดยตอง

ประกอบดวยผนทมอ เทา เรมตนเปนทปาก เหงอก เพดาน ลน และลามมาทมอ เทา

บรเวณทพนผาออมเชนกน ผนจะเปนตมนาใสมแผลไมมาก จะพบไดในทารกทมอาย

ตงแต 2 สปดาหขนไป ผนทปรากฏจะหายไดภายใน 5-7 วน

อาการ

- ม ไ ข

- เจบคอ

- มตมท คอ ปาก เหงอก ลน โดยมากเปนตมนามากกวาเปนแผล

- ปวดศรษะ

- ผนเปนมากทมอ รองลงมาพบทเทา กนกพอพบได

- มอาการเบออาหาร

- เดกจะหงดหงด

ระยะฟกตว หมายถงระยะตงแตไดรบเชอจนกระทงเกดอาการไขเวลาประมาณ 4-6 วน

การวนจฉย โดยการตรวจรางกายพบผนบรเวณดงกลาว

การรกษา ไมมการรกษาเฉพาะโดยมากรกษาตามอาการ

- ถามไขใหยาลดไข

- ดมนาใหเพยงพอตอรางกาย อยางนอยวนละ 6 – 8 แกว

โรคแทรกซอน

ผปวยสวนใหญเกดจากเชอ coxsackievirus A16 ซงหายเองใน 1 สปดาห แตหากเกดจาก

เชอ enterovirus 71 โรคจะเปนรนแรงและเกดโรคแทรกซอน

- อาจจะเกดชกเนองจากไขสง ตองเชดตวเวลามไขและรบประทานยาลดไข

- อาจจะเกดเยอหมสมองและสมองอกเสบได

การปองกน หลกเลยงการสมผสกบผปวย

ควรพบแพทยเมอไร

- ไขสงรบประทานยาลดไขแลวไมลง

- ดมนาไมไดและมอาการขาดนา ผวแหง ปสสาวะสเขม

- เดกกระสบกระสาย

- มอาการชก เดกจะเสยชวตเนองจากอาการของโรคแทรกซอน

98

เรองท 7 โรคตาแดง

โรคตาแดงเปนโรคตาทพบไดบอย เปนการ

อกเสบของเยอบตา(conjuntiva)ทคลมหนงตาบนและลางรวม

เยอบตาทคลมตาขาว โรคตาแดงอาจจะเปนแบบเฉยบพลน

หรอแบบเรอรง สาเหตอาจจะเกดจากเชอแบคทเรย ไวรส

Chlamydia trachomatis ภมแพ หรอสมผสสารทเปนพษตอ

ตา สาเหตสวนใหญเกดจากเชอแบคทเรยและเชอไวรส มกจะ

ตดตอทางมอ ผาเชดหนาหรอผาเชดตวโดยมากจะเปนและ

หายไดภายในเวลา 2 สปดาห ตาแดงจากโรคภมแพมกจะเปนตาแดงเรอรง มการอกเสบของหนงตา ตา

แหง การใช contact lens หรอนายาลางตากเปนสาเหตของตาแดงเรอรง

อาการของโรคตาแดง

1. คนตา เปนอาการทสาคญของผปวยตาแดงทเกดจากภมแพ อาการคนอาจจะเปนมาก

หรอนอย คนทเปนโรคตาแดงโดยทไมมอาการคนไมใชเกดจากโรคภมแพ นอกจากนนอาจจะมประวต

ภมแพในครอบครว เชน หอบหด ผนแพ

2. ขตา ลกษณะของขตากชวยบอกสาเหตของโรคตาแดง

- ขตาใสเหมอนนาตามกจะเกดจากไวรสหรอโรคภมแพ

- ขตาเปนเมอกขาวมกจะเกดจากภมแพหรอตาแหง

- ขตาเปนหนองมกจะรวมกบมสะเกดปดตาตอนเชาทาใหเปดตาลาบากสาเหต

มกจะเกดจากเชอแบคทเรย

3. ตาแดงเปนขางหนงหรอสองขาง

- เปนพรอมกนสองขางโดยมาก

มกจะเกดจากภมแพ

- เปนขางหน งกอนแลวคอยเปน

สองขางสาเหตเกดจากการตดเชอเชนแบคทเรย ไวรส

หรอ Chlamydia

- ผทมโรคตาแดงขางเดยวแบบเรอรง ชนดนตองปรกษาแพทย

4. อาการปวดตาหรอมองแสงจาไมได มกจะเกดจากโรคชนดอน เชน ตอหน มานตา

อกเสบเปนตน ดงนนหากมตาแดงรวมกบปวดตาหรอมองแสงไมไดตองรบพบแพทย

5. ตามว แมวากระพรบตาแลวกยงมวอย โรคตาแดงมกจะเหนปกตหากมอาการตามว

รวมกบตาแดงตองปรกษาแพทย

99

6. ประวตอน การเปนหวด การใชยาหยอดตา นาตาเทยม เครองสาอาง โรคประจาตว

ยาทใชอยประจา

การปองกนโรคตาแดง

- อยาใชเครองสาอางรวมกบคนอน

- อยาใชผาเชดหนาหรอผาเชดตวรวมกน

- ลางมอบอยๆ อยาเอามอขยตา

- ใสแวนตาปองกน เมอตองทางานเกยวของกบฝนละออง สารเคม

- อยาใชยาหยอดตาของผอน

- อยาวายนาในสระทไมไดใสคลอรน

การรกษาตาแดงดวยตวเอง

- ประคบเยนวนละ 3-4 ครง ครงละ10-15 นาท

- ลางมอบอยๆ

- อยาขยตาเพราะจะทาใหตาระคายมากขน

- ใสแวนกนแดด หากมองแสงสวางไมได

- อยาใส contact lens ในระยะทตาแดง ตาอกเสบ

- เปลยนปลอกหมอนทกวน

เรองท 8 ไขหวดนก

สาเหต โรคไขหวดนก (Avian influenza หรอ Bird flu) เกดจากเชอไวรสเอเวยนอนฟล

เอนซา ชนดเอ (Avian influenza Type A) ทาใหเกดโรคขนไดทงในคนในสตวเลยงลกดวยนม และสตว

ปก

อาการ ผปวยจะมอาการคลายกบไขหวดใหญ มระยะฟกตวเพยง 1-3 วน จะมอาการ

ไขสง หนาวสน ปวดศรษะ ปวดเมอยกลามเนอ ออนเพลย เจบคอ ไอ ตาแดง เหนอยหอบ หายใจลาบาก

รายทรนแรงเนองจากมอาการปอดอกเสบรวมดวย โดยเฉพาะในเดกและผสงอายอาจทาใหเสยชวตได

การตดตอ เชอไวรสนจะถกขบถายออกมากบมลของนกทมเชอนอยและตดตดตอส

สตวปกทไวตอการรบเชอ ซงจะเกดกบไก เปด หาน และนก คนจะตดตอมาจากสตวอกตอหนงโดยการ

สมผสมลสตว นามก นาตา นาลาย ของสตวทปวยหรอตาย ปจจบนยงไมพบวามการตดตอจากคนสคน

ผ ททางานในฟารมสตวปก โดยเฉพาะในพนททมการระบาดของโรคไขหวดนก มโอกาสตดโรค

ไขหวดนกสง

100

การปองกน โดยการปฏบตดงน

1. หลกเลยงการสมผสกบสตวปกทปวยเปนโรคอย

2. ลางมอใหสะอาดดวยนาและสบทกครง หลงหยบจบเนอสตวปกหรอไขดบ และ

อาบนาหลงจบตองหรอสมผสสตว โดยเฉพาะสตวปกทปวยหรอตาย

3. ดแลรกษารางกายใหแขงแรงเพอเพมภมตานทานโรค

4. ถามไข ปวดศรษะ หนาวสน เจบคอ ไอ โดยเฉพาะผทคลกคลกบสตวปกทงทม

ชวตและไมมชวตควรรบไปพบแพทย

5. รบประทานอาหารประเภทไกและไขทปรงสกเทานน งดรบประทานอาหารทปรง

สก ๆ ดบ ๆ โดยเฉพาะในชวงทมการระบาดของโรค

6. ลางเปลอกไขดวยนาใหสะอาดกอนปรงอาหาร

101

เรองท 5

ยาสามญประจาบาน

สาระสาคญ

ยาสามญประจาบานเปนยาท ประชาชนทกคนควรจะมไวใชในครอบครว เพ อใชสาหรบ

บรรเทาอาหารเจบปวยเบองตนของสมาชกในครอบครว เวลาทเกดอาการเจบปวย หลงจากนนจงนาสง

สถานพยาบาลตอไป

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. อธบายสรรพคณและวธการใชยาสามญประจาบานไดถกตอง

2. อธบายถงอนตรายจากการใชยาสามญประจาบาน

3. อธบายถงความเชอทผดๆ เกยวกบการใชยา

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 หลกการและวธการใชยาสามญประจาบาน

เรองท 2 อนตรายจากการใชยา และความเชอทผดเกยวกบยา

102

บทท 5

ยาสามญประจาบาน

ยาสามญประจาบานเปนทประชาชนทวไปสามารถหาซอและจาหนายไดโดยไมตองม

ใบอนญาตจากแพทย ซงองคการเภสชกรรม กระทรวงสาธารณสขไดผลตยาตางๆ ทมคณภาพด ราคา

ถก และไดมาตรฐานสาหรบจาหนายใหแกประชาชนทวไป

ยาสามญประจาบานเปนยาแผนปจจบนหรอแผนโบราณทใชรกษาอาการเจบปวยเลกๆ

นอยๆ เชน ไอ ปวดศรษะ ปวดทอง ของมคมบาด แผลพพอง เปนตน หากใชแลวอาการไมดขนควรไป

ปรกษาแพทยเพอรบการรกษาตอไป

ตวอยางยาสามญประจาบานควรมไวไดแก

1. ยาแกปวดแกไข

2. ยาแกแพ

3. ยาถาย ยาระบาย

4. ยาสาหรบกระเพาะอาหารและลาไส

- ยาลดกรด

- ยาธาตนาแดง

- ผงนาตาลเกลอแร

- ทงเจอรมหาหงค

5. ยาสาหรบสดดมและแกลมวงเวยน

6. ยาแกไอ แกเจบคอ

7. ยาสาหรบโรคผวหนง

8. ยารกษาแผล

- ยาใสแผลสด

- แอลกอฮอลเชดแผล

เรองท 1 หลกการและวธการใชยาสามญประจาบาน

หลกและวธการใชยา

ยารกษาโรคนนมทงคณและโทษ ดงนนเพอใหเกดความปลอดภย เราควรคานงหลกการใชยาดงน

1. ใชยาตามคาสงแพทย เทานน เพอจะไดใชยาถกตองตรงกบโรค ไมควรใชยาตามคา

โฆษณา เพราะการโฆษณานนอาจแจงสรรพคณยาเกนความจรง

103

2. ใชยาใหถกวธ เนองจากการจะนายาเขาสรางกายมหลายวธ เชน การกน การฉด การทา

การหยอด การเหนบ เปนตน ซงการจะใชวธใดกขนอยกบคณสมบตของตวยานนๆ ดงนนกอนใชยาจง

จาเปนตองอานฉลาก ศกษาวธการใชใหละเอยดกอนใชทกครง

3. ใชยาใหถกขนาด คอการใชยารกษาโรคจะตองไมมากหรอนอยเกนไป ตองใชใหถก

ขนาดตามทแพทยสงจงจะใหผลดในการรกษา เชน ใหกนครงละ 1 เมด วนละ 3 ครง กไมควรกน

2 เมด หรอเพมเปนวนละ 4-5 ครง เปนตน และการใชยาในแตละคนกแตกตางกนโดยเฉพาะเดกจะม

ขนาดการใชทแตกตางจากผใหญ

4. ใชยาใหถกเวลา คอ ชวงเวลาในการรบประทานยาหรอการนายาเขาสรางกายดวยวธ

ตางๆ เชน หยอด เหนบ ทา ฉด เปนตน เพอใหปรมาณของยาในกระแสเลอดมมากพอในการ

บาบดรกษาโดยไมเกดพษและไมนอยเกนไปจนสามารถรกษาโรคได ซงการใชยาใหถกเวลาควรปฏบต

ดงน

- การรบประทานยากอนอาหาร ยาทกาหนดใหรบประทานกอนอาหารตองกนกอน

อาหารอยางนอย ½ - 1 ชวโมง ซงมจดมงหมายเพอใหยาถกดดซมไดด ถาลมกนยาในชวงใดกใหกน

หลงอาหารมอนนผานไปแลวอยางนอย 2 ชวโมง เพราะจะทาใหยาถกดดซมไดด

- การรบประทานยาหลงอาหาร ยาทกาหนดใหรบประทาน “หลงอาหาร” โดยทวไป

จะใหรบประทานหลงอาหารทนท หรอหลงจากกนอาหารแลวอยางนอย 15 นาท เพอใหยาถกดดซมเขา

สกระแสเลอดรวมกบอาหารในลาไสเลก

- การรบประทานยากอนนอน ยาทกาหนดใหรบประทาน “ กอนนอน” ใหกนยานน

หลงจากกนอาหารมอเยนเสรจแลวไมตากวา 4 ชวโมง กอนเขานอน

5. ใชยาใหถกมาตรฐาน คอใชยาทมตวยาครบทงชนดและปรมาณไมใชยาเสอมคณภาพ

หรอหมดอาย ซงสามารถดไดจากวน,เดอน,ป ทระบไววาผลต เมอใด หมดอายเมอใด เปนตน

6. ใชยาใหถกกบคน คอ ตองดใหละเอยดกอนใชวา ยาชนดใดใชกบใคร เพศใด และอาย

เทาใด เพราะอวยวะตางๆ ในรางกายของคนแตละเพศแตละวยมความแตกตางกน เชน เดกจะมอวยวะ

ตางๆ ในรางกายทยงเจรญเตบโตไมเตมทเมอไดรบยาเดกจะตอบสนองตอยาเรวกวาผใหญมาก และ

สตรมครรภกตองคานงถงทารกในครรภดวยเพราะยาหลายชนดสามารถผานจากแมไปสเดกไดทางรก

อาจมผลทาใหเดกทคลอดออกมาพการไดการใชยาในเดกและสตรมครรภจงตองระมดระวงเปนพเศษ

7. ใชยาใหถกโรค คอ ใชยาใหตรงกบโรคทเปน ซงจะเลอกใชยาตวใดในการรกษานนควร

จะใหแพทย หรอเภสชกรผรเปนคนจดใหเราไมควรซอยา หรอใชยาตามคาบอกเลาของคนอน หรอ

หลงเชอคาโฆษณา เพราะหากใชยาไมถกกบโรคอาจทาใหไดรบอนตรายจากยานนได หรอไมไดผลใน

การรกษาและยงอาจเกดโรคอนแทรกซอนได

104

8. การใชยาทใชภายนอก ยาทใชภายนอก ไดแก ขผง ครม ยาผง ยาเหนบ ยาหยอด โดยม

วธการดงน

- ยาใชทาใหทาเพยงบางๆ เฉพาะบรเวณทเปนโรค หรอบรเวณทมอาการ

- ยาใชถนวด ใหทาและถบรเวณทมอาการเบา ๆ

- ยาใชโรย กอนทจะโรยยาควรทาความสะอาดแผลและเชดบรเวณทจะทาโดยใหแหง

เสยกอน ไมควรโรยยาทแผลสด หรอแผลทมนาเหลองเพราะผงยาจะเกาะกนแขงปดแผล อาจเปนแหลง

สะสมเชอโรคภายในแผลได

- ยาใชหยด จะมทงยาหยอดตา หยอดห หยอดหรอพนจมก โดยยาหยอดตาใหใช

หลอดหยอดยาทใหมาโดยเฉพาะเวลาหยอดจะตองไมใหหลอดสมผสกบตา ใหหยอดบรเวณกลางหรอ

หางตาตามจานวนทกาหนดไวในฉลาก ยาหยอดยาเมอเปดใชแลว ไมควรเกบไวใชนานเกน 1 เดอน

และไมควรใชรวมกนหลายคน

9. การใชยาทใชภายนอกและยาทใชภายใน คอยาทใชรบประทาน ไดแก ยาเมด ยาผง ยา

นา โดยมวธการใชดงน

- ยาเมด ทใหเคยวกอนรบประทาน ไดแก ยาลดกรดชนดเมดยาทหามเคยว ใหกลนลง

ไปเลย ไดแก ยาชนดทเคลอบนาตาลและชนดทเคลอบ ฟลมบางๆ จบดจะรสกลน

- ยาแคปซล เปนยาทหามเคยวใหกลนลงไปเลย ทงชนดออน และชนดแขง ซงชนด

แขงจะประกอบดวยปลอก 2 ขางสวมกน

- ยาผง มอยหลายชนดและใชแตกตางกน เชน ตวงใสชอนรบประทานแลวดมนาตาม

หรอชนดตวงมาละลายนากอน และยาผงทตองละลายนาในขวดใหไดปรมาตรทกาหนดไวกอนทจะใช

รบประทาน นาทนามาใชตองเปนนาดมทตมสกท งใหเยนแลว และควรใชยาใหหมดภายใน 7 วน

หลงจากผสมนาแลว

10. ใชยาตามคาแนะนาในฉลาก ปกตยาทกชนดจะมฉลากยาเพอบอกถงชอยา วธการใช

และรายละเอยดอน ๆ ซงเราจาเปนตองอานใหเขาใจโดยละเอยดเสยกอน วาเปนยาทเราตองการใช

หรอไม และปฏบตใหถกตองตามทฉลากยาแนะนาเอาไว

ลกษณะยา

เนองจากยามหลายประเภท มทงยากน ยาทา ยาอมในแตละประเภทมอกหลายชนดซง

มวธการและขอควรระวงแตกตางกน จงจาเปนตองเรยนรลกษณะและประเภทของยา

105

การจาแนกประเภทของยา

ตามพระราชบญญตยา ฉบบท 3 พ.ศ. 2522 ไดใหความหมายวา ยา หมายถง สารทใช

ในการวเคราะห บาบดรกษา ปองกนโรคหรอความเจบปวยของมนษยและสตว รวมทงใชในการบารง

และเสรมสรางสขภาพรางกายและจตใจดวย สามารถจาแนกไดเปน 6 ประเภท ดงน

1. ยาแผนปจจบน หมายถง ยาทใชรกษาโรคแผนปจจบนทงในคนและสตว เชน ยา

ลดไข ยาปฏชวนะ ยาแกปวด ยาแกแพ เปนตน

2. ยาแผนโบราณ หมายถง ยาทใชรกษาโรคแผนโบราณทงในคนและสตวยาชนดน

จะตองขนทะเบยนเปนตารบยาแผนโบราณอยางถกตอง เชน ยามหานลแทงทอง ยาธาตบรรจบ ยาเทพ

มงคล ยาเขยวหอม เปนตน

3. ยาอนตราย หมายถง ยาทตองควบคมการใชเปนพเศษ เพราะหากใชยาประเภทนไม

ถกตองอาจมอนตรายถงแกชวตได เชน ยาปฏชวนะชนดตางๆ ยาจาพวกแกคลนเหยนอาเจยน เปนตน

4. ยาสามญประจาบาน หมายถง ยาทงทเปนแผนปจจบนและแผนโบราณ ซงกาหนด

ไวในพระราชบญญตยาวาเปนยาสามญประจาบาน เชน ยาธาตนาแดง ยาขบลม ยาเมดซลฟากวนดน ยา

ระบายแมกนเซย ดเกลอ ยาเมดพาราเซตามอล เปนตน

5. ยาสมนไพร หมายถง ยาทไดจากพช สตว หรอแร ซงยงไมไดนามาผสมหรอเปลยน

สภาพ เชน วานหางจระเข กระเทยม มะขาม มะเกลอ นอแรด เขยวเสอ ดง เหลอม ดเกลอ สารสม จนส

เปนตน

6. ยาควบคมพเศษ ไดแก ยาแผนปจจบน หรอยาแผนโบราณทรฐมนตรประกาศเปน

ยาควบคมพเศษ เชน ยาระงบประสาทตางๆ

รปแบบของยา

ยาทผลตในปจจบนมหลายรปแบบ เพอสะดวกแกการใชยาและใหมประสทธภาพสงสด

ไดแก

1. ยาเมด มทงยาเมดธรรมดา เชน พาราเซตามอล เมดเคลอบฟลม เชน ยาแกไอ ยาเมด

เคลอบนาตาล เชน ไวตามน เมดเคลอบพเศษ เพอใหยาแตกตวทลาไส เชน ยาวณโรค ยาแกปวด

2. ยาแคบซล แคปซลชนดแขง ไดแก ยาปฏชวนะตาง ๆ แคปซลชนดออนไดแก นามน

ตบปลา วตามนอ ปลอกหมของยานจะละลายในกระเพาะอาหาร เพราะมรสขมหรอมกลนแรง

3. ยานา มหลายชนด เชน ยาแกไอนาเชอม ยาแกไขหวดเดก

4. ยาฉด ทาเปนหลอดเลก ๆ และเปนขวด รวมทงนาเกลอดวย

นอกจากนยงมยาขผงทาผวหนง บดผง ยาเหนบ ยาหยอดตา ยาหยอดห ยาหยอดจมก ยาอม

รปแบบของยาขนอยกบจดมงหมายผใช

106

การเกบรกษา

เมอเราทราบถงวธการใชยาทถกตองแลว กควรรถงวธการเกบรกษาทถกตองดวย เพอใหยา

มคณภาพในการรกษา ไมเสอมคณภาพเรว โดยมวธการเกบรกษา ดงน

1. ตยาควรตงอยในททแสงแดดสองเขาไปไมถง ควรตงใหพนจากมอเดก โดยอยในระดบ

ทเดกไมสามารถหยบถง เพราะยาบางชนดมสสวย เดกอาจนกวาเปนขนมแลวนามารบประทานจะ

กอใหเกดอนตรายได

2. ไมตงต ยาในท ชน ควรตงอย ในท ทอากาศถายเทไดสะดวก ควรเกบยาใหหางจาก

หองครว หองนาและตนไม

3. ควรจดตยาใหเปนระเบยบ โดยแยก ยาใชภายนอก ยาใชภายใน และเวชภณฑ เพอ

ปองกนอนตรายจากการหยบยาผด อนตรายจากการหยบยาผด

4. เกบรกษาไมใหถกแสงสวาง เพราะยาบางชนดหากถกแสงแดด จะเสอมคณภาพจงตอง

เกบในขวดทบแสงมกเปนขวดสชา เชน ยาหยอดตา ยาวตามน ยาปฏชวนะ และยา แอดดรนาลนท

สาคญควรเกบยาตามทฉลากกาหนดไวอยางเครงครด แตถาฉลากไมไดบงไวกเปนทเขาใจวาใหเกบใน

ทปองกนความชนไดด ไมเกบยาในทอณหภมสงเกนไป หรอไมนายาไปแชแขง การเกบรกษายาท

ถกตอง ยอมไดใชยาทมประสทธภาพ และยากไมเสอมคณภาพเรวซงจะใหผลในการรกษาเตมท

การสงเกตยาทเสอมสภาพ

ยาเสอมสภาพ หมายถง ยาทหมดอาย ไมมผลทางการรกษาและอาจกอใหเกดปญหาตอ

สขภาพ กอนการใชยาและเวชภณฑทกชนด จะตองสงเกตลกษณะของยาวามการเสอมสภาพหรอยง

โดยมขอสงเกตดงตอไปน

1. ยาเมดธรรมดา เปนยาทจะเกดการเปลยนสภาพไดงายเมอถกความชนของอากาศ

ดงนนทกครงทเปดขวดใชยาแลวควรปดใหแนน ถาพบวายามกลนผดไปจากเดม เมดยามผลกเกาะอย

แสดงวายาเสอมสภาพไมควรนามาใช

2. ยาเมดชนดเคลอบนาตาล จะเปลยนแปลงงายถาถกความรอนหรอความชน จะทาใหเมด

ยาเยมสละลาย ซดและดางไมเสมอกน หรอบางครงเกดการแตกรอนได ถาพบสภาพดงกลาวกไมควร

นามาใช

3. ยาแคปซล ยาชนดแคปซลทเสอมสภาพสามารถสงเกตไดจากการทแคปซลจะพองหรอ

แยกออกจากกน และยาภายในแคปซลกจะมสเปลยนไปไมควรนามาใช

107

4. ยาฉด ยาฉดทเสอมสภาพจะสงเกตไดงายโดยดจากยาทบรรจในขวดหรอหลอด ยาฉด

ชนดเปนผง ถามลกษณะตอไปนแสดงวาเสอมสภาพ

- สของยาเปลยนไป

- ผงยาเกาะตดผนงหลอดแกว

- ผงยาเกาะตวและตองใชเวลาทาละลายนานผดปกต

- เมอดดยาเขาหลอดฉดยาทาใหเขมอดตน

5. ยานาใส ลกษณะของยานาใสทเสอมสภาพสงเกตไดงายดงน

- สของยาเปลยนไปจากเดม

- ยาขนผดปกตและอาจมการตกตะกอนดวย

- ยามกลนบดเปรยว

6. ยานาแขวนตะกอน ลกษณะของยานาแขวนตะกอน ทเสอมสภาพจะสงเกตพบลกษณะ

ดงน

- มส กลน และรสเปลยนไปจากเดม

- เมอเขยาขวดแล ว ยาทงขวดไมเปนเนอเดยวกน หรอยามตะกอนแขงเขยาไมแตก

7. ยาเหนบ ลกษณะของยาเหนบทเสอมสภาพและไมควรใชมดงน

- เมดยาผดลกษณะจากรปเดมจนเหนบไมได

- ยาเหลวละลายจนไมสามารถใชได

8. ยาขผง เมอเสอมสภาพจะมลกษณะทสงเกตไดงายดงน

- มการแยกตวของเนอยา

- เนอยาแขงผดปกต

- สของขผงเปลยนไปและอาจมจดดางดาเกดขนในเนอยา

เรองท 2 อนตรายจากการใชยา และความเชอทผดเกยวกบยา

ยาเปนสงทมประโยชนถาใชอยางถกตองและเหมาะสมในขณะเดยวกน ถาใชยาไมถกตอง

กจะมโทษมหนต ทาใหไมหายจากการเจบปวยและอาจมอนตรายถงชวต

1. อนตรายเกดจากการใชยาเกนขนาด เกดจากการรบประทานยาชนดเดยวกนในปรมาณ

มากกวาทแพทยกาหนด ซงกอใหเกดอนตรายตอรางกายจนถงขนเสยชวตได

2. อนตรายเกดจากการใชยาเสอมคณภาพ เชน การรบประทานยาหมดอาย นอกจากอาการ

เจบปวยไมหาย แลว ยงอาจทาใหอาการทรดหนกเปนอนตรายได

108

3. อนตรายจากการใชยาตดตอกนเปนเวลานาน ยาบางชนดเมอใชตดตอกนเปนเวลานาน

อาจสะสมทาใหเปนพษตอระบบตาง ๆ ของ รางกาย นอกจากนนการใชยาตดตอกน นาน ๆ อาจทาให

เกดการตดยา เชน ยาแกปวดบางชนด

4. อนตรายจากการใชยาจนเกดการดอยา เกดจากการรบประทานยาไมครบจานวนตาม

แพทยสง หรอยงไมทนจะหายจากโรค ผปวยกเลกใชยาชนดนน ทงๆ ทเชอโรคในรางกายถกทาลายไม

หมด ทาใหเชอโรคนนปรบตวตอตานฤทธยา ทาใหยารกษาไมไดผล

5. อนตรายทเกดจากการใชยา โดยไมทราบถงผลขางเคยงของยายาบางชนด มผลขางเคยง

ตอรางกาย เชน ยาแกหวด ชวยลดนามกและลดอาการแพตางๆ แตมผลขางเคยงทาใหผใช รสกงวงนอน

ซมเซา ถาผใชไมทราบ และไปทางานเกยวกบเครองจกร หรอ ขบขยานพาหนะ กจะกอใหเกดอบตเหต

ไดงาย

ขอแนะนาการใชยา

1. ควรใชยาทรจกคณและโทษเปนอยางดแลว

2. เลอกใชยาเปนตว ๆตามอาการและสาเหตของโรค

3. ควรกนยาใหไดขนาด (เทยบตามอาย) และเมออาการดขนแลวกตองกนใหครบตาม

กาหนดระยะเวลาของยาแตละชนด โดยเฉพาะกลมยาปฏชวนะ

4. เมอกนยาหรอใชยาแลวอาการไมดขน หรอมอาการรนแรงขน ควรไปหาหมอโดยเรว

5. เมอกนยาหรอใชยาแลวมอาการแพ (เชน มลมพษผนแดง ผนคน หนงตาบวม หายใจ

หอบแนน) ควรหยดยาและปรกษาหมอ ผทมประวตแพยา กอนใชยาครงตอไปควรปรกษาแพทยหรอ

เภสชกร

6. ควรซอยาจากรานขายยาทรจกกนและไวใจได

7. เวลาซอยาควรบอกชอยาทตองการเปนตวๆ อยาใหคนขายหยบยาชด ยาซอง หรอยาท

ไมรจกสรรพคณให เพราะอาจเปนอนตรายได, โดยเฉพาะยาทเขาสตรอยด (เพรดนโซโลน เดกซาเม

โซน) และยาปฏชวนะ

8. เดกเลก หญงตงครรภและหญงทเลยงลกดวยนมตวเอง ตองเลอกใชยาทไมมอนตรายตอ

เดกหรอทารกในทอง

ยาทหญงตงครรภไมควรใช

1. เหลา

2. บหร

3. ยาเสพยตด (เชน ฝน เฮโรอน ฯลฯ)

4. ยานอนหลบ

109

5. แอสไพรน

6. ฮอรโมนเพศ (เชน เอสโตรเจน โปรเจสเตอรโรน,แอนโดรเจน ฯลฯ)

7. สตรอยด (เชน เพรดนโซโลน เดกซาเมธาโซน ฯลฯ)

8. ซลฟา

9. เตตราไซคลน

10. ไดแลนตน (ใชรกษาโรคลมชก)

11. ยาแกคลนไสอาเจยน (ถาจาเปนใหใชวตามนบ 6 )

12. ยาขบเลอดพวกเออรกอต

ยาทหญงเลยงลกดวยนมตวเองไมควรใช

1. ยารกษาโรคคอพอกเปนพษ

2. ยาขบเลอดพวกเออรกอต

3. แอสไพรน

4. ยานอนหลบและยากลอมประสาท

5. ซลฟา

6. เตตราไซคลน

7. ยาระบาย

8. ยาคมกาเนด

9. รเซอรพน (ใชรกษาความดนเลอดสง)

ยาททารกไมควรใช

1. เตตราไซคลน

2. คลอแรมเฟนคอล.

3. ซลฟา.

4. แอสไพรน

5. ยาแกหวดแกแพ (ในชวงอาย 2 สปดาหแรก)

6. ยาแกทองเสย-โลโมตล(Lomotill) ในทารกตากวา 6 เดอน อโมเดยม(Imodium) ในทารก

ตากวา 1 ป

วธการใชยาเพอดแลรกษาตนเอง

วธการใชยาเพอดแลรกษาตนเองมดงน

1. ควรมความรเรองยาชนดนน ดพอ และใชยารกษาตนเองในระยะสน หากอาการไมดขน

ควรไปพบแพทย

110

กจกรรมทายบท

1. ใหผเรยนบอกชอยาสามญประจาบานและยาสมนไพรมาอยางละ 5 ชอ และนาเสนอ

หนาชนเรยน

2. ใหผเรยนแบงกลมบอกถงอนตรายจากการใชยาทเคยพบ วธแกไขเบองตนและ

อภปรายรวมกนความอบอน

2. ไมควรใชยาผสมหลายชนด ควรเลอกใชยาทมสวนประกอบเปนตวยาเดยวๆ เชนการใชยา

แกปวด ควรใชยาทมแอสไพรนหรอพาราเซตามอลอยางเดยว ไมควรใชยาทผสมอยกบยาชนดอนๆ

3. หากเกดอาการผดปกตและสงสยวาแพยาใหหยดยาทนทและรบไปพบแพทย

4. อยางซอยาทไมมฉลากยาและวธการใชยากากบ

5. อยางหลงเชอและฟงคาแนะนาจากผทไมมความรเรองยาดพอเปนอนขาด

6. ควรเกบยาไวในทมดชดไกลจากมอเดกและไมมแสงแดดสองถง

111

บทท 6

สารเสพตดอนตราย

สาระสาคญ

มความรและความเขาใจเกยวกบปญหา ประเภท และลกษณะของสารเสพตดตลอดจนอนตราย

จากการตดสารเสพตด

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. อธบายและบอกประเภทของสารเสพตดได

2. อธบายและบอกถงอนตรายจากการตดสารเสพตด

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความหมาย ประเภท และลกษณะของสารเสพตด

เรองท 2 อนตรายจากสารเสพตด

112

บทท 6

สารเสพตดอนตราย

ปจจบนปญหาการแพรระบาดของสารเสพตดมแนวโนมเพมสงขน ในหมวยรนและนกเรยนท

มอายนอยลง โดยสารเสพตดทแพรระบาดมรปแบบทหลากหลาย ยากแกการตรวจสอบมากขน สงผล

ใหเดกและเยาวชนมความเสยงตอภยของสารเสพตดมากขน จงควรศกษาและระมดระวงเพอปองกน

อนตรายดงกลาว

เรองท 1 ความหมาย ประเภท และลกษณะของสารเสพตด

องคการอนามยโลกไดใหความหมายไววา สารใดกตามทเสพเขาสรางกายโดยการ ฉด สบ หรอ

ดม จะทาใหมผลตอจตใจและรางกาย 4 ประการ

1. เมอเสพยตดแลวจะมความตองการทงรางกายและจตใจ

2. ผทใชยาแลวตองเพมปรมาณการเสพยขนเรอย

3. เมอหยดใชยาจะเกดอาการอดหรอเลกยาทเรยกวา อาการเซยน หรอลงแดง

4. ใชไปนานๆ เกดผลรายตอสขภาพ

ประเภทและลกษณะของสารเสพตด

เราสามารถแบงสารเสพตดชนดตาง ๆ ออกไดเปน 4 ประเภทตามฤทธท มตอรางกายผ

เสพย ดงน

1. ประเภทออกฤทธกดประสาท ประเภทนจะมฤทธทาใหสมองมนงง ประสาทชา งวงซม

หมดความเปนตวของตวเองไปชวขณะ สารเสพตดทจดอยในประเภทน คอ

1.1 ฝน ทามาจากยางของผลฝน นามาเคยวจนมสดา เรยกวา ฝ นสก มรสขม กลน

เหมนเขยว ละลายนาไดด สามารถเสพยไดหลายวธ

โทษของฝน จากแอลคาลอยด ออกฤทธกดประสาท ทาใหสมองมนชา อารมณ

และจตใจเฉอยชา รสกเยนขนลกสลบกบรอน ปวดทรางกาย เบออาหาร ทองผก รางกายทรดโทรม ตด

เชอโรคงาย

อาการ แสดงของการขาดยา คอ หงดหงด ตนเตน ทรนทราย หาว นาตาไหล ปวด

ทรางกาย อาเจยน ถายอจจาระเปนเลอด

1.2 เฮโรอน ผลตจากมอรฝนโดยกรรมวธทางเคม จงมชอทางเคมวาไดเคทฟล มอรฟน

ม 2 ชนดคอ

113

- เฮโรอนบรสทธ ลกษณะเปนผงสขาว รสขม

- เฮโรอนผสม ลกษณะเปนเกรด สนาตาล ชมพ เหลอง มวง

- สารทผสมมกเปนพวกสารหน สตรกนน ยานอนหลบ ยาควนน ฯลฯ

โทษของเฮโรอน เปนเชนเดยวกบฝน โดยแรงกวาฝนประมาณ 30-100 เทา

การเสพเขาสรางกาย โดยการฉดและสดหายใจไอระเหยเขาสรางกาย

1.3 ยานอนหลบ จดอยในพวกบารบตเรท เปนอนพนธของกรดบารบตเรทมทงชนด

ออกฤทธชา และออกฤทธเรว ไดแก เซโคบารบทาล หรอเซโคนาล คนทวไปมกเรยกวา นาตาลฟา ส

เหลอง เหลาแหง ไกแดง หรอปศาจแดง มลกษณะเปนเมดสขาว หรอแคปซลสตางๆ เชน สฟา สเหลอง

สแดง

โทษของยานอนหลบ เปนยาออกฤทธ กดประสาทสวนกลาง ถาใชมากจะมนเมา พด

ไมชด เดนโซเซ อารมณหงดหงด เกดความกลา บาบนรนแรงจนสามารถทารายตนเองได ชอบทะเลาะ

ววาท กาวราว เมอขาดยาจะมอาการชกกระตก ตวเกรง กระวนกระวาย คลนไส ประสาทหลอน

2. ประเภทออกฤทธกระตนประสาท ประเภทนจะทาใหเกดอาการตนเตนตลอดเวลาไม

รสกงวงนอน แตเมอหมดฤทธยาแลว จะหมดแรงเพราะรางกายไมไดรบการพกผอน สารเสพตดทจดอย

ในประเภทนไดแก

2.1 กระทอม เปนไมยนตนขนาดกลาง มลกษณะใบคลายใบกระดงงาไทย แตเสนใบม

สแดงเรอ สารเสพตดใบกระทอม ชอมตราจนน

โทษของกระทอม ออกฤทธกระต นประสาท ทาใหอารมณราเรง แจมใส ม

เรยวแรง และมความอดทนเพมขน ทางานไดนาน ไมอยากอาหาร อยกลางแดดไดนานๆ แตกลวฝน

ทองผก รางกายทรดโทรม และอาจเปนโรคจตได

2.2 แอมเฟตตามน (ยามาหรอยาบา) เปนยากระตนประสาทมลกษณะเมดสขาว สแดง

หรอบรรจในแคปซล บางครงอาจเปนผง เสพยโดยรบประทานหรอผสมเครองดม

โทษของยามา จะไปกระตนใหหวใจเตนเรว ความดนโลหตสง หายใจถ พดมาก

รมฝปากแหง มอสน เสพยนาน ๆ รางกายจะหมดกาลง กลามเนอออนลา ประสาทและสมองเสอม มน

งง อาจเกดภาพหลอน ทาใหตดสนใจผดพลาดผเสพยจะมความผดปกตของจตใจ ความคดเลอนลอย

เพอฝน คมสตไมได เมอขาดยา จะมอาการถอนยาอยางรนแรง

2.3 ยากลอมประสาท ไมใชยาเสพตดโดยตรง แตอาจทาใหเสพตดไดจากความเคยชน

เมอใชยาบอยและเพมขนาดขนเรอยๆ ยากลอมประสาทมทงชนดออน เชน ไดอาซแพม ชนดทมฤทธ

รนแรง เชน คลอโปรมาซน และไฮโอรดาซน ชอทางการคาวา ลาแทกตล เลมลารล เปนตน

114

โทษของยากลอมประสาท ยาประเภทนสามารถกลอมประสาทใหหายกงวลหาย

หงดหงด หายซมเศรา แตถาใชมากเกนความจาเปนอาจมอนตรายตอประสาทและสมองได

3. ประเภทออกฤทธหลอนประสาท ประเภทนจะทาใหเกดอาการประสาทหลอนเหนภาพ

ลวงตา หแวว อารมณแปรปรวน ควบคมอารมณตวเองไมได อาจทาอนตรายตอชวตตนเองและผอนได

สารเสพตดประเภทนไดแก

3.1 สารระเหย จดเปนพวกอนทรยเคม มกลนเฉพาะ ระเหยไดงาย เชน นามนเบนซน

ทนเนอร แลกเกอร นามนกาด กาววทยาศาสตร แอลเอสด เมลลาลน เหดขควายเปนตน

โทษอนตรายของสารระเหย ไดแก กดประสาทสวนกลางทาใหสมองพการ

สตปญญาเสอม มนเมา เวยนศรษะ เดนเซ ตาพรา งวงซม เบออาหาร ทาใหไตอกเสบ ตบอกเสบ ตบโต

และพการ สดดมมาก ๆ ทาใหหวใจเตนชาลง หมดสต หยดหายใจ และตายได

4. ประเภทออกฤทธหลายอยาง ประเภทนออกฤทธตอรางกายหลายอยางทงกดประสาท

และหลอนประสาท ซงทาใหมอาการหลงผด เกดความเสอมโทรมทงสขภาพกายและทางจตใชไป

นานๆ จะทาลายประสาท เกดประสาทหลอนและมอาการทางจต สารเสพตดประเภทน ไดแก

กญชา เปนพชลมลกขนงายในเขตรอน มลกษณะเปนใบหยกเรยวแหลม ภายในใบ

และยอดดอกมยางมากกวาสวนอนของตน ยางนเองมสารททาใหเสพตดชอเตตระไฮโดรคานาบนอล

โทษของกญชา ออกฤทธหลายอยาง ทงกระตนประสาท กดประสาทสวนในเกด

ประสาทหลอน กลามเนอสน หวใจเตนเรว หายใจไมสะดวก ความคดสบสน อารมณเปลยนแปลงงาย

เกดภาพหลอน เมอเสพยนานอาจเปนโรคจตได

อาการขาดกญชา จะมอาการหงดหงด กระวนกระวาย ปวดศรษะและปวดทองอยาง

รนแรง และอาจหมดสตได

เรองท 2 อนตรายจากสารเสพตด

โทษของสารเสพตดทเปนอนตรายตอตนเอง ครอบครว และสงคม จาแนกไดดงน

1. โทษตอรางกายและจตใจ ทาใหการทางานของระบบตางๆ ในรางกายเสอมลง สขภาพ

ทรดโทรม ผายผอม ไมมเรยวแรง ทาใหบคลกภาพแปรปรวน อารมณไมปกตกระวนกระวายคลมคลง

บางครงเงยบเหงา เศราซม ปลอยตวสกปรก เปนทรงเกยจแกผพบเหน และภมตานทานของรางกาย

ลดลง

2. โทษทางเศรษฐกจ สนเปลองเงนทองในการซอสารเสพตด เมอสขภาพทรดโทรมไม

สามารถทางานได ทาใหขาดรายได สญเสยเงนทองทงของตนเอง ครอบครวและรฐบาล

115

3. โทษทางสงคม บนทอนความสขในครอบครว ทาใหมปญหา เปนทรงเกยจของบคคล

ทวไป เปนหนทางไปสอาชญากรรม ตงแตลกเลกขโมยนอย ไปจนถงปลน ทารายและฆาชงทรพยเพอ

ตองการเงนไปซอยาเสพตด ทาใหเปนภาระของสงคม เนองจากผตดยามกไรความสามารถในการ

ทางาน

4. โทษทางการปกครอง เปนภาระของรฐบาลในการบาบดรกษาและฟนฟ เปนภาระใน

การปราบปราม ตองเสยงบประมาณในการปราบปราม เนองจากปญหาอาชญากรรมทผเสพกอเพมขน

หลกทวไปในการหลกเลยงและปองกนการตดสารเสพตด

1. เชอฟงคาสอนของพอแม ญาตผใหญ คร และผทนานบถอและหวงด

2. เมอมปญหาควรปรกษาผปกครอง คร หรอผใหญทนบถอและหวงดไมควรเกบปญหา

นนไว หรอหาทางลมปญหานนโดยใชสารเสพตดชวย หรอใชเพอการประชด

3. หลกเลยงใหหางไกลจากผทตดสารเสพตด ผจาหนายหรอผลตยาเสพตด

4. ถาพบคนกาลงเสพยสารเสพตด หรอพบคนจาหนาย หรอแหลงผลต ควรแจงใหผใหญ

หรอเจาหนาททราบโดยดวน

5. ตองไมใหความรวมมอเขาไปเกยวของกบเพอนทตดสารเสพตด เชน ไมใหยมเงน ไม

ใหยมสถานท เปนตน แตควรแนะนาใหเพอนไปปรกษาผปกครอง เพอหาทางรกษาการตดสารเสพตด

โดยเรว

6. ศกษาใหมความร ความเขาใจ เกยวกบโทษและอนตรายของสารเสพตด เพอทจะได

สามารถปองกนตนเองและผใกลชดจากการตดสงเสพตด

7. ไมหลงเชอคาชกชวนโฆษณา หรอคาแนะนาใด ๆ หรอแสดงความเกงกลาเกยวกบการเสพย

สารเสพตด

8. ไมใชยาอนตรายทกชนด โดยไมไดรบคาแนะนาจากแพทยสงไวเทานน

9. หากสงสยวาตนเองจะตดสงเสพตดตองรบแจงใหผใหญหรอผปกครองทราบ

10. ยดมนในหลกคาสอนของศาสนาทนบถอ เพราะทกศาสนามจดมงหมายใหบคคล

ประพฤตแตสงดงามและละเวนความชว

กจกรรมทายบท

1. ใหผเรยนบอกโทษของสารเสพตดมาคนละ 10 ขอ

2. ถาเพอนของผเรยนกาลงคดจะทดลองยาเสพตด ผเรยนจะมคาแนะนาอยางไร พรอม

อภปราย

3. ผเรยนบอกวธปฏบตและดแลตวเองใหหลกเลยงกบยาเสพตดมาคนละ 5 ขอ

116

บทท 7

ความปลอดภยในชวตและทรพยสน

สาระสาคญ

ความร ความเขาใจเกยวกบการดแลรกษาความปลอดภยในชวตและทรพยของตนเอง ทเกดจาก

อนตรายจากการใชชวตประจาวนในการเดนทาง ในบานและภยจากภยธรรมชาต

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. สามารถอธบายถงแนวทางการดแลรกษาความปลอดภยในชวตและทรพยของตนเอง

2. สามารถอธบายวธการปองกนอนตรายอนจะเกดจากการใชชวตประจาวน

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 อนตรายทอาจเกดในชวตประจาวน

117

บทท 7

ความปลอดภยในชวตและทรพยสน

การดารงชวตในปจจบน มปจจยเสยงมากกมายทคกคามความปลอดภยของมนษย ไมวาจะเปน

ความเจบปวย พการ สญเสยอวยวะจนถงขนถงสาเหต วธปองกนและหลกเลยงอนตราย อนอาจเกดขน

เพอความปลอดภยในชวตและทรพยสนของตนเองและผอน

เรองท 1 อนตรายทอาจเกดในชวตประจาวน

ความสญเสยชวตและทรพยสนของมนษยในแตละปมมลคามหาศาล และเปนการสญเสยทาง

เศรษฐกจ ดวย อนเนองมาจากสาเหตหลายประการ บางคนอาจไมถงเสยชวตแตทพพลภาพเปนภาระแก

ครอบครวและสงคมดงน

ปจจยความเสยง

1. การบรโภคอาหาร การไดรบสารอาหารเกนความตองการของรางกาย จนเกดการสะสม

เปนอนตราย เชน ปรมาณของไขมนเกนทาใหเกดโรค หรอการขาดสารอาหารจนทาใหเจบปวย

นอกจากนยงมสงปลอมปนในอาหาร เชน ผงชรส สารบอเรกซ สารฟอกส สผสมอาหาร สารเคมตกคาง

ในผก ปลา เนอหม ไก ฯลฯ จงควรตระหนกและนาความรดงกลาวไปใชประโยชนในการบรโภค

อาหาร

2. การบรโภคอาหารทไมใชอาหาร สงเหลานไมมความจาเปนตอชวตแตเปนคานยมของ

สงคม ความเชอ เชน ยาชกาลง อาหารเสรมสขภาพ

3. การมสมพนธทางเพศ บคคลทมพฤตกรรมสาสอนทางเพศพฤตกรรมเบยงเบนทางเพศ

เปนกจกรรมทอาจทาใหเกดผลเสยตอสขภาพและตอชวตได

4. การเสพสงเสพตด สงเสพตดไดมการพฒนารปแบบตางๆ ซงมอนตรายรายแรงถงชวต

ทาลายสขภาพใหเสอมโทรม ซงผทใชสงเสพตดทาใหเสยอนาคต

5. การใชรถใชถนน อบตเหตจากการใชรถใชถนนมสถตการสญเสยทงรางกายและ

ทรพยสนในอตราสง ดงนน ใชรถใชถนนควรตองปฏบต

6. การจราจรทางนา ในปจจบนมจราจรทางนาเพมขน แมวาจะไมหนาแนนเหมอนจราจร

ทางบก แตพบวา อบตเหตจากการจราจรทางนาทาใหเรอลมเกดการบาดเจบ เสยชวต และทรพยสนจาก

การเดนทางทางนาเพมขน

7. การเลนกฬาและการออกกาลงกาย หากปฏบตไมถกตองตามหลกวธการยอมมผลเสยตอ

สขภาพ ดงนนควรมการยดเหยยดกลามเนอกอนและหลงการออกกาลงกาย

118

8. การใชยา ถาใชยาไมถกตอง ไมถกโรค ไมถกขนาด ไมถกเวลา อาจทาใหอาการของโรค

รนแรงขนหรอการใชยาผดประเภท ยาเสอมสภาพ ทาใหเกดอนตรายตอชวตได

9. การใชอปกรณภายในบาน เชน เครองใชไฟฟา โทรทศน โทรศพท คอมพวเตอร เครอง

ซกผา หมอหงขาว ฯลฯ สงเหลานมสวนเกยวของกบสขภาพและความปลอดภยในชวต อาจเกด

อนตราย เชน ไฟฟาชอตตาย เกดเพลงไหม จงควรตองอานรายละเอยดในการใชดวย

10. การประกอบอาชพ มหลายอาชพทเสยงตอความไมปลอดภยในชวต จงตองหาทาง

ปองกน เชน แวนตาปองกน หนากากปองกน รองเทาบธ ถงมอ ฯลฯ

11. สงแวดลอม ปจจบนสงแวดลอมกาลงอยในสภาพทเลวลง เพราะการกระทาของมนษย

นนเอง มผลโดยตรงตอสขภาพและความปลอดภยในชวต เชนนาในแมนาลาคลองสกปรกไมสามารถ

ใชนาดมและบรโภคได สตวนาอาศยอยในแมนาไมได ทาใหขาดอาหาร อากาศมฝนละอองมาก มวตถ

หนกเจอปนหายใจเขาไปมากๆ ทาใหเกดโรคทางเดนหายใจ

12. ความรนแรง ความรนแรงตางๆ ทเกดขนในสงคมไทยมหลายรปแบบ เชน ความ

ขดแยงในครอบครว ความขดแขงของกลมวยรน ความขดแยงดานผลประโยชน ความขดแยงทาง

การเมอง สงเหลานมผลกระทบตอความไมปลอดภยในชวตประจาวนดวยเหมอนกน

การปองกนและหลกเลยงการเสยงภยตอชวต

การปองกนและหลกเลยงความเสยงภยตอชวตและทรพยสนมหลกดงน

1. ปฏบตตนตามหลกโภชนาการในการบรโภคอาหาร รายละเอยดอยในบทท 3 เรองการ

บรโภคอาหาร และโภชนาการ

2. ปฏบตตนตามคาแนะนาเรอง โรคตดตอทางเพศสมพนธ และวธการปองกนโรค

3. ปฏบตตนเพอปองกนและหลกเลยงจากเสพตด

4. ปฏบตตนเพอปองกนและหลกเลยงการเสยงภยตอการใชรถใชถนนตองปฏบตอยาง

เครงครดตามกฎจราจร และกฎหมายเกยวกบการจราจร เชน ขบรถตองรดเขมขดนรภย ไมดมเครองดม

ทมแอลกอฮอรกอนการขบรถ ไมรบประทานยาททาใหเกดการงวงนอน และใชความเรวเกนทกฎหมาย

กาหนดไมอดนอนกอนขบรถเดนทางไกลเพราะอาจทาใหหลบใน

5. กอนเลนกฬาหรอออกกาลงกาย จะตองอบอนรางกาย มความระมดระวงในการใช

อปกรณกฬา และออกกาลงกายตามวย

6. กอนใชยา ตองอานวธรบประทาน หรอการใชและปฏบตตามคาแนะนา เมอเกดการ

ผดปกตตองปรกษาแพทย

7. การใชอปกรอานวยความสะดวกภายในบาน อปกรณไฟฟา กาซหงตม มด ฯลฯ ตอง

ศกษาวธใช การเกบรกษา การตรวจสอบและชารด เพอปองกนไฟฟาดด ไฟฟาชอต อคคภย

119

8. การดแลสงแวดลอม ไมใหมกลน เสยง มลภาวะทางอากาศ ขยะมลฝอย และหากมตอง

หาวธกาจดอยางถกวธ

9. การประกอบอาชพมการเสยงภยสง จะตองระมดระวงตามสภาพของอาชพ เชน การใช

ยาฆาแมลงทถกวธ การใชเครองมออปกรณอยางระมดระวงไมประมาท เชน ไมออคหรอเชอมเหลก

ใกลถงกาซ วางกาซหงตมหางจากเตาไฟฟา หลงจากใชเสรจปดวาวล ปดสวช ปองกนอคคภย

เรองท 2 อนตรายทอาจเกดขนในบาน

ความหมายของอบตเหตในบาน

1. อบตเหตในบาน คอ อบตเหตทเกดขนภายในบาน เชน การพลดตกหกลม ไฟไหม นา

รอนลวก การถกของมคมบาด การไดรบสารพษ ไดรบอบตเหตจากแกซหงตม เปนตน

2. การปองกนอบตเหตในบาน เราสามารถทจะปองกนอบตเหตทจะเกดขนภายในบาน

ดวย หลกปฏบต ดงน

- รอบคอบ ใจเยน ไมทาสงใด ไมเปนคนเจาอารมณ

- เปนคนมระเบยบในการทางาน เกบของอยางเปนระเบยบหางาย

- ใหความรอยางถกตองแกสมาชกในบานในการใชเครองใชไฟฟาในบาน

- หมนซอมแซมอปกรณ เครองมอ เครองใชตางๆ ทชารดใหอยในสภาพด

- เกบสงทเปนอนตรายทงหลาย เชน ยา สารเคม เชอเพลง เปนตน ใหพนจากมอเดก

- หลกเลยงการเขาไปอยในบรเวณ ทอาจมอนตรายได เชน ทรกชน ทมดมด ทขรขระ

เปนหลมเปนบอ เปนตน

- การใชแกสหงตมภายในบาน ตองปดถงแกสหลงการใชทกครง

- มถงดบเพลงไวในบาน ตองศกษาวธการใชและสามารถหยบใชไดสะดวก

- หลงจากจดธปไหวพระควรดบไฟใหเรยบรอย

เรองท 3 อนตรายทอาจจะเกดขนจากการเดนทาง

การปองกนอบตเหตนอกบานหรอจากการเดนทาง ควรใหความสาคญเปนอยางยงกบ

การจราจรเนองจากอบตเหตจากการใชรถใชถนน กอใหเกดการศนยเสยในชวตและทรพยสน การ

ปองกนโดยการปฏบตตามกฎจราจรจงเปนสงจาเปน มขอปฏบตทถกตองเพอความปลอดภย

ขอควรปฏบตในการปองกนอบตเหตจากการเดนทาง

1. ขอปฏบตในการเดนทาง

- ควรศกษาและปฏบตตามกฎจราจรอยางเครงครด

- ควรเดนบนทางเทาและเดนชดซายของทางเทา

120

- ถาไมมทางเทาใหเดนชดขวาของถนนมากทสด เพอจะไดเหนรถทสวนมาได

- บรเวณใดทมทางขามหรอสะพานคนขาม ควรขามถนนตรงทางขาม หรอสะพานนน

- อยาปนปายขามรวกลางถนนหรอรวรมทาง

- ถาตองออกนอกบานเวลาคาคน ควรสวมใสเสอผาสขาวหรอสออนๆ เพอรถจะได

มองเหนชดเจน

2. ขอควรปฏบตในการใชรถประจาทาง

- ควรรอขนรถ บรเวณปายรถประจาทาง และขนรถดวยความรวดเรว

- เมอจะขนหรอลงจากรถ ควรรอใหรถเขาปาย และจอดใหสนทกอน

- ไมแยงกนขนหรอลงรถ ควรขนและลงตามลาดบกอน – หลง

- ไมหอยโหนขางรถ หลงรถ หรอขนไปอยบนหลงคารถ เพราะอาจพลดตกลงมาได

- เมอขนบนรถแลวควรเดนชดเขาขางใน หาทนงและนงใหเปนท ถาตองยนกควรหา

ทยดเหนยวใหมนคง

- ไมยนสวนใดสวนหนงของรางกายออกนอกรถ

- ไมรบกวนสมาธผขบ และไมพดยแหยหรอพดสงเสรมใหผขบ ขบรถดวยความ

ประมาท

3. ขอควรปฏบตในการโดยสารรถไฟ

- ไมแยงกนขนหรอลงจากรถไฟ

- ไมหอยโหนขางรถ นงบนหลงคา หรอนงบนขอบหนาตางรถไฟ

- ไมยนสวนหนงสวนใดของรางกายออกนอกรถไฟ

- ไมเดนเลนไปมาระหวางตรถไฟ และไมยนเลนบรเวณหวตอระหวางตรถไฟ

- สมภาระตางๆ ควรจดเกบเขาทใหเรยบรอย ไมวางใหเปนทกดขวางทางเดนและไม

เกบไวบนทสงในลกษณะทอาจหลนมาถกคนได

- ไมดมเครอมดมทมแอลกอฮอร

- ถามอบตเหตเกดขนหรอจะเกดอบตเหตขน ถารถไฟไมหยดวงใหดงสายโซสญญาณ

ขางตรถไฟ เพอแจงเหตใหเจาหนาทประจารถไฟทราบ

4. ขอควรปฏบตในการโดยสารเรอ

- การขนลงเรอ ตองรอใหเรอเขาเทยบทาและจอดสนทกอน ควรจบราวหรอสงยด

เหนยวขณะทกาวขนหรอลงเรอ

- หาทนงใหเรยบรอย ไมไตกราบเรอเลน ไมยนพกเทาบนกราบเรอ ไมนงบนกราบ

เรอ หรอบรเวณหวทายเรอ เพราะอาจพลดตกนาไดระหวางเรอแลน

121

- ไมใชมอ เทารานา เลนขณะอยบนเรอ

- เมอเวลาตกใจ ไมควรเกาะกลมหรอไมนงรวมกลมกนอยดานใดดานหนงของเรอ

เพราะจะทาใหเรอเอยงและลมได

- ควรทราบทเกบเครองชชพ เพอทจะหยบใชไดทนทวงทเมอเกดอบตเหตเรอลม

เรองท 4 อนตรายจากภยธรรมชาต

1. นาปาไหลหลากหรอนาทวมฉบพลนมกจะเกดขนในทราบตาหรอทราบลมบรเวณใกล

ภเขาตนนา เกดขนเนองจากฝนตกหนกตอเนองเปนเวลานานทาใหจานวนนาสะสมมปรมาณมากจน

พนดนและตนไมดดซบไมไหว ไหลบาลงสทราบตาเบองลางอยางรวดเรวทาใหบานเรอนพงทลาย

เสยหายและอาจทาใหเกดอนตรายถงชวตได

2. นาทวมหรอนาทวมขงเปนลกษณะของอทกภยทเกดขนจากปรมาณนาสะสมจานวน

มากทไหลบาในแนวระนาบจากทสงไปยงทตาเขาทวมอาคารบานเรอน สวนไรนาไดรบความเสยหาย

หรอเปนสภาพนาทวมขง ในเขตเมองใหญทเกดจากฝนตกหนกตอเนองเปนเวลานาน มสาเหตมาจาก

ระบบการระบายนาไมดพอมสงกอสรางกดขวางทางระบายนา หรอเกดนาทะเลหนนสงกรณพนทอย

ใกลชายฝงทะเล

3. นาลนตลง เกดขนจากปรมาณนาจานวนมากทเกดจากฝนตกหนกตอเนองทไหลลงสลา

นาหรอแมนามปรมาณมากจนระบายลงสลมนาดานลาง หรอออกสปากนาไมทน ทาใหเกดสภาวะนา

ลนตลงเขาทวมสวน ไรนา และบานเรอนตามสองฝงนา จนไดรบความเสยหาย ถนน หรอสะพานอาจ

ชารด ทางคมนาคม

4. พายหมนเขตรอน ไดแก ดเปรสชน พายโซนรอน พายใตฝน

5. พายฤดรอน สวนมากจะเกดระหวางเดอนมนาคมถงเดอนเมษายน โดยจะเกดถใน

ภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สวนภาคกลางและภาคตะวนออก การเกดนอยครงกวา สาหรบ

ภาคใตกสามารถเกดไดแตไมบอยนก โดยพายฤดรอนจะเกดในชวงทมลกษณะอากาศรอนอบอาว

ตดตอกนหลายวน แลวมกระแสอากาศเยนจากความกดอากาศสงในประเทศจนพดมาปะทะกน ทาให

เกดฝนฟาคะนองมพายลมแรง และอาจมลกเหบตกไดจะทาความเสยหายในบรเวณทไมกวางนก

ประมาณ 20-30 ตารางกโลเมตร

6. ภยจากคลนยกษสนาม

6.1 คลนสนาม คอ คลนหรอกลมคลนทมจดกาเนดอยในเขตทะเลลก ซงมกปรากฏ

หลงแผนดนไหวขนาดใหญ แผนดนไหวใตทะเล ภเขาไฟระเบด ดนถลม แผนดนทรด หรออกกาบาต

ขนาดใหญ ตกสพนทะเลหรอมหาสมทรบนผวโลก คลนสนามทเกดขนนจะถาโถมเขาสพนทชายฝง

ทะเลดวยความรวดเรวและรนแรง สรางความเสยหายอยางใหญหลวงใหแกชวตและทรพยสนทอยอาศย

122

ทพงพนาศไป พรอม ๆ กบมนษยจานวนมากมายทอาจไดรบบาดเจบและลมตายไปดวยฤทธของมหา

พบตภยทเกดขนอยางฉบพลน

6.2 สญญาณเกดเหตและระบบเตอนภย

สญญาณเตอนคลนสนาม การสงเกตทเมองกามากระ ประเทศญปน กาแพงกนส

นามในญปนขณะทจดตาสดของคลนเคลอนเขาสฝง ใหสงเกตระดบนาทะเลทลดลงอยางรวดเรวและทา

ใหขอบทะเลรนถอยออกจากชายฝง ถาชายฝงนนมความลาดชนนอย ระยะการรนถอยนอาจมากถง 800

เมตร ผทไมทราบถงอนตรายทจะเกดขนอาจยงคงรออยทชายฝงดวยความสนใจ นอกจากนบรเวณทตา

อาจเกดนาทวมไดกอนทยอดคลนจะเขาปะทะฝง นาททวมนอาจลดลงไดกอนทยอดคลนถดไปจะ

เคลอนทตามเขามา ดงนนการทราบขอมลเกยวกบคลนสนามจงเปนสงทสาคญทจะทาใหตระหนกถง

อนตราย ตวอยางเชน ในกรณทระดบนาในครงแรกลดลงไปนน อาจมคลนลกใหญตามมาอกได ดงนน

บรเวณทมความเสยงตอการเกดสนามการตดตงระบบเตอนภยเพอพยากรณ และตรวจจบการเกดขน

ของคลนยกษน

6.3 ขอปฏบตในการปองกนและบรรเทาภยจากคลนสนาม

ควรรบอพยพขนไปในทสงโดยเรวทสดและรอประกาศจากหนวยงานเมอ

สถานการณปลอดภยหากทานอยในทะเล ขอควรปฏบต คอ

(1) เนองจากเราไมสามารถรสกถงคลนสนามไดในขณะทอยในมหาสมทรเปด

ดงนนหากอยในทะเลและมประกาศเตอนภยในพนทคลนสนามสามารถทาใหระดบนาทะเล

เปลยนแปลงอยางรวดเรวและทาใหเกดกระแสนาแปรปรวนยงเหยงและอนตรายในบรเวณชายฝงจงไม

ควรแลนเรอกลบเขาฝง

(2) หากมเวลาพอสามารถเคลอนยายเรอออกไปบรเวณนาลก โดยพจารณา

หลกเกณฑการดแลควบคมทาเรอจากหนวยงานทมอานาจหนาทรบผดชอบตาง ๆ ดวย

(3) เมอเหตการณสงบแลว แตอาจยงเกดผลขางเคยงตาง ๆ การนาเรอกลบเขาสทา

ตองตดตอกบหนวยทาเรอเพอตรวจสอบความปลอดภยเสยกอน

7. ไฟปา การเกดไฟปาเกดจากความประมาทมกงายของคน ไฟปารอยละ 90 เกดจากฝมอ

มนษยโดยเพราะ ผบกรกไปในปาทาการกอกองไฟแลวไมดบไฟใหสนท หรอทงกนบหรโดยไมดบ

กอน ไฟปาจะทาความเสยหายใหกบปาไม แลวยงทาลายชวตสตวปาอกดวย ตลอดจนกอใหมลพษทาง

อากาศบรเวณกว างและมผลกระทบตอการจราจรทางอากาศดวย

8. อคคภย มกจะเกดความประมาทของมนษย ทาใหเกดการสญเสยอยางใหญหลวงตอ

ชวตและทรพยสน ดงนนจงควรระมดระวงปองกนไมใหเกดอคคภย โดยดจากการปฏบตใน

ชวตประจาวน ในเรองการหงตม การใชแกส การจดธปบชาพระ การรดผา การทองกอนบหร การเกบ

เชอเพลงสารเคมในทปลอดภย

123

กจกรรมทายบท

1. ใหผเรยนอธบายถงความเสยงทมตอชวตประจาวนมากทสดพรอมทางหลกเลยง

2. ใหผเรยนแบงกลมอภปรายอนตรายทอาจจะเกดขนในแตละวนพรอมคาแนะนา

124

บทท 8

ทกษะชวตเพอการคด

สาระสาคญ

การมความร ความเขาใจเกยวกบทกษะทจาเปนสาหรบชวตมนษย โดยเฉพาะทกษะเพอการคด

ทจาเปนสาหรบชวต 10 ประการ ซงจะชวยใหบคคลดงกลาว สามารถทจะดารงชวตในครอบครว

ชมชน และสงคมอยางมความสข

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. มความรความเขาใจถงความหมาย ความสาคญของทกษะชวต 10 ประการ

2. มความรเกยวกบทกษะชวตทจาเปนในการคด

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของทกษะชวต 10 ประการ

เรองท 2 ทกษะชวตทจาเปน

125

บทท 8

ทกษะชวตเพอการคด

เนองจากสภาพสงคม เศรษฐกจ และการเมองในปจจบน มการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ทาให

ประชาชนตองปรบตวเพอดารงชวตใหอยรอดภายใตสถานการณทแขงขน และเรงรบ ดงกลาว ซงการท

จะปรบตวใหอย ในสงคมไดอยางมความสข จาเปนตองมทกษะในการดาเนนชวต เชน ทกษะการ

แกปญหา ทกษะการตดสนใจ ทกษะการคดอยางมวจารณญาณ เปนตน

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของทกษะชวต 10 ประการ

ทกษะชวต (Life skill) หมายถง คณลกษณะหรอความสามารถเชงสงคม จตวทยา ทเปนทกษะ

ทจะชวยใหบคคลสามารถเผชญสถานการณตางๆทเกดขนในชวตประจาวนได อยางมประสทธภาพ

และเตรยมพรอมสาหรบการปรบตวในอนาคต

องคประกอบของทกษะชวต ม 10 ประการ

องคประกอบของทกษะชวตจะมความแตกตางกนตามวฒนธรรมและสถานท แตทกษะ

ชวตท จาเปนทสดท ทกคนควรม ซ งองคการอนามยโลกไดสรปไว และถอเปนหวใจสาคญในการ

ดารงชวต คอ

1. ทกษะการตดสนใจ (Decision making) เปนความสามารถในการตดสนใจเกยวกบ

เรองราวตางๆ ในชวตไดอยางมระบบ เชน ถาบคคลสามารถตดสนใจเกยวกบการกระทาของตนเองท

เกยวกบพฤตกรรมดานสขภาพ หรอความปลอดภยในชวต โดยประเมนทางเลอกและผลทไดจากการ

ตดสนใจเลอกทางทถกตองเหมาะสม กจะมผลตอการมสขภาพทดทงรางกายและจตใจ

2. ทกษะการแกปญหา (Problem Solving) เปนความสามารถในการจดการกบปญหาท

เกดขนในชวตไดอยางมระบบ ไมเกดความเครยดทางกายและจตใจจนอาจลกลามเปนปญหาใหญโต

เกนแกไข

3. ทกษะการคดสรางสรรค (Creative thinking) เปนความสามารถในการคดทจะเปนสวน

ชวยในการตดสนใจและแกไขปญหาโดยการคดสรางสรรค เพอคนหาทางเลอกตางๆรวมทงผลทจะ

เกดขนในแตละทางเลอก และสามารถนาประสบการณมาปรบใชในชวตประจาวนไดอยางเหมาะสม

4. ทกษะการคดอยางมวจารณญาณ (Critical thinking) เปนความสามารถในการคด

วเคราะหขอมลตางๆ และประเมนปญหาหรอสถานการณทอยรอบตวเราทมผลตอการดาเนนชวต

126

5. ทกษะการสอสารอยางมประสทธภาพ (Effective communication) เปนความสามารถ

ในการใชคาพดและทาทางเพอแสดงออกถงความรสกนกคดของตนเองไดอยางเหมาะสมกบวฒนธรรม

และสถานการณตางๆ ไมวาจะเปนการแสดงความคดเหน การแสดงความตองการ การแสดงความชน

ชม การขอรอง การเจรจาตอรอง การตกเตอน การชวยเหลอ การปฏเสธ ฯลฯ

6. ทกษะการสรางสมพนธภาพระหวางบคคล (Interpersonal relationship) เปน

ความสามารถในการสรางความสมพนธทดระหวางกนและกน และสามารถรกษาสมพนธภาพไวไดยน

ยาว

7. ทกษะการตระหนกรในตน (Self awareness) เปนความสามารถในการคนหารจกและ

เขาใจตนเอง เชน รขอด ขอเสยของตนเอง รความตองการ และสงทไมตองการของตนเอง ซงจะชวยให

เรารตวเองเวลาเผชญกบความเครยดหรอสถานการณตางๆ และทกษะนยงเปนพนฐานของการพฒนา

ทกษะอนๆ เชน การสอสาร การสรางสมพนธภาพ การตดสนใจ ความเหนอกเหนใจผอน

8. ทกษะการเขาใจผอน (Empathy) เปนความสามารถในการเขาใจความเหมอนหรอความ

แตกตางระหวางบคคล ในดานความสามารถ เพศ วย ระดบการศกษา ศาสนา ความเชอ สผว อาชพ ฯลฯ

ชวยใหสามารถยอมรบบคคลอนทตางจากเรา เกดการชวยเหลอบคคลอนทดอยกวา หรอไดรบความ

เดอดรอน เชน ผตดยาเสพตด ผตดเชอเอดส

9. ทกษะการจดการกบอารมณ (Coping with emotion) เปนความสามารถในการรบร

อารมณของตนเองและผอน รวาอารมณมผลตอการแสดงพฤตกรรมอยางไร รวธการจดการกบอารมณ

โกรธ และความเศราโศก ทสงผลทางลบตอรางกาย และจตใจไดอยางเหมาะสม

10. ทกษะการจดการกบความเครยด (Coping with stress) เปนความสามารถในการรบร

ถงสาเหต ของความเครยด รวธผอนคลายความเครยด และแนวทางในการควบคมระดบความเครยด

เพอใหเกดการเบยงเบนพฤตกรรมไปในทางทถกตองเหมาะสมและไมเกดปญหาดานสขภาพ

เรองท 2 ทกษะชวตทจาเปน

จากองคประกอบของทกษะชวต 10 ประการ เมอจาแนกแลวมทกษะ 3 ประการทจะชวยในการ

ดารงชวตของตนเอง ครอบครวและสงคมไดอยางมความสข คอ

1. ทกษะการตดสนใจ (Dicision making)การตดสนใจเปนกระบวนการของการหาโอกาส

ทจะหาทางเลอกทเปนไปไดและการเลอกทางเลอกทมอยหลายๆ ทางเลอกและไดแบงการตดสนใจ

ออกเปน 2 ชนดคอ

1.1 การตดสนใจทกาหนดไวลวงหนา (Program decision) เปนการตดสนใจตาม

ระเบยบ กฏเกณฑ แบบแผนทเคยปฏบตมาจนกลายเปนงานประจา (Routine) เชนการตดสนใจเกยวกบ

เรยนตอ การลงทนประกอบอาชพ การปลกสรางบานพกอาศย เปนตน การตดสนใจแบบกาหนดไว

127

ลวงหนาน จะเปดโอกาสใหบคคลนนเลอกทางเลอกไดนอย เพราะเปนการตดสนใจภายใตสถานการณ

ทแนนอน

1.2 การตดสนใจทไมไดกาหนดไวลวงหนา (Non – Program decision) เปนการ

ตดสนใจในเรองใหมทไมเคยมมากอน และไมมกฎเกณฑ ไมมระเบยบ จงเปนเรองทสรางความกงวล

ใจพอสมควร ซงบางครงผบรหารจะตองคดถงเรองความเสยงและความไมแนนอนทจะเกดขนดวยเชน

การตดสนใจเปลยนงานใหม การตดสนใจทจะขยายธรกจเพม การตดสนใจทจะลงทนในธรกจตวใหม

เปนตน

ขนตอนการตดสนใจ สามารถแบงออกไดเปนดงนคอ

ขนท 1 การระบปญหา (Defing problem) เปนขนตอนแรกทมความสาคญอยางมาก เพราะ

จะตองระบปญหาไดถกตอง จงจะดาเนนการตดสนใจในขนตอนตอๆ ไปได

ขนท 2 การระบขอจากดของปจจย (Identify limiting factors) เปนการระบปญหาได

ถกตองแลว นาไปพจารณาถงขอจากดตางๆ ของตนเองหรอหนวยงาน โดยพจารณาจากทรพยากรซง

เปนองคประกอบของกระบวนการผลต

ขนท 3 การพฒนาทางเลอก (Development alternative) ตอนทตองพฒนาทางเลอกตางๆ

ขนมาซงทางเลอกเหลานควรเปนทางเลอกทมศกยภาพและมความเปนไปไดในการแกปญหาใหนอยลง

หรอใหประโยชนสงสด เชน เพมการทางานกะพเศษ เพมการทางานลวงเวลาโดยใชตารางปกต เพม

จานวนพนกงาน เปนตน

ขนท 4 การวเคราะหทางเลอก (Analysis the alterative) เมอไดทาการพฒนาทางเลอกตางๆ

โดยนาเอาขอดขอเสยของแตละทางเลอกมาเปรยบเทยบกนอยางรอบคอบ ควรพจารณาวาทางเลอกนน

หากนามาใช จะเกดผลตอเนองอะไรตามมา

ขนท 5 การเลอกทางเลอกทดทสด (Select the best alternative) เมอผบรหารไดทาการ

วเคราะห และประเมนทางเลอกตางๆ แลว บคคลควรเปรยบเทยบขอดและขอเสยของแตละทางเลอกอก

ครงหนง แลวจงตดสนใจ

2. ทกษะการแกปญหา (Problem solving)

ทกษะการแกปญหาอาจทาไดหลายวธ ทงนขนอยกบลกษณะของปญหา ความรและ

ประสบการณของผแกปญหานน ซงแตละขนตอนมความสมพนธดงน

2.1 ทาความเขาใจปญหา ผแกปญหาจะตองทาความเขาใจกบปญหาทพบใหถองแทใน

ประเดนตางๆ คอ

- ปญหาถามวาอยางไร

- มขอมลใดแลวบาง

128

- มเงอนไขหรอตองการขอมลใดเพมเตมอกหรอไม

การวเคราะหปญหาอยางดจะชวยใหขนตอนตอไปดาเนนไปอยางราบรน การจะ

ประเมนวาผเรยนเขาใจปญหามากนอยเพยงใด ทาไดโดยการกาหนดใหผเรยนเขยนแสดงถงประเดน

ตางๆ ท เกยวของกบปญหา

2.2 วางแผนแกปญหา ขนตอนนจะเปนการคดหาวธ วางแผนเพอแกปญหาโดยใชขอมล

จากปญหาทไดวเคราะหไวแลวในขนท 1 ประกอบกบขอมลและความรทเกยวของกบปญหานนและ

นามาใชประกอบการวางแผนการแกปญหาในกรณทปญหาตองตรวจสอบโดยการทดลอง ขนตอนนก

จะเปนการวางแผนการทดลอง ซงประกอบดวยคาดคะเนผลทจะเกดลวงหนา (การตงสมมตฐาน)

กาหนดวธ ทดลองหรอตรวจสอบและอาจรวมถงแนวทางในการประเมนผลการแกปญหา

2.3 ดาเนนการแกปญหาและประเมนผล ขนตอนนจะเปนการลงมอแกปญหาและประเมน

วาวธการแกปญหาและผลทไดถกตองหรอไม หรอไดผลเปนอยางไร ถาการแกปญหาทาไดถกตองกจะ

มการประเมนตอไปวาวธการนนนาจะยอมรบไปใชในการแกปญหาอนๆ แตถาพบวาการแกปญหานน

ไมประสบความสาเรจกจะตองยอนกลบไปเลอกวธการแกปญหาอนๆทไดกาหนดไวแลวในขนท 2

และถายงไมประสบความสาเรจ นกเรยนจะตองยอนกลบไป ทาความเขาใจปญหาใหมวามขอบกพรอง

ประการใด เชนขอมลกาหนดใหไมเพยงพอ เพอจะไดเรมตนการแกปญหาใหม

2.4 ตรวจสอบการแกปญหา เปนการประเมนภาพรวมของการแกปญหาทงในดานวธการ

แกปญหา ผลการแกปญหาและการตดสนใจ รวมทงการนาไปประยกตใช ทงนในการแกปญหาใดๆ

ตองตรวจสอบถงผลกระทบตอครอบครวและสงคมดวย

แมวาจะดาเนนตามขนตอนทกลาวมาแลวกตาม ผแกปญหาตองมความมนใจวาจะสามารถ

แกปญหานนได รวมทงตองมงมนและทมเทใหกบการแกปญหา เนองจากบางปญหาตองใชเวลาและ

ความพยายามเปนอยางสง นอกจากนถาผเรยนเกดความเหนอยลาจากการแกปญหากควรใหผเรยนไดม

โอกาสผอนคลาย แลวจงกลบมาคดแกปญหาใหม ไมควรทอแทหรอยอมแพ

3. ทกษะการคดสรางสรรค (Creative Thinking)

3.1 ลกษณะสาคญของความคดรเรมสรางสรรคจะประกอบดวยคณลกษณะตางๆ

ดงตอไปนคอ

(1) เปนความคดทมอสระ และสรางใหเกดเปนแนวคดใหมๆ

(2) ไมมขอบเขตจากด หรอกฎเกณฑตายตว และเปนแนวคดทนาจะเปนไปได

(3) เปนแนวคดทอาศยการมองทกาวไกลสรางใหเกดความคดทตอเนอง

(4) เปนความคดทอยในลกษณะของจนตนาการ ซงคนทวไปจะไมคอยคดกน

(5) ระบบของความคดนจะกระจายไปไดหลายทศทาง และหลายทางเลอก

(6) เปนความคดทอยในลกษณะแปลก และแหวกแนวออกไปจากความคดปกตทวไป

129

(7) สรางใหเกดสงประดษฐใหม นวตกรรมใหม และมการพฒนาทแปลกใหมทเปน

ประโยชนและสรางสรรค

(8) ความคดนจะไมกอใหเกดความเสยหาย หรอเปนภยตอตนเองและผอน

3.2 ทาไมตองฝกและพฒนาใหเกดความคดสรางสรรค

ความคดสรางสรรคสามารถฝกและพฒนาได โดยคนเราจะมความพรอมตงแตวยเดก

ซงอยระดบประถมศกษาจะจดหลกสตรใหเอออานวยและกระตนใหเกดความคดรเรมตางๆ เพอนาไปส

การพฒนาอยางสรางสรรค ดงนคอ

1. สรางใหบคคลกลาคดกลาแสดงออก คนทมความคดสรางสรรคมกจะเปนบคคลท

กลาเสนอวธการและแนวทางใหม ๆ ทไมมใครคดกนมากอน และจะเปนคนทตอสอยางเตมท เพอทจะ

แสดงความคดเหนทถกตองของตนเอง

2. ความคดนจะนาบคคลไปสสงใหมและวธการใหม ความคดรเรมสรางสรรคจะ

กอใหเกดสงใหม นวตกรรมใหม จงเปนสงจาเปนอยางหนงในการทจะใหบคคลหลดพนจากเรองจาเจท

ตองประสบอยทกวน

3. สรางใหบคคลเปนผทมองโลกในมมกวาง และยดหยน นอกจากจะสรางความคด

ใหมหรอไดคนพบสงใหมๆ และสรางวธการใหมๆแลว ผทมความคดสรางสรรคนนแมจะมองสง

เดยวกนกบททกคนมองอยแตความคดของเขาจะไมเหมอนคนอนๆโดยจะคดแตกตางไปอยางไร

ขอบเขตเปนความคดตามจนตนาการทมอง และรบรสงตางๆรอบขางในแงมมทแตกตางจากคนทวๆไป

4. สรางใหบคคลไมอยกบท และบมเพาะความขยน คนทมความคดสรางสรรคจะ

เปนผททางานหนก มสมาธสามารถทางานไดนาน มความขยนและกระตอรอรน อยากร อยากเหน

คนควา และทดลองสงใหมๆ อยเสมอ

5. สรางใหบคคลเกดความสามารถในการแกไขปญหาตามสภาพและตามความจากด

ของทรพยากร คนทมความคดสรางสรรคจะไมมการสรางเงอนไขในความคดสามารถคดหาแนว

ทางแกไขปญหา และตดสนใจตามสภาพแวดลอมของปญหาไดภายใตอปสรรคและความจากดของ

ทรพยากรตางๆในทานองทวา “Small and Beautiful” หรอ “จว แต แจว”

6. สรางผลงานและเกดสงใหม ๆ นกสรางสรรคจะมความสามารถในการอธบาย

สอสาร สรางความเขาใจใหผอน นาความคดทมคาของตนไปทาใหเกดประโยชนได

ผทมความคดสรางสรรคจะใชสงทกลาวมานเปนสอและเปนแนวทางในการพฒนา

ความสามารถของตนเองไดด

130

3.3 วธการพฒนาใหเกดความคดสรางสรรค

การพฒนาใหเกดความคดสรางสรรคในตนเอง จะตองฝกและพฒนาตนเองดงน

(1) ใหอสระตนเอง

(2) นาตนออกนอกขอบเขต กฎเกณฑ กรอบ และเกราะกาลงตางๆ

(3) คดใหลกซง ละเอยด รอบคอบ

(4) อาศยการใชสมาธและสตใหอยเหนออารมณ

(5) ปราศจากอคต คานยมสงคม

(6) ยอมรบคาวพากษวจารณได

(7) อยาใหเวลามาเรงรดความคดจนเกนไป

(8) ไมมงหวงผลกาไรจากความคด

(9) มทกษะในการฟง

(10) หมนฝกฝนความคดอยางสมาเสมอ

3.4 วธกระตนใหเกดความคดรเรมสรางสรรค

การกระตนใหบคคลเกดความคดรเรมสรางสรรคไดนน ผทเปนตวกระตน อาทเชน

พอแม ผปกครอง คร หรอบงคบบญชา สามารถใชวธการตางๆ ตอไปนฝกใชความคดอยางสรางสรรค

ได โดยอยในบรรยากาศทด เอออานวยใหเกดการใชปญญา คอ

(1) การระดมสมองอยางอสระ

(2) การเขยนวจารณความคด

(3) การแยกความเหมอน – ตาง

(4) การอปมาอปไมย

(5) การมความคลมเครอ

3.5 อปสรรคของความคดสรางสรรค

(1) อปสรรคจากตนเองไมมนใจในตนเอง ใชความเคยชนและสญชาตญาณแกไข

ปญหา พอใจในคาตอบเดมๆ กลวพลาด ไมกลาเสยง ไมกลารบผดชอบ ชอบสรางขอบเขตและ

กฎเกณฑใหตนเอง ชอบเลยนแบบแอบอางผอน ชอบเปนผตาม สามารถทาตามคาสงไดด ไมชอบ

แสวงหาความร ไมเสาะหาประสบการณ ไมเปดใจ ปราศจากการยดหยน ไมมสมาธ ไมมสต

(2) อปสรรคจากบคคลอนไมยอมรบฟง มงตาหน วจารณ และปฏเสธทกประเดน

อจฉา เยาะเยย ถากถาง ปดโอกาส

(3) ขาดการกระตนสงเสรม มการบนทอนกาลงใจ ปราศจากการยอมรบ เนนผลกาไร

จนเกนไป มความจากดดานเวลา ทรพยากรอนๆ

131

ดงนน การจะสรางใหตนเองมความคดสรางสรรค หรอสงเสรม กระตนใหบคคลเกด

ความคดรเรมสรางสรรค จงควรจดกจกรรมและสภาพแวดลอมใหเอออานวย พรอมๆ กบการปองกน

และขจดอปสรรคดงทกลาวมาแลว

4. ทกษะการคดอยางมวจารณญาณ (Critical thinking) การคดอยางมวจารณญาณ คอ

ความสามารถในการสรางและประเมนขอสรปจากหลกฐานหรอสภาวการณใดไดอยางถกตองตาม

ความเปนจรง มองคประกอบ 4 อยางดงน

4.1 ทกษะเบองตนสาหรบใชเปนเครองมอในการคด ไดแก ความสามารถในการสงเกต

ความสามารถในการคนหารปแบบและ การสรปสาระสาคญและการประเมนขอสรปบนพนฐานจาก

การสงเกต

4.2 ความรเฉพาะเกยวกบสงทตองคด ไดแก ความรเกยวกบเนอหาสาระ หลกฐาน หรอ

สถานทเกยวของ เชน เมอตองตดสนใจวาจะเชอหรอไมเชอในเรองใด ตองหาเหตผล หลกฐานตางๆ

ประกอบการตดสนใจ

4.3 การรคดไดแก รกระบวนการรคดของตนและควบคมใหปฏบตตามกระบวนการคด

นน เชน ตองจดจอ ใครครวญ พจารณาตามหลกเหตผล เปนตน

4.4 แรงจงใจ หมายถง พลงทใชในการคด ซงเกดจากความตองการหรอปรารถนาทจะคด

อยางมวจารณญาณ แรงจงใจในการคดจะกาหนดเจตคต และนสยในการคดของบคคลนนๆ ทาใหเชอ

หรอไมเชอในเรองใดเรองหนง

กจกรรมทายบท

1. จงอธบายถงทกษะชวตในขอใดทผเรยนเคยนาไปใชในชวตประจาวน อยางนอย 3

ทกษะพรอมยกตวอยางประกอบ

2. ใหผเรยนแบงกลมอภปรายทกษะชวตทมความจาเปนในการดาเนนชวตประจาวนมาก

ทสด และนาเสนอในกลม

132

บทท 9

อาชพกบงานบรการดานสขภาพ

ความหมายงานบรการดานสขภาพ

ในปจจบนคนเรามการดแลสขภาพของตนเองกนมากขน โดยใหความสาคญตอตวเองเพมเตม

จากปจจย 4 ทตองใหความสาคญอยแลว จงเกดธรกจงานบรการดานสขภาพเพอตอบสนองตอความ

ตองการของทกๆ คน ซงมหลายประเภท เชน การนวดแผนไทย การทาสปา การฝกโยคะ การเตน

แอโรบค และการลลาศเพอสขภาพ เปนตน ในทนจะขอยกตวอยางเชน การนวดแผนไทย เพอเปนลทาง

ไปสการประกอบอาชพกบงานบรการดานสขภาพไดตอไป

การนวดแผนไทย

การนวดแผนไทย เปนภมปญญาอนลาคาของคนไทยทสงสมและสบทอดมาแตโบราณ คนไทย

เรยนรวธการชวยเหลอกนเองเมอปวดเมอย เจบปวย รจกการผอนคลายกลามเนอดวยการบบ นวด

ยด เหยยด ดดดงตนเอง หรอรไวชวยเหลอผอน การนวดเปนการชวยเหลอเกอกลทอบอนเรมจากคน

ในครอบครวดวยส อสมผสแหงความรกและความเอ ออาทร ถายทอดความร จากการสงสม

ประสบการณจากคนรนหนงไปยงอกรนหนง จนกระทงมหลกในการปฏบตและมวธการทเปน

เอกลกษณเฉพาะตว และการนวดเปนศลปะของการสมผสทสรางความรสกอบอน ผอนคลายความ

เมอยลา ทาใหเรารสกสดชนทงรางกายและจตใจ การนวดแผนไทยจงเปนทงศาสตรและศลปทม

พฒนาการมาเปนลาดบ แมวาความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยอนทนสมยของการแพทยแผนปจจบน

จะมบทบาทสาคญในการดแลสขภาพของคนทวโลก แตหลายคนกยงเสาะแสวงหาทางเลอกอน ในการ

ดแลสขภาพของตนเอง ดวยเหตผลแตกตางกน การนวดแผนไทย เปนอกทางเลอกหนง สาหรบการดแล

สขภาพ และไดรบความนยมมากขนเรอย ๆ เนองจาก ปจจบนมการใชยาแกปวด และยากลอมประสาท

หลายชนด และมผลแทรกซอนจาก ยาแกปวดบางชนดคอนขางรนแรง เชน ทาใหปวดทอง เกดแผลใน

กระเพาะอาหาร อาเจยนเปนเลอด เปนตน

133

ประวตการนวดแผนไทย

ในสมยโบราณนน ความรเกยวกบการแพทยและการนวดของไทย จะสงสอนสบตอกนมา

เปนทอด ๆ โดยครจะรบศษยไว แลวคอยสงคอยสอนใหจดจาความรตาง ๆ ซงความร ทสบทอดกนมานน

อาจเพมขน สญหาย หรอผดแปลกไปบาง ตามความสามารถของคร และศษยทสบทอดกนมา

ในสมยกรงศรอยธยา รชสมยของ สมเดจพระนารายณมหาราช การแพทยแผนไทย

เจรญรงเรองมาก โดยเฉพาะอยางยง การนวดแผนไทย ปรากฏในทาเนยบศกดนาขาราชการฝายทหาร

และพลเรอน ทรงโปรดใหมการ แตงตงกรมหมอนวด ใหบรรดาศกดเปนปลดฝายขวา มศกดนา 300 ไร

ฝายซายมศกดนา 400 ไร หลกฐานอกประการหนงจากจดหมายเหตของราชฑตลาลแบร ประเทศ

ฝรงเศส บนทกเรองหมอนวดในแผนดนสยาม มความวา "ในกรงสยามนน ถามใครปวยไขลง กจะ

เรมทาเสนสายยด โดยผชานาญทางน ขนไปบนรางกายคนไขแลวใชเทาเหยยบ"

ในสมยรตนโกสนทร การแพทยแผนไทยไดสบทอดมาจากสมยอยธยา แตเอกสารและวชา

ความรบางสวน สญหายไปในชวงภาวะสงคราม ทงยงถกจบเปนเชลยสวนหนง เหลอเพยงหมอพระ

ทอยตามหวเมอง พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก ทรงโปรดใหระดมปนรปฤาษดดตน 80 ทา

และจารกสรรพวชาการนวดไทย ลงบนแผนหนออน 60 ภาพ แสดงจดนวดตาง ๆ อยางละเอยด ประดบ

บนผนงศาลาราย และบนเสาภายในวดพระเชตพนวมลมงคลาราม (วดโพธ) เพอใหประชาชนไดศกษา

โดยทวกน

ตอมาใน พ.ศ.2375 ในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

ใหบรณะวดพระเชตพนวมลมงคลาราม (วดโพธ) ใหม ทรงให หลอรปฤษดดตนเปนโลหะ มการ

ปรบปรงตารายาสมนไพร จารกไวรอบอาราม และทรงใหรวบรวมตาราการนวด และตาราการแพทย

จารกในวดโพธ เพอเผยแพรใหประชาชนทวไปศกษา และนาความรไปใชใหเกดประโยชนตอไป

ใน พ.ศ. 2397 สมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว มการชาระตาราการนวดไทยและ

การแพทยไทยเรยกวา “ตาราแพทยหลวง” หรอ แพทยในราชสานก และทรงโปรดใหหมอนวดและ

หมอยา ถวายการรกษาความเจบปวยยามทรงพระประชวร แมเสดจประพาสแหงใด ตองมหมอนวด

ถวายงานทกครง

ใน พ.ศ. 2499 สมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงโปรดเกลาฯใหแพทยหลวง

ทาการสงคายนา และแปลตาราแพทยจาก ภาษาบาล และสนสกฤตเปนภาษาไทย เรยกวาตาราแพทย

ศาสตรสงเคราะห (ฉบบหลวง)

ตอมาเมอการแพทยแผนตะวนตกเขามาในสงคมไทย การนวด จงหมดบทบาทจากราชสานก

ในสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว และมาฟนฟอกครงในสมยรชกาลปจจบน เมอมการ

จดตงอายรเวชวทยาลย(วทยาลยสาหรบการแพทยแผนไทย) สวนการนวดกนเองแบบชาวบานยงคง

สบทอดตอกนมาจากบรรพบรษจนถงปจจบน

134

แบบของการนวดแผนไทย

การนวดแผนไทยแบงออกเปน 2 แบบ ไดแก

1. การนวดแบบราชสานก เปนการนวดเพอถวายพระมหากษตรย และเจานายชนสงใน

ราชสานก การนวดประเภทนจงใชเฉพาะมอ นวหวแมมอ และปลายนว เพอทผนวดจะไดสมผสรางกาย

ของผ รบการนวดใหนอยท สด และทวงทาท ใชในการนวดมความสภาพเรยบรอย มขอกาหนด

ในการเรยนมากมาย ผ ท เช ยวชาญทางวชาชพดานน จะไดทางานอย ในรวในวงเปนหมอหลวง

มเงนเดอนมยศมตาแหนง

2. การนวดแบบทวไป (แบบเชลยศกด) หรอเรยกกนทวไปวา "จบเสน" เปนการนวดของ

สามญชนเพอผอนคลายกลามเนอ และชวยการไหวเวยนของโลหต โดยใชมอนวดรวมกบอวยวะอนๆ

เชน ศอก เขา และเทา ดวยทาทางทวไปไมมแบบแผน หรอพธรตองในการนวดมากนก นบเปนการนวด

ซงเปนทรจกกนอยางแพรหลายในสงคมไทย

ประเภทของการนวดแผนไทย

การนวดแผนไทย ทาใหสขภาพด ผอนคลาย ซงแบงออกไดหลายประเภท ไดแก

1. นวดนามน

การนวดรางกายโดยใชนามนทสกดจากธรรมชาตทบรสทธ ทมกลนหอมจากธรรมชาต ชวยให

สดชน ผอนคลาย และคลายเครยด ดวยกลนหอม เฉพาะทางทใชในการบาบดอาการใหเบาบางลง เชน

อาการนอนไมหลบ อาการเครยด หดห นอกจากนนามนบรสทธยงชวยบารงผว และกระชบรปราง

ทาใหกลามเนอไมหยอนยาน สลายไขมนตามรางกาย ความรอนของนามนทเกดจากการนวด

จะซมซาบ ลกเขาไปผวหนงและกลามเนอ ชวยใหรสกเบาสบายตว

2. นวดผอนคลาย

การนวดผอนคลาย เปนการนวดทถกสขลกษณะตามแบบแผนไทยโบราณ ซงสงผลโดยตรงตอ

รางกายและจตใจ ทาใหเกดการไหลเวยนของเลอดลม คลายกลามเนอทลา รกษาอาการปวดเมอย

ตามรางกาย คลายเครยด เคลดขดยอก ชวยใหสขภาพกระปรกระเปรา จตใจผอนคลาย

135

3. นวดฝาเทา

การนวดฝาเทา นวดเทา เปนการปรบสมดลในรางกาย ชวยใหระบบการไหวเวยนไปยงอวยวะ

ตาง ๆ ภายในรางกายไดดขน สงผลใหมการขบถายของเสยออกจากเซลล ปรบสภาวะสมดลของรางกาย

ทาใหสขภาพโดยรวมดขน

4. นวดสปอรท

การออกกาลงกายอยางหกโหมจนเกนไป อาจทาใหเกดอาการเกรงของกลามเนอเฉพาะสวน

หรออาการลา การนวดสปอรท จงเปนการนวดคลายกลามเนอดงกลาว ชวยใหกลามเนอผอนคลาย

5. นวดจบเสน

การนวดเพอบาบดอาการปวดเมอยเฉพาะจด หรอตามขอตอ การยดตดของพงผดของรางกาย

ใหทเลา ผอนคลาย โดยการใชนาหนกกดลงตลอดลาเสนทกระหวดไปตามอวยวะตางๆ การนวดชนดน

ตองอาศยความเชยวชาญของผนวด ซงไดทาการนวดมานาน และสงเกตถงปฏกรยาของแรงกดทแลน

ไปตามอวยวะตางๆ

6. นวดสลายไขมน – อโรมา

เปนการนวดนามน เพอผอนคลายกลามเนอทกสวนของรางกาย

7. นวด – ประคบ

เปนการใชลกประคบสมนไพร โดยการนาเอาสมนไพรทงสดหรอแหงหลาย ๆ ชนด โขลกพอ

แหลกและคลกรวมกน หอดวยผา ทาเปนลกประคบ จากนนนงดวยไอความรอน แลวนาไปประคบตาม

รางกาย เพอผอนคลายกลามเนอทตงหรอเครยดใหสบาย

8. นวด – ไมเกรน

เปนการนวดเพอแกอาการปวดศรษะ โดยจะกดจดบรเวณศรษะทปวด

136

วธการนวดแผนไทย

วธการนวดแผนไทยทถกตอง จะทาใหผ นวดไมเหนอย และการนวดกไดผลเตมท มความ

สะดวกและปลอดภย สงผลทาใหผ ถกนวดมสขภาพด ผอนคลายความตงเครยดไดเปนอยางด

ซงแบงออกไดหลายวธไดแก

1. การกด

เป น ก า ร ใ ช น า ห นก ก ดบ น เส น พ ล ง ง า นบ น ก ล า ม เ น อโ ดย ใ ช น ว หว แม ม อก ด นว ด

เปนวงกลม หรอใช ฝามอกดเปนวงกลม และกดตรงเสนพลงงาน โดยใชนาหนกตวกด นวและหวแม

มอ หวเขา ฝาเทา ทาการกดเพอยดเสน ทาใหกลามเนอคลายตวหลอดเลอดขยายตว การไหลเวยนของ

เลอด ระบบประสาทการทางานของอวยวะตางๆดขน

2. การบบ

เปนการใชนาหนกบบกลามเนอใหเตมฝามอเขาหากนโดยการออกแรง สามารถใชนวหวแมมอ

ชวยหรอการประสานมอเพอเพมการออกแรง เปนการเพมการหมนเวยนของเลอด และผอนคลาย

กลามเนอ

3. การทบ/ตบ/สบ

ใชมอและกาปนทบ/ตบ/สบ กลามเนอเบา ๆ เปนการผอนคลายการตงของกลามเนอและให

เลอดหมนเวยนดขนและเปนการชวยขจดของเสยออกจากรางกาย

4. การคลง

เปนการใชนาหนกกดคลงบรเวณกลามเนอโดยการหมนแขนใหกลามเนอเคลอนหรอคลง

เปนวงกลม ใชแรงมากกวาการใชขอศอก ซงใหผลในการผอนคลาย มกใชกบบรเวณทไวตอการสมผส

เชน กระดก หรอขอตอ

5. การถ

โดยใชนาหนกนวดถไปมา หรอวนไปมาเปนวงกลม บนกลามเนอเพอชวยผอนคลายอาการ

ปวดเมอยเฉพาะจด หรอตามขอตอตางๆ

137

6. การหมน

โดยการใชมอจบและออกแรงหมนขอตอกระดกวนเปนวงกลม ชวยใหการเคลอนไหวของ

ขอตอทางานดขน ผอนคลาย

7. การกลง

เปนการใชขอศอกและแขนทอนลาง กดแรงๆในกลามเนอมดใหญๆ เชนตนขา โดยใชนาหนก

หมนกล ง ทาใหเกดแรงกดตอเนอง และเคล อนทไปตลอดอวยวะท ตองการนวด ท งยงเปนการยด

กลามเนอดวย

8. การสน/เขยา

ใชมอเขยาขาหรอแขนของผถกนวด เพอชวยทาใหการหมนเวยนของเลอดดขน ผอนคลาย

กลามเนอไปในตว

9. การบด

ลกษณะคลายการหมน แตเปนการออกแรงบดกลามเน อกบขอตอใหยดขยายออกไป

ในแนวทแยง ทาใหกลามเนอยด เพอใหผงผด เสนเอนรอบ ๆ ขอตอยดคลาย เคลอนไหวดขน

10. การลนขอตอ

เปนการออกแรงยดขอตออยางเรวทาใหเกดเสยงดงลน เพอใหการเคลอนไหวของขอตอทางาน

ดขน

11. การยดดดตว

โดยใชฝาเทา เปนการออกแรงยดกลามเนอขอตอใหยดขยายออกไปทางยาว ชวยใหกลามเนอ

เสนเอนยดคลายตว

12. การหยดการไหลเวยนของเลอด

ใชฝามอกดทจดชพจรทโคนขาเพอหยดการไหลเวยนของเลอดชวขณะกดไวประมาณครง

ถง 1 นาทแลวคอยๆปลอยชา ทาใหการไหลเวยนของเลอดดขน

138

แหลงเรยนรการนวดแผนไทย

เนองจากการนวดแผนไทยไดรบความนยมเปนอยางมากในปจจบน ดงนน จงมการนาบรการ

การนวดแผนไทยมาทาเปนธรกจควบคกบธรกจสปา ซงกลายเปนธรกจทสรางรายไดใหแกประเทศไทย

เปนจานวนมาก โดยมรายไดเฉลยในการดาเนนกจการการนวดแผนไทย มรายละเอยด ดงน

การนวดตว โดยเฉลย 300-400 บาท/ 2 ชวโมง

การนวดฝาเทา โดยเฉลย 150-250 บาท/ชวโมง

การนวดประคบสมนไพร โดยเฉลย 300-350 บาท/ 2 ชวโมง

การนวดนามน โดยเฉลย 600-800 บาท/ 2 ชวโมง

ดงนน หากผเรยนทสนใจกสามารถศกษาฝกทกษะสรางความชานาญนาไปสอาชพเปนของ

ตนเองได จากแหลงเรยนรตางๆ ในชมชน เชน

แหลงเรยนรการนวดแผนไทย เขตกรงเทพมหานคร

1. โรงเรยนแพทยแผนโบราณวดพระเชตพนฯ (ทาเตยน) มโรงเรยนในเครอ 3 สาขาเปด

ใหบรการดานการเรยน-การสอนเกยวกบการนวดแผนไทยมาตงแตป 2505 และตอมาไดมการเพม

หลกสตรเรยนใหมมาจนถงปจจบน 392/25-28 ซอยเพญพฒน 1 ถ.มหาราช เขตพระนคร กรงเทพฯ

10200 โทร: 02-622-3551, 02-221-3686

2. บานนานาชาต บานสรรามาเพลส ถนนพฒนาการ ระหวางซอย 48 กบ ซอย 50

เขตสวนหลวง กทม โทร.66 [0]2 722 6602 to 10

3. ศนยอบรมเรอนไมสปาสมาคมแพทยแผนไทย สาขาพหลโยธน 54/4 โทร.089-214-1118,

084-091-9511

4. โรงเรยนพฤษภาหตถแผนไทย 25/8 ซอย 26, ถ.สขมวท คลองตน คลองเตย กทม 10110

โทร.66-2204-2922/3

5. โรงเรยนการนวดแผนไทย 13 หม12 ถนนรามคาแหง166 แขวงมนบร เขตมนบร กทม.

10510 โทร.02-917-4933 / 02-517-6818

6. ศนยพฒนาการแพทยแผนไทย ชลนเวศน 530 หมบานชลนเวศน ซอย9 (แยก18) ถนน

ประชาชน ลาดยาวจตจกร กทม. 10900 โทร.0-2911-0543, 0-2585-0995

7. โครงการดอยนาซบ 505 ซอยลาดพราว 48 แขวงสามเสนนอก เขตหวยขวาง กทม.

โทร.02-939-8167,02939-9939,02-513-9086

8. สมาคมนวดแผนโบราณไทย 138/157 หม 4, วงคนนายาว เขตคนนายาว กรงเทพ

9. โรงเรยนสปาออฟสยาม 163 Thai Ocean Bld. ถ.สรยวงศ. บางรก กรงเทพ

โทร.02-634-1900,081-426-5843

139

10. ชวาศรม อคาเดม กรงเทพฯ ชน 1 อาคารโมเดรนทาวน 87/104 ถ. สขมวท ซอย 63

กรงเทพ 10110 โทร. 02-711-5270-3

11. ปรนเซสบวตเซนเตอร สาขาสยามสแควร 194-196 ซอย 1 (สกาลา) ถ.พระราม 1 เขตปทมวน

กรงเทพฯ 10330 โทร. 02-253-3681

12. เบญจ สปา 333 ซ.21 เมองทอง 2/2 ถ.พฒนาการ 61 เขตประเวศ กรงเทพ 10250

โทร. 02-722-2900

13. สถาบนเวชศาสตรความงามแผนไทย 111/40 หมบานศรสข ถนนวภาวด-รงสต แขวงสกน

เขตดอนเมอง กรงเทพฯ 10120

14. พลอยมาล ศนยฝกสาขาสมาคมแพทยแผนไทย(ฝกออมใหญ) 177(30) ซ.พหลโยธน 24,

ถ.พหลโยธน, แขวงจอมพล, เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900

15. โรงเรยนกรงเทพความงามและ สปา 12/1 ถ.ลาดพราว 122 แขวงวงทองหลาง

เขตวงทองหลาง กรงเทพฯ 10310 โทร. 02-9342-690 ,02-734-3290, 086-510-5078 , 086-322-5458

แหลงเรยนรการนวดแผนไทย เขตภาคกลาง

1. โรงเรยนแพทยแผนโบราณวดพระเชตพนฯ (ศาลายา) มโรงเรยนในเครอ 3 สาขาเปด

ใหบรการดานการเรยน-การสอนเกยวกบการนวดแผนไทยมาตงแตป 2505 และตอมาไดมการเพม

หลกสตรเรยนใหมมาจนถงปจจบน 87 หม 1 ถ.ศาลายา-นครชยศร ต.มหาสวสด อ.พทธมณฑล

นครปฐม 73120 โทร.034-365-001 ถง 04

2. โรงเรยนแพทยแผนโบราณวดพระเชตพนฯ (วดโพธ-แจงวฒนะ) อาคารสายลม 50-89

ซ.ปากเกรด-แจงวฒนะ 15 ถ.แจงวฒนะ ปากเกรด นนทบร 11120 โทร. 02-962-7338 ถง 40

โทร. 02-962-7338 ถง 40 โทร. 053-410-360 5 ถง 1

3. สมาคมแพทยแผนไทย ศนยฝกอาชพ ต. คลองสาม อ. คลองหลวง จ. ปทมธาน

4. สถานนวดแผนโบราณ (หมอธน) คลองหนง คลองหลวง จงหวดปทมธาน

5. สวนนานาชาต อาณาจกรแหงการพกผอนทเพยบพรอมไปดวยการนวดในแบบตางๆ

ตลอดจนการปฏบตเพอการ บาบดรกษาโรค เวลาเพยง 1 หรอ 2 ชวโมง กบผชานาญการดานการนวด

ทมคณภาพและมากดวยประสบการณ 36/12 หมท 4 ต.หนองบว อ. เมอง จ.กาญจนบร 71190

โทร . 081-9080-201, 081-6999-052, 034-633-356

6. พลอยมาล ศนยฝกสาขา สมาคมแพทยแผนไทย (ฝกออมใหญ) 47/78 ม.นศาชล

ถ.เพชรเกษม ต.ออมใหญ อ.สามพราน จ.นครปฐม 73160

7. โรงเรยนสขภาพเชตวน 87 หม 1 ศาลายา-นครชยศร ต.มหาสวสด อ.พทธมณฑล

นครปฐม 73170 โทร. 034-365-001 ถง 4

140

8. กลมพฒนาอาชพนวดแผนไทยวดเสาธงทอง ต. เกาะเกรด อ. ปากเกรด จ. นนทบร

9. สถาบนอบรมคลนก หมอนภา การแพทยแผนไทย: 89/59 ซอยภมเวท 4 ปากเกรด

ต.ปากเกรด อ. ปากเกรด นนทบร 11120 โทร. 081-8683-888, 02-583-3377, 083-4391-414

10. โรงเรยนอนนตสขนวดแผนไทย23/3-4 หม 3 ถ.คลองมะขามเรยง ต.หอรตนไชย

อ.พระนครศรอยธยา จ.พระนครศรอยธยา 13000 โทร. 035-244-696, 086-126-0008

แหลงเรยนรการนวดแผนไทย เขตภาคเหนอ

1. โรงเรยนแพทยแผนโบราณวดพระเชตพนฯ (เชยงใหม) มโรงเรยนในเครอ 3 สาขาเปด

ใหบรการดานการเรยน-การสอนเกยวกบการนวดแผนไทยมาตงแตป 2505 และตอมาไดมการเพม

หลกสตรเรยนใหมมาจนถงปจจบน 7/1-2 ซอยหลงรานสมดลานนา ถ. ประชาอทศ ต.ชางเผอก อ.เมอง

จ. เชยงใหม โทร. 053-410-360 ถง 1

2. โรงเรยน ไอทเอม นวดไทยโบราณ 17/6-7 มรกต ตาบลชางเผอก อาเภอเมองเชยงใหม

เชยงใหม 50300 โทร. 053-218-632

3. โรงเรยนอาทตยนวดแผนไทย 159/2 ซอย 4 แกวนวรตน ตาบลวดเกต อาเภอเมอง

เชยงใหม โทร. 053-262-574

4. โรงเรยนลานนานวดแผนไทย 47 ถนนชาง มอยเกา ซอย 3 ตาบลชางมอย อาเภอเมอง

จงหวดเชยงใหม 50300 โทร. 053-232-547

แหลงเรยนรการนวดแผนไทยการนวดแผนไทย เขตตะวนออก

1. กศน. อาเภอบางปะกง จงหวดฉะเชงเทรา โทร. 038-531-310

2. กศน. อาเภอสนามชยเขต จงหวดฉะเชงเทรา โทร. 038-597-011

3. วารประ มาสสาจ แอนด สปา 52 หม 9 ตาบลบางพระ อาเภอศรราชา จ.ชลบร 20110

โทร. 038-312-581

4. เรยนพฒนาการนวดแผนไทย พทยา 437/48-50 ถนน พทยาสาย 2 ซอยยศศกด (ซอย 6)

อ.บางละมง จ.ชลบร 20150 โทร. 038-414-115 5 ถง 6

แหลงเรยนรการนวดแผนไทยการนวดแผนไทย เขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

1. กลมนวดแผนไทยเพอสขภาพ บานดาวเรอง ต.สองหอง อ. เมอง จ. หนองคาย 41300

โทร. 089-6213-512

2. วทยาลยชมชนหนองบวลาภ ต.ดานชาง อ.นากลาง จ.หนองบวลาภ

3. ศนยสาธตนวดแผนไทย สานกงานสาธารณสขจงหวดอดรธาน โทร. 042-223-356 ตอ

611 หรอโทร 042-249-692

141

4. กลมแพทยแผนไทย ตาบลนาพน อ.ตระการพชผล จ.อบลราชธาน 34130 โทร 08-7908-

2733, 08-7958-4209

แหลงเรยนรการนวดแผนไทยการนวดแผนไทย เขตภาคใต

สโข สปา วฒนธรรมและสขภาพ รสอรท 5/10 หม 3 ถ.เจาฟา ต.วจตร Vichit, อ.เมอง, ภเกต

83000 โทร. 076-26 3-222

142

ธรกจนวดแผนไทย

ในปจจบน ปญหาเมอยขบ อาการปวดตามรางกาย หรออาการเครยด มกจะเกดขนกบหลาย ๆ

คนโดยเฉพาะเมอมอายมากขน สาเหตมาจากหลายปจจย เชน ปวดเมอยจากการนงทางานนาน ๆ คอตก

หมอน หรอเครยดจากปญหาเศรษฐกจ สงเหลานทาใหมผทมความตองการใชบรการนวดมากขน

ซงความนยมการนวดไมจากดอยเฉพาะแคชาวไทย หากแตขยายตวออกไปในหมชาวตางชาตดวย

โดยเฉพาะในกล มอาเซยน ดงนน ธรกจนวดแผนไทย จงเกดขนเพอตอบสนองความตองการ

การประกอบธรกจนจงเปนทางเลอกหนงของผทตองการประกอบธรกจของตนเอง แตกอนทจะเรมตน

ลงมอทา ผประกอบการควรศกษาและทาความเขาใจในธรกจนใหลกซงเสยกอน ผทสนใจทาธรกจนวด

แผนไทย ควรมศกยภาพและคณสมบตพนฐาน ดงน

1. มใจรกในการใหบรการ เนองจากวาการนวดแผนไทย เปนธรกจบรการ ผประกอบการจง

ตองมใจรกการใหบรการ มความซอสตย จรงใจ สภาพ พดจาไพเราะ มมนษยสมพนธทด

2. มสขภาพกาย สขภาพใจทดอยเสมอ หมนออกกาลงกายใหแขงแรง หากมอาการไขหรอ

รสกไมสบาย ไมควรทาการนวด เพราะนอกจากจะไมไดผลดแลวยงอาจแพรโรคใหกบผถกนวดได

3. มศลธรรม และมสมมาอาชวะ การนวดเปนการบรการแบบตวตอตว โอกาสใกลชดและ

สมผสรางกายลกคามอยตลอดเวลา ดงนน ผประกอบอาชพนจงตองใหการนวดเปนไปดวยความ

บรสทธใจ มศลธรรม คอ

• ไมดมสรา ไมดมสรา ทงกอนและหลงการนวด เพราะอาจจะควบคมตวเองไมได

และอาจทาใหการนวดไมไดผลเทาทควร

• ไมเจาช โดยไมแสดงกรยาลวนลาม หรอใชคาพดแทะโลมผถกนวดหรอคนไขทเปน

ผหญง กรณผนวดเปนผชายหรอถาผนวดเปนผหญงกไมควรแสดงกรยาชชวนผถกนวดในเรองทไม

เหมาะสม โดยเฉพาะเรองทเกยวกบเพศสมพนธ ตองนวดดวยความสภาพเรยบรอย พดคยแคพอสมควร

143

• ไมพดจาหลอกลวง หมายถง ไมเลยงไขหรอลอลวงใหผ ถกนวดกลบมาอกครงกตาม

ถาเหนวาไมไดผลกควรบอกไปตามตรง และแนะนาใหผปวยไปรบการรกษาโดยวธอน มใชลอลวงเพอ

หวงผลประโยชน เงนทอง ลาภยศสรรเสรญ

• ผนวดไมควรนวดในสถานท อโคจร หรอสถานททไมเหมาะสม เชน สถานทคาประเวณ

โรงนาชา บอนการพนน เปนตน

4. ควรมพนฐานความรดานการนวดแผนไทย หรอผานการฝกอบรมจากสถานฝกอบรมอยาง

นอย 30 – 75 ชม. หรอ 15 – 45 วน เพราะพนฐานดงกลาว จะทาใหผประกอบการมความเขาใจในธรกจ

นอยางถองแท

5. มทาเลทเหมาะสม มองเหนไดงาย ชดเจน การคมนาคมสะดวก เพราะธรกจนหากมทาเลทด

กถอวาประสบความสาเรจไปแลวสวนหนง

การประกอบการ

กอนเปดการนวดแผนไทย นน ผประกอบการจาเปนตองตดตอหนวยงานตาง ๆ ดงน

• กรมพฒนาธรกจการคา เพอจดทะเบยนจดตงธรกจ โดยทวไปธรกจบรการจะไดรบการ

ยกเวนไมตองจดทะเบยนพาณชย แตถาขายสนคาอนรวมดวยตองจดทะเบยน โดยสามารถศกษา

รายละเอยดขออนญาตไดท www.ismed.or.th หรอท www.thairegistration.com

• กรมสรรพากร เพอดาเนนการทางภาษการจดทะเบยน และภาษมลคาเพม โดยศกษาจาก

www.rd.go.th

• กระทรวงสาธารณสข เพอจดทะเบยนและรบใบอนญาตเปนผประกอบโรคศลปะ ทงน

หากเปนการนวดเพอบาบด วนจฉยโรค หรอฟนฟสมรรถภาพ ตาม พ.ร.บ. การประกอบโรคศลปะ

พ.ศ.2542

ผทาการนวดตองขนทะเบยนและรบใบอนญาต สาขาการแพทยแผนไทยหรอเวชกรรมโบราณ

จากคณะกรรมการวชาชพกอน และตองดาเนนการในสถานพยาบาลทไดรบใบอนญาตแลวเทานน

แตหากเปนการนวดเพอบรรเทาอาการปวดเมอย ไมใชเพอการรกษาโรค ผททาการนวดไมจาเปนตอง

ขนทะเบยนและรบใบอนญาตผ ประกอบการโรคศลปะ ผประกอบการสามารถยนคาขอไดท

กองการประกอบโรคศลปะ สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข หรอในตางจงหวดยนทสานกงาน

สาธารณสขอาเภอ หรอสานกงานสาธารณสขจงหวด แมธรกจการนวดจะเปนอาชพใหบรการ แตกเปน

อาชพทตองใชความรบผดชอบสงเชนกน

144

โทษทางกฎหมาย

มบทลงโทษทางกฎหมายหากผนวดกระทาการนวดแบบการรกษาโรค แตไมมใบอนญาต

ประกอบโรคศลปะ ซงจะมความผดจาคกไมเกน 3 ป ปรบไมเกน 30,000 บาท หรอทงจาทงปรบ และ

แมจะไมไดนวดแตขนปายโฆษณาวาเปนการนวดรกษาโรคโดยไมมใบอนญาตกมความผด คอมโทษ

จาคกไมเกน 2 ป ปรบไมเกน 40,000 บาท หรอทงจาทงปรบ ตามกฎหมายผนวดตองรบผดชอบ

หากเกดอนตรายแกผถกนวด ดงนหากทาใหผอนเกดอนตรายแกรางกาย จตใจ มความผดตามประมวล

กฎหมายอาญา มาตรา 295 จาคกไมเกน 2 ป ปรบไมเกน 4,000 บาท หรอทงจาทงปรบ หากผถกนวด

เปนอนตรายสาหส ดงนคอ ตาบอด หหนวก ลนขาด เสยความสามารถทมานประสาท อวยวะสบพนธ

ใบหนา แทงลก จตพการตดตว ทพพลภาพหรอเจบปวยเรอรงตลอดชวต หรอไมสามารถประกอบกจ

ตามปกตเกนกวา 20 วน ตองโทษจาคก 6 เดอนถง 10 ป หากกระทาโดยประมาท เชน นวดแลวเกด

อนตรายสาหส ตองโทษจาคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 6,000 บาท หรอทงจาทงปรบ หากนวดผปวย

แลวทาใหเสยชวตถอวากระทาการโดยประมาท ตองโทษจาคกไมเกน 10 ป ปรบไมเกน 20,000 บาท

ปจจยททาใหธรกจนวดแผนไทยประสบความสาเรจ

1. ตองซอสตยกบลกคา ตอตวเองและพนกงาน

2. สรางจตสานกทดดานการบรการลกคาใหแกพนกงาน เชน การสวสดเมอมลกคาเขาราน

การทกทายอยางเปนมตร

3. รกษาการบรการใหไดมาตรฐานคงท โดยใหบรการนวดครบทกขนตอนและตามเวลาท

กาหนด

4. ทาเลทตงเหมาะสม ใกลกลมลกคาเปาหมาย คาเชาสถานทไมแพงจนเกนไป

5. มการรกษาความสะอาดของสถานท ความสะอาดอปกรณการนวด และความสะอาดของ

พนกงานใหดดตลอดเวลา

กจกรรมทายบท

1. ใหผเรยนเขยนอธบายประวตของการนวดแผนไทยมาพอสงเขป

2. ใหผเรยนอธบายประเภทของการนวดแผนไทยมกประเภทอะไรบาง

3. ใหผเรยนอธบายวธการนวดแผนไทยแบบตางๆ มาพอเขาใจ

4. ใหผเรยนบอกแหลงขอมลการเรยนรการนวดแผนไทยมา 4-5 แหง

145

บรรณานกรม

วภาวด ลมงสวสดและจนตนา ไมเจรญ. (2547). หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน กลมสาระ

การเรยนรสขศกษาและพลศกษา สขศกษา. กรงเทพฯ : บรษทสานกพมพแมค จากด

วณา เลศวไลกลนท. (2551). หมวดวชาพฒนาทกษะชวต ระดบประถมศกษา

กรงเทพฯ : บรษทนวตสาร จากด

วฒชย อนนคและคณะ. (2548). หมวดวชาพฒนาทกษะชวต ระดบประถมศกษา กรงเทพฯ :

บรษทสานกพมพบรรณกจ 1991 จากด

สวฒน แกวสงขทอง. (2547). หมวดวชาพฒนาทกษะชวต ระดบประถมศกษา นนทบร :

บรษทปยมตร มลตมเดย จากด

การศกษาทางไกล,สถาบน.(2551) ชดการเรยนทางไกล หมวดวชาพฒนาทกษะชวต 1 ระดบ

มธยมศกษาตอนตน กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค.ลาดพราว

โรดตดตอ http://www.siamhealth.net วนท 9 กนยายน 2552

รศ.นพ.สรเกยรต อาชานานภาพ (2544) คมอหมอชาวบาน สานกพมพหมอชาวบาน กรงเทพฯ

นภา แกวศรงาม “ความคดรเรมสรางสรรค (Creative Thinking)”

http://www.geocities.com/phichitnfc/KN2.htm วนท 14 กนยายน 2552

การคดอยางมวจารญาณ : Critical Thinking http://www.swuaa.com/webnew/ วนท 14 กนยายน

2552

การตดสนใจ http://www.radompon.com/resourcecenter/?q=node/41 วนท 14 กนยายน 2552

กระบวนการแกปญหา (problem solving process) http://toeyswu.multiply.com/journal/item/6

วนท 14 กนยายน 2552

นพ. สรยเดว ทรปาต. “พฒนาการและการปรบตวในวยรน”

http://www.dekplus.org/update/index.html

เยาวเรศ นาคแจง. “ขนตอนการระงบกลนกาย.” ใกลหมอ ปท 26 ฉบบท 12 (ธ.ค. 2545 -ม.ค.

2546) : 92-93

www.teenpath.net

siriraj e public library ภาควชาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล

คมอคยเปดใจ รกปลอดภย เพอการสอสารเรองเพศอยางสรางสรรคระหวางพอแมและบตรหลานใน

ครอบครว โดย โครงการคยเปดใจ รกปลอดภย

วนทนย วาสกะสนและคณะ. ๒๕๓๗. ความรทวไปเกยวกบเพศศกษา. กรงเทพฯ:

สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, หนา ๕๗–๗๔

146

โครงการปองกนเอดสบางซอ มลนธศภนมตแหงประเทศไทย. ๒๕๓๙. จดประกาย BAPP.

กรงเทพฯ: ศนยการพมพอาคเนย, หนา ๕๗-๗๐.

รางกายมนษย สงมชวตมหศจรรย. กรงเทพฯ: สานกพมพธงสฟา. มปพ.

วราวธ สมาวงศ. เกรดจากลวมยาชด คลนกผหญง. กรงเทพฯ: สานกพมพพมพทอง, มปพ.

ใครวา..การตรวจสอบการตงครรภไมสาคญ. ฟารมานวส. ปท ๒ ฉ.๔, ๒๕๔๑. หนา ๔.

The New Our Bodies, Ourselves: A Book by and for Women. The Boston Women’s Health

Book Collective, New York: A Touchstone Book, 1992.

The Good Housekeeping. The Good Housekeeping illustrated Guide to Women's Health.

Kathryn Cox, Editor. New York: Hearst Books, 1995.

Grace Chin. Menstrual Myths and Taboos

นวพล ใจด : คมออบรมเชงปฏบตการ เทคนคการนวดไทยแบบเชลยศกด ,2553. สานกพมพ ฮบเฮลท

เมดซน. กรงเทพมหานคร

. The Star vol. 4, No. 12 : 4, December 1997.

ปรยานช วงษตาแพง : อบ อบ นวด, 2553, สานกพมพ ธงค กด. กรงเทพมหานคร

นวดแผนไทย http : //www.xn--13 cgebo 2b 4a 7q3a.com/

ธรกจนวดแผนไทย http : //www.prathyecity.com/N_panThai.doc

ธรกจนวดแผนไทย http : //www.women.sanook.com/800197/

ธรกจนวดแผนไทย http : //www.library.dip.go.th/multim/edoc/09490.pdf

147

คณะผจดทา

ทปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผเขยนและเรยบเรยง

1. นายมณเฑยร ละง สถาบน กศน. ภาคใต

ผบรรณาธการ และพฒนาปรบปรง

1. นางนวลพรรณ ศาสตรเวช หนวยศกษานเทศก

2. นางสปรารถนา ยกตะนนทน โรงเรยนบดนทรเดชา ( สงห สงหเสนย )

3. นางกนกพรรณ สวรรณพทกษ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวเยาวรตน คาตรง กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวภาวนา เหวยนระว องคการแพธ (PATH)

6. นางสาวกษมา สตยาหรกษ องคการแพธ (PATH)

7. นางสาวสรพร เจรญนช ขาราชการบานาญ

8. นางธญญวด เหลาพาณชย ขาราชการบานาญ

9. นางเออจตร สมจตตชอบ ขาราชการบานาญ

10. นางสาวชนตา จตตธรรม ขาราชการบานาญ

11. นางสาวอนงค เชอนนท สานกงาน กศน เขตบางเชน

คณะทางาน

1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

148

ผพมพตนฉบบ

1. นางสาวปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวอลศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผออกแบบปก

นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

149

ผพฒนาและปรบปรงครงท 2

คณะทปรกษา

นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

นายชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

นางวทน จนทรโอกล ผเชยวชาญเฉพาะดานพฒนาสอการเรยนการสอน

นางชลพร ผาตนนนาท ผเชยวชาญเฉพาะดานการเผยแพรทางการศกษา

นางอญชล ธรรมวธกล หวหนาหนวยศกษานเทศก

นางศทธน งามเขตต ผอานวยการศกษานอกโรงเรยน

ผพฒนาและปรบปรงครงท 2

นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

นายกตตพงศ จนทวงศ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

นางสาวผณนทร แซอง กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน