วารสารนิติ รัฐกิจและสังคมศาสตร์ ส านักวิชานิติศาสตร์ ...law.crru.ac.th/law-journal/law-journal1.pdf ·

วารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

รานปแอนดนอง

132/7 หม 4 ต าบลบานด อ าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย 57100

053-776320, 09 3631 1487

(1)

วารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร

วตถประสงค 1. เพอสงเสรมและเผยแพรผลงานและทรรศนะทางวชาการสาขานตศาสตร รฐศาสตร

และสงคมศาสตรใหแกบคคลทวไป

2. เพอเปนสอกลางในการแลกเปลยนทศนะและแนวคดดานนตศาสตร รฐศาสตรและ

สงคมศาสตร

3. เพอเปนแหลงขอมลในการเสนอผลงาน บทความ ขอคดเหนเกยวกบงานวจย

เจาของ ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

จงหวดเชยงราย 57100

โทรศพท : 053-776137

โทรสาร : 053-776137 ตอ 18

Homepage : http://law.cru.in.th

ISSN : 2539-7222

บรรณาธการ ผชวยศาสตราจารยสวาง กนศรเวยง

รองบรรณาธการ อาจารยวรณฐ บญเจรญ

(2)


กองบรรณาธการ ผชวยศาสตราจารยทศพร มลรตน ผชวยศาสตราจารยพทกษ ศศสวรรณ

วาทรอยตร พทยา มณรตน อาจารยสรพ โพธสาราช

อาจารยสรชย อฬารวงศ อาจารยพชรวรรณ ข าตม

อาจารยยงศกด เพชรนล

ผทรงคณวฒพจารณาบทความ

รองศาสตราจารยสมชาย ปรชาศลปกล มหาวทยาลยเชยงใหม

รองศาสตราจารยดเรก ควรสมาคม มหาวทยาลยพายพ

ผชวยศาสตราจารยสวาง กนศรเวยง มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

ผชวยศาสตราจารยทศพร มลรตน มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

ผชวยศาสตราจารยพทกษ ศศสวรรณ มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

ฝายจดการและธรการ

คณอนงค โถยะโล คณปฐมพงษ เมองขาว

คณสวรรณ ไชยวฒ คณวภารตน หวลค า

ก าหนดการเผยแพร

ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน

ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม

(3)


สารจากอธการบดมหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

ขอแสดงความยนดในโอกาสทวารสารนต รฐกจ และสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย ไดฤกษออกสแวดวงวชาการเปนฉบบปฐมฤกษ เนองในปจจบนการใหความส าคญกบการศกษากฎหมายไปพรอมกบบรบทแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรมนน จ าเปนตอการไดมาซงความยตธรรมอยางแทจรง วารสารฉบบนจงเปรยบเสมอนกลไกทผลกดนใหมการศกษา วจย คนควา เพอคนหาแนวทางในทางปฏบตและทฤษฎ ทงในสาขานตศาสตร รฐกจ และสงคมศาสตรอยางบรณาการ เพอตอบสนองตอความเปลยนแปลงทางสงคมและอ านวยประโยชนตอสาธารณชน ทงน มหาวทยาลยราชภฏเชยงรายไมไดตองการเพยงเผยแพรผลงานวชาการของคณาจารย แตรวมไปถงผสนใจและบคคลภายนอก เพอเตบโตเปนวารสารในกลมนตศาสตรและสงคมศาสตร ทเปยมไปดวยคณคา มากดวยคณภาพและเปนทยอมรบเชอถออยางยงยนตอไปในแวดวงวชาการ และหวงเปนอยางยงวา บทความทกเรองในวารสารฉบบนจะเปนประโยชนแกผ อาน รวมทงเ ปนแหลงคนควาความรทางนตศาสตร รฐกจและสงคมศาสตรสบตอไปในอนาคต ผชวยศาสตราจารย ดร.ศรชย มงไธสง อธการบดมหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

(4)


บทบรรณาธการ

วารสารนต รฐกจและสงคมศาสตรฉบบน นบเปนปแรก และเปนฉบบแรก (มกราคม

2560 – มถนายน 2560) เปนการเผยแพรบทความวชาการและบทความวจยของบคลากรใน

มหาวทยาลยราชภฏเชยงรายและบคคลทวไป โดยเปนสอสงเสรมการสรางความรและองค

ความรในสาขาวชานตศาสตร รฐศาสตรและสงคมศาสตร วารสารฉบบนประกอบดวยบทความ

วจยและบทความวชาการ รวมจ านวน 5 เรอง

ในนามของกองบรรณาธการวารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร ขอขอบคณ ทกฝายท

ไดสนบสนนวารสารเพอเผยแพรผลงานวชาการไปสนกวชาการและบคคลทวไปทสนใจ

ขอขอบคณคณาจารยและนกวชาการทไดสงบทความจ านวนมาก ตลอดจนผทรงคณวฒ (Peer

review) ทกทานทตรวจสอบงานวชาการ แตเนองจากขอจ ากดทางกระบวนการจดท าจงไมอาจ

จดพมพไดทงหมดในคราวเดยว และทายทสด กองบรรณาธการใครขอขอบคณผอานทกทานท

ใหความสนใจตดตามวารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร ของส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลย

ราชภฏเชยงราย

กองบรรณาธการ

(5)


สารบญ หนา

ความส าคญของธรรมสทธในบรณภาพของผลงานและเจตจ านงของผสรางสรรค 1 วรณฐ บญเจรญ

การระงบขอพพาทระหวางรฐกบเอกชนกบนกลงทนตางชาตในประเทศไทย 17 สรพ โพธสาราช กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในกฎหมายวธพจารณาคดเดกและเยาวชน 29 พชรวรรณ ข าตม มาตรการทางกฎหมายการประกนภยกบอากาศยานไรคนขบ 45 ประกายเพชร ธระพฒนสกล อากาศยานราชการตามพระราชบญญตการเดนอากาศของไทย 65 ตะวน ตนชาล หลกเกณฑการน าเสนอบทความเพอตพมพลงวารสาร 84

1


ความส าคญของธรรมสทธ ในบรณภาพของผลงานและเจตจ านงของผสรางสรรค

The significance of moral rights in the sense of creative works integrity and creator’s will

วรณฐ บญเจรญ1

ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย 80 หม 9 ถนนพหลโยธน ต าบลบานด อ าเภอเมอง จงหวดเชยงราย 57100

เมลตดตอ : [email protected] VORRANAT BOONCHAROEN2

School of Law, ChinagraiRajabhat University 80 moo. 9 Paholyothin Rd., Muang District Chiangrai province 57100

เมลตดตอ : [email protected]

บทคดยอ

ธรรมสทธ (Moral rights) มงเนนการควบคมงานสรางสรรคและบรณภาพทางศลปะโดยใหความคมครองแกการสอความหมายและขอความของผสรางสรรคทอยภายในผลงาน ธรรมสทธยอมรบในเกยรตภม ผลประโยชน และ แรงผลกดนในแกนแททน าไปสการสรางผลงานของผสรางสรรคแตแรก ธรรมสทธยงเนนใหความส าคญกบเนอแทของศลปะทการคมครองสทธทางเศรษฐกจไมอาจประเมนคาได ดงนนธรรมสทธจงมความส าคญในการด ารงเจตจ านงของผสรางสรรค รวมไปถงการคงซงความเปนตนฉบบ (Originality) ของงานสรางสรรคนน อยางไรกด ในปจจบนทอนเตอรเนตไดกลายมาเปนสวนหนงของวถชวตของผคน สงผลใหสงคมเขาไปมสวนรวมในงานสรางสรรคทงในทางตรงและทางออม และสงผลกระทบทงทางตรงและทางออมแกความสมบรณของผลงานและเจตจ านงของผสรางสรรคซงไดรบการคมครองจากหลกธรรมสทธ ค าส าคญ : ลขสทธ, ธรรมสทธ

1 อาจารย 2 Lecturer

mailto:[email protected]


2


Abstract

Moral rights protection covered messages and interpretation of artistic works. Moral rights principle acknowledged honor benefits and passion of the creators which lead to the creation of the works in the first place. It gave precedence to the essence of arts that economic aspect rights protection unable to value. Hence, Moral rights was significant in keeping the will of the original creator including the sustaining of originality of such works. However, In the Era of the internet, people and society has major influences both direct and indirect with the integrity of the creative works which was protected by moral rights. Keywords : Copyrights, Moral rights

1. บทน า แตเดมลขสทธอาจถอเปนวธการขนพนฐานในการปองกนการเอาเปรยบทางธรกจในผลงานสรางสรรคของบคคลใดบคคลหนง โดยการใหสทธแตเพยงผ เดยว (Exclusive rights) แกผทรงสทธ กฎหมายลขสทธชวยไมใหเกดการท าธรกจทเปนการเอารดเอาเปรยบดวยการคดลอกงานสรางสรรคของผอนในทางทจะลดทอนก าลงใจของนกสรางสรรคในการผลตผลงานขนมา ปญหาทเกดขนกบโลกยคดจตอลคอ หลายสงทไมเคยอยในขอบเขตของกฎหมายลขสทธ เชนการขายหนงสอแลกเปลยนหนงสอกนอาน หรอการอานหนงสอ ฯลฯ เคยเปนสงทท าไดโดยไมมขอหามขอจ ากดใดๆ แตดวยการมาของคอมพวเตอรและอนเตอรเนต การใชงานสอแทบทกประเภทกลบเขาไปอยในขอก าหนดของกฎหมายลขสทธเพราะโดยพนฐานแลวอาจมองไดวาอนเตอรเนตเหมอนเครองท าส าเนาทขอมลตางๆ ถกท าส าเนาไปเรอยๆ เพอรบชมหรอเพอน าไปใชงาน ซงหมนเหมตอนการละเมดลขสทธนนเอง ผสรางสรรคยงมสทธบางประการในงานของตน แมจะมการถายโอนลขสทธไปใหแกผอนแลวกตาม สทธดงกลาวไดแก สทธในการแสดงตนเปนผสรางสรรค และ สทธในการโตแยงการดดแปลงแกไขผลงานใหแตกตางไปในทางทเสยหายแกบรณภาพของผลงานตามเจตจ านงของผ สรางสรรค สทธดงกลาวเรยกวา “ธรรมสทธ” (Moral rights) ซงไมปรากฏนยามในกฎหมายลขสทธ แตเปนความหมายทตความไดตาม มาตรา 18 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.

3


2538 โดยถอเปนสทธทแยกจากสทธทางเศรษฐกจ แมวาธรรมสทธใหความคมครองตวผสรางสรรค ในขณะเดยวกน ธรรมสทธ ไดสรางอปสรรคใหกบรากฐานวฒนธรรมของอนเตอรเนต นนคอการผสมผสาน ดดแปลง งานสรางสรรคหลากรปแบบ จากหลากแหลงวฒนธรรมทวทกมมโลก ดงทจะไดเหนจากผลงานสรางสรรคตางๆ ทงในสอสงคมออนไลน หรอ YouTube ซงมความจ าเปนตองใชวตถดบทอาจเกดปญหาดานขอกฎหมายตางๆ โดยเฉพาะกฎหมายลขสทธ โดยธรรมสทธ หรอสทธของผสรางสรรค มทมาดงน

2.ทรพยสนทางปญญากบการรบรองสทธตามธรรมชาตของปจเจกบคคล3 แนวความคดแรกเกยวกบทรพยสนทางปญญาคอการใหความส าคญกบสทธประโยชนของบคคลทไดประดษฐหรอสรางสรรคผลงานทางปญญาขน ซงแนวความคดนมทฤษฎรองรบอย 2 ทฤษฎ คอ ทฤษฎสทธตามธรรมชาต และทฤษฎการใหรางวล 2.1 ทฤษฎสทธตามธรรมชาต (Natural Right Theory) เหตผลประการหนงทรฐคมครองทรพยสนทางปญญาคอ เพอใหการรบรองสทธตามธรรมชาตของเจาของผลงานทางปญญา ทฤษฎสทธตามธรรมชาตเปนแนวคดทรบอทธพลมาจากการปฏวตใหญในฝรงเศส และในทกวนนกยงคงไดรบการยอมรบอยางกวางขวางในบรรดานกกฎหมายในประเทศภาคพนยโรปซงยดมนตอการเคารพสทธมนษยชน ดงจะเหนไดจากทมการรบรองธรรมสทธ (moral right) ในลขสทธ และสทธบตร เปนตน ภายใตทฤษฎน การคมครองทรพยสนทางปญญาเกดขนจากความเชอพนฐานทวาการใหความคมครองโดยรฐเปนการรบรถงสทธทางศลธรรมทเจาของงานมอยเหนอผลงานทางปญญาของตน เมอบคคลใดไดสรางสรรคงานหรอท าการประดษฐคดคนสงใหมขนมา ผลตผลทางความคดดงกลาวกควรจะตกเปนทรพยสนของบคคลนน ดวยเหตน การทบคคลใดน าเอาความคดของผประดษฐไปแสวงหาประโยชนโดยไมมอ านาจจงถอวาเปนการกระท าละเมดอยางรายแรง เทยบไดกบการลกทรพยของผอน นกวชาการบางกลมและบคคลทสงเสรมการคมครองทรพยสนทางปญญามกจะเรยกขานการท าละเมดสทธในทรพยสนทางปญญาวาเปน “การขโมย” (stealing) หรอ “การละเมดลขสทธ” (piracy) และเชนเดยวกน ประเทศทพฒนาแลวกได

3 ไชยยศ เหมะรชตะ. ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญาพนฐานความรท วไป.กรงเทพมหานคร : ส านกพมพนตธรรม, 2537

4


ใชถอยค าดงกลาวเรยกขานประเทศก าลงพฒนาทไมไดจดใหมการคมครองทรพยสนทางปญญาในระดบสงดวย 2.2 ทฤษฎการใหรางวล (Reward Theory) นอกจากการคมครองทรพยสนทางปญญาจะเปนการรบรองสทธตามธรรมชาตของปจเจกบคคลแลว สทธทางกฎหมายยงเปรยบเสมอนรางวลทรฐไดใหแกผ ประดษฐหรอผสรางสรรคผลงานทางปญญา เพอตอบแทนในการทบคคลดงกลาวไดคดคนผลงานทางปญญาทมคณคาอกดวย เปนทยอมรบกนวา การใหรางวลตอบแทนการสรางสรรคผลงานนนมความจ าเปน และรางวลตอบแทนทนาจะมความเหมาะสมมากทสดกคอ การใหสทธเดดขาดในการแสวงหาประโยชนจากผลงานทางปญญานน ในความเปนจรง ผลงานทางปญญาบางอยางเกดขนจากการดดแปลงองคความรเดมแคเพยงเลกนอย หรอเกดจากความคดฉบพลนของผประดษฐทมไดอาศยการคดคนหรอการพฒนาอยางเปนระบบ ซงหากรฐมเจตนารมณในการใหรางวลแกผประดษฐหรอผ สรางสรรคผลงานทางปญญาจรงๆ แลว เหตใดจงไมใหการคมครองตามความเหมาะสมกบลกษณะของผลงานทางปญญา โดยค านงถงคาใชจายและการลงทนทไดใชไปในการสรางสรรคผลงานนน เชน ดวยการก าหนดอายสทธบตรใหมก าหนดเวลาทแตกตางกนไปตามประเภทของเทคโนโลย เปนตน

3. สทธของผสรางสรรค

สทธของผสรางสรรคนน ภาษาองกฤษใชค าวา “Moral Right” สวนในภาษาไทยนนใชค าวา “ธรรมสทธ” บาง “สทธในทางศลธรรม” บาง “สทธเฉพาะตว” บาง ค าวา Moral Right น มาจาก หลกกฎหมายเรอง Droit Moral ของระบบกฎหมายประเทศในภาคพนยโรป หลกนใหความเคารพ แกสทธของผสรางสรรค ซงเปนผกอใหเกดงานขน แมผสรางสรรคจะ ไมใชเจาของลขสทธกตาม กฎหมายลขสทธของไทยเ รมยอมรบหลกการของธรรมสท ธเปนคร งแรกตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2521 มาตรา 15 วรรคสไวเพยงขอเดยว คอ สทธทจะหามบดเบอน ตดทอน หรอดดแปลงงานบญญตเปนสทธเฉพาะตว จงไมตกทอดแกทายาท อกทงหามเฉพาะ

5


ผ รบโอนเทานน ไมหามบคคลอน ดงนนธรรมสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2521 จงนาจะมอายการคมครองเพยงตลอดอายของผสรางสรรคเทานน

ตอมาพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 ซงเปนฉบบทใชบงคบอยในปจจบนไดปรบปรงหลกธรรมสทธเสยใหมตามมาตรา 18 โดยเพมสทธทจะแสดงตนเปนผสรางสรรคงาน (Right of paternity) ขนมาอกขอหนง นอกเหนอจากสทธทจะหามบดเบอน ตดทอน หรอดดแปลงงาน รวมทงบญญตหลกเกณฑอนๆ ใหชดเจนขนดงน

“มาตรา 18 ผสรางสรรคงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตนมสทธทจะแสดงวาตนเปนผสรางสรรคงานดงกลาว และมสทธทจะหามมใหผ รบโอนหรอบคคลอนใดบดเบอน ตดทอน ดดแปลง หรอท าโดยประการใดแกงานนนจนเกดความเสยหายตอชอเสยงหรอเกยรตคณของ ผสรางสรรค และเมอผสรางสรรคถงแกความตาย ทายาทของผสรางสรรคมสทธทจะฟองรองบงคบตามสทธดงกลาวได ตลอดอายแหงการคมครองลขสทธ ทงนเวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอนเปนลายลกษณอกษร” กฎหมายลขสทธของไทยจงแยกการคมครองออกเปนสทธทางเศรษฐกจและธรรมสทธ อนเปนระบบโครงสรางค สทธทางเศรษฐกจ เปนสทธแตเพยงผ เดยวหรอสทธเดดขาด (Exclusive Right) ทจะใชประโยชนในเชงพาณชยจากงานอนมลขสทธทสรางสรรคขนภายใตขอบเขตทกฎหมายก าหนด (Commercial Exploitation) ซงมผลเปนการหวงกนมใหผ อนมาใชประโยชนจากงานนนโดยไมไดรบอนญาตจากผทรงสทธ เชน สทธในการท าซ า ดดแปลง เผยแพร ตอสาธารณชนซงงานอนมลขสทธ รวมทงการใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกผ อน และการอนญาตใหผอนใชสทธดงกลาว สทธทางเศรษฐกจ จงเปนสทธทมคาเปนตวเงนและบคคลอนซงไมใชผสรางสรรคงาน กมสทธทางเศรษฐกจได 3.1 สทธของผสรางสรรคสามารถจ าแนกได 4 ประการ ดงน สทธในการอางความเปนผสรางสรรคในงาน (Right of Paternity) เปนธรรมสทธขนพนฐานทสด เนองจากผสรางสรรคสวนใหญไมคอยไดรบผลตอบแทนดานเงนทองจากการสรางสรรคของตน หากมผ ชนชอบในงานของตนยอมท าใหผ สรางสรรครสกมความสขเปยมลน

สทธในอนทจะหามมใหบคคลอนท าการเปลยนแปลงแกไขงานสรางสรรคอนอาจจะน าความเสอมเสยมาสเกยรตคณชอเสยงของผสรางสรรค (Right of Integrity) เมองานเสรจงาน

6


สรางสรรคนนจะมเกยรตภมของงานเอง การบดเบอนหรอตดทอนงานนนยอมกระทบกระเทอนตอผสรางสรรค

สทธในการเผยแพรงาน (Right of Divulgation) สทธทจะเรยกงานสรางสรรคคนเนองจากผสรางสรรคมความคดเหนเปลยนแปลงไป (Right to Recall) 3.2 ขอบเขตของการตกลงยกเวนธรรมสทธ คสญญาอาจตกลงยกเวนธรรมสทธโดยท าเปนลายลกษณอกษรไดตามความตอนทายของมาตรา 18 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 คสญญาจะตกลงยกเวนเฉพาะธรรมสทธ 2 ประการ คอ ยกเวนธรรมสทธทจะแสดงวาตนเปนผสรางสรรคงาน และสทธทจะหามมใหผ รบโอนสทธหรอบคคลอนบดเบอน ตดทอน ดดแปลง หรอท าโดยประการอนแกงานจนเกดความเสยหายตอชอเสยงหรอเกยรตคณของผ สรางสรรค หรอจะตกลงยกเวนธรรมสทธไดทง 2 ประการ และอายความแหงการคมครองดวย มผ เหนวา คสญญาตกลงยกเวนไดเฉพาะธรรมสทธ จะตกลงยนหรอขยายอายแหงการคมครองธรรมสทธทกฎหมายก าหนดไวไมได หลกธรรมสทธเกดจากแนวคดทวางานทบคคลใดสรางสรรคขนเปนผลสะทอนถงบคลกภาพสวนตวของผ สรางสรรคแตละคน มการคมครองธรรมสทธมานานแลว กฎหมายลขสทธของกลมประเทศในภาคพนยโรปบญญตคมครองธรรมสทธแยกตางหากจากลขสทธซงเปนสทธทางเศรษฐกจไวชดเจน สวนประเทศในกลม Common Law นน เดมไมมกฎหมาย คมครองธรรมสทธโดยตรง การขอรบการคมครองนนตองกระท าผาน กฎหมายอนๆ เชน หลกกฎหมายเรองการท าใหเสยชอเสยงและการลวงขาย แตปจจบนประเทศในกลม Common Law ตางมกฎหมายรบรองธรรมสทธไวอยางชดเจนแลว เชน ประเทศองกฤษและสหรฐอเมรกา เพยงแตขอบเขตการคมครองอาจจะแคบกวากฎหมายของกลมประเทศในภาคพนยโรป ธรรมสทธมอยหลายประเภท กฎหมายลขสทธของไทยรองรบอย 2 ประการในมาตรา 18 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537 ซงใชบงคบอยในปจจบน คอ สทธทจะแสดงตนวาเปนผ สรางสรรคงานและสทธทจะหามมใหผ รบโอนลขสทธหรอบคคลอนบดเบอน ตดทอน ดดแปลง หรอท าโดยประการอนแกงานจนเกดความเสยหายตอชอเสยงหรอเกยรตคณของผสรางสรรค นอกจากน ทายาทของผสรางสรรคสามารถใชสทธฟองรองบงคบธรรมสทธไดภายในอายแหงการคมครองลขสทธ อกทงสามารถตกลงยกเวนธรรมสทธไดโดยท าเปนลายลกษณอกษร ธรรมสทธจงนาจะมบทบาทตอสงคมในโลกแหงเทคโนโลยสารสนเทศในปจจบน

7


4. ธรรมสทธบนพรหมแดนไซเบอรสเปซ

อนเตอรเนทท าใหการท าและแจกจายส าเนาเปนไปไดเอยางรวดเรวและใชตนทนนอย มศกยภาพสงในการเชอมตอผคนจ านวนมากเขาหากน ไซเบอรเสปซกลายเปนการสอสารทมประสทธภาพ ผ พพากษา Stewart Dalzell กลาวไววา “อนเตอรเนตเปนรปแบบของการปราศรยอยางมสวนรวมทยงใหญทสดทเคยถกพฒนาขนมา ไมกลาวเกนจรงเลยหากจะสรปวาเนอหาบนอนเตอรเนตนนหลากหลายดงเชนความคดของมนษย4 อนเตอรเนตเปนเครองมอทมศกยภาพอยางมากทงในทางการเมอง สงคม เศรษฐกจ และการพฒนาวฒนธรรม อนเตอรเนตอนญาตใหมการน าผลงานอนๆ มาใชเพอสรางสรรคผลงานขนมาใหมอยางแพรหลายในรปแบบดจตอล สงเสรม “ประชาธปไตยสญวทยา” (Semiotic Democracy) ค าวา “ประชาธปไตยสญวทยา” ถกใชโดย ศาสตราจารย William Fisher เพอนยาม “ความสามารถของผบรโภคในการเปลยนรปวตถทางวฒนธรรม และเขามามสวนรวมอยางแขงขนมากขนในการสรางสรรคเมฆหมอกของความหมายของวฒนธรรมผานการเคลอนไหวของพวกเขา”5จากค ากลาวของ ศาสตราจารย William Fisher คณประโยชนหลายอยางจะเกดขน หากผ ใชสามารถน าผลงานทมอยแลวมาสรางสรรคใหมได ผคนจะหนหนาเขาหากนมากขน อยอยางโดดเดยวนอยลง ถาพวกเขามสทธมเสยงมากขนในการสรางสงแวดลอมทางวฒนธรรมของพวกเขาเอง และตวสงแวดลอมนนจะมความหลากหลายและเราตอการสรางสงใหมๆ ในอนาคต การแบงปนจะน าทางไปสการสรางสรรคทหลากหลาย ผลงานทไหลเวยนไปอยางทวถงในสงคมนนจะท าใหเกด ผลงานใหมๆ มากมายจากการ ปรบปรง ดดแปลง ผลงานกอนหนา และเมอถงจดหนงกจกรรมเหลานนจะชวยใหโรครายของวฒนธรรมสมยใหมอยาง ภาวะผดปกตของคนในสงคม ความสนโดษ หรอ ความเปนปจเจกนยมสดโตง หมดไป งานสรางสรรครวมกน จะท าใหเรากลายเปนสตวสงคมมากขน

4 Christopher Heath, Anselm Kamperman Sanders. Landmark Intellectual Property Cases and Their Legacy:

IEEM International Intellectual Property Conferences. Kluwer Law International. 2011. p. 18 5 William Fisher. THEORIES OF INTELLECTUAL PROPERTY. 2000. p.34. Retrieved from https://cyber.harvard.edu/people/tfisher/iptheory.pdf.

8


ประชาธปไตยสญวทยามความส าคญอยางยงในปจจบนทสอสวนมากอยในมอบรษทยกษใหญ และผใชตางถามถงความเหมาะสมของกฎหมายลขสทธ แมวาเนอหาทถกสรางขนโดยผใช (user-generated content) ยงเปนเรองใหมและยงไมสามารถไดขอสรปในการสรางมาตรฐานทเหมาะสม ผลงานสรางสรรคเหลานกเปนแรงบนดาลใจในการปฏรปทางความคดทเกยวของกบการพฒนา แจกจาย และการแสวงหาผลประโยชนในงานสรางสรรคใหม การชวยเหลอใหเนอหาทถกสรางขนโดยผใชอยรอดรวมไปกบผลผลตจากอตสาหกรรมบนเทงดงเดม กลายมาเปนขอถกเถยงถงแนวโนมทศทางการพฒนาระบบลขสทธและธรรมสทธ ศาสตราจารย Lawrence Lessig ผ กอตง Creative Commons ชใหเหนถง

ความส าคญในการใหผ ใชอนเตอรเนตสามารถ remix6งานทมอยแลวบนอนเตอรเนตได วรรณกรรมดจตอลในอนาคตจะเปนมากกวาอกษรแตอยในรปของสอสรางสรรคแบบอน เพราะฉะนนการ remix ไมเพยงตวอกษรเทานน หากแตรวมไปถงภาพ เสยง และ ภาพวดโอ ดงนนการปฏรปกฎหมายลขสทธและธรรมสทธจงเปนสงส าคญอยางยงเพอใหเกดความยดหยนส าหรบนกสรางสรรคระดบปจเจกทจะท างานรวมกน ใชงานสรางสรรคทแตละคนสรางขนรวมกนเพอสรางสรรคผลงานใหมๆ การปฏรปดงกลาวจะเปดโอกาสใหกบความเปนไปไดในการพฒนารปแบบของงานสรางสรรคทแตกตางออกไป ซง เปนงานทเกดจากความรวมมอทางกระบวนการสรางสรรค สนกสนาน และ เปนปจเจกนอยลง7 นาเสยดายทธรรมสทธอาจเปนอปสรรคตอความพยายามสงเสรมประชาธปไตย สญวทยาและวรรณกรรมดจตอล โดยการใหสทธยบยงแกผสรางสรรคเรองบรณภาพของผลงาน (aesthetic veto) ธรรมสทธท าใหเกดความยงยากและสรางตนทนทสงแกผ ใชในการไดมาซงความยนยอมในการน าดดแปลงหรอน าผลงานทมอยแลวมาใชใหม ยากแกการประเมนคาชดเชยแกผสรางงานตนฉบบ อกทงยงเกดปญหากรณงานทสรางขนใหมใชเพยงสวนเลกนอยจากผลงานเดม หรอผลงานใหมประสบความส าเรจเปนทรจกมากกวา เปนตน

6 Remix คอการน างานเกาในรปดจตอลมาดดแปลง ผสมผสาน และตอยอดเปนงานชนใหม เปนค าท ศาสตราจารย Lawrence Lessigใชในหนงสอ Remix : Making Art and commerce thrive in the hybrid economy ซงวฒนธรรม remix คอรากฐานของวฒนธรรมอนเตอรเนตทเกดจากการแลกเปลยนอยางเสร 7 Lawrence Lessig. Remix: Making Art and Commerce Thrive in the Hybrid Economy. Bloomsbury

Academic. 2008. London. p. 76-81.

9


การคมครองธรรมสทธ นนมงเนนการควบคมงานสรางสรรคและบรณภาพทางศลปะโดยใหความคมครองแกการสอความหมายและขอความของผสรางสรรคทอยภายในผลงาน ธรรมสทธยอมรบในเกยรตภม ผลประโยชน และ แรงผลกดนในแกนแททน าไปสการสรางผลงานของผสรางสรรคแตแรก ธรรมสทธยงเนนใหความส าคญกบเนอแทของศลปะทการคมครองสทธทางเศรษฐกจไมอาจประเมนคาได ศลปนบางกลมเปรยบงานศลปะเปนเหมอน “ลก” ของตน โดยอปมาวา หากพวกเขาเหนผลงานของตนบนเวบไซตของบคคลอน หรอถกบคคลอนน าไปดดแปลงแกไข ยอมรสกเหมอนลกของเขาถกลกพาตว ถกพาไปประทษราย อยางไรกดการอปมาดงกลาวอาจดไมสมเหตสมผลนกเพราะ พอแมคงไมใชลกตวเองเพอแสวงหาผลประโยชนทางเศรษฐกจ อยางไรกด ผสรางสรรคตางมองธรรมสทธเปนเสมอนสงทชวยใหลกๆ ของพวกเขาเตบโตไดอยางสมบรณพนสข ในทางประวตศาสตร ธรรมสทธเปนเครองมอทางกฎหมายทมประสทธภาพของผประพนธในการคมครองงานของตนตอส านกพมพซงมกแกไขดดแปลงผลงาน เชน เปลยนนามแฝง ชอเรอง หรอแมแตปรบเปลยนบางสวนของเนอหา ดงเชนคดของ Soc. Le Chant de Monde v. Soc. Fox Europe และ Turner Entertainment Co. v. Huston ทแสดงใหเหนถงภาพรวมของการละเมดธรรมสทธไดเปนอยางด และจนถงทกวนนยงคงเปนแบบแผนในคดความขดแยงในเรองการระบทมาของงานสรางสรรคอย8 ในปจจบนทการเผยแพรผลงานในรปแบบดจตอลเปนทแพรหลายในสาธารณะ ธรรมสทธท าใหความขดแยงระหวางผ ใชและผสรางสรรคแผขยายมากยงขน เชนกรณของ Stephanie Mayerผประพนธวรรณกรรมยอดนยม Twilight Saga โดยเหตเกดขนจากการน าเอารางผลงานใหม “Midnight sun”ไปเผยแพรโดยไมไดรบอนญาต ขณะทผประพนธแตงเนอเรองไปไดกวาครง เธอไดแจกจายส าเนารางวรรณกรรมไปยงบคคลหลายคนดวยหลายเหตผลดวยกน สวนหนงเพอชวยใหผสรางเวอรชนภาพยนตรของเรอง Twilight ท าความเขาใจตวละครของเธอมากขน แตกลบมส าเนาฉบบหนงหลดไปปรากฏบนอนเตอรเนต เปนผลใหเธอไดรบจดหมายจากผ ตดตามผลงานมากมายเกยวกบความ

8 Natalie C. Suhl. Moral Rights Protection in the United States Under the Berne Convention: A Fictional Work?. Fordham Intellectual Property, Media and Entertainment Law Journal. volume 12 Issue 4. 2002. Retrieved fromhttp://ir.lawnet.fordham.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1239&context=iplj

10


พงพอใจในรางดงกลาว ท าใหเธอเกดความทอถอยและน าเอารางผลงานทเหลอขนไปแสดงบนเวบไซต พรอมกบหยดโครงการไวอยางไมมก าหนด เหตผลในการระงบโครงการของผประพนธนนไมใชเพราะเรองคาชดเชยเปนตวเงน เนองจากไมวาอยางไรผอานตองซอนยายฉบบสมบรณแมฉบบรางจะถกน าไปเผยแพรโดยไมไดรบอนญาตบนอนเตอรเนตกตาม นยายเปนสนคาทขายประสบการณ ผ อานยอมตองการมากกวาขอมลเกยวกบพลอตเรอง ตวละคร หรอฉากจบ แตเปนการไดรบประสบการณจากการอานผานเนอหาของงานประพนธ Stephanie Mayer ทอถอยจากการทงานของตนขาดการควบคมทางศลปกรรม (Artistic control) การทตนฉบบหลดออกสสาธารณะกอนเวลาอนควร และทส าคญ เธอเสยใจทไมอาจเขยนตอและท าใหมนสมบรณไดตามทเธอตองการ ในขณะทการรบขอตชมจากผอานอาจชวยผประพนธในการท าผลงานของตนใหสมบรณ หากผลงานถกปลอยออกสสาธารณะกอนเวลา ขอตชมเหลานนกลบเขาไปรบกวนกระบวนการสรางสรรคของผประพนธ ขอตชมทผประพนธไดอานหรอไดยนจะเขามามอทธพลตองานของตนอยางเลยงไมได ท าใหผลงานฉบบสมบรณอาจไมไดเปนไปอยางทควรจะเปนตามทผประพนธหวงไวแตแรกเรม จากประเดนทกลาวมาน สรปไดวา การละเมดธรรมสทธไมไดสงผลกระทบตอ ผ สรางสรรคเทานน บคคลภายนอกอาจมสวนเกยวของในผลประโยชนอยางมากตอการ คงสภาพของงานและเสถยรภาพของสงคมและวฒนธรรม โดยความเสยหายทเกดกบบรณภาพของงานสรางสรรคหนงอาจกอใหเกดผลกระทบไปถงผ ถอสทธ (Copyright holder) ในงานของ ผสรางสรรคนนดวย ดวยมมมองทวาผบรโภคทเสพยสอเพยงอยางเดยวซงตองการเสถยรภาพและความสม าเสมอ อาจมมากกวาผบรโภคทเปนทงผสรางสรรคซงตองการมากกวาเพยงเสพยแตมสวนรวมในการสรางสรรคและตองการเปนอสระจากการควบคมทางกฎหมาย หากเปนเชนนน การดดแปลง แกไข จะกลายเปนสงไมเหมาะสม และธรรมสทธจะเปนสงจ าเปนในการปองกนการดดแปลงแกไขเหลานนอยางไรกด ในปจจบน ไดเกดวฒนธรรมการสรางสรรคผลงานรปแบบใหม ทสลายเสนแบงระหวางผ ชมและผสรางสรรคผลงาน กอใหเกดงานสรางสรรคท ทกคนมสวนรวม ซงจะกลาวถงในหวขอถดไปน

11


5. เสรภาพในการใชงานสรางสรรคและประชาธปไตย

ในขณะทอนเตอรเนตและการพฒนาเนอหาทสรางโดยผ ใชส าคญตอสงคม ทงสองปจจยนกลายเปนสงส าคญอยางยงยวดในประเทศทมการควบคมขอมลขาวสารอยางเขมงวด เชนประเทศจน การเตบโตของอนเตอรเนตกบเทคโนโลยอนๆ บรการสงขอความสน (Short Messaging Service) กอใหเกดปรากฏการณ การเพมขนของความคดเหนสาธารณะ โดยไมจ าเปนตองมาจากสอทไดรบความสนใจระดบชาต ปรากฏการณดงกลาวมกน าไปสการเรยกรองการด าเนนการหรอการตอบสนองจากรฐบาล อนเตอรเนตยงใหขอมลแกผ ใชในเรองวถชวตของผ คนในประเทศอน ท าใหพวกเขาสามารถพจารณาถงสภาพความเปนอยของตนและความเปนไปไดในวถชวตทดกวา ทส าคญไปกวานน อนเตอรเนตประกอบไปดวยตวอกษร ภาพถาย เสยง และคลปวดโอทท าใหผ ใชสามารถคนพบทศนคตใหมๆ และมมมองทมตอโลก เนองจากศลปะมลกษณะของการลมลางโดยธรรมชาต และมศกยภาพในการเปลยนรปสง ศลปะท าใหเราสามารถส ารวจโลกทไมคนเคย เขาถงสงใหมๆ ไดอยางลกซงในขณะเดยวกนยงคงสถานะภาพเดมของตนเองไวได การเสพยศลปะยงเปนวธทปลอดภยในการเขาถงประสบการณในมมมองใหมของโลกอยางปราศจากความเสยง เชน ความจ าเปนตองผลกดนความเปลยนแปลงทางการเมองหรอสงคมเปนตน ดวยความสามารถของศลปะในการเปลยนแปลงสถานภาพเดม (Status Quo) ประเทศอฟกานสถานในการปกครองของตาลบนสงหามการใชงานอนเตอรเน ต ในขณะทประเทศอนๆ ทงประชาธปไตยและเผดจการ ออกกฎควบคมเนอหาและมาตรการบรหารจดการไซเบอรสเปซ แมมาตรการเซนเซอรของรฐบาลไดรบการวพากษวจารณอยางกวางขวางทงโดยส านกความคดฝงตะวนตกหรอในงานเขยนทางวชาการ แตเรองของศกยภาพในการปดกนของกฎหมายลขสทธและธรรมสทธกลบถกกลาวถงนอยมาก ในทางกลบกนสงคมตะวนตกดเหมอนจะแปลกใจทสทธในทรพยสนทางปญญาถกใชเปนขออางในเรองการะละเมดสทธมนษยชนและการละเมดเสรภาพพลเมอง ในเดอนกนยายน ป 2553 The New York Times น าเสนอขาวกลมเคลอนไหวเพอสงแวดลอมชาวไซบเรยถกเจาหนาทชาวรสเซยยดคอมพวเตอรและเครองไม

12


เครองมอสารสนเทศไปทงหมด โดยอางวาเพอค มครองลขสทธซอฟทแวรของไมโครซอฟท9 ขาวนนท าใหเกดความเคลอนไหวภาคประชาชน มการอภปรายสาธารณะในเรองความจ าเปนในการตรวจสอบความคมครองและมาตรการทางทรพยสนทางปญญาตอความรบผดชอบตอสงคมในฐานะองคกรธรกจ โดยกจกรรมเหลานน าไปสการท าใหไมโครซอฟทตองออกมาประกาศแจกจายสญญาอนญาตแกกลมผสนบสนนและสอตางๆ เพอตตวออกหางจากเจาหนาท หรอองคกรของรฐทใชมาตรการค มครองลขสทธอยางไมชอบธรรมเพอปราบปรามหรอปดปาก ฝายตรงขาม ในประเทศทมมาตรการควบคมขอมลขาวสารอยางเขมงวด ผ ใชงานอนเตอรเนตมกจ าเปนตองน าเอาขอมลมาใชใหมโดยไมไดรบอนญาตอยเสมอเพอเพมทางเลอกในการรบรขอมลขาวสารใหแกสาธารณะ โดยขอมลสวนมากไมผานการเซนเซอรจากรฐบาลหรอไมกเปนขอมลจากตางประเทศ ผ ใชอาจจ าเปนตองเผยแพรเรองราว วดโอ หรอภาพถายทมลขสทธ เพราะหากไมท าเชนนนสาธารณะชนคงไมสามารถเขาถงขอมลเหลานนได และอาจตองแกไขขอมลเหลานนใหมเพอเนนย าในประเดนปญหาทไมสามารถแลกเปลยนความคดเหนกนไดเพราะการควบคมขอมลของรฐ การแบงแยกงานประเภทสาธารณะเชนขาวสารจากงานทสรางขนเพอความบนเทงออกจากกนเปนปญหาตอประเทศทการไหลเวยนของขอมลเปนไปไดอยางจ ากด สนคาประเภทบนเทงทดไรพษภย ท าเพอการคา และดไมจรงจงมกสามารถแฝงขอมลทางการเมองทเปนประโยชนได หากสงเกตรายการโทรทศนอเมรกนหรอภาพยนตรฮอลลวด จะพบรายการทแสดงใหเหนถงภาพทแตกตางของรฐบาลแตละระบอบ การตรวจสอบและถวงดลการใชอ านาจ การแบงแยกอ านาจ การคมครองสทธตามรฐธรรมนญ และเสรภาพของประชาชน ในขณะทผลตผลเพอการคาเหลานใหความบนเทง ในบางประเทศยงท าหนาทใหขอมลส าคญประดงหนาตางสโลกภายนอกอกดวย โดยเฉพาะอยางยงการน างานสรางสรรคมาใชใหมหรอดดแปลงแกไขจากงานทมอยแลวนนชวยสงเสรมพฒนาการของประชาธปไตย อกทงยงสามารถสงผลตออนาคตทางการเมองของประเทศได วฒนธรรมประชาธปไตยนนเปนวฒนธรรมของการสรางสรรคผานการ ตดตอ ดดแปลง ผสมผสาน นวตกรรม ใชประโยชนจากเครองมอทางวฒนธรรมมวลชน เปลยนรปมน

9 CLIFFORD J. LEVY (2010). Russia Uses Microsoft to Suppress Dissent. The New York Times. Retrieved

fromhttp://www.nytimes.com/2010/09/12/world/europe/12raids.html

13


ท าใหมรปแบบเฉพาะตวและสงผลทไดจากมนกลบเขาไปยงกระแสของวฒนธรรม ในวฒนธรรมประชาธปไตย ปจเจกชนไมไดเปนเพยงผบรโภคและผ รบวฒนธรรมมวลชนแตเพยงอยางเดยว แตเปนผน าสงทรบมาสรางผลงานใหมขนอกดวย ดงนน การใชซ างานสรางสรรค หรอดดแปลงจากตนฉบบทมอยแลวนนจ าเปนอยางมากตอสงคม เนองจากชวยใหทกคนมสวนรวมในการสรางวฒนธรรม และพฒนาแนวคดซงจะกลายเปนรากฐานของชมชนซงพวกเขาเปนเจาของ ไมกระจกอยเฉพาะในกลมคนเลกๆ ในวงการเมอง เศรษฐกจ หรอวฒนธรรมของคนกลมใดกลมหนง นาเสยดายทธรรมสทธอาจเปนอปสรรคตอวฒนธรรมประชาธปไตยเชนเดยวกบประชาธปไตยสญวทยา ตวอยางอนเปนทรจกกนทวไปในประเทศจน กรณ Viral Video ของการฆาตกรรมโหดเหยมทเกดขนเพราะหมนโถว10สรางขนตามกระแสของ egao ทเปนทนยมในประเทศจน ego เปนชอเรยกการน าเอาวดโอหรอสอตางๆ มารวมกนในรปแบบการลอเลยนเสยดส วดโอถกสรางขนจากสวนหนงของภาพยนตรเรอง The Promise ของผก ากบ Chen Kaige รวมกบบางสวนจากรายการทางกฎหมายจากชอง CCTV และเนอหาทมลขสทธอนๆ อกพอสมควร วดโอดงกลาวท าใหเกดความเขาใจผดวาเรองทเกดขนในวดโอเปนเรองจรง และถกน าไปผกโยงวามเจตนาแอบแฝงขอความทางการเมอง สรางความวนวายพอสมควรในประเทศจน ตวผก ากบ Chen เองไดขจะฟองรองตวผจดท าวดโอดวย แมวาขาวเกยวกบการฟองรองจะคอยๆ เงยบหายไป แตความคดเหนของผก ากบเจาของผลงานตนฉบบกสรางกระแสเรยกรองใหมการคมครองสอลอเลยนเสยดสมากขนในประเทศจน เพอบรรเทาความขดแยงระหวางเสรภาพในการพดและธรรมสทธ ไดมการก าหนดขอยกเวนในเรองของงานลอเลยนผลงานตนฉบบในกฎหมายของบางประเทศเชน Article L. 122-5(4)ของ กฎหมายทรพยสนทางปญญาฝรงเศส (Code de la Proprie´ te´ Intellectuelle) “เมองานไดรบการเปดเผย ผสรางสรรคตองไมหาม …11งานลอเลยน งานผสมผสานทางศลปะ และ ภาพลอเลยนบคคล ซงวจารณผลงานประเภทนน อยางไรกตามแมจะมขอยกเวนดงกลาว

10 The Bloody Case That Started From A Steamed Bun, Retrieved fromhttp://www.zonaeuropa.com/culture/ c20060108_1.htm 11 Code de la Proprie´ te´ Intellectuelle Article L122-5 Modifié par Loi n°2006-961 du 1 août 2006 - art. 1 (V) JORF 3 août 2006. Lorsque l'oeuvre a été divulguée, l'auteur ne peut interdire : 4° La parodie, le pastiche et la caricature, compte tenu des lois du genre ;

http://www.zonaeuropa.com/culture/%20c20060108_1.htm

http://www.zonaeuropa.com/culture/%20c20060108_1.htm

14


ซงศาลมกตความอยางแคบ ความสามารถของปจเจกชนในการน ามาใชใหม หรอดดแปลง ซงงานสรางสรรคยงคงท าไดไมมากนกในฝรงเศส

สรปไดวา แมการมอยของอนเตอรเนตจะสรางปญหาหลายประการใหกบการปรบใชหลกธรรมสทธ อยางไรกดผ เขยนเหนวา เนองจากเทคโนโลยดจตอลนนมความยดหยนและหลากหลาย จงสามารถชวยสงเสรมรากฐานของธรรมสทธดวย ยกตวอยางเชนเทคโนโลยDRM (Digital Right Management)12มหลกการคลายธรรมสทธ เชนยนยนทมาของผประพนธ ศลปน หรอผแตงเพลง อกทงยง รกษาบรณภาพของเอกสาร ภาพ หรอ เพลง โดยปองกนการะบทมาของผลงานเทจ กฎหมายและองคกรระหวางประเทศตางๆ เชนWIPO, The Digital Millennium Copyright Actและ EU Information Society Directive ยงเสรมความแขงแกรงใหหลกธรรมสทธ หรอแมแตเทคโนโลยดจตอลทมอยางกลาดเกลอนทท าใหสามารถตามหาตนฉบบไดไมยากนก สามารถเยยวยาผสรางสรรคไดในระดบหนง

6. สรป

ธรรมสทธเปนการใหความคมครองตอเจตจ านงของผสรางสรรคอยางแทจรง แมวาผสรางสรรคไดโอนกรรมสทธในงานสรางสรรคดงกลาวไปใหผ อน แตธรรมสทธยงคงคมครอง ความสมบรณ และความเปนตนฉบบของผลงานเอาไวไมใหถกดดแปลง ตดทอน หรอเสรมแตงใหเปนไปในรปแบบอนผดจากทผสรางสรรคดงเดมประสงคไวอยางไรกด ธรรมสทธกลายเปนอปสรรคตอวฒนธรรมการผสมผสานและตอยอดงานสรางสรรคอยางเสรซงเปนรากฐานของอนเตอรเนต เพราะธรรมสทธนนแยกจากสทธทางเศรษฐกจของกฎหมายลขสทธ ส าหรบกฎหมายลขสทธไทยนนไดใหความยดหยนในการใชหลกธรรมสทธ โดยสามารถตกลงยกเลก

12 การจดการสทธดจทอล(องกฤษ: Digital Right Management หรอยอวา DRM)คอเทคโนโลยทใชโดยเจาของลขสทธ เพอควบคมการเขาถงและการใชงานขอมลดจทล(เชน ซอฟตแวร เพลง ภาพยนตร) และฮารดแวรซงใชจ ากดการใชงานขอมลดจทลเฉพาะงานใดงานหนง การจดการสทธดจทลมกสบสนกบ การปองกนการคดลอก ซงหมายถงเทคโนโลยในการจ ากดการใชงานและการเขาถงขอมลบนอปกรณอเลกทรอนกส ซงเปนสวนหนงในการจดการสทธดจทล. Christopher Levy (February 3 2003). "Making Money with Streaming Media”. Retrieved from

http://www.streamingmedia.com/Articles/Editorial/Featured-Articles/Making-Money-with-Streaming-Media-64547.aspx.

15


ธรรมสทธไดตามเงอนไขทกฎหมายก าหนด ซงเออตอการทบคคลอนจะสามารถน างานสรางสรรคไปตความหรอสรางสรรคขนใหมไดในอนาคต ผ เขยนเหนวา จากประเดนปญหาทเกดขนน ในกระแสโลกาภวฒนซงน าพาเอาวฒนธรรมจากทวทกมมโลกเขาหากนผานเทคโนโลยอยางอนเตอรเนต การผสมผสาน เปลยนรป และตอยอดงานสรางสรรคหลากรปแบบ เมอผ คนสามารถเขาถงงานสรางสรรคไดอยางหลากหลายกลายเปนวตถดบส าคญซงวางรากฐานในการงานสรางสรรคใหมๆ ดงเชนค ากลาวของเซอร ไอแซกนวตนทวา “เราตางยนอยบนไหลยกษ” ซงยกษในค ากลาวนนเปรยบเสมอนมรดกทคนรนหลงไดทงไวใหคนรนใหมนนเอง ความยดหยนของการใชหลกธรรมสทธจงมความส าคญตอการสรางสรรคผลงานรวมกนระหวางมนษยชาต ไมยงหยอนไปกวาการ คงเจตจ านงของผสรางสรรคตนฉบบ

เอกสารอางอง

ภาษาไทย ไชยยศ เหมะรชตะ. ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญาพนฐานความรทวไป.

กรงเทพมหานคร : ส านกพมพนตธรรม, 2537 ภาษาองกฤษ CLIFFORD J. LEVY (2010). Russia Uses Microsoft to Suppress Dissent. The New York

Times. Retrieved

fromhttp://www.nytimes.com/2010/09/12/world/europe/12raids.html Christopher Heath, Anselm Kamperman Sanders. Landmark Intellectual Property

Cases and Their Legacy: IEEM International Intellectual Property Conferences. Kluwer Law International. 2011. p. 18

Christopher Levy (February 3 2003). "Making Money with Streaming Media”. Retrieved from http://www.streamingmedia.com/Articles/Editorial/Featured-Articles/Making-Money-with-Streaming-Media-64547.aspx.

Lawrence Lessig. Remix: Making Art and Commerce Thrive in the Hybrid Economy. Bloomsbury Academic. 2008. London. p. 76-81.

16


Natalie C. Suhl. Moral Rights Protection in the United States Under the Berne Convention: A Fictional Work?. Fordham Intellectual Property, Media and Entertainment Law Journal. volume 12 Issue 4. 2002. Retrieved from http://ir.lawnet.fordham.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1239&context=iplj

The Bloody Case That Started From A Steamed Bun, Retrieved from http://www.zonaeuropa.com/culture/c20060108_1.htm

William Fisher. THEORIES OF INTELLECTUAL PROPERTY. 2000. p.34. Retrieved from https://cyber.harvard.edu/people/tfisher/iptheory.pdf.

17


การระงบขอพพาทระหวางรฐกบนกลงทนตางชาต ในประเทศไทย

Investor-State Dispute Settlement (ISDS) in Thailand

สรพ โพธสาราช1


เมลตดตอ : [email protected]

Surapee Pothisaratch2 School of Law, Chiang rai Rajabhat University

80 moo. 9 Paholyothin Rd., Muang District Chiang rai province 57100 เมลตดตอ : [email protected]

บทคดยอ

การพฒนาเศรษฐกจของโลกในยคนมอตราการแขงขนทสงมากจงท าใหแตละประเทศทวโลกท าความตกลงทางการคา การสงเสรมการลงทนเพอกระตนเศรษฐกจของประเทศตนโดยท าความรวมมอระดบในทงระดบทวภาค พหภาค ประเทศไทยเองกมความรวมมอตางๆกบประเทศอนเพอไดรบสทธประโยชนตางๆทางการคาและดานอนๆหากกลาวถงการลงทน สงทประเดนส าคญอยางยงคอหากรฐใหนกลงทนตางชาตมาลงทนในภาคสวนของการบรการสาธารณะใหกบรฐ นกลงทนตางชาตมกกงวลถงการเกดกรณพพาทระหวางรฐกบนกลงทนตางชาต จงตองมการเจรจาใหรดกมถงการระงบขอพพาท ซงกระบวนการระงบขอพพาททางเลอกหนงซงทถกหยบยกขนมาในการเจรจาการคาตางๆคอการระงบขอพพาทระหวางรฐกบเอกชน (Investor-State Dispute Settlement - ISDS) ซงเปนกลไกคมครองนกลงทนทมาลงทนในประเทศ โดยสาระส าคญของ ISDS คอการเปดโอกาสใหนกลงทนตางชาตสามารถฟองเรยก


18


คาเสยหายหรอยกเลกนโยบายสาธารณะของประเทศนนๆไดถาไปขดขวางการท างานของเอกชน หรอท าใหก าไรทคาดวาจะไดลดลงซงเปนการสรางความมนใจใหนกลงทนตางชาตในการลงทนวาจะไมโดนรฐเอาเปรยบ กดกนหรอยกเลกสญญา ซงเปนการสรางความนาเชอถอ จงใจใหกบนกลงทน หากแตในทางกลบกนหากนโยบายของรฐไมมความเสถยร หรอความไมแนนอนทางการเมองซงอาจสงผลกระทบตอสญญาของนกลงทน จงเปนทนาสงสยวาประเทศไทยมความพรอมมากนอยเพยงใดในการใชกลไกISDSในการระงบขอพพาทน เสยเปรยบหรอไม หากการยกเลกสญญาดงกลาวเปนประโยชนมากกวาด าเนนการตามสญญา คมหรอไมกบการน าภาษประชาชนจายเปนคาชดเชยตางๆใหแกนกลงทนตางชาต ค าส าคญ : การระงบขอพพาทระหวางรฐกบเอกชน

Abstract

A very high competition of the world economic development in this eraaffects countries all around the world. Thus trade agreement, investment promotion, and bilateral as well asmultilateral cooperation are performed in order to stimulate the better economy in their countries. Thailand is also cooperating with other countries to gain trade and other benefits. In terms of investment especially that the state invites foreign investors to invest in the public sector, foreign investors are often concerned about the investor-state dispute. Thus the negotiation to settle the dispute must beperformed concisely. One of the alternative procedures for dispute settlement on trade negotiation is the Investor-State Dispute Settlement – ISDS that is a protection mechanism for investors investing in the country. According to ISDS that investors’ ensuring is to confirm for no exploiting, obstructing, and canceling, an additional channel is provided for investors to sue governments or cancel any public policy of the country if it obstructs their operations or potential profit is decreased.3On the contrary, there is unstable state policy or political instability which may affect investor contracts. Therefore it is doubtful that: “How much Thailand is prepared to use the

3 ISDS:ขดเลอดไทยไปคมครองนกลงทน.ทพยพมล เกยรตวาทรตนะ http://waymagazine.org/isds

19


ISDS mechanism in this dispute settlement?”, “Is there any disadvantage, and how is it if such termination is an advantage over the implementation of the agreement?”, and “Is it worth of tax paid as compensation for the foreign investors?”

Keywords : Investor-State Dispute Settlement

1. บทน า ISDS คออะไร

หากกลาวถงISDS(Investor-State Dispute Settlement) หรอการระงบขอพพาท

ระหวางรฐกบเอกชนหลายคนอาจไมคนหแตหากยอนกลบไปดขาวใหญในชวงป 2549-2552

มขาวดงกรณทคณะอนญาโตตลาการระหวางประเทศมค าชขาดของตดสนใหกรมทางหลวงจาย

คาเสยหายจ านวน 29 ลานยโร (ประมาณ 1,500 ลานบาท) ใหแกบรษท วอเตอรบาวน

จ ากด ผ รบเหมาจากประเทศเยอรมน หนงในผ ถอห นบรษท ทางยกระดบดอนเมอง จ ากด

(มหาชน) ผ รบสมปทานโครงการโทลลเวย หรอคดทเรยกกนตดปากวา “คดคาโงทางดวน” ซงรฐ

ตองน าเงนภาษประชาชนมาจายคาเสยหายใหแกนกลงทนชาวเยอรมน หากยกคดนขนมากจะม

ค าถามมากมายท าไมไทยจงเสยเปรยบตองจายเงนจ านวนมหาศาลใหแกบรษทตางชาตรายน

เราจงควรท าความรจกกบ ISDS ใหมากขน

การระงบขอพพาทระหวางรฐกบเอกชน (Investor - State Dispute Settlement –

ISDS) เปนกลไกภายใตความตกลงเพอการสงเสรมและคมครองการลงทน (Bilateral

Investment Treaties – BITs) หรอความตกลงการคาเสร (Free Trade Agreements –

FTAs) กบรฐบาลของประเทศทตนเขาไปลงทน เชน หากรฐภาคละเมดพนธกรณตามทก าหนด

ในความตกลงฯ และสงผลใหการลงทนของนกลงทนไดรบความเสยหายอยางแทจรง นกลงทนก

จะมสทธใชกลไก ISDS ในการระงบขอพพาทภายใตองคกรและกฎระเบยบและวธด าเนนการท

ก าหนดในความตกลงฯ เชน UNCITRAL Arbitration Rules ของสหประชาชาต หรอ ICSID

Additional Facility ของธนาคารโลก

โดยมกระบวนการระงบขอพพาททางเลอก (Alternative Dispute Resolutions –

ADR) คอการระงบขอพพาทนอกศาลโดยอาจใชวธการเจรจาและการหารอ (Consultation and

20


Negotiation) การไกลเกลย (Mediation) และการประนประนอมยอมความ

(Conciliation) เชน การระบใหมบคคลทสามเขามาชวยไกลเกลยและระงบขอพพาทโดยใช

วธการเชงปฏบตการทเหมาะสมและเปนธรรมตอคกรณทงสองฝายมากกวาการใชขอบท

กฎหมาย การใชวธการระงบขอพพาทนอกศาลเปนแนวทางใหมในการบงคบใชพนธกรณการ

คมครองการลงทนทมประสทธภาพ รวดเรว ชวยลดคาใชจายในการระงบขอพพาท และท าให

ไดรบความนยมมากขน เนองจากเปนกลไกทนกลงทนและรฐผ รบการลงทนชะลอการใช

กระบวนการอนญาโตตลาการระหวางประเทศได4 และในสวนกระบวนการอนญาโตตลาการ

ระหวางประเทศ (International Arbitration)ซงหากคณะอนญาโตตลาการชขาดวารฐไดละเมด

พนธกรณภายใตความตกลง คณะอนญาโตตลาการอาจใหรฐช าระคาชดเชยใหกบนกลงทนตาม

จ านวนทก าหนดซงนกลงทนสามารถใชประโยชนจากความตกลงไดหากการลงทนของนกลงทน

ไดรบความเสยหายจากมาตรการใดทออกโดยรฐบาลของประเทศผ รบการลงทน ซงมาตรการ

ดงกลาวเขาขายเปนการผดพนธกรณตามความตกลง นกลงทนสามารถรองขอใหรฐบาลผ รบ

การลงทนด าเนนการแกไขปญหาดงกลาวได โดยเรมจากการเจรจาและการหารอ หากการเจรจา

ไมประสบความส าเรจ นกลงทนอาจยนขอพพาทไปยงศาลทองถน

2.ISDSคออะไร

ปจจบนการลงทนในประเทศไทยโดยนกลงทนตางชาตมแนวโนมทสงขน การสราง

ความมนใจใหแกนกลงทนจงเปนแรงจงใจอยางหนง สงทนกลงทนตางชาตเปนกงวลและ

ตองการไดรบความคมครองคอหากมการลงทนในประเทศไทยโดยมคสญญาเปนรฐอนม

นโยบายบรการสาธารณะนน เอกชนซงเปนนกลงทนตางชาตจะไดรบการคมครองอยางไรหากม

ขอพพาท หรอมการเปลยนนโยบายของรฐ ดงนนจงมการกลาวถงการระงบขอพพาทแบบหนงท

เรยกวา “ISDS”

4 กรมเศรษฐกจระหวางประเทศ กระทรวงการตางประเทศ. การคมครองการลงทนและการระงบขอพพาทระหวางรฐกบเอกชน. สบคนจากhttp://www.mfa.go.th/business/contents/files/customize-20140602-100942-243117.pdf.

21


การระงบขอพพาทระหวางรฐกบนกลงทนตางชาต หรอ Investor-State Dispute

Settlement (ISDS) เปนกลไกทอยภายใตความตกลงของรฐทเกยวกบการลงทนระหวางประเทศ เชนความตกลงเพอสงเสรมและคมครองการลงทน(Bilateral Investment Treaty-BIT)

และ ความตกลงการคาเสร (Free Trade Agreement- FTAs)โดยใหสทธนกลงทนตางชาตใช

กระบวนการระงบขอพพาททเปนธรรม ไดแก กระบวนการการหารอ(Consultation) กระบวนการ

ระงบขอพพาททางเลอก(Alternative Dispute Resolution – ADR) และกระบวนการ

อนญาโตตลาการ(Arbitration) แทนการขนศาลในตางประเทศ

อาจกลาวไดวา ISDS เปนการกลไกการระงบขอพพาททนกลงทนปรารถนาและในยคท

มการแขงขนทางการคาสงเพอเปนการกระตนเศรษฐกจของแตละประเทศนน แตละประเทศก

แสวงหาความรวมมอทางการคาโดยท าความรวมมอในทงรปแบบพหภาค และทวภาค จงท าให

FTAs (Free Trade Area หรอFree Trade Agreements)เปนทนยมเพอประโยชนทางการคา

ของประเทศทเปนคคาหรอเปนพนธมตรทดตอกน หากพจารณานยามของFTAs ซงหมายถง

เขตการคาเสรหรอขอตกลงทางการคาเสร นนคอ ประเทศ 2 ประเทศหรอ หลายประเทศจะ

รวมกลมกนเพอท าการลด ภาษศลกากรระหวางกนใหเหลอนอยทสดหรอไมมเลยและใชอตรา

ภาษทสงกบประเทศนอกกลม ดงนนประโยชนเบองตนทเหนได คอสนคาของเราหากสงไปขาย

ยงประเทศในกลมจะมตนทนทลดลง เพราะภาษถกลง หรอเหลอศนยสงผลใหสนคาของเราม

ความสามารถในการแขงขนในตลาดนน ๆ หรอหากน าเขาเราก เสยภาษในอตราทถกลงท าให

ตนทนในการผลตสนคาไมสงมากนก เมอเปรยบเทยบกบคแขงผบรโภคกไดรบประโยชนไปดวย

จากการทมสนคาหลากหลายเขามาขาย ท าใหสามารถเลอกซอไดตามราคาและคณภาพท

ตองการในราคาทถกลง5และยงครอบคลมเรองการเปดตลาดสนคา บรการ การลงทน พธการ

ศลกากรและการอ านวยความสะดวกทางการคา กฎวาดวยถนก าเนดสนคา มาตรการเยยวยา

ทางการคา มาตรการสขอนามยและสขอนามยพช อปสรรคเทคนคทางการคา ทรพยสนทาง

5 กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชย สบคนจาก http://www.thaifta.com/thaifta/Home/ %E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%87/tabid/62/ctl/Details/mid/433/ItemID/4476/Default.aspx

22


ปญญา นโยบายการแขงขน การจดซอจดจางภาครฐ การระงบขอพพาทระหวางรฐ ความ

โปรงใส และการพฒนาทยงยน เปนตน จดทนาสนใจอยางยง

ส าหรบประเทศไทยทตองการนกลงทนตางชาตมาลงทนภายในประเทศ การทจะดง

ความสนใจใหนกลงทนตางชาตมาลงทนทไทยในภาวะทมคแขงในดานการเปนผ รบการลงทนท

ส าคญอยางเวยดนามคอการสรางความมนใจใหแกนกลงทนตางชาต เนองจากสงทนกลงทน

ตางชาตกงวลใจคอเมอมาลงทนแลวจะไมมนโยบายใดท าใหเขาเสยหาย หรอไมมการยดทรพย

มการปฏบตทเทาเทยมไมเลอกปฏบต กลาวคอหากตองการใหนกลงทนตางชาตมาลงทนไมวา

จะท าความรวมมอทางการคาอยาง FTAsหรอขอตกลงอนๆสงทนกลงทนปรารถนาใหรฐไทย

คมครองคอการใหความคมครองการลงทนผานระบบกลไกการระงบขอพพาทระหวางรฐและ

เอกชน (Investor - State Dispute Settlement – ISDS) ซงจดส าคญของ ISDSคอเปดโอกาสให

นกลงทนตางชาต ฟองเรยกคาเสยหายกรณทรฐไมท าตามนโยบาย ทออกมา เชนใหบรษท

ตางชาตลงทนท าทางดวนระบใหไมมการสรางแขงขน หากตอมารฐใหนกลงทนรายอนมา

ประกอบกจการเดยวกน บรษททลงทนกอนมสทธเรยกคาเสยหายได โดยใหความคมครองนก

ลงทนเพยงสวนทเปนผลกระทบจากมาตรการทออกโดยรฐเทานน ไมคมครองนกลงทนจาก

ความเสยงทเกดขนจากการประกอบธรกจตามปกต การทสนธสญญาทวภาคดานการลงทน

และความตกลงFTAsจ านวนมาก ก าหนดมาตรการ ISDS เอาไว มผลท าใหคดขอพพาทระหวาง

นกลงทนเอกชนกบรฐ มจ านวนทเพมสงมาก โดยเฉพาะในชวง 15 ปทผานมา โดยในป พ.ศ.

2552 เพยงปเดยว มประเทศผ รบการลงทนถง 81 ประเทศ ทถกฟองรองตออนญาโตตลาการ

เปนขอพพาท โดยผ ทฟองคดเกอบทงหมดเปนนกลงทนจากประเทศทพฒนาแลว และประเทศท

ถกฟองสวนใหญ มกจะเปนรฐบาลของประเทศก าลงพฒนา

3.ตวอยาง

3.1)ป 2555 บรษท ฟลลปมอรรส เอเชย จ ากด ยกษใหญดานยาสบ ฟองรฐบาลประเทศออสเตรเลยทออกกฎหมายควบคมยาสบ ตดปายเตอนภยจากการสบบหร และบงคบใหใชซองสเดยวกน เพราะไมตองการเพมจ านวนผสบบหรรายใหม แตอตสาหกรรมบหรไมยอม อางวาเปนการท าลายเครองหมายการคา และท าใหยอดขายตก โดยกลาวหาวารฐบาล

23


ออสเตรเลยกระท าการยดหรอรบกจการโดยออม ดวยการตรากฎหมายก าหนดใหผลตภณฑบหรตองบรรจซองแบบทก าหนดเทานน จงไปฟองศาลออสเตรเลยแตศาลฎกาของออสเตรเลย ตดสนใหฟลปมอรรสแพ เพราะรฐบาลมสทธในการออกกฎหมายหรอนโยบายคมครองสขภาพประชาชน แตฟลปมอรรส กยงไมยอมแพ ไปฟองรฐบาลออสเตรเลยผานกลไกการระงบขอพพาทระหวางรฐกบเอกชนหรอISDS ระบวารฐบาลออสเตรเลยผดพนธกรณของสนธสญญาคมครองการลงทน(BITs)ระหวางออสเตรเลยกบฮองกง โดยอางวาการกระท าของรฐบาลออสเตรเลยเปนการเวนคนสทธ (Expropriation) ในการใชเครองหมายการคาของบรษท และอางวาการตรากฎหมายดงกลาวเปนการรบและยดทรพยสนการลงทนของตน ตอมาในเดอนธนวาคม 2558 ศาลระหวางประเทศ กไดพพากษาใหฟลลป มอรรส อนเตอรเนชนแนล แพคดทยนฟองรฐบาลออสเตรเลยทออกกฎหมายใหใชซองบหรแบบเรยบ โดยสรปวาเปนการละเมดสทธ

3.2)บรษทวอลเตอรบาว(Walter Bau ยนฟองรฐบาลไทยชวงป2549 สมยรฐบาล พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร โดยอางวาไดรบผลกระทบจากการทรฐบาลไทยผดสญญา ในโครงการกอสรางโทลลเวย หลายประเดน เชน ขอใหลดคาผานทางเหลอ 20 บาทตลอดสาย และมมาตรการไมใหบรษทปรบคาผานทางนอกจากนยงมประเดนเรองการสรางทางแขงขน เชน โครงการโฮปเวลล การกอสรางทางเบยงบนถนนวภาวดรงสต การกอสรางสะพานลอยทแยกสทธสารบนถนนวภาวดรงสต การยายสนามบนดอนเมองไปสนามบนสวรรณภม เปนตน

วอลเตอรบาว ไดยนฟองรฐบาลไทยผานกระบวนการอนญาโตตลาการระหวางประเทศ ภายใตความตกลงเพอการสงเสรมและคมครองการลงทนระหวางไทย -เยอรมน ป พ.ศ. 2545 เรยกรองคาเสยหายจากรฐบาลไทย 30 ลานยโร

อนญาโตตลาการไดมค าชขาดในวนท 1 กรกฎาคม 2552 ระบวาประเทศไทยผดพนธกรณภายใตความตกลง และตองช าระคาชดเชยจ านวน 29.21 ลานยโร พรอมดอกเบย ค านวณตามอตราดอกเบยระหวางธนาคารในกลมยโร ในอตรา 2 เปอรเซนตตอป เรมตงแตวนท 3 ธนวาคม 2549 จนกวาถงวนช าระเงน พรอมทงคาใชจายในการด าเนนคดของฝายวอลเตอรบาว จ านวน 1,806,560 ยโร รวมทงดอกเบยตามอตราเดยวกบคาชดเชยความเสยหายโดยอนญาโตตลาการมองวาแมการกระท าของรฐบาลไทยจะไมไดเปนการเวนคนการลงทนของวอลเตอร บาวแตเปนการละเมดตามหลกทเปนธรรมและยตธรรมเชนเดยวกบทอนญาโตตลาการระหวางประเทศไดตดสนในคด Biwater Gauff v Tanzania,ICSID Case No. ARB/05/22,

24


DecisionทเปนปญหาการละเมดหลกLegitimate Expectationหลกการคอประเทศผ รบการลงทนมหนาทคมครอง ความคาดหวงทเปนธรรม โดยสจรต และโปรงใส จากกรณศกษาทงสองกรณจะเหนวาในกรณของบรษท ฟลลปมอรรส เอเชย จ ากดกบรฐบาลออสเตรเลยมการขนศาลภายในประเทศโดยใหศาลของออสเตรเลยพจารณาและมค าตดสนใหฝายฟลลปมอรรสแพคดเนองจากมองในมมทนโยบายของรฐออกมานนเปนการคมครองสขภาพของประชาชน แตในมมมองของนกลงทนตางชาตมองเรองการเสยผลประโยชนจากการทรฐออกนโยบายดงกลาวจงตองขอใชกลไกระงบขอพพาทตามสนธสญญาทวภาคดานการลงทนทท าโดยออสเตรเลยกบฮองกงเพอใหมการคมครองทางการลงทน สวนในคดของไทยนน การทบรษทวอลเตอรบาวยนฟองรฐบาลไทยผานกระบวนการอนญาโตตลาการระหวางประเทศ ภายใตความตกลงเพอการสงเสรมและคมครองการลงทนระหวางไทย-เยอรมน ป พ.ศ. 2545 ทเรยกรองคาเสยหายจากรฐบาลไทยจนเปนเหตใหรฐบาลไทยตองจายคาเสยหายจ านวนมาก แมรฐเองมเจตนาทจะมนโยบายทเปนประโยชนกบประชาชน แตถากระทบตอผลประโยชนของนกลงทนจนเปนเหตท าใหมแนวโนมจะไดผลก าไรลดนอยลง นกลงทนกมสทธฟองเรยกคาเสยหายจากรฐบาลได โดยคาเสยหายทจายใหแกบรษทกเปนเงนจากภาษประชาชน หากมองในมมนการทรฐตกลงท าสญญาเรองการลงทนตางๆกบนกลงทนหรอบรษทตางชาต ควรทจะศกษาขอสญญาหรอแมกระทงการระงบขอพพาทซงเปนสงส าคญวาเงอนไขในสญญานนเรามความไดเปรยบเสยเปรยบอยางไร หลงจากเหตการณทอนญาโตตลาการมค าชขาดใหประเทศไทยตองช าระคาชดเชยใหบรษทวอลเตอร บาวกวา30ลานยโรในปลายป 2552 คณะรฐมนตรมมตในเรองการท าสญญาระหวางรฐกบเอกชนทงไทยและตางประเทศโดยระบให “ใหการท าสญญาทกประเภททหนวยงานรฐท ากบเอกชนในไทยหรอตางประเทศ ไมวาจะเปนสญญาทางปกครองหรอไม ไมควรเขยนผกมดในสญญาใหมอบขอพพาทใหคณะอนญาโตตลาการเปนผ ชขาด แตหากมปญหาหรอความจ าเปน หรอเปนขอเรยกรองของคสญญาอกฝายทมอาจหลกเลยงได ใหเสนอ

25


คณะรฐมนตรพจารณาอนมตเปนรายๆไป ”6แตเมอมการเจรจารางกรอบความรวมมอทางการคาอยาง FTAsไทย-สหภาพยโรปกมขอตกลงระบ “เปดโอกาสใหสามารถใชกระบวนการอนญาโตตลาการเปนทางเลอกหนงในการระงบขอพพาท”เปนการเอาใจนกลงทนตางชาตใหมาลงทนในไทยทงทคดพพาทดอนเมองโทลลเวยของบรษทวอลเตอร บาวคนไทยยงคงจดจ าไดด และการเจรจาระหวางEU และไทยเรองขอตกลงการคาเสร (FTAs) ในเดอนมนาคม ค.ศ. 2013 โดยทงสองฝายตองการขอตกลงทครอบคลมในหวขอตาง ๆ เชน ภาษการคาและมาตรการอนนอกเหนอจากภาษการคา การบรการ การลงทน การจดซอสาธารณะ ทรพยสนทางปญญา ปญหาดานกฎระเบยบและขอบงคบ และการพฒนาอยางยงยนจนถงปจจบน การเจรจาไดถกด าเนนแลวทงหมดสรอบ โดยครงลาสดจดขนเมอเดอนเมษายน ค.ศ. 2014 นบตงแตชวงเวลาดงกลาว ขณะน ยงไมมการก าหนดการเจรจา FTAsรอบใหมเนองจากทหารเขายดอ านาจประเทศไทย7

4.สรป การระงบขอพพาทระหวางรฐกบเอกชน (Investor - State Dispute Settlement – ISDS)เปนกลไกภายใตความตกลงสองสวนไดแก 1)ความตกลงเพอการสงเสรมและคมครองการลงทน (Bilateral Investment Treaties – BITs) 2)ความตกลงการคาเสร (Free Trade

6มตคณะรฐมนตรเมอวนท 28 กรกฎาคม 2552 เรอง การท าสญญาระหวางรฐกบ เอกชน ก าหนดวา “1. สญญาทก

ประเภททหนวยงานของรฐท ากบเอกชนในไทยหรอตางประเทศไมวาจะเปนสญญาทางการปกครองหรอไม ไมควร

เขยนผกมดในสญญาใหมอบขอพพาทใหคณะอนญาโตตลาการเปนผชขาด แตหากมปญหาหรอความจ าเปนหรอเปน

ขอเรยกรองของคสญญาอกฝายหนงทมอาจหลกเลยงได ใหเสนอคณะรฐมนตรพจารณาอนมตเปนราย ๆ ไป ” ทงน

เพอใหคณะรฐมนตรไดพจารณาถงผลกระทบทมตอพนธกรณทประเทศไทยตองปฏบตตามอนสญญาหรอความตกลง

ตาง ๆ กบนานาประเทศ เชน สนธสญญาวาดวยการสงเสรมและการคมครองการลงทนตางตอบแทน (BIT) หรอ

ขอตกลงวาดวยเขตการคาเสร (FTAs) หรอกรณขอสญญาอนญาโตตลาการเปนเงอนไขส าคญในการก ยมเงนของ

สถาบนการเงนตาง ๆ รวมตลอดถงแหลงเงนทนจากองคกรชวยเหลอรายใหญ รวมถงปญหาอนใดทจะตามมาใน

ภายหลงนน หนวยงานของรฐจงอาจน าประเดนปญหาหรอความจ าเปนหรอขอเรยกรองของคสญญาอกฝายหนงทมอาจ

หลกเลยงไดนน เสนอตอคณะรฐมนตรพจารณาอนมตเปนราย ๆ ได ซงคณะรฐมนตรจะไดตรวจสอบถงความเหมาะสม

ของสญญาไดดวย

7 https://eeas.europa.eu/headquarters/headquartershomepage/12522/node/12522_th

http://trade.ec.europa.eu/doclib/press/index.cfm?id=875

26


Agreements – FTAs) กบรฐบาลของประเทศทเขาไปลงทน กลาวคอถาประเทศไทยมความตกลงเพอการสงเสรมและคมครองการลงทน หรอความตกลงการคาเสร นนหากเกดขอพพาทขนระหวางรฐเจาของประเทศกบนกลงทนตางชาตกลไกทชวยในการระงบขอพพาทไดแก ISDS โดยกลไก ISDS แบงออกเปนสองสวนคอ

1)กระบวนการระงบขอพพาททางเลอก (Alternative Dispute Resolutions) ซงเปนการระงบขอพพาทนอกศาลโดยอาจใชวธการเจรจาหรอหารอ (Consultation and Negotiation) การไกลเกลย (Mediation ) และการประนประนอมยอมความ (Conciliation )

2)กระบวนการอนญาโตตลาการระหวางประเทศ (International Arbitration) ภายใต

องคกรและกฎระเบยบและวธด าเนนการทก าหนดในความตกลงฯ เชน UNCITRAL Arbitration

Rules ของสหประชาชาต หรอ ICSID Additional Facility ของธนาคารโลก

การทประเทศไทยตองการใหนกลงทนตางชาตมาลงทนในประเทศไทยนนตองม

สงจงใจและท าใหนกลงทนเองมนใจในเสถยรภาพ ความมนคงของประเทศไทย และทส าคญคอ

เมอมขอพพาทเกดขนในกรณทนกลงทนท าสญญากบภาครฐของไทย นกลงทนเองกตองการ

ความมนใจวาตนจะไดรบ ความเปนธรรม หรอมหลกประกนในการลงทนกรณมความ

เปลยนแปลงตางๆทงทางการเมองและสงคม อาทเชน นโยบายรฐบาลชดกอนมแนวคดท

แตกตางจากรฐบาลชดใหม ดงนนการทรฐสรางความมนใจใหแกนกลงทนเปนสงส าคญอยางยง

4.1 ขอด ขอดอย ของISDS

หากพจารณาถงขอดอยหรอผลเสยนน การทรฐยอมทจะใชการระบบกลไกการระงบขอ

พพาทISDS นนแมในทางทฤษฎจะดสวยงามยตธรรมแตในทางปฏบตแลวใครเปนคนไดเปรยบ

จนกลายเปนการเปนการโอบอมนกลงทนตางชาตมากกวาการรกษาผลประโยชนใหแกรฐตนท

จะตองน าภาษของประชาชนไปจายคาเสยหายทเกดจากการ “ไมไดดงใจ”ของนกลงทน หากพด

ถงหวใจของ ISDSกคอการเปดโอกาสใหนกลงทนตางชาตฟองรองด าเนนคดกบรฐภายใต

กระบวนการอนญาโตตลาการ เพอเรยกคาเสยหายจากการกระท าของรฐทไมปฏบตตาม

ขอตกลงท าใหผลงทนเสยประโยชนหรอมนโยบายใดทเปนเหตทท าใหรฐเขายดทรพยของนก

ลงทน ปญหาทเกดขนเกดจากการตความความหมายค าวายดทรพย โดยการยดทรพยไมไดถง

การน าทรพยของนกลงทนมาเปนของรฐ หรอการเวนคนพนทอตสาหกรรม แตยงตความโดย

กวางถงการทนกลงทนจะไดรบผลก าไรทคาดวาจะไดรบในอนาคตหรอการทรฐมนโยบาย

27


กฎเกณฑใดๆทออกมาใชบงคบเกยวกบเรองการลงทนแลวท าใหนกลงทนเสยประโยชน

บางอยางกลบถกตความวาเปนการยดทรพยตามขอตกลงFTAsหลายฉบบทท ากนจงเหนไดวา

ในขอตกลงFTAsหากรฐมการยดทรพยทงโดยตรงและโดยออมถอวานกลงทนเกดความเสยหาย

ทสามารถจะฟองเรยกคาเสยหายใหรฐตองรบผดได แมวานโยบายนนจะเปนประโยชนกบ

ประชาชนกตาม เหมอนอยางทอนญาโตตลาการตดสนเรองบรษทวอลเตอรบาวกบรฐบาลไทย

(คดดอนเมองโทลลเวย)ทรฐบาลไทยแพคดและตองจายคาเสยหายทไดจากการเกบภาษของ

ประชาชนจ านวนมหาศาล จนตองมาทบทวนถงความเหมาะสมตามบรบทวาเราพรอมทจะอย

ในกลไกISDS ทนกลงทนเปนกลมประเทศทมเงนสนบสนนการลงทนทสงผลกดนใหใชกลไก

ISDSในการเจรจาขอตกลง FTAsใหใชกลไกนซงในทวโลกเปนทรกนถงความนากลวทนกลงทน

ประเทศทมอ านาจในการลงทนไลฟองรฐบาลประเทศทก าลงพฒนาหากรฐท าใหก าไร หรอก าไร

ทคาดวาจะไดรบลดนอยลงหรออาจกลาวไดวาอาจเปนการเปดชองใหนกลงทน ทมเจตนาไม

สจรต(bad faith)โดยอาศยชองโหวของกฎหมาย (legal loopholes)เพอเรยกรองคาเสยหายจาก

รฐบาลของประเทศผ รบการลงทน

หากมองในสวนของขอดกลไกของISDS เปนการสรางความมนใจใหนกลงทนวาจะไดรบการคมครอง ไมถกกดกน กลนแกลง หรอโดนละเมดจากการออกนโยบายของรฐ เพราะหากมเหตใดกตามทขดประโยชนของนกลงทน นกลงทนอาจไมมนใจในกระบวนการยตธรรมของประเทศไทย หรอเพอความรวดเรวจงเลอกทจะฟองเรยกคาเสยหายผานกลไก ISDS อกทงนกลงทนมมมมองวา ISDS จะสงเสรมหลกการ Good Governance ของรฐบาลได ซงหากรฐบาลด าเนนการโดยขาดความระมดระวง ไมเปนธรรม รฐบาลกมความเสยงในการทจะถกนกลงทนฟองได สงทตองขบคดถงการใชกลไก ISDSนนการตความ ความไมแนนอนของหลกเกณฑ ขอกฎหมายทเกยวของกบอนญาโตตลาการระหวางประเทศ ทมการตความเรองสทธตางๆไมชดเจนจนอาจเกดความไดเปรยบเสยเปรยบ เชนสทธทจะไดรบการคมครองจากการเวนคน(Expropriation) การยดทรพยทตองตความใหชดเจนทงทางตรงและทางออม สวนในมมมองของรฐบาลไทยนนแมการท า FTAsทระบใชกลไก ISDS ผานอนญาโตตลาการในการระงบขอพพาทนนจะเปนแรงจงใจใหตางชาตเหนความมนคง การปฏบตอยางเทาเทยมเพอใหนกลงทนยอมมาลงทน แตหากเอาใจนกลงทนมากเกนไปจนเปนเหตใหตองน าภาษของประชาชนมาจาย

28


คาเสยหายใหแกนกลงทนตางชาตเชอวาประชาชนไมส จะปลมสกเทาไหรอยางเหตการณทบรษทวอลเตอรบาว ฟองรฐบาลไทยดงนนการยอมรบกลไก ISDS ในการเจรจาการคาทงความตกลงเพอการสงเสรมและคมครองการลงทน (Bilateral Investment Treaties – BITs) และความตกลงการคาเสร (Free Trade Agreements – FTAs) ทนกลงทนเรยกรองในประเดน ISDS นนไทยจะตองพจารณาอยางถถวนรอบคอบถงผลกระทบทจะตามมา จนท าใหนกถงถอยค าในบทความของณฐกานต กจประสงค “เมอ FTAsมาถง : นกลงทนตางชาตไดรบการคมครอง แตใครจะคมครองประเทศไทย ในเวบไซดส านกขาวอศรา เขยนวนท 23 กนยายน 2556 กบประโยค กลไกการระงบขอพพาทระหวางรฐและเอกชน ไมใชศาลในประเทศ ไมใชศาลโลก แตเปนกลไกทอนญาโตตลาการระหวางประเทศ 3 คนททงสองฝายเลอกกนมา และคนกลางทสองฝายเหนรวมกน ซงหมายความแบบเดยวกบท รชกาลท 5 ทรงใชค าวา “เสยอสรภาพนอกอาณาเขต” คลายกบวาเราเสยเอกราชไปแลวครงตว เมอยอมรบและท าตามความตกลงน“


การคมครองการลงทนและการระงบขอพพาทระหวางรฐกบเอกชน กรมเศรษฐกจระหวางประเทศ กระทรวงการตางประเทศสบคนจากhttp://www.mfa.go.th/ business/contents/files/customize-20140602-100942-243117.pdf

กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชยสบคนจาก

http://www.thaifta.com/thaifta/Home/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%

E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%

87/tabid/62/ctl/Details/mid/433/ItemID

มตคณะรฐมนตรเมอวนท 28 กรกฎาคม 2552 เรอง การท าสญญาระหวางรฐกบ เอกชน

สบคนจากhttps://eeas.europa.eu/headquarters/headquartershomepage/12522

/node/12522

29


กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในกฎหมาย วธพจารณาคดเดกและเยาวชน

Restorative Justice for Law on Procedure of the Juveniles

พชรวรรณ ข าตม1 ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

80 หม 9 ถนนพหลโยธน ต าบลบานด อ าเภอเมอง จงหวดเชยงราย 57100 เมลตดตอ: [email protected]

Pacharawan Kumtum2 School of Law, ChinagraiRajabhat University

80 moo. 9 Paholyothin Rd., Muang District Chiang rai province 57100 เมลตดตอ: [email protected]

บทคดยอ

กระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทยทผานมานน มลกษณะถกผกขาดโดยรฐมากเกนไป โดยไมมพนทใหชมชนและสงคมเขามามบทบาทมสวนรวมเทาทควร อกทงยงมงเนนทจะน าผกระท าความผดมาลงโทษจนลมทจะใหความส าคญตอผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ไมมกระบวนการสงเสรมใหมการแกไขปญหาในชมชน ท าใหเปนการเพมภาระใหศาลทมภารกจคอนขางมากอยแลว และเดกทกระท าผดมจ านวนมากเกนกวาสถานพนจจะดแลได เดกเหลานนจงไมไดรบการฟนฟทเหมาะสมเพราะทรพยากรจ ากด ไมสามารถจะกลบมาเปนคนดของสงคมได จงควรน าแนวคดเ รอง “การอ านวยความยตธรรมเชงสมานฉนท ”มาใชปจจบนน พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ได ออกมารองรบถงการน ากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชทงในขนตอนกอนพจารณาคด ระหวางพจารณาคด และหลงพจารณาคด ไดแก มาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญากอนฟอง มาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาชนพจารณา และมาตรการในการแกไข




30


บ าบดฟนฟเดกหรอเยาวชนกอนมค าพพากษา โดยจะมกระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟทมความรวมมอจากทกฝาย โดยมาตรการนไดรบการออกแบบใหเกดขนคขนานไปกบการด าเนนการในกระบวนการยตธรรมกระแสหลก ค าส าคญ : กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท, คดเดกและเยาวชน

Abstract

The criminal procedure of Thailand in the past had been extremely monopolized by the State with no muchparticipation of community and society. Also, that the procedure emphasized on bringing the offender to punish instead of the focusing on the victim or victim of crime, and there was no process to encourage problem solving in the community can increase the court’s tasks as well as child offenders are numerous over tothe reformatory’s carrying capacity. Then the children may not be properly rehabilitated due to limited resources, and cannot be a good person in a creative society.Thus the concept of “Restorative Justice Facilitation” should be applied. Currently, Juvenile and Family Court and Juvenile and Family Case Procedure (No. 1) Act B.E. 2553 [2010] supports the Restorative Justice implementation in the justice process including pre-trial, during trial and post-trial process including Special measures in lieu of criminal proceedings before prosecution, Special measures in lieu of criminal proceedings during trial, and Measures for correction, treatment and rehabilitation before judgment. Moreover the Restorative Justice is designed to coincide with the mainstream justice process, and all processes of preparing rehabilitation plans are compiled with cooperation from all parties. Keywords : Restorative Justice, juvenilecase

31


1. บทน า

กระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทยทผานมานน มลกษณะถกผกขาดโดยรฐมากเกนไป โดยไมมพนทใหชมชนและสงคมเขามามบทบาทมสวนรวมเทาทควร อกทงยงมงเนนทจะน าผกระท าความผดมาลงโทษจนลมทจะใหความส าคญตอผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม นอกจากนกระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทยยงมลกษณะน าเอาคดดงเอาขอพพาทเขาสระบบของศาล โดยไมมกระบวนการสงเสรมใหมการแกไขปญหาในชมชน ท าใหเปนการเพมภาระใหศาลทมภารกจมากอยแลว รวมถงผกระท าผดเขาสราชทณฑเกนกวาก าลงทมอยจะรบได จนเกดปญหาคนลนคก คดลนศาล ไมเวนแมแตเดกและเยาวชนทกระท าผดมจ านวนมากเกนกวาสถานพนจจะดแลได เดกละเยาวชนเหลานนจงอาจจะไมไดรบการฟนฟทเหมาะสมเพราะทรพยากรจ ากด แลวกไมสามารถจะกลบมาเปนคนดของสงคมอยางมบทบาทเชงสรางสรรคได ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทจะตองเปลยนแนวคดจาก “การอ านวยความยตธรรมเชงแกแคนทดแทน”(Retributive Justice) มาเปน “การอ านวยความยตธรรมเชงสมานฉนท” กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice) เปนแนวคดใหมในสาขาอาชญา วทยา (Criminology) และเหยอวทยา (Victimology) โดยแนวคดนก าหนดสมมตฐานวา อาชญากรรมทเกดขน ณ ทแหงใดจะกอใหเกดความเสยหายตอผ เสยหายและสมาชกในสงคมพรอมๆ กน ดงนน วธการทดทสดในการเยยวยาความเสยหายทเกดขนจากอาชญากรรม คอ การเปดโอกาสใหคกรณทกฝายทเกยวของเขามามสวนรวมในการแกไขความเสยหายทเกดขนรวมกน ซงไดแก ผกระท าความผด ผ เสยหาย และสมาชกในสงคม บคคลทงสามฝายนจะเปนศนยกลางของกระบวนการยตธรรมทางอาญาเชงสมานฉนทและมบทบาทส าคญยงในการด าเนนกระบวนพจารณาความอาญาในรปแบบน ในขณะทรฐ องคกรของรฐ รวมทงผประกอบวชาชพกฎหมายตางๆ จะท าหนาทเพยง “ผอ านวยความ สะดวก” (facilitators) ของกระบวนการยตธรรม ทจะชวยประสานใหคกรณสามารถด าเนน กระบวนการพจารณาใหบรรลวตถประสงคหลกของความยตธรรมเชงสมานฉนท กลาวคอความรบผดชอบของผ กระท าความผด การเยยวยาความเสยหายใหกบผ เสยหาย และการมสวนรวมอยางเตมทของผ เสยหาย ผ กระท าความผดและสมาชกในสงคม เพอใหทกฝายสามารถกลบมาอยรวมกนไดอยางปกตสข ดงนน กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทสวนใหญใชวธการใหผ มสวนเกยวของกบการกระท า

32


ความผดทกฝายเขามาประชมรวมกนนน ไมไดมวตถประสงคเพยงแคการมงเยยวยาความเสยหายทางรางกายและทางทรพยสนเทานน แตยงครอบคลมถงการเยยวยาความเสยหายทาง

สงคม ทางจตใจ และความเสยหายตอความสมพนธอนดอกดวย3

2. ความหมายของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท หมายถง กระบวนการใดๆ ท สรางความสมพนธระหวางผกระท าความผดและผ เสยหายใหกลบคนความสมพนธทดตอกน โดยใชวธการสรางกระบวนการมสวนรวมหลายฝาย ไดแก ฝายผกระท าความผด ฝายผ เสยหาย สงคม ชมชน และเจาพนกงานในกระบวนการยตธรรม ทงน กระบวนการดงกลาวด าเนนการโดยมวตถประสงคเพอสรางความสมพนธทดแทนการลงโทษจ าคกหรอลงโทษอนตามทกฎหมายก าหนด ซงอาจหมายรวมถง การเจรจา (Mediation) การไกลเกลย (Conciliation) การประชมกลมเพอระงบขอพพาท (Conferencing and Sentencing Circles)4

ส าหรบในทางพทธศาสนาสามารถแยกค าศพทไดเปน 2 ค า คอค าวา สมานะหรอสมาน แปลวา เสมอกน เทากน ตรงกน กบค าวา ฉนทะ หมายถง ความพอใจคอความเปนผ ใครเพอจะท าตามรปศพท ทานพระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) ไดกลาวไวโดยอธบายหรอแปลตามตว

ศพทวา5 สมานฉนท หมายถง “ความมฉนทะเสมอกน” ดงนนค าวา สมานฉนท6 จงหมายถง การทบคคลมความตองการจะท าตรงกนเพอจดหมายรวมกน

โดยเปาหมายส าคญของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทนน คอ การชดใชความเสยหาย ใหแกผ เสยหายไมวาจะเปนความเสยหายทางทรพยสน ทางกาย หรอจตใจ รวมถงเกยรตภม อ านาจ สทธ และความสามคค ดงนน ผลลพธในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

3 สวชปนตตกร, กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกบการด าเนนคดอาญาของศาล ,เอกสารประกอบการอบรม หลกสตร“ผพพากษาผบรหารในศาลชนตน” รนท 10 ส านกงานศาลยตธรรม, 2555, 1 – 2. 4 ณรงค ใจหาญและคณะผ วจย, รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ โครงการวจยเรอง “กระบวนการสราง

ความยตธรรมเชงสามฉนท ในศาลยตธรรม”, (สถาบนวจยรพ พฒนศกด ส านกงานศาลยตธรรม), 2522, 23. 5 พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), วกฤตบานเมองวนน โอกาสทมควรเปนของใคร : เรองท 22 ตอบค าถาม

เรอง สมานฉนท (mp.3.),วดญาณเวศสกวน, นครปฐม, 2551. 6 ดเรก ควรสมาคม, สมานฉนท : ทบทวน “ความหมาย หลกการ ขนตอน ทางพทธศาสนากบการระงบขอ

พพาทในกฎหมาย”, วารสารนตศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร, ปท 4 ฉบบท 1, 2554.

33


จงไมใชการคนหาตวผกระท าผดมาลงโทษตามทกฎหมายก าหนด แตเปนการท าใหผ เสยหายพอใจและไดรบการเยยวยาจากผกระท าความผด ซงรวมถงการไดระบายความรสกหรอความทกขรอนทตนไดรบ และผลทตามมาจากการตกเปนเหยอของอาชญากรรม นอกจากน ยงเปนการปองกนการกระท าความผดซ า โดยมกระบวนการทก าหนดเงอนไขใหผกระท าความผดตองปฏบตและเปนหลกประกนวาจะไมกระท าความผดซ าอก และยงเปนประโยชนตอหนวยงานในกระบวนการยตธรรม ทงน เพราะถาเปนการด าเนนคดอาญาโดยทวไป ตองก าหนดหนาทใหเจาพนกงานและพยานรวมมอกนในการคนหาความจรงอนจะน าไปสการก าหนดโทษ แตในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทนนจะเนนการรวมมอระหวาง ผ เสยหาย ผกระท าความผด และผ ทเกยวของ สงคม ชมชน เจาพนกงาน ศาลและผ เชยวชาญเพอรวมกนหาทางออกส าหรบปญหาทเกดขนและการปองกนการกระท าความผดในอนาคต ซงเปนการประหยดคาใชจายเพราะไมไดเนนกระบวนการคนหาความจรง แตเนนทการค มครองสวสดภาพ การฟนฟรกษาพยาบาลผกระท าความผด และการเสรมสรางความสมพนธอนดในชมชน7

3. การใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในตางประเทศ

ในทนจะขอกลาวถงเฉพาะการน ากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในศาล

เยาวชน (Juvenile Court) ของสหราชอาณาจกร โดยไดน าเอารปแบบของการประชมกลมครอบครวมาใชในกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชน ซงมรปแบบมาจากประเทศนวซแลนดซงเปนประเทศทประสบความส าเรจมากทสดในการน ากระบวนการยตธรรมเชง

สมานฉนทมาใชในศาลเยาวชน โดยไดพฒนามาจากการประชมกลมครอบครวของชนเผาเมาร8 และจากแนวคดของการตกลงกนระหวางผ เสยหาย กบผกระท าความผด (victim – offender mediation) และครอบครวของทงสองฝาย มอ านาจในการก าหนดเงอนไขในการด าเนนการกบผกระท าความผด และเสนอใหศาลพจารณาปรบปรงกอนท าการพพากษาได นอกจากน ในกฎหมายของสหราชอาณาจกรไดก าหนดใหม Youth Offending Teams ซงเปนกลมสหวชาชพ 7 ณรงค ใจหาญ และคณะผ วจย, รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ โครงการวจยเรอง “กระบวนการสราง

ความยตธรรมเชงสามฉนท ในศาลยตธรรม”, (สถาบนวจยรพ พฒนศกด ส านกงานศาลยตธรรม), 2522, 23 – 24. 8 ณฐวสา ฉตรไพบลย, กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท : จากทฤษฎสทางปฏบตในนานาชาต, เอกสารจดท าขนเนองในโอกาสวาระครบรอบ 30 ป ของคณะนตศาสตร มหาวทยาลยเอดนบะระ สหราชอาณาจกร,2550, น.28-29.

34


ซงประกอบดวยต ารวจ พนกงานคมประพฤต นกสงคมสงเคราะห เจาหนาทสาธารณสข เจาหนาททางการศกษา เจาพนกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตดหรอการดมสรา เจาหนาทการเคหะแหงชาต และจดตงในทองถน โดยมการประสานการท างานเพอคมครองการด าเนนคดกบเยาวชน โดยคณะกรรมการชดนจะคนหาปจจยทกอใหเยาวชนกระท าความผดและก าหนดมาตรการในการปองกนมใหเยาวชนกระท าความผดซ า9 เปาหมายของการประชมกลมครอบครว เปนการเปลยนแปลงกระบวนการด าเนนการแกผกระท าความผดและแสวงหาแนวทางใหสงคมเขามามสวนรวมในการด าเนนการ ทงน มหลกการทส าคญ คอ ผกระท าความผดทเปนเยาวชนจะตองขอโทษตอการกระท าความผดทตนกอใหเกดขน ในสวนผ เสยหายมโอกาสไดอธบายถงผลกระทบทตนไดรบจากการกระท าความผด และผ กระท าความผดทเปนเยาวชนและครอบครวใชแผนด าเนนการของครอบครว ในการด าเนนการเพอปรบเปลยนพฤตกรรมของผกระท าความผด10 มาตรการทก าหนดไวในกระบวนการประชมกลมครอบครวในสหราชอาณาจกร ตองพจารณาจากรายงานผลกระทบของผ เสยหายจากการกระท าความผดในกระบวนพจารณาของศาล และในการพจารณาของคณะกรรมการของเยาวชนตองค านงถงการชดเชยความเสยหายใหแกผ เสยหายดวย นอกจากน สมาชกในครอบครวของผกระท าความผดและผ เสยหายรวมถงตวแทนของชมชนจะตองไดรบการเชญเขารวมในการพจารณาดวย และในการจดท าขอตกลงจะตองมมาตรการทก าหนดในเรองการเยยวยาความเสยหายใหแกผ เสยหาย อยางไรกตาม การทจะสรางความรวมมอในระดบชมชนนนกเปนไปไดยาก เพราะการเขารวมของครอบครวและชมชนมนอย สวนใหญจงเปนการใชอ านาจการเตอนโดยต ารวจ นอกจากน การปรบตวของเยาวชนทกระท าความผดใหเขากบสงคมและชมชนนนท าไดยาก เนองจากบคลกสวนตวและปญหาการปรบเปลยนพฤตกรรมของเยาวชนเอง การประชมกลมครอบครวในสหราชอาณาจกรท าใหเยาวชนทกระท าความผดมความมนใจในตนเองวาตนยงเปนบคคลทมคาในสงคม เพราะหากน าเยาวชนไปอบรมตามมาตรการทวไป อาจท าใหเยาวชนนนมความรสกวาตนเปนผ ทมพฤตกรรมแปลกแยกและไมเปนทยอมรบของบคคล แตการทมครอบครวหรอชมชนเขามามสวนในการก าหนดมาตรการและก ากบการปฏบตการตามแผน จงท าใหเยาวชนมความรสกวาตน

9 ณรงค ใจหาญ และคณะผ วจย, รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ โครงการวจยเรอง “กระบวนการสราง

ความยตธรรมเชงสามฉนท ในศาลยตธรรม”, (สถาบนวจยรพ พฒนศกด ส านกงานศาลยตธรรม), 2522, 62. 10 สวช ปนตตกร, กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกบการด าเนนคดอาญาของศาล, 16.

35


เปนสวนหนงของสงคม นอกจากน ควรเปดโอกาสใหครอบครวและชมชน เขามามสวนรวมในการประชมอยางแทจรงและควรจดใหมการประสานงานเพอด าเนนการตามแผนการประชมกลม เพอท าใหการด าเนนการดงกลาวเปนไปโดยมประสทธภาพ11

4. การน ากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชใน การพจารณาคดเดกและเยาวชน

จากแนวคดตามอนสญญาวาดวยสทธเดก วารฐภาคยอมรบสทธของเดกทกคนทถกกลาวหาวาไดฝาฝนกฎหมายอาญา จะไดรบการปฏบตตอในลกษณะทสอดคลองกบการสงเสรมส านกในศกดศรและคณคาของเดกซงจะสงเสรมเคารพของเดกตอสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานของผอนและในลกษณะทตองค านงถงอายของเดกและความปรารถนาทจะสงเสรมการกลบคนสสงคม และการมบทบาทเชงสรางสรรคเดกในสงคม การทเดกและเยาวชนจะตองกลบคนสสงคมเมอยงมอายนอยกลบมาใชชวตอยางมบทบาทสรางสรรคน เปนหลกการทส าคญ และเปนทมาของการก าหนดมาตรการใหมๆ ในพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครว12 และวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553โดยไดมการออกแบบมาตรการในการคดกรองเดกและเยาวชนทตองหาวากระท าผด ใหไดรบการดแล แกไขเพอออกจากกระบวนการยตธรรมและกลบคนสสงคมโดยสามารถใชชวตอยางมบทบาทเชงสรางสรรคไดเรวทสด เรยกวา มาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญา ซงกไดน ามาจากแนวคดในเรองกระบวนยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice) ปจจบนนพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553ได ออกมารองรบถงการน ากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชทงในขนตอนกอนพจารณาคด ระหวางพจารณาคด และหลงพจารณาคด ดงตอไปน 4.1 มาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญากอนฟองคด ตามมาตรา 86 แหง พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553ก าหนดไวดงน

11 ณรงค ใจหาญและคณะผ วจย, รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ โครงการวจยเรอง “กระบวนการสราง

ความยตธรรมเชงสามฉนท ในศาลยตธรรม”, 65. 12 อนสญญาวาดวยสทธเดก, ขอท 40 1.

36


ในคดทเดกหรอเยาวชนตองหาวากระท าความผดอาญาซงมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายก าหนดไวใหจ าคกไมเกนหาป ไมวาจะมโทษปรบดวยหรอไมกตาม ถาปรากฏวาเดกหรอเยาวชนไมเคยไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ หากเดกหรอเยาวชนส านกในการกระท ากอนฟองคด เมอค านงถงอาย ประวต ความประพฤต สตปญญา การศกษาอบรม สภาพรางกาย สภาพจต อาชพ ฐานะ และเหตแหงการกระท าความผดแลว หากผ อ านวยการสถานพนจพจารณาเหนวาเดกหรอเยาวชนนนอาจกลบตนเปนคนดไดโดยไมตองฟองใหจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟใหเดกหรอเยาวชนปฏบต และหากจ าเปนเพอประโยชนในการคมครองเดกหรอเยาวชนอาจก าหนดใหบดา มารดา ผปกครอง หรอบคคล หรอผแทนองคการซงเดกหรอเยาวชนอาศยอยดวยปฏบตดวยกได ทงน เพอแกไขปรบเปลยนความประพฤตของเดกหรอเยาวชน บรรเทา ทดแทน หรอชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเพอใหเกดความปลอดภยแกชมชนและสงคม แลวเสนอความเหนประกอบแผนแกไขบ าบดฟนฟตอพนกงานอยการเพอพจารณา โดยการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาวตองไดรบความยนยอมจากเดกหรอเยาวชนและผ เสยหายดวยหากคดนนเปนคดทมผ เสยหาย เมอพนกงานอยการไดรบแผนแกไขบ าบดฟนฟและความเหนของผอ านวยการสถานพนจตามวรรคหนงแลว หากมขอสงสยอาจสอบถามผ อ านวยการสถานพนจหรอบคคลทเกยวของเพอประกอบการพจารณาได ถาพนกงานอยการไมเหนชอบกบแผนแกไขบ าบดฟนฟ ใหสงแกไขแผนแกไขบ าบดฟนฟหรอสงด าเนนคดตอไป และใหผอ านวยการสถานพนจแจงค าสงของพนกงานอยการใหพนกงานสอบสวนและผ เกยวของทราบ หากพนกงานอยการเหนวาแผนแกไขบ าบดฟนฟไดเปนไปเพอประโยชนสงสดของเดกหรอเยาวชนแลว เพอประโยชนแหงความยตธรรมให พนกงานอยการเหนชอบกบแผนดงกลาวและใหมการด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟทนทพรอมทงรายงานใหศาลทราบ ทงน แผนแกไขบ าบดฟนฟตองไดรบความยนยอมจากเดกหรอเยาวชน และผ เสยหายดวยหากคดนนเปนคดทมผ เสยหาย ในกรณทปรากฏขอเทจจรงแกศาลวากระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟนนไมชอบดวยกฎหมาย ใหศาลพจารณาสงตามทเหนสมควร ศาลตองมค าสงตามวรรคสามภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบรายงาน ทงน ใหประธานศาลฎกาโดยความเหนชอบของทประชมใหญศาลฎกาออกขอก าหนดเกยวกบแนวทางในการด าเนนการของศาลดวย

37


4.1.1 วธการด าเนนการตามมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญา ตามมาตรา 87 แหง พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553ก าหนดไวดงน ในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟตามมาตรา 86 ใหผอ านวยการสถานพนจเชญฝายเดกหรอเยาวชนซงตองหาวากระท าความผด ฝายผ เสยหาย และนกจตวทยาหรอ นกสงคมสงเคราะหเขารวมประชม และหากเหนสมควรอาจเชญผ แทนชมชนหรอหนวยงานทมหนาทเกยวของหรอไดรบผลกระทบจากการกระท าความผด หรอพนกงานอยการดวยกได ทงน จะตองจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟใหแลวเสรจและเสนอใหพนกงานอยการพจารณาภายในสามสบวนนบแตวนทเดกหรอเยาวชนส านกในการกระท า แผนแกไขบ าบดฟนฟตองไมมลกษณะเปนการจ ากดสทธหรอเสรภาพของเดกหรอเยาวชน เวนแตเปนการก าหนดขนเพอประโยชนของเดกหรอเยาวชนนนหรอเพอค มครองประโยชนสาธารณะและไมมลกษณะเปนการละเมดศกดศรความเปนมนษยของเดกหรอเยาวชน แผนแกไขบ าบดฟนฟตามวรรคหนง อาจก าหนดใหวากลาวตกเตอน ก าหนดเงอนไขใหเดกหรอเยาวชนปฏบต และหากจ าเปนเพอประโยชนในการคมครองเดกหรอเยาวชน อาจก าหนดใหบดา มารดา ผปกครอง บคคลหรอองคการซงเดกหรอเยาวชนอาศยอยดวยปฏบตดวยกได ก าหนดใหชดใชเยยวยาความเสยหาย ก าหนดใหท างานบรการสงคมหรอท างานสาธารณประโยชนไมเกนสามสบชวโมง หรอก าหนดใหน ามาตรการอยางหนงหรอหลายอยางมาใชเพอประโยชนในการแกไขบ าบดฟนฟเดกหรอเยาวชน ทงน ระยะเวลาในการปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟตองไมเกนหนงป หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ ใหเปนไปตามระเบยบทอธบดก าหนด 4.1.2 การตดตามผลการด าเนนการตามแผนแกไขฟนฟตามมาตรา 88 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชน และครอบครว พ.ศ. 2553ก าหนดไวดงน ผมหนาทปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟ ตองปฏบตใหเปนไปตามแผนแกไขบ าบดฟนฟนน หากฝาฝนหรอไมปฏบตตาม ใหผอ านวยการสถานพนจรายงานใหพนกงานอยการทราบและแจงใหพนกงานสอบสวนด าเนนคดตอไป เมอมการปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟครบถวนแลว ใหผ อ านวยการสถานพนจรายงานใหพนกงานอยการทราบ หากพนกงานอยการเหนชอบใหมอ านาจสงไมฟองเดกหรอ

38


เยาวชนนน ค าสงไมฟองของพนกงานอยการใหเปนทสด และสทธน าคดอาญามาฟองเปนอนระงบ ทงน ไมตดสทธผ มสวนไดเสยทจะด าเนนคดสวนแพง และใหผ อ านวยการสถานพนจรายงานค าสงไมฟองใหศาลทราบ ส าหรบมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญากอนฟองนนเปนการน าแนวทางการปฏบตงานของกรมพนจและค มครองเดกและเยาวชนในการผนเดกและเยาวชนออกจากกระบวนการยตธรรมดวยการตความขยายบทบญญตมาตรา63ของพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครวพ.ศ.2534 มาประยกตกบแนวคดของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทซงจะเหนไดวาเดกและเยาวชนทจะเขาเงอนไขในการใชมาตรการพเศษกอนฟองคดนนถอวาเปนผถกกลาวหาวากระท าความผดในคดทมอตราโทษไมรายแรงมพฤตกรรมทสามารถแกไขไดดวยกระบวนการทไมยงยากจงไมสมควรทจะอยในกระบวนการยตธรรมนานจนเกนไปกจะถกคดกรองออกไปจากกระบวนยตธรรมดวยมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาใหเรวทสดสงผลใหเดกและเยาวชนกลมนสามารถกลบคนสสงคมและใชชวตอยางมบทบาทเชงสรางสรรคไดอยางมประสทธภาพ 4.2 มาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาชนพจารณา ตามมาตรา 90แหง พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 เมอมการฟองคดตอศาลวาเดกหรอเยาวชนกระท าความผดอาญาซงมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายก าหนดไวใหจ าคกไมเกนยสบป ไมวาจะมโทษปรบดวยหรอไมกตาม ถาปรากฏวาเดกหรอเยาวชนไมเคยไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคกมากอน เวนแตเปนความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ กอนมค าพพากษา หากเดกหรอเยาวชนส านกในการกระท าและผ เสยหายยนยอมและโจทกไมคดคาน เมอขอเทจจรงปรากฏวาพฤตการณแหงคดไมเปนภยรายแรงตอสงคมเกนสมควร และศาลเหนวาเดกหรอเยาวชนอาจกลบตนเปนคนดได และผ เสยหายอาจไดรบการชดเชยเยยวยาตามสมควรหากน าวธจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ ซงเปนประโยชนตออนาคตของเดกหรอเยาวชนและตอผ เสยหายมากกวาการพจารณาพพากษา ใหศาลมค าสงใหผอ านวยการสถานพนจหรอบคคลทศาลเหนสมควรจดใหมการด าเนนการเพอจดท าแผนดงกลาว โดยมเงอนไขใหเดกหรอเยาวชน บดา มารดา ผปกครอง บคคลหรอองคการซงเดกหรอเยาวชนอาศยอยดวยปฏบต แลวเสนอตอศาลเพอพจารณาภายในสามสบวนนบแตทศาลมค าสง หากศาลเหนชอบดวยกบแผนแกไขบ าบดฟนฟใหด าเนนการ

39


ตามนนและใหมค าสงจ าหนายคดไวชวคราว หากศาลไมเหนชอบ ใหด าเนนกระบวนพจารณาตอไป ศาลเยาวชนและครอบครวตระหนกถงประโยชนของการน าแนวคดในเรองกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาประยกตใชในกระบวนพจารณาคดของศาลเพอเยยวยาผ เสยหายและแกไขพฤตกรรมของเดกหรอเยาวชนทกระท าความผดเรมแรกอาศยการตความมาตรา95 ของพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครวพ.ศ.2534 และเรมใชครงแรกทศาลจงหวดนนทบรแผนกคดเยาวชนและครอบครวโดยใชชอวา “การประชมกลมเยยวยา”ตอมาถกน ามาเปนสวนหนงในมาตรฐานการปฏบตงานของศาลเยาวชนและครอบครวทศาลเยาวชนและครอบครวกลางตอมาจงน ามาประกาศเปนนโยบายกระบวนทศนใหมของศาลเยาวชนและครอบครวทวประเทศแลวจงก าหนดใหมมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาชนพจารณาขนดงกลาวเพอเปดโอกาสใหเดกหรอเยาวชนทมคณสมบตตามทกฎหมายก าหนดเขาสมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาชนพจารณาไดและศาลสามารถใชมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาชนพจารณาเปนเครองมอในการคดกรองเดกหรอเยาวชนทไมควรอยในกระบวนการยตธรรมออกไปจากกระบวนการยตธรรมใหเรวทสดสามารถกลบคนสสงคมและใชชวตอยางมบทบาทเชงสรางสรรคไดอยางมประสทธภาพโดยไมตองท าการพจารณาคดเชนเดยวกบมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญากอนฟองโดยมรปแบบการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟจากการรวมมอกนระหวางผ เกยวของทกฝายเชนเดยวกบการประชม

จดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟกอนมการฟองคด13ซงมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาในชนพจารณาตามมาตรา90นถอเปนการน าแนวคดในเรองกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice) มาใชในการด าเนนคดโดยแทจรงเปนกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยแท 4.3 มาตรการในการแกไข บ าบด ฟนฟเดกหรอเยาวชนกอนมค าพพากษา ตามมาตรา 132 แหง พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ในกรณทศาลเหนวาตามพฤตการณแหงคดยงไมสมควรจะมค าพพากษาหรอบดา มารดา ผปกครอง หรอบคคลซงจ าเลยอาศยอยดวยรองขอ เมอศาลสอบถามผ เสยหายแลวศาล 13 เอกสารประกอบการสมมนา “แนวคดและความเปนมาของพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553”,(ส านกกฎหมายและวชาการศาลยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม), 128

40


อาจมค าสงใหปลอยตวจ าเลยชวคราวแลวมอบตวจ าเลยใหบคคลดงกลาวโดยไมมประกน หรอมประกน หรอมประกนและหลกประกนดวยกได โดยก าหนดเงอนไข เชน ใหจ าเลยรายงานตวตอพนกงานคมประพฤตหรอเจาพนกงานอนหรอบคคลใดหรอองคการดานเดก เขารบการแกไขบ าบดฟนฟรบค าปรกษาแนะน า เขารวมกจกรรมบ าบดหรอกจกรรมทางเลอก หรอใหใชวธการเพอความปลอดภยภายในระยะเวลาทศาลเหนสมควร แตตองไมเกนกวาจ าเลยมอายครบยสบสปบรบรณ ในการนศาลมอ านาจสงใหบดา มารดา ผปกครอง หรอบคคลซงจ าเลยอาศยอยดวยเขารวมกจกรรม หรอรบค าปรกษาแนะน าดวยกได ในกรณศาลเหนวาจ าเลยไมสมควรใชวธการตามวรรคหนง ศาลจะสงตวจ าเลยไปยงสถานพนจหรอสถานทอนทจดตงขนตามกฎหมายและตามทศาลเหนสมควรทยนยอมรบตวจ าเลยไวดแลชวคราว หรอจะใหใชวธการส าหรบเดกและเยาวชนไปพลางกอนกได แตตองไมเกนกวาจ าเลยนนมอายครบยสบสปบรบรณ หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการสงตามวรรคหนง ตลอดจนวธการประเมนสภาพปญหาการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ การเตรยมความพรอมเพอมอบตวจ าเลยใหบดา มารดา ผปกครองหรอบคคลซงจ าเลยอาศยอยดวย ใหเปนไปตามขอบงคบของประธานศาลฎกา 4.3.1 ผลของการปฏบตตามเงอนไขตามมาตรา132เปนไปตามมาตรา 133แหง พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ดงน เมอจ าเลยไดปฏบตตามเงอนไขและภายในระยะเวลาทศาลก าหนดตามมาตรา 132 แลวใหศาลสงยตคดโดยไมตองมค าพพากษาเกยวกบการกระท าความผดของจ าเลย เวนแตค าสงเกยวกบของกลาง และใหถอวาสทธน าคดอาญามาฟองเปนอนระงบ ถาจ าเลยผดเงอนไขตามมาตรา 132 กใหศาลยกคดขนพจารณาพพากษาตอไป มาตรการในการแกไข บ าบด ฟนฟเดกหรอเยาวชนกอนมค าพพากษาน เปนเครองมอทมอยแลวตงแตในพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2534 ซงก าหนดหลกการไวแตเพยงวาในกรณทศาลเหนวาตามพฤตการณแหงคดยงไมสมควรจะมค าพพากษา ศาลจะมค าสงใหปลอยตวจ าเลยชวคราวหรอจะสงตวไปควบคมไวยงสถานพนจชวคราวหรอจะใชวธการส าหรบเดกและเยาวชนไปพลางกอนกได 14 แตภายหลงมพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

14 เรองเดยวกน, 131.

41


พ.ศ. 2553จงมการปรบปรงขยายขอบเขตการด าเนนการในการแกไข บ าบดเดกหรอเยาวชนใหกวางขนเพอใหสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมกลบคนสสงคม หากเดกหรอเยาวชนสามารถปฏบตตามค าสงศาลในมาตรการดงกลาวส าเรจ เดกหรอเยาวชนกจะถกคดกรองออกจากระบวนการยตธรรม ศาลจะมค าสงยตคดโดยไมตองมค าพพากษา และใหถอวาสทธน าคดอาญามาฟองเปนอนระงบไป

5. ผลทเกดขนจากการน าแนวคดเรองกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในศาลเยาวชนและครอบครว

จากทไดมการน าแนวคดเรองกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice) มาใชในการด าเนนคดอาญาทเดกหรอเยาวชนกระท าความผดทงในขนตอนกอนพจารณาคดระหวางพจารณาคด และหลงพจารณาคด จนเกดเปน"มาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญา" นน มาตรการนจะตองมการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟใหแกเดกหรอเยาวชน โดยจะจดใหมกระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟทมความรวมมอจากทกฝาย ไมวาจะเปนฝายเดกหรอเยาวชน ฝายผ เสยหาย นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห หรอแมแตชมชนหรอหนวยราชการทเกยวของ เพอใหเกดการแกไขปญหาอยางแทจรง ดงนน การน ากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในศาลเยาวชนและครอบครวจงสงผลใหเดกและเยาวชนรสกส านกในการกระท าของตน และผ เสยหายใหอภยในสงทเดกหรอเยาวชนกระท าความผด เดกและเยาวชนดงกลาวกจะรสกวาตนเองยงมคา และสามารถกลบเขาสสงคมไดอกครงอยางมบทบาทเชงสรางสรรคอกทงเดกและเยาวชนไมถกจ ากดสทธและเสรภาพโดยการเขาไปอยใ นสถานพนจ เพราะททเหมาะสมทเดกควรอยมากทสดคอบาน

ในสวนของแผนแกไขบ าบดฟนฟจะมกระบวนการในการดงความสนใจของเดกและเยาวชน โดยการใหเดกและเยาวชนเลอกเขารวมกจกรรมทตนเองถนดหรอสนใจเปนพเศษ ซงนนกจะท าใหเดกหรอเยาวชนมโอกาสไดพฒนาตนเองใหมความรความสามารถ และพฒนาตนเองใหเปนคนทดขนและเมอเดกหรอเยาวชนยอมเขารวมกจกรรมตางๆในแผนแกไข บ าบด ฟนฟ จะเปนการตดโอกาสทเดกหรอเยาวชนจะหนกลบไปหมกมนกบการกระท าตางๆทอาจจะกอใหเกดการกระท าความผดขนมาอกโดยแผนแกไข บ าบด ฟนฟส าหรบเดกและเยาวชนแตละคนจะมลกษณะเฉพาะคอจดท าขนมาใหตรงตามปญหาและเหมาะสมกบเดกหรอเยาวชนแตละ

42


คน ซงกจะสงผลใหเดกและเยาวชนมการแกไขและเปลยนแปลงพฤตกรรมไดอยางมประสทธภาพ ลดปญหาการทเดกหรอเยาวชนจะกลบมากระท าความผดซ าอก ลดโอกาสการกลบเขาสสงแวดลอมและสงคมเดมๆทอาจกอใหเดกหรอเยาวชนเขาไปกระท าความผดซ าไดอก ทางดานผ เสยหายกจะรสกเขาใจเดกหรอเยาวชนผกระท าความผดและใหอภย เปนการระงบขอบาดหมางและสรางความสมพนธทดใหเกดขนในสงคม และผ เสยหายกยงไดรบการเยยวยาความเสยหายทางรางกายและทางทรพยสน ครอบคลมถงการเยยวยาความเสยหายทางสงคม และโดยเฉพาะทางจตใจอกดวยซงนอกจากจะสรางความพงพอใจแกผ เสยหายแลวยงสรางความพงพอใจใหแกทงตวเดกหรอเยาวชน รวมทงผปกครองอกดวย มาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาจงเปนมาตรการหนงทจะชวยลดจ านวนเดกและเยาวชนทสถานพนจจะตองรบผดชอบดแลและลดปรมาณคดทศาลเยาวชนและครอบครวจะตองพจารณาและมค าพพากษา เนองจากการก าหนดมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 เพอรองรบแนวคดกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทนน ตองยอมรบวากระบวนการดงกลาวไมสามารถน ามาใชกบคดไดทกประเภท เชนการกระท าความผดในคดยาเสพตด หรอคดทมผลกระทบตอสงคมอยางรายแรงดงนนในศาลทมคดลกษณะดงกลาวเกดขนจ านวนมากๆเชนศาลในบางพนททมคดทเดกหรอเยาวชนกระท าความผดเกยวกบยาบา ซงไมสามารถน ามาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาตามมาตรา 90 ไปใชดวยได กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทจงไมมผลตอการคดกรองเดกหรอเยาวชนออกจากกระบวนการยตธรรมมากนก ซงจะไมตอบสนองตอวตถประสงคในการลดปรมาณคดในศาลและลดภาระงานของสถานพนจ

ปญหาอกประการทเกดขนจากการน ากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในศาลเยาวชนและครอบครว จากทไดกลาวไวในขางตนแลววากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทนนไมเหมาะกบคดบางประเภท แตบางศาลทเนนน ากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชมากจนเกนไปกจะมการก าหนดเปนแนวปฏบตของศาลนนโดยบงคบใชมาตรา 90 มากเกนไป เชนบางศาลน าเอากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชกบคดทมอตราโทษหนก เชน คดขมขน ซงผ เขยนเหนวาไมเหมาะสมเพราะเปนความผดทรายแรง นอกจากกระทบตอสภาพจตใจของผ เสยหายอยางมากแลวยงกระทบตอสงคมโดยรวมอกดวย

43


ประการสดทายการจดกจกรรมแกไข บ าบดฟนฟในศาลบางแหงจดขนคอนขางนอยอาจจะเนองจากปญหาดานงบประมาณมไมเพยงพอ

6. สรป

การน าแนวคดเรองกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในการด าเนนคดอาญาทเดกหรอเยาวชนกระท าความผด ในรปแบบของมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญานน สามารถน าเดกหรอเยาวชนเขาสกระบวนการไดทงในขนตอนกอนพจารณาคด ระหวางพจารณาคด และหลงพจารณาคด โดยมาตรการนตองอาศยความรวมมอจากทกฝายในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟใหส าเรจลลวง และเกดการแกปญหาอยางแทจรง โดยเดกและเยาวชนตองเขาใจวาการกระท าผดทตนเองไดกอขนสรางความเสยหายใหแกผ อนอยางไร และเกดความส านกผดตอการกระท าของตนเอง ประสงคจะปรบปรง พฤตกรรม ขณะเดยวกนผ เสยหายตองไดรบการเยยวยาความเสยหาย ไดรบรถงปญหาของเดกและเยาวชนทเกดขนและมความเหนอกเหนใจเดกหรอเยาวชนพรอมใหอภยและยนดทจะใหโอกาสเดกหรอเยาวชนกลบคนสสงคมอยางปกตสข ตลอดจนผ เกยวของอนทกฝายสนบสนนการด าเนนการตามแผนใหส าเรจลลวง อยางไรกดมาตรการนไดมการออกแบบใหเกดขนคขนานไปกบการด าเนนการในกระบวนการยตธรรมกระแสหลกดวย คอหากเดกหรอเยาวชนปฏบตตามแผนแกไขฟนฟไมส าเรจ กจะตองกลบสกระบวนการพจารณาคดตามปกต และมค าพพากษาในคดนน แตอยางไรกตามหากศาลเหนวาคดดงกลาวยงไมสมควรมค าพพากษา ศาลกก าหนดเงอนไขใหเดกหรอเยาวชนปฏบต หากท าส าเรจกจะถกคดกรองออกจากกระบวนการยตธรรมโดยไมตองค าพพากษา เดกหรอเยาวชนกจะไมมประวตเสยหายตดตว เพอใหการน ามาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 มาใชใหเกดการบรรลผลตามแนวคดของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท เนองจากจะตองมบคคลหลายฝายเขามาเกยวของไมวาจะเปนนกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห หรอแมแตชมชนหรอหนวยราชการทเกยวของ เชนในกระบวนการจดท าแผนแกไข บ าบด ฟนฟ ดงนนจงควรมการสรางความเขาใจใหแกบคลากรทกฝายทเกยวของเขาใจถงแนวคดของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทเพอจะน าไปใชอยางเหมาะสมรวมถงการกระตนใหผ ทมหนาทเหนถงความส าคญโดยจดใหมการท า

44


กจกรรมแกไข บ าบด ฟนฟใหเพมมากขนกจะสงผลดตอตวเดกและเยาวชนในการกลบไปเปนคนดของสงคม

ประการสดทาย เพอเปนการอ านวยความสะดวก ลดภาระคาใชจายแกเดกหรอเยาวชนทกระท าความผดในเขตอ านาจศาลหนง แตมถนทอยนอกเขตศาลดงกลาว จะตองมาด าเนนตางๆทศาลซงเดกหรอเยาวชนกระท าความผดอยในเขตอ านาจ จงควรมการท าความรวมมอระหวางศาลเยาวชนและครอบครว(MOU)ดวยกน

เอกสารอางอง ณรงค ใจหาญและคณะผ วจย, รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ โครงการวจยเรอง

“กระบวนการสรางความยตธรรมเชงสมานฉนท ในศาลยตธรรม”, (สถาบนวจยรพ พฒนศกด ส านกงานศาลยตธรรม, 2522, 23.

ณฐวสา ฉตรไพบลย, กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท : จากทฤษฎสทางปฏบตใน

นานาชาต, เอกสารจดท าขนเนองในโอกาสวาระครบรอบ 30 ป ของคณะนตศาสตร มหาวทยาลยเอดนบะระ สหราชอาณาจกร, 2550, น.28-29.

กตตพงษ กตยารกษ. (2545). “ความยตธรรมเชงสมานฉนท : ทางเลอกใหมส าหรบ

กระบวนการยตธรรมไทย”. การบรรยายในการสมมนาวชาการ. ดเรก ควรสมาคม.สมานฉนท : ทบทวน “ความหมาย หลกการ ขนตอน ทางพทธศาสนา

กบการระงบขอพพาทในกฎหมาย”. วารสารนตศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร, ปท 4 ฉบบท 1, 2554.

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต).วกฤตบานเมองวนน โอกาสทมควรเปนของใคร : เรองท 22 ตอบค าถามเรอง สมานฉนท (mp.3.).วดญาณเวศสกวน, นครปฐม, 2551.

สวช ปนตตกร, กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกบการด าเนนคดอาญาของศาล,

เอกสารประกอบการอบรม หลกสตร “ผ พพากษาผ บรหารในศาลชนตน” รนท 10 ส านกงานศาลยตธรรม, 2555, 1 – 2.

เอกสารประกอบการสมมนา.“แนวคดและความเปนมาของพระราชบญญตศาลเยาวชน

และครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553”.ส านกกฎหมายและวชาการศาลยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม,128.

45


มาตรการทางกฎหมายการประกนภยกบอากาศยานไรคนขบ Legal measures regarding an insurance on Unmanned Aerial Vehicle

ประกายเพชร ธระพฒนสกล1


เมลตดตอ: [email protected] Prakhaipet Theerapatsakul2

School of Law, ChinagraiRajabhat University 80 moo. 9 Paholyothin Rd., Muang District Chiang rai province 57100

เมลตดตอ: [email protected]

บทคดยอ

อากาศยานไรคนขบเปนเทคโนโลยใหมทเรมถกน ามาใชประโยชนทงในภารกจทางทหารและเชงพาณชย และถอเปนการขนสงทรวดเรวทสดในปจจบน เมอมการน าอากาศยาน ไรคนขบมาใชมากยงขนยอมอาจท าใหเกดอบตเหตมากขน ตามมาดวย ซงวธการเยยวยาความเสยหายทงทางชวต รางกายและอนามย ทเกดขนนนยอมตองอาศยการประกนภย เปนเครองมอในการบรรเทาความเสยหายเหลานน แตอยางไรกด กฎเกณฑการประกนภยของอากาศยาน ไรคนขบนนมเพยงหลกเกณฑเดยวซงมการวางกฎเกณฑดงกลาว ตามประกาศประกาศกรมการขนสงทางอากาศ เรอง หลกเกณฑการพจารณาค าขออนญาตประกอบกจการคาขายในการเดนอากาศ ประกาศ ณ วนท 29 มนาคม 2547ซงหลกเกณฑนนยงไมเพยงพอและเหมาะสม ซงเมอเปรยบเทยบกบกฎเกณฑการคมนาคมทางบกนน มหลกเกณฑ ก าหนดประเภทรถทตองท าประกนภย ,ผ มหนาทในการท าประกนภย,ผ ทไดรบความคมครองและ คาสนไหมทดแทน เปนตน

1 อาจารยพเศษ 2 Special Lecturer


46


ดงนน ประเทศไทยควรจะพฒนากฎเกณฑการประกนภยเกยวกบอากาศยานไรคนขบใหมความทนสมยและเปนสากล ตอไป

ค าส าคญ : การประกนภย, อากาศยานไรคนขบ

Abstract

This article seeks to study on legal measures regarding an insurance on

Unmanned Aerial Vehicle(hereinafter: UAV). UAV is a new technology began to be used for both military and commercial applications. Which when the unmanned aircraft used more would cause more accidents.The way to remedy the damage through life, body and health occurred that would require insurance as a tool to mitigate those

damages.Insurance rules of UAV has the only way in which the rules is Thailand Civil Aviation Committee regulation on air traffic, and ministerial regulation of Ministry of Transport on authorization and conditions of external controlled pilotless aircraft operation B.E.2558. However, such regulations are not explicit and inclusive enough. Compared with the rules of land transportation, there are rulesdetermine the type of car insurance, Insured,Victims and Compensation, etc.

As a result,Thailand should develop insurance regulations for UAV modernization as international. Keywords : Insurance, Unmannedaerial vehicle

47


1. บทน า

ตงแตอดตจนถงปจจบนสรรพสงทงหลายบนโลกยอมตองประสบความเสยงภยทงจากธรรมชาต จากมนษย จากสภาพเศรษฐกจสงคมและสภาพแวดลอม มนษยยงตองคอยระมดระวง ชวยเหลอกน เพอบรรเทาความเสยหายเหลานน จากความเสยงภยตางๆ ซงปจจบน ไดมการน าเทคโนโลยตางๆ มาพฒนาการด ารงชวตความเปนอยของมนษยเพอความสะดวกและรวดเรวขน หลายๆดาน ซงหนงในนน คอการพฒนาดานการคมนาคม การขนสง โดยมกฎหมายเปนสวนทควบคมใหเกดความสงบเรยบรอย อยางไรกด กฎหมายกลบไมไดพฒนาไปอยางรวดเรวตามเทคโนโลยนน ๆ การคมนาคมทางอากาศในปจจบน มความส าคญเปนอยางมาก เพราะการคมนาคมทางอากาศ โดยเฉพาะอยางยงอากาศยานนนถอเปนการคมนาคมทเรวทสด สามารถตอบสนองตอสภาพสงคม และเศรษฐกจไดเปนอยางด และอากาศยานยงแสดงออกซงเอกลกษณและความทนสมยของแตละประเทศดวยดงจะเหนไดจากการมเทคโนโลยททนสมยสามารถตอบสนองตอความตองการของผ ใชบรการไดอยางทนทวงท และ ยงไปกวานนอากาศยานยงตองจดใหมระบบรกษาความปลอดภยเพอใหผ ใชบรการมความมนใจกบความปลอดภยตลอดการเดนทาง

ส าหรบการคมนาคมทางอากาศนนมการพฒนามาตลอดโดยในระยะแรก มทาอากาศยานของประเทศไทยใชในกจการทหารเปนหลก และไดเรมมบทบาทในป พ.ศ. 2462 มการทดลองใชอากาศยานบนน าถงไปรษณย จากทาอากาศยานดอนเมอง ไปสทจงหวดจนทบรเปนครงแรก หลงจากนนไดมการบนเพอชวยเหลอกรมไปรษณยโทรเลขในการรบสงหนงสอ ทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ตงแตป พ.ศ. 2463 เปนตนมา และในป พ.ศ. 2473 สายการบน เคแอลเอมรอยล ดตช แอรไลน(KLM Royal Dutch Airline) ไดแวะลงททาอากาศยานดอนเมอง ซงนบวาเปนสายการบนพาณชยตางประเทศสายแรกทมาลงในประเทศไทย และกจกรรมดานการบนพลเรอนของประเทศไทย จงไดมการพฒนาตามล าดบอยางตอเนอง

ตอมาไดมการพฒนาอากาศยานไรคนขบ (Unmanned Aerial Vehicle: UAV) ซงใชในสงครามโลกครงท 1 และไดมการคดคนพฒนาอยางรวดเรวเพอใชประโยชนในดานการทหาร เชน การลาดตระเวนขาวและการคนหาเปาหมาย เปนตน เพอปราศจากความเสยงในการสญเสยนกบน จนกระทงปจจบนอากาศยานไรคนขบมการน ามาใชในดานพลเรอนอยางแพรหลายมากขน และพบวา ตลาดของอากาศยานไรคนขบมมากกวา 610 แบบทวโลก และม

48


บรษททเกยวของกบอตสาหกรรมของอากาศยานไรคนขบอกกวา 250 บรษท ซงคาดวาจะเตบโตขนไปอกในอนาคต3

โดยตามค าจดความจาก The U.S. Air Force Remotely Piloted Aircraft and Unmanned Aerial Vehicle Strategic Vision, 2005 ไดใหค าจดความของระบบอากาศยานไรคนขบดงน“Remote piloted aircraft” is synonymous with “remotely operated aircraft” and refers to larger unmanned systems such as the MQ-1 Predator and the RQ-4 Global Hawk that operate in controlled airspace. “Unmanned aerial vehicle” refers to systems such as the Raven and Pointer small unmanned systems that do not operate under positive air traffic control and may not require rated operators. The term “unmanned aircraft system” itself and is more commonplace.”

ตามความหมายภาษาไทยนน“อากาศยานไรคนขบ”คออากาศยานบงคบระยะไกล (Remotely Piloted Vehicle: RPV หรอ Remotely Piloted Vehicle Systems: RPVS) เปนอากาศยานทไมมนกบนบงคบการบนบนอากาศยาน สามารถควบคมจากระยะไกลผานเครอขายการสอสารโดยปกตจะออกแบบมาใหสามารถบงคบกลบมาได ซงอากาศยานบงคบระยะไกลเปนอากาศยานทขยายขนาดขนจากเครองบนควบคมระยะไกล (Remotely Controlled Plane) โดยทวไปอากาศยานบงคบระยะไกลมการใชในทางทหารมาแลวเปนเวลานานเชนอากาศยานเปาบนควบคมดวยวทยทางไกล (Target Drones) อากาศยานทดลอง (Test Aircraft) และอากาศยานลาดตระเวน (Reconnaissance Platforms) เปนตน

อากาศยานไรคนขบ เรมมการใชในเชงพาณชยมากยงขน เชน องกฤษ4 รสเซย5 อนเดย6 ไดมการพฒนาอากาศยานไรคนขบใหสามารถสงสนคาประเภทอาหาร (พซซา) ใหแกลกคา เพอลดตนทนและระยะเวลาในการขนสง นอกจากนนยงมบรษท อเมซอน ในประเทศสหรฐอเมรกา 3 อาภรณ พลเสน, บทความพเศษ: รจกอากาศยานไรคนขบหรอยเอว (Unmanned Aerial Vehicle: UAV), สบคนเมอ 3 มกราคม 2559, จาก http://www.dti.or.th/page_bx.php?cid=24&cname=&cno=4308 4 Nbcnews online, Domino's “DomiCopter” drone can deliver two large pepperonis, (3June 2013), Retrieved 20 February 2016, from http://www.nbcnews.com/technology/dominos-domicopter-drone-can-deliver-two-large-pepperonis-6c10182466 5 Nydailynews online,Pie in the sky: Russian chain delivers pizza by drone, (25 June 2014), Retrieved 20 February2016, from http://www.nydailynews.com/life-style/russian-chain-delivers-pizza-drone-article-1.1843441 6 BBC News online, India:Police investigate pizza deliveries by drone, (23 May 2014), Retrieved 20 February 2016, from http://www.bbc.com/news/blogs-news-from-elsewhere-27537120

49


ไดมการน าอากาศยานไรคนขบมาทดลองบนสงสนคาทมการสงซอทางออนไลน (Online)7 และประเทศสงคโปรโดยหนวยงานพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศแหงชาต (Info-communications Development Authority of Singapore: IDA) ไดน าอากาศยานไรคนขบทดลองบน เพอจดสงพสดภายใตความรวมมอกบการไปรษณยสงคโปร (SingaporePost)8 เปนตน ส าหรบประเทศไทย กองทพเรอไดชแจงวา “คณะกรรมการยทธศาสตรเพอการฟนฟและสรางอนาคตประเทศ (กยอ.) มการจดงบประมาณเพอพฒนาขดความสามารถของอากาศยานไรคนขบเปนจ านวนเงน 239.80 ลานบาท9”

ถงแมวาการมอากาศยานไรคนขบนนจะเปนการลดความสญเสยอนเกดจากคนขบ ซงมนษยเปนทรพยากรสงสดและไมอาจคดค านวณเปนเงนได แตอยางไรกดความเสยงอนเกดอนเกดจากการใชอากาศยานไรคนขบนน กยงอาจมได เชน ความเสยหายอนเกดกบการขนสงสนคา หรอ มนษย ,อบตเหตอนเกดกบอากาศยาน หรอความเสยหายทอาจเกดผลกระทบกบบคคลทสาม เปนตน ซงปจจบน มเพยง ประกาศกระทรวงคมนาคม เรอง หลกเกณฑการขออนญาตและเงอนไขในการบงคบหรอปลอยอากาศยานซงไมมนกบนประเภทอากาศยานทควบคมการบนจากภายนอก พ.ศ.2558 ไดก าหนดใหมกรมธรรมประกนภย ซงคมครองความเสยหายอนเกดแกรางกาย ชวต ตลอดจนทรพยสนของบคคลทสามวงเงนประกนไมต ากวาหนงลานบาทตอครงเทานน ซงหากเปรยบเทยบกบรถยนตแลวมกฎหมายหลายฉบบทก าหนดทงการก าหนดคาเสยหายเบองตน การก าหนดจ านวนเงนเอาประกนภยตามชนด ประเภท และขนาดรถยนต เปนตน ซงผ เขยนจะไดกลาวในสวนตอไป

ดงนน เมอมการน าเทคโนโลยอากาศยานไรคนขบมาใชมากขนในประเทศไทย จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองมการบงคบใชกฎหมายอยางครอบคลมและเหมาะสมเปนไปตามมาตรฐานสากล บทความนจงมงศกษาวเคราะหกฎเกณฑการประกนภยของอากาศยานไรคนขบ โดยจะใชหลกศกษากฎเกณฑ การประกนภยรถยนตภาคบงคบ ตอไป

7 กรงเทพธรกจ, “อเมซอน” ทดลองโดรนสงสนคา, (1 ธนวาคม 2558), สบคนเมอ 20 กมภาพนธ 2559, จาก http://www.bangkokbiznews.com/news/detail/676715 8 AEC10NEWS,“สงคโปร” ทดสอบใช “โดรน” สงพสดเลงผลสนองการคาออนไลน, (12 ตลาคม 2558), สบคนเมอ 20 กมภาพนธ 2559, จาก http://www.aec10news.com/อาเซยน/item/939-สงคโปรทดสอบใชโดนสงพสดเลงผลสนองการคาออนไลน 9 ผจดการ online, “คมนาคม” เตรยมออกกฎหมายควบคมอากาศยานไรคนขบ (UAV), (24 มถนายน 2556), สบคนเมอ 10 สงหาคม 2556, จาก http://www.manager.co.th/iBizChannel/ViewNews.aspx?NewsID=9560000076603

50


2. การประกนภย

ตงแตอดตจนถงปจจบนสรรพสงทงหลายบนโลกยอมตองประสบความเสยงภยทงจากธรรมชาต จากมนษย จากสภาพเศรษฐกจสงคมและสภาพแวดลอม มนษยยงตองคอยระมดระวง ชวยเหลอกน เพอบรรเทาความเสยหายเหลานน จากความเสยงภยตางๆ เหลานจงถอก าเนดของการประกนภย

ภย (Perils) ในกรณนหมายถงสาเหตทท าใหเกดความเสยหาย โดยทวไปจ าแนกไดเปน 3 ประเภทใหญ ๆ ดวยกนคอ

1) สาเหตความเสยหายทเกดจากธรรมชาต (Natural Perils) เชน ไฟไหมปา ลมพาย น าทวม แผนดนไหว ภเขาไฟระเบด การไดรบเชอโรคมะเรง ฯลฯ

2) สาเหตของความเสยหายทเกดจากการกระท าของมนษย (Human Perils) ไดแก การลอบวางเพลงเผาทรพย การโจรกรรม การฆาตกรรม การฆาตวตาย (อตตวนบาต) การจลาจล การประมาทเลนเลอ ฯลฯ

3) สาเหตของความเสยหายทเกดจากสภาพเศรษฐกจหรอธรกจ (Economic or Business Perils) เชน สภาวะเงนเฟอ-เงนฝด ความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลย ซงอาจใหประสบปญหาขาดทน จนถงขนตองเลกลมกจการ เปนตน

ดงนน การประกนภย หมายถง การโอนความรบผดชอบจากผ ทตองมความเสยงภยไปยงบคคลหนงโดยบคคลนนสญญาวา เมอมภยความเสยหายเกดขนตามทตกลงกนไว ผนนจะจายคาเสยหายใหตามจ านวนทรบประกน และเพอแลกเปลยนกบความรบผดชอบอนน ผ ทตองมความเสยงภยตกลงจะสงเงนจ านวนหนงใหกบบคคลนนเปนเบยประกนภยความเสยงภย10

ส าหรบกฎหมายวาดวยประกนภยนน มทงกฎหมายประกนภยทเปนกฎหมายมหาชน ซงม 3 ฉบบ ไดแก พ.ร.บ.ประกนวนาศภย พ.ศ.2535 ,พ.ร.บ. ประกนชวต พ.ศ.2535 และ พ.ร.บ. คมครองผประสบภยจากรถ พ.ศ.2535 และกฎหมายเอกชน คอ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3 ลกษณะ 20 ก าหนดใหศกษาเฉพาะในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ตงแตมาตรา 861 ถง มาตรา 897 รวมทงสน 37 มาตรา

10 ศาสตราจารย ไชยยศ เหมะรชตะ,ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยประกนภย :(กรงเทพมหานคร:ส านกพมพนตธรรม;2556)หนา3-4

51


นกวชาการจงแบงขอบเขตของการประกนภยออกเปน 2 ชนดดวยกน คอ11 1) การเสยหายเกยวกบพลงในการหารายได (Damage to Earning Power)

ขอบเขตของการประกนภยอนเกยวกบการสญเสยพลงในการหารายไดนหมายถงภยนตรายใดๆ กตาม หากไดเกดขนแลวท าใหสญเสยพลงในการหารายไดไปแลว การประกนภยจะใหความคมครอง และ ผ ทไดรบการสญเสยกจะไดรบการชดใชคาสญเสยนน ไมวารายไดทสญเสยนนจะอยในรปคาแรงงาน คาเชา ก าไร หรอประโยชนอนใดกตาม ซงอาจเกดขนแก

(1) การสญเสยพลงงานในการหารายไดของบคคลธรรมดา (Natural Persons)ซงเกดจากมรณกรรม การเจบปวย ความชรา อบตเหต หรอ การไมมงานท า เปนตน ซงยอมท าใหบคคลตองสญเสยรายไดทควรจะไดรบไป

(2) การสญเสยพลงงานในการหารายไดของธรกจ (Business) ซงอาจเกดจากไฟไหม น าทวม พาย การระเบด แผนดนไหว และเหตอนๆ สงเหลานยอมท าใหสถานประกอบธรกจไดรบความเสยหาย และท าใหรายไดของธรกจนนตองสญเสยไป การสญเสยดงกลาวยอมอยในขอบเขตของการประกนการเสยหายในพลงงานการหารายไดทงสน

2) ความเสยหายเกยวกบทรพยสน (Damageto Property) ความเสยหายเกยวกบทรพยสน ไดแก การททรพยสนถกท าลาย หรอเสยหายไปอน

เนองจากภยตางๆ ทเกดขน ซงอาจกอใหเกดความเสยหายโดยสนเชง หรอความเสยหายแตเพยงบางสวนกได ความเสยหายเกยวกบทรพยสนเกดจาก

(1) ภยโดยแท เชน ไฟไหม แผนดนไหว พาย การระเบด เรออบปาง การจลาจล และ อบตเหตตางๆ ฯลฯ เปนตน

(2) การกระท าอนไมสจรต เชน โจรกรรม การปลอมแปลงเอกสาร การยกยอก การฉอโกง ฯลฯ เปนตน

(3) การผดนดหรอผดขอตกลง เชน ลกหน ไมช าระหนตามก าหนด หรอผ รบเหมากอสรางปฏบตการไมเสรจตามสญญา

(4) การรบผดชอบตามกฎหมาย เชน นายจางตองจายเงนใหลกจางในกรณถงแกกรรม หรอบาดเจบ ทพพลภาพ เนองจากการปฏบตงานตามหนาท หรอบ าเหนจเมอครบเกษยณอาย เปนตน

11 ประเสรฐ ประภาสะโนบล,หลกการประกนภย ใน “ทระลกในงานฌาปนกจศพ คณแมเลก ประภาสะโนบล” (พระนคร : โรงพมพ รร. จปร., 2514) หนา 26

52


(5) คาใชจายทอาจเกดขนในอนาคต เชน คารกษาพยาบาลในกรณเกดเจบปวยในอนาคต คาใชจายในการเปลยนแปลงทางธรกจอนเนองจากไฟไหม เปนตน

2.1 ประวตของการประกนภยในตางประเทศ เมอราว 3 พนปกอนครสตศกราช พอคาชาวจนไดคดใชหลกของการประกนภยขน

โดยพอคาเหลานนไดประกนตอความเสยหายของสนคาราคาแพงทขนสงทางเรอตามล าน าแยงซเกยง ภยทประกนคอ ภยจากหนใตน าแกระแสน าเชยวในแมน า สนคาดงกลาวบางครงกเปนทรพยทงหมดทพอคามอย เมอมความกลวตอความหายนะ พอคาจงไดประกนภยไว โดยการกระจายโอกาสทจะเกดความหายนะออกไป เขาเหลานนใหเหตผลดงกลาววา ถาเรอ 100 ล า แตละล าบรรทกสนคา 100 หอ ไดเรมเดนทางทตนกระแสน าเชยว พอคาจะกระจายความเสยงภยโดยในเรอแตละล า พอคาจะบรรทกสนคาของตนในเรอเพยงคนละ 1 หอตอเรอ 1 ล า จนครบ 100 ล า การสญเสยเรอ 1 ล า จะท าใหพอคาแตละคนสญเสยสนคาเพยงคนละ 1 หอเทานน

จากการบนทกไวในเรองของก าเนดการประกนภยนน ยงมอกทางหนงวา ชาวบาบโลนซงอาศยอยลมแมน ายเฟรตสเมอประมาณหาพนปลวงมาแลว ไดผลตสนคาออกขาย และไดสงลกจางหรอทาสของตนออกไปเรขายสนคาตามเมองตางๆ ทาสหรอลกจางของตนนไมมสวนไดเสยในก าไรทเกดขนกบการขายสนคาเหลานนเลย และไมมอ านาจในการตกลงกบผ ซอนอกเหนอไปจากทไดรบค าสงจากนายของตนเทานน พอการคาเจรญขน การท างานของทาสหรอลกจางกเกดความไมสะดวก เนองจากขาดอ านาจตาง ๆ ดงกลาว การใชทาสหรอลกจางกเปลยนไปเปนใชพอคาเร (travelling sales-man) ซงในสมยนนเรยกวา darmatha แปลวาคนตกลอง เปนผ รบสนคาจากพอคาไปจ าหนาย ยงเมองตาง ๆ พวกพอคาเรนตองมอบทรพยสน ภรรยา และบตรทอยทางบานใหพอคาเปนประกน โดยมสญญากนวาก าไรทไดรบนนพอคาเรตองแบงใหพอคาเจาของสนคาครงหนง หากพอคาเรหนหายไป หรอถกโจรปลนเอาสนคาไปหมดบรรดาทรพยสนจะถกพอคารบ และภรรยากบบตรกจะตกเปนทาสไปดวย เงอนไขดงกลาวนเมอปฏบตไปเพยงเลกนอย บรรดาพอคาเรกไมพอใจจงเกดการแขงขอ ไมยอมรบเงอนไขอนเสยเปรยบน และในทสดกตกลงเงอนไขใหมวา ถาการสญเสยสนคาโดยมใชความผดของพอคาเรหรอพอคาเรมไดเพกเฉยตอการปองกนรกษาสนคาอยางเตมทแลวใหถอวาพอคาเรไมมความผดพอคาเจาของสนคาจะรบทรพยสนบตรภรรยาไมได ขอตกลงนจง ไดใชตอมาอยาง

53


แพรหลายในการคาสมยนน นบไดวาขอตกลงดงกลาวเปนการเรมตนของการประกนภยในสมยโบราณ12

เหตการณตาง ๆ ทถอวาเปนการเรมตนของการประกนภยในสมยโบราณดงกลาว คงเปนวธการงาย ๆ ปราศจากแบบแผนหรอระเบยบทแนนอน จนกระทงไดมการจดตงธรกจประกนภยในรปของบรษทการคาขนเมอราว พ.ศ. 1853 ทเมอง Flanders ในอตาล และในชวงศตวรรษนน การคาขายทางทะเลมความส าคญทสด ไดมสญญาประกนภยฉบบแรกไดถกบนทกไวปรากฏอย สญญาประกนภยทางทะเลเกยวกบสนคาของเรอซานตาคาลา ทเมอง เจนวในป พ.ศ. 1890 และในป 2117 พระนางเอลซาเบธแหงประเทศองกฤษไดตรากฎหมายจดตงหอประกนภยขนส าหรบขายกรมธรรมประกนภยทางทะเล ท าใหธรกจประกนภยขององกฤษไดเจรญกาวหนาววฒนาการเรอยมา เรมตนแตด าเนนงานในรปส านกงานจนเปนสมาคม สญญาประกนภยขององกฤษฉบบแรกทบนทกไวคอ “ The Broke Sea Insurance Policy ” ซงยงเกบรกษาไวตงแต พ.ศ. 219013

2.2 ประวตของการประกนภยในประเทศไทย การประกนภยในประเทศไทย มขนตงแตสมยรตนโกสนทร ประมาณ พ.ศ.2368

สมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวซงทรงผนวชอย ย ไดทรงสงซอเครองพมพจากประเทศองกฤษ และโดยทเกรงวาจะเกดความเสยหายขนในระหวางทาง จงไดสงใหเอาเครองพมพดงกลาวประกนภยระหวางการขนสงในนามของพระองคเอง

ซงอาจกลาวไดวาไทยไดรจกวธการประกนภย หรอการประกนภยทางขนสงสนคาของไดเรมตงแตสมยรชกาลท 3 การประกนภยทควรจะนบวาเกดขนในประเทศไทยโดยตรงไดเรมจากสมยรชกาลท 4 เปนตนมา คอในรชกาลนมฝรงเศสเขามาตงหางคาขายมาก หางฝรงเศสเหลานปรากฏวา บางหางไดเปนตวแทนของบรษทประกนภยตางประเทศดวย เทาทปรากฏมดงน 14

12 ไชยยงค ชชาต, “ประวตการประกนภย” วารสารขาวสารประกนภย(1 มถนายน 2512): หนา 28 13 เสรม สขะ,ผแปล,การประกนภย,(กรงเทพมหานคร:โรงพมพกรงศลป,2520)หนา 3 14 สมชาย ศวะโกเศศ,”ความเปนมาของกองประกนภย”ขาวพาณชยฉบบพเศษ 20 สงหาคม พ.ศ.2506 (สงหาคม 2506) : 459

54


1) หองบอเนยว ซงตงขนเมอ พ.ศ.2399 เปนตวแทนของ Netherlands Indea Sea and Fire Insurance Company รบประกนทางทะเล และประกนอคคภย กบเปนตวแทนของ North China Insurance Company

2) หางสกอต ตงขนเมอ พ.ศ.2399 เหมอนกน เปนตวแทนของ Ocean Marine Insurance Company

3) หางบกเกนแบก ซงตงขนเมอ พ.ศ.2401 เปนตวแทนของ Colonial Sea and Fire Insurance Company

3.กฎหมายการประกนภยรถยนตภาคบงคบ

กอนชวงปฏวตอตสาหกรรม ยานพาหนะของผคนในสมยนน ยงคงอาศยแรงของสตว เชน รถมา หลงจากมการปฏวตอตสาหกรรม ไดมการประยกตใชแรงดนไอน ามาขบเคลอนเปนยานพาหนะแบบใหมทไมตองอาศยแรงของสตว

ในป ค.ศ. 1886 คารล เบนซ (Karl Benz) วศวกรชาวเยอรมนไดสรางรถยนตทใชเครองยนตเพลงเผาไหมคนแรกของโลกไดส าเรจ (Benz Patent Motorwagen) โดยใชโครงสรางแบบลกสบเหมอนของเครองจกรไอน า เพยงแตไดเพมอปกรณทจะเปลยนเชอเพลงในรปของเหลวใหกลายเปนกาซ และเพมวาลวไอดไอเสย ในรปแบบของเครองยนต 4 จงหวะ ซงถ อเปนจดเรมตนของรถยนต ส าหรบประเทศไทยจากการศกษาคนควาจากเอกสารและหลกฐานตางๆ15 สรปไดวา รถยนตคนแรกในประเทศไทยเปนของจอมพลเจาพระยาสรศกดมนตร (เจม แสงชโต) สงมาจากยโรปเมอประมาณป พ.ศ. 2422 - 2445 ใชน ามนปโตรเลยม ตองจดไฟลกษณะคลายเตาฟ รปรางคลายรถบดถนนมทนงสองแถวมหลงคาเปนปะร า ลอยางตน ขนสะพานไมไหวใชการไมได ตอมาจงปลอยทงไวจนกลายเปนเศษเหลกดงหลกฐานปรากฏอยในสาสนสมเดจ ภาคท 23 อนเปนลายพระหตถของสมเดจกรมพระยาด ารงราชานภาพซงทรงมโตตอบกบสมเดจกรมพระนรศรานวตวงศ โดยไดกลาววา จอมพลเจาพระยาสรศกดมนตร (เจม แสงชโต) เปนผสงรถยนตเขามาในประเทศไทยเปน คนแรก และขอคดลายพระหตถสมเดจเจาฟากรมพระยานรศรานวตวงศซงมไปกราบทลสมเดจกรมพระยาด ารงราชานภาพเรองรถยนตวา

15 จ าลอง ศาลคปต, การเดนรถโดยสารในประเทศไทย, วารสารครบรอบปท 51 ของบรษทขนสงจ ากด, กรงเทพมหานคร,ศรชยการพมพ,2524,น.40

55


“รถยนตคนแรกทเขามาในเมองไทยดเหมอนจะเปนพระยาสรศกด เอาเขามาครงไปยโรปหรอไมกคงจะมฝรงเอาเขามาแลวเอามาขายใหเจาพระยาสรศกด เปนปกตของเจาพระยาสรศกดทชอบของใหมๆ แปลกๆ เหนจะซอไว ไดยนเขาวาใสเกยรยากลนพน ลางทฝาพระบาทจะไดทอดพระเนตรเหนแลวกสญหายไปคงเปนอนใชไมไดทใชไดจรงจงจ าไดวากรมหลวงราชบรเอาเขามาเปนเหตใหซอรถยนตกนขนในเมองไทย”

ตอมา พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงเหนคณประโยชนของรถยนตวา

สะดวกรวดเรวทนใจ ประกอบกบถนนหนทางในกรงเทพฯ เพมมากขน พระองคจงทรงโปรดเกลาฯ

ใหสงรถยนตเขามาอก 10 คน เพอพระราชทานแก พระบรมวงศานวงศและเสนาบดในวนเฉลม

พระชนมพรรษา และตอมาภายหลงกทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหสงรถยนตเขามาอกเปน

จ านวนมาก16

3.1 พระราชบญญตคมครองผประสบภยจากรถยนต พ.ศ.2535 ในป พ.ศ. 2458Mr.Nikola Tesla วศวกรเครองกลและไฟฟา เกดทสาธารณรฐ

โครเอเชย (Croatia) และภายหลงไดรบสญชาตอเมรกน ไดเรมแนวคดเกยวกบกองบนอากาศยานไรคนขบขน17 ตอมาในป พ.ศ. 2459 ไดมการสรางอากาศยานไรคนขบรนแรกซงเปนเปาฝกทางอากาศ (Aerial Target) โดย Mr.Archibald Montgomery Low ผซงเปนนกวทยาศาสตรและวศวกรทมความเชยวชาญดานเครองบน หลงจากนนอากาศยานไรคนขบกมการพฒนาอยางแพรหลายมากขน18

พระราชบญญตค มครองผ ประสบภยจากรถยนต พ.ศ.2535 ไดมบทบญญตเกยวกบ องคประกอบและอ านาจหนาทของคณะกรรมการคมครองผประสบภยจากรถ แบบและขอความในกรมธรรมประกนภยและอตราเบยประกนภย ดงน

3.1.1 ประเภทรถทตองท าประกนภย

พระราชบญญตคมครองผประสบภยจากรถยนต พ.ศ.2535 บญญตวา

“มาตรา 7ภายใตบงคบมาตรา 8 เจาของรถซงใชรถหรอมรถไวเพอใชตองจดใหมการประกน

ความเสยหายส าหรบผประสบภยโดยประกนภยกบบรษท

16 เทพช ทองทบ,ยานยนตรฉบบประวตศาสตรยานยนตรไทย, กรงเทพมหานคร, โรงพมพน าอกษรการพมพ, 2520, น.7 17 Siciliano, B., &Khatib, O., (Eds.), Springer handbook of robotics, (German: Springer, 2008), 1010. 18 Everett, H. R., &Toscano, M., Unmanned system of world war I and II, (MA: Massachusetts, 2015), 270.

56


จ านวนเงนเอาประกนภย ใหก าหนดตามชนด ประเภท และขนาดของรถ แตตองไมนอยกวาจ านวนเงนทก าหนดไวในกฎกระทรวง

ส าหรบรถทเจาของรถไดจดใหมการประกนภยความเสยหายตอผประสบภย โดยเอาประกนภยครอบคลมความเสยหายตอผประสบภยและทรพยสน ตามชนด ประเภท และขนาดของรถทก าหนดไวในกฎกระทรวงแลว ไมตองจดใหมการประกนความเสยหายส าหรบผประสบภยอก

มาตรา 8 รถดงตอไปนไมตองจดใหมการประกนความเสยหายตามมาตรา 7 (1) รถส าหรบเฉพาะองคพระมหากษตรย พระราชน พระรชทายาท และรถส าหรบ

ผส าเรจราชการแทนพระองค (2) รถของส านกพระราชวงทจดทะเบยนและมเครองหมายตามระเบยบทเลขาธการ

พระราชวงก าหนด (3) รถของกระทรวง ทบวง กรม เทศบาล องคการบรหารสวนจงหวด สขาภบาล

กรงเทพมหานคร เมองพทยา และราชการสวนทองถนทเรยกชออยางอน และรถยนตทหารตามกฎหมายวาดวยรถยนตทหาร

(4) รถอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง” จากกฎเกณฑตามพระราชบญญตคมครองผประสบภยจากรถยนต พ.ศ.2535 มาตรา 7 และ มาตรา 8 จงสามารถสรปไดวา ทตองท าประกนภยตาม พ.ร.บ. ไดแกรถทกชนดทกประเภทตามกฎหมายวาดวยรถยนต กฎหมายวาดวยการขนสงทางบก กฎหมายวาดวยรถยนตทหารและมประเภทรถทไดรบการยกเวนไมตองท าประกนภย ตามมาตรา 8 คอ รถส าหรบเฉพาะองคพระมหากษตรย พระราชน พระรชทายาท และรถส าหรบผ ส าเรจราชการ แทนพระองค,รถของส านกพระราชวงทจดทะเบยน และมเครองหมายตามระเบยบทเลขาธการพระราชวง ก าหนด, รถของกระทรวง ทบวงกรม เทศบาล องคการบรหารสวนจงหวด สขาภบาล กรงเทพมหานคร เมองพทยา และสวนราชการทองถนทเรยกชออยางอน และรถยนตและรถของหนวยงานธรการขององคกรทจดตงขนตามรฐธรรมนญ และหนวยงานธรการทเปนอสระขององคกรใดๆ ทระบไวในรฐธรรมนญ

3.1.2 ผมหนาทในการท าประกนภย ตามพระราชบญญตคมครองผประสบภยจากรถยนต พ.ศ.2535มาตรา 7

ทไดกลาวมาแลวนนนอกเหนอจากจะก าหนด ประเภทของรถยนตทจะตองท าประกนภยแลว ยงบญญตถงผมหนาทในการท าประกนภย ดวย ดงน “มาตรา 7 ภายใตบงคบมาตรา 8 เจาของ

57


รถซงใชรถหรอมรถไวเพอใชตองจดใหมการประกนความเสยหายส าหรบผ ประสบภยโดยประกนภยกบบรษท…” และ “มาตรา 37 เจาของรถผ ใดไมปฏบตตามมาตรา 7 หรอมาตรา 9 ตองระวางโทษปรบไมเกนหนงหมนบาท”

ดงนน จงสรปไดวา ผมหนาทตองท าประกนภยรถ ไดแก เจาของรถ ผครอบครองรถในฐานะผ เชาซอรถ และผน ารถทจดทะเบยนในตางประเทศเขามาใชในประเทศ และหากกระท าการใดๆ เปนการฝาฝนไมท าประกนภย พ.ร.บ.คมครองผประสบภยจากรถ พ.ศ. 2535 กฎหมายก าหนดโทษปรบไวไมเกนหนงหมนบาท

3.1.3 ผทไดรบความคมครอง พระราชบญญตคมครองผประสบภยจากรถยนต พ.ศ.2535มาตรา 4 ไดให

นยามของ ผ ประสบภยดงน “ ในพระราชบญญตน“ผ ประสบภย” หมายความวา ผ ซงไดรบอนตรายตอชวต รางกายหรออนามยเนองจากรถทใชหรออยในทางหรอเนองจากสงทบรรทกหรอตดตงในรถนน และหมายความรวมถงทายาทโดยธรรมของผประสบภยซงถงแกความตายดวย”

ดงนน จากนยาม ของค าวา ผ ประสบภย ตามพระราชบญญตค มครองผประสบภยจากรถยนต พ.ศ.2535 มาตรา 4 สรปไดวา ผ ทไดรบความคมครองคอ ผประสบภย ซงประกอบไปดวยประชาชนทกคนทไดรบความเสยหายจากรถ ไมวาจะเปนผขบขหรอผ โดยสาร หรอบคคลอนนอกเหนอจากนทไดรบความเสยหายตอชวต รางกาย ซงนอกจาก พระราชพระราชบญญตค มครองผ ประสบภยจากรถยนต พ.ศ.2535จะไดบญญต นยามแลวยงไดบญญตเกยวกบ ความหมายของคาเสยหายเบองตน การก าหนดจ านวนเงนคาเสยหาย ไวดงน

“มาตรา 4ในพระราชบญญตน “คาเสยหายเบองตน” หมายความวา คารกษาพยาบาล คาใชจายอนจ าเปนเกยวกบการรกษาพยาบาล คาปลงศพ คาใชจายเกยวกบการจดการศพ รวมทงคาเสยหายและคาใชจายทจ าเปนอยางอนเพอบรรเทาความเดอดรอนของผประสบภยในเบองตน ทงน ตามรายการและจ านวนเงนทก าหนดในกฎกระทรวงทออกตามมาตรา 20 วรรคสอง

มาตรา 20 เมอมความเสยหายเกดขนแกผประสบภยจากรถทบรษทไดรบประกนภยไว ใหบรษทจายคาเสยหายเบองตนแกผประสบภยเมอไดรบค ารองขอจากผประสบภย

ความเสยหายทจะใหไดรบคาเสยหายเบองตน จ านวนเงนคาเสยหายเบองตน การรองขอรบคาเสยหายเบองตน และการจายคาเสยหายเบองตนใหแกผประสบภยตามวรรคหนง ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการและอตราทก าหนดในกฎกระทรวง

58


มาตรา 21 ในกรณทบรษทไมจายคาเสยหายเบองตนตามมาตรา 20 ใหแกผประสบภย หรอจายคาเสยหายเบองตนใหแกผประสบภยไมครบจ านวนทตองจาย ใหผประสบภยแจงการไมไดรบชดใชคาเสยหายเบองตนหรอการไดรบคาเสยหายเบองตนไมครบจ านวนจากบรษทตอส านกงานกองทนทดแทนผประสบภยตามวธการทก าหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 22 การไดรบชดใชคาเสยหายเบองตนตามมาตรา 20 ไมตดสทธผประสบภยทจะเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพมเตมตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย”

ส าหรบการก าหนดเบยประกนและการวธการจายคาเสยหายตามมาตรา 20 นน ผ เขยนจะอธบายไวในสวนของกฎกระทรวงตอไป

3.2 กฎกระทรวง กฎกระทรวงทเกยวของกบการประกนภยรถยนตนน มหลายฉบบ ผ เขยนจงขอ

ยกตวอยาง กฎกระทรวงทเกยวของบางสวน ดงน 3.2.1 กฎกระทรวง ก าหนดจ านวนเงนเอาประกนภยตามชนด ประเภท

และขนาดของรถ พ.ศ.2554 เนองจากความเสยหายทเกดขนกบ ผประสบภยจากรถในบางกรณมผลกระทบตอชวต

และรางกายของผ ประสบภย และยงมผลใหผ ประสบภย ตองรบภาระในคาเสยหายและคาใชจายทเกดขน รวมทงไดรบความเดอดรอนในการด ารงชวตตามปกต จงมการบญญตถงจ านวนเงนเอาประกนภยและการคมครองคาชดเชยรายวนใหกบผประสบภยทพกรกษาตวอย ในโรงพยาบาลหรอสถานพยาบาล เพอบรรเทาความเดอดรอนและใหผประสบภยทไดรบความเสยหายตอชวต และรางกายไดรบความคมครองเพมขน ดงน

“ขอ 3 จ านวนเงนคาเสยหายเบองตน ใหเปนไปดงตอไปน

(1)จ านวนเทาทจายจรงแตไมเกนสามหมนบาท ส าหรบความเสยหายตอรางกายตามขอ 2(1) ในกรณทผประสบภยไดรบความเสยหายตอรางกายอยางหนงอยางใด ดงตอไปน ใหมสทธ ไดรบเงนคาเสยหายเบองตนจ านวนสามหมนหาพนบาทดวย

(ก) ตาบอด (ข) หหนวก (ค) เปนใบหรอเสยความสามารถในการพด หรอลนขาด (ง) เสยอวยวะสบพนธ หรอความสามารถสบพนธ

(จ) เสยแขน ขา มอ เทา หรอนว (ฉ) เสยอวยวะอนใด

59


(ช) จตพการอยางตดตว (ซ) ทพพลภาพอยางถาวร

3.2.2 กฎกระทรวง ก าหนดจ านวนเงนเอาประกนภยตามชนด ประเภท และขนาดของรถ พ.ศ.2554

ขอ 2 เจาของรถซงใชรถหรอมรถไวเพอใชตองจดใหมการประกนความเสยหายส าหรบ ผประสบภย โดยมจ านวนเงนเอาประกนภยส าหรบความเสยหายทเกดขนตอครงดงตอไปน

(1) หาลานบาท ส าหรบรถทมทนงไมเกนเจดคนหรอรถบรรทกผ โดยสาร รวมทงผ ขบข ไมเกนเจดคน

(2) สบลานบาท ส าหรบรถทมทนงเกนเจดคนหรอรถบรรทกผ โดยสารรวมทงผขบขเกนเจดคน

ขอ 3 ในการประกนภยส าหรบความเสยหายทเกดขนตอครงตามขอ 2 ใหมจ านวนเงน เอาประกนภยส าหรบความเสยหายทเกดขนส าหรบผประสบภยตอราย ดงตอไปน

(1) จ านวนเทาทจายจรงแตไมเกนหาหมนบาทตอราย ส าหรบความเสยหายตอรางกาย หรออนามย นอกจากกรณตาม (2)

(2) จ านวนสองแสนบาทตอราย ส าหรบความเสยหายตอรางกายหรออนามยอยางหนงอยางใด ดงตอไปน

(ก) ตาบอด (ข) หหนวก (ค) เปนใบ หรอเสยความสามารถในการพด หรอลนขาด (ง) เสยอวยวะสบพนธ หรอความสามารถสบพนธ (จ) เสยแขน ขา มอ เทา หรอนว (ฉ) เสยอวยวะอนใด (ช) จตพการอยางตดตว (ซ) ทพพลภาพอยางถาวร (3) จ านวนสองแสนบาทตอราย ส าหรบความเสยหายตอชวต (4) จ านวนสองแสนบาทตอราย ส าหรบความเสยหายตาม (1) ตอมาไดรบความ

เสยหาย ตาม (2) หรอ (3) หรอทงตาม (2) และ (3)

60


ขอ 4 นอกจากจ านวนเงนเอาประกนภยตามขอ 3 ใหมสวนการคมครองคาชดเชยรายวน ส าหรบผประสบภยทพกรกษาตวอยในโรงพยาบาลหรอสถานพยาบาล จ านวนวนละสองรอยบาท สงสดไมเกนยสบวนตออบตเหตแตละครง เปนความคมครองทเพมขน

ขอ 5 ในกรณทผประสบภยเปนผขบขและเปนฝายทตองรบผดตามกฎหมายหรอไมมผ ใดรบผดตามกฎหมายตอผขบขทประสบภยใหผประสบภยทเปนผขบขไดรบเงนเอาประกนภยเปนจ านวน เทากบคาเสยหายเบองตนตามทก าหนดในกฎกระทรวงซงออกตามความในมาตรา 20 วรรคสอง

4. กฎหมายประกนภยอากาศยาน

ในป พ.ศ. 2458Mr.Nikola Tesla วศวกรเครองกลและไฟฟา เกดทสาธารณรฐ

โครเอเชย (Croatia) และภายหลงไดรบสญชาตอเมรกน ไดเรมแนวคดเกยวกบกองบนอากาศยานไรคนขบขน19 ตอมาในป พ.ศ. 2459 ไดมการสรางอากาศยานไรคนขบรนแรกซงเปนเปาฝกทางอากาศ (Aerial Target) โดย Mr.Archibald Montgomery Low ผซงเปนนกวทยาศาสตรและวศวกรทมความเชยวชาญดานเครองบน หลงจากนนอากาศยานไรคนขบกมการพฒนาอยางแพรหลายมากขน20 และมการพฒนามาโดยตลอด จนกระทงในชวงป พ.ศ. 2523 ภารกจของอากาศยานไรคนขบในยคแรกมวตถประสงคเพอลาดตระเวนขาว เนองจากอากาศยานไรคนขบมจดเดน คอปราศจากความเสยงในการสญเสยนกบน ประหยดงบประมาณในการผลต ระบบไมซบซอน มขนาดเลก ตรวจจบไดยาก มความคลองตวสง และระยะเวลาในการบนไมเปนอปสรรคตอความเมอยลาของนกบน เพราะใชนกบนภายนอก (External Pilot) ในเวลาตอมาภารกจตาง ๆ จงมมากขน เชน การคนหาเปาหมาย (Target Acquisition) เพอชเปา จนกระทงป พ.ศ. 2533 อากาศยานไรคนขบไดกลายเปนเครองมอทส าคญในการสงครามทงในปจจบน และอนาคต ทงนคณสมบตทส าคญอกประการของอากาศยานไรคนขบคอ สามารถเปนเครองมอเฝาตรวจจากระยะไกลและสงภาพกลบมายงผบงคบไดในเวลาจรง (Real-time) หรอใกลเคยงเวลาจรงมากทสด

ซงในปจจบนอากาศยานไรคนขบนอกเหนอจากใชเฉพาะทางทหารแลว ยงมการพฒนาน าไปใชกบดานพลเรอน และมการพฒนาขนจนมราคาถกลง คมคาและเกดการแพรหลายอยาง

19 Siciliano, B., &Khatib, O., (Eds.), Springer handbook of robotics, (German: Springer, 2008), 1010. 20 Everett, H. R., &Toscano, M., Unmanned system of world war I and II, (MA: Massachusetts, 2015), 270.

61


มาก ซงในป พ.ศ. 2554 พบวา ตลาดของอากาศยานไรคนขบก าลงเปนทตองการมากกวา57 ประเทศ มอากาศยานไรคนขบมากกวา 610 แบบทวโลกทใชงานทงกจการพลเรอนและกจการทางทหาร และมบรษททเกยวของกบภาคอตสาหกรรมทางอากาศยานไรคนขบอกกวา 250 บรษท ซงคาดวาอตสาหกรรมดานอากาศยานไรคนขบจะเตบโตและมมลคามากถง 80,000 ลานเหรยญสหรฐ ในปพ.ศ. 2563

4.1 กฎกระทรวง ฉบบท 32 (พ.ศ. 2535) ออกตามความในพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497ขอ 3 มกฎเกณฑ ดงน “ผ ขออนญาตจะไดรบใบอนญาตใชอากาศยานสวนบคคล เมอ ”...(3) จดใหมการประกนภย ส าหรบความเสยหายทจะเกดขนแกชวต รางกายตลอดจนทรพยสนของบคคลทสาม ตามเงอนไขในวงเงนประกนภย ทรบการอนมตจากกรมการบนพาณชย... “

4.2 ประกาศกรมการขนสงทางอากาศ เรอง หลกเกณฑการพจารณาค าขออนญาตประกอบกจการคาขายในการเดนอากาศ ประกาศ ณ วนท 29 มนาคม 2547 มกฎเกณฑไวส าหรบอากาศยาน ดงน

4.2.1 แบบไมประจ า ส าหรบความเสยหายอนเกดแกรางกาย ชวต ตลอดจนทรพยสนของบคคลทสาม วงเงนประกนไมต ากวา 20 ลานบาทตอครง และส าหรบผ โดยสารไมต ากวา 1 ลานบาท ตอคนและตองตออายกรมธรรมกอนวนสนสดไมนอยกวา 30 วน

4.2.2 แบบไมประจ า (อากาศยานเครองยนตเดยวแบบลกสบ) ส าหรบความเสยหายอนเกดแกรางกาย ชวต ตลอดจนทรพยสนของบคคลทสาม วงเงนประกนไมต ากวา 15 ลานบาทตอครง และส าหรบผ โดยสารไมต ากวา 1 ลานบาทตอคนและตองตออายกรมธรรมกอนวนสนสดไมนอยกวา 30 วน

4.2.3 แบบประจ าส าหรบความเสยหายอนเกดแกรางกาย ชวต ตลอดจนทรพยสนของบคคลทสาม วงเงนประกนไมต ากวา 5000 ลานบาทตอครง และส าหรบผ โดยสารไมต ากวา 2 ลานบาทตอคนตอครง และตองตออายกรมธรรมกอนวนสนสดไมนอยกวา 30 วน ผประกอบการตองปฏบตตามคมอปฏบตการบน (FLIGHT OPERATION MANUAL) และคมอการซอมบ ารง(GENERAL MAINTENANCE MANUAL) ซงจะตองไดรบความเหนชอบจากกรมการขนสงทางอากาศกอนไดรบการอนญาตใหท าการบน21

21 ประกาศกรมการขนสงทางอากาศ เรอง หลกเกณฑกรพจารณาค าขออนญาตประกอบกจการคาขายในการเดนอากาศ ประกาศ ณ วนท 29 มนาคม 2547

62


4.3 ประกาศกรวงทรวงคมนาคม เรองหลกเกณฑการขออนญาตและเงอนไขในการบงคบหรอปลอยอากาศยานซงไมมนกบน ประเภทอากาศยานทควบคมการบนจากภายนอก พ.ศ.2558

กฎเกณฑการประกนภยอนเกยวเนองกบอากาศยานไรคนขบ นนมเพยงประกาศกระทรวงคมนาคม เรองหลกเกณฑการขออนญาตและเงอนไขในการบงคบหรอปลอยอากาศยานซงไมมนกบน ประเภทอากาศยานทควบคมการบนจากภายนอก พ.ศ.2558 ซงมสาระส าคญเพยงประการเดยว คอ ผบงคบหรอปลอยอากาศยาน ทมน าหนก 2 กโลกรม แตไมเกน 25 กโลกรม ทใชวตถประสงคในการเลนเปนงานอดเรก เพอความบนเทงหรอเพอการกฬา ตองยนค าขอขนทะเบยนตออธบดพรอมดวยเอกสารและหลกฐานแสดงรายละเอยด ซงมการก าหนดให แสดงส าเนากรมธรรมประกนภย ซงคมครองความเสยหายอนเกดแกรางกาย ชวต ตลอดจนทรพยสนของบคคลทสาม วงเงนไมต ากวาหนงลานบาทตอครง เทานน จากกฎเกณฑการประกนภยเกยวกบอากาศยาน พบวา อากาศยานทมคนขบไดมการก าหนดรายละเอยด ประเภท ของการคมครอง ทงแบบแบบไมประจ า, แบบไมประจ า (อากาศยานเครองยนตเดยวแบบลกสบ) และ แบบประจ า แตอากาศยานไรคนขบมกฎเกณฑเพยงหลกการเดยวคอ อากาศยานมน าหนก 2 กโลกรม แตไมเกน 25 กโลกรม ตองท าประกนคมครองความเสยหายอนเกดแกรางกาย ชวต ตลอดจนทรพยสนของบคคลทสาม วงเงนไมต ากวาหนงลานบาทตอครงเทานน

5. บทสรปและขอเสนอแนะ

ปจจบน มการคมนาคมขนสงมากขน ทงทางบก ทางอากาศ โดยการขนสงทงอากาศนนเปนการขนสงทรวดเรวทสดและ มการพฒนาอยางยงโดยเฉพาะการลดภยความเสยงอนเนองจากการสญเสยมนษยผ เปนคนขบ ซงเปนทรพยากรทไมอาจประเมนเปนเงนได แตอยางไรกดกฎหมาย ซงเปนเครองมอในการควบคม จดระเบยบ เพอใหใชเทคโนโลยไปในทางทถกตอง นนหาไดมการพฒนาตามเทคโนโลยไดไม ดงทผ เขยนไดกลาวไวขางตนไปแลววา กฎเกณฑการประกนภยส าหรบอากาศยานไรคนขบนน มหลกเกณฑ เพยงก าหนดอากาศยานทมน าหนก 2 กโลกรม ถง 25 กโลกรมทใชวตถประสงคในการเลนเปนงานอดเรก เพอความบนเทงหรอเพอการกฬา เพยงประเภทเดยวและก าหนดความคมครองเพยงอยางเดยวคอ สาม วงเงนไมต ากวาหนงลานบาทตอครงเทานน ผ เขยนเหนวา เนองจากอากาศยานไรคนขบมหลายประเภท ซงสามารถ

63


แบงไปไดทงหลกเกณฑทางน าหนก และ หลกเกณฑทางภารกจ เชน ใชในเชงพาณชย การละเลน การทหาร เปนตน จงมความจ าเปนอยางยงทควรจะพฒนากฎหมายใหเหมาะสม โดยผ เขยนเหนวา รถยนตซงมการคมนาคมขนสงทางบก มววฒนาการมานาน มหลายประเภทและ หลายภารกจ ทงนยงมกฎเกณฑเกยวกบการประกนภยหลายประเภทจงยกตวอยางเปรยบเทยบจากพระราชบญญตคมครองผประสบภยจากรถยนต พ.ศ.2535และกฎกระทรวง ซงมการก าหนดประเภทรถทตองท าประกนภย,ผมหนาทในการท าประกนภย,ผ ทไดรบความคมครองและ คาสนไหมทดแทน เปนตน เพอเปนตวอยางในการพฒนากฎหมายการประกนภยอนเกยวเนองกบอากาศยานไรคนขบเพอใหมการควบคมการใชอยางเหมาะสมและเปนสากลตอไป

เอกสารอางอง กรงเทพธรกจ, “อเมซอน” ทดลองโดรนสงสนคา, (1 ธนวาคม 2558), สบคนเมอ 20 กมภาพนธ 2559, จาก http://www.bangkokbiznews.com/news/detail/676715 จ าลอง ศาลคปต, การเดนรถโดยสารในประเทศไทย, วารสารครบรอบปท ๕๑

ของบรษทขนสงจ ากด, กรงเทพมหานคร,ศรชยการพมพ,๒๕๒๔,น.๔๐ ไชยยงค ชชาต, “ประวตการประกนภย” วารสารขาวสารประกนภย(1 มถนายน 2512): หนา 28 เทพช ทองทบ,ยานยนตรฉบบประวตศาสตรยานยนตรไทย, กรงเทพมหานคร, โรงพมพ

น าอกษรการพมพ, ๒๕๒๐, น.๗ ผจดการ online, “คมนาคม” เตรยมออกกฎหมายควบคมอากาศยานไรคนขบ (UAV), (24 มถนายน 2556), สบคนเมอ 10 สงหาคม 2556, จาก http://www.manager.co.th/iBizChannel/ViewNews.aspx?NewsID=95600000 ผจดการ online, “คมนาคม” เตรยมออกกฎหมายควบคมอากาศยานไรคนขบ (UAV), (24 มถนายน 2556), สบคนเมอ 10 สงหาคม 2556, จาก http://www.manager.co.th/iBizChannel/ViewNews.aspx?NewsID=9560000076603 ประเสรฐ ประภาสะโนบล,หลกการประกนภย ใน “ทระลกในงานฌาปนกจศพ คณแมเลก

ประภาสะโนบล”(พระนคร : โรงพมพ รร. จปร., 2514) หนา 26 เสรม สขะ,ผแปล,การประกนภย,(กรงเทพมหานคร:โรงพมพกรงศลป,2520)หนา 3 สมชาย ศวะโกเศศ,”ความเปนมาของกองประกนภย”ขาวพาณชยฉบบพเศษ 20 สงหาคม

64


พ.ศ.2506 (สงหาคม 2506) : 459 ศาสตราจารย ไชยยศ เหมะรชตะ,ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวย

ประกนภย :(กรงเทพมหานคร:ส านกพมพนตธรรม;2556)หนา3-4 อาภรณ พลเสน, บทความพเศษ: รจกอากาศยานไรคนขบหรอยเอว (Unmanned Aerial Vehicle: UAV), สบคนเมอ 3 มกราคม 2559, จาก http://www.dti.or.th/page_bx.php?cid=24&cname=&cno=4308 AEC10NEWS,“สงคโปร” ทดสอบใช “โดรน” สงพสดเลงผลสนองการคาออนไลน, (12 ตลาคม2558), สบคนเมอ 20 กมภาพนธ 2559, จาก http://www.aec10news.com/ อาเซยน/item/939-สงคโปรทดสอบใชโดนสงพสดเลงผลสนองการคาออนไลน BBC News online, India:Police investigate pizza deliveries by drone, (23 May 2014), Retrieved 20 February 2016, from http://www.bbc.com/news/blogs-news-from- elsewhere-27537120 Everett, H. R., &Toscano, M., Unmanned system of world war I and II, (MA: Massachusetts, 2015), 270. Nbcnews online, Domino's “DomiCopter” drone can deliver two large pepperonis, (3 June 2013), Retrieved 20 February 2016, from http://www.nbcnews.com/technology/dominos-domicopter-drone-can-deliver-two- large-pepperonis-6c10182466 Nydailynews online,Pie in the sky: Russian chain delivers pizza by drone, (25 June 2014), Retrieved 20 February 2016, from http://www.nydailynews.com/life- style/russian-chain-delivers-pizza-drone-article-1.1843441 Siciliano, B., &Khatib, O., (Eds.), Springer handbook of robotics, (German: Springer, 2008), 1010. Siciliano, B., &Khatib, O., (Eds.), Springer handbook of robotics, (German: Springer, 2008), 1010.

http://www.aec10news.com/

http://www.aec10news.com/

http://www.bbc.com/news/blogs-news-from-

http://www.bbc.com/news/blogs-news-from-

http://www.nbcnews.com/technology/dominos-domicopter-drone-can-deliver-two-

http://www.nbcnews.com/technology/dominos-domicopter-drone-can-deliver-two-

http://www.nydailynews.com/life-

http://www.nydailynews.com/life-

65


อากาศยานราชการตามพระราชบญญตการเดนอากาศของไทย State aircraft on the Air Navigation Act of Thailand

ตะวน ตนชาล1


เมลตดตอ: [email protected] Tawan Tanchalee2

School of Law, ChinagraiRajabhat University 80 moo. 9 Paholyothin Rd., Muang District Chiang rai province 57100

E-mail:[email protected]

บทคดยอ

พระราชบญญตการเดนอากาศของไทย ไดมการพฒนาปรบปรงกฎหมายอยางตอเนองเรอยมาเพอใหเกดความทนสมย และความปลอดภยอนเปนมาตรฐานสากลททกประเทศตระหนกและยอมรบ พระราชบญญตการเดนอากาศ พ .ศ.2497ฉบบปจจบนมการบญญตถง อากาศยานราชการ ซงเปนขอยกเวนทจะไมตกอยภายใตพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497เมอไดรบการยกเวนอากาศยานใดจะมสถานะเปนอากาศยานราชการกจะตองมการก าหนดใหชดเจน กอนทจะมการบญญตอากาศยานราชการในพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497ในทางปฏบตไดมการถกเถยงหาขอสรปของสถานะอากาศยานราชการซงจะไดศกษาความเปนมาและพฒนาการของอากาศยานราชการในบทความนตอไป ค าส าคญ : การเดนอากาศ, อากาศยานราชการ

1 อาจารยพเศษ 2 Special Lecturer

66


Abstract

Thailand air navigation actis continuously improved for to be modern and focus on the safety which is the International standard that all countries realize and accept. The presently Thailand air navigation act is Air Navigation Act B.E.2497. Air Navigation Act B.E. 2497 is not applicable to state aircraft. When the State Aircraft is exception from Air Navigation Act B.E. 2497, therefore any aircraft shall be deemed to be state aircraft it must clearlydefine. Before,Air Navigation Act B.E. 2497 of Thailandprescribes about State Aircraft. In practice, there were many case studies about any aircraft shall be deemed to be state aircraft or not. Thus this journal aims to study on evolution of state aircraft. Keywords : Air Navigation, State Aircraft

1. บทน า กฎหมายการเดนอากาศของประเทศไทย มมาแลวทงสน 3 ฉบบ โดยฉบบทบงคบใชอยในปจจบน คอ พระราชบญญตการเดนอากาศ พ .ศ.2497ซงใชควบคมก ากบดแลอากาศยานพาณชย ทงในเรองการจดทะเบยนอากาศยาน สญชาตอากาศยาน เครองหมายอากาศยาน การจราจรทางอากาศ ตลอดจนมาตรฐานความปลอดภยสากลส าหรบอากาศยานททกประเทศใหความส าคญ ซงพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497เปนกฎหมายทอนวตการมาจาก อนสญญาชคาโก ค.ศ.1944 ซงเปนความตกลงระหวางประเทศในการก ากบดแลในการเดนอากาศทงภายในประเทศและระหวางประเทศ ซงประเทศไทยเปนภาคสมาชกอยดวย ส าหรบอากาศยานราชการ พระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497 บญญตยกเวนเอาไว ซงหมายถง อากาศยานราชการจะไมตกอยภายใตบงคบของพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497 เมอเปนขอยกเวนของกฎหมาย การทอากาศยานใดเปนอากาศยานราชการ จะตองมการก าหนดใหชดเจน เพราะจะมผลในเรองการบงคบใชพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497 ในเรองตางๆ โดยเฉพาะอยางยงในเรองของความปลอดภยในการเดนอากาศระหวาง อากาศยานพาณชยทวไปและอากาศยานราชการ

https://dict.longdo.com/search/obviously

67


ในปจจบน เมอมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497 มการบญญตถง อากาศยานราชการ ไว ซงในบทความฉบบนจะมงศกษาถงความเปนมาของอากาศยานราชการของประเทศไทย ตลอดจนศกษาถงความตกลงระหวางประเทศทเปนตนรางของอากาศยานราชเพอใหเหนถงภาพรวมของ อากาศยานราชการตามพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497 ทเปนอยและควรจะเปนในอนาคตตอไป

2. ความเปนมาของอากาศยานในประเทศไทย

ในปจจบนอากาศยานถกน ามาใชทงในกจการพลเรอนและในกจการของรฐ คอ อากาศพลเรอน (Civil aircraft)และ อากาศยานราชการ (State aircraft)3 2.1 ประวตของอากาศยานในประเทศไทย

อากาศยานไดเขามาในประเทศไทยโดยเรมขนครงแรกในป พ.ศ. 2453 ซงตรงกบรชสมยของรชกาลท 6 โดยนายคารล ออฟเฟอร (Karl Offer)ผกอตงบรษทการบนแหงตะวนออกไกล (The Societed’Aviation d’ Extreme Orient)จดการเกยวกบการสาธตการบนในเมองหลวงของประเทศตาง ๆ แถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต ไดตดตอประสานงานเพอทจะจดการแสดงการบนทกรงเทพเปนเวลาหนงสปดาห ระหวางวนท 31 มกราคม ถง 6 กมภาพนธ พ.ศ.24534ซงทางสมาคมไดเสนอใหใชสนามมาราชกรฑาสโมสร (The Royal Bangkok Sport Club)เปนทจดแสดง นาย ชารล วน เดน เบอรน (Charles van den born) นกบนชาวเบลเยยมไดเดนทางมาถงกรงเทพราวปลายเดอนมกราคม ไดน าเครองบนแบบองร ฟารมง4 (Henri Farman IV)ชอ แวนดา (Wanda) ซงนบไดวาเปนอากาศยานล าแรกทบนเขามาในราชอาณาจกร5 ตอมานนไดน าอากาศยานไปใชในกจการทางทหารเปนหลก และน าไปใชในกจการไปรษณยโดยกองทพบกไดทดลองท าการขนสงไปรษณยครงแรกจากกรงเทพไปยงนครราชสมา โดยใชเวลาบน 1 ชวโมง

3 ชลอ วองวฒนาภกล, กฎหมายอากาศ, พมพครงท 6, (กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง, 2543), 131. 4 ในยคนนประเทศไทยนบวนท 1 เมษายน เปนวนขนปใหม แตวนขนปใหมของสากลจะตรงกบวนท 1 มกราคม ดงนนเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2453 จงเปนชวงปลายปของไทย แตเปนชวงตนปของ ค.ศ. 1911. 5 เสรมศกด บญยประเวศ, อนน โมออน, รณรงค ขลบศร และสบน ชางกอน, 90 ป นภานภาพ, (กรงเทพฯ: พพธภณฑของกองทพอากาศ, 2546), 2.

68


25 นาทโดยประมาณ อกทงยงน าไปใชในกจการทางการแพทยในกรณเรงดวนฉกเฉนอกดวย6ในป พ.ศ. 2464 ประเทศไทยไดใหสตยาบน7 อนสญญาวาดวยการควบคมการเดนอากาศ ลงนาม ณ กรงปารส ประเทศฝรงเศส (Convention on the Regulation of Aerial Navigation: TheParis Convention 1919) เมอวนท 13 ตลาคม พ.ศ.2462ซงเรยกโดยยอวา อนสญญาปารส ค.ศ.1919 และชวงเวลาดงกลาวตรงกบรชสมยของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวรชกาลท 6 จงทรงมพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯใหตราพระราชบญญตการเดนอากาศขน โดยอนวตการมาจากอนสญญาปารส ค.ศ.1919 มชอวา พระราชบญญตการเดนอากาศ พระพทธศกราช 24658 ใชบงคบเรอยจนกระทงมการแกไขกฎหมายการเดนอากาศอกครง โดยยกเลกพระราชบญญตการเดนอากาศพระพทธศกราช 2465 และไดประกาศใชพระราชบญญตการเดนอากาศ พทธศกราช 24809 ขนมาบงคบใชแทนฉบบ พระพทธศกราช 2465 โดยเหตผลวา เพอเปนการปรบปรงกฎหมายการเดนอากาศใหดยงขน เพอใหเปนไปตามขอตกลงระหวางประเทศมากยงขน ซงพระราชบญญตการเดนอากาศ พทธศกราช 2480 นไดมการบงคบใชเรอยมาจนกระทงประเทศไทยไดเขาไปมสวนรวมในการรางและลงนามใหสตยาบนอนสญญาวาดวยการบนพลเรอนระหวางประเทศ ลงนาม ณ เมองชคาโก ประเทศสหรฐอเมรกา (Convention on International Civil Aviation: The Chicago Convention 1944) ในวนท 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2490 หรอเรยกโดยยอวา “อนสญญาชคาโก ค.ศ. 1944” ท าใหตองมการยกเลกพระราชบญญตการเดนอากาศ พทธศกราช 2480 แลวประกาศใชพระราชบญญตการเดนอากาศฉบบใหม ชอวา “พระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 249710ซงเปนฉบบทใชมาจนถงปจจบน 2.2 อากาศยานราชการในกฎหมายไทย ประเทศไทยมกฎหมายการเดนอากาศมาแลวทงสน 3 ฉบบ คอ พระราชบญญตการเดนอากาศ พระพทธศกราช 2465,พระราชบญญตการเดนอากาศ พทธศกราช 2480 และในปจจบนพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497

6 สมชาย พพธวฒน,ค าบรรยายกฎหมายการเดนอากาศ: เอกสารอบรมกฎหมายการเดนอากาศแกเจาหนาทของ

กรมการบนพาณชย, (กรงเทพฯ: กรมการบนพาณชย,2543), 7. 7 ประเทศไทยไดใหสตยาบนอนสญญาปารส เมอวนท 2 กมภาพนธ พ.ศ. 2464 8 พระราชบญญตการเดนอากาศ พระพทธศกราช 2465, ราชกจจานเบกษา, เลม 39,(12 ตลาคม 2465), 168. 9 พระราชบญญตการเดนอากาศ พทธศกราช 2480, ราชกจจานเบกษา, เลม 55, (25 เมษายน 2481), 76. 10 พระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497, ราชกจจานเบกษา, เลม 71, ตอนท 58, (14 กนยายน 2497),1249.

69


ส าหรบอากาศยานราชการตามกฎหมายไทยนน ไดอนวตการมาจากอนสญญาชคาโก ค.ศ.1944 โดยปรากฏอยในพระราชบญญตการเดนอากาศครงแรกคอ เมอไดมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 ฉบบท 12 พ.ศ. 2553 จงไดมการบญญตเพมเตมค าวาอากาศยานราชการในมาตรา 4 ความวา “อากาศยานราชการ หมายความวา อากาศยานทใชในราชการของสวนราชการตามทก าหนดไวในมาตรา 5” ซงเชอมโยงกบมาตรา 5 บญญตวา “พระราชบญญตนไมใชบงคบแกการเดนอากาศในราชการทหาร ราชการต ารวจ ราชการศลกากร และราชการอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง…” ซงทผานมาประเทศไทยไมไดบญญตถงอากาศยานราชการไวแตอยางใด ดงนนจงเคยเกดปญหาวา อากาศยานใดเปนอากาศยานราชบาง นอกจากทใชในราชการทหาร ต ารวจ และศลกากรแลว อากาศยานราชการของหนวยงานอนจะถอเปนอากาศยานราชการดวยหรอไม เพราะถาถอเปนอากาศยานราชการแลวจะไดรบยกเวนไมตองตกอยภายใตพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497 เนองจากกฎหมายอากาศของประเทศไทยอนวตการมาจากอนสญญาชคาโก ค.ศ.1944 ดงนนจะตองพจารณาจากอนสญญาชคาโก ค .ศ.1944 แระกอบควบคกนไปดวยเพอทจะทราบถงทมาอากาศยานราชการในทางระหวางประเทศประกอบกนไปดวย

3. อากาศยานราชการในกฎหมายระหวางประเทศ

ส าหรบกฎหมายการเดนอากาศระหวางประเทศทเกยวของกบอากาศยานราชการนนทจะกลาวถงนน ไดแก อนสญญาปารส ค.ศ. 1919 และมการววฒนาการของกฎหมายจนกระทงมาถงอนสญญาชคาโก ค.ศ. 1944ทงสองฉบบนถอไดวาเปนเสมอนธรรมนญการบนทวางรากฐานส าคญของกฎหมายอากาศระหวางประเทศ11 3.1 อนสญญาปารส ค.ศ.1919

หลงสงครามโลกครงท 1 ไดสรางความเสยใหแกถนนและเสนทางรถไฟในทวปยโรปเปนอนมาก สงครามนไดพสจนใหกองทพเหนถงความรายกาจของอากาศยานและจดประกายใหการผลตอากาศยานใชเวลาเพยงนอยนด เมอสงครามสงบ ความตองการความเปนกลางโดยไมมพรหมแดนกเกดขนดวย ดงนนจงมการรวมตวกนเปนสนนบาตชาต (League of Nations) เพอวตถประสงคในการรกษาความสงบสข แตขาดซงความไววางใจระหวางประเทศผชนะสงคราม

11 ประเสรฐ ปอมปองศก,ความรทวไปเกยวกบกฎหมายอากาศระหวางประเทศ,(กรงเทพฯ: วญญชน, 2545), 27.

70


และประเทศผแพสงครามจนกระทงในป ค.ศ.1917 ประเทศฝรงเศสเสนอใหมการเจรจาระหวางประเทศเพอจดท ารางอนสญญาและไดมสวนอยางมากในการกอตง Inter-Allied Aviation Committeeตอมาฝรงเศสเสนอใหเปลยนสถานะของคณะกรรมการเปนองคการถาวร โดยมวตถประสงคด าเนนการในเรองทเกยวกบปญหาทางเศรษฐกจทเปนผลประโยชนรวมกนของระหวางประเทศ ดงนน Inter-Allied Aviation Committee จงเปลยนมาเปน Aeronautical Commission of the Peace Conference องคการนไดจดท ารางอนสญญาวาดวยขอบงคบส าหรบการเดนอากาศ ซงคณะมนตรดานความสงบ (Supreme Council of the Peace Conference) ไดรบรอง และเปดใหมการลงนามเมอวนท 13 ตลาคม ค.ศ. 1919 มประเทศพนธมตร 27 ประเทศรวมลงนาม รวมถงประเทศไทยดวย เรยกวา “Convention on the Regulation of Aerial Navigation” (TheParis Convention 1919) สญญานานาประเทศวาดวยขอบงคบส าหรบการเดนอากาศ (อนสญญากรงปารส ค.ศ. 1919)12ซงตอมาประเทศไทยไดใหสตยาบนเมอวนท 2 กมภาพนธ พ.ศ.2464 โดยในอนสญญาปารสไดมการบญญตถงอากาศยานราชการอยในขอ 30 และขอ 3113 ดงน

ขอ 30 “ทจะกลาวตอไปนใหถอวาเปนอากาศยานราชการ (ก) อากาศยานทหาร (ข) อากาศยานทใช ในบรการของรฐโดยเฉพาะ เชน ไปรษณย ศลกากร ต ารวจ ใหถอวาเปน

อากาศยานราชการ” อากาศยานอน ๆ ทงหมดจะถอวาเปนอากาศยานเอกชน” ขอ 31 “อากาศยานทกล าซงบงคบโดยบคคลในสงกดทหาร ทไดรบมอบหมายเพอการน ใหถอวา

เปนอากาศยานทหาร”

โดยการบญญตของอนสญญาปารส ค.ศ. 1919 ขอ 30 ก าหนด “ใหถอวา” อากาศยานทหาร อากาศยานทใช (Employed)ในบรการของรฐโดยเฉพาะ เชนไปรษณย ศลกากร ต ารวจให

12 สมชาย พพธวฒน. (ม.ป.ป). เอกสารประกอบการสอน วชา กฎหมายอากาศ (Air Law). เชยงราย: ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง,47-48. 13 The Paris Convention 1919, Article 30 “The following shall be deemed to be State aircraft: (a) Military aircraft. (b) Aircraft exclusively employed in State service, such as Posts, Customs, Police.

Every other aircraft shall be deemed to be private aircraft.” The Paris Convention 1919, Article 31 “Every aircraft commanded by person in military service detailed for the purpose shall be deemed to be a military aircraft.”

71


ถอวาเปนอากาศยานราชการ และขอ 31 ก าหนดวา อากาศยานใดกตามทมผ ควบคมเปนเจาหนาททางทหารทไดรบมอบหมาย ใหถอวาเปนอากาศยานทหาร ค าวา “ในบรการของรฐ (State service)”น เปนค าทมความหมายชดเจน เมอพจารณาแลวสามารถตความไดหลายนย นอกจากทก าหนดในอนสญญาแลว บรการอนๆของรฐกใหถอเปนอากาศยานราชการ แตเมอวเคราะหแลวอนสญญาก าหนดไวเพยง ไปรษณย ศลกากร ต ารวจอากาศยานในบรการอน ๆ ของรฐ ถงแมจะเปนอากาศยานราชการ กตองอยภายใตบงคบแหงอนสญญาและปฏบตท านองเดยวกนกบอากาศยานเอกชนทกประการ14 และขอ 31 นเปนการบญญตเพอปองกนความสมเสยงทจะเปนการสอดแนม หรอภารกจจารกรรมได เพราะหากวากองทพใชอากาศยานพลเรอน ภายนอกจะดเหมอนเปนอากาศยานพลเรอน แทจรงแลวอาจแฝงตวเพอภารกจทางทหารกเปนได

สรปแลว อนสญญากรงปารส ค.ศ. 1919 ไมไดมการใหค านยามไวโดยตรง การบญญต “ใหถอวา” เสมอนเปนการขยายความ อากาศยานราชการ ซงการขยายความน เปนการน าเอา “หลกภารกจ” มาบญญต จงไมถอเปนการใหนยามของค าวา อากาศยานราชการ ดงนนอนสญญาปารส ค.ศ. 1919 นนไมไดใหค านยามของอากาศยานราชการไวแตอยางใด 3.2 อนสญญาชคาโก ค.ศ.1944

หลงสงครามโลกครงท 2 มผลใหญหลวงทท าใหเกดการพฒนาเทคนคทางดานเครองบน มการสรางเครอขายการขนสงผ โดยสารและสนคาเปนจ านวนมาก การแกปญหาตาง ๆ ค านงถงผลประโยชนรวมกนของนานาประเทศ และน าสงคมโลกไปสความสงบสข ปญหาดานสทธประโยชนทางพาณชย กรณสายการบนรฐหนงบนผานดนแดนของอกรฐหนง และปญหาการขดกนของกฎหมายและผลประโยชนทอาจเกดขนในยามสงบของการบนขามชายแดน ซงปญหาเหลานเกดขนไปแตกตางกนในแตละแหง ดวยเหตผลน รฐบาลของประเทศสหรฐอเมรกาไดมหนงสอลงวนท 11 กนยายน ค.ศ. 1944 เชญ 52 ชาตและรฐบาลพลดถนคอ เดนมารก และสยาม (ประเทศไทย) จากการเชญดงกลาว มผ แทนจาก 52 ประเทศตอบรบเขารวม และไดมาพบกนทเมองชคาโก ประเทศสหรฐอเมรกา15 เพอทจะสรางกฎเกณฑเกยวกบการบนพลเรอนระหวางประเทศขนมาใชแทนทอนสญญากรงปารส ค.ศ. 1919 อนจะเปนกรอบทางกฎหมายเพอฟนฟและพฒนาการคมนาคมระหวางประเทศภายหลงสงครามโลกครงท 2 ซงในการประชม ณ เมองช

14 วจตร วายรกล, ขาวสารกรมการบนพาณชย เลมท 4 เดอนกรกฎาคม, (กรงเทพฯ: สงเสรมอาชพ, 2510), 11. 15 สมชาย พพธวฒน,เอกสารประกอบการสอน วชา กฎหมายอากาศ (Air Law), 55.

72


คาโกโดยอนสญญาชคาโก ค.ศ. 1944 เปดใหมการลงนามเมอวนท 7 ธนวาคม ค.ศ. 1944 โดยม 52 รฐ รวมลงนามโดยในอนสญญาชคาโก ค.ศ.1944 ซงโดยปกตการจะคนหาความหมายของถอยค าในอนสญญานน จะตองพจารณาจากนยามศพททอยในอนสญญา ซงอนสญญาชคาโก ค.ศ. 1944 มหมวดค านยามศพทอยในขอ 96 ของอนสญญา ซงในขอ 96 ไมมการใหนยามค าวา “อากาศยานราชการ” ไว แตมบทบญญตเกยวกบอากาศยานราชการอยในขอ 3 อนเปนบทบญญตแสดงขอบเขตการบงคบใช โดยใหใชอนสญญานบงคบกบอากาศยานพลเรอนเทานนและอนสญญาฉบบนก าหนดไวส าหรบอากาศยานราชการในขอ 3(ก) และ (ข)16ดงน

อนสญญาชคาโก ค.ศ.1944, ขอ 3 อากาศยานพลเรอนและอากาศยานราชการ “(ก) อนสญญาฉบบนใหใชบงคบแกอากาศยานพลเรอนเทานน มใหใชบงคบแกอากาศ

ยานราชการ

(ข) อากาศยานทใชในฝายบรการทหาร ศลกากร และต ารวจ ใหถอวาเปน อากาศยานราชการ” จากบทบญญตใน ขอ 3(ก) เปนการแสดงขอบเขตการบงคบของอนสญญาโดยใชบงคบแกอากาศยานพลเรอนเทานน ขอ 3(ข) บญญตถง อากาศยานราชการ แตไมใชบทนยาม ดงนนจงไมสามารถก าหนดไดวาอากาศยานราชการคออะไร เพยงแตก าหนด “ใหถอวา” อากาศยานทใชในบรการทหาร ต ารวจ และศลกากร เปนอากาศยานราชการ การก าหนดใหถอวานนเปนการก าหนดโดยใชหลกภารกจ ดงนนจงกลบไปพจารณาหลกทวารฐทกรฐมอ านาจอธปไตยโดยสมบรณ จงอาจก าหนดใหอากาศยานใดของตนเปนอากาศยานราชการกได แตถาเปนกรณตามขอ 3(ข) แลว ไมสามารถก าหนดเปนอยางอนได และเมอไดก าหนดใหเปนอากาศยานราชการแลว จะท าการบนเหนออาณาเขตของอกรฐหนงหรอลงบนอาณาเขตนนมได นอกจากจะไดรบอนญาตโดยความตกลงพเศษหรอโดยวธอน และจะตองปฏบตตามขอก าหนดทก าหนดไวในความตกลงหรอวธการเชนวานนดวยตามขอ 3(ค)17 16 The Chicago Convention 1944, Article 3 Civil and state Aircraft

“(a)This Convention shall be applicable only tocivil aircraft, and shall not be applicable to stateaircraft.

(b)Aircraft used in military, customs and policeservices shall be deemed to be state aircraft”. 17 The Chicago Convention 1944, Article 3 Civil and state Aircraft

73


ถงแมอนสญญาชคาโก ค.ศ.1944 จะมการพฒนามาจากอนสญญาปารส ค.ศ. 1919 แตในเรองของอากาศยานราชการนนกไมไดมการนยามความหมายไว ซงการบญญตอากาศยานทใชในบรการฝายทหาร ศลกากร และต ารวจ“ใหถอวา” เปนอากาศยานราชการ การบญญตถอยค าทวา “ใหถอวา” เสมอนเปนการขยายความอากาศยานราชการวามขอบเขตแคไหน อยางไรซงการขยายความนเปนการน าเอา“หลกภารกจ” มาใชในการบญญต ไมถอเปนการใหนยามของค าวา อากาศยานราชการ ทงน โดยสรปแลว อนสญญาทงสองฉบบทเปนกฎเกณฑระหวางประเทศเกยวกบกฎหมายอากาศนนไดน า “หลกภารกจ”มาใชในการบญญต ซงประเทศไทยนนในเรองววฒนาการของอากาศยานราชการกอนทจะมบญญตอากาศยานราชการขนมานนกมการตความในเรองของสถานะของอากาศยานราชการซงจะไดกลาวในหวขอถดไป อนสญญาชคาโก ค.ศ. 1944 ปจจบนมรฐภาค 191 ประเทศ18 ส าหรบประเทศไทยไดมอบสตยาบนเมอวนท 4 เมษายน พ.ศ. 2490 ซงเปนวนเดยวกนกบทอนสญญาดงกลาวเรมมผลบงคบใช แตทงนตามขอ 90(ข) นนอนสญญาฯ มผลเรมใชบงคบส าหรบประเทศไทยเมอวนท 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2497 โดยประเทศไทยมพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 เปนกฎหมายอนวตการ19

4. อากาศยานราชการในพระราชบญญตการเดนอากาศของไทย

ส าหรบพระราชบญญตการเดนอากาศของประเทศไทยนนมทมาจากสนธสญญาทประเทศไทยไดลงนามใหสตยาบนไว และการทอนสญญาจะมผลบงคบเปนกฎหมายภายในไดนนจะตองมการตรากฎหมายภายในออกมารองรบอกชนหนง ซงกรณดงกลาวนเปนทฤษฎทวนยมคอ การทจะใหกฎหมายระหวางประเทศมผลบงคบใชภายในประเทศไดนนจะตองมการบญญตขนเปนกฎหมายภายในเสยกอนและศาลภายในประเทศจะพจารณาพพากษาคดกโดย

“(c)No state aircraft of a contracting State shall flyover the territory of another State or land

thereonwithout authorization by special agreement orotherwise, and in accordance with the terms thereof…”. 18 ICAO, Annual report of the council 2012, (Montreal, Canada: ICAO, 2013), iv. 19 ประเสรฐ ปอมปองศก, อากาศยานรฐ (State Aircraft), 9. สบคนจาก http://www.airandspaceclub.com/forum/ index.php?topic=1779.0

74


อาศยบทบญญตภายในทไดตราขนนนดงนนขอตกลงระหวางประเทศ ไมวาจะเปนขอตกลงทวภาคหรอพหภาคทประเทศไทยไดท าความตกลง ยงจะไมมผลเปนกฎหมายไทยโดยอตโนมตหากรากฎหมายภายในมารองรบ ซงการตรานเรยกวาการอนวตการกฎหมายใหเปนไปตามอนสญญาทไดท าไว 4.1 พระราชบญญตการเดนอากาศ พระพทธศกราช 2465

พระราชบญญตการเดนอากาศ พระพทธศกราช 2465ถอเปนกฎหมายการเดนอากาศของประเทศไทยทมการบญญตขน ซงการตรากฎหมายดงกลาวกเพอใหเปนไปตามความตกลงระหวางประเทศเกยวกฎหมายการเดนอากาศทประเทศไทยไดไปลงนามใหสตยาบนกคอ อนสญญาปารส ค.ศ.1919ดงนนจงจ าเปนทประเทศไทยจะตองมการอนวตการกฎหมายการเดนอากาศ เพอใหสอดคลองกบอนสญญาปารส ค.ศ. 1919 จงเปนทมาของพระราชบญญตการเดนอากาศ พระพทธศกราช 2465 ถงแมพระราชบญญตการเดนอากาศ พระพทธศกราช 2465 จะอนวตการมาจากอนสญญาปารส ค.ศ. 1919 แตกลบไมปรากฏวามการบญญตถงอากาศยานราชการแตอยางใด ซงในอนสญญาปารส ค.ศ.1919 ไดมการบญญตถงอากาศยานราชการไวในขอ 30คอ อากาศยานทหารอากาศยานทใชโดยเฉพาะในบรการราชการ เชน ไปรษณย ศลกากร ต ารวจใหถอเปนอากาศยานราชการ และอากาศยานราชการทงปวง นอกจากอากาศยานทหาร ศลกากร และต ารวจแลว ยอมไดรบการปฏบตอยางอากาศยานเอกชน และขอ 31 คออากาศยานใดกตามทมผควบคมเปนเจาหนาททางทหารจะถอวาเปนอากาศยานทหารซงอากาศยานทหารกถอเปนอากาศยานราชการตามขอ 30 เหตทประเทศไทยในขณะนนยงไมมการบญญตถงอากาศยานราชการนน การเดนทางการคมนาคมในสมยนนยงไมทนสมยถงขนาดมอากาศยานใชอยางแพรหลาย อากาศยานของประเทศไทยในยคแรกกเปนของทางราชการ ใชในกจการไปรษณย และกจการทหารและบนสนบสนนกรณฉกเฉนทางการแพทยเทานน ท าใหการบญญตกฎหมายในขณะนนจงมองขามเรองการบญญตถงอากาศยานราชการไป 4.2 พระราชบญญตการเดนอากาศพทธศกราช2480 ตอมาไดมการยกเลกกฎหมายการเดนอากาศ ป พ.ศ. 2465 และประกาศใชพระราชบญญตการเดนอากาศ พทธศกราช 2480 ซงมเหตผลในการตราเพอปรบปรงใหดขน และเพอใหเปนไปตามความตกลงระหวางประเทศ ซงรฐบาลสยามเปนภาคและขอบงคบซงคณะกรรมาธการระหวางประเทศส าหรบการเดนอากาศไดก าหนดไว พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

75


อานนทมหดล โดยขณะผ ส าเรจราชการแทนพระองคไดตราพระราชบญญตการเดนอากาศ พทธศกราช 2480 ข นใชบงคบมผลตงแต 25 ตลาคม พ.ศ. 2481 เปนตนมา ส าหรบพระราชบญญตฉบบดงกลาว เปนการแกไขปรบพระราชบญญต พระพทธศกราช 2465โดยสวนใหญยงคงองมาจากฉบบเดม ซงในฉบบทปรบปรงแกไขน ยงคงไมมการบญญตถงอากาศยานราชการแตอยางใด มเพยงมาตรา 5 ของพระราชบญญตการเดนอากาศ พทธศกราช 2480 ทบญญตวา “พระราชบญญตน นอกจากมาตรา 29 และมาตรา 30 ไมใหใชบงคบแกการเดนอากาศในราชการทหาร”20ทงสองมาตราเปนเรองของความเสยหายทเกดขนแกบคคลหรอทรพย โดยถกทงหรอตกจากอากาศยาน โดยอากาศยานเอกชนหรออากาศยานพาณชยทวไปตองรบผดในความเสยหายทเกดขน แตหากเกดจากอากาศยานทหารจะไดรบยกเวนความผดไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขน เพราะมาตรา 5 บญญตใหอากาศยานทหารไมอยภายใตบงคบพระราชบญญตการเดนอากาศ พทธศกราช 2480 เนองจากพระราชบญญตการเดนอากาศ พทธศกราช 2480 แกไขปรบปรงมาจากพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2465 ซงอนวตการมาจากอนสญญาปารส ค.ศ.1919 กกยงไมมบญญตเรองอากาศยานราชการเอาไว ซงตนรางในอนสญญามการบญญตไว แตถงอยางไร กลบมการบญญตยกเวนความรบผดทเกดจากของตกหรอถกทงจากอากาศยานทหารทท าใหเกดความเสยหายแกบคคลหรอทรพยสนของเอกชนไว 4.3 พระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497 ในป พ.ศ. 2490 ไทยไดเขาเปนภาคอนสญญาวาดวยการบนพลเรอนระหวางประเทศ ซงท าขนทเมองชคาโก เมอวนท 7 ธนวาคม ค.ศ. 1944 โดยการมอบสตยาบนสาสน ลงวนท 7 มนาคม พ.ศ.2490ไวแกรฐบาลแหงประเทศสหรฐอเมรกาทเปนผ รกษาอนสญญาเมอวนท 4 เมษายน พ.ศ.2490 มผลผกพนประเทศไทยตงแตวนท 4 พฤษภาคม พ.ศ.2490 ประกอบ 20 พระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2480 มาตรา 29 บญญตวา“เจาของอากาศยานทกชนดตองรบผดส าหรบความเสยหายทเกดขนแกบคคล หรอทรพย โดยการทสงหนงสงใดตกหรอถกทงจากอากาศยานขณะอยในอากาศ เวนแตพสจนไดวา การนนไดเกดขนเพราะเหตสดวสย มาตรา 30บญญตวา “เจาของอากาศยานทกชนดตองรบผดส าหรบความเสยหายทเกดขนแกบคคล หรอทรพย โดยอากาศยานขนจากหรอลงสสนามบนอนญาต หรอสถานทซงไดจดไวโดยเฉพาะใหขนหรอลง เวนแตพสจนไดวาการนนไดเกดขนเพราะ เหตสดวสยหรอเพราะความผดของเจาหนาทแหงสนามบนหรอแหงสถานทนน

เจาของอากาศยานทกชนดตองรบผดส าหรบความเสยหายทเกดขนแกบคคล หรอทรพย โดยอากาศยานขนจากหรอลงสสถานทอน นอกจากทบญญตไวในวรรคกอนแมเพราะเหตสดวสย เวนแตความเสยหายนนเกดขนเพราะ การกระท าโดยเจตนาของบคคลภายนอกหรอเพราะความผดของผ รบความเสยหายนนเอง”.

76


กบการพฒนาการบนพลเรอนของโลกมความกาวหนาอยางรวดเรว มจ านวนอากาศยานทงภายในประเทศและทเขามาในราชอาณาจกรเยอะมากขน ดงนนจ าเปนตองมการควบคมการด าเนนการเดนอากาศใหมความปลอดภย รดกมมากยงขน ดงนนประเทศไทยไดอนวตการกฎหมายการเดนอากาศใหสอดคลองกบอนสญญาชคาโกค .ศ.1944 จงไดมการประกาศใช พระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 โดยยกเลก พระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2480 และพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497 บงคบใชเมอ 13 ธนวาคม พ.ศ. 2497 เปนตนมาจนถงปจจบน ส าหรบพระราชบญญตการเดนอากาศฉบบปจจบนน ในครงแรกมการบญญตถง อากาศยานทไมตกอยภายใตบงคบ ไวในมาตรา 5 บญญตวา “พระราชบญญตนไมใชบงคบแกการเดนอากาศในราชการทหาร ราชการต ารวจ และราชการสวนอนตามทก าหนดไวกฎกระทรวง” ส าหรบการบญญตในครงแรกนไมไดมการบญญตถง อากาศยานราชการแตอยางใด และพระราชบญญตฉบบน มการเปดชองใหมการเพมเตมราชการสวนอนไดภายหลง โดยตราเปนกฎกระทรวงส าหรบ “ราชการสวนอน” ทไดรบยกเวน อยางไรกตามกยงไมมความชดเจนเกยวกบสถานะอากาศยานราชการ โดยเกดปญหาวา อากาศยานราชการสวนอนทไมไดบญญตไวในพระราชบญญตหรอกฎกระทรวง จะถอเปนอากาศยานราชการดวยหรอไม ตอมามการแกไขหลายครงจนกระทงในป พ.ศ. 2553 ไดมการแกไขเพมเตมครงท 11 (ฉบบท 12)21 มการเพมค านยามความหมายของ “อากาศยานราชการ” ในมาตรา 4 บญญตวา “อากาศยานราชการ หมายความวา อากาศยานทใชในราชการของสวนราชการตามทก าหนดไวใน มาตรา 5” และเมอพจารณา มาตรา 5 บญญตวา “พระราชบญญตนไมใชบงคบแกการเดนอากาศใน ราชการทหาร ราชการต ารวจ ราชการศลกากร และราชการอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง…” ภายหลงมการเพมราชการศลกากรเปนราชการทไดรบยกเวนไมอยภายใตพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 ขอสงเกต ส าหรบพระราชบญญตฉบบแกไขใหม ซงในมาตรา 5 เดมโดยในกฎหมายใชค าวา “ราชการสวนอน” แตในมาตรา 5 ใหมเปน “ราชการอน” ตามทก าหนดในกฎกระทรวง ซง

21 พระราชบญญตการเดนอากาศ (ฉบบท 12) พ.ศ. 2553, ราชกจจานเบกษา, เลมท 127, ตอนท 36ก, (2 มถนายน 2553), 1.

77


ในปจจบนยงไมมกฎกระทรวงตราขนเพอก าหนด “ราชการอน” แตอยางใด22 ดงนนอากาศยานราชการตามพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 คอ อากาศยานราชการทหาร ราชการต ารวจ ราชการศลกากร 4.4 กฎกระทรวงและความเหนคณะกรรมการกฤษฎกาทเกยวกบอากาศยานราชการและกรณศกษาตางๆ 4.4.1 กฎกระทรวงเกยวกบอากาศยานราชการ

กฎกระทรวงฉบบแรกออกในป พ.ศ.2510 ทก าหนดราชการสวนอนทไดรบการยกเวนตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497 คอราชการกรมศลกากร โดยมเหตผลในการออกกฎกระทรวงดงน “เนองจากกรมศลกากรไดจดซอเครองบนเฮลคอปเตอรส าหรบใชในราชการปองกนและปราบปรามการลกลอบหนศลกากรแตในการใชอากาศยานดงกลาวปฏบตงาน กรมศลกากรจะตองปฏบตตามพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 ซงก าหนดวาจะน าอากาศยานขนลงไดเฉพาะแตสนามบนทกฎหมายก าหนดไว ตลอดจนการเรยกเกบคาธรรมเนยมตาง ๆ จะตองเปนไปตามพระราชบญญตดงกลาวดวย ท าใหการปฏบตงานของกรมศลกากรไมไดผลเทาทควรจงจ าเปนตองออกกฎกระทรวงใหการเดนอากาศในราชการกรมศลกากรไดรบการยกเวนไมอยในขายบงคบตามพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 เชนเดยวกบการเดนอากาศในราชการทหารและราชการต ารวจ”23

กฎกระทรวงฉบบตอมาออกในป พ.ศ.2511 ก าหนดราชการสวนอนทไดรบการยกเวนตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497 คอราชการกระทรวงเกษตร โดยมเหตผลในการออกกฎกระทรวงดงน “เนองจากกระทรวงเกษตรไดจดตงหนวยบนเกษตรขน โดยมเครองบนและเฮลคอปเตอรส าหรบใชในการปราบศตรพชปองกนและปราบปรามการลกลอบตดไมท าลายปา ส ารวจปา ตรวจตราปองกนและปราบปรามผ ฝาฝนกฎหมายวาดวยปาไมและกฎหมายวาดวยการประมง แตในการใชอากาศยานดงกลาวปฏบตงาน กระทรวงเกษตรจะตองปฏบตตามพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 ซง

22 เมอค าในกฎหมายเปลยนไปจาก “ราชการสวนอน” เปน “ราชการอน” กฎกระทรวงทก าหนด “ราชการสวนอน” ยงมผลใชบงคบอยหรอไม เพราะเปนเรองของล าดบศกดกฎหมาย เพราะเมอพระราชบญญตทแกไขใหม ใชค าวา “ราชการอน” แตกฎกระทรวงในเรองเดยวกนใชค าวา “ราชการสวนอน” ตามพระราชบญญตฉบบเกาดงนนเมอพระราชบญญตมล าดบศกดกฎหมายทสงกวากฎกระทรวง จะถอวากฎกระทรวงมผลอยหรอไม 23 กฎกระทรวง ฉบบท 12 (พ.ศ. 2510) ออกตามความในพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497, ราชกจจานเบกษา, ฉบบพเศษ,เลม 84, ตอนท 49, (1 มถนายน 2510), 1.

78


ก าหนดวาจะน าอากาศยานขนลงไดเฉพาะแตทสนามบนอนญาตหรอทขนลงชวคราวของอากาศยานทไดรบอนญาตหรอทรฐมนตรประกาศก าหนด ตลอดจนการเรยกเกบคาธรรมเนยมตาง ๆ จะตองเปนไปตามพระราชบญญตดงกลาวดวยท าใหการปฏบตงานของกระทรวงเกษตรไมไดผลเทาทควร ไมทนกบเหตการณ และทศทางของเครองบนและเฮลคอปเตอรกไมอาจก าหนดไดแนนอน จงจ าเปนตองออกกฎกระทรวงใหการเดนอากาศในราชการกระทรวงเกษตรฯ ไดรบการยกเวนไมอยในขายบงคบตามพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 เชนเดยวกบการ

เดนอากาศในราชการทหาร ราชการต ารวจและราชการศลกากร”24 กฎกระทรวงฉบบตอมาออกในป พ.ศ.2547 ยกเลกกฎกระทรวงทงสองฉบบกอนหนาและน ามารวมไวในกฎกระทรวงฉบบเดยว โดยเพมหนวยงานทเปนราชการสวนอน คอกรมศลกากร กระทรวงเกษตรและสหกรณ และกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

โดยมเหตผลในการออกกฎกระทรวงดงน “โดยทกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมภารกจตองปฏบตงานในการ ตรวจสอบ และรวบรวมขอมลทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงการควบคมดแล ปราบปรามผกระท าความผด ดงนน เพอใหการปฏบตงานเปนไปดวยความรวดเรวและมประสทธภาพ สมควรก าหนดใหการใชอากาศยานของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดรบยกเวน ไมอยภายใตบงคบพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 นอกจากนใน ปจจบนไดมการก าหนดใหราชการกรมศลกากร และราชการณกระทรวงเกษตรและสหกรณไมอยภายใตบงคบแหงพระราชบญญตการเดนอากาศ พ .ศ. 2497 ไวในกฎกระทรวงฉบบท 12 (พ.ศ. 2510) ออกตามความในพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 และกฎกระทรวงฉบบท 13 (พ.ศ. 2511) ออกตามความในพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 ดงนน เพอก าหนดราชการสวนอนทไมอยภายใตบงคบพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 มาอยในกฎหมายฉบบเดยวกนจงจ าเปนตอง

ออกกฎกระทรวงน”25

24 กฎกระทรวง ฉบบท 13 (พ.ศ. 2511) ออกตามความในพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497, ราชกจจานเบกษา,เลม 85, ตอนท 7, (21 มกราคม 2511), 15. 25 กฎกระทรวงก าหนดราชการสวนอนทไมอยภายใตบงคบพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 พ.ศ.2547, ราชกจจานเบกษา,เลม 121, ตอนท 76ก, (24 ธนวาคม 2547), 22.

79


4.1.2 ความเหนคณะกรรมการกฤษฎกาทเกยวกบอากาศยานราชการ ในป พ.ศ. 251026กระทรวงเกษตรจงขอใหกระทรวงคมนาคมพจารณาออก

กฎกระทรวงก าหนดใหอากาศยานของกระทรวงเกษตร ไดรบยกเวนไมตกอยภายใตบงคบตามความในมาตรา 5 แหงพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 แตกระทรวงคมนาคมเหนวา บทบญญตในขอ 3(ข) แหงอนสญญาชคาโก ค.ศ. 1944 ซงประเทศไทยเปนภาค ซงอากาศยานราชการมความหมายเฉพาะอากาศยานทใชในบรการฝายทหาร ศลกากร และต ารวจเทานน กระทรวงคมนาคมจงไมอยในฐานะทจะด าเนนการตามค าขอของกระทรวงเกษตรได ดงนนกระทรวงเกษตรจงขอใหคณะกรรมการกฤษฎกาพจารณาตความอนสญญาชคาโก ค.ศ. 1944 วาอากาศยานของกระทรวงเกษตรจะถอเปนอากาศยานราชการ และจะไมอยภายใตบงคบไดรบยกเวนตามอนสญญาชคาโก ค.ศ. 1944 เพยงใดหรอไม ซงคณะกรรมการกฤษฎกาเหนวา อนสญญาชคาโก ค.ศ.1944 ไมมบทนยามค าวา “อากาศยานราชการ” แตมก าหนดบงคบให อากาศยานทใชในบรการฝายทหาร ศลกากร และต ารวจจะตองถอเปนอากาศยานราชการ ปรากฏตามขอเทจจรงวาเปนอากาศยานของกระทรวงเกษตร และกระทรวงเกษตรใชในบรการการเกษตร คณะกรรมการกฤษฎกาเหนวาเปนอากาศยานราชการความในอนสญญาชคาโก ค.ศ. 1944 ขอ 3(ข) ไมเปนอปสรรคแกการออกกฎกระทรวง ซงคณะกรรมการกฤษฎกาตงขอสงเกตไวดวยวา “อนสญญาทกลาวขางตนไดจดท าขนโดยมวตถประสงคเปนสวนส าคญตามทปรากฏในค าปรารภวา ประเทศภาคมความปรารถนาทจะหลกเลยงการกระทบกระเทอนเพอประโยชนแกสนตภาพของโลกนน ทงนยอมแสดงใหเหนวาอากาศยานใดทเปน “อากาศยานราชการ” กยอมตกอยในขายแหงการควบคมโดยอนสญญาตามวตถประสงคทกลาวแลว เหตฉะนนเมอไดค านงถงเจตนารมณแหงอนสญญาน กจะพงเหนไดวา การตความวาอากาศยานของกระทรวงเกษตรเปนอากาศยานราชการ ยอมจะสอดคลองตามเจตนารมณยงกวาจะเปนการขดหรอแยงตามความในอนสญญาเสยดวยซ า” ในป พ.ศ. 2526-2527 กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรฯ ไดท าสญญาจางเหมาบรษทท าการถายภาพทางอากาศในเขตทองทภาคเหนอรวม 16 จงหวด โดยใชเครองบนและอปกรณของบรษทเอง แตอยในความควบคมดแลของคณะกรรมการตรวจการจางหรอผควบคมงานของกรมพฒนาทดนจนกวางานจะแลวเสรจ กรมพฒนาทดนจงมหนงสอท กษ0802/4616 ลงวนท

26 ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, บนทกเรอง ขอใหคณะกรรมการกฤษฎกาตความปญหาในอนสญญาวาดวยการบนพลเรอนระหวางประเทศ, เรองเสรจท 100/2510, (กรงเทพฯ: ส านกงานฯ, 2510).

80


30 พฤศจกายน พ.ศ. 2526 ถงกรมการบนพาณชยเพอขอยกเวนคาธรรมเนยมขนลงและคาธรรมเนยมทเกบอากาศยานตามขอ 6(3) แหงกฎกระทรวง ฉบบท 28 (พ.ศ. 2528) ซงกรมการบนพาณชย พจารณาแลวเหนวากรณนไมอยในหลกเกณฑทจะไมยกเวนคาธรรมเนยมตามขอ 6(3) จงไดมหนงสอเลขท คค0406/7885 ลงวนท 22 ธนวาคม พ.ศ. 2526 แจงใหกรมพฒนาทดนทราบและเรยกเกบคาธรรมเนยมจากบรษทดงกลาว จากกรณนจะเหนไดวากรณใดจะเปน กรมการบนพาณชยจงไดมหนงสอท คค0401/4931 ลงวนท 9 สงหาคม พ.ศ. 2527 หารอไปยงส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาวาค าวา “การเดนอากาศในราชการ” ตามความหมายในมาตรา 5 แหงพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 มความหมายแคไหน เพยงใด ซงทางส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาไดตอบขอหารอวา บทบญญตในมาตรา 5 แหงพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497 เปนบทบญญตทมลกษณะเปนขอยกเวน จงตองตความโดยเครงครด ดงนนเมอปรากฏวามกฎกระทรวงฉบบท 13 (พ.ศ. 2511) ทออกโดยอาศยตามมาตรา 5 ดงกลาวก าหนดราชการกระทรวงเกษตรฯ เปนราชการสวนอน จงตองตความกฎกระทรวงฉบบดงกลาวในทางเครงครดดวยการเดนอากาศทจะไดรบยกเวนตามมาตรา 5 ประกอบกบกฎกระทรวงฉบบท 13 (พ.ศ. 2511) นนจะตองเปนการเดนอากาศเพอปฏบตงานราชการของกระทรวงเกษตรฯ และโดยใชอากาศยานของกระทรวงเกษตรเทานน อากาศยานของทางเอกชนททางราชการวาจางตามกรณทเกดขนนนไมอยในขายทจะไดรบยกเวนตามมาตรา 5 ประกอบกฎกระทรวงฉบบท 13 (พ.ศ. 2511)27 4.1.3 กรณศกษาตางๆ

ในป พ.ศ. 2523 ส านกงานปฏบตการฝนหลวง กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดมหนงสอดวนมากท กส0214/1686 ลงวนท 5 มถนายน พ.ศ. 2523 ขอยกเวนคาธรรมเนยมขนลงและคาธรรมเนยมทเกบอากาศยาน ส าหรบอากาศยานทส านกงานปฏบตการฝนหลวงไดจางเหมาเอกชนใหท าการบนฝนหลวง โดยคดคาจางเหมาเปนรายชวโมง นอกนนส านกงานปฏบตการฝนหลวงเปนผ รบผดชอบ ขอเทจจรงปรากฏวา อากาศยานของส านกงานปฏบตการฝนหลวงไมเพยงพอจงตองจางเอกชนใหน าเครองบนมาด าเนนการ โดย วน เวลา สถานทในการท าการบน รวมทงการโปรยสารเคมเปนหนาทความรบผดชอบของส านกงานปฏบตการฝนหลวง

27 ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, บนทกเรอง หารอปญหาขอกฎหมาย (อากาศยานของเอกชนททางราชการกรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ วาจางใหด าเนนการบนถายภาพทางอากาศจะอยในความหมายของมาตรา 5 แหงพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 หรอไม), เรองเสรจท 483/2527, (กรงเทพฯ: ส านกงานฯ, 2527).

81


ทงสน ส านกงานปฏบตการฝนหลวงจงขอยกเวนคาธรรมเนยมการขนลงและคาธรรมเนยนทเกบอากาศยาน ซงกรมการบนพาณชยพจารณาแลวเหนวาเปนอากาศยานทใชในราชการกระทรวงเกษตร โดยพจารณาจาก “ภารกจ” เปนส าคญ ดงขอ 3 ของอนสญญาชคาโก ค.ศ. 1944 ทก าหนดวา “อากาศยานทใชในบรการ” จงไดรบการยกเวนคาธรรมเนยม ในป พ.ศ. 2527 ส านกงานปฏบตการฝนหลวง กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดท าสญญาจางบรษท ๆ หนง ใหน าอากาศยานท าการบนฝนหลวงในภารกจของส านกงานปฏบตการฝนหลวง ส านกปฏบตการฝนหลวง มหนงสอท กษ.0241/1120 ลงวนท 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2527 ถงกรมการบนพาณชยยนยนวาบรษทดงกลาว ไดสงมอบเครองบนทงสองล าใหกบส านกงานปฏบตการฝนหลวง เปนภารกจของส านกงานปฏบตการฝนหลวง กรมการบนพาณชยพจารณาแลวเหนวาเปนอากาศยานทใชในราชการกระทรวงเกษตรและสหกรณตามภารกจทส านกงานฝนหลวงยนยนจงไมอยในบงคบแหงพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497 จงไดมหนงสอท คค0401/4549 ลงวนท 25 กรกฎาคม พ.ศ.2527 แจงใหกระทรวงเกษตรฯ ทราบพรอมทงแจงถงการทใบส าคญการจดทะเบยนของอากาศยานทงสองไมมผลใชไดใหทราบดวย

ซงไดมอากาศยานทงสองล าไปท าการบนท าฝนหลวง28 เมอพจารณา ความเหนคณะกรรมการกฤษฎกาและกรณศกษา จะเกดความขดแยงกนในเรองของสถานะอากาศยานทถกเชามาปฏบตภารกจของหนายงานราชการ ระหวางกรมพฒนาทดน และส านกงานปฏบตการฝนหลวง ซงสองหนวยงานน สงกดกระทรวงเกษตร แตมผลทแตกตางกนในสถานะของอากาศยานซงเชาบรษทเอกชนมาทงสองหนวยงาน ดงน การน าหลกภารกจมาใชในการก าหนด สถานะของอากาศยานจงเปนสงส าคญทจะสรางความชดเจนอยางยง

5. บทสรปและขอเสนอและ ส าหรบอากาศยานราชการตามกฎหมายการเดนอากาศของประเทศไทยนน ในปจจบนแมจะมการบญญตนยาม “อากาศยานราชการ”ขนมาแลวกตาม แตกยงจะตองพจารณาถงอากาศยานราชการอนทก าหนดโดยกฎกระทรวง หรออากาศยานราชการอนทไมไดก าหนดใน

28 สมชาย พพธวฒน, กฎหมายการเดนอากาศ, ปรบปรงครงท 2, (กรงเทพฯ: ม.ป.พ.,2554),26-27 หรอ สบคนจาก http://www.airports.go.th/th/gov_law/83/359.html

82


กฎกระทรวงวาจะมสถานะอยางไรจะถอเปนอากาศยานราชการหรอไม กยงจะตองพจารณากนตอไปในอนาคต และเมอพจารณาจากอนสญญาชคาโก ค .ศ.1944 กมการตความถง “หลกภารกจ” ถงแมจะเปนการบญญตอยางกวางส าหรบหลกภารกจ เพอความชดเจนอาจมการศกษาถง อากาศยานราชการในประเทศตางๆ ทเปนภาคสมาชกในอนสญญาชคาโก ค.ศ.1944 วามการบญญตถงสถานะของอากาศยานราชการอยางไร และอากาศยานใดจะถอวาเปนอากาศยานราชการบาง เพอเปนแนวทางในการก าหนดสถานะของอากาศยานทใชในราชการอนทไมไดก าหนดในกฎกระทรวงหรอพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497 ตอไป


กฎกระทรวง ฉบบท 12 (พ.ศ. 2510) ออกตามความในพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497. (2510, 1 มถนายน).ราชกจจานเบกษา. ฉบบพเศษ, เลม 84, ตอนท 49, หนา 1-2.

กฎกระทรวง ฉบบท 13 (พ.ศ. 2511) ออกตามความในพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497. (2511, 21 มกราคม). ราชกจจานเบกษา. ฉบบพเศษ, เลม 85, ตอนท 7, หนา 15-16.

กฎกระทรวงก าหนดราชการสวนอนทไมอยภายใตบงคบพระราชบญญตการเดนอากาศ พ .ศ. 2497 พ .ศ. 2547 . (2547, 24 ธนวาคม). ราชกจจานเบกษา. เลม 121, ตอนท 76 ก , หนา 22-23.

ชลอ วองวฒนาภกล. (2543).กฎหมายอากาศ (พมพครงท 6), กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง.

ประเสรฐ ปอมปองศก. (2545). ความรท วไปเกยวกบกฎหมายอากาศระหวางประเทศ. กรงเทพฯ: วญญชน.

ประเสรฐ ปอมปองศก. (ม.ป.ป.). อากาศยานรฐ (State Aircraft).สบคนเมอ 15 มนาคม 2560, จาก http://www.airandspaceclub.com/forum/index.php?topic=1779.0

พระราชบญญตการเดนอากาศ (ฉบบท 12) พ.ศ. 2553. (2553, 2 มถนายน). ราชกจจานเบกษา. เลมท 127, ตอนท 36ก, หนา 1-4.

83


พระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ. 2497. (2497, 14 กนยายน). ราชกจจานเบกษา. เลม 71, ตอนท 58, หนา 1249-1279.

พระราชบญญตการเดนอากาศ พระพทธศกราช 2465. (2465, 12 ตลาคม).ราชกจจานเบกษา. เลม 39, ตอนท 0ก, หนา 168-283.

พระราชบญญตการเดนอากาศ พทธศกราช 2480. (2481, 25 เมษายน). ราชกจจานเบกษา. เลม 55, ตอนท 0ก, หนา 76-95.

วจตร วายรกล. (2510). ขาวสารกรมการบนพาณชย เลมท 4 เดอนกรกฎาคม.กรงเทพฯ: สงเสรมอาชพ.

สมชาย พพธวฒน. (2543). ค าบรรยายกฎหมายการเดนอากาศ: เอกสารอบรมกฎหมาย

การเดนอากาศแกเจาหนาทของกรมการบนพาณชย . กรงเทพฯ: กรมการบนพาณชย.

สมชาย พพธวฒน. (2554).กฎหมายการเดนอากาศ (ปรบปรงครงท 2).กรงเทพฯ: ม.ป.พ.หรอ http://www.airports.go.th/th/gov_law/83/359.html

สมชาย พพธวฒน. (ม.ป.ป.). เอกสารประกอบการสอน วชากฎหมายอากาศ (Air Law).เชยงราย: ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง.

ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา.(2510).บนทกเรอง ขอใหคณะกรรมการกฤษฎกาตความปญหาในอนสญญาวาดวยการบนพลเรอนระหวางประเทศ .เรองเสรจท 100/2510.กรงเทพฯ: ส านกงานฯ.

ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา.(2527).บนทกเรอง หารอปญหาขอกฎหมาย(อากาศยานของเอกชนททางราชการกรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณวาจางใหด าเนนการบนถายภาพทางอากาศจะอยในความหมายของมาตรา 5 แหงพระราชบญญตการเดนอากาศ พ.ศ.2497 หรอไม).เรองเสรจท 483/2527.กรงเทพฯ: ส านกงานฯ.

เสรมศกด บญยประเวศ, อนน โมออน, รณรงค ขลบศร และสบน ชางกอน.(2546).90 ปนภาน

ภาพ. กรงเทพฯ : พพธภณฑกองทพอากาศ. ICAO. (2013). Annual report of the council 2012. Montreal, Canada: ICAO. The Chicago Convention 1944 The Paris Convention 1919

84


หลกเกณฑการน าเสนอบทความเพอตพมพลงวารสาร

ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย ไดจดท าวารสารวารสารนต รฐกจ

และสงคมศาสตร ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงรายขน เ พอใหเปน

วารสารวชาการโดยเปดโอกาสใหนกวชาการ นกวจย นกนตศาสตร และผสนใจทวไปทงภายใน

และภายนอกมหาวทยาลย มโอกาสไดเผยแพรผลงานวชาการในรปของบทความวชาการและ

บทความวจย เพอเปนการสงเสรมและสนบสนนใหเกดการเผยแพรความรทางวชาการในสาขา

นตศาสตร รฐศาสตรและสงคมศาสตร ใหกวางขวางมากยงขนจดตพมพเผยแพรสสาธารณชน

ผสนใจทวไป พรอมทงตองการยกระดบใหเปนวารสารระดบชาตและนานาชาต

ขอบเขต วารสารวารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ

เชยงราย รบพจารณาบทความวชาการ บทความวจย ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ โดย

ขอบเขตเนอหาทางวชาการของวารสารจะครอบคลมเนอหา เกยวกบกฎหมายการเมองการ

ปกครองและสงคมทวไป เปนตน

ก าหนดการตพมพ วารสารวารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ

เชยงรายเปนวารสารวชาการซงตพมพบทความวชาการและบทความวจยจากบคคลทงภายใน

และภายนอกมหาวทยาลย จดพมพรายป ปละ 2 ฉบบ

ฉบบท 1 เดอน มกราคม-มถนายน ใหสงบทความเพอพจารณาภายในเดอน

กมภาพนธ

ฉบบท 2 เดอน กรกฎาคม-ธนวาคม ใหสงบทความเพอพจารณาภายในเดอน

สงหาคม

85


การสงแบบเสนอบทความเพอตพมพ

กองบรรณาธการวารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลย

ราชภฏเชยงราย 80 หม 9 ต าบลบานด อ าเภอเมอง จงหวดเชยงราย 57100 โทร. 053-776137

หรอ email :[email protected] หรอ

และ ผสงบทความท าการโทรยนยนการสงบทความกบผประสานงาน (คณปฐมพงษ

เมองขาว) เบอรโทร 053-776137 เพอยนยนการสงบทความหากผประสานงานไดรบบทความ

จะท าการสงอเมลตอบกลบแกผสงบทความเพอยนยนวาไดรบบทความแลว

แนวปฏบตการน าเสนอบทความ เพอใหการด าเนนงานของโครงการจดท าวารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร ส านกวชา

นตศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย เปนไปดวยความเรยบรอย ทางส านกวชานตศาสตร

จงไดจดท าแนวปฏบตการน าเสนอบทความเพอตพมพในวารสารส านกวชานตศาสตร ดงน

1) บทความวชาการ

ดาวนโหลดTemplate ตวอยางบทความวชาการ

http://law.crru.ac.th/law-journal/template-for-article.docx

2) บทความวจย

ดาวนโหลดTemplate ตวอยางบทความวจย

http://law.crru.ac.th/law-journal/template-for-research.docx

หากกองบรรณาธการตรวจพบขอผดพลาด หรอ ความไมสมบรณในรปแบบของ

บทความ บทความนนจะถกสงกลบไปยงผ เขยน เพอท าการแกไขบทความ ในกรณทจดเตรยม

ถกตองตามระเบยบการตพมพและมความสมบรณของรปแบบจะถกสงไปยงผทรงคณวฒใน

สาขาทเกยวของเพอพจารณาคณคาและความสมบรณของเนอหาบทความดงกลาวตอไป

ประเภทของบทความ บทความทจะไดรบพจารณาตพมพในวารสารเปนบทความทม

ลกษณะเกยวกบกฎหมาย รฐกจ การเมองการปกครอง และสงคมศาสตร โดยแบงออกไดเปน 2

ประเภท ดงน

http://law.crru.ac.th/law-journal/template-for-article.docx

http://law.crru.ac.th/law-journal/template-for-research.docx

86


1. บทความทางวชาการโดยทวไป เปนบทความทางวชาการทน าเสนอเนอหาสาระทาง

วชาการทผานการวเคราะหและประมวลจากแหลงขอมลตางๆ ประกอบดวย ความน า เนอเรอง

ซงแบงเปนประเดนหลก ประเดนรอง ประเดนยอย และบทสรป จ านวนไมเกน 20 หนา

2. บทความวจย เปนบทความทเกดจากการวจยของผ เขยนหรอสมาชกรวมในงานวจย

นน ประกอบดวย ความเปนมาและความส าคญของปญหา วตถประสงค สมมตฐานของ

งานวจย ขอบเขตทครอบคลมในการวจย ประโยชนทคาดวาจะไดรบ เอกสารและงานวจยท

เกยวของ วธด าเนนการวจย (ประกอบดวยขอมลประชากร กลมตวอยาง การสมตวอยาง

เครองมอการวจย และเกบรวบรวมขอมลการวเคราะหขอมล) ผลการวจย (สรปผลการวจย

อภปรายผลและขอเสนอแนะ) จ านวนไมเกน 25 หนา

บทความทจะไดรบการตพมพตองไมเคยตพมพทใดมากอน และตองไมอยในระหวาง

การเสนอเพอพจารณาตพมพในวารสารอน

บทความทจะไดรบการตพมพตองผานการกลนกรองและประเมนคณภาพจาก

ผทรงคณวฒตามขนตอนทกองบรรณาธการวารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร ส านกวชา

นตศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงรายก าหนดไว

บทความทผานการพจารณาจากกองบรรณาธการและผ ประเมนบทความแลวหากไม

สามารถตพมพไดทน ในฉบบปจจบนแลว กองบรรณาธการจะน าบทความตพมพในฉบบตอไป

โดยพจารณาตามล าดบของการสงบทความ

การพจารณาบทความ

กองบรรณาธการจะท าหนาทพจารณากลนกรองบทความ และจะแจงผลการพจารณา

ใหผสงบทความทราบภายใน 1 เดอน นบตงแตวนทไดรบบทความ ทงน กองบรรณาธการจะท า

หนาทประสานงานกบผสงบทความในทกขนตอน

กองบรรณาธการจะด าเนนการจดรปแบบของบทความใหเปนระบบเดยวกนทก

บทความ กอนน าเสนอใหผทรงคณวฒ (Peer review) พจารณา จากนน จงสงบทความทไดรบ

การพจารณาเบองตนใหกบผทรงคณวฒ (Peer review) จ านวน 2 ทาน เปนผ พจารณาใหความ

87


เหนชอบในการตพมพเผยแพรบทความ โดยใชเวลาพจารณาแตละบทความไมเกน 1 เดอน ผล

การพจารณาของผทรงคณดงกลาวถอเปนสนสด จากนน จงสงผลการพจารณาของผทรงคณวฒ

ใหผ สงบทความทราบผล หากมการแกไขหรอปรบปรง ใหผ สงบทความแกไขและน าสงกอง

บรรณาธการภายในระยะเวลา 15 วน นบตงแตวนทไดรบผลการพจารณา

กองบรรณาธการจะน าบทความทผานการพจารณาและแกไขแลวเขาสกระบวนการ

เรยบเรยงพมพ และการตพมพ โดยใชระยะเวลาด าเนนการประมาณ 1 – 2 เดอน

ผ สงบทความจะไดรบ “วารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร ส านกวชานตศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย” จ านวน 2 เลม เปนการตอบแทนภายใน 1 เดอน นบตงแต

วารสาร ไดรบการเผยแพร

88


รปแบบการตพมพวารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร ส านกวชานตศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

1. รปแบบการเขยนบทความแบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก

1.1 บทความทางวชาการควรมความยาวระหวาง 10 – 20 หนา

1.2 บทความวจย ควรมความยาวระหวาง 15 – 25 หนา

กระดาษทใชพมพใหใชกระดาษปอนดไมมบรรทดชนด 80 แกรม ขนาด B5โดยใหพมพ

เพยงหนาเดยว ใชตวอกษรสด า ตวอกษรใช Cordia New ขนาดตวอกษร 15 พอยด ยกเวน ชอ

เรองภาษาไทยและภาษาองกฤษ รปแบบตวอกษรทใช Cordia New ขนาดตวอกษร 18 พอยด

ระยะขอบสวนบนหวกระดาษ เวนวางขนาด 2.50 ซม. ระยะขอบซายมอ เวนวางขนาด 2.75 ซม.

ระยะขอบขวามอและสวนทายของกระดาษ เวนวางขนาด 2.0 ซม. และการพมพค าในบทความ

ไมควรตดค า

ประกอบดวยการเรยงหวขอดงตอไปน

สวนท 1: รายละเอยดเบองตนของบทความ ประกอบดวย

1. ชอเรองภาษาไทยและภาษาองกฤษ

2. ชอผแตงภาษาไทยและภาษาองกฤษ กรณมผ แตงหลายคน ชอผแตงคนแรกจะถอ

เปนชอหลก และเปนชอส าหรบตดตอกบกองบรรณาธการ

3. ชอสงกดภาษาไทยและภาษาองกฤษ

4. บทคดยอ (Abstract) ภาษาไทย (สรปเฉพาะใจความส าคญเทานน)

5. ค าส าคญ (Keywords) ภาษาไทย

6. บทคดยอ (Abstract) ภาษาองกฤษ (สรปเฉพาะใจความส าคญเทานน)

7. ค าส าคญ (Keywords) ภาษาองกฤษ

89


สวนท 2: สวนเนอหา

บทความวชาการ : ประกอบดวย 3 สวน คอ

1. บทน า 2. เนอหา 3. บทสรปและขอเสนอแนะ

บทความวจย: ประกอบดวย 3 สวน คอ

1. บทน า ประกอบดวย ความเปนมาและความส าคญของปญหา วตถประสงค ทฤษฎ

และสมมตฐานการวจย(ถาม) ขอบเขตการวจย วธด าเนนการวจย ประโยชนทจะไดรบ

2. ผลการวจย (สวนเนอหางานวจย) เปนการน าเสนอสวนการศกษาวเคราะหงานวจย

รวมทงสวนของการทบทวนวรรณกรรม(ถาม)

3. บทสรปและขอเสนอแนะ

การก าหนดหวขอการเขยนบทความวชาการ/วจย ใหก าหนดหวขอใหญเปนล าดบ

ไป คอ 1…2…3…4… ในกรณมหวขอยอยใหเรยงหวขอยอยไดอกเพยง 2 ระดบ คอ1. (หวขอ

ใหญ) 1.1 (หวขอยอยระดบท 1) 1.1.1 (หวขอยอยระดบท 2)

สวนท 3: สวนอางอง

การอางองใหใชเชงอรรถแทรกในเนอหา และใหมเอกสารอางองซงน ามาจากเชงอรรถ

ในตอนทายของบทความ (เลอกเฉพาะรายการทอางองส าคญเทานน ไมควรเกน 2

หนากระดาษ) โดยรปแบบการอางองใหเปนไปตามรปแบบการตพมพวารสารนต รฐกจและ

สงคมศาสตร ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

2. รายละเอยดสวนประกอบของบทความทางวชาการ/วจย

2.1 รายละเอยดเบองตน

2.1.1 ชอเรองภาษาไทยและภาษาองกฤษ (Title) ควรกะทดรด ไมยาวเกนไป

ตนฉบบภาษาไทยใหพมพชอเรองภาษาไทยกอนแลวตามดวยภาษาองกฤษ (ภาษาองกฤษใหใช

ค าขนตนอกษรตวใหญตามดวยอกษรตวเลก ยกเวนค าบพบท/ค าเชอมใหขนตนดวยตวเลก เชน

Human Rights in Court of Justice

90


2.1.2 ชอผ เขยนทกคน (Authors) ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษใหระบชอเตม –

นามสกลเตมของผ เขยน (โดยไมตองมค าน าหนาชอ ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ และ

ต าแหนงทางวชาการ กรณชอทเปนภาษาองกฤษให ขนตนดวยตวอกษรตวใหญ เชน

(Patompong Muangkhaw)

2.1.3 ชอสงกดของผ เขยน ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ ประกอบดวย สถานท

ท างานและทอยของสถานทท างาน หรอทอยตามระเบยน (กรณไมไดท างาน), ชอจดหมาย

อเลกทรอนกส

2.1.4 บทคดยอ (Abstract) ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ ความยาวไมควรเกน

อยางละ 10 บรรทด หรอไมเกน 350 ค า (บทคดยอทเขยนควรเปนแบบ Indicative Abstract คอ

สนและตรงประเดน และใหสาระส าคญเทานน ไมควรเขยนแบบ Informative Abstract ตาม

แบบทเขยนในวทยานพนธหรอรายงานการวจยฉบบสมบรณ)

2.1.5 ค าส าคญ (Keywords) ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ ก าหนดค าส าคญท

เหมาะสมส าหรบการน าไปใชท าค าคนในระบบฐานขอมล ซงเปนค าทคดวาผ ทสบคนจะใชใน

การคนหา โดยใหระบทงค าภาษาไทยและภาษาองกฤษ อยางละไมเกน 5 ค า

2.2 สวนเนอหา

2.2.1 บทความทางวชาการ ประกอบดวย บทน า เนอหา ซงแบงเปนประเดนหลก

ประเดนรอง ประเดนยอย บทสรปและขอเสนอแนะ

2.2.2 บทความวจย ประกอบดวย

สวนน า ไดแก ชอเรองงานวจย ชอผ วจยและคณะตลอดจนรายละเอยดของ

ผ วจย และบทคดยอทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ

สวนเนอหา ไดแก ความเปนมาและความส าคญของปญหา วตถประสงค

สมมตฐานของงานวจย(ถาม) ขอบเขตทครอบคลมในการวจย ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

เอกสารและงานวจยทเกยวของ วธด าเนนการวจย(ประกอบดวยขอมลประชากร กลมตวอยาง

การสมตวอยาง เครองมอการวจย เกบรวบรวมขอมล และการวเคราะหขอมล) ผลการวจย(สรป

ผลการวจย อภปลายผลและขอเสนอแนะ)

91


2.3 สวนอางอง

สวนประกอบทายเรองหรอสวนอางอง ไดแก เอกสารอางอง/เอกสารอางอง และ

ภาคผนวก ตองมการอางองในเนอหา และมเอกสารอางองทายเรอง ขอความทน ามาอางองอาจ

เปนการเขยนหรอคดขอความทอางอง หรอการเขยนโดยเรยบเรยง หรอประมวลใหม รายการ

อางองในเนอหาทกรายการตองอยในเอกสารอางองทายเรองดวย

รปแบบการเขยนบทความวชาการ/วจย

สามารถดาวนโหลดไดจาก http://law.crru.ac.th หวขอวารสาร

3. หลกเกณฑการพมพสวนประกอบของบทความ

3.1 กระดาษทใชพมพ กระดาษทใชพมพใหใชกระดาษปอนดไมมบรรทดชนด 80

แกรม ขนาด B5โดยใหพมพเพยงหนาเดยว ใชตวอกษรสด า

3.2 รปแบบและขนาดตวอกษร ตวอกษรใช Cordia New ขนาดตวอกษร 15 พอยด

ยกเวน ชอเรองภาษาไทยและภาษาองกฤษ รปแบบตวอกษรทใช Cordir New ขนาดตวอกษร

18 พอยด

3.3 การตงคาหนากระดาษ ระยะขอบสวนบนหวกระดาษ เวนวางขนาด 2.50 ซม.

ระยะขอบซายมอ เวนวางขนาด 2.75 ซม. ระยะขอบขวามอและสวนทายของกระดาษ เวนวาง

ขนาด 2.0 ซม. และการพมพค าในบทความไมควรตดค า

3.4 จ านวนหนาของการเขยนบทความ หากเปนบทความทางวชาการ ควรเขยน

ระหวาง 10 – 20หนา กรณทเปนบทความวจย ควรเขยนระหวาง 15 - 25 หนา

3.5 การขนหนาใหม

3.5.1 ถาพมพมาถงบรรทดสดทายของหนากระดาษ (โดยเวนขอบลางประมาณ 2

ซม.) และจะตองขนหนาใหม แตมขอความเหลออกเพยงบรรทดเดยวกจะจบยอหนาเดมใหพมพ

ตอไปหนาเดมจนจบยอหนานน แลวจงขนยอหนาใหมในหนาถดไป โดยยอเขามาประมาณ 1

ซม.

http://law.crru.ac.th/

92


3.5.2 ถาตองการขนยอหนาใหม แตมเนอทเหลอใหพมพไดอกเพยงบรรทดเดยว

ในหนานน ใหยกยอหนานนไปตงพมพในหนาถดไป

3.6 ตวเลข ใหใชตวเลขอารบคอยางเดยวโดยตลอด

3.7 ล าดบหนา ใหพมพตวเลขโดยใสเลขหนาก ากบทกหนา ตรงขอบลางขวา และหางจาก

ขอบขวา 2 ซม.

3.8 ตาราง และภาพ ตารางทกตารางตองมเลขก ากบเพอใหการอางถงไดงาย โดย

ล าดบเลขตารางตอกนไป เชน ตาราง 1 ตาราง 2 ตาราง 3 เรยงกนไป จดพมพตรงกลางหางจาก

ขอบซายและขอบขวากระดาษเทากน ในบรรทดตอมาใหพมพชอตาราง หากมการอางองตาราง

ใด กใหอางถงเลขก ากบตารางนนดวยทกครง สวนภาพประกอบตาง ๆ ใหใชแนวปฏบต

เชนเดยวกบเรองตารางทกลาวมาแลว เชน ภาพ 1 ภาพ 3 โดยถาเปนภาพถายควรใชภาพขาวด า

3.9 การล าดบหวขอใหท าดงน

3.9.1 การล าดบหวขอกรณมเลขก ากบใหใชระบบตวเลข โดยใสมหพภาคหลง

ตวเลข

3.9.2 การจดวางหวขอใหเปนไปตามระดบความส าคญของหวขอดงน

(เครองหมาย แทนการเวน 1 ชวงตวอกษร)

1. หวขอใหญ

1.1 หวขอรอง....................................................................................................................

1.1.1 หวขอยอย........................................................................................................

1) ....................................................................................................................................

2) ....................................................................................................................................

ตวอยางเชน

1. วธด าเนนการวจย

1.1 รปแบบการท าวจย

1.1.1 วจยเอกสาร มดงน

1) แหลงขอมลปฐมภม

2) แหลงขอมลทตยภม

93


4. การอางองและเอกสารอางองส าหรบบทความ

4.1 การอางอง

การอางอง คอ การระบแหลงทมาของขอความในตวเรองทงหมดทยกมาโดยตรง หรอ

ประมวลความคดมา โดยใหอางองแบบเชงอรรถเทานน

การอางองแบบเชงอรรถ คอ การอางองทระบทมาของขอความในตวเรอง และ

นอกจากนยงใชเชงอรรถโยง เปนการโยงใหผ อานไดดรายละเอยดเพมเตมในหนาอนของ

บทความ โดยการเขยนหรอพมพไวสวนลางของกระดาษซงตองการโยงขอความนน ๆ ซง

หลกการเขยนเชงอรรถมดงน

1) รปแบบตวอกษรทใช Cordia New ขนาด 12 พอยด

2) การพมพเชงอรรถ ใหพมพเชงอรรถไวสวนของแตละหนาทอางองถง และใหแยก

จากเนอเรองโดยขดเสนคนขวางจากขอบซายของกระดาษยาวประมาณ 20 ตวพมพ โดยให

บรรทดสดทายของขอความในเชงอรรถอยหางจากขอบกระดาษดานลาง 2 ซม.

3) การพมพเชงอรรถใหพมพชดขอบซาย รายการใดยาวเกน 1 บรรทด บรรทดตอมาให

พมพขอบชดแนวดานซายมอทกบรรทดจนจบรายการนน

4) การเรยงล าดบเลขของเชงอรรถ ใหเรมเชงอรรถแรกของบทความดวยเลข 1

ตอเนองกนไป โดยใหยกระดบสงเหนอตวอกษรตวแรกของขอความในสวนเชงอรรถ กรณในหนา

นน ๆ มเชงอรรถขยายความ หรอเชงอรรถโยงมากกวา 1 รายการ(แตตองไมเกน 5 รายการ)

เชงอรรถในหนาใด ตองจบในหนานน ไมใหพมพในหนาถดไป

5) การเขยนเชงอรรถ เมออางถงเอกสารซ า หากไมมเอกสารอนมาคน ใหใชค าวา

เรองเดยวกน ส าหรบภาษาองกฤษใชค าวา lbid ถาอางองเอกสารเรองเดยวกน แตตางหนากน

ใหลงเลขหนาก ากบดวย เชน เรองเดยวกน, 13. หรอ lbid, 13.

การอางถงเอกสารเดยวกนซ าอก ถาอางถงเอกสารเดยวกนซ ากนอกโดย มเอกสารอน

มาคน ใหลงรายการอยางยอ คอ ชอผแตง ชอเรอง และเลขหนา สวนรายการทเกยวกบ

สถานทพมพ ส านกพมพ ปทพมพ ใหตดออก เชน ทศพร มลรตน. กฎหมายมหาชน, 19.

94


6) การเขยนเชงอรรถ, บทความประเภทตาง ๆ และบทวจารณหนงสอ ใหดรปแบบและ

ตวอยางดงตอไปน(เครองหมาย แทนการเวน 1 ชวงตวอกษร)

6.1) หนงสอมรปแบบดงน

ผ แตง,(ปทพมพ),ชอเรอง,ชอชด(ถาม),ครงทพมพ(ถาพมพมากกวาหนงครง),

(สถานทพมพ:ส านกพมพหรอโรงพมพ),หนาทอางถง.

6.2) บทความจากวารสารและหนงสอพมพ มรปแบบดงน

ชอผ เขยนชอสกลผ เขยน,(เดอน ป),”ชอบทความ,”ชอวารสาร,ปท(ฉบบท),

หนา.

บทความจากหนงสอพมพกลงรายการคลายกน เพยงแตไมลงเลมทหรอปท และเพม

วนทในสวนทเปนเดอนป

6.3) วทยานพนธ มรปแบบดงน

ชอผ เขยนชอสกลผ เขยน,(ปพมพ),”ชอวทยานพนธ,” (ระดบของวทยานพนธ คณะ

มหาวทยาลย),หนา.

6.4) กฎหมาย มรปแบบดงน

“ชอกฎหมาย,”(ป,วน,เดอน),ราชกจจานเบกษา,เลมตอนท,หนา.

กรณทมการยอตวบทกฎหมายใหใช

เครองหมายค าพด เปด-ปด ในบทบญญต และถาไมไดเอาขอความมาทงหมดใหใช “..”

95


6.5) เอกสารทไมไดตพมพ มรปแบบดงน

ลงรายการเหมอน หนงสอ และระบลกษณะของเอกสารนน ๆ เชน อด

ส าเนา หรอ Mimeographed ส าหรบเอกสารภาษาองกฤษไวในวงเลบสดทายของรายการ

ผ แตง,(ปทพมพ),ชอเรอง,ชอชด(ถาม),ครงทพมพ(ถาพมพมากกวาหนงครง),

(สถานทพมพ:ส านกพมพหรอโรงพมพ),หนาทอางถง.(อดส าเนา)

6.6) การอางค าพพากษาฎกา มรปแบบดงน

ใหใสเลขท พรอมทงยกตวยอของผ ทจดท า เชน ค าพพากษาฎกา 5616/2539 (เนต.), 1296 ค า

พพากษาฎกาท 4323/2538 (สงเสรม.), 12.

6.7) บทความจากหนงสอรวบรวมบทความ มรปแบบดงน

ชอผ เขยนชอสกลของผ เขยน,(ปทพมพ),”ชอบทความ,”ในชอเรอง,รวบรวมโดย

,ชอชด,(ถาม)ครงทพมพ,(กรณทพมพมากกวา 1 ครง/จ านวนเลม (กรณมหลายเลม

จบ) (สถานทพมพ),เลมท:กรณมหลายเลมจบ),หนาหรอจ านวนหนาทอางถง.

6.8) บทความในสารานกรม มรปแบบดงน

ชอผ เขยนชอสกลผ เขยน,(ปพมพ),”ชอบทความ,”ชอสารานกรมหนาแรกของ

บทความ,เลมทของสารานกรม,หนาในบทความหนาทตองการอางอง(ถาม)

6.9) บทวจารณหนงสอ มรปแบบดงน

ชอผ เขยนชอสกลผ เขยน,(เดอน ปพมพ),วจารยเรอง ชอหนงสอทวจารณ,โดยผ

แตงหนงสอทวจารณ,เลมทของวารสาร,ชอวารสาร,หนาแรกของบทวจารย,หนาใน

บทวจารณโดยเฉพาะทตองการอาง(ถาม).

96


6.10) สมภาษณ มรปแบบดงน

ชอผ ใหสมภาษณ,ต าแหนง(ถาม),วนเดอนปสถานท.

6.11) อนเตอรเนต มรปแบบดงน

ชอผแตง,(ปทพมพ) ,ชอเรอง,สบคนเมอวนทเดอนป,จากแหลงทอยไฟล

(URL)

4.2 เอกสารอางอง

เอกสารอางอง หมายถง รายการทรพยากรสารนเทศทงหมดทผ เขยนไดใชประกอบใน

การเรยบเรยง เอกสารอางองจะปรากฏอยทายสดของบทความ โดยน ามาจดเรยงตามล าดบ

อกษร และสระ โดยใหเรยงล าดบภาษาไทยกอนภาษาองกฤษ เมอขนบรรทดใหมใหวรรค

จ านวน 8 วรรค หรอ 1.5 ซม. และเขยนอยางถกตองตามหลกเกณฑ

5. การเรยงล าดบเอกสารอางอง

ในการพมพเอกสารอางอง แยกเปนภาษาไทย ภาษาองกฤษ เรยงตามล าดบอกษรผแตง

กรณทไมมชอผแตงใหเรยงตามอกษรชอเรอง โดยเรยงปนกนทงชอผแตงและชอเรอง

ถาชอหนงสอ, บทความเปนหนงสอบทความภาษาไทยใหวงเลบ (In Thai)

Documents

วารสารนิติ รัฐกิจและสังคมศาสตร์ ส านักวิชานิติศาสตร์ ...law.crru.ac.th/law-journal/law-journal1.pdf ·