วารสารนิติ รัฐกิจและสังคม ...law.crru.ac.th/journal_law/lawcrru-journal2-1.pdfวารสารน ต ร ฐก จและส งคมศาสตร

วารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร No.2 Vol.1 January –June 2018

( 1 )

ส ำนกวชำนตศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย _____________________________________________

วตถประสงค

1. เพอสงเสรมและเผยแพรผลงานและทรรศนะทางวชาการสาขา

นตศาสตร รฐศาสตรและสงคมศาสตรใหแกบคคลทวไป

2. เพอเปนสอกลางในการแลกเปลยนทศนะและแนวคดดาน

นตศาสตร รฐศาสตรและสงคมศาสตร

3. เพอเปนแหลงขอมลในการเสนอผลงาน บทความ ขอคดเหน

เกยวกบงานวจย

เจำของ

ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

จงหวดเชยงราย 57100

โทรศพท : 053-776137

โทรสาร : 053-776137 ตอ 18

Homepage : http://law.cru.in.th

ISSN : 2539-7222


( 2 )

บรรณำธกำร

ผชวยศาสตราจารยสวาง กนศรเวยง

รองบรรณำธกำร อาจารยวรณฐ บญเจรญ

กองบรรณำธกำร

ศาสตราจารย ดร.มนส สวรรณ มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม ศาสตราจารยไชยยศ เหมะรชตะ มหาวทยาลยเทคโนโลย ราชมงคลพระนคร

รองศาสตราจารยดเรก ควรสมาคม มหาวทยาลยพายพ ผชวยศาสตราจารยทศพร มลรตน มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย ผชวยศาสตราจารยพทกษ ศศสวรรณ มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย อาจารยสรพ โพธสาราช มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย อาจารยสรชย อฬารวงศ มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย อาจารยพชรวรรณ ข าตม มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย อาจารยยงศกด เพชรนล มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย คณเกรยงไกร เจยมบญศร บรษท อเอส เคานเซล จ ากด


( 3 )

ผทรงคณวฒพจำรณำบทควำม

รองศาสตราจารยสมชาย ปรชาศลปกล มหาวทยาลยเชยงใหม รองศาสตราจารยดเรก ควรสมาคม มหาวทยาลยพายพ ผชวยศาสตราจารยสวาง กนศรเวยง มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย ผชวยศาสตราจารยทศพร มลรตน มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย ผชวยศาสตราจารยพทกษ ศศสวรรณมหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

ฝำยจดกำรและธรกำร

คณอนงค โถยะโล คณปฐมพงษ เมองขาว คณสวรรณ ไชยวฒ คณวภารตน หวลค า

ก ำหนดกำรเผยแพร

ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม


( 4 )

บทบรรณำธกำร

วารสารนต รฐกจและสงคมศาสตรฉบบน นบเปนปทสอง และ

เปนฉบบแรก (มกราคม 2561 – มถนายน 2561) เปนการเผยแพรบทความ

วชาการและบทความวจยของบคลากรในมหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

และบคคลทวไป โดยเปนสอสงเสรมการสรางความรและองคความรใน

สาขาวชาน ตศาสตร รฐศาสตรและสงคมศาสตร วารสารฉบบ น

ประกอบดวยบทความวจยและบทความวชาการ รวมจ านวน 5 เรอง

ในนามของกองบรรณาธการวารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร

ขอขอบคณ ทกฝายทไดสนบสนนวารสารเพอเผยแพรผลงานวชาการ

ไปสนกวชาการและบคคลทวไป ทสนใจ ขอขอบคณคณาจารยและ

นกวชาการท ไดส งบทความจ านวนมาก ตลอดจนผ ทรงคณว ฒ

(Peer review) ทกทานทตรวจสอบงานวชาการ แตเนองจากขอจ ากดทาง

กระบวนการจดท าจงไมอาจจดพมพไดท งหมดในคราวเดยว และ

ทายทสดกองบรรณาธการใครขอขอบคณผอานทกทานทใหความสนใจ

ตดตามวารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร ของส านกวชานตศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

บรรณาธการ


( 5 )

สำรบญ หนำ

1 การยกฐานะศาลแขวงเวยงปาเปาเปนศาลจงหวด

สวำง กนศรเวยง

25 กระบวนการพจารณาคดของศาลปกครองไทย ศกษา

กรณวธการชวคราวกอนการพพากษา

ทศพร มลรตน

59 ถอดบทเรยนพระราชบญญตการแขงขนทางการคา

พ.ศ. 2542

สรพ โพธสำรำช

91 วพากษแนวความคดปรชญาเตา กบการใชกฎหมาย

อยางสนตวธ

พทกษ ศศสวรรณ

114 ความตระหนกรกฎหมายของนกศกษาจากการเรยนการ สอนวชากฎหมายเกยวกบชวตประจ าวน มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย วรณฐ บญเจรญ

154 รปแบบการตพมพวารสารนต รฐกจ และสงคมศาสตร

ส ำนกวชำนตศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย School of Law, Chiang Rai Rajabhat University

1

การยกฐานะศาลแขวงเวยงปาเปาเปนศาลจงหวด The promotion of Wianpapao district court

into provincial court.

สวาง กนศรเวยง1 80 หม 9 ส ำนกวชำนตศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย

ถนนพหลโยธน ต ำบลบำนด อ ำเภอเมอง จงหวดเชยงรำย 57100 อเมลตดตอ : [email protected]

Sawang Kansriwiang2 80 moo. 9 School of Law, Chiang Rai Rajabhat University

Paholyothin Rd., Muang District Chiang Rai Province 57100 E-mail : [email protected]

1 ผชวยศำสตรำจำรย ส ำนกวชำนตศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย 2Assistant Professor, Lecturer

mailto:[email protected]


2

บทคดยอ

กำรวจยเรองกำรยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำเปำเปนศำลจงหวด มวตถประสงคกำรวจยเพอศกษำถงแนวคด ทฤษฎ ประวตควำมเปนมำทเกยวของกบศำลยตธรรมในประเทศไทยและศำลแขวงเวยงปำเปำจงหวดเชยงรำย เพอศกษำเปรยบเทยบกบกำรยกฐำนะศำลแขวงดสต ศำลแขวงตลงชน ศำลแขวงปทมวนขนเปนศำลจงหวด เพอศกษำรปแบบศำลทเหมำะสมและทนสมย เพอศกษำถงควำมเปนไปไดของกำรยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำเปำเปนศำลจงหวด เพอจดท ำรำงกฎหมำยตนแบบศำลจงหวดเวยงปำเปำ โดยใชวธกำรวจยแบบเอกสำรและแบบเชงปรมำณ ผลกำรวจยพบวำมควำมเปนไปไดในกำรยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำเปำเปนศำลจงหวด เพอใหประชำชนผมอรรถคดสำมำรถเขำถงกระบวนกำรยตธรรมไดโดยสะดวกและรวดเรวยงขน สมควรจดตงศำลจงหวดเวยงปำเปำในจงหวดเชยงรำยหนงศำล มเขตอ ำนำจในเขตอ ำเภอแมสรวยและอ ำเภอเวยงปำเปำ ค าส าคญ: กำรยกฐำนะ , ศำลแขวง , ศำลจงหวด


3

Abstract The research on the promotion of Wianpapao district court into provincial court aims to study concepts, theories and history related to Thai courts and Wiangpapao district court. The study was done to compare Dusit, Talingchun and Pathumwan district court promotion into provincial court with the case of Wiangpapao district court in chiang rai. Also, this research objectives including the study of modern form of judicial court and the possibility of promoting wiangpapao district court to provincal court, The necessity of drafting the provisional law for wiangpapao provincial court promotion. This research was done using documentary and quantitative research. The research found the promotion of the court to be possible in order to give concerns citizen access to judicial process faster and more convenience. The chiang rai provincial court jurisdiction should cover Mae-souy and wiangpapao district. Keywords: Promotion into higher court hierarchy, District court, Provincal court


4

1. ความส าคญของปญหา

ในแตละจงหวดจงมกำรจดตงศำลจงหวดขนอยำงนอย 1 ศำล และในบำงจงหวดกมศำลจงหวดตงอยเกน 1 ศำล โดยมศำลจงหวดสวนหนงไปตงอยทอ ำเภออนนอกอ ำเภอเมองของจงหวดนน เพออ ำนวยควำมสะดวกใหแกประชำชนทอยในอ ำเภอทหำงไกลจำกตวจงหวดมำก เชนจงหวดเชยงรำยมศำลจงหวด คอศำลจงหวดเชยงรำย ศำลจงหวดเทง เปนตน นอกจำกศำลจงหวดทไมไดอยในอ ำเภอเมองแลวยงมบำงศำลทไดเปดศำลสำขำขนในเขตอ ำนำจของศำลนนๆดวย เพออ ำนวยควำมสะดวกใหกบประชำชนส ำหรบบำงพนททอยในเขตอ ำนำจศำลและอยในอ ำเภอทหำงไกลจำกศำลจงหวดใหไมตองเดนทำงไกลและสำมำรถยนค ำฟองหรอค ำรองขอตลอดจนด ำเนนกระบวนพจำรณำและชขำดตดสนคดทศำลสำขำไดจนเสรจคด ดงนนกำรเปดท ำกำรของศำลแขวงเวยงปำเปำเมอวนท 1 เมษำยน 25583 ทผำนมำจงมวตถประสงคหลกเพออ ำนวยควำมสะดวกของประชำชนในพนทอ ำเภอเวยงปำเปำและอ ำเภอแมสรวย จงหวดเชยงรำย4เปนส ำคญ ไมวำจะเปนเหตผลจำกพนททำงภมศำสตร

3 พระรำชกฤษฎกำก ำหนดจ ำนวน เขตอ ำนำจ และวนเปดท ำกำรของศำลแขวง ในจงหวดเชยงรำย พ.ศ. 2558 มำตรำ 4 4 พระรำชกฤษฎกำก ำหนดจ ำนวน เขตอ ำนำจ และวนเปดท ำกำรของศำลแขวง ในจงหวดเชยงรำย พ.ศ. 2558 มำตรำ 4


5

ปรมำณคด และระยะทำงและควำมสะดวกทำงกำรเดนทำงมำศำลของประชำชน ให สมดงน โยบ ำยของศ ำลย ต ธรรมในกำรเพ มพ นประสทธภำพในกำรอ ำนวยควำมยตธรรมใหแกประชำชนและสงคมดวยควำมถกตอง รวดเรว เปนธรรมและทวถง แตคดควำมทรบพจำรณำในศำลแขวงเวยงปำเปำนนเปนคดทงคดแพงซงรำคำทรพยสนทพพำทหรอจ ำนวนเงนทฟองไมเกน 300,000 บำท5และคดอำญำทมโทษจ ำคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 60,000 บำท หรอทงจ ำทงปรบ แตทงนจะลงโทษจ ำคกเกน 6 เดอน หรอปรบเกน 10,000 บำท หรอทงจ ำทงปรบ ซงโทษจ ำคกหรอปรบนนอยำงหนงอยำงใดหรอทงสองอยำงเกนอตรำทกลำวแลวไมได คดทนอกเหนอขำงตนตองเดนทำงมำฟองทศำลจงหวดเชยงรำยซงกำรเดนทำงมำยงศำลจงหวดเชยงรำยประชำชนในอ ำเภอเวยงปำเปำและแมสรวยไมไดรบควำมสะดวกซงมระยะทำงหำงไกลและเกดคำใชจำยในกำรเดนทำง ทงศำลแขวงเวยงปำเปำมอ ำนำจจ ำกดเพรำะเปนเพยงศำลแขวง เมอไดรบกำรยกฐำนะเปนศำลจงหวดกท ำใหสำมำรถพจำรณำคดแพงและคดอำญำท งปวงได ผวจยจงตองกำรศกษำควำมเปนไปไดของกำรยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำเปำเปนศำลจงหวดและจดท ำรำงกฎหมำยศำลจงหวดเวยงปำเปำ เพอเปนกำรเพมพนประสทธภำพใน

5 พระธรรมนญศำลยตธรรม ม.25 (4)

https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%84%E0%B8%94%E0%B8%B5&action=edit&redlink=1

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B9%81%E0%B8%9E%E0%B9%88%E0%B8%87

https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%84%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%8D%E0%B8%B2&action=edit&redlink=1


6

กำรอ ำนวยควำมยตธรรมใหแกประชำชนในพนทอ ำเภอเวยงปำเปำและอ ำเภอแมสรวย จงหวดเชยงรำย

2. วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษำถงแนวคด ทฤษฎ ประวตควำมเปนมำทเกยวของกบ

ศำลยตธรรมในประเทศไทยและศำลแขวงเวยงปำเปำจงหวดเชยงรำย

2. เพอศกษำเปรยบเทยบกบกำรยกฐำนะศำลแขวงดสต ศำลแขวง

ตลงชน ศำลแขวงปทมวนขนเปนศำลจงหวด

3. เพอศกษำรปแบบศำลทเหมำะสมและทนสมย

4. เพอศกษำถงควำมเปนไปไดของกำรยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำ

เปำเปนศำลจงหวด

5. เพอจดท ำรำงกฎหมำยตนแบบศำลจงหวดเวยงปำเปำ


7

3. วธด าเนนการวจย การวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ประกอบดวย 1. การว จย เอกสาร(Documentary Research) เปนกำรวจยขอมลเอกสำรคอ 1).กฎหมำยไทยทเกยวของกบกำรยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำเปำเปนศำลจงหวด 1. พระรำชบญญตยกฐำนะศำลแขวงแมสะเรยง ศำลแขวงแมสอด ศำลแขวงตะกวปำ และศำลแขวงหลงสวน เปนศำลจงหวด พทธศกรำช 2479 2. พระรำชบญญตยกฐำนะศำลแขวงดสต ศำลแขวงตลงชน ศำลแขวงปทมวน และศำลแขวงพระโขนง เปนศำลจงหวด พ.ศ. 2549 3. พระรำชบญญตยกฐำนะศำลแขวงเบตงเปนศำลจงหวด พทธศกรำช 2483 4. พระรำชบญญตยกฐำนะศำลแขวงกบนทรบรเปนศำลจงหวด พทธศกรำช 2481 5. พระรำชบญญตยกฐำนะศำลแขวงมนบร เปนศำลจงหวด พทธศกรำช 2480


8

6. พระรำชบญญตยกฐำนะศำลแขวงแมสะเรยง ศำลแขวงแมสอด ศำลแขวงตะกวปำ และศำลแขวงหลงสวน เปนศำลจงหวด พทธศกรำช 2479 7. ประกำศของคณะปฏวตฉบบท 51 2).ขอมลทเปนวรรณกรรมทเกยวกบประวต แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบกำรยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำเปำเปนศำลจงหวด (ดงรำยละเอยดปรำกฏในบทท 2 ) ศกษำขอมลจำกต ำรำเกยวกบเขตอ ำนำจศำล แนวคดทฤษฎ ศกษำขอมลจำกงำนวจยทเกยวของกบเรองเขตอ ำนำจศำล นอกจำกน ศกษำขอมลจำกรำยงำยวนจฉย บทควำม ค ำพพำกษำศำลฎกำ ค ำวนจฉยศำลปกครอง ค ำวนจฉยศำลรฐธรรมนญ และเอกสำรอนทเกยวของกบเขตอ ำนำจศำลดงกลำว 2. การสมภาษณชงลก (In – depth interview) กำรสมภำษณเชงลกเปนวธกำรท Carolyn Boyce6 (2006 p.2-12) และ มำนพ คณะโต(2550) กลำววำเปนกำรรวบรวมขอมลเชงลกโดยกำรสมภำษณผทเกยวของโดยตรงดวยวธกำรสมภำษณเชงลกแบบไมตำมแบบพธ

6 (2006 p.2-12) และ มำนพ คณะโต(2550)


9

กำรสมภำษณเชงลกในแบบไมตำมแบบพธเปนวธทผวจยตองเตรยมประเดนสมภำษณไวลวงหนำและผวจยน ำประเดนดงกลำวใชสมภำษณโดยตรงกบประชำกรสมภำษณ 3. การสนทนากลม ( Focus group ) กำรสนทนำกลม ( Focus group) หมำยถง กำรเกบรวบรวมขอมลจำกกำรสนทนำของผใหขอมล ซงเปนบคคลทสำมำรถใหค ำตอบในประเดนทตองกำรศกษำได โดยจดใหมกลมสนทนำประมำณ 6-12 คน ซงกลมทจะมลกษณะโตตอบโตแยงกนดทสดคอ 7-8 คน และจะตองมผด ำเนนกำรสนทนำ (Moderator) เปนผคอยจดประเดนในกำรสนทนำ เพอชกจงใหกลมเกดแนวคดและแสดงควำมคดเหนตอประเดนหรอแนวทำงกำรสนทนำอยำงกวำงขวำงละเอยดลกซงท7

4. การวจยเชงปรมาณ (Quantitative research) กำรวจยเชงปรมำณทใชในกำรศกษำ8 เปนกำรรวบรวมขอมลจำกประชำกรทเกยวของโดยตรง ใชเครองมอในกำรรวบรวมขอมลคอ (Questionnaire) โดยมรำยละเอยดดงน

7 https://www.gotoknow.org/posts/276715 8 Quantitative research form Wikipedia, the free encyclopedia. P1 และ มนส สวรรณ, 2554

https://www.gotoknow.org/posts/276715


10

1. ประชากรตวอยาง 2. แบบสอบถาม ลกษณะของแบบสอบถำมทใชในกำรเกบรวบรวมขอมลจำกประชำกรกลมน ประกอบดวย ค ำถำมทเปนขอมลทวไป และค ำถำมแบบปลำยปดและปลำยเปดผสมกนซงเปนค ำถำมทผวจ ยจะก ำหนดทศทำงของค ำตอบไวลวงหนำ ขณะเดยวกนกเปดโอกำสใหประชำชนดงกลำวมอสระทจะตอบควำมคกเหนของตนโดยใชประสบกำรณจำกกำรปฏบตหนำทของตนในเรองสวสดกำรและประโยชนเกอกลและค ำถำมปลำยเปดอยำงเดยวโดยแบบสอบถำมแยกเปน 3 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลสวนตวประกอบดวยเพศ อำย อำชพ ระยะเวลำทปฏบตงำน ต ำแหนงหนำทกำรงำน รำยไดเฉลยตอเดอน สวนท 2 เปนค ำถำมปลำยปดและปลำยเปดผสมกน สวนท 3 เปนค ำถำมปลำยเปดทเปนขอเสนอแนะหรอควำมคดเหนอนๆ เพอกำรยกรำงปรบปรง แกไขกฎหมำย 5. การวเคราะหขอมลทไดจากแบบสอบถาม เนองจำกกลมประชำกรทตอบแบบสอบถำมมจ ำนวนไมมำก และค ำตอบทไดซงมำจำกค ำถำม ปลำยปดมลกษณะไมซบซอน มควำมเหมำะสมทจะใชสถตรอยละเขำมำชวยในกำรค ำนวณค ำตอบเพอแสดงวำประชำกรสวนใหญมควำมคดไปในแนวทำงใด ใชกำรประมวลขอมลโดยใชตำรำงชนเดยว (One – dimension table) เปนตำรำงทแสดงขอมล


11

ดำนเดยวและตำรำงสองชน (Two – dimension table) เปนตำรำงแสดงขอมลสองดำน กำรอธบำยตำรำงจะเปนลกษณะแสดงตำรำงแลวอธบำยผลโดยใชทฤษฎแนวคดและกฎหมำยประกอบไปพรอมกน 6. การรวบรวมวเคราะหขอมล ขอมลเชงปรมำณวเครำะหโดยใชตำรำงชนเดยวและตำรำงสองช นพ รอมใชส ถ ต รอยละ ในกำรค ำนวณค ำตอบของผ ตอบแบบสอบถำม ส ำหรบขอมลเชงคณภำพท เปนขอมลเอกสำร กำรสมภำษณเชงลก กำรมสวนรวมออกแบบ – รวมออกแบบ ใชวเครำะหรวมกบขอมลเชงปรมำณ ผลจำกกำรวเครำะหขอมลทงหมดนไดน ำไปสกำรวเครำะหรวมกบกำรวเครำะหกฎหมำยซงประเดนในกำรด ำเนนกำรยกรำง ปรบปรง แกไข เพมเตมบทบญญต 7. วธการจดท ารางกฎหมาย (Model law)

จำกสำระส ำคญของโครงสรำงรำงบทบญญตเพอเปนตนแบบของพฒนำพระรำชบญญตน ผวจยไดน ำเอำขอมลจำกเอกสำรททบทวนและวเครำะห รวมทงเปรยบเทยบกบกฎหมำยท ำใหสำมำรถจดท ำเปนรำงบทบญญตของกฎหมำย


12

4. ผลการวจย

1. แนวคด ทฤษฎ ประวตความเปนมาท เกยวของกบศาลยตธรรมในประเทศไทยและศาลแขวงเวยงปาเปาจงหวดเชยงรายพบวาระบบศำลของไทยเรมมมำตงแตสมยกรงสโขทยโดยมพระมหำกษตรยทรงเปนผใชอ ำนำจตลำกำรในกำรพจำรณำพพำกษำคดใหแกประชำชน และ ม ว ว ฒ น ำก ำรโดยได รบ อท ธพ ลแน วควำม ค ดจำก “พ ระธรรมศำสตร” เรอยมำ จน สนสมยก รงศ รอยธยำ ค รนสมยก รงรตนโกสนทรตอนตน ไดมกำรต งศำลขนประจ ำหนวยงำนตำงๆ เพอพจำรณำพพำกษำคดตำงพระเนตรพระกรรณและน ำเอำกฎหมำยของกรงศรอยธยำมำปรบปรงและบญญตขนใหม เรยกวำ "กฎหมำยตรำสำมดวง" ศำลในสมยกรงรตนโกสนทรตอนตนมอยมำกมำยหลำยศำลกระจำยกนอยตำมกระทรวงกรมตำง ๆ และมหนำทพจำรณำพพำกษำคดตำงพระเนตรพระกรรณแทนพระมหำกษตรย ตอมำเมอบำนเมองมกำรเปลยนแปลงมำกขน มกำรตดตอกบชำวตำงชำตลทธชำวตะวนตกไดแผขยำยเขำมำท ำใหระบบกำรศำลไทยมกำรเปลยนแปลง มฉะนนอำจเปนเหตทกอใหเกดควำมขดแยงกบชำตตะวนตกได จงมกำรปฏรประบบกำรศำลไทยขนใน รชสมยพระบำทสมเดจพระจลจอมเกลำเจำอยหว พระองคทรงมบทบำทในกำรวำงรำกฐำนระบบกำรศำลยตธรรมโดยไดรวมศำลทกระจดกระจำยอยตำมกระทรวงกรมตำงๆ ใหมำรวมไวในท


13

แหงเดยวกน เพอใหกำรพจำรณำพพำกษำคดด ำเนนไปดวยควำมรวดเรวถ กตอ ง เห ม ำะสม ไม ท ำให ร ำษฎร เด อด รอน และใน โอกำส ทก รงเทพมหำนครมอำยครบ 100 ป ซ งตรงกบว น ท 21 เมษำยน 2425 พระบำทสมเดจพระจลจอมเกลำเจำอยหว เสดจพระรำชด ำเนนทำงขบวนพยหยำตรำมำวำงศลำกอพระฤกษอำคำรศำลสถตยยตธรรม และทรงโปรดฯใหจำรกพระรำชปรำรภในกำรจดตงศำลยตธรรมไวในแผนเงน ซงเรยกวำ"หรญบตร" มควำมกวำง 9.5 ซ.ม. ยำว 37.2 ซ.ม. จ ำนวน 4 แผน ฝงอยใตอำคำรศำลสถตยยตธรรมบนแผนเงนจำรกดวยอกษรไทยทสวยงำม และทรงคณคำมำก แสดงใหเหนถงพระบรมรำโชบำยในกำรปกครองแผนดนวำมพระรำชประสงคใหตงศำลขนเพอท ำหนำทวนจฉยชขำดอรรถคด ทรงเลงเหนวำบำนเมองจะอยดวยควำมสงบสขรมเยนตองอำศยกำรศำลเปนส ำคญ จงทรงจดระบบกฎหมำยและระเบยบทำงกำรศำลขนใหม เพอใหเปนทยอมรบของชำตตะวนตก โดยมกรมหลวงพชตปรชำกร และพระเจำบรมวงศเธอกรมหลวงรำชบรดเรกฤทธ เปนก ำลงส ำคญในกำรแกไขกฎหมำยและปฏรประบบกำรศำลยตธรรมใหเจรญรงเรองเปนทยอมรบของนำนำอำรยประเทศ ศำลจงเปนสถำบนทประสทธประสำทควำมยตธรรมใหแกประชำชนสบมำตรำบเทำทกวนน และในโอกำสทกรงเทพมหำนครครบรอบ 220 ป ซงตรงกบศำลยตธรรมครบรอบ 120 ป ในป พ.ศ. 2545 ส ำนกงำนศำลยตธรรมจงรวมกนจดตงพพธภณฑศำล


14

ไทยและหอจดหมำยเหตขนเพอเปนกำรนอมร ำลกถงพระมหำกรณำธคณของพระบำทสมเดจพระจลจอมเกลำเจำอยหวและพระมหำกษตรยไทยทกพระองคทมตอศำลยตธรรม จงถอเอำ วนท 21 เมษำยนของทกปเปน"วนศำลยตธรรม" ตอมำเมอป พ.ศ.2478 ไดมกำรประกำศใชพระธรรมนญศำลยตธรรมแบงแยกงำนศำลยตธรรมออกตำงหำกจำกกนเปนสองฝำยคองำนธรกำรและงำนตลำกำรโดยใหรฐมนตรวำกำรกระทรวงยตธรรมเปนผรบผดชอบงำนธรกำร สวนงำนตลำกำร คอกำรพจำรณำพพำกษำ เปนอ ำนำจของตลำกำรโดยเฉพำะนบแตตงกระทรวงยตธรรมท ำหนำทดแลรบผดชอบงำนธรกำรของศำลยตธรรมมำได 100 ป เศษ จงไดเกดแนวควำมคดทจะแยกศำลยตธรรมออกจำกกระทรวงยตธรรมเพอใหพนจำกขอระแวงสงสยวำศำลยตธรรมอำจถกแทรกแซงจำกฝำยบรหำรและไมมอสระในกำรพจำรณำพพำกษำคด จนกระทงไดมรฐธรรมนญแหงรำชอำณำจกรไทย พ.ศ. 2540 แยกศำลยตธรรมออกจำกกระทรวงยตธรรม บญญตใหศำลยตธรรมมหนวยงำนธรกำรของศำลยตธรรมทเปนอสระ ใหเลขำธกำรส ำนกงำนศำลยตธรรมเปนผ บงคบบญชำขนตรงตอประธำนศำลฎกำ และพระรำชบญญตระเบยบบรหำรรำชกำรศำลยตธรรม พ.ศ.2543 มำตรำ 5 บญญตใหมส ำนกงำนศำลยตธรรมเปนสวนรำชกำรทเปนหนวยงำนอสระ มฐำนะเปนนตบคคล เมอกฎหมำยดงกลำวมผลใชบงคบตงแตวนท


15

20 สงหำคม 2543 จงถอวำศำลยตธรรมแยกออกจำกกระทรวงยตธรรมนบแตนนเปนตนมำ สวนศำลแขวงเวยงปำเปำน นตำมพระรำชกฤษฎกำ ก ำหนดจ ำนวน เขตอ ำนำจ และวนเปดท ำกำรของศำลแขวงในจงหวดเชยงรำย พ.ศ.2558 อำศยอ ำนำจตำมควำมในมำตรำ 22 ของรฐธรรมนญแหงรำชอำณำจกรไทย (ฉบบชวครำว)พทธศกรำช 2557 และมำตรำ 3 วรรคหนง แหงพระรำชบญญตจดตงศำลแขวงและวธพจำรณำควำมอำญำในศำลแขวง พ.ศ. 2499 จงทรงพระกรณำโปรดเกลำฯใหตรำพระรำชกฤษฎกำขนไวปรำกฏในมำตรำ 3 วำในจงหวดเชยงรำยใหมศำลแขวงหนงศำล คอ ศำลแขวงเวยงปำเปำมเขตอ ำนำจในอ ำเภอแมสรวยและอ ำเภอเวยงปำเปำและในมำตรำ 4 ใหเปดท ำกำรศำลแขวงเวยงปำเปำตงแตวนท 1 เมษำยน 2558 เปนตนไป 2. เปรยบเทยบกบการยกฐานะศาลแขวงดสต ศาลแขวงตลงชน ศาลแขวงปทมวนขนเปนศาลจงหวดพบวาเพออ ำนวยควำมสะดวกใหกบประชำชนส ำหรบบำงพนททอยในเขตอ ำนำจศำลและอยในอ ำเภอทหำงไกลจำกศำลจงหวดใหไมตองเดนทำงไกลและสำมำรถยนค ำฟองหรอค ำรองขอตลอดจนด ำเนนกระบวนพจำรณำและชขำดตดสนคดทศำลสำขำไดจนเสรจคด ดงนนกำรเปดท ำกำรของศำลแขวงเวยงปำเปำ


16

เมอวนท 1 เมษำยน 25589 ทผำนมำจงมวตถประสงคหลกเพออ ำนวยควำมสะดวกของประชำชนในพนทอ ำเภอเวยงปำเปำและอ ำเภอแมสรวย จงหวดเชยงรำย10เปนส ำคญ ไมวำจะเปนเหตผลจำกพนททำงภมศำสตร ปรมำณคด และระยะทำงและควำมสะดวกทำงกำรเดนทำงมำศำลของประชำชน ให สมดงน โยบ ำยของศ ำลย ต ธรรมในกำรเพ มพ นประสทธภำพในกำรอ ำนวยควำมยตธรรมใหแกประชำชนและสงคมดวยควำมถกตอง รวดเรว เปนธรรมและทวถงซงมเหตและผลเหมอนกบกำรยกฐำนะศำลแขวงดสต ศำลแขวงตลงชน ศำลแขวงปทมวนขนเปนศำลจงหวด 3. รปแบบศาลทเหมาะสมและทนสมยพบวาควรอยในรปแบบศาลอเลกทรอนกส e-Court แมวาผคนจะรสกวาการน าขอพพาทขนสศาลมความยงยากและมคาใชจายมาก จงหลกเลยงทจะไมเปนคดความและหำกกรณใดทพดคยกนไดกจะท ำกำรประนประนอมกนไป แตในปหนงๆ กยงมเรองรำวขอพพำทหรอคดควำมฟองรองขนสศำลยตธรรมอกนบลำนค ด ซ งแ ตละค ดก จ ำ เปนตองมก ำรบน ทก เรองรำวและพยำนหลกฐำนตำงๆ ผำนเอกสำรท งจำกผฟองรองและผถกฟองรอง

9 พระรำชกฤษฎกำก ำหนดจ ำนวน เขตอ ำนำจ และวนเปดท ำกำรของศำลแขวง ในจงหวดเชยงรำย พ.ศ. 2558 มำตรำ 4 10พระรำชกฤษฎกำก ำหนดจ ำนวน เขตอ ำนำจ และวนเปดท ำกำรของศำลแขวง ในจงหวดเชยงรำย พ.ศ. 2558 มำตรำ 3


17

เพอใหผทอยในกระบวนกำรยตธรรม ดงนน สภำพกำรท ำงำนของศำลทวไปหรอทเหนในประเทศไทย ณ ปจจบนน จงเตมไปดวยเอกสำรจ ำนวนมำก ทงทกองอยบนโตะท ำงำน อยในตเกบเอกสำร หรออยในกลองเกบเอกสำรทเกบไวในคลงเอกสำรสวนกลำงรปแบบระบบ e-Court ในอนำคตของศำลแมรแลนด สหรฐอเมรกำ ดงน นกำรแกปญหำน สำมำรถท ำไดโดยกำรน ำเทคโนโลยส ำรส น เท ศม ำป ระย ก ต ใช ท เร ย ก ว ำ Electronic Court ห รอ e-Court หรอในบำงประเทศกเรยกวำ High-Tech Court หรอ Technology Court ซงกคอระบบศำลอเลกทรอนกส 4. ความเปนไปไดของการยกฐานะศาลแขวงเวยงปาเปาเปนศาลจงหวดพบวาประชำชนในจงหวด เชยงรำยมจ ำนวนเพ มมำกขน ประกอบกบกำรคมนำคมระหวำงอ ำเภอแมสรวยและอ ำเภอเวยงปำเปำมำศำลจงหวดเชยงรำยมระยะทำงหำงไกล ดงนน เพอใหประชำชนผมอรรถคดสำมำรถเขำถงกระบวนกำรยตธรรมไดโดยสะดวกและรวดเรวยงขน สมควรจดตงศำลจงหวดเวยงปำเปำในจงหวดเชยงรำยหนงศำล มเขตอ ำนำจในเขตอ ำเภอแมสรวยและอ ำเภอเวยงปำเปำ 5. รางกฎหมายตนแบบศาลจงหวดเวยงปาเปาพบวา รำงพระรำชบญญตยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำเปำเปนศำลจงหวด พทธศกรำช 2560 ประกอบดวย


18

มำตรำ 1 พระรำชบญญตนใหเรยกวำ “พระรำชบญญตยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำเปำเปนศำลจงหวด พทธศกรำช2560” มำตรำ 2 ใหใชพระรำชบญญตนตงแตวนประกำศในรำชกจจำนเบกษำเปนตนไป มำตรำ 3 ใหยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำเปำขนเปนศำลจงหวด มำตรำ 4 ใหศำลจงหวดเวยงปำเปำมเขตอ ำนำจในอ ำเภอแมสรวยและอ ำเภอเวยงปำเปำ มำตรำ 5 บรรดำคดเกนอ ำนำจศำลแขวงเวยงปำเปำซงคำงพจำรณำในศำลจงหวดเชยงรำยในวนทเปดท ำกำรเปนศำลจงหวดดงระบไวในมำตรำ 3 นน ใหคงพจำรณำพพำกษำตอไปในศำลจงหวดเชยงรำย มำตรำ 6 ใหประธำนศำลฎกำรกษำกำรตำมพระรำชบญญตน


19

5. สรป ระบบศำลของไทยเรม มมำต งแ ตสมยก รงส โขทยโดยมพระมหำกษตรยทรงเปนผใชอ ำนำจตลำกำรในกำรพจำรณำพพำกษำคดใหแกประชำชน และมววฒนำกำรโดยไดรบอทธพลแนวควำมคดจำก “พระธรรมศำสตร” เรอยมำ จนสนสมยกรงศรอยธยำ ครนสมยกรงรตนโกสนทรตอนตน ไดมกำรต งศำลขนประจ ำหนวยงำนตำงๆ เพอพจำรณำพพำกษำคดตำงพระเนตรพระกรรณและน ำเอำกฎหมำยของกรงศรอยธยำมำปรบปรงและบญญตขนใหม เรยกวำ "กฎหมำยตรำสำมดวง" สวนศำลแขวงเวยงปำเปำนนตำมพระรำชกฤษฎกำ ก ำหนดจ ำนวน เขตอ ำนำจ และวนเปดท ำกำรของศำลแขวงในจงหวดเชยงรำย พ.ศ.2558 อำศยอ ำนำจตำมควำมในมำตรำ 22 ของรฐธรรมนญแหงรำชอำณำจกรไทย (ฉบบชวครำว)พทธศกรำช 2557 และมำตรำ 3 วรรคหนง แหงพระรำชบญญตจดตงศำลแขวงและวธพจำรณำควำมอำญำในศำลแขวง พ.ศ. 2499 จงทรงพระกรณำโปรดเกลำฯใหตรำพระรำชกฤษฎกำขนไวปรำกฏในมำตรำ 3 วำในจงหวดเชยงรำยใหมศำลแขวงหนงศำล คอ ศำลแขวงเวยงปำเปำมเขตอ ำนำจในอ ำเภอแมสรวยและอ ำเภอเวยงปำเปำและในมำตรำ 4 ใหเปดท ำกำรศำลแขวงเวยงปำเปำต งแตวนท 1 เมษำยน 2558 เปนตนไป


20

เพออ ำนวยควำมสะดวกใหกบประชำชนส ำหรบบำงพนททอยในเขตอ ำนำจศำลและอยในอ ำเภอทหำงไกลจำกศำลจงหวดใหไมตองเดนทำงไกลและสำมำรถยนค ำฟองหรอค ำรองขอตลอดจนด ำเนนกระบวนพจำรณำและชขำดตดสนคดทศำลสำขำไดจนเสรจคด ดงนนกำรเปดท ำกำรของศำลแขวงเวยงปำเปำเมอวนท 1 เมษำยน 255811 ทผำนมำจงมวตถประสงคหลกเพออ ำนวยควำมสะดวกของประชำชนในพนทอ ำเภอเวยงปำเปำและอ ำเภอแมสรวย จงหวดเชยงรำย12เปนส ำคญ ไมวำจะเปนเหตผลจำกพนททำงภมศำสตร ปรมำณคด และระยะทำงและควำมสะดวกทำงกำรเดนทำงมำศำลของประชำชน ใหสมดงนโยบำยของศำลยตธรรมในกำรเพมพนประสทธภำพในกำรอ ำนวยควำมยตธรรมใหแกประชำชนและสงคมดวยควำมถกตอง รวดเรว เปนธรรมและทวถงซงมเหตและผลเหมอนกบกำรยกฐำนะศำลแขวงดสต ศำลแขวงตลงชน ศำลแขวงปทมวนขนเปนศำลจงหวด รปแบบศำลทเหมำะสมและทนสมยพบวำควรอยในรปแบบศำลอเลกทรอนกส e-Court แมวำผคนจะรสกวำกำรน ำขอพพำทขนสศำลมควำมยงยำกและมคำใชจำยมำก จงหลกเลยงทจะไมเปนคดควำม และ

11 พระรำชกฤษฎกำก ำหนดจ ำนวน เขตอ ำนำจ และวนเปดท ำกำรของศำลแขวง ในจงหวดเชยงรำย พ.ศ. 2558 มำตรำ 4 12 พระรำชกฤษฎกำก ำหนดจ ำนวน เขตอ ำนำจ และวนเปดท ำกำรของศำลแขวง ในจงหวดเชยงรำย พ.ศ. 2558 มำตรำ 3


21

หำกกรณใดทพดคยกนไดกจะท ำกำรประนประนอมกนไป แตในปหนงๆ กยงมเรองรำวขอพพำทหรอคดควำมฟองรองขนสศำลยตธรรมอกนบลำนค ด ซ งแ ตละค ดก จ ำ เปนตองมก ำรบน ทก เรองรำวและพยำนหลกฐำนตำงๆ ผำนเอกสำรท งจำกผฟองรองและผถกฟองรองเพอใหผทอยในกระบวนกำรยตธรรม ดงนน สภำพกำรท ำงำนของศำลทวไปหรอทเหนในประเทศไทย ณ ปจจบนน จงเตมไปดวยเอกสำรจ ำนวนมำก ทงทกองอยบนโตะท ำงำน อยในตเกบเอกสำร หรออยในกลองเกบเอกสำรทเกบไวในคลงเอกสำรสวนกลำง ประชำชนในจงหวดเชยงรำยมจ ำนวนเพมมำกขน ประกอบกบกำรคมนำคมระหวำงอ ำเภอแมสรวยและอ ำเภอเวยงปำเปำมำศำลจงหวดเชยงรำยมระยะทำงหำงไกล ดงน น เพอใหประชำชนผ มอรรถคดสำมำรถเขำถงกระบวนกำรยตธรรมไดโดยสะดวกและรวดเรวยงขน สมควรจดตงศำลจงหวดเวยงปำเปำในจงหวดเชยงรำยหนงศำล มเขตอ ำนำจในเขตอ ำเภอแมสรวยและอ ำเภอเวยงปำเปำ รำงพระรำชบญญตยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำเปำเปนศำลจงหวด พทธศกรำช 2560 ประกอบดวย มำตรำ 1 พระรำชบญญตนใหเรยกวำ “พระรำชบญญตยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำเปำเปนศำลจงหวด พทธศกรำช 2560” มำตรำ 2 ใหใชพระรำชบญญตนตงแตวนประกำศในรำชกจจำนเบกษำเปนตนไป


22

มำตรำ 3 ใหยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำเปำขนเปนศำลจงหวด มำตรำ 4 ใหศำลจงหวดเวยงปำเปำม เขตอ ำนำจในอ ำเภอ แมสรวยและอ ำเภอเวยงปำเปำ มำตรำ 5 บรรดำคดเกนอ ำนำจศำลแขวงเวยงปำเปำซงคำงพจำรณำในศำลจงหวดเชยงรำยในวนทเปดท ำกำรเปนศำลจงหวดดงระบไวในมำตรำ 3 นน ใหคงพจำรณำพพำกษำตอไปในศำลจงหวดเชยงรำย มำตรำ 6 ใหประธำนศำลฎกำรกษำกำรตำมพระรำชบญญตน

6. อภปรายผล เพออ ำนวยควำมสะดวกใหกบประชำชนในพนทอ ำเภอเวยงปำเปำและอ ำเภอแมสรวย จงหวดเชยงรำยเปนอ ำเภอทหำงไกลจำกศำลจงหวดเชยงรำยใหไมตองเดนทำงไกลและสำมำรถยนค ำฟองหรอค ำรองขอตลอดจนด ำเนนกระบวนพจำรณำและชขำดตดสนคดทศำลแขวงเวยงปำเปำ เพออ ำนวยควำมสะดวกของประชำชนในพนทอ ำเภอเวยงปำเปำและอ ำเภอแมสรวย จงหวดเชยงรำย พนททำงภมศำสตร ปรมำณคด และระยะทำงและควำมสะดวกในกำรเดนทำงมำศำลของประชำชน เปนกำรเพมพนประสทธภำพในกำรอ ำนวยควำมยตธรรมใหแกประชำชนและสงคมดวยควำมถกตอง รวดเรว เปนธรรมและทวถงซงมควำมเปนไปไดของกำรยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำเปำเปนศำลจงหวด


23

7. ขอเสนอแนะ 1. ใหยกฐำนะศำลแขวงเวยงปำเปำเปนศำลจงหวด 2. ใหใชรปแบบศำลแบบศำลอเลกทรอนกส E-court

3. ใหน ำรำงกฎหมำยตนแบบศำลจงหวดเวยงปำเปำเสนอตอ

หนวยงำนทเกยวของตอไป


24

บรรณานกรม

พระธรรมนญศำลยตธรรม ประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง พระรำชกฤษฎกำก ำหนดจ ำนวน เขตอ ำนำจ และวนเปดท ำกำรของ

ศำลแขวง ในจงหวดเชยงรำย พ.ศ. 2559 รำชกจจำนเบกษำ เลม 123/ตอนท 5 ก/หนำ 4/10 มกรำคม2559 รำชกจจำน เบกษำ เลม 79/ตอนท 10/ฉบบพ เศษ หนำ 1/16

มกรำคม 2502 รำชกจจำนเบกษำ เลม 57/-/หนำ 364/3 กนยำยน 2483 รำชกจจำนเบกษำ เลม 55/-/หนำ 954/6 มนำคม 2481 รำชกจจำนเบกษำ เลม 54/-/หนำ 1994/30 มนำคม 2480


25

กระบวนการพจารณาคดของศาลปกครองไทย ศกษากรณ วธการชวคราวกอนการพพากษา13

The judicial process of the Thai Administrative Court, Study case temporary method before judgment.

ทศพร มลรตน14 80 หม 9 ส ำนกวชำนตศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย

ถนนพหลโยธน ต ำบลบำนด อ ำเภอเมอง จงหวดเชยงรำย 57100 อเมลตดตอ: [email protected]

Thotsaphorn Munrat15 80 moo. 9 School of Law, Chiang Rai Rajabhat University

Paholyothin Rd., Muang District Chiang Rai Province 57100 E-mail: [email protected]

13งำนวจยนไดรบทนสนบสนนจำกส ำนกวจยและพฒนำ มหำวทยำลยรำชภฎเชยงรำย ปงบประมำณ พ.ศ.2560 14 ผชวยศำสตรำจำรย 15 Assistant Professor, Lecturer




26

บทคดยอ

กำรวจยเรองนมวตถประสงคท ำกำรศกษำถงหลกเกณฑและขนตอนของวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำในศำลปกครอง และหลกเกณฑในกำรทศำลปกครองจะมค ำสงอนญำตใหมกำรคมครองจำกวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำในศำลปกครอง เพอประโยชนในกำรหำแนวทำงพฒนำระบบวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำในศำลปกครองเพอกำรคมครองสทธและประโยชนของคกรณ โดยกำรวจยนเปนกำรวจยท ำงด ำน เอกส ำร (Documentary Research) ม ข อบ เขต เน อห ำ ค อ พระรำชบญญตจดตงศำลปกครองและวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2542 และระเบยบของทประชมใหญของตลำกำรศำลปกครองสงสด ตลอดจนค ำพพำกษำหรอค ำสงของศำลปกครองทเกยวของกบวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำของศำลปกครอง จำกกำรศกษำพบวำในกำรพจำรณำคดปกครองคกรณสำมำรถขอใหศำลปกครองก ำหนดวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำได เพอใหทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองของฝำยปกครอง และเพอกำรบรรเทำทกขชวครำวโดยใหศำลมค ำสงก ำหนดมำตรกำรหรอวธกำรคมครองประโยชนของผขอในระหวำงกำรพจำรณำหรอเพอบงคบตำมค ำพพำกษำได แตวธกำรชวครำวกอนพพำกษำยงมขอบกพรองไมสำมำรถคมครองสทธและประโยชนของคกรณไดอยำงมประสทธภำพจง


27

จ ำเปนตองท ำกำรแกไขเพมเตมวธกำรชวครำวกอนพพำกษำตำมพระรำชบญญตจดตงศำลปกครองและวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2542 และระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสดวำดวยวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2543 ค าส าคญ : ศำลปกครอง, ตลำกำรศำลปกครอง, คดปกครอง, คกรณ


28

Abstract

The purpose of this research is to study the rules and procedures of the temporary procedures before judicial review in the Administrative Court. And the rule that the Administrative Court will order the protection of a temporary measure before the judgment in the Administrative Court. For the sake of finding a way to develop a transitory method before judging in the Administrative Court for the protection of the rights and interests of the parties. This research is documentary research. The scope of the content is the Act Establishing Administrative Courts and Judicial Procedures B.E. 2542. And the rules of the meeting of judges of the Supreme Administrative Court. As well as the judgment or order of the Administrative Court relating to the temporary injunction before the Administrative Court ruling. The study found that in a trial, the parties could ask the court to determine a temporary measure before the trial. To remedy the enforcement of rules or administrative orders of the governing. For temporary relief, the court shall order the measures or means of protecting the interests of the applicant during the consideration or enforcement of the judgment. However, the temporary trial before the


29

judge still has defects, can not protect the rights and interests of the parties effectively, so it is necessary to amend the temporary method before the judgment. According to the Act on the Establishment of the Administrative Courts and the Administrative Court Procedure B.E. 2 5 4 2 And the Rules of the Judicial Council of the Supreme Administrative Court on Administrative Procedure B.E. 2543 Keyword : Administrative Court, Judge of the Administrative Court, Ruling, Parties.


30

1. บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญ ศำลปกครองไทยไดแบงออกเปนศำลปกครองสงสดและศำลปกครองชนตน โดยเมอวนท 9 มนำคม พ.ศ.2544 ศำลปกครองสงสดและศำลปกครองชนตนไดเปดท ำกำรพจำรณำพพำกษำคดเปนตนมำจนถงปจจบน โดยมกระบวนกำรพจำรณำคดตำมพระรำชบญญตจดต งศำลปกครองและวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2542 ประกอบกบระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสด ซงมกำรพจำรณำคดโดยใช “ระบบไตสวน” อนเปนระบบวธพจำรณำทศำลจะเปนผทมหนำทส ำคญในกำรควบคมก ำกบกำรด ำเนนคดเพอใหสำมำรถคนหำขอเทจจรงไดอยำงถกตองครบถวน กำรพจำรณำคดปกครองยดถอหลกควำมเรยบงำย สะดวกและประหยด คกรณอำจด ำเนนกำรไดดวยตนเองโดยไมจ ำตองมทนำยควำม แบบของค ำฟองกไมไดก ำหนดไวเครงครดเพยงแตมถอยค ำทสภำพและมรำยกำรครบถวนตำมทกฎหมำยก ำหนด หำกผฟองคดท ำค ำฟองมำโดยมรำยกำรไมครบ หรอไมชดเจน หรอไมอำจเขำใจได ส ำนกงำนศำลปกครองมหนำทใหค ำแนะน ำเพอด ำเนนกำรแกไขเพมเตมค ำฟองใหถกตอง และผฟองคดสำมำรถยนฟอง ณ ทท ำกำรศำลหรอยนค ำฟองโดยสงทำงไปรษณยลงทะเบยนกได โดยไมจ ำเปนตองเสย


31

คำธรรมเนยมศำล ซงนบเปนหลกกำรทสอดคลองกบกำรรบรองสทธของประชำชนในกำรเขำถงกำรอ ำนวยควำมยตธรรมของศำล นอกจำกนตำมพระรำชบญญตจดต งศำลปกครองและวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2542 มำตรำ 66 ไดบญญตใหศำลปกครองสำมำรถก ำหนดมำตรกำรหรอวธกำรใด ๆ เพอบรรเทำทกขใหแกคกรณทเกยวของเปนกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำคด ไมวำจะมค ำรองขอจำกบคคลดงกลำวหรอไม ใหศำลปกครองมอ ำนำจก ำหนดมำตรกำรหรอวธกำรชวครำวและออกค ำสงไปยงหนวยงำนทำงปกครองหรอเจำหนำทของรฐทเกยวของใหปฏบตไดตำมหลกเกณฑและวธกำรทก ำหนดโดยระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสดโดยค ำนงถงควำมรบผดชอบของหนวยงำนทำงปกครองหรอเจำหนำทของรฐและปญหำอปสรรคทอำจเกดขนแกกำรบรหำรงำนของรฐ ซงระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสดวำดวยวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2543 ขอ 69 ถงขอ 77 ไดบญญตใหมวธกำรชวครำวกอนพพำกษำแบงออกเปน 2 กรณคอ (1) กำรทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครอง และ (2) กำรบรรเทำทกขชวครำว ซงแตละวธกำรมหลกเกณฑและวธพจำรณำของศำลในกำรก ำหนดวธกำรชวครำวกอนพพำกษำทแตกตำงกน และกำรวจย เรองนไดม งประสงค ทท ำกำรศกษำถงหลกเกณฑและขนตอนของวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำในศำลปกครอง และหลกเกณฑในกำรทศำลปกครองจะมค ำสงอนญำตใหมกำร


32

ค มครองจำกวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำในศำลปกครอง เพอประโยชนในกำรหำแนวทำงพฒนำระบบวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำในศำลปกครองเพอกำรคมครองสทธและประโยชนของคกรณ 1.2 วตถประสงคของการวจย 1) ศกษำถงหลกเกณฑกำรขอใหศำลปกครองก ำหนดวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำ 2) ศกษำถงขนตอนของวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำในศำลปกครอง 3) ศกษำถงหลกเกณฑในกำรทศำลปกครองจะมค ำสงอนญำตใหมกำรใชวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำในศำลปกครอง 4) ศกษำแนวทำงเพอปรบปรงวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำของศำลปกครอง 1.3 ขอบเขตของการวจย 1) ขอบเขตดานเนอหา กำรวจยในค รง น เปนกำรวจยท ำงดำน เอกสำร (Documentary Research) ม ข อ บ เข ต เ น อ ห ำ ใ น ก ำ ร ศ ก ษ ำ ค อ พระรำชบญญตจดตงศำลปกครองและวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2542 และระเบยบของทประชมใหญของตลำกำรศำลปกครองสงสด ตลอดจนค ำพพำกษำหรอค ำสงของศำลปกครองทเกยวของกบวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำของศำลปกครอง


33

2) ขอบเขตดานระยะเวลา ระยะเวลำด ำเนนกำรวจย คอ เดอนเมษำยน พ.ศ. 2560 ถง เดอนมถนำยน พ.ศ.2560 1.4 สมมตฐานของการวจย ในกำรพจำรณำคดปกครองคกรณสำมำรถขอใหศำลปกครองก ำหนดวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำได เพอใหทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองของฝำยปกครอง และเพอกำรบรรเทำทกขชวครำวโดยใหศำลมค ำสงก ำหนดมำตรกำรหรอวธกำรคมครองประโยชนของผขอในระหวำงกำรพจำรณำหรอเพอบงคบตำมค ำพพำกษำได แตวธกำรชวครำวกอนพพำกษำยงมขอบกพรองไมสำมำรถคมครองสทธและประโยชนของคกรณไดอยำงมประสทธภำพจงจ ำเปนตองท ำกำรศกษำเพอหำแนวทำงแกไขเพมเตมวธกำรชวครำวกอนพพำกษำตำมพระรำชบญญตจดต งศำลปกครองและวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2542 และระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสดวำดวยวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2543 1.5 ประโยชนทไดรบจากการวจย 1) ไดทรำบถงหลกเกณฑกำรขอใหศำลปกครองก ำหนดวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำ 2) ไดทรำบถงขนตอนของวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำในศำลปกครอง


34

3) ไดทรำบถงหลกเกณฑในกำรทศำลปกครองจะมค ำสงอนญำตใหมกำรใชวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำในศำลปกครอง 4) ไดทรำบขอเสนอแนะเพอกำรปรบปรงวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำของศำลปกครอง

2. วธการชวคราวกอนการพพากษา

จำกกำรศกษำพบวำตำมพระรำชบญญตจดตงศำลปกครองและวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2542 มำตรำ 66 ประกอบกบระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสดวำดวยวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2543 หมวด 5 ขอ 69 ถงขอ 77 ไดบญญตใหมวธกำรชวครำวกอนพพำกษำโดยแบงออกเปน 2 กรณคอ กรณท 1. กำรทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครอง ขอ 69 ถงขอ 74 กรณท 2. กำรบรรเทำทกขชวครำว ขอ 75 ถงขอ 77 ซงแตละกรณมหลกเกณฑและวธพจำรณำของศำลในกำรก ำหนดวธกำรชวครำวกอนพพำกษำดงน 2.1 การทเลาการบงคบตามกฎหรอค าสงทางปกครอง กำรขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองนนจ ำกดเฉพำะกำรฟองคดขอใหเพกถอนกฎหรอค ำสงทำงปกครองตำม


35

พระรำชบญญตจดตงศำลปกครองและวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2542 มำตรำ 9 วรรคหนง (1) ทบญญตใหศำลปกครองมอ ำนำจพจำรณำพพำกษำหรอมค ำสงในคดพพำทเกยวกบกำรทหนวยงำนทำงปกครองหรอเจำหนำทของรฐกระท ำกำรโดยไมชอบดวยกฎหมำยไมวำจะเปนกำรออกกฎ ค ำสงหรอกำรกระท ำอนใดเนองจำกกระท ำโดยไมมอ ำนำจหรอนอกเหนออ ำนำจหนำทหรอไมถกตองตำมกฎหมำย หรอโดยไมถกตองตำมรปแบบขนตอนหรอวธกำรอนเปนสำระส ำคญทก ำหนดไวส ำหรบกำรกระท ำนน หรอโดยไมสจรต หรอมลกษณะเปนกำรเลอกปฏบตทไมเปนธรรม หรอมลกษณะเปนกำรสรำงขนตอนโดยไมจ ำเปนหรอสรำงภำระใหเกดกบประชำชนเกนสมควร หรอเปนกำรใชดลพนจโดยมชอบ ซงกำรขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองนนมผลเปนกำรชะลอหรอระงบกำรบงคบตำมผลของกฎหรอค ำสงทำงปกครองของเจำหนำทของรฐไวเปนกำรชวครำว ซงหำกไมมกำรชะลอหรอระงบกำรบงคบตำมผลของกฎหรอค ำสงทำงปกครองไวหำกผฟองคดชนะคดจะท ำใหเกดควำมเสยหำยอยำงรำยแรงทยำกแกกำรเยยวยำแกไขในภำยหลงได

1) หลกเกณฑการขอทเลาการบงคบตามกฎหรอค าสงทางปกครอง (1) ผขอตองเปนผฟองคดในคดนน (2) ผ ฟ องคดตองมค ำขอตอศำลกอนศำลจะมค ำพพำกษำหรอมค ำสงชขำดคด


36

(3) ผฟองคดอำจขอใหศำลสงทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองมำในค ำฟองหรอยนค ำรองมำในภำยหลงกำรยนค ำฟองกได (4) กำรขอท เลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำส งทำงปกครอง ไมตองเสยคำธรรมเนยมศำล (5) ค ำขอของผฟองคดตองแสดงใหเหนอยำงชดแจงวำประสงคจะขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองใด และกำรใหกฎหรอค ำสงดงกลำวมผลบงคบตอไปจะท ำใหเกดควำมเสยหำยทยำกแกกำรเยยวยำแกไขในภำยหลงอยำงไร (ระเบยบฯ ขอ 69 วรรคทำย) 2) การไตสวนค าขอทเลาการบงคบตามกฎหรอค าสงทางปกครอง เมอผฟองคดไดมค ำขอใหศำลมค ำสงทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครอง โดยอำจขอมำในค ำฟองหรอไดยนค ำรองมำในภำยหลง (ระเบยบฯ ขอ 69 วรรคสอง)

(1) ใหศำลพจำรณำวำจะรบค ำขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองไวพจำรณำหรอไม และหำกเปนกรณทศาลสงไมรบค าขอไวพจำรณำ อนเนองมำจำกศำลอำจเหนวำค ำขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองยนมำโดยไมมขออำงหรอขอเทจจรงเพยงพอ หรอไมมเหตผลหรอสำระอนควรไดรบกำรพจำรณำ หรอเหนไดอยำงชดแจงวำไมสมควรมค ำสงทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำง


37

ปกครอง หรอเปนกรณทศำลจะสงไมรบค ำฟองคดนนไวพจำรณำและจะสงจ ำหนำยคดออกจำก สำรบบควำมแลว ใหค ำสงทศำลไมรบค ำขอไวพจำรณำเปนทสด (ระเบยบฯ ขอ 70)

(2) ในกรณทศาลสงรบค าขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองไวพจำรณำ มขนตอนตอไปดงน

(2.1) ใหศำลสงส ำเนำค ำขอใหคกรณท ำค ำชแจงคดคำนค ำขอและแสดงพยำนหลกฐำนโดยเรว

(2.2) ใหศำลมค ำสงนดไตสวนพยำนหลกฐำนเพอมค ำสงเกยวกบค ำขอโดยไมชกชำ แตหำกศำลเหนวำมเหตอนสมควรจะไมมกำรไตสวนค ำขอกอนกได (ระเบยบฯ ขอ 70)

(2.3) ใหตลำกำรผแถลงคดเสนอค ำแถลงกำรณกอนศำลจะมค ำสงเกยวกบค ำขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครอง เวนแตมเหตจ ำเปนและเปนกำรดวนองคคณะจะมค ำสงเกยวกบค ำขอโดยไมตองมค ำแถลงกำรณของตลำกำรผแถลงคดกได (ระเบยบฯ ขอ 72 วรรคแรก) และค ำแถลงกำรณของตลำกำรผแถลงคดจะกระท ำดวยวำจำกได (ระเบยบฯ ขอ 72 วรรคสอง)


38

3) หลกเกณฑทศาลจะอนญาตใหทเลาการบงคบตามกฎหรอค าสงทางปกครอง หลกเกณฑทศำลจะอนญำตใหทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำส งทำงปกครองตองมองคประกอบ 3 ประกำรดงตอไปน (ระเบยบฯ ขอ 72 วรรคสำม)

(1) ศำลเหนวำกฎหรอค ำสงทำงปกครองทเปนเหตแหงกำรฟองคดนนนำจะไมชอบดวยกฎหมำย

(2) กำรใหกฎหรอค ำสงทำงปกครองดงกลำวมผลใชบงคบตอไปจะท ำใหเกดควำมเสยหำยอยำงรำยแรงทยำกแกกำรเยยวยำแกไขในภำยหลง

(3) กำรทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองนนไมเปนอปสรรคแกกำรบรหำรงำนของรฐหรอแกบรกำรสำธำรณะ

4) ผลของค าสงทเลาการบงคบตามกฎหรอค าสงทางปกครอง

(1) เมอศำลมค ำสงอนญำตใหทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครอง ใหศำลแจงค ำสงใหคกรณและผออกกฎหรอค ำสงทำงปกครองทรำบโดยพลน และใหค ำสงศำลมผลเมอผออกกฎหรอค ำสงไดรบแจงค ำสงนนแลว (ระเบยบฯ ขอ 72 วรรคส)

(2) ในกรณทค ำพพำกษำหรอค ำสงชขำดคดของศำลมไดกลำวถงค ำสงทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองทศำลได


39

สงไวระหวำงกำรพจำรณำ ใหค ำสงดงกลำวมผลใชบงคบตอไปจนกวำจะพนระยะเวลำกำรอทธรณในกรณทไมมกำรอทธรณ หรอจนกวำศำลมค ำสงถงทสดไมรบอทธรณในกรณทมกำรอทธรณ หำกศำลมค ำสงรบอทธรณ ใหค ำสงดงกลำวมผลใชบงคบตอไปจนกวำศำลปกครองสงสดจะมค ำสงเปนอยำงอน (ระเบยบฯ ขอ 74)

5) การอทธรณค าสงทเลาการบงคบตามกฎหรอค าสงทางปกครอง (ระเบยบฯ ขอ 73)

(1) ผมสวนไดเสยมสทธอทธรณตอศำลปกครองสงสดไดภำยใน 30 วนนบแตวนทผนนไดรบแจงหรอทรำบค ำสงศำล

(2) กำรอทธรณใหกระท ำโดยยนค ำรองอทธรณค ำสงตอศำลปกครองชนตนทมค ำสงนน และ

(2.1) ใหพนกงำนเจำหนำทของศำลรบสงค ำรองพรอมดวยค ำสงของศำลปกครองชนตน ค ำขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครอง ส ำนวนกำรไตสวนค ำขอ ค ำแถลงกำรณหรอบนทกค ำแถลงกำรณของตลำกำรผแถลงคด และเอกสำรหรอส ำเนำเอกสำรทเกยวของ ไปยงศำลปกครองสงสดโดยพลน

(2.2) ใหประธำนศำลปกครองสงสดสงค ำรองใหองคคณะในศำลปกครองสงสดเพอพจำรณำค ำรอง โดยองคคณะจะไมนดไตสวนกได แลวมค ำสงยนตำมค ำสงของศำลปกครองชนตนหรอมค ำสงเปนอยำงอน และสงใหศำลปกครองชนตนอำน


40

(2.3) ในกำรอำนค ำสงของศำลปกครองสงสด ใหศำลปกครองชนตนแจงใหคกรณทรำบก ำหนดวนอำนค ำสงเปนกำรลวงหนำตำมสมควร ถำไมมคกรณมำศำลในวนนดอำนค ำสงศำล ใหศำลงดกำรอำนและบนทกไว และใหศำลปกครองชนตนแจงค ำสงดงกลำวทำงไปรษณยลงทะเบยนตอบรบไปยงคกรณทงหมดหรอบำงสวนทมไดมำศำล

(3) ผอทธรณอำจมค ำขอใหศำลปกครองสงสดมค ำสงระงบค ำสงของศำลปกครองชนตนทสงทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองไวเปนกำรชวครำวกอนกำรวนจฉยอทธรณกได

(4) หำกศำลปกครองสงสดมค ำสงยกค ำขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองของศำลปกครองชนตนค ำสงนนใหเปนทสด

6) การขอทเลาการบงคบตามกฎหรอค าสงทางปกครองโดยเรงดวน (ระเบยบฯ ขอ 72/1)

(1) ผขอตองยนค ำรองมำพรอมกบค ำขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองเพอใหศำลพจำรณำค ำขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองโดยเรงดวน

(2) ใหศำลไตสวนค ำขอเปนกำรดวน ถำเปนทพอใจจำกค ำขอและพยำนหลกฐำนประกอบค ำขอ หรอจำกค ำแถลงของผขอหรอจำกพยำนหลกฐำนทผขอน ำมำสบหรอทศำลแสวงหำมำเองวำค ำขอนน


41

เปนค ำขอทตองมค ำสงโดยเรงดวน และมขอเทจจรงเพยงพอทศำลจะมค ำสงเกยวกบค ำขอไดแลว ใหศำลมค ำสงทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครอง หรอยกค ำขอ ตำมแตจะเหนสมควร โดยไมตองมค ำแถลงกำรณของตลำกำรผแถลงคดกได ค ำสงศำลทยกค ำขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองใหเปนทสด

(3) กำรขอใหศำลสงยกเลกค ำสงทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองโดยเรงดวน

(3.1) ผมสวนไดเสยตองยนค ำรองใหศำลยกเลกค ำสงทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองนน

(3.2) ใหศำลพจำรณำค ำขอเปนกำรดวน ถำเปนทพอใจจำกค ำขอและพยำนหลกฐำนประกอบค ำขอ หรอจำกค ำแถลงของผ ขอหรอจำกพยำนหลกฐำนทผขอน ำมำสบหรอทศำลแสวงหำมำเองวำค ำขอนนเปนค ำขอทตองมค ำสงโดยเรงดวน และมขอเทจจรงเพยงพอทศำลจะมค ำสงเกยวกบค ำขอไดแลว ใหศำลมค ำสงทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครอง หรอยกค ำขอ ตำมแตจะเหนสมควร โดยไมตองมค ำแถลงกำรณของตลำกำรผแถลงคดกได ค ำสงศำลทยกค ำขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองใหเปนทสด

(3.3) ถำศำลมค ำสงยกเลกค ำสงทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครอง ค ำสงเชนวำนใหเปนทสด


42

(3.4) ในกรณทศำลมค ำสงยกค ำรอง ใหผมสวนไดเสยมสทธอทธรณตอศำลปกครองสงสดไดภำยในสำมสบวนนบแตวนทผมสวนไดเสยไดรบแจงหรอทรำบค ำสงศำล 2.2 การบรรเทาทกขชวคราว กำรบรรเทำทกขชวครำวมขนเพอใหศำลมอ ำนำจก ำหนดวธกำรเยยวยำควำมเดอดรอนใหแกผฟองคดกอนศำลพพำกษำ โดยใชกบกำรฟองคดปกครองทกประเภทแตมใชกำรขอใหศำลมค ำสงทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำส งทำงปกครอง เชน กำรขอใหศำลระงบกำรกอสรำงสะพำนลอยทบงหนำบำนของผฟองคด กำรขอใหศำลสงหำมผรบอนญำตก ำจดขยะมลฝอยกระท ำกำรใดๆ อนกอใหเกดกลนเหมนจนเปนสำเหตร ำคำญแกผอยอำศยในบรเวณทองทนน หรอขอใหศำลสงหนวยงำนทำงปกครองงดกำรหกเงนคำปรบจำกเงนคำจำงทผรบจำงจะไดจำกสญญำจำงแตละงวด เปนตน และตำมระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสดวำดวยวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2543 ขอ 77 บญญตใหน ำควำมในลกษณะ 1 ของภำค 4 แหงประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพงมำใชบงคบกบหลกเกณฑในกำรพจำรณำค ำขอ เงอนไขในกำรออกค ำสงของศำลและผลของค ำสงบรรเทำทกขชวครำวโดยอนโลม


43

1) หลกเกณฑการยนค าขอบรรเทาทกขชวคราว (1) ผมสทธขอบรรเทำทกขชวครำว คอ

(1.1) ผ ฟ องคด ในกรณยนค ำขอใหศำลมค ำส งก ำหนดมำตรกำรหรอวธกำรคมครองอยำงใด ๆ เพอบรรเทำทกขชวครำวกอนกำรพพำกษำ เชน ขอใหศำลมค ำสงหำมชวครำวมใหผถกฟองคดกระท ำซ ำหรอกระท ำตอไป ซงกำรละเมดหรอกำรผดสญญำหรอกระท ำทถกฟองรองหรอมค ำสงอนใดในอนทจะบรรเทำควำมเดอดรอนเสยหำยทผฟองคดอำจไดรบตอไปเนองจำกกำรกระท ำของผถกฟองคดหรอมค ำสงหำมชวครำวมใหผถกฟองคดโอน ขำย ยกยำย หรอจ ำหนำยซงทรพยสนทพพำทหรอทรพยสนของผถกฟองคด หรอมค ำสงใหหยดหรอปองกนกำรเปลองไปเปลำหรอกำรบบสลำยซงทรพยสนดงกลำว

(1.2) คกรณ ในกรณทยนค ำขอใหศำลมค ำสงก ำหนดวธกำรเพอคมครองประโยชนของผขอในระหวำงกำรพจำรณำหรอเพอบงคบตำมค ำพพำกษำ เชน กำรขอใหน ำทรพยสนหรอเงนทพพำทมำวำงศำลหรอตอบคคลภำยนอก หรอใหตงผจดกำรหรอผรกษำทรพยสนทพพำท

(2) ตองมค ำขอใหศำลสงบรรเทำทกขชวครำวมำในค ำฟองหรอยนค ำรองมำในภำยหลงกำรยนค ำฟองกได แตตองกอนศำลพพำกษำหรอมค ำส งชขำดคด (ระเบยบฯ ขอ 75) โดยไมตองเสยคำธรรมเนยมศำล


44

(3) ค ำขอบรรเทำทกขชวครำวตองแสดงใหชดเจนวำผขอประสงคจะขอใหศำลมค ำสงก ำหนดมำตรกำรหรอวธกำรคมครองอยำงไร หรอขอใหศำลมค ำสงก ำหนดวธกำรเพอคมครองประโยชนอยำงไร ซงหำกศำลมค ำสงไมอนญำตจะท ำใหเกดควำมเสยหำยทยำกแกกำรเยยวยำแกไขในภำยหลงอยำงไร

2) การไตสวนค าขอบรรเทาทกขชวคราว เมอผขอบรรเทำทกขชวครำวไดขอใหศำลสงบรรเทำทกขชวครำวในค ำฟองหรอยนค ำรองมำในภำยหลงกำรยนค ำฟอง (1) ใหศำลพจำรณำวำจะรบค ำขอไวพจำรณำหรอไม และหำกเปนกรณทศำลสงไมรบค าขอบรรเทำทกขชวครำวไวพจำรณำ คอ ในกรณทศำลเหนวำค ำขอบรรเทำทกขชวครำวยนโดยไมมขออำงหรอขอเทจจรงเพยงพอ หรอไมมเหตผลหรอสำระอนควรไดรบกำรพจำรณำ หรอเหนไดอยำงชดแจงวำไมสมควรมค ำสงบรรเทำทกขชวครำว หรอเปนกรณทศำลจะสงไมรบค ำฟองคดนนไวพจำรณำและจะสงจ ำหนำยคดออกจำกสำรบบควำมแลว โดยใหค ำสงทศำลไมรบค ำขอไวพจำรณำใหเปนทสด

(2) กรณทศำลสงรบค าขอบรรเทำทกขชวครำวไวพจำรณำ มขนตอนตอไปดงน (2.1) ใหศำลสงส ำเนำค ำขอใหคกรณท ำค ำชแจงคดคำนค ำขอและแสดงพยำนหลกฐำนโดยเรว


45

(2.2) ในกำรไตสวนใหกระท ำโดยองคคณะ โดยไมตองมค ำแถลงกำรณของตลำกำรผ แถลงคด เว นแตองคคณะจะเหนสมควรใหมค ำแถลงกำรณ โดยค ำแถลงกำรณนนจะกระท ำดวยวำจำกได (ระเบยบฯ ขอ 76 วรรคแรก) (2.3) ค ำสงของศำลทใหยกค ำขอของผฟองคดหรอคกรณใหเปนทสด (ระเบยบฯ ขอ 76 วรรคสอง) 3) หลกเกณฑทศาลจะอนญาตใหบรรเทาทกขชวคราว หลกเกณฑ ทศำลจะอนญำตใหบรรเทำทกขชวครำวมองคประกอบ 3 ประกำรดงตอไปน16 (1) ศำลเหนวำค ำฟองของผฟองคดมมล17 และ (2) ศำลเหนวำมเหตเพยงพอทตองน ำวธกำรบรรเทำทกขชวครำวตำมทขอมำใช18 และ (3) ศำลไดค ำนงถงควำมรบผดชอบของหนวยงำนทำงปกครองหรอเจำหนำทของรฐและปญหำอปสรรคทอำจเกดขนแกกำรบรหำรงำนของรฐ (พรบ.จดตงศำลปกครองฯ มำตรำ 66)

16 ค ำสงศำลปกครองสงสดท 307/2546, ค ำสงศำลปกครองสงสดท 433/2547, ค ำสงศำลปกครองสงสดท 578/2550 และค ำสงศำลปกครองสงสดท 121/2553. 17 ประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง มำตรำ 255 วรรคแรก 18 ประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง มำตรำ 255 วรรคแรก


46

4) ผลของค าสงบรรเทาทกขชวคราว (1) เมอศำลมค ำสงอนญำตใหบรรเทำทกขชวครำว ใหศำลแจงค ำสงบรรเทำทกขชวครำวใหคกรณทรำบโดยพลน และใหค ำสงบรรเทำทกขชวครำวนนบงคบกบคกรณไดทนทถงแมวำคกรณจะยงมไดรบแจงค ำสงนนกตำม เวนแตศำลจะไดพเครำะหพฤตกำรณแหงคดแลวเหนสมควรใหค ำสงมผลบงคบเมอคกรณไดรบแจงค ำสงนนแลว (2) ในกรณทค ำพพำกษำหรอค ำสงชขำดตดสนคดมไดกลำวถงวธกำรบรรเทำทกขชวครำวทศำลไดส งไวในระหวำงกำรพจำรณำ (2.1) ถำคดนนศำลปกครองชนตนตดสนใหผถกฟองคดเปนฝำยชนะคดเตมตำมขอหำหรอบำงสวนค ำสงของศำลเกยวกบวธกำรบรรเทำทกขชวครำวในสวนทผถกฟองคดชนะคดนน ใหถอวำเปนอนยกเลกเมอพนก ำหนดเจดวนนบแตวนทศำลมค ำพพำกษำหรอค ำสง เวนแตผฟองคดจะไดยนค ำขอฝำยเดยวตอศำลปกครองชนตนภำยในก ำหนดเวลำดงกลำว แสดงวำตนประสงคจะยนอทธรณค ำพพำกษำหรอค ำสงนน และมเหตอนสมควรทศำลจะมค ำสงใหวธกำรบรรเทำทกขชวครำวเชนวำนนยงคงมผลใชบงคบตอไป ในกรณเชนวำนถำศำลปกครองชนตนมค ำสงใหยกค ำขอของผฟองคดค ำสงของศำลใหเปนทสด ถำศำลปกครองชนตนมค ำสงใหวธกำรบรรเทำทกขชวครำวยงคงมผลใชบงคบตอไป ค ำสงของศำลปกครองชนตนใหมผลใชบงคบ


47

ตอไปจนกวำจะครบก ำหนดยนอทธรณหรอศำลปกครองมค ำสงถงทสดไมรบอทธรณแลวแตกรณ เมอมกำรอทธรณแลว ค ำสงของศำลปกครองชนตนใหมผลใชบงคบตอไปจนกวำศำลปกครองสงสดจะมค ำสงเปนอยำงอน (2.2) ถำคดนนศำลตดสนใหผฟองคดเปนฝำยชนะคดค ำสงของศำลเกยวกบวธกำร บรรเทำทกขชวครำวยงคงมผลใชบงคบตอไปเทำทจ ำเปนเพอปฏบตตำมค ำพพำกษำหรอค ำสงของศำล 5) การอทธรณค าสงบรรเทาทกขชวคราว (1) ผมสวนไดเสยมสทธอทธรณค ำสงบรรเทำทกขชวครำวตอศำลปกครองสงสดภำยใน 30 วนนบแตวนทผนนไดรบแจงหรอทรำบค ำสงศำล (ระเบยบฯ ขอ 76 วรรคสำม) (2) กำรอทธรณค ำสงใหกระท ำโดยยนค ำรองอทธรณค ำสงตอศำลปกครองชนตนทมค ำสงนน และใหพนกงำนเจำหนำทของศำลรบสงค ำรองพรอมดวยค ำสงของศำลปกครองชนตน ค ำขอบรรเทำทกขชวครำว ส ำนวนกำรไตสวนค ำขอ บนทกค ำแถลงกำรณของตลำกำรผ แถลงคด และเอกสำรหรอส ำเนำเอกสำรทเกยวของไปยงศำลปกครองสงสดโดยพลน (ระเบยบฯ ขอ 76 วรรคส) (3) ใหประธำนศำลปกครองสงสดสงค ำรองใหองคคณะในศำลปกครองสงสดเพอพจำรณำค ำรองอทธรณ โดยองคคณะจะไมนดไตสวนกได แลวมค ำสงยนตำมค ำสงของศำลปกครองชนตนหรอมค ำสง


48

เปนอยำงอน แลวสงใหศำลปกครองชนตนอำน (ระเบยบฯ ขอ 76 วรรคหำ) และในกำรอำนค ำสงของศำลปกครองสงสด ใหศำลปกครองชนตนแจงใหคกรณทรำบก ำหนดวนอำนค ำสงเปนกำรลวงหนำตำมสมควร ถำไมมคกรณมำศำลในวนนดอำนค ำสงศำล ใหศำลงดกำรอำนและบนทกไว และใหศำลปกครองชนตนแจงค ำสงดงกลำวทำงไปรษณยลงทะเบยนตอบรบไปยงคกรณทงหมดหรอบำงสวนทมไดมำศำล (ระเบยบฯ ขอ 76 วรรคหก) 6) การขอบรรเทาทกขชวคราวโดยเรงดวน (1) ผขอบรรเทำทกขชวครำวตองยนค ำรองมำพรอมกบค ำขอบรรเทำทกขชวครำว เพอขอใหศำลพจำรณำค ำขอบรรเทำทกขชวครำวโดยเรงดวน (ระเบยบฯ ขอ 76/1 วรรคแรก) (2) ใหศำลไตสวนค ำขอบรรเทำทกขชวครำวเปนกำรดวน และหำกเปนทพอใจจำกค ำขอและพยำนหลกฐำนประกอบค ำขอ หรอจำกค ำแถลงของผขอ หรอจำกพยำนหลกฐำนทผขอน ำมำสบ หรอทศำลแสวงหำมำเองวำค ำขอน นเปนค ำขอทตองมค ำสงโดยเรงดวน และมขอเทจจรงเพยงพอทศำลจะมค ำสงเกยวกบค ำขอไดแลว ใหศำลมค ำสงก ำหนดมำตรกำรหรอวธกำรคมครองอยำงใด ๆ เพอบรรเทำทกขชวครำวกอนกำรพพำกษำ หรอมค ำสงก ำหนดวธกำรเพอคมครองประโยชนของผ ขอในระหวำงพจำรณำหรอเพอบงคบตำมค ำพพำกษำ โดยไมตองมค ำแถลงกำรณของตลำกำรผแถลงคด (ระเบยบฯ ขอ 76/1 วรรคแรก) และ


49

ค ำสงศำลทยกค ำขอบรรเทำทกขชวครำวใหเปนทสด (ระเบยบฯ ขอ 76/1 วรรคแรก) (3) กำรขอใหศำลสงยกเลกค ำสงบรรเทำทกขชวครำวโดยเรงดวน (3.1) ผมสวนไดเสยตองยนค ำรองใหศำลยกเลกค ำสงบรรเทำทกขชวครำวไดโดยพลน (3.2) ใหศำลไตสวนค ำรองเปนกำรดวน โดยไมตองมค ำแถลงกำรณของตลำกำรผแถลงคดกได และหำกเปนทพอใจจำกค ำรองและพยำนหลกฐำนประกอบค ำรอง หรอจำกค ำแถลงของผรอง หรอจำกพยำนหลกฐำนทผรองน ำมำสบหรอทศำลแสวงหำมำเองวำค ำขอน นไมใชค ำขอทมเหตใหตองบรรเทำทกขชวครำว ใหศำลมค ำสงยกเลกค ำสงก ำหนดมำตรกำรหรอวธกำรคมครองอยำงใด ๆ เพอบรรเทำทกขชวครำวกอนกำรพพำกษำ หรอวธกำรเพอคมครองประโยชนของผขอในระหวำงพจำรณำ หรอเพอบงคบตำมค ำพพำกษำ โดยค ำสงยกเลกค ำสงบรรเทำทกขชวครำวนใหเปนทสด (ระเบยบฯ ขอ 76/1 วรรคสอง) (3.3) ถำศำลมค ำสงยกเลกค ำสงบรรเทำทกขชวครำว ค ำสงเชนวำนใหเปนทสด (ระเบยบฯ ขอ 76/1 วรรคสอง) (3.4) ในกรณทศำลมค ำสงยกค ำรอง ใหผมสวนไดเสยมสทธอทธรณตอศำลปกครองสงสดไดภำยใน 30 วนนบแตวนทผมสวนไดเสยไดรบแจงหรอทรำบค ำสงศำล (ระเบยบฯ ขอ 76/1 วรรคสอง)


50

3. ปญหาการด าเนนวธการชวคราวกอนการพพากษา

จำกกำรศกษำพบวำมปญหำกำรด ำเนนวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำของศำลปกครองดงตอไปน

1) ตำมระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสดวำดวยวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2543 หมวด 5 สวนท 2 วำดวยกำรบรรเทำทกขชวครำว ในขอ 75 ถงขอ 77โดยขอ 77 บญญตใหน ำควำมในลกษณะ 1 ของภำค 4 แหงประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพงมำใชบงคบกบหลกเกณฑกำรขอบรรเทำทกขชวครำวโดยอนโลม ท ำให เกดปญหำควำมไมชด เจนในหลก เกณฑและข นตอนของกระบวนกำรบรรเทำทกขชวครำวในศำลปกครองและท ำใหคกรณเกดควำมไมสะดวกในกำรทรำบถงสทธและควำมคมครองทจะไดรบจำกวธกำรบรรเทำทกขชวครำวของศำลปกครองซงขดกบหลกวธพจำรณำคดปกครองทตองเรยบงำยและสะดวก อนเปนหลกกำรทสอดคลองกบกำรรบรองสทธของประชำชนในกำรเขำถงกำรอ ำนวยควำมยตธรรม 2) วธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำ สวนท 2 วำดวยกำรบรรเทำทกขชวครำวไมมกำรบญญตถงหลกเกณฑทตองแสดงโดยชดแจงในค ำขอบรรเทำทกขชวครำว เพอใหทรำบวำผขอประสงคจะขอใหศำลมค ำสงก ำหนดมำตรกำรหรอวธกำรคมครองอยำงไร หรอขอใหศำลมค ำสงก ำหนดวธกำรเพอคมครองประโยชนอยำงไร ท ำใหผฟองคดหรอคกรณ


51

ไมสำมำรถทรำบถงหลกเกณฑทตองแสดงโดยชดแจงในค ำขอบรรเทำทกขชวครำวเพอใหศำลปกครองมค ำสงใหบรรเทำทกขชวครำวกอนกำรพพำกษำตำมทผฟองคดหรอคกรณรองขอ 3) วธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำ สวนท 2 วำดวยกำรบรรเทำทกขชวครำว ขอ 75 บญญตวำกอนศำลมค ำพพำกษำหรอค ำสงชขำดคด ผ ฟองคดอำจยนค ำขอใหศำลมค ำสงก ำหนดมำตรกำรหรอวธกำรคมครองอยำงใด ๆ เพอบรรเทำทกขชวครำวกอนกำรพพำกษำ หรอคกรณอำจยนค ำขอใหศำลมค ำสงก ำหนดวธกำรเพอคมครองประโยชนของผขอในระหวำงกำรพจำรณำหรอเพอบงคบตำมค ำพพำกษำได แตจำกบทบญญตดงกลำวไมมกำรบญญตถงตวอยำงของวธบรรเทำทกขชวครำว จงท ำใหผฟองคดหรอคกรณไมสำมำรถทรำบถงขอบเขตหรอวธกำรทสำมำรถขอใหศำลปกครองมค ำสงใหบรรเทำทกขชวครำวได ดงเชนทก ำหนดไวในมำตรำ 254 แหงประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง หรอเพอใหคกรณทรำบถงเงอนไขกำรขอใหศำลมค ำสงก ำหนดวธกำรเพอคมครองประโยชนในระหวำงกำรพจำรณำหรอเพอบงคบตำมค ำพพำกษำ ดงเชนทก ำหนดไวในมำตรำ 264 แหงประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง

4) หลกเกณฑ ทศำลจะอนญำตใหบรรเทำทกขชวครำวมองคประกอบ 3 ประกำรดงตอไปน (1) ศำลเหนวำค ำฟองของผฟองคดมมล ซงเปนกำรน ำบทบญญตมำตรำ 255 วรรคแรกของประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพงมำใชโดยอนโลม (2) ศำลเหนวำมเหตเพยงพอท


52

ตองน ำว ธกำรบรรเทำทกขชวครำวตำมทขอมำใช ซ งเปนกำรน ำบทบญญตมำตรำ 255 วรรคแรกของประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพงมำใชโดยอนโลม และ (3) ศำลตองค ำนงถงควำมรบผดชอบของหนวยงำนทำงปกครองหรอเจำหนำทของรฐและปญหำอปสรรคทอำจเกดขนแกกำรบรหำรงำนของรฐ ซงเปนไปตำมบทบญญตมำตรำ 66 ของพระรำชบญญตจดตงศำลปกครองและวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2542 น ำมำประกอบกำรพจำรณำดวย (ค ำสงศำลปกครองสงสดท 121/2553 และค ำสงศำลปกครองสงสดท 307/2546) แตระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสดวำดวยวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2543 หมวด 5 วธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำ สวนท 2 วำดวยกำรบรรเทำทกขชวครำวไมมกำรบญญตถงหลกเกณฑทศำลปกครองจะอนญำตใหบรรเทำทกขชวครำวไดวำตองมองคประกอบอยำงไร ท ำใหผฟองคดและคกรณไมสำมำรถทรำบถงหลกเกณฑทศำลจะอนญำตใหบรรเทำทกขชวครำวไดจำกระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสดวำดวยวธพจำรณำคดปกครองในสวนวำดวยกำรบรรเทำทกขชวครำวไดโดยตรง จงเกดควำมไมสะดวกตอผฟองคดและคกรณในกำรใชสทธเพอกำรบรรเทำทกขชวครำวกอนกำรพพำกษำ และขดกบหลก


53

วธพจำรณำคดปกครองทตองเรยบงำยและสะดวกในกำรใชสทธของประชำชนในกำรเขำถงกำรอ ำนวยควำมยตธรรม19 5) วธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำ สวนท 2 วำดวยกำรบรรเทำทกขชวครำวไมมกำรบญญตถงผลของค ำสงบรรเทำทกขชวครำว ในกรณทค ำพพำกษำหรอค ำสงชขำดตดสนคดมไดกลำวถงวธกำรบรรเทำทกขชวครำวทศำลปกครองไดสงไว โดยใหค ำสงบรรเทำทกขชวครำวสนสดลงเมอใดอยำงไร ดงน นจงตองน ำบทบญญตมำตรำ 260 ของประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพงมำใชกบกำรสนผลของค ำสงบรรเทำทกขชวครำวของศำลปกครองโดยอนโลม ท ำใหคกรณและผมสวนไดเสยไมสำมำรถทรำบวำผลของค ำสงบรรเทำทกขชวครำวของศำลปกครองจะสนสดลงเมอใดอยำงไรไดจำกระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสดวำดวยวธพจำรณำคดปกครองในสวนวำดวยกำรบรรเทำทกขชวครำวไดโดยตรง ซงไมสอดคลองกบหลกวธพจำรณำคดปกครองทตองเรยบงำยและสะดวกในกำรใชสทธของประชำชนในกำรด ำเนนคดปกครอง (6) พบวำระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสดวำดวยวธพจำรณำคดปกครองในสวนวำดวยวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำน นไมมกำรบญญตถงมำตรกำรประกนควำมเสยหำยท 19 สรยำ ปำนแปน และอนวฒน บญนนท. คมอสอบกฎหมายปกครอง (พมพครงท 6). กรงเทพมหำนคร : วญญชน, 2557. หนำ 219.


54

อำจจะเกดขนจำกกำรทศำลปกครองมค ำสงก ำหนดวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำ ท งจำกกรณกำรขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองและจำกกำรขอบรรเทำทกขชวครำว เพอใหศำลปกครองมอ ำนำจก ำหนดใหผ ขอก ำหนดวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำตองวำงเงนตอศำลหรอหำประกนมำใหตำมจ ำนวนและภำยในระยะเวลำทศำลปกครองเหนสมควรหรอจะก ำหนดเงอนไขใด ๆ ตำมทศำลเหนสมควร เพอเปนหลกประกนควำมเสยหำยทอำจจะเกดขนจำกกำรทศำลปกครองมค ำสงตำมวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำนนไมวำผทไดรบควำมเสยหำยจะเปนคกรณในคดหรอไมกตำม ซงสอดคลองกบหลกวธพจำรณำคดทค ำนงถงกำรคมครองประโยชนสำธำรณะและสทธและเสรภำพของประชำชนไปพรอมกน20

4. บทสรปและขอเสนอแนะ 4.1 บทสรป ระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสดวำดวยวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2543 หมวด 5 ไดบญญตถงวธกำรชวครำว

20 ฤทย หงสสร. ศาลปกครองและการด าเนนคดในศาลปกครอง (พมพครงท 7). กรงเทพมหำนคร : ส ำนกอบรมศกษำกฎหมำยแหงเนตบณฑตสภำ, 2559. หนำ 126.


55

กอนพพำกษำ โดยแบงออกเปน 2 กรณคอ กรณท (1) กำรทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครอง (ขอ 69 ถงขอ 74) และกรณท (2) กำรบรรเทำทกขชวครำว (ขอ 75 ถงขอ 77) ซงในกำรพจำรณำคดปกครองคกรณสำมำรถขอใหศำลปกครองก ำหนดวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำได เพอใหทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองของฝำยปกครอง และเพอกำรบรรเทำทกขชวครำวโดยใหศำลมค ำสงก ำหนดมำตรกำรหรอวธกำรคมครองประโยชนของผขอในระหวำงกำรพจำรณำหรอเพอบงคบตำมค ำพพำกษำได แตกำรด ำเนนวธกำรชวครำวกอนพพำกษำยงมขอบกพรองไมสำมำรถคมครองสทธและประโยชนของคกรณไดอยำงมประสทธภำพจงจ ำเปนตองท ำกำรแกไขเพมเตมวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำของศำลปกครอง 4.2 ขอเสนอแนะ จำกกำรศกษำหลกเกณฑและวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำ รวมทงค ำพพำกษำและค ำสงของศำลปกครองแลว ผวจยมขอเสนอแนะในกำรปรบปรงวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำในศำลปกครองดงตอไปน

(1) ตองมกำรแกไขเพมเตม หมวด 5 วธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำของระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสดวำดวยวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2543 ในสวนท 2 กำรบรรเทำทกข


56

ชวครำว โดยบญญตถงหลกเกณฑและขนตอนของกำรบรรเทำทกขชวครำว หลกเกณฑทศำลปกครองใชดลพนจมค ำสงใหมกำรบรรเทำทกขชวครำว รวมทงผลของค ำสงบรรเทำทกขชวครำวใหชดเจนมำกขน โดยไมตองมกำรน ำประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง ลกษณะ 1 ของภำค 4 วำดวยวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำมำใชบงคบ (2) ตองมกำรบญญตเพมเตมในระเบยบ ฯ ขอ 75 ถงหลกเกณฑทตองแสดงโดยชดแจงในค ำขอบรรเทำทกขชวครำว เพอใหทรำบถงวำผ ขอประสงคจะขอใหศำลมค ำสงก ำหนดมำตรกำรหรอวธกำรคมครองอยำงไร หรอขอใหศำลมค ำสงก ำหนดวธกำรเพอคมครองประโยชนอยำงไร ซงหำกศำลมค ำสงไมอนญำตจะท ำใหเกดควำมเสยหำยทยำกแกกำรเยยวยำแกไขในภำยหลงอยำงไร (3) ตองมกำรบญญตเพมเตมในระเบยบ ฯ ขอ 75 ถงตวอยำงของกำรบรรเทำทกขชวครำว เพอใหผฟองคดทรำบถงเงอนไขกำรขอใหศำลมค ำสงก ำหนดมำตรกำรหรอวธกำรคมครองอยำงใดๆ ดงเชนทก ำหนดไวในมำตรำ 254 แหงประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง หรอเพอใหคกรณทรำบถงเงอนไขกำรขอใหศำลมค ำสงก ำหนดวธกำรเพอคมครองประโยชนในระหวำงกำรพจำรณำหรอเพอบงคบตำมค ำพพำกษำ ดงเชนทก ำหนดไวในมำตรำ 264 แหงประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง


57

(4) ตองมกำรบญญตเพมเตมในระเบยบ ฯ ขอ 76 ถงหลกเกณฑทศำลปกครองจะอนญำตใหบรรเทำทกขชวครำวได ตองมองคประกอบอยำงไร เพอใหคกรณไดทรำบถงหลกเกณฑ ทศำลปกครองจะใชพจำรณำอนญำตใหบรรเทำทกขชวครำวได (5) ตองมกำรบญญตเพมเตมถงผลของค ำส งบรรเทำทกขชวครำว ในกรณทค ำพพำกษำหรอค ำสงชขำดตดสนคดมไดกลำวถงวธกำรบรรเทำทกขชวครำวทศำลปกครองไดสงไว โดยใหค ำสงบรรเทำทกขชวครำวสนสดลงเมอใดอยำงไร (6) ตองมกำรบญญตเพมเตมถงกำรใหศำลก ำหนดใหผ ขอก ำหนดวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำ ท งจำกกรณกำรขอทเลำกำรบงคบตำมกฎหรอค ำสงทำงปกครองหรอจำกกำรขอบรรเทำทกขชวครำว วำงเงนตอศำลหรอหำประกนมำใหตำมจ ำนวนและภำยในระยะเวลำทศำลเหนสมควรหรอจะก ำหนดเงอนไขใดๆ ตำมทศำลเหนสมควร เพอเปนหลกประกนควำมเสยหำยทอำจจะเกดขนจำกกำรทศำลปกครองมค ำสงตำมวธกำรชวครำวกอนกำรพพำกษำนน


58


ประมวลกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง. (2478,20 มถนำยน). ราชกจจานเบกษา. เลม 52. หนำ 723.

พระรำชบญญตจดตงศำลปกครองและวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2542. (2542, 10 ตลำคม).ราชกจจานเบกษา. เลม116. ตอนท 94ก.หนำ 1.

ระเบยบของทประชมใหญตลำกำรในศำลปกครองสงสดวำดวยวธพจำรณำคดปกครอง พ.ศ.2543. (2543, 17 พฤศจกำยน). ราชกจจานเบกษา. เลม 117. ตอนท 108ก. หนำ 30.

ฤทย หงสสร. ศาลปกครองและการด าเนนคดในศาลปกครอง (พมพครงท 7). กรงเทพมหำนคร :ส ำนกอบรมศกษำกฎหมำยแหงเนตบณฑตสภำ, 2559.

สรยำ ปำนแปน และอนวฒน บญนนท. คมอสอบกฎหมายปกครอง (พมพครงท 6). กรงเทพมหำนคร : วญญชน, 2557.


59

ถอดบทเรยนพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 The Lesson Learned from Trade Competition Act B.E. 2542

(1999)

สรพ โพธสาราช 80 หม 9 ส ำนกวชำนตศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย

ถนนพหลโยธน ต ำบลบำนด อ ำเภอเมอง จงหวดเชยงรำย 57100 อเมลตดตอ : [email protected]

Surapee Pothisaratch21 80 moo. 9 School of Law, Chiang Rai Rajabhat University


21 Lecturer


60

บทคดยอ

จำกควำมพยำยำมในกำรแกไขกฎหมำย พระรำชบญญตกำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 ซงเปนกลไกส ำคญทจะอ ำนวยใหเกดควำมเปนธรรมขนในระบบเศรษฐกจ และปองกนไมใหบรษทขนำดใหญเอำเปรยบบรษทขนำดเลก ผบรโภค และซพพลำยเออร มำกวำสบปนนไดมกำรแกไขกฎหมำยดงกลำวในป พ.ศ. 256022 นนถอเปนมตใหมของประเทศไทยในกำรพฒนำกฎหมำยทวำดวยเรองของกำรคมครองผบรโภคใหมโอกำสไดใชเสรภำพในกำรเลอกซอสนคำโดยไมมกำร “ผกขำด”จำกผประกอบธรกจรำยใดรำยหนง พระรำชบญญตกำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 ไดถกแกไข “ปญหำ”ทเกดขนกบพระรำชบญญตกำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 โดยเฉพำะอยำงยงปญหำกำรบงคบใชกฎหมำยทถอไดวำ “ไมมกำรบงคบใช”เนองจำกตลอดระยะเวลำสบกวำปทมกฎหมำยฉบบนกลบไมเคยมผประกอบธรกจรำยใดไดรบโทษตำมกฎหมำยน จนท ำใหเกดค ำถำมวำในประเทศไทยผประกอบธรกจไมมพฤตกรรม “กำรผกขำด”ทำงกำรคำหรอเปนเพรำะกลไกกำรบงคบใชกฎหมำย ตลอดจนถงบทบญญตในกฎหมำยทม “ชองโหว”ทท ำใหไม

22 พระรำชบญญตกำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 ประกำศในรำชกจจำนเบกษำ ลงวนท 7 กรกฎำคม 2560


61

สำมำรถบงคบใชกฎหมำยไดจรงทำงปฏบต บทควำมนตองกำรศกษำ “เหต”ทไมสำมำรถบงคบใชพระรำชบญญตกำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 ในประเทศไทยไดตลอดระยะเวลำ 18 ป และควำมคำดหวงกบกฎหมำยทถกแกไขอยำงพระรำชบญญตกำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 ในกำรสงเสรมกำรคำทเปนธรรมในประเทศมำกยงขน ค าส าคญ พระรำชบญญตกำรแขงขนทำงกำรคำ


62

Abstract

There was an attempt for more than a decade to amend the Trade Competition Act B.E. 2542 (1999 ) that had been an important mechanism to promote the fairness in the economic system, and to preventlarge companies from exploiting small companies; consumers; and suppliers in Thailand.Also the legal amendment in 2017 was a new dimension for the legal development on the consumer protection; and bringing an opportunity as well as liberty of consumers' product buying without “Monopoly” from one entrepreneur. In the Trade Competition Act B.E. 2560 (2017)23, “Problems” appearing in the Trade Competition Act B.E. 2542 (1999) had been solved, especially the problem of law enforcement that was considered as, “No Law Enforcement” because no business operator had ever been punished according to this Act for the past decade. This mentioned issue could bringsome queries in Thailand about the “Monopoly” thatthere was no punishment because of the entrepreneurs’ behavior or the process of law enforcement; and the

23Trade Competition Act B.E. 2560 (2017), published in the Royal Thai Government Gazette on July 7, 2017


63

“Loophole” of the legal provisions that the law could not be enforced practically. Therefore, this article needed to explore the “Cause”, that the Trade Competition Act B.E. 2542 (1999) could not be enforced in Thailand during the past 18 years; and the expectation on the amended act as the Trade Competition Act B.E. 2560 (2017) for promoting the fair tradein the country increasingly. Keyword:Trade Competition Act


64

1. บทน า

หำกกลำวถงกฎหมำยกำรแขงขนทำงกำรคำ หลำยคนอำจไมสนใจแตหำกพจำรณำสงใกลตวอยำงสนคำอปโภค บรโภค หรอกำรใหบรกำรตำงๆทตองใชในชวตประจ ำวนจะสงเกตไดวำในบำงธรกจมผ ประกอบธรกจขนำดใหญอยไมกรำยท ำให “ตวเลอก”ในกำรเลอกซอสนคำและบรกำรนนมอยำงจ ำกด กฎหมำยกำรแขงขนทำงกำรคำจงเปนเครองมอทใชตรวจสอบในภำคธรกจ เพอใหไมมกำรกดกนทำงกำรคำกบผประกอบธรกจรำยใหม ทจะท ำใหผบรโภคมโอกำสเลอกสนคำและบรกำรทมคณภำพทหลำกหลำย และเปนกฎหมำยทวำงกลไกไมใหผ ประกอบธรกจรำยใหญเอำเปรยบ กลนแกลงคคำหรอผบรโภค อกทงยงเปนกฎหมำยทตรวจสอบกำรผกขำดวำเกดจำกกำรแพจำกกำรแขงขนปกตหรอมกำรกลนแกลงกน ดงนนกฎหมำยกำรแขงขนทำงกำรคำจงเปนตวชวยในกำรคมครองสทธของผบรโภคใหมสทธเลอกสนคำและบรกำรจำกหลำยๆตวเลอกยงกำรแขงขนสง ผบรโภคยงไดเปรยบ แตหำกมกำรแขงขนนอยมตวเลอกนอยเกดกำรผกขำดสนคำ ท ำใหผบรโภคไมมโอกำสกำรเลอก ถอเปนกำรจ ำกดเสรภำพอยำงหนง จงถอไดวำกฎหมำยกำรแขงขนทำงกำรคำมบทบำททำงเศรษฐกจทผบรโภคควรศกษำ


65

2. กฎหมายการแขงขนทางการคาในประเทศไทย

กฎหมำยกำรแขงขนทำงกำรคำในประเทศไทยนนถกพฒนำมำจำก พ.ร.บ.ก ำหนดรำคำสนคำและปองกนกำรผกขำด พ.ศ. 2522 ทมวตถประสงคเพอปองกนกำรสรำงอ ำนำจผกขำดในตลำดและดแลใหเกดควำมเปนธรรมดำนรำคำ โดยกฎหมำยดงกลำวไดมกำรปรบปรงและแบงออกเปนพ.ร.บ.วำดวยรำคำสนคำและบรกำร พ.ศ. 2542 และ พ.ร.บ. กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 ทมวตถประสงคเพอปองกนกำรกระท ำอนเปนกำรผกขำด ลด หรอจ ำกดกำรแขงขนในกำรประกอบธรกจอยำงเปนระบบ อนจะเปนกำรสงเสรมใหกำรประกอบธรกจเปนไปอยำงเสรและปองกนมใหเกดกำรกระท ำอนไมเปนธรรมในกำรประกอบธรกจ โดยพ.ร.บ. กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 น ำหลกสำกล24มำใชใน พ.ร.บ.น ไดแก

24 หลกสำกลของกฎหมำยกำรแขงขนทำงกำรคำ (1) หลกกำรหำมกำรใชอ ำนำจเหนอตลำดโดยมชอบ (Abuses of a dominant power) หำกตลำดของประเทศไมใหญพอทจะใหมผประกอบกำรจ ำนวนมำก จงจ ำเปนตองยอมรบกำรทตลำดสนคำและบรกำรทมลกษณะผคำนอยรำย (oligopoly) เพอใหผประกอบกำรไดรบประโยชนจำกกำรประหยดจำกขนำดได (economy of scale) และเมอเปนเชนนน จะมผประกอบกำรทมอ ำนำจเหนอตลำด (dominant position) ซงกำรทผประกอบกำรมอ ำนำจเหนอตลำดนจะสำมำรถใชอ ำนำจดงกลำวในกำรขนรำคำสนคำ บทบำทของบทบญญตเรองกำรหำมกำรใชอ ำนำจเหนอตลำดโดยมชอบ (Abuses of a dominant power) คอ กำรควบคมกำรใชอ ำนำจเหนอตลำดโดยมชอบ เชน กำร


66

1) หลกกำรหำมกำรใชอ ำนำจเหนอตลำดโดยมชอบ (Abuses of a dominant power) ปรำกฏอยในมำตรำ 25 แหงพระรำชบญญตกำรแขงขนทำงกำรคำฯ ซงก ำหนดหำมมใหผประกอบกำรซงมอ ำนำจตลำด

ขำยพวง (tying) หรอ กำรก ำหนดรำคำสนคำใหต ำกวำทนเพอก ำจดคแขงขน (predatory pricing) เปนตน (2) หลกหำมกำรตกลงรวมกนทท ำลำย ขดขวำงหรอจ ำกดกำรแขงขน หลกหำมกำรตกลงรวมกนทท ำลำย ขดขวำงหรอจ ำกดกำรแขงขน หมำยถงกำรท ำควำมตกลงรวมกนทงแบบเปดเผยและไมเปดเผยเพอผลประโยชนรวมกนระหวำงบรษท กำรท ำควำมตกลงทจะจ ำกดกำรแขงขนโดยอำจเปนเรองรำคำ กำรผลต กำรตลำดและลกคำ ซงกำรท ำควำมตกลงประเภทนมผลเพมรำคำสนคำ จ ำกดผลผลตและผลทเกดขนเปนผลรำยตอเศรษฐกจ โดยอำจจะกระท ำเปนลำยลกษณอกษรหรอไมกได (3) กำรควบคมพฤตกรรมเกยวกบกำรควบรวมกจกำร (Merger control) หมำยถง กำรทกจกำรไมนอยกวำสองแหงมำรวมกนหรอควบรวมเปนกจกำรเดยวกน เพอใชทรพยำกรใหเกดผลตอบแทนสงสด แมกำรควบกจกำรอำจกอใหเกดประสทธภำพทำงเศรษฐกจ สำมำรถลดตนทนกำรผลต แตอำจท ำใหกำรแขงขนในตลำดลงหรอหำยไปได เปนกำรเปลยนโครงสรำงของตลำด เกดกำรกระจกตว เกดกำรผกขำดในตลำด หรออำจเปนกำรกดกนขดขวำงกำรเขำสตลำดของผประกอบกำรรำยใหม ดงนน จงตองมกำรควบคมจำกหนวยงำนกำรแขงขนทำงกำรคำ (4) หำมกำรปฏบตทำงกำรคำทไมเปนธรรม (Unfair trade practice) กำรปฏบตทำงกำรคำทไมเปนธรรมนนเปนบทบญญตซงมขอบเขตทกวำงมำกและมวตถประสงคเพอจบกำรกระท ำผดทกกรณ (catch-all provision) กำรกระท ำทอำจเปนกำรปฏบตทำงกำรคำทไมเปนธรรม เชน กำรรวมกนปฏเสธทจะท ำธรกรรมดวย (Concerted refusal to deal) กำรตงรำคำทแตกตำงกน (Discriminatory pricing) เปนตน


67

กระท ำกำรอยำงใดอยำงหนง เชน ก ำหนดหรอรกษำระดบรำคำซอหรอขำยสนคำหรอคำบรกำรอยำงไมเปนธรรม หรอ ก ำหนดเงอนไขในลกษณะทเปนกำรบงคบโดยทำงตรงหรอทำงออมอยำงไมเปนธรรม หรอ ระงบ ลด หรอจ ำกดกำรบรกำร กำรผลต กำรซอ กำรจ ำหนำย กำรสงมอบ กำรน ำเขำมำในรำชอำณำจกรโดยไมมเหตผลอนสมควร เปนตน 2) หลกหำมกำรตกลงรวมกนทท ำลำย ขดขวำงหรอจ ำกดกำรแขงขน ปรำกฏอยในมำตรำ 27 แหงพ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำฯ ซงก ำหนด “ห ำมมให ผ ประกอบธรกจใดร วมกบผ ประกอบธรกจอน กระท ำกำรใดๆ อนเป นกำรผกขำด หรอลดกำรแข งขน หรอจ ำกดกำรแข งขนในตลำดสนค ำใดสนค ำหนง หรอบรกำรใดบรกำรหนงในลกษณะอย ำงใดอย ำงหนงดงต อไปน....”

กำรควบคมพฤตกรรมเกยวกบกำรควบรวมกจกำร (Merger control) ปรำกฏอยในมำตรำ 26 แหงพ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำฯ ซงก ำหนดห ำมมให ผ ประกอบธรกจกระท ำกำรรวมธรกจอนอำจก

อให เกดกำรผกขำดหรอควำมไม เป นธรรมในกำรแข งขน ควบคมนโยบำยกำรบรหำรธรกจกำรอ ำนวยกำร หรอกำรจดกำรกำรขออนญ ำตตำมวรรคห น งให ผ ป ระกอบ ธรก จยนค ำขอตอคณะกรรมกำรตำมมำตรำ 35 3) กำรหำมกำรปฏบตทำงกำรคำทไมเปนธรรม (Unfair trade practice) ปรำกฏอยในมำตรำ 26 แหงพ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำฯ


68

ก ำหนดห ำมมให ผ ประกอบธรกจกระท ำกำรใดๆอนมใช กำรแขงขนโดยเสรอย ำงเป นธรรมและมผลเป นกำรท ำลำย ท ำใหเสยหำยขดขวำง กดขวำงกดกน หรอจ ำกดกำรประกอบธรกจของผประกอบ ธรกจอนหรอเพอมให ผ อนประกอบธรกจ หรอต องล

มเลกกำรประกอบธรกจ ควำมพยำยำมพฒนำกฎหมำยใหเปนสำกลเฉกเชนนำนำประเทศของไทยนนกลบไมรำบรนอยำงทควรจะเปนจงเปนเรองทตองทบทวนถงสำเหตทท ำใหกฎหมำยฉบบนไมเปนไปตำมเจตนำรมณ

3. พ.ร.บ.การแขงขนทางการคา พ.ศ. 2542 กฎหมายทไมเคยถกใช(บงคบ)

หำกนบยอนกลบไปในชวง 18 ป25ตงแตพ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 มผลใชบงคบพ.ร.บ. ฉบบนไม เคยลงโทษ หรอด ำเนนคดกบผใดทงสนจงเปนค ำถำมวำ “เหต”ใดทท ำใหกฎหมำยฉบบนไมสำมำรถใชบงคบได ผเขยนจงขอกลำวถง “เหต”ทไมสำมำรถบงคบใช พ.ร.บ.ดงกลำวได ดงน

25 18 ป นบจำกมกำรใชบงคบจนถงวนท พ.ร.บ. กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 มผลใชบงคบ


69

1) ทมำของคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ร.บ. กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 ก ำหนดใหคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ ประกอบไปดวย รฐมนตรวำกำรกระทรวงพำณชยเปนประธำนกรรมกำร ปลดกระทรวงพำณชยเปนรองประธำนกรรมกำร อธบดกรมกำรคำภำยในเปนเลขำนกำร และมปลดกระทรวงกำรคลงและผทรงคณวฒอก 12 คนในต ำแหนงกรรมกำร รวมท งสน 18 คน โดยผทรงคณวฒทง 12 คนประกอบดวย เจำหนำทจำกกระทรวงกำรคลง 3 คน เจำหนำทจำกกระทรวงพำณชย 3 คน และตวแทนจำกภำคเอกชน 6 คน ในทำงปฏบตมกจะเปนตวแทนจำกสภำอตสำหกรรมแหงประเทศไทยและสภำหอกำรคำแหงประเทศไทย จำกกำรทคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำประกอบดวยตวแทนจำกฝำยกำรเมองและภำคธรกจ ท ำใหคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำมไดท ำงำนเปนอสระ สำมำรถถกแทรกแซงจำกฝำยกำรเมองและกลมผลประโยชนทำงธรกจ โดยเฉพำะอยำงยงในสวนของตวแทนของภำคเอกชน ซงมกจะเปนตวแทนจำกธรกจขนำดใหญ ขดกบจดมงหมำยของกฎหมำยฉบบนทมงจะปองกนไมใหบรษทขนำดใหญเอำเปรยบบรษทขนำดเลก เปนทนำส งเกตวำคณะกรรมกำรฯน น ไม มตวแทนจำกผ บ รโภค ขณะทผทรงคณวฒภำคเอกชนมกจะม ควำมสมพนธกบผประกอบธรกจทถกรองเรยนจงท ำใหเกดควำมไมเปนธรรมแกผรองเรยน และในกำรประชม


70

หรอกำรท ำงำนอยำงเตมท เปนไปไดยำกเนองจำกคณะกรรมกำรมภำระหนำทอนนอกเหนอจำกกำรเปนคณะกรรมกำรฯ 2) ควำมเปนอสระของส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ ส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำอยในควำมดแลของกรมกำรคำภำยใน บคคลำกรทงหมดของส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำคอบคคลำกรทมอยในกรมกำรคำภำยใน สงผลใหเจำหนำทและนกวชำกำรประจ ำส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำตองท ำงำนในสวนอนของกรมกำรคำภำยในดวย จงท ำใหรบผดชอบภำระงำนทเพมมำกขนและท ำใหเจำหนำททรบผดชอบไมเกดทกษะ ควำมเชยวชำญในคดกำรแขงขนทำงกำรคำทมควำมละเอยดออน 3) กำรยกเวนไมบงคบใชกฎหมำยกบรฐวสำหกจ ตำมมำตรำ 4 ของ พ.ร.บ. กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 ระบวำไมใหน ำกฎหมำยฉบบนไปบงคบใชกบรฐวสำหกจ แตในสถำนกำรณทเกดขนจรงนนรฐวส ำห กจหลำยแห งในประเทศไทยประกอบ กจกำรแข งกบบรษทเอกชน ไมวำจะเปน กจกำรประปำ กจกำรไฟฟำ รวมถงธรกจปโตรเลยมรำยใหญทมลกษณะเปนกำรผกขำดไมลงมำแขงขนกบบรษทน ำมนเอกชนรำยใหม สงผลใหบรษทน ำมนเอกชนหลำยรำยตองปดตวลง 4) พ.ร.บ. กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 ไมสำมำรถบงคบใชไดทนท จำกบทบญญตกฎหมำยฉบบนไมสำมำรถบงคบใชไดทนทโดยตวของกฎหมำยเองแตตองขนกบคณะกรรมกำรแขงขนทำงกำรคำ


71

เชน กรณ“ผประกอบธรกจซงมอ ำนำจเหนอตลำด”26ในพ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 ซงหมำยถงผทมสวนแบงตลำดและรำยไดเกนเกณฑ ตำมทคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำก ำหนด จงท ำใหตองรอกฎหมำยประกอบทออกโดยคณะกรรมกำรฯถง 7 ปกบกำรออกขอก ำหนดองคประกอบของกำรเปนผมอ ำนำจเหนอตลำดในป 255027

26 มำตรำ 3 “ผประกอบธรกจซงมอ ำนำจเหนอตลำด” หมำยควำมวำ ผประกอบธรกจรำยหนงหรอหลำยรำยในตลำดสนคำใดสนคำหนงหรอบรกำรใดบรกำรหนง ซงมสวนแบงตลำดและยอดเงนขำยเกนกวำทคณะกรรมกำรก ำหนดดวยควำมเหนชอบ ของคณะรฐมนตร และประกำศในรำชกจจำนเบกษำ ทงนโดยใหพจำรณำสภำพกำรแขงขนของตลำดดวย 27 ประกำศคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ เรองหลกเกณฑผประกอบธรกจซงมอ ำนำจเหนอตลำดตำมมำตรำ 3 ของพระรำชบญญตกำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 ประกำศใชเมอวนท 18 มกรำคม 2550 ก ำหนดเปนเกณฑเดยวในทกธรกจ โดยม 2 ลกษณะ ดงน 1. ผประกอบธรกจรำยใดรำยหนง ในตลำดสนคำใดสนคำหนงหรอบรกำรใดบรกำรหนงทมสวนแบงตลำดในปทผำนมำตงแตรอยละ 50 ขนไป และมยอดเงนขำยในปทผำนมำตงแต 1,000 ลำนบำท ขนไป หรอ 2. ผประกอบธรกจสำมรำยแรก ในตลำดสนคำใดสนคำหนงหรอบรกำรใดบรกำรหนง ทมสวนแบงตลำดในปทผำนมำรวมกนตงแตรอยละ 75 ขนไป และมยอดเงนขำยของรำยใดรำยหนงในปทผำนมำตงแต 1,000 ลำนบำทขนไป ทงนยกเวนผประกอบธรกจรำยทมสวนแบงตลำดในปทผำนมำต ำกวำรอยละ 10 หรอผประกอบธรกจรำยทมยอดเงนขำยในปทผำนมำต ำกวำ 1,000 ลำนบำท ทงน คณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำอำจทบทวนหลกเกณฑผมอ ำนำจเหนอตลำดเปนระยะใหเหมำะสมสอดคลองกบสภำพกำรแขงขนทำงเศรษฐกจกำรคำ


72

เปนผลท ำใหกฎหมำยในมำตรำ 2528 ท เปนบทบญญต ทควบคมพฤตกรรมของ“ผประกอบธรกจซงมอ ำนำจเหนอตลำด”ไมสำมำรถบงคบใชได จงถกตงค ำถำมถงควำมจรงใจของรฐทออกกฎหมำยเพรำะประเทศอนมจงตองมเพอใหดทนสมย หรอขจดกำรผกขำดสนคำและบรกำรเพอประโยชนของผบรโภค “กำรรวมธรกจ”29 จะตองมกำรมกำรขออนญำตจำกคณะกำรกำรแขงขนทำงกำรคำเสยกอน แตไมมกำรตรำกฎหมำยลกบทในรำยละเอยดและหลกเกณฑในกำรควบรวมจงท ำใหกฎหมำยไมสำมำรถก ำกบดแลเรองนได 28 มำตรำ 25 หำมมใหผประกอบธรกจซงมอ ำนำจเหนอตลำดกระท ำกำรในลกษณะอยำงใดอยำงหนงดงตอไปน (1) ก ำหนดหรอรกษำระดบรำคำซอหรอขำยสนคำหรอคำบรกำรอยำงไมเปนธรรม (2) ก ำหนดเงอนไขในลกษณะทเปนกำรบงคบโดยทำงตรงหรอโดยทำงออมอยำงไมเปนธรรม ใหผประกอบธรกจอนซงเปนลกคำของตนตองจ ำกดกำรบรกำร กำรผลต กำรซอหรอกำรจ ำหนำยสนคำ หรอตองจ ำกดโอกำสในกำรเลอกซอหรอขำยสนคำ กำรไดรบหรอใหบรกำร หรอในกำรจดหำสนเชอจำกผประกอบธรกจอน (3) ระงบ ลด หรอจ ำกดกำรบรกำร กำรผลต กำรซอ กำรจ ำหนำย กำรสงมอบกำรน ำเขำมำในรำชอำณำจกรโดยไมมเหตผลอนสมควร ท ำลำยหรอท ำใหเสยหำยซงสนคำเพอลดปรมำณใหต ำกวำควำมตองกำรของตลำด (4) แทรกแซงกำรประกอบธรกจของผอนโดยไมมเหตผลอนสมควร 29 มำตรำ 26 วรรค 1 หำมมใหผประกอบธรกจกระท ำกำรรวมธรกจ อนอำจกอใหเกดกำรผกขำดหรอควำมไมเปนธรรมในกำรแขงขน ตำมทคณะกรรมกำรประกำศก ำหนดในรำชกจจำนเบกษำ เวนแตจะไดรบอนญำตจำกคณะกรรมกำร


73

5) กำรด ำเนนคดและบทลงโทษ กำรด ำเนนคดตำมกฎหมำยฉบบนก ำหนดใหคดกำรแขงขนทำงกำรคำขนสศำล 3 ศำล ไดแก ศำลอำญำ ศำลแพง ศำลปกครอง ท ำใหประชำชนผฟองคดเสยเวลำและคำใชจำยจ ำนวนมำกในกำรฟองรองคดทมขอเทจจรงเดยวกน และกำรฝำฝนกฎหมำยนถอเปนควำมผดตอแผนดนตองรบโทษทำงอำญำโดยผกระท ำควำมผดตองไดรบโทษท งจ ำคกหรอปรบ หรอท งจ ำคกและปรบ ตลอดเวลำทมกำรใชบงคบกฎหมำยนยงไมเหนผลในทำงปฏบตทเปนรปธรรมอยำงชดเจนเนองจำกกระบวนกำรเอำผดทำงอำญำนนตองมหลกฐำนทชดเจนสำมำรถพสจนไดจนสนควำมสงสย ซงไมเหมำะกบควำมผดทำงเศรษฐกจทตองใชระยะเวลำนำนในกำรพสจนควำมผด30 อกทงใน พ.ร.บ. กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 ก ำหนดวำผทกระท ำผดตำมกฎหมำยฉบบนจะตอง “ระวำงโทษจ ำคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 6 ลำนบำท หรอทงจ ำทงปรบ” ซงถอเปนบทก ำหนดโทษทตำยตว และคอนขำงต ำเกนไป ท ำใหผประกอบธรกจรำยใหญไมเคำรพกฎหมำยฉบบน เนองจำกก ำไรหรอรำยไดทไดมำจำกกำรผกขำดหรอพฤตกรรมทำงกำรคำทไมเปนธรรมอนๆ อำจน ำมำซงก ำไรทมำกกวำคำปรบซงก ำหนดไวสงสดเพยง 6 ลำนบำท

30 กฎหมำยกำรแขงขนทำงกำรคำ สบคนจำก http://otcc.dit.go.th/wp-content/uploads/2017/10/otcc-outlook-sep-2017_Page_2.jpg (5 มนำคม 2561)


74

กรณตวอยำง ท แสดงให เหน ถงปญหำของกำรบงคบใชพระรำชบญญตกำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 คอกรณกำรแกปญหำเรองยำ ซงประชำชนทไดรบผลกระทบเรองยำตองตอสโดยอำศยบทบญญตมำตรำ 2531 ซงเปนกรณทภำคธรกจมอ ำนำจเหนอตลำด และมำตรำ 2832 ซงเปนกรณทบรษทตำงชำตเขำมำมอ ำนำจเหนอตลำดในประเทศไทย ซงขอเทจจรงทเกดขนคอมกำรตงคณะอนกรรมกำรขนเพอพจำรณำวำบรษทยำตำงชำตดงกลำวกระท ำควำมผดเขำองคประกอบตำม

31 มำตรำ 25 หำมมใหผประกอบธรกจซงมอ ำนำจเหนอตลำดกระท ำกำรในลกษณะอยำงใดอยำงหนงดงตอไปน (1) ก ำหนดหรอรกษำระดบรำคำซอหรอขำยสนคำหรอคำบรกำรอยำงไมเปนธรรม (2) ก ำหนดเงอนไขในลกษณะทเปนกำรบงคบโดยทำงตรงหรอโดยทำงออมอยำงไมเปน ธรรม ใหผประกอบธรกจอนซงเปนลกคำของตนตองจ ำกดกำรบรกำร กำรผลต กำรซอ หรอกำรจ ำหนำยสนคำหรอตองจ ำกดโอกำสในกำรเลอกซอหรอขำยสนคำ กำรไดรบหรอใหบรกำร หรอในกำรจดหำสนเชอจำกผประกอบธรกจอน (3) ระงบ ลด หรอจ ำกดกำรบรกำร กำรผลต กำรซอ กำรจ ำหนำย กำรสงมอบ กำรน ำเขำมำในรำชอำณำจกรโดยไมมเหตผลอนสมควร ท ำลำยหรอท ำใหเสยหำยซงสนคำเพอลดปรมำณใหต ำกวำควำมตองกำรของตลำด (4) แทรกแซงกำรประกอบธรกจของผอนโดยไมมเหตผลอนสมควร 32 มำตรำ 28 หำมมใหผประกอบธรกจซงมควำมสมพนธทำงธรกจกบผประกอบธรกจซงอยนอกรำชอำณำจกร ไมวำควำมสมพนธนนจะเปนโดยทำงสญญำ นโยบำย ควำมเปนหนสวน กำรถอหน หรอมควำมสมพนธในลกษณะอนใดท ำนองเดยวกน ด ำเนนกำรใดๆเพอใหบคคลซงอยในรำชอำณำจกรทประสงคจะซอสนคำหรอ บรกำรมำใชเอง ตองถกจ ำกดโอกำสในกำรเลอกซอสนคำหรอบรกำรจำกผประกอบธรกจซงอยนอกรำชอำณำจกรโดยตรง


75

บทบญญตมำตรำดงกลำวหรอไม ซงผลปรำกฏวำคณะอนกรรมกำรทพจำรณำกรณดงกลำวสรปผลวำบรษทยำตำงชำตไมมควำมผดตำมพระรำชบญญตกำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 สงผลใหประชำชนตองตอสในศำลปกครองตอไป กรณดงกลำวกยงคงคำงอยในชนศำลปกครอง กรณปญหำของบรษทยำทเกดขนคอมกำรตกลงไมใหมกำรแขงขน สงผลใหบรษทยำรำยใหญกลำยเปนเจำเหนอตลำด เนองจำกไรซงคแขงในตลำดยำสงผลใหมกำรผกขำดยำ ดงนนจงกลำวไดวำหำกมกำรแขงขนเกดขนในตลำดยำ จะท ำใหรำคำยำลดลงและสงผลดตอผบรโภคซงคอประชำชน และอกกรณทเปนตวอยำงกำรรองเรยนท “เกอบ”จะมกำรบงคบใชกฎหมำย โดยเปนเรองเดยวทคณะกรรมกำรไดพจำรณำและเสนอเรองตออยกำร คอกรณบรษท เอ.พ.ฮอนดำ จ ำกด ทเรมในป 2546 เปนคดแรกหลงจำก พ.ร.บ .แขงขนทำงกำรคำมผลบงคบใชโดยมผ จ ำหนำยรถจกรยำนยนตในประเทศ 3 รำย ไดแก บรษท ไทยซซกมอเตอร จ ำกด, บรษท ไทยยำมำฮำมอเตอร จ ำกด และบรษท คำวำซำก มอเตอร เอนเตอรไพรสจ ำกด เขำรองเรยนตอคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ ในขอกลำวหำทวำ บรษท เอ.พ.ฮอนดำ จ ำกด ผจดจ ำหนำยรถจกรยำนยนตยหอฮอนดำใชอ ำนำจตลำดบงคบใหตวแทนจ ำหนำยรถจกรยำนยนตยหออนหนมำจ ำหนำยรถจกรยำนยนตยหอฮอนดำของตวเองเพยงยหอเดยว เปนกำร "จ ำกด" กำรประกอบธรกจ มผลใหชองทำงกำรจ ำหนำย ยอดขำย


76

ของคแขงขนลดลง อนเปนควำมผดตำมมำตรำ 29 แหง พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ33แตกยอกนไปมำระหวำงหนวยงำนจนในทสดป 2556 พนกงานอยการใหความเหน “ไมฟอง”และคดหมดอำยควำมไป จำกปญหำทเกดขนทไมเปนไปตำมเจตนำรมณทแทจรงในกำรปองกนกำรกระท ำอนเปนกำรผกขำด ลด หรอจ ำกดกำรแขงขนในกำรประกอบธรกจอยำงเปนระบบ อนจะเปนกำรสงเสรมใหกำรประกอบธรกจเปนไปอยำงเสรและปองกนมใหเกดกำรกระท ำอนไมเปนธรรมในกำรประกอบธรกจ จงมเรยกรองใหแกไขกฎหมำยฉบบนเพอใหทนตอสถำนกำรณทมกำรแขงขนทเพมขน

4. พ.ร.บ. การแขงขนทางการคา พ.ศ. 2560 ความหวง “ผบรโภค”

หลงจำกมกำรผลกดนใหแกไขกฎหมำยกำรแขงขนทำงกำรคำนนกำรประกำศใช พ.ร.บ. กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 256034ถอเปนกำร 33 มำตรำ 29 แหง พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำทระบไววำ"หำมมใหผประกอบกำรธรกจ กระท ำกำรใด ๆ อนมใชกำรแขงขนโดยเสรอยำงเปนธรรม และมผลเปนกำรท ำลำย ท ำใหเสยหำย ขดขวำง กดกน หรอจ ำกดกำรประกอบธรกจของผประกอบธรกจอนหรอเพอมใหผประกอบธรกจหรอตองลมเลกกำรประกอบธรกจ" ซงมบทลงโทษระบไวตำมมำตรำ 51 "ตองระวำงโทษจ ำคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 6 ลำนบำท หรอทงจ ำทงปรบ และในกรณทกระท ำผดซ ำตองระวำงโทษเปนทวคณ"


77

ปฏรปกฎหมำยกำรแขงขนทำงกำรคำครงใหญทมงใหมกำรใชบงคบไดจรงโดยในกฎหมำยทแกไขใหมนมควำมเปลยนแปลงคอนขำงมำก ผเขยนจะกลำวถงประเดนส ำคญทมกำรเปลยนแปลง ดงน 1) ทมำของคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ "คณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ”35 ในกฎหมำยใหมนประกอบดวย ประธำน 1 คน, รองประธำน 1 คน, กรรมกำรอน ๆ อก 5 คน รวม 7 คน เมอไดกรรมกำรครบแลวจงเสนอทประชมคณะรฐมนตรพจำรณำ วำระด ำรงต ำแหนง 4 ป ตออำยได 2 วำระ ในกฎหมำยใหมนจะระบคณสมบตวำจะตองเปนผทมควำมเชยวชำญดำนนมำนำนกวำ 10 ป และทส ำคญไดหำมไมใหเปนผ ด ำรงต ำแหนงในองคกรธรกจ หนสวนทมอ ำนำจในกำรจดกำรในหำง

34 พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 ประกำศในรำชกจจำนเบกษำเมอวนท2 กรกฎำคม 2560 และมผลใชบงคบในวนท 5 ตลำคม 2560 35 มำตรำ 7 พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 ใหมคณะกรรมกำรคณะหนงเรยกวำ “คณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ” ประกอบดวย ประธำนกรรมกำร รองประธำนกรรมกำรหนงคน และกรรมกำรอนอกหำคน ซงนำยกรฐมนตร แตงตงจำกบคคลทผำนกำรคดเลอกโดยควำมเหนชอบของคณะรฐมนตร ใหเลขำธกำรเปนเลขำนกำรคณะกรรมกำร มำตรำ 8 พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 กรรมกำรตองเปนผ ทมผลงำนหรอเคยปฏบตงำนทแสดงใหเหนถงกำรเปนผมควำมร และมควำมเชยวชำญหรอมประสบกำรณไมนอยกวำสบป ในสำขำนตศำสตร เศรษฐศำสตร กำรเงน กำรบญช อตสำหกรรม กำรบรหำรธรกจ กำรคมครองผบรโภค หรอในสำขำอน อนจะเปนประโยชนตอกำรก ำกบดแล กำรแขงขนทำงกำรคำ ทงน กำรนบระยะเวลำขำงตนใหน ำมำรวมกนได


78

หนสวน หรอผถอหนเกนกวำ 5% ของทนทงหมดของบรษท ขำรำชกำรประจ ำพนกงำนหรอลกจำงของหนวยงำนรฐ หนวยงำนสวนทองถน ตองไมเปนกรรมกำรหรอทปรกษำของหนวยงำนของรฐทด ำเนนธรกจ และไมเปนผด ำรงต ำแหนงใด ๆ ในสถำบนหรอสมำคม ซงเปนกำรรวมกลมของผประกอบธรกจทมวตถประสงคหรอประโยชนรวมกนในทำงกำรคำ จงท ำใหคณะกรรมกำรแขงขนทำงกำรคำในกฎหมำยใหมมควำมเปนอสระ ไมตกอยภำยใตอทธพลทำงกำรเมองและธรกจ ซงเปนปญหำหลกในกฎหมำยฉบบเกำ และทส ำคญตำมกฎหมำยใหม คณะกรรมกำรจะปฏบตงำนแบบเตมเวลำ ตำงจำกเดมทเปนแบบไมเตมเวลำเพรำะแตงตงบคคลทท ำงำนในหนวยงำนอนมำเปนกรรมกำรทงหมด ท ำใหประสบปญหำกำรนดประชมและไมสำมำรถใหเวลำกบกำรท ำงำนไดอยำงเตมท 2) ส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ กำรแยกส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำมำเปนหนวยงำนอสระมฐำนะเทยบเทำ "กรม” จำกเดมมฐำนะเปน ส ำนก สงกดกรมกำรคำภำยใน กระทรวงพำณชย เพอใหสำมำรถสรำงควำมเชยวชำญของเจำหนำท เพรำะรบผดชอบในเนองำนท เกยวของกบกำรแขงขนทำงกำรคำโดยเฉพำะ ไมตองรบผดชอบในงำนสวนอนและเจำหนำทผปฏบตงำนท ำงำนเตมเวลำ เพอชวยปองกนปญหำผลประโยชนทบซอนทถอวำมสวนส ำคญทจะชวยเพมประสทธภำพกำรก ำกบดแลกำรแขงขนทำงกำรคำเปนไปอยำงเสรและเปนธรรมมำกขน อกทงกฎหมำยใหมยงเพม


79

อ ำนำจหนำทของส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ36 ใหตองจดท ำฐำนขอมลขนำดตลำดสนคำหรอบรกำรทมแนวโนมจะ

36 มำตรำ ๒๙พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 ใหส ำนกงำนมอ ำนำจหนำท ดงตอไปน (1) รบผดชอบงำนธรกำรของคณะกรรมกำรและคณะอนกรรมกำร (2) ตดตำมพฤตกรรมของผ ประกอบธรกจทอำจกอใหเกดกำรฝำฝนพระรำชบญญตนและ รำยงำนตอคณะกรรมกำร (3) ศกษำ คนควำ วเครำะห วจยเกยวกบสนคำ กำรบรกำร และพฤตกรรมใน กำรประกอบธรกจ รวมทงเสนอแนะแนวทำงและใหควำมเหนในกำรสงเสรม พฒนำ และก ำกบดแล กำรประกอบธรกจ (4) จดท ำฐำนขอมลขนำดตลำดสนคำหรอบรกำรทมแนวโนมจะกอใหเกดกำรผกขำดตลำด ตำมทคณะกรรมกำรก ำหนด และเผยแพรตอสำธำรณชน (5) รบเรองรองเรยนทบคคลใดอำงวำไดมกำรฝำฝนพระรำชบญญตน และด ำเนนกำรแสวงหำ ขอเทจจรงและรวบรวมพยำนหลกฐำนในเรองทรองเรยนใหไดขอเทจจรงเพยงพอ เพอน ำเสนอ คณะกรรมกำรพจำรณำ ทงน ตำมระเบยบทคณะกรรมกำรก ำหนด (6) ถอกรรมสทธ มสทธครอบครอง และมทรพยสทธใด ๆ (7) กอตงสทธหรอท ำนตกรรมใด ๆ เกยวกบทรพยสน (8) แลกเปลยนขอมล รวมด ำเนนกำรในกำรเจรจำ ท ำควำมตกลงและรวมมอกบองคกรหรอ หนวยงำนในประเทศและตำงประเทศในกจกำรทเกยวกบกำรด ำเนนงำนของส ำนกงำน (9) จดใหมหรอใหควำมรวมมอกบองคกรอนในกำรศกษำอบรมและพฒนำควำมรเกยวกบ กำรแขงขนทำงกำรคำ (10) ประสำนงำนและใหควำมรวมมอกบสวนรำชกำรและหนวยงำนของรฐทเกยวของใน กำรปฏบตหนำทตำมพระรำชบญญตน (11) รบคำธรรมเนยมตำมทก ำหนดในกฎหมำย และคำตอบแทน คำบรกำร หรอรำยไดจำก กำรด ำเนนงำน (12) เผยแพรผลค ำวนจฉยของคณะกรรมกำรตอสำธำรณชน (13) จดท ำรำยงำนประจ ำปแสดงผลงำนและอปสรรคในกำรด ำเนนงำนของคณะกรรมกำรและ ส ำนกงำนเสนอตอคณะรฐมนตร และเผยแพรตอสำธำรณชน (14) ปฏบตกำรตำมประกำศ ระเบยบ มตของคณะกรรมกำร และปฏบตกำรตำมท คณะกรรมกำรหรอคณะอนกรรมกำรมอบหมำย (15) ปฏบตกำรอนใดทกฎหมำยก ำหนดใหเปนอ ำนำจหนำทของส ำนกงำน


80

กอใหเกดกำรผกขำดและเผยแพรตอสำธำรณชน ซงฐำนขอมลดงกลำวไมเคยถกรวบรวมจงท ำใหเกดปญหำในกำรวเครำะหวำผใดเปนผประกอบธรกจทมอ ำนำจเหนอตลำดหรอไมอยำงไร 3) กำรใชกฎหมำยกบรฐวสำหกจ กฎหมำยใหมแกไขปญหำนโดยกำรก ำหนดใหใชกฎหมำยแขงขนทำงกำรคำกบรฐวสำหกจดวย แตจะยกเวนใหเฉพำะ “กำรประกอบธรกจ” ของรฐวสำหกจทจ ำเปนในกำรรกษำประโยชนสำธำรณะตำมกฎหมำยหรอมตคณะรฐมนตรเทำนน 4) กำรตควำมกฎหมำยทชดเจนขน “กำรรวมธรกจ”ตำมกฎหมำยเดมฉบบป 2542 จะตองมกำรขออนญำตจำกคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำกอน แตกฎหมำยไมสำมำรถใชบงคบไดเพรำะไมมกำรออกกฎหมำยลกมำบงคบใชวำกรณใดบำงจะตองขออนญำตในกำรรวมกจกำรและหลกเกณฑตำงๆ เปนอยำงไร ในเรองนจำกเดมทตองขออนญำต เปนก ำหนดใหแยกกรณทจะตองแจง กบกรณทจะตองขออนญำตออกจำกกน กลำวคอ ถำผลกระทบของกำรรวมธรกจเปนเพยงแคกำร “ลดกำรแขงขนอยำงมนยส ำคญ” กใหแจงผลกำรรวมธรกจตอคณะกรรมกำรภำยใน 7นบแตวนรวมธรกจ37 แตหำกผลกระทบของกำร

37 มำตรำ 52 วรรค 1 พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 ผประกอบธรกจทกระท ำกำรรวมธรกจอนอำจกอใหเกดกำรลดกำรแขงขนอยำง มนยส ำคญในตลำดใดตลำดหนงซงเปนไปตำมหลกเกณฑทคณะกรรมกำรประกำศก ำหนด ตองแจงผล กำรรวมธรกจตอคณะกรรมกำรภำยในเจดวนนบแตวนทรวมธรกจ


81

รวมธรกจคอ “อำจกอใหเกดกำรผกขำดหรอกำรเปนผมอ ำนำจเหนอตลำด” กรณนตองขออนญำตจำกคณะกรรมกำร38 5) กำรก ำหนดเขตอ ำนำจศำล กำรฟองคดอำญำ และคดฟองเรยกคำเสยหำยตำมกฎหมำย ใหเปนศำลทรพยสนทำงปญญำและกำรคำระหวำงประเทศ39 ซงเปนศำลทมควำมทนสมย มควำมเชยวชำญในกฎหมำยเฉพำะทำง อยำงเชนกฎหมำยแขงขนทำงกำรคำมำกกวำศำลอน 6) กำรเพมโทษทำงอำญำ และโทษทำงปกครอง ในสวนของบทลงโทษทำงอำญำทเดนชดมำกกคอ กำรเพมในสวนของโทษปรบไมเกนรอยละ 10 ของรำยไดในปทกระท ำควำมผด หรอทงจ ำทงปรบ หำกกระท ำผดตำมมำตรำ 5040 ผมอ ำนำจเหนอตลำดทมพฤตกรรมจ ำกดกำร

38 มำตรำ 51 วรรค 2 พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 ผประกอบธรกจทจะกระท ำกำรรวมธรกจอนอำจกอใหเกดกำรผกขำดหรอกำรเปนผประกอบ ธรกจซงมอ ำนำจเหนอตลำดตองไดรบอนญำตจำกคณะกรรมกำร 39 มำตรำ 26 พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 กำรฟองคดอำญำและกำรฟองคดเรยกคำเสยหำยตำมพระรำชบญญตน ใหอย ในเขตอ ำนำจของศำลทรพยสนทำงปญญำและกำรคำระหวำงประเทศ 40 มำตรำ 50 พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 หำมมใหผประกอบธรกจซงมอ ำนำจเหนอตลำดกระท ำกำรในลกษณะ อยำงหนงอยำงใดดงตอไปน (1) ก ำหนดหรอรกษำระดบรำคำซอหรอขำยสนคำหรอคำบรกำรอยำงไมเปนธรรม (2) ก ำหนดเงอนไขในลกษณะทไมเปนธรรมใหผ ประกอบธรกจอนซงเปนคคำของตนตองจ ำกด กำรบรกำร กำรผลต กำรซอ หรอกำรจ ำหนำยสนคำ หรอตองจ ำกดโอกำสในกำรเลอกซอหรอขำยสนคำ กำรไดรบหรอใหบรกำร หรอในกำรจดหำสนเชอจำกผประกอบธรกจอน (3) ระงบ ลด หรอจ ำกดกำรบรกำร กำรผลต กำรซอ กำร


82

แขงขน ท เส รห รอเปนธรรม เชน ก ำหนดเงอนไขทไม เปนธรรม แทรกแซงกำรกระท ำของผอน เปนตน หรอมำตรำ 5441 ผประกอบกำรทมพฤตกรรมกำรผกขำด เชน ก ำหนดรำคำ ก ำหนดเงอนไข จ ำกดปรมำณสนคำ หรอกำรสมรกนระหวำงผประกอบธรกจ ในกรณทมพฤตกรรมตำมมำตรำ 5542 เชน ลดคณภำพสนคำหรอบรกำร แตงตงบคคลในเปน

จ ำหนำย กำรสงมอบ กำรน ำเขำมำ ในรำชอำณำจกรโดยไมมเหตผลอนสมควร ท ำลำยหรอท ำใหเสยหำยซงสนคำ ท งน เพอลดปรมำณใหต ำกวำควำมตองกำรของตลำด (4) แทรกแซงกำรประกอบธรกจของผอนโดยไมมเหตผลอนสมควร 41 มำตรำ 54 พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 หำมมใหผ ประกอบธรกจใดรวมกบผ ประกอบธรกจอนทแขงขนในตลำดเดยวกน กระท ำกำรใด ๆ อนเปนกำรผกขำด หรอลดกำรแขงขน หรอจ ำกดกำรแขงขนในตลำดนนในลกษณะ อยำงหนงอยำงใดดงตอไปน (1) ก ำหนดรำคำซอหรอรำคำขำยหรอเงอนไขทำงกำรคำใด ๆ ไมวำทำงตรงหรอทำงออม ทสงผลตอรำคำสนคำหรอบรกำร (2) จ ำกดปรมำณของสนคำหรอบรกำรทผประกอบธรกจแตละรำยจะผลต ซอ จ ำหนำย หรอบรกำรตำมทตกลงกน (3) ก ำหนดขอตกลงหรอเงอนไขในลกษณะสมรกน เพอใหฝำยหนงไดรบกำรประมลหรอ ประกวดรำคำสนคำหรอบรกำร หรอเพอมใหฝำยหนงเขำแขงขนรำคำในกำรประมลหรอประกวดรำคำสนคำ หรอบรกำร (4) ก ำหนดแบงทองททผประกอบธรกจแตละรำยจะจ ำหนำย หรอลดกำรจ ำหนำย หรอซอสนคำ หรอบรกำรไดในทองทนน หรอก ำหนดผซอหรอผขำยทผประกอบธรกจแตละรำยจะจ ำหนำยหรอ ซอสนคำหรอบรกำรได โดยผ ประกอบธรกจอนจะไมซอหรอจ ำหนำยหรอซอสนคำหรอบรกำรนน บทบญญตตำมวรรคหนง มใหใชบงคบกบกำรกระท ำระหวำงผประกอบธรกจทมควำมสมพนธกน ทำงนโยบำยหรออ ำนำจสงกำรตำมหลกเกณฑทคณะกรรมกำรประกำศก ำหนด 42 มำตรำ 55พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 หำมมใหผ ประกอบธรกจใดรวมกบผ ประกอบธรกจอนกระท ำกำรใด ๆ อนเปน กำรผกขำด หรอลดกำรแขงขน หรอจ ำกดกำรแขงขนในตลำดใดตลำดหนงในลกษณะอยำงหนงอยำงใด ดงตอไปน (1) ก ำหนดเงอนไขตำมทระบไวใน


83

ผดแลกำรจ ำหนำย กจะมโทษทำงปกครองเชนกน และโทษทำงปกครองรวมถงกำรกระท ำผดเกยวกบกำรควบรวมธรกจ เชน ไมปฏบตตำมมำตรำ 51 วรรคหนง กำรไมแจงผลกำรควบรวมธรกจภำยใน 7 วน จะมโทษทำงปกครองสงสดถงปรบไมเกน 200,000 บำท และปรบอกในอตรำไมเกน 10,000 บำทตอวนทฝำฝน แตหำกควบรวมโดยไมไดรบอนญำตตำมมำตรำ 51 วรรคสอง หรอไมปฏบตตำมมำตรำ 53 ไมปฏบตตำมระยะเวลำทก ำหนด จะมโทษปรบไมเกน 0.5% ของมลคำธรกรรมในกำรรวมธรกจ จำกเดมมเพยงโทษปรบหรอจ ำคกไมเกน 1 ป ทงนกำรค ำนวณและเปรยบเทยบปรบเปนเปอรเซนต ถอวำเปนไปตำมระบบสำกลทใชในหลำยประเทศ กำรประกำศใช พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 นนเปนแกไขปญหำทเกดขนจำก “เหต”ตำงๆทไมสำมำรถบงคบใช พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 โดยเฉพำะอยำงยงคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำทมบทบำทในกำรออกกฎหมำยลก ประกำศ ขอก ำหนด

มำตรำ 54 (1) (2) หรอ (4) ระหวำงผประกอบธรกจท มใชคแขงขนในตลำดเดยวกน (2) ลดคณภำพของสนคำหรอบรกำรใหต ำลงกวำทเคยผลตจ ำหนำยหรอใหบรกำร (3) แตงตงหรอมอบหมำยใหบคคลใดแตผเดยวเปนผจ ำหนำยสนคำหรอใหบรกำรอยำงเดยวกน หรอประเภทเดยวกน (4) ก ำหนดเงอนไขหรอวธปฏบตเกยวกบกำรซอหรอกำรจ ำหนำยสนคำหรอกำรบรกำรเพอใหปฏบต ตำมทตกลงกน (5) ควำมตกลงรวมกนในลกษณะอน ๆ ตำมทคณะกรรมกำรประกำศก ำหนด


84

ทท ำใหกฎหมำยฉบบนสำมำรถใชบงคบไดซงหำกพจำรณำจำกชวงเวลำตงแต พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 มผลใชบงคบในวนท 5 ตลำคม 2560 เมอมกำรจดต งส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ หลงจำกนนจะเขำสกระบวนกำรคดเลอก "คณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ” ในเดอนกรกฎำคม 2561 และคดเลอกเลขำธกำรส ำนกฯภำยในเดอนธนวำคม 256143 ภำยหลงจำกทคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำปฏบตหนำทนนตองรอวำประกำศขอก ำหนดของคณะ

43 บทสมภำษณ นำงนนทวลย ศกนตนำค อธบดกรมกำรคำภำยใน จำกบทควำมพ.ร.บ.แขงขนทำงกำรคำ ลบภำพ “เส อกระดำษ ” ปลอดกำรเมองแทรก , 1กมภำพนธ 2561 ,สบคนจำก https://www.prachachat.net/facebook-instant-article/news-27495 (6 มนำคม 2561) กลำววำ “หลงจำกกฎหมำยแขงขนฉบบใหมจะมผลบงคบวนท 5 ตลำคม นวำ กรมกำรคำภำยในจะตองยกรำงอนบญญตอก 81 ฉบบ ใหเสรจสนภำยในเดอนสงหำคมน และจะตงคณะกรรมกำร (ชดรกษำกำร) เปนผพจำรณำใหควำมเหนชอบอนบญญตกอนเปดประชำพจำรณและประกำศในรำชกจจำนเบกษำภำยในเดอนธนวำคม 2560 พรอมกนน กรมจะตองเตรยมควำมพรอมในกำรจดท ำแผนของบประมำณ จดตงส ำนกงำน จดจำงบคลำกร (ตำมไทมไลนประกอบ) ส ำหรบอตรำก ำลง 64 อตรำ แบงเปน รองเลขำธกำรส ำนกฯ 1 อตรำ, ฝำยตรวจสอบภำยใน 3 อตรำ, สำยงำนบรหำรกลำง 15 อตรำ, สำยงำนวเครำะหโครงสรำงธรกจและพฒนำระบบกำรแขงขนทำงกำรคำ 14 อตรำ, สำยงำนก ำกบดแลพฤตกรรมทำงกำรคำ 15 อตรำ และสำยงำนกฎหมำยและคด 16 อตรำ (ไมรวมเลขำธกำรส ำนกฯ 1 อตรำ และทปรกษำอก 3 อตรำ) หลงจำกนนจะเขำสกระบวนกำรคดเลอก "คณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ” ในเดอนกรกฎำคม ป 2561 และคดเลอกเลขำธกำรส ำนกฯภำยในเดอนธนวำคม 2561”

https://www.prachachat.net/facebook-instant-article/news-27495%20(


85

กรรมกำรฯตำงๆจะออกมำเพอรองรบกฎหมำยหลกใหขบเคลอนไปไดในระยะเวลำนำนเทำไหร( จำก พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 ใชระยะเวลำในกำรรอประกำศคณะกรรมกำรฯถง 7 ป) คงตองรอดตอไปวำกฎหมำยฉบบนจะใหควำมส ำคญกบใครมำกกวำกนระหวำงผประกอบธรกจรำยใหญ รำยยอย ผบรโภค หรอจะใหควำมส ำคญกบกำรรกษำเสรภำพทำงเศรษฐกจของบคคลทกกลมอยำงเทยมกนผำนกำรรกษำตลำดใหมกำรแขงขน44

5. สรป

กำรแขงขนทำงกำรคำถอเปนนโยบำยทำงเศรษฐกจซงเปนทยอม รบกนในก ลมประเทศท เปด เส รทำงกำรคำ โดยยดหลกใหผประกอบกำรหลำยรำยสำมำรถจ ำหนำยสนคำประเภทเดยวกนไดในรำคำและคณภำพทแตกตำงกนตำมกลไกตลำด อนเปนวธกำรหนงในกำรกระตนเศรษฐกจของประเทศใหสำมำรถด ำเนนกำรไปไดอยำงม

44 กำรปฏรปกฎหมำยแขงขนทำงกำรคำ : ควำมหวงใหมของสงคมไทย?,กนกนย ถำวรพำนช, 5

เมษำยน 2560,สบคนจำก https://www.the101.world/thoughts/on-new-competition-law (6

มนำคม 2561)

https://www.the101.world/thoughts/on-new-competition-law


86

ประสทธภำพ และในขณะเดยวกนกเปนประโยชนแกประชำชนทเปนผบรโภคซงจะสำมำรถเลอกซอสนคำไดอยำงมคณภำพและในรำคำทถกลง อยำงไรกด แมจะมแนวคดในกำรเปดใหกำรแขงขนทำงกำรคำเปนไปอยำงเสรกตำม แตในทำงปฏบตกยงพบปญหำวำมกำรผกขำดทำงกำรคำโดยกลมผประกอบกำรบำงกลม หลำยประเทศทเปนรฐทนนยมทมบทบำทมำกในตลำดกำรคำโลกจงไดมกำรออกกฎหมำยปองกนกำรผกขำดทำงกำรคำขนมำบงคบใช เชนสหรฐอเมรกำ และสหรำชอำณำจกร หรอแมแตในประเทศทไมไดมบทบำทมำกในตลำดกำรคำโลกกตำม กมกำรบญญตกฎหมำยในลกษณะเดยวกนเพอควบคมกลไกตลำดในประเทศใหมควำมสอดคลองกบภำวะเศรษฐกจโลก ส ำหรบประเทศไทยนนนบแตมกำรบงคบใชพระรำชบญญตกำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 จนถงป 2560 เวลำรวม 18 ป แตไมมกำรบงคบใชกฎหมำยกบผประกอบธรกจรำยใดเลยเนองจำกกำรตควำมกฎหมำย และผมอ ำนำจบงคบใชอยำงคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำทเปนผมสวนไดสวนเสยในแวดวงธรกจ ทสวนใหญเปนพนธมตรทำงกำรคำซงหำกจะบงคบใชกฎหมำยกบพรรคพวกเพอนฝงกนกดจะเปนกำรหกหำรน ำใจ กำรทผ มอ ำนำจในกำรบงคบใช(กรรมกำรในคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ)อยในขำย “น ำพงเรอเสอพงปำ”กบผถกรองเรยนนน กฎหมำยกำรแขงขนทำงกำรคำจงไมถกใชบงคบตลอด


87

ระยะเวลำทประกำศใชกฎหมำยน บทเรยนทเกดขนกบพ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2542 น น ท ำใหหลำยฝำยผลกดนให มกำรแกไขจนกระทงเปนผลในป 2560 ทเปรยบเสมอนกำรเรมนบหนงกบระบบกลไกของกฎหมำยทถกวำงขนใหแตกตำงจำกกฎหมำยเดมอยำงสนเชงต งแตกำรแยกส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำใหเปนอสระหนวยงำนหนงตำงหำกจำกกรมกำรคำภำยใน กระทรวงพำณชยทเคยสงกดเพอใหมเจำหนำททรบผดชอบสวนงำนนโดยเฉพำะ และในสวนของคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำทในกฎหมำยใหมก ำหนดคณสมบตไวเปนกลำงวำจะตองไมเปนฝำยกำรเมอง นกธรกจ หรอขำรำชกำรตำงๆประกอบกบตองมควำมรควำมเชยวชำญในกำรแขงขนทำงกำรคำ จำกกำรก ำหนดคณสมบตนท ำใหประชำชนทตดตำมควำมเคลอนไหวของกฎหมำยกำรแขงขนทำงกำรคำคำดหวงใหกฎหมำยฉบบนขบเคลอนเปนไปตำมกลไกทบญญตไว และคงมโอกำสไดเหนกำรบงคบใชกฎหมำยอยำงจรงจงตำมเจตนำรมณของกฎหมำยทลงโทษ “ยกษใหญ”ทำงธรกจทเอำเปรยบผบรโภคมำยำวนำน และหวงเปนอยำงยงวำคนไทยจะมโอกำสไดเลอกสนคำหรอบรกำรทเคยผกขำดมำนำนโดยเฉพำะสำธำรณปโภคขนพนฐำน


88


กมลวรรณ จรวศษฎ. (2557). กำร “ฮว” เพอกำรสงออก : ศกษำเปรยบเทยบกฎหมำยไทยและกฎหมำยสหรฐอเมรกำ. ใน กฎหมำยกบกำรเปลยนแปลงสงคมไทย (พมพครงท 1, หนำ 660 - 664). กรงเทพฯ: ธรรมศำสตร.

เยำวเรศ ทบพนธ. (2557). เศรษฐศำสตรกำรคำระหวำงประเทศ ทฤษฎและนโยบำย (พมพครงท 3 แกไขเพมเตม). กรงเทพฯ: ธรรมศำสตร.

วนรกษ มงมณนำคน. (2556). หลกเศรษฐศำสตรจลภำค (พมพครงท 20). กรงเทพฯ: ส ำนกพมพมหำวทยำลยธรรมศำสตร

ศกดำ ธนตกล. (2553). ค ำอธบำยและกรณศกษำพระรำชบญญตกำรแขงขนทำงกำรคำ (พมพครงท 2).กรงเทพฯ: วญญชน.

สถำบนนโยบำยและเศรษฐกจ. (2542). โครงกำรศกษำเปรยบเทยบกฎหมำยแขงขนทำงกำรคำของสหรฐอเมรกำ สำธำรณรฐเกำหล ญปน สหภำพยโรป และไทย.

ส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรแขงขนทำงกำรคำ, กรมกำรคำภำยใน กระทรวงพำณชย. คมอนกธรกจวำดวยนโยบำยและกฎหมำยกำรแขงขนทำงกำรคำของอำเซยน.


89

สรพร เบญจพรจลมำศ. (2548). กำรใชเขตอ ำนำจรฐนอกดนแดน (Long Arm Jurisdiction) ในกฎหมำยระหวำงประเทศ : กรณศกษำจำกกฎหมำยปองกนกำรผกขำดของสหรฐอเมรกำ. วทยำนพนธนตศำสตรมหำบณฑต คณะนตศำสตร มหำวทยำลยธรรมศำสตร.

อวยพร สวรรณสนทร. (2545). กำรบงคบใชกฎหมำยกำรแขงขนทำงกำรคำกบกฎหมำยสทธบตร. วทยำนพนธนตศำสตรมหำบณฑต คณะนตศำสตร มหำวทยำลยธรกจบณฑตย.

Hovenkamp, Herbert. (1999). The Law of Competition and Its Practice : Federal Antitrust Policy (2 nd ed.).

กฎหมำยแขงขนทำงกำรคำ: ไดเวลำปลกขนมำอกแลว,24 กมภำพนธ 2016,เดอนเดน นคมบรรกษ สถำบนวจยเพอกำรพฒนำประเทศไทย,สบคนจำก https://tdri.or.th/2016/02/laws_for_competitive_business_practices(5 มนำคม 2561)

พ.ร.บ.กำรแขงขนทำงกำรคำ พ.ศ. 2560 ; กฎหมำยเพอผบรโภค, สงหำคม 2560, อนนต เกยรตสำรพภพ,สบคนจำก http://library2.parliament.go.th/ebook/content-issue/2560/hi2560-060.pdf (5 มนำคม 2561)

https://tdri.or.th/2016/02/laws_for_competitive_business_practices(5%20มนาคม

https://tdri.or.th/2016/02/laws_for_competitive_business_practices(5%20มนาคม

http://library2.parliament.go.th/ebook/content-issue/2560/hi2560-060.pdf%20(5

http://library2.parliament.go.th/ebook/content-issue/2560/hi2560-060.pdf%20(5


90

พ.ร.บ. กำรแขงขนทำงกำรคำ 2560 กำวใหมของกำรแขงขน?,วภำนนท ประสมปลม, 3 พฤษภำคม 2560,สบคนจำก http://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/641119 (6 มนำคม 2561)

กำรปฏรปกฎหมำยแขงขนทำงกำรคำ : ควำมหวงใหมของสงคมไทย?,กนกนย ถำวรพำนช, 5 เมษำยน 2560,สบคนจำก https://www.the101.world/thoughts/on-new-competition-law (6 มนำคม 2561)

พ.ร.บ.แขงขนทำงกำรคำ ลบภำพ “เสอกระดำษ” ปลอดกำรเมองแทรก, 1 ก.พ. 2561,สบคนจำก https://www.prachachat.net/facebook-instant-article/news-27459 (6 มนำคม 2561)

http://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/641119%20(6

https://www.the101.world/thoughts/on-new-competition-law

https://www.prachachat.net/facebook-instant-article/news-27459

https://www.prachachat.net/facebook-instant-article/news-27459


91

วพากษแนวความคดปรชญาเตา กบการใชกฎหมายอยางสนตวธ Taoism philosophy and peaceful enforcement of law.

พทกษ ศศสวรรณ45

80 หม 9 ส ำนกวชำนตศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย ถนนพหลโยธน ต ำบลบำนด อ ำเภอเมอง จงหวดเชยงรำย 57100

อเมลตดตอ : [email protected]

Pitak Sasisuwan 80 moo. 9 School of Law, Chiang Rai Rajabhat University


45ผชวยศำสตรำจำรย.


mailto:pitak.sas@


92

บทคดยอ

ปรชญำเตำถอวำเปนแนวควำมคดทมงสอนใหมนษยอยรวมกนอยำงสงบและสนตภำยใตสภำวะธรรมชำต ซงถอวำเปนสภำวะทดทสดทจะน ำพำสงคมใหอยรอดปลอดภย ศำสดำ เลำจอ(Lao Tzu) ไดบญญตคมภรเตำเตกเกง (Tao Te Ching) โดยมสำระระบโดยสรปเกยวกบมนษย กำรปกครอง กฎหมำย สงคม กำรอยรวมกนอยำงสนตวธ โดยแนวปรชญำนไดเนนย ำใหมนษยออกหำงจำกขอยงยำก และกฎเกณฑทงปวง อำทกำรปกครอง และกฎหมำย ซงมนษยเชอวำเปนเครองมอแกไขปญหำควำมขดแยง และยงเชอตอๆกนมำวำจะน ำสนตมำสมนษย แตในค ำสอนของปรชญำเตำกลบมองวำกฎหมำย หรอระบบกำรปกครองทงปวงเปนเพยงโลกสมมต และจะคอยพนธนำกำรมนษยชำตมใหเขำสวถแหงควำมเปนธรรมชำต ดงนนกำรใชกฎหมำย และกำรปกครองตำมแนวปรชญำเตำจงองอยกบหลก “ไมกระท ำ” ในทกสง เพอใหทกสงด ำเนนไปตำมวถทำงแหงตนเอง ในบทควำมนจงวพำกษใหเหนถงแนวทำงแหงควำมยตธรรมอกเสนทำงหนงซงมงเนนกำรใหคณคำกบธรรมชำตของมนษย มำกกวำใหควำมส ำคญกบกฎหมำย กำรปกครอง ซงเปนควำมยตธรรมแบบปจเจก หำใชควำมยตธรรมอนเปนสำกลจกรวำลไม ในบำงกรณอำจน ำมำปรบใชกบกระบวนกำรบญญตกฎหมำย กำรใช และตควำม


93

กฎหมำยซงผบญญตควรเปดชองใหเกดกำรเจรจำระหวำงคกรณในฐำนะมนษย มำกกวำใชกฎหมำยเขำบงคบบญชำในทกรณ ค าส าคญ: กำรใชกฎหมำยอยำงสนตวธ


94

Abstract

“Taoism” was the doctrine which aims at peaceful coexistent with nature, which was the best environment to bring harmony to society. Lao Tzu, the founder Tao, wrote “Tao Te Ching”. The scripture involved human, government, law, society and how to live peacefully among others. The doctrine emphasized on “simplicity” and told followers to stay away from complicacy of all things such as law and government, which human believes to be the dispute meditation tools that will bring peace to humanity. But Taoism believes that law and government is nothing but make-believes that binds humanity from the way of natural harmony. Hence, the government defined by Taoism principle was based on “avoidance of action” in every case possible in order to let things be naturally. This article criticize the alternative approach to justice which gives priority to the value of human nature before law and government which was just individually but not universally perceived. The principle of Taoism in some cases might be beneficial to use in legal interpretation, legislation process or law enforcement. The doctrine open the room for the litigants to negotiate rather than strictly enforcing law in every cases. keywords: Peaceful law enforcement.


95

1. บทน า

ลทธเตำ คอผลผลตทำงปญญำของสงคมจนเปนกำรตกผลกควำมคดเกยวกบมนษย สงคม และธรรมชำต โดยศำสดำเลำจอผใหก ำเนดคมภรเตำเตกเกง หรอเตำเตอจง (Tao Te Ching) ซงวรรณกรรมดงกลำวเปนเสมอนคลงแหงภมปญญำของโลกเปนปรำกฏกำรณอนยงใหญสะทอนถงวธคดอนชำญฉลำดทจะมงใหมนษยอยรวมกนอยำงสงบ และสนต ภำยใตมมมองของธรรมชำต และจกรวำล อยำงไรกตำมแนวควำมคดแบบเตำมไดปฏเสธวำควำมขดแยงมไดมอยเพยงแตแนะน ำวำเมอเกดควำมขดแยงแลวจะบรหำรควำมขดแยงอยำงไร โดยสงทนำสนใจทสดในปรชญำส ำนกนกลบปฏเสธกำรใชกฎหมำยเขำมำจดกำรปญหำ แตเนนใหงดเวน ทจะจดกำรปญหำซงในบำงค ำสอนของแนวควำมคดวำกำรปลอยใหกฎเกณฑของจกรวำลด ำเนนไปตำมแบบแผนจงเปนสงดทสด กฎหมำยของมนษยมกน ำพำควำมยงยำกและพนธนำกำรกำรเขำสวถทำงแหงธรรมชำตทแทจรง


96

2. ก าเนดปรชญาเตา จกรวาลแหงความยตธรรม

เลำจอ(Lao Tzu) ศำสดำผใหก ำเนดวธคดแบบเตำ มขอถกเถยงกนมำกมำยเกยวกบประเดนททำนเปนผนพนธคมภรเตำเตกเกงหรอไม อยำงไรกตำมในบนทกของสมำเจยนซงเปนบนทกประวตศำสตรเลมแรกของจน (ประมำณ100ปกอนครสตกำล) ไดแสดงควำมเหนไววำมควำมเปนไปไดทเลำจอจะเปนผประพนธคมภรวถทำงแหงเตำนขนขณะเมอเลำจอมอำยไดประมำณ160-200ป เลำจอไดพบเหนปญหำตำงๆของบำนเมองในยคแหงควำมวนวำย ทงกำรรบพงระหวำงแควน และปญหำควำมวนวำยสบสนภำยในรำชวงศโจว ซงกอตวเปนภำวะไรระเบยบ เมอเกดควำมเบอหนำยตอปญหำดงนนทำนจงไดเดนทำงไปทำงตะวนตกเพอแสวงหำชวตอนเปนอมตะ เมอเดนทำงถงดำนฮนก อนเปนทำงผำนไปสแดนตะวนตก นำยดำนหยนซไดขอใหทำนเขยนบำงสงไวเพอเปนทระลก ทำนจงไดเขยนหนงสอบรรจอกษรกวำ5,00ตวทงไวให ซงกคอคมภรเตำเตกเกง จำกนนทำนจงเดนทำงออกจำกดำน และหำยสำบสงไป46

46 พจนำ จนทรสนต . วถแหงเตาหรอคมภรเตาเตกเกงของปราชญเหลาจอ . กรงเทพฯ : ส ำนกพมพเคลดไทย, พมพครงท2.2520 หนำ 21 – 23


97

ความหมายของเตา เตำ (Tao) หมำยถง หนทำง หรอวถ เปนค ำสมมตขนใชเรยกสภำวะหนงซงไมสำมำรถอธบำยดวยถอยวำจำได เนองจำกถอยค ำและภำษำกอใหเกดถอยค ำและภำษำตอเนองกนไป สวนเหตผลกกอก ำเนดเหตผลตอไปไมมสนสด แตควำมเปนเตำนนสงบนงสนทอยในตวเองเปนสภำวะททงมไดตอบรบ หรอปฏเสธสงใด ดงนนจงเปนทมำของกำรทไมอำจใชถอยค ำภำษำหรอเหตผลมำอธบำยค ำวำ “เตำ” ได ดงนนเลำจอจงเปนแตเพยงหยบยมค ำวำเตำเพอสมมตขนบรรยำยควำมในคมภรเตำเตกเกงเทำนน47

“เตำทอธบำยไดมใชเตำอนอมตะ ชอทตงใหกนไดกมใชชอสงสง เตำนนมอำจอธบำยและมอำจตงชอ เมอไรชอท ำฉนใดจกใหผอนร ขำพเจำขอเรยกสงนนวำ “เตำ” ไปพลำงๆ”48

ดงนนเตำกคอสภำวะหนงซงนกปรำชญสมมตขนเพอพยำยำมจะอธบำยค ำสอนของส ำนกตน เพอใหผศกษำแยกควำมแตกตำงระหวำงโลกธรรมดำของมนษย และโลกแหงเตำอนเปนสงทสงสงกวำ

47 พจนำ จนทรสนต ,อำงแลว. หนำ 27-29 48 คมภรเตำเตกเกง บทท 1 “เตำอนสงสด”


98

การปกครองตามแนวปรชญาเตา

วถทำงแหงเตำนนมงเนนใหปกครองเยยงนกปรำชญ ซงในทนหมำยถงผ ปกครองจะตองเขำใจในตวผ อยใตปกครองอยำงลกซง กลำวคอในกำรปกครองทดแนวคดเตำมองวำไมควรยกยองควำมฉลำด ไมใหคณคำกบสงของหำยำก และสงเสรมใหประชำชนลดควำมอยำก เพรำะเหตทงสำมประกำรนเปนทมำของควำมขดแยง และน ำไปสกำรแกปญหำโดยกฎหมำยและควำมรนแรงตำงๆ ควำมเฉลยวฉลำดน ำมำซงกำรแกงแยงชงดในหมรำษฎร กำรใหคณคำในสงของหำยำกน ำมำซงกำรลกขโมยคดโกง สวนควำมอยำกถอเปนมลทนตอควำมบรสทธในใจรำษฎร

นอกจำกนผปกครองทเปนปรำชญตองปกครองโดยเขำไปจดกำรยงเกยวกบรำษฎรใหนอยทสด คอกำร “ปกครองโดยไมปกครอง” เพอใหสงคมด ำเนนไปอยำงเปนระเบยบไมถกแทรกแซงจำกอ ำนำจรฐมำกเกนควร

“มไดยกยองคนฉลำด ประชำรำษฎรกจะไมแกงแยงชงด มไดใหคณคำแกสงของทหำยำก ประชำรำษฎรกจะไมลกขโมย ขจดตวตนแหงควำมอยำกดวงใจแหงประชำรำษฎรกจะบรสทธ..


99

...ปรำชญยอมปกครอง โดยกำรไมปกครอง ดงนทกสงทกอยำง กจะถกปกครอง

และด ำเนนไปอยำงมระเบยบ”49 แนวควำมคดนจงสะทอนใหเหนถงควำมเชอทวำสงคมมเจตจ ำนง

และพลวตรของตน พฒนำกำรของสงคม และควำมเปนไปของรำษฎรมไดพงพำอ ำนำจบรหำรจดกำรโดยรฐเทำนน แตควรใหสงคมด ำเนนไปตำมวถทำงอนเรยบงำย และมนคงดวยตนเอง

นอกจำกนปรชญำเตำยงยนยนแนวควำมคดเรองผปกครองควรท ำตวใหอยใกลชดกบรำษฎรแตไมควรเขำไปแทรกแซงควำมเปนอย และกำรด ำเนนชวตตำมปกต โดยไดแบงประเภทของผปกครองเอำไวดงน

“ผปกครองทดทสดนน รำษฎรเพยงแตรวำมเขำอย ทดรองลงมำ รำษฎรรกและยกยอง ทดรองลงมำ รำษฎรกลวเกรง

49 คมภรเตำเตกเกง บทท 3 “กำรปกครองของปรำชญ”


100

รองลงมำเปนอนดบสดทำย รำษฎรชงชง”50 จำกขอควำมขำงตนจงมปญหำตอไปวำลกษณะกำรปกครองตำม

เจตนำรมณของปรชญำเตำควรจะเปนเชนไร เมอพจำรณำขอควำมตอไปจงพบวำในคมภรเตำเตกเกงเปรยบกำรปกครองบำนเมองคลำยกบกำรทอดปลำ

“ปกครองประเทศใหญเหมอนทอดปลำตวนอย พถพถนระมดระวงแตไมจ ำเปนตองนำน ไมจ ำเปนตองนำนปลำกสกไดท ทอดปลำตวนอยจงเปนหลกในกำรปกครองประเทศใหญ”51 ดงนนกำรปกครองประเทศ ผใชอ ำนำจรฐตำมแนวทำงปรชญำเตำ

ควรพเครำะหใหถวนถถงกำรใชอ ำนำจเขำกำวกำยควำมเปนอยโดยปกตสขของประชำชน กำรน ำนโยบำย หรอกฎหมำยทเขมงวดกวดขนเขำมำบรหำรจดกำรก ด กำรเขำไปสรำงภำระยงยำกใหแกว ถปกตของประชำรำษฎรกตำม ลวนขดตอหลกค ำสอนตำมแนวทำงปรชญำเตำ ซงเชอวำรำษฎรตำงมวถทำงของตนและหมคณะทจะจดกำรปญหำและควำมขดแยงทเกดขนดวยพลงของชมชน

50 คมภรเตำเตกเกง บทท 17 “ผปกครองประเทศทด” 51 คมภรเตำเตกเกง บทท 60 “ปกครองประเทศ”


101

3. กฎหมายในมมมองของปรชญาเตา

ในเมอแนวทำงแหงเตำน นมควำมชดเจนทจะใหผ ปกครองบรหำรกจกำรบำนเมองโดยงดเวนกำรเขำไปยงกบประชำชนใหมำกทสด ดงน นกฎหมำยซงถอเปนเครองมอของผ ปกครองในกำรปกครองบำนเมองจะมสถำนะอยำงไร

“กฎหมำย” ในมมมองของปรชญำเตำน น คอ เครองกำงก นระหวำงมนษยกบสภำพดงเดมตำมธรรมชำต หำกมกฎหมำยมนษยกจะหำงไกลจำกธรรมชำต และเมอกฎหมำยยงมมำกยงทบถมใหมนษยจมอยกบกำรกระทบกระทง ท ำรำย และพพำกษำผอนแทนกฎอนยงใหญคอกฎแหงธรรมชำต

“ปกครองอำณำจกรดวยธรรม ท ำศกดวยเพทบำย มชยตอโลกโดยกำรไมกระท ำ เหตใดขำพเจำจงทรำบดงน จำกสงเหลำนคอ

ขอหำมยงมำก ประชำรำษฎรยงยำกจน อำวธยงแหลมคม ประเทศยงวนวำยสบสน


102

วทยำกำรยงมมำก สงประดษฐยงแปลกประหลำด กฎหมำยยงมมำก โจรผรำยยงชกชม”52 ขอหำม กฎหมำย และนโยบำยกำรปกครองอนเขมงวดของรฐ

น ำมำซงควำมยงยำกสบสนแกรำษฎร ซงแตเดมมนษยมควำมเปนอยอยำงเรยบงำยและตำงถอยทถอยอำศยกน ในสภำพธรรมชำตดงน หำกผปกครองพยำยำมสรำงกฎเกณฑ หรอเขำไปจ ำกดสทธเสรภำพตำมธรรมชำต ยอมสรำงฝกฝำย สรำงควำมขดแยง อำท เมอออกกฎหมำยหำมรำษฎรในเรองใด กจะเกดโจรผ รำยในเรองน น เมอมขอหำม ยอมมผกระท ำผด หำกปรำศจำกขอหำมขอจ ำกด มนษยทกคนยอมเทำเทยมกนในฐำนะสตวโลก กำรสรำงเงอนไขโดยวถทำงกำรปกครองกด กำรสรำงกฎหมำยเขำครอบง ำมนษยกดลวนขดตอหลกสนตระหวำงมนษยดวยกนเอง

สมมตฐำนทวำ “ทใดมสงคม ทนนมกฎหมำย” หำกพเครำะหในมมมองแหงเตำแลวกจะพบวำสงคม และกฎหมำยลวนเปนสงทมนษยพยำยำมสรำงขน และจ ำกดกำรปฏสมพนธระหวำงกนตำมธรรมชำต กำรท ำใหสงทเรยบงำยอยำงกำรอยรวมกนกลำยเปนกฎเกณฑอนซบซอน

52 คมภรเตำเตกเกง บทท 57 “กำรปกครอง”


103

แนนหนำยอมสงผลท ำใหสงคมมนษยอยในภำวะกดดน เมอละเลยกฎเกณฑอนยงใหญทสดคอธรรมชำต และน ำกฎหมำยบำนเมองมำบงคบใชแทน ควำมวนวำยยอมถอก ำเนดขนเปนธรรมดำ

“เตำไมเคยกระท ำ แมกระนนทกสงทกอยำงกส ำเรจลลวง หำกกษตรยและเจำนครสำมำรถรกษำเตำไวได โลกกจะเปลยนแปลงไปโดยควำมตอเนอง เมอโลกเปลยนแปลงไปและเกดกำรกระท ำตำงๆขน จงปลอยใหควำมเรยบงำยแตบรรพกำลเปนผควบคมกำรกระท ำ ควำมเรยบงำยแตบรรพกำลนไรชอ มนชวยขจดควำมยำกทงปวง เมอขจดควำมยำกได ควำมสงบยอมเกดขน ดงนนโลกยอมถงซงสนตสข”53 ขอควำมขำงตนเปนกำรยนยนแนวคดแบบเตำวำสนตสขในมวล

มนษยเกดขนไดยอมมใชมำจำกกำรปกครอง และกฎหมำยอนเขมงวด แตกลบเปน “ควำมเรยบงำย” และกำร “ไมกระท ำ” ซงเปนค ำธรรมดำสำมญแตใหนยำมทลกซงไพศำล ควำมเรยบงำยสำมำรถคลคลำยสถำนกำรณ

53 คมภรเตำเตกเกง บทท 37 “ปกครองดวยควำมเรยบงำย”


104

อนซบซอนได ในขณะเดยวกนกำรไมกระท ำในบำงสงกใชวำจะไมเกดกำรเคลอนไหว แตเปนกำรนงเพอใหสรรพสงหรอเหตกำรณผำนไปและรกษำควำมตอเนองของธรรมชำตไวโดยไมเขำไปยงเกยว

4. สรปแนวความคดพนฐานของปรชญาเตากบ การใชกฎหมายเพอสนต

กฎแหงเตายงใหญกวามนษย ครอบคลมเวลาและสถานท

ปรชญำเตำ มลกษณะเปนอภปรชญำ(metaphysics) กลำวอธบำยถงโลก และจกรวำลอนเปนธรรมชำตสำกล สะทอนถงมมทมนษยพยำยำมสรำงตวตนขนเปนใหญเหนอธรรมชำต ผำนทำงระบบกำรเมองกำรปกครอง และกฎหมำย

อยำงไรกตำมกฎหมำยของมนษยนนยอมมขดจ ำกดดวยรฐชำต เวลำหรอยคสมยในกำรบงคบใช และสถำนท ในกำรคงอย ภำวะดงกลำวแนวควำมคดแบบเตำจงมองวำกฎเกณฑของมนษยนนมควำมออนดอยกวำกฎแหงธรรมชำต และจกรวำล ซงเคลอนทเสมอมไดจ ำกดแตเพยงบงคบตวมนษยเทำนน แตยงรวมทงสงมชวต และไมมชวต มไดขนอยกบเวลำและสถำนท อำทกฎแหงกำรถอก ำเนด งอกงำม และควำมเสอมถอย เปนตน


105

กฎของมนษยเปนเพยงสวนหนงในการบงคบบญชาผคน แนวคดแหงเตำพยำยำมอธบำยวำกฎหมำย และกำรลงโทษเปนเพยงหนทำงสำยเลกๆ เปรยบไดกบแมน ำแมจะเปนแมน ำทกวำงใหญเพยงใด แตกไมสำมำรถเทยบไดกบอ ำนำจและควำมยงใหญแหงมหำสมทรได กำรลงโทษเปนเพยงวถทำงแกไขปญหำทปลำยเหตเทำนน ในปจจบนแนวควำมคดกำรใชกฎหมำย โดยเฉพำะกฎหมำยอำญำเปนไปดวยวตถประสงคหลำยประกำร อำทกำรแกแคนทดแทนและกำรก ำหนดมำตรแหงควำมรบผด กำรลงโทษเพอเปนกำรปองปรำม ตลอดจนเพอแกไขผกระท ำผด ตดโอกำสหรอจ ำกดควำมสำมำรถในกำรกระท ำผด54 ซงกำรพยำยำมสรำงกฎเกณฑเหลำนขนมำในแตละยคสมยเปนเพยงควำมพยำยำมของมนษยผเปรยบไดดงเมดทรำยในจกรวำลทพยำยำมเรยนรและเขำใจกฎแหงกำรลงโทษ ซงสงผลใหแมจะมกฎหมำยอนเขมงวด รดกมเพยงใด แตกยงปรำกฏผกระท ำผดกฎหมำยอยเสมอ “ประชำรำษฎรไมพรนพรงตอควำมตำย เหตใดจงพยำยำมเอำโทษประหำรไปสยบ และหำกรำษฎรกลวควำมตำยจรง เมอจบผกระท ำผดมำลงโทษโดยกำรประหำร

54 อภรตน เพชรศร . ทฤษฎอาญา . กรงเทพฯ : ส ำนกพมพวญญชน, พมพครงท3.2556 หนำ 82 – 96


106

เหตใดจงมผกระท ำผดตอไปอก มกจะมผด ำรงต ำแหนงตลำกำร ท ำหนำทตดสนโทษ อยเหนอควำมเปนควำมตำยของผคน ผทด ำรงต ำแหนงตลำกำร เปรยบไดกบ สำมญชนผถอขวำนไปตดตนไม แทนชำงไมผยงยง ผทถอขวำนแทนชำงไม ยำกนกทจะหนพน บำดแผลจำกคมขวำน”55 ขอควำมทยกมำขำงตน เลำจอ (Lao Tzu) ไดพยำยำมอธบำยวำโทษ อำจมใชค ำตอบของปญหำ กำรใชควำมรนแรงเพอขจดปญหำภำยในรฐแมแตโทษประหำรชวตกตำมกไมสำมำรถระงบกำรกระท ำควำมผดของผคนได56

กำรใชกฎหมำยกด กำรเปนนกกฎหมำยกด ลวนแลวแตเปนกำรท ำหนำทตดสนผอนจำกมมมองของปถชน โดยกฎหมำยของปถชน ซง

55 คมภรเตำเตกเกง บทท 74 “กำรลงโทษ” 56 จรญ โฆษณำนนท . นตปรชญาแนววพากษ . กรงเทพฯ : ส ำนกพมพนตธรรม, พมพครงท2.2555 หนำ 328 – 330


107

โดยธรรมชำตนนมนษยใฝดมควำมตองกำรชวตทด แมจะดตำมมำตรฐำนของแตละคนแตกตำงกนออกไปตำมยคสมย และสงคมของตนเอง (nomos)57 เมอมนษยสรำงหลกเกณฑทำงนตศำสตรอนยงยำกซบซอน และพยำยำมยดมนวำกฎนนคอสงทถกตองสมเหตผลทจะลงโทษผอน เมอน นยอมถอไดวำมนษยพยำยำมท ำตนขนเทยบเคยงกบกฎแหงธรรมชำตอนยงใหญ ซงมกจะมขอผดพลำดตำมมำเสมอ เตามองถงกฎแหงจกรวาล ปรชญำเตำสนบสนนกฎเกณฑอนแสนเรยบงำยของจกรวำล ซงเคลอนท เปลยนแปลงอยำงไมหยดนง ทงในมมมองแหงเตำ โลกมไดเปนสขำว หรอด ำลวน แตกลมกลนตำมหลกแหง “หยน” และ “หยำง” กลำวคอกฎหมำยและกำรปกครองไมสำมำรถท ำใหผคนกลำยเปนสขำวหรอคนดไดทกคน ในขณะทแมจะไรซงกฎหมำย และกำรครอบง ำโดยรฐ กมไดหมำยถงบคคลในสงคมจะด ำมด หรอเปนคนชวรำยทกคน กฎหมายยงมมากยงท าใหมนษยหางไกลจากสภาพธรรมชาต สภำพตำมธรรมชำตของมนษยในปรชญำเตำสะทอนผำนถอยค ำทวำ

57 ไชยนต ไชยพร . นธ เอยวศรวงศ ใน/กบวกฤตการเมองไทย . กรงเทพฯ : ส ำนกพมพคบไฟ, พมพครงท3.2557 หนำ 290 – 302


108

“ผเตมเปยมไปดวยคณควำมด คลำยกบเดกทำรก แมลงมพษไมตอยกด สตวรำยไมจจบ นกรำยไมจกต...” เปนกำรมองมนษยวำธรรมชำตนนดงำมเปรยบไดกบทำรกอน

บรสทธภำยใตกฎอนยงใหญแหงธรรมชำต ซงหำกมนษยซงถอเปนทำรกไดกระท ำผดพลำดตอกน ตำงคนกตำงไดกระท ำไปเพรำะเปนทำรกในสำยตำธรรมชำตผคมกฎอนยงใหญ จงควรแกไขควำมขดแยงระหวำงกนดวยสนตวธ

“พยำยำมคนหำคนชวและใหอภย”58 ดงน น ก ำรอภยแม ม ได ม บญ ญ ต ไ วโด ยแจงชด ใน บท

มำตรำกฎหมำยของรฐชำต แตในวถทำงแหงเตำถอวำเปนกฎสำกลอนยงใหญในกำรน ำพำมนษยสสนตสขอนย งยน เตำมไดปฏเสธวำโลกนไมมคนชว แตกำรจดกำรกบปญหำและควำมชวรำยน นไมจ ำตองอำศยวถทำงอนแขงกรำวในกำรแกปญหำ หำกแตควรใชสนตวธ ซงในฐำนะทมนษยเปนสตวประเสรฐกควรจะรจก “กำรใหอภย” หลกกำรนสะทอนในบทบญญตกฎหมำยสมยใหมอำทกระบวนกำรยตธรรมทเนนกำรม

58 คมภรเตำเตกเกง บทท 62 “สมบตของโลก”


109

สวนรวมของประชำชน ยตธรรมชมชน และกระบวนกำรยตธรรมเชงสมำนฉนท เปนตน59

แนวควำมคดขำงตนสอดคลองกบแนวควำมคดของ ขงจอ นกปรำชญฝำย “หย” (จำรตนยม) ซงมองวำอดมคตของสงคม คอกำรไมมคดควำม และไมสนบสนนใหมกำรฟองรองกน ซงแตกตำงจำกวฒนธรรมทำงกฎหมำยของตะวนตกทเนนกำรใชกระบวนกำรทำงกฎหมำยในกำรพทกษสทธของบคคล60

หำกมควำมจ ำเปนตองมกำรบญญตกฎหมำยรฐจงควรค ำนงถงวถทำงแหงสนต และเปดชองทำงใหมนษยไดเขำถงแกนแทแหงกฎกำรอยรวมกนโดยสนตบนพนจกรวำล คอกำรใหอภยดงทไดกลำวไวแลว โดยฝำยนตบญญตน นพงตองใชควำมระมดระวง และไตรตรองใหดกอนทจะบญญตกฎหมำยออกมำ กำรออกกฎหมำยตองค ำนงถงเทศกำลบำนเมองท เหมำะสมในเรองทจะบญญต เปนกฎหมำย หำกขดกบ

59 กองงำนคณะกรรมกำรกำรยตธรรมแหงชำต ส ำนกงำนกจกำรยตธรรม ,กระบวนการยตธรรมทางอาญาไทย,2552. หนำ 125-135 60 อำรม ตงนรนดร . ความรเบองตนเกยวกบระบบกฎหมายจน . กรงเทพฯ : ส ำนกพมพวญญชน, พมพครงท1.2557. หนำ 27


110

หลกกำรดงกลำว กำรบงคบใชกฎหมำยนนกไมมผล ประชำชนยอมไมยอมรบนบถอปฏบตตำม61

ภาพท 1 สรปรากฐานแหงปรชญาเตาทมตอกฎหมายของมนษย62

61 สมยศ เชอไทย . นตปรชญา(จตต ตงศภทยบทบาทของนกกฎหมายกบเทศกาลบานเมอง) . กรงเทพฯ : ส ำนกพมพวญญชน, พมพครงท19.2558. หนำ 231-236


111

6. สรป

มวลมนษยผใฝหำและเรยกรองซงสนตสข แตกลบทบถมอตตำพอกพนโดยกำรสรำงระบบกำรเมองกำรปกครอง และกฎหมำยขนพนธนำกำรตนเองตลอดหนำประวตศำสตร เตำมไดเสนอกฎหมำย หรอระบบกำรปกครองอนแปลกใหมใดแตกลบเปน “ควำมเรยบงำย” และกำร “ไมกระท ำ” ซงเปนค ำธรรมดำสำมญแตใหนยำมทลกซงไพศำล ควำม เรยบ งำยสำมำรถค ลคลำยสถำนกำรณ อนซบซอนได ในขณะเดยวกนกำรไมกระท ำในบำงสงกใชวำจะไมเกดกำรเคลอนไหว แตเปนกำรนงเพอใหสรรพสงหรอเหตกำรณผำนไปและรกษำควำมตอเนองของธรรมชำตไวโดยไมเขำไปยงเกยว

“กำรใหอภย” คอวถทำงแหงสนตอยำงแทจรงตำมแนวควำมคดแบบเตำ จรงอยวำกำรใหอภยยอมไมสำมำรถเยยวยำทกสงใหกลบฟนคนดไดแตกำรใหอภยสำมำรถท ำใหมนษยไดขยบเขำใกลสภำพธรรมชำตอนแทจรง ยงกวำสงจอมปลอมทตนสรำงขน อำทกำรปกครอง และกฎหมำย

ดงน นกำรยงสรำงกฎหมำยขนควบคมผ คน กำรปกครองทยงเขมงวด ยอมกอใหเกดโจรผรำย หำใชขจดเภทภยไดหมดสนสมดงเจตนำของมนษยไม อกท งโลกและจกรวำลกมใชสมบตของมนษยมนษย

62 ผเขยน


112

เทำน นกำรกลำประกำศกฎหมำยและระบบกำรปกครองยอมแขงขนเจตนำฟำ หรอ “ฝนวถฟำ” วถแหงควำมออนโยนและโหดรำยตอทกสรรพสง อยำงเทำเทยมกน


113


กองงำนคณะกรรมกำรกำรยตธรรมแหงชำต ส ำนกงำนกจกำรยตธรรม ,กระบวนการยตธรรมทางอาญาไทย,2552

จรญ โฆษณำนนท . นตปรชญาแนววพากษ . กรงเทพฯ : ส ำนกพมพนตธรรม, พมพครงท2,2555

ไชยนต ไชยพร . นธ เอยวศรวงศ ใน/กบวกฤตการเมองไทย . กรงเทพฯ : ส ำนกพมพคบไฟ, พมพครงท3.2557

พจนำ จนทรสนต . วถแหงเตาหรอคมภรเตาเตกเกงของปราชญเหลาจอ . กรงเทพฯ : ส ำนกพมพเคลดไทย, พมพครงท2.2520

สมยศ เชอไทย . นตปรชญา(จตต ตงศภทยบทบาทของนกกฎหมายกบเทศกาลบานเมอง) . กรงเทพฯ : ส านกพมพวญญชน, พมพครงท18.2558.

อภรตน เพชรศร . ทฤษฎอาญา . กรงเทพฯ : ส ำนกพมพวญญชน, พมพครงท3.2556

อำรม ตงนรนดร . ความรเบองตนเกยวกบระบบกฎหมายจน . กรงเทพฯ : ส ำนกพมพวญญชน, พมพครงท1.2557.


114

ความตระหนกรกฎหมายของนกศกษาจากการเรยนการสอนวชากฎหมายเกยวกบชวตประจ าวน มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย Legal Awareness of students in the study of Law for daily

life subject, Chiang rai Rajabhat University

วรณฐ บญเจรญ63

80 หม 9 ส ำนกวชำนตศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย ถนนพหลโยธน ต ำบลบำนด อ ำเภอเมอง จงหวดเชยงรำย 57100

อเมลตดตอ : [email protected]

Vorranat Booncharoen

80 moo. 9 School of Law, Chiang Rai Rajabhat University Paholyothin Rd., Muang District Chiang Rai Province 57100

E-mail : [email protected]

63 อำจำรยประจ ำส ำนกวชำนตศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย, นบ., นม. มหำวทยำลยแมฟำหลวง.




115

บทคดยอ

กำรวจยในช น เรยน เรอง ควำมตระหนกรกฎหมำยของ

นกศกษำจำกกำรเรยนกำรสอนวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวน

มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย มวตถประสงค เพอพฒนำเนอหำวชำให

สอดรบกบกำรเปลยนแปลงทำงสงคมและนกศกษำ และปรบปรง

แนวทำงและวธกำรสอนวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวนใหสอดรบ

กบกำรเปลยนแปลงทำงสงคมและนกศกษำ โดยท ำกำรศกษำจำก

นกศกษำทลงเรยนวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวนในภำคเรยนท 2 ป

กำรศกษำ 2559 โดยศกษำจำกควำมรบรและควำมตระหนกของนกศกษำ

ผำนกำรสงงำน (assignment) กจกรรมภำยในรำยวชำ เพอหำแนวทำงใน

กำรปรบปรงวธกำรสอนและเนอหำรำยวชำกฎหมำยในชวตประจ ำวน

โดยกำรวจยพบวำ กอนเขำเรยนนกศกษำมควำมรควำมเขำใจ

รวมถงควำมตระหนกรทำงกฎหมำยและสทธขนพนฐำนของตน นอย

และมทศนคตทดตอกระบวนกำรยตธรรมทไมดนก แมจะทรำบถงสทธท

ตนเองมบำงแตไมรถงทมำและไมสำมำรถใหเหตผลได นกศกษำมอง

กฎหมำยเปนเรองไกลตวทตนเองไมมสวนรวม อยำงไรกดเมอไดเขำเรยน

วชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวนแลว นกศกษำมควำมตระหนกรท


116

เพมขนกวำเดม สำมำรถใหควำมเหนในทำงกฎหมำยไดอยำงมเหตผล

และปรบใหเขำกบชวตประจ ำวนได

ค าส าคญ : กฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวน, ควำมตระหนกรกฎหมำย


117

Abstract

In class research on Legal Awareness of students in the study of Law for daily life subject, Chiang rai Rajabhat University objective was to improve the content of law in daily life (GEN1145) subject to be conformed with social change and students. Also, find the best approach in teaching the subjects. The research was done by observing students who applied for the course in the second semester of 2 0 1 6 academic year on their reception and awareness of law by using feedback from assignments and in-class activities. The research found that students awareness prior to the course was terrible. Students has no sense of public participation and natural rights. Their attitude and understanding on Justice system was bad. Even though they know some rights, they did not know its source and were unable to give reasons on how it came to be. They saw law as a irrelevant and distance matters to their life. However, after completing the course, the students awareness was raised in a way that they can explain how the law and rights came to be. They were able to give legal opinion and apply what they’ve learnt to their daily life. Keywords : Law for daily life, Awareness of law


118

1. บทน า

1.1 ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ วชำศกษำทวไปน น มเปำประสงคเพอพฒนำผเรยนใหม

ควำมรอบรอยำงกวำงขวำง มโลกทศนทกวำงไกล มควำมเขำใจธรรมชำต ตนเอง ผอน และสงคม เปนผใฝร สำมำรถคดอยำงมเหตผลสำมำรถใชภำษำในกำรตดตอสอสำร ควำมหมำยไดด มคณธรรม ตระหนกในคณคำของศลปะและ วฒนธรรมท งของไทยและของประชำคมนำนำชำต สำมำรถน ำควำมร ไปใชในกำรด ำเนนชวตและด ำรงตนอยในสงคมไดเปนอยำงด สถำบนอดมศกษำอำจจดวชำศกษำทวไปในลกษณะจ ำแนกเปน จ ำแนกเปนรำยวชำ ห รอลกษณะบรณำกำร ณใดๆกได โดยผสมผสำนเนอหำวชำท รำยวชำ บรณำกำรณใดๆครอบคลมสำระของกลมวชำสงคมศำสตร มนษยศำสตร ภำษำ และ กลมวชำวทยำศำสตรกบคณตศำสตร ในสดสวนทเหมำะสม เพอใหบรรลวตถประสงคของวชำศกษำทวไป

กำรจดกำรเรยนกำรสอนวชำศกษำทวไปยงมงเนนใหไดบณฑตมควำมสมบรณทงรำงกำย จตใจ อำรมณ และจตวญญำณ ตองสอนแบบบรณำกำรณในชวตจรง ซงตองบรณำกำรณทง วชำกำร(ควำมรและทกษะเชำวนปญญำ)วชำงำน(ทกษะกำรวเครำะหเชงตวเลขกำรสอสำร และกำรใชเทคโนโลยสำรสนเทศ และทกษะเชำวปญญำ) วชำคน


119

(คณธรรม/จรยธรรม ทกษะ ควำมสมพนธ ระหวำงบคคลและควำมรบผดชอบ) กบชวตจรง

ใน ปจจบน กำรเรยนกำรสอนวชำกฎหมำยเก ยวกบชวตประจ ำวน ซงเปนรำยวชำในควำมรบผดชอบของคณำจำรยส ำนกวชำนตศำสตร มหำวทยำลยรำชภฎเชยงรำย ไดถงก ำหนดกำรปรบปรงเนอหำรำยวชำ ใหมควำมทนสมยและสอดคลองกบควำมตองกำรของสงคมและนกศกษำ ขำพเจำซงเปนอำจำรยผรบผดชอบกำรสอนรำยวชำ กฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวน รหสวชำ GEN1145 มหำวทยำลยรำชภฎเชยงรำย จงไดท ำกำรวจยเพอพฒนำกำรเรยนกำรสอน โดยอำศยผลกำรตระหนกรกฎหมำยของนกศกษำ เพอคนหำแนวทำงทปฏบตไดจรง ในกำรแกปญหำควำมไมรกฎหมำยซงเปนบอเกดแหงปญหำและควำมไมเปนธรรม และเพอผลตบณฑตมำรบใชสงคมตำมอตลกษณและพนธกจของมหำวทยำลยตอไป ใน ป จ จบ น ก ำร เร ยน ก ำรส อน ว ช ำก ฎห ม ำย เก ย วกบชวตประจ ำวน ซงเปนรำยวชำในควำมรบผดชอบของคณำจำรยส ำนกวชำนตศำสตร มหำวทยำลยรำชภฎเชยงรำย ไดถงก ำหนดกำรปรบปรงเนอหำรำยวชำ ใหมควำมทนสมยและสอดคลองกบควำมตองกำรของสงคมและนกศกษำ ขำพเจำซงเปนอำจำรยผรบผดชอบกำรสอนรำยวชำ กฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวน รหสวชำ GEN1145 มหำวทยำลยรำชภฎเชยงรำย จงไดท ำกำรวจยเพอพฒนำกำรเรยนกำรสอน โดยอำศยผลกำรตระหนกร


120

กฎหมำยของนกศกษำ เพอคนหำแนวทำงทปฏบตไดจรง ในกำรแกปญหำควำมไมรกฎหมำยซงเปนบอเกดแหงปญหำและควำมไมเปนธรรม และเพอผลตบณฑตมำรบใชสงคมตำมอตลกษณและพนธกจของมหำวทยำลยตอไป 1.2 โจทยกำรวจย

มหำวทยำลยรำชภฎเชยงรำย ในฐำนะสถำบนทผลตบณฑต

สสงคม มพนธกจในกำรพฒนำบณฑตใหมคณภำพและสอดรบกบสภำพ

สงคมและกระบวนกำรยตธรรมทเปลยนแปลงอยตลอดเวลำ จงตองมกำร

พฒนำองคกรในทกดำนอยำงตอเนอง ทงในดำนกำรเรยนกำรสอน กำร

ก ำหนดหลกสตร เพอก ำหนดทศทำงของส ำนกวชำในอนำคต ดงนนจงม

กำรจดท ำโครงกำรวจยเพอพฒนำเนอหำวชำขน เพอส ำรวจและท ำควำม

เขำใจตอควำมตองกำรของทงบณฑต หนวยงำนของรฐและเอกชน และ

สงคมในกำรทจะน ำไปพฒนำหลกสตร เนอหำวชำ และกำรเรยนกำร

สอนใหสอดคลองกบควำมตองกำรเหลำนน โดยกำรศกษำกำรเรยนกำร

สอนในรำชวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวนในปจจบนเปรยบเทยบ

กบเนอหำรำยวชำ หลกสตร และกำรเรยนกำรสอนในรปแบบตำงๆ รวม

ไปถงควำมตองกำรในเรยนรของนกศกษำ และน ำขอมลทไดดงกลำวมำ


121

ประมวลผลเพอพฒนำกำรเรยนกำรสอนและหลกสตรใหสอดคลองกบ

วตถประสงคของกำรวจยตอไป

1.3 ค ำถำมกำรวจย

1. เนอหำรำยวชำและวธกำรสอนสอดคลองตำมควำม

ตองกำรของสงคมและกระบวนกำรยตธรรมในปจจบนหรอไม

2. อำจำรยผสอนจะพฒนำกำรเรยนกำรสอนใหสอดรบกบ

กำรเปลยนแปลงทำงสงคมและกระบวนกำรยตธรรมไดอยำงไร

3. นกศกษำมควำมตระหนกรกฎหมำยจำกกำรเรยนกำรสอน

วชำกฎหมำยในชวตประจ ำวนหรอไม

1.4 วตถประสงค

1. เพอพฒนำเนอหำวชำใหสอดรบกบกำรเปลยนแปลงทำง

สงคมและนกศกษำ

2. เพอปรบปรงแนวทำงและวธกำรสอนวชำกฎหมำย

เกยวกบชวตประจ ำวนใหสอดรบกบกำรเปลยนแปลงทำงสงคมและ

นกศกษำ


122

1.5 ขอบเขตกำรวจย

ตวแปรตน เนอหำวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำว น

ควำมรกฎหมำยของนกศกษำทลงเรยนวชำ

ประชำกร นกศกษำมหำวทยำลยรำชภฎเชยงรำย

กลมตวอยำง นกศกษำทลงเรยนวชำกฎหมำยเกยวกบ

ชวตประจ ำวน มหำวทยำลยรำชภฎเชยงรำย ในภำคเรยนท 2/2559

ตวแปรอสระ ไดแก มหำวทยำลยรำชภฎเชยงรำย และ

กฎหมำยในปจจบน

ตวแปรตำม ไดแก

1. ควำมสอดรบของเนอหำวชำกบสภำพสงคมและ

กระบวนกำรยตธรรมในปจจบน

2. ควำมตองกำรของนกศกษำในกำรเรยนวชำกฎหมำย

เกยวกบชวตประจ ำวน

3 . ว ธ ก ำ ร ใน ก ำร จด ก ำร เร ย น ก ำรส อ น ให ม

ประสทธภำพในรำยวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวน


123

1.6 เครองมอทใชในกำรวจย

1. วจยเอกสำรทเกยวของ

2. ศกษำควำมเขำใจและทศนคตทำงกฎหมำยของนกศกษำ

ผำนชนงำนในรำยวชำ

1.7 ระยะเวลำในกำรวจย

กำรวจยนจะเรมด ำเนนกำรในวนท 31 มนำคม พ.ศ. 2560

ถงวนท 30 มถนำยน พ.ศ.2560 รวมระยะเวลำด ำเนนกำร 3 เดอน

1.8 เนอหำทใชในกำรวจย

กำรวจยนศกษำเนอหำจำกเอกสำรประกอบกำรสอนวชำ

กฎหมำยในชวตประจ ำวน ขอมลเอกสำรตำงๆ และชนงำนในชนเรยน

ของนกศกษำ

1.9 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1 . ส ำม ำรถพฒ น ำองค ก ร ให ส อดคล อ งกบ ค ว ำม

เปลยนแปลงของสงคม

2. สำมำรถผลตบคลำกรไดตรงตำมควำมตองกำรของ

หนวยงำนทำงกระบวนกำรยตธรรมและสงคม รวมไปถงควำมตองกำร

ของบณฑตในสำขำวชำชพ


124

3. สำมำรถปรบปรงทงในดำนหลกสตรและกำรเรยนกำร

สอนใหสอดคลองกบบรบททำงสงคม เศรษฐกจและกระบวนกำร

ยตธรรมตอไป

1.10 หนวยงำนทน ำงำนวจยไปใชประโยชน มหำวทยำลยรำช

ภฎเชยงรำย

1.11 กลมเปำหมำย นกศกษำมหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย

2. แนวคด และทฤษฎทเกยวของ

2.1 แนวคดในกำรเรยนกำรสอนวชำศกษำทวไป

ประวตศำสตรควำมเปนมำของแนวคดของกำรศกษำทวไป

นนยำวนำน และ มกำรปรบเปลยนเนอควำมไปตำมกำรเปลยนแปลง

ทำงดำนสงคม ประชำกร องค ควำมร และดำนอน ๆ แตละยคสมย โดย

ในทนกำรศกษำทวไป หมำยถง องค ควำมรทเหมำะสมซงจะทำให

นกศกษำในระดบอดมศกษำสำมำรถเขำใจถงควำม เปนไปของโลก และ

สงทพงประสงคในกำรอยรวมในสงคม ตำมบรรทดฐำนทถกตงไวใน

สงคมนน ๆ


125

กำรศกษำทวไป ยงคงมกำรปรบเปลยนรปแบบเรอยมำ ทง

ดวยกำรไดรบ อทธพลจำกมนษยนยมหรอควำมคดหวกำวหนำ ซงสง

ส ำคญส ำหรบกำรศกษำทวไป กคอ กำรปรบเปลยนใหเขำกบลกษณะของ

สงคมทมควำมเปลยนแปลงอยเสมอ ตำมกำลเวลำ และหลงจำกมกำร

เปลยนแปลงหลำกหลำยรปแบบ จงทำใหกำรศกษำ ทวไปในปจจบนม

ลกษณะทเรยกวำ Hybrids64

กำรจดกำรศกษำหมวดวชำศกษำทวไปในระดบอดมศกษำของ

ป ระ เท ศ ไท ย ไ ด เ ร ม ด ำ เน น ก ำรน บ ต ง แ ต ป พ .ศ . 2 51 7 โด ย

ทบวงมหำวทยำลย ไดมประกำศเรองเกณฑมำตรฐำนหลกสตรระดบ

ปรญญำตร พ .ศ. 2517 ก ำหนดให หลกสตรในระดบปรญญำตรทก

หลกสตร ตองมองคประกอบของ “วชำพนฐำน ทวไป” อยำงนอย 30

หนวยกต แตจำกกำรดำเนนงำนตำมประกำศดงกลำว พบวำ ขอบเขต

จดมงหมำย และลกษณะรำยวชำของกลมวชำพนฐำนทวไปยงไมมควำม

ชดเจนเพยงพอ ดงน น ทบวงมหำวทยำลย (องคกรในขณะนน) จงได

ปรบปรงเกณฑ มำตรฐำนหลกสตรระดบปรญญำตรใหม และก ำหนดให 64 คณะกรรมกำรบรหำรเครอขำยกำรศกษำทวไปแหงประเทศไทย, รำยงำนกรอบแนวคดหมวดวชำศกษำทวไปทสอดคลองตำมกรอบ มำตรฐำนคณวฒระดบอดมศกษำแหงชำต พ.ศ. 2552 (TQF : HEd), 2552


126

ใชคำวำ “วชำศกษำทวไป” แทน “วชำพนฐำนทวไป” (ในป พ.ศ. 2532,

2542) จนในทสด สำนกงำน คณะกรรมกำรกำรอดมศกษำ (สกอ .)

กระทรวงศกษำธกำร จงก ำหนดเกณฑ มำตรฐำนหลกสตรระดบปรญญำ

ตร พ.ศ. 2548 ซงเปนเกณฑมำตรฐำนหลกสตรทใช อย ณ ปจจบน

2.2 แนวคดในกำรเรยนกำรสอนวชำกฎหมำย

ในกำรเรยนกำรสอนกฎหมำยนน กำรสงเสรมกำรศกษำใน

เชงวพำกษประกอบกบกำรศกษำกฎหมำยในแนวทำงหลก เพอใหเกดขอ

โตเถยง ซงขอโตแยงนนจะน ำไปสกำรหำขอสรปทมเหตผลทำงกฎหมำย

น ำไปสกำรสรำงควำมเปนธรรมและระงบควำมขดแยงไดอยำงแทจรง

ร ศ .น พ . น พ น ธ ส ร ย ะ อ ำ จ ำ ร ย อ ำ ว โ ส ค ณ ะ น ต ศ ำ ส ต ร

มหำวทยำลยธรรมศำสตร กลำวไววำ “กำรใหควำมรทดตอลกศษย ไมใช

กำรบอกวำอะไรผด อะไรถก เพรำะคนเรำมควำมเหนทแตกตำงตำม

หลกกำรของเหตผลไดเสมอยงถำเปนนกกฎหมำยดวย แตนำจะเปนกำรด

ถำใหเขำไดฝกคด คอ ท ำใหนกศกษำตงขอสงสย เมอเขำสงสยเขำกจะ

อยำกร จะศกษำขอเทจจรง ขอกฎหมำย และไดค ำตอบในสงทเขำอยำกร

ครอำจำรยจะเปนทปรกษำเปนผใหค ำแนะน ำ และรวมคดไปดวยกน” แต

กำรศกษำกฎหมำยตำมปกตเนนหนกไปยงควำมสำมำรถในกำรจดจ ำ เรม

จำกประวตควำมเปนมำหรอตวบท กำรอธบำยตวบท แยกองคประกอบ


127

หรอสำระส ำคญเกยวกบกฎหมำยแตละเรองประกอบค ำพพำกษำศำลฎกำ

ไมวำจะเขำเรยนยงสถำบนกำรศกษำใด กำรประสบควำมส ำเรจของ

นกศกษำจงขนอยกบควำมขยนเรยน จดจ ำและท ำควำมเขำใจในสงท

อำจำรยไดบรรยำยเปนหลก

กำรเรยนกำรสอนกฎหมำยจงตองปรบใหมควำมเหมำะสมกบ

สภำพควำมเปนจรงของกระบวนกำรยตธรรมอยเสมอ ทงนเพอใหผเรยน

มทกษะและควำมสำมำรถ คณธรรม จรยธรรม และควำมเขำใจท ง

กระบวนกำรยตธรรม เจตนำรมณของกฎหมำย และสภำพสงคม เพรำะ

ธรรมชำตของกฎหมำยนนเปนอนหนงอนเดยวกนกบสงคม ในรปแบบท

กฎหมำยจะมอยโดยเกยวของกบบำงสงหรอบำงบคคลเสมอ และในกำร

ทจะผกพนตำมกฎหมำย (law abiding) น นจ ำเปนตองมกำรสอสำร

พฤตกรรมพนฐำนและสงอนๆ เพอเขำใจและปรบใชมนดงเชนทผแสดง

เจตนำตงใจ เพอท ำใหแนใจวำสงนนจะเกดขนอยำงถกตองตรงกน โดย

ควำมเขำใจถงเจตนำรมณผำนทำงรปแบบกำรแสดงเจตนำ และบรบท

ของผ ส งสำรน เองคอ “สญญวทยำทำงกฎหมำย (Legal semiotic)”

นกศกษำทกคนตำงตองประสบกบสญวทยำตลอดเวลำ เพยงแตอำจไมได

คดถงมนเทำนน


128

3. วธด าเนนการวจย

กำรวจยเรองนเปนกำรเชงคณภำพซงมขนตอนและวธกำรในกำร

ด ำเนนกำรวจยดงน

3.1 ขนตอนกำรศกษำ

ข น ต อ น ท 1 ศ ก ษ ำจ ำก เอ ก ส ำร ต ำ ร ำ แ ล ะ ส อ

อเลกทรอนกสตำงๆ รวบรวม วเครำะห และเรยบเรยงขอมล พนฐำน

เกยวกบบรบททวไปเกยวกบกระบวนกำรยตธรรมและกำรศกษำวชำ

ศกษำทวไป อำทเชน

(1) ประวตควำมเปนมำของกำรจดกำรเรยนกำรสอนวชำ

ศกษำทวไปในประเทศไทย

(2) ควำมส ำคญของทำงกำรจดกำรเรยนกำรสอนวชำศกษำ

ทวไปทสอดรบกบควำมตองกำรของนกศกษำและสงคม

(3 ) แบ บ อ ย ำ งข อ งก ำรจด ก ำร เร ยน ก ำรส อน ท ม

ประสทธภำพ เปนตน

ข นตอนท 2 ศกษำกระบวนกำรยตธรรมและกำรให

กำรศกษำกฎหมำยในสำระส ำคญ ตำมทฤษฎทำงกฎหมำย และแนวทำง

ปฏบตของกระบวนกำรยตธรรมในปจจบน เชน


129

(1) สถำบนและกลไกตำมระบบกฎหมำย

(2) หลกกฎหมำยและควำมเปลยนแปลง

(3) ระบบกำรศกษำกฎหมำย

ขนตอนท 3 ศกษำจำกผลตอบรบของนกศกษำผำนงำนและ

กจกรรมรำยวชำ เชน

(1) ควำมรและทศนคตตอกระบวนกำรยตธรรม

(2) กฎหมำยทนก ศกษำมควำมสนใจและเกยวของกบ

ชวตประจ ำวนของนกศกษำมำก

ขนตอนท 4 วเครำะห และสรปประมวลกำรศกษำ ถงแนวทำง

กำรใหกำรศกษำกฎหมำย และเสนอแนะวธกำรทเหมำะสมในกำรเรยน

กำรสอน

3.2 ขอมลทใชวจย

กำรวจยเรองควำมตระหนกรกฎหมำยของนกศกษำจำกกำร

เรยนกำรสอนวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวน มหำวทยำลยรำชภฏ

เชยงรำย ท ำกำรศกษำโดยศกษำจำกขอมลเอกสำรตำงๆ และจำกกำร

สมภำษณ บคคลผปฏบตงำนจรงในกระบวนกำรยตธรรม แลวน ำขอมล

ทงหมดมำศกษำอยำงเปนระบบ


130

3.3 กำรวเครำะหขอมลเชงเนอหำ

วเครำะหขอมลดำนกฎหมำยและกำรจดกำรเรยนกำรสอน

ในวชำศกษำทวไป แนวคด และกำรตควำมอยำงเปนระบบ โดยอำศย

ขอมลเอกสำรตำงๆ ไมวำจำกประมวลกฎหมำย ต ำรำ ผลงำน หรอ

รำยงำนกำรวจย ตวบทกฎหมำย บทควำม ซงเคยมผศกษำไวแลวตำม

ประเดนกำรวจย และเรยบเรยงเสนอเปนรำยงำนวจย

4. ผลการศกษา

4.1 ขอมลทไดจำกกำรศกษำคนควำเอกสำรและกำรเรยนกำร

สอนของมหำวทยำลยรำชภฎเชยงรำย

4.1.1 เปรยบเทยบหลกสตรมหำวทยำลย จำกกำรศกษำกำรจดกำรศกษำวชำศกษำทวไปของมหำวทยำลยตำงๆ น น แตละมหำวทยำลยจะมเปำหมำยและกรอบเนอหำวชำทคลำยคลงกน คอ กำรสรำงบณฑต หรอสรำงคนใหเปนบณฑต สวนวชำเฉพำะวชำชพท งหลำยเปนกำรสรำงเครองมอใหแก บณฑต และบอกวธทจะท ำให บณฑตสำมำรถใชเครอง มอได แตจะตองน ำไปใชเพอสรำงสรรค ใหเกดประโยชนแกชวตและสงคม ไมไดน ำ


131

เครองมอไปเพยงเพอแสวงหำประโยชนสวนตน ดวยควำมเหนแกตว แลวท ำรำยเบยดเบยนผอนหรอกอควำมเสยหำยท ำลำย สงคม ตลอดจนมนษยชำต ซงเปนปญหำส ำคญในปจจบน ใน ป จ จบ น ห ล ก ส ต รว ช ำ ศ ก ษ ำท ว ไป ข อ งสถำบนอดมศกษำตำงๆ ทงในและตำงประเทศจะมลกษณะทครอบคลม 3 ประเดนหลกคอ (1) ค ำนงถงควำมส ำเรจของผเรยนและควำมตองกำรของสงคม (2) จะตองสำมำรถชวยแกปญหำทเกดขนในสงคม โดยผเรยนมสวนรวมในกำรแกปญหำ และ (3) ผ เรยนจะตองมคณธรรม มควำมสำมำรถปรบตวเขำกบสงคม สงแวดลอม เศรษฐกจ กำรเมอง และกำรศกษำ เพอสรรสรำงชวตทดแกตนเอง65

4.1.2 โครงสรำงของหลกสตร จำกกำรศกษำพบวำ สถำบนอดมศกษำจะมกำร

ออกแบบหลกสตรภำยใตกรอบแนวคดและวสยทศนของมหำวทยำลย อยำงไรกดกำรจดโครงสรำงดงกลำวตองสอดคลองกบเกณฑมำตรฐำนคณวฒระดบอดมศกษำแหงชำต พ.ศ. 2552 แตเนอหำของหลกสตร และกจกรรมกำรเรยนกำรสอน รวมทงวชำเลอกตำงๆ ส ำนกวชำสำมำรถจดใหเหมำะสมกบเปำหมำยและวสยทศนของสถำบนได โดยนโยบำยของสภำมหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำยและแผนยทธศำสตรกำรพฒนำ 65 Prof. Deane Neubauer, รำยงำนกำรศกษำแนวทำงกำรจดกำรวชำศกษำทวไปของมหำวทยำลยเทคโนโลยพระจอมเกลำธนบร, มหำวทยำลยเทคโนโลยพระจอมเกลำธนบร, 2550.


132

มหำวทยำลยรำชภฏ เชยงรำยระยะ 5 ป (พ .ศ . 2560-2564) ไดใหควำมส ำคญกบกำรพฒนำทกษะพนฐำนส ำหรบกำรพฒนำนกศกษำของมหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำยสกำรเปนบณฑตทมสมรรถนะแหงศตวรรษท 21 โดยหลกสตรหมวดวชำศกษำทวไป หลกสตรปรบปรง พ.ศ. 2560 จะใชจดกำรเรยนกำรสอนส ำหรบนกศกษำระดบปรญญำตรทกคนทเขำเรยนในปกำรศกษำ 2560 เปนตนไป โดยโครงสรำงหลกสตรวชำศกษำทวไปของมหำวทยำลยรำชภฎเชยงรำย มดงน

1. รำยวชำในหมวดวชำศกษำทวไป ไมเปนรำยวชำพนฐำนหรอวชำบงคบเรยนกอน (Pre-requisite) ของหมวดวชำเฉพำะดำนของหลกสตรใดหลกสตรหนง และรำยวชำเฉพำะดำนของหลกสตรใดหลกสตรหนงตองไมน ำมำเปนรำยวชำศกษำทวไป

2 . หลกสตรหมวดวชำศกษำทวไป หลก สตรปรบปรง พ.ศ. 2560 บงคบใชส ำหรบผเรยนทเขำศกษำระดบปรญญำตรของมหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย ตงแตปกำรศกษำ 2560 เปนตนไป

3. หนวยกตรวมของหลกสตรหมวดวชำศกษำทวไประดบปรญญำตรทกสำขำวชำใหเรยนใหครบทกกลมวชำ ไมนอยกวำ 30 หนวยกต ตำมสดสวนดงน


133

1) กลมวชำคณตศำสตร วทยำศำสตรและเทคโนโลย ใหเรยนไมนอยกวำ 6 หนวยกต 2) กลมวชำภำษำและกำรสอสำร ใหเรยนไมนอยกวำ 15 หนวยกต 3) กลมวชำมนษยศำสตรและสงคมศำสตร ใหเรยนไมนอยกวำ 6 หนวยกต 4) กลมวชำบรณำกำรและเสรมสรำงทกษะชวต ใหเรยนไมนอยกวำ 3 หนวยกต 4. คณะกรรมกำรบรหำรหลกสตรหมวดวชำศกษำทวไป เปนผ จดแผนกำรเรยนกำรสอนจดผสอน และบรหำรกำรเรยนกำรสอนหมวดวชำศกษำทวไป โดยมงหวงใหผเรยนบรรลเปำหมำยตำมวตถประสงคทวำงไว โดยในหมวดวชำศกษำทวไป จะมอำจำรยผสอนไดแก อำจำรยในมหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย ทมควำมรควำมสำมำรถและควำมช ำนำญกำร หรอเชยวชำญ และมประสบกำรณในกำรสอน หรอบคคลภำยนอกทมควำมเชยวชำญเปนทประจกษในดำนนน ๆ ซงวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวน อยใน กลมวชำบรณำกำรและเสรมสรำงทกษะชวต มจ ำนวนหนวยกตทงสน 3 หนวยกต

4 .1 .3 ว ธ ก ำร เร ยน ก ำรส อน ว ช ำก ฎห ม ำย เก ยวกบชวตประจ ำว นในปจจบน อำจำรยประจ ำ ส ำนกวชำน ตศำสตร


134

มหำวทยำลยรำชภฎเชยงรำย เปนผรบผดชอบในกำรสอนวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวน ไดเลงเหนถงควำมส ำคญของกำรพฒนำรปแบบกำรเรยนกำรสอนใหมควำมครอบคลมและตอบสนองตอควำมตองกำรของทงตวผเรยนและสงคม ไดพยำยำมปรบเปลยนรปแบบกำรเรยนกำรสอนเรอยมำ ท งดำนกำรพฒนำหลกสตรและบคลำกร กำรคนหำอตลกษณทองถน กำรสรำงจตส ำนกใหแกผเรยน และกำรปรบปรงกำรเรยนกำรสอนใหสอดคลองกบสภำพควำมเปนจรงของสงคม จำกกำรศกษำพบวำเทคนคในกำรในปจจบนทนยมใชกน ไดแก กำรสอนแบบบรรยำย กำรสอนแบบโสครำตสหรอกำรสอนแบบอปนย และวธกำรสอนแบบทบทวนและถำม โดยในประเทศไทยมกมกำรเรยนกำรสอนดวยวธบรรยำยเปนสวนมำก เมอพจำรณำรป แบบกำรจดกำรเรยนกำรสอนในตำงประเทศแลว พบวำ ตำงประเทศมรปแบบในกำรสอนหลำก หลำยวธตงแตวธกำรถำมตอบแบบโสเตรตสซงเปนนกปรชญำกรกหรอวธกำรสอนแบบอปนย และวธกำรสอนแบบทบทวนและถำมซงเปนกำรเนนใหนกศกษำทบทวนกำรเรยนกำรสอนในหองเรยนและถำมอำจำรยขอทสงสยในชนเรยน ซงวธกำรดงกลำวมขอดและขอเสยแตกตำงกนไป จำกกำรศกษำวธกำรเรยนกำรสอนของคณำจำรยส ำนกวชำนตศำสตร วธกำรสอนทดกวำกำรสอนแบบบรรยำย คอ วธกำรถำมตอบตำมแบบโสเครตสและวธทบทวนและถำม ซงสำมำรถน ำไปใชกบกำรสอนทำงนตศำสตรทผเรยนมลกษณะตำงกน วธกำรถำมตอบเปนวธกำร


135

สอน ทเหมำะสมกบนกศกษำไทยทสด กำรสอนแบบโสครำตสหรอกำรสอนแบบถำมตอบนน เปนรปแบบกำรเรยนกำรสอนทโสครำตสนกปรชญำยคกรกใชและมกำรน ำวธกำรสอนดงกลำวมำใชในกำรเรยนกำรสอนในทวปยโรปมำยำวนำน กำรสอนแบบโสครำตสจะเนนรปแบบกำรถำมตอบในสวนสำระรำยละเอยดเพอน ำมำสองคควำมรทงหมด หรอกำรสอนแบบอปนย โดยวธกำรถำมตอบเปนวธกำรสอนท เหมำะสมกบนกศกษำไทยทสด เนองจำกเปนกำรสอนทกระตนใหนกศกษำมควำมตนตว ตงใจฟงและคดตำมเนอหำทผสอนบรรยำย มกำรเขำรวมในกำร อภปรำย มกำรคดวเครำะห สงเครำะหเนอหำทอภปรำย จำกนนจงมงเขำสขอคนพบดวยตนเองอนเปนกำรพฒนำศกยภำพในกำรเรยนรไดดทสด อยำงไรกด แมวำวธกำรทบทวนและถำมเปนวธกำรสอนทสำมำรถพฒนำนกศกษำกฎหมำยไดดทสดมำกกวำวธแบบโสเครตสและกำรบรรยำย แตกำรสอนแบบทบทวนและถำมเปนวธกำรสอนซงผเรยนจะตองมกำรเตรยมตวกอนกำรเรยนกำรสอนอยำงมำก เนองจำกตองอำนเอกสำรทผสอนแนะน ำจนครบ แลวจงน ำขอสงสยหรอขอสงเกตไปถำมหรออภปรำยในชนเรยนกบผสอนและผเรยนคนอน ซงวธกำรสอนแบบทบทวนและถำมนน หำกผเรยนมกำรทบทวน อยำงดแลวจะกอใหเกดประโยชนแกผเรยนอยำงมำก เพรำะจะเปนกำรตอยอดควำมรจำกควำมรพนฐำนทไดทบทวนมำสงผลใหสำมำรถศกษำเนอหำไดอยำงลกซงมำกกวำกำรสอนแบบบรรยำยทผสอนตองเรมจำกปพนควำมรใหแก


136

นกเรยน และยงท ำใหนกศกษำทเกงสำมำรถพฒนำควำมรไดมำกขนเมอเทยบกบกำรสอนแบบอนเพรำะผสอนสำมำรถลงลกในเนอหำไดทนทโดยไมตองปพนฐำนควำมรของนกศกษำกอน อยำงไรกตำมนกศกษำไทยมกไมคอยขยนทบทวนเนอหำกอนกำรเรยน จงท ำใหผสอนตองทบทวนเนอหำกอนเรยน เพอใหนกศกษำมพนควำมร ท ำใหกำรสอนแบบทบทวนและถำมจงไมประสบควำมส ำเรจเทำทควร 4.1.4 กำรใชเทคโนโลยรวมกบกำรเรยนกำรสอน อำจำรยผ สอนวชำกฎหมำยในชวตประจ ำวน ไดใหควำมส ำคญกบควำมรเกยวกบคอมพวเตอร โดยอยำงนอยตองมควำมรเบองตนในดำนประวตควำมเปนมำและววฒนำกำรของคอมพวเตอร ควำมเขำใจระบบกำรท ำงำนของคอมพวเตอร และกำรกำรใชค ำสงใหคอมพวเตอรท ำงำนตำมทตองกำร ควำมรเกยวกบกำรใชคอมพวเตอรเพอชวยสนบสนนและอ ำนวยควำมสะดวกใหนกศกษำเกดกำรเรยนร และแกปญหำกำรเรยนกำรสอนตำงๆ เชน กำรคนควำขอมล กำรจดท ำสอกำรเรยนกำรสอน และกำรใชระบบบรหำรจดกำรขอมล รวมไปถงควำมตระหนกถงผลกระทบของเทคโนโลยคอมพวเตอรทงในปจจบนและอนำคตทมตอกำรศกษำและกำรด ำเนนชวต ในสวนของอนเตอรเนต อำจำรยผสอนไดน ำมำใชเปนชองทำงในกำรตดตอสอสำรในกำรเรยนรำยวชำ ตวอยำงเชน กำรจดท ำเพจ Facebook เพอใชแจงขำวสำร และขอมลกำรเรยนกำรสอนและเปนท


137

ทอำจำรยใชแสดงเอกสำรประกอบกำรสอนตำงๆ เชน เอกสำร มคอ. 3 (Course Syllabus) บทควำม เอกสำรอำงอง สอกำรสอนตำงๆ ท ำใหนกศกษำสำมำรถเขำถงไดตลอดเวลำ อกทงทำงส ำนกวชำยงมเพจในสอสงคมออนไลนเฟซบคทท ำกำรรำยงำนขำวสำรของส ำนกวชำและแจงขำวตำงๆ ใหบคคลทวไปไดทรำบอกดวย

4.2 ขอมลทไดจำกกำรวเครำะหผลงำนของนกศกษำในรำยวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวน ในเรองทศนคตตอกระบวนกำรยตธรรม กฎหมำย เนอหำวชำ และกำรเรยนกำรสอนวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวน มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย ผวจยใชวธกำรเรยนรทศนคต ควำมร ควำมเขำใจ และควำมตองกำรของนกศกษำผำนกำรสงงำน (Assignment) และกจกรรมในหองเรยน โดยไมใชแบบสอบถำมและไดรวมวงสนทนำแลกเปลยนควำมร ควำมคดเหน กบนกศกษำและคณำจำรยของส ำนกวชำนตศำสตร ซงบำงทำนยงเปนศษยเกำของส ำนกวชำนตศำสตร โดยงำนและกจกรรมนนจดขนเพอใหไดมำซงขอมลทจะสะทอนถงสภำพขอเทจจรงในเรองควำมสอดคลองของเนอหำวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำว น มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย และควำมตองกำรของนกศกษำ รวมไปถงกระบวนกำรยตธรรมในปจจบน โดยสำมำรถสรปเปนประเดนตำงๆ ไดดงน


138

4.2.1 ทศนคตของบคคลภำยนอกทมตอมหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย ในอดต มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย คอวทยำลยคร เปนสถำบนทผลตผประกอบวชำชพคร ดงนนจงไมไดมกำรเรยนกำรสอนในสำขำวชำอนๆ นอกเหนอจำกทเกยวของกบกำรศกษำ แตในปจจบน มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำยไดเปดใหมกำรเรยนกำรสอนในสำขำวจยอนๆ มำกมำย และเปนทยอมรบของสงคมในกำรผลตบณฑตทมคณภำพและสงำน ไมเฉพำะบณฑตครศำสตรเทำนน ยงรวมไปถงบณฑตจำกสำขำวชำอนๆ โดยทศนคตของบคคลภำยนอกมองวำ มหำวทยำลยรำชภฏเปนสถำบน ท เปดโอกำสให บคคลไดมโอกำสไดเขำศกษำในระดบอดมศกษำโดยไมแบงยำกดมจน และมควำมเปดกวำงมำกขนในดำนกำรศกษำในสำขำวชำตำงๆ นอกเหนอจำกครศำสตร 4 .2 .2 ทศนคตตอควำมย ตธรรมและกฎหมำยของนกศกษำ จำกงำนห วขอ “ควำมย ต ธรรมในควำม เหนของนกศกษำ” ซงผวจยไดใหนกศกษำเขยนบอกเลำเกยวกบควำมเขำใจในเรองควำมยตธรรมและกฎหมำย ในกำรเรมตนเรยนวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวนในคำบแรก อยำงอสระ พบวำ นกศกษำแตละคนซงมำจำกตำงคณะตำงสำขำวชำ ไดใหควำมเหนเกยวกบควำมยตธรรมและ


139

กฎหมำยไวอยำงนำสนใจ โดยสำมำรถแบงกลมของควำมเหนและกำรรบรในดำนกฎหมำยของนกศกษำออกไดเปน สองกลม ไดแก (1) กลมทมองกฎหมำยเปนขอบงคบ ควำมเหนของนกศกษำในกลมนจะมองกฎหมำยเปนขอบงคบทตองปฎบตตำมอยำงไมมขอแม ซงหำกไมปฎบตตำมกจะถกลงโทษ โดยใหเหตผลวำกฎหมำยเปนกฎเกณฑทมำจำกผมอ ำนำจ โดยควำมเหนของนกศกษำกลมดงกลำวเปนไปในแนวทำงของส ำนกกฎหมำยบำน เมอง (Legal Positivism) ซ งเชอวำกฎหมำยคอค ำส งของรฐำธปตย ทมสภำพบงคบเปนกำรทวไป หำกฝำฝนจะตองถกลงโทษ (2) กลมทมองกฎหมำยเปนขอตกลง ควำมเหนของนกศกษำในกลมนจะมองกฎหมำยในรปของขอตกลง ซงประชำชนไดกระท ำรวมกน เปนสทธและหนำทซงเกดขนโดยกำรรวมมอของคนในสงคมเพอใหสงคมเกดควำมมนคง ซงแนวคดดงกลำวสอดคลองกบหลกกำรของ John locke ในเรอง สญญำประชำคม (The Social Contract) โดยนกศกษำกลมนใหเหตผลวำ เนองจำกมนษยมควำมแตกตำงกนทงในทำงกำยภำพและจตใจ จงจ ำเปนตองมขอตกลงรวมกนเพอไมใหเกดกำรลวงล ำสทธระหวำงกนขน โดยขอตกลงดงกลำวเปนเหมอนกำรแลกเปลยนระหวำงเสรภำพกบควำมปลอดภยในชวตของตน


140

จำกควำมเหนดงกลำว จะเหนไดวำ นกศกษำมควำมเขำใจและกำรรบรในเรองกฎหมำยทแตกตำงกน ในกลมทมองกฎหมำยเปนขอบงคบและค ำสง จะเปนสวนใหญของนกศกษำทงหมด มเพยงสวนนอยเทำนนทมองกฎหมำยเปนเหมอนขอตกลงรวมกน ซงอำจสะทอนถงระบบกำรศกษำขนพนฐำนของไทยทมงเนนกำรสอนใหเชอ มำกกวำกำรสอนใหเขำใจ ซงนกศกษำกลมแรกจะไมสำมำรถใหเหตผลไดกบค ำถำมในหองเรยนทวำ เหตใดจงตองปฎบตตำมค ำสงนน หำกแตเปนสงทไดเลำเรยนมำในอดต หรอเปนควำมรสกทมตอกฎหมำยซงตนไมไดมสวนรวมใดๆ นกศกษำในกลมนจะมองกฎหมำยในลกษณะของสงทอยไกลตว และไมใชสงทพวกเขำจะมสวนรวมในกำรสรำงหรอเปลยนแปลงแกไขใดๆ ในกลมทมองกฎหมำยเปนขอตกลงระหวำงคนในสงคมนน มจ ำนวนนอยในหมผเรยนทงหมด โดยนกศกษำในกลมนมองกฎหมำยเปนสงใกลตว และมผลกระทบตอตนเองโดยตรง ดงนนจงมควำมส ำคญทตนจะตองใหควำมสนใจ และมสวนรวมในกำรออกกฎหมำย แกไข หรอบงคบใชกฎหมำยตำงๆ นกศกษำในกลมดงกลำวจะมควำมสนใจตอควำมเปลยนแปลงในสงคมและคอยตดตำมขอมลขำวสำรอยเสมอ


141

อยำงไรกดในสวนของควำมรในเรองเนอหำของกฎหมำยตำงๆ นน นกศกษำสวนมำกไมมควำมเขำใจทถกตองเกยวกบกระบวนกำรใชกฎหมำย และกำรแยกแยะระหวำงกฎหมำยแพงซงเปนเรองทำงเอกชน และกฎหมำยอำญำซงเปนเรองทำงมหำชนออกจำกกนได เชน นกศกษำไมทรำบวำโทษ ประหำร จ ำคก กกขง ปรบ รบทรพยสน เปนโทษในทำงอำญำเทำนน แตเขำใจวำหำกไมมเงนช ำระหนจะตองตดคก เปนตน อกท ง นกศกษำไมมควำมเขำใจในทมำของ “สทธตำมธรรมชำต” หรอ Natural rights อนไดแก สทธในชวต สทธในเสรภำพ และสทธในทรพยสน ซงแนวคดดงกลำวเปนพนฐำนกำรเรยนรในเรองสทธของมนษย นกศกษำเขำใจแตเพยงวำ สทธคอสงทนกศกษำสำมำรถกระท ำไดเพยงเทำนน หำกแตไมอำจอธบำยทมำของมนได ในสวนของกำรรบรและควำมเขำใจในเรองควำมยตธรรมนน นกศกษำเกอบทงหมดเขำใจควำมยตธรรมในรปแบบของควำมเทำเทยมกน และกำรแกแคนตอบแทน ตำตอตำ ฟนตอฟน และ สวนหนงไมเชอในกระบวนกำรยตธรรมวำจะสำมำรถน ำควำมยตธรรมใหแกประชำชนไดทงหมด และเชอวำ หำกมปจจยมำกพอ จะสำมำรถพลกผดใหเปนถกได นกศกษำไมมควำมเขำใจในเรองกระบวนกำรยตธรรมทงทำงแพงและอำญำ ไมรวำจะเรมตนใชสทธของตนในกระบวนกำรยตธรรมไดอยำงไร รจกเพยงแตกำรแจงควำมและฟองคด โดยไมสำมำรถแยกแยะกำรด ำเนนคดแพงและอำญำได


142

จำกกำรวเครำะหชนงำนดงกลำวของนกศกษำ พบวำ ควำมเขำใจในเรองกฎหมำยและควำมยตธรรมของนกศกษำอยในระดบทนอย จ ำเปนตองมกำรใหควำมรเกยวกบพนฐำนแนวคดของสทธ ควำมรบผดชอบ และหนำทตำงๆ แกนกศกษำ เพอใหเกดควำมเขำใจถงทมำของกฎหมำยและควำมยตธรรม รวมไปถงกำรจดใหมเนอหำเกยวกบกฎหมำยแพงและพำณชย กฎหมำยอำญำ และกระบวนกำรพจำรณำคดทงแพงและอำญำขนพนฐำนใหกบนกศกษำ เพอใหนกศกษำสำมำรถเขำถงกระบวนกำรยตธรรม และสรำงควำมเชอมนตอสถำบนควำมยตธรรมแกนกศกษำ 4.2.3 ควำมสอดคลองของกำรเรยนวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวนและกำรใชกฎหมำยในชวตประจ ำวน สงทนกศกษำวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวนไดเลำเรยนมำในกำรเรยนกำรสอนของนนมควำมแตกตำงจำกกำรปฏบตงำนจรง โดยธรรมดำแลว นกศกษำพฒนำตวตนในทำงวชำชพและเสนทำงกำรประกอบอำชพของตนนอกบรบทของกำรเรยนในหองเรยนโดยคณะหรอส ำนกวชำมสวนรวมนอยมำก เวนแตวำนกศกษำผนนตงใจทจะเดนทำงสำยวชำกำรในฐำนะนกวชำกำร (academic) โดยคณำจำรยมกไมไดสอสำรใหนกศกษำเขำใจในควำมเชอมโยงระหวำงงำนวชำกำรและเปำหมำยหรอควำมทะเยอทะยำนของผเรยน หรอแมแตกำรตอบแทนของทำงสถำบนตอกำรรวมประสำนเชอมโยงควำมสมพนธดงกลำวดวย


143

ระบบพเลยงนกศกษำ แตกลบมอบหมำยภำรกจดงกลำวใหเปนของฝำยบรหำร แมวำบคลำกำรในภำคสวนนจะมควำมรควำมสำมำรถและประสบกำรณในกำรใหค ำปรกษำแตมกจะอยหำงจำกควำมเปนวชำกำรและมสวนรวมเพยงเลกนอยเทำน นในวถของกำรศกษำ ในกำรจดท ำรำยวชำกฎหมำยในชวตประจ ำวน คณะผจดท ำไดศกษำเกยวกบกฎหมำยทมควำมจ ำเปนและสงผลกระทบตอชวตของนกศกษำโดยตรง อยำงไรกดในกำรจดกำรเรยนกำรสอน พบวำ ดวยจ ำนวนบททมมำกถง 12 บท ท ำใหจดกำรเรยนกำรสอนไดอยำงล ำบำก และไมสำมำรถจดกจกรรมเพมเตม เชน ทศนศกษำ หรอกจกรรมกลมทตองใชเวลำเตรยมตวมำกได คณำจำรยส ำนกวชำนตศำสตรผจดท ำเอกสำรประกอบกำรสอนและเนอหำวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวน จงไดท ำกำรเรยบเรยงเนอหำและจ ำนวนบทขนใหม ซงกำรแกไขนไดแบงเนอหำทท ำกำรเรยนกำรสอนออกเปน 2 กลมดวยกน ไดแก (1) สวนของกฎหมำยส มมเมองและพ นฐำนควำมรดำนกฎหมำย ไดแก กฎหมำยอำญำ กฎหมำยแพงและพำณชย กฎหมำยวธพจำรณำควำมแพงและพำณชย และ กฎหมำยวธพจำรณำควำมอำญำ โดยเนอหำในกลมน ม งใหนกศกษำท ำควำมเขำใจพ นฐำนและระบบกระบวนกำรยตธรรมของกฎหมำย รวมไปถงทมำของสทธ หนำท ตำงๆ ทมควำมจ ำเปนตอกำรสรำงควำมเขำใจทถกตอง และเจตคตทดตอกระบวนกำรยตธรรม


144

(2) สวนของกฎหมำยพ เศษ ค ำวำ พ เศษในท นหมำยถง กฎหมำยเฉพำะเรอง โดยคณะผจดท ำไดคดเอำกฎหมำยทมควำมทนสมยและเกยวของกบวถชวตของนกศกษำ เพอใหนกศกษำเกดควำมเชอมโยงกบเนอหำวชำทไดเรยน ไดแก กฎหมำยเกยวกบหอพก สทธของนกศกษำในมหำวทยำลย กฎหมำยคมครองผบรโภค กฎหมำยจรำจร กฎหมำยเกยวกบสวสดภำพสตว กฎหมำยอำชญำกรรมทำงคอมพวเตอร กฎหมำยทรพยสนทำงปญญำ เปนตน โดยไดลดจ ำนวนบทลง จำก 12 บท เหลอ 8 บท และปรบปรงเนอหำใหมควำมกระชบและเหมำะสมกบกำรเรยนกำรสอนวชำศกษำทวไป โดยเออใหมเวลำในกำรจดกจกรรมกำรเรยนกำรสอนมำกขน 4 .2 .4 ควำมตระหนก รถงคณธรรมและจรยธรรมในกำรประกอบอำชพทเกยวของกบกฎหมำย จำกกจกรรมกลมหวขอ “คณธรรมในอำชพทเกยวของกบกฎหมำย” ทจดขนโดยแบงนกศกษำเปน 2 กลม กลมหนงน ำเสนอในเรอง “คณธรรม” และอกกลมน ำเสนอเรอง “จรยธรรม” โดยมงใหนกศกษำเกดควำมตระหนกและเขำใจควำมแตกตำงและจดรวมของคณธรรมและจรยธรรม ซงหลงจำกกำรน ำเสนอใหท งหองสรปวำ คณธรรมและจรยธรรมแตกตำงกนอยำงไรในกำรประกอบอำชพทมควำมเกยวของกบกฎหมำย ในกจกรรมน ผเขำรวมตำงเหนวำ กำรปลกฝงจรยธรรมนน สมควรใหมกำรสอดแทรกไวในทกวชำทมกำรเรยนกำร


145

สอน ไมเฉพำะแตเพยงวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวนเทำน น เนองจำกในปจจบน ปญหำคณธรรมและจรยธรรมของผประกอบวชำชพกลำยเปนประเดนส ำคญในสงคม เพรำะกำรสรำงพลเมองทดไดน น จ ำเปนตองท ำใหนกศกษำมควำมเขำอกเขำใจ (Sympathy) ผอน มกำรมองบรบทแวดลอมกอนกำรอำงกฎหมำย 4.2.5 ควำมตระหนกรกฎหมำยของนกศกษำ หลงจำกกำรเรยนกำรสอนทกบทเสรจสน จะมแบบทดสอบหลงเรยนใหนกศกษำไดท ำเปนขอสอบอตนย โดยแตละค ำถำมจะน ำมำจำกเนอหำของแตละบททนกศกษำไดเรยนมำ และเปนค ำถำมปลำยทมงวดควำมตระหนกรของนกศกษำ เชน นกศกษำจะปองกนตวจำกสตวทเขำมำท ำรำยไดหรอไม อยำงไร หรอ นกศกษำจะปฏบตตนอยำงไรเมออยในสงคมออนไลน เปนตน พบวำ นกศกษำสำมำรถตอบค ำถำมสวนใหญไดเปนอยำงด โดยเฉพำะกำรใหเหตผลในเรองควำมเหมำะสม และขอบเขตของสทธของตน เชน หำกนกศกษำปลกตนไมในบำนแตกงล ำเขำไปในบำนของเพอนบำน นกศกษำเหนวำอยำงไร นกศกษำสวนใหญตอบวำ แมวำตนไมอยในพนทบำนซงเปนกรรมสทธของตน แตหำกกงเลยไปยงบำนเพอนบำน ท ำใหเพอนบำนเดอดรอน กเปนสงไมควรกระท ำ เชนเดยวกบกำรกระท ำทแมจะเปนกำรใชสทธตำมกฎหมำย แตหำกกำวลวงขอบเขตสทธของผ อน ก เปนสงไมควรกระท ำ เพอใหสำมำรถอยรวมกนในสงคมไดอยำงสงบสขปรำศจำกควำมขดแยง รวม


146

ไปถงกำรถำมค ำถำมซงไดใหนกศกษำไดท ำไปเมอเรมตนเรยน ในเรองของ ทศนคตตอควำมยตธรรมและกฎหมำยของนกศกษำ นกศกษำกสำมำรถใหเหตผลในเรองดงกลำวไดดขน มควำมเขำใจในสทธของตน และมองกฎหมำยในรปแบบทตนเองมสวนรวม และเปนสงใกลตวมำกขน

5. บทสรปและขอเสนอแนะ

มหำวทยำลยรำชภฎเชยงรำย ไดพฒนำกำรเรยนกำรสอนและหลกสตรอยตลอดเวลำ เพอใหตอบสนองตอควำมเปลยนแปลง และควำมตองกำรของสงคม จำกกำรวจยสำมำรถสรปแนวทำงเพอตอบค ำถำมกำรวจยไดดงน 5.1 บทสรป 5.1.1 เนอหำรำยวชำและวธกำรสอนสอดคลองตำมควำมตองกำรของสงคมและกระบวนกำรยตธรรมในปจจบนหรอไม ใน ป จ จบน เน อห ำรำยวช ำกฎหมำย เก ยวกบชวตประจ ำวน มหำวทยำลยรำชภฎเชยงรำย ไดมำตรฐำนตำมเกณฑของ สกอ. ซงนบวำเพยงพอส ำหรบกำรเรยนกำรสอนวชำศกษำทวไป แตกำรจะบรรลเปำหมำยซงควำมเปนเลศในทำงวชำกำรและสำมำรถผลตบณฑตทตอบสนองตอควำมตองกำรของสงคม รวมไปถงกำรสรำงอต


147

ลกษณใหตนเองไดนน จ ำเปนตองมกำรปรบปรงเนอหำและกำรเรยนกำรสอนโดยค ำนงถงสภำพควำมเปนจรงในปจจบน โดยกำรจดกำรเรยนกำรสอนทสำมำรถเชอมโยงบทเรยนและกำรด ำเนนชวตใหนกศกษำได อกทงยงตองเสรมในเรองเกยวของกบทมำและพนฐำนของสทธและหนำทตำมกฎหมำย และมกำรสอดแทรกคณธรรมและจรยธรรมในกำรเรยนกำรสอนทกบท ทงนเพอสรำงอตลกษณควำมเปนนกศกษำมหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย และผลตบณฑต ทมควำมเขำใจสงคม และด ำเนนชวตอยำงมคณธรรม และจรยธรรม 5.1.2 อำจำรยผสอนจะพฒนำกำรเรยนกำรสอนใหสอดรบกบกำรเปลยนแปลงทำงสงคมและกระบวนกำรยตธรรมไดอยำงไร จำกกำรวจยสรปไดวำ ควำมรพนฐำนในเรองสทธหนำทตำมกฎหมำย รวมถงทศนคตทถกตองตอกระบวนกำรยตธรรมนนมควำมจ ำเปนในกำรเรยนกำรสอนเปนอยำงมำก เนองจำกนกศกษำสวนใหญมควำมเขำใจทคลำดเคลอนและทศนคตทไมดนกตอกระบวนกำรยตธรรม อกทงยงมควำมรนอยในเรองของสทธขนพนฐำนของตน ดงนน ตองมกำรสอนทเนอหำกฎหมำยขนพนฐำนเชนกฎหมำยสมมเมอง โดยเสรมกฎหมำยอนๆ ทเกยวของกบชวตของนกศกษำ อกทงวธกำรสอนทตองไมมงเนนไปทกำรบรรยำยเพยงอยำงเดยว จะตองมกำรจดกจกรรม แบงกลม หรอกำรถำมตอบทกระตนใหนกศกษำเกดควำมสนใจในกำรเรยนดวย


148

5 .1 .3 นกศกษำมควำมตระหนก รกฎหมำยของนกศกษำจำกกำรเรยนกำรสอนวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวน หรอไม แมเรมตนเรยน นกศกษำจะมควำมตระหนกรในเรองของกฎหมำยในชวตประจ ำวนนอย และมทศนคตทไมดนกตอกระบวนกำรยตธรรมแตหลงจำกไดเรยนแลว นกศกษำมควำมรควำมเขำใจ รวมถงควำมตระหนกถงสทธตำงๆ ทำงกฎหมำยในฐำนะประชำชนเพมมำกขน 5.2 อภปรายผล กำรปรบปรงกำรเรยนกำรสอนในวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวนนนเปนควำมคดรเรมในกำรพยำยำมแผขยำยควำมเขำใจของนกศกษำในสงทกฎหมำยเปน (What law is) เพอกำวน ำกำรพจำรณำในศำล เพอแทรกเสรมรปแบบขององคควำมรทกวำงขน และเพอพฒนำทกษะควำมสำมำรถในวงกวำงมำกกวำเดม หลำยแนวคดรเรมไดใชวธกำรเพมเนอหำวชำทมงเนนไปยงกฎหมำยมหำชน งำนธรกรรม กฎหมำยระหวำงประเทศ วชำทเกยวกบกำรเรยนรกฎหมำยแบบสหวชำชพและปญหำกฎหมำย (Interdisciplinary understanding of law and


149

legal problem)66 โดยบำงสถำบนทดลองใชวธกำรดงกลำวในปกำรศกษำแรกของนกศกษำ ยกตวอยำงเชน มหำวทยำลยฮำวำรด และ โคลมเบย ประเทศสหรฐอเมรกำ ฮำวำรด จดใหมเซกชนทดลองในปแรกของกำรศกษำ สวนโคลมเบย จะจดใหมสองรำยวชำในภำคเรยนทสอง โดยคอรสเหลำนถกออกแบบใหขยำยควำมเขำใจของนกศกษำเกยวกบควำมหมำยและกระบวนวธของกฎหมำย ภำวะควบคมบงคบและหลำกทศนคตในทำงกฎหมำย บำงมหำวทยำลยเชน จอรจทำวน ก ำหนดใหมวชำเลอกทเกยวของกบควำมรกฎหมำยแบบสหวชำชพใหกบนกศกษำ โดยกำรวจยตำงประเทศพบวำ ปแรกของกำรศกษำในโรงเรยนกฎหมำยนนมควำมส ำคญมำกตอกำรปลกฝงควำมผกพนของนกศกษำในกำรเรยนกฎหมำย โดยกำรวจยชใหเหนวำ ในปแรกนน จ ำเปนตองระบชชดใหไดถงปจจยทจะเปนอปสรรคตอควำมสนใจเรยนของนกศกษำ67 อยำงไรกด ในวชำศกษำทวไป ทนกศกษำมควำมแตกตำงกนทงจำกสำขำวชำทเรยน และจดมงหมำยของรำยวชำเปรยบกบวชำกฎหมำยโดยตรง ผสอนจงพยำยำมคนหำวธกำรทจะปรบใหกำรศกษำกฎหมำยเปนไปในทำง

66 Carrie Menkel-Meadow, Taking Law and Really Seriously: Before, During and After “The Law”, 60VAND. L. REV. 67 London, Geraldine Downey & Vanessa Anderson, Daily Life During the Transition to Law School: Utilizing Social Psychology Research Methodologies to Study Law Student Engagement, 30 HARV. J.L. & GENDER


150

เดยวกบกำรด ำเนนชวตในศตวรรษท 21 โดยพยำยำมทจะใหนกศกษำไดออกไปสมผสองคควำมร เครองมอ วธกำร ทกวำงกวำเดมในกำรด ำเนนชวตภำยใตกฎหมำย ตลอดจนกำรคนหำพนทส ำหรบพฒนำกำรเรยนกำรสอนเพ อสรำงจนตนภำพทำงกฎหมำย (Legal Imagination) ซ งเปนรปแบบของ “กำรคดอยำงนกกฎหมำย” ซงท ำใหผเรยนสำมำรถใหนยำมของปญหำตรงหนำไดหนกแนนมำกขน จนตนภำพในทำงกฎหมำยนนประกอบดวยควำมสำมำรถในกำรส รำงแนวทำงตำงๆ ไดอยำงหลำกหลำย ไมวำจะเปน วธกำรไปใหถงจดหมำย (approach) หรอ กำรแกปญหำ (solution) ซ งนกศกษำสำมำรถปรบใชทกษะในกำรคดวเครำะหทไดฝกฝนมำในกำรเรยนกฎหมำยนนเอง68 ดงนน กำรจดกำรเรยนกำรสอนรปแบบทกลำวมำจงมอทธพลอยำงยงในกำรทจะปลกฝงใหนกศกษำเปนบณฑตทด ท ำใหนกศกษำมองออกไปนอกกรอบของกำรเรยนแบบด งเดม โดยหลกกำรสอนทมประสทธภำพ ส ำหรบกำรเรยนกำรสอนในรำยวชำใดๆ คอกำรสอนแบบทบทวนและถำม ซงเปนกำรสอนทผเรยนจะตองมกำรเตรยมตวกอน กำรเรยนกำรสอนโดยอำนหนงสอ ต ำรำ กอนกำร เรยนกำรสอนจนครบ แลวจงน ำขอสงสยหรอขอสงเกตไปถำมหรออภปรำยในชนเรยนกบผสอนและผเรยนคนอน กำรสอนวธนนจะสำมำรถพฒนำควำมรทผเรยนเขำใจ

68 Todd Rakoff & Martha Minow, A Case for Another Case Method, 60 VAND. L. REV


151

ใหเกดควำมลกซงมำกขน กำรทบทวนและถำมท ำใหนกศกษำท เกงสำมำรถพฒนำควำมรไดมำกขน เมอเทยบกบกำรสอนแบบอน อยำงไรกด เนองจำกสภำพของกำรเรยนกำรสอนทจ ำเปนตองสอนนกศกษำจ ำนวนมำกพรอมกน คณำจำรยจงมกเลอกใชวธกำรบรรยำย ซงเปนวธทใชกนมำกทสดในกำรเรยนกำรสอนกฎหมำย รวมไปถงกำรแทรกเสรมจรยธรรม คณธรรม เขำไปในทกกำรเรยนกำรสอนเพอปลกฝงใหนกศกษำเปนนกนตศำสตรทด ตรงตำมคณลกษณะของบณฑตทสงคมตองกำร นอกเหนอจำกกำรปลกฝงแนวคดในกำรเปนนกนตศำสตรแกผ เรยนแลว กำรสรำงควำมสอดคลองระหวำงกำรด ำเนนชวตและเนอหำวชำเปนสงส ำคญเชนกน เนองจำกกำรศกษำในหองเรยนนนเปนกำรเรยนรเนอหำ ตำงจำกกำรด ำเนนชวตซงจ ำเปนตองอำศยทกษะ ควำมเขำใจ และกำรแกปญหำเฉพำะหนำ ไมเฉพำะตวควำมรเทำนน แตตองทรำบวำ สงคมนนด ำเนนไปอยำงไร แมแตธรรมเนยมปฏบตซงไมไดระบไวเปนลำยลกษณอกษร ตลอดจนกำรอ ำนวยควำมยตธรรมซงตองกำรควำมเขำใจของประชำชนตอทงกฎหมำยและบรบทของสงคมและพนทนน


152

5.3 ขอเสนอแนะ จำกกำรวจยเรอง ควำมตระหนกรกฎหมำยของนกศกษำจำกกำรเรยนกำรสอนวชำกฎหมำยเกยวกบชวตประจ ำวนมหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย ไดมขอเสนอแนะในกำรปรบปรงและพฒนำเนอหำและกำรเรยนกำรสอน ดงน

5.3.1 ดำนกำรพฒนำผสอน โดยกำรสนบสนนกำรพฒนำควำมเชยวชำญใหแก อำจำรยผสอน

5.3.2 ดำนกำรพฒนำนกศกษำ โดยปลกฝง “กำรคดแบบนกกฎหมำย” ใหแกนกศกษำ ใหนกศกษำม “จนตนภำพทำงกฎหมำย” และสำมำรถ คด วเครำะห แยกแยะ และสำมำรถคดไดมำกกวำกฎหมำยทอยตรงหนำ (Think beyond the law) 5.3.3 ดำนกำรพฒนำเนอหำรำยวชำ ท ำไดโดยกำรปรบปรงหลกสตรอยำงสม ำเสมอเพอใหมควำมทนสมยและตอบรบกบควำมตองกำรของสงคม โดยตอยอดจำกแผนกำรเดมทวำงไวอยแลวในปจจบนอยำงตอเนอง


153

บรรณานกรม คณะกรรมกำรบรหำรเครอขำยกำรศกษำทวไปแหงประเทศไทย, รำยงำน

กรอบแนวคดหมวดวชำศกษำทวไปทสอดคลองตำมกรอบ มำตรฐำนคณวฒระดบอดมศกษำแหงชำต พ .ศ . 2552 (TQF : HEd), 2552

Carrie Menkel-Meadow, Taking Law and Really Seriously: Before, During and After “The Law”, 60 VAND. L. REV.

Prof. Deane Neubauer, รำยงำนกำรศกษำแนวทำงกำรจดกำรวชำศกษำทวไปของมหำวท ยำลย เทคโนโลยพ ระจอม เกลำธน บ ร , มหำวทยำลยเทคโนโลยพระจอมเกลำธนบร, 2550.

London, Geraldine Downey & Vanessa Anderson, Daily Life During the Transition to Law School: Utilizing Social Psychology Research Methodologies to Study Law Student Engagement, 3 0 HARV. J.L. & GENDER

Todd Rakoff & Martha Minow, A Case for Another Case Method, 60 VAND. L. REV


154

รปแบบการตพมพวารสารนต รฐกจและสงคมศาสตร

ส านกวชานตศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

1. รปแบบการเขยนบทความแบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก

1.1 บทความทางวชาการ ควรมควำมยำวระหวำง 10 – 20 หนำ

1.2 บทความวจย ควรมควำมยำวระหวำง 15 – 25 หนำ

กระดำษทใชพมพใหใชกระดำษปอนดไมมบรรทดชนด 80

แกรม ขนำด A5 โดยใหพมพเพยงหนำเดยว ใชตวอกษรสด ำ ตวอกษรใช

Angsana New ขนำดตวอกษร 16 พอยด ยกเวน ชอเรองภำษำไทยและ

ภำษำองกฤษ รปแบบตวอกษรทใช Angsana New ขนำดตวอกษร 16

พอยด ระยะขอบสวนบนหวกระดำษ เวนวำงขนำด 0.5 นว ระยะขอบ

ซำยมอ เวนวำงขนำด 0.8 นว ระยะขอบขวำมอและสวนทำยของกระดำษ

เวนวำงขนำด 0.5 นว และกำรพมพค ำในบทควำมไมควรตดค ำ


155

ประกอบดวยการเรยงหวขอดงตอไปน

สวนท 1: รายละเอยดเบองตนของบทความ ประกอบดวย

1. ชอเรองภำษำไทยและภำษำองกฤษ

2. ชอผแตงภำษำไทยและภำษำองกฤษ กรณมผแตงหลำยคน ชอ

ผ แตงคนแรกจะถอเปนชอหลก และเปนชอส ำหรบตดตอกบกอง

บรรณำธกำร

3. ชอสงกดภำษำไทยและภำษำองกฤษ

4. บทคดยอ (Abstract) ภำษำไทย (สรปเฉพำะใจควำมส ำคญ

เทำนน)

5. ค ำส ำคญ (Keywords) ภำษำไทย

6. บทคดยอ (Abstract) ภำษำองกฤษ (สรปเฉพำะใจควำมส ำคญ

เทำนน)

7. ค ำส ำคญ (Keywords) ภำษำองกฤษ

สวนท 2: สวนเนอหา

บทความวชาการ : ประกอบดวย 3 สวน คอ

1. บทน ำ 2. เนอหำ 3. บทสรปและขอเสนอแนะ


156

บทความวจย: ประกอบดวย 3 สวน คอ

1. บทน ำ ประกอบดวย ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ

วตถประสงค ทฤษฎ และสมมตฐำนกำรวจย (ถาม) ขอบเขตกำรวจย

วธด ำเนนกำรวจย ประโยชนทจะไดรบ

2. ผลกำรวจย (สวนเนอหำงำนวจย) เปนกำรน ำเสนอสวน

กำรศกษำวเครำะหงำนวจย รวมทงสวนของกำรทบทวนวรรณกรรม(ถา

ม)

3. บทสรปและขอเสนอแนะ

การก าหนดหวขอการเขยนบทความวชาการ /วจย ใหก ำหนด

หวขอใหญเปนล ำดบไป คอ 1…2…3…4… ในกรณมหวขอยอยใหเรยง

หวขอยอยไดอกเพยง 2 ระดบ คอ1. (หวขอใหญ) 1.1 (หวขอยอยระดบท

1) 1.1.1 (หวขอยอยระดบท 2)

สวนท 3: สวนอางอง

ก ำรอ ำ ง อ ง ให ใช เช งอ ร รถ แท รก ใน เน อห ำ แ ล ะ ให ม

เอกสำรอำงองซงน ำมำจำกเชงอรรถในตอนทำยของบทควำม (เลอก

เฉพาะรายการทอางองส าคญเทานน ไมควรเกน 2 หนากระดาษ) โดย


157

รปแบบกำรอำงองใหเปนไปตำมรปแบบกำรตพมพวำรสำรนต รฐกจและ

สงคมศำสตร ส ำนกวชำนตศำสตร มหำวทยำลยรำชภฏเชยงรำย

2. รายละเอยดสวนประกอบของบทความทางวชาการ/วจย

2.1 รายละเอยดเบองตน

2 .1 .1 ชอเรองภำษำไทยและภำษำองกฤษ (Title) ควร

กะทดรด ไมยำวเกนไป ตนฉบบภำษำไทยใหพมพชอเรองภำษำไทยกอน

แลวตำมดวยภำษำองกฤษ (ภาษาองกฤษใหใชค าขนตนอกษรตวใหญตาม

ดวยอกษรตวเลก ยกเวนค าบพบท/ค าเชอมใหขนตนดวยตวเลก เชน

Human Rights in Court of Justice

2 .1 .2 ช อผ เข ยน ท กคน (Authors) ท งภ ำษ ำไท ยและ

ภำษำองกฤษใหระบชอเตม – นำมสกลเตมของผเขยน (โดยไมตองมค า

น าหนาชอ ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ และต าแหนงทางวชาการ กรณ

ชอทเปนภาษาองกฤษใหขนตนดวยตวอกษรตวใหญ เชน (Patompong

Muangkhaw)

2.1.3 ชอสงกดของผเขยน ทงภำษำไทยและภำษำองกฤษ

ประกอบดวย สถำนทท ำงำนและทอยของสถำนทท ำงำน หรอทอยตำม

ระเบยน (กรณไมไดท ำงำน), ชอจดหมำยอเลกทรอนกส


158

2.1.4 บทคดยอ (Abstract) ท งภำษำไทยและภำษำองกฤษ

ควำมยำวไมควรเกนอยำงละ 10 บรรทด หรอไมเกน 350 ค ำ (บทคดยอท

เขยนควรเปนแบบ Indicative Abstract คอ สนและตรงประเดน และให

สาระส าคญเทานน ไมควรเขยนแบบ Informative Abstract ตามแบบท

เขยนในวทยานพนธหรอรายงานการวจยฉบบสมบรณ)

2.1.5 ค ำส ำคญ (Keywords) ทงภำษำไทยและภำษำองกฤษ

ก ำหนดค ำส ำคญทเหมำะสมส ำหรบกำรน ำไปใชท ำค ำคนในระบบ

ฐำนขอมล ซงเปนค ำทคดวำผทสบคนจะใชในกำรคนหำ โดยใหระบทง

ค ำภำษำไทยและภำษำองกฤษ อยำงละไมเกน 5 ค ำ

2.2 สวนเนอหา

2.2.1 บทควำมทำงวชำกำร ประกอบดวย บทน ำ เนอหำ ซง

แบ ง เปนประเดนหลก ประ เดนรอง ประ เดนยอย บทส รปและ

ขอเสนอแนะ

2.2.2 บทควำมวจย ประกอบดวย

สวนน ำ ไดแก ชอเรองงำนวจย ชอผ วจ ยและคณะ

ตลอดจนรำยละเอยดของผ วจ ย และบทคดยอท งภำษำไทยและ

ภำษำองกฤษ


159

สวนเนอหำ ไดแก ควำมเปนมำและควำมส ำคญของ

ปญหำ วตถประสงค สมมตฐำนของงำนวจย(ถาม) ขอบเขตทครอบคลม

ในกำรวจย ประโยชนทคำดวำจะไดรบ เอกสำรและงำนวจยทเกยวของ

วธด ำเนนกำรวจย(ประกอบดวยขอมลประชากร กลมตวอยาง การสม

ตวอยาง เครองมอการวจย เกบรวบรวมขอมล และการวเคราะหขอมล)

ผลกำรวจย(สรปผลการวจย อภปลายผลและขอเสนอแนะ)

2.3 สวนอางอง

ส ว น ป ร ะ ก อ บ ท ำ ย เร อ งห ร อ ส ว น อ ำ ง อ ง ไ ด แ ก

เอกสำรอำงอง/เอกสำรอำงอง และภำคผนวก ตองมกำรอำงองในเนอหำ

และมเอกสำรอำงองทำยเรอง ขอควำมทน ำมำอำงองอำจเปนกำรเขยน

หรอคดขอควำมทอำงอง หรอกำรเขยนโดยเรยบเรยง หรอประมวลใหม

รำยกำรอำงองในเนอหำทกรำยกำรตองอยในเอกสำรอำงองทำยเรองดวย

รปแบบการเขยนบทความวชาการ/วจย

สำมำรถดำวนโหลดไดจำก http://law.crru.ac.th หวขอวำรสำร

http://law.crru.ac.th/


160

3. หลกเกณฑการพมพสวนประกอบของบทความ

3.1 กระดาษทใชพมพ กระดำษทใชพมพใหใชกระดำษปอนด

ไมมบรรทดชนด 80 แกรม ขนำด B5โดยใหพมพเพยงหนำเดยว ใช

ตวอกษรสด ำ

3.2 รปแบบและขนาดตวอกษร ตวอกษรใช Angsana New

ขนำดตวอกษร 16 พอยด ยกเวน ชอเรองภำษำไทยและภำษำองกฤษ

รปแบบตวอกษรทใช Angsana New ขนำดตวอกษร 16 พอยด

3.3 การตงคาหนากระดาษ ระยะขอบสวนบนหวกระดำษ เวน

วำง ชอเรองภำษำไทยและภำษำองกฤษ รปแบบตวอกษรทใช Angsana

New ขนำดตวอกษร 16 พอยด ระยะขอบสวนบนหวกระดำษ เวนวำง

ขนำด 0.5 นว ระยะขอบซำยมอ เวนวำงขนำด 0.8 นว ระยะขอบขวำมอ

และสวนทำยของกระดำษ เวนวำงขนำด 0.5 นว และกำรพมพค ำใน

บทควำมไมควรตดค ำ

3.4 จ านวนหนาของการเขยนบทความ หำกเปนบทควำมทำง

วชำกำร ควรเขยน ระหวำง 10 – 20หนำ กรณทเปนบทควำมวจย ควร

เขยนระหวำง 15 - 25 หนำ


161

3.5 การขนหนาใหม

3.5.1 ถำพมพมำถงบรรทดสดทำยของหนำกระดำษ (โดย

เวนขอบลางประมาณ 2 ซม.) และจะตองขนหนำใหม แตมขอควำมเหลอ

อกเพยงบรรทดเดยวกจะจบยอหนำเดมใหพมพตอไปหนำเดมจนจบยอ

หนำนน แลวจงขนยอหนำใหมในหนำถดไป โดยยอเขำมำประมำณ 1

ซม.

3.5.2 ถำตองกำรขนยอหนำใหม แตมเนอทเหลอใหพมพได

อกเพยงบรรทดเดยวในหนำน น ใหยกยอหนำน นไปต งพมพในหนำ

ถดไป

3.6 ตวเลข ใหใชตวเลขอำรบคอยำงเดยวโดยตลอด

3.7 ล าดบหนา ใหพมพตวเลขโดยใสเลขหนำก ำกบทกหนำ ตรงขอบ

ลางตรงกลาง และหางจากขอบขวา 2 ซม.

3.8 ตาราง และภาพ ตำรำงทกตำรำงตองมเลขก ำกบเพอใหกำร

อำงถงไดงำย โดยล ำดบเลขตำรำงตอกนไป เชน ตำรำง 1 ตำรำง 2 ตำรำง

3 เรยงกนไป จดพมพตรงกลำงหำงจำกขอบซำยและขอบขวำกระดำษ

เทำกน ในบรรทดตอมำใหพมพชอตำรำง หำกมกำรอำงองตำรำงใด กให

อำงถงเลขก ำกบตำรำงนนดวยทกครง สวนภำพประกอบตำง ๆ ใหใช


162

แนวปฏบตเชนเดยวกบเรองตำรำงทกลำวมำแลว เชน ภำพ 1 ภำพ 3 โดย

ถำเปนภำพถำยควรใชภำพขำวด ำ

3.9 การล าดบหวขอใหท าดงน

3.9.1 กำรล ำดบหวขอกรณมเลขก ำกบใหใชระบบตวเลข

โดยใสมหพภำคหลงตวเลข

3.9.2 กำรจดวำงหวขอใหเปนไปตำมระดบควำมส ำคญของ

หวขอดงน

(เครองหมำย แทนกำรเวน 1 ชวงตวอกษร)

1. หวขอใหญ

1.1 หวขอรอง...................................................................

1.1.1 หวขอยอย.........................................................

1) .......................................................................................

2) ........................................................................................


163

ตวอยางเชน

1. วธด าเนนการวจย

1.1 รปแบบกำรท ำวจย

1.1.1 วจยเอกสำร มดงน

1) แหลงขอมลปฐมภม

2) แหลงขอมลทตยภม

4. การอางองและเอกสารอางองส าหรบบทความ

4.1 การอางอง

กำรอำงอง คอ กำรระบแหลงทมำของขอควำมในตวเรองทงหมด

ทยกมำโดยตรง หรอ ประมวลควำมคดมำ โดยใหอางองแบบเชงอรรถ

เทานน

กำรอำงองแบบเชงอรรถ คอ กำรอำงองทระบทมำของขอควำม

ในตวเรอง และนอกจำกนยงใชเชงอรรถโยง เปนกำรโยงใหผอำนไดด

รำยละเอยดเพมเตมในหนำอนของบทควำม โดยกำรเขยนหรอพมพไว

สวนลำงของกระดำษซงตองกำรโยงขอควำมนน ๆ ซงหลกกำรเขยน

เชงอรรถมดงน


164

1) รปแบบตวอกษรทใช Angsana New ขนำด 12 พอยด

2) กำรพมพเชงอรรถ ใหพมพเชงอรรถไวสวนของแตละหนำท

อำงองถง และใหแยกจำกเนอเรองโดยขดเสนคนขวำงจำกขอบซำยของ

กระดำษยำวประมำณ 20 ตวพมพ โดยใหบรรทดสดทำยของขอควำมใน

เชงอรรถอยหำงจำกขอบกระดำษดำนลำง 2 ซม.

3) กำรพมพเชงอรรถใหพมพชดขอบซำย รำยกำรใดยำวเกน 1

บรรทด บรรทดตอมำใหพมพขอบชดแนวดำนซำยมอทกบรรทดจนจบ

รำยกำรนน

4) กำรเรยงล ำดบเลขของเชงอรรถ ใหเรมเชงอรรถแรกของ

บทควำมดวยเลข 1 ตอเนองกนไป โดยใหยกระดบสงเหนอตวอกษรตว

แรกของขอควำมในสวนเชงอรรถ กรณในหนำนน ๆ มเชงอรรถขยำย

ควำม หรอเชงอรรถโยงมำกกวำ 1 รำยกำร(แตตองไมเกน 5 รำยกำร)

เชงอรรถในหนำใด ตองจบในหนำนน ไมใหพมพในหนำถดไป

5) กำรเขยนเชงอรรถ เมออำงถงเอกสำรซ ำ หากไมมเอกสารอน

มาคน ใหใชค ำวำ เรองเดยวกน ส ำหรบภำษำองกฤษใชค ำวำ lbid ถำ

อำงองเอกสำรเรองเดยวกน แตตำงหนำกน ใหลงเลขหนำก ำกบดวย เชน

เรองเดยวกน, 13. หรอ lbid, 13.


165

กำรอำงถงเอกสำรเดยวกนซ ำอก ถำอำงถงเอกสำรเดยวกนซ ำกน

อกโดย มเอกสารอนมาคน ใหลงรำยกำรอยำงยอ คอ ชอผแตง ชอเรอง

และเลขหนา สวนรำยกำรทเกยวกบสถำนทพมพ ส ำนกพมพ ปทพมพ ให

ตดออก เชน ทศพร มลรตน. กฎหมำยมหำชน, 19.

6) กำรเขยนเชงอรรถ, บทควำมประเภทตำง ๆ และบทวจำรณ

หนงสอ ใหดรปแบบและตวอยำงดงตอไปน(เครองหมำย แทนกำร

เวน 1 ชวงตวอกษร)

6.1) หนงสอมรปแบบดงน

ผแตง,(ปทพมพ),ชอเรอง,ชอชด(ถำม),ครงทพมพ(ถำพมพ

ม ำก ก ว ำห น งค ร ง ) ,(ส ถ ำน ท พ ม พ :ส ำน ก พ ม พ ห รอ โร ง

พมพ),หนำทอำงถง.

6.2) บทควำมจำกวำรสำรและหนงสอพมพ มรปแบบดงน

ชอผ เขยนชอสกลผ เขยน ,(เดอน ป),”ชอบทควำม ,”ชอ

วารสาร,ปท(ฉบบท),หนำ.

บทควำมจำกหนงสอพมพกลงรำยกำรคลำยกน เพยงแตไมลงเลม

ทหรอปท และเพมวนทในสวนทเปนเดอนป


166

6.3) วทยำนพนธ มรปแบบดงน

ชอผ เข ยนช อสกลผ เขยน ,(ปพ มพ ) ,”ชอวทยำนพนธ ,”

(ระดบของวทยำนพนธ คณะ มหำวทยำลย),หนำ.

6.4) กฎหมำย มรปแบบดงน

“ชอกฎหมำย,”(ป,วน,เดอน),รำชกจจำนเบกษำ,เลมตอน

ท,หนำ.

กรณทมการยอตวบทกฎหมายใหใช

เค รองหมำยค ำพด เปด -ปด ในบทบญญต และถำไมไดเอำ

ขอควำมมำทงหมดใหใช “..”

6.5) เอกสำรทไมไดตพมพ มรปแบบดงน

ลงรำยกำรเหมอน หนงสอ และระบลกษณะของเอกสำรนน

ๆ เชน อดส ำเนำ หรอ Mimeographed ส ำหรบเอกสำรภำษำองกฤษไวใน

วงเลบสดทำยของรำยกำร

ผแตง,(ปทพมพ),ชอเรอง,ชอชด(ถำม),ครงทพมพ(ถำพมพ

ม ำก ก ว ำห น งค ร ง ) ,(ส ถ ำน ท พ ม พ :ส ำน ก พ ม พ ห ร อ โร ง

พมพ),หนำทอำงถง.(อดส ำเนำ)


167

6.6) กำรอำงค ำพพำกษำฎกำ มรปแบบดงน

ใหใส เลขท พ รอมท งยกตวยอของผ ทจ ดท ำ เชน ค ำพพำกษำฎกำ

5616/2539 (เนต.), 1296 ค ำพพำกษำฎกำท 4323/2538 (สงเสรม.), 12.

6.7) บทควำมจำกหนงสอรวบรวมบทควำม มรปแบบดงน

ชอผเขยนชอสกลของผเขยน,(ปทพมพ),”ชอบทควำม,”ในชอ

เรอง,รวบรวมโดย,ชอชด,(ถำม)ครงทพมพ,(กรณทพมพ

มำกกวำ 1 ครง/จ ำนวนเลม (กรณมหลำยเลมจบ) (สถำนทพมพ),เลม

ท:กรณมหลำยเลมจบ),หนำหรอจ ำนวนหนำทอำงถง.

6.8) บทควำมในสำรำนกรม มรปแบบดงน

ชอผ เขยนชอสกลผ เขยน ,(ปพมพ),”ชอบทควำม ,”ชอ

สารานกรมหนำแรกของบทควำม,เลมทของสำรำนกรม,หนำใน

บทควำมหนำทตองกำรอำงอง(ถำม)


168

6.9) บทวจำรณหนงสอ มรปแบบดงน

ชอผ เขยนชอสกลผ เขยน ,(เดอน ปพมพ),วจำรยเรอง ชอ

หนงสอทวจารณ ,โดยผแตงหนงสอทวจำรณ,เลมทของวำรสำร

,ชอวารสาร ,หนำแรกของบทวจำรย,หนำในบทวจำรณโดย

เฉพำะทตองกำรอำง(ถำม).

6.10) สมภำษณ มรปแบบดงน

ชอผใหสมภำษณ,ต ำแหนง(ถำม),วนเดอนปสถำนท.

6.11) อนเตอรเนต มรปแบบดงน

ชอผแตง,(ปทพมพ) ,ชอเรอง,สบคนเมอวนทเดอนป

,จำกแหลงทอยไฟล(URL)


169

4.2 เอกสารอางอง

เอกสำรอำงอง หมำยถง รำยกำรทรพยำกรสำรนเทศทงหมดท

ผเขยนไดใชประกอบในกำรเรยบเรยง เอกสำรอำงองจะปรำกฏอยทำยสด

ของบทควำม โดยน ำมำจดเรยงตำมล ำดบอกษร และสระ โดยให

เรยงล ำดบภำษำไทยกอนภำษำองกฤษ เมอขนบรรทดใหมใหวรรค

จ ำนวน 8 วรรค หรอ 1.5 ซม. และเขยนอยำงถกตองตำมหลกเกณฑ

5. การเรยงล าดบเอกสารอางอง

ในกำรพมพเอกสำรอำงอง แยกเปนภำษำไทย ภำษำองกฤษ เรยง

ตำมล ำดบอกษรผแตง

กรณทไมมชอผแตงใหเรยงตำมอกษรชอเรอง โดยเรยงปนกนทง

ชอผแตงและชอเรอง

ถำชอหนงสอ, บทควำมเปนหนงสอบทควำมภำษำไทยใหวงเลบ

(In Thai)

Documents

วารสารนิติ รัฐกิจและสังคม ...law.crru.ac.th/journal_law/lawcrru-journal2-1.pdfวารสารน ต ร ฐก จและส งคมศาสตร