คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

กองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปยกองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปย

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

47

• จดเดนของศจช. 1. กระบวนการผลตแตนเบยน

บราคอน ตำาบลนางตะเคยน มจดเดนดาน

เทคนคการเลยงแตนเบยนบราคอนใหม

อตราการรอดสง รอยละ 100 โดยกลม

จะใชนำาผงคณภาพดในการเลยง ทำาให

แตนเบยนมความแขงแรง นำาพอแมพนธ

จากทอนมาผสมเพอเพมความแขงแรง

ใหกบแตนเบยนบราคอน และมการคดเลอก

หนอนท ม ค วามสมบ รณ ใส ในก ลอง

ในปรมาณทเหมาะสม ไมมากเกนไป

2. เทคนคการนำาแมลงศตรธรรมชาตมากำาจดศตรพช โดยชววธ โดย

แตนเบยนบราคอน เมอปลอยสพนททหนอนหวดำามะพราวระบาด ซงแตนเบยน

จำานวน 200 ตว สามารถควบคมการระบาดของหนอนหวดำามะพราวได จำานวน 1 ไร

และตองปลอยอยางตอเนองทก 15 วน โดยจะตองปลอยในชวงเวลาเชา ทศทาง

ตามลม และเฉยงกบแสงแดด

3. เปนศนยจดการศตรชมชนหลกในการชวยเหลอและสนบสนนหนวยงาน

ภาครฐในการปองกนกำาจดหนอนหวดำามะพราวอยางยงยน โดยมศกยภาพในการผลต

แตนเบยนบราคอนใหกบสำานกงานเกษตรจงหวดสมทรสงคราม เพอนำาไปสนบสนน

ใหกบเกษตรกรทประสบปญหาหนอนหวดำามะพราวระบาด

4. พฒนาเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตร เปนสวนมะพราวอนทรยในชมชน

เพอเปนแหลงเรยนรและพกผอนหยอนใจแนววถเกษตรอนทรย เปนการเพมชองทาง

ตลาดและรายไดใหกบสมาชกตอไป

ภ�คผนวก

การสำารวจและตดตามสถานการศตรพชในแปลงสำารวจ

มาตรฐานของชวภณฑในการควบคมศตรพช

การเกบ ตวอยางโรคพช แมลงศตรพช และศตรธรรมชาต

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

กองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปยกองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปย

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

50

ก�รสำ�รวจและตดต�มสถ�นก�รณศตรพชในแปลงสำ�รวจ

ปจจยหนงของการระบาดของศตรพช เกดจากสภาพแวดลอมทมการ

เปลยนแปลง ดงนน การตดตามสถานการณศตรพชอยางสมำาเสมอ จงเปนสงสำาคญ

ททำาใหทราบสาเหตและดำาเนนการปองกน และแกไขไดทนสถานการณกอนทจะเกด

ความเสยหายอยางรนแรง

วธก�รสำ�รวจศตรพชในแปลง

การสำารวจแปลงตดตามสถานการณศตรพชของเกษตรกรนน มงเนนใหม

วธการปฏบตทงาย ไมสลบซบซอน และประหยดเวลามากทสด โดยเลอกประยกต

การสมตวอยางจากวธสมตวอยางแบบเปนระบบ (Systematic random sampling)

ซงกำาหนดจำานวนจดสำารวจ และรปแบบการสำารวจทตองการแตกตางกนไป

ตามกลมพช ดงน

1. ข�ว (นาดำา นาหวาน) ขนาดแปลงประมาณ 1 ไร สำารวจ 10 จด

จดละ 10 ตน/กอ กระจายทวแปลง

2. พชผก ไมดอกไมประดบ ขนาดแปลงประมาณ 1 งาน สำารวจ 10 จด

จดละ 10 ตน กระจายทวแปลง

3. พชไร ขนาดแปลงประมาณ 1 ไร สำารวจ 5 แถว แถวละ 2 จด

จดละ 10 ตน กระจายทวแปลง

4. ไมผล ไมยนตน สำารวจชนดพชเดยวกนกระจายทวแปลง จำานวน 10 ตน

สำารวจทรงพมตนละ 4 ทศ ทศละ 2 ยอด (เหนอ ใต ตะวนออก และตะวนตก)

กง/ลำาตน และรอบโคนตน

ก�รสำ�รวจแปลงยงจำ�นวนจดสำ�รวจม�ก คว�มแมนยำ�กยงมม�กขน

และไมจำ�เปนตองซำ�จดสำ�รวจเดมในแตละสปด�ห

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

กองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปยกองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปย

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

51

รปแบบเดนสมสำ�รวจศตรพชในแปลง

1. แปลงทมพนทปลกกว�ง

ก�รเดนกระจ�ยทวแปลง

ก�รเดนแบบทแยงมม ก�รเดนแบบซกแซก

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

กองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปยกองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปย

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

52

2. แปลงทมพนทปลกแบบยกรอง

3. ก�รสำ�รวจศตรพชในไมผล ไมยนตน

๕๑

2. แปลงทมพนทปลกแบบยกรอง

3. การส ารวจศตรพชในไมผล ไมยนตน

รอบโคนตน กง/ล าตน

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

กองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปยกองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปย

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

53

ก�รผลตขย�ยชวภณฑในก�รควบคมศตรพชใหไดม�ตรฐ�น

ชวภณฑเปนสงทผลตมาจากสงมชวต จำาพวกเชอจลนทรย ทมคณสมบต

และคณลกษณะเฉพาะเจาะจง และมความแตกตางกนตามชนดของเชอ จลนทรย

เปนกลมสงมชวตทมจำานวนชนด และปรมาณมาก สวนใหญดดวยตาเปลาไมเหน

และมอยทวไปในอากาศ นำา ดน ในสงมชวต ถาสภาพเหมาะสมกจะเจรญเตบโต

ใหเราไดเหน ดงนน จงมเชอหลายชนดทมองดวยตาเปลาไมเหน หากสภาพแวดลอม

เหมาะสมกสามารถเจรญเตบโตใหเราเหนได ซงจลนทรยบางชนดกมประโยชน

บางชนดกใหโทษและผลเสย ดงนน การนำาจลนทรยมาใชประโยชน จงตองใช

ความระมดระวง และผใชตองมความรเรองเชอ จงจะทำาใหการนำาเชอจลนทรย

มาใชมประโยชนและมคณภาพตามทเราตองการ

วธก�รตรวจสอบคณภ�พเชอร�ไตรโคเดอรม� เชอร�บวเวอเรย และ

เชอร�เมต�ไรเซยม

1. ก�รตรวจสอบเบองตน (ตรวจทวไปดวยต�เปล�)

1.1 ส : ตรงตามลกษณะของเชอ ไมมการปนเปอนของสทเปนเชออน ๆ

เชอในอ�ห�รเลยงเชอ : ตองแหง ไมมแบคทเรย หรอเชอราสอน ๆ

ปนเปอนเลย

เชอนำ� : ตองไมมกลนเหมน สารละลายใส ไมมสงเจอปนใด ๆ

ลอยอยทผวหนา มกลมของสปอรตกตะกอนอยดานลาง หรอลอยปะปนในของเหลว

เชอร�ไตรโคเดอรม� : สเขยวเขม ไมมสอนปน

เชอร�บวเวอเรย : สขาว ไมมสอนปน

เชอร�เมต�ไรเซยม : สเขยวหมน (เขยวขมา) ไมมสอนปน

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

กองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปยกองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปย

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

54

1.2 ลกษณะสปอร : ภายในถงตองมสปอร ลกษณะและสตรงตาม

ชนดของเชอ

เชอร�ไตรโคเดอรม� :

เหนเปนผงฝนสเขยว

เชอร�บวเวอเรย :

เหนเปนผงฟง

คลายแปงสขาว

เชอร�เมต�ไรเซยม :

เหนเปนผงฟง คลายแปงสเขยวหมน

(สเขยวขมา)

2. ก�รตรวจสอบดวยกลองจลทรรศน (ลกษณะสปอรภ�ยใตกลองจลทรรศน

ตรงต�มชนดของเชอ)

ลกษณะสปอรของเชอร�ไตรโคเดอรม� :

กลม ใส สเขยวออน

ลกษณะสปอรของเชอร�บวเวอเรย :

กลม ใส สขาว

ลกษณะสปอรของเชอร�เมต�ไรเซยม :

เปนแทง ใส สเขยวออน

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

กองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปยกองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปย

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

55

3. ภ�ชนะบรรจชวภณฑ (ดลกษณะก�รบรรจดวยต�เปล�)

3.1 ลกษณะถงบรรจ : ปดมดชด ไมฉกขาด ไมรว ไมมหยดนำา หรอ

ไอนำาเกาะ

3.2 ร�ยละเอยดระบทภ�ชนะบรรจ : ระบถงชอเชอ วน เดอน ป

ทผลต ปรมาณ/ปรมาตร รายละเอยดการใช ผผลต และขอความ “ใชในร�ชก�ร

ห�มจำ�หน�ย”

ตวอย�ง เชอร�บวเวอเรย (Beauverai bassiana)

ใชสำ�หรบควบคมศตรพช เชน เพลยกระโดดสนำ�ต�ล เพลยจกจน เพลยออน

เพลยไฟ และหนอนผเสอชนดต�งๆ

วธก�รใช : ผสมเชอร�บวเวอเรย 1 กโลกรม ตอนำ� 20 ลตร

พนใหถกตวแมลงศตรพช ควรใหคว�มชนกอนก�รพน และควรพน

ในชวงเวล�เยน

ขน�ดบรรจ : 500 กรมตอถง วน/เดอน/ป ทผลต : 3 มกร�คม 2561

ผลตโดย : กองสงเสรมก�รอ�รกข�พชและจดก�รดนปย กรมสงเสรมก�รเกษตร

“ใชในร�ชก�ร ห�มจำ�หน�ย”

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

กองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปยกองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปย

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

56

3.3 ก�รเกบรกษ� : ควรวางแผนการผลตใหตรงกบชวงเวลาของการใช

หากไมสามารถนำาไปใชไดตามเวลาทกำาหนดไว มความจำาเปนตองเกบรกษาควรปฏบต

ดงน

เชอตองเกบไวในทเหมาะสม ไมโดนแสงแดดโดยตรง

เชอสดเกบไวทอณหภมหอง ไมเกน 30 วน ยกเวนเชอรา

ไตรโคเดอรมา ไมควรเกบไวเกน 7 วน

หวเชอเกบไวในตเยนชองธรรมดา ไมเกน 3 เดอน

ขอเนนยำ� หมนสำ�รวจตดต�มสถ�นก�รณศตรพชอย�งสมำ�เสมอ

อย�งนอยสปด�หละ 1 ครง ใชชวภณฑเมอพบศตรพช ใชในสภ�พเหม�ะสม

(ถกเป�หม�ย ถกเวล� ถกวธ)

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

กองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปยกองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปย

คมอศนยจดการศตรพชชมชนCommunity Pest Management Center (CPMC)

57

ก�รเกบตวอย�งโรคพช และแมลงศตรพช

1. ก�รเกบตวอย�งโรคพช

การเกบขอมลและตวอยางโรคพชมความสำาคญอยางยง เพราะถอวาเปน

ขอมลเบองตน เพอใชสำาหรบการตรวจวนจฉยโรคพชใหถกตองตอไป

อปกรณทจำ�เปนในก�รเกบตวอย�งโรคพช

1. แวนขยาย (Hand lens)

2. ถงพลาสตกขนาดตางๆ

3. มด กรรไกร

4. พลวมอ

5. กระดาษเพอบนทกรายละเอยด

6. ภาชนะเกบตวอยาง Ice box และ Ice pack

7. แผงเกบตวอยาง (Herbarium)

8. กลองถายรป

9. สารดดความชน

10. สารไลแมลง

วธก�รเกบตวอย�งโรคพช

1. ตวอยางแตละตวอยางควรเกบแยกถงกน

2. เลอกเกบสวนของพชทแสดงอาการของโรคในระยะตาง ๆ กน และ

ใหมสวนของเนอเยอสวนทดตอกบสวนทเปนโรคตดไปดวย