เอกสารค าสอน

ชดวชา 93354 อาหารและการใหอาหารสตว หนวยท 13 อาหารและการใหอาหารสตวปก

ผชวยศาสตราจารย ดร.มณฑชา พทซาค า

สาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ต. บางพด อ.ปากเกรด จ.นนทบร โทรศพท 025048046 – 48 แฟกซ 025033578

2

ชดวชา 93354 อาหารและการใหอาหารสตว (Feeds and Feeding) ค าอธบายชดวชา

อาหารสตวและโภชนะในอาหารสตว ความตองการดานโภชนาการของสตวเลยง วตถดบอาหารสตว กระบวนการผลตอาหารสตว และการใหอาหารสตว

วตถประสงค

1. เพอใหมความรความเขาใจเกยวกบอาหารสตวและโภชนะชนดตางๆ 2. เพอใหมความรความเขาใจเกยวกบความตองการดานโภชนาการของสตวเลยง 3. เพอใหมความรความเขาใจเกยวกบวตถดบอาหารสตวและสวนประกอบทางโภชนะ 4. เพอใหมความรความเขาใจเกยวกบการประกอบสตรอาหารและผสมอาหารสตว 5. เพอใหมความรความเขาใจเกยวกบการใหอาหารสตวแตละชนด

รายชอหนวยการสอน

หนวยท 1 แนวคดทวไปเกยวกบอาหารและการใหอาหารสตว หนวยท 2 กายวภาคและสรรวทยาของระบบยอยอาหารของสตว หนวยท 3 หลกโภชนศาสตรสตว หนวยท 4 อาหารและความตองการดานโภชนาการของสตว หนวยท 5 วตถดบอาหารสตวประเภทพลงงาน หนวยท 6 วตถดบอาหารสตวประเภทโปรตน หนวยท 7 วตถดบอาหารสตวประเภทวตามน แรธาต และวตถทเตมในอาหารสตว หนวยท 8 พชอาหารสตวและอาหารหยาบชนดอน หนวยท 9 การตรวจและประเมนคณภาพอาหารสตว หนวยท 10 การประกอบสตรอาหารสตว หนวยท 11 กระบวนการผลตอาหารสตว หนวยท 12 อาหารและการใหอาหารสกร หนวยท 13 อาหารและการใหอาหารสตวปก หนวยท 14 อาหารและการใหอาหารสตวกระเพาะรวม หนวยท 15 ธรกจอาหารสตว

3

แผนผงแนวคดหนวยท หนวยท 13 อาหารและการใหอาหารสตวปก

อาหารและการใหอาหารสตวปก

13.1.2 รปแบบของอาหารสตวปก

13.1 อาหารสตวปก

13.2.1 หลกการและวธการใหอาหาร สตวปก

13.2.3 การใหอาหารสตวปกใหไข

13.1.1 องคประกอบของอาหารสตวปก

13.2 การใหอาหารสตวปก

13.2.2 การใหอาหารสตวปกใหเนอ

13.2.4 การใหอาหารสตวปกพอแมพนธ

4

หนวยท 13 อาหารและการใหอาหารสตวปก

1. เคาโครงเนอหา

ตอนท 13.1 อาหารสตวปก 13.1.1 องคประกอบของอาหารสตวปก 13.1.2 รปแบบของอาหารสตวปก

ตอนท 13.2 การใหอาหารสตวปก 13.2.1 หลกการและวธการใหอาหารสตวปก 13.2.2 การใหอาหารสตวปกใหเนอ 13.2.3 การใหอาหารสตวปกใหไข 13.2.4 การใหอาหารสตวปกพอแมพนธ

แนวคด

1. อาหารทใชเลยงสตวปกแตละชนดจ าเปนตองมโครงสรางทางเคมหรอองคประกอบของโภชนะทตรงตามความตองการของสตวปกแตละชนดและแตละระยะของการใหผลผลตหรอชวงอาย เพอใหสตวปกแตละชนดนนสามารถเจรญเตบโตและใหผลผลตเปนไปตามความตองการหรอวตถประสงคทผเลยงก าหนดไว รปแบบของอาหารทใชเลยงสตวปกไมวาสตวปกใหเนอหรอสตวปกใหไข จะม 2 รปแบบ คอ อาหารผง และอาหารทผานกระบวนการ (Process) เชน กระบวนการอดเมด กระบวนการเอกซแพน และกระบวนการเอกซทรด รปแบบของอาหารสตวปกดงกลาวจดเปนปจจยส าคญทมผลโดยตรงตอปรมาณการกนอาหารของสตวปก ประสทธภาพการผลตของสตวปก และตนทนคาอาหารสตวปก

2. การใหอาหารสตวปกทงสตวปกใหเนอ สตวปกใหไข และสตวปกพอแมพนธ จะแตกตางกนไป ทงนขนกบชนดของสตวปก ความตองการโภชนะของสตวปกแตลชนด วตถประสงคในการเลยง และความสามารถในการจดการการเลยงสตวปก ผเลยงจะตองจดหาอาหารและมการจดการใหอาหารแกสตวปกแตละชนดอยางถกตองและเหมาะสม เพอใหสตวปกทเลยงมประสทธภาพการผลตสง ไดรบผลผลตสง และมตนทนการผลตต า

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 13 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายโภชนะและองคประกอบของอาหารสตวปกได 2. อธบายรปแบบของอาหารสตวปก ได 3. อธบายหลกการและวธการใหอาหารสตวปกได 4. อธบายการใหอาหารสตวปกแตละชนดได

กจกรรมระหวางเรยน

1. ท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 13 2. ศกษาเอกสารการสอนตอนท 13.1-13.2 3. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน 4.ชมรายการวทยโทรทศนหรอวซดประจ าชดวชา ถถาม)

5

5.ท าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 13 6.ท ากจกรรมประจ าชดวชา ถถาม) 7.เขารบบรการสอนเสรม (ถาม)

สอการสอน

1.เอกสารการสอน 2. แบบฝกปฏบต 3.รายการสอนทางวทยโทรทศนหรอวซดประจ าชดวชา ถถาม) 4.กจกรรมประจ าชดวชา ถถาม) 5.การสอนเสรม (ถาม)

การประเมนผล 1.ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน 2.ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง

3.ประเมนผลจากกจกรรมประจ าชดวชา ถถาม) 4.ประเมนผลจากการสอบไลประจ าภาคการศกษา

เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน หนวยท 13 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป

6

แบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 13

วตถประสงค เพอประเมนความรเดมของนกศกษาเกยวกบเรอง “อาหารและการใหอาหารสตวปก” ค าแนะน า ขอใหนกศกษาอานค าถาม แลวเขยนวงกลมรอบขอค าตอบทถกตองทสด 1. ขอใดกลาวถงความตองการพลงงานใชประโยชนไดของสตวปกไดถกตอง

ก. ไกเนอตองการอาหารทมพลงงานสงทสดในชวงระยะสดทายของการเจรญเตบโต ข. เปดเนอตองการอาหารทมพลงงานสงทสดในชวงระยะสดทายของการเจรญเตบโต ค. ไกไขระยะไขตองการอาหารทมพลงงานสงกวาในระยะรน ง. เปดไขระยะรนตองการอาหารทมพลงงานต ากวาระยะไข จ. ลกไกเนอตองการอาหารทมพลงงานต า

2. ขอใดจดเปนปจจยทมผลตอความตองการโภชนะในอาหารของสตวปก ก. พนธกรรม อาย และเพศสตวปก ข. อณหภมสภาพแวดลอม ค. จดประสงคในการเลยง ง. ระยะการใหผลผลตและสขภาพของสตวปก จ. ถกทกขอ

3. ขอใดจดเปนรปแบบของอาหารทใชเลยงสตวปก ก. อาหารผงและอาหารส าเรจ ข. อาหารอดเมดและอาหารทเอมอาร ค. อาหารขนและอาหารทเอมอาร ง. อาหารผงและอาหารอดเมด จ. อาหารทเอมอารและอาหารส าเรจ

4. ขอใดจดเปนปจจยทมผลท าใหสตวปกกนอาหารไดนอยลง ก. ไดรบอาหารทมพลงงานต า ข. เกดความเครยดจากอากาศรอน ค. มขนาดตวใหญ ง. มอตราการใหไขสง จ. ไดรบอาหารทมโปรตนสง

5. สตวปกในขอใดควรใหกนอาหารอยางเตมทและตลอดเวลา ก. ไกเนอ ข. ไกไขระยะสาว ค. เปดไขระยะรนสาว ง. ไกแมพนธระยะรนสาว จ. ไกพอพนธระยะรน

7

6. สงส าคญทตองค านงถงในการใหอาหารไกเนอระยะรน คอขอใด ก. ใหอาหารและน าวนละสองครง ข. มอาหารใหกนตลอดเวลา ค. ผสมยาปองกนโรคในอาหาร ง. แยกพนทใหอาหารส าหรบไกตวโตและตวเลก จ. งดใหอาหารผสมยาปองกนโรคบด

7. ขอใดกลาวถงการใหอาหารลกไกไขในชวงอาย 3 วนแรกไดถกตองทสด ก. ใหอาหารอยางเตมทตลอดเวลา ข. ใหอาหารทมระดบแคลเซยมสง ค. ใหอาหารครงละนอยๆ แตบอยครง ง. ใหอาหารทปลอดจากยาปฏชวนะ จ. ปรบความสงของถาดอาหารใหอยสงกวาหลงลกไก

8. ปจจยส าคญทตองค านงถงในการใหอาหารไกไขกอนระยะไขคอขอใด ก. การสะสมแคลเซยมในกระดกอยางเพยงพอ ข. การสะสมไขมนชองทองอยางเพยงพอ ค. ระดบของกรดไขมนลโนลอกในอาหาร ง. การขาดแรธาตแมงกานส จ. ความสดใหมของวตถดบอาหารสตว

9. จดประสงคของการใหอาหารของสตวปกพอแมพนธคอ ขอใด ก. อตราการเจรญเตบโต ข. ประสทธภาพการเปลยนอาหาร ค. อตราการใหไขตอวน ง. ความสม าเสมอของฝง จ. อตราการฟกออก

10. การใหอาหารพอพนธควรพจารณาปจจยใดเปนส าคญ ก. น าหนกตวพอพนธ ข. ปรมาณอาหารทใหกน ค. จ านวนภาชนะใหอาหาร ง. คณภาพอาหาร จ. ความสมบรณพนธ

8

ตอนท 13.1 อาหารสตวปก โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 13.1 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป หวเรอง 13.1.1 องคประกอบของอาหารสตวปก

13.1.2 รปแบบของอาหารสตวปก

แนวคด 1. อาหารทใชเลยงสตวปกแตละชนดจ าเปนตองมโครงสรางทางเคมหรอองคประกอบของโภชนะท

ตรงตามความตองการของสตวปกแตละชนดและแตละระยะของการใหผลผลตหรอชวงอาย เพอใหสตวปกแตละชนดนนสามารถเจรญเตบโตและใหผลผลตเปนไปตามความตองการหรอวตถประสงคทผเลยงก าหนดไว โดยตองพจารณาถงปจจยตางๆ ทผลตอความตองการโภชนะในอาหารรวมดวย การทอาหารจะมโภชนะตรงตามความตองการสตวปก ผเลยงจะตองมการเลอกใชวตถดบทเปนแหลงของโภชนะแตละชนดใหเหมาะสม

2. รปแบบของอาหารทใชเลยงสตวปกไมวาสตวปกใหเนอหรอสตวปกใหไข จะม 2 รปแบบ คอ อาหารผสมในรปผง และอาหารผสมทผานกระบวนการ (Process) เชน กระบวนการอดเมด กระบวนการเอกซทรด และกระบวนการเอกซแพน รปแบบของอาหารสตวปกดงกลาวจดเปนปจจยส าคญทมผลโดยตรงตอปรมาณการกนอาหารของสตวปก ประสทธภาพการผลตของสตวปก และตนทนคาอาหารสตวปก

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 13.1 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายโภชนะและความตองการโภชนะแตละชนดของสตวปกได

2. อธบายรปแบบของอาหารทใชเลยงสตวปกได

9

ตอนท 13.1 อาหารสตวปก องคประกอบของอาหารสตวปก สตวปกทเลยงโดยทวไป มทงการเลยงเพอตองการผลผลตเนอ ไข และตองการลกสตวปก การทสตวปกเหลานใหผลผลตไดตามทผเลยงตองการทงในดานปรมาณและคณภาพ ผเลยงตองมการจดการการเลยงสตวปกเหลานอยางถกตองและเหมาะสม ตงแตการเลยงดในแตละระยะ การใหอาหารและน า รวมทงการจดการดานสขภาพ อาหารสตวปกจดเปนตนทนการผลตทสงทสดประมาณ 60-70 เปอรเซนต และจดเปนปจจยทส าคญทมผลกระทบโดยตรงตอการใหผลผลตของสตวปก ดงนน การจดการดานอาหารและการใหอาหารสตวปกจงนบวามความส าคญมาก ซงในการผลตอาหารสตวปกผผลตจะตองค านงถงองคประกอบของอาหารสตวปกทงในดานโภชนะและความตองการโภชนะของสตวปก และวตถดบทน ามาใชในการผลตอาหารสตวปก

1. โภชนะและความตองการโภชนะของสตวปก อาหารทใชเลยงสตวปกแตละชนด จ าเปนตองมโครงสรางทางเคมหรอองคประกอบของโภชนะทตรงตามความตองการของสตวปกแตละชนดและแตละระยะของการใหผลผลตหรอชวงอาย เพอใหสตวปกแตละชนดนนสามารถเจรญเตบโตและใหผลผลตเปนไปตามความตองการหรอวตถประสงคทผเลยงก าหนดไว โภชนะทส าคญส าหรบสตวปก ไดแก

1.1 พลงงานและความตองการพลงงาน พลงงานเปนปจจยส าคญปจจยหนงทมผลตอการเจรญเตบโตของสตวปก โดยสตวปกตองการพลงงานเพอการด ารงชพ การเจรญเตบโต และการใหผลผลตทงเนอและไข ความตองการพลงงานของสตวปกจะแตกตางกนในสตวปกแตละชนด เนองจากวตถประสงคในการเลยงสตวปกแตละชนดแตกตางกน

1.2 โปรตนและความตองการโปรตน โปรตนเปนโภชนะทจ าเปนส าหรบสตวปกทกชนด และทกระยะการผลต โดยจ าเปนส าหรบการเจรญเตบโต การใหผลผลตไข และการเจรญของระบบสบพนธ นอกจากปรมาณโปรตนแลว ผเลยงยงจ าเปนตองพจารณาถงความเขมขนของกรดอะมโนทจ าเปนในอาหารสตวปกควบคไปดวย โดยอาหารจะตองมปรมาณของกรดอะมโนจ าเปนครบทงชนดและในสดสวนทสมดลตามทสตวปกแตละชนดและแตละชวงอายตองการ

1.3 แรธาตและความตองการแรธาต แรธาตทจ าเปนทสตวปกตองการแบงออกเปน 2 กลม คอ แรธาตหลก และแรธาตปลกยอย ซงแรธาตแตละชนดเปนโภชนะทสตวปกตองการในปรมาณนอย แตมความส าคญ เนองจากมผลตอการเจรญเตบโต โครงสรางรางกาย น าหนกตว การท างานของระบบสบพนธ การใหผลผลตไข คณภาพของไขฟก และอตราการฟกออกของไขฟก นอกจากนยงเปนสวนประกอบของฮอรโมนในรางกาย หรอเปนตวกระตนการท างานของเอนไซมในการยอยอาหาร หรอในกระบวนการเมตาบอลซมของรางกายสตวปก ความตองการแรธาตแตละชนดในสตวปกจะแตกตางกนขนอยกบชนดของสตวปก และชวงอาย เปนส าคญ

1.4 วตามนและความตองการวตามน วตามนแบงออกเปน 2 ประเภท คอ วตามนทละลายในไขมน ไดแก วตามนเอ วตามนด วตามนอ และวตามนเค และวตามนทละลายในน า ไดแก วตามนบ และวตามนซ สตวปกตองการวตามนในอาหารในปรมาณนอยมากเมอเทยบกบโภชนะชนดอน แตจดเปนโภชนะทส าคญเนองจากมผลตอการเจรญเตบโต สขภาพ ระบบสบพนธ การใหผลผลตไข และอตราการฟกออกของไขฟก ความตองการวตามนของสตวปกจะขนกบสายพนธ อาย ชวงการใหผลผลต สขภาพ การจดการเลยงด สภาพแวดลอมในการเลยงสตวปก กรรมวธในการประกอบสตรอาหาร การแปรรปอาหาร ความชนในกระบวนการผลต และการเกบรกษาอาหารสตวปก

10

1.5 น าและความตองน า น าเปนโภชนะทส าคญและจ าเปนอยางยง ในรางกายสตวมน าประมาณรอยละ 70 ของน าหนกตว ซงถอวาเปนองคประกอบทมมากทสดในรางกาย สตวปกจ าเปนตองไดรบน าในปรมาณทเพยงพอ มฉะนนจะมผลเสยตอสขภาพ การเจรญเตบโต การใหผลผลต และอาจท าใหสตวปกตายไดถาขาดน าเปนเวลานาน

อยางไรกตาม ความตองการโภชนะแตละชนดในอาหารของสตวปกจะแตกตางกนไปในสตวปกแตละชนดและแตละระยะ ซงปจจยตางๆ ทมผลตอความตองการโภชนะในอาหารของสตวปก ไดแก ปจจยทเกยวกบตวสตว สภาพแวดลอม และวตถประสงคของการเลยงสตวปก

2. วตถดบทใชในอาหารสตวปก วตถดบอาหารสตวทนยมใชในอาหารสตวปกจ าแนกตามแหลงของโภชนะ ไดแก วตถดบอาหารทเปนแหลงของพลงงาน ตถดบอาหารทเปนแหลงของโปรตน และวตถดบอาหารทเปนแหลงของวตามนและแรธาต

รปแบบของอาหารสตวปก

ปจจบนอาหารสตวปกทางการคามรปแบบของอาหารทแตกตางกนตามอายของสตวปก โดยรปแบบของอาหารทใชเลยงสตวปกไมวาสตวปกใหเนอหรอสตวปกใหไข จะม 2 รปแบบ คอ อาหารผสมในรปผง และอาหารผสมทผานกระบวนการ (Process) เชน กระบวนการอดเมด กระบวนการเอกซทรด และกระบวนการเอกซแพน รปแบบของอาหารสตวปกดงกลาวจดเปนปจจยส าคญทมผลโดยตรงตอปรมาณการกนอาหารของสตวปก ประสทธภาพการผลตของสตวปก และตนทนคาอาหารสตวปก

อาหารทใชเลยงสตวปกแตละรปแบบมทงขอดและขอเสย และมความแตกตางในดานของการยอยได และประสทธภาพการผลตของสตวปก การเลอกใชอาหารรปแบบใดจะขนกบชนดและอายของสตวปก เงนทน และความสะดวกในการจดการของผเลยงสตวปกแตละราย

----------------------------------------------------------------- กจกรรม 13.1.1 1. เพราะเหตใดไกเนอระยะแรกจงตองไดรบอาหารทมระดบโปรตนสง 2. โภชนะใดทตองใหความส าคญเปนพเศษในไกไขระยะใหไข เพราะเหตใด บนทกตอบกจกรรม 13.1.1 1. 2.

11

กจกรรม 13.1.2 จงเปรยบเทยบขอดและขอดอยระหวางอาหารผสมส าเรจในรปอาหารผงและอาหารอดเมด บนทกตอบกจกรรม 13.1.2

12

ตอนท 13.2 การใหอาหารสตวปก

โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 13.2 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง 13.2.1 หลกการและวธการใหอาหารสตวปก 13.2.2 การใหอาหารสตวปกใหเนอ 13.2.3 การใหอาหารสตวปกใหไข 13.2.4 การใหอาหารสตวปกพอแมพนธ

แนวคด

1. อาหารสตวปกจดเปนตนทนการผลตทสงทสดประมาณ 60-70% และจดเปนปจจยทส าคญทมผลกระทบโดยตรงตอการใหผลผลตของสตวปก ดงนน การจดการดานอาหารและการใหอาหารสตวปกจงนบวามความส าคญมาก ซงการจดการในการใหอาหารสตวปกตองมการพจารณาถงปจจยตางๆ ทเกยวของ เรมตงแตความตองการโภชนะของสตวปก สตรอาหารสตวปก พนทในการใหอาหารสตวปก การใหน าสตวปก และปจจยทมผลกระทบตอปรมาณการกนอาหารของสตวปก

2. การใหอาหารสตวปกมวธการใหอาหาร 2 วธหลกๆ คอ การใหอาหารแบบใหกนเตมท และการจ ากดอาหารหรอการควบคมอาหาร ซงผเลยงสตวปกจะเลอกใชวธการใด ขนกบวตถประสงคในการเลยง หรอชนดของสตวปกเปนส าคญ

3. อาหารทใชเลยงสตวปกใหเนอจ าเปนตองมโภชนะทเหมาะสมทตรงกบความตองการของสตวปกใหเนอในแตละระยะการเจรญเตบโต การใหอาหารส าหรบสตวปกใหเนอแตละระยะจะขนกบผเลยงวาจะพจารณาจากปจจยใด ซงอาจจะพจารณาเปลยนอาหารโดยพจารณาจาก อาย น าหนกตว หรอปรมาณอาหารทไกเนอกน นอกจากนยงขนอยกบสภาพภมอากาศหรอฤดกาลอกดวย

4. การใหอาหารสตวปกใหไขจะแบงออกเปนระยะตางๆ ตามชวงอายหรอชวงของการใหผลผลต ซงการจะแบงชวงการใหอาหารเปนกชวง จะขนกบจดประสงคในการเลยงเปนส าคญ ส าหรบวธการทนยมคอแบงออกเปน 3 ชวง คอ สตวปกใหไขระยะแรก สตวปกใหไขระยะรน-สาว และสตวปกใหไขระยะไข

5. จดประสงคส าคญในการใหอาหารของสตวปกพอแมพนธคอ อตราการฟกออก ดงนนผเลยงจงตอค านงถงปรมาณโภชนะและคณภาพของอาหารเปนส าคญ เพอใหสตวปกพอพนธมประสทธภาพการสบพนธทสมบรณ และสตวปกแมพนธมประสทธภาพการผลตไขทดทงในดานปรมาณและคณภาพของไขฟก ซงจะน าไปสอตราการฟกออกทดตอไป

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 13.2 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายหลกการและวธการใหอาหารสตวปกได 2. อธบายการใหอาหารสตวปกใหเนอได 3. อธบายการใหอาหารสตวปกใหไขได 4. อธบายการใหอาหารสตวปกพอแมพนธได

13

ตอนท 13.2 การใหอาหารสตวปก หลกการใหอาหารสตวปก

การจดการในการใหอาหารสตวปกตองมการพจารณาถงปจจยตางๆ ทเกยวของ เรมตงแต ความตองการโภชนะของสตวปก สตรอาหารสตวปก พนทในการใหอาหารสตวปก การใหน าสตวปก และปจจยทมผลกระทบตอปรมาณการกนอาหารของสตวปก

วธการใหอาหารสตวปก

การใหอาหารสตวปกมวธการใหอาหาร 2 วธหลกๆ คอ วธการใหอาหารแบบใหกนเตมทเพอใหสตวปกมอตราการเจรญเตบโตสงสดและใหผลผลตตรงตามความตองการ แลวธการจ ากดอาหารหรอการควบคมอาหารเพอควบคมการเจรญเตบโตหรอควบคมน าหนกตวและเปนการปรบระบบสบพนธของสตวปก ซงผเลยงสตวปกจะเลอกใชวธการใด ขนกบวตถประสงคในการเลยง หรอชนดของสตวปกเปนส าคญ

การใหอาหารสตวปกใหเนอ สตวปกใหเนอทางการคาในปจจบน เชน ไกเนอ และเปดเนอ ไดมการพฒนาสายพนธทตอบสนองตอ

การใชประโยชนจากอาหารไดดขน มการเจรญเตบโตอยางรวดเรว ใชอาหารอยางมประสทธภาพ ท าใหมน าหนกตวทสามารถสงขายตลาดไดเรวขน หรอมอายเมอถงน าหนกสงตลาดนอยลงนนเอง ดงนน การจดการการเลยงสตวปกใหเนอในปจจบนจงตองมการปรบใหสอดคลองกบการเจรญเตบโตทเปลยนแปลงไปของสตวปกใหเนอแตละสายพนธ อาหารนบเปนปจจยส าคญทมผลตอการเจรญเตบโตของสตวปกใหเนอ และจดเปนตนทนการผลตสตวปกทสงสด ผเลยงจงจ าเปนตองใหความส าคญกบอาหารส าหรบเลยงสตวปกใหเนอมากเปนพเศษ

การใหอาหารสตวปกใหเนอแตละชวงอาย จะใหอาหารโดยใหสตวปกไดกนอยางเตมทตลอดเวลา เพอใหสตวปกใหเนอมการเจรญเตบโตสงทสดตามมาตรฐานสายพนธ โดยมการเปลยนอาหารใหมโภชนะทเหมาะสมกบการเจรญเตบโตของสตวปกในแตละระยะ ตงแตระยะแรก ระยะรน และระยะสงตลาด ซงวธการใหอาหารสตวปกใหเนอหลายวธ วธทมการใชในปจจบน ไดแก การใหอาหารแบบก าหนดเปนโปรแกรมตามอายหรอน าหนก (Phase feeding program) และการใหอาหารแบบก าหนดปรมาณการใชอาหารเพอควบคมตนทนอาหาร (Feed Budget)

การใหอาหารสตวปกใหไข ปจจบนสตวปกใหไขสายพนธทางการคาไมวาจะเปน ไกไข หรอเปดไข ไดถกคดเลอกทางพนธกรรมใหมประสทธภาพการผลตทแตกตางจากสายพนธในอดต โดยจะมน าหนกตวทนอยกวา อายทเรมใหไข 5% เรวขน ใหไขเพมมากขน มน าหนกไขมาก และมประสทธภาพการเปลยนอาหารดขน ดงนน การจดการในดานตางๆ โดยเฉพาะการจดการดานอาหารสตวจงตองมการปรบเปลยน เพอใหเหมาะสมกบประสทธภาพการผลตของสตวปกใหไขสายพนธปจจบน

การใหอาหารสตวปกใหไขมวธการใหอาหารหลายวธ การทผเลยงจะเลอกใชวธใดจะตองพจารณาถงความรความสามารถของตน และความสะดวกในการจดการเปนส าคญ วธการใหอาหารสตวปกใหไขแตละวธจะค านงถงการไดรบโภชนะตามความตองการของสตวปกใหไข และการลดตนทนการผลตเปนส าคญ วธการให

14

อาหารสตวปกใหไข ไดแก การใหอาหารชนดเดยวตลอดชวงเวลาการใหผลผลต การใหอาหารตามระยะการให ผลผลต (Phase feeding) และการใหอาหารตามปรมาณการกนอาหาร (Feeding by consumption) การใหอาหารสตวปกพอแมพนธ

จดประสงคของการใหอาหารของสตวปกพอแมพนธคอ อตราการฟกออก ดงนนผเลยงจงตอค านงถงปรมาณโภชนะและคณภาพของอาหารเปนส าคญ เพอใหสตวปกพอพนธมประสทธภาพการสบพนธทสมบรณ และสตวปกแมพนธมประสทธภาพการผลตไขทดทงในดานปรมาณและคณภาพของไขฟก ซงจะน าไปสอตราการฟกออกทดตอไป

เนองจากการเจรญเตบโตของสตวปกพอพนธและสตวปกแมพนธแตกตางกน ดงนน ในชวงอายตงแตแรกเกดจนกระทงรนหนมสาวจะเลยงพอพนธและแมพนธแยกกน และมการเลยงรวมกบสตวปกพอพนธเมอยายเขาสโรงเรอนระยะไข ซงการจดการการใหอาหารของพอพนธและแมพนธกจะแตกตางกน

1. การใหอาหารสตวปกแมพนธ จะแบงการจดการใหอาหารออกเปน 3 ชวง คอ การใหอาหารสตวปกแมพนธระยะแรก การใหอาหารสตวปกแมพนธระยะรน-สาว และการใหอาหารสตวปกแมพนธระยะไข โดยในระยะไขจะแบงการใหอาหารออกเปน 2 ระยะ คอ การใหอาหารตงแตกอนใหไขจนใหผลผลตสงสด (Peak) และการใหอาหารชวงหลงจากใหผลผลตสงสด

2. การใหอาหารสตวปกพอพนธ การจดการและการใหอาหารสตวปกพอพนธมจดประสงคในดานการเจรญเตบโต และการพฒนาระบบสบพนธ น าหนกตวของพอพนธจดเปนปจจยส าคญทมความสมพนธกบความสมบรณพนธของฝง ดงนน การใหอาหารพอพนธจะพจารณาถงน าหนกตวเปนส าคญ เพอใหพอพนธมความสม าเสมอของน าหนกตวในฝง

การเลยงสตวปกพอพนธควรแยกเลยงจากการเลยงสตวปกแมพนธในชวงตงแตแรกเกดจนกระทงอาย 20-21 สปดาห หลงจากนนจงยายไปเลยงรวมกบแมพนธในโรงเรอนสตวปกพอแมพนธ โดยควรยายพอพนธเขาเลยงในโรงเรอนพอแมพนธ 3-5 วนกอนน าแมพนธเขาเลยง เพอใหพอพนธไดคนเคยกบอปกรณใหอาหารของพอพนธและจะไดไมไปแยงอาหารแมพนธ และควรคดพอพนธทไมไดขนาดออกจากฝง ไมควรน ามาเลยงรวมกบพอพนธตวอนๆ

------------------------------------------------------------------------ กจกรรม 13.2.1 1. ในการใหอาหารสตวปกจะตองพจารณาปจจยใดบาง 2. เมอพบฝงเปดแมพนธรนสาวในฟารมมน าหนกเกนมาตรฐานสายพนธ ผเลยงควรมการจดการใหอาหารอยางไร บนทกตอบกจกรรม 13.2.1 1. 2.

15

กจกรรม 13.2.2 ถานกศกษาตองการเลยงไกเนอสงตลาดทอาย 42 วน นกศกษาจะใชอาหารไกเนอกชนด อะไรบาง

และจะเลอกใชวธการใหอาหารวธใด เพราะเหตใด บนทกตอบกจกรรม 13.2.2 กจกรรม 13.2.3

1. เพราะเหตใดจงตองมการจดการใหอาหารไกไขในแตละระยะแตกตางกน 2. จงเปรยบเทยบขอดและขอดอยของการใหอาหารไกไขระยะไขแตละวธ

บนทกตอบกจกรรม 13.2.3 1. 2. กจกรรม 13.2.4

1. การใหอาหารไกเนอแมพนธระยะรน-สาว ตองค านงถงปจจยใด 2. การใหอาหารไกเนอแมพนธระยะใหไข ตองค านงถงปจจยใด 3. เพอใหไกแมและพอพนธเจรญเตบโตและใหผลผลตทด มคณภาพ ควรมการจดการใหอาหารไกแม

และพอพนธอยางไร บนทกตอบกจกรรม 13.2.4 1. 2. 3.

16

แนวตอบกจกรรมหนวยท 13 อาหารและการใหอาหารสตวปก ตอนท 13.1 อาหารสตวปก แนวตอบกจกรรม 13.1.1 1. เนองจากไกเนอระยะแรกมอตราการเจรญเตบโตอยางรวดเรว จงตองการอาหารโปรตนในระดบสงทจะชวยในการสรางกลามเนอและการเจรญเตบโต 2. โภชนะทตองใหความส าคญเปนพเศษในไกไขระยะใหไขคอ แรธาตแคลเซยมและแรธาตฟอสฟอรส เนองจากเนองจากในชวงอายทเรมใหไขฟองแรกจะมการเปลยนแปลงของกระบวนการเมตาบอลซมของกระดกเพอเตรยมพรอมในการใหผลผลตไข จงมความตองการแคลเซยมเพมสงขนเพอสะสมไวในกระดกส าหรบในการสรางเปลอกไข แนวตอบกจกรรม 13.1.2 ขอดและขอดอยระหวางอาหารผสมส าเรจในรปอาหารผงและอาหารอดเมด มดงน

ขอด ขอดอย อาหารผง

- ใชเลยงสตวปกไดทกระยะ - คาใชจายถกกวา - เกษตรกรผเลยงสตวสามารถผสมอาหารใชเอง

ในฟารมได

อาหารผง - เกดการสญเสยอาหารจากการคยเขยของสตวปก - เกดการแยกชนของวตถดบอาหารสตวทมขนาด

อนภาคตางกนไดในระหวางขนสง

อาหารอดเมด - ลดการสญเสยอาหารจากการคยเขยของสตวปก - เพมการยอยไดของอาหารเพมขน - ลดการแยกชนของวตถดบอาหารสตวทมขนาด

อนภาคตางกน - เพมความนากนของอาหาร

อาหารอดเมด - ตนทนคาอาหารเพมสงขน

ตอนท 13.2 การใหอาหารสตวปก แนวตอบกจกรรม 13.2.1

1. ในการใหอาหารสตวปกจะตองพจารณาปจจยตางๆ ดงน ความตองการโภชนะของสตวปก สตรอาหารสตวปก พนทในการใหอาหารสตวปก การใหน าสตวปก และปจจยทมผลกระทบตอปรมาณการกนอาหารของสตวปก

2. ผเลยงควรมการควบคมอาหารเปดแมพนธโดยการใหอาหารวนเวนวน หรอก าหนดปรมาณอาหารทใหเปดกนในแตละวน หรอใหอาหารทมพลงงานต าและมเยอใยสง

17

แนวตอบกจกรรม 13.2.2 จะใชอาหารไกเนอ 3 ชนด คอ อาหารส าหรบลกไกเนอระยะแรก อาหารไกเนอระยะรน และอาหารไก

เนอระยะสดทาย โดยใชวธการใหอาหารแบบก าหนดปรมาณอาหารทสตวปกกนในแตละระยะ เนองจากสามารถคาดการณตนทนคาอาหารทสตวปกกนได และสามารถน าไปประเมนผลก าไร-ขาดทน ไดลวงหนา แนวตอบกจกรรม 13.2.3

1. เนองจากการเจรญเตบโตและการพฒนาโครงสรางของรางกายไกไขในแตละระยะแตกตางกน และในระยะใหผลผลตไข แมไกไขจ าเปนตองไดรบสารอาหารทเพยงพอตอความตองการส าหรบการสรางผลผลตไขอกดวย

2. ขอดและขอดอยของการใหอาหารไกไขระยะไขแตละวธมดงน

ขอด ขอดอย การใหอาหารชนดเดยวตลอดชวงเวลาการใหผลผลต

- งายและสะดวกในการจดการ

การใหอาหารชนดเดยวตลอดชวงเวลาการใหผลผลต

- มตนทนสง การใหอาหารตามระยะการใหผลผลต

- ตนทนคาอาหารลดลง เนองจากสามารถปรบระดบโภชนะในอาหารตามอตราการใหไขและอายของสตวปกใหไข

การใหอาหารตามระยะการใหผลผลต - ยงยากในการจดการ เพราะตองมการเปลยน

อาหารใหเหมาะสมกบอตราการใหไขและอายของสตวปกใหไข

การใหอาหารตามปรมาณการกนอาหาร - ตนทนคาอาหารลดลง เนองจากใหอาหารตาม

ปรมาณทไกกน

การใหอาหารตามปรมาณการกนอาหาร - จ าเปนตองมความรเกยวกบปรมาณการกน

อาหารของแมไก - ยงยากในการปรบปรมาณโภชนะในอาหาร

แนวตอบกจกรรม 13.2.4

1. การใหอาหารไกเนอแมพนธระยะรน-สาว ตองค านงถง น าหนกตว เนองจากในระยะนเปนระยะทแมพนธตองเตรยมความพรอมส าหรบการผลตไข จงมความจ าเปนทตองควบคมการเพมน าหนกตวของแมพนธ ถาแมพนธมน าหนกตวสงจะถงวยสบพนธเรวกวาปกต ท าใหออกไขขนาดเลกจ านวนมาก และไมเหมาะส าหรบการฟก

2. การใหอาหารไกเนอแมพนธระยะใหไข ตองค านงถง คณภาพของไขฟก อตราการฟกออก และคณภาพของลกไก ดงนน คณภาพของอาหารจงเปนสงส าคญทสงผลกระทบโดยตรงตอลกษณะดงกลาว

3. เพอใหไกแมและพอพนธเจรญเตบโตและใหผลผลตทด มคณภาพ ควรมการจดการใหอาหารไกแมและพอพนธแยกกน โดยแยกอปกรณใหอาหารระหวางพอพนธและแมพนธ เพอปองกนพอพนธกนอาหารของแมพนธ และในทางกลบกนกปองกนแมพนธกนอาหารของพอพนธ เพอใหไกแมและพอพนธไดรบอาหารอยางเพยงพอและตรงกบความตองการของไกแมและพอพนธ

18

แบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 13

วตถประสงค เพอประเมนความกาวหนาในการเรยนรของนกศกษาเกยวกบเรอง “อาหารและการใหอาหารสตวปก” ค าแนะน า ขอใหนกศกษาอานค าถาม แลวเขยนวงกลมรอบขอค าตอบทถกตองทสด

1. ขอใดกลาวถงความตองการพลงงานใชประโยชนไดของสตวปกไดถกตอง ก. ไกเนอตองการอาหารทมพลงงานสงทสดในชวงระยะแรกของการเจรญเตบโต ข. เปดเนอตองการอาหารทมพลงงานสงทสดในชวงระยะสดทายของการเจรญเตบโต ค. ไกไขระยะไขตองการอาหารทมพลงงานสงกวาในระยะรน ง. เปดไขระยะรนตองการอาหารทมพลงงานสงกวาระยะไข จ. ไกเนอระยะสดทายตองการอาหารทมพลงงานสง

2. ขอใดไมจดเปนปจจยทมผลตอความตองการโภชนะในอาหารของสตวปก ก. พนธกรรม อาย และเพศสตวปก ข. อณหภมสภาพแวดลอม ค. จดประสงคในการเลยง ง. ระยะการใหผลผลตและสขภาพของสตวปก จ. ชนดของโรงเรอนสตวปก

3. ขอใดจดเปนรปแบบของอาหารทใชเลยงสตวปก ก. อาหารผงและอาหารส าเรจ ข. อาหารอดเมดและอาหารเอกซทรด ค. อาหารขนและอาหารทเอมอาร ง. อาหารผงและอาหารหยาบ จ. อาหารทเอมอารและอาหารส าเรจ

4. ขอใดจดเปนปจจยทมผลท าใหไกไขกนอาหารไดนอยลง ก. ไดรบอาหารทมพลงงานสง ข. ไดรบอาหารทมโปรตนสง ค. ไดรบอาหารทมเยอใยสง ง. มขนาดตวใหญ จ. มอตราการใหไขสง

5. สตวปกในขอใดควรจ ากดการกนอาหาร ก. ไกเนอ ข. ไกไขระยะสาว ค. เปดไขระยะไข ง. ไกแมพนธระยะลกไก จ. ไกพอพนธระยะรน

19

6. สงส าคญทตองค านงถงในการใหอาหารไกเนอระยะสดทาย คอขอใด ก. ใหอาหารและน าวนละสองครง ข. มอาหารใหกนตลอดเวลา ค. ผสมยาปองกนโรคในอาหาร ง. แยกพนทใหอาหารส าหรบไกตวโตและตวเลก จ. ใหอาหารผสมยาปองกนโรคบด

7. ขอใดกลาวถงการใหอาหารลกเปดไขในชวงอาย 3 วนแรกไดถกตองทสด ก. ใหอาหารอยางเตมทตลอดเวลา ข. ใหอาหารทมระดบแคลเซยมสง ค. ใหอาหารครงละนอยๆ แตบอยครง ง. ใหอาหารทปลอดจากยากนบด จ. ปรบความสงของถาดอาหารใหเหมาะสม

8. ปจจยส าคญทตองค านงถงในไกไขระยะไขคอขอใด ก. การสะสมแคลเซยมในกระดกอยางเพยงพอ ข. การสะสมไขมนชองทองอยางเพยงพอ ค. ระดบของกรดไขมนลโนลอกในอาหาร ง. อตราการใหผลผลตไขสงทสด จ. ความสดใหมของวตถดบอาหารสตว

9. จดประสงคของการใหอาหารของสตวปกแมพนธระยะหลงใหผลผลตสงสด คอ ขอใด ก. อตราการเจรญเตบโต ข. อตราการฟกออก ค. ความสมบรณพนธ ง. ความสม าเสมอของฝง จ. ถกทกขอ

10. ขอใดกลาวถงการจดการการใหอาหารพอพนธไดถกตอง ก. มการแยกอปกรณใหอาหารระหวางพอและแมพนธ ข. เลยงพอพนธกบแมพนธรวมกนตงแตแรกเกด ค. ใหอาหารพอพนธกนอยางเตมทตลอดเวลา ง. การใหอาหารตองค านงถงความสมบรณพนธ จ. สารอาหารตองเพยงพอตอการเพมน าหนกตว

20

เฉลยแบบประเมนผลตนเองหนวยท 10

กอนเรยน หลงเรยน 1. ง 2. จ 3. ง 4. ข 5. ก 6. ข 7. ค 8. ก 9. จ 10. ก

1. ก 2. จ 3. ข 4. ก 5. ข 6. ข 7. ค 8. ง 9. ข

10. ก

บรรณานกรม โชคชย ชวยณรงค “การจดการการเลยง ไกไขและเปดไข” ใน เอกสารการสอนชดวชาการจดการการผลตสกร

และสตวปก หนวยท 10 พมพครงท 1 นนทบร สาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2544

ณฐศกด พฒนกลชย และมณฑชา พทซาค า “การจดการการเลยงไกเนอและเปดเนอ” ใน เอกสารการสอนชดวชาการจดการการผลตสกรและสตวปก หนวยท 9 พมพครงท 1 นนทบร สาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2544

เยาวมาลย คาเจรญ และมณฑชา พทซาค า “อาหารและการจดการอาหารสตวปก” ใน เอกสารการสอนชดวชาการจดการการผลตสกรและสตวปก หนวยท 13 พมพครงท 1 นนทบร สาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2544

Agah, M.J., and H. Norollahi. “Effect of feed form and duration time in growing period on broilers performance” International Journal of Poultry Science 7 (11): 1074-1077, 2008.

Ahmed, N.S. Poultry Feed. Retrieved on 7 September 2011, from http:// www.developmentvet.aun.edu.eg/POULTRY%20FEED

American Veterinary Medical Association’s Animal Welfare Division Welfare. Implications of Induced Molting of Layer Chickens. (February 7, 2010). Retrieved on 7 January 2012, from http://www.avma.org/reference/backgrounders/induced_molting_ layer_ chickens_bgnd.pdf

“Arbor Acres Broiler Nutrition Supplement.” Aviagen Incorporated Cummings Research Park. USA. 2009.

“COBB Breeder Management Guide.” Cobb-Vantress Inc. USA. 2008.

21

Downing, J.A. Commercial Duck Production for Bird Welfare, Environmental Benefits and Efficiency. Rural Industries Research and Development Corporation. Union Offset Printing, Canbera 2010

“ISA Brown Commercial Management Guide.” A Hendrix Genetics Company. The Netherlands. 2010.

Jahan, M.S., M. Asaduzzaman and A.K. Sarkar. “Performance of Broiler Fed on Mash, Pellet and Crumble” International Journal of Poultry Science 5 (3): 265-270, 2006.

Hy-Line International Online Management Guide Management guide for all Hy-Line varieties of laying hens. Feeding the Pullet. Retrieved on 20 December 2011, from http://www.hyline.com/redbook/Nutrition/Pullet_nutrition.html

Kellems, R.O. Livestock feeds and feeding. 5th ed. New Jersey, Pearson Education, Inc. 2002. Karimi, S., F. Khajali, and H. R. Rahmani. Chemical and Non-chemical Molting Methods as

Alternatives to Continuous Feed Withdrawal in Laying Hens J. Agr. Sci. Tech. 11: 423-429, 2009.

“Layer Management Guide: Lohmann Brown-Classic.” Lohmann Tierzucht GMBH. Germany. 2010.

McKenna, C. Forced feeding: An inquiry into the welfare of ducks and geese kept for the production of foie gras. Advocates for Animals and World Society for the Protection of Animals. 2000.

Miles, R. D. and J. P. Jacob. Feeding the Commercial Egg-Type Laying Hen. Institute of food and agricultural sciences. University of Florida. 2010.

Miles, R. D. and J. P. Jacob. Feeding the Commercial Egg-Type Replacement Pullet. Institute of food and agricultural sciences. University of Florida. 2010.

National Research Council. Nutrient Requirements of Poultry. 9th ed. Washington, D.C.: National Academy Press, 1994.

Poultry Management and Business. Nutrient Requirement of Poultry. (Febuary 2011) Retrieved on 20 December 2011, from http://poultrybusinessconsultant.blogspot. com/2011/02/ nutrient-requirement-of-poultry.html

“Ross Management Manual.” Aviagen Incorporated Cummings Research Park. USA. 2009. Shariatmadari, F. Feeding schedules for broiler chickens. World's Poultry Science Journal 65:

393-400, 2009. Wilson, H.R. Effects of maternal nutrition on hatchability. Poultry Science. 76: 134-143, 1997. Yousaf, M., N. Ahmad, S. Khan and T. Ahmad. Effect of Non-feed Withdrawal Induced Molting

Techniques on Feather Molt Scoring abd Egg Production of Caged Hens. Sarhad J. Agric. 24(2): 331-337, 2008.