66
ฉบับที่ 1 ดานนวัตกรรมการพัฒนากำลังคน กลุมยุทธศาสตรอุตสาหกรรมและความรวมมือระหวางประเทศ สำนักงานคณะกรรมการนโยบายว�ทยาศาสตร เทคโนโลยีและนวัตกรรมแหงชาติ (สวทน.) คูมือนักศึกษา ปวส. โครงการโรงเร�ยนในโรงงาน (STI-WiL) คูมือนักศึกษา ปวส. โครงการโรงเร�ยนในโรงงาน (STI-WiL) คูมือนักศึกษา ปวส. โครงการโรงเร�ยนในโรงงาน (STI-WiL) ฉบับที่ 1

ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

  • Upload
    others

  • View
    9

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

ฉบบท 1

319 อาคารจตรสจามจ�ร� ชน 14 ถนนพญาไท แขวงปทมวน เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330โทรศพท : 02-109-5432, 02-160-5432Email : [email protected], [email protected]

Website : www.sti.or.th/wil

จดทำโดย

ดานนวตกรรมการพฒนากำลงคนกลมยทธศาสตรอตสาหกรรมและความรวมมอระหวางประเทศ

สำนกงานคณะกรรมการนโยบายว�ทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (สวทน.)

ดานนวตกรรมการพฒนากำลงคน กลมยทธศาสตรอตสาหกรรมและความรวมมอระหวางประเทศสำนกงานคณะกรรมการนโยบายว�ทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (สวทน.)

คมอนกศกษา ปวส.โครงการโรงเร�ยนในโรงงาน

(STI-WiL)

คมอนกศกษา ปวส.โครงการโรงเร�ยนในโรงงาน

(STI-WiL)ค�มอนกศกษา ปวส. โครงการโรงเร�ยนในโรงงาน (STI-WiL) ฉบบท 1

“ “เร�ยนในส�งททำทำในส�งทเร�ยน

“ “เร�ยนในส�งททำทำในส�งทเร�ยน

Page 2: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

1/64

คมอนกศกษา ปวส.

โครงการโรงเรยนในโรงงาน (STI-WiL) ฉบบท 1

สงหาคม 2561

จดท ำโดย

ผเขยนหลก น.ส.ณฐฐนนท ละลอกแกว

ทปรกษำ รศ.ดร.สมชาย ฉตรรตนา

รศ.เวช วเวก

ทมสนบสนน นายทวผล แกวศร

ดร.พรสา ตงลาเลศ

Page 3: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

2/64

คมอนกศกษา ปวส. โครงการโรงเรยนในโรงงาน (STI-WiL) ฉบบท 1

ISBN : 978-616-12-0556-0

พมพครงท 1 กนยายน พ.ศ. 2561 จานวน 500 เลม

จดทาโดย ส ำนกงำนคณะกรรมกำรนโยบำยวทยำศำสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชำต National Science Technology and Innovation Policy Office 319 อาคารจตรสจามจร ชน 14 ถนนพญาไท แขวงปทมวน เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330 โทรศพท : 02-109-5432, 02-160-5432 e-mail : [email protected] www.sti.or.th

ผลตและออกแบบปกโดย บรษท พรนท ซต จ ำกด 29/45-46 ถนนพระราม 1 แขวงรองเมอง เขตปทมวน กอม 10330 โทรศพท 02-215-9988 โทรสาร 02-215-5599

Page 4: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

3/64

สำรบญ สารบญรป .......................................................................................................................... 5

สารบญตาราง .................................................................................................................... 7

บทนา ................................................................................................................................. 8

คายอและนยาม ................................................................................................................. 9

สวนท 1 โครงการโรงเรยนในโรงงาน (STI-WiL) ............................................................... 11

1.1 โรงเรยนในโรงงานคออะไร .................................................................................. 11

1.2 ทมาของโครงการ STI-WiL .................................................................................. 11

1.3 โครงการ STI-WiL ชวยแกปญหาไดอยางไร ......................................................... 13

1.4 โครงการ STI-WiL แตกตางจากการศกษาในระบบปกต หรอการฝกงานในรปแบบทวภาคอยางไร ........................................................................................................... 14

สวนท 2 ระบบโรงเรยนในโรงงาน (STI-WiL) ................................................................... 18

2.1 ระบบโรงเรยนในโรงงานมใครเกยวของบาง ......................................................... 18

องคประกอบหลก ................................................................................................ 19

องคประกอบเสรม ................................................................................................ 21

2.2 บทบาทและหนาทของนกศกษา ปวส. และ ป.โท ................................................ 22

2.3 คณสมบตพนฐานของนกศกษา ปวส. ................................................................... 23

2.4 ขอกาหนด/กฎ/ระเบยบสาหรบนกศกษา ปวส. STI-WiL ..................................... 24

สวนท 3 รปแบบการจดการศกษาระดบ ปวส. โครงการ STI-WiL .................................... 26

3.1 รปแบบการจดการศกษา ..................................................................................... 26

3.2 หลกสตรและเกณฑการสาเรจการศกษา .............................................................. 27

3.3 การจดภาคเรยน .................................................................................................. 29

3.2 ตวอยางตารางการทางานและการเรยน ............................................................... 29

3.4 การถายทอดความรจากนกศกษา ป.โท ส นกศกษา ปวส. แบบ STI-WiL ............ 30

Page 5: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

4/64

3.4.1 หวขอความรทเนนสาหรบนกศกษา ปวส. .................................................. 30

3.4.2 กระบวนการถายทอดความร ...................................................................... 31

3.4.3 ตวอยางกจกรรมและเนอหาการเรยนทถายทอดโดยนกศกษา ป.โท ........... 32

สวนท 4 รปแบบการทางาน คณคา และเสนทางอาชพ ของนกศกษา ปวส. .................... 47

4.1 รปแบบการทางานของนกศกษา ปวส. ................................................................ 47

4.2 กระบวนการสรางคณคาของนกศกษา ปวส. STI-WiL ตอสถานประกอบการ ...... 48

4.3 คณคาทนกศกษา ปวส. ไดรบจากสถานประกอบการ .......................................... 53

4.4 คณคาทนกศกษา ปวส. ไดรบจากวทยาลยเทคนค .............................................. 54

4.5 คณคาทนกศกษา ปวส. ไดรบจากกจกรรมของโครงการ STI-WiL ....................... 56

4.6 เสนทางอาชพหลงสาเรจการศกษาระดบ ปวส. ................................................... 57

แหลงอางอง ..................................................................................................................... 61

กตตกรรมประกาศ ........................................................................................................... 63

รายชอทปรกษาและผเกยวของในการจดทาคมอ ............................................................. 64

Page 6: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

5/64

สำรบญรป รปท 1 วงจรปญหาของความไมสอดคลองระหวางอตสาหกรรมและวทยาศาสตร ............ 12 รปท 2 การแกปญหาดวยการสรางความสมพนธระหวางภาคอตสาหกรรมและภาค

การศกษาโดยใช STI-WIL ..................................................................................... 12 รปท 3 โครงการ STI-WIL เรมตนโดยการนานกศกษา ปวส. และ ป.โท เขาไปเรยนรใน

โรงงานอตสาหกรรม............................................................................................. 14 รปท 4 ความรทเนนสาหรบนกศกษาโครงการ STI-WIL ในอตสาหกรรมการผลต ขนาดใหญ

............................................................................................................................ 15 รปท 5 ความรทถายทอดสนกศกษา ปวส. โครงการ STI-WIL ........................................... 16 รปท 6 องคประกอบทง 5 ของระบบ STI-WIL โรงเรยนในโรงงาน .................................... 18 รปท 7 กจกรรมของนกศกษาโครงการโรงเรยนในโรงงาน (STI-WIL) ตลอด 2 ป ............... 22 รปท 8 โครงสรางหลกสตรและรายวชาของหลกสตร ปวส. (ทวภาค) โครงการ STI-WIL ... 28 รปท 9 การแบงภาคเรยนตลอดหลกสตร 2 ปการศกษา ................................................... 29 รปท 10 กะการทางานของสถานประกอบการและตารางเรยนของนกศกษา ปวส. ........... 29 รปท 11 ตวอยางเวลาการทางานและตารางเรยนของนกศกษา ปวส. STI-WIL ................. 30 รปท 12 ความรและกระบวนการเพอใหเกดการถายทอดความรในโครงการ STI-WIL ...... 32 รปท 13 ตวอยางแบบฟอรม LOGBOOK ของนกศกษา ปวส. STI-WIL ................................ 33 รปท 14 แผนภาพกระบวนการผลตยางรถยนต ................................................................ 35 รปท 15 องคประกอบทสาคญของระบบการผลต ............................................................. 36 รปท 16 การวเคราะหระบบการผลตของกระบวนการเตรยมวตถดบ ............................... 37 รปท 17 องคประกอบของ 5M ......................................................................................... 39 รปท 18 แนวทางในการทา 5 WHYS เพอหาตนตอของปญหา ........................................... 42 รปท 19 ตวอยางการใช 5WHYS ในการวเคราะหหาสาเหตของปญหา .............................. 42 รปท 20 โครงสรางของแผนผงกางปลา ............................................................................. 44 รปท 21 การกาหนดปจจยลงบนกางปลาดวยหลกการ 5M............................................... 44 รปท 22 ตวอยางการใชแผนผงกางปลาโดยกาหนดปจจยทมผลตามหลกการ 5M ของ

ปญหาลาโพงเอยง ................................................................................................ 45 รปท 23 องคประกอบของระบบ กจกรรมและกระบวนการถายทอดความรในโครงการ

STI-WIL ............................................................................................................... 46 รปท 24 คณคาของนกศกษา ปวส. ทมตอสถานประกอบการ ........................................... 48

Page 7: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

6/64

รปท 25 กจกรรมและเครองมอทใชในกระบวนการสรางคณคาของนกศกษา ปวส. ตอสถานประกอบการ ........................................................................................................ 53

รปท 26 คณคาทนกศกษา ปวส. STI-WIL ไดรบจากสถานประกอบการ ........................... 53 รปท 27 ตวอยางทพกของนกศกษา ปวส. โครงการ STI-WIL ........................................... 54 รปท 28 คณคาทนกศกษา ปวส. STI-WIL ไดรบจากวทยาลยเทคนค ................................ 55 รปท 29 นกศกษาเขารวมกจกรรมกฬาสของวทยาลยเทคนคนนทบร .............................. 55 รปท 30 นกศกษาเขารวมกจกรรมวนไหวครของวทยาลยเทคนคมาบตาพดและ

วทยาลยเทคนคนนทบร ....................................................................................... 56 รปท 31 คณคาทนกศกษา ปวส. ไดรบจากกจกรรมโครงการ STI-WIL ............................. 56 รปท 32 ทางเลอกหลงสาเรจการศกษาระดบ ปวส. ของนกศกษา ปวส. โครงการ STI-WIL

............................................................................................................................ 58 รปท 33 การหมนเวยนความรดานอตสาหกรรมจากสถานประกอบการและสถานศกษาผาน

นกศกษาและอาจารย .......................................................................................... 60

Page 8: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

7/64

สำรบญตำรำง ตารางท 1 สภาวะของอตสาหกรรมการผลตและแนวทางแกปญหาดวยโครงการ STI-WIL . 13 ตารางท 2 ความรรายสาขาอตสาหกรรมสาหรบระดบ ปวส. ทเนนในโครงการ STI-WIL ... 31

Page 9: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

8/64

บทน ำ โครงการโรงเรยนในโรงงาน (STI-WiL) รบสมครนกเรยนทจบชนมธยมศกษา

ปท 6 นกศกษา ปวช. หรอเทยบเทา เขารวมโครงการเพอแกปญหาผสาเรจการศกษาสวนใหญมความรและทกษะทไมตรงกบความตองการของตลาดแรงงาน มงเปาไปทการผลตกาลงคนระดบชางเทคนคและเทคโนโลย โดยการพฒนารปแบบการจดการศกษาทตองอาศยความรวมมอจากสถานประกอบการและสถานศกษา ทเรยกวา “โรงเรยนในโรงงำน” เพอใหนกศกษาไดมเวลาเรยนรและลงมอทางานในตาแหนงงานจรง ไดรบประสบการณจรง จงจาเปนตองจดการศกษาในสถานประกอบการตลอดหลกสตร 2 ป

ตลอดโครงการนกศกษาจะไดรบการถายทอดความรจาก 3 สวน คอ ทกษะและความรทางเทคนคทตองใชในการทางาน ความรทฤษฎตามหลกสตร และความรเกยวกบเทคโนโลยกำรผลตสนคำ และ ระบบกำรผลตในอตสำหกรรม ซงถายทอดโดยนกศกษา ป.โท ทเขารวมโครงการเพอถอดความรจากงานททามาเปนบทเรยนและสอนใหกบนกศกษา ปวส. เปนความรทไมสามารถหาเรยนไดในสถานศกษา แตเปนความรททาใหนกศกษาเขาใจระบบการผลตในอตสาหกรรมสงผลใหประสทธภาพการทางานดขน สามารถเพมผลผลต (Productivity) ใหแกสถานประกอบการได การเรยนการสอนในสวนนจงเนน “เรยนในสงทท ำและท ำในสงทเรยน” เพราะจะทาใหนกศกษาเขาใจไดงายเนองจากไดเหนของจรงและไดลงมอปฏบตดวยตนเอง

ดงนน เมอจบการศกษาระดบ ปวส. นกศกษาจงมความพรอมทจะเปนชางเทคนคและเทคโนโลยทมคณภาพ มความรความสามารถเปนทตองการของตลาดแรงงาน พรอมประสบการณทางาน 2 ป สามารถเรมทางานไดทนท ทงน นกศกษาสามารถเลอกทจะสมครงานในตาแหนงทสงขนในสถานประกอบการเดมหรอสถานประกอบการอน หรอศกษาตอในสายงานทเกยวของ โดยไมมขอผกมดกบสถานประกอบการเดม

โครงการนเหมาะกบนกเรยนทสนใจการทางานในอตสาหกรรม มความอดทน สามารถทางานระหวางเรยนได และสามารถใชชวตสวนใหญในโรงงานอตสาหกรรมในระยะเวลา 2 ป ซงอาจจะตองจากบานและครอบครวมาพกอาศยใชชวตอยใกลโรงงาน มความตองการพฒนาเสนทางชวตโดยเรมตนจากงานในอตสาหกรรม ผจบโครงการนสามารถกลบมาสอบเรยนในมหาวทยาลยเหมอนผจบ ปวส. โดยทวไปและอาจจะเขารวมโครงการโรงเรยนในโรงงานในอนาคต

Page 10: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

9/64

ค ำยอและนยำม

ค ำยอ สวทน. สานกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรม

แหงชาต (ไทย) STI National Science Technology and Innovation Policy Office (Eng) สอศ. สานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ปวส. ประกาศนยบตรวชาชพชนสง ปวช. ประกาศนยบตรวชาชพ ป.ตร ปรญญาตร ป.โท ปรญญาโท

นยำม โครงการโรงเรยนในโรงงาน (STI-WiL) หมายถง โครงการความรวมมอระหวาง

สถานประกอบการ และสถานศกษา ซงมทงในระดบ ปวส. ป.ตร และ ป.โท เพอจดการศกษาในรปแบบโรงเรยนในโรงงาน (Work-Integrated Learning; WiL) ทมงเนนการสรางความร การถายทอด การใชความรจากภาคอตสาหกรรมซงเปนความรสมยใหม ทาใหเกดความเชอมโยงระหวางภาคอตสาหกรรมกบภาคการศกษา โดยมรปแบบการบรหารจดการ ผมสวนเกยวของ และวธการดาเนนงานทออกแบบโดย สวทน.

นกศกษา ปวส. หมายถง นกศกษาทกาลงศกษาอยในระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) ทมตนสงกดเปนวทยาลยเทคนค/อาชวศกษา/เทคโนโลย ทไดทาความรวมมอกบสถานประกอบการเพอรวมกนดาเนนโครงการ STI-WiL โรงเรยนในโรงงาน โดยนกศกษาจะลงทะเบยนเรยนในหลกสตร ปวส. ทสอดคลองกบการทางาน และเขาปฏบตงานในสถานประกอบการตลอดระยะเวลาทศกษาในหลกสตร

นกศกษา ป.โท หมายถง นกศกษาทกาลงศกษาอยในระดบปรญญาโทของสถาบนอดมศกษาทไดทาความรวมมอกบสถานประกอบการเพอรวมกนดาเนนโครงการ STI-WiL โรงเรยนในโรงงาน โดยนกศกษาจะลงทะเบยนเรยนในหลกสตรระดบปรญญาโทตามมาตรฐานของสถาบนอดมศกษาทสอดคลองกบการทางาน และนกศกษาเขาปฏบตงาน

Page 11: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

10/64

ถอดบทเรยนเพอสอนนกศกษา ปวส. และทาวจยในสถานประกอบการขณะทเรยนระดบปรญญาโท

ผจดการโครงการ หมายถง ผทไดรบมอบหมายใหรบผดชอบโครงการ STI-WiL โรงเรยนในโรงงานเพอทาหนาทในการดแลและบรหารจดการโครงการรวมกบหนวยงานอนๆ ทรวมดาเนนโครงการเพอใหเกดกจกรรมตามแผนงาน การตดตามและประเมนผล การแกไขปญหา และการปรบปรงการดาเนนงานรวมกน ซงในระบบ STI-WiL ไดกาหนดหนาทและตาแหนงของผจดการโครงการไว 3 ตาแหนง ดงน

ผจดการโครงการ ฝงสถานประกอบการ หมายถง บคคลทไดรบมอบหมายจากสถานประกอบการใหรบผดชอบและปฏบตหนาทผจดการโครงการ ซงจะเปนผประสานงานกบฝายตางๆ ในสถานเพอใหโครงการสามารถดาเนนการไดตามวตถประสงคทตงไว

ผจดการโครงการ กลมนกศกษา ปวส. หมายถง บคคลทไดรบมอบหมายใหรบผดชอบในการบรหารจดการการศกษาและการทางานของนกศกษา ปวส. ใหเปนไปตามแผนการดาเนนงาน โดยเปนผประสานงานหลกระหวางสถานประกอบการและวทยาลย ทางานรวมกบผจดการโครงการ ฝงสถานประกอบการ และผจดการระดบ ป.โท ทงน อาจเปนไดทงอาจารยวทยาลยหรอพนกงานของสถานประกอบการเอง

ผจดการโครงการ กลมนกศกษา ป.โท หมายถง บคคลทไดรบมอบหมายใหรบผดชอบในการบรหารจดการการศกษาและการทางานของนกศกษา ป.โท ใหเปนไปตามแผนการดาเนนงาน โดยเปนผประสานงานหลกระหวางสถานประกอบการ มหาวทยาลย และอาจารยทปรกษา ทางานรวมกบผจดการโครงการฝงสถานประกอบการ และผจดการระดบ ปวส. โดยบคคลดงกลาวอาจเปนไดทงอาจารยมหาวทยาลยหรอพนกงานของสถานประกอบการเอง

โรงเรยนตวปอน หมายถง โรงเรยนระดบมธยมปลาย หรอ วทยาลยเทคนค/เทคโนโลย/อาชวศกษา ทผลตนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 หรอนกศกษา ปวช. ทสามารถสมครเขารวมโครงการ STI-WiL โรงเรยนในโรงงาน ในระดบ ปวส.

Page 12: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

11/64

สวนท 1 โครงกำรโรงเรยนในโรงงำน (STI-WiL)

1.1 โรงเรยนในโรงงำนคออะไร

โครงกำรโรงเร ยนในโรงงำน (STI-WiL) พฒนาข นเพ อแกป ญหาความไมสอดคล องท เก ดข นระหว าง “ภาคอ ตสาหกรรม” ท ต องการแรงงานท ม ความรความสามารถในเทคโนโลยการผลตและระบบการผลตในแตละข นตอน กบ “ภาคการศกษา” ทผลตกาลงคนทเนนความรทกษะทวไป และความรสามญ โดยการพฒนารปแบบการจดการศกษาทเชอมโยงระหวางอตสาหกรรมกบสถานศกษาทมประสทธผล โดยการบรณาการการเรยนกบการทางานในรปแบบทเรยกวา “โรงเรยนในโรงงำน” หรอ “Work-integrated Learning” ตลอดระยะเวลา 2 ปของหลกสตร โดยมคตของการเรยนรในโครงการ STI-WiL (Motto) คอ

“เรยนในสงทท าและท าในสงท เรยน”

“Learn what you Work & Work what you Learn”

1.2 ทมำของโครงกำร STI-WiL

จากปญหำกำรขำดควำมสำมำรถในกำรแขงขนของภำคกำรผลตและบรกำรของประเทศไทย ดร.ล ผ เชยวชาญดานนโยบายนวตกรรม ของสถาบนนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรม ไดวเคราะหวา ประเทศไทยมความไมสอดคลองของ “อตสำหกรรม” และ “วทยำศำสตร” โดยอตสาหกรรม หมายถง ภาคอตสาหกรรม/เอกชนทลงทนเพอผลตสนคาหรอบรการเพอผลกาไร ขณะท วทยาศาสตร หมายถง การจดการศกษาดานวทยาศาสตรของภาคการศกษาเพอผลตกาลงคนใหพรอมสาหรบการพฒนาประเทศดวยกระบวนการทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย เมอทงสองสวน ไมสอดคลองกนจงสงผลตอความสามารถในการแขงขนของภาคการผลตและบรการของประเทศ เปนวงจรทสงผลทาใหเกดปญหาความออนแอในการพฒนากาลงคนดาน STEM แสดงในรปท 1

Page 13: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

12/64

รปท 1 วงจรปญหาของความไมสอดคลองระหวางอตสาหกรรมและวทยาศาสตร

ทมารป: ดดแปลงมาจาก Lee (2018)

แนวทำงกำรแกไข เรมตนดวยการสรางสมพนธระหวางภาคอตสาหกรรมและภาคการศกษาใหเกดขนเปนลาดบแรก ซงจะทาใหเกดตลาดงานทตองการแรงงานคณภาพดาน STEM สงผลใหเกดการพฒนากาลงคนทางดาน STEM จากภาคการศกษา ดงแสดงในรปท 2 ซงการสรางความสมพนธดงกลาว สวทน. เรมตนโดยใชโครงการ STI-WiL ทาใหเกดความเชอมโยงระหวาง 2 ฝาย

รปท 2 การแกปญหาดวยการสรางความสมพนธระหวางภาคอตสาหกรรมและภาคการศกษาโดยใช STI-WiL

Page 14: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

13/64

1.3 โครงกำร STI-WiL ชวยแกปญหำไดอยำงไร

สวทน. ไดพฒนารปแบบการจดการศกษาโดยนารองโครงการโรงเรยนในโรงงาน (STI-WiL) ทอาศยความรวมมอจากทงสถานประกอบการและสถานศกษา โดยเรมจากสภาวะปญหาและความตองการ (Demand) ของภาคอตสาหกรรมกอนเปนลาดบแรก และแกปญหาดวยการจดการศกษาในรปแบบโรงเรยนในโรงงานโดยมสถานศกษาทเปนตนสงกดของนกศกษาระดบ ปวส. และ ป.โท เขามามบทบาทและสวนร วมกบสถานประกอบการอยางเขมขน เรมตนสรางความเชอมโยงใหเกดขนระหวางสถานประกอบการและสถานศกษา

ตารางท 1 สภาวะของอตสาหกรรมการผลตและแนวทางแกปญหาดวยโครงการ STI-WiL

สภำวะของอตสำหกรรมกำรผลต กำรแกปญหำดวยโครงกำร STI-WiL ขาดแคลนแรงงานทมทกษะ มความรในระดบปฏบตการ (Operator)

รบสมครผจบ ม.6 จากพนทท ไมมโรงงานอตสาหกรรมมาเขาโครงการโรงเรยนในโรงงาน โดยทางานในระดบปฏบตการในโรงงานและเรยนตอระดบ ปวส. ในตอนเยน หรอ เสาร-อาทตย ในหลกสตรทวภาค เพอสามารถนบงานเปนสวนหนงของวชาทมชวโมงปฏบต

ขาดแคลนนกวทยาศาสตร นกเทคโนโลย วศวกร ทมความร ทกษะดานการผลต กระบวนการ และเทคโนโลยชนสง

รบสมครผจบปรญญาตร สายวทยาศาสตร เทคโนโลย วศวกรรมมาเปนผชวยวศวกร ทาหนาทครในวชาเทคนค และใหเรยนตอในระดบปรญญาโท ในตอนเยน หรอ เสาร -อาทตย ในหลกสตรทเรยนเสาร-อาทตย ใหนบงาน เป นส วนหน ง ของว ช า เ ร ยนและท าวทยานพนธในโรงงาน

Page 15: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

14/64

รปท 3 โครงการ STI-WIL เรมตนโดยการนานกศกษา ปวส. และ ป.โท เขาไปเรยนรในโรงงานอตสาหกรรม

1.4 โครงกำร STI-WiL แตกตำงจำกกำรศกษำในระบบปกต หรอกำรฝกงำนในรปแบบทวภำคอยำงไร

ปรชญำของ STI-WiL มงเนนกำรสรำงควำมร กำรถำยทอด กำรใชควำมร ทมจากภาคอตสาหกรรมซงเปนความรสมยใหม มมลคาสงและมการจางงานตอในอนาคต โดยความรเหลานไมไดอยในหองเรยนทวไป ซงในระดบนกศกษา ปวส. ความรทเนนม 2 หวขอหลก (รปท 4) คอ

1) เทคโนโลยกำรผลตสนคำแตละขนตอน (Fabrication Technology)

2) ระบบกำรผลตในอตสำหกรรม (Manufacturing System)

Page 16: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

15/64

รปท 4 ความรทเนนสาหรบนกศกษาโครงการ STI-WiL ในอตสาหกรรมการผลต ขนาดใหญ

ดงนน เมอนกศกษา ปวส. เขารวมโครงการ STI-WiL จะไดรบถายทอดความร 3 แบบ ซงมทมาจาก 3 แหลง (รปท 5) คอ

1. ความรทฤษฎตามหลกสตร ปวส. จากวทยำลยเทคนค 2. ความรเชงเทคนคทไดรบจากการทางานจรง จากสถำนประกอบกำร 3. ความรเฉพาะสาขาอตสาหกรรมทเนนในระดบ ปวส. STI-WiL 2 หวขอ คอ

(1) เทคโนโลยการสรางสนคาแตละขนตอน และ (2) ระบบการผลตในอตสาหกรรม จากนกศกษำ ป.โท

Page 17: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

16/64

รปท 5 ความรทถายทอดสนกศกษา ปวส. โครงการ STI-WiL

กำรศกษำอำชวดำนเทคนค/กำรฝกอบรม หรอ TVET (Technical Vocational Education and Training) ซงมงเนนการพฒนาทกษะดานอาชพใหกบนกศกษาใหตรงกบความตองการของภาคอตสาหกรรม ซงรปแบบของทกษะเทคนคแบงเปน 3 รปแบบ คอ

1. ทกษะเทคนคทวไป (คณตศาสตร, อานออกเขยนได) 2. ทกษะเทคนคกำรผลต/ทกษะเฉพำะสำขำอตสำหกรรม (ไดรบการยอมรบ

โดยสถานประกอบการในธรกจหรออตสาหกรรมนนๆ) 3. ทกษะเทคนคเฉพำะบรษท (มคณคากบสถานประกอบการทจดฝกอบรมให)

โดยในประเทศรายไดปานกลาง เชน ไทย และมาเลเซย นายจางในภาคอตสาหกรรม/สถานประกอบการ ตองการพนกงานทมความรครบทง 3 รปแบบ แตควำมร เฉพำะสำขำอตสำหกรรม มความสาคญมากทสด (Doner, 2018)

Page 18: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

17/64

ดงนน นกศกษำ ปวส. STI-WiL จะไดรบท กษะแ ละคว ำมร ค รบถ ว นท ง 3 ร ปแบบ โดย เฉพำะควำมร แ ละท กษะ เฉพำะสำขำอตสำหกรรม ซงเปนควำมรทไมสำมำรถหำเรยนไดในหองเรยนทวไป ท ำใหนกศกษำมทกษะและควำมร ควำมสำมำรถเปนท ต องกำรของสถำนป ร ะ ก อ บ ก ำ ร แ ล ะ พ ร อ ม ท ำ ง ำ น ใ นภำคอตสำหกรรมทนทเมอจบกำรศกษำ

Page 19: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

18/64

สวนท 2 ระบบโรงเรยนในโรงงำน (STI-WiL)

2.1 ระบบโรงเรยนในโรงงำนมใครเกยวของบำง

เพอใหเกดการแกปญหาอยางเปนระบบและยงยน ดงนน ระบบโรงเรยนในโรงงำน จงตองการการมสวนรวมจากฝง “สถานประกอบการ” และ “สถานศกษา” โดยจงมผเกยวของจาก 5 องคประกอบ ดงน

รปท 6 องคประกอบทง 5 ของระบบ STI-WiL โรงเรยนในโรงงาน

Page 20: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

19/64

องคประกอบหลก

องคประกอบหลกท 1 สถำนประกอบกำรในกลมอตสำหกรรมกำรผลต (หมายเลข 1)

บทบำท: เปนจดเรมตนของการเรมดาเนนโครงการเนองจากเปนฝายทมปญหาดาน กาลงคน เปนผสนบสนนคาใชจายท งหมดเปรยบเสมอน“เจำของโครงกำร”และเปนผทไดรบประโยชนมากทสดและจะสามารถชวยแกปญหาดานกาลงคนไดอยางยงยนหากสามารถดาเนนการไดเองอยางตอเนอง

หนำท: เรมตงแตการวเคราะหความตองการแรงงานและความพรอมของสถานประกอบการเอง การจดหาตาแหนงงานทมความเหมาะสมโดยพจารณารวมกบสถานศกษา การคดเลอกนกศกษารวมกบสถานศกษา สนบสนนคาธรรมเนยมการศกษาและสวสดการอนๆ ตามขอกาหนดของโครงการ ประสานงานและอานวยความสะดวกเพอใหเกดกจกรรมตามแผนทไดวางไวเพอใหเกดการถายทอดความรและทกษะเกยวกบอตสาหกรรมการผลต

องคประกอบหลกท 2 สถำบนอำชวศกษำ (หมายเลข 2)

บทบำท: เปนตนสงกดของนกศกษา ปวส. เปนไดทงวทยาลย

เทคนคหรอวทยาลยอาชวศกษา เปนผรบผดชอบหลกในการดแลและจดการศกษาระดบ ปวส. ตามหลกสตรทวภาคใหมมาตรฐานตามเกณฑของสานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.)

หนำท : จดการศกษาระดบ ปวส. ทมความสอดคลองกบตาแหนงงานนกศกษา ปวส. โดยรวมกบสถานประกอบการในการพจารณาและคดเลอกหลกสตรและรายวชาทเหมาะสม สนนสนนและอานวยความสะดวกใหอาจารยวทยาลยเขาสอนในสถานประกอบการและเขารวมการประชมของโครงการ รวมทงอานวยความสะดวกและสนบสนนทรพยากรเ พอใหการจดการเรยนการสอนเปนไปตามวตถประสงคโครงการ

Page 21: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

20/64

องคประกอบหลกท 3 สถำบนอดมศกษำ (หมายเลข 3)

บทบำท: เปนตนสงกดของนกศกษา ป.โท ซงในระบบเรยกวา “ผชวยวศวกร” ดแลและจด การศกษาระดบปรญญาโทตามมาตรฐานของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) รวมวเคราะหและแกไขปญหาของสถานประกอบการโดยการทาวทยานพนธของนกศกษา ป.โท

หนำท: จดการศกษาระดบปรญญาโทตามหลกสตรทเหมาะสมกบการปฏบตงานในสถานประกอบการ สนบสนนอาจารยเขามามสวนรวมในโครงการทงการสอน การดแลนกศกษา การเขารวมการประชมของโครงการ การใหคาปรกษาและวเคราะหปญหารวมกบสถานประกอบการทนาไปสการทางานวจยรวมกนและการทาวทยานพนธ อานวยความสะดวกและสนบสนนทรพยากรเพอใหการจดการเรยนการสอนเปนไปตามวตถประสงคของโครงการ

ผเกยวของใน 3 องคประกอบหลก

1. ผจดการโครงการ ฝงสถานประกอบการ เปนผทไดรบมอบหมายจากสถานประกอบการ เพอใหรบผดชอบโครงการโดยตรง ทาหนาทเปนตวแทนสถานประกอบการในการดแลและบรหารจดการโครงการรวมกบวทยาลยและมหาวทยาลยผาน ผจดการระดบ ปวส. และ ผจดการระดบ ป.โท เพอใหเกดกจกรรมตามทไดวางแผนไว เปนผตดตามและประเมนผลการดาเนนโครงการเพอรายงานใหแกผบรหารของสถานประกอบการไดรบทราบ รวมทงรวมกบตวแทนของสถานศกษาเพอหาทางออกและแกไขปญหาตางๆ ทเกดขนระหวางดาเนนโครงการฯ

2. ผ จ ดการโครงการ กล มนกศกษา ปวส. ท าหนาท วางแผน ประสานงาน และบรหารจดการดานการเรยน การทางาน และชวตความเปนอยของ นกศกษา ปวส. รวมทงแกไขปญหาตางๆ ทเกดขนใหโครงการดาเนนการไปตามแผนงาน อาจเปนไดทงอาจารยวทยาลยหรอพนกงานของสถานประกอบการเอง

Page 22: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

21/64

3. ผจดการโครงการ กลมนกศกษา ป.โท ทาหนาทเหมอน ผจดการ ปวส. แตเนองจากการศกษาในระดบปรญญาโทตองเกยวของกบงานวจย การทาวทยานพนธซงตองเปนโจทยและปญหาทมาจากสถานประกอบการ และมความเขมขนทางวชาการในระดบทสามารถเปนวทยานพนธได ดงนน ผจดการจงตองมความเขาใจทงฝงสถานประกอบการและสถานศกษา อาจเปนไดทงอาจารยมหาวทยาลยหรอพนกงานของสถานประกอบการเอง

องคประกอบเสรม

องคประกอบเสรมท 1 โรงเรยนตวปอน (หมายเลข 4) เปนแหลงผลตนกเรยน/นกศกษาระดบมธยมศกษาศกษาปท 6 นกศกษา ปวช. หรอเทยบเทา มทงโรงเรยนมธยมปลายและวทยาลยตางๆ โดยมครแนะแนวเปนผสอสารขอมลโครงการเนนไปยงนกเรยน/นกศกษากลมเปาหมาย รวมทงผปกครอง รวมทงยงชวยตดตามผลประโยชนของนกศกษาขณะทเขารวมโครงการอกดวย

องคประกอบเสรมท 2 ระบบประกนคณภำพ (หมายเลข 5) เปนบทบาทของหนวยงานทมหนาทตดตามและประเมนผลการดาเนนโครงการเพอใหการดาเนนโครงการเปนไปตามวตถประสงค ยนยนวาทกฝายไดรบคณคาและสรางคณคาใหเกดขนจรง ในบางกรณอาจมหนาทในการรบรองการผานมาตรฐานโครงการ ปจจบน สวทน. ดาเนนการในบทบาทนควบคกบการออกแบบและพฒนาโครงการ ในอนาคตจะตองมหนวยงานทมาทาหนาทเตมรปแบบตอไป แตเพอใหเกดความยงยนการสรางใหเกดการตรวจสอบระหวางหนวยงาน (Self-regulation) โดยผมสวนไดสวนเสยในระบบเองจะเปนระบบควบคมคณภาพทดทสด

บรษทจดกำรโครงกำร ในกรณทหนวยงานในองคประกอบหลกท ง 3 องคประกอบ ยงไมสามารถใหบรการดานการอานวยความสะดวกในสวนของนกศกษา ปวส. และนกศกษา ป.โท ได ซงอาจเปนในชวงเรมตนโครงการ บรษทจดการโครงการจะเขามาดาเนนการใหโดยไดรบคาจดจางจากสถานประกอบการในอตราทเหมาะสมและเปนคาใชจายในการทาโครงการเพมเตมไมใชการหกจากคาแรงงานทนกศกษา

Page 23: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

22/64

2.2 บทบำทและหนำทของนกศกษำ ปวส. และ ป.โท

ระบบ STI-WiL ไดถกออกแบบเพอใหเกดการกำรสรำงควำมร กำรถำยทอด และกำรใชควำมร โดยการจดการศกษา 2 ระดบควบคกน ไดแก ระดบ ปวส. และ ระดบ ป.โท ซงตองมกจกรรมทสอดคลองและเชอมโยงกน ดงแสดงในรปท 7

รปท 7 กจกรรมของนกศกษาโครงการโรงเรยนในโรงงาน (STI-WiL) ตลอด 2 ป

บทบำทหนำท

1. นกศกษำ ปวส.

(1.1) ทางานหรอปฏบตหนาท เหมอนพนกงานปกต/พนกงานรายวน/พนกงานปฏบตการ

(1.2) เรยน ปวส. ในชวงเยนหรอวนหยด โดยเนนความรดานระบบการผลตและเทคโนโลยผลตภณฑในรายวชาทนกศกษา ป.โท ไดรบมอบหมายให เปนผสอน ซ งจะเปนรายวชาทบรณาการเนอหาจากสถานประกอบการเขากบทฤษฏทเกยวของ เปนการทวนสอบสงทนกศกษาไดเรยนรจากการทางานในตาแหนงนนๆ เปนการเรยนจาก “สงทท ำ” ซงจะทาใหนกศกษาสามารถเรยนรและเขาใจบทเรยนไดงาย เพราะรวานาไปใชในการทางานไดอยางไร

Page 24: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

23/64

2. นกศกษำ ป.โท

(2.1) ทางานรวมกบผควบคมงานและวศวกร ในตาแหนงผชวยวศวกร/ผชวยหวหนาแผนก

(2.2) ถอดความรเปนบทเรยนโดยการสงเคราะหความรทไดรบจากการปฏบตงานรวมกบวศวกร หรอหวหนาแผนกในโรงงาน เปนความรทไมใชความลบ นามาจดทาเปนบทเรยนทเหมาะสมกบนกศกษา ปวส. และถายทอดใหผานการสอนในรายวชาทไดรบมอบหมาย ซงความรดงกลาวถอเปนความรทสามารถถายทอดสวทยาลยเทคนคไดเชนกนเพอประโยชนทางการศกษานาไปสการปรบปรงหลกสตรใหสามารถผลตนกศกษาไดตรงตามความตองการของสถานประกอบการตอไป

(2.3) เรยนปรญญาโท นกศกษาไดรบความร พนฐานทสอนโดยอาจารยมหาวทยาลย และความรทไดจากการปฏบตงานจรงรวมกบวศวกรหรอหวหนาแผนกในโรงงาน ซงตองมการบรหารจดการรวมกนระหวาง ผจดการโครงการ มหาวทยาลยและสถานประกอบการ โดยมเปาหมายเพอการทาวจยชวยแกไขปญหาของสถานประกอบการ

2.3 คณสมบตพนฐำนของนกศกษำ ปวส.

นกศกษา ปวส. โครงการ STI-WiL เขาปฏบตงานและเรยนในสถานประกอบการตลอดระยะเวลาของหลกสตร 2 ป มขอกาหนดคณสมบตพนฐาน ดงน

อายครบ 18 ป บรบรณเมอเขาโรงงาน สาเรจการศกษาระดบชนมธยมศกษาปท 6 ทกแผนการเรยนหรอ

เทยบเทา (พจารณารวมกบคณสมบตของพนกงานต าแหนงนนๆ ทสถานประกอบการรบเขาท างาน)

เชอชาตไทย สญชาตไทย สขภาพรางกายแขงแรง ไมมโรคประจาตวรายแรง และตาไมบอดส ไมยงเกยวยาเสพตดใหโทษตามกฎหมาย มระเบยบวนย สามารถปฏบตตามกฎขอบงคบของโรงงานอตสาหกรรมได มความอดทน สามารถเรยนในโรงงานเปนเวลา 2 ปได

Page 25: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

24/64

ทงน คณสมบตของนกศกษาจะมรายละเอยดทแตกตางกนออกตามรายโครงการ ขนอยกบตาแหนงงานทนกศกษาเขาปฏบตงานและเกณฑการคดเลอกนกศกษาของวทยาลย เชน บางสถานประกอบการมขอกาหนดเรองเพศ ความสง นาหนกของนกศกษา เปนตน

2.4 ขอก ำหนด/กฎ/ระเบยบส ำหรบนกศกษำ ปวส. STI-WiL

จากระบบ STI-WiL นกศกษา ปวส. จะอยภายใตการดแลของทงสถานประกอบการและวทยาลยอาชวศกษาการใชชวตสวนใหญอยในสถานประกอบการเพอทางานและเรยน และไดรบสวสดการดานทพกซงมสถานประกอบการเปนผจดเตรยมให ดงนน นกศกษาจงตองปฏบตตนตามขอกาหนด/กฎ/ระเบยบของสถานศกษา สถานประกอบการ และหอพก โดยมรายละเอยด ดงน

1. สถำนประกอบกำร กฎ/ระเบยบสวนใหญเกยวของกบการทางานเปนหลก นกศกษาจะอยภายใตกฏ/ระเบยบเดยวกนกบพนกงานทวไป ไมวาจะเปนการบนทกเวลาเขา-ออกงาน ขอกาหนดการแตงกาย ขนตอนการลากจ ลาปวย การปฏบตตามมาตรฐานความปลอดภยขนพนฐานของสถานประกอบการ การลงโทษทางวนย ขอกาหนดโครงการโรงงานสขาวซงเกยวกบการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด เปนตน

2. สถำนศกษำ กฎ/ระเบยบจะเกยวของกบการจดการเรยนการสอน เชน นกศกษาตองเขาชนเรยนอยางนอยรอยละ 80 ของเวลาเรยนทงหมดจงจะผานการเรยนในวชานนๆ และพฤตกรรมและความประพฤตของนกศกษาตามขอกาหนดดานความประพฤตตามขอกาหนดของกฎกระทรวงวาดวยเรองความประพฤตของนกเรยนและนกศกษา พ.ศ. 2548 เชน นกศกษาตองไมเลนการพนน นกศกษาตองไมจดใหมการเลนการพนนหรอมวสมในวงการพนน นกศกษาตองไมซอ จาหนาย แลกเปลยน เสพสราหรอเครองดมทมแอลกอฮอล สงมนเมา บหร หรอยาเสพตด เปนตน

3. หอพก กฎ/ระเบยบสวนใหญจะเนนดานความปลอดภยของผพกอาศยและมารยาทในการอยรวมกน เชน การกาหนดเวลาเขา-ออกหอพก ขอกาหนดเกยวกบเครองใชไฟฟาและการประกอบอาหารในหอพก ขอกาหนดตางๆ ตามสญญาเชาหอพก เปนตน

Page 26: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

25/64

ทงน ขอกาหนด/กฎ/ระเบยบทงหมดจะแตกตางกนไปในแตโครงการตามสถานประกอบการและสถานศกษาทเขารวม ในกรณทนกศกษาไดกระทาผดกฎ/ระเบยบขนรายแรง กระบวนการสอบสวนและพจารณาบทลงโทษจะอยในดลยพนจรวมกนระหวางสถานประกอบการและสถานศกษา

Page 27: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

26/64

สวนท 3 รปแบบกำรจดกำรศกษำระดบ ปวส. โครงกำร STI-WiL

3.1 รปแบบกำรจดกำรศกษำ

1. นกศกษา ปวส. ลงทะเบยนเรยนกบสถาบนอาชวศกษาในหลกสตรทวภาคของ สอศ.

2. นกศกษา ปวส. ทางานในชวงเวลากลางวนตามกะงานของสถานประกอบการ และเรยนชวงตอนเยนหรอวนหยดของสถานประกอบการ

3. ชวโมงการทางานสามารถนบเปนสวนหนงของชวโมงปฏบตในรายวชาทมหนวยกตปฏบต และผลการประเมนการปฏบตงานจากหวหนางานถกคดเปนสวนหนงของผลการเรยนในรายวชานนๆ

4. นกศกษา ปวส. ไดรบการถายทอดความรทฤษฏตามหลกสตรจากอาจารยวทยาลยเทคนค ความรและทกษะทตองใชในการทางานจากหวหนางาน/ครฝกในสถานประกอบการ และไดรบความรเพมเตมเกยวกบทกษะอตสาหกรรมรายสาขา จากการสอนของนกศกษา ป.โท เพอเพมคณคาใหเหนอกวาพนกงานระดบปฏบตการทวไป

5. การถายทอดความรเฉพาะสาขาอตสาหกรรม จากนกศกษา ป.โท ส นกศกษา ปวส. ผานกระบวนการ

o การจดบนทกการทางานโดย Logbook o การเขยนแผนภมกระบวนการผลต (Production Process Chart) o การเขยนสวนประกอบของระบบการผลต (Manufacturing

Systems) o การรจกคาเปาหมาย และคาเผอ (Target Value & Tolerance) o การวเคราะหกระบวนการผลตดวย 5 องคประกอบ (5M) o การใช 5Whys ในการหาตนตอของปญหา o การวเคราะหหาสาเหตของปญหาโดยใชแผนผงกางปลา (Fish Bone

Diagram) o การนาเสนอในทประชม การรวมอภปราย การนาเอาวธการแกปญหา

ทตกลงกนไปปฏบต

Page 28: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

27/64

3.2 หลกสตรและเกณฑกำรส ำเรจกำรศกษำ

นกศกษา ปวส. จะลงทะเบยนเรยนกบวทยาลยในหลกสตรทวภาค ตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสง พทธศกราช 2557 ของ สอศ. ซงแผนการเรยนและรายวชาตลอดหลกสตร 2 ป จะผานการหารอรวมกนระหวางสถานประกอบการ วทยาลย ตงแตกอนเรมโครงการเพอใหเกดการบรณาการเนอหาการเรยนกบการทางานมากทสด รวมทงกาหนดรายวชาทจะมอบหมายใหนกศกษาปรญญาโทเปนผสอนและถายทอดความรทโครงการมงเนน มกเปนรายวชาในกลมวชาชพเลอกซงในหลกสตรทวภาคจะมการวเคราะหลกษณะงานพอนามากาหนดเนอหารายวชา จดประสงค สมรรถนะรายวชา การวดและประเมนผลของรายวชารวมกน โดยมผจดการระดบ ปวส. เปนผรบผดชอบหลกในการดแลการจดการเรยนการสอนและการลงทะเบยนของนกศกษา ปวส. ตลอดหลกสตร ตวอยางโครงสรางหลกสตรและรายวชาท เรยนของนกศกษา ปวส. STI-WiL ประเภทวชาอตสาหกรรม สาขาวชาเทคนคอตสาหกรรม แสดงดงรปท 8

การสาเรจการศกษาตามเกณฑของหลกสตร o ไดรายวชาและจานวนหนวยกตสะสมครบถวนตามโครงสรางหลกสตร o ไดคะแนนเฉลยสะสมไมตากวา 2.00 จากระดบ 4.00 o ผานเกณฑการประเมนมาตรฐานวชาชพ o เขารวมกจกรรมเสรมหลกสตรและประเมนผาน

Page 29: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

28/64

รปท 8 โครงสรางหลกสตรและรายวชาของหลกสตร ปวส. (ทวภาค) โครงการ STI-WiL

Page 30: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

29/64

3.3 กำรจดภำคเรยน

การจดภาคเรยนเปนไปตามระบบของสถาบนอาชวศกษา คอ หนงปการศกษา แบงเปน 2 ภาคเรยน (ทวภาค) แบงเปน ภาคเรยนละ 18 สปดาห และนกศกษา ปวส. โครงการ STI-WiL มการลงทะเบยนเรยนในชวงภาคฤดรอนเพมเตมอก 1 ภาคการศกษา ระหวางชวงปท 1 และปท 2 ซงจะชวยใหวชาเรยนชวงภาคเรยนปกตไมอดแนนมากเกนไป และนกศกษาไดทางานและเรยนเหมอนชวงเวลาเรยนภาคเรยนปกต ซงสวนใหญนกศกษาจะจบการศกษาในชวงเดอนมนาคม การแบงภาคการเรยนแสดงดง รปท 9

รปท 9 การแบงภาคเรยนตลอดหลกสตร 2 ปการศกษา

3.2 ตวอยำงตำรำงกำรท ำงำนและกำรเรยน

นกศกษา ปวส. จานวน 20 คน ทางานกะงาน A และ B ตามตาแหนงงาน (Post) ทแตกตางกน และมการเรยนวนละ 3 ชวโมง ในชวงเวลา 10.00 – 12.00 น. (L2) และ ชวงเวลา 15.00 – 18.00 น. (L1) ทกวนทมการทางาน รวมจานวน 6 วน/สปดาห (รปท 10)

รปท 10 กะการทางานของสถานประกอบการและตารางเรยนของนกศกษา ปวส.

Page 31: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

30/64

ตวอยางการนบชวโมงการทางานเปนชวโมงปฏบตของรายวชาทมหนวยกตปฏบต ของนกศกษาททางานในกะงาน A (6.00-14.00 น.) และเรยนในชวงเวลา L2 (15.00-18.00 น.) แสดงดงรปท 11 ดงน

เรยนวนละ 3 ชวโมง เวลา 15.00-18.00 น. แสดงในกรอบสเหลยมเสนทบ นบเปนชวโมงทฤษฎ (ท)

ทางานวนละ 8 ชวโมง เวลา 6.00-14.00 น. แสดงในกรอบสเหลยมเสนประ นบเปนชวโมงปฏบต (ป)โดยสามารถนบเปนชวโมงปฏบตของรายวชาทมชวโมงปฏบต เชน วชางานเครองมอกลเบองตน หรอ งานเทคนคพนฐาน ตามจานวนทเปนขอกาหนดของหลกสตร

รปท 11 ตวอยางเวลาการทางานและตารางเรยนของนกศกษา ปวส. STI-WiL

3.4 กำรถำยทอดควำมรจำกนกศกษำ ป.โท ส นกศกษำ ปวส. แบบ STI-WiL

3.4.1 หวขอควำมรทเนนส ำหรบนกศกษำ ปวส. ในโครงการ STI-WiL เนนความรเฉพาะสาขาอตสาหกรรมซงเปนความร

สมยใหม มมลคาสงและมการจางงานตอในอนาคต ไมมอยในหองเรยนทวไป ซงในระดบ ปวส. เนน 2 หวขอ คอ

Page 32: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

31/64

ตารางท 2 ความรรายสาขาอตสาหกรรมสาหรบระดบ ปวส. ทเนนในโครงการ STI-WiL

ควำมรทเนนระดบ ปวส. ตวอยำงสงทนกศกษำจะไดเรยนร (1) เทคโนโลยกำรสรำงสนคำ แ ต ล ะ ข น ต อ น ( Fabrication Technology)

- เทคโนโลยของเครองจกรในอตสาหกรรม (Machining Technology)

- เครองมอกล (Machine Tools) - เครองมอวดและการทดสอบ (Metrology) - การผลตแบบรวดเรว (Rapid

Manufacturing) (2) ระบบกำรผลตในอตสำหกรรม (Manufacturing System)

- ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย ใ น ก า ร ป ฏ บ ต ง า นอตสาหกรรม (Safety)

- ปจจยการผลต (Input), กระบวนการผลต (Production Process) ผลผลต (Output) โดยคานงถงคาเปาหมาย (Target Value) คาเบยงเบนทยอมรบได (Tolerance Value) ในการผลต

- การบรหารจดการตามกาหนดเวลาเพอเพมผลตภาพการผลต อาท การบรหารงานประจาวน (Daily Management)

3.4.2 กระบวนกำรถำยทอดควำมร

นกศกษา ปวส. จะไดรบการถายทอดความรผานกระบวนการตางๆ ทจดเปนกจกรรมในรายวชาทนกศกษา ป.โท ไดรบมอบหมายใหเปนผสอนและเปนสวนหนงของหลกสตร (รปท 12) ไดแก

o การจดบนทกการทางานโดย Logbook o การเขยนแผนภมกระบวนการผลต (Production Process Chart) o การเขยนสวนประกอบของระบบการผลต (Manufacturing SyStem) o การรจกคาเปาหมาย และคาเผอ (Target Value & Tolerance) o การวเคราะหกระบวนการผลตดวย 5 องคประกอบ (5M) o การใช 5Why ในการหาตนตอของปญหา

Page 33: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

32/64

o การวเคราะหหาสาเหตของปญหาโดยใชแผนผงกางปลา (Fish bone diagram)

o การนาเสนอในทประชม การรวมอภปราย การนาเอาวธการแกปญหาทตกลงกนไปปฏบต

รปท 12 ความรและกระบวนการเพอใหเกดการถายทอดความรในโครงการ STI-WiL

3.4.3 ตวอยำงกจกรรมและเนอหำกำรเรยนทถำยทอดโดยนกศกษำ ป.โท

การจดบนทกการท างานโดย Logbook

นกศกษา ปวส. ไดรบมอบหมายใหจดบนทกการทางานของตนเองในแตละวนตามแบบฟอรม (รปท 13) เพอบนทกงานทตนเองไดรบมอบหมาย ปญหาทพบ และวธแกไขปญหา ซงนกศกษา ป.โท จะเปนผอานและตรวจสอบ เพอรบทราบ ตดตามและประเมนสงทนกศกษา ปวส. ไดเรยนรจากทางานและความรทไดรบ จากนนขอมลจะนาไปใชเพอวางแผนการสอนของนกศกษา ป.โท และเปนวตถดบสาหรบการอภปรายรวมกนในชนเรยนซงจะทาใหเขาใจไดงายเพราะเปนตวอยางจรงในโรงงาน และปญหาสวนหนงถกนาไปวเคราะหและเสนอในทประชมเพอนาไปสการปรบปรงกระบวนการทางานในตาแหนงงานนนของสถานประกอบการได

Page 34: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

33/64

รปท 13 ตวอยางแบบฟอรม Logbook ของนกศกษา ปวส. STI-WiL

Page 35: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

34/64

การเขยนแผนภมกระบวนการผลต (Production Process Chart)

การเขยนแผนภมกระบวนการผลตจะทาใหนกศกษามองเหนภาพรวมของกระบวนการผลตของโรงงานทใชการผลตสนคาของสถานประกอบการทงหมด มองเหนความเชอมโยงและการสงมอบงานระหวางแผนกงาน เขาใจถงความสาคญของงานในความรบผดชอบของตนเอง รบทราบวาตาแหนงงานของตนเองเปนสวนใดของกระบวนการผลต จะตองรบมอบงานหรอสงมอบงานใหกบแผนกหรอตาแหนงงานใดตอไป

ตวอยำงเนอหำ

- แผนภมกระบวนการผลต (Production Process Chart) เปนแผนภมทแสดงขนตอนการผลต ตงแตวตถดบเคลอนทเขาสสายการผลตจนเสรจสนเปนผลตภณฑ โดยบนทกขนตอนการปฏบตงานตางๆ ทตองดาเนนการบนวตถดบจนกระทงสาเรจออกมาเปนผลตภณฑหรอชนสวนประกอบ เชน การขนสง การตรวจสอบ การทางานบนเครองจกร การประกอบชนสวน เปนตน

- การบนทกขนตอนการผลตอาจเปนการบนทกขนตอนของการผลตสนคาชนดเดยวภายในแผนกหนง หรอ ของสนคาหลายชนดภายในแผนกตางๆ พรอมกนกได

- การแสดงรายละเอยดขนตอนสามารถแสดงในรปแบบแผนผง (Flow Chart) ทเปนกลองระบคาบรรยายภายในกลอง หรอ เปนแผนภาพกได ดงแสดงในรปท 14

เรยบเรยงเนอหาจาก (จนทรศร, 2551)

Page 36: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

35/64

รปท 14 แผนภาพกระบวนการผลตยางรถยนต

ทมารป: www.slideserve.com/raisie/apollo-tyres-vision-overview-products-partners-chennai-plant-quality-strategy-people-quality

การเขยนสวนประกอบของระบบการผลต (Manufacturing SyStem)

นกศกษา ปวส. ไดรบมอบหมายใหทางานในตาแหนงงาน (Post) เทยบเคยงกบพนกงานระดบปฏบตการ (Operator) ในกระบวนการผลต การวเคราะหและระบรายละเอยดของปจจยการผลต ( Input) กระบวนการผลต (Process) และผลผลต (Output) ในตาแหนงงานของตนเองไดจะชวยใหนกศกษาเขาใจขนตอนในการทางาน ปจจยตางๆ ทสามารถสงผลกระทบตอกระบวนการ (Process) รวมถงอาจเปนสาเหตของปญหาททาใหผลผลต (Output) ไมเปนไปตามเปาหมายทตงไว

Page 37: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

36/64

ตวอยำงเนอหำ

ระบบการผลตโดยทวไป มสวนประกอบ 3 สวน คอ ปจจยการผลต (Input) กระบวนการผลต (Process) และ ผลผลต (Output) (รปท 15) โดยมรายละเอยดแตละสวน ดงน คอ

- ปจจ ยการผลต ( Input) คอ องคประกอบยอยในหลาย ๆ ส วนท มความสมพนธหรอเกยวของโดยตรงในการนาไปสกระบวนการผลต เชน วตถดบ (Materials) แรงงาน (Labour) งบประมาณ (Budget) เครองจกร (Machine) เปนตน

- กระบวนการผลต (Process) คอ การนาเอาปจจยการผลต (Input) มาเขาสกระบวนการแปลงสภาพเพอใหเกดเปนผลผลต (Output) เชน การเตรยมวตถดบตางๆ การผสม การประกอบชนสวน การขนรป หรอการตกแตง เปนตน ขนอยกบลกษณะและประเภทของผลผลตทมความซบซอนทแตกตางกน

- ผลผลต (Output) คอ สงทเกดจากการนาเอาปจจยการผลต (Input) มาเขาสกระบวนการผลต (Process) ผลตภณฑทผานกระบวนการแลวเปนไดทงสนคา (Product) และบรการ (Service)

รปท 15 องคประกอบทสาคญของระบบการผลต

เรยบเรยงเนอหาจาก (มหาวทยาลยกรงเทพ, หนวยพฒนาวชาการ, ม.ป.ป.)

ตวอยำงประกอบ: การวเคราะหระบบการผลตของ “กระบวนการเตรยมวตถดบ” ของการผลตยางรถยนต

กระบวนการเตรยมวตถดบ มวตถประสงคเพอควบคมปรมาณสารเคมตางๆ ใหตรงตามสตรการผลตทถกกาหนดไว ซงแตละสตรมจานวนและนาหนกของวตถดบแตกตางกน ขนตอนการทางานคอ ชงนาหนกของวตถดบแตละตวตามทสตรกาหนดไว บรรจสารเคมลงในถงทเตรยมไว จากนนตดปายระบ Code นาไปพกไว เพอสงตอกระบวนการตอไปคอการผสม เมอวเคราะหปจจยนาเขา กระบวนการ และ ผลผลต ไดออกมาตาม รปท 16

Page 38: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

37/64

รปท 16 การวเคราะหระบบการผลตของกระบวนการเตรยมวตถดบ

การรจกคาเปาหมาย และคาเผอ (Target Value & Tolerance)

เมอเขาปฏบตงาน นกศกษาจะตองทราบถงเปาหมายของการทางานของตนเองในแตละวน การทราบคาเปาหมายและคาเผอจะชวยใหนกศกษาวางแผนการทางานเพอใหบรรลเปาหมายในแตละวนไดอยางมประสทธภาพ

ตวอยำงเนอหำ

- คาเปาหมาย (Target Value) คอ คาเฉพาะทกาหนดไวสาหรบเปาหมาย/ผลผลตทเรากาลงสนใจ

- คาเผอ (Tolerance) คอ คาทเบยงเบนออกไปจากคาเปาหมาย (Target value) ทตงไว แตอยในเกณฑทยอมรบไดโดยเปาหมาย/ผลผลตทเราสนใจยงคงเดม

ตวอยำงประกอบ: การระบคาเปาหมายและคาเผอของ “กระบวนการเตรยมวตถดบ” ของการผลตยางรถยนต

ผลผลตทได (Output) จากกระบวนการ คอ ถงสารเคมปดผนกเรยบรอย ผานการชงนาหนกตามทกาหนดไวในสตร พรอมตดฉลากเรยบรอย โดยมคาเปาหมาย (Target value) และคาเผอ (Tolerance) ของถงสารเคมกาหนดไวหลายคา เชน คานาหนกรวม คา

Page 39: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

38/64

อตราสวนสารเคมตามสตร ในทนยกตวอยางเปน คานาหนกรวมของถงสารเคมกาหนดไวท 10 ± 0.1 กโลกรม ดงนน

คำเปำหมำย (Target value) คอ น ำหนกรวมของถงสำรเคม 10 กโลกรม

คำเผอ (Tolerance) คอ น ำหนกรวมของถงสำรเคมยอมใหคลำดเคลอน ไมเกน ± 0.1 กโลกรม

นนหมายถง นาหนกของถงสารเคมแตละถงทผานกระบวนการเตรยมวตถดบจะอยในชวง 9.9 – 10.1 กโลกรม

การวเคราะหกระบวนการผลตดวย 5 องคประกอบ (5M)

ตวอยำงเนอหำ

5M หรอ 4M1E เปนกลมของปจจย (Factors) ทมผลตอกระบวนการ โดยใชหลกการจาแนกองคประกอบของกระบวนการออกเปน 5 กลม ซงสามารถใชในการพจารณาหาสาเหตของปญหาอยางครบถวนและครอบคลม ซงหลกการ 5M สามารถใชกบกระบวนการใดๆ กได ในทน เนนการว เคราะหในงานกระบวนการผลต โดยแบงองคประกอบออกเปน 5 กลม คอ

1. Manpower คอ คน หรอบคลากรทเกยวของในกระบวนการนนๆ 2. Machine คอ เครองจกร เครองมอ หรออปกรณอานวยความสะดวก

ตางๆ ทใชในการปฏบตงาน 3. Material คอ ปจจยนาเขาทปอนเขาสกระบวนการ เชน วตถดบ ขอมล

เปนตน 4. Method คอ กระบวนการทางานหรอวธการในการทางาน 5. Medium (Environment) คอ สภาพแวดลอมในการทางานนนๆ ไมวาจะ

เปน อณหภม แสงสวาง อาคารสถานท หรอบรรยากาศในการทางาน

เรยบเรยงเนอหาจาก (วบลย, 2557ก)

Page 40: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

39/64

รปท 17 องคประกอบของ 5M

ตวอยำงประกอบ: การวเคราะหองคประกอบ 5M ของ “กระบวนการหมกเนอไกดวยเครองนวดสญญากาศ” ของการผลตไกปรงสกสาเรจรป

1. Manpower: (1) พนกงานปฏบตการ 1 คน ทาหนาท

- ใสเนอไกและเครองปรงสาหรบการหมกลงในเครองนวดสญญากาศ - ชงนาหนกเนอไกทผานการหมกแลว - บรรจใสถงพลาสตกและตดฉลาก

(2) พนกงานตรวจคณภาพ จานวน 1 คน ทาหนาท - เชคอณหภมนาหมก - เชคอณหภมเนอไกหลงการหมก

(3) พนกงานสนบสนน จานวน 1 คน ทาหนาท - ทาความสะอาดเครองนวดสญญากาศกอนเปดใชและหลงใชงาน - ทาความสะอาดพนทปฏบตงานหลงกระบวนการเสรจ

2. Machine: (1) เครองนวดสญญากาศ (2) รถบรรทกเนอไก

Page 41: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

40/64

(3) เทอรโมมเตอร (4) เครองชง

3. Material: (1) เนอไก อณหภม ≤ 0-4 องศาเซลเซยส และอายการเกบรกษาไมเกน 5 วน (2) เครองปรง (ทผานการเตรยมแลว) (3) นาหมก อณหภม ≤ 0-6 องศาเซลเซยส

4. Method: (1) ขนยายไกทอยในรถบรรทกเนอไกจากหองแชเยนมายงพนทปฏบตการโดย

พนกงานปฏบตการ (2) ตงคาเครองนวดสญญากาศ โดย พนกงานปฏบตการ โดยตงคาตางๆ ของ

เครองตามทกาหนดไว (ความเรว, ความดน, เวลา, อณหภม) (3) ตรวจสอบอณหภมนาหมก โดย พนกงานควบคมคณภาพ (4) ใสเนอไก เครองปรง และนาหมก โดย พนกงานปฏบตการ (5) กดปมใหเครองนวดสญญากาศ โดยพนกงานปฏบตการ และรอเวลาจนเครอง

ทางานครบตามเวลาทกาหนด (6) ตรวจสอบอณหภมเนอไกทผานการหมกแลวโดย พนกงานควบคมคณภาพ

กาหนดอณหภม ≤ 0-7 องศาเซลเซยส

(7) นาเนอไกทหมกแลวใสในรถบรรทกเนอไกตามนาหนกทกาหนด และยายไปเกบในหองเยน โดยพนกงานปฏบตการ

(8) ทาความสะอาดเครองนวดสญญากาศ และพนทปฏบตการ โดยพนกงานสนบสนน

5. Medium (Environment): (1) พนทปฏบตงานอยในหองหมก (2) หองสะอาด ทาความสะอาดกอนและหลงปฏบตงาน (3) อณหภมหองอยในชวงอณหภมทกาหนดไว

Page 42: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

41/64

การใช 5Whys ในการหาตนตอของปญหา

ตวอยำงเนอหำ

- 5 Whys เปนเครองมอหนงในการวเคราะหหาตนตอ (ราก) ของปญหา (Root Cause Analysis) ถกพฒนาขนโดย Sakichi Toyoda เปนชาวญปน ผกอตง Toyota เปนสวนหนงของระบบการผลตของ TOYOTA (Toyota Production System)

- 5 Whys เปนวธงายๆ ทถกนามาใชเพอวเคราะหสาเหตของปญหา โดยเจาะลกใหถงรากแกนทแทจรงของปญหานนๆ ผานการถามคาถาม 5 คาถามทเจาะลงไปไปเรอยๆ

- ขอดของเทคนค 5 Whys o ชวยใหหาสาเหตทแทจรงของปญหา o ชวยใหเหนความสมพนธระหวางสาเหตตางๆ ของปญหา o เปนเครองมอททาไดงาย โดยไมตองอาศยความรทางสถตทซบซอน

- แนวทางในการทา 5 Whys เพอหาตนตอของปญหา

o เขยนปญหาทเฉพาะเจาจงจะชวยใหสามารถเรยบเรยงและอธบายปญหาไดอยางสมบรณ

o ใชคาถาม “ทาไม” (Why) แลวเขยนคาตอบของปญหาไวทางขวามอ o พจารณาคาตอบ ถาคาตอบทไดยงไมใชสาเหตทแทจรงของปญหา ถาม

“ทาไม” อกครง แลวเขยนคาตอบไวทางขวามอตอไป o ทาซาอยางนไปเรอยๆ จนสามารถหาสาเหตของปญหาทชดเจนได ซงบาง

ทอาจจะนอยกวาหรอมากกวาการถาม 5 ครง - ขอควรระวง

o ถาผตงคาถามไมมความรเฉพาะในปญหาทกาลงหาสาเหตอยนน จะทาใหการหาคาตอบไปในทศทางทไมถกตองหรอไมลกพอ

o ในความเปนจรงสาเหตของปญหาอาจจะมมากกวาหนงหาเหต การใช 5Whys อาจไมเพยงพอ ตองใชประสบการณและการพจารณาหาเหตผลในแตละขนตอนประกอบดวย จงจะสามารถเจาะหาสาเหตของปญหาไดถงรากและครบทกรากดวย

เรยบเรยงเนอหาจาก (กรงเทพเอาทซอรสซง (BKO), 2560) และ (Isixsigma, n.d.)

Page 43: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

42/64

รปท 18 แนวทางในการทา 5 Whys เพอหาตนตอของปญหา

ทมา: www.thinkreliability.com

รปท 19 ตวอยางการใช 5Whys ในการวเคราะหหาสาเหตของปญหา

ตวอยำงประกอบ: ในททางานแหงหนง นาย A ลนลมขาหกจนตองเขาเฝอก โดยการเหยยบนาทหกอยบนพน เมอใช 5Whys หาตนตอของทแทจรงของปญหาแสดงไดดงน (รปท 19)

สำเหตของปญหำ (1) พนกงานไมไดตระหนกถงปญหาตามมาเนองจากไมเคยมเหตการณแบบนเกดขนมากอน และ (2) ไมมขอแจงเตอน/ขอบงคบใหเกบขวดนาหลงการใชงาน

วธกำรแกปญหำ คอ (1) แจงใหพนกงานทกคนรบทราบถงปญหาทเกดขนพรอมสาเหต และ (2) แจงขอควรปฏบตรวมกนรวมทงตดปายขอควรปฏบตไวในททเหมาะสมเพอยาเตอน

Page 44: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

43/64

การวเคราะหหาสาเหตของปญหาโดยใชแผนผงกางปลา (Fish bone diagram)

ตวอยำงเนอหำ

- แผนผงกำงปลำ (Fish Bone Diagram) หรออกชอหนงคอ แผนภำพเหตและผล (Cause & Effect Diagram) เปนเครองมอหนงทชวยในการวเคราะหสาเหตของปญหา ถกพฒนาขนโดย ศ.คาโอร อชกาวา เปนแผนภาพน ในการอธบายความสมพนธของปจจยตางทมผลตอคณภาพการผลต ตอมาไดมการนามาใช เปนเครองมอในการหาสาเหตของปญหา

- แผนผงกางปลาไมใชเครองมอในการคนหาสาเหตแตเปนเครองมอทใชในการแสดงเพอสรปรวมสาเหตหรอปจจยจานวนมากทมผลตอคณลกษณะดานคณภาพ ชวยในการวเคราะหและสรปหาสาเหตของปญหาเปนไปอยางมประสทธภาพ

- ในการคนหาสาเหตนนจะไดมาจากการระดมสมองโดยหยบยกประเดน/ปจจยตางๆ ทนาจะสงผลใหเกดปญหาแลวจงนามาเรยบเรยงลงบนกางปลา โดยจดหมวดหมทใกลเคยงกนไวดวยกนเพอใหงายในการพจารณา ซงสามารถใชแนวคด 5M มาใชในการจดหมวดหมได

- สวนประกอบของผงกางปลา ประกอบดวย

o สวนปญหาหรอผลลพธ (Problem or Effect) อยทบรเวณหวปลา ควรระบสวนหวเปนอาการของปญหาทชดเจน เฉพาะเจาะจง

o สวนสาเหต (Causes) อยทบรเวณกางปลา จะสามารถแยกยอยออกไดอกเปน ปจจย (Factors) ทสงผลกระทบตอปญหา (หวปลา) สาเหตหลก, สาเหตรอง, สาเหตยอย

Page 45: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

44/64

รปท 20 โครงสรางของแผนผงกางปลา

- การกาหนดปจจยบนกางปลา สามารถกาหนดกลมปจจยอะไรกได แตปจจยนนตองสามารถทจะชวยในการกาหนดสาเหตตางๆ ไดอยางเปนระบบและเปนเหตเปนผลกบปญหา โดยสวนมากมกจะใชหลกการ 4M1E หรอ 5M เปนกลมปจจย (รปท 21)

รปท 21 การกาหนดปจจยลงบนกางปลาดวยหลกการ 5M

เรยบเรยงเนอหาจาก (ประชาสรรณ, ม.ป.ป.) และ (วบลย, 2557ข)

Page 46: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

45/64

ตวอยำงประกอบ: การผลตสมารทโฟน ในขนตอนการประกอบชนสวนซงทาในหอง Clean Room ทถกควบคมทงความสะอาด อณหภม ความชน และแสงสวาง ปญหาทพนกงานพบ คอ ชนสวนของลาโพงทประกอบเขาไปกบตวสมารทโฟนเอยง เมอลองแยกปจจยทมผลตอปญหาดวยกลาวดวยแผนผงกางปลา แสดงดงรปท 22

รปท 22 ตวอยางการใชแผนผงกางปลาโดยกาหนดปจจยทมผลตามหลกการ 5M ของปญหา

ลาโพงเอยง

รปแบบการจดการศกษาของโครงการ STI-ตองการความรวมมอเชงลกระหวาง “สถานประกอบการ” และ “สถานศกษา” สรางใหเกดเปนระบบโดยม 5 องคประกอบสาคญ คอ สถานประกอบการ (ผตองการใชแรงงานเพอผลตสนคาและบรการ) สถานศกษา (แหลงผลตนกเรยน/นกศกษา ปอนตลาดแรงงาน) ทงสถาบนอาชวศกษาและมหาวทยาลย โรงเรยนตวปอน (แหลงผลตนกเรยน ม.6/ ปวช.3 เขาสโครงการ) และระบบประกนคณภาพ (ท าหนาทตดตาม ประเมน และตรวจสอบ) ซงหวใจทสาคญของระบบ คอ นกศกษำ ปวส. และ นกศกษำ ป.โท ทจะสรางใหเกดคณคากบทกฝายทเกยวของผานการทางานและการเรยนตามรปแบบทกาหนดไวรวมกน ซงเชอวาจะทาใหเกดการสรำงควำมร ถำยทอดควำมร และใชควำมร ขนโดยเนนความรเฉพาะสาขาอตสาหกรรมซงไมสามารถหาไดในหองเรยนปกตและเปนทความรทสามารถเพมมลคาใหกบผเรยน ซงนกศกษา ปวส. จะไดรบการถายทอดความรดงกลาวผานนกศกษา ป.โท ในรปแบบการเรยนการสอนในหองเรยนทเนนการนาความรจากการทางานและความรสมรรถนะตามรายวชาเรยนมาบรณาการรวมกนโดยการอภปราย เรยนร และถายทอดในหองเรยนระหวางกนและกน ตามปรญญา

Page 47: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

46/64

ของโครงการคอ เรยนในสงทท ำและท ำในสงทเรยน ผานกจกรรมและเครองมอ (Tools) ตางๆ ทไดนาเสนอไว ดงแสดงในรปท 23

รปท 23 องคประกอบของระบบ กจกรรมและกระบวนการถายทอดความรในโครงการ STI-

WiL

Page 48: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

47/64

สวนท 4 รปแบบกำรท ำงำน คณคำ และเสนทำงอำชพ ของนกศกษำ ปวส.

4.1 รปแบบกำรท ำงำนของนกศกษำ ปวส.

1. นกศกษา ปวส. ไดปฏบตงานในตาแหนงงานจรง (Post) เทยบเทาพนกงานระดบปฏบตการ (Operator) ในสายการผลต ตลอดระยะเวลาโครงการ 2 ป

2. นกศกษา ปวส. เขาปฏบตงานตามกะงานของสถานประกอบการในชวงเวลากลางวน สวนการเรยนจะเรมหลงจากเลกงานหรอวนหยดของสถานประกอบการ

3. นกศกษา ปวส. ไดปฏบตงานในตาแหนงงานอยางนอย 2 ตาแหนง ตลอดเวลาโครงการ 2 ป เพอการเรยนรกระบวนการผลตและทาใหเกดทกษะทหลากหลาย (Multi skill)

4. นกศกษาไดรบการประเมนผลการปฏบตงานจากหวหนางาน และผลประเมนจะถกนามาคดเปนสวนหนงของผลการเรยนในรายวชาทมหนวยกตปฏบต

5. นกศกษา ปวส. ไดนาเสนอสงทตนเองเรยนร จากการทางานในการประชมประจาเดอนของโครงการ เพอเปดโอกาสใหไดรบคาแนะนา/ขอเสนอแนะจากหวหนางาน หรอผจดการโครงการของสถานประกอบการ และผเกยวของอนๆ ทงในดานการเรยนและการทางาน รวมทงไดนาเสนอขอคดเหนในการดาเนนโครงการ

6. นกศกษาไดรบคาตอบแทนตามจรงซงไมตากวาคาแรงขนตา ( 300 บาท/วน) ตามกฎหมายคมครองแรงงาน

Page 49: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

48/64

4.2 กระบวนกำรสรำงคณคำของนกศกษำ ปวส. STI-WiL ตอสถำนประกอบกำร

รปท 24 คณคาของนกศกษา ปวส. ทมตอสถานประกอบการ

คณคำขอท 1: นกศกษำ ปวส. เปนสวนหนงของกระบวนกำรผลต

เหตผล (คณคำขอท 1) กระบวนกำรทตองด ำเนนกำร นกศกษา ปวส. มระยะเวลาปฏบตงานนานเพยงพอจน “เกดงาน” ใหแกส ถานประกอบการ น น ค อ น านเทยบเทากบระยะเวลาการเรยน ปวส. 2 ป โดยทนกศกษำตองมอำยไมต ำก ว ำ 18 ป ตามกฎหมายก าหนด เพอใหมวฒภาวะมากพอทสามารถปฏบตงานในโรงงานได

- นกศกษาตองไดรบมอบหมายการทางานตามปกตทมอยในงานจรงของโรงงานเหมอนคนงานหรอพนกงานทวไปของโรงงาน

- นกศกษาตองอยภายใตกฎระเบยบการปฏบตงานของสถานประกอบการ

- ไดรบการฝกอบรมความพรอมกอนการปฏบตงานและการฝกอบรมอนๆ ทจาเปนสาหรบการปฏบตงาน

ท าไมนกศกษา ปวส. จงสามารถสรางคณคาใหกบสถานประกอบการได ?

Page 50: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

49/64

เหตผล (คณคำขอท 1) กระบวนกำรทตองด ำเนนกำร

- อยภายใตการดแลของผควบคมหรอหวหนางาน (Supervisor) ตามระบบข อ ง ส ถ า น ป ร ะ ก อ บ ก า ร ต ล อ ดระยะเวลาในโครงการ (2 ป)

คณคำขอท 2: นกศกษำ ปวส. เพมผลตภำพใหกบโรงงำนอตสำหกรรมโดยกำรเรยนรกระบวนกำรผลต

เหตผล (คณคำขอท 2) กระบวนกำรทตองด ำเนนกำร

- นกศกษา ปวส. มนกศกษา ป.โท ทเขาปฏบตงานในโรงงานในระดบผชวยหวหนางาน หรอผชวยวศวกร หรอวศวกรฝกหด มหนาทสาคญคอการสอน ปวส . ให ม ค ว ามร ใ นส าขาอตสาหกรรมนนๆ โดยเนนเรอง (1) เทคโนโลยกำรสรำงสนคำแตละขนตอน และ (2) ระบบกำรผลตในอตสำหกรรม

- เมอ นกศกษา ปวส. มความรเกยวกบการผลตในระบบอตสาหกรรมเพมขน การปฏบตงานมความผดพลาดลดลงสงผลใหเกดผลตภาพ (Productivity) กบสถานประกอบการ

- นกศกษา ปวส. ตองไดเรยนรจากการทางานในโรงงานอตสาหกรรมจรง โ ดยม ห วหน า ง านหร อ ผ ฝ กสอน ( Trainer) ห ร อ ค ร ฝ ก ใ น ส ถ า นประกอบการสอนดานการปฏบต

- นกศกษา ปวส. ตองไดรบการถายทอดความร (1) เทคโนโลยกำรสรำงสนคำแตละขนตอน และ (2) ระบบกำรผลตในอตสำหกรรม จากนกศกษา ป.โท ในรายวชาทไดรบมอบหมาย ผานกระบวนการทกาหนดไว

Page 51: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

50/64

คณคำขอท 3: นกศกษำ ปวส. เสนอแนะกำรแกปญหำในกระบวนกำรผลตทตนเองท ำงำนได

เหตผล (คณคำขอท 3) กระบวนกำรทตองด ำเนนกำร นกศกษา ปวส. มการจดบนทกประจาวน (Logbook) โดยถอเปนสวนหนงของการเรยน มนกศกษา ป.โท เปนผตรวจ เพอทวนสอบปญหาจากการทางานผานหลกการ 5Why ทาใหเกดกำรเรยนรสำเหตของปญหำท เกดขนจำกกำรคนพบระหวำงกำรปฏบตงำน เมอผปฏบตงานเขาใจถงสาเหตปญหาการทางานแลวจงจะเสนอแนะการแกปญหากระบวนการผลตในอตสาหกรรมได

- การเรยน 5Why และคาเปาหมายในกา รปฏ บ ต ง า น (Target Value & Tolerance)

- การจดบนทกการทางานและทาสงทไดรบจากหวหนางานทกวน นกศกษา ป.โท ตรวจสมดบนทก ปวส. ประจาวน (logbook) เปนประจา และการหารอเกยวกบปญหาและวธแกไขโดยใช 5Why

คณคำขอท 4: นกศกษำ ปวส. สนบสนนหวหนำงำน (Supervisor) ในกำรชวยเหลอคนงำนอนได

เหตผล (คณคำขอท 4) กระบวนกำรทตองด ำเนนกำร

- นกศกษา ปวส . ไดน า เสนอในทประชมถงปญหาทเกดจากการทางาน เมอมการแลกเปลยนความเหนกนในทประชมจะทาใหคาแนะนาทเกยวกบกระบวนการผลตทถกตองและความเช อม โยงกบงานท เ ก ย ว เน อง ถ กนาไปใชในทางปฏบตอาจจะชวยไปแนะนาเพอนรวมงาน คนงานอนๆททาหนาทเดยวกนในโรงงานได ถอเปนการสนบสนนหวหน างาน ในการชวยเหลอคนงานอนได

- นกศกษา ปวส. ตองไดนาเสนอผลการปฏบตงาน (Presentation) กบหวหนางานและผบรหารโรงงานในทประชมประจาเดอน พรอมไดรบคาแนะนาทเกยวกบกระบวนการผลตทถกตองและความเชอมโยงกบงานทเกยวเนองกนจากโรงงาน

- นกศกษา ปวส. ทมานาเสนอมการหมนเวยนประมาณ 1-2 คน ตอการประชมในแตละครง

Page 52: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

51/64

เหตผล (คณคำขอท 4) กระบวนกำรทตองด ำเนนกำร

- ผลของการนาเสนองานของ ปวส. จะทาใหโรงงานทราบถงประโยชนทมระบบการทาใหพนกงานปฏบตการ (ปวส.) มความสามารถในการเรยนร และนาไปสความมนใจในการเลอกจางงานในตาแหนงทสงขนในอนาคต

คณคำขอท 5: นกศกษำ ปวส. ทดแทนแรงงำน ต ำแหนงงำนอนได

เหตผล (คณคำขอท 5) กระบวนกำรทตองด ำเนนกำร

- นกศกษา ปวส. จะไดเวยนตาแหนงงานเ พอทา ให เกดทกษะทหลากหลาย ( Multi skill) โ ร ง ง า น ม แ ร ง ง า น ทสามารถทางานแรงงานตาแหนงอนได

- นกศกษาจะไดเรยนรจากการทางานจรงเกดความเชอมโยงเรองคณภาพ ( Quality) ใ น ร ะ บ บ ก า ร ผ ล ต ใ นอ ต ส า ห ก ร ร ม ( Manufacturing System) และเทคโนโลยการสร า งส นค าแต ละข นตอน ( Fabrication Technology) อยางมคณภาพ

- นกศกษา ปวส. ตองไดรบการเวยนตาแหนงงาน (เปลยนตาแหนง) 2-3 ตาแหนง ทเกยวของกนในระบบการผลตในโรงงาน (อยางนอยเวยน/เปลยนปละ 1 ครง)

- มการประเมนผลการปฏบตงานกอนและหลงการทางานทกครงทเปลยนตาแหนง

Page 53: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

52/64

คณคำขอท 6: นกศกษำ ปวส. พฒนำควำมรในต ำแหนงงำนทมคำเพมขนได (Technician)

เหตผล (คณคำขอท 6) กระบวนกำรทตองด ำเนนกำร เมอนกศกษา ปวส. ไดรบประสบการณตรงจากการทางานและเวยนงาน ผานการนาเสนอสงทตนเองร/คนพบใหกบหวหนางานและผบรหารโรงงาน และการเวยนงานเปนกระบวนการททาใหโรงงานไดพนกงานทมาความรและประสบการณเพยงพอตอการยกระดบใหมตาแหนงทสงขนได ไมวาจะเปน ผชวย Technician หรอ ผชวยหวหนางานในอนาคต

นกศกษา ปวส. ไดนาเสนอความรและประสบการณหลงจากผานกระบวนการข อ 4 (ก า ร น า เ ส น อ ใ น ท ป ร ะ ช มประจ าเดอน) และ ขอ 5 (การไดเวยนต าแหนงงานทเกยวของกนในระบบการผลตในโรงงาน)

ในกระบวนการสรางคณคาของนกศกษา ปวส. ตอสถานประกอบการทออกแบบไวไดกาหนด กจกรรมและเครองมอ (Tools) ทนามาใชโดยม ล ำดบและควำมเชอมโยงระหวำงกน ดงแสดงในรปท 25 รวมทงมกลไกในการปรบปรงกระบวนการดาเนนงานจากขอมลยอนกลบ (Feedback) ทไดรบจากทประชมของโครงการซงมตวแทนจากสถานประกอบการทงผบรหารโรงงานและหวหนางาน อาจารยจากวทยาลยและมหาวทยาลยเขารวมรบฟงชวยใหคาแนะนาแกนกศกษาทงในดานการเรยนและการทางานรวมกน

Page 54: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

53/64

รปท 25 กจกรรมและเครองมอทใชในกระบวนการสรางคณคาของนกศกษา ปวส. ตอสถาน

ประกอบการ

4.3 คณคำทนกศกษำ ปวส. ไดรบจำกสถำนประกอบกำร

มจานวน 6 ขอ ซงสอดคลองและเชอมโยงกบคณคาทนกศกษา ปวส. สรางใหกบสถานประกอบการ แสดงตามรปท 26 ดงน

รปท 26 คณคาทนกศกษา ปวส. STI-WiL ไดรบจากสถานประกอบการ

Page 55: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

54/64

สวสดกำรหอพกและรถรบสง

นกศกษา ปวส. จะไดรบสวสดการดานทพกทมความปลอดภยและความเหมาะสมไมวาจะเปนจานวนนกศกษาตอหองพก สงอานวยความสะดวก มาตรการในการดแลและตรวจสอบ รวมทงมผรบผดชอบดแลนกศกษาประจาอยทหอพกและการดแลยามเจบปวย บางโครงการอาจมการจดหองเรยนอยในบรเวณเดยวกนกบหอพก นอกจากนสถานประกอบการยงมสวสดการรถรบสงระหวางหอพกและสถานประกอบการ ซงมกจะเปนบรการรถรบ-สงของสถานประกอบการทจดใหกบพนกงานประจาอยแลว

รปท 27 ตวอยางทพกของนกศกษา ปวส. โครงการ STI-WiL

4.4 คณคำทนกศกษำ ปวส. ไดรบจำกวทยำลยเทคนค

นกศกษา ปวส. มสถาบนอาชวศกษาเปนตนสงกด มบทบาทหลกทสาคญ คอ การดแลดานการเรยนการสอนใหเปนไปตามมาตรฐานของวทยาลยอยางครบถวน แมนกศกษาจะใชเวลาสวนใหญเพอเรยนและทางานอยในสถานประกอบการ แตกจะมโอกาสไดเขารวมกจกรรมของวทยาลยในโอกาสตางๆ โดยคณคาทนกศกษาจะไดรบจากวทยาลยแสดงดง รปท 28

Page 56: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

55/64

รปท 28 คณคาทนกศกษา ปวส. STI-WiL ไดรบจากวทยาลยเทคนค

ตวอยำงกจกรรมของนกศกษำ ปวส. รวมกบวทยำลย

นกศกษา ปวส. ไดเขารวมกจกรรมของวทยาลยตนสงกดตามโอกาสทเหมาะสม เพอใหมโอกาสสมผสชวตของนกศกษา ทาความรจกกบวทยาลยตนสงกดและเพอนนกศกษา สรางเสรมความภมใจในการเปนนกศกษาอาชวศกษา ตวอยางกจกรรมทเขารวม เชน กจกรรมวนไหวคร งานกจกรรมกฬาส เปนตน

รปท 29 นกศกษาเขารวมกจกรรมกฬาสของวทยาลยเทคนคนนทบร

Page 57: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

56/64

รปท 30 นกศกษาเขารวมกจกรรมวนไหวครของวทยาลยเทคนคมาบตาพดและ

วทยาลยเทคนคนนทบร

4.5 คณคำทนกศกษำ ปวส. ไดรบจำกกจกรรมของโครงกำร STI-WiL

เมอนกศกษาเรยนและทางานอยในโครงการโรงเรยนในโรงงานตลอดหลกสตร ระยะเวลา 2 ป และไดผานกจกรรมตางๆ ทออกแบบไวอยางครบถวน นกศกษาจะไดรบคณคาจากกจกรรมของโครงการ ดงรปท 31

รปท 31 คณคาทนกศกษา ปวส. ไดรบจากกจกรรมโครงการ STI-WiL

Page 58: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

57/64

4.6 เสนทำงอำชพหลงส ำเรจกำรศกษำระดบ ปวส.

นกศกษา ปวส. เมอจบการศกษาแลว ไมมขอผกมดกบโครงการหรอสถานประกอบการสามารถเลอกทจะทางานตอหรอศกษาตอในระดบปรญญาตรได โดยมเสนทางใหเลอกหลก 4 เสนทาง ดงแสดงในรปท 32

เสนทำงท 1 นกศกษาเลอกสมครทางานตอในสถานประกอบการเดม โดยมวฒการศกษาระดบ ปวส. และประสบการณทางาน 2 ป ซงสถานประกอบการสามารถมนใจไดวานกศกษาสามารถทางานไดจรงและพรอมทางานไดทนทไมตองเสยเวลาการฝกอบรมเหมอนพนกงานใหม รวมทงปรบตวเขากบสภาพแวดลอมในการทางานไดแนนอน ซงนกศกษาจะไดรบคาแรงหรอทางานในตาแหนงงานทสงขนกวาเดมตามวฒการศกษาทสงขนกวาเดม

เสนทำงท 2 นกศกษาเลอกสมครทางานตอในสถานประกอบการใหม ทอยในกลมอตสาหกรรมเดยวกน โดยใชวฒระดบ ปวส. พรอมดวยประสบการณทางาน 2 ป นกศกษาจะไดรบเงนคาจางทสงขนตามวฒการศกษาทสงขนและประสบการณทางาน รวมทงหากนกศกษาสามารถแสดงใหสถานประกอบการเหนถงความรเฉพาะสาขาอตสาหกรรมและความรทางเทคนคทไดเรยนรขณะเขารวมโครงการ และวฒภาวะทพรอมสาหรบชวตการทางาน นกศกษายอมมโอกาสในการไดรบคดเลอกใหเขาทางานสงกวาผสมครคนอนๆ

เสนทำงท 3 นกศกษาเลอกศกษาตอในหลกสตรปรญญาตร หลกสตรเทยบโอนในสถาบนอดมศกษา โดยปกตมกใชเวลาเรยนประมาณ 2-3 ป เนองจากเปนการเทยบโอนรายวชาจากหลกสตร ปวส. กบรายวชาในหลกสตรปรญญาตรนนๆ ซงมจานวนรายวชาทเทยบโอนไดเพยงบางสวน หลกสตรทเปดรบนกศกษา ปวส. สวนใหญในปจจบนเปนหลกสตรเทยบโอนซงมทงเรยนแบบปกตหรอภาคเสาร-อาทตยทสามารถเรยนและทางานไปดวยได สถาบนอดมศกษาทเปดรบมทงมหาวทยาลยของรฐและเอกชน

เสนทำงท 4 นกศกษาเลอกศกษาตอในหลกสตรปรญญาตรทางวชาชพหรอปฏบตการ ซงเปนหลกสตรตอเนอง รบนกศกษา ปวส. เขาศกษาตอใชระยะเวลา 2 ป ซงปจจบนมทงสถาบนอาชวศกษา (กากบดแลโดย สอศ.) และสถาบนอดมศกษา (กากบดแลโดย สกอ. ) ท เปดสอนหลกสตรดงกลาวมากขน โดย ประกาศ

Page 59: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

58/64

กระทรวงศกษาธการ เรอง เกณฑมาตรฐานหลกสตรระดบปรญญาตร พ.ศ. 2558 กาหนดวาการเรยนในหลกสตรดงกลาวตองมการฝกงานในสถานประกอบการหรอสหกจศกษา และมการสนบสนนใหมหาวทยาลยพฒนาหลกสตรทสามารถผลตบณฑตไดตรงกบความตองการของสถานประกอบการมากขนเนนการเรยนควบคกบการปฏบตงานจรงในสถานประกอบการ เชน โครงการบณฑตพนธใหม ซงนกศกษา ปวส. ทจบจากโครงการ STI-WiL คอนขางเหมาะกบการเรยนในหลกสตรดงกลาวเนองจากผานการเรยนควบคกบการทางานในสถานประกอบการมาตลอด 2 ป ในระบบทวภาค

รปท 32 ทางเลอกหลงสาเรจการศกษาระดบ ปวส. ของนกศกษา ปวส. โครงการ STI-WiL

Page 60: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

59/64

สวทน. คาดหวงวากจกรรมทออกแบบไวในระบบ STI-WiL โรงเรยนในโรงงาน จะทาใหเกดการสรำงควำมร (การถอดบทเรยนของนกศกษา ป.โท) กำรถำยทอดควำมร (การสอนนกศกษา ปวส. โดยนกศกษา ป.โท ในชนเรยน) และกำรใชควำมร (การใชความรทไดรบในการทางานของนกศกษา ปวส. ) ดงแสดงในรปท 33 คอ

เมอตกลงทาความรวมมอดาเนนโครงการ STI-WiL เกดการเชอมโยงและผลกดนบคลากรจากสถาบนการศกษาเขาสสถานประกอบการ ทงนกศกษา ปวส. นกศกษา ป.โท อาจารยผสอนทงระดบวทยาลยและมหาวทยาลย (ลกศรสนาเงนเสนประ) เมอเรมดาเนนกจกรรมตางๆ จะเกดการหมนเวยนความรเกดขนระหวางสถานประกอบการและสถาบนการศกษาเปนวงรอบตามลาดบ

วงรอบแรก (1st) คอ การถอดความร การใชความร ผานกระบวนการของนกศกษา ป.โท และนกศกษา ปวส. ในกระบวนการเรยนรจากการทางาน การวเคราะหปญหา การวเคราะหสาเหตของปญหา (ลกศรสแดงเสนทบ)

วงรอบท 2 (2nd) คอ การเรยนรของอาจารยวทยาลย/อาจารยมหาวทยาลย ทเขามารวมโครงการจากบทเรยนทไดจากวงรอบท 1 ซงความรเหลาน อาจจะถกนาไปใชในการปรบปรงเนอหา/หลกสตร (ลกศรสแดงเสนทบ)

วงรอบท 3 (3rd) คอ งานวจยปรญญาโทของนกศกษา ป.โท รวมกบสถานประกอบการในการแกปญหาเทคนคใหกบสถานประกอบการ หรอสรางความรใหมใหกบสถานประกอบการ (ลกศรสแดงเสนทบ)

จากการ เ ร ม ต น ส ร า ง เช อม โ ยง ระหว า ง “สถำนประกอบกำร ” และ “สถำบนกำรศกษำ” ดวยโครงการ STI-WiL เกดเปนความรวมมออนนาไปสการสรางและพฒนากาลงคนดาน วทน. จากภาคการศกษาทสามารถตอบสนองตอความตองการของสถานประกอบการได ชวยเพมปรมาณความตองการแรงงานดาน วทน. และเกดความรวมมอดานงานวจยทสามารถชวยแกปญหาใหกบสถานประกอบการไดอยางตรงจด เกดการหมนเวยนความร (ทไมใชความลบ) ระหวางสถานศกษาและสถานประกอบการ ชวยทาใหเกดความสอดคลองของวทยาศาสตรและอตสาหกรรมนาไปสกำรเพมขดควำมสำมำรถในกำรแขงขนของภำคกำรผลตและบรกำรของประเทศ

Page 61: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

60/64

รปท 33 การหมนเวยนความรดานอตสาหกรรมจากสถานประกอบการและสถานศกษาผานนกศกษาและอาจารย

Page 62: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

61/64

แหลงอำงอง กรงเทพเอาทซอรสซง (BKO). (2560). การใชเทคนค 5 Whys ในการหาสาเหตทแทจรง ของปญหา, 23 กรกฏาคม 2561. http://bangkokoutsourcing.com/5-whys/ จนทรศร สงหเถอน. (2551). บทท 8 การวเคราะหกระบวนการ Process Analysis, 24 ก ร ก ฏ า ค ม 2561. http://pirun.ku.ac.th/~fengcsr/courses/2 0 0 8 _0 1 / 206341/ch8.pdf ประชาสรรณ แสนภกด. (ม.ป.ป.). ผงกางปลา กบ แผนภมความคด, 24 กรกฏาคม 2561. http://www.prachasan.com/mindmapknowledge/fishbonemm.htm วบลย พงศพรทรพย. (2557ก). 7 QC Tools กบการแกไขปญหาดวย QCC ตอนท 3. For Quality, 20 (19), 12-14. วบลย พงศพรทรพย. (2557ข). 7 QC Tools กบการแกไขปญหาดวย QCC ตอนท 4. For Quality, 20 (197), 18-20. หนวยพฒนาวชาการ มหาวทยาลยกรงเทพ. (ม.ป.ป.). บทท 3 ระบบผลต (Production Systems ), 24 ก ร ก ฏ า ค ม 2561. e-Learning Bangkok University. http://elearning.bu.ac.th/mua/course/mg212/chapter3.html Doner, R. F. (2018, May). Technical-Vocational Education and Training (TVET): The Challenges and Possibleties of Skills Formation. In Science Technology and Innovation Policy Institute (STIPI) KMUTT , The 2-week STI Strategy and Capacity Development Workshop. Bangkok, Thailand. Isixsigma. (n.d.) Determine the Root Cause: 5 Whys, 24 July 2018. https:// www.isixsigma.com/tools-templates/cause-effect/determine- root-cause-5-whys/

Page 63: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

62/64

Lee, J. H. (2018, May). Innovation schemes: Public private partnership, Science park, Start-up ecosystem and Local investment. In Science Technology and Innovation Policy Institute (STIPI) KMUTT , The 2-week STI Strategy and Capacity Development Workshop. Bangkok, Thailand.

Page 64: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

63/64

กตตกรรมประกำศ - ขอบคณรปภาพทใชในเลมจาก www.freepik.com

Designed by Freepik Designed by macrovector / Freepik

- รปวาดสรางโดยโปรแกรม www.draw.io

Page 65: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

64/64

รำยชอทปรกษำและผเกยวของในกำรจดท ำคมอ ทปรกษำ

ดร.กตพงค พรอมวงค เลขาธการ สวทน.

รศ.ดร.สมชาย ฉตรรตนา รองเลขาธการ สวทน. กลมยทธศาสตรอตสาหกรรมและความรวมมอระหวางประเทศ

ดร.กาญจนา วานชกร ผชวยเลขาธการ สวทน. กลมยทธศาสตรอตสาหกรรมและความรวมมอระหวางประเทศ

รศ.เวช วเวก นกยทธศาสตรระดบสง สวทน. กลมยทธศาสตรอตสาหกรรมและความรวมมอระหวางประเทศ

ผศ.ดร.พลศกด โกษยาภรณ ผอานวยการอาวโส ดานนวตกรรมการพฒนากาลงคน กลมยทธศาสตรอตสาหกรรมและความรวมมอระหวางประเทศ

รศ.ดร.ธต บวรรตนารกษ ทปรกษาโครงการ สวทน.

จดท ำโดย

น.ส.ณฐฐนนท ละลอกแกว นกวเคราะหนโยบาย ดานนวตกรรมการพฒนากาลงคน

ผรวมจดท ำ

นายทวผล แกวศร นกพฒนานโยบาย ดานนวตกรรมการพฒนากาลงคน

ดร.พรสา ตงลาเลศ นกพฒนานโยบาย ดานนวตกรรมการพฒนากาลงคน

www.sti.or.th/wil

[email protected]

Page 66: ฉบับที่ 1 คู มือนักศึกษา ปวส.ตารางท 1 สภาวะของอ ตสาหกรรมการผล ตและแนวทางแก

ฉบบท 1

319 อาคารจตรสจามจ�ร� ชน 14 ถนนพญาไท แขวงปทมวน เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330โทรศพท : 02-109-5432, 02-160-5432Email : [email protected], [email protected]

Website : www.sti.or.th/wil

จดทำโดย

ดานนวตกรรมการพฒนากำลงคนกลมยทธศาสตรอตสาหกรรมและความรวมมอระหวางประเทศ

สำนกงานคณะกรรมการนโยบายว�ทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (สวทน.)

ดานนวตกรรมการพฒนากำลงคน กลมยทธศาสตรอตสาหกรรมและความรวมมอระหวางประเทศสำนกงานคณะกรรมการนโยบายว�ทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (สวทน.)

คมอนกศกษา ปวส.โครงการโรงเร�ยนในโรงงาน

(STI-WiL)

คมอนกศกษา ปวส.โครงการโรงเร�ยนในโรงงาน

(STI-WiL)ค�มอนกศกษา ปวส. โครงการโรงเร�ยนในโรงงาน (STI-WiL) ฉบบท 1

“ “เร�ยนในส�งททำทำในส�งทเร�ยน

“ “เร�ยนในส�งททำทำในส�งทเร�ยน