7

บทท 2

แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจย โดยศกษาจากต ารา วารสาร และฐานขอมลในเวปไซตทเกยวของกบหวขอในการวจย ซงมรายละเอยดดงน 1. แนวคด ทฤษฎ เกยวกบองคกรแหงการเรยนร 2. แนวคดขององคกรการเรยนร (Learning Organization) 3. แนวคดทฤษฎเกยวกบองคกรแหงการเรยนร 4. แนวคดองคการแหงการเรยนร ของ เพดเลอร, เบอรกล และบอยเดล (Pedler, Burguyne and Boydell) 5. แนวคดขององคกรแหงการเรยนรของ มเชล เจ มารการด (Michel J. Marquardt) 6. แนวคดองคกรแหงการเรยนรของ จพสรด และอน ๆ (Gephart & Others) 7. แนวคดองคการแหงการเรยนร 8. การบรหารจดการองคความรภายในบรษทไทยออยล จ ากด (มหาชน) 9. งานวจยทเกยวของ 10. กรอบแนวคดในการวจย

แนวคด ทฤษฎ เกยวกบองคกรแหงการเรยนร

องคกรแหงการเรยนร (Learning Organization) เปนแนวคดหรอปรชญาในการพฒนาองคกร รปแบบหนงทสามารถน าองคกรไปสความส าเรจทามกลางกระแสการแขงขนของโลกในยคโลกาภวตน ทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและตอเนองของเทคโนโลย ดงนนองคกรทจะ อยรอดและสามารถแขงขนได จะตองเปนองคกรทสรางความสามารถของพนกงานใหมการเรยนรไดอยางตอเนองในองคกรนนกคอ การสรางองครไปสการเปนองคกรแหงการเรยนร ทมาของแนวคดองคกรแหงการเรยนร (Learning Organization) เรมจากผลงานการเขยนทเสนอแนวความคดตาง ๆ ของ อากรส (Argyris, 1978, p. 74) ศาสตราจารยดานจตวทยาของมหาวทยาลยฮาวารด ทเขยนรวมกบ Donald Schon ศาสตราจารยดานปรชญาแหง Massachusetts

8

Institute of Technology (MIT) เรอง Organizational Learning: A theory of Action Perspective (Argyris, 1978, p. 65) ซงถอวาเปนต าราเลมแรกของ องคกรแหงการเรยนร ในระยะเรมแรกทงสองไดใชค าวาการเรยนรในองคกร (Organizational Learning หรอ OL) ซงอาจจะมงหมายถง การเรยนร ทงหลายทเกดขนในองคกร (วระวฒน ปนนตามย, 2543, หนา 46) สวนค าวาองคการแหงกรเรยนร (Learning Organization) ไดเกดขนครงแรกในหนงสอท ฮาเยส, วลไรท และเครก (Hayes, Wheelwright & Clark, 1988, p. 89) เขยนเผยแพรในสหรฐอเมรกาและตอมา ไดเผยแพรในประเทศองกฤษลงในหนงสอท เพดเลอร, เบอรกล และบอยเดล (Pedler, Burgoyne, & Boydell, 1988, p. 66) เปนบรรณาธการ ตอมาบคคลผมบทบาทสรางความเขาใจเกยวกบองคกรแหงการเรยนรและเขยน เผยแพรผลงานจนเปนทยอมรบคอ ปเตอร (Peter) ศาสตราจารยของ MIT สหรฐอเมรกา คอหนงสอ ชอ The Fifth Discipline: The Art and Practice of the Learning Organization (1990, p. 78) ในหนงสอเลมน ปเตอร เชงก (Peter M. Senge) ใชค าวา Learning Organization (แทน Organizational Learning) ปเตอร เชงก (Peter M. Senge) ไดจดตงศนยศกษาองคกรแหงการเรยนรขนจากการท าการประชมปฏบตการ (Work - Shops) ใหแกบรษท องคกรชนน าตาง ๆ ท Sloan School of Management: MIT. ในป 1994 ปเตอร เชงก (Peter M. Senge) ไดออกหนงสอ เชงปฏบตการเลมหนงชอ The Fifth Discipline Fieldbook: Strategies and Tools for Building a Learning Organization เพอใหขอแนะน าสนบสนนแนวปฏบตตาง ๆ ทสงเสรมใหเกดมการเรยนรในองคกร ในรปแบบตาง ๆ และในป 1998 ปเตอร เชงก (Peter M. Senge) ไดออกหนงสออกเลมชอ The Fifth Discipline Challenge: Mastering The Twelve Challenges to Change in Learning Organization (Senge, 1990, p. 97) ปจจบนมหนงสอทเกยวกบเรององคกรแหงการเรยนร (Learning Organization) มากกวา 165 เลม นอกจากนนแหลงขอมลในระบบเครอขายคอมพวเตอรอนเตอรเนต (Internet) ไดมการเผยแพรขอมลทเกยวของกบ Learning Organization หรอ Organizational Learning มากมาย นอกจากนนไดมการศกษารวบรวมขอมลจากฐานขอมล คอมพวเตอร The Social Science Citation Index (SCI) จาก ABI Inform พบวา ในชวงป 1951 ถง ปจจบน มงานเขยน งานวจยทเกยวกบเรอง Organizational Learning และ Learning Organization จ านวนเพมมากขน แสดงวาแนวความคดเรององคกรแหงการเรยนรก าลงไดรบความสนใจเพมขนเรอย ๆ ความหมายขององคกรแหงการเรยนร องคการเรยนร (Learning Organization) เปนแนวคดในการพฒนาองคการโดยเนน การพฒนาการเรยนรสภาวะของการเปนผน าในองคการ (Leadership) และการเรยนรรวมกน

9

ของคนในองคการ (Team Learning) เพอใหเกดการถายทอดแลกเปลยนองคความร ประสบการณ และทกษะรวมกน และพฒนาองคการอยางตอเนองทนตอสภาวะการเปลยนแปลงและการแขงขน การมองคการแหงการเรยนรนจะท าใหองคการและบคลากร มกระบวนการท างานทมประสทธภาพและมผลการปฏบตงานทมประสทธผล โดยมการเชอมโยงรปแบบของการท างาน เปนทม (Team Working) สรางกระบวนการในการเรยนรและสรางความเขาใจเตรยมรบกบ ความเปลยนแปลง เปดโอกาสใหทมท างานและมการใหอ านาจในการตดสนใจ (Empowerment) เพอเปนการสงเสรมใหเกดบรรยากาศของการคดรเรม (Initiative) และการสรางนวตกรรม (Innovation) ซงจะท าใหเกดองคการทเขมแขง พรอมเผชญกบสภาวะการแขงขน Learning Organization หรอ การท าใหองคการเปนองคการแหงการเรยนร เปนค าทใชเรยกการรวมชดของความคดทเกดขนมาจากการศกษาเรองขององคการ ครส อารจรส (Chris Argyris) ไดใหแนวคดทางดาน Organization Learning รวมกบ Donald Schon ไววาเปนกระบวนการทสมาชกขององคการใหการตอบสนองตอการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมภายในและภายนอก ดวยการตรวจสอบ และแกไขขอผดพลาดทเกดขนเสมอ ๆ ในองคการ ความรจาก Organization Learning เปนหลกการท ปเตอร เชงก (Peter M. Senge) ไดรวบรวมจากแนวคดของ ครส อารจรส (Chris Argyris) และ โดนล ชน (Donald Schon) รวมถงนกวชาการทานอน มาเขยนหนงสอเลมแรกเกยวกบ Learning Organization ซงมชอวา “The Fifth Discipline”

แนวคดขององคกรแหงการเรยนร (Learning Organization)

ครส อารจรส และโดนล ชน (Chris Argyris & Donald Schon) ไดใหค านยามการเรยนรสองรปแบบทมความส าคญในการสราง Learning Organization คอ Single Loop Learning (First Order/ Corrective Learning) หมายถง การเรยนรทเกดขนแกองคการเมอการท างานบรรลผลทตองการลกษณะการเรยนรแบบทสองเรยกวา Double Loop Learning (Second Oder/ Generative Learning) หมายถง การเรยนรทเกดขนเมอสงทตองการใหบรรลผลหรอเปาหมายไมสอดคลองกบผลการกระท า ปเตอร เชงก (Peter Senge) เชอวาหวใจของการสราง Learning Organization อยทการสรางวนย 5 ประการในรปของการน าไปปฏบตของบคคล ทม และองคการอยางตอเนอง วนย 5 ประการทเปนแนวทางการปฏบตเพอสรางกระบวนการเรยนรทงองคการมดงน 1. Personnal Mastery: มงสความเปนเลศ และรอบร โดยมงมนทจะพฒนาตนเอง ใหไปถงเปาหมายดวย การสรางวสยทศนสวนตน (Personal Vission) เมอลงมอกรท าและตองมงมนสรางสรรจงจ าเปนตองมแรงมงมนใฝด (Creative Tention) มการใชขอมลขอเทจจรง

10

เพอคดวเคราะหและตดสนใจ (Commitment to the Truth) ทท าใหมระบบการคดตดสนใจทด รวมทงใชการฝกจตใตส านกในการท างาน (Using Subconciousness) ท างานดวยการด าเนนไป อยางอตโนมต 2. Mental Model มรปแบบวธการคดและมมมองทเปดกวาง ผลลพธทจะเกดจากรปแบบ แนวคดนจะออกมาในรปของผลลพธ 3 ลกษณะคอ เจตคต หมายถง ทาท หรอความรสกของบคคล ตอสงใดสงหนง เหตการณ หรอเรองราวใด ๆ ทศนคตแนวความคดเหนและกระบวนทศน กรอบความคด แนวปฏบตทเราปฏบตตาม ๆ กนไป จนกระทงกลายเปนวฒนธรรมขององคการ 3. Shared Vission การสรางและสานวสยทศน วสยทศนองคการ เปนความมงหวงขององคการททกคนตองรวมกนบรณาการใหเกดเปนรปธธรรมในอนาคต ลกษณะวสยทศนองคการทด คอ กลมมผน าตองเปนฝายเรมนนเขาสกระบวนการพฒนาวสยทศนอยางจรงจง วสยทศนนนจะตองมรายละเอยดชดเจนเพยงพอทจะน าไปเปนแนวทางปฏบตได วสยทศนองคการตองเปน ภาพบวกตอองคการ 4. Team Learn การเรยนรรวมกนเปนทม องคการความมงเนนใหทกคนในทมมส านกรวมกนวา เราก าลงท าอะไรและจะท าอะไรตอไป ท าอยางไร จะชวยเพมคณคาแกลกคา การเรยนรรวมกนเปนทมขนกบ 2 ปจจย คอ IQ และ EQ ประสานกบการเรยนรรวมกนเปนทม และการสรางภาวะผน าแกผน าองคการทกระดบ 5. System Thinking มความคดความเขาใจเชงระบบ ทกคนควรมความสามารถ ในการเขาใจถงความสมพนธระหวางสงตาง ๆ ทเปนองคประกอบส าคญของระบบนอกจากมองภาพรวมแลว ตองมองรายละเอยดของสวนประกอบยอยในภาพนนใหออกดวย วนยขอนสามารถแกไขปญหาทสลบซบซอนตาง ๆ ไดเปนอยางด ขอจ ากดในการปรบใชแนวคดของ Learning Organization Model ของ Learning Organization ไมไดเจาะจงวฒนธรรมองคการใดองคการหนงและไมไดวเคราะหถงขอจ ากดดานวฒนธรรมองคการท าใหไมประสบความส าเรจตามทคาดหวง กระบวนการในการน า Learning Organization ไปใชยงไมชดเจนขาดคนทรจรง ขอบเขตของการน า Learning Organization กวางมากท าใหควบคมไดยาก ดชนทใชวดองคการทมความเปน Learning Organization ไมชดเจนและการใชเวลายาวนานในการมงไปส การเปน Learning Organization ท าใหขาดก าลงใจและหากมการเปลยนผน า ความสนใจทจะกระตอรอรนตอการเปลยนแปลงของพนกงานในองคการจะหายไป

11

องคประกอบส าคญของ Learning Organization จากมมมองแบบ Capability Perspective ในชวงทศวรรษทผานมามองคการจ านวนมากทพดถงแนวคดของ Learning Organization แตยงขาดแนวทางและขนตอนทชดเจนทจะท าใหองคการสามารถไปส Learning Organization ไดอยางแทจรง โดยนกเขยนจ านวนมากไดพยายามคดคนหาองคประกอบตาง ๆ ทเหมาะสมตอ การเรยนรทวทงองคการ และสถาปนาองคประกอบเหลานไมครบถวนกยากทจะปรบเปลยน ไปสการเปน Learning Organization ไดอยางสมบรณ ปเตอร เชงก (Peter Senge) เปนคนหนงทก าหนดองคประกอบทจ าเปนส าหรบ Learning Organizationโดยรวมกบทมงานสรรหาองคประกอบทจ าเปนจากหลายบรษทในสหรฐอเมรกา และคนพบวนย 5 ประการ ทจ าเปนส าหรบการทจะท าใหองคการนน ๆ กลายเปน Learning Organization โดยการน าแนวคดของ เชงก (Senge) ท าใหเขากลายเปนปรมาจารย ดาน Learning Organization ทมผรจกมากทสด ตอมาเนวส (Nevis) และทมงานไดน าเสนองานวจยชนหนงทไดเปลยนแนวคดกบการพฒนา Learning Organization ไปอยางสนเชง และไดสรปพนฐานทส าคญตอ การ Learning Organization ไว 4 ประการ 1. องคการทกแหงมระบบการเรยนรของตนเอง (All Organization are Learning System) 2. รปแบบการเรยนรขององคการสอดคลองกบวฒนธรรมองคการ (Learning Comforms to Culture) 3. รปแบบการเรยนรผนแปรตามระบบการเรยนรขององคการ (Style Varies between Learning System) 4. มกระบวนการพนฐานทสามารถใชเพอเสรมสรางการเรยนรขององคการ (Generic Processes Facilitate Learning) มมมองทสองนไดมององคการในทางบวกซงตรงขามกบมมมองแรกโดยไดมองวาสงทองคการควรท าเพอเสรมสรางใหเกด Learning Organization คอ การสรางความแขงแกรงใหกบรปแบบการเรยนรทเหมาะสมกบวฒนธรรมขององคการ การน าเอาวธรการเรยนรแบบใหมเขาสองคการจะตองมการพจารณาวาเหมาะสมกบวฒนธรรมองคการหรอไม และจะพจารณาเปลยนแปลงกตอเมอรปแบบการเรยนรปจจบนไมสามารถสรางความไดเปรยบเชบธรกจเหนอคแขงทงในปจจบนและในอนาคนแลวเทานน

12

โดยท ดล เบลลา และเนวส (Div Bella & Nevis) ไดเรยกมมมองทสองนวา Capability Perspective คอ เปนการสราง Learning Organization จะขนอยกบสมรรถภาพขององคการเปนหลกและเรยกมมมองแบบทหนง Normative Perspective คอ ไมวาจะเปนองคการใดแนวทางการสราง Learning Organization จะเปนแบบเดยวกนหมด ซงจะมปญหากคอองคการมความเสยงตอ การตอตานจากพนกงานสงมาก และระยะเวลาในการปรบเปลยนอาจใชเวลานาน ทงนเนองมาจากองคการแตละองคการมวฒนธรรมองคการทแตกตางกน การพยายามเปลยนวธการเรยนรอยางสนเชงยอมท าไดยากและใชระยะเวลานานในการพฒนาองคการ องคประกอบขององคการแหงการเรยนร องคการแหงการเรยนร คอ การพฒนาศกยภาพและขดความสามารถของคนท างาน บนพนฐานของการเรยนร (Learning Base) โดยมกระบวนการ ดงน 1. ก าหนดกลยทธทเหมาะสมในเชงปฏบตการ คอ 1.1 กลยทธชน า (Surge Strategy) โดยคณะผบรหารระดบสงรวมรบผดชอบและสนบสนน 1.2 กลยทธปลกฝง (Cultivate Strategy) โดยใหคณะท างานในสายงานดานทรพยากรบคคลเปนผรบผดชอบ 1.3 กลยทธปฏรป (Transform Strategy) โดยคณะท างานพเศษจากทก ๆ หนวยงานในองคการมารวมกนรบผดชอบด าเนนการ 2. ก าหนดแผนงานใหชดเจน ดงน 2.1 ปรบโครงสรางในการบรหารใหเปนการท างานแบบทม 2.2 จดท าแผนทรพยากรบคคลใหสอดคลองกบโครงสรางในการบรหารงานใหมลกษณะเปนหารท างานเปนทม โดยวางแผนพฒนาองคความร โดยการฝกอบรม และพฒนาประสบการณพรอมทกษะจากการเรยนรในทท างาน 2.3 จดท าแผนพฒนาโครงสรางพนฐานดานอปกรณตาง ๆ ทจ าเปนตองใชประกอบการฝกอบรม และการเรยนรประเภทตาง ๆ เชน หองฝกอบรม หองประชม โสตทศนปกรณ เปนตน 3. เปดโอกาสใหทกคนไดรบรกลไกของการพฒนาและผลกระทบทก ๆ ดานทจะเกดขนจากการเปลยนแปลง 4. พฒนาพนฐานส าคญขององคการเรยนรดงน 4.1 มงสความเปนเลศ (Personal Mastery) เพอใหเกงในทก ๆ ดาน เกงในการเรยนร เกงคด เกงท า มไหวพรบปฏภาณ มความเพยรพยายามตงแตเยาววยและใฝรอยางเสมอตน

13

เสมอปลาย เพอใหสอดคลองกบโลกยคโลกาภวตนซงเปนโลกแหงการเรยนร (Knowledge - Based) ทตองมการเรยนรไปตลอดชวต โดยมการค านงถงประเดนตาง ๆ เหลาน 4.1.1 การสรางวสยทศนสวนตน (Personal Vission) ซงไดแกความคาดหวงของแตละคนทตองการจะใหสงตาง ๆ เกดขนจรงในชวตของตน 4.1.2 มงมนสรางสรรค (Creative Tension) มความขยน ใฝด มพฒนาการอยตลอดเวลา 4.1.3 ใชขอมลเพอวเคราะหและตดสนใจ เพอใหมระบบคด และการตดสนใจทด 4.1.4 ฝกใชจตใตส านก (Subconcious) สงงาน เพอใหกากรท างานเปนไปโดยอตโนมต และไดผลงานทด 4.2 รปแบบวธการคดและมมมองทเปดกวาง (Mental Model) ซงเกยวของกบประสบการณทไดสะสมมาตงแตเดกกบพนฐานของวฒภาวะทางอารมณของแตละบคคล ท าใหความคดและความเขาใจของแตละคนแตกตางกน และหากปลอยใหตางคนตางคดจะกลายเปนปญหาใหญเพราะมการยดตดกบรปแบบและวธการทตนเองคนเคย ท าใหเปนอปสรรค ตอการเปลยนแปลงและการปรบตว 4.3 การสรางและสานวสยทศน (Share Value) ใหทกคนไดรไดเขาใจ จะไดสนบสนนและมสวนรวมในการด าเนนการใหเปนรปธรรม โดยมการน าวสยทศนทไดสรางขนมาเปนเปาหมายของการก าหนดแผนกลยทธ เพอสานใหวสยทศนเปนจรงดวยแผนการปฏบตตอไป 4.4 การเรยนรรวมกนเปนทม (Team Learn) เปนการเนนการท างานเปนทมโดยใหทกคนในทมงานใชวจารณญาณรวมกนตลอดเวลาวาก าลงท างานอะไร จะท าใหดขนอยางไร เปนการเรยนรรวมกนแลกเปลยนประสบการณซงกนและกน ชวยเหลอเกอกลสามคค ขยนคด ขยนเรยนร และขยนท าดวยความเชอวาการเรยนรในลกษณะนจะชวยเสรมสรางอจฉรยะภาพของทมงาน 4.5 ความคดความเขาใจเชงระบบ (System Thinking) เพอใหทกคนมความเขาใจชดเจนถงความสมพนธของสงตาง ๆ ท าใหมองทกสงทกอยางเปนภาพรวม จะไดสามารถเผชญกบภาวะวกฤต และการแขงขนได 5. พฒนาพนกงานในระดบผน าองคการ ไมวาจะเปนหวหนาโครงการ หรอหวหนาทมงานใหมความเขาใจบทบาทของผน าในองคการเรยนรจะไดมการปฏบตตใหมคณลกษณะ เปนผมความคดรเรมสรางสรรคเปนผถายทอดความร และเปนผใหการสนบสนนผอนใน การปฏบตงานใหราบรน

14

6. มอบหมายพนธกจ (Mision) และกระบวนงานตาง ๆ แกทมงานเพอใหสามารถบรหาร และรบผดชอบดวยตวเองไดเปนการเพออ านาจใหแกพนกงานจะไดเกดความคลองตว 7. สรางวฒนธรรมองคการดานการพฒนา และปรบปรงงานใหดขนตลอดเวลา 8. ท าการประเมนผล (Assessment) เพอปรบปรงผลงานเสมอ Learning Organization Transformation Process ในการพฒนา Learning Organization ในเชง Capability Perspective ในมมมองของ ดไอ เบลลา และไซน (DI Bella & Schein) ทเปนรปธรรมประกอบดวย 3 ขนตอนหลก คอ ขนท 1 การวนจฉยวฒนธรรมองคการและประเมนรปแบบการเรยนร มหลายองคการ ทประสบความลมเหลวจาการน าโปรแกรมส าเรจรปเพอสราง Learning Organization เขามาใช โดยพจารณาถงความสอดคลองกบวฒนธรรมองคการ ทงปญหาการตอตานจากพนกงาน หรอ การไมสามารถบรรลเปาหมายทไดตงไวถงแมจะจบสนโครงการไปแลวกตาม ไมไดรบ การวเคราะห คดเลอก วางแผน และจดการอยางเหมาะสม การปรบเปลยนไปส Learning Organization ทมวฒนธรรรมการเรยนรอยางยงยน ยอมไมสามารถเกดขนไดอยางแนนอน การประเมนสถานะปจจบนประกอบดวย 2 สวน คอ การวนจฉยวฒนธรรมองคการ และการประเมนรปแบบการเรยนร การวนจฉยวฒนธรรมองคการ (Culture Diagnosis) ไดแบงวฒนธรรมองคการออกเปน 3 ระดบ คอ ระดบท 1 คอ Artifacts โดยสามารถเรยนรไดจากการสงเกตดวยตา เชน การจดการแผนผง (Layout) ของบรษท การแตงกายของพนกงาน ระดบท 2 คอ Espaused Values เปนคานยมททกคนในองคการสอถงกนวาอะไรเปนสงทถกตองควรท า ซงโดยมากจะถกก าหนดโดยผน าขององคการตงแตยคกอตงบรษท ระดบท 3 คอ Basic Underlining Assumtion เปนความเชอ การรบ ความคด และความรสกทก าหนดพฤตกรรมของคนในองคการและเปนระดบทยากทสดในการท าความเขาใจและดงออกมาใหเหนเปนรปธรรม ไซน (Schein) ไดยกตวอยางคอนขางชดเจนทเกยวกบความซบซอนในการประเมนวฒนธรรมองคการทจะเขาใจวฒนธรรมองคการอยางแทจรง จะสามารถท าไดโดยการสมภาษณเทานน เชน บรษทแหงหนงมการจดส านกงานแบบเปด (Open Space) ซงแสดงใหเหน Artifacts ทชดเจน ทงนเปนเพราะองคการใหความส าคญกบคานยม Team Work และ Communication (Espaused Values)

15

แตเมอไดสมภาษณกบพนกงานหลก ๆ ทอยกบองคการมานานกลบพบวาระบบ การประเมนผลงานใหรางวลและการเลอนต าแหนง ลวนผกกบความสามารถสวนบคคลทงสน จงท าใหทราบวา Basic Underlining Assumption นนแทจรงแลวกลบเนนทการท างานเพอปจเจกบคคลเปนหลก การประเมนรปแบบการเรยนร (Learning Orientation Assessment) การพจารณารปแบบการเรยนรขององคการ (Learning Orientation) นบเปนขนตอนทส าคญทตองท าทนทควบคกนไปกบการวนจฉยวฒนธรรมองคการ โดยองคการจะเลอกรปแบบ การเรยนรใหสอดคลองกบวฒนธรรมและสมรรถภาพขององคการ โดยทวไปมอยดวยกน 7 ประเภท คอ 1. วธการหาความร (Knowledge Source) 2. โฟกสทเนอหาหรอทกระบวนการ (Content - Process Focus) 3. การเกบความร (Knowledge Reserve) 4. วธการเผยแพรความร (Dissemination Mode) 5. ขอบเขตการเรยนร (Learning Scope) 6. Value Focus 7. Learn Focus รปแบบการเรยนรเหลานไมมสตรส าเรจวาอะไรคอรปแบบทเหมาะสม เนองจากเปนโครงสรางทชวยใหทราบวาองคการมการเรยนรอยางไร (How Organization Learn) ขนท 2 การวเคราะหเชงกลยทธ และการพฒนากลยทธเพอสราง Learning Organization แนวทางหนงทนยมใช คอ SWOT ซงเปนการวเคราะหหาจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค เพอดวาโครงสรางองคการในปจจบนเหมาะสมกบสภาพแวดลอมหรอไม แนวทางการพฒนา Learning Organization คอการท าใหวธการเรยนรทองคการใชอยมความแขงแกรงจนคแขง ตามไมทนกลยทธทใชในการพฒนาองคการแหงการเรยนรมดงตอไปน 1. เนนการปรบปรง Facilitating Factors ในกรณทวฒนธรรมองคการและรปแบบ การเรยนร ท าใหเกดความไดเปรยบในทางธรกจ 2. เนนการปรบเปลยนวฒนธรรมองคการและรปแบบการเรยนรควบคกบการปรบปรง Facilitating Factors ในกรณทวฒนธรรมองคการและรปแบบการเรยนรกลายเปนจดออนขององคการ ขนท 3 กระบวนการปรบเปลยนไปส Learning Organization ครอบคลม 2 วธการ คอ การปรบปรง Facilitating Factors แบงเปน 10 แนวทาง คอ

16

1. Scanning Imparative การกระตนใหพนกงานองคการกระตอรอรนเพอหาขอมลภายนอกองคการ 2. Concern for Measurement การท าใหทกฝายเหนความส าคญของผลตางระหวางระดบการปฏบตทเปนอย 3. Performance Gap การท าใหทกคนตนตวและเหนความส าคญของผลตางระหวางระดบการปฏบตทเปนอย 4. Organization Curiousity การท าใหเกดบรรยากาศในการทดลองความคดใหม 5. Climate of Openness การท าใหหนวยงานตาง ๆ เชอใจซงกนและกน 6. Contious Education การสนบสนนใหเกดการศกษาอยางตอเนองในหมพนกงาน 7. Operational Variety การท าใหพนกงานยอมรบวธการท างานใหม ๆ 8. Multiple Leadership การท าใหเกดผสนบสนนในการเรยนร เรมจากผจดการใน แตละสวนงาน 9. Innovation Leadership การใหผบรหารมสวนรวมในการเรยนรของพนกงาน เพอสนบสนนในทกกจกรรม 10. System Perspective การท าใหมองเหนภาพการท างานของทกหนวนในองคการ อยางเปนระบบ เชน การใช Job Rotation

แนวคดทฤษฎเกยวกบองคกรแหงการเรยนร

การรวบรวมแนวคดทฤษฎเกยวกบเรองขององคกรแหงการเรยนรจากนกวชาการตาง ๆ โดยสามารถจ าแนกออกไดเปน 3 แนวคดคอ ปเตอร เชงก (Peter M. Senge) ไดแบงองคประกอบของแนวคด เรององคกรแหงการเรยนรออกเปน 5ประการในหนงสอเรอง วนย 5 ประการ พนฐานองคกรเรยนร (The Fifth Discipline) ทจะผลกดนและสนบสนนใหเกดองคกรแหงการเรยนร ปเตอร เชงก (Peter M. Senge, 1990, p. 56) เพดเลอร, เบอรกล และบอยเดล (Pedler, Burguyne และ Boydell) องคประกอบของการเปนองคกรหรอบรษทแหงการเรยนรแบง ออกเปน 5 ดาน ประกอบดวย 11 กระบวนการ ตามทไดกลาวไวในหนงสอ บรษทแหงการเรยนร (The lLearning Company) เพดเลอร, เบอรกล และบอยเดล (Pedler, Burguyne & Boydell, 1988, p. 95) และแนวคดของ เรยโนลด (Reynolds) องคประกอบทกอใหเกดการเรยนรขององคกรมดวยกน 11 ประการ ตามทไดกลาวไวในหนงสอบรษทแหงการเรยนรระดบโลก (The Global Learning Company)

17

เรยโนลด (Reynolds, 2004, p. 62) ซงแนวคด ทง 3 จะสนบสนนการเปนองคกรแหงการเรยนรทงสน และมแนวคดเกยวกบองคกรแหงการเรยนรอกหลากหลายแนวคด โดยมรายละเอยดแตละแนวคดดงตอไปน

แนวคดขององคการแหงการเรยนรของ ปเตอร เชงก (Peter M. Senge)

ปเตอร เชงก (Peter Senge) มแนวคดทจะผลกดนและสนบสนนใหเกดองคกร แหงการเรยนร ปเตอร เชงก (Peter Senge, 1990, p. 68) ใหความส าคญกบความสามารถใน การเรยนรทเรวกวาคแขงขน ซงความสามารถขอนถอวาเปนขอไดเปรยบทางธรกจทยงยน (Sustainable Competitive) โดยการเรยนรจะตองเปนการเรยนร ทเตมเปยม (Learning Full) ของ ทกคนและทกระดบในองคกรโดยถอวาคนทกคนมธรรมชาตของการเปนผเรยนร (Learners) มธรรมชาตทจะเรยนร และรกทจะเรยนรเพอแสวงหาสงทดใหแกชวต นอกจากนน เชงก (Senge, 1990, p. 55) ยงไดเสนอแนวทางในการสรางองคกรแหงการเรยนรดวย วนยหรอการฝกฝน 5 ประการทเรยกวา The Fifth Discipline จะเปนพนฐานหลกของความเขาใจเรอง องคกรแหงการเรยนร แนวคดดงกลาวทจะผลกดนและสนบสนนใหเกดองคกรแหงการเรยนรขนได นนมรายละเอยดดงตอไปน 1. การเปนบคคลรอบร (Personal Mastery) บคคลหรอสมาชกขององคกรเปนรากฐานขององคกรแหงการเรยนร คนทมระดบ ความเชยวชาญเปนพเศษจะสามารถขยายความสามารถในการสรางสรรคผลงานทตองการได อยางตอเนอง ดงนนลกษณะการเรยนรของคนในองคกรจะสะทอนใหเหนถงการเรยนรขององคกร ไดนน สมาชกองคกรแหงการเรยนรจะตองมคณลกษณะทส าคญ (Human Mastery) คอ การเปนนายของตวเองในการควบคมจตใจ พฤตกรรมของตวเอง เปนคนทรเหนเรยนรอยเรอย ๆ ยอมรบความเปนจรง ไมยดมนถอมน เปลยนไปตามโลก มการเจรญเตบโตทางจตใจ สมาชกองคกรทมกรอบของการมความเชยวชาญเปนพเศษของบคคล (Personal Mastery) นน สมาชกทกคนจะมความกระตอรอรนสนใจและใฝหาทจะเรยนรสงใหม ๆ อยเสมอ มความปรารถนาทเรยนรเพอ เพมศกยภาพของตนมงสจดมงหมายและความส าเรจทไดก าหนดไว การพฒนาใหคนม ความเชยวชาญเปนพเศษของบคคล (Personal Mastery) ถอวาเปนมตทตอการฝกฝนเพอสรางวนยแหงมมมองอยางตอเนองบนพนฐานของความตองการทแทจรง ความเชยวชาญเปนพเศษของบคคลมองคประกอบพนฐาน คอ (1) วสยทศนสวนบคคล (Personal Vision) (2) การจดการกบ ความตงเครยดอยางสรางสรรค (Holding Creative Tension) (3) การเรยนรโดยใชจตใตส านก (Subconscious) การมความเชยวชาญเปนพเศษของบคคล (Personal Mastery) ถอเปนองคประกอบ

18

ทเปนเสมอนเสาหลกขององคกรแหงการเรยนรมอทธพลอยางยงตอการพฒนาศกยภาพ และความสามารถในการเรยนรของคนในองคกรและถอเปนพนฐานส าคญทควรจะใชในการพฒนา ชวตของตนเอง ดงนนในองคประกอบดานบคคลมการพฒนาใหคนมความเชยวชาญเปนพเศษของบคคล (Personal Mastery) จงเปนการสรางทรพยากรทมพนฐานทดกวาใหแกองคกร 2. การมแบบแผนความคด (Mental Models) เปนความคดความเขาใจของคนทมตอหนวยงานตอองคกร และตอธรกจของตนเอง ซงความคดของคนนนเปนสงส าคญและมอทธพลอยางยงตอพฤตกรรมของคน แบบแผนทางจตใจ ในการอธบายหรอแมแตจนตนาการสงตาง ๆ ทมอทธพลมาจากความคดในองคกรทม สายการบงคบบญชามากมาย ทงในแนวตงและแนวนอน ท าใหแตละคนรบรและเขาใจโลกในองคกรและงานทท าอยเพยงอยางเดยว โดยไมสามารถเชอมโยงต าแหนงทตนอยกบภาพรวมทงหมดได ซงหมายถงการจ ากดความรบผดชอบทงในการเรยนรและปฏบตสงทไมใชงานในหนาทประจ าวนของตนดวย รวมทงเมอเกดปญหาขนกไมเขาใจวาตนเปนสวนหนงของปญหาและ ผแกปญหาดวย แตกลบโทษวาเปนความรบผดชอบของผอน ท าใหน ามาซงความขดแยงทรนแรงยงขนเรอย ๆ การจะท าใหคนมโลกทศนทมองโลกตามความเปนจรงไดนน มองคประกอบพนฐานคอ 1) ใชการวางแผนเปนกระบวนการเรยนร 2) ตองฝกฝนทกษะในการใครครวญและตงค าถาม โลกทศนทมองโลกตามความเปนจรง จะท าใหเกดการเขาใจสมมตฐานในการคดอยางเปนระบบ ท าใหเกดการปรบเปลยนสมมตฐานใหมในการหาสาเหตของปญหาอยางถกตอง หากปราศจาก การใครครวญและตงค าถาม สงทท าอยกปราศจากการทดลองท าสงใหม ๆ เมอไมมการทดลอง สงใหม ๆ กไมเกดการเรยนรและเขาใจโลกมากกวาทเปนอยและมองโลกในระยะยาวมากขน การพฒนาโลกทศนทมองโลกตามความเปนจรง (Mental Models) ในองคกรมความส าคญอยางยงตอการเปลยนแปลงดานพฤตกรรมของคนในองคการ ทงนเพราะหากเราเปลยนความคดความเขาใจของคนทมตอโลกตอสงอน ๆ ใหถกตองเหมาะสมได เขากจะมพฤตกรรมมการปฏบตทถกตอง ตามไปดวย แตทงนเราไมควรไปก าหนดใหเขา ควรปลอยใหเขารจกพฒนารปแบบของเขาเอง ซงขนอยกบสถานการณตาง ๆ ทเกดขน เปาหมายในจดนไมใชการเหนพองกนภายในองคกร แตเมอกระบวนการเรมท างานขนเมอไรมนกจะน าไปสความสอดคลองกนในทสด เพราะฉะนน องคกรแหงการเรยนรจะเกดขนไดเมอสมาชกมรปแบบความคดทเออตอการสะทอนภาพทถกตอง ชดเจน และมการจ าแนกแยกแยะ โดยมงหวงทจะปรบปรงความถกตองในการมองโลกและปรากฏการณตาง ๆ ทเกดขน รวมทงท าความเขาใจในวธการทจะสรางความกระจางชดเพอ การตดสนใจไดอยางถกตอง

19

3. การมวสยทศนรวมกน (Shared Vision) เปนวธการท าใหแตละคนเกดวสยทศนการหดใหคนคดมองไปขางหนามองอนาคต สรางสถานการณจ าลองแบบตาง ๆ คดวาผลทด ผลทไมด ผลแบบกลาง ๆ นาจะเกดขนเปนอยางไร แตละทางมทางแกไขอยางไร โดยแฝงเขาไปในงานในกลมการท างานใหตดสนใจรวมกน หดใหไปท าเปนการบานแลวน ามาคยรวมกน ซงการมอบหมายใหรบผดชอบ การตดสนใจใน แตละเรองดวย ตนเองจะท าใหเกดความรสกผกพน การมวสยทศนรวมกน (Shared Vision) เรมจากมองสงตาง ๆ ใหเปนกระบวนการมองตอไปขางหนาวาจะเกดอะไรขน มองภาพรวมของหนวยงานไมได มองเฉพาะหนวยงานของตนเอง ซงเปนการสรางทศนะของความรวมมอกนอยางยดมนของสมาชกในองคกรเพอพฒนาภาพในอนาคต และความตองการทจะมงไปสความปรารถนารวมกนของสมาชกทวองคกร องคกรแหงการเรยนรจะตองเปนองคกรทสมาชกทกคนไดรบ การพฒนาวสยทศนของตนใหสอดคลองกบวสยทศนรวมขององคกร ซงจะสนบสนนให เกดการรวมพลงของสมาชกทมความคาดหวงตอการเปลยนแปลงและความกาวหนาตอไป ภายใตจดมงหมายเดยวกนของคนทงองคกร ซงการสรางวสยทศนรวมกนมองคประกอบพนฐาน คอ (1) กระตนใหแตละคนมวสยทศน โดยสรางบรรยากาศกระตนใหเกดการสรางสรรค (2) พฒนาวสยทศนสวนบคคลใหเปนวสยทศนรวมกนขององคกร (3) สรางทศนคตตอวสยทศนในระดบความผกพน (Commitment) มากทสดเพอใหเกดพฤตกรรมทสนบสนนโดยไมตองมการควบคมกน (4) การสนบสนนวสยทศนดานบวก 4. การเรยนรรวมกนเปนทม (Team Learning) การเรยนรรวมกนเปนทม เปนการเรยนรรวมกนของสมาชกโดยอาศยความรและ ความคดของสมาชกในกลมมาแลกเปลยนความคดเหนเพอพฒนาความรและความสามารถของทมใหเกดขนการเรยนรรวมกนเปนทมจะเกดขนไดตอเมอมการรวมพลงของสมาชกในทมใหไดมโอกาสเรยนรสงตาง ๆ รวมกน โดยแลกเปลยนขอมล ความคดเหนและประสบการณซงกนและกน อยางสม าเสมอและตอเนอง นเกดเปนความคดรวมกนของกลม (Group Thinking) และ กลมควรลดสงทกอใหเกดอทธพลครอบง าแนวความคดของสมาชกคนอน ๆ พรอมทงกระตนใหกลมมการสนทนา (Dialogue) และการอภปราย (Discussion) กนอยางกวางขวางซงการอภปราย เปนการน าวสยทศน ของแตละคนมาแลกเปลยนกนและหาขอสรปเพอออกมาเปนกจกรรมรวมกนท าใหองคกรบรรลเปาหมายไดการทจะเกดความคดสรางสรรคใหม ๆ ไดจะตองมการสนทนา โดยจะตองท าควบคกนไป ดงนนทมจงตองใชทงการสนทนาและการอภปราย กลมจงจะ เกดการท างานเปนทมเพอไปสเปาหมายขององคกร

20

5. การคดอยางเปนระบบ (Systems Thinking) การคดอยางเปนระบบมหลกวาปญหานนเปนวฏจกร กลาวคอ ปญหาทกวนน ยอมเปนผลมาจากแนวทางแกปญหาเมอวานนทผดพลาด โดยการมองโลกแบบแยกสวนจงท าให เกดปญหาตามมาเหมอนลกโซ และยงสรางแรงกดดนเพอแกปญหาโดยวธการเชงบวกมากขนเทาใด กจะท าใหระบบตอบสนองกลบมาดวย ผลในเชงบวกท าใหการปญหาอยางสมดลและสรางสรรคมากขน เพราะความเปนจรงแลวพฤตกรรมของมนษยมแนวโนมไปในทางทดกอนทจะแยลงเพราะถกกระทบจากการแกปญหาดวยวธการเชงลบ โดยเฉพาะการแกปญหาโดยใชวธเดม ซ าแลวซ าอก เพราะไมมวธการแกปญหาใดทจะใชไดกบทกสถานการณ เนองจากเหตและผลบางทกไมสอดคลองกนเหมอนเดมเสมอไป หากเกดขนในเวลาและสถานทแตกตางกน ดงนน การแกปญหาแบบเชงรบ (Reactive) ซงหมายถง การรกษาเยยวยาอาการทเกดขนแลวองคกร อาจท าใหอาการทรงตวไวไมทรดไปกวาเดมชวคราว แตจะท าใหเกดอาการเรอรงจนไมสามารถแกไขได วธการแกปญหาเชงรก (Proactive) ซงหมายถงการปองกนหรออาจตองตดเนอรายท เปนอปสรรคของการแกปญหาทงไปอาจจะดกวาการตดสนใจแกปญหาดวยมมมองแบบแยกสวน แมวาจะเรวกวาแตอาจท าใหเกดการชะงกงนของระบบทงหมดหรอสรางปญหาทซบซอน มากขนอก ท าใหแทนทจะแกปญหาไดเรวกลบชาลงเพราะตองแกปญหาทเพมขนไปอก ดงนน การแกปญหาแบบองครวมตองใครครวญ และวางแผนระยะยาว ซงอาจไมสามารถเหนผลทงหมดไดในระยะสน การเปลยนแปลงเลกนอยสามารถสรางผลทยงใหญไดในอนาคต การจะมองโลกแบบองครวมหรอการคดอยางเปนระบบไดนน กอนอนตองมการปรบเปลยนจตใจ (A Shift of Mind) ในหลายดานคอ 5.1 เปลยนแปลงจากการมองโลกแบบแยกสวนมาเปนการมองภาพรวม 5.2 เปลยนจากการมองมนษยวาเปนคนเฉอยไรประโยชนมาเปนการมองวามนษย เปนผมความกระตอรอรนในการมสวนรวมกบการเปลยนแปลงความจรงของพวกเขา 5.3 เปลยนจากการตงรบในปจจบนไปเปนการสรางสรรคในอนาคต การเปนองคกรแหงการเรยนรนนตองเรมจากการพฒนาตวบคคลใหมความเชยวชาญ เปนพเศษของบคคลในองคกร โดยการเสรมสรางนสยใหเปนบคคลผใฝรทงดานความคดวทยาการ และขอมลใหม ๆ อยตลอดเวลา พรอมกบน าขอมลความรใหม ๆ เหลานนมาพฒนาปรบปรง โครงราง ความคดทมองโลกตามความเปนจรง การมองโลกและการตดสนใจใหเหมาะสมและ ทนตอการเปลยนแปลงของสภาวะแวดลอมทางธรกจ ตอจากนนจงโยงเขาสความสมพนธกบองคกร โดยการสรางความเขาใจในทศทางขององคกรในอนาคตใหตรงกน พดจาสอสารดวยภาษา แหงความเขาใจเดยวกนเพอการมวสยทศนรวมกน และเมอเขาใจถงสงทจะท าในอนาคตแลว

21

จงกาวไปสการเรยนรรวมกนเปนทม ซงครอบคลมตงแตความรในขอมลเพอการตดสนใจ วธการคดการมองปญหาและทส าคญยงกคอ การเรยนรจากความส าเรจและความลมเหลวของ เพอนรวมงาน ทายทสดจากการปรบปรงทศนคตลกษณะการท างานตาง ๆ ขางตนแลวหนวยงาน ทจะบรรลถงความเปนองคกรแหงการเรยนรอยางสมบรณไดกดวยการทสมาชกแตละคนน าความรตาง ๆ เหลานมาคดวเคราะหอยางเปนระบบทงน เพอใหเหนภาพรวมและความสามารถระบประเดนทตองตดสนใจไดถกตองตรงจดแทนการตดสนใจ แกไขปญหาไปในแตละจดยอย ๆ เปนการแกไขทอาจไมตรงจดไมมประสทธภาพเพยงพอและไมคมคากบทรพยากรทใชไป

แนวคดองคการแหงการเรยนร ของ เพดเลอร, เบอรกล และบอยเดล (Pedler, Burguyne & Boydell)

เพดเลอร, เบอรกล และบอยเดล (Pedler, Burguyne & Boydell, 1988, p. 144) กลาวถงลกษณะทเหมาะสมของการเปนบรษทแหงการเรยนร (The Learning Company) วามองคประกอบของการเปนองคกรหรอบรษทแหงการเรยนรควรแบงออกเปน 5 ดาน ประกอบดวย 11 กระบวนการ ดงนคอ 1. ดานกลยทธ (Strategy) 1.1 ใชการเรยนรเปนกลยทธขององคกร (Learning Approach to Strategy) ปกตแลว บรษทจะปรบแตงทศทางและกลยทธไปในทศทางทเหมาะสม การกอรปของนโยบายและกลยทธ จะเปนกระบวนการเรยนรดวย ในขณะเดยวกนเสมอนเปนการทดลองทางการบรหารแผนธรกจ ถกเกยวของและปรบแตงอยตลอดเวลาทน าไปใชการทดลองในเรองเลก ๆ และใหมการสะทอน ขอมลกนถกสรางในกระบวนการวางแผนเพอการปรบปรงอยางตอเนอง 1.2 มการสรางนโยบายแบบมสวนรวม (Participative Policy Making) สมาชกทกคน มสวนรวมในการกอตวของนโยบายและกลยทธ นโยบายมนยส าคญทมอทธพลในมมมองของ การเปนผมสวนไดสวนเสย รวมทงความผกพนทจะอยเหนอความแตกตางและการท างานท อาจสรางความขดแยง นโยบายตองสะทอนคานยมของสมาชกทกคนไมใชแตของผบรหารระดบสง 2. ดานการมองภายในองคการ (Looking in) 2.1 การใหขาวสารขอมล (Information) ถกใชส าหรบการท าความเขาใจกนไมใชเพอใหรางวลหรอลงโทษ เทคโนโลยสารสนเทศถกใชสรางฐานขอมลและระบบการสอสารท ชวยทกคนใหเขาใจวาก าลงจะไปทางไหน คนสามารถไดรบการสะทอนขอมลวาการท างานของตนเปนอยางไร ท าใหเขาใจวาธรรมชาตและนยส าคญของความแปรปรวนของระบบและการแปลความขาวสารสอดคลองกน เทคโนโลยสารสนเทศถกใชสรางฐานขอมล ระบบสารสนเทศและ

22

การตดตอสอสารทชวยใหเขาใจวาอะไรก าลงด าเนนอยและการตดสนใจทดควรเปนอยางไร 2.2 การสรางการตรวจสอบและควบคม (Formative Accountingand Control) ระบบของการตรวจสอบงบประมาณ และการรายงานถกจดขน เพอชวยในการเรยนร ทกคนรสกเปนสวนหนงของหนวยงานทรบผดชอบทรพยากรของตนเอง พนกงานบญชและการเงนมฐานะเปนทปรกษาและใหค าแนะน า ระบบควบคมถกออกแบบและด าเนนไปเพอสรางความพงพอใจ ใหลกคา ระบบการเงน กระตนหนวยงานและบคคลใหเสยงกบการลงทน 2.3 การแลกเปลยนภายใน (Internal Exchange) แผนกผลตงานมองวาแผนกอน ๆ เปนลกคาและผจดหาวตถดบ ทเจรจาและมขอตกลงกนเรองคณภาพ ราคาและการสงมอบ แตละแผนก สรางความพงพอใจใหกบลกคาภายในเหลานและยงคงตระหนกถงความตองการขององคกรโดยรวมดวย ผจดการกระตนการสอสาร การเจรจาตอรอง และการท าสญญามากกวาจะควบคมแบบใชอ านาจบงคบบญชา แผนกผลตงานสามารถพดอยางอสระและตรงไปตรงมากบแผนกอน ๆ เพอแลกเปลยนและใหความชวยเหลอ รวมทงสามารถทจะรเรมดวยตนเองได 2.4 การใหรางวลอยางยดหยน (Reward Flexibility) สมมตฐานขนพนฐานและ คานยม ภายใตระบบรางวลตอบแทนถกใชและแบงปนกนในองคกร โดยศกษาเรองธรรมชาตของ รางวล อยางลกซงและระบบรางวลแบบมตวเลอก ถกทดสอบ อภปรายและทดลองใชรปแบบ การท างานแบบยดหยนท าใหคนมการเขารวมและความคาดหวงเกยวกบรางวลแตกตางกน ทกคนตองเกยวของกบการก าหนดธรรมชาตและรปแบบของระบบการใหรางวลทงหมด 3. ดานโครงสราง (Structures) โครงสรางทกระจายอ านาจ (Enable Structure) บทบาทและอาชพเปนโครงสราง ทมความยดหยนเปนไปเพอการทดลองการเตบโตและการปรบตว การประเมนผลการปฏบตงาน ถกใช ในการเรยนรและพฒนามากกวา เพอใหรางวลหรอลงโทษ แผนกผลตงานและแผนกอน ๆ ถกมองวเปนโครงสรางชวคราวทสามารถยดหยนในการตอบสนองการเปลยนแปลง มกฎระเบยบและกระบวนการแตสามารถเปลยนแปลงไดบอย ๆ ภายหลงการทบทวนและอภปรายกนซงเปนการทดลองรปแบบโครงสรางใหม 4. ดานการมองภายนอก (Looking out) 4.1 พนกงานเปนเสมอนผวเคราะหสภาพแวดลอม (Boundary Workers as Environmental Scanner) เปนสวนหนงของงานของทกคนทจะรวบรวมน ากลบมา และรายงานขาวสารเกยวกบสงทเกดภายนอกบรษท การประชมทกครงในบรษทตามปกตจะรวมกนทบทวนวาอะไรก าลงเปนไปในสภาพแวดลอมทางธรกจ มการพบกบกลมตวแทนหรอลกคา ผจดหา สมาชกชมชนและหาวาอะไรส าคญส าหรบเขา มระบบและกระบวนการส าหรบแบงปนขอมลขาวสารจาก

23

ภายนอกบรษทรบรความกาวหนาทางวชาการดานเศรษฐศาสตร การตลาด เทคโนโลย สงคม การเมอง และแนวโนมของโลก รวมทงทดสอบวาจะมผลกระทบตอธรกจของเราอยางไร 4.2 การเรยนรขามองคกร (Inter - Company Learning) มการพบกบคแขงเพอแบงปน ความคดและขอมลขาวสารเปนประจ าคนจากบรษทมความสมพนธกบหนสวนทางธรกจ รวมทง ผจดหาลกคาและคแขงโดยมสวนรวมในการเรยนรเหตการณตาง ๆ รวมกนกบผจดหาลกคา และ ผมสวนไดสวนเสยอน ๆ และมความผกพนในการรวมมอกบผจดหา ลกคา และคแขงเพอพฒนา ผลตภณฑและตลาดใหม ๆ ใชการเรยนรจากการปฏบตงานทดทสดในอตสาหกรรมอน ๆ เปนเกณฑเปรยบเทยบ 5. ดานโอกาสในการเรยนร (Learning Opportunities) 5.1 บรรยากาศการเรยนร (Learning Climate) ทกคนในบรษทจะชวยเหลอสนบสนนและสนใจในบทเรยน คนใชเวลาในการตงค าถามเกยวกบสงทตนเองปฏบต เพอวเคราะหและเรยนรจากบทเรยน มทศนคตทวไปของการปรบปรงอยางตอเนอง นนคอการพยายามเรยนรและ ท าใหดขน ความแตกตางของทกคนในองคกรถกมองวาเปนคณคาทดทจ าเปนส าหรบการเรยนร และการสรางสรรค เมอคณตองการรบางสงกถอเปนเรองธรรมดาทจะถามจนกวาจะไดขอมล ทตองการหรอไดรบความชวยเหลอ 5.2 การพฒนาตนเองของทกคน (Self - Development for All) มงบประมาณส าหรบ การพฒนาตนเอง โดยแตละคนสามารถตดสนใจไดวาการฝกอบรมและพฒนาอะไรทตองการค าแนะน าทเหมาะสม และถกกระตนใหรบผดชอบในการพฒนาตนเอง ทรพยากรในการพฒนาตนเองมประโยชน ส าหรบผมสวนไดสวนเสยภายนอกดวยนนคอ มโอกาส วสดอปกรณ และทรพยากรมากทสามารถใชประโยชนส าหรบการเรยนรทเปดใหเขาถงไดงายทวทงบรษท การขยายตวของความจ าเปนในการเรยนรของบคคลมาจากการประเมนผลและการวางแผนอาชพ

แนวคดขององคกรแหงการเรยนรของ มเชล เจ มารควาด (Michel J. Marquardt)

มเชล (Michel, 1995) ไดกลาวถงองคประกอบทจ าเปน 5 ประการทจะเปลยนองคการ ใหเปน “องคการแหงการเรยนร” ไวในหนงสอชอ “Building the Learning Organization: A Systems Approach to Quantum Improvement and Global Success” ไวดงน 1. การสรางการเรยนรอยางตอเนองและทวถงทงองคการ ทงในระดบบคคล กลมงาน และองคการ โดยการพฒนาการเรยนรจากการปฏบตใหเกดในองคการ เพมขดความสามารถของบคคลในการเรยนรวธการเรยนร 2. การปฏรปองคการใหกาวสความเปนเลศในการเรยนร โดยจะตองมงความสนใจ

24

ไปท 4 องคประกอบ คอ วสยทศน วฒนธรรม กลยทธและโครงสรางขององคการ โดยจะตองเปลยนทงวตถประสงคและรปแบบจากเดมทใหความสนใจในเนองาน และผลตผลไปให ความสนใจกบการเรยนรและพฒนาไปพรอมกน อาท การก าหนดวสยทศนใหพนกงานพรอมท กาวไปขางหนาโดยมจดมงหมายเดยวกน การเปลยนวฒนธรรมองคการใหสนบสนนให การก าหนดโครงสรางองคกรใหยดหยน กะทดรด มการบรณาการ ไมคร าคร เขมงวด โครงสรางขององคการแหงการเรยนรจะตองมลกษณะเชงบงคบใหสมาชกจ าเปนตองมการเรยนรอยเสมอ เชน จ าเปนตองอาศยความรดงกลาวในการท างาน เปนตน 3. การใหอ านาจแกสมาชกในองคการทกภาคสวน ซงรวมถง ผจดการ พนกงาน ลกคา หนสวนธรกจ และชมชน โดยใหอ านาจในการปฏบตงานและการเรยนร รวมถงการปฏบตตอพนกงานโดยมองวาพนกงานเปนผมคณวฒและมความสามารถ การใหอ านาจในการจดการ การสรางพนมตรหรอเครอขายแหงการเรยนรกบหนสวน และชมชน 4. การบรหารจดการองคความร โดยการแสวงหาและสรางสรรคองคความรอยเสมอ และมระบบการจดเกบขอมลจากภายใน และภายนอกองคการทสมาชกสามารถเขาสระบบไดโดยงาย มระบบการถายโอนและน าองคความรไปใชประโยชน มการพฒนากลยทธและกลไกในการแบงปนความรทวทงองคการอยางตอเนอง 5. การน าเทคโนโลยมาสนบสนนใหเกดการเรยนรในองคการ อาท การใชเทคโนโลย สารสนเทศมาใชใหเกดประโยชนในการถายโอนองคความร การใชเทคโนโลยรปแบบตาง ๆ สนบสนนการเรยนร เชน การเรยนรทางไกลในรปแบบตาง ๆ และมการใชระบบสนบสนน การปฏบตงานอเลกทรอนกส (Electronic Performance Support Systems)

แนวคดองคกรแหงการเรยนรของ เกพารท และอน ๆ (Gephart & Others)

เกพารท และอน ๆ (Gephart & Others, 1996, pp. 35 - 45) ไดอธบายวา องคกร แหงการเรยนรควรมลกษณะทส าคญ 5 ประการ ดงน 1. มการเรยนรอยางตอเนองในทกระดบของระบบภายในองคกร ผคนรวมกนเรยนร และถายโอนการเรยนรแกกน รวมกนผลกดนใหเกดมรรคผลในทางปฏบต 2. มการสรางองคความรและมการแบงปนความร ไมใชแตเพยงมงสรางหรอจบ กระแสใหม ๆ เทานน แตยงมการสงผานความรแกกนอยางรวดเรว เผยแพรใหแกผอนทตองการ ใชไดอยางรวดเรวทนท 3. สนบสนนการคดอยางเปนระบบและวพากษวจารณใหผคนไดรจกคดวธใหม ๆ ตรวจสอบความคด ความเชอคานยมของตน

25

4. สรางวฒนธรรมการเรยนรใหรางวลกบความคดสรางสรรค วฒนธรรม การบรหารงานและวฒนธรรมขององคกร ระบบการประเมนผลการปฏบตงานเกอหนน ความเปนผท าหนาทเปนคร เปนพเลยง 5. ยดคนเปนศนยกลาง ค านงถงความเปนปกตสข มสวนใหกบองคกรและไดรบ การพฒนาไปดวย

แนวคดองคการแหงการเรยนร

วจารณ พานช (2550, หนา 167) ไดเสนอแนวคดเกยวกบองคกรแหงการเรยนร (Learning Organization) วาเปนองคกรทท างานผลตผลงานไปพรอม ๆ กบเกดการเรยนร สงสมความรและสรางความรจากประสบการณในการท างาน พฒนาวธท างานและระบบงานขององคกรไป พรอม ๆ กน ผลลพธ (Output) ขององคกรแหงการเรยนร คอ ผลงานตามภารกจทก าหนดการสรางศาสตรหรอ สรางความรในสวนทเกยวของกบการปฏบตภารกจขององคกรนน รวมทงการสรางคน อนไดแก ผทปฏบตงานอยในองคกร หรอมสวนเกยวของสมพนธกบองคกรจะเกดการเรยนร เปนการเรยนรแบบบรณาการ โดยอาศยการท างานเปนฐานองคกรแหงการเรยนร จะมลกษณะ เปนพลวต (Dynamic) มการเปลยนแปลงในลกษณะของพฒนาการดานตาง ๆ คลายมชวต มผลงานดขนเรอย ๆ ทงในดานคณภาพประสทธภาพ และการสรางนวตกรรม (Innovation) รวมทงมบคลกขององคกรในลกษณะทเรยกวา วฒนธรรมองคกร (Corporate Culture) ทผเกยวของสมพนธสามารถรสกได การสรางศาสตร หรอความรทหลากหลาย ทงทเกยวกบงานทเปนเนองานขององคกรนน ศาสตรดานการจดการ ศาสตรดานองคกรเรยนร ศาสตรเกยวกบบคคลเรยนร เปนตน โดยอาจรวมมอกบหนวยงานวชาการหรอองคกรเรยนรอน ๆ เพอการสรางศาสตรเหลานบนฐานวฒนธรรมและเศรษฐกจไทย การสรางคน เพอใหมความรและทกษะอนเกยวกบงานขององคกรและมเจตคต โลกทศน วธคดในลกษณะของ “บคคลเรยนร” (Learning Person) รวมทงมทกษะของการเปนบคคลเรยนรองคกรแหงการเรยนรเปนองคกรท “ประหยดพลงงาน” เพราะมความสามารถในการ “รวมพลงภายใน” (องคกร) และดงดดพลงจากภายนอก (องคกร) เขามาใชในการสรางผลลพธขององคกร องคกรแหงการเรยนร พฒนาสรางสรรคองคกรโดยการผลตผลงาน สรางศาสตรและสรางคน องคกรแหงการเรยนร มปฏสมพนธกบภายนอกองคกรอยางชาญฉลาด องคกรแหงการเรยนรมกระบวนการเรยนรรวมกน จากการกระท า (Interactive Learning Throughaction) ทงในหมบคลากรและระหวางองคกรกบภายนอก หลกส าคญ 5 ประการของ การเปนองคกรแหงการเรยนรและบคคลเรยนรไดแก 1. การคดเชงระบบ (Systems Thinking)

26

2. การเปนบคคลรอบร (Personal Mastery) 3. การมแบบแผนความคด (Mental Models) เ 4. การมวสยทศนรวมกน (Shared Vision) 5. การเรยนรรวมกนเปนทม (Team Learning) วจารณ พานช (2550, หนา 168) ไดอธบายรายละเอยดของหลกการดงกลาวไวพอสงเขปดงน 1. การคดเชงระบบ (Systems Thinking) การคดเชงระบบเปนหลกการทส าคญทสดในหลก 5 ประการขององคกรแหงการเรยนรและบคคลเรยนรเปนลกษณะของการคดเชอมโยง มองภาพรวมคดเชงสงเคราะหมากกวาวเคราะหแยกแยะ มองเหนปฏสมพนธระหวางสวนตาง ๆ ของระบบทงความสมพนธเชงลกและความสมพนธแนวกวาง ในลกษณะทเปนความสมพนธ ทซบซอนมากกวาคดแบบเหต - ผล เชงเสนตรง คดเนนทกระบวนการหรอแบบแผน (Pattern) มากกวาภาพเปนจด ๆ (Events) การคดเชงระบบ จะเนนมมมองแบบเปนวงจร ไมใชมมมอง เชงเสนตรง สจธรรม 3 ประการ แหงระบบ หรออาจเรยกวาภาษาแหงระบบ 3 ประการ เปนเรองของผลปอนกลบหรอ Feedback ซงผคดเชงระบบจะตองเขาใจเพอไมใหอานระบบผดพลาดและกอปญหาขนหรอทส าคญกวา ส าหรบสรางสง มหศจรรยจากการลงแรงเพยงเลกนอยเขาไปในระบบทมการปอนกลบแบบเสรมแรง (Reinforcing Feedback) หรอประหยดทรพยากร ไมใสลงไปในระบบทมการปอนกลบเชงลบเพอสรางสมดล (Balancing Feedback) ในจดทใกล สมดลยอยแลว และเขาใจสภาพทเมอมการเปลยนแปลงขนภายในระบบจะตองรอเวลาชวงหนง จงจะเหนผล 2. การเปนบคคลรอบร (Personal Mastery) องคกรเรยนรเกดจากบคคลเรยนร จ านวนหนงมาท างานรวมกน ถาไมมบคคลเรยนรจะไมมทางเกดองคกรเรยนรขนได แตใน ทางตรงกนขามการมบคคลเรยนรหลาย ๆ คน มาท างานรวมกนกไมใชวาจะเกดองคกรเรยนร เสมอไป ยงจะตองมเครองมอสรางความเปนหนงเดยว หรอความสามคคของบคคลเรยนรเหลานน ซงจะกลาวถงตอไป มนษยเปนประดษฐกรรมธรรมชาตทมความฉลาดหรอสตปญญาสงสด แตมนษยโดยทวไปไมมความช านาญในการดงศกยภาพของตนออกมาใช มกใชศกยภาพของตนเพยงเลกนอย เนองจากขาดทกษะเชงกระบวนการทท าใหตนเองเกดการเรยนรเชงสรางสรรค ตลอดชวต ยงถาเปนผบรหารหรอนกจดการกจะตองเรยนรทกษะในการท าใหเพอนรวมงานมทกษะแหงการเรยนรเชงสรางสรรคตลอดชวตเชนเดยวกน ดวยการสรางพลงแหงตนเกดจาก การเรยนรเชงสรางสรรคทเปนการเรยนรเชงสรางสรรคของตนเอง และเพอนรวมงาน รวมทงผทมความสมพนธเปนเครอขายกบบคคลผนน

27

3. การมแบบแผนความคด (Mental Models) บคคลเรยนรจะตองรจกวธคดและมวธคด ทถกตอง รจกวธคดหลาย ๆ วธส าหรบใชในสถานการณทตางกน รวมทงมวธสราง “แบบจ าลอง ความคด” ทถกตอง ส าหรบท าใหตนเองไมตกเปนทาสของความคดผด ๆ ทปดกนศกยภาพใน การเปน “บคคลเรยนร” แบบจ าลองความคดอาจเปนเรองของการ “ตตรา” ในลกษณะทฝรงเรยกวา Generalization เชน “ทหารมระเบยบวนย”, “เปนเมยทหารนบขวด เปนเมยต ารวจนบแบงค”, “นกการเมองเปนคนเชอไมได” แบบจ าลองความคดอนเลองลอในทางการบรหารคอทฤษฎ x กบทฤษฎ y ทฤษฎ x มาจากแบบจ าลองความคดวามนษยมลกษณะขเกยจ คอยแตจะหาโอกาส เบยวงาน สวนทฤษฎ y มาจากแบบจ าลองความคดวามนษยมพนฐานด รกด อยากประสบความส าเรจในชวต จะเหนวาแบบจ าลองความคดมอทธพลตอพฤตกรรมของคนอยางมากมาย เพราะเปนเสมอน “แวน” ก าหนดสงทเรา “เหน” และเปนค าอธบายวาท าไมคนสองคนมององคกรเดยวกนแต “เหน” ไมเหมอนกน และท าใหความคดเหนของคนจ านวนหนงตอเรองใดเรองหนงแตกตางกนมาก แบบจ าลองความคดทถกตองเปนบอเกดของพลงในการเปนบคคลเรยนร ความเขาใจอทธพลของแบบจ าลองความคด ท าใหเราเขาใจผอนเขาใจความหลากหลายของความคด และสามารถใชพลงของความหลากหลายในการเรยนร และในการสรางความส าเรจใหแกองคกร 4. การมวสยทศนรวมกน (Sharedvision) เปนเรองของการ “รวมใจเปนหนงเดยว” ซงจะท าใหองคกรมพลงมากอยางไมนาเชอ เกดปรากฏการณทางจตวทยาทท าใหสมาชกของ องคกรท างานในลกษณะ “ทมเทใจ” ทภาษาองกฤษเรยกวา Commitment และ Conviction ตอองคการ เนองจากวสยทศนรวมเขาไปกระทบใจกระทบความเชอคานยมความใฝฝนในชวต ของคนในองคกรวสยทศนรวมไมใชขอตกลงทก าหนดโดยผมอ านาจ แลวท าใหสมาชกขององคกรยอมรบ แตเปนขอตกลงทผานกระบวนการมสวนรวมจนทกคนเหนพองตองกน โดยทวสยทศนสวนบคคลของสมาชกแตละคนไมจ าเปนจะตองเหมอนกนทงหมด กระบวนการก าหนดวสยทศนรวมด าเนนการไปอยางตอเนอง และวสยทศนรวมกมความชดเจนมากขนเรอย ๆ คลายกบวสยทศนเปนสงมชวตเปนเครองมอตอการเรยนรในระดบบคคลและระดบองคกร และเปนเครองมอสรางความกระตอรอรน สรางพลงรวมอยางไมมสนสด การก าหนดวสยทศนมได 2 แนว แนวแรกเปนการเปรยบเทยบกบภายนอกองคกร เชน คแขง การก าหนด Benchmarking แนวทสองเปน การเปรยบเทยบภายในซงเปนการท าใหดกวาเดมการไปสความเปนเลศการมเปาหมายไป สความสมบรณแบบหรอดเลศ การก าหนดวสยทศนรวมเปนเครองมอ ใหคนในองคกรมมมมองแบบมองระยะยาวเกดแรงบนดาลใจรวมกน และเกดการทมเทใจรวมกน เพอบรรลวสยทศนรวมขององคกร

28

5. การเรยนรรวมกนเปนทม (Team Learning) องคกรแหงการเรยนรประกอบดวยพลง 2 สวน คอ พลงความสามารถเฉพาะตวของสมาชกองคกร กบพลงกลมทเกดจากการเสรมแรง (Synergy) ในการเรยนเปนทมและท างานเปนทมองคกรโดยทวไปสมาชกมการท างานโดยมเปาหมายไปคนละทศละทาง ท าใหพลงความสามารถเฉพาะตวหกลบกนเองบางเสรมกนบาง หรอน าไปสเปาหมายคนละเปาหมายบาง ท าใหองคกรขาดพลง ขาดประสทธภาพ มผลงานนอย หรอผลงานไมมคณภาพ แตถาองคกรมความสามารถในการท างานเปนทม จะเกดพลงแหงการเสรมแรง(Synergy) เกดสภาพท 1 + 1 = 3 ซงหมายความจะตองมเครองมอหรอ “เขมทศ” ส าหรบใหสมาชก ท างานมงเปาไปในทางเดยวกนมงมนผลส าเรจอนเดยวกน “เขมทศ” ดงกลาวคอวสยทศน (Vision), ความมงมน (Purpose) และพนธกจ (Mission)ในสภาพดงกลาว องคกรและสมาชกขององคกร ยงคงด ารงความแตกตางหลากหลายอยแตใชพลงทงหมดมงเปาไปสการท าความส าเรจ ตามวสยทศนความมงมนและพนธกจรวมกน จงเกดพลงจากการเสรมแรงไดอยางไมนาเชอ พลงแหงการเสรมแรงจะไมเขมแขงมาก หากสมาชกขององคกรไมมความแตกตางหลากหลาย นคอคณคาของความแตกตางหลากหลายตอการสรางพลงรวมใหแกองคกร การเรยนเปนทมและ การท างานเปนทม หมายความวาสมาชกของทมมความตองการซงกนและกน แตละคนมอสระเปนตวของตวเองไปพรอม ๆ กบมความตองการพงพาเกอกลซงกนและกน โดยตระหนกวาถาเรยนรหรอท างานเดยว ๆ ตนเองอาจเรยนร หรอท างานไดผลเทากบ 1 หนวย แตถาเรยนหรอท างานเปน ทมตนเองจะเรยนรหรอผลตผลงานได 1.1 หนวย หรออาจสงถง 1.5 หนวย หรอในสถานการณ พเศษอาจไดถง 2 - 3 หนวยองคกรแหงการเรยนรเกดจากการจดบรรยากาศ กระบวนการ เงอนไข และฝกทกษะใหบคลากรเปนบคคลเรยนร โดยยดหลกส าคญ 5 ประการคอ 5.1 การคดเชงระบบ (Systems Thinking) 5.2 การเปนบคคลรอบร (Persona l Mastery) 5.3 การมแบบแผนความคด (Mental Models) 5.4 การมวสยทศน รวมกน (Sharedvision) 5.5 การเรยนรรวมกนเปนทม (Teamlearning) หลก 5 ประการนเกอกลและพงพาอาศยซงกนและกน อาศยพลงแหงการเรยนรเปน กลม พลงแหงการมองภาพรวม มองความ เชอมโยง มองความเคลอนไหวเปลยนแปลงเปนพลวต มองอนาคต มองเชงบวก มองเหนสภาพความเปนจรง มองแบบไมยดตดลดอตตาหรอตวกของก มองทประโยชนหรอความมงมนเพอสวนรวมหรอคณคาอนยงใหญ และอาศยพลงแหงทกษะของการเรยนรรวมกน การเปลยนสภาพหรอสงทดเสมอนเปนจดออนหรอปญหาใหกลายเปนจดแขงเปนโอกาสหรอพลง

29

สรปไดวา เมอพจารณาองคประกอบทเปนหวใจส าคญทง 5 ประการของ ปเตอร เชงก(Peter M. Senge) พบวา เปนองคประกอบทเปนเชงปรชญาเปนแนวคดและนามธรรมทลกซงตองอาศยการศกษาอยางถองแท และกระท าทกองคประกอบเปนวงจรอยางตอเนอง สวนองคประกอบตามแนวคดของ เพดเลอร, เบอรกล และบอยเดล (Pedler, Burgoyne & Boydell) และของ เรยโนลด(Reynolds) มความเปนรปธรรมมากกวาในการศกษาองคกร มากกวาจงเปนอกแนวทางหนงทสามารถใชบงชศกยภาพในการพฒนาไปสองคกรแหงการเรยนรได อยางไรกตามองคกรแหงการเรยนรไมมสตรส าเรจ (Blueprint) เพดเลอร, เบอรกล และบอยเดล (Pedler, Burgoyne & Boydell, 1988, p. 2) เหมอนการจดการทวไป ปเตอร เชงก (Peter M. Senge) เหนวาองคกรแหงการเรยนรเปนเรองทละเอยดออนไมใชเรองทจะบอกวธการและตวแบบส าเรจรปใหองคกรตาง ๆ น าไปใชไดทนท ดงนนองคกรแตละแหง จะตองน าแนวคดนไปประยกตใชใหเหมาะสมกบองคกรและสงแวดลอมขององคกรดวย จ าเปนอยางยงทผใชตองท าความเขาใจองคประกอบเชงปรชญาของ ปเตอร เชงก (Peter M. Senge) เปนพนฐานใหถองแทเสยกอน ไมเชนนนจะกลายเปนเพยงการน ารปแบบมาใช โดยปราศจากหวใจขององคกรแหงการเรยนร เพราะจะท าใหองคกรแหงการเรยนรกลายเปน ความคดแบบแยกสวน ระดบการเปนองคกรแหงการเรยนร เราจะทราบไดอยางไรวาองคกรนน ๆ มลกษณะของการเปนองคกรแหงการเรยนร หรอไมอยางไรหรอมระดบการเปนองคกรแหงการเรยนรในดานใดบาง วตกน และมาคซก (Watkins & Marsick, 1992, p. 278) ไดกลาวถงระดบการเปนองคกรแหงการเรยนรไว 3 ระดบ ไดแก ระดบบคคล ระดบกลม และระดบองคกร รวมทงเสนอตวชวดความเปนองคกรแหงการเรยนไวทงระดบบคคล ระดบกลม และระดบองคกรดงน ระดบบคคล 1. ทกคนอภปรายและเรยนรจากขอผดพลาดอยางเปดเผย 2. ทกคนระบทกษะทตองการเพอการท างานในอนาคต 3. ทกคนชวยเหลอกนในการเรยนร 4. ทกคนไดรบการสนบสนนดานงบประมาณและทรพยากร 5. ทกคนไดรบการสนบสนนในการเรยนร 6. ทกคนเหนปญหาในการท างาน คอ โอกาสในการเรยนร 7. ทกคนไดรบรางวลจากการเรยนร 8. ทกคนใหขอมลยอนกลบอยางเปดและตรงไปตรงมา 9. ทกคนฟงกอนพด

30

10. ทกคนใหความส าคญกบค าถามวา “ท าไม” 11. ทกคนสามารถถามในสงทคดได 12. ทกคนเคารพกนและกน ระดบกลม 1. ทกคนใชเวลาเพอสรางความเชอถอกบผอนระดบกลม 2. ทมมอสระในการตงเปาหมายทตองการ 3. ทกคนในทมมความเทาเทยมกน 4. ทมมจดเนนทงานของกลมและวธการท างานทด 5. ทมมการทบทวนความคดในผลงานของกลม 6. ทมไดรบรางวลส าหรบผลสมฤทธของงานรวมกน 7. ทมมความมนใจวาองคกรจะปฏบตตามขอเสนอแนะของทม ระดบองคกร 1. มการสอสารสองทาง 2. คนในองคกรสามารถเขาถงสารสนเทศไดสะดวกและรวดเรว 3. องคกรเกบรกษาฐานขอมลเกยวกบทกษะของผปฏบตงาน 4. มระบบการวดชองวางระหวางสภาพการปฏบตงานทเปนจรงและทคาดหวง 5. องคกรสรางบทเรยนงาย ๆ ส าหรบผปฏบตงาน 6. องคกรวดการฝกอบรมจากเวลาและทรพยากรทใช 7. องคกรยกยอง ยอมรบผทรเรมสงใหม ๆ 8. องคกรใหทางเลอกในการปฏบตงาน 9. องคกรเชญชวนทกคนรวมสนบสนนวสยทศนขององคกร 10. องคกรใหทกคนมสวนรวมในการบรหารทรพยากร 11. องคกรสนบสนนผปฏบตงานทมความเสยงสง 12. องคกรน าวสยทศนไปสการปฏบตในระดบและกลมทตางกน 13. องคกรสนบสนนใหผปฏบตงานมชวตครอบครวและการท างานทสมดล 14. องคกรสงเสรมใหทกคนมมมมองทกวางไกล 15. องคกรสงเสรมใหทกคนยดเอามมมองของผรบบรการมาใชตดสนใจ 16. องคกรค านงถงสงทจะมตอขวญก าลงใจของผปฏบตงาน 17. องคกรมการท างานรวมกบชมชนภายนอก 18. องคกรสนบสนนใหคนหาค าตอบจากปญหาจากการศกษาองคกรอน ๆ

31

19. องคกรสนบสนนโอกาสตามความตองการการเรยนรและการฝกอบรม 20. องคกรมการแลกเปลยนความคดเหนระหวางผน ากบผปฏบตงานในเรองการแขงขน แนวโนมและทศทางขององคกร 21. องคกรมการเสรมสรางอ านาจเพอรวมกนน าพาองคกร 22. องคกรสรางภาวะผน า 23. องคกรมองหาโอกาสทจะเรยน 24. องคกรมการปฏบตงานทสอดคลองกบคานยมในองคกร เนองจากทไดกลาวมาจะเหนไดวา องคกรทมการเรยนรนนเปนกระบวนการทมลกษณะ เคลอนไหวยดหยนเปนพลวตทไมหยดนงหรอพงพอใจกบความส าเรจทมอย นอกจากนนสมาชกขององคกรตองมการขวนขวายหาความรมาแบงปนเผยแพรแกกน เพอพฒนางานในหนาทใหมประสทธภาพสงสด องคกรตาง ๆ เชน Motorola, Xerox, Ford Motor Company, Galaxy - Welcome, National Health Service และ MCI ไดมการประเมนการเปนองคกรแหงการเรยนร ผลทไดจากการประเมนเหลานนน ามาก าหนดเปนกลยทธ เพอเพมสมรรถภาพใหแกองคกรใน การเปนองคการแหงการเรยนร (Redding, 1997, p. 12) แนวทางการประเมนจะชวยใหองคกรตาง ๆ สามารถคาดการณและ ตอบสนองตอการเปลยนแปลงไดอยางรวดเรว โดยมขอสมมตฐานหลก ๆ ดงน องคกรหรอกลมในองคกรเปนผเรยนรไมใชบคคลใดบคคลหนง ระดบในการเรยนรขององคกรจะเปนตวบงชถงความสามารถขององคกรในการปฏรปตวเองใหตรงกบความตองการส าหรบการเปลยนแปลงขนพนฐานทเกดขนอยางรวดเรว องคการทเปนองคกรแหงการเรยนรนนจะตองสรางความสามารถในการเรยนรใหกบองคกรทงระบบและจะตองน าความสามารถนนไปใชในทก ๆ ดานขององคกร เชน การมวสยทศน และกลยทธ ความเปนผน าและการจดการวฒนธรรม โครงสรางระบบและกระบวนการตาง ๆ ซงองคกรทมลกษณะเปนองคกรแหงการเรยนรนนจะมความยดหยนและมความสามารถ ในการปรบตว มการทดลองและสรางความรใหม ๆ โดยมการคดทบทวนถงวธการไปสจดมงหมาย และน าความสามารถในการเรยนรของบคลากรมาเปนขอไดเปรยบในการแขงขนไดดกวาองคกร ลกษณะอน องคกรแหงการเรยนรนเปนองคกรในอดมคต จงไมมองคกรใดเปนองคกร แหงการเรยนรทแทจรง แทนทจะตงค าถามวาองคกรเปนองคกรแหงการเรยนรหรอไมควรจะถามวา “องคกรจ าเปนตองมลกษณะเฉพาะขององคกรแหงการเรยนรอะไรบางเพอทจะ ประสบความส าเรจ ในสภาพแวดลอมทองคกรก าลงเผชญอย” และถามวา “องคกรจะตองมลกษณะ ขององคกรแหงการเรยนรมากนอยเพยงใด” การลอกเลยนแบบวธการทใชโดยองคกรทไดชอวาเปน

32

องคกรแหงการเรยนรนนไมเพยงพอในการพฒนาองคกรเนองจากไมมสตรส าเรจในการเปน การเปนองคกรแหงการเรยนรองคกรตาง ๆ จะตองคดคนวธการของตนเองแทนทจะไปยมวธการของผอนวธการในการประเมนองคกรแหงการเรยนรสามารถบงชถงลกษณะขององคกร แหงการเรยนรได วธการประเมนนชวยใหองคกรสามารถตรวจสอบตวเองและก าหนดไดวาองคกร มลกษณะขององคกรแหงการเรยนรอยในระดบใด การประเมนนยงบอกถงพนฐานในการปฏรป แนวความคดทคลมเครอ และเปนนามธรรมเกยวกบองคกรแหงการเรยนรใหเปนการรเรม ในลกษณะเฉพาะและการประเมนผลของการรเรมนในระยะเวลาตาง ๆ ขนตอนวธการประเมน กระบวนการนเปนวธการหนงในการประเมนองคกรแหงการเรยนรโดยมพนฐานมาจาก การประเมนตาง ๆ ทไดจดท าขนโดย Institute for Strategic Learning เมอง Naperville รฐ Illinois การประเมนนใชวธการในการประเมนตาง ๆ มากมายและไดประเมนองคกรทมความตางกน หลากหลายองคกร วธการนไมสามารถน าไปประยกตใชไดทกสถานการณ หรอวธการประเมน ทกวธซงมขนตอนตาง ๆ ดงน 1. ก าหนดวตถประสงคและการใชงาน การก าหนดวตถประสงคใหชดเจนวาท าไมถงไดท าการประเมนน ในสถานการณสวนใหญวตถประสงคหลกคอการก าหนดสถานภาพในปจจบนขององคกรในฐานะองคกรแหงการเรยนร ก าหนดพนทในการประเมน วางแผนการประเมน ลงมอปฏบตจรงและประเมนผลลพธ ขนตอนเหลานเปนวธการเฉพาะของกระบวนการใน การส ารวจ ซงปญหาทไดถกก าหนดไวแลว การส ารวจนจดท าขนเพอเปนการรวบรวมขอมลและ มการแสดงผลลพธทไดจากการส ารวจใหกบสมาชกขององคกร นอกจากนยงชใหเหนถงสาเหตและปจจยตาง ๆ ทเกยวของ และมการจดท าและน าแผนการปรบปรงไปปฏบต หลงจากนน ระยะหนงกจะมการจดการส ารวจใหมเพอตดตามความกาวหนา ในกรณทจ าเปนอาจมการท ากระบวนการส ารวจซ าใหม 2. การเลอกเครองมอและวธการ วธการสวนใหญ คอ การจดการดวยตนเอง (Self -Administered) การให ดวยตนเอง (Self - Scored) มความถกตองในเชงสถต และเปนการส ารวจแบบ Likert - Type แนวทางนไดแบงหวขอตาง ๆ ของแตละวธการออกเปน 2 ชนด คอ ระดบของการเรยนรและระบบขององคกร โดยมพนฐานมาจาก The Learning Organization Assessment Framework พฒนาโดย Martha Gephardt, Victoria Mar sick, Mark Van Buren, Michelle Spiro และ Lisa Lace Daemon (American Society for Training and Development, 1995 อางถงใน มาล สบกระแส, 2552) ระดบของหวขอในการเรยนรเปนการประเมนการเรยนรระดบบคคลกลมและองคกร หวขอในสวนของระบบ องคกรเปนการประเมนระบบตาง ๆ ขนอยกบวาไดม การสรางระบบเหลานนใหมาสนบสนนการเรยนรมากนอยเพยงใด โดยแบงเปนประเภทยอย ๆ

33

ไดดงน 2.1 วสยทศนและกลยทธ 2.2 ความเปนผน าและการจดการ 2.3 วฒนธรรม 2.4 โครงสราง 2.5 ขอมลและการสอสาร 2.6 การจดการดานการปฏบตงาน 2.7 เทคโนโลย 2.8 การจดการการเปลยนแปลง แนวทางนไดชใหเหนวาวธการตาง ๆ นนแตกตางกนไปขนอยกบวามงเนนไปทระดบ ตาง ๆ ของการเรยนรและชนดยอยของระบบมากนอยเพยงใด วธการสวนใหญไดรบการพฒนา จากตนแบบขององคกรแหงการเรยนรซงคดคน โดยผเขยนเกยวกบวธการเปนองคกรแหง การเรยนร ถงแมวาวธการเหลานจะถกคดคนโดยตนแบบทแตกตางกน วธการเหลานกม ความเหมอนกนในหลาย ๆ ดาน ซงรวมถงการทองคกรไดรจกการเรยนรเปนระบบความส าคญของการเรยนรอยางตอเนองในระดบบคคล ระดบกลม และระดบองคกรและความจ าเปนในการให การสนบสนนทงในดานวฒนธรรมและความเปนผน าความแตกตางกนทส าคญคอ ความหลากหลายของความคดเหนในเรองความรบผดชอบ และการก าหนดทศทางวาควรจะเปนความรบผดชอบระดบบคคลหรอระดบองคกร ควรจะแยกกลมการเรยนรเปนกลมออกจาก การท างานเปนกลมหรอไม และการเรยนรนควรจะเปนเปาหมายหรอเปนวถทางทชวยให บรรลเปาหมาย 3. การส ารวจและการจดการผลลพธ ทางเลอกอยางแรกคอ ถาเปนไปไดควรใหสมาชก ทกคนมสวนรวมในวธการ สมาชกทงหมดขององคกรควรมสวนรวมและแลกเปลยนการตดสนใจ แตถาเปนไปไมได เชน ในองคกรทมขนาดใหญมากหรอในองคกรทมการส ารวจพนกงานมา อยางมากเกนไปแลว กอาจจะเลอกใชตวอยางในการส ารวจกได ในการเลอกขนาดของกลมตวอยางนน ควรจะพจารณาวาคณตองการทจะแสดงผลลพธในรปของกลมยอยหรอไม ถาใช กใหก าหนด กลมยอย (หนวยธรกจ แผนก หนาทของงานต าแหนงและอน ๆ) ควรจะพจารณาดวยวาม ความผนแปรมากนอยเพยงใดในกลมประชากรโดยอาศยขอมลจากการส ารวจอยางอนกลมคน ทส ารวจมแนวโนมทจะเหนดวยหรอไม หรอแตกตางกนมากนอยเพยงใด 4. พฒนากลยทธขององคกรแหงการเรยนร ขนตอนส าคญของการประเมนองคกร แหงการเรยนร คอการพฒนากลยทธขององคกรแหงการเรยนรทครอบคลมองคกรอยาง กวางขวาง

34

และใชไดนานหลายป กลยทธจะชวยเตรยมการวางแผนอยางเปนระบบในการสรางความสามารถขององคกรแหงการเรยนร สวนประกอบอยางหนงกคอองคกรมลกษณะขององคกรแหงการเรยนรมากนอยเพยงใด และลกษณะขององคกรแหงการเรยนรทองคกรมอยนน แพรหลายอยในระดบ ตวบคคล ระดบกลม หรอระดบองคกร นนมความแพรหลายและเปนทยอมรบ โดยทวไปอยางไร ลกษณะทองคกรมอยนนมความเดน ชดอยางไรในระบบตาง ๆ เชนวสยทศน และกลยทธ ความเปนผน าและการจดการ วฒนธรรม และเทคโนโลย การวเคราะหไดแสดงใหเหนวาคนใน แตละสวนทตางกนขององคกรจะมการรบรทแตกตางกนดวย ผตอบค าถามควรจะตอบ ค าถามของ การส ารวจแตละขอสองดานคอ ตอนนมอะไรอยแลวและควรจะมอะไรชองวางของการวเคราะหนสามารถชใหเหนถงจดทมชองวางนอยหรอไมมเลยและจดทมชองวางมากทสด เชน การประเมน อาจจะชใหเหนวาสวนทจะตองไดรบการพฒนาใหเปนองคกรแหงการเรยนรมากทสด คอ วสยทศนและกลยทธ ผถอหนซงเปนผทมสวนเกยวของในสวนนนจะตองมการแลกเปลยน วสยทศนและแผนการส าหรบอนาคต ในกรณดงกลาวนกลยทธขององคกรแหงการเรยนรอาจจะ มไวเพอขยายความสามารถขององคกรและท าใหเปนหลกการขององคกรตอไปโดยการใหลกคา และผทไดรบผลประโยชนอน ๆ เขามามสวนรวมในการวางแผนทางธรกจ มเชลล มาควาดท (Michael J. Marquardt, 1996, p. 138) ไดเสนอแบบประเมนองคกรแหงการเรยนร โดยพจารณาจากระดบการปฏบตในองคกรเปน 4 ระดบ ไดแก 1. ปฏบตทวทงองคกร 2. น ามาปฏบตเปนสวนใหญ 3. น ามาปฏบตพอสมควร 4. น ามาปฏบตนอยหรอไมไดปฏบตเลย โดยเสนอการประเมนเปน 5 ดานประกอบดวย 1. พลวตแหงการเรยนร ระดบบคคล ระดบกลมหรอทมงาน และระดบองคกร 2. การปฏรปองคกร วสยทศน วฒนธรรม กลยทธ และโครงสราง 3. การเอออ านาจใหแกบคลากร ผจดการ พนกงาน ลกคา หนสวน และชมชน 4. การจดการความร การแสวงหา การสรางสรรค การจดเกบ การสบคน การถายโอนและการน าไปประยกตใช 5. การประยกตใชเทคโนโลย ระบบสารสนเทศความร การเรยนรผานเทคโนโลย และระบบสนบสนนการปฏบตงานอเลกทรอนกส มาควาดท และเรยโนลด (Marquardt & Reynolds, 1994, p. 167) ยงไดเสนอประเดนเพอพจารณาถงลกษณะขององคกรแหงการเรยนรทสามารถน าไปก าหนดเปนขอปฏบต หรอกจกรรมขององคกรได เพอให เหนภาพลกษณะขององคกร

35

แหงการเรยนร 1. การเลงเหนโอกาสในความไมแนนอนเพอสรางความเจรญกาวหนา 2. มสรางความเขาใจใหม ๆ ดวยขอมลทเปนกลาง จากวธการหยงร คาดคะเน 3. สามารถปรบตวและสอดรบกบกระแสการเปลยนแปลงไดด 4. การสนบสนนใหพนกงานในระดบลางสดมโอกาสและความสามารถอธบาย ความคบหนาและอปสรรคในการท างานได 5. การสนบสนนใหผบรหารท าหนาทเปนผชแนะ เปนพเลยง เปนทปรกษา เปนผเกอหนนการเรยนรแกสมาชกขององคกร 6. ตองสรางวฒนธรรมของการใหแรงเสรมและการเปดเผยขอมลในองคกร 7. มมมมองโดยภาพรวมและเปนระบบทเหนและเขาใจระบบ กระบวนการและความสมพนธตาง ๆ ขององคกร 8. มวสยทศนเปาหมายและคานยมรวมกนทวทงองคกร 9. มการกระจายอ านาจการตดสนใจดวยการเพมอ านาจปฏบตแกพนกงานในองคกร 10. มผทเปนแมแบบเกยวกบการกลาเสยง กลาทดลองปฏบตทคดดแลว 11. มระบบตาง ๆ เพอการเรยนรรวมกน และใชประโยชนจากการเรยนรในธรกจ 12. ค านงถงความตองการความคาดหวงของลกคาผใชบรการ 13. มสวนเกยวของกบชมชน 14. การเชอมโยงการพฒนาตนของพนกงานใหเขากบการพฒนาองคกรโดยภาพรวม 15. มการสรางเครอขายในองคกรดานเทคโนโลย 16. มการสรางเครอขายภายในธรกจของชมชน 17. ใหโอกาสในการเรยนรทางประสบการณ 18. คดคานแนวการปฏบตทจะท าใหงานลาชา 19. มการใหรางวลตอความคดรเรม และมการจดตงโครงสรางรองรบความคดดงกลาว 20. สรางความไวเนอเชอใจใหเกดทวทงองคกร 21. มงสการปรบปรงแกไขอยางตอเนอง 22. ใหการสนบสนน สงเสรมการจดตงทมปฏบตงานทกรปแบบ 23. มการใชคณะท างานทมผปฏบตมาจากหลาย ๆ สวนงาน 24. มการใชระบบการส ารวจและประเมนทกษะถงสมรรถนะในการเรยนร 25. มการมององคกรวาสามารถเรยนรและเตบโตได 26. มองสงทไมคาดคะเนไวมากอนเปนโอกาสอนดทจะเรยนร

36

สรปไดวาจากการทบทวนระดบองคกรแหงการเรยนรของนกวชาการหลายทานไดใช หลกการของ วตกน และมาคซก (Watkins & Marsick, 1992, p. 178) ในการจดกลมตวชวดระดบความเปนองคกรแหงการเรยนไวทงระดบบคคลระดบกลมและระดบองคกรโดยก าหนดเปนองคประกอบของลกษณะองคกรแหงการเรยนร เพอการศกษาวจยในครงน องคประกอบทมลกษณะคลายคลงกนหรอสามารถจดกลมปจจยเดยวกนไดผวจยไดจดกลมองคประกอบเปน 3 องคประกอบไดแก ระดบบคคล ระดบกลมและระดบองคกรและในแตละระดบมคณลกษณะ ทเปนตวชวดยอยดงน องคการแหงการเรยนรระดบบคคลประกอบดวย คณลกษณะของบคคลในองคกร ทแสดงถงการใฝเรยนรและรอบร พฒนาตนเองอยางตอเนอง เรยนรจากการปฏบต คดและท าอยาง เปนระบบใชเทคโนโลยในการปฏบตงาน มพฤตกรรมทางบวกโดยไมตองควบคมใชการเรยนร เปนยทธศาสตรในการปฏบตงาน กาวทนตอการเปลยนแปลง มความสขจากการปฏบตงานไดบรรลเปาหมาย มคลงองคความรใหมของตนเอง เชน เวบไซต, บลอก องคกรแหงการเรยนรระดบกลมประกอบดวย คณลกษณะของกลมบคคลในองคกร ทแสดงถงท างานรวมกนสเปาหมายขององคกร แลกเปลยนเรยนรภายในกลม แลกเปลยนเรยนร ระหวางกลม บคลากรในกลมสามารถปฏบตงานแทนกนได มการเอออ านาจจากกลมผบรหาร สกลมผปฏบตงาน ยอมรบในความสามารถและความแตกตางระหวางบคคลในกลม มการน า ขมความร แกนความรมาใชในการพฒนางาน มการนเทศ แนะน าชวยเหลอระหวางกลม องคกรแหงการเรยนรระดบองคกรประกอบดวย คณลกษณะโดยรวมของสถาบนหรอ องคกร ทแสดงถงมการพฒนาวสยทศนสวนบคคลใหเปนวสยทศนรวมกนขององคกร บรรยากาศและสภาพแวดลอมเหมาะสมตอการเรยนรและปฏบตงาน ก าหนดมาตรฐานและตวชวดความส าเรจ เทยบเคยงคณภาพกบองคกรอน ๆ เพอเปนแนวทางในการพฒนางาน พฒนาสมรรถนะบคลากร อยางเปนระบบและตอเนอง จดระบบการก ากบ ตดตามและประเมนผลสมฤทธขององคกร มระบบการจดเกบและเผยแพรองคความรขององคกร เกดผลสมฤทธตามเปาหมายองคกรอยใน ระดบสง พฒนานวตกรรมและ หรอ มแนวปฏบตทด เปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยมสวนรวม ในการบรหารองคกร ปรบปรงการบรการอยางตอเนอง ปจจยทมอทธพลตอความเปนองคกรแหงการเรยนร มความพยายามในการพฒนาองคกรใหเปนองคกรแหงการเรยนร มงานวจยทเกยวกบ วธการสรางองคกรแหงการเรยนรเปนสองลกษณะ ลกษณะหนงมงจะศกษาเพออธบายการเปน องคกรแหงการเรยนรและพฒนาเครองมอทใชในการพฒนาองคกรสการเปนองคกรแหงการเรยนร สวนอกลกษณะหนงมงทจะศกษาถงปจจยทสงผลตอความเปนองคกรแหงการเรยนร เปนเรองยาก

37

ทจะเปลยนองคกรใหเปนองคกรแหงการเรยนรแตละขนตอน จะตองพฒนาโครงสรางและวธการเพอใหเหมาะสมกบคนขององคกร ประวตศาสตร เทคโนโลย เปาหมาย ภารกจ และวฒนธรรม องคกรใหมากทสด ความตองการส าหรบการเรยนรขององคกรอยางกวางไกลเปนเรองเรงดวน อยางมากในสภาวะเชนน เพราะวาอนาคตไมไดเปนเรองของการแขงขนระดบโลกเทานน แตเกยวกบการเรยนรระดบโลกดวยเปนการเรยนรขามพรมแดน (Learning Across Borders) องคกรทงหลายในเอเชย ยโรป และอเมรกาไดตดสนใจทจะเปลยนแปลงตวเองใหปน องคกรแหงการเรยนร องคกรเหลานนประสบความส าเรจไดพบวาเกดจากการพฒนาปจจยทสงผลตอความเปนองคกรแหงการเรยนร ดงนนจงควรศกษาถงปจจยวามปจจยใดบางทสงผลใน การเปลยนแปลงองคกรใหพฒนาเปน องคกรแหงการเรยนรไดประสบความส าเรจดงตอไปน การวจยของมาควาดท และเรยโนลด ( Marquard & Reynolds, 1994, pp. 103 - 105) พบวา การทจะเปนบรษทแหงการเรยนรระดบโลก (Global LearningCompany) ไดนนจะมลกษณะ 3 ประการทสมพนธเกยวเนองกน เหมอนวงกลมซอนกนอยซงวงกลมชนในสดเปนการเรยนรในระดบบคคลและกลม (Individual and Grouping Learning) วงกลมชนกลางส าหรบองคกรทตองการไปสองคกรแหงการเรยนรจะตองมปจจยทกอใหเกดการเรยนร 11 ประการ ดงน 1. มโครงสรางทเหมาะสม (Appropriate Structure) เปนโครงสรางทเลกและคลองตว ไมมสายการบงคบบญชามากเกนไป มหนาทความรบผดชอบหรอลกษณะงานทยดหยนแบบ ไมตายตว ในอนาคตอาจตองใชความสามารถหรอกระบวนการท างานทซ าซอนกนเพอเออตอ การจดตงทมงานได และทส าคญคอ องคกรตองมโครงสรางแบบองครวม ทมองคประกอบทตางท าหนาทของตนอยางประสานสมพนธกบองคประกอบอน ๆ อยางแยกอสระจากกนไมได นอกจากนโครงสรางขององคกรจะตองมลกษณะแบบทมงานขามหนาท (Cross Function Work Teams) เพอสรางกระบวนการเรยนรของ ทมและพฒนาวธการใหม ๆ ทเชอถอไดเรยนรทจะประสานงาน และมงตรงไปยงการท างานทซบซอนขนของทม 2. มวฒนธรรมการเรยนรในองคการ (Corporate Learning Culture) เปนบรรยากาศ ทสงเสรมการทดลองท าสงใหม ๆ แมจะเสยงตอความผดพลาดบางกตาม ซงการวดผลความส าเรจ ของการเรยนร พจารณาจากการบรณาการความคดทงหมดขององคการเขาดวยกน วฒนธรรมองคการตองชวยใหเกดการเรยนรทจะตระหนกถงตนเอง (Self Awareness) การใครครวญ (Self Reflective) และการสรางสรรค (Creative Way) สงเสรมใหมการเรยนรจากประสบการณ จากการปฏบตจรง เปดโอกาสใหคนมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย สนบสนนใหมการใหขอมลยอยกลบรวมทงใหโอกาสในการพฒนาตนเองแกทกคน

38

3. การเอออ านาจ (Empowerment) เปนการสงเสรมสนบสนนและเปดโอกาสใหพนกงานมความ สามารถในการเรยนร มอสระในการตดสนใจแกปญหาของตนเอง ลดความรสกพงพาผอนในการแกไขปญหา ขยายการเรยนรของตนใหเกดผลงอกงาม และการเพมผลผลต มความคดสรางสรรค กระจายความรบผดชอบ และการตดสนใจแกปญหาไปสระดบลาง หรอ ผปฏบต เพอใหมศกยภาพในการเรยนรภายใตกลยทธ และแผนงานขององคกร 4. มการวเคราะหสภาพแวดลอม (Environmental Scanning) เปนการคาดคะเน การเปลยนแปลงทอาจมผลกระทบตอสภาพแวดลอมขององคกรตองปรบใหทนกบ การเปลยนแปลงมการคาดการณเกยวกบอนาคตทเปนไปได การสรางผลกระทบตอสภาพแวดลอมในฐานะการเรยนร โดยเจตนา และการเลอกเปาหมายในสภาพแวดลอมวาควรจะเลอกเรยนรอะไร 5. การสรางและถายโอนความร (Knowledge Creation and Transfer) เปนหนาทใน การสรางนวตกรรมและองคความรใหม ๆ ใหเกดขนในองคกรซงไมใชเปนเพยงหนาทของ R & D (Research and Development) หรอ C & D (Copy and Development) เทานน ผปฏบตงานทกคนจะตอง มบทบาทในการเสรมสรางความรและเรยนรจากสวนอน ๆ ทางเครอขายโดยผานชองทางการสอสาร และเทคโนโลยตาง ๆ มการสอสารระยะไกล และแลกเปลยนขอมลอเลกทรอนกสในการสรางระบบเครอขายทซบซอนขน มการสรางความรใหมทนอกจากจะเกยวของกบขาวสารภายนอกแลว ยงรวมถง การเรยนรภายในและการหยงรทางความคดของแตละบคคลในองคกรดวย 6. มเทคโนโลยการเรยนร (Learning Technology) การประยกตใชเทคโนโลยทเหมาะสม เพอชวยในการปฏบตงานในกระบวนการเรยนรอยางทวถง และใหมการเกบประมวลถายทอด ขอมลกนไดอยางรวดเรวและถกตอง เหมาะสมกบแตละบคคลและสถานการณ เชน การใชเทคโนโลยการสอสารมาใชส าหรบการเรยนทางไกลใชปญญาประดษฐ (Innovation) เพอชวยถายโอนการเรยนรใหทวทงองคกร 7. มงเนนคณภาพ (Quality) เปนการทองคการใหความส าคญกบการบรหารเชงคณภาพ โดยรวม โดยเนนการปรบปรงอยางตอเนอง ซงท าใหผลการเรยนรทงโดยตงใจและไมตงใจกลายเปนผลงานทดขน โดยถอหลกวาจะพฒนาคณภาพตามคณคาในสายตาของผรบบรการ 8. กลยทธ (Strategy) เปนการใชกลยทธการเรยนรโดยเจตนา และการเรยนรเชงปฏบต (Action Learning) เปนจตส านกขององคกรควบคไปกบการท างาน กระบวนการเรยนรจะเปนไปอยางมกลยทธทงในดานของการยกราง การด าเนนการและประเมน ผบรหารจะท าหนาททดลองมากกวาจะเปนผก าหนดแนวทางปฏบตหรอค าตอบไวให 9. บรรยากาศทสนบสนน (Supportive Atmosphere) เปนบรรยากาศทสนบสนน จดมงหมายของการพฒนาคณภาพชวตในการท างานนนคอ การพฒนาศกยภาพความเปนมนษย

39

การเคารพศกดศรความเปนมนษย การยอมรบในความแตกตางของบคคล ความเทาเทยมกนและพฒนาเพอทจะท างานไดด 10. การท างานเปนทมและแบบเครอขาย (Teamwork and Network) การทองคกร ตระหนกถงความรวมมอ การแบงปนสรางผลรวมทสงกวาจากทรพยากรทงภายในองคกรท เรยกวา การท างานเปนทม และภายนอกองคกรทเรยกวา การท างานแบบเครอขาย เปนการรวมมอกนแกปญหาอยางตอเนองในระยะยาว และรเรมสงใหม ๆ เพอสรางการแขงขนและการสรางพลงรวมอนจะท าใหองคกรอยรอดและเจรญเตบโต 11. วสยทศน (Vision) เปนความคดเหนรวมกนของคนในองคกร เพอสนบสนนสงทจะ เกดขนในอนาคตซงรวมถงพนธกจ และจะเปนแรงผลกดนใหการปฏบตงานมงสเปาหมายอยางม เจตจ านงค และมความผกพน การเนนการเรยนร ไปยงเรองทเปนทศทางทตองการรวมกน ทงองคกรตองตงอยบนฐานของคานยม ปรชญา ความคด และความเชอทคลายคลงกน จะสงผลใหมการรวมกนท า กจกรรมทมจดหมายเดยวกนในทสดส าหรบการศกษาวจยถงปจจยทสงผลตอ ความเปนองคการแหงการเรยนรของ Bennett & O’Brien (1994, p. 123) ทพบวา มปจจยส าคญ 12 ปจจย ซงมอทธพลตอความสามารถในการ จดการเรยนรและการเปลยนแปลงในองคกรดงน 1. กลยทธหรอวสยทศน (Strategy or Vision) องคกรและสมาชกตองมวสยทศน เกยวกบวาพวกเขาตองการไปจดใด เพอทจะคาดหมายไดวา พวกเขาจ าเปนตองเรยนรอะไรบาง เพอใหไดถงจดหมายนน พวกเขาตองพฒนากลยทธกวาง ๆ เพอไปใหถงเปาหมาย เพอทจะรวา การเรยนรของพวกเขาสามารถผลกดนองคกรไปสวสยทศนของพวกเขา นอกจากน ถาองคกร แหงการเรยนรมความสมบรณตอหมคณะแลว วสยทศนและกลยทธกจะตองสนบสนนและสงเสรมองคกรแหงการเรยนร 2. การปฏบตเชงการบรหาร (Executive Practices) สมาชกองคกรอาจตงเปนค าถามไดวาผบรหารใหนโยบายอะไรและปฏบตอะไรบางเพอเปนการสนบสนนวสยทศนของการเรยนรขององคกร ผบรหารควรจะท าอยางไรในการชแจงใหบคลากรในองคกรไดเหนความชดเจนถง การเรยนรอยางตอเนอง และความกาวหนาขององคกร ผบรหารท าอะไรบางเพอปลกเรา หรอกระตนในบางสวนขององคกรทยงไมมการเปลยนแปลงใหขบเคลอนตามผบรหารเพอมงส วสยทศนทวางไว 3. การปฏบตเชงการจดการ (Managerial Practices) ผบรหารซงเปนผสนบสนน และนเทศการท างาน ในแตละวนของแตละบคคลและคณะ จะตองปฏบตใหสอดคลองกบหลกการของการเรยนรอยางตอเนอง ในองคกรซงมการเรยนรอยางจรงจงนน ผบรหารจะตองสนบสนน

40

ผรวมงานใหมความเจรญกาวหนาและมการพฒนา จะตองชวยพนกงานบรณาการสงทพวกเขาตองเรยนร จะตองสามารถรวมกนคดเกยวกบผลลพธทคาดหวง และการใชวธการใหม ๆ เพอการพฒนาตอไปขางหนา 4. บรรยากาศ (Climate) การปฏบตงานจะไดผลดหรอไมขนอยกบองคประกอบอนทม ผลตอการเรยนรอยางตอเนองนนกคอ บรรยากาศในองคกร ซงบรรยากาศในองคกรคอ ผลสรปของ คานยมและเจตคตของทก ๆ คน ในองคกรเกยวกบการท างานของพวกเขาองคกรแหงการเรยนร น า บรรยากาศแหงการเปดใจ และไวใจกนมาใช ซงบคคลจะตองไมกลวทจะแสดงความคดเหน พดตามทใจคด อปสรรคระหวางผจดการและลกจางจะถกขจดออกไปและทกคนท างานรวมกน เพอสนบสนนงานทออกมาดเยยมตามอดมคต 5. องคกรหรอโครงสรางของงาน (Organization or Job Structure) โครงสรางองคกร สามารถสนบสนนการเรยนรอยางตอเนอง โดยมการนยามภาระงานทเปลยนแปลงไดเพอเปน การเปลยนไปตามความตองการของสภาพแวดลอมภายนอก และตามความตองการขององคกรเอง การปฏบตหนาท เชน มการสบเปลยนหนาท และใชการชแนะดวยตนเองมการท างาน ขามคณะท างาน เพอใหเกดความยดหยน จะตองมการก าจดนโยบายตามระบบราชการและกฎทสกดกนหรอขดขวางการเลอนไหลของขอมล 6. การเลอนไหลของขอมลสารสนเทศ (Information Flow) การเรยนรขององคกรตาง ๆ จะอาศยเทคโนโลยททนสมย เพอใหทนกบยคขอมลสารสนเทศและการเผยแพรระบบคอมพวเตอร จะชวยสนบสนนการตดตอสอสารระหวางพนกงานตาง ๆ ใหงายขน และเพอใหแนใจวาพนกงาน ไดรบขอมลทางคอมพวเตอรตรงกบงานของตนเอง 7. การปฏบตของบคคลและทมงาน (Individual and Team Practices) ขอมลสารสนเทศม ความส าคญตอบทบาทหนาทไมวาจะเปนการท างานเปนรายบคคลและเปนทมในองคกร แหงการเรยนร การแรกเปลยนความรจะมประโยชนอยางยง องคกรตาง ๆ จะเจรญเตบโตได เมอตวบคคลตางมการแลกเปลยนความรซงกนและกน เมอบคคลเหนขอผดพลาดกจะเปนโอกาสในการเรยนรและไมต าหนหรอกลาวโทษกน มความรบผดชอบตอตนเอง มการอภปรายปญหา ตาง ๆ อยางตรงไปตรงมา และท างานเพอแกไขปญหานน ๆ 8. กระบวนการท างาน (Work Process) องคกรจะกระตนการเรยนรผานวสยทศนระบบสารสนเทศ แตจะรวมกบการใชกระบวนการท างานทจะกระตนใหเกดการเรยนรอยางตอเนอง เชน มการสอนหรอฝกเทคนคในการแกปญหาอยางเปนระบบ มการสงเสรมการเรยนรจากสงตาง ๆ เพอใหเขาใจตนเอง เพอใหสามารถก าหนดทศทาง หรอปรบสภาพกระบวนการตาง ๆ ใหอยใน แนวหนาใหเทากนหรอดกวาคนทเกงทสดในปจจบน (Bench Marking) เปนตน

41

9. เปาหมายหรอขอมลยอนกลบการปฏบตงาน (Performance Goals or Feedback) ประเดนส าคญขององคกรทประสบความส าเรจโดยตรงนน จะตองเนนลกคา จะตองทราบวาอะไร ทเขาตองการและจ าเปนตอการเรยนร เพอจดประสงคการเรยนรอยางเดยวจะไมประสบความส าเรจ คณคาของการเรยนรนนจะขนอยกบความสามารถโดยการชวยเหลอองคกรในการบรการลกคา ใหดขน ซงตองอาศยการมขอมลยอนกลบทงแบบเปนทางการและไมเปนทางการ 10. การฝกอบรมหรอการศกษา (Training or Education) เปนททราบอยแลววา การฝกอบรมและการศกษานนมบทบาทส าคญในการเปลยนแปลงการปฏบตงานในองคกร ฝกอบรมเปนสงจ าเปนในองคกรแหงการเรยนร โปรแกรมการฝกอบรมทเปนทางการจะเนน การชวยเหลอบคคลในการเรยนรดวยตนเอง และจากประสบการณของผอน แลวจากนนกจะสามารถแกปญหาอยางสรางสรรค เครองมอในการวางแผนพฒนารายบคคลไดจดสรรไวส าหรบทกคน นอกจากนยงมแบบของการฝกตาง ๆ เชน การฝกปฏบตเปนทม การศกษาเปนทม การสาธตโครงงาน การใหค าปรกษาโดยเพอน โครงงานการเรยนรงานพนฐาน (ซงมกจะรวาเปนการเรยนรแบบการสะทอนการปฏบต) เทคโนโลยในการตดตอสอสารททนสมยสามารถจดการอบรมหรอ ฝกปฏบตการโดยผานดาวเทยม และคอมพวเตอร 11. การพฒนารายบคคลหรอทมงาน (Individual or Team Development) องคกร แหงการเรยนรจะหาวธการตาง ๆ เพอกระตนสมาชกใหพฒนาดวยตนเอง ขณะเดยวกนกจะ สงเสรมการพฒนาทมงานดวย องคกรสามารถเรยนรไดเพยงวา ทมงานเรยนรรวมกนแบบชมชน ผปฏบตงาน (Communities of Practice) ทมการปฏบตงานกนอยางตอเนอง การใหอ านาจใน การท างานเปนทมหรอรายบคคล แสดงใหเหนถงการเปลยนแปลงในดานความคดส าหรบ โลกธรกจ และยงเปนสงจ าเปนส าหรบองคกรตาง ๆ ทจะหาวธเพมความสามารถในการเรยนรของตนเอง 12. การใหรางวลหรอการยอมรบ (Rewards or Recognition) เปนองคประกอบตวสดทายทจะสนบสนนตวอนทงหมด ระบบการใหรางวลและการยอมรบจะสงเสรมและกระตนการเรยนรแบบรายบคคลและแบบองคกร ซงการใหรางวลอาจใชหลายรปแบบ เชน จากบคคลทผรวมงานยอมรบซงเปนบคคลทอาจเสนอผลงาน แผนงานอนทมประโยชนตอทกคนมาแลกเปลยน เมอองคกรมการเรยนรและเตบโตขน เปนตน จากการคนควาวจยของ Nevis, Dibella & Gould (1995, p. 137) พบวาปจจยทมผลท าใหเกดองคกรแหงการเรยนรมดวยกน 7 ปจจย ในแตละปจจยมรายละเอยดดงน 1. แหลงความร องคกรไดพฒนาความรใหม ๆ จากภายในองคกรหรอคนหาความรจากแหลงภายนอกองคกรมากแคไหนความแตกตางนคอ ความแตกตางระหวางการคดคนสงใหม ๆ

42

และการปรบตวใหเขากบสงแวดลอมหรอการเลยนแบบในประเทศสหรฐอเมรกามแนวโนมทจะใหคณคาของการคดคนสงใหม ๆ โดยดถกผทลอกเลยนแบบและมกจะวจารณธรกจของญปนวา คนญปนเปนนกลอกเลยนแบบทเกงแตไมใชนกคดคนสงใหม ๆ ทเกง วธการทงสองนมขอดทตางกน การน ามาประยกตใชทงสองวธจะมประโยชนทสด 2. การเนนผลตภณฑหรอกระบวนการ องคกรเลอกจะรวบรวมความรเกยวกบผลลพธ ของผลตภณฑและบรการ หรอเลอกเนนไปทกระบวนการขนตอนการผลตผลตภณฑเหลานน เหตผลอยางหนงทท าใหองคกรญปนสามารถแขงขนในธรกจไดมาจากการไดลงทนใน สวนเทคโนโลย ของกระบวนการผลตมากกวา เมอเปรยบเทยบกบองคกรอเมรกน ความตางกนนนอยระหวางการใหความสนใจไปทการน าผลตภณฑออกสตลาดและการใหความส าคญกบขนตอน ตาง ๆ ในกระบวนการผลต 3. การจดท าเปนเอกสาร ทศนคตนนแตกตางกนไป ตามสงทประกอบกนขนเปนความร หรอตนก าเนดของความรหรอไมในดานหนงถามองความรในดานสวนบคคลนนความร คอ สงทคน ๆ หนง ประมวลมาจากการศกษาหรอจากประสบการณ ความรชนดนจะสญหายไป เมอพนกงาน ทท างานกบองคกรมาเปน เวลานานนนไดลาออกไปจากองคกรกระบวนการและ ความเขาใจ อยางลกซงนนกจะหายไปดวย เนองจากพวกเขาไมไดแลกเปลยนหรอไมไดเปน สวนหนงในการจดจ าสงตาง ๆ รวมกนอกดานหนงถามองความรอยางเปนกลาง ๆ และในแงของ สงคมสวนรวม ความรคอผลลพธในการประมวลผลของขอมลทไดรบการสนบสนนรวมกน ทศนคตนเนนหนกถงการจดจ าขององคกร หรอการจดเนอหาความรหเปนเอกสาร 4. การเผยแพรความร องคกรไดสรางบรรยากาศทชวยใหเกดการพฒนาในการเรยนร หรอเกดวธการทมโครงสรางและไดรบการควบคมทชกน าไปสการเรยนรหรอไม ส าหรบวธการทมโครงสรางนนองคกรจะคดวาควรจะมการแลกเปลยนความรหรอวธการทมคาภายในตวบคคลและน า ความรนนไปใชกบสวนอน ๆ ขององคกรดวยการใชวธการสอสารดวยการเขยนและวธการศกษา อยางเปนทางการ หรอใหการรบรองการเรยนรนนดวยการเขยนเปนขนตอนตาง ๆ ส าหรบวธทไมเปนทางการท าใหสามารถเผยแพรการ เรยนรดวยการพบปะกนระหวางผทมบทบาทตาง ๆ และผทมอ านาจซงจะบงคบใหเกดการเรยนรไดอกวธการหนงนน การเรยนรจะเกดขนเมอสมาชกของกลมวชาชพหรอกลมงานไดแลกเปลยนประสบการณของพวกเขาโดยการพดคยกน เปนประจ า 5. การใหความส าคญกบการเรยนร การเรยนรนนคอการมงเนนไปทวธการหรอเครองมอ เพอพฒนาสงทไดท าไปแลวหรอเปนการมงเนนไปทการทดสอบสมมตฐานทอยภายใตสงทก าลง กระท าอย Argyis และ Schon เรยกการเรยนรทมงเนนไปทวธการหรอเครองมอเพอ

43

พฒนาสงทไดท าไปแลววาวงจรการเรยนรแบบทศทางเดยว (Single - Loop Learning) และ เรยกการเรยนรทมงเนนไปทการทดสอบสมมตฐานทอยภายใตสงทก าลงกระท าอยนนวาวงจร การเรยนรแบบสอง ขนตอน (Double - Loop Learning) มเหตผลวาปญหาในการปฏบตงานขององคกรนนดเหมอนวาจะเกดมาจากการขาดความรความสนใจ และความสามารถในการตรวจสอบสมมตฐานทเกยวของมากกวาเกดจากการปฏบตงานทมประสทธภาพไมดองคกร อาจจะชอบวธการหนงมากกวาอกวธการหนงแตระบบการเรยนรทสมบรณนนจะตองมาจากการเรยนรทดทงสองดาน 6. เนนคณคาหรอเอาใจตลาด องคกรใหการสนบสนนและเหนถงคณคาของความสามารถหลกและการลงทนในการเรยนรแบบใด ส าหรบการลงทนในการเรยนรนนจะตองใชบคลากรและเงนเพอพฒนาความรและทกษะเปนระยะเวลานาน ซงรวมไปถงการฝกฝนและการศกษา โครงการทดลองแบบฝกหดเพอการพฒนาทรพยากรทมอยและอน ๆ ถาองคกรใดองคกรหนงเนนในดานวศวกรรม หรอแรงจงใจดานการตลาดองคกรกจะเลอกทจะลงทนในการเรยนรในดานเหลานน ซงสามารถแบงไดเปน 2 แบบ คอกจกรรมทถกก าหนดขนภายในเกยวกบธรรมชาตของการออกแบบ และการผลต และกจกรรมทมงเนน สวนภายนอกทเกยวกบธรรมชาตของการขายและการบรการสงมอบสนคา แบบแรกนนจะเกยวกบขนตอนของการวจยพฒนา ผลตภณฑและวศวกรรม การผลต สวนแบบทสองนนเกยวกบกจกรรมในการขาย การกระจายสนคา และ การใหบรการ 7. การมงเนนไปทการพฒนาทกษะ องคกรไดพฒนาทกษะทงแบบกลมและแบบบคคลหรอไม องคกรสามารถประเมนวาก าลงท าอยางไรอยและพฒนาวธทก าลงท าอยนน องคกรสามารถพฒนาวธการทดกวาในการรวมแผนการเรยนรแบบบคคลเขากบความตองการของกลมโดยการเนนไปทประโยชนและคณคาทจะไดรบจาก การพฒนาของกลมนอกจากปจจยทสงผลกอใหเกดองคกรแหงการเรยนรแลว เนวส, ดเบลลา และกอนด ( Nevis, Dibella & Gould, 1995, p. 139) ไดเสนอปจจย ทจะสนบสนนตอการสรางองคกรแหงการเรยนรมปจจยทเกยวของอย 10 ประเดนดวยกน คอ โดยมรายละเอยดดงตอไปน 7.1 การส ารวจสภาพแวดลอม องคกรมความเขาใจในสภาพแวดลอมทองคกร ไดท าหนาทอยหรอไม นกวจยทเนนถงความส าคญของการวจยส ารวจสภาพแวดลอมมความเหนวาองคกรหลายองคกรก าลงอยในสภาวะวกฤต เนองจากความพยายามในการวจยส ารวจสภาพแวดลอมขององคกรเหลานนมจ ากดหรอท าไดไมดเทาทควร ดงนนองคกรหลายองคกรจงไดเพมความสามารถในการวจยส ารวจ 7.2 ความแตกตางในดานการปฏบตงาน ผจดการทมความคนเคยในการมอง ความแตกตางระหวางผลลพธทไดตงเปาหมายเอาไวกบการปฏบตจรงนนวเคราะหความเบยงเบนน

44

อยางไร เมอผลไดแสดงใหเหนถงชองวางน โดยเฉพาะอยางยงแสดงถงความลมเหลว การวเคราะหของผจดการนน มกจะน าไปสการทดลอง และการพฒนาความรภายในตวบคคลและทกษะใหม ๆ เหตผลหนงทท าใหองคกรทมการกอตงทด และประสบความส าเรจยาวนานมระบบการเรยนรท ไม ดเทาทควรคอ การทพวกเขามประสบการณอนยาวนานเกยวกบผลสะทอนทสวนใหญ เกอบทงหมด มกจะเปนไปในทางบวก ซงการขาดหลกฐานยนยนนเองทเปนอปสรรคตอการเรยนร การมวสยทศนใหม ๆ ทไมใชวสยทศนในดานการขยายปรมาณของวสยทศนเกาหรอไมใช วสยทศนทไปกนไดดกบระดบการปฏบตทเหนวา ประสบความส าเรจในทศนวสยเกาหรอไม สมาชกขององคกรหนงคน หรอมากกวานนอาจมองเหนในสงทไมมใครสงเกตเหนกอนหนาน การมองเหนชองวางในการปฏบตงานนนเปนสงทส าคญ เนองจากมกจะชกน าใหองคกรไดรบรวาจะตองมการเรยนรเกดขนหรอไดรบรวาสงทองคกรรอยแลวนนใชประโยชนอะไรไมได ถงแมวากลมไมสามารถแสดงความคดเหนไดอยางแนชดวาความจ าเปนนนคออะไร การรบรเกยวกบ ความเพกเฉยของพนกงานกสามารถกระตนใหเกดการเรยนรได 7.3 การใหความส าคญในการวดการประเมน องคกรไดมการพฒนาและใชมาตรฐานทสนบสนนการเรยนรหรอไม การวดการประเมนนนมงเนนทภายในหรอภายนอกนน เปนการวดการประเมนทเฉพาะเจาะจงและไดรบการสรางขนมาใหเหมาะสมกบองคกรและเปนมาตรฐานหรอไม ความส าคญของมาตรฐานการวดการประเมนในแผนคณภาพรวมไดถกจดท าขนเปน เอกสารอยางถกตองเรยบรอยและไดมการน าเอาไปใชในแผนการตงเปาหมายดวย เชน การจดการโดยวตถประสงค โดยไดใหความสนใจวาการอภปรายเกยวกบระบบการวดนนเปนอยางไรและ การคนหาสงทเหมาะสมทสดนน เปนสวนทส าคญในการเรยนรซงส าคญมากจนเกอบจะเทากบ การเรยนรทพฒนามาจากการตอบสนองตอผลสะทอนกลบท มาตรฐานไดใหไว 7.4 การใหรเรมฝกทดลอง องคกรไดเนนการทดลองอยางตอเนองเปนระยะหรอไม ถาการเรยนรมาจากประสบการณ ดงนนถาเราสามารถวางแผนประสบการณทจะมาเปนแนวทางไดมากเทาใด เรากจะสามารถเรยนรไดมากเทานน การเรยนรจะด าเนนไปอยางเชองชาถาผจดการมอง การจดการการผลตทขนตอนใดขนตอนหนงของสายสมพนธแหงคณคานนเปนการทดลอง การเรยนรเชนเดยวกบกบกจกรรมในการผลตผจดการจ าเปนทจะตองเรยนรทจะปฏบตเชนเดยวกบนกวทยาศาสตรประยกต 7.5 บรรยากาศทเปดเผยโปรงใส การหมนเวยนของขอมลขาวสารนนเปนไปอยางเพยงพอเพอใหผคนไดสงเกตการณสงตาง ๆ ดวยตวของเขาเองหรอไม การเรยนรแบบไมเปนทางการจ านวนมากเปนหนาทประจ าวน ซงเกดจากการพบปะกนระหวางบคคลทไมไดม การวางแผนไวลวงหนา นอกจากนโอกาสในการพบปะกบกลมอนและไดเหนระดบการจดการ

45

การปฏบตงานทสงกวา กชวยสนบสนนการเรยนร ผคนตองการอสระในการแสดงความคดเหน โดยการตอบโตกนกบกลมคนทไมเหนดวย อกสวนหนงทส าคญกคอการเปดเผยและแลกเปลยนขอผดพลาดซงกนและกน 7.6 การเรยนรอยางตอเนอง มการศกษาตลอดเวลาในทก ๆ ระดบขององคกร หรอไม สงนรวมไปถงแผนทเปนทางการทด าเนนไปไดดเกนกวาทไดวางแผนไว การสนบสนน ท ครอบคลมประสบการณในการพฒนาตาง ๆ กจกรรมการฝกฝนและการพฒนาแบบเดม ๆ เพยงอยางเดยวนนไมเพยงพอ การฝกฝนและการพฒนานนจะตองด าเนนควบคไปกบความเขาใจ ทชดเจนวาคน ๆ หนงไมมทางทจะสนสดการเรยนรและการฝกฝนได การกระท านไดแพรกระจายไปยงทกสวนขององคกรและเปนตวบงชอกตวหนงนอกเหนอไปจากกลมการฝกฝนและพฒนาใน หลาย ๆ ดานองคประกอบนเปนอกทางหนงในการแสดงออกถงสงท เชงก (Seng, 1990, p. 147) เรยกวา การเปนบคคลรอบร (Personal Mastery) 7.7 ความหลากหลายในการปฏบตงาน มหนทางหลายทางหรอไมในการบรรลเปาหมายของงานองคกรทใหการสนบสนนความหลากหลายในกลยทธทางธรกจนโยบายกระบวนการโครงสราง และบคคลจะมความสามารถในการปรบตวไดดกวาองคกรอนเมอมปญหาทไมคาดคดเกดขน องคกรจะมทางเลอกมากกวา และบางทอาจจะส าคญไปกวานนคอ การกอให เกดการกระตนและการชแจงอยางมากมายส าหรบสมาชกทงหมด องคประกอบเปนประโยชน ตอการเรยนรในอนาคตซงวธการแบบใดแบบหนง วธการเดยวไมสามารถเปนไปได 7.8 การมผสนบสนน นอกเหนอจากความเปนผน าแลวในองคกรยงมผทมบทบาท มากกวาหนงคนในการจด ตงขนตอนการเรยนรหรอไม สงนมความจ าเปนอยางยงในการเรยนร ทเกยวของกบการเปลยนแปลงคณคาขนพนฐานหรอวธการทนยมใชมาเปนเวลานาน ยงมผสนบสนนแนวความคดใหม ๆ มากเทาไร การเรยนรกจะเกดขนอยางรวดเรวและกวางขวางมากขนเทานน ยงไปกวานนในระบบทมประสทธภาพสมาชกคนใดกไดควรจะมความสามารถในการท าหนาทเปนตวแทนในการสนบสนน การรบรหรอเปนผสนบสนนการพฒนาความสามารถใน รปแบบใหม ๆ ได ในแนวทางนความคดรเรมทงจากสวนบนขององคกรลงมายงสวนลางขององคกรและจากสวนลางขององคกรขนไปยงสวนบนขององคกรกเปนไปไดทงสน 7.9 ความเกยวของของผน า สภาวะการเปนผน าในทก ๆ ระดบ ขององคกรนนรวมอย ในการสบทอดวธการของวสยทศนดวยหรอไม สงนรวมถงการจดล าดบชนในการจดการทสามารถมองเหนไดในผงขององคกรและทก าลงปฏบตกนอยในสวนของผทมสวนรวมในระยะแรกของ การเรยนรตาง ๆ ผน าสามารถไดรบขอมลส าคญ และจดรปแบบของบทบาททมประสทธภาพ โดยการเขาไปมสวนเกยวของโดยตรงเทานนซงสะทอนใหเหนถงความรวมมอ วสยทศนและ

46

การรวมกน 7.10 การพจารณาสงตาง ๆ อยางเปนระบบ ผทมบทบาทหลกไดคดอยางกวาง ๆ เกยวกบการพงพาอาศยกน ของความหลากหลายภายในองคกรหรอไม สงนเกยวของกบระดบ ความสามารถของผจดการในการมองไปยงสงทอยภายในระบบวาเปนแหลงของความยงยาก ซงตรงกนขามกบการโทษองคประกอบภายนอก การคนควาในสวนของการพฒนาระบบไดแสดงใหเหนวาผจดการก าจดผลทไมตองการใหเกดขนดวยการลงมอปฏบตสวนหนงโดยไมไดค านงถง ความสมพนธของผลนนไดมาอยางไร โชล (Choi, 2000 อางถงใน มาล สบกระแส, 2552) ไดท าการศกษาโดยจ าแนกปจจยทมผลกระทบตอการน าการบรหารการจดการความรไปใชในการพฒนาองคกรเรยนรอยางบรรลผลไว 13 ประการดงน 1. การฝกทกษะบคลากร (Employee Training) 2. การมสวนรวมของบคลากร (Employee Involvement) 3. การท างานเปนทม (Teamwork) 4. การเอออ านาจแกบคลากร (Employee Empowerment) 5. ผบรหารระดบสงและพนธกจ (Top - Management Leadership and Commitment) 6. ขอจ ากดองคกร (Organizational Constrains) 7. โครงสรางพนฐานระบบสารสนเทศ (Information Systems in Restructure) 8. การวดการด าเนนการ (Performance Measurement) 9. สารสนเทศ (Information Systems Infrastructure) 10. การวดการด าเนนการ (Performance Measurement) 11. บรรยากาศเสมอภาค (Egalitarian Climate) 12. การเทยบวด (Bench Marking) 13. โครงสรางความร (Knowledge structure) นอกจากนนในปเดยวกน ไกเซอร (Kaiser, 2000 อางถงใน มาล สบกระแส, 2552) ไดศกษา วจยและน าเสนอปจจยทมอทธพลตอความเปนองคกรแหงการเรยนรจ านวน 8 ปจจยดงน 1. ภาวะผน า (Leadership) หมายถง คณลกษณะของบคคลทมความมงมนอทศตน เพอใหสมาชกปฏบตงานส าเรจไปตามวสยทศนขององคกร และประสานวสยทศนของบคคล มความคดรเรมสรางสรรค สามารถสอนงาน สอนทกษะ พรอมสอนคณธรรม รวมทงเปน ผชวยเหลอสนบสนนเพอใหการปฏบตงานส าเรจตามเปาหมายขององคกร 2. วฒนธรรมองคกร (Organizational Culture) หมายถง วธการประพฤตปฏบตงานของ

47

สมาชกในองคกร กฎเกณฑ คานยม ระเบยบวนย ซงไดรบอทธพลจากประวตศาสตรขององคกร ความตองการของลกคา และการปฏบตหนาทของสมาชก 3. พนธกจและยทธศาสตร (Mission and Strategy) หมายถง เปาหมายทองคกรตงใจ ปฏบตงานใหส าเรจเกนกวาทวตถประสงคขององคกรไดก าหนดไวในองคกรแหงการเรยนร พนธกจ และยทธศาสตร 4. การด าเนนงานบรหารจดการ (Management Practices) หมายถง กระบวนการปฏบตงาน 5. โครงสรางองคกร (Organizational Structure) หมายถง ลกษณะโครงสรางของ การจดหนาท และบคคลเขาสระดบของความรบผดชอบ การตดสนใจ อ านาจหนาท และ การปฏสมพนธกน 6. ระบบองคกร (Organizational Systems) หมายถง การทองคกรมระบบขอมล ขาวสาร ระบบสารสนเทศ ระบบพฒนาทรพยากรมนษย มมาตรฐานดานนโยบาย และการมกลไกทอ านวย ประโยชนตอการปฏบตงานรวมทงสงเสรมการเรยนรของสมาชก 7. บรรยากาศการท างาน (Working Climate) หมายถง สภาพแวดลอมภายในองคกร สรางความประทบใจและความรสกทดของสมาชก 8. การจงใจ (Motivation) หมายถง การกระตนโนมนาวสมาชกในองคกรใหอทศตน มน าใจ มความผกพนในงาน และความเพยรพยายามปฏบตงาน เพอบรรลความส าเรจตามเปาหมายขององคกรส าหรบนกวจยของประเทศไทยทไดศกษาคนควาเกยวกบปจจยทสงผลตอองคกรแหงการเรยนรมหลายทานทนาสนใจดงน ประพนธ หาญขวาง (2538, หนา 265) ไดเสนอแนวทางการพฒนาองคกรใหเปนองคกรแหงการเรยนร มเทคนคและวธการหลายประการ สามารถแบงออกเปน 3 ระดบ ดงน 1. เทคนคการเรยนรระดบบคคล ประกอบดวยเทคนคตาง ๆ มากมาย ทจะสนบสนนใหเกดการเรยนรในระดบบคคลเพอไปสการเปนองคกรแหงการเรยนร เชน การศกษาตนเอง (Self - Knowledge) การเรยนรทจะเรยนร (Learning to Learn) การเรยนรโดยใชปญหาเปนหลก (Problem Oriented Learning) การใชวธการเรยนรแบบเปนรปธรรม (Methodical) เปนตน โดยมรายละเอยดดงตอไปน 1.1 การศกษาตนเอง (Self - Knowledge) เปนการพฒนาศกยภาพในการเรยนรของ ตวเองโดยศกษาตนเองจากสายตาของตนเอง และสายตาของคนอน การศกษาตนเองแบงไดเปน 4 ระดบ ไดแก 1.1.1 ศกษาวาตนเองท าอะไรไดบาง (Abilities Estimation)

48

1.1.2 ศกษาวาตนเองมความร (Know Ledge) และมความเขาใจ (Under Standing) อะไรบางถอเปนการตระหนกรในตนเอง (Self - Confidence) 1.1.3 ท าความรจกกบตนเองวาตนเองคอใคร และตองการจะเปนอะไรในอนาคต เปนการคนหาบคลกภาพ (Personality) และเอกลกษณ (Identity) แหงตน 1.1.4 ระดบนเปนระดบสงสดของการศกษาตนเอง (Self - Knowledge) เปนการท าความเขาใจในตนเองอยางลกซงรวาตนเองท าอะไรไดบาง รความตองการของตนเอง ซงจะเปนเครองชน าการเรยนรและพฒนาตนเอง สามารถก าหนดเปาหมายในการเรยนร เสนทางในการเรยนร (Learning Path) และวธการทจะเรยนร (Method of Learning) ของตนเองได 1.2 การเรยนรทจะเรยนร (Learning to Learn) เปนวธการทเกยวของโดยตรงกบ การพฒนาศกยภาพ (Potential) ในการเรยนร ซงตองอาศยเทคนคของการศกษาตนเองในการคนหา จดแขง (Strengths) และจดออน (Weakness) ศกษาวธการคด และวธการในการใชเหตผลของ ตนเอง ศกษาวธการรบร และการตงสมมตฐานของตนเองเกยวกบสงตาง ๆ แลวก าหนดวธการและ แนวทางในการเรยนรของตนเอง 1.3 การเรยนรโดยใชปญหาเปนหลก (Problemoriented Learning) ในวธการนปญหา ทเกดขนจรงเปนตวก าหนดวา เราจะตองเรยนรอะไรบางจงจะแกปญหานนไดซง รวมไปถงวธการและตวบคคลทจะตองเรยนรการเรยนรโดยใชปญหาเปนหลกเกยวของโดยตรงกบการท างาน โดยการเรยนรจะเกดขน ในงาน (On - the - Job) กระบวนการเรยนร (Learning Process) จะเชอมโยงโดยตรงกบกระบวนการท างาน (Work Process) สถานทท างานจะเปนทจ าลอง สถานการณในการเรยนร โดยการเรยนรจะเปนแบบวฏจกร (Cyclic Learning) 1.4 การใชวธการเรยนรแบบเปนรปธรรม (Methodical) นอกจากการสงเสรม การเรยนรในขณะท างาน (Learning by Doing) หรอเรยนรจากประสบการณโดยตรงแลว องคกรอาจจะตองสงเสรมการเรยนรทเปนรปธรรม (Conscious Learning) เชนการเรยนรในหองเรยน (Class Room) การฝกอบรม (Training) การสมมนา (Seminars) การใหเขาหลกสตรการศกษา (Education Courses) หรอในรปแบบของ (Correspondence Courses) ซงจะสามารถกอให เกดการเรยนรทงในทท างาน และนอกทท างานซงท าใหบคคลสามารถก าหนด รไดวาตนเองก าลงจะมการเรยนรเรองอะไร ดวยวธการใด และเมอไร เปนการพฒนาทกษะในการจดการเรยนรของตนเอง สนตมา ศรสงขสวรรณ (2540, หนา 45) ไดศกษาการพฒนาการเรยนรดวยตนเอง เพอกาวสการเปนองคกรเรยนร กรณศกษา: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พบวา ปจจยท สงผลกระทบตอการพฒนาการเรยนรดวยตนเอง ในระดบบคคลจะตองอาศยความพรอมทงรางกาย

49

อารมณ สงคม และสตปญญา ความตองการของแตละบคคล การใหสงเสรมแรง เพอเปนแรงจงใจใหเกดความตองการทจะเรยนรในระดบองคกรจะตองสนบสนนสงเสรมบรรยากาศ เพอการเรยนรเพอใหบคลากรในองคกรไดเรยนรจากประสบการณในการท างาน เรยนรจากการแกปญหา เรยนรจากการท างานรวมกน และอปสรรคของการเรยนรเกดจากลกษณะของความเปนปจเจกบคคล ลกษณะการบรหารงานในระบบราชการ หลกและวธคดพฒนาแบบแยกสวน และยงพบวาขอจ ากดการพฒนาการเรยนรดวยตนเองของคนไทยสวนหนงเปนผลมาจากการถกปลกฝง การพฒนาในแตละชวงของชวต เชน จากการอบรมเลยงด และระบบการจดการศกษาของไทย 2. เทคนคการเรยนรระดบกลม ประกอบดวยเทคนคตาง ๆ มากมายทจะสนบสนนให เกดการเรยนรในระดบกลมเพอไปสการเปนองคกร แหงการเรยนร เชน เทคนคของการเรยนรรวมกนเปนทม (Team Learning) วธการเรยนรโดยการปฏบต (Action Learning) การเรยนรรวมกน (Collective Learning) เปนตน โดยมรายละเอยดดงตอไปน 2.1 เทคนคของการเรยนรรวมกนเปนทม (Team Learning) เทคนคของการเรยนรรวมกนเปนทม เปนเทคนคทจะท าใหการเรยนรมพลงมากกวาการเรยนรของบคคลในการทจะ น าเสนอความคดหรอความรไปสองคกรในระดบกวาง ทงนเพราะการเรยนรในทมจะท าใหสมาชกในทมไดคดอยางลกซง (Insightfully) เกยวกบประเดนทซบซอน (Complex Issues) ซงเปนสงท จ าเปนตอการพฒนาองคกร มการพฒนาจากความรไปสการเปนนวตกรรม (Innovation) การประสานงาน (Coordination) และการปฏบต (Action) สงเสรมบทบาทของสมาชกในทม ตอทมอน ๆ ทงนการเรยนรรวมกนเปนทมตองการการพฒนากระบวนการเรยนรทส าคญ อนประกอบดวย 1) กรอบแนวคด (Framing) การสรางความเขาใจเบองตนในแนวคด สถานการณบคคล หรอวตถ โดยอาศยความรความเขาใจทมมาในอดต 2) การสรางกรอบแนวคดใหม (Reframing) การเปลยนจากแนวคด ความเขาใจแบบเกาไปสแนวคดความเขาใจแบบใหม (Transforming) 3) การผสมผสานขนเปนอกแนวคดหนง (Integrating) สงเคราะหใหเปนมมมองใหม โดยการแกไขขอขดแยงระหวางความรเกากบความรใหม ตงสมมตฐาน (Hypothesis) ใหมมการคนควา (Experimenting) เพอทดสอบหรอหาค าตอบทสมบรณใหกบแนวคด แลวขยายแนวคดนนใหกวางขวางออกไป ในการเรยนรรวมกนเปนทมน มปจจยทมความส าคญไดแก ความพงพอใจในทมซงสามารถสรางไดโดยการเปดกวางทางความคดในมมมองแนวคดสรางคณคาของทมใหอยเหนอกวาคณคาของบคคล และสรางทมใหเปนทผสมผสานกนของสมาชก สงเสรมใหมการพดคยถกเถยงซกถามกนอยางกวางขวางเปด โอกาสใหคนไดใสความคดเหนของเขาลงไปในพนธกจ (Mission) เปาหมาย (Goals) และกระบวนการท างาน (Operation Procedures) ขององคกรเปดโอกาสใหพนกงานไดรวมกจกรรมกนเปนทมใชการเรยนร ในทมชวยสราง

50

ความเชอคานยม เปาประสงค และโครงสรางขององคกร ตลอดจนสรางความสมดลระหวางงานทท ากบการเรยนรในขณะทท างาน 2.2 วธการเรยนรโดยการปฏบต (Action Learning) วธการนจะสอนงานใหเรยนร โดผานการแกปญหาและการพฒนาแนวทางการแกปญหาเกาสแนวทางการแกปญหาใหม ดวยการอาศยการศกษาจากการปฏบตงานเทคนคการเรยนรโดยการปฏบต ไดแก 1) การปฏบตโดยการวจยคนควา (Actionresearch) ในการทจะปฏบตงานใหมประสทธภาพจะตองมการรวบรวมขอมล (Collecting Data) และวเคราะหขอมล (Analyzing) รวมกน เปนการคนหาความตองการในการเปลยนแปลงโดยศกษาปญหาตาง ๆ แลวเสนอหนทางแกไขซงอาจท าไดโดยการรวมกลมคนทมปญหาคลายกนเขาดวยกนใหมการน าเสนอปญหาของแตละคนตอกลม ท าการรวบรวมขอมล เกยวกบปญหาวเคราะหขอมลรวมกนในกลม สรปเปนความเหนของกลมวางแผนการน าไปปฏบต น าไปปฏบต 2) การปฏบตจากผลการเรยนร (Action Reflection Learning) ขนตอนนจะเปนการใหคนไดเรยนรจากการท างาน จากการแกไขปญหาในงานพฒนาการเรยนรรวมกบคนอนซงอาจท าไดโดยมอบหมายงานททาทายใหท าใหคนมสวนรวมในการพฒนาองคกร มอบหมายใหท างานโครงการ (Project Work) ใหมการประชมปรกษาหารอ สมมนากนเสมอในเรองงาน 3) การปฏบตตามหลกวทยาศาสตร (Action Science) เปนเทคนคทรวบรวมเอาขอมลทไดจาก “Action Research” และ “Action Reflection Learning” มาสรางเปนองค ความรเกยวกบการท างาน หรอการปฏบตงานรวมกน พฒนาใหคนไดท าอยางทเขาคดและพด สรางเทคโนโลยตาง ๆ เขาชวย เชน “Action Technology” อนประกอบดวย การใชประโยชนจากความรทไดจากการทดลองปฏบต 4) เครอขายการท างานเปนทม (Team Network) ใหมการเรยนร และท างานไปพรอม ๆ กน โดยผานเครอขายของการท างานเปนทม การกระตนใหคนมความมงมนในการพฒนาตนเองและองคกร สรางแนวคดวธการใหม ๆ ในการแกปญหาทยากกวาและซบซอนกวา สรางเครองมอ ใหม ๆ ในการเรยนรใหแกทกคน เปลยนระบบทไมเหมาะสม 2.3 วธการเรยนรรวมกน (Collective Learning) วธการเรยนรแบบนเนนการเรยนรรวมกนเปนทมโดยทมประกอบดวยสมาชกทหลากหลาย ทงระดบและหนาทงานเปนทรวมของคน ความร ความเขาใจ และทกษะทแตกตางหลากหลาย รวมถง เปนทรวมของบคลกลกษณะคานยมและหนาทการงานตาง ๆ ทงสายงานหลก (Line) และสายงานสนบสนน (Staff) เปนทรวมของคนทมระดบชนการบงคบบญชาทแตกตางกน ซงการใชวธการเรยนรแบบนองคกรจะตองสนบสนนโดยการใหความเปนอสระ ใหโอกาสและเวลาในการรวม กจกรรม ประชม ปรกษาของทม 3. เทคนคการเรยนรระดบองคกร ประกอบดวยเทคนคตาง ๆ มากมายทจะสนบสนน ใหเกดการเรยนรในระดบองคกร เพอไปสการเปนองคกรแหงการเรยนรทวทงองคกร เชน เทคนค

51

การพฒนาการเรยนรขององคกร (Organization Learning) เปนตน เทคนคการพฒนาการเรยนรขององคกร (Organization Learning) ในเทคนควธการน เปนวธการระดบองคกรมงตอการท าใหองคกรเกดการเรยนร ซงอาจจะท าไดโดย 1) มการกระจายอ านาจมวฒนธรรมทยดหยนและเอออ านวยตอการเรยนร 2) ใชกลยทธทมงตอการเปลยนแปลง 3) ใหความส าคญกบความสามารถของสมาชกองคกร 4) สงเสรมใหพนกงานมสวนรวมในองคกรมการลงทนในการพฒนาคนใหพอกบดานอน ๆ วระวฒน ปนนตามย (2543, หนา 85) ไดเสนอกลยทธทส าคญในการเสรมสรางองคกร ใหเกดเปนองคกรแหงการเรยนรไดนนจะตองประกอบดวยกลยทธดงตอไปน 1. รจกวธการเรยนร (Learn How to Learn) การทจะใหสมาชกองคกรกาวทนกบกระแส ความเปลยนแปลงนนผเรยนตองมลกษณะชอบเสยงใจเปดกวางอดทนตอความคลมเครอ ศกษาคนควาอยเสมอ เรยนรจากประสบการณน าสการปรบปรง พฒนา เรยนรการแกไขปญหา อยางเปนระบบ ท าการทดลองกบแนวคดใหม ๆ เรยนรความผดพลาดจากขอบกพรองและตงอย บนหลกของวทยาศาสตร เงอนไขหนงทจะท าใหองคกรเกดการเรยนรอยางตอเนองและยงยนคอ องคกรควร มผบรหารการเรยนร (CLO: Chief Learning Officer) ท าอยางไรทจะใหผบรหาร การเรยนร เขาไปมบทบาทในกระบวนการวางแผนการด าเนนการ เพอผลกดนองคกรใหเปน Know Ledge หรอ Intelligent Organizationใหได องคกรควรมแนวทางทถอไดวาเปนวฒนธรรม การเรยนรของหนวยงาน ตนขนมาเชน เรยนรจากการปรบปรงพฒนาอยางตอเนอง เสนอสงใหม ๆ ทควรม ควรเกด เรยนรจากการแสวงหาความสามารถจากในและนอกองคกร เรยนรจากการทดลองศกษาน ารอง เรยนรจากแนวปฏบตของผรบ ผน าขององคกรและนกพฒนาทรพยากรบคคลทงหลายตองแสดงความเอาจรงเอาจง ตอการเรยนรแสดงใหเปนทประจกษวาตนสามารถเรยนรไดและสอนใหคนอนเรยนรเปนพเลยงได เปนผเกอกล เปนผกอใหเกดองคความรใหม ๆ ไดในผออกแบบเปนครและเปนผใหบรการได 2. สรางความยดมน ผกพน เหนความส าคญตอการเรยนรทกระดบองคกรแหงการเรยนรเปนกระบวนการทจะเกดขนไดเนองจากพลงรวมมอรวมใจกน ผบรหารจงมนโยบายทเดนชดกบการสงเสรมการเรยนรอยางมจดหมาย ถอเปนคานยมหลกขององคกร จดสรรงบประมาณ การฝกอบรม การเรยนร มนโยบายการใหรางวลการเรยนรแกองคกรทดเดน ไดรบการยกยองเชดช มการผลดเปลยน หมนเวยนบคลากรระหวางสวนระหวางฝายก าหนดจ านวนเวลา (ชวโมง) ขนต าท บคลากรตาง ๆ จะไดรบการฝกฝน เปดโอกาสใหมโอกาสการเรยนรขามหนวยงานหรอภายใน

52

หนวยงาน การมระบบฐานขอมลทเออตอการแบงปนขอมล มการแจกจายเผยแพรแนวคดแนวปฏบต มระบบการวดและประเมนผลทเชอมขอมลกบการปฏบต สนบสนนการเรยนรแบบไมเปนทางการมากขน มสอเทคโนโลยทชวยสนบสนนการเรยนรดวยวธการตาง ๆ เชน การเรยนรทางไกล อนเตอรเนต (Internet) และไปรษณยอเลกทรอนกส (E - mail) เปนตน กระบวนการวเคราะหขององคกรสงเสรม ใหมการวเคราะหคดทบทวนความคด ความเชอของตนวาเหมาะสมกบสถานการณทเปลยนแปลง ทแขงขนกนเพยงใด สนบสนนใหมการระดมสมองการคนคด หาทางเลอกปฏบตทดทสดทเหมาะสมทสด และอาจมการเปรยบเทยบมาตรฐานอางอง (Bench Marking) เพอการถายโอนวธการหรอเทคโนโลยทสนบสนนกจกรรมหรอสมรรถนะหลกขององคกร การวางแผนโดยใชฉากหรอสถานการณเปนแนวทางหนงทจะลดความเสยง สงเสรมแนวทางทเปนไปไดในการเรยนรเพราะเปาหมายทายสดของการเรยนรขององคกรกคอ การปรบปรงการท างาน เพอเพมประสทธภาพองคกรควรมแนวทางทถอวาเปนวฒนธรรม การเรยนรของหนวยงานตนขนมา 3. สงเสรมการท างานเปนทมและใหสมาชกคด/ ท าอยางเปนระบบ การทสมาชกขององคกรคดไดอยางเปนกลยทธ คดอยางเปนระบบ เหนความเกยวของสมพนธกบขององคประกอบ ของสวนยอยตาง ๆ ในองคกร ไมท าตนเปนเหยอความคดของตนเองหรอเปนเหยอของระบบปองกนภาวะทพพลภาพของการเรยนร (Learning Disabilities) หรอในลกษณะความปราดเปรอง ทถดถอยลงเลงเหนไดวา การปฏบตของตนจะสงผลตอเปาหมายสงสดขององคกรเชนไร จะกระทบ ตอการท างานของสวนอน ฝายอน เชนใดบาง ไมวาองคกรจะเลอกกลยทธใดกตาม มแนวทาง ส าหรบการน ากลยทธทไดเลอกไวไปปฏบตดงน 3.1 กอนทจะตดสนใจใชกลยทธใหมนน ใหศกษาและประเมนกลยทธทก าลงเปนอย ในตอนนเพอทราบสถานะ ปญหาและอปสรรคทเกดขนจากการใชกลยทธปจจบน 3.2 องคกรจะตองพจารณาถงองคประกอบทางดานวฒนธรรม ในการพจารณาเลอกหรอน ากลยทธตาง ๆ มาปฏบตโดยเฉพาะอยางยงเมอพจารณาวาสงหนงสงใดท างานอยางไร ยกตวอยางเชนในสงคมทมยดถอสทธเสรภาพ สวนบคคลสง เชน สหรฐอเมรกาหรอองกฤษนน การพฒนาทกษะจะตองมงเนนไปททกษะสวนบคคล เมอเปรยบเทยบกบสงคมทเปนชมชนมากกวา การสรางวสยทศน พนธกจและยทธศาสตร องคกรและสมาชกตองมวสยทศน, พฒนากลยทธกวาง ๆ เพอไปใหถงเปาหมาย ความคดเหนรวมกนของคนในองคกรใหการสนบสนน ความหลากหลาย ในกลยทธทางธรกจ, แผนการมการตงเปาหมายผบรหาร และพนธกจเปาหมายทองคกร ตงใจปฏบตงานใหส าเรจเกนกวาทวตถประสงคของ องคกรไดก าหนดไว

53

การจดท าโครงสราง และการบรหารงาน ภาระงานทเปลยนแปลงไดเพอเปนการเปลยนไปตามความตองการของสภาพแวดลอมภายนอก และตามความตองการขององคกรเอง โครงสรางทยดหยนแบบไมตายตว, ทมงานขามหนาทโครงสราง และบคคลมความสามารถในการปรบตว, การจดล าดบชนในการจดการทสามารถมองเหนไดในผงขององคกร โครงสรางทมสวนรวมของบคลากร และการเอออ านาจ โครงสรางของการจดหนาท และบคคลเขาสระดบของความรบผดชอบ การตดสนใจ อ านาจหนาท และ การปฏสมพนธกน การสรางวสยทศน พนธกจและยทธศาสตร (Vision Mission and Strategies) หมายถง การเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยมสวนรวมในการบรหารโดยการวเคราะหสภาพแวดลอม จดออน จดแขง โอกาส และอปสรรค เพอวางเปาหมายและก าหนดกลยทธทเหมาะสม ไปจดท าแผนพฒนางานขององคกรในอนาคต การพฒนาบรรยากาศและวฒนธรรมองคกร (Organization Climate and Culture) หมายถง การจดสงแวดลอมภายในองคกรใหดทนสมยเหมาะแกการปฏบตงาน จดบรรยากาศท ไมเปนทางการ ชวยเหลอเอออาทรในการอยรวมกน จดกจกรรมทสรางความเปนอนหนง อนเดยวกน เปดโอกาสใหสมาชกไดแสดงออกถงความรกภาคภมใจในองคกร สงเสรมใหสมาชก แสดงออกตอผอนในทางชนชมยนด เปดโอกาสใหสมาชกกลาคด กลาท าสงใหม ๆ เพอความเปน เลศขององคกรสนบสนนใหสมาชกมปฏสมพนธเพอสรางวฒนธรรมใหมอนดงามรวมกน การพฒนาบคลากรและทมงาน (Person and Teamwork Development) หมายถง การก าหนดนโยบายและมาตรการการพฒนาบคลากรอยางชดเจน มการสนบสนนใหบคลากรพฒนาตนเอง เพมสมรรถนะของบคลากร พฒนาบคลากรโดยพฒนาทงระบบ สงเสรมการเรยนรรวมกนผานการปฏบต เพมทกษะในการเรยนรจากผอนรวมกบผอน แลกเปลยนเรยนรระหวางกนภายในเครอขายใหเปนกลไกในการสนบสนนภารกจขององคกร การจงใจ (Motivation) หมายถง การจดกจกรรมทสงเสรมความกาวหนาใน หนาทการงาน เสรมสรางและใหความเปนอสระในการปฏบตงาน ผบรหารสนบสนนใหม การมอบหมายงานททาทายความสามารถ จดกจกรรมทเปดโอกาสใหสมาชกแสดงความคดรเรมสรางสรรค จดกจกรรมยกยองชมเชยและเสนอความดความชอบโดยเนนการทมงานเปนสวนใหญ มการจดระบบการใหคณ ใหโทษทมคณธรรม และเออใหมการธรรมรงครกษาบคลากรทดใหอยในองคกร การก ากบตดตามการด าเนนงาน (Monitoring) หมายถง การวางระบบและกลไก การนเทศ และตดตามความกาวหนาในการปฏบตงานอยางตอเนอง มการพฒนาระบบและกลไก

54

การประกนคณภาพภายในองคกร มการทบทวนการปฏบตงานน าผลมาใชเปนขอมลยอนกลบ ในการพฒนางานอยางสม าเสมอ มการน าขอเสนอแนะของผรบบรการมาปรบปรงพฒนาคณภาพ และรายงานผลการ ด าเนนงานและประชาสมพนธผลการด าเนนงานตามเปาหมายใหผเกยวของทราบ

การบรหารจดการองคความรภายในบรษทไทยออย จ ากด (มหาชน)

การบรหารการจดการองคความร (Knowledge Management) คอการสราง การระบ องคความรทส าคญขององคกรเพอทจะรวบรวม บรหารจดการและจดเกบอยางเปนระบบ เพอใหองคความรเหลานนสามารถน าไปถายทอดแลกเปลยนไดอยางเหมาะสม ทนทวงทกบการใชงาน สามารถตอยอดและน าไปสการสรางนวตกรรม เพอเพมมลคาเพมใหกบกระบวนการและธรกจขององคกรอยางยงยน ภาพรวมการบรหารการจดการของบรษท ไทยออยล จ ากด ในระดบ High Level เพอแสดงใหเหนถงกจกรรมใน 3 ระดบ ไดแก ระดบฝายจดการ ระดบกระบวนการผลตหลก และ ระดบกระบวนการสนบสนน ระบบการบรหารจดการองคความรในกระบวนการด าเนนธรกจหลกของโรงกลน

ภาพท 1 ระบบการบรหารจดการองคความร

ทางดานโรงกลนจะม Supply Chain ทดแลอย 3 ดาน คอ 1. Refining ซงจะดแลดานขบวนการกลนน ามน, Aromatics, Mixed Xylene, Benzene และ Toluene 2. Terminaling and Blending จะดแลเกยวกบการผสมน ามน การควบคม Stock และ การคณภาพของผลตภณฑ

55

3. Distribution จะดแลทางดาน Product Loading และการขนสงผลตภณฑไปใหลกคา ซงใน KM Smile Portal จะเปนศนยกลางรวบรวมแหลงความรของพนกงานใน Supply Chain ทง 3 ดาน เพอเกบไวเปนแหลงความรของบรษทไทยออยล จ ากด โดยพนกงานสามารถเขาไป Create Knowledge ใน KM Smile Portal ซงอยใน Intranet Network ของบรษท ซงพนกงาน คนอน ๆ สามารถทจะเขาไป Search หาขอมลและแหลงความรตาง ๆ ทเกบไวได

ภาพท 2 ตวอยางหนาเวบไซตการจดการความรของบรษทไทยออย จ ากด (มหาชน)

งานวจยทเกยวของ

ประธาน เสนยวงศ ณ อยธยา (2546, บทคดยอ) ท าการศกษาเรองการพฒนาสถานศกษาสองคการแหการเรยนรขอผบรหารโรงเรยนเอกชน เขตการศกษา 1 พบวา ตามแนวคดนย 5 ประการไดแก 1) การสรางและสานวสยทศน มการสานประโยชนกบผทมสวนเกยวของทกฝายสรางความสมพนธสามคค 2) การเรยนรการท างานเปนทม ทกคนไดแลกเปลยนประสบการณ ความคดเหนซงกนและกน มการระดมพลงสมอง มการรวมคดอยางกวางขวางจนน าไปส การตดสนใจ 3) วธการคดและมมมมองทเปดกวาง ไดเปดโอกาสใหบคคลแสดงความคดเหนอยางเปนกนเอง หลากหลาย สงเสรมความคดทสรางสรรค และมโลกทศนใหม ๆ 4) การมงความเปนเลศไดพจารณาภาพสภาพแวดลอมเพอชวยในการตดสนใจ และอยบนบรรทดฐานสราง แรงบนดาลใจ ใฝด ใชปฏภาณไหวพรบตอการแกปญหา ปลกฝงจตส านกในการท างานและปฏบตตนเปนตวอยางทด 5) การคดและเขาใจเชงระบบ มการปฏบตงานอยางมขนตอน มการจดล าดบความส าคญของงานบคคลไดน าเอาความรและประสบการณทไดรบมาเชอมโยงกบการท างาน อยางเปนระบบ

56

ชนกพรรณ ดลกโกมล (2546) ท าการศกษาเรอง วฒนธรรมองคกรกบองคกร แหงการเรยนร: บรษท เบทเทอร ฟารมา จ ากด พบวา บรษท เบทเทอร ฟารมา จ ากดมลกษณะวฒนธรรมองคกรในภาพรวมทง 3 รปแบบ ไดแก 1) ความสามารถในการปรบตว 2) การมสวนรวมเกยวของในการปฏบตพนธกจ และ 3) ความสอดคลองตองกน อยในระดบปานกลาง รวมทงระดบการเปนองคกรแหงการเรยนรบรษท เบทเทอร ฟารมา จ ากดอยในระดบปานกลาง เมอท าการวเคราะห การถดถอยพหคณแบบขนตอน พบวา ลกษณะวฒนธรรมทมความสอดคลองตองกนม ความสมพนธกบองคกรแหงการเรยนร โดยมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 มลฤทย แกวกรยา (2546) ท าการศกษาเรอง ความสมพนธระหวางการพฒนาตนเอง การสนบสนนจากองคกร กบความเปนองคกรแหงการเรยนรของฝายการพยาบาล ตามการรบรของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลเอกชน กรงเทพมหานคร พบวา การพฒนาตนเอง และการสนบสนนจากองคกร โรงพยาบาลเอกชน กรงเทพมหานครอยระดบสง และการพฒนาตนเองมความสมพนธทางบวกในระดบสงกบความเปนองคกรแหงการเรยนรของฝายการพยาบาลอยางมนยส าคญ ทางสถตทระดบ .05 และการสบสนนจากองคกรมความสมพนธกนในทางบวกในระดบปานกลางกบความเปนองคกรแหงการเรยนรของฝายการพยาบาลอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 เสนส หงสทอง (2546) ท าการศกษาเรอง การรบรศกยภาพของการพฒนาไปสองคกร แหงการเรยนร: ศกษาเฉพาะกรณพนกงานธนาคารไทยพาณชย ก ากด (มหาชน) สงกดส านกงาน ใหญ พบวา พนกงานธนาคารไทยพาณชย ก ากด (มหาชน) สงกดส านกงานใหญมการรบรศกยภาพ ของการพฒนาไปสองคการแหงการเรยนรอยในระดบปานกลาง การรบรของพนกงานม ความแตกตางกนเมอเปรยบเทยบตามเพศ ระดบการศกษา และประเภทหนวยงานทสงกด แตเมอเทยบตามอาย ต าแหนงงาน และอายงานไมมความแตกตางกน ชมพนช ดวงมาก (2547) ท าการศกษาเรอง การศกษาการรบรเกยวกบองคกร แหงการเรยนรของพนกงานบรษท ทศท คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) พบวา ในภาพรวมและ ทกดานอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานทมคาเฉลยสงทสดคอ ดานการมรปแบบความคด รองลงมา คอ ดานการสรางวสยทศนรวมกน ดานการเปนบคคลทรอบร ดานการเรยนรรวมกนเปนทม และดานการคดอยางเปนระบบ ตามล าดบ เมอเปรยบเทยบการรบรเกยวกบองคกรแหงการเรยนรของพนกงานบรษท ทศท คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน) พบวา พนกงานทมสถานภาพแตกตางกน ในภาพรวมมการรบรเกยวกบองคกรแหงการเรยนรแตกตางกน ถาวร อนทสา (2547) ท าการศกษาเรอง การรบรเกยวกบศกยภาพในการพฒนาไปส องคกรแหงการเรยนรของบคลากรในสงกดเลขาธการครสภา พบวา บคลากรในสงกดเลขาธการ ครสภา มการรบรเกยวกบศกยภาพในการพฒนาองคกรแหงการเรยนรในภาพรวมอยในระดบ

57

นอยมาก เมอเปรยบเทยบศกยภาพในการพฒนาไปสองคกรแหงการเรยนรของบคลากรในสงกดเลขาธการครสภา พบวา บคลากรทมต าแหนงระดบผบรหารและดบปฏบตการมการรบรเกยวกบศกยภาพในการพฒนาองคกรแหงการเรยนรไมแตกตางกน วมลรตน อองลอง (2547) ท าการศกษาเรอง ความสมพนธระหวางการพฒนาการ เปนองคกรแหงการเรยนรของกลมการพยาบาล การปฏบตบทบาทดานการบรหารของหวหนา หอผปวยกบประสทธผลของหอผปวยตามการรบรของการพยาบาลประจ าการโรงพยาบาลสงกด กรมสขภาพจต พบวา การพฒนาการเปนองคกรแหงการเรยนรของกลมการพยาบาลมความสมพนธทางบวกอยในระดบปานกลาง และการปฏบตบทบาทดานการบรหารของหวหนาหอผปวยมความสมพนธทางบวกในระดบสง ชาตร ธรรมธรส (2550 - 2551) ไดศกษาเรอง รปแบบการพฒนาองคกรแหงการเรยนร: กรณศกษา โรงเรยนบานเขาเตยน มตรภาพ 134 พบวา สภาพการเปนองคกรแหงการเรยนร และระดบปจจยในการเปนองคกรแหงการเรยนร ของโรงเรยนบานเขาเตยน มตรภาพท 134 มคาเฉลย อยในเกณฑระดบต า (คาเฉลย = 2.38 และ 2.65 ตามล าดบ) ปจจยทางการบรหารทมผลตอการเปนองคกรแหงการเรยนรเรยงล าดบจากมากสดไปนอยสด ไดแก ดานวสยทศน พนธกจ นโยบาย และกลยทธ ดานโครงสรางองคกรและชองทางการสอสาร ดานผบรหาร ดานบรรยากาศและวฒนธรรมองคกร ดานประสทธผลการด าเนนงานและคณภาพ ดานการปฏบตงานของบคคลและทมงาน การเพมอ านาจและความรบผดชอบในงาน ดานการพฒนาบคลากรและทมงาน ดานการจงใจ ดานเทคโนโลย/ สงสนบสนนการเรยนร และการปฏบตงาน บญลดา คณเวชกจ (2550) ไดศกษาเรอง ปจจยสวนบคคลทมผลตอการพฒนาทมงานองคกรแหงการเรยนร กรณศกษา: บรษทผลตแอนเมชนแหงหนงในเขตกรงเทพมหานคร พบวา พนกงานบรษทผลตแอนเมชนแหงหนงในเขตกรงเทพมหานคร ทมอาย ระดบการศกษา ระยะเวลาในการท างาน ฝายงานทปฏบต จ านวนสมาชกภายในทม มผลตอการพฒนาทมงานองคกร แหงการเรยนร กรณศกษา: บรษทผลตแอนเมชนแหงหนงในเขตกรงเทพมหานครแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สมคด สรอยน า (2548) ไดศกษาเรอง การพฒนาตวแบบองคการแหงการเรยนรในโรงเรยนมธยมศกษา กรณศกษา: โรงเรยนมธยมศกษาในภาตะวนออกเฉยงเหนอจากการวจยพบวาโรงเรยนมธยมศกษาในภาคตะวนออกเฉยงเหนอนมปจจยทางการบรหารและการเปนองคการ แหงการเรยนรอยในระดบมาก และจากผลการวเคราะหขอมลทสงผลตอความเปนองคการแหง การเรยนรอยางมนยส าคญทางสถตม 6 ปจจย คอ ปจจยเปาหมายและขอมลยอนกลบการปฏบตงาน ปจจยการปฏบตของครและทมงาน ปจจยการจงใจ ปจจยบรรยากาศและวฒนธรรมของโรงเรยน

58

ปจจยวสยทศน พนธกจ และยทธศาสตร และปจจยการพฒนาครทมงานผลจากการวจยครงน เปนประโยชนตอการเสรมสรางความรเชงวชาการในบรบทสงคมไทย เปนการน าเอาทฤษฎ ทางตะวนตกมาประยกตใหเหมาะสมกบสงคมและวฒนธรรมไทยและน าไปประยกตใชใน การพฒนาโรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาภาคตะวนออกเฉยงเหนอซงเปนกลมเปาหมายในการวจย ท าใหการพฒนาเปนไปอยางถกทศทางหากประชากรของประเทศไดรบการศกษาทดผลผลตเหลาน จะเปนศกยภาพในการพฒนาองคการสงคม รวมไปถงการพฒนา ภาคอตสาหกรรมใหมประสทธภาพในทสด ร.ต.สมโชค เฉตระการ (2552) ไดศกษาเรอง แนวทางการเรยนรสความเปนเลศ ของการพฒนาอาชพทอผาไหม กรณศกษาโครงการหนงต าบลหนงผลตภณฑ ในเขต ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง พบวา ชมชนทกลมอาชพทอผาไหมตงอยทงหมด มประวต ความเปนมา และมการถายทอดภมปญญาเกยวกบการทอผาไหมสรนลกหลานทงสน แนวทาง การเรยนรสความเปนเลศของการพฒนาอาชพทอผาไหม เรมตนจากมการสบทอดภมปญญา ดานการทอผาไหมสรนลกหลานในระดบครวเรอน มการรวมตวเปนกลมอาชพ โดยอาศยแรงจงใจจากภายในครวเรอน กลมอาชพ และโรงเรยนในชมชน รวมกบแรงจงใจจากภายนอก โดยเฉพาะจากนโยบายการจดระบบและกลไกชวยเหลอประชาชนของรฐบาลท าใหเกดกระบวนการใน การเรยนรและมการพฒนากลมใหมความเขมแขงขนเปนล าดบ โดยการเรยนรนนม รปแบบด าเนนการในระดบครวเรอน ระดบกลมอาชพ และระดบโรงเรยน มภมปญญาชาวบาน ดานการทอผาไหมเปนก าลงหลกในการถายทอดความรและประสบการณ โดยใชวธการสอนภาคทฤษฎดวยการบอก อธบาย ใหทองจ า ใหดตวอยางของจรง และเรยนรภาคปฏบตดวย การปฏบตจรงทกลมอาชพในชมชน ในลกษณะของ On the Job Training ทวศกด มโนสบ (2550) ไดศกษาเรอง ศกยภาพขององคกรในการพฒนาไปสองคกร แหงการเรยนรของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา กรณศกษา: มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา พบวา ในภาพรวมของบคลากรมความคดเหนวามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา มศกยภาพในการพฒนาไปสองคกรการเรยนรในระดบปานกลาง โดยมความคดเหนวามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา มศกยภาพในดานพลวตแหงการเรยนรอยในระดบสง เปนอนดบท 1 ดานการจดการความรอยในระดบสงเปนอนดบท 2 ดานการปรบเปลยนองคกรอยในระดบสงเปนอนดบท 3 ดานการประยกตใชเทคโนโลยอยในระดบสงเปนอนดบท 4 และ ดานการเพมอ านาจแกบคคลอยในระดบสงเปนอนดบสดทาย จากการวจยงานวจยทไดกลาวมาขางตน สรปไดวาองคกรแหงการเรยนรเปนองคกร ทสงเสรมใหสมาชกในองคกร ไดเรยนรพฤตกรรม การปฏบตงานในหนาทของแตละฝายใหม

59

การศกษาพฒนาความรอยางตอเนองจะเปนองคกรทไมหยดนง มลกษณะประชาธปไตย มการบรหารงานในแนวราบใหความส าคญของสมาชกในองคกรแตละสวนมความส าคญ ตามหนาทรบผดชอบ การสรางองคกรแหงการเรยนรในแตละหนวยงานมความแตกตางกน โดยสวนใหญอยในระดบปานกลาง แตละหนวยงานกใหความส าคญในเรอง องคกรแหงการเรยนรแตกตางกน และออกมาในเชงบวก ซงเปนพนฐานในการผลกดนใหน าไปสองคกรแหงการเรยนรในทสด ผวจยจงไดสนใจศกษาเรอง การพฒนาองคกรแหงการเรยนรของบรษทไทยออยล จ ากด (มหาชน) ทง 7 ดาน คอ ดานความรอบรแหงตน (Personal Mastery) ดานรปแบบการคด (Mental Model) ดานการคดเชงระบบ (System Thinking) ดานการมวสยทศนรวม (Shared Vision) ดานการเรยนรรวมกนเปนทม (Team Learning) ดานการจดการความร (Knowledge Management) และดานการประยกตใชเทคโนโลย (Technology Application) เพอน าขอมลทคนพบไปเปนแนวทางในการพฒนากระบวนการสรางองคกรแหงการเรยนรของ บรษทไทยออยล จ ากด (มหาชน)

กรอบแนวคดการวจย

จากการศกษาแนวคด ทฤษฎเกยวกบองคกรแหงการเรยนรแลว ผวจยจงไดใชแนวคดของ เชงก (Senge, 1990, p. 55) ตามแนวทางในการสรางองคกรแหงการเรยนรดวยวนยหรอการฝกฝน 5 ประการทเรยกวา The Fifth Discipline ในการก านดกรอบแนวคดกาวจยการพฒนาองคกรแหง การเรยนรของบรษทไทยออยล จ ากด (มหาชน) ดงน

ภาพท 3 กรอบแนวความคดในการวจย

ตวแปรอสระ สถานภาพทวไปของผตอบ

แบบสอบถาม ไดแก 1. วฒการศกษา 2. ประสบการณใน การท างาน 3. ต าแหนง

ตวแปรตาม ความคดเหนของพนกงานตอการพฒนาองคกรแหงการเรยนรของบรษทไทยออยล จ ากด (มหาชน) จ านวน 5 ดาน ดงน 1. ดานความรอบรแหงตน (Personal Mastery) 2. ดานรปแบบการคด (Mental Thinking) 3. ดานการคดเชงระบบ (System Thinking) 4. ดานการมวสยทศนรวม (Share Vision) 5. ดานการเรยนรรวมกนเปนทม (Team Learning)