Embed Size (px)
Citation preview
คตการสรางพระประธานค (สมยอทอง) ทราชบร ศลปกรรมแบบอทอง เมอประมาณพทธศตวรรษท ๑๘ – ๒๐ ทเมองราชบรนนนาจะเชอได
วาเจรญรงเรองมาก ดงประจกษพยานพระพทธรปใหญนอยจาหลกศลามพระพทธลกษณะเปนศลปะแบบอทอง และใบเสมาหนทรายจาหลกลายพนธพฤกษาทไดบรณปฏสงขรณไวตามวดสาคญๆ รมแมนาแมกลอง
แตมลกษณะพเศษควรศกษาอยางยงขณะนกคอคตการสรางพระประธานคในพระวหารหรอพระอโบสถประดษฐานอยบนชกชหนพระปฤษฎางคเขาหากน ดงเชน พระประธานในพระวหารหนาองคพระพทธปรางค วดมหาธาตราชบร
รองรอยฐานพระวหาร เดมหนาองคพระพทธปรางค นาจะเปนอาคารเกอบสเหลยมจตรส เฉพาะคลมองคพระประธาน ทมขนาดใหญเตมพระวหาร ยงเหนผนงอฐฉาบปนทบ เหลออยสามดาน พระประธานสรางดวยหนทรายแดง ปางมารวชยทงสององคบนฐานชกชเดยวกน องคพระคงไดรบการบรณะหลายครง แตละครงชางทองถนปนปนพอกทบใหมตลอดทงองค จนพระพทธลกษณะผดไปจากศลปะสมยอทอง ทงสององคขนาดไลเลยกน หนาตกกวางประมาณ ๓.๐๐ เมตร สงประมาณ ๓.๕๐ เมตร
พระประธานคในพระวหารหนาองคพระพทธปรางค วดมหาธาต จงหวดราชบร พระประธานคในพระวหารหลวง หนาองคพทธปรางค วดมหาธาตวรวหาร ราชบร เดมสรางดวยหนทรายแดงจาหลกสวยงาม ประทบนงหนพระปฤษฎางคหลงชนกน บนฐานชกชตาโคงเปนเรอสาเภา
๒
ชางทองถนไดพอกปนปนทบใหม จนพทธลกษณะสมยอทอง – อโยธยา เพยนไป แรกสดทาองคพระ
ดวยปนฉาบสขาว ครงหลงสดทาทบดวยรกสดาทงสององค
๓
ปจจบนไดชางปฏมากรทมความร ฝมอสง ประณต ละเอยดลออ ทาใหพระพกตรพระประธานคในพระวหารหลวง กลบมามสดสวน ขนาด นาหนกแสงเงาตามพทธลกษณะดเอบอม ฉายแววพระเนตรทเปยมดวยพระมหากรณา รบกบอาการแยมพระโอษฐเสมอนยมนอยๆ นาประทบใจ แกชาวเมองราชบรอกครง สมกบเปน “พระประจาเมอง” พระมงคลบรศรนคร “ทถอเปน” รฐศาสโนบายวตถ
๔
พระมงคลบร –พระศรนคร พระประธานคในพระวหารหนาวดมหาธาตวรวหาร ราชบร หนพระปฤษฎางคเขาหาบนฐาน
ชกชเดยวกน การบรณปฏสงขรณครงหลงสด ลงรกปดทองใหมเหลองอราม กลายเปนพระสมฤทธ มลกษณะเปนประตมากรรมสมยอทองดงเดม
๕
พระประธานค “หลวงพออมรนทราเมศร” ในพระวหารวดตาล ตาบลโคกหมอ อาเภอเมอง จงหวดราชบร
ทางดานหนาโครงหลงคามงสงกะสคลมฐานพระวหาร ยงมปายวาโรงเรยนพระอภธรรม
ราชบร แสดงวาเคยใชเปนโรงเรยนสอนธรรมศกษามากอน ยงมพระวหารนอยสรางคลมพระพทธรปคหนพระปฤษฎางคเขาหากนอก ๔ ค หนพระพกตร
ไปทางทศตะวนออก – ตะวนตก ๒ ค โดยผมจตศรทธาบรณปฏสงขรณองคพระใหมและสรางพระวหารหลงใหม เมอ พ.ศ. ๒๕๓๐ และ พ.ศ.๒๕๓๑ สวนอก ๒ คนงหนพระพกตรไปทางทศเหนอ – ใต กมผศรทธาบรณปฏสงขรณองคพระและสรางพระวหารใหมใหเมอ พ.ศ. ๒๕๓๓ และ พ.ศ. ๒๕๓๖
ชาวบานรอบวดมหาธาต ราชบรบอกวาการสรางพระพทธรปคใหหนพระพกตรไปทกทศ เชนน เปนคตความเชอสรางใหเปนพระจตรทศเพอปองกนภยใหแกผคนชาวเมองราชบร
พระวหารรปเกอบเปนสเหลยมจตรสคลมองคพระขนาดใหญน ยงมปรากฏในจงหวดตางๆ
๖
พระประธานคในอโบสถวดโคกหมอ ราชบร เมอพระอโบสถถกอคคภยเผาผลาญ จงถกทงอยกลางปาหลายปทเดยว กลาวไดวาพระ
ประธานคทจาหลกดวยหนทรายแดง ขนาดใหญยากทจะหาองคใดมพทธลกษณะศลปะอทอง สวยงามเปนสงาเสมอเหมอนทวดโคกหมอนเลย
ทมา - ภาพถายเกากอน พ.ศ. ๑๔๙๘
๗
-- แทรกภาพ --
ภาพถายเกากอนพทธศกราช ๒๔๙๘ พระประธานปางสมาธในพระอโบสถวดโคกหมอ เพอใหเหนฐานชกชของเกาสมยอทอง เปนรปโคงคลายเรอสาเภาบนขาสงห นาเสยดาย ปจจบนถกซอมแปลงเสยใหมแลว
๘
พระประธานควดโคกหมอ จาหลกดวยหนทรายแดง ปางสมาธ และปางมารวชย เปนพระพทธประตมากรรม ศลปะอทอง ขนคลาสสกทเดยว แตปจจบนไดบรณะใหมเปนพระพทธรปสมฤทธท เหลองอรามนาเลอมใสศรทธายงขน พระประธานในพระวหารวดพระศรรตนมหาธาต สพรรณบร พระประธานในพระวหารวดมหาธาต นครศรธรรมราช พระประธานในพระวหารวดเสาธงทอง ลพบร พระพทธไตรรตนนายก วดพนญเชง พระนครศรอยธยา พระมงคลบพตร วดมงคลบพตร พระนครศรอยธยา และพระเจาตนหลวง วดพระเจาตนหลวง พะเยา เปนตน พระประธานในพระอโบสถวดศรเจรญเนนหมอ (โคกหมอ) มสององค สรางดวยหนทรายแดงหนาตกกวางประมาณ ๒.๐๐ เมตร สงประมาณ ๒.๕๐ เมตร ขนาดไลเลยกนทงสององค เดมประดษฐานอยบนฐานชกชรโคงคลายเรอสาเภา ดงภาพถายเกากอน พ.ศ. ๒๔๙๘ นงหนพระปฤษฎางคเขาหากนองคหนงหนพระพกตรไปทางทศตะวนออกเปนพระพทธรปปางสมาธอกองคหนง
๙
หนพระพกตรไปทางทศตะวนตกเปนพระพทธรปปางมารวชย เดมคงไดลงรกปดทองเหลองอรามทวทงสององค เมอพระอโบสถเกาถกอคคภยเผาผลาญ จงเหลอแตพระประธานถกทงรางอยกลางปาหลายปทเดยว ทาใหมองเหนเนอหนทรายแดงปรากฏรอยลงรกปดทองลบเลอน อาจกลาวไดวา บรรดาพระพทธรปทจาหลกดวยศลาขนาดใหญ ฝมอชางสมยอทองดวยกนแลว ยากทจะหาองคใดทมสวนสดสวยงามเปนสงา เสมอเหมอนพระประธานวดโคกหมอนเลย วดเขานอยเทยมสวรรคตาบลอางทอง เขตอาเภอเมองราชบร มพระอโบสถเกาแกสรางมาแตสมยอทอง ใบเสมาหนทรายแดงเปนคๆ ในพระอโบสถเดมกมพระประธานสององค นงหน พระปฤษฎางคเขาหากน ตอมาภายหลงกรรมการวดไดเปลยนแปลงใหนงเรยงบนฐานชกชเดยวกน กลาวกนวามเชอพระวงศสองพนองเปนผสรางวดน แลวสรางพระประธานสององคคกนเปนพระพพระนอง เทาททราบขณะนยงมวดนครสวรรคซงเปนวดเกาแกคเมองนครสวรรคมาแตโบราณในพระวหารเกากมพระประธานขนาดใหญนงหนพระปฤษฎางคเขาหากน เรยกวา พระผใหอภยหรอพระสองพนอง วดอมรนทราราม (วดตาล) ตาบลโคกหมอ อาเภอเมองราชบร ปจจบนตงอยตดกบจงหวดทหารบกราชบร และกรมทหารชางราชบร พจารณาดเสนาสนะแลว นาจะเปนวดเกาเพยงตนรตนโกสนทร แตเมอเหนหลวงพออมรนทราเมศรองคใหญคบพระวหารแลว กบอกไดเลยวาเปนคตนยมการสรางพระประธานองคใหญนงหนพระปฤษฎางคเขาหากนมาตงแตสมยอทอง ถาเปนสมยรตนโกสนทรแลว พระประธานจะมขนาดเลกลง ฐานชกชทเคยเตยเกอบจรดพนกคอยๆ ยดสงขน รองรบพระประธานอยางไดสดสวน ดงนน วดนคงจะไดรบการบรณปฏสงขรณเรอยมา จากภาพถายเกา พระวหารหลวงพออมรนทราเมศรกอนบรณปฏสงขรณเมอ พ.ศ. ๒๔๒๘ ยงเหนภายในองคพระเปนโกลนกออฐสอปนแลวพอกปนทบ นกเปนววฒนาการสาคญทนาจะศกษากนอยางเขาใจ วาในสมยพทธศตวรรษท ๑๘ – ๑๙ ทกแควนในสยามตางนยมสรางพระพทธรปใหญคบพระวหารหรอพระอโบสถดวยหนทรายแดง สารดหรอกออฐปนปนดงทยกตวอยางขางตน คตความเชอของชาวราชบรตงแตยายเมอง จากฝงตะวนตกมาตงอยฝงตะวนออกของแมนาแมกลองในสมยรชกาลท ๒ นน จากคาบอกเลาตองการใหหลวงพอทงสององคนเปนพระผปองกนภยใหแกบานเมองอยางแนนอน
๑๐
เอกสารประกอบการเขยน
เขยน ยมศร-เจรญ ผานธ ประวตวดศรเจรญเนนหมอ (วดโคกหมอ) อาเภอเมอง จงหวดราชบร พมพเปนทระลกในงานปฏสงขรณวดพทธศกราช ๒๔๙๘ หนา ๑๑-๑๒.
น. ณ ปากนา หาเดอนกลางซากอฐปนทอยธยา สานกพมพเมองโบราณ กรงเทพฯ ๒๕๒๙ หนา ๑๕๙. วจตร สมบตบรบรณ “นาเทยวเมองราชบร” พระกฐนพระราชทาน ณ วดมหาธาตวรวหาร จงหวดราชบร วนอาทตยท ๒๘ ตลาคม ๒๕๑๖ หนา ๓๖. สรนทร เหลอลมย ศนยสอศลปวฒนธรรม สานกงานการประถมศกษาจงหวดราชบร
