Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
รายงาน
เรอง กลไกการเกดพฤตกรรมของสตว และประเภทพฤตกรรม
ของสตว
จดท าโดย
นาย จรพนธ แสมงคลพพฒน ม.5/2 1ก.
นาย ภาธร เทยนทองด ม.5/2 7ก.
นาย อครวฒ แสงด ม.5/2 2ข.
เสนอ
คณคร บรรจบ ธปพงษ
รายงานนเปนสวนหนงของวชาชววทยา
โรงเรยนเบญจมราชรงสฤษฎ ฉะเชงเทรา
ค าน า รายงานเลมน เปนสวนหนงของวชาวทยาศาสตร สาขาชววทยา
โดยมเนอหาเกยวของกบเรองกลไกการเกดพฤตกรรมของสตว
และประเภทของพฤตกรรม หวงวาผ ทอาน จะเขาใจ มนไดเปนอยางด
และสามารถน าไปประยกตใชไดในชวตประจ าวน
คณะผจดท า
สารบญ เรอง หนา กลไกการเกดพฤตกรรมของสตว 1
ประเภทพฤตกรรมสตว 2
บรรณานกรม 15
กลไกการเกดพฤตกรรมของสตว
กลไกการเกดพฤตกรรมของสตว
การตอบสนองตอสงเปลยนแปลงทเกดขนในสภาพแวดลอมทงภายในและภาบนอกสงมชวตนน อาจเกดขนทนททนใดหรออาจเกดขนชาๆ ท าใหสงมชวตแสดง พฤตกรรม ( Behaviors) ซงเปนกลไกอยางหนงของการรกษาดลยภาพของรางกาย
การศกษาพฤตกรรม เปนการศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมและสงแวดลอม ตลอดจนพนฐานทางสรรวทยาทมผลตอการแสดงพฤตกรรมของสตว การศกษาพฤตกรรมของสตวท าได 2 วธ คอ
1. วธทางสรรวทยา (physiological approach) มจดมงหมายเพออธบายพฤตกรรมในรปของกลไกการท างานของระบบประสาท
2. วธทางจตวทยา ( psychological approach) เปนการศกษาผลของปจจยตางๆอตวและปจจยภายในรางกายทมการพฒนาและแสดงออกถงพฤตกรรมทแสดงออกอยางเหนไดชดเจน
ปจจบนยงไมสามารถอธบายพฤตกรรมขอสตวไดทกดานอยางไรกดกลไกทท าใหสตวแสดงพฤตกรรมออกมาไดนน อาจสรปไดดงภาพ 10-1
พฤตกรรมจะสลบซบซอนเพยงใดขนอยกบความเจรญของสวนตางๆ ของระบบประสาท ทงหนวยรบความรสก
ระบบประสาทสวนกลางและหนวยปฏบตงาน
1. สงเราภายนอก (external stimuli) คอ สงเราทอยนอกตวผแสดงพฤตกรรม เชน อาหาร แสงสวาง ความรอน น า สารเคม เสยง แรงดงดดของโลก
2. สงเราภายใน (internal stimuli) คอ สงเราทอยภายในตวของผทแสดงพฤตกรรม เชน ความกระหาย ความหว ความตองการทางเพศ สงเราเหลาน เปนผลการท างานของระบบประสาทและระบบตอมไรทอ
ประเภทพฤตกรรมสตว สงมชวตเซลลเดยวและสตวชนต า ระบบประสาทยงไมเจรญดหรอในโพรทสตซงไมมระบบประสาท สามารถตอบสนองตอการเปลยนแปลงในสภาพแวดลอมโดยแสดงพฤตกรรมแบบรเฟลกซกลาวคอ เปนไปในลกษณะกระตนและตอบสนองนนเอง เชน พฤตกรรมทเรยกวา โอเรยนเตชน (orientation) ซงพฤตกรรมทสตวตอบสนองตอปจจยทางกายภาพท าใหเกดการวางตวทเหมาะสมกบการรงชวต เชน ปลาวายน าในลกษณะทตงฉากกบแสงอาทตยท าใหศตรทอยในระดบต ากวามองไมเหนนนจงเปนการหลกเลยงศตรวธหนง นอกจากน พฤตกรรมแบบโอเรยนเตชนยงจะท าใหเกดการรวมกลมของสตวในบรเวณทเหมาะสมกบการด ารงชวตของสตวชนดนนๆ อกดวย ท าใหเราสามารถพบสตวตางชนดในตางบรเวณ
ภาพท
10-1 แผนภาพกลไกการเกด
พฤตกรรมของสตว
พารามเซยมจะเคลอนออกจากสารละลายโซเดยมคลอไรดซงเปนอนตรายตอเซลล แตพบวาพารามเซยมจะเคลอนทบรเวณทมฤทธเปนกรดออนๆ เนองจากในธรรมชาตบรเวณดงกลาวมแบคทเรยซงเปนอาหารของพารามเซยมพฤตกรรมดงกลาวมแบคทเรยซงเปนอาหารของพารามเซยมพฤตกรรมดงกลาวจะเหนวามผลตอการอยรอดของพารามเซยม
ยงมการศกษาพฤตกรรมการตอบสนองตอสงเราอนๆ ของพารามเซยมอก คอ การทดลองปลอยแกสคารบอนไดออกไซดไปในน าบนสไลดทมพารามเซยม พบวาพารามเซยมจะถอยหางจากแกสคารบอนไดออกไซด โดยเบยงดานทายของล าตวไปเลกนอยแลวจงคอยเคลอนทตอไปอกขางหนา ถาพบฟองแกสคารบอนไดออกไซดอก พารามเซยมกจะถอยหนในลกษณะเดมอก เปนเชนนไปเรอยๆ จนกวาจะพนฟองแกสคารบอนไดออกไซด ปจจยทางธรรมชาตทท าใหพารามเซยมแสดงพฤตกรรมตอบสนองอกปจจยหนงคอ อณหภม ถาพารามเซยมเคลอนทไปในบรเวณทมอณภมสงมนจะถอยหลงกลบโดยอาจขยบสวนทายของเซลลไปจากต าเหนงเดมเลกนอย แลวเคลอนทไปขางหนาในทศทางทเปลยนไป มนจะท าเชนนซ าจนกวาจะไปพบต าเหนงทอณภมเหมาะสมดงภาพท 10-2 จะเหนวาทศทางทพารามเซยมเคลอนทไปแตละครงเพอหลบจากสวเราออกมานน มไดสมพนธกบทศทางของสงเราเลย จงจดวามทศทางไมแนนอนเรยกพฤตกรรมการตอบสนองตอสงเราดวยการเคลอนททไมสมพนธ กบสงเราวา ไคนซส (Kinesis) ซงเปนรปแบบหนงของโอเรยนเตชน พฤตกรรมนมกพบในโพรโตซวของสตวไมมกระดกสนหลงชนต าทระบบประสาทไมเจรญด หนวยรบความรบความรสกดงกลาวไมมประสทธภาพเพยงพอทจะตอบสนองตอสงเราทอยไกลๆจะมการตอบสนองโดยเคลอนเขาหาหรอออกจากสงเราทอยใกลๆ เทานน
ภาพท 10-2 การตอบสนองตออณหภมของพารามเซยม
พฤตกรรมไคนซสทพบในสตวชนต าเชน แมลงสาบ ถานกเรยนเคยสงเกตการณเคลอนทของแมลงสาบ จะพบวาเมออยในทโลง มนจะวงไปมาอยางรวดเรว ท าใหผวของรางกายไมสมผสกบของแขง แตเมอเคลอนทไปโดนหรอสมผสกบของแขง เชน ขอบตแมลงสาบจะอยนงๆ
ลกษณะการเคลอนทของแมลงสาบในทโลงไมสมผสกบของแขง หรอการเคลอนทของพารามเซยมทตอบสนองตออณหภมลวนเปนตวอยางพฤตกรรมการเคลอนทแบบมทศทางไมแนนอน หรอทศทางการเคลอนทไมสมพนธกบทศทางของสงเรา
นกเรยนลองพจารณาพฤตกรรมการเคลอนทของจงหรดตอไปน
ภาพท 10-3 การตอบสนองของจงหรดเพศเมยตอเสยงรองของจงหรดเพศผ
เมอน าครอบแกวใสทขงจงหรดเพศผมาตงใหหางในระยะทจงหรดเพศเมยสามารถมองเหนแตไมไดยนเสยง จงหรดเพศเมยจะไมเคลอนทเขาหาจงหรดเพศผ แตเมอเปดเทปใหมเสยงจงหรดเพศผออกมาทางล าโพง ปรากฏวาจงหรดเพศเมยจะเคลอนทเขาหาแหลงก าเนดเสยง
จากการทดลองกบผเสอกลางคนทศทางการเคลอนทของผเสอกลางคนจะท ามม 80 องศา กบล าแสงของเทยนไขตลอดเวลาท าใหตวมนบนใกลเปลวเทยนจนถกไฟไหม ดงภาพท 10-4
ภาพท 10-4 การตอบสนองตอแสงของผเสอกลางคน
จากกรณตวอยางนกเรยนจะเหนไดวาลกษณะการเคลอนทของจงหรดและผเสอกลางคนจะสมพนธกบทศทางของสงเรา เรยกพฤตกรรมการเคลอนทแบบนวา แทกซส (taxis) ซงมกจะเกดกบสงมชวตทมความรสกเจรญด สามารถรบรสงเราทอยไกลจากตวไดท าใหสตวเหลานมการรวมกลมไดอยางมประสทธภาพ
รเฟลกซตอเนอง นกเรยนลองพจารณาการดดน านมของเดกออนทเรมตงแตการกระตนจากสงเราคอ ความหวเมอ
ปากไดสมผสกบหวนม เปนการกระตนใหเดกดดนม และจะกระตนใหเกดการกลนทเปนปฏกรยารเฟลกซ เมอเดกยงไมอมกจะกระตนใหดดนมตอไปอกเดกจงแสดงพฤตกรรมการดดนมตอไปจนอมจงจะหยดพฤตกรรมน นกเรยนจะเหนวา การดดนมของเดกประกอบดวยพฤตกรรมยอยๆ ซงเปนปฏกรยารเฟลกซแบบตอเนองกน เรยกพฤตกรรมเหลานวา รเฟลกซตอเนอง
การสรางรงของนกกเชนเดยวกนประกอบดวยพฤตกรรมยอยๆหลายพฤตกรรม เชน การบนออกไป
หาวสดมาสรางรง เมอพบแลวจะจกขนมาตรวจสอบวาเปนวสดทตองการหรอไม จากนนจะน าวสดมาทรง และพยายามนพวสดดงกลาวประกอบเปนรงเสรจแลวกจะบนออกไปหาวสดชนใหมตอไป วงจรนจะเกดอยางตอเนองจนกวาจะไดรงทสมบรณ ตวอยางอนๆ ของพฤตกรรมแบบน เชน การชกใยของแมงมม การฟกไขและกาเลยงลกออนของไก
ภาพท 10-5 นกน าเศษหญามาสรางรง
(ทมา : Advanced Thailand Geographic ปท 3 ฉบบท 33 กนยายน-ตลาคม 2541) พฤตกรรมแบบรเฟลกซ และรเฟลกซตอเนองเปนพฤตกรรมทมมาแตก าเนด เปนลกษณะเฉพาะของ
สงมชวตแตละชนด ซงสามารถแสดงไดโดยไมจ าเปนตองเรยนรมากอน กระตนใหเกดขนไดงายดวยสงเราทพบในสภาพแวดลอมทสตวอาศยอย เชน ปจจยทางกายภาพ อยางไรกตามพฤตกรรมบางอยางจะแสดงออกกตอเมอมความพรอมทางรางกายเสยกอน เชนการบนของนก นกแรกเกดไมสามารถบนได จนกสาเตบโตแขงแรง จงพรอมจะบนได เปนตน
พฤตกรรมบางอยาง สตวตองมประสบการณจงจะแสดงพฤตกรรมออกมา ตวอยางเชน เมอน าแมลงปอมาแขวนไวดานหนาของคางคก คางคกจะใชลนตวดจบแมลงปอกนเปนอาหาร ตอมาผทดลองไดน าแมลงชนดหนงเรยกวา รอบเบอร ซงมลกษณะคลายผงมาแควนไว คางคกจะกนแมลงรอบเบอร ผทดลองจงน าผงมาแขวนแทน คางคกกกน แตถกผงตอย ตอมาผทดลองน าแมลงรอบเบอรและผงมาแขวน ปรากฏวาคางคกไมกนแมลงรอบเบอรหรอผงอกเลย ดงภาพท 10-6 ขณะท น าแมลงปอมาแขวน คางคกจะจบแมลงปอกน
ภาพท 10-6 กาทดลองพฤตกรรมการเรยนรของคางคก
การทคางคกใชลนตวดจบแมลงกนเปนอาหาร เปนพฤตกรรมทมมาแตก าเนดออสวนคางคกทไมกนผงหรอแมลงทลกษณะคลายผงเนองจากประสบการณทไดรบ พฤตกรรมทอาศยประสบการณนเรยกวา พฤตกรรมการเรยนร
10.2.2พฤตกรรมการเรยนร เปนพฤตกรรมของสตวทอาศยประสบการณ หรอการเรยนรสวนใหญพบในสตวชนสงทมการเจรญด
สตวมสวฒนาการของระบบประสาทสงสามารถมพฤตกรรมการเรยนรไดมากขน พฤตกรรมการเรยนรแบงเปนพฤตกรรมแบบตางๆดงน
แฮบบชเอชน ถาทดลองน าหอยทากมาไตบนแผนกระจก แลวเคาะทกระจก หอยทากจะหยดการเคลอนท และ
หลบซอนเขาไปในเปลอก สกครจะโผลออกมาแลวไตตามแผนกระจกตอไปเมอเคาะอก กจะหลบเขาไปอก แตถาเคาะกระจกบอยๆครงจะพบวาระยะทหอยทากหลบไปในเปลอกจะสนลง ในทสดจะไตแผนกระจกไปเรอยๆโดยไมสนใจเสยงเคาะกระจกอกตอไป
ในธรรมชาตกเชนเดยวกน ลกสตวทกชนดจะกลวและหนสงแปลกใหม เชน ลกนกแรกเกดจะตกใจกลวนกทกชนดทบนผานมาเหนอรง หรอแมแตใบไมทหลนลงมา เมอเกดขนบอยๆครงลกนกจะเกดการเรยนรท าใหลกนกลดพฤตกรรมนลงไป เรยกพฤตกรรมดงกลาวนวา พฤตกรรมการเรยนรแบบแฮบบชเอชน (Habituation) เปนพฤตกรรมทสตวลดการตอบสนองตอสงเรา แมจะยงไดรบการกระตนอย เนองจากสตวเรยนรแลววาสงเรานนๆ ไมมผลตอการด ารงชวต
การฝงใจ พ.ศ. 2478 ดร.คอนราด ลอเรนซ (Konad Lorenz) สงเกตวาในธรรมชาต ลกอาจจะเดนตามแม
ทนทเมอฟกออกจากไขแตถาฟกไขในหองปฏบตการ เมอลกหานพบเขาเปนสงแรก มนจะตดตามเขาไปทกหนทกแหง ดงภาพท 10-7
ภาพท 10-7 ลกหานตามลอเรนซไปทกแหงหน
เมอเขาใชวตถอนแทนตวเขา เชน กลองสเหลยมทมลอเลอนหรอหนเปดทมลอเลอนรปหานทฟกจาก ไขเมอเหนวตถดงกลาวกจะเดนตามเชนเดยวกน เรยกพฤตกรรมของสตวทตดตามวตถทเคลอนทและท าเสยงทเหนในครงแรกหลงจากฟกจากไขวา พฤตกรรมการเรยนรแบบฝงใจ (imprinting) พฤตกรรมแบบนจะเกดขนในชวงเวลาสนมากคอ ระยะเวลา 36 ชวโมงหลงจากฟกออกจากไขของหาน ในธรรมชาตนนวตถเคลอนทได ท าเสยงไดของลกหานคอแมนนเองทท าใหเกดความผกพนกบแม
การมเงอนไข จงศกษาการทดลองของ อวาน พาฟลอฟ (Ivan Pavlov) ซงเปนนกจตวยา ชาวรสเซย ประมาณป พ.ศ. 2400 เขาไดท าการทดลอง ดงภาพท 10-8
ภาพท 10-8 การฝกสนขใหมการเรยนรแบบมเงอนไข ( ลกศรแสดงทศทางการเคลอนทของกระแสประสาท) <!--[if !supportLists]--> ก. <!--[endif]-->เมอเหนอาหาร สนขน าลายไหล <!--[if !supportLists]--> ข. <!--[endif]-->เมอสนกระดงและใหอาหาร สนขน าลายไหล <!--[if !supportLists]--> ค. <!--[endif]-->เมอสนกระดงแตไมใหอาหาร สนขน าลายไหล
พอฟลอฟพบวา ถาสนกระดงพรอมกบการใหอาหารทกครงสนขทหวเมอเหนอาหารหรอไดกลนจะ
หลงน าลาย หลงจากการฝกเชนนมานาน เสยงกระดงเพยงอยางเดยวสามารถท าใหสนขหลงน าลายได การทดลองนสงเราคออาหารทเปนสงเราทแทจรง หรอ สงเราทไมมเงอนไข (unconditioned stimulus) สวนเสยงกระดงเปนสงเราไมแทจรงหรอสงเรามเงอนไข (conditioned stimulus) ดงภาพท 10-9
ภาพท 10-9 แผนภาพสงเราทไมมเงอนไขและสงเราทมเงอนไข
การทสตวแสดงพฤตกรรมการตอบสนองตอสงเราทไมแทจรงแมวาจะไมมสงเราทแทจรงอยดวย ล าพงสงเราทไมแทจรงเพยงอยางเดยวกสามารถกระตนใหสตวนนตอบสนองไดเชนเดยวกบกรณทมแตสงเราแทจรงอยางเดยว พาฟลอฟเรยกพฤตกรรมนวาการเรยนรแบบมเงอนไข (conditioning)
นกพฤตกรรมพบวา พฤตกรรมแบบมเงอนไขสามารถพบไดในสตวไมมกระดกสนหลงและมกระดกสนหลง
ลองผดลองถก มการศกษาพฤตกรรมของสตวชนต าบางชนด เชน ไสเดอนดนเพอดวามพฤตกรรมอยางไร เมอน าไป
ใสกลองพลาสตกรปตว T ทดานหนงมอและชนอกดานหนงโปรงและมกระแสไฟฟาออนๆ ดงภาพท 10-10 ปรากฏวาเมอท าการทดลองซ าๆกนไมต ากวา 200 ครง ไสเดอนดนทผานการฝกมาแลวจะเลอกทางไดถก คอ การเคลอนทไปทางทมดและชนประมาณรอยละ 90 แตในระยะกอนฝกโอกาสไสเดอนดนจะเลอกทางถกหรอผดรอยละ 50 เทานน
ภาพท 10-10 การทดลองพฤตกรรมลองผดลองถกของไสเดอนดน
จะเหนไดวา การลองผดลองถก (trial and error) เปนพฤตกรรมทเกดจากการทดลองซ าๆจนมประสบการณวาการกระท าแบบใดจะเกดผลด แบบใดจะเกดผลเสย แลวเลอกกระท าแตสงทจะเกดผลด หรอใหประโยชน และพยายามสงทใหโทษ
การใชเหตผล ชมแปนซเปนสตวทดลองทดส าหรบแสดงความสามารถในการแกปญหา เชน การหยบของทอยสง
หรออยไกล เมอน ากลวยไปไวบนเพดานชมแปนซเออมไมถง ชมแปนซสามารถแกปญหาไดโดยน าลงไมมาซอนกนจนสงพอ แลวปนขนไปหยบกลวย ดงภาพท 10-11
ภาพท 10-11 พฤตกรรมการใชเหตผลของชมแปนซโดยใชกลองวางซอนกนเพอปนขนไปหยบกลวย หากน าผลไมไปวางไวหางจากกรง ชมแปนซจะน าไมมาตอกนเปนเครองมอเพอใชเขยของทอยจากกรง ดงภาพท 10-12
ภาพท 10-12 การแกปญหาของชมแปนซ
พฤตกรรมการใชเหตผล (reasoning) พบในสตวชนดทมสมองเซรบรมพฒนาด เพราะความสามารถในการใชเหตผลขนอยกบการเรยนรและจดจ า ตลอดจนน าเอาประสบการณมาผสมผสานกน หรอประยกตรวมกนเพอใชในการแกปญหา อาจกลาววาการใชเหตผลเปนพฤตกรรมทพฒนามาจากการลองผดลองถก การใชเหตผลเปนการเรยนรขนสงสด นกเรยนลองพจารณาดวาในชวตประจ าวนมการใชพฤตกรรมการใชเหตผลมากนอยเพยงใด
บรรณานกรม
-http://www.vcharkarn.com/lesson/view.php?id=1258 -www.lks.ac.th/bioweb/about/unit10b1.html