สญลกษณประจำ�จงหวด

 ตราประจำาจงหวดนครปฐม รปเจดยองคใหญและมมงกฎตดอยท

พระปฐมเจดย เจดยองคใหญ  หมายถง องคพระปฐมเจดยทพระโสณะและ

พระอตระไดสรางขน มงกฎ  หมายถง พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

ผทรงอปถมภสราง องคพระปฐมเจดยตอเตม ใหสงใหญ

สงางามจงหวดนครปฐม ใชอกษรยอวา "นฐ"

ธงประจำ�จงหวด

คำ�ขวญประจำ�จงหวดนครปฐม"สมโอหวาน ขาวสารขาว ลกสาวงาม ขาวหลามหวานมน สนามจนทรงาม

ลนพทธมณฑลคธาน พระปฐมเจดยเสยดฟา สวยงามตาแมนำาทาจน"

ตนไมประจำ�จงหวดตนจน (Diospyros decandra Lour.)

ประวตคว�มเปนม�

 “นครปฐม เปนออารยธรรมสำาคญทมประวตความเปนมายาวนาน”ในแผนดนสวรรณภม จากหลกฐานทางประวตศาสตรกลาววา เมองนครปฐมแตเดมนนตงอยรมทะเล เปนเมองเกาแก มความเจรญรงเรองมานบตงแตสมยสวรรณภม และเปนราชธานสำาคญในสมยทวารวด ในยคนนนครปฐมเปนแหลงเผยแพรอารยธรรมจากประเทศอนเดย ซงรวมทงพทธศาสนา นครปฐมจงเปนศนยกลางของความเจรญ มชนชาตตางๆ อพยพเขามาตงถนฐานอยเปนจำานวนมาก ตอมาไดเกดความแหงแลงขนในเมองนครปฐม เพราะกระแสนำาทไหลผานตวเมองเปลยนเสนทาง ประชาชนจงอพยพไปตงหลกแหลงอยรมนำา และสรางเมองใหมขนชอ เมอง“นครไชยศร หรอ ศรวชย นครปฐมจงกลายเปนเมองรางมาเปนเวลา” “ ”หลายรอยป จนกระทงพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ขณะททรงยงผนวชไดธดงคไปพบพระปฐมเจดย และทรงเหนวาเปนเจดยองคใหญไมมทใดเทยบเทา ครนเมอไดครองราชย จงโปรดฯ ใหกอเจดยแบบลงกาครอบองคเดมไว โดยใหชอวา พระปฐมเจดย ทรงปฏสงขรณสงตางๆ ใน“ ”บรเวณองคพระปฐมเจดยใหมสภาพด และโปรดฯ ใหขดคลองเจดยบชาเพอใหการเสดจมานมสการสะดวกขน         ตอมาในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดเรมกอสรางทางรถไฟสายใตผานเมองนครปฐม ซงขณะนนยงเปนปารก พระองคจงโปรดฯ ใหยายเมองจากตำาบลทานา อำาเภอนครชยศร มาตงทบรเวณองคพระปฐมเจดยเหมอนเชนครงสมยโบราณ         ครงในรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว โปรดฯ ใหสรางพระราชวงสนามจนทรเปนทเสดจแปรพระราชฐานและฝกซอมรบแบบเสอปา โดยโปรดฯ ใหตดถนนเพมขนอกหลายสาย รวมทงสรางสะพานเจรญศรทธาขามคลองเจดยบชาเชอมระหวางสถานรถไฟกบองคพระปฐมเจดย ตลอดจนสรางพระรวงโรจนฤทธทางดานทศเหนอขององคพระปฐมเจดยและบรณะองคพระปฐมเจดยใหสมบรณสวยงามดงทเหนอยในปจจบน และไดโปรดใหเปลยนชอจากเมอง นครไชยศร เปน นครปฐม“ ” “ ”

ทตงและอ�ณ�เขต

ทตง          “จงหวดนครปฐมเปนจงหวดหนงในภาคกลางดานตะวนตก ตงอยบรเวณลมแมนำาทาจน ซงเปนพนทบรเวณทราบลมภาคกลาง โดยอยระหวางเสนรงท 13 องศา 45 ลปดา 10 พลปดาดา เสนแวงท 100 องศา 4 ลปดา 28 พลปดา มพนท 2,168.327 ตารางกโลเมตร หรอ 1,355,204 ไร เทากบ รอยละ 0.42 ของประเทศ และมพนทเปนอนดบท 62 ของประเทศ อยหางจากกรงเทพมหานครไปตามเสนทางถนนเพชรเกษม 56 กโลเมตร หรอตามเสนทางถนนบรมราชชนน (ถนนป นเกลา นครชยศร– ) 51 กโลเมตร และตามเสนทางรถไฟ 62 กโลเมตร โดยมอาณาเขตตดตอดงนอ�ณ�เขต

ทศเหนอ ตดตอกบ อำาเภอสองพนอง จงหวดสพรรณบรทศใต ตดตอกบ อำาเภอกระทมแบน อำาเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร และ อำาเภอบางแพ จงหวดราชบรทศตะวนออก ตดตอกบ อำาเภอไทรนอย อำาเภอบางใหญ อำาเภอบางกรวย จงหวดนนทบร และเขตทววฒนา เขตหนองแขม กรงเทพมหานคร อำาเภอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยาทศตะวนตก ตดตอกบ อำาเภอบานโปง อำาเภอโพธาราม จงหวดราชบร และอำาเภอทา มะกา อำาเภอพนมทวน จงหวดกาญจนบร

สภ�พภมประเทศและสภ�พภมอ�ก�ศ

สภ�พภมประเทศ          “สภาพภมประเทศของจงหวดนครปฐมโดยทวไปมลกษณะเปนทราบถงคอนขางราบเรยบ ไมมภเขาและปาไม ระดบความแตกตางของความสงของพนทอยระหวาง 2–10 เมตร เหนอระดบนำาทะเลปานกลาง สภาพพนทโดยทวไปลาดจากทศเหนอสทศใต และตะวนตกสตะวนออกมแมนำาทาจนไหลผานจากทศเหนอลงสทศใต พนททางตอนเหนอและทางตะวนออกเฉยงเหนอสวนใหญเปนทดอน สวนพนททางตอนกลางของจงหวดเปนทราบลม มทดอนกระจายเปนแหงๆ และมแหลงนำากระจาย สำาหรบพนทดานตะวนออกและดานใตเปนทราบลมรมฝงแมนำาทาจน มคลองธรรมชาตและคลองซอยทขดขนเพอการเกษตรและคมนาคมอยมาก พนทสงจากระดบนำาทะเล 2–4 เมตร

สภ�พภมอ�ก�ศปรม�ณนำ�ฝน          “จากสถตขอมลปรมาณนำาฝนของจงหวดนครปฐม โดยใชขอมลของสถานอตนยมวทยานครปฐมยอนหลง 5 ป (2552–2556) ปรมาณนำาฝนจะอยในชวง 1,100–1,200 มลลเมตร ฝนตกมากทสดป 2554 วดได 1,295.5 มลลเมตร จำานวนวนทฝนตก 111 วน สวนฝนตกนอยทสดในป 2556 วดได 957.4 มลลเมตร จำานวนวนทฝนตก 134 วนอณหภม          “จากสถตขอมลอณหภมของจงหวดนครปฐม โดยใชขอมลของสถานอตนยมวทยานครปฐม เปรยบเทยบยอนหลง 5 ป (2552 – 2556) ปรากฏวาอณหภมโดยทวไปอยในเกณฑปกต สำาหรบอณหภมสงทสด วดได 40.2 องศาเซลเซยส เมอวนท 10 พฤษภาคม 2553 และอณหภมตำาทสด วดได 10.3 องศาเซลเซยส เมอวนท 12 มกราคม 2552ก�รกระจ�ยของฝน

          “ปรมาณฝนทตกในพนทจงหวดนครปฐม จากขอมลฝนของสถานฝนอำาเภอตางๆ และสถานอตนยมวทยานครปฐมยอนหลง 5 ป (2552 – 2556) ทำาใหทราบวา ปรมาณนำาฝนจะอยในชวง 500-1,650 มลลเมตร โดยพนททมฝนมากทสด ไดแก พนทอำาเภอดอนตม เมอป 2554 วดได 1,641.3 มลลเมตร จำานวนวนทฝนตก 91 วน สวนพนททมฝนตกนอยทสด ไดแก อำาเภอบางเลน เมอป 2556 วดได 269.4 มลลเมตร จำานวนวนทฝนตก 27 วน

วสยทศนจงหวด“เปนแหลงผลตสนคาเกษตร อตสาหกรรมทปลอดภยไดมาตรฐานสากล การทองเทยวเชงประวตศาสตร วฒนธรรม และประชาชนมคณภาพชวตท

ด” 

พนธกจ

1. ยกระดบการผลตสนคาเกษตรและอตสาหกรรม ใหมคณภาพ มความปลอดภย ไดรบการรบรองมาตรฐาน ระดบสากล และเปนมตรกบสงแวดลอม2. พฒนาการคาการลงทนททนตอยคสมย ใหสอดคลองกบความตองการของผบรโภค ความตองการของ ตลาดทงในและตางประเทศ3. สงเสรมการทองเทยวเชงประวตศาสตรและวฒนธรรมใหมคณภาพตามเกณฑมาตรฐานทางการทองเทยว และพฒนาขดความสามารถในการแขงขนใหอยในระดบตนของประเทศ4. พฒนาคนใหมคณภาพ มความรคคณธรรม มทกษะการดำารงชวตอยางเหมาะสม การสรางสงคมทเขมแขง ตลอดจนการสรางกระบวนการมสวนรวมในการพฒนาประเทศทกระดบ5. การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตใหคนความอดมสมบรณ การดแลรกษาคณภาพสงแวดลอมใหอย ในเกณฑมาตรฐาน สนบสนนการมสวนรวมของชมชน และสรางภมคมกนรองรบผลกระทบจากการ เปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยธรรมชาต

เป�ประสงครวม 

1. เศรษฐกจของจงหวดมการเตบโตอยางตอเนองและมนคง ประชาชนมรายไดเพยงพอตอการดำารงชพและ พนจากขดความยากจน2. เพมจำานวนรายไดจากการทองเทยว3. ประชาชนมคณภาพชวตทด มภมปญญา มภมคมกน สงคมมความเขมแขง และมศกยภาพพรอมรบการ เปลยนแปลง4. ทรพยากรธรรมชาตไดรบการดแลรกษาใหเกดความสมดลและคณภาพสงแวดลอมอยในเกณฑมาตรฐาน ทกำาหนด

ยทธศ�สตรก�รพฒน�จงหวด

ประเดนยทธศ�สตรท 1 ก�รพฒน�คณภ�พ ก�รเสรมสร�งคว�มปลอดภย และยกระดบม�ตรฐ�นในก�รผลต ก�รตล�ด และก�รสงออกสนค�เกษตรและอตส�หกรรม เป�ประสงคเชงยทธศ�สตร : สนคาเกษตรและอตสาหกรรมของจงหวดมคณภาพ มความปลอดภย ผานการ รบรองมาตรฐานสากลกลยทธ

1. สงเสรมการวจยและพฒนาเทคโนโลยเพอเพมคณภาพและปรมาณการผลต

2. เพมประสทธภาพการผลต การแปรรปเพอเพมมลคา พฒนาปจจยพนฐาน เพอลดตนทนการผลต

3. พฒนาระบบการผลตและเพมประสทธภาพการตรวจรบรองมาตรฐาน

4. สงเสรมการคา การลงทน และเพมชองทางการจดจำาหนายทมประสทธภาพ            ประเดนยทธศ�สตรท 2 ก�รเพมขดคว�มส�ม�รถในก�รแขงขนด�นทองเทยวเชงประวตศ�สตร วฒนธรรม ใหอยในระดบตนของประเทศเป�ประสงคเชงยทธศ�สตร : รายไดจากการทองเทยวเพมขนกลยทธ

1. พฒนาปจจยพนฐาน/ทรพยากรธรรมชาต ฟ นฟแหลงทองเทยว คณภาพสงแวดลอม

2. ระบบสาธารณปโภคเขาสมาตรฐานการทองเทยว3. พฒนาผลตภณฑดานการทองเทยว การยกระดบมาตรฐาน

ผลตภณฑชมชน4. พฒนาระบบการบรหารจดการและศกยภาพบคลากรทางการทอง

เทยว

5. พฒนาดานการตลาดและประชาสมพนธ

ประเดนยทธศ�สตรท 3 ก�รเสรมสร�งคณภ�พชวตประช�ชน ก�รเสรมสร�งคว�มมนคงและสงคมคณภ�พ อย�งยงยนเป�ประสงคเชงยทธศ�สตร : ประชาชนมคณภาพชวตทด สงคมมความเขมแขง และมศกยภาพรองรบความ เปลยนแปลงกลยทธ

1. เสรมสรางภมคมกนความเขมแขงทางสงคมและพฒนาคณภาพชวตของประชาชนใหมศกยภาพรองรบการเปลยนแปลง

2. เสรมสรางความปลอดภยในชวตและทรพยสนของประชาชน3. พฒนาระบบบรการสาธารณสขขนพนฐานเชงรก4. อนรกษ ฟ นฟ และควบคมการใชทรพยากรธรรมชาตและสง

แวดลอมอยางคมคา และเปนธรรม

สภ�พก�รเมองก�รปกครอง เขตก�รปกครอง

จงหวดนครปฐมแบงเขตการปกครองออกเปน 7 อำาเภอ 106 ตำาบล 904 หมบาน สาหรบการบรหารราชการสวนทองถน ประกอบดวย องคการบรหารสวนจงหวด 1 แหง เทศบาลนคร 1 แหง เทศบาลเมอง 4 แหง เทศบาลตำาบล 8 แหง และองคการบรหารสวนตำาบล 93 แหง

อำ�เภอ

ป พ

พนท (ตร.ม.)

จำ�นวน

จำ�นวน

จำ�นวน

จำ�นวน

จำ�นวน

จำ�นวน

ระยะ ท�ง

.ศ. ทตง

ตำ�บล

หมบ�น

เทศบ�ล

นคร

เทศบ�ล

เมอง

เทศบ�ล

ตำ�บล

อบต.

จ�กจงหว

ด

รวม รอยละ

1. เมองนครป

ฐม

2439

417.44

19.3

25 214 1 1 5 21 9

2. ส�มพร�น

2439

249.347

11.5

16 111 - 3 2 12 28

3. นครชยศร

2452

284.031

13.1

24 108 - - 3 22 21

4. บ�งเลน

2439

588.836

27.1

15 180 - - 4 15 55

5.กำ�แพงแสน

2449

405.019

18.7

15 204 - - 1 15 33

6. ดอนต

ม

2508

171.354

7.9 8 69 - - 1 6 38

7. พทธมณฑ

ล

2539

52.3 2.4 3 18 - - 2 2 40

รวม - 2168.32

100

106 904 1 4 18 93 -

ต�ร�งแสดงก�รแบงเขตก�รปกครอง

ประช�กร ป พ.ศ.2559 มประชากรจำานวนทงสน 900,808 คน เปนชาย

จำานวน 432,727 คน หญง จำานวน 468,081 คน สำาหรบอำาเภอทมประชากรมากทสด ไดแก อำาเภอเมอง มประชากรจำานวน 175,759 คน

ต�ร�งแสดงจำ�นวนประช�กรและครวเรอน ป พ.ศ.2559

อำ�เภอ จำ�นวนประช�กรช�ย หญง รวม

เมองนครปฐม

84,323 91,436 175,759

ส�มพร�น 45,738 49,999 95,737นครชยศ

ร47,513 52,176 99,689

บ�งเลน 38,660 39,517 78,177กำ�แพงแ

สน58,209 62,215 120,424

ดอนตม 16,767 17,574 34,341พทธ

มณฑล8,518 9,827 18,345

รวม 432,727

468,081 900,808

สภ�พเศรษฐกจ ผลตภณฑมวลรวมจงหวด สภาพทางเศรษฐกจของจงหวดนครปฐมในป 2559 พบวาประชาชน

มรายไดเฉลยตอหว 187,724 บาทตอป โดยทงจงหวดมผลตภณฑมวลรวมจงหวดอนกรมใหม ตามราคาประจาป 184,579 ลานบาท รายไดสวนใหญขนอยกบสาขาการผลตอตสาหกรรมมากทสด คดเปนมลคา 97,267 ลานบาท รองลงเปนสาขาการขายสง การขายปลก การซอมแซมยานยนต จกรยานยนต ของใชสวนบคคล และของใช ในครวเรอน คดเปนมลคา 19,818 ลานบาท สาขาเกษตรกรรม การลาสตว และการปาไม คดเปนมลคา 14,623 ลานบาท สาขาการศกษา คดเปนมลคา 7,341 ลานบาท สาขาการบรการดานอสงหารมทรพย การใหเชา และการบรการทางธรกจ คดเปนมลคา 7,399 ลานบาท สาขาการบรหารราชการแผนดน และ การปองกนประเทศ รวมทงการประกนสงคมภาคบงคบ คดเปนมลคา 6,874 ลานบาท สาขาตวกลางทาง การเงน คดเปนมลคา 6,287 ลานบาท สาขาการขนสง สถานทเกบสนคา และการคมนาคม คดเปนมลคา 5,664 ลานบาท สาขาการกอสราง คดเปนมลคา 4,747 ลานบาท สาขาการไฟฟา กาซและการประปา คดเปนมลคา 4,729 ลานบาท สาขาโรงแรมและภตตาคาร คดเปนมลคา 3,500 ลานบาท สาขาการบรการดานสขภาพ และงานสงคมสงเคราะห คดเปนมลคา 2,231 ลานบาท สาขาการประมง คดเปนมลคา 1,444 ลานบาท สาขาการทาเหมองแร และเหมองหน คดเปนมลคา 1,385 ลานบาท สาขาการบรการ ชมชน สงคมและบรการสวนบคคลอน ๆ คดเปนมลคา 1,178 ลานบาท และสาขาลกจางในครวเรอน สวนบคคล คดเปนมลคา 86 ลานบาท

กร�ฟแสดงผลตภณฑมวลรวมจงหวดนครปฐม ป พ.ศ.2559

ก�รเกษตรกรรม จงหวดนครปฐม มพนทเกษตรกรรม จำานวนทงสน 796,662 ไร คดเปนรอยละ 58.78 ของพนททงจงหวด การเกษตรกรรมเปนสาขาการผลตทสำาคญของจงหวดนครปฐม ประชากรรอยละ 16.07 ประกอบอาชพเกษตรกรรม อาชพเกษตรกรรมทสำาคญ ไดแก การทำานา ทำาไร ทำาสวนผลไมและพชผก การเลยงสตวและการเพาะเลยงสตวนำา ระบบการเกษตรในจงหวดนครปฐม จดเปนเขตเกษตรกาวหนา เพราะมระบบชลประทานทด โดยอาศยแหลงนำาจากลมแมนำาเจาพระยา ทาจน และแมกลอง ประกอบกบเกษตรกรจงหวดนครปฐมมศกยภาพสงสามารถเรยนรวทยาการแบบใหม ๆ และมการใชเทคโนโลยภาคการเกษตรทพฒนามากขนระดบหนง พชเศรษฐกจททำารายไดใหจงหวด ไดแก ขาว ออย ไมผล พชผกตาง ๆ และไมดอกไมประดบ การเกษตรกรรมของจงหวดนครปฐมมความเปนไปไดสงตอการวางแผนจดระบบการผลต เพอเชอมโยงการสงออก

สภ�พสงคม

ก�รศกษ� จงหวดนครปฐมเปนจงหวดหนงทมความพรอมทางการจดการศกษา

กลาวคอ มสถานศกษาทกระดบทจะใหบรการทางการศกษาแกเดก เยาวชน และประชาชนในจงหวดนครปฐมอยางพอเพยงตงแตระดบกอนประถมศกษา จนถงระดบอดมศกษา นอกจากน ยงมสถาบนอดมศกษาอกหลายแหง ประกอบดวย มหาวทยาลย ครสเตยน มหาวทยาลยมหดล วทยาเขตของมหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตมหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม วทยาเขตของสถาบนราชภฏสวนดสต วทยาเขตของมหาวทยาลยเทคโนโลย ราชมงคลรตนโกสนทร และโรงเรยนนายรอยตำารวจ ในดานการศกษาขนพนฐาน จงหวดนครปฐมมสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต ๑ รบผดชอบดแลสถานศกษาในพนทอำาเภอเมองนครปฐม กาแพงแสน และดอนตม และสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต ๒ รบผดชอบดแลสถานศกษาในพนทอำาภอนครชยศร บางเลน สามพราน และพทธมณฑล

ก�รวฒนธรรม/ประเพณ จงหวดนครปฐม มขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรม และการละ

เลนพนเมองสำาคญทนยมปฏบตสบทอดกนมาแตโบราณจนถงปจจบน รวมถงงานทจดขนเปนประจำาทกป ดงน

ง�นนมสก�รองคพระปฐมเจดย งานประเพณทมมาแตโบราณ จดขนระหวางวนขน

๑๒ คา ถงแรม ๔ คา เดอน ๑๒ ของทกป บรเวณองคพระปฐมเจดย เพอบชาพระบรมสารรกธาตและรวมกนบรจาคทรพยบำารงรกษาองคพระปฐมเจดยใหมนคงสบตอไป ภายในงานจะมการออกรานจำาหนายสนคาพนเมองและการแสดงมหรสพตาง ๆ โดยงานนเรมมมาตงแตสมยรชกาล

ท ๔ หลงจากทโปรดเกลา ฯ ใหบรณปฏสงขรณองคพระปฐมเจดยครงใหญ และยงใหขดคลองเจดย ตงแต บานทานา มาจนถงกลางเมองนครปฐม “ ”

ง�นเทศก�ลอ�ห�ร ผลไม และของดนครปฐม

จดขนในชวงเทศกาลตรษจน ปลายเดอนมกราคมถงตนเดอนกมภาพนธของทกป บรเวณองคพระปฐมเจดย เพอเปนการประชาสมพนธเผยแพรผลตภณฑดานเกษตรกรรมและ

อตสาหกรรมทมชอเสยงของจงหวด เชน สมโอ มะพราวนำาหอม ฝรง และกลวย เปนตน สวนผลตภณฑอน ๆ ไดแก กนเชยง หมแผน หมหยอง หมหน ขาวหลาม ฯลฯ รวมทงอาหารโตะจนทขนชอ ตลอดจนสนคาทางอตสาหกรรม อน ๆ โดยในงานจะมการประกวดผลผลตดานการเกษตรประเภทตาง ๆ

ง�นมห�ธรร�ชเจ�ร�ลก มหกรรมวฒนธรรมจงหวดนครปฐม จดขนในชวงเทศกาลปใหมของทกปเปนเวลา 9 วน 9 คน ณ บรเวณองคพระปฐมเจดย เรมจดเมอปพทธศกราช ๒๕๔๖ จนถงปจจบน โดยมวตถประสงคเพอเทดพระเกยรตพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว และสบสานวฒนธรรมไทย ในงาน

ดงกลาวจะมกจกรรมการประกวดตาง ๆ ไดแก รองเพลง ขบเสภา กลองยาวพนบาน เปนตน การแสดงทางวฒนธรรมพนบาน และการแสดงทางวฒนธรรมของนกเรยน นทรรศการ พระราชประวต พระราชกรณยกจรชกาลท 6 และกจกรรมอน ๆ อกมากมาย การจำาหนายสนคาทางวฒนธรรม ศนยอาหาร ของดจงหวดนครปฐม ตลอดจนการจำาหนายสนคาตาง ๆ

ประเพณก�รแหผ�หมองคพระปฐมเจดย การนมสการองคพระปฐมเจดยท

พทธศาสนกชนนยมกระทำา ไดแก การบชาดวยดอกไม ธป เทยน ในวนธรรมดาเปนปกต และในวนสำาคญทางศาสนา เชน วนวสาขบชา

วนมาฆบชา จะมการบชาดวยการเดนเวยนเทยนทกษณาวตรรอบองคพระปฐมเจดย เพอเปนการทาใหจตใจสงบ นอกจากน ชาวพทธเชอวา การถวายสงของเครองใชแดพระภกษสงฆจะไดบญกศล โดยเฉพาะการถวายผากาสาวพสตรซงเปนเครองนงหมแกพระสงฆนนจะไดบญสงมาก พทธศาสนกชนจงนยมถวายผาดงกลาว รวมทงนาไปหมพระธาตเจดย หรอเจดยทบรรจอฐของบรรพบรษของตน โดยเชอวาผาทตนถวายนนนอกจากจะเปนประโยชนตอพระสงฆใชนงหมแลว ยงเปนการสรางบญกศลใหกบบรรพบรษผลวงลบไปแลวดวย

ประเพณลอยกระทง ตรงกบชวงงานเทศกาลนมสการ

องคพระปฐมเจดย จงนบไดวาเปนสวนหนงของงาน องคพระปฐมเจดยดวย ในวนลอยกระทงคนวนเพญเดอน ๑๒ น มประชาชนมาเทยวงานอยางคบคงมากกวาวนอน ๆ

เปนประจำาทกป จดใหมพธลอยกระทงบรเวณคลองเจดยบชาทางดานสะพานเจรญศรทธา

ประเพณก�รถว�ยพระเพลงพระบรมศพพระพทธเจ� วนอฏฐมบชา เปนวนสำาคญอกวนหนงครงสมยพทธกาล แตมไดเปนทรจกกนแพรหลาย ตามทปรากฏในพทธประวตวา เปนวนถวายพระเพลงพระบรมศพ

พระพทธเจา การจดงานเพอราลกถงวนสำาคญดงกลาว คงจะมเฉพาะบางทองททนบถอพระพทธศาสนา สำาหรบประเพณการถวายพระเพลงพระบรมศพพระพทธเจาของจงหวดนครปฐม จดใหมขนเปนประจาทกปทวดใหมสคนธาราม ตาบลวดละมด อำาเภอนครชยศร ตรงกบวนแรม ๗ คา เดอน ๖ หรอจดหลงวนวสาขบชา ๗ ๘ วน เปนประเพณทชาวบานไดกระทำา–สบทอดกนมานานนบรอยปแลว

ประเพณแหธงสงกร�นต เปนประเพณพนบานและเปนสวน

หนงของงานเทศกาลสงกรานต ซงปฏบตสบทอดกนมาชานานในหมคนไทยเชอสายลาวครง บรเวณเขตตำาบลโพรงมะเดอ อำาเภอเมองนครปฐม และในตำาบลหวยดวน ตำาบลดอนรวก ตำาบลลาเหย อำาเภอดอนตม ชาวไทยเชอสายลาวครงเหลาน

เขามาตงถนฐานทำามาหากนอยบรเวณดงกลาวมาตงแตรชกาลท ๒ และยงคงยดถอประเพณสบทอดกนมานาน การแหธงสงกรานตเปนประเพณเกยวกบพทธศาสนาทปฏบตแตกตางไปจากคนไทยกลมอน ในชวงเทศกาลของทกป นอกจากกจกรรมตาง ๆ เชน ทำาบญตกบาตร การกอเจดยทราย

การสรงนำาพระ และการบงสกลอทศสวนกศลถงญาตผลวงลบแลว ยงมประเพณการแหธงหรอทชาวบานเรยกกนวา ทอดผาปาลาว ในวนสดทาย“ ”ของงานอกดวย

ประเพณก�รแขงเรอย�ว เปนงานประเพณทจดขนเปนประจำาทกป บรเวณลมแมนานครชยศร (แมนำาทาจน) หนาวดบางพระ อำาเภอนครชยศร ประมาณชวงออกพรรษา โดยพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ พระราชทานโลรางวลแกทมชนะเลศ นอกจากนนตงแตวนแรม ๑ คา เปนตนไป

เปนเวลา ๑ เดอน จะมการแขงเรอในวนทอดกฐนตามวดตาง ๆ ทตงอยรมแมนe ซงในชวงดงกลาววดตาง ๆ จะมการทอดกฐนหรอถวายผาไตรจวรพรอมเครองอฐบรขารแดพระภกษสงฆ อนเปนประเพณสบตอกนมาตงแตสมยโบราณ

ประเพณก�รบญข�วจ การทำาบญขาวจ เปนประเพณการ

ทำาบญชนดหนงของชาวบานวดสระสเหลยม ตำาบลดอนรวก อำาเภอดอนตม จงหวดนครปฐม ซงสวนใหญชาวบานแถบนม เชอสายลาวครง จงคาดวาประเพณนนาจะรบแบบอยางมาจาก บญขาวจ ของชาวไทยภาค“ ”

อสาน ซงจะทำากนประมาณกลางเดอน ๓ ของทกป โดยชาวบานบางหมบานจะนดหมายกนวาจดงานทำาบญขนบรเวณทโลงกวาง อาจเปนกลางหมบานหรอกลางลานวด สถานทจดไวทำาบญนนเรยกวา ผามบญ “ ”

ประเพณไตนำ�มน การไตนำามน เปนกจกรรมทางพทธศาสนาอกอยางหนง ซงพทธศาสนกชนในทองทตำาบล สระสเหลยม อำาเภอดอมตม จงหวดนครปฐม ไดปฏบตสบเนองกนมาเปน

เวลานานแลว การไตนำามน หมายถง การจดประทปโคมไฟ เพอถวายเปนพทธบชาในโอกาสเทศกาลออกพรรษา คอ วนขน ๑๕ คา เดอน ๑๑ ของทกป

ประเพณก�รทำ�บญกล�งบ�น

เปนงานบญทนาสนใจและแปลกออกไปจากการทำาบญอน ๆ ของชาวบานหมท ๓ ตำาบลวดละมด อำาเภอนครชยศร ซงกระทำากนทกปประมาณกลางเดอนเจด (ขน ๑๕ คา) โดยเชอกนวาการทำาบญในวนพระนนจะไดบญมากเปนพเศษ เพราะเปน วนปลอยผ

การทำาบญกลางบานนจะนำาเอาความเชอถอผแบบโบราณเขามาผสมกบพธทางพทธศาสนา

ประเพณตกบ�ตรนำ�ผง

ประเพณตกบาตรนำาผงเปนประเพณทจงหวดนครปฐมจดใหมขน ณ วดบงลาดสวาย ตำาบลบางภาษ อำาเภอบางเลน ในวนสารทไทย (วนแรม ๑๐ คา เดอน ๑๐) เปนใสบาตรโดยจดตงภาชนะใสนำาผงทรองดวย

ผาเชดหนาขาวบนบาตร (แตเดมนยมถวายผาเชดหนาสแดง ปจจบนเปลยนเปนสขาว) จดประสงคของการถวายนำาผงแกพระสงฆน กเพอนำาไปเปนสวนประกอบในการกวนขาวกระยาทพยหรอฉนเปนเภสชชนดหนง

ประเพณก�รเผ�ศพพระมอญ จงหวดนครปฐมมชาวไทยเชอสาย

รามญอาศยอยบรเวณตำาบลบางภาษ อำาเภอ บางเลน ซงมศนยกลางอยทวดบงลาดสวาย เปนวดทยดถอขนบประเพณแบบรามญ เชน การสวดมนต ทำาวตรของพระภกษสามเณร จะสวดเปนภาษามอญ

ทงหมด ชาวไทยเชอสายรามญเหลานอพยพเขามาอาศยอยเปนเวลานาน สวนใหญอพยพมาจากอำาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ และตำาบลเจดรว อำาเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร โดยมพธกรรมความเชอแปลกไปจากการเผาศพพระภกษทว ๆ ไป จะกระทำาเฉพาะพระผใหญทมความเคารพนบถอมาก เชน เจาอาวาสวดทมอาวโสสง หรอมบญคณตอชมชนนนมาก

ประเพณเลยงผ ชาวลาวครงมความเชอในเรองผ

บรรพบรษมาก การนบถอผของชาวลาวครงเปนการถอผตามบรรพบรษ 2 ฝาย คอ ผเจานายและผเทวดา การนบถอนมอทธพลตอชาวลาวครงมากในการดำาเนนชวต เชน การประกอบพธกรรมหรอการ

ดำารงชพในชวตประจำาวนตอง เกยวกบผบรรพบรษ ชาวลาวครงจะมประเพณเลยงผประจำาปในราวอาทตยท 2 ของเดอน 7 เปนประจำาทกป ฝายผเจานายจะทำาพธเลยงผกอน หลงจากนนกจะเปนการเลยงผเทวดา ศาลของผแตละฝายนนจะตงอยในปาละเมาะใกล ๆ หมบาน กวนและคนตนจะเปนผกำาหนดเวลาในการจดงานการเลยงผประจาป และมการเซนไหวประจำาปเพอเปนการสำานกและขอขมาลาโทษในสงทไดทำาไว นอกจากนครอบครวทจะแตงงานตองบอกกลาวใหผไดรวาครอบครวของตนมสมาชกเพมขน เพราะชาวลาวครงทกคนจะมแบบแผนการปฏบตตอกนมาวาชาวลาวครงจะตองขนผบรรพบรษทกคน เมอทำาพธเลยงผเสรจแลวกจะนำาอาหารทเหลอมาเลยงผมารวมพธ

ประเพณตกบ�ตรเทโว การตกบาตรเทโวจะกระทำาในวนแรม 1

คา เดอน 11 คอหลงจากวนออกพรรษา แลว 1 วน การตกบาตรเทโวในสมยพทธกาล เมอพระพทธเจาตรสรธรรมแลวและเสดจขนไปโปรดพระพทธมารดา โดยจาพรรษาอย ณ สวรรคชนดาวดงส เปนเวลา 1 พรรษา และ

เมอออกพรรษาแลวพระองคไดเสดจกลบมายงโลกมนษย ณ เมองสงกสสนคร การทพระพทธเจาเสดจลงมาจากสวรรคชนดาวดงส เรยกตามภาษาบาลวา เทโวโรหณะ ในครงนนบรรดาพทธศาสนกชนผมความศรทธา“ ”

เลอมใสเมอทราบขาวตางพรอมใจกนไป ตกบาตรรอรบเสดจกนอยางเนองแนนจนถอเปนประเพณสบทอดกนมาจนถงปจจบน

ประเพณลงขวง เปนประเพณเกยวพาราสของหนมสาวชาวไทยโซง มอสระในการเลอกคครอง โดยไทยโซงมประเพณทเอออำานวยใหชายหญงไดพบปะรจกกน ไดแก ประเพณการลงขวงในหมบานของไทยโซงจะมลานกวางซงใชเปนลาน

นวดขาว เรยกวา ลานขวง หมบานหนงอาจมหลายขวง นอกจากลาน“ ”ของหมบานแลวลานในบรเวณบานทสาวใชนงทางานตอนกลางคนกเรยกวา ขวง สวนลานขวงเปนสถานททใหโอกาสฝายชายและฝายหญงมา“ ”พบปะพดคยกนทำาความรจกอปนสยใจคอซงกนและกนเพอเลอกคครองกอนทจะแตงงาน ในตอนกลางคนประมาณทมหรอสองทม หลงจากเสรจงานในตอนกลางวน หญงสาวประมาณ 3 – 4 คน จะมานงขวงเปนวงกลม จดไฟไวตรงกลาง และทำางานเลก ๆ นอย ๆ เชน งานจกสาน ป นฝายกรอดาย เยบปกถกรอย ตาขาว สขาว เปนตน การลงมาทำางานเชนนเรยกวา อยขวง ซงสามารถทำาไดตลอดทงปไมเลอกฤดกาล การอยขวงจะอยกน“ ”

จนถงเทยงคน ฝายชายกจะเลอกเทยวงานขวงตามทเรยกวา แอวสาว ม“ ”การสนทนากน ทำาความรจกและหยอกลอกน เมอฝายชายเกดความพอใจในสาวผใดกจะชกชวนนดแนะกนไปคยตอเมอขวงเลกแลว การไปคยกนกบสาวเชนนเรยกวา โอสาว ซงความหมายทแทจรงคอ จบสาว ถาพดคย“ ” “ ”ธรรมดาจะเรยกวา โอโลม สถานททพากนไปพดคยอาจจะเปนรมยงขาว “ ”รมกองฟางหรอชานเรอน เปนตน การ โอสาว อาจจะเลกตอนไหนกได “ ”บางคอาจจะถงสวางกมในการ โอสาว โดยทวไปจะไมมการลวงเกนกน“ ”เพราะจะเปนการผดผ จงหวดนครปฐมมคนเชอสายไทยโซงอาศยอยทบานเกาะแรต ตำาบลบางปลา และตำาบลไผหชาง อำาเภอบางเลน ตำาบลดอนรวก

อำาเภอดอนตม และตำาบลดอนขอย ตำาบลสระพฒนา ตำาบลสระสมม อำาเภอกาแพงแสน

ประเพณง�นศพของไทยโซง ประเพณงานศพของไทยโซงจะ

ดำาเนนขนกตอเมอมคนตายในหมบาน ชาวบานทกครวเรอนจะใหความสำาคญกบการตายมาก จะหยดงานการทกอยางททำาและมาชวยกนจดการกบงานศพในวนแรกทมคนตาย ญาตพนองจะอาบนาแตงตวใหศพ โดยใหใสเสอฮดานทมสสน

แลวยกศพวางบนแครไมไผททำาขนนาไปวางไวใตขอบานตามยาว รองและคลมศพดวยผาไหมหรอผาฝายสขาวหรอแดง บานทมฐานะดจะจดทา เรอนแส ครอบศพ เรอนแสเปนมงใหญททำาดวยผาขาว หรอจะทำาเปน“ ”

มานลอมรอบศพกได เหนอศพจะทำาราวแขวนผาททอไว นอกจากผาไหมและผาฝายทแขวนไวนกจะมไขดบหอขาวเหนยวแขวนไวดวย ปลายเทาศพจะวางเครองเซนไหว ในสมยกอนตอนกลางคนจะมการกอกองไฟ ไวขางบนบานตดกบหองผเปนสญลกษณของคนตายและปลอยใหลกทงคน วนรงขนหมอพธทเรยกวา เขย จะทำาพธบอกทางใหกบผตายเพอใหวญญาณ“ ”กลบไปเมองแถนบานเกดเมองนอน ซงปจจบนนกเปรยบเสมอนเมองฟาสวรรคสำาหรบผตาย หลงจากนนจงหามศพไปเผาทเปาแฮวหรอปาชา โดยใหผเปนลกชายผตายถอธงนำาหนาเมอถงปาแฮว หมอพธตองทำาพธเสยงทายเพอขอซอทดนสำาหรบเผาศพ เมอไดทแลวจงชวยกนถางหญาพรวนดนใหเปนรปสเหลยม แลวปกเสา 4 เสา วางแครบนปลายเสา กองฟนไวใตเสา แลวหมอพธจดไฟเผาไลมด จากนนเจาจะจดไฟเปนคนแรก วนรงขนญาตจะเกบกระดกและทำาพธสงผ คอ สงเสอผาเครองใชไปใหผ เชน ธงสำาหรบใหผตายเกาะชายธงไปเมองฟา เสาหลวงเปน พาหนะใหศพขไปเมองฟา เรอนแกวสำาหรบเปนบานเรอนใหผตายไดอยในเมองฟา เปนตน

หลงจากพธสงผแลวตองหาวนททำาพธแผวเรอนเพอลางเรอนใหสะอาดเสยกอนทจะอยอาศยกนตอไปโดยปราศจากทกขโศก เพราะเชอกนวาบานทมคนตายเปนเรอนรายไมสะอาดบรสทธ

ประเพณเสนเรอน ประเพณทสบทอดกนมายาวนาน

ตามความเชอตงแตอดตจนถงปจจบน โดยเปน ประเพณของทำาบญบานของชาวไทยทรงดา พธเสนเรอนเรมดวยการนำาหมตวผ ทเลยงไวมาทำาพธฆาและชำาแหละทกะลอหอง แลวนำาชนสวนตาง ๆ ไปตมในตอนเชาตรจะจดปานเผอนโดยใสเนอหมไวลาง

สด และขนมเครองเซนอน ๆ ไวดานบนราวเจดโมงเชาหมอเสนจะประกอบพธเซนผเรอนทกะลอหอง ซงมของสำาหรบประกอบพธวางอยไดแก ปานเผอนบรรจเครองเซน กะแอบขาวเหนยวนงตะเกยบ 1 ค นำา 1 ชาม และป บผเรอน 1 เลม หมอเสนจะใสเสอฮ และกลาวภาษาไทยโซงรองเรยกใหผเรอนมารบเครองเซน จากนน จะอานรายชอผเรอนทละรายและคบเครองเซนใสลงในชองฝากระดานใหผเรอนแตละรายจนหมดรายชอ ในระหวางนนจะหยดนำาลงไปในชองใหผเรอนไดดม เมอเสรจพธจะเอาเครองเซนออกจากเผอนมาแบงปนกนในบรรดาญาตและผรวมงาน จากนนหมอเสน เจาของบาน และญาตจะรบประทานอาหารรวมกนในหองผเรอน สวนแขกทมารวมงานรบประทานอยนอกหองผเรอน

ประเพณก�รกนดอง เปนประเพณของไทยโซง จงหวด

นครปฐมมคนเชอสายไทยโซงอาศยอยทบาน เกาะแรต ตำาบลบางปลา และตำาบลไผ

หชาง อำาเภอบางเลน ตำาบลดอนรวก อำาเภอดอนตม และตำาบลดอนขอย ตำาบลสระพฒนา ตำาบลสระสมม อำาเภอกำาแพงแสน ประเพณการกนดอง คอ ประเพณแตงงานและเลยงฉลองกน พธจะประกอบดวยการเซนไหวผเรอน คอ การบอกกลาวผเรอนใหทราบวาผใดจะมาเปนเขยหรอเปนสะใภ ขนตอนการแตงงานม 3 ขนตอน ขนแรกไปหมนไวกอน เรยกวา สองหรอไปสอง ไดแก การนำาผใหญไปเจรจาพดจองไวกอน ขนท 2 คอ ฝายชายตองอาสาไปทำางานทบานฝายหญงระยะหนงประมาณ 2 – 3 ป เรยกวาอาสา และขนท 3 คอ พธแตงงานจรง เรยกวางานกนดอง เปนการนดสงตวเจาสาวใหเจาบาวแลวเลยงฉลอง และมการเซนไหวผเรอนกนตามประเพณ

ประเพณเลนว�วไทย ฤดกาลเลนวาวของคนไทยจะมขน

ระหวางเดอนกมภาพนธถงเดอนเมษายน เพราะจะมลมมรสมตะวนตกเฉยงใตหรอลมตะเภาพดมาจากอาวไทย คนไทยรจกการเลนวาวมาตงแตสมยกรงสโขทย และถอวาวาวเปนสวนหนงทเปนเอกลกษณของชาตยงยนมาจนถง

ปจจบน สวนการเลนวาวเพอแขงขนนยมใชวาวจฬาและวาวปกเปาคปรบตลอดกาลของการตอสกลางเวหาของไทย และเปนวาวทมชอเสยงทสดของชาตไทย วดสาโรง ตำาบลวดสาโรง อำาเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม ไดอนรกษและฟ นฟการเลนวาวไทย โดยจะจดการสาธตการทำาวาวแบบตาง ๆ การแขงขนการเลนวาว การประกวดวาวไทย และจดนทรรศการเกยวกบวาวไทย ประมาณเดอนเมษายน

ประเพณทำ�ขวญข�ว แมโพสพ “ ”

ประกอบพธในวนศกรเดอนยของทกป ในอดตจะใชววควายไถนา นวดขาว และลากขาวใชแรงคนเกบเกยวชาวนามความเชอวา ขาวมแมโพสพประจำาอย พธกรรมเกยวกบขาว มขนตอนหลายพธดวยกน แตทชาวนา

มความเชอและสบทอดกนมายาวนานจนถงปจจบน คอ การทำาขวญขาว หรอทำาขวญแมโพสพ ประเพณทำาขวญขาวในปจจบนใกลจะเรมเลอนรางจางหายไป ณ ทชมชนบานคลองบางซอ หมท 10 ตำาบลไรขง อำาเภอสามพราน จงหวดนครปฐม ไดสบทอดประเพณทำาขวญขาวมาตงแตอดตเมอประมาณ ป พ.ศ. 2487 จนถงปจจบน วนประกอบพธทำาขวญแมโพสพจะจดตงปะรำาพธทศาลแมโพสพ และอญเชญ พระคนธารราษฎรจำาลอง (ปางขอฝน) ซงเปนพระพทธรปทใชในพธเกยวกบการเกษตรมาโดยตลอด โดยอาราธนาพระสงฆเจรญชยมงคลคาถาธมจกกปปวตนสตร เมอเสรจพธสงฆแลวในตอนกลางคนมพธทำาขวญ เวยนเทยน บายศรสขวญแมโพสพ รงขนตอนเชาทำาบญตกบาตรถวายภตตาหารแดพระสงฆเปนเสรจพธ