1

รายงานการดำาเนนงานฉบบสมบรณ

โครงการจดการขยะดวยสองมอเราสชมชนนาอย

คณะทำางานโครงการ

นางรอมละ ราโมง หวหนาโครงการ

นายแวอ บดลเราะหมาน โตะอาด มคณะทำางาน

นางสาววนรอฟอะห แวมาย คณะทำางาน

นายบอราเฮง แวนะ คณะทำางาน

2

นางสาวซมยยมส กะลแป คณะทำางาน

นางปาซยะห สาเมาะ คณะทำางาน

สนบสนนโดย

สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

กนยายน 2555คำ�นำ�

เอกสารสรปผลการดำาเนนการโครงการจดการขยะดวยสองมอเราสชมชนนาอยฉบบสมบรณน ทมงานโครงการจดการขยะดวยสองมอเราสชมชนนาอย ไดจดทำาขนเพอสรปบทเรยนทไดจากการดำาเนนงานตามโครงการ เพอนำาไปใชในการพฒนาการพฒนางานสรางเสรมสขภาพของชมชนกาวตอไป

สดทายนทมงานโครงการจดการขยะดวยสองมอเราสชมชนนาอยหวงเปนอยางยงวาเอกสารเลมนจะมประโยชน สำาหรบชมชนทสนใจทำางานดานการจดการขยะและสงแวดลอมสชมชนนาอย

เชอมนและศรทธา

3

คณะทมงาน

กตตกรรมประก�ศ

การทำางานตลอดระยะเวลา 1 ป ภายใตโครงการจดการขยะดวยสองมอเราสชมชนนาอยไดกอใหเกดกลมองคกร เครอขาย และภาคความรวมมอทงภาครฐ องคกรปกครองทองถน ผนำาชมชน ผนำาศาสนา และภาคประชาชนอยางมากมาย รวมทงเกดกจกรรมดๆ ทสงผลตอการปรบเปลยนพฤตกรรมและเปลยนแนวคดของคนในชมชนตอการจดการขยะและการจดการสงแวดลอมในชมชนมากขน

4

ในนามของทมงานโครงการจดการขยะดวยสองมอเราสชมชนนาอย ตองขอขอบพระคณผทมสวนรวมเกยวของทกทาน ททำาใหการดำาเนนงานในครงนสำาเรจลลวงไปไดด อาท องคการบรหารสวนตำาบลปยด พฒนากรตำาบลปยด รพ.สต.ปยด กศน.ตำาบลปยด ผนำาชมชน ผนำาทองถน นายกอบต. ผนำาศาสนา กลมองคกรอสม. กลมแมบาน เยาวชน และประชาชนในพนท ซงไดรวมทำากจกรรมและระดมความคดเหนแลกเปลยนเรยนร เกาะเกยวเชอมรอยกนเปนเครอขาย ทำากจกรรมดๆเพอสรางชมชนนาอยเพอตอบแทนบญคณแผนดนเกดรวมกน ขอขอบคณพเลยงโครงการและสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ ทใหการชวยเหลอและสนบสนนงบประมาณในการดำาเนนงานตลอดมาเปนอยางด

ดวยความเคารพ

คณะทมงาน

บทสรปคดยอ

5

โครงการจดการขยะดวยสองมอเราสชมชนนาอย ไดจดทำาขนมาเพอเปนการเรยนรกระบวนการจดการขยะในชมชน เกดองคกรเครอขายและกองทนขยะในชมชน

ผลการดำาเนนงานทผานมาพบวา1. ดานผนำาตางๆในชมชนมการทำางานรวมกนมากขน มกระบวนการ

ทำางานเปนทม จากในอดตผนำาจะทำางานในบทบาทหนาททตนเองรบผดชอบเทานน ปจจบนมการบรณาการทำางานรวมกน นายก ผนำาชมชน ผนำาทองและผนำาศาสนาตางกมความหวงในอนาคตจะมการจดศนยขอมลในชมชนเพอเปนแหลงเรยนรแลกเปลยนประสพการและเปนศนยประสานงานเพอแกปญหาในชมชน

2. ดานการปรบเปลยนพฤตกรรม เกดกระบวนการจดการขยะในระดบครวเรอน ทกครวเรอนมความรบผดชอบมากขนในการทจะใสใจคดแยกขยะกอนทงถงขยะทมรถขยะมารบ เปนการลดปรมาณขยะไดมากและในเวลาเดยวกนกสามารถเพมรายไดใหกบครวเรอนทเอาขยะไปขาย ทมงานจดการขยะทมจตอาสาพรอมทจะทำางานเพอชมชน

3. เกดกองทนขยะทสามารถสานตอการจดการเรยนรในเรองการทำานำายาลางจาน นำาอเอมใชในครวเรอน โดยใชรายไดจากการขายขยะของกองทนมาขยายเปนผลตภณฑนำายาลางจาน นำานำาอเอมใสในบอปลา จากนนเอานำาในบอปลามารดนำาพชผก ลดการใชปยเคม ดจากการทพชผกอดมสมบรณ มไสเดอน เกดวถชวตงายๆทเราในชมชนมองขาม

6

ส�รบญ

หน�

คำานำา

กตตกรรมประกาศ

บทสรปคดยอการดำาเนนงาน

ลกษณะโครงการโดยรวม

หลกการและเหตผล 1-2

วตถประสงค 2-3

ตวชวดผลดำาเนนงาน3 กลมเปาหมาย 3

ผลการดำาเนนงาน 4-9

ผลลพธทได 9

การประเมนผล10

7

ปญหาและอปสรรค10 แนวทางการพฒนาเพอใหเกดความยงยน11

ภาคผนวก12-13

ลกษณะโครงก�รโดยรวม

1.หลกก�รและเหตผล

ปจจบน ปญหาการกำาจดขยะเปนปญหาใหญของหลาย ๆ ประเทศ แมในประเทศไทยเองกกำาลงเผชญกบปญหาการกำาจดขยะทนบวนจะทวความรนแรงขนตลอดเวลา และยงไมสามารถหาทางออกทดได แมหนวยงานทเกยวของจะพยายามหาวธการกำาจดขยะ  เชนหาพนทวางเปลาหางไกลเปนททงขยะ     หรอการแสวงหาหนทางทางชวปฎบตใด ๆ วธการตาง ๆ กยงไมสามารถหาจดสมดลสดทายได ปจจบนคนไทยกวา 60 ลานคนสามารถสรางขยะมลฝอยทวประเทศไดมากถง 14.4 ลานตน หรอ 39,240 ตนตอวน (สถานการณดานการกำาจดขยะมลฝอยของประเทศไทย (กรมควบคมมลพษ) ประกอบดวยขยะประเภทบรรจภณฑและผลตภณฑทสามรถนำากลบมาใชซำา (Reuse) และแปรรปกลบมาใชซำา (Recycle) แตความสามารถในการจดเกบขยะกลบมไมถง 70% ของขยะมลฝอยทเกดขน จงทำาใหเกดปรมาณขยะมลฝอยตกคางตามสถานทตางๆ หรอมการนำาไปกำาจดโดยวธกองบนพนซงไมถกตองตามหลก

8

สขาภบาลกอใหเกดปญหาสงแวดลอม ขยะเปนแหลงเพาะโรคตาง ๆ มากมายและเปนแหลงการแพรของเชอโรค ทกอใหเกดโรคในระบบทางเดนหายใจ โรคในระบบทางเดนอาหาร โรคในระบบผวหนง การเกดอบตเหต จะเหนวาจะเปนตวบนทอนอายของประชาชนใหสนลงได ทกระบบของการเกดโรคมสาเหตจากขยะเกอบทงสน ขยะบางชนดกมประโยชนบางถามวธการนำากลบมาใชจะไดคณคาอยางแทจรง รฐบาลทกรฐบาล ทกเทศบาล ทกอบต. และทกองคกรทเหนความสำาคญในการกำาจดขยะ มการจดเกบ แยก ทำาลาย เผา ฝง ทำาปยหมก แลวกไมสามารถลดขยะลงได พรอมทงเปนปญหาระดบประเทศในการทำาลาย หรอจดหาแหลงทกำาจดขยะได เปนการแกปญหาปลายทางเทานน และไมมแนวคดแหลงขยะมาจากไหน เพราะเหตใดทมขยะ ถามการตดวงจรจากการเกดขยะไดขยะจะลดไดสวนหนง พรอมทงสรางพลงชมชน สรางจตสำานก สรางพฤตกรรม เปลยนนสยของประชาชนกอนใหเหนความสำาคญในเรองนใหได ตำาบลปยด มพนทรบผดชอบ 7 หมบาน ม 1,438 ครวเรอน จำานวนประชากร 6,544 คน จำานวนโรงเรยนประถมศกษา 3 โรงเรยน มสถานอนามย 1 ในแตละวนมขยะมลฝอย ตอวนประมาณ 7 ตน และซงเปนปญหาทกำาลงทวความรนแรง เพราะนบวนจะมปรมาณเพมขนเรอยๆ และเปนปญหาทมความซบซอนเกนกวาจะคาดหวงวาหนวยงานของรฐ หรอองคกรทองถนจะสามารถจดการกบปญหาไดอยางมประสทธภาพได จงจำาเปนจะตองอาศยประชาชนใหเขามสวนรวมในการจดการกบปญหา เพราะประชาชนทกคนอยในฐานะของผมสวนรวมในการสรางปญหา และฐานของผทตองเขารวมในการจดการปญหา เพราะประชาชนมสทธและอำานาจตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2540 ไดระบไวชดเจนในการใหประชาชนมสวนรวม และอำานาจมากขนในการบรหารงานแผนดน ตลอดจนการมสทธและอำานาจในการควบคมกำากบ และตรวจสอบการดำาเนนการงานของภาครฐ ประชาชนมสทธไดรบขอมล คำาชแจงจาก

9

หนวยราชการ ตลอดจนการมสวนรวมในการบรหารจดการและควบคมกำากบ

จากสภาพปจจบน บานเรอนทอยอาศยในตำาบลปยด อำาเภอเมอง จงหวดปตตาน เรมมปญหาในเรองของการกำาจดขยะทนบวนคนจะมากขน พรอม ๆ กบปรมาณขยะทเพมมากขนเปนเงาตามตว โดยมการกำาจดขยะแบบรวมศนย คอ มการจดเกบรวบรวมโดยไมมการคดแยกขยะ ทำาใหเกดการกำาจดไมทน และขยะบางชนดยากแกการกำาจด ขยะลนทจดเกบ ซงนบวนจะกอปญหาตอสงแวดลอมในชมชนทำาใหดแลวชมชนบานเรอนไมนาอยอาศย ถาไมมการจดการเรองสขาภบาลในครวเรอนควบคกบการจดสภาพแวดลอมใหถกสขลกษณะ จะสงผลกระทบตอสมาชกในครวเรอนทงดานสขภาพกายและใจได อกทงทำาใหชมชนไมมความเปนระเบยบเรยบรอยและดไมสะอาด ซงเปนปจจยทเสยงตอการเกดโรคภยไขเจบตาง ๆ เชน โรคไขเลอดออกทยงลายเปนพาหะนำาโรค โรคระบบทางเดนอาหาร ทมนำาและอาหารเปนสอ หรอสารพษจากขยะทเปนสารเคม การเพมมากขนของขยะ และการไมมการแยกขยะมาทำาลายอยางถกวธ จงเปนปญหาสำาคญตอระบบสาธารณสขของชมชน

            ซงหากมการจดการขยะทถกตอง โดยแตละครวเรอนชวยกนแยกขยะใหถกวธตามชนดของขยะหรอการนำากลบมาใชใหมจะเปนการลดปรมาณขยะไดมาก และชวยทำาใหสงแวดลอมในบานและชมชนนาอยสะอาด ลดยงราย และแมลงวนซงเปนพาหะนำาโรค ลดกลนเหมนและเหตรำาคาญตาง ๆ จากขยะทเกดขนในครวเรอน ทสำาคญสามารถนำาขยะเหลานนกลบมาใชใหมได หรอนำามาขายได

หมบานรามง เปนหมบานหนงในตำาบลปยด ม 150 หลงคาเรอน จำานวนประชากร ประมาณ 1,111 คน ไดจดเวทประชาคมหมบาน เพอรวมคนปญหาในหมบาน และไดสรปถงปญหาสขภาพของคนในชมชน วายงขาดความสะอาด และขาดการจดการขยะอยางถกตอง ซงประชาชนในชมชนมความตองการทจะรวมสรางจตสำานกในการสรางสงแวดลอมทดใน

10

ชมชน เพราะตระหนกและเหนความสำาคญของการจดบานเรอนใหถกหลกสขาภบาล และการจดการการขยะในครวเรอนไดถกตอง สงเสรมพฤตกรรมทถกตองในการปองกนโรคภยไขเจบ ซงมสาเหตจากยง แมลง นำา และอาหารเปนสอและเกยวของกบการดำารงชวตประจำาวน ทางคณะแกนนำาหมบานรามง ไดเลงเหนวาทกภาคสวนของสงคมควรมบทบาทในการแกปญหารวมกน การทจะปลอยเปนหนาทของกลมใดกลมหนงเปนฝายเดยวไมเพยงพอ จงจดโครงการ โครงการกำาจดขยะดวยสองมอเรา “สชมชนนาอย ขนมา เพอสรางสงคมของชมชนใหมสขภาพทด”

2. วตถประสงค 2.1 เพอเสรมสรางในชมชนในกระบวนการการจดการขยะเพอสง

เสรมชมชนนาอยและการจดการสงแวดลอมทด

2.2 เพอจดตงกลมและเครอขายในชมชนเพอถายทอดความรและการจดการขยะทสอดคลองกบศกยภาพและความตองการของชมชน

2.3 เพอพฒนากลไกการบรหารจดการขยะในรปแบบของกองทนขยะและใชประโยชนจากกองทนในการขยายผลกจกรรมดานการพฒนาชมชนนาอยทเชอมโยงกบมตเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอมและสขภาวะ 3. ตวชวดผลดำ�เนนง�น เป�หม�ยตวชวด ตวชวด

1. ประชาชนมสวนรวมในกระบวนการการกำาจดขยะในชมชน

1.1 รอยละ 40 ของหลงคาเรอน เขารวมโครงการ1.2 เกดองคกรกลมและเครอขายจดการขยะเพอสงแวดลอมทดและชมชนนาอย ไมนอยกวา 20 คน

2. ลดปรมาณขยะในชมชน 2.1 จำานวนครวเรอนรวมโครงการมพฤตกรรมลดปรมาณขยะจากครวเรอนไมนอยกวารอยละ 70

11

2.2 สมาชกในชมชนมความพงพอใจตอการสงเสรมการคดแยกและกำาจดขยะของชมชน ไมนอยกวารอยละ 60

3.เกดกลไกการจดตงกองทนเพอจดการขยะในชมชน

3.1 มการจดตงกองทนขยะ จำานวน 1 กองทน 3.2 กองทนมการดำาเนนกจกรรมดานการจดการขยะ จำานวน 3 กจกรรม - กจกรรมชวยเหลอเดกกำาพรา - กจกรรมการทำานำาหมกชวภาพ - กจกรรมการนำายาลางจาน

4. กลมเป�หม�ยทค�ดว�จะไดรบผลประโยชนและพนทดำ�เนนง�น

ประชาชน 150 หลงคาเรอน หมท 1 บานรามง ตำาบลปยด อำาเภอเมอง จงหวดปตตาน

ผเขารวมโครงการจะมบานเรอนทสะอาดเรยบรอย มปรมาณขยะลดลง เกดองคกรเครอขายการจดการสงแวดลอม และเกดกองทนขยะเพอชวยเหลอเดกกำาพรา ผดอยโอกาส

5. ผลก�รดำ�เนนง�น.

การดำาเนนงานโครงการจดการขยะดวยสองมอเราสชมชนนาอย ซงมระยะเวลาในการดำาเนนงาน 1 ป ลกษณะการดำาเนนงานเปนการจดกระบวนการเรยนรโดยชมชนเองเปนการพฒนาปรบเปลยนพฤตกรรมและเปลยนแนวคดของคนในชมชน

12

ตอการจดการขยะและการจดการสงแวดลอมในชมชน มการปรบเปลยนกระบวนการเรยนรเมอพบปญหาหรอสถานการณทสอดคลองกบโครงการ

5.1. กจกรรมจดเวทสร�งคว�มเข�ใจ เตรยมคว�มพรอม วนท 9 กนยายน 2554 ไดเชญประชมคณะทำางานและหนวยงานภาครฐ ผนำาชมชน ผนำาทองถน แกนนำาองคกร ผอ.ร.ร และตวแทนเยาวชน เตรยมความพรอมและสรางความเขาใจในโครงการ จำานวน 36 คน มการจดตงคณะทำางานโครงการ ผนำาชมเหนความสำาคญโดยเสนอผชวย ผรส. เขาเปนคณะทำางาน มการแบงโซฯพนทการทำางาน เปน 7 โซน โซนละ รบผดชอบ 7 คน ซงประกอบดวย 1. ฝายปกครอง  1  คน 2. อสม. 1 คน 3. ประชาชนทวไป 1 คน รวม 7 โซน เปนทมคณะทำางานทงหมด 21 คน

5.2. จดประช�สมพนธโครงก�ร ไดเชญตวแทนครวเรอนเข�รวมประชม เพอสร�งคว�มเข�ใจและวตถประสงคของโครงก�ร รบสมครผเข�รวมโครงก�ร วนท 3 ตลาคม 2554 ประชมคณะทมงาน แบงหนาทรบผดชอบ แบงโซนและเตรยมประชาสมพนธโครงการ

วนท 7 ตลาคม 2554 ประชมสรางความเขาใจประชาชนในพนทและรบสมครผเขารวมโครงการ5.3. อบรมใหคว�มรเรองก�รคดแยกขยะ ก�รส�ธต ก�รสร�งมลค� และก�รฝกปฏบต

วนท 17 พฤศจกายน  2554 ณ  ตาดกาดารลฮดา ม.1 ตำาบลปยด ภาคเชา ไดมการประชมคณะทำางานจำานวน 9 คน เพอเตรยมความพรอมในการจดอบรมใหความรเรองการคดแยกขยะ การสาธต การสรางมลคา ซงในทประชมทไดพดคยสรางความเขาใจกบคณะทำางานและสรปผลการสมภาษณแบบสอบถามททางคณะทำางานไดสมภาษณกลมผเขารวม 30 คน โดยไดผลสรปขอมลของผใหสมภาษณ ดงน

-  เพศหญง  20 คน

13

- เพศชาย  10  คน-  การคดแยกขยะในครวเรอนมการคดแยก 7 คน ไมมการคดแยก 23 คน-  มความพงพอใจในเรองน 30 คน และผใหสมภาษณในใหขอเสนอแนะในเรองการจดการขยะ สรปแลวไดขอสรปตามขอเสนอแนะ ดงน 1.  อยากใหโครงการนม

ตอยอดทกปและใหชมชนใหความรวมมอกบคณะกรรมการดวย 2.  อยากใหชมชนเกดความสะอาด 3. อยากใหเกดเปนธนาคารขยะ 4. อยากใหมการแจกถงขยะใหแตละครวเรอน เปนการกำาจดขยะไดในทางหนง 5.  อยากใหขยะหมดจากหมบานของเรา 6.  อยากให ม.1 มความสะอาด และมความสามคคทกฝาย 7.  อยากใหมถงขยะทกจดภายในหมบาน 8.  ดานการจดการขยะใหดำาเนนการตอไป ทงขยะใหเปนทเปนทาง 9. บรหารจดการขยะใหดกวาน อยากใหขยะหมดไปในหมบานแหงน 10. ชวยกนคนละนดคนละหนอยแลวกจะสะอาดทกป 11. รวมมอกนจดการขยะ 12. ตองเกบขยะทกวน 13. อยากใหดำาเนนการจดการขยะตอไป เพอทอยากใหชมชนปยดนาอยยงขน 14. อยากใหชาวบานสามคค ทงขยะใหเปนทเปนทาง 15. อยากใหชมชนรจกการแยกขยะ 16. อยากใหเยาวชนรวมมอกนทงขยะลงถงขยะ 17. อยากใหทกคนในชมชนคดแยกขยะกอนทจะทง         ภาคบายมการอบรมใหความรแกผเขารวมโครงการเรองความสะอาดและประโยชนของการจดการขยะแบบคดแยกกอนทงโดยเจาหนาทจาก รพสต  ตำาบลปยดและผนำาศาสนา เพราะในอลกรอานไดกลาวไววา  "ความสะอาด  เปนสวนหนงของความศรทธา "  อสลาสอนใหเรารกษาความสะอาดอยตลอดเวลา  สะอาดทงกายภายนอก  และสะอาดทงจตใจ  เมอชมชนมความสะอาด  สงคมกจะสนต  เมอวนท 18 พฤศจกายน 2554 ณ ตาดกาดารลฮดา ม.1 ตำาบลปยด ไดมการจดอบรมใหความรเรองการคดแยกขยะและการสรางมลคา ซงมผเขาเขารวมการอบรมเปนจำานวนมาก และไดเชญวทยากรผมประสบการณดานการคดแยกขยะ โดยวทยากรเปนประชาชนในชมชนสะบา

14

รง  อำาเภอเมองปตตาน ซงเปนผทเคยผานประสบการณการแกปญหาในชมชน ใหความรแบบเขาใจงาย โดยหวขอการบรรยายมเรองการคดแยกขยะ โทษของการใหขวดนำาพลาสตกซำาหลายๆ ครง เชน ขวดนำาสม ในการอบรมครงนมบรรยากาศการอบรมดมาก ประชาชนมความสนใจ ทกคนใหความรวมมอเปนอยางด บางคนยอมรบวาบางเรองเปนเรองทตนเองไมเคยรมากอน เชน การใชขวดพลาสตกแบบซำาหลายๆครง จะเปนโทษตอรางกาย ซงชาวบานสวนใหญยอมรบวาตนเองนนมกจะใชขวดแฟนตามาบรรจนำาเพอดมซำาหลายๆ ครง โดยไมทราบมากอนวาจะมโทษตอรางกาย สวนภาคบายไดอบรมเกยวกบการสาธตการทำาปยชวภาพ โดยเชญวทยากรจากสำานกงานเกษตรตำาบล ซงในวนนนมฝนตกหนกมาก เปนอปสรรคในการสาธตการทำาปยจงตองยายมาทในอาคารเรยน ซงสถานทแคบมาก การสาธตไมสะดวกเทาไหร ชาวบานจงขอใหวทยากรมาสาธตอกครง ซงทางวทยากรกรบปากวาจะเมออบรมใหอกครง เปนครงทสอง เพอใหชาวบานจะไดมความเขาใจมากขน

วนท 21 พฤศจกายน 2554 ภาคเชาไดมการประชมคณะทำางานและวทยากรเพอเตรยมความพรอมใน 5 การจดอบรมแกนกเรยน ณ ตาดกาดารลฮดา ม.1 และในชวงภาคบายไดมการจดอบรมใหความรเรองการคดแยกขยะใหแกนกเรยนโรงเรยนบานรามง ม.1 ตำาบลปยด ซงมเปนนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 5 และ 6 จำานวน 60 คน และไดเชญวทยากรเปนนกวชาการศกษาขององคการบรหารสวนตำาบลปยด และมผชำานาญการดานนจากเทศบาลมารวมดวย บรรยากาศในการอบรมครงนนกเรยนใหความสนใจและไดรบความรวมมอจากครโรงเรยนบานรามงเปนอยางด มการทำากจกรรมโดยมการทดสอบความรความเขาใจของนกเรยน โดยการแบงกลมนกเรยนเปน 4 กลม และใหตวแทนมานำาเสนอหนาชนเรยน ซงแบงกลมใหหวขอแตละหวขอของประเภทของขยะ ซงนกเรยนทกกลมมความเขาใจเกยวกบประเภทของขยะเปนอยางด ในการอบรมได

15

นกเรยนนำาไปปฏบตทบานดวย โดยทางคณะทำางานไดแจงแกนกเรยนวาจะมการตรวจเยยมทบานและจะมการตรวจเยยมทกเดอน เพอประเมนการมสวนรวมในการแกไขปญหารการจดการขยะ  ในวนนมฝนตกหนก เปนปญหาในการจดอบรมจงตองใชหองเรยนชนบน เพราะชนลางมนำาทวมหองเรยน ครไดมขอเสนออยากใหชมชนใหการจดการอบรมแบบนอก เพอใหนกเรยนมบทบาทในการมสวนรวมในชมชนมากขน เพราะโรงเรยนนไดเปนโรงเรยนสงเสรมสขภาพ จงมความพรอมเสมอในการมสวนรวมในการสรางสขภาพในชมชน

5.4. เยยมบ�นผเข�รวมโครงก�ร วนท 22 พฤศจกายน 2554     ภาคเชา ประชมคณะทำางาน  เพอเตรยมการเยยมเยยนบานผเขารวมโครงการ ภาคบาย  คณะทำางานไดมการเยยมบานผเขารวมโครงการในโซนท 2 เพราะเปนโซนหมบานทอยรมถนน มนำาไมทวมขง สะดวกในการเยยม ซงในการเยยมบานผเขารวมโครงการครงน มบานทยงไมเรมการคดแยกจำานวน 5 หลงคาเรอน สำาหรบบานทมการคดแยกขยะแลว เปนขยะประเภทกระดาษ ขวดแกว ขวดพลาสตก และขยะเปยก จำานวน 15 หลงคาเรอน วนนทางคณะทำางานไดเยยมผเขารวมโครงการจำานวน 20 หลงคาเรอน แตยงไมมการทำาปยชวภาพเลย เพราะมปญหาเรองฝนตก ชาวบานยงไมพรอมในดานการทำาปย วนท  20  ธนวาคม  2554  ทมงานลงเยยมบานผเขารวมโครงการ  และสาธตการทำานำายาลางจาน  นำายาซกผา  เพอใชในครวเรอน  ลดรายจายของครอบครว วนท  20  มกราคม  2555  ทมงานโครงการจดการขยะ  รวมทำากจกรรมชกชวนรณรงคใหชาวบานชวยกนทำาความสะอาดในทสาธารณะ  เพอสรางจตสำานกในการรกษาสงแวดลอมในชมชน  วนน หนวยงานของรฐททำางานในพนท  สาธารณสข  กศน.  พฒนาชมชน  ปลดอำาเภอผรบผดชอบตำาบล  นายก  ผใหญบาน อสม. ผนำาตางๆในชมชน  แมบาน  เยาวชน รวมพลงสรางชมชนนาอย  เพอตอบสนองโครงการจดการขยะดวยสองมอเราสชมชนนาอย  ของบานรามง  ตำาบลปยด

16

วนท 15-18 มกราคม 2555  ทมงานลงเยยมผเขารวมโครงการ  ทกครงทลงเกบขอมลขยะ  ทางทมงานไมเคยลมทจะพาเครองวดความดน  เพอตอบสนองจากชมชน  ทตองการตรวจสขภาพพรอมๆกบการสรางสขภาพชมชน เยยมบานพรอมๆกบการใหกำาลงใจผสงอายเพอเปนการเยยวยาสรางความสขทางใจกบชมชน  วนท  18  มกราคม  2555  ทมงานรวมกบพฒนาชมชนสาธตการทำานำาอเอมใวใชในครวเรอน  เพอดบกลนเหมนและสามารถเปนปยในการรดนำาผกสวนครว  การทำางานของทมงานไมไดเนนขยะอยางเดยว ทางทมงานจะประสานหนวยงานราชการทอยในพนททพรอมจะรวมกนพฒนาชมชนสสขภาวะทด เขามามสวนรวมอยตลอดเวลา วนท 25  กมภาพนธ  2555  เยยมบาน  และเยยมสวนผกรมรวของผเขารวม  ทใชนำาหมกอเอม  ในสวนแหงน  มการเลยงปลาดก  ใสนำาอเอมในบอปลา  จากนนกเอานำาในบอปลามารดนำาผก  ทำาใหตนไมสมบรณโดยไมตองใชสารเคม วนท 13 - 14 เมษายน  2555  จดประชมทมงานและตวแทนเยาวชนเพอสรางเครอขายกบเยาวชน  ในการทำากจกรรมรวมกน เพอทราบถงหลกเกณฑในการตรวจประเมนบานทเขารวมโครงการ  เพอเกบขอมลในการประกวดทผานการประเมน  มการตอบรบจากเยาวชนเปนอยางด  14 เมษายน  2555  จดทมงานเยาวชนเยยมบานผเขารวมโครงการ  ชาวบานมการคดแยกขยะ  และมความพงพอใจในโครงการนมาก วนท 16 เมษายน 2555  ทมงานเยยมบานโซนในหมบาน (รามงใน)  โดยมทมเยาวชนเขารวมดวย  การเกบขอมลเตมไปดวยความราบรน  ชาวบานมความพรอม  และมการคดแยกขยะ ประมาณ 95 %  จากผเขารวมโครงการ  ทำาใหคณะทำางานมกำาลงใจทจะดำาเนนงานตอไป

5.5. ประชมสรปปญห�อปสรรคและแนวท�งแกไข วนท 24 พฤศจกายน 2554 ณ ตาดกาดารลฮดา ม.1 ไดมการจดประชมคณะทำางานเพอรวบรวมขอมลสรปผลการดำาเนนงานในงวดท 1

17

โดยมผเขารวมประชมประกอบดวย ผใหญบาน ผชวยผใหญบาน ผรส. ผนำาศาสนา อสม. ปลดอำาเภอ พฒนากรตำาบล กศน. และตวแทนประชาชน รวม 30 คน ซงผรบผดชอบโครงการไดรายงานผลทดำาเนนการแลว มปญหาอปสรรคทดำาเนนงานลาชา เพราะประชาชนขาดความพรอมทจะเขารวมโครงการ เนองจากสถานการณความไมสงบในพนทและอยในชวงฤดฝน ทำาใหไมสะดวกในการจดกจกรรม     ผใหญบานไดกลาวในทประชมวา ในงวดท 2 พวกเราจะพยายามจดกจกรรมและตดตามผลการดำาเนนงานมากกวาน เพราะในงวดนเราพลาดแลวททำากจกรรมลาชากวาแผน เราจะมการวางแผนใหมวา เราจะรบมอการดกจกรรมอยางไรและสะดวกในการตดตามมากทสด    

รอมละ  รโมง  ผรบผดชอบโครงการ ไดกลาวในทประชมวา ทางคณะทำางานไดลงเยยมบานผเขารวมโครงการแลว มความพอใจมากทผเขารวมโครงการไดมการคดแยกขยะ ตอไปเราจะจดใหมศนยรบซอขยะและจะจดตงคณะทำางานทมจตอาสา เพอเปนผดำาเนนการในสวนน โดยทเราจะเปดสปดาหละ 1 วน และในขณะเดยวกนกจะเปดกองทนขยะภายในงวดท 2 ซงคณะทำางานโครงการจดการขยะเหนดวย วนท 6  มกราคม  2555  มการประชมทมงาน  เพอสรปผลการดำาเนนงานเดอนทผานมา วนนมอาจารย มอ.ปตตานเขารวมดวย  ผศ.อบดลเลาะ  อบร  เปนทปรกษาทมงาน  ทานชนชมโครงการนมาก  เมอในอดตบานรามงไมคอยสะอาด  เมอเกดโครงการบานสขาวรวสเขยว  หมบานเรมเปลยนแปลงไปในทศทางทด  และในวนน  ไดมโครงการจดการขยะดวยสองมอเราสชมชนนาอย มกจกรรมดๆททกคนในชมชนมสวนรวม และหวงอยางยงวาโครงการนจะอยกบชมชนตลอดไป  เพอสรางจตสำานกของคนในชมชนในการรวมรกษาสงแวดลอมในชมชนเพอสรางสขภาวะของคนในชมชนตอไป 

วนท 11  มกราคม  2555  มการประชมเตรยมความพรอมในการลงเกบขอมลของผเขารวมโครงการ  มเจาหนาทสาธารณสข  และกศน. ตำาบลปยดเขารวมประชม  จดทำาขอมลทจะลงเกบในเรองของการคดแยกขยะ 

18

บรเวณบานทมความสะอาด  เพอใชในการคดเลอกบานทผานการประเมนบานนาอย

วนท  15  เมษายน  2555  ประชมแกนนำาเยาวชนและตวแทนครวเรอนทเขารวมโครงการสรางความเขาใจถงจดประสงคของโครงการ เพอทราบถงเปาหมายของการประเมนบานทผานหลกเกณฑ  และสรางความเขาใจถงการรกษาสงแวดลอม  การทำาความสะอาด  และการคดแยกขยะ  ในวถชวตอสลามทแทจรง ความสะอาดเปนสวนหนงของการศรทธา  การรจกใชสงของอยางมคณคา  สามารถทจะเปลยนขยะมาสรางมลคาได  ถอวาเปนบทบาทหนงทคนในชมชนควรจะปฎบต  เพอสรางสงคมทมความรบผดชอบ  และสรางสขภาวะทดสชมชน  วนนมผนำาชมชน  กศน.  มาพดคยใหแนวคดถงชวตความเปนอยของคนใชมชนทตองผกกบปญหาททกคนในชมชนตองรวมกนแกไข  และเยาวชนเปนกำาลงอนสำาคญทจะเปนผสรางสงดๆ  ไมวาจะเปนเรองสงแวดลอม  การศกษา  เพอทจะสรางสงคมทดในอนาคต  สชมชนสขภาวะทดตอไป  ในวนนทางทมงานไดแจงกบผเขารวมโครงทจะลงพนท  เยยมบานและประเมนผเขารวมในการประกวดบานนาอยทผานเกณฑบานนาอย  และจะมอบของทระลกอกครง  ในวนเปดกองทนขยะ

วนท 15  พฤาภาคม  2555  ณ  หองสวนการศกษา  อบต.ปยด  ทมงานโครงการ กลไกการตดตามประเมนผลไดจดประชมยอย สรปขอมลการลงพนทเยยมบานผเขารวมโครงการ  สรปผลการดำาเนนงานทผานมา  ปญหาอปสรรคและแนวทางทจะดำาเนนการตอไป  รวมปรกษาหารอในการจดกจกรรมเปดกองทนขยะและมอบของทระลกแกผเขารวมโครงการ

18  พฤษภาคม  2555  เวลา  13.00 น-15.00 น.  พเลยงโครงการไดลงตดตามโครงการงวดท 2  ณ  ททำาการกลมออมทรพยบานรามง  หมท 1  ตำาบลปยด อำาเภอเมอง  จงหวดปตตาน  พเลยงไดแนะนำาการจดการเอกสารการเงน  กลไกตดตามและกลไกประเมนผลในการจดทำารวบรวมขอมล  และเอกสารการจดทำารายงานสรปโครงการ

19

5.6. จดตงกลมเครอข�ยจดก�รขยะเพอสงแวดลอม เมอวนท 3 ตลาคม 2554 ณ ตาดกาดารลฮดา ม.1 ไดมการจดเวทประชมจดตงคณะทำางานตามโซนทไดแบงโซนความรบผดชอบทงหมด 7 โซน ซงมผรบผดชอบการทำางานประจำาโซน ดงน โซนท 1 ประกอบดวย 1. นายฮาลม  เจะสะมะแอ  ตำาแหนง  ผรส. 2. นางมรยะ  กะลแป  ตำาแหนง อสม. 3. นายนยา  สาและอเซง  ตำาแหนง  เยาวชน โซนท 2 ประกอบดวย 1. นายกอซ  สะตาปอ  ตำาแหนง  ผรส. 2. น.ส.นรลไอน  ตาเละ  ตำาแหนง  อสม. 3. นายอบดลเลาะ  กะลแป  ตำาแหนง ประชาชน โซนท 3  ประกอบดวย 1. นายอาสอมง อาแซ  ตำาแหนง ผรส. 2. นายยาการยา เรยบรอย ตำาแหนง อสม. 3. น.ส.รอฮานง  บาร  ตำาแหนง  ประชาชน โซนท 4 ประกอบดวย 1. นายอสมาอล  กะลแป  ตำาแหนง  ผช.ผญบ. 2. นางขอลเยาะ  ลดน  ตำาแหนง อสม. 3. นายยะหยา  กะลแป  ตำาแหนง กรรมการออมทรพย โซนท 5  ประกอบดวย 1. นายรอมล  กะลแป ตำาแหนง  ผรส. 2. นายยลกฟล  ราโมง  ตำาแหนง  อสม. 3. นายมามะ  โตะโะ  ตำาแหนง  กรรมการออมทรพย โซนท 6 ประกอบดวย 1. นายนเละ เจะเละ  ตำาแหนง  ผรส. 2. นางเจะซาลมา  ราโมง  ตำาแหนง  อสม. 3. นายสครน  แวซาและ ตำาแหนง เยาวชน โซนท 7 ประกอบดวย 1. นายดาโอะ  โตะเฮง  ตำาแหนง ผช.ผญบ. 2. นางซตซมยเดาะ  กะดอง  ตำาแหนง  อสม. 3. น.ส.ณาเดย กะดอง  ตำาแหนง  เยาวชน ในทประชมไดมมตเหนชอบจดตงคณะทำางานตามโซน วนท 13 - 14 เมษายน  2555  จดประชมทมงานและตวแทนเยาวชนเพอสรางเครอขายกบเยาวชน

5.6. จดตงกองทนขยะเพอสงแวดลอม วนท 1  พ. ค. 2555 จดทำาถงรบบรจาคขยะ  ตงไวทสำานกงานกลมออมทรพยบานรามง  หมท 1  ตำาบลปยด  อำาเภอเมอง  จงหวดปตตน  เพอใหสมาชกในหมบานบรจาคขยะ  วนนไดขายขยะเปนครงท  5  แลว  รวมเงนเขากองทนขยะแลวจำานวนทงหมด  4,723  บาท  จะม

20

การเปดกองทนขยะอยางเปนทางการอกครงประมาณปลายเดอน พ.ค. 2555  น ทำาใหในวนท 1  พฤษภาคม  2555  08.00 น- 16.00 น  ทางทมงานไดเชญผเขารวมโครงการ  เขารวมเปดกองทนขยะ  และรบบรจาคขยะเพอเขากองทน  ในวนนทางทมงานไดมอบของทระลกแกผเขารวมโครงการทผานหลกเกณฑการประกวดบานนาอย  คอ  1.  มการคดแยกขยะ  2.  บรเวณบานสะอาด  3. ในบานสะอาด  4.  ไมมลกนำายงลาย  5.เขารวมเปนสมาชกกองทนขยะโดยการบรจาคขยะทคดแยกแลว  บานทผานการประเมน  98  หลงคาเรอน  จากทไดเขารวมทงหมด  105  หลงคาเรอน  ทางทมงานไดมอบ  ถงขยะ  ไมกวาดดอกหญา  ไมกวาดทางมะพราว  ไมกวาดยกใย  และทโกยขยะ  เพอเปนกำาลงใจในการรวมสรางชมชนนาอยตอไป

6. ผลลพธทได /สรปบทเรยน จากการสรปประเมนผลการดำาเนนโครงการจดการขยะดวยสองมอเราสชมชนนาอย ทงในสวนทของกจกรรมตามแผนทกำาหนดและจากการประเมนจากทมงานและกลมผเขารวมโครงการทเขารวมกจกรรม ตามโครงการอยางตอเนอง จะเหนวาอยในเกณฑทนาพอใจ ดานผนำาตางๆในชมชนมการทำางานรวมกนมากขน มกระบวนการทำางานเปนทม จากในอดตผนำาจะทำางานในบทบาทหนาททตนเองรบผดชอบเทานน ปจจบนมการบรณาการทำางานรวมกน นายก ผนำาชมชน ผนำาทองและผนำาศาสนาตางกมความหวงในอนาคตจะมการจดศนยขอมลในชมชนเพอเปนแหลงเรยนรแลกเปลยนประสพการและเปนศนยประสานงานเพอแกปญหาในชมชน ดานการปรบ เปลยนพฤตกรรม เกดกระบวนการจดการขยะในระดบครวเรอน ครวเรอนททการคดแยกขยะ 98 หลงคาเรอน จากผเขารวมทงหมด 105 หลงคาเรอน ทกครวเรอนมความรบผดชอบมากขนในการทจะใสใจคดแยกขยะกอนทงถงขยะทมรถขยะมารบ เปนการลดปรมาณขยะไดมากและในเวลาเดยวกนกสามารถเพมรายไดใหกบครวเรอนทเอาขยะไปขาย

21

เกดกองทนขยะทสามารถสานตอการจดการเรยนรในเรองการทำานำายาลางจาน นำาอเอมใชในครวเรอน โดยใชรายไดจากการขายขยะของกองทนมาขยายเปนผลตภณฑนำายาลางจาน นำานำาอเอมใสในบอปลา จากนนเอานำาในบอปลามารดนำาพชผก ลดการใชปยเคม ดจากการทพชผกอดมสมบรณ มไสเดอน เกดวถชวตงายๆทเราในชมชนมองขาม เกดกลมองคกรจดการขยะ ทมงานจดการขยะ มทมอสม.เปนทมหลกในการบรหารจดการทมงาน ทมงานไดรวมกบผนำาชมชน ผนำาศาสนา ผนำาทองถน และผนำา อสม. รวมกนวางมาตรการสขภาพชมชน โดยเนนดานการจดการขยะ การจดการสขภาพ ตงแตเดก หญงตงครรฑ เกดกองทนขยะ 1 กองทน กองทนขยะทมทมงานคณะกรรมการออมทรพยเพอการผลตบานรามงเปนคณะบรหารจดการกองทนขยะ ขยะททงแบบรวมศนยลดลง เนองจากสมาชกไดแยกขยะทสามารถขายได นำาไปขาย

7. ก�รประเมนผล1. สมภาษณโดยใชแบบสอบถาม กอนดำาเนนการกจกรรมอบรม

การคดแยกขยะ2. สงเกตพฤตกรรมของผเขารวมโครงการ จากการเขารวมอบรม

จากการเยยมทบาน บรเวณบาน3. การเยยมบานผเขารวมโครงการ เพอเกบขอมล การคดแยกขยะ

8. ปญห�และอปสรรค(ทเกดขนระหว�งก�รดำ�เนนโครงก�ร)

ปญหาของทมงาน กอนดำาเนนการ ผนำาบางคนไมเขาใจโครงการ โดยมความคดเดมๆวาปญหาขยะเปนเรองขององคการบรหารสวนตำาบลและอสม. เปนผทตองรบผดชอบ ตองแกปญหา ทางทมงานรบผดชอบโครงการตองใชเวลาในการอธบายสรางความเขาใจถงปญหา วาทกคน

22

ทกภาคสวนตองรวมกนจดการ ชมชนเปนของทกคน ทกคนมสทธทจะรวมรบผดชอบ และพนของการแกปญหาคอตนเหตของปญหา ตองแกในครวเรอน ทตวเองกอน จากจดเลก ทสามารถสรางปญหาและสามารถสรางความสำาเรจได ผนำาจงเขาใจและพรอมทจะรวมดำาเนนการตามแผนงานโครงการทไดตงไว ชวงกำาลงดำาเนนการ ปญหาความไมพรอมในการปฏบตงานของทมงาน เนองจากทมงานทเปนผชาย ไมพรอมในการลงพนทเกบขอมล ทางทมผรบผดชอบโครงการจงไดเชญกลมอสม. และเยาวชนเขารวมเปนเครอขาย เพอลงเกบและสงเกตพฤตกรรมของผเขารวมโครงการ สวนวนประชมสรปผลการลงพนผนำาชมชน ผรส. ผนำาชมชนและหนวยงานภาครฐยงคงเขารวมรบฟงปญหาและเสนอแนวคดอยเสมอ ชวงสรปปดโครงการ เนองจากทางตำาบลปยดมการจดกจกรรมใหญระดบตำาบล คอโครงการจดตงกองทนการศกษาเพอผดอยโอกาสตำาบลปยด ทมงานโครงการจดการขยะดวยสองมอเราสชมชนนาอยตองไปชวยงานอยาเตมตว ไมมวนหยดเสารอาทตย และมการประชมกลางคนทกอาทตย ทำาใหทมงานรสกลาเพราะตองทมเททงสองงาน พอเสรจจากการจดตงกองทน ทมงานตองไปศกษาแลกเปลยนเกยวกบความรการจดการตำาบลสขภาวะทเทศบาลตำาบลปรก การทไดไปศกษาแลกเปลยนเรยนรทเทศบาลตำาบลปรก ทำาใหทมงานไดรวาความสำาเรจของงงานไมไดมาจากกจกรรม วนสองวน เพราะทมงานทางเทศบาลปรกไดเลาประสบการณการทำางานการจดการขยะวา เทศบาลไดทำามา รวม 13 ป ณ วนนกยงตองแกปญหาเรอยๆ ถามวาสำาเรจ 100 % มย คำาตอบคอ ยงตองทำาเรอยๆ เพราะเปนการกระตนและสรางการเรยนรเรอยๆ ทางทมงานโครงการจดการขยะดวยสองมอเราสชมชนนาอย ตำาบลปยดเกดพลงทจะสานตอโครงการนเรอยๆ แมจะปดโครงแลวกตาม แตกจกรรมในชมชนจะยงคงมตอไปเรอย จะไมมการหยดนง

ปญหาของผเขารวมโครงการ เนองจากประชาชนมความเคยชนกบโครงการพฒนาทผานมา ทใหงบประมาณมาแลว ดำาเนนกจกรรมเสรจก

23

จบ ไมมการตดตามเยยมบาน สมาชกบางคนชวงแรกๆไมกระตอรอรนเทาไหร แตพอมการลงเยยมบาน สามารถเปนแรงกระตนใหสมาชกรวมมอในการทำากจกรรม เมอลงเยยมครงท 2 และครงท 3 สมาชกมการคดแยกขยะกนทกหลงคาเรอนทเขารวมกจกรรม 10. ขอเสนอแนะ -

11. แนวท�งก�รพฒน�เพอใหเกดคว�มตอเนองยงยนและก�รขย�ยผล

เมอจบโครงการน จดใหมการทำาความสะอาดทสาธารณะทกสามเดอน พรอมทงมการดำาเนนการกองทนขยะเพอชวยเหลอเดกกำาพราและเดกดอยโอกาส และเปดศนยเรยนรแกเดกในชมชนโดยการบรการเฉพาะผทเปนสมาชกกองทนขยะ เพอสรางการทำางานแบบมสวนรวมในสงคมตงแตเดก

24

ภ�คผนวก

เวทสรางความเขาใจในวตถโครงการ

ประชมทำาความเขาใจคดแยกขยะ วนท 9 กนยายน 2554

25

อบรมคดแยกขยะในโรงเรยน 21 พฤศจกายน 2554

การนำานำาหมกมาใชทางการเกษตร