1

บทท่ี 4

การติดตั้งและการใช้งานโปรแกรม Code Blocks

รู้จักกับโปรแกรม Code Blocks

โปรแกรมโค้ดบล็อก (Code Blocks) เป็นโปรแกรมประเภทโอเพ่นซอร์ส (Open Source) คือ

เป็นโปรแกรมท่ีผู้พัฒนาอนุญาตให้ผู้ที่ต้องการน าโปรแกรมนี้ไปใช้งาน สามารถน าไปใช้งานได้ฟรีซึ่งถือเป็น

ตัวเลือกที่ดี ส าหรับการเขียนโปรแกรมภาษา C เพราะ Code Blocks เป็นโปรแกรมพัฒนาแบบโอเพน

ซอร์สแบบเบ็ดเสร็จที่ท างานข้ามแพลตฟอร์มได้ ซึ่งรองรับการใช้งานการคอมไพเลอร์ได้หลากหลาย เช่น

GCC (MingW/GNU GCC) , MSVC, Digital Mars, Borland C++ 5.5 และ Open Watcom โดยการ

คอมไพเลอร์แบบพ้ืนฐานที่มากับ Code Blocks ก็คือ MinGW

ซึ่งผู้ใช้สามารถเพ่ิมเติมฟังก์ชันการใช้งานของ Code Blocks ได้โดยการใช้ปลั๊กอินต่าง ๆ ซึ่งตัว

โปรแกรมมีระบบโครงสร้างที่ปรับแต่งมาแล้วซึ่งท างานได้รวดเร็วโดยไม่ต้องใช้ makefile ใด ๆ และให้ผู้ใช้

ท าการสร้างคอนสตรัคเตอร์แบบคู่ขนานได้บนหลาย ๆ ระบบซึ่งมี CPU แบบ multi-core ตัวดีบักของ

Code Block นั้นรองรับการใช้จุดพักในซอร์สโค้ดหรือในข้อมูลที่โปรแกรมก าลังจัดการอยู่ เช่นเดียวกับ

การสร้างเงื่อนไขและการวนซ้ าต่าง ๆ ของจุดพักที่กล่าวไปแล้ว ผู้ใช้ยังสามารถสร้างการตรวจสอบที่

ก าหนดได้เอง โดยอีกอย่างที่น่าสนใจมากของโปรแกรม Code Blocks คือการท าเมโมรี่ดัมพ์ที่สามารถตั้ง

ค่าได้เอง และอย่างสุดท้าย Code Blocks จะใส่สีให้กับซินแท็กซ์ต่าง ๆ ของซอร์สโค้ดรวมถึงฟังก์ชัน

“code folding” ส าหรับภาษา C/C++ และ XML และยังมีอินเทอร์เฟซแบบแท็บซึ่งมาพร้อมกับคลาส

บราวเซอร์และฟีเจอร์ที่จะช่วยให้ซอร์สโค้ดสมบูรณ์อีกด้วย

การเรียกใช้โปรแกรมภาษาซี ด้วย Code Block การใช้ภาษาซีผู้พัฒนาเครื่องมือให้กับนักพัฒนา

โปรแกรม สามารถสร้างโค้ดภาษาซีได้สะดวกมากขึ้น เป็นการตอบสนองการใช้งานของโปรแกรมเมอร์ ให้

สามารถสร้างงานสร้างสรรค์และเป็นเครื่องมือที่ใช้ในการเชื่อมต่อโค๊ดภาษาซีกับซอฟท์แวร์อ่ืน ๆ ได้อย่างมี

ประสิทธิภาพ ด้วยเครื่องมือที่ชื่ อว่า Code Block ที่มี โครงสร้างพร้อมใช้งาน ( IDE: Integrate

Development Environment) หมายถึง Code Block มีส่วนที่ เป็นตัวสร้างโค้ดได้หลายภาษา รวมทั้ง

ภาษาซีมีส่วนที่เป็นเครื่องมือในการแปลงโค๊ด หรือคอมไพเลอร์ส่วนของค าสั่งให้โค้ดท างาน ส่วนที่แสดงผล

2

การท างานของโค้ด ทั้งส่วนที่เป็นการแจ้งผลของการแปลภาษาซีที่ผลการท างานเป็นอย่างไรถูกต้องหรือ

ผิดพลาด (Error) และส่วนที่แจ้งผลการท างานของโค้ดภาษาซีถือว่าเป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพที่ดีมาก

ซึ่งผู้ที่สนใจต้องการน ามาพัฒนาโค้ดภาษาซีสามารถท าการดาวน์โหลดโปรแกรมมาใช้งานได้อย่างถูกต้อง

ด้วย Code Blocks เป็นซอฟต์แวร์ฟรี

การติดตั้งโปรแกรม Code Blocks

1. เข้าเว็บไซต์ชื่อ http://www.codeblocks.org/ เพ่ือดาวน์โหลดโปรแกรม

ภาพที่ 4.1 หน้าหลักของเว็บไซต์ Code Blocks

2. ท าการเลือกเมนูเพ่ือดาวน์โหลดโปรแกรม Code Blocks โดยการเลือก Download/Binaries

ภาพที่ 4.2 เลือกดาวน์โหลดโปรแกรม Code Blocks

คลิก>>Downloads

เลือก>>Binaries

3

3. ท าการดาวน์โหลดโปรแกรม โดยการเลือกระบบปฏิบัติที่จะท าการลงโปรแกรม ในกรณีนี้ใช้ Windows 10 ให้ท าการเลือก codeblocks-17.12mingw-setup.exe

ภาพที่ 4.3 ท าการเลือกโปรแกรมท่ีจะติดตั้งบนเครื่องคอมพิวเตอร์

4. ท าการดาวน์โหลดโปรแกรมมาเก็บไว้ในโฟลเดอร์ที่ต้องการ

ภาพที่ 4.4 ดาวน์โหลดโปรแกรมมาเก็บไว้ในเครื่องคอมพิวเตอร์

5. หลังจากดาวน์โหลดเสร็จสิน้ก็จะได้โปรแกรม Code Blocks ส าหรับติดตั้งดังรูป ให้ท าการดับเบ้ิลคลิกท่ีตัวโปรแกรมเพ่ือท าการติดต้ังโปรแกรม

ภาพที่ 4.5 สัญลักษณข์องโปรแกรม Code Blocks ที่ใช้ส าหรับติดตั้ง

คลิก>>Sourceforge.net

4

6. ขั้นตอนเริ่มต้นในการติดตั้งโปรแกรม Code Blocks

ภาพที่ 4.6 ยินดีต้อนรับเข้าสู่การติดตั้งโปรแกรม Code Blocks

7. ขั้นตอนยอมรับเงื่อนไขและข้อตกลงในการใช้โปรแกรม Code Blocks

ภาพที่ 4.7 เงื่อนไขข้อตกลงในการใช้งานโปรแกรม Code Blocks

คลิก>>Next เพื่อด าเนินการต่อไป

คลิก>> I Agree เพื่อยอมรับข้อตกลง

5

8. ขั้นตอนของการเลือกองค์ประกอบของโปรแกรม Code Blocks

ภาพที่ 4.8 องค์ประกอบของโปรแกรม Code Blocks

9. ขั้นตอนการเลือกพ้ืนที่ ที่จะท าการติดตั้งโปรแกรม Code Blocks

ภาพที่ 4.9 เลือกพ้ืนที่ในการติดตั้งโปรแกรม Code Blocks

คลิก>>Next เพื่อเข้าสู่ขั้นตอนถดัไป

คลิก>>Browse เพื่อเลือก

พื้นที่ในการติดตั้งโปรแกรม

คลิก>>Install เพื่อท าการติดตั้งโปรแกรม

6

10. ขั้นตอนในการติดตั้งโปรแกรม Code Blocks

ภาพที่ 4.10 การติดตั้งโปรแกรม Code Blocks

11. ขั้นตอนก่อนที่การติดตั้งโปรแกรมจะเสร็จสิ้น ถามผู้ติดตั้งว่าต้องการจะใช้งานโปรแกรมในตอนนี้หรือไม่

ภาพที่ 4.11 การถามผู้ติดตั้งว่าต้องการจะใช้งานโปรแกรมในตอนนี้หรือไม่

7

12. ขั้นตอนการติดตั้งโปรแกรม Code Blocks เสร็จสมบูรณ์

ภาพที่ 4.12 การติดตั้งโปรแกรมเสร็จสมบูรณ์

การใช้งานโปรแกรม Code Blocks

1. เลือกไอคอนโปรแกรม จาก Desktop หรือจากไอคอนวินโดว์แล้วเลือกโฟลเดอร์ CodeBlocks

ภาพที่ 4.13 การเข้าใช้งานโปรแกรม Code Blocks

คลิก>>Finish เสร็จสิ้นการติดตั้งโปรแกรม

คลิก>> CodeBlocks

8

2. โปรแกรม Code Blocks เริ่มท างาน จะแสดงเวอร์ชันของโปรแกรมก่อนการใช้งาน

ภาพที่ 4.14 การเริ่มท างานของโปรแกรม Code Blocks

3. โปรแกรม Code Blocks แสดงหน้าจอเริ่มต้นการท างานของโปรแกรม

ภาพที่ 4.15 แสดงหน้าหลักของโปรแกรม Code Blocks

ตอนนี้พร้อมส าหรับการเริ่มเขียนโปรแกรมแล้ว แต่จะขอแนะน าส่วนประกอบบางส่วนของโปรแกรม Code Blocks ส่วนแรกคือ แถบเมนูด้านบนสุดเรียกว่า Menu Bar แล้วก็ส่วนตรงกลางที่มีพ้ืนที่ว่าง เอาไว้ส าหรับเขียนโค้ดโปรแกรมเรียกว่า Editor ส่วน Logs & other เอาไว้โชว์สถานะ และค่าต่าง ๆ ซึ่งจะได้เรียนต่อไป

9

4. เริ่มต้นการใช้งานโปรแกรม Code Blocks โดยไปท่ีแถบเมนู (Menu Bar) ด้านบนเลือก New แล้วก็ File เพ่ือเป็นการสร้างไฟล์โปรแกรม

ภาพที่ 4.16 แสดงขั้นตอนการสร้างไฟล์โปรแกรม

5. เลือก Template ที่ชื่อว่า C/C++source แล้วเลือก Go

ภาพที่ 4.17 แสดงหน้าหลักของการเลือกรูปแบบไฟล์โปรแกรม

1. คลิก>> File

2. คลิก>> New

3. คลิก>> File

1. คลิก>> C/C++source

2. คลิก>> Go

10

6. หน้าต่างยินดีในการสร้าง C/C++ source เลือก Next

ภาพที่ 4.18 แสดงหน้าความพร้อมในการสร้างไฟล์ C/C++ source

7. หน้าต่างเลือกภาษาส าหรับสร้างไฟล์ เลือกภาษา C แล้วเลือก Next

ภาพที่ 4.19 แสดงหน้าการเลือกภาษาในการเขียนโปรแกรม

คลิก>> Next

1. คลิก>> C

2. คลิก>> Next

11

8. ท าการเลือกท่ีอยู่ในการเก็บไฟล์ แล้วตั้งชื่อไฟล์ แล้วเลือก Save

ภาพที่ 4.20 แสดงหน้าเลือกที่อยู่ในการจัดเก็บและตั้งชื่อไฟล์โปรแกรม

9. เป็นอันเสร็จสิ้นในการสร้างไฟล์โปรแกรม

ภาพที่ 4.21 แสดงหน้าเสร็จสิ้นขั้นตอนการสร้างไฟล์โปรแกรม

1. คลิก>> ...

2. พิมพ์>> ช่ือไฟล์.c

3. คลิก>> Save

คลิก>> Finish

12

การทดสอบเขียนภาษาซีกับโปรแกรม Code Blocks

เมื่อได้ทราบถึงเมนูการใช้งานในกลุ่มต่าง ๆ แล้ว ท าการทดลองเขียนโปรแกรมภาษาซี โปรแกรมแรกอย่างง่าย ๆ โดยส่วนใหญ่โปรแกรมภาษาต่าง ๆ มักจะเริ่มต้นโปรแกรมง่ายด้วย การแสดงข้อความบนจอภาพให้ได้ก่อน เป็นการเริ่มทดสอบเขียนโปรแกรม ด้วยการแสดงข้อความว่า "Hello Kroodozz" บนหน้าจอ ซึ่งมีข้อความหรือโค้ดดังนี้

1. เริ่มต้นเขยีนโปรแกรมด้วยภาษาซี

ภาพที่ 4.22 แสดงหน้าโค้ดโปรแกรมแสดงข้อความ Hello Kroodozz

พิมพ์โค้ดโปรแกรมลงไปตามนี้ อย่าให้ผิดแม้แต่ตัวอักษรเดียว เพราะมันจะไม่สามารถท างานได้ ในบรรทัดที่ 4 กับ 5 อย่ากด Space bar หลายครั้ง ให้กด tab บรรทัดละครั้งก็พอ เขียนเสร็จแล้วให้เซฟ (Ctrl + S) ไปด้วย โปรแกรมนี้เป็นโปรแกรมที่จะแสดงข้อความว่า Hello Kroodozz ออกมาทางหน้าจอ ซึ่งเราจะได้เห็นกันต่อไป

อภิบายโปรแกรม บรรทัดที่ 1 น าเข้าไลบรารีที่จ าเป็นต่อการแสดงผลคือ stdio.h บรรทัดที่ 2 ก าหนดจุดเริ่มต้นโปรแกรมด้วยค าสั่ง main( ) บรรทัดที่ 3 เริ่มต้นเขียนโปรแกรมจะต้องก าหนดเครื่องหมาย { ส าหรับ main( ) บรรทัดที่ 4 ใช้ค าสั่ง printf เพ่ือแสดงข้อความ "Hello Kroodozz" บนจอภาพ ส่วนค าสั่ง \n ใช้เพื่อต้องการให้เคอร์เซอร์ขึ้นบรรทัดใหม่ด้วย บรรทัดที่ 5 ส่งค่า 0 กลับไปยังคอมไพล์เลอร์ บรรทัดที่ 6 ใช้เครื่องหมาย } เพ่ือก าหนดจุดสิ้นสุดโปรแกรมของ main( )

13

2. การตรวจสอบโค้ดโปรแกรมว่าถูกต้องตามหลักการเขียนโปรแกรมหรือไม่ ให้เลือกที่แถบ Menu bar ด้านบนให้เลือกที่ Build แล้วเลือก Compile current file หรือจะกด Ctrl + Shift + F9 ก็ได้ ขั้นตอนนี้คือเราจะเปลี่ยนจากโค้ดของโปรแกรมให้เป็นโปรแกรมที่ท างานได้จริงซึ่งเรียกขั้นตอนนี้ว่า การคอมไพล์

ภาพที่ 4.23 แสดงขั้นตอนการคอมไพล์โปรแกรม

3. เมื่อท าการคอมไพล์แล้ว ให้ดูที่ช่องด้านล่างว่าโปรแกรมคอมไพล์ส าเร็จหรือไม่ โดยสังเกตว่าโปรแกรมต้องเป็น 0 errors, 0 warnings ถ้า error ไม่ใช่ 0 ลองกลับไปดูโค้ดที่เขียนว่าถูกต้องตามรูปข้างบนหรือไม ่

ภาพที่ 4.24 แสดงผลการคอมไพล์โปรแกรม

1. คลิก>> Build

2. คลิก>> Compile

ผลการคอมไพล ์

14

4. เมื่อคอมไพล์ส าเร็จ ให้ท าการทดลองรันโปรแกรมด้วยการเลือก Build ใน Menu bar เหมือนเดิม แล้วกดท่ี Run หรือกด Ctrl + F10 ก็ได้

ภาพที่ 4.25 แสดงขั้นตอนการ Run โปรแกรม

5. เมื่อใช้ค าสั่ง Run แล้ว โปรแกรม Close blocks จะท าการแสดงผลลัพธ์ที่ได้จากการเขียนโปรแกรมออกมา โดยแสดงข้อความว่า "Hello Kroodozz" ในส่วนของหน้าต่าง Output

ภาพที่ 4.26 แสดงผลการ Run โปรแกรม

1. คลิก>> Build

2. คลิก>> Run

15

6. การบันทึกไฟล์โปรแกรมภาษาซีที่ได้เขียนขึ้นนั้น สามารถท าได้โดยการเลือกท่ีเมนูหลัก File แล้วเลือกค าสั่ง Save everything หรือท าการกดปุ่ม Ctrl-Shift-S แทนได้

ภาพที่ 4.27 แสดงขั้นตอนการบันทึกไฟล์โปรแกรม

ข้อผิดพลาดของโปรแกรม

ข้อผิดพลาดของโปรแกรม หรือที่มักเรียกกันว่า Error นั้น แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ 1. ข้อผิดพลาดจากการเขียนโปรแกรม (Compile Error) 2. ข้อผิดพลาดจากการท างานของโปรแกรม (Runtime Error) 1. ข้อผิดพลาดจากการเขียนโปรแกรม (Compile Error)

เป็นข้อผิดพลาดที่เกิดจากการเขียนค าสั่งผิด ไม่ตรงกับโครงสร้างของภาษาซี ซึ่งจะมีผลท าให้โปรแกรมท่ีเขียนขึ้นไม่สามารถแปลความหมายและท างานได้จากนั้นโปรแกรมจะบอกถึงสาเหตุ และแสดงจุดที่ผิดพลาดต าแหน่งนั้น ๆ

ตัวอย่าง เขียนโปรแกรมแสดงข้อความ Hello Kroodozz บนจอภาพ แต่เขียนค าสั่งผิด จาก

ฟังก์ชัน printf เป็นค าที่ผิดคือ print จึงท าให้เกิดข้อผิดพลาด แบบ Compile Error ขึ้นมาดังภาพที่ 4.28

1. คลิก>> File

2. คลิก>> Compile

16

ภาพที่ 4.28 แสดงข้อผิดพลาด แบบ Compile Error

2. ข้อผิดพลาดจากการท างานของโปรแกรม (Runtime Error) ข้อผิดพลาดประเภทนี้เป็นข้อผิดพลาด (Error) ที่ตรวจพบได้ยากกว่าแบบแรก เนื่องจากตัวแปลภาษาซี จะไม่ตรวจสอบค าสั่งผิดใด ๆ เพราะผู้เขียนโปรแกรมเขียนค าสั่งต่าง ๆ ตามหลักการและไวยากรณ์ของภาษาได้ถูกต้อง แต่จะเกิดปัญหาเมื่อมีการสั่งให้โปรแกรมท างานมาจนถึงช่วงของค าสั่งนั้น ๆ ก็จะพบกับข้อผิดพลาดขึ้น ปัญหาจากข้อผิดพลาดประเภทนี้ที่พบบ่อยคือ ปัญหาการหารด้วยศูนย์ (0) หรือที่เรียกว่า Divide by zero

แต่เมื่อสั่งให้โปรแกรมนั้นท างาน จะพบว่า โปรแกรมท างานถึงบรรทัดที่มีข้อผิดพลาด แต่จะไม่สามารถแสดงผลลัพธ์ใด ๆ ออกมาได้ เนื่องจากเกิดข้อผิดพลาดลักษณะ Runtime Error ขึ้น

ดังนั้นเวลาที่ผู้เขียนโปรแกรมได้เขียนค าสั่งใด ๆ ลงไปก็ควรระมัดระวังการเกิดข้อผิดพลาดลักษณะนี้ เพราะตัวแปลภาษาซีเอง จะไม่สามารถตรวจสอบข้อผิดพลาดลักษณะนี้ได้ จึงจ าเป็นที่จะต้องใช้ทักษะของผู้เขียนโปรแกรมเองในการตรวจสอบหาข้อผิดพลาดเอง

ข้อผิดพลาด

Compile Error