บทที่ 3 - dla.go.thมาตรฐานการพ ฒนาป าช มชน 42 บทท 3 การพ ฒนาป าช มชน 3.3 การจ ดการป

กรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย

บทท 3 การพฒนาปาชมชน 39

บทท 3 การพฒนาปาชมชน

3.1 การพฒนาปาชมชน มาตรฐานการพฒนาปาชมชน หมายถง การดาเนนการพฒนาปาชมชนเพอใหไดมาซงผลผลตแบบกาวหนาสอดคลองตามวตถประสงคในการพฒนาปาชมชนโดยยดความยงยนของระบบนเวศปาไมและรปแบบผลตอบแทนทชมชนไดรบเพอเออตอการดารงชวตของมนษย นยามทกลาวนใหความหมายไดวา มาตรฐานปาชมชนเปนหนวยพนหรอขนาดพนทปาชมชน ทมศกยภาพใหประโยชนตอชมชนทางตรง ไดแก การใหไมใชสอย อาหาร สมนไพร และของปาอนๆ เชน สยอมผา พลงงาน เปนตน นอกจากนยงใหประโยชนทางออม ไดแก การอนรกษระบบนเวศ ปาไม แหลงตนนาลาธาร ปองกนพนทเสยงภย เขตกนชน ปองกนการพงทลายของดน ลดความเสยหายจากอทกภย แหลงทอยอาศยของสตวปา แหลงพนธกรรม แหลงทองเทยว และควบคมอณหภมของชมชนหรอของโลก ดวยประโยชนของปาชมชนตอชมชนดงกลาว จงตองพจารณาอยางรอบคอบ วาขนาดของปาชมชนตองมขนาดหรอหนวยพนททมทรพยากรธรรมชาตทสามารถเออประโยชนตอชมชนอยางสมาเสมอและยงยนในดานปรมาณ คณภาพ และระยะเวลาการเออประโยชน 3.2 ลกษณะการพฒนาปาชมชน ปาชมชนมความผนแปรตามสภาพของชมชน ไมวาจะเปนทตง ขนาด ชนดปา สถานภาพ และการใชประโยชน โดยแบงไดเปน 3 ลกษณะ คอลกษณะเดน ลกษณะรอง และลกษณะเสรม กลาวคอกรณลกษณะเดน จะมลกษณะของปาทคอนขางใหญ มการใชประโยชนหลายดาน และมความเปนธรรมชาตสง สวนลกษณะรองคอปาทมสภาพความสมบรณนอยกวาปาทมลกษณะเดน สวนลกษณะเสรมจะเปนปาทมขนาดเลกมความเปนธรรมชาตนอยมลกษณะเปนทสาธารณะและจดเปนแหลงเศรษฐกจของชมชน ดงแสดงรายละเอยดไวในตารางท 3.1

มาตรฐานการพฒนาปาชมชน

40 บทท 3 การพฒนาปาชมชน

บทบาทห

นาท

บทบาทห

นาท

ตองเป

นไป

ตามท

ตองการ

จดการ

ความเปน

ธรรม

ชาต

ของป

าชมชน

1. ตอ

งมชน

ดพนธ

ทหล

ากหล

ายของตว

เอง

2. มป

รมาณ

แตละ

ชนด

ของตวเอ

ง 3. ม

สดสว

นระห

วางชน

ดและ

ชนดเด

ยวกน

อยางเ

ปนธรรม

ชาต

4. มการกระจาย

ตวใน

แตละ

เขต แต

ละพน

ท ใน

ลกษณ

ะความ

หนาแน

นทเปน

ตวเอง

แตละ

ชนด แ

ละแต

ละระบบ

ประโย

ชนขอ

งปาชม

ชน

1. อนร

กษระบบ

นเวศป

าไม

2. แหล

งตนน

าลาธา

ร 3. ค

วบคม

การพง

ทลายข

องดน

4. ป

องกน

พนทเส

ยงภย

5. แหล

งผลต

อาหา

ร 6. แ

หลงผลต

ไมใชสอ

ย 7. แ

หลงอนร

กษสต

วปา

8. แหล

งอนร

กษพน

ธกรรม

9. เขต

กนชน

10.

แหลงสร

างภมท

ศนขอ

งชม

ชน

11. แห

ลงทอ

งเทยว

สถานทต

งปาชม

ชน

ปาชม

ชนอาจอ

ยลอ

มรอบ

ชมชน

อยใจก

ลางป

าไม

ปาชม

ชนอาจอ

ย ดานใ

ดดาน

หนงของ

ชมชน

หรอป

าชมช

นอาจอ

ยหางไ

กลจาก

ชมชน

พอสม

ควร

ลกษณ

ะพนท

และ

สงปก

คลมข

องปาชม

ชน

ขน

าดให

ญเหม

าะสม

ตอการเป

นระบ

บทอย

ดวยตวเอ

ง รกษ

าตวเอ

ง ฟน

ฟตวเอ

งและส

บพนธ

ดว

ยตวเอ

ง ปาชมช

นอาจเป

นปาธร

รมชาต

ปาปล

ก ปาธร

รมชาต

ผสมป

าปลก

อนหน

ง อน

ใดหร

อทงห

มดกได

ตารางท

3.1 ลก

ษณะเด

น ลกษ

ณะรอง แ

ละลก

ษณะเส

รมขอ

งปาชม

ชน

ลกษณ

ะการ

พฒนาปาชม

ชน

ลกษณ

ะเดน



บทบาทห

นาท

การให

บทบาท

หนาทรองห

นาทท

ไดกาหน

ดไว

การให

บทบาท

หนาทลก

ษณะผ

ลพล

อยไดทเก

ดจาก

ความไม

ตงใจ

หรอต

งใจใน

การ

จดการ

ความเปน

ธรรม

ชาต

ของป

าชมชน

คว

ามเปน

ธรรม

ชาตข

องปา

ชมชน

อาจเป

นทง

หญา ป

าผสม

หรอ

สภาพ

ธรรม

ชาตข

องพน

ทสาธา

รณะต

างๆ

ปาชม

ชนอาจใช

สภ

าพเดม

ของท

สาธาร

ณะใน

ปจจบ

นกได

ประโย

ชนขอ

งปาชม

ชน

เปน

การเอ

อตอก

ารอน

รกษส

งแวด

ลอมโ

ลกแล

ะพนท

ใกลเค

ยงอยาง

ยงยนห

รอเปน

พนทแ

สดง

กจกรรม

ทางวฒน

ธรรม

คว

ามเชอ

ประเพ

ณ รวมท

งเปนแ

หลง

ศกษาวจยท

างดาน

วชาการ

เปน

แหลงทน

แหลง

เศรษฐ

กจขอ

งชมช

น

สถานทต

งปาชม

ชน

ทต

งปาช

มชนอ

าจเปน

พนทค

วามล

าดชน

สง เป

นแผน

เดยว

กนหร

อแยก

ยอยก

ได แต

ตองให

ญพอท

จะทา

ให

อยไดดว

ยตนเอ

ง

ทต

งปาชมช

นอาจ

เปนทเอ

กชน ท

นา ท

สาธาร

ณะ ทไ

ร ทวด

ลกษณ

ะพนท

และ

สงปก

คลมข

องปาชม

ชน

พน

ทอาจเ

ปนปาภเข

า ท

เนนเขา

ทราบหร

อรวม

กน

และอ

าจเปน

ทชมน

า ทดน

ทราย

และท

โขดห

น ปา

ปกคล

มอาจเ

ปนปาดบ

เขา

ปาสน

ปาดบ

ชน ปา

ดบแล

ง ปาเบ

ญจพร

รณ ปา

ชายเล

น ปาชายห

าด ปา

ปลกช

นดเดย

วหรอคล

ะชน

ด

ปาชม

ชนอาจม

ขนาด

เลก เป

นปาบรเว

ณหวไร

ปลายน

าทเหล

อเกบไ

วเพอ

ทาไม

ใชสอ

ยการป

กคลม

พนทป

าไม ไม

จาเปน

ตอง

หนาแน

นตามธรรม

ชาต

กได

ลกษณ

ะการ

พฒนาปาชม

ชน

ลกษณ

ะรอง

ลกษณ

ะเสรม



3.3 การจดการปาชมชน 3.3.1 การทาหนาทปาชมชน ปาชมชนเปนหนวยพนททมองคประกอบเปนพชและสตวรวมกบสงแวดลอมอนๆ เชน ดน หน แร นา และอากาศ เรยกหนวยพนทปาชมชนไดอกลกษณะหนง คอ ระบบนเวศปาชมชน ซงมโครงสรางทหลากหลาย ดงไดกลาวแลว โครงสรางหลก ไดแก พชปา โครงสรางรอง ไดแก ดน หน และแรธาต และโครงสรางเสรม ไดแก อากาศ เชน อณหภม ฝน ความชนในบรรยากาศ แสงอาทตย ฯลฯ โครงสรางเหลานถาแบงตามบทบาทหนาทสามารถแบงไดเปนสกลม คอ กลมผผลต กลมผบรโภค กลมผยอยสลาย และกลมผสนบสนน แตละกลมตางมบทบาทหนาทรวมกนจากโครงสรางยอยๆ เมอแตละกลมทาหนาทรวมกนจะไดบทบาทหนาทของระบบนเวศปาชมชน ซงจะใหสงหนงหรอมากกวา คอ ใหอาหาร ไมใชสอย ทอยอาศยของสตวปา ตนนาลาธาร แหลงพนธกรรม ปกปองพนทเสยงภย ปองกนการพงทลายของดน สมนไพร แหลงทองเทยว ฯลฯ ทงนขนอยกบการทจะจดการใหปาชมชนนนๆ ทาอะไร หรอมบทบาทหนาทอะไร ผจดการกจะจดโครงสรางทสามารถใหบทบาทหนาทของตวเองไปสมพนธกบกลมหนาทโครงสรางนนๆ ไดอยางถกตองและยงยน อยางไรกตามบทบาทหนาทของปาชมชนทจดการทตองใหบทบาทหนาทเดน อาจใหหนาทรองและผลพลอยไดกได 3.3.2 หลกการจดการปาชมชน เปนททราบโดยทวไปแลววา การจดการ หมายถง การดาเนนการอยางมประสทธภาพตอการใชทรพยากรแบบยงยน การกาจด/การบาบด/การฟนฟตอของเสยและมลพษ ในทานองเดยวกนการจดการปาชมชน มแนวทางการดาเนนการดงน 3.3.2.1 การใชทรพยากรแบบยงยน ปาชมชนใหประโยชนทงทางตรงและทางออมตอชมชน ซงกคอ ชมชนใชทรพยากรปาชมชนเพอสนองความตองการของตนเองโดยตรงและโดยออม สาหรบการใชทรพยากรแบบยงยนโดยตรง ไดแก การจดการใหปาชมชนผลตไมใชสอย อาหาร สมนไพร และของปา สวนการใชทรพยากรแบบยงยนโดยออม ไดแก การจดการปาชมชนเปนแหลงตนนาลาธาร เขตกนชน แหลงพนธกรรม ทอยอาศยของสตวปา ปองกนพนทเสยงภย ปองกนการพงทลายของดน



ปองกนดนทรดและดนถลม เปนแหลงทองเทยว ฯลฯ การทจะพจารณาวายงยนหรอไมจะตองพจารณาผลตผลทไดจากปาตองสมาเสมอและยงยน 3.3.2.2 การกาจด การบาบด และการฟนฟตอของเสยและมลพษ การกาจด การบาบด และการฟนฟ หมายถง การขจด ซงในประเดนนกคอ การขจดของเสยและมลพษ หมายถง การจดการปาชมชนเพอการขจดของเสยและมลพษ เชน เสยงเปนพษ ความรอน อากาศเปนพษ นาเสย ฯลฯ การจดการปาชมชนตองขจดของเสยและมลพษใหลดลงในเกณฑมาตรฐานทกาหนดไว 3.3.2.3 การควบคมกจกรรมการจดการ ปาชมชน มบทบาทหนาทหลากหลายทงทางตรงและทางออม แตการทจะไดประโยชนจากปาชมชนได จาเปนตองมกจกรรมการจดการทงการใชทรพยากรและการขจดของเสยและมลพษ ถาดาเนนกจกรรมไมมประสทธภาพแลว จะทาใหเกดปญหาตอปาชมชน อนงการดาเนนการควบคมกจกรรมจะตองครอบคลมถงกจกรรมตางๆ ทไมไดกาหนดไวในแผนการจดการดวย 3.3.3 ตวดชนชวดการจดการพฒนาปาชมชน ตวดชนชวดการจดการพฒนาปาชมชนกคอ คาหรอปรมาณผลผลตทเกดจากการทางานของระบบนเวศปาไม ซงมการกาหนดไวในเบองตนขณะทสรางปาชมชน เชน การสรางปาชมชนเพอไมใชสอย โดยตองการไมฟนปละประมาณ 2 ลกบาศกเมตร ตองไดไมใชสอยทกๆ ปในปรมาณดงกลาวเสมอ ปรากฏการณดงกลาวเกดจากบทบาทหนาทของโครงสรางยอยๆ ลงไปของแตละกลมทางานรวมกน หมายถง ผจดการตองมการจดการโครงสรางยอยๆ ใหมบทบาทหนาทตามทกาหนดไวดวย มฉะนนบทบาทหนาทสดทายของระบบนเวศปาชมชนจะไมไดตามคาทกาหนดไวเชนกน



ภาพท 3.1 บทบาทหนาทของโครงสรางภายในระบบสงแวดลอม 3.3.4 การประเมนปาชมชน การประเมนปาชมชน มวตถประสงคทสาคญเพอทาใหชมชนทจะจดการปาชมชนนนทราบถงสถานภาพของปาชมชนของตนเอง วามสถานภาพอยางไร ประกอบไปดวยชนดไมอะไรบาง แตละชนดมปรมาณเทาใด สดสวนทพบทงหมด รวมทงการกระจายในพนทปาชมชนดวย เพอนาขอมลทไดไปวางแนวทางดาเนนการในการจดการพนทปาชมชนของตนเอง โดยการประเมนปาชมชนมขนตอนการดาเนนการดงน 3.3.4.1 การสารวจแจงนบปาไม การสารวจแจงนบปาไมในปาสวนมากใช Line Plot System วเคราะหปรมาณตนไม (tree) ไมหนม (sapling) กลาไม (seeding) และไมเลอย (climbs) มวธโดยสงเขปดงน 1) ลากเสน baseline ผาตามลาหวยของหนวยพนท หรอ เปนเสนแบงครงจากตนสปลายพนทกได ในกรณทไมมลาหวย (ภาพท 3.2) 2) ลากเสน line plot ใหตงฉากกบ baseline และระหวางเสนใหหางกนตามขอกาหนดเปอรเซนตการสารวจ ปกตหางกน 500 เมตร (ภาพท 3.2) 3) วางแปลงวงกลมขนาดเสนรศม 17.85 เมตร โดยใหจดตดระหวางเสน baseline กบ line plot เปนแปลงแรก แลววางแปลงทงสองขางของ baseline ใหหางกนระหวางเสนแปลงตามเปอรเซนตการสารวจ ปกตหางกน 200 เมตร

S1

S2

S3

F2

F3

F1,2

F2,3 F1,2,3

S4 F4

F2,3,4 F3,4

F

S = Structure F = Function



ภาพท 3.2 การวางแผนสารวจแจงนบปาไม 4) วดตนไมทความสงเพยงอก (DBH, diameter at breast height = 1.30 เมตร) ทมขนาดเสนผานศนยกลางโตกวา 10 ซม. ทกตน 5) วดไมหนม คอ ไมทมขนาดเสนผาศนยกลางเลกกวา 10 ซม . แตสงกวา 1.30 ม. ทกตนในแปลง 5x5 ม. 6) นบกลาไม คอ ไมทตากวา 1.30 ม. ทกตน 3.3.4.2 การวเคราะหขอมล 1) หาปรมาตรไมของตนไม หาปรมาตรไมหนม และกลาไม เหลานตอพนท เพอหาความหนาแนนของตนไมนนเอง อนงควรหาสดสวนระหวางตนไม (แก) ตอตนไมชนสอง ตอไมหนม ตอลกไม ถาไดกราฟเปนรป L-Shaped Curve หมายถงวา ปาสมบรณ 2) หา growing stock แลวหา annual increment โดยศกษาจากเอกสาร ในประเทศไทย แลวพบวาปาดงดบมรอยละ 2.5 ปาเบญจพรรณ ม annual increment รอยละ 2.0 ของ growing stock สวนปาดบแลงและเตงรงมรอยละ 1.5 ของ annual increment เชนกน อนงถาไมมขอมลตองทาการวจยจงจะไดผลดงกลาว อาจตองใชเวลานาน

baseline

L1 L2

L3 L4

L5 L6 L7

L8



3) คานวณหา annual increment แลวจะไดปรมาณไมทตดฟนได ตอจากนนใหกาหนดขนาดตดฟน จงไปสารวจหาตนไมขนาดตดฟนได 3.3.4.3 การประเมนสถานภาพ 1) ใชขอมลชนดพนธไม ปรมาณไมแตละชนด การกระจายและสดสวนระหวางชนดไม ขนาดของแตละชนดไม และความหนาแนนของตนไม 2) นาคาทไดไปเปรยบเทยบกบคามาตรฐานปาชมชน โดยเฉพาะอยางยงปรมาณไมใชสอยทสามารถตดฟนได (กรณทจดการปาชมชนเพอไมใชสอย) 3) กรณทมไดจดการปาชมชนเพอกจกรรมอนๆ เชน ผลตอาหารของปา ตนนาลาธาร ฯลฯ เหลานตองพจารณาจากคาผลตผลทไดรบ แลวนาไปเปรยบกบคามาตรฐานปาชมชน ทกาหนดไว 3.3.4.4 การเพมประสทธภาพการจดการ กรณทผลตผลทไดรบจากระบบนเวศปาชมชนมไดตามเกณฑมาตรฐาน ปาชมชนทกาหนดไว ตองทาการศกษาปญหาและเหตของปญหาอยางเปนรปธรรม ตอจากนนตองสรางมาตรการและแผนงานการจดการและดาเนนการอยางเขมขน เพอใหเกดผลตผลตามทตองการ 3.4 งานปาชมชนและแนวทางปฏบตงานตามการพฒนาปาชมชน “งานปาชมชนทใหบทบาทตอทองถน หมายถง บทบาทปาไมทชมชนตองการในการดารงชวตอยางผาสกทงทางตรงและทางออม อนไดแก เปนแหลงอาหาร ทอยอาศย ยารกษาโรค เครองนงหม พลงงาน ความปลอดภยและความสะดวกสบาย ตลอดจนแหลงทรพยากรธรรมชาตทเปนเครองประกนความมงคงของทองถน” ดงนนงานปาชมชนทชมชนตองจดหาและจดการกเพอสนองความตองการของชมชนและทองถนอยางยงยนตราบเทาทชมชนตองการมคณภาพชวตทดและปลอดภย ดวยเหตดงกลาวงานทสรางบทบาทหนาทของระบบปาไมตอทองถนควรประกอบดวยงานตอไปน



3.4.1 งานอนรกษระบบนเวศปาไม 3.4.1.1 ลกษณะงาน งานอนรกษระบบนเวศปาไมเปนงานทมกจกรรมการใช เกบกก รกษาหรอซอมแซม ฟนฟ พฒนา ปองกน สงวนและแบงเขตการใชประโยชนของปาไมเสอมโทรมและ/หรอปาสมบรณ อยางใดอยางหนงหรอทงหมด เพอทาใหปาชมชนนนๆ สมบรณเชนเคยเปนหรอเปนอยในสภาวะธรรมชาต ไมวาจะเปนความหลากหลายของชนดพนธไม ปรมาณแตละชนด สดสวนระหวางชนดและสดสวนระหวางขนาดหรออายของแตละชนด และการกระจายของแตละชนด เหลานตองอยในสภาวะธรรมชาตและสรางความสมดลของระบบนเวศปาไม ทสามารถควบคมความสมพนธระหวางสงนาออกและสงนาเขา อนงงานอนรกษระบบนเวศปาไม เปนงานวชาการทตองการพนฐานความรทางวทยาศาสตรและการมศลปะในการดาเนนงานอยางมประสทธภาพ 3.4.1.2 วตถประสงคของงาน งานอนรกษระบบนเวศปาไมเปนงานทตองมวตถประสงคเพอความสมดลธรรมชาตใหกบชมชน โดยเฉพาะอยางยงการปกคลมดวยพชสเขยวรอบๆ หรอใกลเคยงชมชน อนสงผลประโยชนตอชมชนทกๆ ดาน รวมทงการควบคมสภาวะการเปลยนแปลงของโลกดวย 3.4.1.3 กรอบของงาน กรอบงานอนรกษระบบนเวศปาไมมกรอบงานสองดาน ดานแรก คอ ขนาดพนททตองกาหนดใหแนชด ตองมขนาดใหญพอทครอบคลมความเปนตวเองของพนทปาไมในการเจรญเตบโต การสบพนธ การรกษาตวเอง และการควบคมตวเองไดอยางมประสทธภาพ เชนเดยวกบปาธรรมชาต ปกตตองมขนาด 10 ตารางกโลเมตรหรอประมาณ 6,250 ไร ถาหาไมไดควรมขนาดเพยงครงหรอหาไมไดจรงๆ ควรมไมตากวาหนงในสามของพนท 10 ตารางกโลเมตร ซงถามพนทเลกเทาไหร การเอาใจใสในการจดการจะมมากขนตามมาเสมอ 3.4.1.4 วธการปฏบตงาน 1) การหาพนทสรางระบบอนรกษระบบนเวศปาไม (1) ใชแผนท 1:50,000 ถามแผนทมาตราสวนใหญกว าคอ

1:20,000 หรอ 1:5,000



(2) สารวจขอบเขตพนทภาคพนดนพรอมใชหลกการสารวจขนพนฐาน หรอทาการสารวจดวยเครองมอและอปกรณสารวจจรง

(3) ปกหลกเขตพนท ระบบน เวศปาไมอย างถาวร ถาไมมงบประมาณอาจใชการปลกชนดพนธไมเปนแนวเขตกได

(4) ควรอยางยงทตองมเขตกนชนเปนพนทปาไมรอบๆ ระบบนเวศปาไมทตองการสรางงานอนรกษปาไม

2) การศกษาสถานภาพคณคาอนรกษวทยา (1) วางแผนสารวจแจงนบพนทศกษาโดยวธ Line Plot System

พรอมวางแปลงทดลองวงกลมรศม 17.85 เมตร (2) วดตนไมขนาดเสนผาศนยกลางใหญกวา 10 เซนตเมตร ทสง

1.30 เมตร และนบจานวนไมหนมขนาดเสนผาศนยกลางเลกกวา 1.30 เมตรทกตน และกลาไมคอตนกลาทสงไมเกน 1.30 เมตร

(3) หาปรมาตรตนไมทมเสนผาศนยกลางใหญกวา 10 เซนตเมตร ทกตน พรอมทงหาจานวนตนตอพนทของไม ไมหนมและกลาไมทกๆ แปลง แลวหาคาเฉลยของพนท

3) การเกบขอมลสงแวดลอม (1) เกบขอมลดนโดยการสมตวอยางจากแปลงสารวจแจงนบ

ตนไม ไมหนมและกลาไม เพอวเคราะหหาความอดมสมบรณของดน ทงทางกายภาย เคมและชววทยา รวมทงวเคราะหหาสมรรถนะการพงทลายของดนดวย

(2) เกบขอมลนาทา แลวคานวณหาปรมาณนารอบป รายเดอนและตามฤด พรอมทงเขยนไฮโดรกราฟเพอหานาในฤดฝนและฤดแลง หรออาจหาปรมาณนาใตดนดวยกยงด

(3) เกบคณภาพนาตวอยางเพอหาคณภาพนาทางกายภาพ เคม และชววทยา พรอมทงประเมนศกยภาพคณภาพนาในการนาไปอปโภคและบรโภค



(4) เกบขอมลอากาศ ไดแก อณหภม ฝน การระเหยนา แสงอาทตย ฯลฯ ณ บรเวณนน และบรเวณใกลๆ พนท

3.4.1.5 ผลการปฏบตงาน 1) ไดสถานภาพนเวศวทยาปาไมของพนทศกษาทงโครงสรางของปาและบทบาทหนาทของปานน 2) ไดสถานภาพของดนทงความอดมสมบรณของดนและสมรรถนะการพงทลายของดน 3) ไดสถานภาพความอดมสมบรณและความเสอมโทรมของพนทปาไมของพนทศกษา 4) ไดปญหาและเหตของปญหาทเกดขน ณ บรเวณพนทศกษา 3.4.1.6 การนาใช ผลการศกษาจะใหสถานภาพทางนเวศวทยา ปญหาและเหตของปญหา สามารถนาไปใชในการสรางกจกรรม การใชแบบยงยน การเกบกก การรกษา / การซอมแซม การฟนฟ การพฒนา การปองกน การสงวนและการแบงเขตพนทจดการได 3.4.1.7 การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน 1) ตองศกษาหรอหาผศกษาสถานภาพและศกยภาพทางนเวศของพนท ตลอดจนสมรรถนะการฟนตนเองของระบบนเวศปาไม 2) หาปญหาและเหตของปญหาท เก ยวของกบความอดมสมบรณ การถกรบกวนและความเสอมโทรมของพนท 3) หาแนวทางแกไขปญหาโดยวธอนรกษ ไดแก การใชทรพยากรปาไม การเกบกก การรกษา/การซอมแซม การฟนฟ การปองกน การสงวนและการแบงเขตอยางใดอยางหนง หรอมากกวาหนงวธ หรอทกๆ วธ 4) สรางแผนงานปฏบตในการจดการพนทระบบนเวศปาไม หรอปาชมชนนนใหเปนปาทสมบรณ



3.4.1.8 ตวดชนชวด ตวดชนชผลสมฤทธ ไดแก คณคาทางนเวศวทยา ทงโครงสราง (ชนด ปรมาณ สดสวนและการกระจายของแตละชนด) และการมบทบาทหนาทของชนดและทงระบบนเวศนนๆ 3.4.1.9 ผลสมฤทธขนสดทาย ตองไดระบบนเวศปาไมทสมบรณ สามารถเปนปาชมชนทเออประโยชนตอชมชนทงทางตรงและทางออมได การจดการทใชวธอนรกษทง 8 วธ คอ การใช การเกบกก การรกษา/การซอมแซม การฟนฟ การปองกน การสงวนและการแบงเขต 3.4.2 งานจดการปาชมชนเพอเปนแหลงตนนา 3.4.2.1 ลกษณะงาน งานจดการปาชมชนเพอเปนแหลงตนนาลาธาร เปนงานจดการปาไมทเนนการสงวนและการแบงเขตพนท เพอการเกบพนทปาไมเปนตนนาลาธาร ใหมนาไหลตลอดปในปรมาณทเพยงพอและคณภาพทตองการ รวมถงเนนการควบคมการพงทลายของดนและลดความเสยหายจากการเกดอทกภยดวย 3.4.2.2 วตถประสงคของงาน งานจดการปาชมชนเพอเปนแหลงตนนา เปนงานทมวตถประสงคเพอเกบรกษาปาไวใหเปนแหลงตนนาลาธาร คอทาใหดนไมเคลอนทและนาเกบไวในดน โดยใหมนาจากพนทตนนา ตอชมชนตอนลางตลอดป ปรมาณและคณภาพทเหมาะสมตามความตองการ 3.4.2.3 กรอบของงาน กาหนดพนทตนนาบนพนทลมนาชนคณภาพท 1 2 และ 3 ใหเปนพนทตนนา และมปาปกคลมใหไดสองในสามของพนทลมนา ใหใชพนทลมนาชนคณภาพท 4 และ 5 เทานน ทดาเนนการตางๆ เชน การเกษตร คมนาคม ทอยอาศย/ชมชน/เมอง อตสาหกรรม ฯลฯ 3.4.2.4 วธการปฏบตงาน 1) หาพนทตนนาทงทเปนปาชมชนหรอสมพนธตอพนทชมชนใหมากทสดเทาทจะทาได



2) ทาการสารวจและปกหลกเขตปาชมชนใหชดเจน สวนปาทสมพนธกบปาชมชน เชน ปาตนนาใหญๆ กใหมมาตรการทางสงคมชวยควบคม 3) แบงเขตพนทตนนาใหชดเจน ไมควรใชเพอกจกรรมทกประเภท นอกจากจาเปนอาจใหเปนแหลงทองเทยวเชงนเวศกได 4) ทใดเสอมโทรมตองทาการปลกปาทดแทนเพอใหมพชคลมดนทเหมาะสม อาจสรางมาตรการดนและนาเขาเสรมในขณะทตนไมยงไมคลมพนทไดทวถง โดยเฉพาะในบรเวณทมการพงทลายของดนสง 5) ปองกนภยพบตตางๆ ตอลมนา เชน การบกรกพนทปา ไฟปา การพฒนาเสนทางคมนาคม การตงถนฐาน 6) ควบคมปรมาณ คณภาพและเวลาการไหลของนา ทาในลานาของลมนาใหเปนไปตามมาตรฐานธรรมชาตและทมนษยสรางขน อาจสรางอางเกบนาขนในลมนาทมความจาเปนหรอมภาวะแหงแลงเกดขน 7) ตดตามตรวจสอบอยางใกลชดในการบกรกแผวถางปา ไฟปา ปรมาณและคณภาพนาทา เวลาการไหลของนาทา รวมถงการมบทบาทอนๆ ของปาแหงน 3.4.2.5 ผลการปฏบตงาน ไดปรมาณนาเพยงพอ คณภาพดและมระยะเวลาการไหลสมาเสมอ สามารถเออประโยชนใหแกชมชนทองถน และความสมบรณของปาไมในระบบนเวศปาชมชน 3.4.2.6 การนาใช ผลการศกษาจะไดกจกรรมการใชทรพยากรปาไม การเกบกกนาโดยการสรางอางเกบนาหรอการเกบไวในดนการซอมแซม / รกษาสภาพพนทปาสมบรณ การฟนฟปาเสอมโทรม การปองกนปาไมและการพงทลายของดนตลอดจนการสรางการปนเปอนของสารเคมตอแหลงนา การสงวนพนททควรสงวน และอาจมการแบงเขตลมนาชนคณภาพ 1 , 2 และ 3 เอาไวอยางชดเจนเพอเปน ตนนาลาธาร 3.4.2.7 การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน 1) ตองมความสามารถหาพนทตนนา หรอหาบคคลทมความสามารถหาพนทตนนาทมศกยภาพพนทตนนาลาธาร



2) สารวจและนบหรอหาผมความรความชานาญในการสารวจและนบความอดมสมบรณและความเสอมโทรมของพนทตนนา 3) หาปญหาและเหตของปญหาใหสามารถนาไปสรางมาตรการและแผนงานจดการปาตนนาไดอยางถกตอง 4) ทาแผนงานตดตามตรวจสอบสมรรถนะความเปนตนนาลาธารทสมบรณ 3.4.2.8 ตวดชนชวด ตวดชนชผลสมฤทธการจดการตนนาลาธารทสาคญ คอ นาทประกอบดวยปรมาณคณภาพและเวลาการไหลของนาในลาธาร ตลอดจนมาตรการและวธการปองกนการพงทลายของดน รวมทงมาตรการการใชทรพยากรอนๆ ดวย 3.4.2.9 ผลสมฤทธขนสดทาย ปรมาณนาในลาธารมปรมาณเพยงพอ คณภาพนาดไมมการปนเปอน และมระยะการไหลสมาเสมอ เอออานวยประโยชนแกชมชนในการเปนแหลงตนนาลาธาร 3.4.3 งานควบคมการพงทลายของดนในพนทปาชมชน 3.4.3.1 ลกษณะงาน งานควบคมการพงทลายของดนในพนทปาชมชนซงมกจะเกดขน คอ พนทปาเสอมโทรม พนทเกษตรกรรม พนทพฒนาเปนทอยอาศย และถนน งานจงมลกษณะทตอง “เกบดนใหอยกบท” เพอให “ดนเกบนา” คอไมใหดนเคลอนทไปจากทเดมเพราะถาเกดการเคลอนทแลวจะทาใหนาไมถกเกบไวในดนและดนจะแปรสภาพเปนตะกอน นอกจากทาใหคณภาพนาเสอมโทรมแลวยงไปทบถมพนทตอนลางทาใหคณคาของทบรเวณนนเสอมสภาพไป 3.4.3.2 วตถประสงค เพอควบคมมใหดนบรเวณทปราศจากพชปาคลมดนเคลอนทลงสลานาและทบถมพนทตอนลางรวมทงควบคมมใหความอดมสมบรณของดนถกเคลอนยายดวย



3.4.3.3 กรอบของงาน กรอบงานการควบคมการพงทลายของดนในปาชมชนเปนการปองกนการพงทลายของดนในปาชมชนเฉพาะสวนทมการพงทลายของดนและบรเวณทมศกยภาพการพงทลายของดน 3.4.3.4 วธการปฏบตงาน 1) สารวจพนททเปนทเกดการพงทลายของดนหรอมศกยภาพการพงทลายของดน โดยใชภาพถายทางอากาศ และสารวจภาคสนาม 2) แบงเขตทมการพงทลายของดนและมศกยภาพการพงทลายของดน พรอมจดลาดบความรนแรงการเกดการพงทลายของดน 3) ศกษาเปอรเซนตพชคลมดนทงทเปนทโลง ทเสอมโทรมและพนทปาไมพรอมทงทาเครองหมายแหลงการเกดการพงทลายของดนตามลาดบความรนแรง 4) สรางมาตรการปองกนการพงทลายของดน เชน กอสรางขนบนได การกอสรางบอดกตะกอนดน ปลกพชแนวระดบ ปลกปา เปนตน 3.4.3.5 ผลการปฏบตงาน ไดแผนงานและกจกรรมในการจดการพนทปาชมชนเพอปองกนการพงทลายของดน ตลอดจนโครงสราง การกอสรางตางๆ ผลงานทปรากฏในพนททจะตองดาเนนการ 3.4.3.6 การนาใช ไดแผนงานและกจกรรมการปองกนการพงทลายของดนทสามารถนาไปปฏบตไดทงการปลกปาปองกนการพงทลายของดน และการกอสรางขนบนไดบรเวณทเปนพนทเกษตรและพนทวางเปลา 3.4.3.7 การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน 1) รและเขาใจการพงทลายของดนในปาชมชน ตลอดจนรภาคทฤษฎการปองกนการพงทลายของดน โดยการปลกพชคลมดน และการใชมาตรการอนรกษดนและนา 2) ดาเนนการหรอหาบคคลทมความรความสามารถและประสบการณ ศกษาและกาหนดพนททมการพงพลายของดน



3) ดาเนนการหรอควบคมการดาเนนการการปลกปา และการสรางขนบนได ทางดานการพงทลายของดน 4) ตดตามตรวจสอบประสทธภาพของมาตรการปองกนการพงทลายของดน 3.4.3.8 ตวดชนชวด ตวดชนทสาคญ ไดแก ขนาดและทตงของแหลงเกดการพงทลายของดน รวมทงดชนพนปาปลกและพนทกอสรางขนบนไดเพอปองกนการพงทลายของดน 3.4.3.9 ผลสมฤทธขนสดทาย ไดแผนปองกนการพงทลายของดนทงบรเวณพนทและมาตรการปองกนการพงทลายของดน 3.4.4 งานจดการปาชมชนเพอการผลตอาหาร สมนไพร และของปาอนๆ 3.4.4.1 ลกษณะงาน งานจดการปาชมชนเพ อการผลตอาหาร สมนไพรและของปาอ นๆ เปนงานจดโครงสรางปาไมใหเออตอการผลตใบ ดอก ผล ลาตน กง ราก และเปลอกไม เพอเปนอาหาร สมนไพร ส เสนใย ไมดอก ฯลฯ ตองจดโครงสรางปาไมใหเหมาะสม ไมหนาแนนเกนไป จงเปนลกษณะงานของการตดสางขยายระยะ การลดกง การปลกพชอาหารและสมนไพรบางชนดใตเรอนยอด โดยตองทาการกาหนดเวลาเกบเกยวและกอสรางเสนทางเดนใหเหมาะสม 3.4.4.2 วตถประสงคของงาน งานการจดการปาชมชนเพอการผลตอาหาร สมนไพรและของปาอนๆ มวตถประสงคเพอการจดการปาชมชนเปนแหลงผลตอาหาร สมนไพร และของปาอนๆ ใหแกชมชนอยางเพยงพอและยงยน 3.4.4.3 กรอบงาน งานการจดการปาชมชนเพอการผลตอาหารสมนไพรและของปาอนๆ มกรอบงานสองกรอบ กรอบแรกเปนกรอบงานการจดการปาไมเพอนาผลผลตของพชปามาเปนอาหาร สมนไพร และของปาอนๆ เชน ใบ กง ดอก ผล ราก ลาตน และเปลอก กรอบทสอง คอ



กรอบของการใชพนทปาเปนแหลงผลตอาหาร สมนไพร และของปาอนๆ เชน ใชรมเงาของเรอนยอด ปลกกาแฟ พชหว ไมดอก ฯลฯ 3.4.4.4 วธการปฏบตงาน 1) สารวจพนธไมและสตวอาหารทพบในปาชมชน และจาแนกชนดพนธไมและสตวอาหารในปาชมชน 2) แยกชนดทเปนอาหาร สมนไพร และของปาอนๆ 3) แจงนบพชและสตวท เปนอาหาร สมนไพรและของปาอ นๆ แตละชนด 4) ศกษาอตราการเจรญเตบโตและอายของพชปาและสตวอาหารแตละชนดทเปนอาหาร สมนไพรและของปาอนๆ 5) ประเมน growing stock และใหผลผลตของพชและสตวอาหารแตละชนดทเปนอาหารสมนไพร และของปาอนๆ 6) ควบคมความหนาแนนของตนไมและเรอนยอด โดยการตดสางขยายระยะและการลดกง เพอทาใหโครงสรางของปาเหมาะสมตอการใหผลผลตของอาหาร สมนไพร สตวอาหารและของปาอนๆ ทตองการ 7) ตดตามตรวจสอบ growing stock และการใหผลผลตของแตละชนดพชและสตวอาหารทเปนอาหาร สมนไพร และของปาอนๆ 3.4.4.5 ผลการปฏบตงาน ไดผลผลตอาหาร สมนไพรและของปาอนๆ แกชมชนอยางเพยงพอและยงยน 3.4.4.6 การนาใช ผลการศกษาวจยการจดการปาชมชนเพอผลผลตอาหาร สมนไพรและของปาอนๆ จะใหความมนใจในการมผลผลตอาหาร สมนไพรและของปาอนๆ ของปาชมชนอยางดและมประสทธภาพ



3.4.4.7 การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน ผดแลประโยชนพนทตองเอาใจใสตอการจดการปาชมชนเพอผลผลตอาหาร สมนไพรและของปาอนๆ อยางมประสทธภาพ รวมทงตองปลกพชสมนไพรเพม หรอการปลกพชอาหารทตองการในพนทปาชมชนของตนเอง 3.4.4.8 ตวดชนชวดขนพนฐาน ความสมบรณของปาทงชนด ปรมาณ สดสวนและการกระจายของปาชมชนจะเปนตวดชนชคณภาพและศกยภาพของปาชมชนเปนอยางด รวมไปถงผลผลตอาหาร สมนไพรและของปาอนๆ ในแตละปดวย 3.4.4.9 ผลสมฤทธขนสดทาย การมผลผลตพชอาหาร สมนไพรและของปาอนๆ ของชมชนทไดผลผลตจากปาชมชน จะเปนตวชผลสมฤทธไดด 3.4.5 งานจดการปาชมชนเพอการผลตไมใชสอย 3.4.5.1 ลกษณะงาน งานจดการปาชมชน เพอการผลตไมใชสอย คอ งานจดการปาไม เพอการใหผลผลตแบบยงยน ตองมขอมล growing stock และ annual increment ของพชทใหอาหาร สมนไพร และของปาอนๆ 3.4.5.2 วตถประสงคของงาน งานจดการปาชมชนเพอการผลตไมใชสอย มวตถประสงคเพอนาหลกการจดการทรพยากรธรรมชาตแบบใชแลวทดแทนได หมายถงวา เมอตดไมใชสอยแลว growing stock สามารถใหผลผลตทดแทนของเกาได 3.4.5.3 กรอบงาน งานจดการปาชมชนเพอการผลตไมใชสอยมกรอบงานทปาผลตไมทมพนทใหญพอทจะผลตไมใชสอยใหแก ชมชนอยางเพยงพอและยงยน โดยสามารถใหสวนเพมพนเทากบหรอมากกวาความตองการไมใชสอยของชมชน



3.4.5.4 วธการปฏบตงาน 1) สารวจ growing stock ของไมในปาชมชน พรอมทงคานวณหา annual increment ของปาดงกลาว 2) ประเมนปรมาตรไมทจะตดใชสอยไดแตละปและหาขนาดไมทสามารถ ตดฟนได 3) ทา stock map หรอแผนททใชเชอมโยงและขนสงไมทจะตดใชสอย 4) ควบคมการบกรกแผวถางปา และไฟปาตอพนท รวมทงการแผวถาง กอสรางชมชน และถนนดวย 5) วางแผนตดฟน ชกลาก รวมกอง และขนสงไมทจะตดจากปาไม 6) วางแผนปองกนภยพบตทอาจจะเกดจากตดฟน และชกลากไมอยางรดกม 3.4.5.5 ผลการปฏบตงาน ไดแผนงานการทาไมจากปาชมชนแตละปรวมทงมาตรฐานการปองกน แกไขปญหาสงแวดลอมของพนทอยางเครงครด 3.4.5.6 การนาใช ผลการศกษาวจยการจดการปาชมชนเพอผลผลตไมใชสอย จะใหความมนใจ ในการมไมใชสอยของชมชนอยางดและมประสทธภาพ 3.4.5.7 การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน ผดแลประโยชนพนทตองเอาใจใสตอการจดการปาชมชนเพอการผลตไมใชสอยอยางมประสทธภาพ รวมทงตองสรางมาตรการปกปองปาชมชนมใหมการตดฟนและบกรกทาลายปาไมดวย 3.4.5.8 ตวดชนชวดขนพฒนา ความสมบรณของปาทงชนด ปรมาณ สดสวนและการกระจาย ของปาชมชน จะเปนตวดชนชคณภาพและศกยภาพของปาชมชนเปนอยางด รวมไปถงผลผลตไมใชสอยแตละปดวย



3.4.5.9 ผลสมฤทธขนสดทาย ชมชนมไมใชสอยทผลตไดจากปาชมชน โดยไมขาดแคลน ซงจะเปนตวชผลสมฤทธไดด 3.4.6 งานจดการปาชมชนเพอการอนรกษสตวปา 3.4.6.1 ลกษณะงาน งานจดการปาชมชนเพอการอนรกษสตวปา เปนงานทมลกษณะของการอนรกษปาไมและ/หรออนรกษสตวปา ซงใกลเคยงกบงานอนรกษปาไมและสมพนธกบงานอนรกษสงแวดลอม 3.4.6.2 วตถประสงคของงาน งานจดการปาชมชนเพอการอนรกษสตวปามวตถประสงคเพอการอนรกษปา ใหเปนทอยอาศย แหลงอาหาร ทปลอดภย และการสบพนธของสตวใหมในปาอยางยงยน 3.4.6.3 กรอบงาน งานจดการปาชมชนเพอการอนรกษสตวปา มกรอบงานทตองกาหนดใหสตวปาอยอยางยงยนตองกาหนดพนทใหครอบคลมความกวางหรอขนาดพนทอยอาศยหรอ home range รวมถงแหลงอาหาร แหลงผสมพนธ และแหลงทหลบภย ทสาคญกคอตองเปนกรอบพนทผนเดยว ตองไมแยกยอย (factorization) 3.4.6.4 วธการปฏบตงาน 1) สารวจสตวปา โดยจาแนกเปนปรมาณทสมบรณ สตวปาหายาก สตวปาทถกคกคาม และสตวปาทกาลงสญพนธ 2) ประเมนโครงสรางของสตวปาทางคณคานเวศวทยา ไดแก ชนด ปรมาณ สดสวน และการกระจายของแตละชนด พรอมกนนใหประเมนบทบาทหนาทของระบบนเวศสตวปา 3) สารวจแจงนบปาไม เพอวเคราะหหาปรมาณและปรมาตรตนไม จานวนไมหนมและกลาไม รวมทงสดสวนระหวางตนไมตอไมหนมและตอกลาไมของไมแตละชนด และทงระบบนเวศ



4) หาพนธไมทใหเปนแหลงทอยอาศย/หลบนอน ปกปองภย อาหาร และแหลงสบพนธ รวมถงโปงหรอแหลงเกลอแรของสตวปาดวย 5) หาปญหาและเหตของปญหาทงในอดต ปจจบน และอนาคต เพอสรางมาตรการปองกน แกไข และสรางแผนงานจดการปาชมชนเพอเปนแหลงทอยของสตวปา 6) สรางระบบตดตามตรวจสอบอยางมประสทธภาพ 3.4.6.5 ผลการปฏบตงาน วธการศกษาการจดการปาชมชนเพอสตวปา จะไดมาตรการและแผนงานการจดการปาไมและสตวปา ของปาชมชนใหมอยางยงยน รวมทงใหแผนตดตามตรวจสอบดวย 3.4.6.6 การนาไปใช มาตรการและแผนงานการจดการปาชมชนเพออนรกษสตวปา สามารถนาไปใชในทางปฏบตตอการจดการปาชมชนเพออรกษสตวปา อกทงในแนวทางในการจดการปาชมชนเพอเปนแหลงทอยของสตวปาตอการศกษาวจย การทองเทยว และอาจเปนแหลงอาหารของชมชนกได 3.4.6.7 การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน 1) ตองเขาใจสตวปา นเวศวทยาสตวปา และการจดการสตวปา รวมทงความสมพนธระหวางปาไมกบสตวปาอยางลมลก 2) สรางมาตรการและแผนงานดวยตนเอง หรอหาผมประสบการณชวยดาเนนการแทนไดอยางด 3) ตองเขาใจการจดการปาไม เพอการอนรกษสตวปาทงทางทฤษฎและปฏบต โดยเฉพาะอยางยงการทาใหปาไมสมบรณทมพชอาหารสตว ทหลบนอน ทอยอาศย หลบภย ฯลฯ 3.4.6.8 ตวดชนชวด ตวดชนชวดนอกจากมาตรการและแผนงานการจดการปาชมชนเพอสตวปาแลว ยงมความอดมสมบรณของปาไมและสตวปาดวย



3.4.6.9 ผลสมฤทธขนสดทาย ผลสมฤทธของงานจดการปาชมชนเพอสตวปา คอการมปาไมของชมชนทอดมสมบรณดวยพชปาไมทงเปนทหลบนอน ปองกนภย/หลบภย ทผสมพนธ แหลงอาหาร ฯลฯ ของสตวปา

3.4.7 งานปาชมชนเพอปองกนพนทเสยงภย

3.4.7.1 ลกษณะงาน งานปาชมชนเพอปองกนพนทเสยงภยเปนงานทมลกษณะ การคมครองพนท ทคาดวาจะเกดภยพบตไดสง โดยการอนรกษพนทมใหถกรบกวน อาจเปนงานพฒนาปาไมตอพนทเสอมโทรม และคาดวาจะเกดภยพบต ตองทาการฟนฟ พฒนาใหเปนปาไมเหมอนเดม แลวสงวนไวใหคงสภาพเชนนนตลอดเวลา 3.4.7.2 วตถประสงคของงาน งานปาชมชนเพอการปองกนพนทเสยงภย ตองการคมครองใหพนทปลอดภยจากการพงทลายของดน แผนดนทรด และแผนดนถลม ปกคลมดวยพนทปาไม ควรตองฟนฟหรอพฒนาปาปกคลมใหมประสทธภาพตอไป 3.4.7.3 กรอบงาน งานปาชมชนเพอการปองกนพนทเสยงภย มกรอบงานเฉพาะพนทเสยงภย และบรเวณลอมรอบ รวมทงอนรกษปาไมตอพนทดงกลาวดวย 3.4.7.4 วธการปฏบตงาน 1) ศกษาสถานภาพนเวศวทยาปาไม และการใชทดนของพนทเกยวของ ทงในและรอบๆ พนทชมชน 2) ทาการสารวจและวงเขตพนทเสยงภยทอาจมภยพบตตอชมชน 3) ศกษาพนทและกลไกการเกดการพงทลายของดน แผนดนทรด และแผนดนถลมของพนททเกยวของกบความปลอดภยตอชมชน พรอมทงใหลาดบความรนแรงและโอกาสเกดปญหาดงกลาวดวย 4) สรางมาตรการและแผนงานการจดการพนทเสยงภยโดยการปลกปา หรอปองกนการรบกวนปาธรรมชาตเอาไวใหคงเดม



5) ดาเนนการฟนฟ พฒนา สงวน หรอรกษา/ซอมแซมพนทเสยงภยตอการเกดการพงทลายของดน แผนดนทรด แผนดนถลม หรอโคลนถลม กรณทไมสามารถปลกปาได ตองสรางสงปองกนภยพบตจากการพงทลายของดน แผนดนทรดหรอแผนดนถลม 6) ตดตามตรวจสอบประสทธภาพของมาตรการและแผนงานการจดการ ปาชมชนเพอการปองกนการเสยงภย 3.4.7.5 ผลการปฏบตงาน ผลการศกษาของงานปาชมชนเพอปองกนพนทเสยงภยนอกจากจะใหมาตรการและแผนงานการจดการแลว ยงใหความคมครองแกพนทเสยงภยจากการพงทลายของดน แผนดนถลม และโคลนถลม ดวย 3.4.7.6 การนาใช มาตรการและแผนงานการจดการปาชมชนเพอปองกนพนทเสยงภยตองเปนตวชแนวทางในการใหมปาไมปกคลมพนทเสยงภยตอการพงทลายของดน โคลนถลม แผนดนทรด และแผนดนถลม อยางถาวรตลอดไป 3.4.7.7 การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน 1) ตองสามารถสรางหรอหาผสรางมาตรการและแผนงานจดการปาชมชนเพอปองกนพนทเสยงภยไดเปนอยางด 2) ตดตามตรวจสอบการบกรกปาชมชนทปกปองพนทเสยงภยอยางเอาใจใส 3) เปนผปกปองชมชนจากภยพบตการพงทลายของดน โคลนถลม แผนดนทรดและแผนดนถลมดวยการรกษาปาชมชน 3.4.7.8 ตวดชนชวด ตวดชนมาจากมาตรการและแผนงานการจดการปาชมชนเพอการปองกนพนทเสยงภยแลว ยงเปนพนทปาปกคลมหรอสงปองกนทสรางขนตอพนทเสยงภยดวย 3.4.7.9 ผลสมฤทธขนสดทาย ผลสมฤทธจะไดพนทเสยงภยทปกคลมดวยปาไมและ/หรอสงปองกนภยพบตตอพนทเสยงภยตางๆ



3.4.8 งานจดการปาชมชนเพอเปนแหลงพนธกรรม 3.4.8.1 ลกษณะงาน งานจดการปาชมชนเพอเปนแหลงพนธกรรมมลกษณะเปนงานอนรกษ ปาไมทเนนการอนรกษพนธกรรมพชและสตว แตมมาตรการใหมการศกษาและพฒนาพนธกรรมใหคงอย/หรอสามารถถายทอดพนธกรรมไปยงทตางๆ ได 3.4.8.2 วตถประสงคของงาน งานจดการปาชมชนเพอเปนแหลงพนธกรรมมวตถประสงคทจะอนรกษพนธกรรมของพชและสตวทกาลงจะสญพนธ ถกคกคาม ชนดพนธทหายาก และชนดพนธทตองการเกบรวบรวมไว 3.4.8.3 กรอบงาน งานจดการปาชมชนเพอเปนแหลงพนธกรรมมกรอบงานสองกรอบ กรอบงานแรกคอ พนทใชในการอนรกษพนธกรรมตองมขนาดทเหมาะสมทเออตอการสบพนธตามธรรมชาตได กรอบงานทสอง คอ พนทอนรกษนตองมพชและสตวทไดรวบรวมไวหรอมตามธรรมชาตแลว กาลงสญพนธ หายาก ถกคกคามและพชบางชนดทควรรกษาพนธกรรมไว 3.4.8.4 วธการปฏบตงาน 1) หาพนททจะอนรกษพนธกรรม ปกตจะเลอกปาธรรมชาตทมพนธพชและพนธสตวทสมบรณ มขนาดทพชและสตวสามารถสบพนธดวยตวเอง 2) สารวจพนธพชและพนธสตวทสมบรณ ทสญพนธแลว และกาลงจะสญพนธ รวมทงพชและสตวทหายาก และพชและสตวจากแหลงอนๆ 3) สรางมาตรการและแผนงานในการจดการพชและสตวทตองการอนรกษพนธกรรม โดยตองกาหนดจด/สถานท เวลาปฏบตงาน งบประมาณและผรบผดชอบ 4) ปลกพชและปลอยสตว ณ ททกาหนดไว อาจเปนการนาพชและสตวกาลงสญพนธ พชและสตวทหายาก พชและสตวทถกคกคามและพชและสตวทตองการนามาอนรกษ 5) ดแลรกษา ซอมแซมและอนๆ เพอใหเกดความอดมสมบรณของพชและสตวทตองการอนรกษพนธกรรม



3.4.8.5 ผลการปฏบตงาน ผลการศกษางานจดการปาชมชนเพอการอนรกษพนธพชและสตว จะไดมาตรการและแผนงานการจดการชนดพนธพชและสตวทตองการอนรกษพนธกรรม ยงไปกวานจะไดพนทปาอนรกษพนธกรรมพชและสตวทสมบรณ 3.4.8.6 การนาใช ผลการศกษาจะไดพนทปาชมชนเพอการอนรกษพนธพชและสตว สามารถนาไปใชเพอการศกษาวจย แลกเปลยน บรจาค หรอการซอขายไดไมอยางใดกอยางหนง 3.4.8.7 การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน 1) ตองทาความเขาใจการอนรกษพนธพชและสตวเปนอยางด รวมทงการอนรกษพนทปาเพอการนดวย 2) หาพนททเหมาะสม เพอการจดการและอนรกษพนธกรรมพชและสตว แลวทาการวเคราะหหาชนด ปรมาณสดสวนและการกระจายของพชและสตวแตละชนด รวมทงการวางรปแบบและกาหนดเขตของพชและสตวดวย 3) สรางมาตรการ และวางแผนงานการจดการพนทอนรกษพนธกรรมพชและสตว อาจใชผมประสบการณชวยดาเนนการใหได 4) ดาเนนการตามมาตรการและแผนงาน อกทงตองตดตามตรวจสอบอยางใกลชด โดยเฉพาะอยางยงการศกษาวจย การบรจาค การแลกเปลยนและการซอขายพชและสตวทหายาก และชนดทกาลงสญพนธ 3.4.8.8 ตวดชนชวด ตวดชนความสาเรจของงานระดบแรก คอ มาตรการและแผนงานการจดการพนทปาเพออนรกษพนธกรรมพชและสตว และระดบทสองคอ พนทอนรกษพนธพชและสตวทสมบรณ 3.4.8.9 ผลสมฤทธขนสดทาย ผลสมฤทธของงานการจดการพนทอนรกษพนธกรรมพชและสตว พรอมมาตรการการจดการทมประสทธภาพ



3.4.9 งานจดการปาชมชนเพอเปนเขตกนชน 3.4.9.1 ลกษณะงาน งานจดการปาชมชนเพอเปนเขตกนชน มลกษณะงานเหมอนสรางสงกนชนภยใหพชหรอสงรบกวนจากภายนอกสชมชน อาจเปนการใชปาธรรมชาตเดมหรอสรางปาลอมรอบกได แตพชทลอมรอบทตองเออประโยชนตอชมชนอยางเพยงพอ 3.4.9.2 วตถประสงคของงาน งานจดการปาชมชนเพอเปนเขตกนชนมวตถประสงค เพอสรางเกราะกาบงการบกรกปาอนรกษทปาชมชนอยลอมรอบ และปาชมชนสามารถเออประโยชนตอชมชนทงไมใชสอย อาหาร ฯลฯ 3.4.9.3 กรอบงาน งานจดการปาชมชนเพอเปนเขตกนชนมกรอบงานทสาคญทสดคอ การมพนทปาไมรอบๆ ชมชนหรอการสรางปาชมชนใหลอมชมชน มขนาดพนททสามารถใหประโยชนตอชมชนอยางพอเพยง ปกตมขนาดความกวางประมาณ 5 กโลเมตร สาหรบชมชนใหญ ถาชมชนเลกกวานกกาหนดใหความกวางลดลง 3.4.9.4 วธการปฏบตงาน 1) สารวจพนททจะกาหนดเปนปาชมชน ถาเปนปาธรรมชาตตองศกษานเวศวทยาปาชมชนนน ๆ ดวย พรอมทงหาผลตผลจากปาดวย 2) หาขนาดและความหนาแนนประชากร ตลอดจนความตองการของชมชนจากปาชมชนโดยใชผลตผลจากปาเปนฐาน 3) สารวจการใชทดนของเขตกนชนและรายละเอยดในแผนท แลวสรางมาตรการและแผนงานจดการพนทเสอมโทรม และทรกรางวางเปลาใหเปนปาทสมบรณ เชนเดยวกบปาธรรมชาตเดม 4) ปลกปาและสรางมาตรการอนรกษดนและนาใหเขตกนชนมความอดมสมบรณ 5) ดแลและปกปองปาชมชนใหทาหนาทเปนเขตกนชนภยพบตตางๆ ตอชมชนอยางมประสทธภาพ



3.4.9.5 ผลการปฏบตงาน งานจดการปาชมชนเพอเปนเขตกนชน จะไดมาตรการและแผนงานการจดการปาชมชนเพอเปนเขตกนชน ตลอดจนปาชมชนททาหนาทพนทเขตกนชนทสมบรณ 3.4.9.6 การนาใช ผลการศกษางานจดการปาชมชนเพอเปนเขตกนชนใหปากนชนทสมบรณ นอกจากปองกนภยพบตใหกบชมชนแลว ยงใหผลผลตจากปาทงผลตผลโดยตรงและโดยทางออมอกดวย 3.4.9.7 การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน 1) ตองมความรและความเขาใจปาชมชนเพอชมชน 2) ตองสามารถกาหนดเขตปากนชนได 3) ตองสามารถสรางผลตผลของปาชมชนได 4) ตองจดการปาชมชนเพอเปนเขตกนชนได 3.4.9.8 ตวดชนชวด ตวดชนสาคญ คอ พนทปาชมชนรอบๆ พนทเมองหรอชมชน เปรยบเสมอนเปนเกราะลอมรอบชมชน รวมทงการลดลงของปรมาณการบกรกพนทปาอนรกษทปาชมชนทาหนาทเปนเขตกนชนอย 3.4.9.9 ผลสมฤทธขนสดทาย ปาเขตกนชนทเปนปาชมชนจะเปนตวดชนชผลสมฤทธของงานจดการปาชมชนเพอเปนเขตกนชนทสมบรณ พรอมมาตรการและแผนงานการจดการดวย 3.4.10 งานสรางปาชมชนเพอสรางภมทศน 3.4.10.1 ลกษณะงาน งานสรางปาชมชนเพอสรางภมทศน มลกษณะงานแบบสรางธรรมชาตใหบดบงมลพษทางสายตาของชมชน ทาใหภาพของชมชนกลมกลนทงศลปะและส อาจใชปาธรรมชาตหรอตกแตงจากปาธรรมชาต หรออาจสรางขนกได



3.4.10.2 วตถประสงคของงาน งานสรางปาชมชนเพอสรางภมทศน มวตถประสงคเพอปรบสภาพมลพษทางสายตาของชมชนดวยการปลกปาหรอปรบเปลยนปาธรรมชาตใหกลมกลนกบชมชน เทากบเปนการลดมลพษทางสายตา 3.4.10.3 กรอบงาน การเสรมสรางปาชมชนหรอการปรบเปลยนปาธรรมชาตใหเกดความกลมกลนทงรปทรงและส 3.4.10.4 วธการปฏบตงาน 1) สารวจมลพษทางสายตาของระบบชมชน พรอมเหตของการเกดมลพษทางสายตา ซงอาจเปนทงรปทรงและความกลมกลนของส และตองสรางภาพเชงซอนทเตมรปแบบแลวกวเคราะหหามลพษทางสายตา 2) สเกตภาพของจด / พนททเกดปญหามลพษทางสายตา พรอมทงตรวจสอบสถานภาพมลพษทางสายตาเพอหาเหตของปญหาไดอยางถกตอง 3) เสรม เตมและแตงภาพสเกตดวยตนไมทรปทรงและส ณ จดหรอพนททเกดปญหาแลวทดสอบและ / หรอเปลยนรปทรงรวมถงสดวย จนเปนทพอใจจงกาหนดลกษณะตนไมทจะปลก 4) ปลกตนไม หรอตกแตงตนไมในปาธรรมชาตจนสรางความกลมกลน 5) ดแลรกษาใหตนไมทตกแตงใหมศกยภาพการแกไขปญหามลพษทางสายตาแบบยงยน 3.4.10.5 ผลการปฏบตงาน งานสรางปาชมชนเพอสรางภมทศน จะใหผลการศกษาเปนภาพสเกตบรเวณท เกดมลพษทงทางรปทรงและความกลมกลนของส อกทงจะได รบปาชมชนทมความสามารถในการกาจดมลพษทางสายตาดวย



3.4.10.6 การนาใช งานสรางปาชมชนเพอสรางภมทศน คอ ภาพสเกตและบรเวณพนททแสดงวามมลพษทางสายตาเกดขน สามารถนาไปใชเพอกจการอนๆ ทางสงแวดลอม เชน แหลงไมใชสอย ทอยอาศยของสตวปา การทองเทยว แหลงอาหาร ฯลฯ 3.4.10.7 การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน 1) ตองทาความเขาใจมลพษทางสายตาและภมทศน โดยเฉพาะอยางยงความกลมกลนของรปทรงและสของสรรพสงทอยรวมกน 2) มความสามารถสเกตภาพทแสดงทงรปทรงและสของจดหรอพนททพบวาเกดมลพษทางสายตา และการสรางภาพเชงซอนเพอหาการตดสนใจของรปทรงและส เพอวเคราะหหามลพษทางสายตาไดอยางถกตอง 3) ตองมความสามารถในการนาศลปะและรปทรงของตนไมทจะปลกแกไขปญหามลพษทางสายตา โดยอาจใชรปทรงตนไม รปทรงเรอนยอด ใบ ดอกและสของดอก ผลและกงกาน ในการเสรมเตมแตงรปทรงและสทขาดหายไป 4) ดแลรกษาตนไมทใชตกแตงแกไขปญหามลพษทางสายตาใหมศกยภาพ อยางยงยน 3.4.10.8 ตวดชนชวด มงอธบายปรากฏการณความสมพนธระหวางองคประกอบของชมชนกบของปาในคาทางสนทรยภาพ ตอไปน 1) ทศทาง แนวทางการวเคราะหจะพจารณาจากรปลกษณะของเสนซงจะสามารถสะทอนบทบาทไดมากนอยเพยงใด 2) ขนาด แนวทางการวเคราะหจะพจารณา ขนาดทเหมอนกนและตางกนจากบทบาททสะทอนใหปรากฏทางสนทรยภาพ 3) สดสวน แนวทางการวเคราะหมงพจารณาเปรยบเทยบกบประโยชนการใชสอยดานการลดหลนและ/หรอการเชอมโยงกน 4) พนผว แนวทางการวเคราะหมงพจารณาเปรยบเทยบความหยาบ-ละเอยดทปรากฏของผวเปลอกนอก



5) รปราง แนวทางการวเคราะหมงพจารณาเปรยบเทยบภาพทปรากฏดวยรปลกษณ 2 มต (กวางและสง) 6) รปทรง แนวทางการวเคราะหมงพจารณาเปรยบเทยบภาพทปรากฏดวยรปลกษณ 3 มต (กวาง สงและลก) 7) ส แนวทางการวเคราะหมงพจารณาความโดดเดนและการกระจายของสทปรากฏ 8) แสงและเงา แนวทางการวเคราะหมงพจารณาระยะหางของสรรพสงวามการบดบงซงกนและกนหรอไม 3.4.10.9 ผลสมฤทธขนสดทาย ผลการดาเนนงานจะใหผลสมฤทธเปนสภาพปาชมชนทเสรมสรางความกลมกลนของรปทรงและสของชมชนกบตนไม 3.4.11 งานจดการปาชมชนเพอการทองเทยว 3.4.11.1 ลกษณะงาน งานจดการปาชมชนเพอการทองเทยว มลกษณะงานการตกแตงปาชมชน เพอใหปาชมชนดงดดความสนใจของนกทองเทยว ดวยการปรบเปลยนโครงสรางปาใหมพนธไมและ/หรอสตวปาใหมบทบาทหนาทเพอการทองเทยว 3.4.11.2 วตถประสงคของงาน วตถประสงคของงานเพอปรบเปลยน ตกแตงและรกษา/ซอมแซม ตลอดจนพฒนาฟนฟปาชมชนใหดงดด และเหมาะสมตอการเปนแหลงทองเทยว 3.4.11.3 กรอบงาน งานจดการปาชมชนเพอการทองเทยวมกรอบงานออกแบบพนทตกแตง ปรบเปลยน ฟนฟ พฒนาและ/หรอรกษา/ซอมแซมพนทใหเหมาะสมตอการเปนแหลงทองเทยว 3.4.11.4 วธการปฏบตงาน 1) หาพนทเพอสรางปาชมชนเพอการทองเทยว รวมทงกจการอนๆ ควบคกนไปใหมขนาดเหมาะสมตอการจดการแบบเขมขน



2) ออกแบบพนท และแบงเขตพนทใหเหมาะตอการทองเทยวเปนหลกสาคญโดยเฉพาะอยางยงการออกแบบพนทแตละเขตใหมจดสนใจของความหลากหลายชนดพนธพช สของดอกไม ความหลากชนดของสตว เชน นก เปนตน 3) พฒนาและฟนฟพนทโดยการตกแตงปรบเปลยนและเสรมสรางในพนทแตละพนททไดออกแบบไวเรยบรอยแลว 4) ดแลและเอาใจใสใหสภาพพนทเหมาะสมตอการทองเทยวทกๆ ฤดกาล 3.4.11.5 ผลการปฏบตงาน ผลการศกษาจะใหรปแบบพนททไดออกแบบเอาไวในแตละเขตของพนท และพนททไดออกแบบและไดปรบเปลยนและตกแตงแลว 3.4.11.6 การนาใช ปาชมชนทไดออกแบบและปรบเปลยน/ตกแตงไวแลวสาหรบการทองเทยว เปนแบบทสามารถนาไปใชไดทกๆ โอกาสและทกพนททปาชมชนนนๆ ตองการ อกทงไดพนท ปาชมชนเพอการทองเทยวทเปนตนแบบตอไป 3.4.11.7 การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน 1) ตองเขาใจการออกแบบและการตกแตงพนทปาเพอการทองเทยว หรอมความสามารถหา/จางผมความสามารถและมประสบการณชวยดาเนนการ 2) มความรความสามารถในการบรหารจดการการทองเทยวเชงนเวศ ตลอดจนมความสามารถในการพฒนาปาชมชนแหลงทองเทยว 3) ตองมความรบผดชอบตอแหลงทองเทยว ซงเปนปาชมชน พรอมทงมการตดตามตรวจสอบความเปลยนแปลงตลาดการทองเทยวทมตอแหลงทองเทยวดวย 3.4.11.8 ตวดชนชวด แบบแปลนของพนททองเทยวและพนททองเทยวทสามารถรองรบนกทองเทยวไดตลอดเวลา



3.4.11.9 ผลสมฤทธขนสดทาย ผลสมฤทธของงานจดการปาชมชนเพอการทองเทยวและแบบแปลนการทองเทยวของพนทปาชมชน 3.4.12 การควบคมไฟปาในพนทปาชมชน 3.4.12.1 ลกษณะงาน ไฟปา เปนตวการสาคญในการทาใหระบบนเวศเสยสมดลไป เนองจากผลของการเกดไฟปาในพนทปาชมชนสงผลโดยตรงกบสงมชวตในปาชมชน เกดความเสยหายทงทางดานทรพยากรเนองจากไฟปาทาใหสงมชวตทงพชและสตวตาย หรอชะงกการเจรญเตบโต รวมทงเกดมลพษสงผลเสยดานสขภาพแกชมชน เชน ควน ฝนละออง เปนตน แตไฟปาทเกดขนหากไดรบการควบคมและการจดการทดสามารถเพมผลผลตดานพชอาหารได อกทงพชบางชนดตองการไฟปาเพอการงอกของเมลดในการสบพนธ ทงนขนอยกบการจดการของปาชมชนนนๆ 3.4.12.2 วตถประสงคของงาน เพอเฝาระวง ดแล พนทปาชมชนใหปราศจากไฟปา โดยการจดการอยางถกตองตามหลกวชาการและไดรบความรวมมอจากชมชนและองคกรปกครองสวนทองถน 3.4.12.3 กรอบงาน งานจดการและควบคมไฟปาทจะเกดขนในพนทปาชมชนและบรเวณใกลเคยงเพอปองกนความเสยหายทจะเกดขนกบปาชมชน รวมทงชวตและทรพยสนของคนในทองถน 3.4.12.4 วธการปฏบตงาน 1) ศกษาสถานภาพนเวศวทยาปาไม และการใชทดนของพนทเกยวของรอบปาชมชน ทงนสาเหตการเกดไฟปาสวนใหญเกดจากการเตรยมพนทเพอทาการเกษตรของชมชน รวมทงการเกบหาของปาและการลาสตวทพบในพนทปาชมชน 2) ทาการสารวจและวางแนวเขตพนททเสยงตอการเกดไฟปา 3) จดทาแนวกนไฟตามแนวเขตขางตนในขอ 2 ในชวงตนฤดแลงทโอกาสเกดไฟปาสง



4) จดเตรยมอปกรณชดดบไฟปาและเจาหนาทประจาชมชน รวมทงการประสานงานขอความรวมมอใหชมชนชวยกนปองกนและแจงเหตหากพบเหนการเกดไฟปาทไมสามารถควบคมดวยตวเองได 3.4.12.5 ผลการปฏบตงาน ไดแนวกนไฟทครอบคลมพนทปาชมชน รวมทงแผนงานและมาตรการในการประชาสมพนธดานไฟปาใหแกชมชน 3.4.12.6 การนาไปใช ปาชมชนทไดดาเนนการตามแผนงานและมาตรการการปองกนและควบคมไฟปาจะรกษาความสมบรณของระบบนเวศปาไมใหสามารถเออประโยชนไดตลอดไป 3.4.12.7 การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน 1) จดทาแนวกนไฟรอบพนทปาชมชน รวมทงการเตรยมอปกรณ และเจาหนาทในการปฏบตงานดบไฟปาในปาชมชน 2) ดาเนนงานดานแผนงานการประชาสมพนธใหความรและขอความรวมมอในการปองกนและควบคมไฟปาในพนทปาชมชน 3.4.12.8 ตวดชนชวด จานวน(ครง) ของไฟปาทเกดในพนทปาชมชน พนทปาชมชนทถกไฟปาทาลาย รวมทงการประเมน และตดตามผลตามแผนงานการประชาสมพนธใหความรและขอความรวมมอในการปองกนและควบคมไฟปาในพนทปาชมชน 3.4.12.9 ผลสมฤทธขนสดทาย ความสมบรณของระบบนเวศปาชมชนทเกดจากการทสามารถปองกนและควบคมไฟปาได เพอใหชมชนสามารถใชประโยชนไดอยางยงยน 3.4.13 งานการมสวนรวมในการพฒนาปาชมชนของทองถน 3.4.13.1 ลกษณะงาน เปนงานพฒนาปาชมชนทตองใหองคกรปกครองสวนทองถนและชมชนมสวนรวมในการเขารวมประชม เขารวมอบรม รวมแสดงความคดเหน ตดสนใจ และเปน



งานทสรางความตระหนกในการพฒนาปาชมชนรวมกน จดทาการพฒนาใหออกมาเปนรปธรรม ทงนอาจมองในภาพของแผนการพฒนาปาชมชนทชมชน และองคกรปกครองสวนทองถนไดรวมตดสนใจและปฏบตตามแผนนน 3.4.13.2 วตถประสงค เพอสรางการมสวนรวมในการพฒนาปาชมชนของทองถน และการตระหนกถงความสาคญของการพฒนาปาชมชน 3.4.13.3 ลกษณะงาน เปนงานทตองอาศยความรวมมอของคนในชมชนกบองคกรปกครองสวนทองถนในการมสวนรวมในการพฒนาปาชมชน 3.4.13.4 วธการปฏบตงาน 1) จดทาขอมลพนฐานของปาชมชนเพอเตรยมความพรอมในการประชมกบชมชนเพอใหชมชนและองคกรปกครองสวนทองถนสามารถรวมกนวางแผนไดงายขน 2) จดประชมเพอรวบรวมขอคดเหนและขอเสนอแนะ 3) นาขอมลทไดจากการประชมจดทาเปนแผนการพฒนาปาชมชนและประกาศชแจงใหชมชนทราบเพอปฏบตตามโดยมองคกรปกครองสวนทองถนเปนผตดตามตรวจสอบ 4) จดโครงการประชาสมพนธ สอประชาสมพนธ และกจกรรมสรางความตระหนกในการพฒนาปาชมชนรวมกน 3.4.13.5 ผลการปฏบตงาน แผนงานและมาตรการในการพฒนาปาชมชนทเกดจากการมสวนรวมของชมชนและองคกรปกครองสวนทองถน รวมทงกจกรรมทจดขนเพอสรางการมสวนรวมและสรางความตระหนกถงคณคาของทรพยากรในปาชมชน 3.4.13.6 การนาไปใช ชมชนตองปฏบตตามแผนงานและมาตรการทไดทารวมกนอยางเครงครด



3.4.13.7 การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน เปนผประสานงานและจดการประชมเพอการแสดงความคดเหนในการพฒนาปาชมชนรวมทงการจดกจกรรมทเปนการสงเสรมการพฒนาปาชมชน 3.4.13.8 ตวดชนชวด ระดบการมสวนรวมในการพฒนาปาชมชน และการปฏบตตามแผนงานและมาตรการทไดจดทาขน 3.4.13.9 ผลสมฤทธ ความยงยนของระบบนเวศปาชมชนและคณภาพชวตของชมชนทไดรบประโยชนจากปาชมชนการจดการปาชมชนทกลาวมาแลวทงสน ลกษณะงานนน มความสาคญตอการดารงชวตของชมชนโดยเฉพาะอยางยงชมชนในชนบทและพนทหางไกลความเจรญ เนองดวยชมชนเหลานนอาศย ปาไมไมวาจะเปนอาหาร ยารกษาโรค ทอยอาศย เครองนงหม พลงงาน การปองกนภยพบต และเออตอความสะดวกสบาย เหลานสมพนธโดยตรงและโดยออมตองานจดการปาชมชนเพอการอนรกษปาไม แหลงตนนาลาธาร ควบคมการพงทลายของดน ผลตอาหาร ผลตไมใชสอย การอนรกษสตวปา ปองกนพนทเสยงภย เปนแหลงอนรกษพนธกรรม เขตกนชน สรางภมทศนและการทองเทยว ซงความจรงแลวงานจดการปาชมชนเพอสรางภมทศนและการทองเทยวทง 2 ลกษณะงานนน อาจใชพนทปาชมชนเพยงแหงเดยวกได โดยจดการพนทรองรบทง 2 ลกษณะงานได ทงนขนอยกบการออกแบบและการดาเนนการจดการปาชมชนนนๆ ดวย 3.5 งานพฒนาปาชมชนเชงบรณาการ งานพฒนาปาชมชนเชงบรณาการ เปนงานจดการปาชมชนใหสามารถเออประโยชนหลายอยางแกชมชน โดยปาชมชนหนงๆ สามารถทาหนาทไดหลายอยางพรอมๆ กน โดยตองแบงลกษณะการจดการใหชดเจน โดยแบงการจดการออกเปนการจดการเพอวตถประสงคหลกและการจดการเพอวตถประสงครอง การจดการทงสองวตถประสงคนจะตองไมทาใหสถานภาพของทรพยากรปาไม ในพนทปาชมชนตองเสยสมดลไป และใหประโยชนทงทางตรง รวมทงสามารถเออประโยชนทางออมใหแกชมชนอกดวย โดยมขนตอนงานพฒนาปาชมชนเชงบรณาการ ดงน



3.5.1 กาหนดขอบเขตทชดเจนของพนทปาชมชนทตองการพฒนา โดยการทาแผนทแสดงขอบเขตปาชมชนในแผนทแสดงภมประเทศ 3.5.2 สารวจทรพยากรปาไมในพนทปาชมชน เพอทราบถงโครงสรางของระบบนเวศ ปาไมในดานกายภาพและชวภาพ ชนดพนธพชและสตวทพบ ปรมาณทพบ สดสวนระหวางชนดพนธ รวมทงการกระจายตวในระบบนเวศปาชมชนดวย 3.5.3 ประเมนสถานภาพทรพยากรปาไมของระบบนเวศปาชมชน ออกมาในแบบลกษณะสงคมพชทพบในพนท เพอวางแผนการจดการเชงบรณาการตอไป โดยประเมนได 3 ลกษณะ คอ (1) ดานการอนรกษ มความสมบรณของระบบนเวศทรพยากรปาไมเหมาะแกการใชประโยชนในแงการอนรกษ เชน สงคมพชปาดบเขา สงคมพชปาดบชน สงคมพชปาดบแลง เปนตน (2) ดานการพฒนา มความสมบรณของระบบนเวศทรพยากรปาไมเหมาะแกการพฒนาเพอการใชประโยชนในดานตางๆ เชน สงคมพชปาเบญจพรรณ ปาเตงรง ปาชายเลน ปาชายหาด เปนตน (3) ดานการฟนฟ มความสมบรณของระบบนเวศทรพยากรปาไมในระดบตา เสอมโทรม เหมาะแกการฟนฟเพอการใชประโยชน เชน พนทโดนบกรกแผวถางไมมพชปกคลม เปนตน 3.5.4 เลอกวตถประสงคของการจดการเชงบรณาการใหเหมาะกบสถานภาพของทรพยากรปาไมในปาชมชนทสารวจได โดยวธการจดการสามารถแบงไดดงน - วตถประสงคหลก หมายถง วธการจดการทสมควรดาเนนการในสถานภาพทรพยากรปาไมของระบบนเวศปาไมนน - วตถประสงคเสรม หมายถง วธการจดการเสรมทสามารถดาเนนการควบคกบการจดการหลกไดโดยไมทาใหสถานภาพทรพยากรปาไมของระบบนเวศเปลยนแปลง 3.5.5 กาหนดกจกรรมทสอดคลองกบวตถประสงคของการจดการทจะดาเนนการจดการในปาชมชน



3.5.6 สงเสรมการมสวนรวมของประชาชนกบองคกรปกครองสวนทองถน ในการรวมมอพฒนาปาชมชน เพอใหชมชนและทองถนไดมสวนรวมในการพฒนาปาชมชน และชมชนไดรบประโยชนจากการพฒนาปาชมชนอยางแทจรง



การมส

วนรวม

1. จดป

ระชม

ประช

าคมเพ

อระด

มคว

ามคด

เหนใน

การ

พฒนา

ปาชม

ชน

2. จดท

าแผนง

านแล

ะมาตรการรวม

กนเพอ

เปนแน

วทางใ

นการ

ดาเนน

งานพฒ

นาปา

ชมชน

รวมก

น 3. น

าแผนง

านแล

ะมาตรการท

ปร

ะชาคมย

อมรบ

ไปปฏ

บตตาม

4. รวม

กนตด

ตาม

ตรวจสอ

บแผน

ทดาเนน

การแลว

ตวอย

างกจก

รรม

1. ทาแน

วเขตท

ชดเจน

2. ป

ลกปาเสร

ม 3. ก

อสราง

ฝายชะ

ลอคว

ามชม

ชน

4. ทาทางเดน

ศกษา

ธรรมชาต

เพอการ

ศกษาวจย

และการท

องเทย

วในพน

ท 5. จ

ดทาแน

วกนไ

ฟเพอ

ควบค

มไฟป

า

1. ทาแน

วเขตท

ชดเจน

และม

าตรการค

วบคม

การ

เกบขอ

งปา

2. ปลก

ปาเสร

ม 3. ป

ลกพช

อาหา

ร พช

สมนไ

พร รว

มทงการป

ลกพช

อาหา

รสตว

ในพน

ทปา

ชมชน

วตถป

ระสงคเสร

ม

1. อนร

กษไวเพอ

เปนแห

ลงท

อยอาศยขอ

งสตว

ปา

2. เพอ

การอนร

กษพน

ธกรรม

พชแล

ะสตว

ทองถนท

หายาก

ใกลส

ญพนธ

3. ใ

ชประโยชน

ดานอ

าหาร

พช

สมนไ

พร ของปาอน

ๆ 4. ส

รางภม

ทศนใ

หกบท

องถน

5. ส

าหรบ

การทอ

งเทยวเ

ชงนเว

ศ

1. อนร


เปนแห

ลงท

อยอาศยขอ

งสตว

ปา

2. อนร


เปนแห

ลงพน

ธกรรมพ

ชและ

สตวท

องถน

ทหายา

ก ใกล

สญพน

ธ 3.ส

รางภม

ทศนใ

หกบท

องถน

4. ส

าหรบ

การท

องเทย

วเชง

นเวศ

การจด

การเชง

บรณา

การ

วตถป

ระสงคหล

ก

1. อนร

กษระบบ

นเวศป

าไม

2. อนร

กษเพอ

เปนแห

ลงตน

นา

3. อนร

กษเพอ

ปองกนพ

นท

เสยงภย

4. ปองกน

และค

วบคม

การ

พงทล

ายของดน

5. ก

ารควบ

คมไฟ

ปา

1. เพอ

การพ

ฒนาใช

ประโยช

นดานอ

าหาร

พชสม

นไพร

สตว

อาหา

ร และ

ของป

าอนๆ

2. พ

ฒนาพ

นทเพอ

เปนพน

ท กน

ชน

ตารางท

3.2 งา

นพฒน

าปาชม

ชนเชง

บรณา

การ

สถานภาพท

รพยาก

รปาไม

ดานก

ารอนร

กษ

ดานก

ารพฒน

า



การมส

วนรวม

ตวอย

างกจก

รรม

4. ทาทางเ

ดนศก

ษาธรรม

ชาตเพ

อการ

ศกษาวจยและ

การ

ทองเท

ยวใน

พนท

5. จดท

าแนวก

นไฟเพ

อคว

บคมไ

ฟปา

1. ปลก

ปาใน

พนทเพ

อการ

ตดไม

ใชสอ

ย 2. ป

ลกพช

อาหา

ร พช

สมนไ

พร รว

มทงการป

ลกพช

อาหา

รสตว

ในพน

ทปา

ชมชน

3. ท

าแนวเข

ตกาห

นดขอ

บเขตก

ารฟนฟ

เพอแบ

งแน

วเขตก

ารจดก

ารให

ชดเจน

วตถป

ระสงคเสร

ม

1. พฒน

าใชปร

ะโยช

นดานอ

าหาร

พชสม

นไพร

แล

ะของปาอน

ๆ รมก

บการป

ลกไม

ใชสอ

ย 2. พ

ฒนาพ

นทเพอ

เปนพน

ทกนช

น

การจด

การเชง

บรณา

การ

วตถป

ระสงคหล

ก

1. ฟน

ฟพนท

เพอป

ลกไม

ใช

สอย

สถานภาพท

รพยาก

รปาไม

ดานก

ารพฒน

า (ตอ)

ดานก

ารฟนฟ

Documents

บทที่ 3 - dla.go.thมาตรฐานการพ ฒนาป าช มชน 42 บทท 3 การพ ฒนาป าช มชน 3.3 การจ ดการป