ดร. อ ำนำจ สวรรณฤทธ ศำสตรำจำรยเกยรตคณ

ภำควชำปฐพวทยำ คณะเกษตร มหำวทยำลยเกษตรศำสตร

กำรปลกพชอนทรยยงยนจรงหรอ?

------------------------------------------------

* เอกสารประกอบการเสวนาในหวขอ “เกษตรอนทรยย งยนจรงหรอ?” ในการ ประชมวชาการดนและปยแหงชาต ครงท 4 เรอง “ธรรมชาตของดนและ ความจรงของปย เพอการเกษตรอยางย งยน” ณ โรงแรมหรรษา เจบ อ. หาดใหญ จ.สงขลา 2-4 กรกฎาคม 2558

2

1. ควำมหมำยของกำรผลตพชอนทรย และกระแสควำมเชอ

- กำรผลตพชทไมใชสำรเคม รวมทงไมใชปยเคม ใชแตปยอนทรยและปยชวภำพเทำนน - เปนกำรผลตทดทสดโดย ตนทนตอหนวยผลผลตต ำ ผลผลตปลอดสำรพษ โรคและแมลงรบกวนนอย คณภำพดำนโภชนำกำรสง และ เปนมตรตอสงแวดลอมสง

3

2. ตนทนผลผลตพช

4

ชนดปย ปรมำณ (กก.) ปยคอกหรอปยหมกทใหผลผลตพชเทำกบปยเคม 1 กก.

มลคำงคำว 8 มลไก 12 มลเปด 14 มลสกร 18 มลโค 20 ปยหมก 44 - 70

ทมำ: อ านาจ (2553)

5

(1) มลคำงคำว มลไก มลเปด มลสกร มลโค และ ปยหมกจะตองมรำคำถกกวำปยเคมอยำงนอย 8, 12, 14, 18, 20 และ 44-70 เทำจงจะใหผลตอบแทนจำกกำรใสปยเทำกบ ปยเคม ต.ย. หำกปยเคมรำคำ กก. ละ 25 บำท ปยอนทรยตองมรำคำ ดงน : ปยหมก 0.36 - 0.57 บำท มลไก 2.08 บำท มลคำงคำว 3.13 บำท

ขอสรป (ปยอนทรย vs ปยเคม)

6

ตวเลขขำงตน ค ำนวณโดยไมรวมคำขนและคำแรงใสปย ซงกรณปยอนทรยสงกวำกรณปยเคมหลำยเทำ (ต.ย. : จะตองใชมลไก 1,200 กก. แทนปยเคม 100 กก.) (2) เนองจำกรำคำปยอนทรยในปจจบนไมไดถกกวำปยเคมในระดบดงกลำว จงท ำใหตนทนกำรผลผลตพชดวยปยอนทรยสงกวำผลผลตดวยปยเคม

ขอสรป (ปยอนทรย vs ปยเคม) (ตอ)

7

ปยชวภำพ ปจจบนยงมประสทธผลต ำ (ยกเวนไรโซเบยม) เพรำะ: - ยงไมทรำบเงอนไขทท ำใหประสทธผลสง และหรอ - ยงไมมวธรวดเรวทจะท ำใหทรำบวำ พนททจะใชป ยม เงอนไขเหมำะสมหรอไม แนวทำงกำรใชในปจจบนเปนแบบ “เหวยงแห”

8

3. โรคและแมลง

9

3.1 ปยเคมทมไนโตรเจนอยำงเดยว และทเอนพเคทมไนโตรเจนสง ท ำใหพชถกโรคและแมลงท ำลำยมำกขน (Chau and Heong, 2005; Zhong-xian & co-authors, 2007)

10

ชอโรคและแมลง อตรำปยมลไกทใส (ตน/ไร) ๐ ๓.๒ ๖.๔

๑. เพลยออน (ตวตอตน) ๑.๔ ๑.๔ ๓.๑ ๒. ตกแตน (ตวตอตน) ๐.๙ ๑.๖ ๑.๘

๓. มวนยง (ตวตอตน) ๑.๐ ๒.๖ ๓.๘

๔. ดวงหมด (ตวตอตน) ๐.๘ ๑.๐ ๐.๙ ๕. แมลงหวขำว (ตวตอตน) ๔.๙ ๖.๒ ๗.๙

๖. โรคใบดำง ๖.๑ ตนพรกทเปนโรค (%) ๖.๒ ควำมรนแรงของโรค(%)

๓๑.๑ ๓๑.๑

๔๕.๘

๔๕.๘

๔๗.๓

๔๑.๕

3.2 ผลของมลไกตอกำรถกแมลงและโรคท ำลำยของพรก (Echezona and Nganwuchu , 2006)

11

อตรำปยฟอสฟอรส

(กก. P2O5/ไร) จ ำนวนตนถวพมทเปนโรค

(%) ผลผลตเมลดถวพม

(กก./ไร)

๐.๐ ๕๙.๖ ๑๔๔

๔.๘ ๕๗.๗ ๒๓๖

๙.๖ ๔๓.๕ ๒๓๒

๑๔.๔ ๒๖.๑ ๒๓๖

๑๙.๒ ๒๕.๕ ๓๑๓

3.3 ผลของปยฟอสฟอรสตอกำรเปนโรคจดสน ำตำล

(จำกเชอ Colletotrichum capsici) (Owolade et al., 2006.)

12

อตรำปยโพแทสเซยม

(กก.K2O/ไร) โรคโคนเนำ (% ตนตำย)

โรคใบจด

(% ตนทเปนโรค)

0 9.17 38.6 25 6.07 28.5 50 4.61 22.6 75 2.22 25.4

3.4 ผลของปยโพแทสเซยมตอผลผลตและกำรเปนโรคและกำรถกแมลงท ำลำย ของถวเหลอง (International Potash Institute, 2007)

13

อตรำปย

โพแทสเซยม

(กก.K2O/ไร)

ผลผลตเมลดถวเหลอง (กก./ไร)

Blue beetle (ตว/แถว 1 เมตร)

แมลงวนเจำะล ำตน

(% ตนทถกเจำะ)

แมลงกนใบ

(ตว/แถว 1 เมตร)

๐ 242 5.9 13.9 1.3 25 289 2.0 3.9 1.0 50 317 1.8 2.9 0.8 75 319 1.3 0.0 0.7

14

อตรำปยเคม1/

(กก./ไร) คะแนนโรคใบจด2/ คะแนนโรครำสนม2/ คะแนนโรคแหง

ตำยของกลำ2/

0.0 2.08 1.46 1.32 6.4 1.17 1.22 1.20 12.8 0.96 1.15 1.16 20.0 0.96 1.00 1.10

3.5 ผลของปยเคมสตร 15-15-15 ตอผลผลต และ กำรเปนโรคและกำรถก แมลงท ำลำยของถวลสง (Igejirika & co-authors, 2006)

15

อตรำปยเคม1/

(กก./ไร) คะแนนกำรถกแมลง

ท ำลำย1/

น ำหนกเมลดถวลสง (กก./ไร)

0.0 4.87 314 6.4 4.45 546 12.8 3.77 570 20.0 3.28 385

16

3.5 สรป

(1) ปยอนทรย (ยกเวนปยมลคำงคำว?) ท ำใหพชถกโรคและแมลง รบกวนมำกขน (2) ปย P และ K ท ำใหพชถกโรคและแมลงรบกวนนอยลง (3) ปยทม N ไมมำกกวำ P และ K ท ำใหพชถกโรคและแมลง รบกวนนอยลง

17

4. คณภำพดำนโภชนำกำรของพช

18

4.1 ผลของปยประเภทตำงๆ ตอผกโขม (Alderfast et al, 2010) ปยทใช1/ น ำหนกแหง

(กรมตอกระถำง)

คลอโรฟลลเอ(ไมโครกรมตอ

0.10 ตำรำงเมตร)

คลอโรฟลลบ(ไมโครกรมตอ

0.10 ตำรำงเมตร)

คำโรตนอยด(ไมโครกรมตอ

0.10 ตำรำงเมตร)

เคม (1) 12.9 ก 2.23 คง 1.57 กข 0.82 ก อนทรย (2) 3.4 จ 1.75 จฉ 1.11 ขค 0.67 ข

ปยชวภำพ (3) 4.2 จ 1.55 ฉ 0.76 ค 0.56 ข 1 + 2 7.8 ค 2.88 ข 1.77 ก 0.91 ก 1 + 3 11.1 ข 2.55 ขค 1.67 ก 0.74 กข 2 + 3 3.1 ค 2.04 งจ 1.14 ขค 0.81 ก

1 + 2 + 3 5.6 ง 3.77 ก 2.18 ก 0.88 ก

ปยทใช1/ คำรโบไฮเดรตในเนอเยอ

(เปอรเซนต)

ไวตำมนซ

(มลลกรมตอ 100 กรม)

ไวตำมนบ 9 (ไมโครกรมตอ 100

กรม)

เคม (1) 13.3 คง 42.7 ข 85.0 งจ

อนทรย (2) 12.0 งจ 28.4 ง 55.0 งจ

ปยชวภำพ (3) 11.6 จ 29.0 คง 40.0 จ 1 + 2 15.0 ข 44.7 กข 125.0 ข 1 + 3 14.0 ขค 41.1 ข 100.0 ขค 2 + 3 13.5 ค 38.0 กข 65.0 งจ

1 + 2 + 3 21.0 ก 52.2 ก 155.0 ก

20

4.2 ผลของปยประเภทตำงๆตอควำมสำมำรถในกำรตอตำนอนมลอสระ ของกะหล ำปลและแตงกวำ (Pavla and Pokluda, 2008)

ปยทใช

กะหล ำปล แตงกวำ

ป 2005 ป 2006 ป 2005 ป 2006

ไมใสปย 233±32 ก 299±27 ก 108±14 ก 184±1 ก

ปยเคม 186±73 ก 281±5 ก 117±43 ก 53±33 ข

ปยหมก 201±34 ก 284±22 ก 133±10 ก 60±38 ข

ปยคอก 211±65 ก 296±32 ก 129±32 ก 62±12 ข

21

4.3 Lumpkin (2005): มะเขอเทศอนทรยและมะเขอเทศ GAP มปรมำณสำร ตำนอนมลอนระไมแตกตำงกน 4.4 Heeb (2005): กำรใชปยเคมรวมกบปยอนทรยอยำงเหมำะสมท ำใหมะเขอเทศม คณภำพดำนโภชนำกำรสงกวำกำรใชปยอนทรยหรอปยเคมเพยง อยำงเดยว 4.5 Koata et al. (2013): ปยเคมเพมควำมเขมขนของสำรโปลฟนอล คำรโลตนอยด และควำมสำมำรถในตอตำนอนมลอสระในหวมนเทศ มำกกวำปยอนทรย และกำรใชปยเคมรวมกบปยอนทรย ชวยเพมสมบตทงสำมดงกลำวมำกทสด

22

ป ยเคมเทำเทยมหรอ ในหลำยกรณ ดกวำป ยอนทรย ในดำนกำรใหคณภำพดำนโภชนำกำรของผลผลตพช และกำรใชป ยทง 3 ประเภทรวมกน ดกวำกำรใชป ยประเภทเดยว หรอสองประเภทรวมกน

4.6 ขอสรป

23

5. ผลของปยเคมและปยอนทรยตอควำมแขงและควำมโปรงของดน

24

ปยทใส ควำมหนำแนนรวมของดนทระดบควำมลก 0-15 เซนตเมตร (กรมตอลกบำศกเซนตเมตร)

ควำมแขงของดนชนบน

(มลลเมตร)

ไมใส 1.67 24.7

ปยเคม 1.60 19.6

ปยหมก 1 ตน/ไร/ป 1.60 17.2

5.1 ควำมหนำแนนและควำมแขงของดนหลงใชปยในกำรปลกขำวนำน ำขงตดตอกนเปน เวลำ 11 ป (ประเสรฐ และคณะ, 2529)

25

ปยทใส ควำมหนำแนนรวมของดน (กรมตอลกบำศกเซนตเมตร)

ทควำมลก 0-10 เซนตเมตร

ทควำมลก 10-20 เซนตเมตร

ไมใส 1.17 1.48

ปยเคม1/ 1.04 1.23

5.2 ควำมหนำแนนของดนในแปลงทไมเคยใสปยและทใสปยเคมตดตอกนเปนเวลำ 10 ป ในกำรปลกขำวโพด (Tatao, 1987)

26

ปยทใส ปรมำณอนทรยวตถในดน (%)2/

ไถกลบตอซงในกำรเตรยมดนในฤดถดไป

น ำตอซงออกจำกพนทหลงเกบเกยว

1. ไมใส 3.02 ข 3.08 ก

2. ปยหมก 1.2 ตน/ไร/ป 3.27 ก -

3. ปยเคม1/ 3.35 ก 3.01 ก

5.3 ผลของปยหมกและปยเคมตอปรมำณอนทรยวตถในดนชนไถพรวน เมอไถกลบตอซง และเมอมกำรน ำตอซงออกจำกพนท ในกำรปลกขำวโพดตดตอกน 5 ป (Pinitpaitoon, 2012)

27

(1) ทงปยเคมและปยอนทรยท ำใหดนโปรงขนและแขงนอยลง (2) ผลดงกลำวของปยเคมเกดจำกกำรทปยเคมท ำใหดนมอนทรยวตถใน ดนสงกวำดนทปลกพชโดยไมใสปยเคม (หำกมกำรไถกลบตอซงพช)

5.4 ขอสรป

28

6. กำรเกดมลพษ

29

6.1 กำรชะลำงไนเทรตลงสแหลงน ำ กำรปลกพชอนทรยท ำใหมกำรชะลำงไนเทรตจำกดนสแหลงน ำมำกกวำ 2 เทำ (เมอคดตอ 1 กก. ผลผลตพช) ของกำร ปลกพชโดยใชป ยทงสำมประเภทรวมกนอยำงเหมำะสมกบดนและพช เอกสำรอำงอง: Torstensen et al., 2006a และ Torstensen et al., 2006b ท ำกำรทดลองหลำยแหง เปนระยะยำว 5 ปขนไป

30

6.2 กำรปลดปลอยกำซเรอนกระจก ปยอนทรยท ำใหมกำรปลดปลอยกำซมเทนและไนตรสออกไซดจำกดนมำกกวำปยเคม ทงในสภำพน ำขง และสภำพดนดอน (Steven and Laughllin, 2001; Meng et al., 2005; Ma et al., 2007; Jin et al., 2010; Yang and Xiong, 2010) หมำยเหต 1. มเทนมอนภำพท ำใหโลกรอนเปน 21 เทำของคำรบอนไดออกไซด 2. ไนตรสออกไซดมอนภำพท ำใหโลกรอนเปน 296 เทำของคำรบอน ไดออกไซด

31

6.3 ปรมำณไนเทรตในผลผลตพช

ปยทใช1/ ผลผลตหวกล ำปล2/

(กก./ตร.ม.) ปรมำณไนเตรทในหวกล ำปล

(มก./กก.) ไมใสปย 6.40 ก 40 ปยหมก 5.79 ก 49 ปยคอก 8.06 ข 121 ปยเคม 7.86 ข 71

ผลของปยหมก ปยคอก และปยเคมตอผลผลตหวและปรมำณไนเทรตในหวกล ำปล (Zahradnik and Petrilova, 2007)

สรป เมอใสในอตราทใหผลผลตเทากน ปยอนรยใหหวกะหล าปลมไนเทรตสงกวา ปยเคม

32

6.4 กำรสะสมธำตโลหะหนกและธำตพษในดน

33

ชนดปย ตะกว แคดเมยม โครเมยม อำรเซนค ปรอท 1. ปยอนทรย 1.1 ของเสยจำกครวเรอน 95 2 98 มข 2 1.2 มลสตว 52 4 39 16 <1

1.3 ผลพลอยได จำกอตสำหกรรม

<1 <1 210 <1 <1

รวม >147 >6 347 >16 >2 2. ปยเคมและปน 13 8 81 5 <1

ปรมำณ (ตนตอป) ธำตโลหะหนกบำงชนดและอำรเซนคทดนซงใช ท ำกำรเกษตรในประเทศองกฤษและเวลสไดรบจำกปยอนทรยและปยเคม (Nicohlson และคณะ, 1998)

หมำยเหต < หมำยถงนอยกวำ; > หมำยถงมำกกวำ; มข หมำยถงไมมขอมล

34

ป ยอนทรยมควำมเสยงตอกำรสะสมโลหะหนกและธำตพษในดนมำกกวำป ยเคม

ขอสรป

35

7.1 ป ยอนทรยดอยกวำป ยเคม ในดำน - ตนทนตอหนวยผลผลตพช - คณภำพดำนโภชนำกำรของผลผลตพช - ควำมเสยงดำนกำรมไนเทรตในผลผลตสงเกน ระดบปลอดภย - กำรกอใหเกดมลพษ และ - กำรท ำใหโลกรอน

7. สรปรวม

36

7.2 กำรใชป ยทง 3 ชนดรวมกนอยำงผสมผสำน ให เหมำะกบดนและพช ใหผลผลตทมคณภำพดำน โภชนำกำรสงกวำใชเพยงประเภทเดยว หรอสอง ประเภทรวมกน

7. สรปรวม (ตอ)

37

7. สรปรวม (ตอ) 7.3. กำรละเวนกำรใชป ยเคมเปนกำรปดโอกำสกำรใช ประโยชนจำกขอไดเปรยบของป ยเคม ในดำนกำร ลดตนทนกำรตอหนวยผลผลตพช กำรปรบปรง

คณภำพดำนโภชนำกำรของผลผลตพช และลด ปญหำมลพษและโลกรอน

38

8.1 เนองจำกกำรผลตพชอนทรยมขอดในดำนกำรใหผลผลตทปลอดสำรเคมปองกนก ำจดศตรพช จงควรผลตแบบไมใชสำรเคมปองกนก ำจดศตรพช ควบคกบกำรใชป ยท งสำมประเภทอยำงเหมำะสม ซงอำจเรยกวำ “กำรปลกพชปลอดสำรพษ” ส ำหรบพนททไมจ ำเปนตองใชสำรพษ

8. แนวปฏบตทเหมำะสม

39

8.2 ส ำหรบพนททจ ำเปนทตองใชสำรเคมปองกนก ำจดศตรพช จงควรผลตแบบใชสำรเคมปองกนก ำจดศตรพชตำมหลกวชำกำร ควบคกบกำรใชป ยทงสำมประเภทอยำงเหมำะสม ซงอำจเรยกวำ “กำรปลกพชปลอดภยจำกสำรพษ” ซงเปนกำรผลตพชทดหรอ “GAP” (Good Agricultural Practices) ท FAO ใหกำรสนบสนน

8. แนวปฏบตทเหมำะสม(ตอ)

40

41

ก ำรผลตพชอนท ร ย เ ปด ชองทำง ใ หม ก ำรหลอกลวงผบรโภค โดยกฎหมำยไมสำมำรถคมครองผบรโภคได เพรำะไมมวธตรวจสอบวำผลผลตพชทผผลตอำงวำเปนพชอนทรยปลอดจำกกำรใชป ยเคมหรอไม

พชปลอดสำรพษ และ พชปลอดภยจำกสำรพษ ตรวจพสจนไดโดยกำรตรวจสำรพษ

9. ปญหำดำนสงคมจำกพชอนทรย

42

ไมยงยน

10. ควำมยงยนของกำรปลกพชอนทรย

เพรำะ มทำงเลอกทดกวำ ในดำน: - ตนทนตอหนวยผลผลตพช - กำรลดปญหำดำนโรคและแมลง - กำรเพมคณภำพดำนโภชนำกำรของผลผลต - กำรปองกนกำรเกดมลพษ - กำรปองกนผลในกำรท ำใหโลกรอน - กำรปองกนกำรหลอกลวงผบรโภค

43

11. เอกสำรอำงอง ประเสรฐ สองเมอง และคณะ. 2529. รายงานผลการคนควาวจย ดนและปย

ขาว, กลมงานวจยดนและปยขาว, กองปฐพวทยา, กรมวชาการเกษตร น. 357-366. อ านาจ สวรรณฤทธ. 2553. ปยกบการเกษตรและสงแวดลอม พมพครงท ๓ ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร 156 น. Alderfast, A. A. and co-authors. 2010. World App. Sci. J. 9(1): 49-54. Chau, L. M. and Heong, K.L. 2005. Omonrice 13: 26-33. Echezona, B.C and Nganwuchu, O.G. 2006. Journal of Agriculture, Food, Environment and Extension 5 (2): 49-58. Heeb, A. 2005. Doctoral Thesis. Swedish University of Agricultural Science, Uppsala.

44

11. เอกสำรอำงอง(ตอ-1) Ihejirika, G. O. and co-authors. 2006. J. Plant Sci. 1(4): 362-367.

International Potash Institute. 2007. e-ifc no. 11. http://www.ipipotash.org/en/eifc/2007/11/4 Koata, M. and co-authors. 2013. J. Nat. Sci. Res. 3: 23-30. Lumpkin, H. L. 2005. Tech. Bull. 24. AVRDC Pub. No. 05-623. Shanhua, Taiwan. Ma, J. and co-authors. 2007. Aus. J. Soil Res. 45(5): 359-367. Meng, L. and co-authors. 2005. Biochem. 37: 2037-2045. Nicohlson, F.B. and co-authors. 1998. Symp. No.25. Proc. 16th World Congr. of Soil Sci., Montpellier, France. Omorusi, V.I. and Ayanru, D.K.G. 2011. Int. J. Agric. Biol. 13: 391–395.

45

11. เอกสำรอำงอง(ตอ 2) Owolade O.F. and co-authors. 2006. African J. Biotechnology 5 (4): 343-

347. Pavla, B. and Pokluda, R. 2008. Not. Bot. Hort. Agrobot. Cluj 36(1): 63-67. Pinitpaitoon, 2012. Enhancing Productivity of Red Clay Soil for Maize Cropping by Organic Fertilizer. Ph.D. Thesis. Department of Soil Sci., Kasetsart University. Stevens, J. and Laughllin, J. 2001. Soil Sci. Soc. Am, J. 65: 1307-1314. Tottao, D.A. 1987. Ph.D. Thesis, Department of Soil Science, Kasetsart University, Bangkok, Thailand. 157p. Torstensson, G. and co-authors. 2006a. Organic farming increases nitrate leaching from soils under cold temperate conditions. Abstract in

46

11. เอกสำรอำงอง(ตอ 3)

18th World Congress of Soil Science, July 9-15, 2006. Philadelphia, Pennsylvania, USA. Torstensen, G. and co-authors. 2006b. Agron. J. 98: 603-615. Yang, X and Xiong, Z. 2010. Agriculture, Ecosystem and Environment 137: 308-316. Zahradnik, A. and Petrikova, K. 2007. Hort. Sci. (PRAGUE) 34: 66-71. Zhong-xian, L. and co-authors. 2007. Rice Science 14(1): 56-66.

----------------------

47

ขอบคณ ๓ ครง ครบ