Œæ¿¿ê¹óŸñœ¯‘Æ³£ · tkn„æ, pow„chaæ a czasem i posmakowaæ natury - pobudzane s„ wszystkie zmys‡y i zwiŒksza siŒ mo¿-liwoœæ poznania, zapamiŒtania i

Nr 9 (156)Listopad 2011SzczecinISSN 1426-6474Cena 6 z³

Nr 9 (156)Listopad 2011SzczecinISSN 1426-6474Cena 6 z³

Œæ¿¿ê¹óŸñœ¯�Æ³£

Œæ¿¿ê¹óŸñœ¯�Æ³£

Zdjêcie Wies³aw Seidler

Ok

³ad

ka:

Iw

ona

Sar

nic

ka

Harcerstwo i szko³a

Harcerstwo i szko³a

Miesiêcznik pedagogiczny

Kwiecieñ


Nr 3 (170) Marzec 2013

SzczecinISSN 1426-6474

Cena 6 z³

Ok

³ad

ka:

Iw

ona

Sar

nic

ka

Polacy


Nr 5 (182) Maj 2014


Nasz patron

Nr 5 (192) Maj 2015


jeAkc ,c r tywneha yta

Nr 9 (186) Listopad 2014


Sz ³akowydawc¹

Sz ³ko awyda ¹wc


³Szko a e dzna wyj Ÿ ie

Numer przygotowali: Aneta Klonowska (redaktor naczelny), Ryszard Goclan (redaktor techniczny).Zdjêcia na ok³adkach: SP 1, SP 14, ZS 5, Gimnazjum nr 6, Gimnazjum nr 7, PP 67 „Stokrotka”, Wies³aw Seidler.Druk: ZAPOL

¿œæ¹ó³

¯œŸæ

Ferie zimowe w Pa³acu M³odzie¿y

Zdjêcia: Monika Wilczyñska

Edukacja artystyczna w Gimnazjum nr 6 Zdjêcia: archiwum szko³y

w obiektywie Barbary Galiœkiewicz

(pracownia fotograficzna Pa³acu M³odzie¿y)

Zdj

¯œŸæ

Zdj

Zd

êcia

:w

na

arn

ia

j I

o S

ck

Pa³ac M³odzie¿y w Szczecinie

Ogólnopolski Konkurs Plastyczny

Poezja w obrazach

Zd

êcia

:w

na

arn

aj

Io

Sic

k

Zdjêcia: Olgierd Wac³awik

Podró¿e Olgierda Wac³awika Balonem po Turcji

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Edukacja muzealnaZdjêcia: archiwum MNS

PA£ACOWE JASE£KA


Konkurs fotograficzny„Nasze Rejsy Przygód pod ¯aglami’2012”

Zdjêcia nagrodzone i wyró¿nione – „My na pok³adzie”

„Nasze Rejsy 2012”

Zdjêcia: Wies³aw Seidler, za³ogi i kadra

A teraz my w obiektywie Iwony Sarnickiej


Edukacja muzealna

Zdjêcia: Iwona Sarnicka

Szczecinianie dla Niepodleg³ej

W obiektywie:Centrum Kszta³cenia Sportowego w Szczecinie

Z ¿ycia przedszkolaków


,,Czytam wiêc jestem i zmieniam œwiat”

Zdjêcia: archiwum Ksi¹¿nicy Pomorskiej w Szczecinie

Ferie w Pa³acu M³odzie¿y


w obiektywie Moniki Wilczyñskiej

Szczecin 2014

Hortiterapia w Centrum Edukacji

Ogrodniczej w Szczecinie

W obiektywie Moniki Wilczyñskiej




Akcja lato 2014

Zdjêcia: archiwum szkó³

Kartki œwi¹teczne autorstwa Ró¿y

Czerniawskiej-Karcz

Zdjêcia: archiwum szko³y

Ma³y Konkurs Recytatorski



A Teraz My Szczecin 2015


W obiektywie Iwony Sarnickiej

3

�Dialogi� MiesiêcznikPedagogiczny

e-mail:[email protected]

Wydawca:Pa³ac M³odzie¿y �

Pomorskie CentrumEdukacji

Redaguj¹:Ewa Karasiñska

(redaktor naczelna)Ryszard Goclan

(redaktor techniczny)

Kolegium redakcyjne: Pawe³ Bartnik

Katarzyna FenczakRó¿a Czerniawska-

KarczBogdan Mat³awski

Wies³aw Seidler

Zastrzegamy sobieprawo do skracania,

opracowañ,redagowania

i adiustacji tekstów orazzmiany ich tytu³ów.Za tre�æ og³oszeñodpowiedzialno�ci

nie ponosimy.

Adres redakcji:Pa³ac M³odzie¿y � PCE

al. Piastów 770-327 Szczecintel. 91 422 52 61

Konto: PeKaO S.A.II O/Szczecin

75124039271111001006361605

W numerze:

Warsztaty, konferencje, spotkania, projekcje

Sala do wynajêciaPa³ac M³odzie¿y oferuje do wynajêcia salê multimedialn¹ na 50 osób.

Sala znajduje siê w budynku nowej siedziby, przy al. Piastów 7 (centrumSzczecina). Wyposa¿ona jest w nowoczesny sprzêt techniczny, m.in.projektor, rzutnik multimedialny inag³o�nienie w systemie d�wiêko-wym dolby surround. Mo¿na tuzorganizowaæ m.in. warsztaty, kon-ferencje, spotkania, projekcje. Gwa-rantujemy pomoc techniczn¹ przyobs³udze.

Warunki wynajmu i terminy re-zerwacji � w sekretariaciePM-PCE, tel. 91 422 52 61

* Aktywno�æ przede wszystkim ............. 16* Wyj�cie edukacyjne poza teren szko³y ............. 17 * �Wyjazdowa szko³a przetrwania, czyli jak sobie radziæ w sytuacjach zagro¿enia� ......................... 17-18

* Przedszkolaki na wycieczce ....................... 19-20* Wycieczka do lasu � spotkanie z le�nikiem .... 21-22*�Spotkanie edukacyjne w EKOPORCIE� ............... 22* �Autokarem do Ekoportu� ...................... 23* Nauka poprzez dzia³anie ... 24* Kampania �Mam kota na punkcie mleka� z wizyt¹ w Szczecinie ........ 25-26* �Morze przygody � z wiatrem w ¿aglach� ........ 27-29

* �Poznajemy i do�wiadczamy z przyjemno�ci¹� .............. 5-6

* Z ¿ycia klasy Ib w Szkole Podstawowej Nr 55 .......... 7-8

* Projekt �A Chance Come and Let's Meet Again� ............ 9-11* Wymiana miêdzynarodowa � przyjemno�æ czy obowi¹zek? ................. 12-13* M³odzie¿ w dzia³aniu ....... 14-16

* Wycieczka szkolna � plusy i minusy ............... 4-5

........... 31

4

Szko³a to nie biuro turystyczne, a wycieczka nie jestkonieczna do tego, by edukacjê ukoñczyæ, ale... Niema chyba ucznia, który nie wola³by pojechaæ na wy-cieczkê zamiast siedzieæ w ³awie szkolnej. Nauczycielejednak niezbyt chêtnie wyje¿d¿aj¹ (szczególnie ci odprzedmiotów maturalnych), poniewa¿ zobligowani dorealizowania podstawy programowej, obawiaj¹ siêwyjazdów � w roku szkolnym i tak wiele godzin prze-pada (rekolekcje, matury, dni sportu...), wiêc istniejeryzyko, ¿e nie zd¹¿y siê wszystkiego �przerobiæ�.

Przez wycieczkê rozumiem wyjazd w celach eduka-cyjnych od jednego do kilku dni (w warunkach szkol-nych najczê�ciej czterech � piêciu). Planuj¹cy i orga-nizuj¹cy wyjazd nauczyciel musi przygotowaæ pro-gram, zadbaæ o zgodê Dyrekcji, porozumieæ siê z opie-kunami (zaakceptowanymi przez Dyrekcjê), a dodat-kowo pamiêtaæ o zg³oszeniu ka¿dego wyjazdu zagra-nicznego do kuratorium. O dopilnowaniu p³atno�ci,bezpieczeñstwa podczas wycieczki, realizacji progra-mu na miejscu oraz rozliczeniu z rodzicami po przyje�-dzie � nie wspomnê...

Wycieczka ma swoje plusy: m³odzie¿ poznaje nowemiejsca, uczniowie musz¹ siê porozumieæ co do tego,kto z kim siedzi w autokarze i mieszka w pokoju, na-uczyciele poznaj¹ w niecodziennych sytuacjach swo-ich podopiecznych. Bywa, ¿e jaki� uczeñ uchodz¹cydot¹d za grzecznego nagle oka¿e siê niemal nie doujarzmienia i na odwrót - przysparzaj¹cy problemów wszkolnej ³awie okazuje siê sprawnym organizatorem ipomocnikiem wychowawcy. Minusy? Odpowiedzial-no�æ wychowawców przez ca³y czas, �24 na dobê�, zktórej chyba nie zdaj¹ sobie sprawy i uczniowie, i ichrodzice. My jeste�my na wyje�dzie "w pracy", chocia¿s¹ i przyjemne chwile.

Program wychowawczy I Liceum Ogólnokszta³c¹-cego dopuszcza wycieczki: s¹ to wyjazdy wynikaj¹-ce z za³o¿eñ programowych poszczególnych klas. I

tak, np.: klasy europejsko-lingwistyczne bior¹ udzia³w wymianach jêzykowych (w ramach progamu Co-menius, Erasmus). Ró¿ne s¹ kierunki destynacji: Niem-cy, Finlandia, Dania, Wielka Brytania, Norwegia. Nasiangli�ci i germani�ci to prê¿nie dzia³aj¹cy nauczycie-le! Podczas wymiany uczniowie mieszkaj¹ u rodzin,co wynika z bezpo�redniego za³o¿enia tego typu pro-gramów (wymiany m³odzie¿y). Uczniowie przyjmuj¹u siebie grupê m³odzie¿y, zwykle dochodzi te¿ do re-wizyty. Celem jest poznanie ró¿nic kulturowych, jaknp. stylu ¿ycia, sposobów spêdzania wolnego cza-su, upodobañ kulinarnych, relacji rodzinnych. Stro-na zapraszaj¹ca uk³ada program imprezy, planuj¹czajêcia obowi¹zkowe (np. organizuje zadania dlauczniów - dyskusje na ró¿ne tematy), a tak¿e pro-gram "rozrywek" na czas wolny (ogniska, krêgle,dyskoteki, rozgrywki sportowe). Ide¹ zajêæ jest pracaw grupach razem z zagranicznymi kolegami, a nastêp-nie prezentacja wyników na forum klasy. Jêzykiemwymian jest zawsze albo jêzyk angielski, albo nie-miecki.

M³odzie¿ I LO bra³a równie¿ udzia³ w spotka-niach m³odzie¿y w Schloss Bröllin, w miêdzynaro-dowym o�rodku sztuki i kultury (okolice Pasewal-ku), miejscu spotkañ m³odzie¿y, przede wszystkimz Niemiec i Polski. Celem spotkania m³odych ludziby³o oprócz poznania o�rodka wypracowanie no-wej strategii marketingowej dla centrum spotkañartystów i zainteresowanych sztuk¹ z ca³ego �wia-ta. M³odzie¿ równie¿ uczestniczy³a w przygotowa-niach spektaklu przez grupê TEN PEN Chii art la-bor. Niektórzy nawi¹zali trwa³e kontakty i do dniadzisiejszego odwiedzaj¹ o�rodek w Bröllin. Na pew-no dla naszej m³odzie¿y by³o to niezapomniane ijedyne w swoim rodzaju do�wiadczenie artystycz-ne, a tak¿e mo¿liwo�æ spojrzenia z nowej perspek-tywy na kontakty Polaków z Niemcami i wspólneintegruj¹ce nowe inicjatywy, których powodzeniezale¿y wy³¹cznie od dobrej woli obydwu stron. Awarsztaty teatralno-taneczne w Rothenklempenow(organizowne przez Dom Sztuki OFFicyna w Szcze-cinie), a tak¿e Performance Intermedia Festival �warsztaty foto � video w Neustrelitz? Nie mog³oprzecie¿ zabrakn¹æ naszych uczniów! Podczas ta-kich spotkañ uczestnicy bior¹ ucz¹ siê sztuki foto-grafowania, krêcenia filmów, wystêpuj¹ dla lokal-nej spo³eczno�ci, zatem nie tylko dobrze siê bawi¹,ale tak¿e ucz¹ nowych umiejêtno�ci.

Wycieczki w I LO to co� wiêcej ni¿ wymiany. Odby-waj¹ siê równie¿ wyjazdy edukacyjne w celu poznaniainnych miejsc, szczególnie zwi¹zanych z polsk¹ orazeuropejsk¹ kultur¹ i histori¹, np. do Krakowa (Wawel,O�wiêcim, Brzezinka, Kazimierz � getto, fabryka Oska-ra Schindlera, Wadowice), Pary¿a (Pary¿ � Luwr, Wer-sal, Wie¿a Eiffle'a, miejsca zwi¹zane z nasz¹ patronk¹,EuroDisneyland), Wilna (Uniwersytet, Cela Konrada iinne miejsca zwi¹zane z Mickiewiczem, Cmentarz na

Wycieczka szkolna� plusy i minusy

I Liceum Ogólnokszta³c¹ce w Szczecinie

M³odzie¿ I LO przy bloku �mierci (Auschwitz), 2015.

5

Rossie, Kowno, Troki), Lwów (Cmentarz £yczakow-ski, Orl¹t Lwowskich).

Mówi¹c o szkolnych wycieczkach nie sposóbpomin¹æ wyjazdy integracyjne, odbywaj¹ce siê napocz¹tku roku szkolnego, najpó�niej w drugim ty-godniu wrze�nia, zawsze w Pogorzelicy. Ka¿dej kla-sie towarzyszy wychowawca, ale uczestnicz¹ rów-nie¿ nauczyiele wychowania fizycznego, odpowie-dzialni za zajêcia sportowe, szkolny pedagog (zajê-cia integracyjne), nauczycielki zajmuj¹ce siê szkol-nym ko³em teatralnym, starajace siê rozpoznaæuzdolnienia aktorskie, by pierwszoklasistami zasi-liæ szkolny zespó³.

Wszystkie wymienione imprezy to wyjazdy kilku-dniowe. Jednak nie brakuje równie¿ wycieczek jednio-dniowych, np.: w grudniu do Berlina (po zwiedzaniumuzeum i Reichstagu zawsze jest czas na Weinacht-smarkt), wiosn¹ lub jesieni¹ do Przelewic (program dlaklas biologicznych), Wroc³awia (przedstawienie w te-atrze), Poznania (targi). Pod koniec roku szkolnegonauczyciele dysponuj¹ tzw. dniem dla wychowawcy.Wówczas mo¿na wybraæ siê z m³odzie¿¹ na wêdrówkêpo Puszczy Bukowej, zorganizowaæ ognisko, ale mo¿-na te¿ pojechaæ do parku rozrywki Heidepark. Co praw-da, cel takiej wyprawy raczej nie ma nic wspólnego zedukacj¹, ale je�li ca³y rok klasa siê pilnie uczy³a, toodrobina rozrywki na koniec, przed wakacjami, niepowinna uczniom zaszkodziæ.

Czy warto wyje¿d¿aæ? Uwa¿am, ¿e warto. A nawettrzeba. Oczywi�cie, pod warunkiem, ¿e klasa na tozas³uguje, nie przysparza wiêkszych problemów iskorzysta z tego wyjazdu (zapamiêta, co ogl¹da³a, zkim siê spotka³a i o czym rozmawia³a). Je�li klasa doj-dzie do porozumienia w sprawie kierunku, uda siêwynegocjowaæ atrakcyjn¹ cen¹ z biurem turystycz-nym, a wychowawca nie bêdzie niechêtny - nie pozo-staje nic innego, jak tylko pakowaæ walizki!!!

AnnaKondracka-Zieliñska

� nauczyciel dyplomowany jêzyka polskiego i wiedzy o kulturze,

dr nauk humanistycznych

Wyjazd do Wroc³awia na przedstawienie �Mistrz i Ma³go-rzata�, 2014.

Nasza szko³a nie boi siê wyzwañ. Uczniowie chêtnieuczestnicz¹ w ka¿dym projekcie, który przybli¿a ich dowzbogacenia wiedzy, umiejêtno�ci i do�wiadczeñ.

Wiedzê przyrodnicz¹ poszerzamy dziêki bezpo-�redniemu obcowaniu z przyrod¹ - kiedy mo¿na do-tkn¹æ, pow¹chaæ a czasem i posmakowaæ natury -pobudzane s¹ wszystkie zmys³y i zwiêksza siê mo¿-liwo�æ poznania, zapamiêtania i do�wiadczania ota-czaj¹cego nas �wiata.

W ubieg³ym roku szkolnym brali�my udzia³ w ak-cji �Ca³y Szczecin w magnoliach�. Wtedy to zasa-dzili�my 6 magnolii w parku Andersa. Ka¿dy krzewotrzyma³ imiê i du¿o dobrych, ciep³ych s³ów, by roz-rasta³ siê piêknie i zdrowo. Praca, jak¹ uczniowiew³o¿yli w wykopanie do³ów, zasadzenie krzewóworaz przysypanie ziemi¹ i ich podlanie, uzmys³owi³aim jaki trud trzeba podj¹æ i ile si³y w³o¿yæ w opiekênad miejsk¹ zieleni¹. Wp³ynê³o to pozytywnie naposzanowanie przez m³odzie¿ terenów zielonych.

Dwukrotnie brali�my udzia³ w akcji organizowaneji dofinansowanej przez Wojewódzki Fundusz Ochro-ny �rodowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie�Szkolne zuchy ratuj¹ ropuchy�, która mia³a miej-sce nad Jeziorem Szmaragdowym. Po przeszkoleniuprzez le�ników i organizatora akcji wy³apywali�myropuchy, by bezpiecznie dostarczyæ je do jeziora. Nakoniec wziêli�my udzia³ w pokazie multimedialnym.By³o to doskona³e podsumowanie zarówno teore-tycznej wiedzy o p³azach, jak i u�wiadomienieuczniom w jakim stopniu ich dzia³anie przyczyni³o siêdo ochrony gatunku zagro¿onego wyginiêciem.

W trakcie dwudniowych warsztatów ekologicznychw Dziwnówku pod has³em �Zmieniam nawyki � dbamo klimat� wzbogacili�my swoj¹ wiedzê ekologiczn¹.Projekt ten to ogólnopolska kampania informacyjno �edukacyjna, której celem by³o zwiêkszanie wiedzy natemat zmian klimatycznych oraz wprowadzanie pro-ekologicznych codziennych nawyków. Czêsto zapo-minamy, ¿e my te¿ mamy wielki wp³yw na �rodowiskonaturalne przez to, jak ¿yjemy i co robimy. Nasi ucznio-wie poprzez zajêcia i dobr¹ zabawê zrozumieli, ¿e wp³ywna �rodowisko naturalne maj¹ w³a�ciwe wybory wnaszych codziennych dzia³aniach.

�Poznajemyi do�wiadczamy

z przyjemno�ci¹�

Szko³a Specjalna Przysposabiaj¹cado Pracy Nr 2 w Szczecinie

6Poznajemy i do�wiadczamy du¿o wiêcej ni¿ �rodo-

wisko przyrodnicze. Nasza szko³a wspó³pracuje ze Sto-warzyszeniem Przyjació³ SOSW Nr 2 w Szczecinie�Szansa�, dziêki temu nasi uczniowie od ponad rokumaj¹ mo¿liwo�æ uczestniczyæ w projekcie ��wiadomiei bezpiecznie RAZEM�. W swoich g³ównych za³o¿e-niach promuje postrzegania m³odzie¿y i doros³ychosób z niepe³nosprawno�ci¹ intelektualn¹ w stopniulekkim i umiarkowanym jako �wiadomych i bezpiecz-nie funkcjonuj¹cych cz³onków spo³eczeñstwa, pe³ni¹-cych ró¿norodne role spo³eczne (z uwzglêdnieniemich mo¿liwo�ci i ograniczeñ). Zatem cz³owiek niepe³-nosprawny intelektualnie to obywatel Polski, cz³owieksamodzielny, na miarê swoich mo¿liwo�ci, a tak¿euczestnik ¿ycia spo³ecznego, klient, konsument czyodbiorca kultury, który stara siê poznaæ swój kraj.

Dzia³ania do tej pory podejmowane w ramach pro-jektu mia³y charakter progresywny:

Etap 1: Trzydniowy biwak, w trakcie którego zajê-cia odbywa³y siê na terenie Specjalnego O�rodkaSzkolno-Wychowawczego Nr 2 w Szczecinie,

Etap 2: Trzydniowy biwak, podczas którego zajê-cia odbywa³y siê poza terenem bazy noclegowej(Specjalnego O�rodka Szkolno � WychowawczegoNr 2 w Szczecinie), poprzedzony szeregiem zajêæ in-dywidualnych i grupowych,

Etap 3: Wyjazd trzydniowy do Warszawy, w organi-zacji którego aktywnie brali udzia³ uczestnicy projektu.

Projekt ��wiadomie i bezpiecznie Razem� by³wspó³finansowany przez Urz¹d Marsza³kowski Wo-jewództwa Zachodniopomorskiego ze �rodkówPFRON oraz przez Urz¹d Miasta Szczecin.

G³ówne cele realizowane w ramach wspó³pracy zeStowarzyszeniem �Szansa� to:

� doskonalenie umiejêtno�ci z zakresu gospodar-stwa domowego (�cielenie ³ó¿ka, prasowanie, przy-gotowanie posi³ków, sprz¹tanie, dokonywanie za-kupów spo¿ywczych, itd.);

� doskonalenie umiejêtno�ci z zakresu samodziel-no�ci i samoobs³ugi;

� rozwijanie umiejêtno�ci komunikacyjnych wkontaktach z osobami obcymi;

� nabywanie umiejêtno�ci niezbêdnych do samo-dzielnego i �wiadomego funkcjonowania w spo³e-czeñstwie (np. zamawianie potraw, dokonywanie p³at-no�ci za produkty i us³ugi, uzyskiwanie informacji);

� wspieranie osób niepe³nosprawnych w pe³nie-niu ról spo³ecznych: klient, konsument, odbiorcakultury, uczestnik ¿ycia spo³ecznego;

� kszta³towanie poprawnych i adekwatnych dosytuacji zachowañ

� stwarzanie sytuacji, w których osoby niepe³no-sprawne motywowane s¹ do samodzielnego podej-mowania decyzji;

� budowanie pozytywnego, a jednocze�nie obiek-tywnego obrazu w³asnej osoby (poznanie swoichmo¿liwo�ci i ograniczeñ);

Wa¿nym elementem realizowania projektu w for-mie wyjazdów i zajêæ popo³udniowych, jest odci¹-¿enie rodziców, którzy na co dzieñ sprawuj¹ opiekênad swoimi niepe³nosprawnymi dzieæmi � to dla nichokazja, by odpocz¹æ i zrelaksowaæ siê.

Dotychczasowe do�wiadczenie u�wiadomi³o namtak¿e, ¿e forma realizacji projektu, zak³adaj¹ca bar-dzo szeroko zakrojone uczestnictwo osób niepe³-nosprawnych intelektualnie w ¿yciu spo³eczno �kulturalnym, kszta³tuje postawê tolerancji wobecodmienno�ci u osób postronnie zaanga¿owanych(kelner, konduktor, obs³uga hotelowa, itd.).

Nasze naj�wie¿sze wspomnienia zwi¹zane s¹ z wy-cieczk¹ do Warszawy. Przejazd poci¹giem, metrem,nocowanie w hostelu , sporz¹dzanie posi³ków, wizy-ty w restauracjach oraz ogrom wra¿eñ zwi¹zanych zodwiedzeniem najciekawszych i znanych z telewizjimiejsc (co nie jest bez znaczenia) do dzi� wywo³uj¹u�miech i wypieki na twarzach. Bo czy kto� by³byobojêtny na uroki Stadionu Narodowego, widok zXXX piêtra Pa³acu Kultury i Nauki, Muzeum Powsta-nia Warszawskiego, mo¿liwo� obserwowania Kom-panii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego podczassk³adania kwiatów pod Grobem Nieznanego ̄ o³nie-rza przez delegacjê z Senegalu czy nocnego spacerupo Starówce warszawskiej? Jednak tego co dzia³o siêpo przekroczeniu progu Centrum Nauki Kopernik nieda siê opisaæ s³owami. Do�wiadczali�my niesamowi-tych rzeczy wszystkimi zmys³ami, ka¿dy z nas odkry³inne zakamarki tego wspania³ego miejsca, a godzinytam spêdzone minê³y w oka mgnieniu.

Za ka¿dym razem, z ka¿dego wyjazdu wracamyrado�ni i zmêczeni z baga¿em wype³nionym piêkny-mi wspomnieniami i ró¿norodnymi prze¿yciami�Mamy ochotê na wiêcej�

Dorota Morawska, Marta Fr¹ckowiak,Anna Zacharewicz

� nauczyciele Szko³y Specjalnej Przysposabia-j¹cej do Pracy Nr 2 w Specjalnym O�rodku

Szkolno - Wychowawczym Nr 2 w Szczecinie

7

To, ¿e dzieci najlepiej ucz¹ siê wtedy, kiedy anga-¿uj¹ wszystkie zmys³y, wiadomo od dawna. Maj¹cna uwadze fakt, i¿ w mojej klasie s¹ dzieci m³odszepostanowi³am zajêcia organizowaæ tak, aby dziecimia³y tak¹ mo¿liwo�æ. Ka¿da dziedzina ¿ycia w na-uczaniu ma³ych dzieci jest wa¿na. Chc¹c stworzyædla swoich uczniów lekcje bardziej atrakcyjne sta-ra³am siê organizowaæ je w sposób aktywny, cieka-wy i spe³niaj¹cy oczekiwania dzieci, anga¿uj¹c w³a-�nie ich zmys³y. Pragnê podzieliæ siê kilkoma rela-cjami z takich zajêæ, licz¹c, ¿e zainteresuj¹ czytelni-ków. Edukacja przyrodniczo-edukacyjna jest bar-dzo istotna w nauczaniu wczesnoszkolnym. To my,nauczyciele kszta³tujemy postawy proekologicznei uwra¿liwiamy na piêkno przyrody najm³odszychjej odbiorców. Na pocz¹tku maja moja klasa mia³aokazjê zwiedzenia Ekoportu przy ul. Leszczynowejw Zdrojach. Wziêli�my udzia³ w projekcie eduka-cyjny pt. �Spotkanie edukacyjne na Ekoporcie�,realizowanym przez Wydzia³ Gospodarki Komunal-nej i Ochrony �rodowiska Urzêdu Miasta Szczecin.Czas spêdzony podczas tej wyprawy by³ spo¿ytko-wany bardzo ciekawie. Dzieci najpierw wys³ucha³yinformacji o Ekoporcie, min. do czego s³u¿¹ takiemiejsca, jakie odpady mo¿na przywoziæ, jak ozna-kowane s¹ kontenery i jak nale¿y segregowaæ od-pady. Nastêpnie �cie¿k¹ edukacyjno-dydaktyczn¹dotycz¹c¹ recyklingu dotarli�my do punktu, gdzieodbywa³y siê zajêcia z artecyklingu. Ka¿dy mia³mo¿liwo�æ stworzyæ z tzw. odpadów co� ciekawe-go. Z rolek po papierze powstawa³y pingwiny, nie-toperze czy motyle.

Z p³yt CD ¿abki i kwiatki. Panie zaprezentowa³yrównie¿ prace, które wykona³y inne dzieci np. kwia-ty z butelek plastikowych, zegar z p³yty winylo-wej, o�miornicê z butelki i wê¿yków do wody orazwiele innych ciekawych rzeczy. Z Ekoportu poje-chali�my w okolice Jeziora Szmaragdowego doCentrum Informacji Turystycznej, gdzie czeka³adzieci niespodzianka-zwiedzanie podziemi. Miej-sca, w którym zim¹ �pi¹ nietoperze. Podziemia zro-bi³y na dzieciach ogromne wra¿enie, jak i tempera-tura tam panuj¹ca. Nastêpnie obejrzeli�my film o

Puszczy Bukowej, do której po projekcji udali�mysiê z przewodnikiem. Opowiedzia³ on dzieciom odrzewach, Jeziorze Szmaragdowym i zaprowadzi³Nas na polanê widokow¹, sk¹d dzieci podziwia³ypanoramê Szczecina. Zadowoleni z wyprawy wró-cili�my do szko³y nie zauwa¿aj¹c zupe³nie, ¿e pra-wie ci¹gle pada³ deszcz� Wierz¹c w to, ¿e je�lidziecko do�wiadczy bezpo�redniego kontaktu zkultur¹ to stanie siê jego pó�niejszym czynnymodbiorc¹, stara³am siê tak¿e organizowaæ takie za-jêcia, które przynios¹ taki efekt. Uczniowie mieliokazjê byæ w teatrze na spektaklu, ubrani w odpo-wiedni strój, sami tworzyli�my te¿ miniteatr w kla-sie. Dzieci wykona³y samodzielnie lalki teatralne.Uczestniczy³y w Szkolnych Dniach Teatru orazmia³y okazjê spotkaæ siê z go�ciem specjalnym,Pani¹ Anna S³owiñska, która dzia³a w Regional-nym Stowarzyszeniu Literacko-Artystycznego wPolicach. Publikuje w prasie i almanachach, opra-cowuje i redaguje drukowane ksi¹¿ki (w tym trzyw³asne � �Od szaro�ci do têczy� 2007, �Brzydkiekacz¹tka� bajka polityczna dla doros³ych 2008, �Oczym mrucz¹ koty� 2009). Jest laureatk¹ konkur-sów literackich zarówno w prozie jak i poezji. Odkilku lat wspó³pracuje z Fundacj¹ �ABCXXI � Ca³aPolska czyta dzieciom�, w³¹czaj¹c siê czynnie wprowadzon¹ przez Fundacjê akcjê. Podczas spo-tkania rozmawiali�my o tym jak powstaje ksi¹¿ka,ile osób i jakie pracuj¹ nad ksi¹¿k¹ oraz sk¹d zro-dzi³ siê pomys³ napisania bajek dla dzieci pt. �Oczym mrucz¹ koty�. Dzieci odegra³y krótk¹ insce-nizacjê i ka¿dy mia³ mo¿liwo�æ wykazaæ siê in-wencj¹ twórcz¹ na temat swojej ewentualnej ksi¹¿-ki. Na zakoñczenie ka¿de chêtne dziecko mog³ozakupiæ �O czym mrucz¹ koty� z osobist¹ dedy-kacj¹ autorki. Od pocz¹tku roku szkolnego w kla-sie 1b realizowany by³ program dotycz¹cy zdro-wego od¿ywiania oraz aktywno�ci fizycznej. Odlat jeste�my zasypywani reklamami s³odyczy, na-pojów gazowanych czy szybkiej, wygodnej w spo-¿yciu ¿ywno�ci. Zmagamy siê tak¿e z problemembiernie spêdzanego wolnego czasu przez dzieci �najczê�ciej przed komputerem czy telewizorem �

Z ¿ycia klasy 1bw Szkole

Podstawowej Nr 55�B³êkitna�

8

postanowi³am wdro¿yæ w swojej klasie zajêcia, któ-re sprzyjaæ bêd¹ promocji aktywno�æ fizycznej orazprawid³owego od¿ywiania. Zajêcia prowadzoneby³y w sposób ciekawy dla m³odego odbiorcy.Dawanie przyk³adu w³asnym ¿yciem czy znanychosób tak¿e ma ogromne znaczenie. Dlatego te¿ dzie-ci mia³y mo¿liwo�æ spotkania ze swoim nauczycie-lem zajêæ wychowania fizycznego, który jest dladzieci autorytetem w dziedzinie sportu. Obejrza³ytak¿e bardzo ciekaw¹ prezentacjê, jak¹ przygoto-wa³. Pan Adam Skrobuk ma znacz¹ce osi¹gniêciasportowe. Nie jest tajemnic¹, ¿e na tym etapie edu-kacji to w³a�nie nauczyciel ma du¿y, znacz¹cywp³yw na ucznia. Przez ca³y rok szkolny prowadzi-³am zajêcia tematyczne dotycz¹cych w³a�ciwo�cizdrowotnych warzyw i owoców, dzieci zapozna³ysiê z aktualn¹ piramid¹ zdrowia pierwszoklasisty,od�wie¿y³y wiadomo�ci dotycz¹ce szeroko rozu-mianej higieny zdrowia, w³a�ciwo�ci zdrowotnychwody pitnej, m¹drych zakupów, szkodliwo�ci cu-kru , wszystko w formie zabawowej, dostosowanejdo wieku i potrzeb dzieci oraz uczy³y siê prawid³o-wego nakrywania sto³u. W praktyce robi³y samo-dzielnie zdrowe kanapki oraz przygotowa³y surów-kê owocow¹ i warzywn¹. Jako podsumowanie za-jêæ dzieci wykona³y pyszne i zdrowe kanapki dlaswoich kolegów i kole¿anek z klasy 1f. Kanapkibardzo smakowa³y, co cieszy tym bardziej, ¿e by³ymin. z warzywami, a jak wiadomo nie wszystkiedzieci chêtnie je jedz¹. Natomiast podczas zebra-nia z rodzicami zebrane by³y informacje w postaciankiety dotycz¹ce ¿ywienia ich dzieci, maj¹c nauwadze, ¿e je�li zajdzie taka konieczno�æ, przygo-towane zostan¹ ulotki zawieraj¹ce podstawowe za-sady ¿ywienia ma³ych dzieci. Rodzice mieli tak¿eokazjê obejrzeæ prezentacjê multimedialn¹ na te-mat prawid³owego ¿ywienia dzieci w wieku wcze-snoszkolnym. Z uwagi na fakt, i¿ kwestie bezpie-czeñstwa to tak¿e wa¿ny aspekt w nauczaniu wcze-snoszkolnym prowadzi³am z dzieæmi równie¿ zajê-cia z pierwszej pomocy przedmedycznej. Na tentemat ukaza³ siê osobny artyku³ w kwietniowymwydaniu �Dialogów� pt. �Ratujemy i uczymy rato-

waæ�. Chc¹c przybli¿yæ dzieciom zagadnienia zwi¹-zane z szeroko rozumianym pojêciem bezpieczeñ-stwa zaprosi³am do naszej szko³y policjantów, abyzagrali z dzieæmi w nietypow¹ grê planszow¹ mie-rz¹c¹ 25 m kwadratowych! Gra przygotowywanaby³a przez d³ugi czas przez policjantów z Wydzia³uPrewencji: panów Marcina Kaczmarka oraz Paw³aStaniszewskiego w ramach programu profilaktycz-nego, realizowanego we wspó³pracy z UrzêdemMarsza³kowskim Województwa Zachodniopomor-skiego. Gra by³a ciekawa, poniewa¿ w sposób za-bawowy i przystêpny dla dzieci uczy bardzo wa¿-nych zagadnieñ, min. z zakresu bezpieczeñstwa wruchu drogowego, bezpieczeñstwa nad wod¹ , wszkole, w kontakcie z nieznajomym, podczas ferii

zimowych i letnich oraz znajomo�ci telefonów alar-mowych. O tym, jak bardzo dzieciom siê podoba³o�wiadczyæ mo¿e fakt, ¿e nie mog³y przestaæ o tymwydarzeniu rozmawiaæ, a jak same stwierdzi³y �ta-kiej fantastycznej gry planszowej nigdy nie widzia-³y na oczy�. Szko³a to nie tylko klasa i lekcje. Szko-³a to miejsce, gdzie dziecko mo¿e spêdziæ czas wsposób atrakcyjny i ciekawy, to miejsce, do które-go chêtnie bêdzie przychodziæ. Uczniowie klas1a,1b,3d i 3e noc z 20 na 21 marca spêdzili w spo-sób bardzo nietypowy � w naszej szkole!

W swoich salach wraz z rodzicami i wychowaw-czyniami urz¹dzili sypialniê na sportowych matera-cach. Okaza³o siê, ¿e nocleg w szkole to wyj¹tkowaatrakcja. Zaskakiwa³o wszystko � od dziwnej ciszyna korytarzach, po mycie zêbów w szkolnej ³azien-ce. Pojawi³y siê niespodzianki � bitwa na poduszki,zabawa po ciemku ze �wiec¹cymi patyczkami i po-szukiwania zagubionych skarpetek. Dzieci chocia¿niewyspane, by³y jednak bardzo zadowolone. Wy-kaza³y siê samodzielno�ci¹, trosk¹ o siebie i in-nych. Zamówiona pizza bardzo dzieciom smakowa-³a, by³a du¿ym rarytasem, gdy¿ nie czêsto j¹ jedz¹.Kilka osób uzna³o, ¿e to by³ �najlepszy dzieñ na�wiecie�.

Sylwia Ma³oszuk� nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej

Szko³a Podstawowa Nr 55 �B³êkitna�

9

W 2013 roku Gimnazjum Nr 20 im. M³odych Euro-pejczyków po raz kolejny otrzyma³o wsparcie finan-sowe na realizacjê projektu w ramach programu Co-menius. G³ównym za³o¿eniem przedsiêwziêcia pt. �AChance � Come and Let's Meet Again� by³o pro-pagowanie tolerancji dla odmienno�ci i akceptacjidla ró¿norodno�ci, a tak¿e rozpowszechnianie idei¿ycia w pokoju oraz przyja�ni z innymi lud�mi.

Nasze partnerskie szko³y znajdowa³y siê w Hisz-panii, Portugalii, Turcji, we W³oszech oraz na Li-twie. W styczniu 2014 roku do³¹czy³a te¿ placówkamieszcz¹ca siê w Grecji.

Wspólnie, przez dwa lata, realizowali�my kolejnezadania w celu lepszego poznania kultur, religii i trady-cji pañstw, które bra³y udzia³ w projekcie. Wszystkiepodejmowane przez nas dzia³ania mia³y sprzyjaæ bu-dowaniu relacji miêdzyludzkich, zacie�nianiu wiêzi orazpromowaniu wra¿liwo�ci na problemy spo³eczne.

Przemoc, agresja, bezkompromisowo�æ, dyskry-minacja na sta³e wpisa³y siê w pejza¿ wspó³czesne-go �wiata. Stanowi¹ one trwa³e komponenty co-dziennego ¿ycia. Na ka¿dym kroku s³yszymy o woj-nach, krwawych protestach, demonstracjach ulicz-nych, starciach kibiców podczas meczów, a tak¿e orywalizacji pomiêdzy nastolatkami w szkole. M³o-dzie¿ wychowywana jest w atmosferze braku wza-jemnego szacunku, ci¹g³ej rywalizacji, pogoni zadobrami materialnymi, jak równie¿ w poczuciu nie-ustannego zagro¿enia ze strony innych ludzi.

Wa¿nym aspektem ¿ycia spo³ecznego jest kszta³-towanie postaw zrozumienia i akceptacji dla ró¿no-rodno�ci, co jest �ci�le zwi¹zane z za³o¿eniami pro-jektu, który realizowali�my wspólnie z naszymi part-nerami z zagranicy.

Ezop, grecki bajkopisarz pochodz¹cy z Frygii w AzjiMniejszej (VI w. p.n.e.), powiedzia³: �Czym skorupkanasi¹knie za m³odu, tym na staro�æ tr¹ci�. Dlategote¿ my, doro�li, powinni�my wskazywaæ m³odzie¿yw³a�ciw¹ drogê, pomagaæ jej w odkrywaniu warto-�ci, które stanowi¹ o naszym cz³owieczeñstwie.

W trakcie realizacji projektu uczniowie m.in. wy-mieniali korespondencjê, wspólnie wykonywali pra-ce plastyczne, gazetki �cienne, tworzyli albumy, ka-lendarze, kartki okoliczno�ciowe, sadzili drzewa, wy-stawiali sztuki teatralne, organizowali koncerty. Bralioni tak¿e udzia³ w rozgrywkach sportowych.

Do innych zadañ zwi¹zanych z uczestnictwem wprogramie Comenius nale¿a³o dokumentowaniepodjêtych dzia³añ i publikowanie przygotowanychmateria³ów na stronie internetowej.

Kolejnym celem projektu by³o pog³êbianie wie-dzy w zakresie pos³ugiwania siê nowoczesnymi tech-nologiami informacyjno � komunikacyjnymi. Zna-jomo�æ narzêdzi TIK pozwala bowiem na szybk¹ wy-mianê wiadomo�ci oraz dzielenie siê z innymi swo-imi spostrze¿eniami, do�wiadczeniami. Sprzyja rów-nie¿ poszukiwaniu, selekcjonowaniu, gromadzeniu,a tak¿e przetwarzaniu informacji.

Wa¿nym elementem naszego projektu by³o te¿ do-skonalenie umiejêtno�ci komunikowania siê z po-zosta³ymi jego uczestnikami w jêzyku angielskim.Bezpo�rednie kontakty podczas wizyt roboczych wpañstwach, w których mie�ci³y siê nasze partner-skie szko³y, motywowa³y uczniów do podjêcia pra-cy samokszta³ceniowej opartej miêdzy innymi nabogaceniu zasobu s³ownictwa, co korzystnie wp³y-wa³o na rozwijanie ich kompetencji jêzykowych.

W ramach projektu zaplanowali�my równie¿ wi-zyty zagraniczne. Pierwsza z nich odby³a siê na prze-³omie listopada i grudnia 2013 roku. Udali�my siêwówczas do Turcji. Dziêki wyjazdowi poznali�myuczniów i nauczycieli ze szko³y w Ellibaº Köyü (pro-wincja Bartin). Zostali�my przez nich ciep³o przyjê-ci. Bardzo dobrze czuli�my siê w ich towarzystwie.Wspólne zajêcia, rozmowy, a tak¿e zabawy u�wia-domi³y nam, ¿e mimo ró¿nic jêzykowych oraz kultu-

Dzia³ania wspierane w ramach programu Co-menius (miêdzy innymi miêdzynarodowe wymia-ny uczniów, szkolenia, praktyki dla nauczycielioraz wizyty studyjne zwi¹zane z mobilno�ci¹, part-nerstwem) s¹ atrakcyjn¹ form¹ zdobywania wie-dzy i nowych umiejêtno�ci. Udzia³ w projektach,naszym zdaniem, zwiêksza motywacjê do naukijêzyków obcych oraz zachêca do poznawania in-nych kultur, a tak¿e anga¿uje du¿e grupy uczniówdo wspólnego dzia³ania.

Gimnazjum Nr 20 im. M³odych Europej-czyków w Szczecinie

Projekt �A Chance� Come and Let's

Meet Again�

10rowych jeste�my takimi samymi lud�mi, borykamysiê z podobnymi problemami, dzielimy siê z innymiswoj¹ rado�ci¹, troszczymy siê o bliskich, zabiega-my o osobiste szczê�cie.

W marcu 2014 roku z³o¿yli�my wizytê Hiszpanom.Delegacja Gimnazjum Nr 20 pojecha³a wówczas doCiezy. Podczas wielu spotkañ z naszymi partneramimogli�my doskonaliæ jêzyk angielski, gdy¿ pos³ugi-wali�my siê nim na co dzieñ. Dziêki o¿ywionym dys-kusjom, jakie prowadzili�my, bogacili�my zasób s³ow-nictwa, poznawali�my nowe zwroty i wyra¿enia.

W czasie pobytu w Hiszpanii uczestniczyli�myrównie¿ w koncercie pie�ni ludowych.

Wizyta w szkole hiszpañskiej, wyj�cia do muze-ów, rozmowy z mieszkañcami kraju, do którego siêudali�my, a tak¿e z przewodnikami oprowadzaj¹cy-mi nas po Ciezie pozwoli³y poznaæ z³o¿on¹ historiêokolic tej miejscowo�ci. Kultura i tradycja wspo-mnianego wy¿ej regionu zrodzi³a siê ze wspó³istnie-nia ró¿norodnych religii, co jest widoczne m.in. warchitekturze miasta.

Pobyt w kraju, w którym odbywaj¹ siê popularnewidowiska zwane korridami, dostarczy³ nam wszyst-kim wielu niezapomnianych wra¿eñ. Liczne spotka-nia z europejskimi przyjació³mi pozwoli³y na zacie-�nienie wiêzi miêdzyludzkich.

Kolejn¹ wyprawê odbyli�my do W³och, gdzieprzebywali�my od 5 do 9 maja 2014 roku. Podziwia-li�my tam ró¿ne miejscowo�ci. Miastem, które mia³onam wiele do zaoferowania, by³ Mediolan. W stoli-cy mody zwiedzili�my katedrê (Duomo Santa MariaNascente di Milano), stadion pi³karski San Siro, atak¿e Casino. W Castello Sforzesco ogl¹dali�myniedokoñczon¹ rze�bê Micha³a Anio³a pt. �Piet?Rondanini�.

Bergamo stanowi³o kolejn¹ miejscowo�æ, którawraz z poprzedni¹, wzbogaci³a nasz¹ wiedzê na te-mat kultury i historii W³och. To malowniczo po³o¿o-ne miasto godne jest uwagi turystów. Znajduje siêtam wiele zabytków, obok których nie mo¿na przej�æobojêtnie.

Podczas zwiedzania ró¿nych obiektów kultural-nych mieli�my okazjê poznaæ tradycyjn¹ kuchniêw³osk¹. Do gustu przypad³y nam takie potrawy, jak:lasagne, spaghetti, polenta, panzerotti, pizza.

Pobyt we W³oszech nale¿a³ do bardzo udanych. Z¿alem ¿egnali�my naszych wspania³ych przyjació³.

Zalet¹ wyjazdu do Italii by³a tak¿e mo¿liwo�æ roz-wijania umiejêtno�ci pos³ugiwania siê obc¹ mow¹.Codzienne spotkania z uczniami z innych krajówzmusza³y nas do prowadzenia konwersacji w jêzykuangielskim.

Na prze³omie wrze�nia i pa�dziernika 2014 roku wGimnazjum Nr 20 go�cili�my partnerów z zagranicy.

M³odzie¿ z Grecji, Hiszpanii, Portugalii, Turcji,W³och oraz Litwy mia³a okazjê zwiedziæ Szczecinoraz jego okolice, poznaæ historiê Polski, a tak¿epanuj¹ce w niej zwyczaje.

Du¿ym zainteresowaniem cieszy³ siê bieg pod ha-s³em �Run for Peace�. Jego zwieñczeniem by³o wy-puszczenie go³êbi.

Zabawy integracyjne na �wie¿ym powietrzu sta³y siêciekaw¹ rozrywk¹, natomiast wyj�cia kulturalne dostar-czy³y zaproszonym wielu niezapomnianych wra¿eñ.

Podczas po¿egnania nastolatkowie oraz ich opieku-nowie podkre�lali, ¿e zabieraj¹ ze sob¹ nie tylko wie-dzê dotycz¹c¹ naszego kraju, ale równie¿ wspomnie-nie go�cinno�ci oraz ciep³a, jakim zostali otoczeni przeznauczycieli i uczniów Gimnazjum Nr 20. Uczestnicyprogramu Comenius byli bardzo zadowoleni z organi-zacji spotkania. Wspólnie spêdzony czas up³yn¹³ wmi³ej i pe³nej serdeczno�ci atmosferze.

Kolejn¹ wyprawê odbyli�my w grudniu 2014 roku.Udali�my siê wówczas do Grecji. W Atenach prze-bywali�my siedem dni. Podczas tego krótkiego, bozaledwie tygodniowego, pobytu w jednym z naj-wa¿niejszych o�rodków turystycznych Europy uda-³o nam siê zwiedziæ wiele ciekawych miejsc. Metro-polia, po której spacerowali�my, stanowi przecie¿kolebkê kultury greckiej.

Du¿ym prze¿yciem by³a dla nas wizyta w domudziecka. Jego podopiecznym wrêczyli�my wcze�niejprzygotowane przez siebie prezenty.

W Grecji serwowano nam tradycyjne potrawy.Próbowali�my ich z wielk¹ chêci¹. Trzeba przyznaæ,¿e nie wszystkie dania znali�my.

Podczas pobytu w Atenach mieli�my okazjê do-skonaliæ nasz jêzyk angielski, gdy¿ pos³ugiwali�mysiê nim na co dzieñ. Poza tym poznali�my tam wielewspania³ych osób, z którymi bêdziemy utrzymywaækontakt. Z bólem serca opuszczali�my stolicê Grecji.

W marcu 2015 roku udali�my siê z wizyt¹ na Li-twê. Na ulicach Wilna, niemal na ka¿dym kroku, spo-tykali�my �lady wielkich Polaków � A. Mickiewi-

11cza, J. S³owackiego, S. Moniuszki, J. Pi³sudskiego,J. Lelewela.

Aby podkre�liæ ideê wzajemnego szacunku i bra-terstwa miêdzy narodami, przed budynkiem szko³yuczestnicy projektu wypu�cili ró¿nokolorowe balo-ny. Do ka¿dego z nich zosta³y przywi¹zane kartecz-ki z ¿yczeniami o pokój i przyja�ñ.

Poznanie kultury, tradycji, zwyczajów, a tak¿e histo-rii Litwy okaza³o siê dla nas bardzo interesuj¹ce. Wkraju naszych s¹siadów spotkali�my siê z du¿¹ ¿yczli-wo�ci¹ ze strony gospodarzy. Z pobytu w ich go�cin-nych progach pozosta³y tylko mi³e wspomnienia.

W dniach 2-8 maja 2015 roku przebywali�my w Por-tugalii. W nocy z pi¹tku na sobotê, tj. z 1 na 2 maja,wyruszyli�my do Berlina na lotnisko Schönefeld. Nie-stety, okaza³o siê, ¿e poranny lot do Lizbony zosta³odwo³any z powodu strajku pilotów. Na szczê�cie na-stêpnym samolotem uda³o siê nam dotrzeæ do celu.

W Portugalii obejrzeli�my wiele interesuj¹cychmiejsc. Oprócz Lizbony zwiedzali�my tak¿e Sintrê,Aveiro, Coimbrê oraz Porto. W Escola Básica deCampia z³o¿yli�my wizytê uczniom i nauczycielom.Pó�niej udali�my siê na relaksuj¹cy spacer po par-ku Reserva de Cambarinho. W trakcie przechadzkipodziwiali�my okoliczn¹ zieleñ. W rezerwacie przy-rody zachwyci³y nas okaza³e oleandry.

W Vouzeli, po której oprowadza³ nas przewodnik,poznawali�my tajniki miasta. Gwo�dziem programuby³o spotkanie z jego w³adzami.

Ostatniego dnia pobytu w kraju Vasco da Gamywziêli�my udzia³ w specjalnie przygotowanej dla nasprzez spo³eczno�æ lokaln¹ kolacji, podczas którejotrzymali�my certyfikaty uczestnictwa oraz ogl¹da-li�my wystêpy tradycyjnego zespo³u tanecznego.Uroczysto�æ ta zakoñczy³a wszystkie zaplanowanewcze�niej wizyty robocze.

Wyjazd do Portugalii na d³ugo pozostanie w pa-miêci uczniów Gimnazjum Nr 20 im. M³odych Euro-pejczyków oraz ich opiekunów. Pe³en wzruszeñ wie-czór poruszy³ serca nie tylko m³odych Polaków.

Udzia³ w programie Comenius to doskona³y spo-sób na pog³êbianie wiedzy na temat innych pañstw,ich kultury, tradycji oraz religii, ale tak¿e na promo-cjê naszej szko³y, miasta, regionu i kraju w ró¿nychzak¹tkach �wiata.

Podczas wielu spotkañ m³odzie¿ zaanga¿owana wrealizacjê projektu mia³a mo¿liwo�æ uczestniczenia wwymianie do�wiadczeñ ze swoimi rówie�nikami, a pozatym uczy³a siê kreatywno�ci i przedsiêbiorczo�ci.Wspólne zabawy, wyj�cia, rozgrywki sportowe po-zwoli³y na prze³amanie barier zwi¹zanych z akceptacj¹odmienno�ci drugiego cz³owieka.

Wa¿nym elementem projektu by³o te¿ doskonale-nie umiejêtno�ci komunikowania siê z pozosta³ymijego uczestnikami w jêzyku angielskim. Na rozwija-nie kompetencji w tym zakresie pozwoli³y bezpo-�rednie kontakty z osobami pochodz¹cymi z kilkuró¿nych krajów.

Integracja m³odzie¿y, samodzielne zdobywanieprzez ni¹ wiedzy na zadany temat oraz podejmowa-nie pracy zespo³owej to inne korzy�ci wynikaj¹ce zudzia³u w programie. Cele projektu, do którego przy-st¹pi³o tak¿e Gimnazjum Nr 20 im. M³odych Euro-pejczyków, zosta³y osi¹gniête.

Nasza przygoda z Comeniusem dobieg³a koñca,ale mamy nadziejê na dalsz¹ wspó³pracê ze szko³a-mi z innych pañstw. Mo¿e wkrótce odwiedzimy ko-lejny kraj?

Lidia Wójcicka-Górka �nauczyciel dyplomowany. W szkole pracuje

od 22 lat. Uczy jêzyka polskiego. Wspó³pracuje zkoordynatorem projektu w ramach programu

�Uczenie siê przez ca³e ¿ycie�.Katarzyna Nowicka

� nauczyciel dyplomowany z 16-letnim sta¿empracy. Uczy jêzyka angielskiego. Od kilku lat

inicjuje projekty i koordynujê wspó³pracê miêdzyszko³ami w ramach programu �Uczenie siê przez

ca³e ¿ycie� (Comenius, Erasmus+).

12

W dobie Europy bez granic, dostêpno�ci ze-wnêtrznych �rodków finansowych, nie tylko euro-pejskich, realizowanie projektów wymian miêdzy-narodowych staje siê nieodzownym elementem ofer-ty edukacyjnej atrakcyjnej szko³y.

W swojej karierze zawodowej mia³am okazjê orga-nizowaæ dzia³ania w ramach programu Comenius orazPolsko-Litewskiego Funduszu Wymiany M³odzie-¿y i chcia³bym przedstawiæ swoje do�wiadczenia iprzemy�lenia dotycz¹ce tych przedsiêwziêæ.

Praca nad projektem zaczyna siê od rzeczy funda-mentalnej � pomys³u. Wbrew pozorom jest to klu-czowa sprawa, decyduj¹ca czêsto o sukcesie lubpora¿ce. Pomys³ musi byæ realny do zrealizowaniadla osób w wieku naszych uczniów, a nie nauczy-cieli. Do konkursu na dofinansowanie startuje wie-le szkó³ i organizacji spo³ecznych, których tematys¹ bardzo górnolotne, a jednocze�nie prawie nie-mo¿liwe do realizacji, po prostu za trudne dla m³o-dzie¿y. Ka¿dy nauczyciel zna swoich uczniów, ichzainteresowaniach i predyspozycje, wiêc pomys³powinien byæ dobrany w³a�nie z uwzglêdnieniemprofilu ostatecznego wykonawcy � czyli uczniów.Nie mo¿e te¿ byæ minimalistyczny � z tego samegopowodu. Pozaformalne metody nauczania, a takimis¹ dzia³ania realizowane w ramach projektów wy-mian miêdzynarodowych, musz¹ byæ atrakcyjne dlauczniów, przyci¹gaæ ich mo¿liwo�ci¹ dzia³ania, zdo-bywania wiedzy nie poprzez siedzenie w ³awce inaukê w tradycyjny sposób, a poprzez pokazaniemo¿liwo�ci zastosowania nabytej wiedzy w rzeczy-wistym �wiecie, w kontakcie z rówie�nikami z wielukrajów, czy wrêcz w rywalizacji z nimi.

Rozwój kompetencji i umiejêtno�ci jêzykowychjest równie¿ wpisany w realizacjê projektów wymianmiêdzynarodowych. Niezale¿nie od tego czy dzia³a-nia odbywa³y siê w Polsce czy te¿ za granicami na-szego kraju, uczniowie niew¹tpliwie mieli okazjê dopos³ugiwania siê obcym jêzykiem nie tylko w co-dziennych sytuacjach ¿yciowych, ale równie¿ pod-czas realizacji poszczególnych zadañ zgodnych zcelami projektu. By³y to miêdzy innymi wywiady z

lokalnymi mieszkañcami Niemiec, dzieñ w niemiec-kim studio telewizyjnym i praca nad nagraniem orazmonta¿em materia³u audiowizualnego, napisaniereporta¿u z realizowanych dzia³añ, praca nad logo,ulotk¹ i plakatem projektu jak równie¿ wpisy, liczo-ne w tysi¹cach na forum projektu. Dziêki tym dzia³a-niom i odpowiednio stworzonym sytuacjom m³o-dzie¿ by³a zmuszona do korzystania z jêzyka obce-go, musia³a poszerzaæ swoj¹ wiedzê w tym zakresie,aby móc realizowaæ powierzone zadania jak równie¿najzwyczajniej w �wiecie porozumiewaæ siê. Ucznio-wie stali siê bardziej otwarci, odwa¿ni w pos³ugiwa-niu siê jêzykiem obcym, uwierzyli w swoje mo¿liwo-�ci, pozbyli siê strachu i barier jêzykowych, a conajwa¿niejsze komunikowali siê, zaczynali my�leæ i�niæ po angielsku.

Kolejnym nieodzownym aspektem realizacji dzia-³añ wymiany miêdzynarodowej jest dostêp i wyko-rzystanie nowoczesnych technologii. Projekt �Mamzdanie, mam g³os � Szkolny Program Telewizyj-ny�, który by³ realizowany w ramach Comeniusazak³ada³ tworzenie przez m³odzie¿ programów tele-wizyjnych. M³odzie¿, która nigdy nie montowa³aprogramów, nie przeprowadza³a wywiadów, nigdynie sta³a za kamer¹, ba, nawet nie mia³a kamery wrêku musia³a podj¹æ nowe wyzwanie. Mo¿na by³oobserwowaæ, jak z miesi¹ca na miesi¹c, dziêki miê-dzy innymi szkoleniom realizowanym podczas wi-zyt w ró¿nych pañstwach w ramach projektu, tasama m³odzie¿ zaczyna widzieæ swoje niedoci¹gniê-cia, analizowaæ swoje dotychczasowe prace poprzezzdobyt¹ wiedzê i wyci¹gaæ z tego s³uszne wnioski.Nagle okaza³o siê, ¿e osoby, które nigdy wcze�niejnie zastanawia³y siê nad prac¹ w telewizji, coraz po-wa¿niej zastanawiaj¹ siê nad wybraniem takiegoprofilu zawodowego. Osoby, które nie mia³y do-�wiadczenia dziennikarskiego przeprowadzaj¹ bar-dzo udany wywiad z prezydentem Szczecina, Pio-trem Krzystkiem, zachowuj¹c siê przy tym jak raso-wi dziennikarze. A wszystko to dziêki posiadaniu�rodków finansowych i wydaniu ich w odpowiednisposób. I oczywi�cie znalezieniu odpowiednichpartnerów i konsekwentnej realizacji dzia³añ.

Znalezienie odpowiednich i rzetelnych partnerówjest bardzo trudnym zadaniem. Nie dosyæ, ¿e trzebaznale�æ instytucjê chc¹c¹ wspó³pracowaæ, skontak-towaæ siê z wyznaczon¹ osob¹, przekonaæ j¹ doswojej wizji, wypracowaæ w mozole i pocie (oczywi-�cie wieczorami przez Internet z domu, bo na wyjazdi uzgodnienie tego oko w oko nie ma pieniêdzy, a wczasie dnia prowadzi siê zajêcia dydaktyczne) osta-teczny kszta³t projektu, przygotowaæ bud¿et, to jesz-cze (w przypadku Comeniusa) dr¿eæ, aby projekt

Wymianamiêdzynarodowa

� przyjemno�æczy obowi¹zek?

XVIII LO w Szczecinie

13znalaz³ uznanie zarówno w konkursie organizowa-nym przez stronê polsk¹, jak równie¿ przez Narodo-we Agencje partnerów. Czyli szczê�cie jest równie¿niezbêdne, gdy¿ agencje w poszczególnych krajachmaj¹ ró¿ne kryteria, jakimi kieruj¹ siê przy ocenianiuprojektów. W przypadku mojego projektu pierwot-nie ma³o w nim uczestniczyæ 7 szkó³ z ró¿nych kra-jów, a ostatecznie dzia³ania realizowane by³y przez 4partnerów.

Aspekt turystyczny wymiany jest niew¹tpliwiebardzo atrakcyjny dla m³odzie¿y. Jednym z za³o-¿eñ projektów jest wyrównywanie szans edukacyj-nych, wielu naszych wychowanków nie by³oby wstanie wyjechaæ za granicê ze wzglêdów finanso-wych, a lot samolotem by³ atrakcj¹ i nie lada prze-¿yciem dla wiêkszo�ci. Co wiêcej, m³odzi ludzienie tylko zwiedzali i poznawali nowe miejsca orazatrakcje turystyczne, ale równie¿ mieli mo¿liwo�æpoznaæ obyczaje, tradycje i kulturê odwiedzanychkrajów. Poznanie innych ludzi, przebywanie w�ródnich przez pewien czas powoduje rozszerzanie ho-ryzontów my�lowych uczniów, zawi¹zuj¹ siê przy-ja�nie i mi³o�ci, które byæ mo¿e przetrwaj¹ barie-rê odleg³o�ci, uczniowie daleko od swoich rodzinucz¹ siê samodzielno�ci, a goszcz¹c przyjació³ zzagranicy u siebie � ucz¹ siê planowania i odpo-wiedzialno�ci.

W przypadku nauczycieli, udzia³ w programie czê-sto postrzegany jest jako rodzaj nagrody, bo �prze-cie¿ Ty wyje¿d¿asz i bêdziesz tam odpoczywaæ�. Atak nie jest. Tak samo jak uczniowie maj¹ zakre�loneramy dzia³ania poprzez, które musz¹ byæ osi¹gniêteza³o¿one cele podczas danej wizyty i musz¹ je zre-alizowaæ, tak samo nauczyciele w tym samym czasieciê¿ko pracuj¹, wypracowuj¹c szczegó³owe zakre-sy dzia³añ, które realizowane bêd¹ podczas nastêp-nych spotkañ. Czêsto czas na turystykê, czy odpo-czynek jest ograniczony do minimum.

Wymiana miêdzynarodowa jest niew¹tpliwie bar-dzo atrakcyjn¹ form¹ pozaformalnej metody naucza-nia. Wymaga od nauczyciela po�wiêcenia czasu naorganizacjê wyjazdów i przyjêcia go�ci na miejscu.Musi znale�æ siê równie¿ czas na koordynacjê, ak-tywizacjê dzia³añ realizowanych przez uczniów, spo-tkania z rodzicami, których zgoda jest niezbêdna dowyjazdu nieletnich uczniów, kontrolowanie bud¿e-tu, dokumentów finansowych i raportowanie. I wie-le, wiele innych rzeczy. Ale u�miech na twarzachuczniów, ich pe³ne entuzjazmu opinie, rozszerzaniehoryzontów i zdobywanie nowych umiejêtno�ci wniesztampowy sposób warte jest tego wysi³ku.

Ma³gorzata Kujawska� nauczyciel jêzyka angielskiego

w XVIII LO w Szczecinie

14

�rodowisko, z którego rekrutuje siê m³odzie¿ na-szej szko³y to mieszkañcy Wielgowa, peryferyjnejdzielnicy Szczecina. Miejscowo�æ spokojna, urokli-wa, otoczona lasami Puszczy Goleniowskiej, a w niejani lepsi ani gorsi od innych, nasi milusiñscy na-stolatkowie. Nie odbiegaj¹ od typowych postaci na-tarczywie kreowanych przez masow¹ popkulturê:wiêkszo�æ kieruje siê ¿yciowym motto: minimum wy-si³ku przy maksimum przyjemnych emocji osi¹ga-nych g³ównie w kontaktach z elektronicznymi ga-d¿etami typu komórki, TV, komputery itp.

Taki jest spo³eczny odbiór demonstrowanej przezm³odzie¿ postawy: roszczeniowa, konsumpcyjna iunikaj¹ca wysi³ku. A przecie¿ ci m³odzi ludzie s¹ wokresie rozwojowym o wysokim potencjale intelek-tualnym. Jak zatem uruchomiæ drzemi¹c¹ w nich ak-tywno�æ, wyzwoliæ emocje , które stan¹ siê moty-wacj¹ do dalszego rozwoju? Pozytywn¹ emocj¹mo¿e byæ przecie¿ satysfakcja i rado�æ p³yn¹ca zfaktu opanowania umiejêtno�ci komunikowania siêw jêzyku obcym. W naszym przypadku dotyczy toumiejêtno�ci pos³ugiwania siê jêzykiem niemieckim.

Przed kilku laty podjê³y�my pierwsze inicjatywypoza programowe polegaj¹ce najpierw na rozbudze-niu aktywno�ci dzieci, aby nastêpnie przekazaæ iminicjatywê i zdaæ siê na ich w³asn¹ pomys³owo�æ.Nie by³o ³atwo ! Pedagogiczne szczytne idee niesie-nia �kaganka o�wiaty� musia³y siê zderzyæ z twar-dymi realiami codziennego ¿ycia szkolnego i oporn¹materi¹ uczniowskich postaw oraz nawyków.

Wymiana miêdzy m³odzie¿¹polsk¹ i niemieck¹

W ramach obowi¹zuj¹cego systemu klasowo-lek-cyjnego rozpoczê³y�my poszukiwania niekonwen-cjonalnych sposobów aktywizacji uczniów tj. prze-stawienia ich z pozycji �Odbierz� na pozycjê �Zróbto sam�.

Skoro na zajêciach lekcyjnych nasi uczniowie zuporem powtarzaj¹, ¿e oni nie musz¹ siê tyle uczyæ,bo ju¿ potrafi¹ rozmawiaæ w jêzyku niemieckim, tomo¿e nale¿y ich postawiæ �oko w oko� z niemiecki-mi kolegami, aby mogli siê o tym przekonaæ "w re-alu". Mia³y�my nadziejê, ¿e w tej bezpo�redniej kon-frontacji utrzemy nieco nosa naszym wychowan-kom i zmusimy uczniów do rzetelnej oceny w³asnychmo¿liwo�ci jêzykowych.

Tak powsta³ pomys³ wspó³pracy z organizacj¹ BE-Ispielhaft z Berlina. Rzeczywisto�æ nas jednak milezaskoczy³a: dzieciaki poradzi³y sobie zupe³nie do-brze i bezpo�rednia komunikacja jêzykowa z niemiec-kimi kolegami przebieg³a bez wiêkszych (o dziwo !)problemów. Co wa¿niejsze, o¿ywieni �sukcesem�uczniowie okazali zainteresowanie i sami zaczêlinowych, niemieckich przyjació³ wypytywaæ o zwy-czaje, tradycje oraz kulturê. Pojawi³y siê te¿ nowepomys³y na nasze kolejne spotkania.

Udzia³ w wymianie sta³ siê w�ród naszej m³odzie-¿y swego rodzaju nobilitacj¹ oraz dodatkow¹, cenn¹motywacj¹ do nauki jêzyka niemieckiego.

Powsta³ te¿ sprzyjaj¹cy klimat dla tego typu ini-cjatyw, tak w�ród m³odzie¿y jak i dyrekcji naszej szko-³y. Wykorzystuj¹c sytuacjê zg³osi³y�my siê do ko-lejnych projektów polsko-niemieckiej wymiany m³o-dzie¿y. By³y to projekty Fair Life oraz Fair Friends,które bardzo wzbogaci³y przede wszystkim naszwarsztat pracy, umo¿liwiaj¹c równie¿ kontakt z ró¿-norodnymi metodami pracy, jakie stosuj¹ w pracy zm³odzie¿¹ niemieck¹, liczni woluntariusze i pracow-nicy Kreisau Initiative oraz organizacji BEIspielhaft.

Ciekawym do�wiadczeniem okaza³ siê udzia³ m³od-szych uczniów w projekcie edukacyjnym �FairFriends�. Spotkania w ramach projektu wskaza³ynam mo¿liwo�æ stwarzania sytuacji komunikacyj-nych nie tylko podczas lekcji, ale równie¿ w trakcierealizowania form aktywno�ci typowych dla naszychpodopiecznych. Komunikowanie siê dzieci poprzezsport, taniec i ruch mobilizowa³o do pracy nad sob¹równie¿ w aspekcie znajomo�ci jêzyka.

M³odzie¿w dzia³aniu

Zespó³ Szkó³ Nr 13 w Szczecinie-Wielgowie

15Równie interesuj¹cy przebieg mia³y wspólne obo-

zy polskich i niemieckich nastolatków organizowa-ne w Miêdzynarodowym Domu Spotkañ w Krzy¿o-wej na Dolnym �l¹sku.

Dba³o�æ o wytworzenie atmosfery wzajemnejsympatii, tolerancji oraz spontanicznego otwarciana innych, sprawi³a, ¿e kontakt z rówie�nikami nagruncie towarzyskim a nie za po�rednictwem elek-tronicznych zabawek , by³ nie tylko wspania³¹ za-baw¹, ale tak¿e interesuj¹cy poznawczo a czasamiwrêcz pasjonuj¹cy. Uczestnicz¹c w ciekawych zajê-ciach, odruchowo przejawiali w³asn¹ inicjatywê,wzbogacali zabawê o w³asne pomys³y.

To widoczne odst¹pienie od stereotypowej kon-sumpcji , przej�cie w tryb �zrób to sam�, wskazujejednocze�nie na skuteczno�æ tej formy pracy z m³o-dzie¿¹. A je�li w dodatku przyczynia siê do kszta³to-wania postawy empatii, tolerancji, stwarza mo¿li-wo�æ partycypacji w przebiegu i sposobie realizacjiprogramu to trzeba, i warto takie dzia³ania kontynu-owaæ, koniecznie z coraz to nowymi uczestnikami.

Wycieczki edukacyjneWymiana m³odzie¿y daje wszechstronne korzy-

�ci, jednak ze wzglêdów organizacyjnych obj¹æ mo¿etylko czê�æ uczniów.

�Przybli¿yæ nieznane� � to has³o, które w�ródm³odych ludzi mo¿e budziæ niepokój, niechêæ iuprzedzenia . Jest na to sposób: wycieczki edu-kacyjne . Rokrocznie organizujemy do�æ du¿e li-czebnie grupy uczniów podró¿uj¹c do naszychzachodnich s¹siadów. S¹ to wycieczki czêsto jed-nodniowe ( a wiêc tanie). Staramy siê pokazaæ nietylko s³ynne zabytki jak Sanssouci, Reichstag,Zwinger, ale przede wszystkim to, co dzieci naj-bardziej interesuje czyli miasteczko filmowe Ba-belsberg, farmê motyli w Pennemünde czy oce-anarium w Stralsundzie. Tak przygotowane pro-gramy wycieczek zdecydowanie podnosz¹ ichatrakcyjno�æ a chêtnych na wyjazdy nigdy namnie brakuje. Natomiast elementy edukacyjne tozobowi¹zanie dzieci do przygotowania relacji w³a-snej z odwiedzanych miejsc w formie prezentacjina lekcji jêzyka niemieckiego. Ponadto w trakciepodró¿y powrotnej do Szczecina przeprowadza-my quizy wiadomo�ci a ju¿ w warunkach szkol-nych, kolejne konkursy dotycz¹ce zdarzeñ z od-bytej wycieczki. Nagrod¹ s¹ drobne upominki orazjak¿e wspaniale motywuj¹ce do uczestnictwa, po-zytywne oceny z jêzyka niemieckiego.

W taki oto sposób starsza m³odzie¿, mniej lub bar-dziej �wiadomie, aktywnie w³¹cza siê w proces kul-turoznawstwa Niemiec.

Pomy�la³y�my tak¿e o naszych najm³odszych. Tu¿za nasz¹ zachodni¹ granic¹ le¿y ma³e miasteczkoSchwedt, ze wspania³ym teatrem realizuj¹cym pol-sko-niemieckie spektakle. Atrakcyjna i przystêpnainterpretacja bajek, nowoczesna oprawa, niskie kosz-ty uczestnictwa, sprawiaj¹, ¿e ta oferta cieszy siêniezmienn¹ popularno�ci¹ ju¿ od wielu lat.

Festiwal Jêzyka NiemieckiegoKolejnym pomys³em na zachêcenie uczniów do

dzia³ania i nauki jêzyka jest Festiwal Jêzyka Niemiec-kiego. Do uczestnictwa w nim zaprosili�my wszyst-kich chêtnych uczniów ze szczeciñskich szkó³. �Fe-stiwal� mo¿e brzmi nieco na wyrost, ale mo¿e kie-dy�... kto wie. Impreza w naszym zamy�le nie jestwy³¹cznie konkursem jêzykowym. W zaproponowa-nych formach postawi³y�my na inteligencjê, umie-jêtno�æ wspó³pracy w grupie oraz wszelkie inne ta-lenty jakie tylko posiadaj¹ nasze dzieciaki. Ka¿dyuczestnik powinien znale�æ jak¹� specjalno�æ dlasiebie. Jest wiêc konkurs plastyczny, quiz krajoznaw-czy, rywalizacja sportowa, bieg zadaniowy i wieleinnych konkurencji.

Ogrom za³o¿onych zadañ i pomys³ów przerós³ nietylko nasze wyobra¿enia, ale tak¿e mo¿liwo�ci reali-zacyjne. W tej sytuacji spróbowa³y�my siêgn¹æ pozasoby w postaci najstarszych uczniów szko³y. Ichczynny udzia³ w Festiwalu okaza³ siê najwiêkszymosi¹gniêciem organizacyjnym. Poczuli siê dowarto-�ciowani i ku naszemu zaskoczeniu okazali siê nie-zwykle odpowiedzialni, kreatywni i bardzo pomocni.Nie jest to opinia tylko nas, organizatorów, ale wszyst-kich uczestników oraz przyby³ych z nimi opiekunów.

Festiwal najwyra�niej odpowiedzia³ na potrzeby�rodowiska szkolnego, bo zyska³ popularno�æ, sta³siê imprez¹ cykliczn¹ i aktualnie mamy ju¿ jegosiódm¹ edycjê.

FinansowanieWszystkie opisane tu dzia³ania podejmowane w

celu aktywizacji m³odzie¿y, opieraj¹ siê o nasze au-torskie pomys³y. Ich skuteczna realizacja by³a mo¿-liwa dziêki ¿yczliwo�ci Dyrekcji Szko³y, kole¿anek ikolegów a tak¿e lokalnych w³adz i spo³eczno�ci Wiel-gowa. Stara³y�my siê zawsze minimalizowaæ kosztyprzy zachowanej zamierzonej jako�ci podjêtych dzia-³añ. W tym zakresie du¿o te¿ zawdziêczamy pracow-nikom PNWM, którzy zapewnili nam wsparcie fi-nansowe i dydaktyczne.

Niezwykle owocna w zakresie poznania niekonwen-cjonalnych metod pracy z m³odzie¿¹, okaza³a siê wspó³-praca z placówk¹ BEIspielhaft z Berlina w osobach jejprzedstawicieli Wojtka Rzepki i Daniela Brzywczego .

16Podsumowanie

Wieloletnie do�wiadczenie pedagogiczne i codzien-na obserwacja w szkole, sk³oni³y nas do podjêciapróby aktywizacji m³odzie¿y i �odczarowania� tej nie-korzystnej, powielanej o niej opinii. Za³o¿ony projektrealizujemy ju¿ od 9 lat, g³ównie w systemie pozalekcyjnym, w kolejnych grupach m³odzie¿y szkolnej.

Stwierdzamy, ¿e proponowane w projekcie formyaktywnego uczestnictwa sprawdzi³y siê. M³odzie¿otwiera siê, reaguje spontanicznie, bez zahamowañosobowo�ciowych lub kulturowych, �mielej inicju-je dzia³anie w sytuacjach i zajêciach utrzymanych wkonwencji kole¿eñsko-zabawowej. Pozytywnie za-koñczone próby porozumienia siê z niemieckimi ko-legami, dowarto�ciowuj¹ ich i zdecydowanie o�mie-laj¹ do podejmowania kolejnych. Komfort zapew-nia im tak¿e znajomo�æ �rodowiska, zwyczajów,miejsc po których siê poruszaj¹. W efekcie zaczy-naj¹ odczuwaæ wymiern¹ korzy�æ wynikaj¹c¹ z umie-jêtno�ci porozumienia siê w jêzyku niemieckim.

Ciesz¹ nas widoczne zmiany u czê�ci wspó³pra-cuj¹cej z nami m³odzie¿y; rozbudzenie ciekawo�ci�wiata, przejawy wiêkszej odpowiedzialno�ci za toco robi¹, staj¹ siê bardziej otwarci na otoczenie.

Mamy swój niewielki udzia³ w tym, ¿e pewna licz-ba absolwentów studiuje ju¿ na niemieckich uczel-niach. W wyniku nawi¹zanej wspó³pracy z Urzê-dem Pracy w Passewalku , nasi uczniowie kontynu-uj¹ naukê w niemieckich szko³ach zawodowych itechnicznych.

Dziêki pozyskanym �rodkom finansowym i wspó³-pracy z wymienionymi w artykule instytucjami, uda³osiê doprowadziæ do sytuacji, w której udzia³ w im-prezach nie by³ uzale¿niony od sytuacji finansowejrodziców naszych uczniów. Szacujemy, ¿e dziêkitemu , w ci¹gu tych kilku lat, wszyscy nasi ucznio-wie mieli okazjê wziêcia udzia³u w wybranym przed-siêwziêciu.

Korzy�ci dotycz¹ wreszcie tak¿e nas, inicjatorówi wykonawców tego projektu. By³y�my zobowi¹za-ne do nawi¹zywania licznych kontaktów z instytu-cjami o�wiatowymi, kulturalnymi tak w kraju jak i naterenie Niemiec, do zapoznania siê z niezbêdnymiprzepisami organizacyjnymi, prawnymi i o�wiato-wymi. Jeste�my bogatsze o wiedzê i do�wiadczeniew prowadzeniu takiej dzia³alno�ci, która znacz¹corozszerzy³a nasze horyzonty pedagogiczne.

Cieszy nas to, co ju¿ uda³o siê osi¹gn¹æ. Mamyjednak �wiadomo�æ, jak wiele jeszcze przed nami.

Katarzyna NowakMa³gorzata Lipiñska

� nauczycielki jêzyka niemieckiego w ZespoleSzkó³ nr 13 w Szczecinie - Wielgowie

W Zespole Szkó³ Rzemie�lniczych, w ramach lek-cji i dodatkowych zajêæ wychowania fizycznego, or-ganizowane s¹ liczne wycieczki. W ostatnim czasie �dla chêtnych uczniów � odby³y siê wycieczki miej-skim szlakiem turystycznym Szczecina, trasami tury-stycznymi po Cmentarzu Centralnym, trasami tury-stycznymi wko³o malowniczego Jeziora G³êbokiego.Celem tych spotkañ i wêdrówek jest zapoznanie m³o-dzie¿y z histori¹, infrastruktur¹ oraz przyrod¹ Szcze-cina a tak¿e popularyzowanie w�ród m³odzie¿y ak-tywnego sposobu spêdzania czasu wolnego. Celemnadrzêdnym jest uzmys³owienie m³odzie¿y zalet bra-nia odpowiedzialno�ci za swoje zdrowie i kondycjê.

Trudno�ci jakie napotykam w organizowaniu tegotypu zajêæ to brak mo¿liwo�ci systematycznych spo-tkañ oraz regularnego organizowania wyj�æ. Zwi¹-zane jest to z faktem, ¿e uczniowie naszej szko³y s¹jednocze�nie m³odocianymi pracownikami i kszta³c¹siê w ramach zajêæ praktycznych u pracodawców.

Uczniowie chêtnie uczestnicz¹ w zajêciach dziêkiktórym integruj¹ siê jako zespó³ i spo³eczno�æuczniowska.

Katarzyna Jankowska- nauczyciel wychowania fizycznego

W Zespole Szkó³ Rzemie�lniczych

Zespó³ Szkó³ Rzemie�lniczych

Aktywno�æprzede wszystkim

17

Cele edukacyjne:� Stwarzanie warunków do uczestnictwa w kultu-

rze oraz kszta³towanie kultury ¿ycia codziennego.� Wzbogacanie wiedzy o otaczaj¹cym �wiecie po-

przez nawi¹zanie ³¹czno�ci ze sztuk¹ i pog³êbieniejej wp³ywu na codzienne ¿ycie.

� Udzia³ w spektaklach teatralnych i poznawaniesztuk teatralnych.

Efekty edukacyjno-wychowawcze:� poznaje warto�ci moralne i chce byæ warto�cio-

wym cz³owiekiem� wyra¿anie siebie podczas komunikowania siê z

rówie�nikami� zna i stosuje formy dobrego zachowania� integracja z grup¹ to budowanie wiêzi, kreowa-

nie to¿samo�ci.� potrafi korzystaæ z oferty kulturalnej.Funkcja internatu szkolnego, jako placówki opie-

kuñczo-wychowawczej polega na stworzeniu warun-ków wychowania rodzinnego i zaspokojeniu potrzebwychowanka. Jako wychowawca z do�wiadczeniawiem, ¿e korzy�ci dla m³odzie¿y wynikaj¹cych z po-bytu w internacie jest wiele Mieszkaj¹c w internaciem³odzie¿ nie musi doje¿d¿aæ z daleka do szko³y i mamo¿liwo�æ kontynuowania nauki. Dodatkowo wspól-ne ¿ycie w grupie i �rodowisku internackim uczy m³o-dych ludzi samodzielno�ci i zaradno�ci ¿yciowej,umiejêtno�ci spo³ecznych niezbêdnych w dzisiejszejrzeczywisto�ci, sposobów spêdzania wolnego cza-su. M³odzie¿ mieszkaj¹ca w internacie musi przestrze-gaæ okre�lonych zasad, norm spo³ecznych. Wycho-wankowie pochodz¹cy z ró¿nych �rodowisk mog¹dziêki oferowanym formom spêdzania wolnego cza-su podnie�æ swoj¹ kulturê osobist¹.

Uczestniczyli w wyj�ciach grupowych do Pa³acuM³odzie¿y w Szczecinie na spektakle teatralne:

� �Wesele�� Alicja�� Maska �mierci szkar³atnej�� Sejm kobiet�Odby³y siê wyj�cia z wychowankami do Zamku

Ksi¹¿¹t Pomorskich na spotkania, z aktorami: Be-ata Scibakówna, Ewa Da³kowska, Olgierd £uka-szewicz, Danuta Chudziaka, Konrad Pawicki wSzczeciñskim Salonie Poezji.

Wychowankowie wziêli udzia³ w WojewódzkimProgramie Przeciwdzia³ania Uzale¿nieniom �Profilia-da� ogl¹daj¹c filmy: �Przytul mnie�, �Bejbi Blues�.

Zofia Tkacz� wychowawca w internacie, nauczyciel bhp,

nauczyciel kontraktowy w Zespole Szkó³Rzemie�lniczych w Szczecinie

Wyj�cia edukacyjnepoza teren szko³y

Edukacja dla bezpieczeñstwa to przedmiot, które-go g³ównym celem jest wykszta³cenie umiejêtno�cizachowania siê w sytuacjach ró¿nych zagro¿eñ ta-kich jak: kolizje drogowe, po¿ary czy powodzie. Efek-tywne rozwijanie takich kompetencji umo¿liwiaj¹zajêcia praktyczne, nauka poprzez dzia³anie. Dlategood kilku ju¿ lat uczniowie klas trzecich Gimnazjum zOddzia³ami Sportowymi uczestnicz¹ w swoistej szkoleprzetrwania. Ucz¹ siê jak radziæ sobie w sytuacjachzagro¿enia zdrowia i bezpieczeñstwa. S¹ to lekcje nie-zwyk³e bo odbywaj¹ siê daleko od szko³y.

Innowacyjny sposób realizacji zajêæ edukacji dlabezpieczeñstwa polega na udziale uczniów w wyjaz-dowych, praktycznych æwiczeniach. Odbywaj¹ siêone pod kierunkiem stra¿aków, ratowników WOPRoraz specjalistów z zakresu zarz¹dzania kryzyso-wego. O�rodkiem szkolenia, w którym udaje siêskupiæ przedstawicieli ró¿nych s³u¿b oraz zorgani-zowaæ zajêcia w terenie jest �Szafir� w Moryniu.Tu, w czasie precyzyjnie zaplanowanego pobytu,gimnazjali�ci poznaj¹ zasady udzielania pierwszej po-mocy przedmedycznej, zachowania w sytuacjach kry-zysowych, bezpiecznego korzystania z akwenówwodnych oraz sposoby i �rodki gaszenia po¿arów.

Zajêcia z zakresu ratowania ¿ycia ludzkiego prowadz¹wykwalifikowani ratownicy medyczni oraz ratownicyWOPR. Uczniowie poznaj¹ wyposa¿enie apteczki R1,podstawowe zabiegi resuscytacyjne (BLS) oraz postê-powanie w przypadku urazów narz¹du ruchu, uk¹sze-nia, wstrz¹su, wyziêbienia, udaru s³onecznego, zad³a-wienia, krwawienia, utraty �wiadomo�ci i innych. Szko-lenie obejmuje æwiczenia praktyczne z wykorzystaniem

�Wyjazdowa szko³aprzetrwania,

czyli jak sobie radziæw sytuacjach zagro¿enia�

Centrum Kszta³cenia Sportowego

18

fantomów, �rodków opatrunkowych oraz wyposa¿eniaapteczki. Udzielanie pierwszej pomocy oraz uk³adanieposzkodowanego w pozycji bezpiecznej odbywa siê wtrakcie szczegó³owo zaplanowanych, realistycznychscenek ilustruj¹cych konkretne obra¿enia.

Zajêcia przygotowane przez stra¿aków opieraj¹siê na pokazach u¿ycia sprzêtu w sytuacji po¿aru,kolizji drogowej lub ska¿enia chemicznego. Pokazys¹ inscenizacj¹ najczê�ciej wystêpuj¹cych zagro-

¿eñ po¿arowych, np.: podpaleñ trawy i po¿aru wkuchni. W czasie praktycznych æwiczeñ uczniowiemaj¹ okazjê u¿ycia sprzêtu ga�niczego, np.: wê¿y,ga�nic, kombinezonów ochronnych.

Stra¿acy i ratownicy medyczni prowadz¹ tak¿eszkolenia z zakresu ratownictwa drogowego - za-chowania siê w trakcie wypadku komunikacyjnego,udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadków,wykorzystania apteczki podrêcznej oraz zasad bez-piecznego poruszania siê po drogach.

Zasady zachowania w sytuacjach kryzysowychoraz podstawowe informacje na temat Obrony Cy-wilnej uczestnicy zajêæ poznaj¹ w trakcie praktycz-nych æwiczeñ oraz wycieczek. W czasie szkoleniadotycz¹cego ska¿enia uczniowie wykonuj¹ zadaniaw maskach gazowych i sprzêcie OP1. Zagadnienienegatywnych skutków powodzi analizuj¹, opraco-wuj¹c rodzinne plany ewakuacji oraz przygotowu-j¹c wa³y ochronne z worków z piaskiem.

Najbardziej spektakularnym punktem szkolenia jestæwiczenie bezpiecznych zachowañ nad wod¹ oraz ak-cji ratowania ton¹cego. Uczniowie poznaj¹ i wcielaj¹w ¿ycie sposoby obracania tratwy, pozycjê �help� i�clinch�, przeciwdzia³anie panice, sposoby wzywania

pomocy na wodzie. Æwiczenia odbywaj¹ siê z wyko-rzystaniem ³odzi motorowej, kajaków, wiose³, kamize-lek asekuracyjnych, tratwy ratunkowej i kombinezo-nów. Wszystkie zajêcia uczniowie realizuj¹ w grupach,pod opiek¹ wychowawców, trenerów i instruktorów.Ich zaanga¿owanie oraz wysoka frekwencja �wiadcz¹o atrakcyjno�ci takiej wyjazdowej formy realizacji za-jêæ z zakresu edukacji dla bezpieczeñstwa. Trzeba te¿dodaæ, ¿e ka¿dy z wyjazdów do Morynia jest okazj¹do aktywnego odpoczynku, poniewa¿ uczniowie bior¹udzia³ w wycieczkach rowerowych, biegach na orien-tacjê i turniejach sportowych. Tradycj¹ sta³o siê tak¿eorganizowanie Balu Gimnazjalisty w o�rodku �Szafir�.

Uczennica Liwia Wojtaszewska z klasy 3rd takopisa³a swoje wra¿enia:

�Wrócili�my. Klasy: 3rc, 3rd, 3gw i 3gt. Po nocnychalarmach, kajakach, bieganiu w skafandrach, budo-waniu tamy, zajêciach ze stra¿akami, uczestniczeniuw zjawiskowych pokazach stra¿ackich, takich jak po-dopalanie oraz gaszenie auta, ratowaniu ¿ycia podokiem ratowników i cudownym balu... Zmêczeni, ale izadowoleni, pe³ni wiedzy po zajêciach z EDB. Ka¿dagodzina naszego pobytu w o�rodku �Szafir� by³a ide-alnie zaplanowana, nie brakowa³o nam wra¿eñ. Wniedzielne popo³udnie, po napisaniu testu, wszyscy zgrymasem na twarzy wsiedli�my do autokaru.

Uczniowie klas trzecich fantastycznie bawili siêna zajêciach z instruktorami oraz ratownikami.

Tak w³a�nie wygl¹da³y nasze trzy dni w Mory-niu. Ale to trzeba prze¿yæ. Za rok zapraszamywszystkich uczniów obecnych klas drugich gim-nazjum. Gor¹co polecamy�.

El¿bieta RudzkaJolanta Opoñ

� nauczycielki CKS Szczecin

19

�Trzeba ludzi uczyæ w granicachmo¿liwie najszerszych,nie tylko z ksi¹¿ek czerpaæ m¹dro�æ,ale z nieba, ziemi, z dêbów i buków� Jan Amos KomeñskiDzieci w wieku przedszkolnym s¹ niezwykle cie-

kawe �wiata, nowych zjawisk, przedmiotów, sytu-acji. Zasób wiadomo�ci i do�wiadczeñ dzieci o ota-czaj¹cej rzeczywisto�ci jest jeszcze w tym wieku nie-wielki, dlatego te¿ ka¿da nowo�æ jest dla nich przed-miotem zainteresowania. Wycieczka jest dla nauczy-ciela interesuj¹c¹ form¹ pracy z dzieæmi w wiekuprzedszkolnym, poniewa¿ budzi ich entuzjazm i au-tentyczn¹ rado�æ, skutecznie anga¿uje w naucza-nie dzieciêce emocje i zmys³y. Dziêki prze¿ywaniuwspólnej przygody dzieci zbli¿aj¹ siê do siebie,wyzwalaj¹ w sobie postawy opiekuñcze. Uczeniesiê w �¿ywych miejscach� umo¿liwia im pe³ne prze-¿ywanie do�wiadczeñ. Wyj�cia poza przedszkoleorganizowane s¹ w naszej placówce zwykle w po-wi¹zaniu z realizowanymi przez nauczycieli progra-mami i przedsiêwziêciami.

� �Têczowe ekoludki� � to program w³asny zzakresu edukacji ekologicznej, którego g³ówne celeto ukazanie i u�wiadomienie znaczenia piêkna ota-czaj¹cej nas przyrody, poznanie sposobów jej ochro-ny i ukszta³towanie u dzieci postawy odpowiedzial-no�ci za najbli¿sze otoczenie przyrodnicze. Wy-cieczki i spacery do ró¿nych ekosystemów stano-wi¹ jeden z filarów organizacyjnych realizowanegoprogramu, który opiera siê g³ównie na zapewnieniudzieciom bezpo�redniego kontaktu z przyrod¹ - m.in.przez osobiste prze¿ycia i aktywne dzia³anie na rzeczprzyrody. By zrealizowaæ za³o¿enia programowenawi¹za³y�my wspó³pracê z Edukacyjn¹ Pracowni¹Przyrodnicz¹ �Na G³êbokim�. Dzieci uczestniczy³yw kilku warsztatach przyrodniczych w pracowni ina terenie lasu - m.in. na tematy: �Fakty i mity z¿ycia je¿a�, �ABC dobrego zachowania w lesie�,�W poszukiwaniu wiosny�. Pani Izabela Grzana zpracowni "Na G³êbokim" umo¿liwi³a nam równie¿uczestnictwo w autokarowej wycieczce nad JezioroSzmaragdowe, podczas której dzieci wziê³y udzia³ wwarsztatach �Z ¿ycia ¿ab� i w akcji przenoszenia¿ab do jeziora pod has³em �¯abi Patrol�. Przedszko-

laki poprzez uczestnictwo w tych wycieczkach wzbo-gaci³y swój zasób wiedzy i do�wiadczeñ o noweciekawe informacje i prze¿ycia. Z ka¿dego poza-przedszkolnego �spotkania z przyrod¹� wraca³y za-dowolone i pe³ne wra¿eñ. Pocz¹tkowo odleg³o�æmiêdzy przedszkolem a pracowni¹ �Na G³êbokim�wyda³a nam siê do�æ znacz¹ca i mia³y�my w¹tpli-wo�ci, czy uda nam siê bezpiecznie dotrzeæ na miej-sce warsztatów. Z pomoc¹ przyszli nam rodzice, do�ælicznie wspomagaj¹c nasz¹ grupê sw¹ obecno�ci¹na wycieczkach.

W odpowiedzi na zaproszenie Wydzia³u Gospo-darki Komunalnej i Ochrony �rodowiska dzieciom znaszej placówki uda³o siê zwiedziæ Ekoport przy ul.Leszczynowej i zapoznaæ z ekologiczn¹ �cie¿k¹ edu-kacyjn¹. Dzieci dowiedzia³y siê jakie przedmiotymo¿na tam przywie�æ. Wizyta w Ekoporcie wp³ynê-³a z pewno�ci¹ na zrozumienie przez dzieci koniecz-no�ci przestrzegania norm ekologicznych � w tymprzypadku � segregacji odpadów.

We wspó³pracy z Centrum Informacji Tury-stycznej �Szmaragdowe-Zdroje� zorganizowa³y-�my dzieciom wycieczkê do mieszcz¹cych siê tampodziemi, stanowi¹cych zim¹ noclegowniê nieto-perzy. Dzieci dowiedzia³y siê o wielu ciekawost-kach z ¿ycia nietoperzy, wzbogacaj¹c o nie sw¹wiedzê przyrodnicz¹. Oprócz licznych wycieczekna miejsce warsztatów dzieci z naszego przedszko-la bior¹ udzia³ w tzw. patrolach ekologicznych naterenie dzielnicy Pomorzany - m.in. w ramach eko-logicznych akcji �Sprz¹tanie �wiata�, �Dzieñ Zie-mi�. Maj¹ one na celu ukszta³towanie postawyodpowiedzialno�ci za stan najbli¿szego �rodowi-ska przyrodniczego. Dzieci podczas patroli spraw-dzaj¹ czysto�æ osiedla, a w razie dostrze¿enia nie-doskona³o�ci � zbieraj¹ i segreguj¹ odpady, byteren wokó³ nas by³ piêkny i czysty.

� �Z kultur¹ za pan brat� to przedsiêwziêcie edu-kacyjne maj¹ce na celu wprowadzenie dzieci do ak-tywnego uczestniczenia w kulturze � kszta³towaniepostawy aktywnego odbiorcy i twórcy kultury. Wy-

Hej przygodo!Przedszkolakina wycieczce

PP Nr 38 w Szczecinie

20cieczki do instytucji kulturalnych Szczecina s¹ pod-staw¹ tego przedsiêwziêcia, wp³ywaj¹c¹ równie¿ po-�rednio na rozwijanie dzieciêcych zainteresowañ,umiejêtno�ci i zdolno�ci. Dzieci podczas wycieczekuczestnicz¹ w wydarzeniach kulturalnych Szczeci-na - w spektaklach teatralnych, seansach filmowych,wystawach muzealnych, koncertach muzycznych,a tak¿e poznaj¹ placówki kulturalne Szczecina takiejak: Muzeum Narodowe, Teatr Lalek �Pleciuga�, kino�Helios�, Zamek Ksi¹¿¹t Pomorskich. Dziêki przed-siêwziêciu �Z kultur¹ za pan brat� przedszkolaki wy-bieraj¹ o wiele czê�ciej ni¿ kiedy� aktywne formyspêdzania czasu wolnego, podejmuj¹ chêtnie ak-tywno�æ artystyczn¹ (teatraln¹, muzyczn¹, pla-styczn¹), a tak¿e zachêcaj¹ swych bliskich do uczest-niczenia w ¿yciu kulturalnym Szczecina. Dzieci pod-czas wycieczek przechodz¹ równie¿ trening umie-jêtno�ci kulturalnego zachowania siê w miejscachpublicznych..

� �Poznajemy pracê ludzi ró¿nych zawodów � cho-dzimy na wycieczki� � to przedsiêwziêcie edukacyj-ne realizowane w naszym przedszkolu, maj¹ce na celuumo¿liwienie poznania pracy ludzi wykonuj¹cych ró¿-ne zawody w trakcie bezpo�redniej obserwacji. Wa¿-ne jest tu równie¿ kszta³towanie u dzieci poczucia przy-nale¿no�ci spo³ecznej i budowanie dzieciêcej wiedzyo �wiecie spo³ecznym i technicznym. Dzieci w tokurealizacji przedsiêwziêcia pozna³y liczne zawody takiejak: krawcowa, fryzjer, kolejarz, ¿o³nierz, introligator,drukarz, cukiernik, le�nik, stra¿ak, sprzedawca, biblio-tekarka. Odwiedzi³y wiele interesuj¹cych miejsc � m.in.jednostkê wojskow¹, pracowniê krawieck¹, zak³ad dru-karski. S³ownictwo dzieci znacznie wzbogaci³o siê onowe zwroty, wyrazy zwi¹zane z wykonywaniem ró¿-nych zawodów. Mia³y mo¿liwo�æ nawi¹zania ¿yczli-wych i bezpiecznych kontaktów spo³ecznych w �ro-dowisku lokalnym. Obserwacja ludzi podczas pracystanowi³a bogate �ród³o informacji o ¿yciu spo³ecz-nym. �wie¿e prze¿ycia, spostrze¿enia zachêca³y przed-szkolaków do licznych zabaw tematycznych.

� �Szczecin - Ma³a Ojczyzna� � to przedsiêwziê-cie z zakresu edukacji regionalnej i patriotycznej ma-j¹ce na celu rozwijanie wiedzy o ich miejscu zamiesz-kania oraz kszta³towanie przynale¿no�ci spo³ecznej.W jego ramach przedszkolaki rozwija³y wiedzê o hi-storii, przyrodzie, legendach, kulturze miasta, a tak¿epoznawa³y podczas wycieczek i spacerów zabytki,miejsca przyrody i kultury wa¿ne dla Szczecinian.Dzieci podczas realizacji przedsiêwziêcia uczestniczy-³y w wycieczkach do Muzeum Narodowego na Wa-³ach Chrobrego, Fili Muzeum Narodowego � Mu-zeum Historii Szczecina, Muzeum Techniki i Komuni-

kacji, Parku Kasprowicza, Urzêdu Miasta Szczecin,Zamku Ksi¹¿¹t Pomorskich. Mia³y okazjê braæ udzia³w lekcjach muzealnych i bibliotecznych, konkursachplastycznych, spotkaniach z pracownikami miejskichinstytucji tj. Biblioteki Miejskiej, Urzêdu Pocztowe-go, Remizy Stra¿y Po¿arnej, Ksi¹¿nicy Pomorskiej.Efektem przedsiêwziêcia jest kszta³towanie siê posta-wy patriotycznej, rozwiniêcie poczucia przywi¹zaniai szacunku do naszego miasta.

Wyj�cie z budynku przedszkola i uczenie siêdzieci w miejscach przyrody i kultury jest najsku-teczniejszym sposobem rozwijania zainteresowañhistorycznych, kulturalnych, przyrodniczych.Uczenie siê w naturalnych sytuacjach przebiegaskuteczniej. Dzieci nie maj¹ problemu z zapamiêty-waniem wiedzy i umiejêtno�ci poznawanych, a conajwa¿niejsze prze¿ywanych w ich �rodowisku na-turalnym, przyrodniczym i miejskim. Wycieczki bo-gate s¹ w liczne walory wychowawcze, gdy¿ dziecimog¹ siê sprawdziæ w zakresie przestrzegania zasadkulturalnego zachowania w �rodkach komunikacjimiejskiej i miejscach u¿yteczno�ci publicznej. Ucz¹siê kulturalnego sposobu porozumiewania siê miê-dzy sob¹, zdobywaj¹ samodzielno�æ, chêtnie anga-¿uj¹ siê w dzia³ania.

Lucyna JaworskaJustyna Chrobak

� Przedszkole Publiczne Nr 38 w Szczecinie

21

�Nie podziwiaj¹c przyrody, ka¿dy staje sie jak-by ubo¿szy, traci wa¿n¹ dla cz³owieka wra¿liwo�æ�

Helena Bechlerowa

Cz³owiek jest nierozerwalnie zwi¹zany z otaczaj¹cago przyrod¹, bez wzglêdu na to jaki ma do niej stosu-nek. Niezale¿nie od wieku, ka¿dy z nas powinien nietylko dbaæ o �rodowisko naturalne, ale tak¿e jak naj-czê�ciej przebywaæ na ³onie natury. Spacery, odpo-czynek w lesie lub na ³¹ce to doskona³y czas na od-prê¿enie, zregenerowanie si³ i przybli¿enie siê do ota-czaj¹cej nas przyrody. W naszym przedszkolu od za-wsze staramy siê pokazaæ dzieciom, ¿e kontakt z przy-rod¹ nic nie kosztuje, a jednocze�nie przynosi wielekorzy�ci. Oczywi�cie nie poprzestajemy wy³¹cznie naprowadzeniu zajêæ ekologicznych, du¿o wa¿niejszyjest bowiem rzeczywisty kontakt z natur¹. Dlategote¿ przedszkolaki spêdzaj¹ du¿o czasu na �wie¿ympowietrzu � nie tylko w naszym ogrodzie, ale tak¿ena specjalnie organizowanych wycieczkach, takichjak choæby ta do najbli¿szego lasu w D¹biu.

Realizuj¹c za³o¿enie wdra¿ania nawyków ekolo-gicznych w�ród dzieci, przede wszystkim w ramachautorskiego programu projako�ciowego z zakresuedukacji ekologicznej pt. �Ekologia te¿ ma smaczek,wie to ka¿dy przedszkolaczek�, odwiedzi³am razemze swoj¹ grup¹ le�niczówkê w D¹biu. Wcze�niej, wcelu zorganizowania wycieczki nawi¹zali�my wspó³-pracê z wydzia³em lasów na naszym osiedlu.

Podstawowym celem naszej wycieczki by³o oczy-wi�cie u�wiadomienie dzieciom, ¿e las jest domemwielu zwierz¹t i miejscem, w którym mo¿emy spotkaæprzeró¿ne ro�liny. Na miejscu czeka³a ju¿ na nas pani

le�nik , która pokaza³a przedszkolakom le�niczówkê ijej piêkn¹ okolicê. Przedszkolaki mog³y siê tak¿e do-wiedzieæ, jak wa¿na jest rola lasu dla wszystkich ludzi� dbanie o czysto�æ i ciszê w tym szczególnym eko-systemie jest zatem w dzisiejszych czasach szczegól-nie niezbêdne. Przedszkolaki zrozumia³y, co nale¿yrobiæ, aby drzewa i zwierzêta le�ne by³y szczê�liwe -w tym celu rozwi¹zywa³y zagadki o tematyce ekolo-gicznej. Czas spêdzony na ³onie przyrody pomóg³dzieciom siê wyciszyæ i odpocz¹æ � spacerowa³y onepo lesie, obserwowa³y okoliczne zwierzêta i ro�linyprzy pomocy lupy i lornetki, fotografowa³y przyrodê.

Spotkanie z le�nikiem po³¹czy³o ze sob¹ dwa wa¿-ne cele � efektywn¹ edukacjê dziecka w zakresieekologicznym oraz aktywny wypoczynek na ³onieprzyrody. Z moich dotychczasowych obserwacji wy-nika, ¿e dzieci zdecydowanie lepiej i szybciej przy-swajaj¹ praktyczn¹ wiedzê - tak¹, któr¹ mog¹ w choæ-by najprostszy sposób sprawdziæ, do�wiadczyæ.Taka forma nauczania jest zdecydowanie efektyw-niejsza i przyjemniejsza w odbiorze dla przedszkola-ków. Na przyk³adzie wycieczki do le�niczówki, dzie-ci nauczy³y siê rozpoznawaæ okoliczne ro�liny i zwie-rzêta, przyswoi³y podstawowe zasady poprawnegozachowywania siê w lesie, a tak¿e dbania o jegowygl¹d i bezpieczeñstwo. Wszystko to odby³o siê

Przedszkole Publiczne 43 w Szczecinie

Wycieczka do lasu �spotkanie z le�nikiem

22

Ekologia jest jednym z wa¿niejszych elementów edu-kacyjnych w naszym przedszkolu. Jako nauczycielkastaram siê nie tylko u�wiadamiaæ dzieciom w jaki spo-sób dbaæ o �rodowisko, ale tak¿e przekazywaæ im têwiedzê w jak najbardziej praktyczny sposób. W zwi¹z-ku z tym, aby podjête dzia³ania edukacyjne przynosi³yjak najwiêksze efekty, okresowo organizujemy wyciecz-ki do szczeciñskich miejsc zwi¹zanych z ochron¹ �ro-dowiska naturalnego. W ten sposób przedszkolakimog¹ w praktyce poznaæ podejmowane dzia³ania pro-ekologiczne w swoim najbli¿szym otoczeniu, a zdo-byt¹ wiedzê teoretyczn¹ poprzeæ zdobywanym do-�wiadczeniem. Tego rodzaju formy pracy s¹ zatem sku-teczniejsze, ni¿ nawet najlepiej przeprowadzone zajê-cie w placówce przedszkolnej.

13 maja 2015 r. dzieci z Przedszkola PublicznegoNr 43 �Smyk'� z grup �Czarodzieje� i �Tygryski� wziê-³y udzia³ w warsztatach edukacyjnych zorganizo-

wanych w ramach projektu pt. �SPOTKANIA EDU-KACYJNE W EKOPORCIE� realizowanego przezWydzia³ Gospodarki Komunalnej i Ochrony �rodo-wiska Urzêdu Miasta Szczecin.

Przedszkolaki wraz z paniami nauczycielkami od-wiedzi³y dwa szczeciñskie ekoporty � miejsca, w któ-rych pozna³y zasady gospodarki odpadami w po-wi¹zaniu z ochron¹ �rodowiska naturalnego. Wpierwszym ekoporcie na ul. Ksiê¿nej Anny przed-szkolaki otrzyma³y specjalne maski ochronne i zwie-dzi³y halê, w której segregowane s¹ wszystkie szcze-ciñskie �mieci. Dzieci mog³y z bliska ujrzeæ ca³y pro-ces recyklingu i odzyskiwania surowców wtórnych.W drugim ekoporcie na ul. Leszczynowej korzysta-j¹c ze �cie¿ki edukacyjnej maluchy dowiedzia³y siêjak d³ugo rozk³adaj¹ siê poszczególne odpadki.Przedszkolaki wziê³y tak¿e udzia³ w warsztatach zartrecyklingu pt. ,,Jak z niczego stworzyæ co� piêk-nego'', w czasie których wykona³y ró¿ne zwierz¹tkam. in. nietoperze, motylki, g¹sienice, pos³u¿y³y imdo tego rolki po papierze i inne surowce wtórne. Wdalszej czê�ci wycieczki dzieci odwiedzi³y park le-�ny w Zdrojach, jezioro Szmaragdowe o raz schronz okresu II Wojny �wiatowej, w którym obecnie za-mieszkuj¹ nietoperze. Przedszkolaki mog³y dziêkitemu poznaæ warunki w jakich mieszkaj¹ te zwierzê-ta. Na zakoñczenie, wszyscy podziwiali panoramênaszego miasta z polany widokowej.

Danuta Rodzeñ� nauczycielka PP 43 w Szczecinie

w przyjemniej atmosferze, na dworze i podczas piêk-nej pogody. Ostatecznie zatem dziêki bezpo�redniejobserwacji po³¹czonej z werbalnym przekazem wia-domo�ci dzieci nabra³y przekonania, ¿e niew³a�ci-we dzia³ania cz³owieka wp³ywaj¹ negatywnie na ro-�liny i zwierzêta le�ne, natomiast odpowiedzialne,rozs¹dne postêpowanie cz³owieka wp³ywa korzyst-nie na le�ne �rodowisko. Wizyta w d¹bskiej le�ni-czówce u�wiadomi³a równie¿ przedszkolakom i ichrodzicom jak wa¿ne s¹ dla nas informacje o naszymnajbli¿szym otoczeniu, o potrzebach ro�lin i zwie-rz¹t, taka profesjonalna wiedza na temat lasu poma-ga cz³owiekowi umiejêtnie wspó³¿yæ ze �rodowiskiemprzyrodniczym. Wycieczka do lasu dostarczy³aprzedszkolakom z pewno�ci¹ wielu niezapomnia-nych wra¿eñ.

Danuta Rodzeñ

�SPOTKANIAEDUKACYJNE

W EKOPORCIE�

23

W piêkny i s³oneczny, majowy pi¹tek prawdziwymautokarem dziêki uprzejmo�ci i organizatorowi wy-cieczki Urzêdowi Miasta Szczecina, Wydzia³ Utrzy-mania Czysto�ci i Porz¹dku, pojechali�my grup¹ trzy-latków do �Ekoportu� w Szczecinie. Jego prawdziwanazwa to ; Punkt Selektywnego Zbierania OdpadówKomunalnych. Brzmi dumnie! Ma ponad 8 tysiêcymetrów kwadratowych, czyli jest 10 razy wiêkszy ni¿ka¿dy z sze�ciu pozosta³ych. Daje równie¿ mo¿liwo�æroz³adunku ciê¿kich materia³ów

z dwóch poziomów. Przygotowana zosta³a rów-nie¿ specjalna rampa, która u³atwia roz³adunek. No-wym elementem jest tak¿e �cie¿ka edukacyjna. Usta-wiona zosta³a wiata ze sto³ami, ³awkami, tablicamiedukacyjnymi a tak¿e tablic¹ interaktywn¹. Jest tomiejsce przeznaczone dla nauczycieli oraz uczniów,którzy bêd¹ uczestniczyæ w zajêciach z ekologii.

W drodze do �Ekoportu� przez okno autokaru dzie-ci podziwia³y coraz to nowsze miejsca naszego miastaod Wa³ów Chrobrego, Baszty Siedmiu P³aszczy, Fa-bryki Czekolady a¿ po budowê szybkiego tramwaju wnaszym mie�cie. Zainteresowanie regionem, odczuwa-nie przywi¹zanie do rodzinnego krajobrazu jest bardzowa¿ne w ¿yciu m³odego cz³owieka, który w niedalekiejprzysz³o�ci bêdzie pe³niæ funkcje obywatelskie w swo-jej �ma³ej ojczy�nie�, a jednocze�nie bêd¹c obywate-lem �wiata. Przypomnieli�my sobie równie¿ nazwê na-szego miasta i nazwê naszej piêknej rzeki �Odra�.

Kszta³towanie �wiadomo�ci o �rodowisku powinnorozpoczynaæ siê jak najwcze�niej, poniewa¿ wtedy wy-chowanie dla poszanowania ro�lin i zwierz¹t bêdzie efek-tywne i przyniesie oczekiwane rezultaty w postaci w³a-�ciwego rozwoju i kszta³towania prawid³owych zacho-wañ wobec przyrody. Wiedza na temat ochrony i kszta³-towania �rodowiska powinna uwra¿liwiaæ m³ode poko-lenie na ochronê przyrody i �rodowiska oraz u�wiada-miaæ jej wa¿no�æ i istotê, aby w przysz³o�ci mog³o onowybraæ jak najlepsze sposoby ich rozwi¹zywania.

Celem edukacji ekologicznej w przedszkolu po-winno byæ:

� u�wiadomienie, ¿e ¿ycie bez kontaktu z przyrod¹jest niemo¿liwe. Wszystko, co jest potrzebne cz³o-wiekowi do ¿ycia, czerpie on ze �rodowiska,

� podjêcie próby pog³êbienie wiadomo�ci na te-mat ro�lin i zwierz¹t ¿yj¹cych na Ziemi,

� kszta³towanie podstawowych zasad ochronyprzyrody poprzez zajêcia edukacyjne,

� kszta³towanie umiejêtno�ci racjonalnego korzy-stania z zasobów przyrody poprzez za³o¿enie k¹cikaprzyrodniczego w sali danej grupyo wprowadzenieczystych technologii, oraz utylizacji odpadów po-przez uczenie od najm³odszych lat segregacji pod-stawowych odpadów do pojemników w odpowied-nim kolorze,

� kszta³towanie w³asnego �ja� w harmonii ze �ro-dowiskiem,

� rozwijanie aktywnych form wypoczynku na ³onienatury, zabawy na placu przedszkolnym, przypomi-nanie dzieciom, ¿e miejsce kwiatów czy trawy jest wziemi i nie mog¹ one ¿yæ bez niej.

Te cele wynikaj¹ równie¿ z programu edukacji eko-logicznej dla dzieci w wieku przedszkolnym, jaki pro-wadzê w swojej placówce.

Po dojechaniu na miejsce zwiedzali�my teren. Pani, pracownik �Ekoportu� pokazywa³a nam wielkie ta-blice z kolorowymi rysunkami , a na nich m¹dre radyo tym, jak powinni�my segregowaæ odpady. I tak naprzyk³ad butelki plastikowe wrzucamy do...¿ó³tegopojemnika a papier do niebieskiego. Dzieci dzieli³ysiê swoj¹ wiedz¹ na temat oszczêdzania pr¹du czywody. Bardzo ³adnie segregowa³y papier, plastik, zu-¿yte baterie. Dowiedzieli�my siê jeszcze, ¿e butelki zeszk³a rozk³adaj¹ siê 4000 lat. Po obejrzeniu ciekawychtablic zostali�my zaproszeni na krótki odpoczynek,po którym rozpoczêli�my pracê plastyczn¹. Z rolkipo papierze toaletowym powstawa³y piêkne motyle,a z butelki plastikowej ju¿ w przedszkolu wykonali-�my wspania³e ��winki skarbonki�. Zostali�my jesz-cze nagrodzeni za m¹dre odpowiedzi piecz¹tk¹ Eko-portu. Takie zajêcia na �wie¿ym powietrzu dobrzewp³ywa³y na dotlenienie organizmu a witamina �D� zpewno�ci¹ mia³a swój dobroczynny wp³yw na odpo-czynek po powrocie. Fajna by³a ta wycieczka. Napewno wrócimy tutaj w przysz³ym roku szkolnym.

Kamila Insadowska� nauczyciel wychowania przedszkolnego

Przedszkole Publiczne nr 27 ¯agielekw Szczecinie

�Autokaremdo Ekoportu�

Przedszkole Publiczne nr 27 w Szczecinie

24

Okres przedszkolny w ¿yciu dziecka to czas kszta³-towania jego osobowo�ci, nabywania róznorodnychumiejêtno�ci i do�wiadczeñ, a przedszkole jest miej-scem, gdzie te umiejêtno�ci i do�wiadczenia siê zdo-bywa. Jak powszechnie wiadomo najszybciej i naj-efektywniej uczymy siê poprzez dzia³anie, dlatego ka¿-de przedszkole powinno umo¿liwiæ dzieciom poznanie�wiata poprzez organizowanie wycieczek, wyj�æ edu-kacyjnych oraz spotkañ z ciekawymi lud�mi.

M³odsze dzieci bêd¹ce u progu swojej edukacji s¹ciekawe �wiata, chêtnie zdobywaj¹ wiedzê i noweumiejêtno�ci, a zadaniem nauczyciela jest im to umo¿-liwiæ. Bardzo dobr¹ okazj¹ do rozwijania tej ciekawo-�ci s¹ w³a�nie spacery i wycieczki. Celem organizo-wania spacerów jest g³ównie zapewnienie dzieciompobytu na �wie¿ym powietrzu. Wycieczki natomiastmaj¹ na celu wzbogacanie wiadomo�ci, kszta³towa-nie pojêæ, rozwijanie procesów poznawczych- spo-strzegania, uwagi, procesów my�lowych - porówny-wania oraz analizy i syntezy. Zetkniêcie siê dzieci znowym, ciekawym �rodowiskiem wp³ywa na rozwójmowy- wypowiadania siê i stawiania pytañ. Przy-czynia siê do wyrobienia w³a�ciwego stosunku dootoczenia i odczuwania jego piêkna.

W Przedszkolu Publicznym Nr 3 w Szczecinie wy-cieczki organizowane s¹ g³ównie przez nauczycieliposzczególnych grup, czêsto przy wspó³pracy z ro-dzicami. Organizacjê i program wycieczki dostoso-wuje siê do wieku, zainteresowañ i potrzeb dzieci, ichstanu zdrowia, sprawno�ci fizycznej, stopnia przy-gotowania i umiejêtno�ci. Najwiêcej wyj�æ poza te-ren przedszkola odbywa siê do parków, lasów miej-skich oraz miejsc zwi¹zanych z ekologi¹ i propaguj¹-cych dbanie o przyrodê, a tak¿e do miejsc u¿ytecz-no�ci publicznej, takich jak: muzea, teatry, wystawy,kina, itd. Organizowane s¹ równie¿ wycieczki domiejsc, w których dzieci maj¹ mo¿liwo�æ poznaæ ró¿-ne zawody oraz miejsca pracy. W tym celu dzieci znaszego przedszkola co roku odbywaj¹ wycieczki dotakich miejsc jak: Edukacyjna Pracownia Przyrodni-cza nad Jeziorem G³êbokie, Centrum Informacji Tury-stycznej nad Jeziorem Szmaragdowym, Park Kaspro-wicza, Zamek Ksi¹¿¹t Pomorskich, Muzeum Narodo-we, Muzeum Techniki i Komunikacji, Teatr Lalek Ple-ciuga, Filharmonia, hala Azoty Arena, siedziba Re-mondis, Ekoporty, itp. Odwiedzamy tak¿e regularniekomisariaty policji, siedzibê Stra¿y Po¿arnej, terenJednostki Wojskowej, budynek Poczty Polskiej, lo-komotywowniê na Wzgórzu Hetmañskim i wiele in-nych miejsc, w których dzieci mog¹ poprzez do�wiad-czanie realizowaæ Podstawê Programow¹.

Celem takich wyj�æ, oprócz zdobywania wiedzy jestwdra¿anie do umiejêtnego zachowania siê w miejscachpublicznych, poszanowania przyrody, propagowaniekultury, a tak¿e rozwijanie szacunku dla ka¿dego cz³o-wieka, bez wzglêdu na to jaki zawód wykonuje. Syste-matycznie przeprowadzane spacery i wycieczki opróczbudzenia zaciekawienia piêknem przyrody kszta³tuj¹równocze�nie w³a�ciwy stosunek do otaczaj¹cego nas�wiata, a tak¿e s¹ powi¹zaniem teorii z praktyk¹.

Wycieczki i spacery sprzyjaj¹ równie¿ rozwojowifizycznemu dzieci. Nawet podczas krótkiego space-ru dzieci staj¹ siê bardziej odporne na zmieniaj¹cesiê warunki atmosferyczne. Wycieczki sprzyjaj¹kszta³towaniu czynnych postaw wobec zdrowia ibezpieczeñstwa w³asnego i innych. Dzieci ucz¹ siêbezpiecznego poruszania po swoim mie�cie, a tak¿ekorzystania z transportu miejskiego.

Przedszkolu Publicznym nr 3 w Szczecinie

Nauka poprzezdzia³anie

W kwietniu najm³odsza grupa z naszego przedszko-la odby³a swoj¹ pierwsz¹ wycieczkê autokarow¹ doEkoportu na ulicy Leszczynowej w Szczecinie. G³ów-nym celem tego wyjazdu by³o przybli¿enie tematykigospodarki odpadami w powi¹zaniu z ochron¹ �rodo-wiska. Ale oprócz tego dzieci dowiedzia³y siê po co wogóle powstaj¹ takie miejsca jak Ekoporty, a tak¿e na-uczy³y siê wykorzystywaæ ró¿ne materia³y podczaszajêæ z artrecyklingu. By³a to wycieczka od pocz¹tkudo koñca zorganizowana przez nauczycielkê grupy,ale czêsto zdarza siê, ¿e wiêkszy wk³ad w organizacjêma rodzic dziecka. Tak by³o miêdzy innymi w przypad-ku zwiedzania lokomotywowni na Wzgórzu Hetmañ-skim, gdzie pracowa³ dziadek jednej z dziewczynek zgrupy. Dziêki temu dzieci mia³y mo¿liwo�æ przejechaæsiê poci¹giem ze stacji Szczecin G³ówny do stacji Szcze-cin Wzgórze Hetmañskie, ka¿dy móg³ usi¹�æ w kabi-nie maszynisty, a tak¿e wcieliæ siê w rolê konduktora.

Spacery i wycieczki daj¹ dzieciom wiele korzy-�ci, do których mo¿emy zaliczyæ: widoczn¹ rado�æ,spontaniczno�æ, ciekawsze wypowiedzi, wiêksz¹wiedzê, lepsz¹ sprawno�æ fizyczn¹ oraz odporno�æ.Ale przede wszystkim dla takiego ma³ego poszu-kiwacza wycieczki s¹ oknem na �wiat i lekcj¹, któr¹prawdopodobnie zapamiêtaj¹ do koñca ¿ycia.

Marta Michalaknauczyciel mianowany w Przedszkolu

Publicznym Nr 3 w Szczecinie

25

O tym, jak wa¿ne jest kszta³towanie prawid³owychnawyków ¿ywieniowych w�ród dzieci oraz roli pro-gramów edukacyjno-informacyjnych w tym obsza-rze mówili organizatorzy kampanii �Mam kota napunkcie mleka� podczas wizyty w Szczecinie. Naspotkanie, które odby³o siê 13 kwietnia w StudiuKimama, zostali zaproszeni przedstawiciele szcze-ciñskich mediów oraz uczniowie szkó³, które przy-st¹pi³y do programu.

Poniedzia³kowe przedpo³udnie by³o okazj¹ do przyj-rzenia siê rezultatom kampanii, której celem jest zachê-cenie uczniów szkó³ podstawowych i gimnazjalnychdo spo¿ywania mleka i jego przetworów. Ponad dwalata intensywnych dzia³añ prowadzonych w jej ramachzaowocowa³y znakomitymi wynikami: na zaproszeniedo programu odpowiedzia³o blisko 2330 szkó³ i 258000 dzieci, w tym 74 placówki i 10 432 uczniów z woje-wództwa zachodniopomorskiego.

Mleko w liczbachW Polsce produkuje siê nieco ponad 12 mld li-

trów mleka rocznie1. Choæ pod tym wzglêdem zaj-mujemy 4. miejsce w Unii Europejskiej2, spo¿yciemleka w naszym kraju jest niemal

o po³owê mniejsze ni¿ �rednia unijna i wynosi oko³o206 litrów na osobê rocznie3. Jest jednak powód dooptymizmu: z rezultatów badañ w zakresie spo¿yciamleka przeprowadzonych w�ród uczniów szkó³ bio-r¹cych udzia³ w programie �Mam kota na punkciemleka� wynika, ¿e wzros³a zarówno czêstotliwo�æ, z

jak¹ m³odzi Polacy siêgaj¹ po produkty mleczne, jakrównie¿ wiedza o warto�ciach od¿ywczych mleka ijego roli w diecie. Ju¿ ponad 80% dzieci uczestnicz¹-cych w programie uwa¿a, ¿e dieta zawieraj¹ca nabia³to sposób na utrzymanie dobrej formy. Niemal po³o-wa z nich w tym celu codziennie siêga po mleko, za�trzy czwarte odwiedza stronê kampanii, by poszerzyæswoj¹ wiedzê o produktach mlecznych. � Rezultatybadañ �wiadcz¹ o tym, ¿e mleczna edukacja przynosikonkretne efekty. Dzieci s¹ coraz bardziej �wiadometego, w jaki sposób powinny siê od¿ywiaæ. Cieszynas, ¿e ta wiedza przek³ada siê na ich faktyczne wy-bory ¿ywieniowe i w codziennym uczniowskim ja-d³ospisie coraz czê�ciej goszcz¹ produkty z nabia-³owej rodziny � podkre�li³a Marta Jemieljañczuk zPolskiej Izby Mleka.

Na rolê prawid³owych nawyków ¿ywieniowychuwagê zwróci³a Anita Jeziorska, dietetyk oraz eks-pert programu �Mam kota na punkcie mleka�. �Dobrze zbilansowana dieta, bogata w niezbêdne or-ganizmowi sk³adniki od¿ywcze, witaminy oraz mi-nera³y, to podstawa prawid³owego rozwoju. Jednymz najbardziej warto�ciowych jej elementów s¹ pro-dukty mleczne. Ich regularne spo¿ywanie to znako-mity sposób na dostarczenie organizmowi ³atwoprzyswajalnego wapnia, wysokiej jako�ci bia³ka, wi-tamin z grupy B, a tak¿e A i D � wyja�ni³a. Zdaniemekspertów z Instytutu ¯ywienia i ¯ywno�ci, abypokryæ dobowe zapotrzebowanie na wapñ, dziecipowy¿ej 10. roku ¿ycia powinny siêgaæ po 3-4 por-cje nabia³u dziennie. � Jedna porcja to, przyk³ado-wo, szklanka mleka lub kefiru, kubeczek jogurtu albodwa plasterki sera ¿ó³tego � wylicza Jeziorska.

Dzieci z mlekiem za pan bratNa uczniów zaproszonych do udzia³u w Mlecz-

nych Lekcjach czeka³ Kot Mleczys³aw oraz do-�wiadczeni animatorzy, którzy poprowadzili in-teraktywne zajêcia wed³ug scenariusza ³¹cz¹ce-go edukacjê z zabaw¹. Graj¹c w specjalnie przy-gotowan¹ Mleczn¹ Grê planszow¹, rozwi¹zuj¹crebusy i tworz¹c mleczny komiks dzieci dowie-dzia³y siê, jakie cenne sk³adniki od¿ywcze kryj¹siê w produktach nabia³owych, a tak¿e dlaczegowarto �mieæ kota na punkcie mleka� podczaskomponowania codziennej diety. Na koniec ka¿-dy uczestnik zajêæ móg³ przez chwilê zmieniæ siê

Kampania �Mam kotana punkcie mleka�

z wizyt¹ w Szczecinie

26

w ma³ego artystê, ozdabiaj¹c kubek na mlekowed³ug w³asnego pomys³u. Przez ca³y czas wy-si³kom uczniów kibicowa³ Mleczys³aw. W finalespotkania sympatyczny bohater mlecznej kam-panii wrêczy³ dzieciom dyplomy i pozowa³ z nimido pami¹tkowego zdjêcia.

O programieCelem programu �Mam kota na punkcie mleka�

jest edukowanie odbiorców w zakresie zasad racjo-nalnego ¿ywienia oraz roli mleka i produktów mlecz-nych w diecie. Projekt obejmuje dzia³ania informa-cyjne skierowane do uczniów szkó³ podstawowychi gimnazjów, ich rodziców oraz nauczycieli z ca³egokraju. Trzyletnia kampania, prowadzona przez Polsk¹Izbê Mleka oraz Polsk¹ Federacjê Hodowców By-d³a i Producentów Mleka, jest wspó³finansowanaze �rodków Unii Europejskiej, Rz¹du Polskiego orazFunduszu Promocji Mleka.

Kontakt dla mediówBiuro prasowe programu �Mam kota na punk-

cie mleka�:Iga Krysatel.: (+48) 795 573 500e-mail: [email protected] Izba Mleka:Marta Jemieljañczuktel.: (+48) 85 674 73 29e-mail: [email protected]

O Polskiej Izbie MlekaPolska Izba Mleka (PIM) jest najwiêksz¹ organi-

zacj¹ bran¿y mleczarskiej w Polsce. Zosta³a utwo-rzona z inicjatywy spó³dzielni i zak³adów mleczar-skich oraz firm z nimi wspó³pracuj¹cych. Liczy po-nad 70 cz³onków, a w�ród podmiotów zrzeszonychznajduj¹ siê najwiêksze firmy mleczarskie i zwi¹zanez bran¿¹ mleczarsk¹. G³ównym celem PIM jest wspó³-praca cz³onków i partnerów Izby na rzecz rozwoju ipromocji polskiego mleczarstwa zarówno w Polsce,jak i zagranic¹.

O Polskiej Federacji HodowcówByd³a i Producentów Mleka

Polska Federacja Hodowców Byd³a i Producen-tów Mleka (PFHBiPM) zosta³a utworzona w 1995roku. Jest organizacj¹ niezale¿n¹, dobrowoln¹ i sa-morz¹dn¹. Zrzesza ponad 9 200 cz³onków skupio-nych w 18 zwi¹zkach regionalnych hodowców by-d³a i producentów mleka oraz w Polskim Zwi¹zkuByd³a Simentalskiego i Krajowym Zwi¹zku Hodow-ców Czerwonego Byd³a Polskiego.

1. Dane IERiG¯.2. Dane Eurostat za 2013 r., http://ec.europa.eu/

euros ta t / s ta t i s t i c s -exp la ined / index .php/Milk_and_milk_product_statistics

3. Dane GUS i obliczenia IERiG¯.

Czy wiecie, ¿e 25 maja obchodzimy �wiatowyDzieñ Mleka? Z tej okazji rozpoczynamy kolejnekonkursowe zmagania w ramach programu �Mamkota na punkcie mleka�.

Nasz nowy konkurs polega na stworzeniu scena-riusza obchodów Dnia Mleka, który uczniowie zre-alizuj¹ w swojej szkole, a nastêpnie udokumento-waniu go w formie filmu lub zdjêæ z wydarzenia. Dowykonania zadania potrzebne bêdzie zaanga¿owa-nie ca³ej klasy i umiejêtno�æ wspó³pracy w zespole.Olimpiada wiedzy o mleku, mleczne targi, czy zawo-dy w jedzeniu mlecznych smako³yków � to tylkonieliczne propozycje wspólnej zabawy. Na klasy,które zorganizuj ¹ najciekawsze mleczne �wiêto wswojej szkole, czekaj¹ wspania³e nagrody!

Zg³oszenia konkursowe mo¿na nadsy³aæ do 10czerwca. Regulamin i szczegó³y konkursu dostêp-ne s¹ na stronie: http://www.mamkotanapunkciem-leka.pl/zawartosc/konkurs-zrobmy-mleku-urodziny.

27Szczeciñski Program Edukacji Wodnej

i ̄ eglarskiej �Morze przygody� z wiatrem w ¿aglach�

Najm³odsi uczestnicy Szczeciñskiego ProgramuEdukacji Wodnej i ̄ eglarskiej stanêli do pojedyn-ku na temat naszego miasta Szczecin. Tradycyjnieju¿ Przedszkole Publicznej Nr 65 organizowa³o quizwiedzy, w którym podopieczni Oddzia³u Przed-szkolnego z SP 11, Przedszkola Nr 20 oraz grupagospodarzy wykazali siê du¿¹ wiedz¹ na tematSzczecina, jego zabytków, ale równie¿ z wiedzy¿eglarskiej i morskiej.

Mi³¹ niespodziank¹ by³ wystêp absolwentek Przed-szkola, dzi� uczennic Szko³y Muzycznej 1st., któredla nas zagra³y na flecie poprzecznym i skrzypcach...

Czy znasz swoje miasto�Quiz wiedzy o Szczecinie

Roz�piewane Zdroje�Ju¿ po raz XVI odby³ siê Konkurs Piosenki ̄ eglar-

skiej i Szantowej �Zdroje 2015�.Jest to najstarszy �szantuj¹cy� w Szczecinie, miê-

dzyszkolny konkurs w którym uczestnicz¹ zespo³y isoli�ci ze szkó³ podstawowych i gimnazjalnych. Tymrazem � w sobotni poranek, 25 kwietnia � o zwyciê-stwo konkurowa³o 14 wykonawców i 10 zespo³ów.

Dla wszystkich wykonawców i zwyciêzców, iich opiekunów, by³y dyplomy i upominki, ufun-dowane przez organizatorów i sponsorów, m.in.przez Urz¹d Miasta oraz Radê Osiedla Zdroje.Przegl¹d otworzy³a i podsumowa³a dyrektor ZS 1Ma³gorzata Wierzba, a jego organizatorem by³ojak zwykle Szkolne Ko³o Edukacji Morskiej, z opie-kunkami Izabel¹ Matejko �

Na zakoñczenie wszyscy opiekunowie na scenieza�piewali �Gdzie ta keja��.

28

Na przystani Jacht Klubu AZS 9 maja 2015 odby-³a siê inauguracja Sezonu ¯eglarskiego w obecno-�ci miêdzy innymi Marsza³ka Województwa Olgier-da Geblewicza i zastêpc¹ Prezydenta KrzysztofemSosk¹. Inauguracjê otworzy³ Komandor Klub AZSWitold Zdrojewski, banderê za� podnie�li przyd�wiêkach Mazurka D¹browskiego ¿eglarze - stu-denci z Akademii Morskiej. Prezes ZOZ¯ ZbigniewZalewski podsumowa³ krótko osi¹gniêcia i sukce-sy minionego sezonu. W 2015 roku obchodzimy 70Lecie ¯eglarstwa Polskiego na Pomorzu Zachod-nim. Z tej okazji ZOZ¯ ufundowa³ medale, które zo-sta³y wrêczone zas³u¿onym dzia³aczom ¿eglarskim.Medal taki zosta³ wrêczony Danucie Kopacewicz,matce chrzestnej jachtu Dar Szczecina.

Druga inauguracja mia³a miejsce godzinê pó�niejw Centrum ¯eglarskim, gdzie odby³o siê kluboweotwarcie sezonu w asy�cie m³odych ¿eglarzy. Popodniesieniu bandery mali ¿eglarze z PrzedszkolaNr 27 �¯agielek� zaprezentowali siê w morskim tañ-cu. Dyrektor Centrum ¯eglarskiego £ukasz Pun-dyk wrêczy³ Srebrn¹ Odznakê C¯ Kapitanowi Mie-czys³awowi Ircha zwi¹zanemu z programem Eduka-cji Wodnej i ¯eglarskiej. Otwarcie sezonu zakoñ-czy³ wystêp zespo³u szantowego �Majtki Bosma-na� i ognisko.

Sezon rozpoczêty, na wszystkich chêtnych cze-kaj¹ jachty i woda.

Sezon ¯eglarski 2015 rozpoczêty Ludomir M¹czkaw Alei ¯eglarzy

W sobotê 16.05.2015r. uczestnicy Ko³a EdukacjiWodnej i ¯eglarskiej Pa³acu M³odzie¿y na jachcies/y Zryw pop³ynêli na Wa³y Chrobrego. Na Bulwa-rze Piastowskim mia³a siê odbyæ uroczysto�æ od-s³oniêcia tablic upamiêtniaj¹cych obecno�æ daw-nego i obecnego ¿eglarstwa w Szczecinie. Licznieprzyby³ych go�ci i mieszkañców Szczecina powita³Prezydent Miasta Piotr Krzystek.

Pierwsz¹ tablicê � Stettiner Yacht Clubu ods³oni³przyby³y z Lubeki ,obecnej siedziby klubu, jago ko-mandor Wolf-Rudiger Grohmann, któremu zosta³wrêczony okoliczno�ciowy grawer ton przedstawia-j¹cy obecn¹ Marinê Goc³aw, by³¹ siedzibê StettinerYacht Clubu przez prezesa ZOZ¯ � Zbigniewa Za-lewskiego. Druga tablica JK �Gryf� Ligi Morskiejzosta³a ods³oniêta przez El¿bietê Marsza³ek, nato-miast trzeci¹ tablicê po�wiêcon¹ jachtowi s/y Ma-ria, ods³onili Aleksandra i Andrzej Kocewiczowie.

Przy d�wiêkach szant Jerzego Porêbskiego ods³o-niêty zosta³ pomnik ¿eglarza, znanego ze swej �w³ó-czêgi� po morzach i oceanach Ludomira M¹czkizwanego �Ludojadem�. Uroczysto�ci tej dokonaliDariusz Stollem, jego cz³onek rodziny oraz d³ugo-letni przyjaciel Ludka Wojciech Jacobson. Dziêkiwysi³kom i zaanga¿owaniu pañstwa Kocewiczów zMariny Camping obok pomnika przy nabrze¿u sta-nê³a jego ukochana �Maria�, na której przep³yn¹³wiele mil morskich, zwiedzaj¹c ro¿ne zak¹tki �wiata.

29

Konkurs zorganizowany 30.04.2015 r. przez SKEMSOSW Nr 2 obejmowa³ wiedzê o naszym mie�cie.Czêsto jest tak, ¿e znamy odleg³e miejsca, a niewielewiemy o naszym Szczecinie. Tematem konkursu by³y�Tajemnice Morskiego Szczecina�. Do rywalizacjioprócz gospodarzy zg³osi³y siê SKEM-y GM 27, GMKatolickiego i Pa³acu M³odzie¿y. Uczestnicy rozwi¹-zywali test wiadomo�ci odpowiadaj¹c na pytania:nad jak¹ rzek¹ unosi siê jedyny w Europie zwodzo-ny most kolejowy, czyj¹ patronk¹ by³a Sedina � po-mnik wizytówka przedwojennego Szczecina, jakietajemnice kryj¹ Wa³y Chrobrego?

Nie zabrak³o równie¿ pytañ typowo ¿eglarskich imorskich: dlaczego maszt statku Konstanty K. Ma-ciejewicz stanowi³ tester kandydata na marynarza,jakie o¿aglowanie nosi szkuner, od kiedy Polskabierze udzia³ w regatach wielkich ¿aglowców.Uczestnicy konkursu musieli siê równie¿ wykazaæznajomo�ci¹ wêz³ów ¿eglarskich. Zadaniem specjal-nym by³o u³o¿enie zwrotki piosenki na melodiê szan-ty �Morskie opowie�ci� i zaprezentowanie jej. Do-datkow¹ atrakcj¹ by³ pokaz mody, przygotowanyprzez gospodarzy konkursu, uczennic klasy kra-wieckiej. W wyniku rywalizacji wygra³ SKEMSOSW Nr 2, II miejsce zaj¹³ Pa³ac M³odzie¿y, IIImiejsce GM Katolickie. By³ to ostatni konkurs dlagimnazjalistów w tym roku szkolnym. Teraz tylkowoda, ¿agle i wiatr. 25 maja rozpoczynamy �ma³eregaty� TTSR z K³ajpedy do Szczecina na jachtach�Dar Szczecina� i �Zryw�. 30 maja wyrusza wy-prawa do Narwiku na S/y Stary. Natomiast �Fry-deryk Chopin� wraz z reprezentacj¹ Szczecina p³y-nie na �du¿e regaty� TTSR 2015.

Wszystkich chêtnych zapraszamy na rejsy. Jolanta Ga³êzowska

�Cudze chwalicieswego nie znacie�

30

28 kwietnia tego roku Pa³ac M³odzie¿y w Szczeci-nie �wiêtuje swoje 65-lecie.

Tego dnia w Hali Opery na Zamku o godz. 18:00odbêdzie siê widowisko �Wyspa Piotrusia Pana�,przygotowane z okazji Jubileuszu. Kilkana�cie pa-³acowych pracowni po³¹czy³o si³y (³¹cznie ponad140 wykonawców!) i przygotowa³o wielki spektaklna motywach powie�ci J.M. Barrie'go. Pomys³o-dawc¹ widowiska, autorem scenariusza, a tak¿e re-¿yserem jest Marcel Mroczek � by³y uczestnik Pra-cowni Teatralnej, a obecnie nauczyciel Pa³acu M³o-dzie¿y. Bêdzie �piew, muzyka, taniec i oczywi�ciegra sceniczna. Wszystko, czym ¿yje na co dzieñplacówka.

Szczeciñski Pa³ac M³odzie¿y jest pierwsz¹ w Pol-sce placówk¹ wychowania pozaszkolnego. Powsta³w 1950 roku z inicjatywy dzia³aczy TowarzystwaPrzyjació³ Dzieci. ̄ ycie placówki przez 57 lat zwi¹-zane by³o z czterema budynkami przy Al. WojskaPolskiego, do których uczêszcza³o w pierwszym rokudzia³alno�ci ok. 300 osób.

1 wrze�nia 2008 roku Pa³ac M³odzie¿y otworzy³swoje podwoje w nowej siedzibie przy Al. Piastów 7.Budynek, do którego przeniesiono Pa³ac, jest obiektemwpisanym na listê zabytków Szczecina i ma w³asn¹,ciekaw¹ historiê. Pocz¹tkowo mie�ci³a siê tu szko³a �red-nia dla ch³opców a w okresie powojennym Szko³a Pod-stawowa Nr 8 (do 2002 r.) i Gimnazjum Nr 4 (do 2007 r.).

Przeniesienie wszystkich pracowni z czterech wol-nostoj¹cych budynków do jednego gmachu by³oogromnym przedsiêwziêciem. Wi¹za³o siê z przysto-sowaniem wielu pomieszczeñ do specyficznych po-trzeb poszczególnych pracowni. Zdecydowana wiêk-szo�æ zosta³a zaadaptowana do nowych celów.

Zmiana miejsca stworzy³a nowe perspektywy roz-woju placówki. Pomog³a w zintegrowaniu dzia³añposzczególnych pracowni, a usytuowanie w cen-trum miasta stworzy³o mo¿liwo�ci pozyskania szer-szego krêgu odbiorców.

Obecnie Pa³ac M³odzie¿y � Pomorskie CentrumEdukacji w Szczecinie jest placówk¹ o�wiatow¹, zktórej oferty korzysta rocznie oko³o 1500 sta³ychuczestników, w 27 pracowniach, a ponad 40.000 osóbspotyka siê na ró¿norodnych imprezach ciekawiespêdzaj¹c czas wolny.

Oferta placówki skierowana jest do ró¿nychgrup wiekowych. 3 i 4-latki mog¹ korzystaæ z co-dziennych zajêæ w Akademii Edukacji Przedszko-laka, dzieci i m³odzie¿ w wieku szkolnym rozwi-jaj¹ swoje pasje i zainteresowania w pracowniachartystycznych (m.in. muzyczna, gitarowa, wokal-na, muzyki etnicznej, taneczna, teatralna, pla-styczna, ceramiczna), naukowo-technicznych(pracownia fotografii i grafiki cyfrowej, mode-larstwo), sportowych (karate, szachy), turysty-ki i rekreacji (pracownia turystyczno-ekologicz-na) oraz Edukacji Morskiej. Wykwalifikowanakadra pomaga �rozwin¹æ skrzyd³a� i uwierzyæ wsiebie ka¿demu, kto przychodzi na zajêcia.

Co roku w czasie ferii i wakacji, uczniowie szkó³podstawowych korzystaj¹ ze specjalnie przygoto-wanej na ten czas oferty pó³kolonii, która cieszy siênies³abn¹cym powodzeniem.

Pa³ac M³odzie¿y to nie tylko zajêcia dla dzieci im³odzie¿y, ale równie¿ koncerty, spektakle, kon-kursy i przegl¹dy miejskie, wojewódzkie, ogólno-polskie. To równie¿ cykliczna impreza SOBOTAW PA£ACU, dla dzieci w wieku przedszkolnym,która cieszy siê ogromnym zainteresowaniem.Skupia najm³odszych mieszkañców Szczecina,którzy maj¹ okazjê zobaczyæ Pa³ac M³odzie¿y odkulis. Wielu z nich powraca tutaj w kolejnych la-tach, staj¹c siê uczestnikami zajêæ.

We wspó³pracy ze szczeciñskim oddzia³em Zwi¹z-ku Literatów Polskich w Pa³acu organizowane s¹równie¿ wieczory literackie, na których króluje po-ezja autorów nie tylko ze Szczecina i okolic.

W szczeciñskim Pa³acu M³odzie¿y dzia³a rów-nie¿ biblioteka, z której zbiorów korzystaj¹ ju¿ naj-m³odsi uczestnicy z Akademii Edukacji Przedszko-laka. W jej zbiorach znajduj¹ siê ksi¹¿ki dla doro-s³ych i dla dzieci. W 2007 roku w strukturze Pa³a-cu M³odzie¿y pojawi³o siê Centrum Zasobów Jê-zyka Angielskiego, którego zadaniem jest pomocnauczycielom jêzyka angielskiego. Centrum dys-ponuje wieloma ró¿norodnymi materia³ami przy-datnymi do pracy z dzieæmi � ksi¹¿kami, poradni-kami metodycznymi, podrêcznikami, s³ownikamiitp. Ponadto w Centrum odbywaj¹ siê szkolenia iwarsztaty, podczas których nauczyciele mog¹poznawaæ nowe metody nauczania i doskonaliæswoje umiejêtno�ci dydaktyczne.

Szczeciñski Pa³ac M³odzie¿y to placówka nowo-czesna i otwarta na potrzeby mieszkañców, o czym�wiadczy ogromne zainteresowanie, z jak¹ spoty-ka siê nasza oferta.

Warto wspomnieæ, i¿ PM-PCE jest wydawc¹ od19 lat Miesiêcznika Pedagogicznego �Dialogi�.


¿œæ¹ó³

¯œŸæ






Fot.: Aneta Klonowska



Poezja w obrazach

Zdj

¯œŸæ

Zdj

Zd

êcia

:w

na

arn

ia

j I

o S

ck



Poezja w obrazach

Zd

êcia

:w

na

arn

aj

Io

Sic

k





PA£ACOWE JASE£KA




Jadwiga Nijaka

Bukiety

NAUCZYCIELSKIE PASJE



A Teraz My w obiektywie Moniki Wilczyñskiej

Szczecin 2015

Storczyki

Wielkie przygotowania do TTSR 2013

Zdjêcia: Wojciech Tomczak

Wielkie przygotowania do TTSR 2013

Zdjêcia: Wojciech Tomczak

The Tall Ships Races 2013

M³odzi zdobywaj¹ morza

Moja Norwegia, czyli obrazy malowane na jedwabiu

Joanna Dunin-Witowska

Spotkanie z Marsza³kiem


W glinie zaczarowane

Pracownia Ceramiczna – Pa³ac M³odzie¿y w Szczecinie



w obiektywie Moniki Wilczyñskiej

Szczecin 2014


Przedszkole Publiczne Nr 3 w Szczecinie

„Eko Odkrywcy”

Zdjêcia: Monika Maækowiak, Wojciech Tomczak

Na szlaku wielkich wypraw – 2014

CKS kszta³ci mistrzów œwiata


Festiwal PiosenkiBo¿onarodzeniowej



Ferie 2015 w Pa³acu M³odzie¿y


Po mapieprzez morza i oceany

Zdjêcia: Jolanta Ga³êzowska



II turnus



¿œæ¹ó³

¯œŸæ






Fot.: Aneta Klonowska

Zdj

¯œŸæ

Zdj

Zd

êcia

:w

na

arn

ia

j I

o S

ck



Poezja w obrazach

Zd

êcia

:w

na

arn

aj

Io

Sic

k


II Wojewódzki Konkurs Krasomówczy

„Morskie opowieœci”





Turystyka szkolna w obiektywie

Zdjêcia: archiwum Centrum Kszta³cenia Sportowego



Uczniowiena turystycznych

szlakach


A teraz my w obiektywie Iwony Sarnickiej

Szczecin 2013

Akcja Lato 2013Zdjêcia: Monika Wilczyñska


Zdjêcia: Monika Maækowiak

The Tall Ships Races 2013

M³odzi zdobywaj¹ morza (2)

To ju¿ Jesieñw Centrum

¯eglarskim...Zdjêcia: Monika Maækowiak


Program Edukacji Morskiej

i ¯eglarskiej w praktyce

Zdjêcia:Monika MaækowiakWojciech Tomczak

Program Edukacji Morskiej

i ¯eglarskiej w praktyce

Pracownia Ceramiczna – Pa³ac M³odzie¿y w Szczecinie

Spotkanie z pisark¹ A. Petrusewicz SP nr 35.

Spotkanie pt. Dzieci Dzieciom 22.04.13 Ksi¹¿nica Pomorska.

Spotkanie pt. Dzieci Dzieciom 22.04.13 – Ksi¹¿nica Pomorska.

Rodzinne czytanie dzieciom – 01.06.2013.

Spotkanie pt.Mruczê wiêc jestem – 13.05.2013.

Przedstawienie – Czerwony Kapturek 29.05.2013- Ksi¹¿nica Pomorska.

Miko³ajki z Bajk¹ 05.12.13 Przedszkole Publiczne nr 80.

Ksi¹¿nica Pomorska w Szczecinie

Zdjêcia: Iza Ginett, Paulina Kolasiñska, Robert Florczak

V OGÓLNOPOLSKIKONKURS POETYCKI SZCZECIN 2014


w obiektywie Iwony Sarnickiej

Szczecin 2014


II Wojewódzki Konkurs Fotograficzny

„Piêkno drzew”


Zdjêcia: Monika Maækowiak,

Centrum ¯eglarskie w Szczecinie

Przygoda na wodzie

Zdjêcia: Monika Maækowiak, Wojciech Tomczak

Na szlaku wielkich wypraw – 2014 Miko³aj

zawita³ w

Pa³acu M³odzie¿y





Spotkania z wyobraŸni¹. Yeti


Sobota w Pa³acu M³odzie¿y

A Teraz My w obiektywie Moniki Wilczyñskiej

Szczecin 2015


Documents

Œæ¿¿ê¹óŸñœ¯‘Æ³£ · tkn„æ, pow„chaæ a czasem i posmakowaæ natury - pobudzane s„ wszystkie zmys‡y i zwiŒksza siŒ mo¿-liwoœæ poznania, zapamiŒtania i