A Comparative Analysis of Cultural Vitality of Iranian ...jas.ui.ac.ir/article_23903_4574589e3155986e2613b3e07141cec0.pdf · Mashhad was the third metropolitan city in terms of cultural

* Corresponding author: +989132115627

Copyright©2020, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it,

but they can’t change it in any way or use it commercially. Doi: 10.22108/jas.2019.114391.1586

Journal of Applied Sociology

Vol. 31, Issue 2, No. 78, Summer 2020

pp. 13-16

Received: 10.12.2018 Accepted: 15.09.2019

A Comparative Analysis of Cultural Vitality of Iranian Metropolises

Case Study: Tehran, Isfahan, and Mashhad

Shideh Yusef Taleshi

MA in Economics of Art and Culture, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran

[email protected] Homa Moazen Jamshidi*

Assistant Professor, Department of Economics and Entrepreneurship, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran

[email protected]

Nematolah Akbari

Professor, Department of Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran

[email protected]

Introduction

These days the importance of art and culture as necessary capitals for growth and development has been highly

recognized and the need for the economy to find new areas of investment for generating income, creating jobs and

etc. has made many developing and developed countries to strive to make full use of their resources available for

reaching sustainable development. Regarding this, by investing on their cultural resources, different countries try to

promote the economic, social, and political development. On the path to national development, addressing cities and

taking advantage of the city's opportunities to achieve urban development is a critical need. Optimal utilization of

cultural resources to develop cities requires careful planning. Cultural planning, as the interconnected chapter of the

three disciplines of cultural economics, urban economics, and urban planning, is considered to be a required tool for

utilizing cultural resources for development. In order to design an optimal development plan, we need to have a

complete and exact understanding of the current situation. In this regard, evaluating our performance in utilizing the

cultural resources is the first step for any cultural development plan. Among the many existing criteria for cultural

development trends of regions, cultural vitality is the most comprehensive one, which uses a combination of three

indicators including: 1) the presence of opportunities for cultural participation; 2) cultural participation; and 3)

support for culture, and 54 variables. Cultural vitality reflects the situation of a community in the production,

dissemination and support for art and culture as bases of cultural capital as well as cultural, economic, and social

development. Cultural vitality can provide a detailed picture of the possibility for growth and exploitation of cultural

resources because of the use of multiple variables. It also measures the study areas potential to exploit existing

cultural potentials.

Material & Methods

The present study aims to determine cultural vitality in

the metropolitan cities of Tehran, Isfahan, and

Mashhad. Furthermore, a comparison is made

regarding the indicators and their sub-indicators for the

aforementioned metropolitan cities. According to this,

the study is a practical and a descriptive-analytical

research in terms of the purpose and method. The

required data for evaluating cultural vitality and its

three indicators were directly obtained from the

relevant organizations and statistical calendars. Each of

the three indicators of cultural vitality include several

sub-indicators as following; Opportunities for cultural

participation include: 1) nonprofit, public, and

commercial arts-related organizations, 2) retail arts

venues, 3) non-arts venues with arts and cultural

programming, 4) festivals and parades, 5) arts-focused

media outlets, 6) art schools. Cultural participation

includes: 1) audience participation, 2) discourse about

arts and culture in the media. Finally, Support for

culture comprises public expenditures in support for

the arts in all sectors.

In line with the goal of this investigation, the data

were standardized using statistical procedures

including averages and standard deviation in order to

obtain the same unit of different variables and data and

to prevent data bias. Finally, using simple average of

the variables, the main sub-indicators were calculated

and, using the average of the main three sub-indicators,

cultural vitality was measured for the three mentioned

metropolitan cities through the years 1392-1395

(March 21, 2013 - March 21, 2016).

Discussion, Results & Conclusions

http://jas.ui.ac.ir/article_23903.html

Journal of Applied Sociology, Vol. 31, Issue 2, No. 78, Summer 2020 14

Evaluating Cultural vitality in this study indicated that

Isfahan ranked first among the three studied

metropolitan cities, moving forward through improving

its performance from 0.203 at the beginning of the

period to 0.792 at the end. Tehran ranked as the second

city among the three, making slight improvement in its

cultural vitality score from -0.321 to -0.041, and

Mashhad was the third metropolitan city in terms of

cultural vitality with a score of -0.069 at the end of the

period comparing to its original level of -0.530 at the

beginning.

Furthermore, regarding the three major sub-

indicators of cultural vitality, Isfahan has the first rank

in terms of opportunities for cultural participation,

Tehran has the second rank and Mashhad is the last one

with negative scores during the period. Regarding

cultural participation, however, Tehran ranked first

with the highest score in comparison with the other two

metropolises and was the only metropolis with positive

values for this indicator. After Tehran, Isfahan and

Mashhad ranked as the second and third ones. Finally,

according to the support for culture, Isfahan was first

among the three metropolises studied during the

research period. Mashhad ranked second and Tehran

had the lowest value in this indicator gaining negative

scores during the period.

Keywords: Cultural Vitality, Presence of Opportunities

for Cultural Participation, Cultural Participation, Support

for Culture.

References

Abdollahzadeh, H. Afzali, A. Ameri, F. Moslemzadeh,

S. Afrasiabi, E. Daliri Rad, Al. & Qazi, M. (2017)

Mashhad statistical yearbook of 2016. Retrieved

from https://amar.mashhad.ir/news/5102973-

Release-Statistics-Year-2016-City-Mashhad- html

(In Persian).

Abdollahzadeh, H. Pourhossein, M. Afzali, A.

Moslemzadeh, S. Ameri, F. & Zeinali Sherbaaf, A.

(2016) Mashhad statistical yearbook of 2015. Retrieved

from https://amar.mashhad.ir/portal_content/16925-

Information-Statistical-City-Mashhad-html (In Persian).

Agheli Kohne Shahri, L. (2002) An Introduction to

Economic Planning. Hamedan: Noor Alam

Publications (In Persian).

Arshidipour, A. Golestaninejad, A. Khalilian, M. Nasri,

A. & Mousavi, S. R. (2016) Isfahan City Census of

2013. Retrieved from

http://www.isfahan.ir/Index.aspx?lang=1&sub=36

(In Persian).

Arshidipour, A. Golestaninejad, A. Khalilian, M. Nasri,

A. & Mousavi, S. R. (2016) Isfahan City Census of

2014. Retrieved from

http://www.isfahan.ir/Index.aspx?lang=1&sub=36 (In

Persian).

Arshidipour, A. Khalilian, M. Nasri, A. & Mousavi, S.

R. Fordani, S. (2016) Isfahan City Census of 2015.

Retrieved from


(In Persian).

Arshidipour, A. Khalilian, M. Nasri, A. & Mousavi, S.

R. Fordani, S. (2017) Isfahan City Census of 2016.

Retrieved from


(In Persian)

Bennett, T. (2001) Differing diversities: Transversal

study on the theme of cultural policy and cultural

diversity. Council of Europe.

Comedia. (1991) London World City: The Position of

culture. London: London Planning advisory

Committee.

Florida, R. (2003) “Cities and the Creative Class.” City

& Community, 2 (1): 3-19.

Ginsberg, V. & Trasby, D. (2013) Economics of Art.

(Moridi, M. Levy, M. Taghi Zadegan, M. &

Shariati Far, Z. Translator) Mashhad: Badakhshan

Publications (In Persian).

Grodach, C. & Loukaitou‐Sideris, A. (2007) "Cultural

Development Strategies and Urban Revitalization:

A Survey of US Cities." International Journal of

Cultural Policy, 13(4): 349-370.

Hawkes, J. (2001) The Fourth Pillar of Sustainability:

Culture’s essential role in public planning.

Melbourne: the Cultural Development Network

Victoria.

Information and Communication Technology

Organization of Tehran Municipality. (2013) Tehran

Statistical Yearbook of 2014. Retrieved from

http://tmicto.tehran.ir/Portals/0/Document/Amarname/

Shahrdari92/index.html (In Persian).




http://tmicto.tehran.ir/Portals/0/Document/Amarname/

AmarShahrdari93/index.html (In Persian).




http://www.tehran.ir/portals/0/Document/Amarname/

Export_94_TehranMunicipalityStatTehranMunicipali/

index.html (In Persian).




http://www.tehran.ir/portals/0/Document/Amarname/

Export-StaticalShahrdari-95/book.swf (In Persian).

Isfahan Province Statistical Yearbook of 2014. (2015)

Retrieved from

https://nnt.sci.org.ir/sites/Apps/yearbook/Lists/year_b

ook_req/Item/newifs.aspx (in Persian).

Isfahan Province Statistical Yearbook of 2015. (2016)

Retrieved from

http://www.tehran.ir/portals/0/Document/Amarname/Export-StaticalShahrdari-95/book.swf


https://nnt.sci.org.ir/sites/Apps/yearbook/Lists/year_book_req/Item/newifs.aspx


A Comparative Analysis of Cultural Vitality of Iranian Metropolises … 15

https://nnt.sci.org.ir/sites/Apps/yearbook/Lists/year

_book_req/Item/newifs.aspx (in Persian).

Jackson, M. (2006) Rebuilding the cultural vitality of

New Orleans. The Urban Institute.

Jackson, M. R. Kabwasa, F. & Herranz, J. (2006) Cultural Vitality in Communities: Interpretation

and Indicators. Washington: The Urban Institute.

Javadi, V. Pourhossein, M. Javdani Irani Nezhad, M.

Moslemzadeh, S. & Golparvar, A. (2014) Mashhad

statistical yearbook of 2013. Retrieved from

https://amar.mashhad.ir/portal_content/16925-

Information-Statistical-City-Mashhad-html. In

Persian.

Javadi, V. Pourhossein, M. Javdani Irani Nezhad, M.

Moslemzadeh, S. & Golparvar, A. (2015) Mashhad

statistical yearbook of 2014. Retrieved from

https://amar.mashhad.ir/portal_content/16925-

Information-Statistical-City-Mashhad-html. In

Persian.

Khorasan Razavi Province Statistical Yearbook of 2013.

(2014) Retrieved from

https://nnt.sci.org.ir/sites/Apps/yearbook/Lists/year_b

ook_req/Item/newifs.aspx (In Persian).

Khorasan Razavi Province Statistical Yearbook of

2014. (2015) Retrieved from


_book_req/Item/newifs.aspx (In Persian).

Khorasan Razavi Province Statistical Yearbook of

2015. (2016). Retrieved from


_book_req/Item/newifs.aspx (In Persian).

Khundabi, Z. & Sharifian, F. (2014) Isfahan Province


https://salnameh.sci.org.ir (In Persian).

Landry, C. (2005) Lineages of the creative

city.Creativity and the City. Netherlands:

Architecture Institute.

Latifi, Gh. (2003) "Sustainable Urban Development

and Cultural Development.” Social Science

Quarterly, 10 (20): 131-153 (In Persian).

Lee, T. (2014) Evaluating Cultural Vitality in US

Metropolitan Statistical Areas: Implications for

Cultural Planning. Lincoln, USA: Nebraska Univ.

Mataraso, F. (1999) Towards Local Culture Index

Measuring the Cultural Vitality of Communities.

Stroud: Comedia.

Murray, D. (2011) Economic vitality. How the arts and

culture sector catalyzes economic vitality. Chicago:

American Planning Association.

Number of bookstores. (n.d) Retrieved from

http://www.ketab.org.ir/SearchBookShop.aspx (in

Persian).

Number of cultural institutions. (n.d) Retrieved from

https://tmsh.farhang.gov.ir/fa/list (In Persian).

Number of galleries. (n.d) Retrieved from

http://galleryinfo.ir/Gallery.aspx (In Persian).

Number of museums. (n.d) Retrieved from

http://www.gomchto.ir/etelaate%20muzeha.html

(In Persian).

Qureshi Nooshabadi, A. & Sharifian, F. (2017) Statistical

Yearbook of Isfahan Province for 2016. Retrieved

from

http://www.mpoes.ir/dorsapax/Data/Sub_1/File/salna

meh1395.pdf (In Persian).

Roozbehan, M. (2015) Fundamentals of Economic

Development (Version 5). Tehran: Kind Book

Publishing Institute (In Persian).

Shayesteh Farr, M. (n,d) "Development of Culture and

the Economic Prosperity of Art." Economic and Art

Development, 2 (3): 115-121 (In Persian).

Smith, R. B. (2010) Sounds Like a Plan: Evaluating

Cultural Plans. Columbus, Ohio, USA: The Ohio

State University.

Stanborough, M. (2011) "The Link Between: Culture

and Sustainability in Municipal Planning." Cult Loc

Governance, 3 (1-2): 95-100.

Stevenson, D. (2004) “Civic Gold Rush: Cultural

Planning and the Politics of the Third Way."

International Journal of Cultural Policy, 10 (1):

119-131.

Tehran Province Planning and Budget Organization,

Deputy of Statistics and Information. (2016)

Statistical Yearbook of Tehran Province 2015.

Retrieved from

http://amar.thmporg.ir/uploads//User/3/final%2013

95.pdf (In Persian).




Retrieved from http://amar.thmporg.ir/?PageID=67

(In Persian).



Statistical Yearbook of Tehran Province 2014

Retrieved January 4, 2018, from

http://amar.thmporg.ir/Page/28/1393.html (In

Persian).




Retrieved from

http://amar.thmporg.ir/Page/27/1392.html (In

Persian).

Van Den Berg, H. (2016) Economic Growth and

Development. New Jersey: World Scientific.

Voicu, Ș. & Dragomir, A. (2016) Cultural vitality in

Romania cities. Bucharest: The National Institute

for Cultural Research and Training (INCFC).

Yousefi, M. (2016) Economic Growth and

Development Strategies (Vol. 4). Tehran: Ney

Publishing (In Persian).

https://amar.mashhad.ir/portal_content/16925-Information-Statistical-City-Mashhad-html

https://amar.mashhad.ir/portal_content/16925-Information-Statistical-City-Mashhad-html



http://www.ketab.org.ir/SearchBookShop.aspx

http://www.gomchto.ir/etelaate%20muzeha.html

Journal of Applied Sociology, Vol. 31, Issue 2, No. 78, Summer 2020 16

كاربردي شناسي جامعه

9911تابستان ،دوم شماره (،78) پياپي شماره ،سي و یکم سال

42/90/9918 پذیرش: تاریخ 91/91/9917 دریافت: تاریخ

70-55صص

مشهد و اصفهان تهران،: موردی ایران مطالعۀ شهرهای کالن فرهنگی پذیری زیست تطبیقی تحلیل

ارشد اقتصاد فرهنگ و هنر، دانشگاه هنر اصفهان، ایران كارشناس، طالشی شیده یوسف[email protected]

فهان، ایرانگروه اقتصاد و كارآفریني، دانشگاه هنر اص ،استادیار، جمشیدی سیده هما مؤذن[email protected]

گروه اقتصاد، دانشگاه اصفهان، ایران ،ستادا، اهلل اکبری نعمت[email protected]

چکیده

فرصت مشاركت فرهنگي، سه شاخص ه از ارزیابي وضعيت توسعۀ فرهنگي در مناطق است ك ترین شاخص پذیري فرهنگي، جامع زیست

پذیري فرهنگي در سه هدف از انجام این مطالعه، ارزیابي زیست زیرشاخص تشکيل شده است. 52و مشاركت فرهنگي و حمایت از فرهنگ

دي و با توجه به روش، لحاظ هدف، كاربر مندي از این شاخص است. بر این اساس مطالعۀ حاضر به شهر مدنظر و مقایسۀ آنها ازنظر بهره كالن

هاي مرتبط هاي فرهنگي كه با مراجعه به سازمان تحليلي است. در این راستا سعي شده است با استفاده از داده –هاي توصيفي ازجمله پژوهش

ها، با استانداردسازي داده. بدین منظور پس از شهر ایران بررسي شود پذیري فرهنگي در سه كالن اند، زیست هاي آماري به دست آمده و سالنامه

پذیري فرهنگي ها، زیست گيري از ميانگين شاخص ها، هر یک از سه شاخص محاسبه و با بهره استفاده از ميانگين سادۀ زیرشاخص

هاي پذیري فرهنگي طي سال آمده، زیست دست برآورد شده است. براساس نتایج به 9915تا 9914هاي شهرهاي مدنظر طي سال كالن

در پایان دوره -901/9به -599/9و در مشهد از مقدار -929/9به -949/9، در تهران از 714/9به 499/9در اصفهان از مقدار 9915-9914

م هاي دو هاي پژوهش، اصفهان در رتبۀ اول و تهران و مشهد به ترتيب در رتبه شهرها در تمام سال رسيده است. همچنين در مقایسۀ نسبي كالن

و سوم قرار دارند.

پذیري فرهنگي، فرصت مشاركت فرهنگي، مشاركت فرهنگي، حمایت از فرهنگ : زیستکلیدی یها واژه

:91994995047نویسنده مسؤول

Copyright©2020, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons

Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it

with others as long as they credit it, but they can’t change it in any way or use it commercially.

Doi: 10.22108/jas.2019.114391.1586

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

http://jas.ui.ac.ir/article_23903.html

9911تابستان ،دوم شماره (،78) پياپي شماره ،سي و یکم سال كاربردي، شناسي جامعه 50

مقدمه و بیان مسئله

گيرري در مسير رسيدن به توسعۀ ملي، توجه به شهرها و بهرره

از امکانات آنها براي رسيدن به توسعۀ شرهري نيرازي اساسري

گيرري صرحيا از منرابع فرهنگري برراي شرود. بهرره تلقي مري

ریزي دقيق در این زمينه اسرت گسترش شهرها، مستلزم برنامه

ریرزي فرهنگري برنامهصورت بهينه استفاده شود. تا از منابع به

منزلۀ فصل مشترک سه رشتۀ اقتصاد هنر، اقتصراد شرهري و به

گيرري از منرابع ریزي شهري ابزار موردنيراز برراي بهرره برنامه

آید. وجود منابع فرهنگري، حساب مي فرهنگي براي توسعه به

زیررا برا شود؛ موهبتي براي شهرهاي تشنۀ توسعه محسوب مي

هراي بشرر شرهرها همچنران ها و ظهور پيشررفت گذشت سال

. اند هاي اقتصادي و فرهنگي ناپذیر فعاليت بخش مهم و جدایي

هنگ و هنر بره ریزي براي بخش فر بدین ترتيب موضوع برنامه

(.Lee, 2014: 16چالشي جدي تبدیل شده است )

در دهۀ گذشته موضوعاتي مانند اقتصاد خالق، شهر خالق

پررذیري فرهنگرري برره مباحررر مهمرري در مطالعررات و زیسررت

فرهنگي در حوزۀ توسعۀ شرهري و توسرعۀ اقتصرادي تبردیل

ماهيرت عملکررد »از دالیل این تحول ارائۀ مفهروم شده است.

بود كه ریچارد فلوریدا مطرح كررد. فلوریردا « و جوامع شهرها

هراي فيزیکري، گرفته برر پایرۀ فعاليرت به گذر از اقتصاد شکل

سوي اقتصرادي پرداخرت كره برر ها و صنایع بزرگ، به سازمان

& Voicuهراي فکرري و خالقيرت انسران اسرت ) پایۀ فعاليت

Dragomir, 2016: 6-7.) رائره داد همچنين نظریۀ شهر خالق را ا

كند كه برر كه در آن دربارۀ نوع جدیدي از شهرها صحبت مي

پایۀ اقتصاد خالق است و رشد اقتصادي شهر را براساس سره

,Floridaدانرد ) اصل استعداد، فناوري و بردبراري اسرتوار مري

(. براساس نظریۀ شهر خالق شاید بتوان فرهنگ و هنر را 2003

يرگررذاري بررر عملکرررد منبررع مهررم اسررتعداد شررهري بررراي ت

گيري از این اسرتعداد اقتصادي شهرها در نظر گرفت و با بهره

بسرياري پژوهشرگران (.Lee, 2014: 8به توسعه دست یافرت )

پذیري فرهنگي بر نقش فرهنرگ در اقتصراد و معتقدند زیست

كند و برا اسرتفاده از ایرن معيرار حتري توسعۀ شهري ت كيد مي

اشناختۀ شهريِ دچار ركرود را شناسرایي هاي ن پتانسيلتوان مي

,Voicu & Dragomirكرد و تصویر جدیدي از آنهرا ارائره داد )

اي برا كاربردهراي باید گفت فرهنرگ بره زمينره (.9 & 7 :2016

هراي گذاران یا دولرت متعدد تبدیل شده است كه باید سياست

هاي توسعۀ شرهري آن را محلي از آن استفاده كنند و در پروژه

هرا و هاي دولرت كار گيرند و نياز به ادغام فرهنگ با راهبرد به

ریزي شهري بيش از پيش احسراس مقامات محلي و در برنامه

(.Stanborough, 2011: 97شود ) مي

اي برراي رشرد و فرهنگ و هنر در دنيراي امرروز سررمایه

آیرد و برا هاي جهان بره حسراب مري توسعۀ بسياري از كشور

گرذاري روي ه تعدد كاربردهاي آن، كشورها با سررمایه توجه ب

این منابع سعي در توسعۀ اقتصادي، اجتماعي و سياسري خرود

هرراي جدیررد بررراي دارنررد؛ بنررابراین، نيرراز اقتصرراد برره زمينرره

گيري از آن در جهت كسب درآمد، ایجاد گذاري و بهره سرمایه

شرود. س مري و ... در دنياي امروز بيش از پيش احسرا اشتغال

برردین ترتيررب بسررياري از كشررورهاي در حررال توسررعه و

جانبره از منرابع اند با اسرتفادۀ همره یافتۀ جهان در تالش توسعه

دردسترس به پيشرفت هرچه بيشتر اقتصادي و توسرعۀ پایردار

دست یابند. كشور ایران هم از ایرن مسرهله مسرت ني نيسرت و

غدغۀ پژوهشگران، مسهلۀ توسعه در ابعاد مختلف آن همواره د

سياستگذاران و مسهوالن بوده و هست.

ضرورت ایجاد توسعۀ شهري با استفاده از منرابع فرهنگري

براي پيشبرد اهداف و قرارگرفتن در مسير توسعۀ ملي، نياز بره

وجررود معيرراري بررراي ارزیررابي كررارآیي شررهرها در جهررت

اخت كنرد؛ زیررا شرن برداري از منابع فرهنگي را نمایان مي بهره

هراي فرهنگري وضعيت موجود جامعه در اسرتفاده از ظرفيرت

سروي وضرع ساز توسعه، مسير حركت به منزلۀ زمينه موجود به

معيارهراي زیرادي برراي ارزیرابي كند. مطلوب را هموارتر مي

رونررد توسررعۀ فرهنگرري شررهرها وجررود دارد؛ امررا برره معيررار

هراي منزلۀ روشي جرامع كره از روش پذیري فرهنگي به زیست

57 شهرهاي ایران مطالعۀ موردي: تهران، اصفهان و مشهد پذیري فرهنگي كالن تحليل تطبيقي زیست

:Lee, 2014طور ویژه توجه شده است ) جدید ارزیابي است، به

كنندۀ وضعيت جامعرۀ پذیري فرهنگي بيان درواقع، زیست (؛12

شرده در توليرد، انتشرار و حمایرت از فرهنرگ و هنرر بررسي

گيري سرمایۀ فرهنگري و توسرعۀ فرهنگري، منزلۀ بستر شکل به

هراي فرصرت اقتصادي و اجتماعي است. اسرتفاده از شراخص

مشاركت فرهنگي، مشاركت فرهنگي و حمایت از فرهنگ كره

اند، سبب شرده اسرت هر كدام شامل تعداد زیادي زیرشاخص

پذیري فرهنگ تصویري كامالً دقيق و جزئري از امکران زیست

برداري از منابع فرهنگي ارائره دهرد و گيري، رشد و بهره شکل

هرراي از پتانسرريل گيررري شررده را در بهررره ترروان منطقررۀ مطالعرره

(.Jackson, 2006: 9فرهنگي موجود بسنجد )

نبود اطالعات فرهنگي جامع در نهادهاي مررتبط بره ایرن

اي ارقام كلي كره تنهرا بره كردن به مجموعه ها و بسنده فعاليت

دهنردۀ نداشرتن كرارآیي شرود، نشران چند شاخص محدود مي

پذیري زیستمناسب این نهادها و اطالعات آنهاست. در معيار

فرهنگي، سه شاخص كلي وجود دارد كه هركدام از آنها شامل

هاي متعدد دیگري هسرتند. وجرود ایرن حجرم از زیرشاخص

هرراي معيررار شررده در شرراخص صررورت تفکيررک اطالعررات برره

پذیري، دید جرامعي را نسربت بره وضرعيت فرهنرگ و زیست

بره دهرد. ایرن موضروع هاي فرهنگي و هنري ارائه مي فعاليت

گيرنده چره در حروزۀ هنرر و گذار و تصميم واحدهاي سياست

كنرد. برا شرناخت ها كمک بسيار زیادي مي چه در سایر حوزه

هاي مشراركت فرهنگري، ميرزان مشراركت فرهنگري و فرصت

گررذاري و ترروان بررا سياسررت مرري ميررزان حمایررت از فرهنررگ،

جهرت هاي مشاركت را بالفعل كررد و در ریزي، فرصت برنامه

همچنين اسرتفاده از مفهروم توسعۀ امور فرهنگي گام برداشت.

برداري از ایرن پذیري فرهنگي، براي سنجش ميزان بهره زیست

انردازه از ایرن برداري مناسرب و بره منابع كمک شایاني به بهره

برداري از منابع فرهنگري در جهرت رشرد و كند. بهره منابع مي

هم در جهرت توسرعۀ پایردار توسعۀ اقتصادي شهر نيز گامي م

شود. این پژوهش از ایرن جهرت اقتصادي یک كشور تلقي مي

پذیري فرهنگي و انجام مقایسرۀ ایرن كه با تعيين ميزان زیست

هاي هاي مختلف، تصویر شفافي از شاخص شاخص براي شهر

دهد، براي تعيين ميزان رشرد فرهنگي موردنياز شهرها ارائه مي

ایجراد اشرتغال فرهنگري، تعيرين ميرزان هاي فرهنگري، فعاليت

گيري هاي فرهنگي و ...، براي بهره برداري مردم از فعاليت بهره

از منابع فرهنگي در جهت توسعۀ شهر و حتي كشرور اهميرت

پرذیري فرهنگري زمينرۀ یابد. بر این اساس، مطالعۀ زیسرت مي

هرراي فرهنگرري، اشررتغال فرهنگرري و تحقررق رشررد فعاليررت

هاي فرهنگري تر مردم را از فعاليت مؤ رتر و شفافبرداري بهره

كند. در شهرها فراهم مي

شناسررایي وضررعيت رو، پررژوهش حاضررر بررا هرردف ازایرن

شرهر اول پذیري فرهنگري و مقایسرۀ آن در سره كرالن زیست

از هر سه شاخص عمدۀ كشور انجام شده است و بدین منظور

برا توجره بره شهرهاي مردنظر پذیري فرهنگي در كالن زیست

شرهرها در هاي آنهرا برراي كرالن ها كه داده برخي زیرشاخص

اند، استفاده شده است. با در نظر گرفتن ایرن موضروع دسترس

پذیري فرهنگي مقولۀ جدیدي است و تا بره امرروز كه زیست

كمتر به آن توجه شده و مطالعات مختلف در دیگرر شرهرهاي

ش بررا اسررتفاده از ایررران انجررام نشررده اسررت، در ایررن پررژوه

مشاركت فرهنگري، مشراركت فرهنگري، هاي فرصت شاخص

هرراي هررر یررک از ایررن حمایررت از فرهنررگ و زیرشرراخص

شهرهاي تهران، اصفهان ها، ميزان این معيار براي كالن شاخص

محاسبه و مفهوم جامعي از آن ارائه شده است. كشور و مشهد

ر تهرران، مشرهد و شره شهر دارد كره سره كرالن كالن 95ایران

شروند و انتظرار شرهر اول آن محسروب مري اصفهان سه كالن

پذیري فرهنگي در این شرهرها در هاي زیست رود شاخص مي

ترري داشرته باشرند. مقایسه با سایر منراطق وضرعيت مطلروب

پرذیري فرهنگري برين سره همچنين اختالف بين ميزان زیست

بين مردیریت و هاي موجود شهر اول، تصویري از تفاوت كالن

ریرزي در حروزۀ فرهنرگ و ایجراد امکران رشرد منرابع برنامه

دهد. بر این اسراس و برداري از آنها را ارائه مي فرهنگي و بهره


هاي موردنياز براي محاسبه و مقایسۀ بودن داده با توجه به كامل

هرراي مرررتبط و بررا توجرره برره اینکرره دورۀ كرشررده شرراخص

مدیریت شهري )برمبناي انتخاب دربرگيرندۀ یک دورۀ مستقل

شرهر كرشرده اسرت، مطالعرۀ شهرداران شهرها( در سه كرالن

شهر متمركز شده است. حاضر بر این سه كالن

چارچوب نظری پژوهش

توسعه

روزبهران، توسعه در لغت به معنراي گسرترش و بهبرود اسرت )

(. تعریف عام توسرعه بردون در نظرر گررفتن سرطا 99: 9912

برارت اسرت از: فراینردي كره سربب افرزایش توسعۀ جوامع ع

(. 495: 9912روزبهران، ) شرود پيوسته و مداوم رفاه در جامعه مري

اي چندبعردي و دربرگيرنردۀ توسرعۀ اقتصرادي، توسعه پدیده

اجتماعي، فرهنگي، شهري، سياسي و ... است كه همۀ اینها برر

ي از انرد؛ یعنري توسرعۀ یکر هم تنيده گذارند و در هم ت ير مي

گذارد و محدودیت هر یک، سبب ایجاد ابعاد بر دیگري ا ر مي

(.95: 9915یوسفي، شود ) محدودیت در دیگري مي

ارتباط توسعۀ فرهنگی و توسعۀ اقتصادی

توسعۀ اقتصادي به معناي افزایش در كاال و خدمات توليدشده

وسيلۀ یک اقتصاد در یک دورۀ زماني است كره برا افرزایش به

گينزبررگ و شرود ) و ارتقاي استاندارد زندگي همراه مري اشتغال

اي اسررت؛ زیرررا فراینررد پيچيرردههمچنررين (.599: 9914تراسرربي،

هرا و اقتصاد مدرن، سيستمي است كه بسياري از افراد، شركت

Vanدهرد ) هاي دولتي و خصوصي را به هم پيوند مي سازمان

Den Berg, 2016: 7اهانرره و (. توسررعۀ اقتصررادي تحررولي آگ

افتد؛ بلکه به مداخلۀ دولت اختياري است كه یکباره اتفاق نمي

(.47: 9915یوسفي، ریزي نياز دارد ) و برنامه

در مرردم ۀت مين وسایل مشاركت همر ي،فرهنگۀ توسعاما

هاسررت آنهررا در همررۀ بخررش بسررط و فرهنگرري هرراي فعاليررت

كه با تمرام كاالیي است ، فرهنگامروزه (.997: 9989فر، شایسته)

ۀكند؛ زندگي شهري با توسع هاي زندگي سروكار پيدا مي جنبه

همان رهيافت این كه نياز دارد فرهنگي رهيافت به شهرنشيني،

جدید يي رهيافتفرهنگ ۀتوسعت. همچنين فرهنگي اس ۀوسعت

. نهادهاي ميانجي را سامان دهرد مردم و واست تا نقش دولت

و ياقتصراد يزنردگ يهرا جنبره گرر یدادن فرهنگ و دونديبا پ

يهرا فرصرت جادیتواند در ا يم يفرهنگ يزیر برنامه ،ياجتماع

:Bennett, 2001مفيد واقع شود ) يمحل ۀكل جامع يتوسعه برا

امروزه توسعۀ اقتصادي جایگاه ویژۀ خود را پيردا كررده (.125

چنران كره شایسرته آن -است؛ اما تاكنون به توسرعۀ فرهنگري

توسرعۀ يتمركرز اصرل كه در حالي نشده است؛ توجه -است

هراي در راسرتاي فعاليرت دولرت ي برايابزارمنزلۀ به فرهنگي

مصررف شیافرزا ي آناصرل هدف و است يو صنعت ياقتصاد

اسررت يصررنعت الگررویيهنررر در ديررو تول يمحصرروالت هنررر

(Hawkes, 2001: 22 .) فرهنررگ، كرراالیي در حررال تغييررر و

انسران و محريط اسرت؛ بردین سربب بادگرگوني و در تعامل

... بر كيفيت آن ا رگذار درآمد سرانه وفناوري، ،سطا زندگي

ۀتوسرع امرري در جهرت تنهرا فرهنگي ۀتوسعدرنتيجه، ؛است

اي تام و مستلزم دگرگوني بلکه توسعه ؛اقتصادي محض نيست

را یک شرهر یرا جامعره فرهنگ قادر استكه است و نوشدن

(.929: 9984، لطيفيتغيير دهد )

نقش فرهنگ و هنر بر توسعۀ شهری

توسعۀ شهري به معناي گسترش نهادهاي اقتصادي و اجتماعي

هرا و اسرتعدادهاي برالقوۀ كردن توانایي شهر در راستاي بالفعل

كرارگيري دنبرال بره شهر و شهروندان است. امروزه شرهرها بره

يها سالن ها، هساخت موز هاي فرهنگي مانند فرهنگ و فعاليت

منزلررۀ بخشرري از و ... برره هررا يگررالر ،يكنسرررت، مراكررز هنررر

& Grodachهاي توسعۀ شرهري و احيراي آن هسرتند ) راهبرد

Loukaitou-Sideris, 2007: 351 .) فرهنگ و هنر بره دو صرورت

مدت و ا رات رشرد بلندمردت برر توسرعۀ ا رات مخارج كوتاه

مردت، ات مخرارج كوتراه منظور از ا ر گذارند. شهري ت ير مي


كننرردگان محلرري و هررا )مصرررف توانررایي جررذب بازدیدكننررده

غيرمحلي( در زمينۀ فرهنگ و برخي اوقات پولي است كه آنها

در زمينۀ كاالها و خدمات مرتبط نظير غرذا، نوشريدني، محرل

كنند. ا رات رشد بلندمردت بره دو خرج مي اقامت، خرید و ...

شرود. ب مکان و خالقيت تقسيم ميبخشِ ا ر فرهنگ بر انتخا

ا ر فرهنگ بر انتخراب مکران بره ایرن معناسرت كره فرهنرگ

منزلۀ فاكتوري براي زندگي بهترر تواند سبب جذب مردم به مي

راي جذب افراد خالق و ها اعم از بزرگ و كوچک ب و شركت

حقوق و دستمزدشان شود. ا ر فرهنرگ و هنرر جویي در صرفه

توانرد شدني است كه هنرر مري نبه بررسيبر خالقيت از این ج

بخش براي فرایندهاي خرالق و اقرداماتي باشرد كره منبع الهام

هاي فرهنگري شوند؛ درواقع، فعاليت سبب تغيير و نوآوري مي

صررورت غيرمسررتقيم و ازطریررق و هنررري در یررک منطقرره برره

هراي اقتصرادي خالقيت در بخش هنرر كره بره سرایر فعاليرت

شرود و سبب توسرعۀ صرنعتي نوآورانره مري یابد، گسترش مي

وكرار و رشرد هاي منتج از هنر براي فعاالن حوزۀ كسب انگيزه

ر. ک. گينزبررگ و تراسربي، شرود ) اقتصادي، امري مهم تلقري مري

درستي از هر یک از براي اینکه شهر بتواند به (.592-552: 9914

رد، هاي درسرتي بگير هاي فرهنگ استفاده كند و تصميم ویژگي

ریزي دقيق شهري نياز دارد تا از توسعۀ فرهنگري بره به برنامه

توسعۀ شهري دست یابد.

ریزی فرهنگی ریزی شهری با برنامه ارتباط برنامه

گيري آگاهانه و ارادي و یا یک ریزي یک فرایند تصميم برنامه»

« یافته براي رسيدن به هدف یا اهداف خاصي است تالش نظام

ریزي مستلزم مراحل تهيره، اجررا و برنامه (.444: 9912روزبهان، )

شرده در جهرت ریرزي انجرام ارزیابي است و براي اینکه برنامه

آميز عمرل كنرد، توسعۀ اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي موفقيت

گررذاران، شررهروندان، دولررت و ... را بایررد مشرراركت سياسررت

(.99: 9989شهري، عاقلي كهنههمراه داشته باشد ) به

طي دو دهه گذشتۀ در اروپا، ایاالت متحده و استراليا روند

ریرزي فرهنگري، جدیدي برا اسرتفاده از مفراهيم شربيه برنامره

ریررزي شررهري بررا هرردف نویسرري فرهنگرري و برنامرره برنامرره

ویژه درون شهر و نيز نواحي صرنعتي بخشي به شهرها به حيات

توسررعۀ هررا ظهررور پيرردا كرررده و هرردف آن تشررویق و اسررکله

شهرهاي خالق، احياي فرهنگي و جذب طبقرۀ خرالق اسرت

شررهري زانیررر برنامرره ۀفرريوظ (.552: 9914گينزبرررگ و تراسرربي، )

هرراي فرهنگرري اسررت سرازگاركردن تفکرررات خررود بررا برنامرره

(Smith, 2010: 31.)

هراي اقتصرادي، ریزي فرهنگي فرایند توجه به پيامد برنامه

محيطي، سياسي و نمادین یستفرهنگي، اجتماعي، آموزشي، ز

در تعریفري (.Comedia, 1991: 78منابع فرهنگي شرهر اسرت )

ي راهبرردي کررد یرو يفرهنگ يزری دیگر از استيونسون، برنامه

بره است كه يفرهنگ عیصنا ۀشهر و توسع در بازسازي تصویر

پرررورش ،يفرهنگرر يهررا حرروزه جررادیاهرراي مختلررف، روش

و يعمرروم يهررا در ارزش يخالقانرره و بررازنگر هرراي تيررفعال

(. Stevenson, 2004: 119د )شررو يمرر ي را شرراملمرردن تیررهو

ریزي فرهنگي باید استفادۀ راهبردي برنامهالندري معتقد است

و جامع از منابع فرهنگي در راستاي توسعۀ شهري و اجتماعي

برنامررۀ فرهنگرري دیررد كلرري از (.Landry, 2005: 7باشررد )

دهد، نيازهاي شهر و جامعه به ما ميهاي فرهنگي شهر توانایي

كند، نقشۀ راهي براي آیندۀ توسرعۀ فرهنگري برا را ارزیابي مي

دهرد و سربب ایجراد هدف بهبود زندگي شهروندان ارائره مري

شهري شاخص براي گردشگران و كسرب و كارهرا و تشرویق

(.Smith, 2010: 30شود ) توسعۀ اقتصادي مي

ضرعيت موجرود و ترسريم ریرزي بره شرناخت و هر برنامه

وضررعيت مطلرروب نيازمنررد اسررت. در ایررن راسررتا بایررد از

هایي استفاده كرد كره ارزیرابي برنامرۀ فرهنگري را بره شاخص

شرده در ارزیرابي هراي اسرتفاده از شراخص یکري عهده دارند.

پذیري فرهنگي است. این هاي فرهنگي، شاخص زیست برنامه

ل شده است كه شرهرها شاخص از معيارهاي كمّي ساده تشکي

كننرد. با استفاده از آنها محريط فرهنگري خرود را ارزیرابي مري


ارزیابي محريط فرهنگري یرک شرهر هردف ضرمني و آشرکار

رو، ایرن معيرار هراي فرهنگري اسرت؛ ازایرن بسياري از برنامه

انتخابي منطقي براي ارزیرابي تجربري ميرزان موفقيرت برنامرۀ

(.Smith, 2010: 8شود ) فرهنگي محسوب مي

منزلیۀ معییاری بیرای ارزییابی بیه پذیری فرهنگیی زیست

ریزی فرهنگی برنامه

كمپين ملري هنرر و بنيراد توسرعۀ جوامرع در 9118در مارس

برگرزار كررد كره «جوامرع خرالق »لندن، كنفرانسي برا عنروان

دنبال بررسي و بيران اهميرت هنرر در توسرعۀ جوامرع برود. به

د اهميرت ایرن منطقره از منظرر برگزاري این كنفرانس برا رشر

هاي محلي و بخرش هنرر همرراه شرد؛ دولت مركزي و دولت

درنهایت، گروهي متشکل از نهادهراي مركرز جوامرع خرالق،

ایرن پيشربرد هاي داوطلبانۀ هنر برراي كمپين ملي هنر و شبکه

موضوع تشکيل شد. در طي كنفرانس به این نتيجه رسيدند كه

مات فرهنگي وجود نردارد و ایرن هيچ معيار مناسبي براي خد

مسهله ضعفي اساسي است؛ در حالي كه یرک شراخص برراي

خدمات فرهنگي محلي قادر است به آگاهي مرردم نسربت بره

سطا خدماتي كه باید داشته باشند و دارند و مقایسۀ شهرشان

(. Mataraso, 1999: 4برا سرایر شرهرها و منراطق كمرک كنرد )

بود كه بعد از ایرن كنفررانس در ( اولين فردي 1999ماتاراسو )

پرذیري سوي شاخص فرهنگ محلي، ارزیابي زیسرت به»مقالۀ

این موضروع را بررسري كررد و ایرن مطالعره « فرهنگي جوامع

توسرعۀ شراخص فرهنرگ طراحري و اولين ترالش در جهرت

محلي بود.

پذیری فرهنگی تعریف زیست

تي از داري خود به درک درسر هاي حکومت ها در روش دولت

نقش فرهنگ در جامعه نياز دارند كه اگر بخواهند به این درک

ها اعم از اي مؤ ر به شکوفایي بسياري از توانایي گونه برسند، به

خالقيت، استقالل، مشراركت و ... در جوامرع كمرک خواهنرد

كرد؛ اما معيارهاي بسياري براي كمک به دولت در رسيدن بره

ترین دارد و یکي از جامع دركي درست از نقش فرهنگ وجود

پررذیري فرهنگرري اسررت كرره جررز آنهررا شرراخص زیسررت

اي سررالم و پایرردار درنتيجررۀ عرردالت ناپررذیر جامعرره جرردایي

پرذیري اقتصرادي پذیري محيطي و زیست اجتماعي، مسهوليت

« هراي فرهنرگ و هنرر پرروژۀ شراخص »است. طبرق تعریرف

(9ACIP ،)و د یير نتشار، تا جاد،یا ي بيانگرفرهنگ يریپذ ستیز

روزمرره در يزنردگ بعدي از منزلۀ از هنر و فرهنگ به تیحما

هراي و با استفاده از سه شاخصِ وجرود فرصرت است جوامع

مشاركت فرهنگي، مشراركت فرهنگري و حمایرت از فرهنرگ

پرذیري (. زیسرت Jackson et al., 2006: 13شرود ) سرنجيده مري

( Hawkes, 2001: 31فرهنگي قلب تپندۀ توسعۀ جوامرع اسرت )

و دامنۀ وسيع ینفعان هنري از هنرمندان گرفته ترا كارشناسران

گذاران هنري و ... را شامل و سبب ایجاد منابع هنري و سرمایه

هاي آموزش، توسعۀ اجتمراعي و ... و كراهش جدید در حوزه

هاي شود و راه را براي ترویج موضوع پذیري سياسي مي آسيب

(.Jackson et al., 2006: 14كند ) جدید هموار مي

فرصت مشارکت فرهنگی

هرراي مشرراركت فرهنگرري، منظررور از زیرشرراخص فرصررت

هررا و نهادهرراي عمررومي، غيرانتفرراعي، اي از سررازمان مجموعرره

هراي تهراتر و هرا، سرالن رسرمي همچرون مروزه تجاري و غير

ها، رویدادها و بازارهاي هنري است ها،كتابخانه كنسرت، پارک

كه سبب خلق فرصت تعامالت فرهنگي برراي ایجراد زنجيررۀ

مشاركت فعال در زمينرۀ مصررف و فعاليرت هنرري مبتردي و

هایي اعم از تعداد شوند. این شاخص، زیرشاخص اي مي حرفه

هررراي غيرانتفررراعي، عمرررومي و تجررراري هنرررر، سرررازمان

-ریرزي فرهنگري ها، مراكز غيرهنرري برا برنامره فروشي خرده

هراي هرا و رسرانه هرا، هنرسرتان ها و نمایشگاه جشنوارههنري،

(.Jackson et al., 2006: 14-15هنري دارد )

1 Arts and Culture Indicators Project


مشارکت فرهنگی

نویسري در هر نوع فعاليت در زمينۀ فرهنگ و هنر اعرم از نرام

هراي هنرري، هاي هنر، شركت در كالس ها و دانشگاه هنرستان

هراي ري مجموعره آو خرید و مشاهدۀ محصوالت هنري، جمع

هرراي فرهنگرري و هنررري در هنررري و گفتگررو دربررارۀ فعاليررت

نامند. این شاخص نيز شرامل ها را مشاركت فرهنگي مي رسانه

هراي خلرق هنرر، هاي خلق هنر، جوامع و انجمرن زیرشاخص

هرراي پررس از مرردارس هنررر، مشرراركت آمرروزش هنررر، برنامرره

ۀ هنر و فرهنرگ مخاطبان، خرید كاالهاي هنري و گفتمان دبار

(.Jackson et al., 2006: 17-18هاست ) در رسانه

حمایت از فرهنگ

منظور از زیرشاخص حمایت از فرهنرگ، مخرارج عمرومي و

هاي در راستاي حمایت از فرهنگ و هنر در بخش بشردوستانه

و داوطلبانره از 9هاي غيرمستقيم تجاري و غيرانتفاعي، حمایت

هرراي ز فرهنررگ و هنررر در بخررشفرهنررگ و هنررر و اسررتفاده ا

هاي سرنجش كيفيرت زنردگي یرا گذاري مانند سيستم سياست

هاي عمومي شهري، مسکن و توسرعۀ اقتصرادي اسرت. برنامه

یکي دیگرر از عوامرل مهرم و ت يرگرذار در بخرش حمایرت،

منزلرۀ هاي عمومي دربارۀ فرهنرگ و هنرر بره قراردادن سياست

هراي هنرري در علريم آمروزش اولویتي اجتماعي است؛ مانند ت

مدارس دولتي، ایجاد مناطق هنري و ... .

هاي زیرر را دارد: شاخص حمایت از فرهنگ، زیرشاخص

هررا بخررشۀ از هنررر در همرر تیررحما يبرررا يعمرروم مخررارج

از تیر حما در ، مخارج بنيادي(يو تجار يعموم ،يانتفاعري)غ

انره و هراي داوطلب ي(، كمرک و تجار يعموم ،يانتفاعري)غ هنر

هراي بخرش خصوصري بره هنرر، حنرور هنرمنردان و كمرک

Jacksonهاي سياسي ) كارگيري فرهنگ و هنر در سایر بخش به

هایي مانند آموزش و هاي غيرمستقيم در هنر، حمایت در بخش منظور از حمایت9

ها و اماكن تفریحي است وكارهاي محرک توسعۀ اقتصادي، پارک پرورش، كسب

(Jackson et al., 2006: 20.)

et al., 2006: 18-19.)

پیشینۀ پژوهش

سروي شراخص بره »( در مطالعرۀ 1999) 4اولين برار ماتاراسرو

، «پرذیري فرهنگري جوامرع گيري زیسرت فرهنگ محلي: اندازه

يریپذ ستیزاو یري فرهنگي را مطرح كرد.پذ موضوع زیست

يمرد ياو پ يدير تول ،ينهراد ۀرا به سه شاخص عمرد يفرهنگ

در این مطالعه . داشتند یيها رشاخصیكرد كه هر كدام ز ميتقس

گذاري، دسترسري ها، سرمایه ماتاراسو از مؤسسات، زیرساخت

و توزیع براي تخمين شاخص نهادي و از فعاليت و مشاركت،

هاي خالق تبليغاتي براي تعيين ش و تحصيالت و فعاليتآموز

شاخص توليدي و درنهایت، از توسعۀ فردي و توسعۀ جامعره

براي تعيين شاخص پيامدي استفاده كرد.

( در 2006) 9بعررد از ایررن مطالعرره جکسررون و همکرراران

هراي فرصرت شاخص« پذیري فرهنگي جوامع زیست»گزارش

نگي و حمایت از فرهنرگ را مشاركت فرهنگي، مشاركت فره

پرذیري فرهنگري معرفري كردنرد. سه شاخص عمردۀ زیسرت

هاي زیرر را در شاخص فرصت مشاركت فرهنگي زیرشاخص

يو تجرار يعمروم ،يانتفراع ريغ يهرا سرازمان (9گيررد: بر مي

يهررا سرالن (9 هنرر يفروشرر مراكرز خررده (4 مررتبط برا هنررر

هرا و جشرنواره (2ي و هنرر يفرهنگر يزیر با برنامه يهنرريغ

( مردارس 0هاي متمركز بر هنرر (خروجي رسانه5 ها شگاهینما

هراي زیرر هنر. شاخص مشاركت فرهنگي شرامل زیرشراخص

( تحصريالت هنرري 9هاي هنري ( انجمن4(هنرمندان 9 است:

( 0( مشراركت مخاطبران 5هاي هنري بعد از مدارس ( برنامه2

براي ساخت كاالهاي هنري خرید كاالهاي هنري یا مواد اوليه

( گفتمان دربارۀ فرهنگ و هنر در رسانه؛ درنهایت، حمایرت 7

يهرا نره یهز (9هاي زیر تقسيم شرد: از فرهنگ به زیرشاخص

،يانتفراع ريهرا )غ بخرش ۀ از هنر در همر تیحما يبرا يعموم

از هنرر تیر حما يبرا ياديبن يها نهیهز (4 (يو تجار يعموم 2 Mataraso 3 Jackson et al.


شردن و واگرذاري ( داوطلب9ي( جارو ت يعموم ،يانتفاعري)غ

( ادغام فرهنرگ 5( حنور هنرمندان 2هنر به بخش خصوصي

گرذاري و تخصريص بهينرۀ هراي سياسرت و هنر با سایر بخش

منابع فرهنگي.

هاي از شاخص (2014) 4لي ( و2010) 9پس از آن اسميت

جکسون و همکرارانش برراي انجرام مطالعرات خرود اسرتفاده

( در گررزارش 2016) 9ویسررو و دراگرروميركردنررد؛ درنهایررت،

هرراي ، شرراخص«پررذیري فرهنگرري شررهرهاي رومرراني زیسررت»

پذیري فرهنگي مطرح كردند. آنها پنج جدیدي از معيار زیست

هاي فرهنگي، مشراركت فرهنگري، بودجرۀ شاخص زیرساخت

یافته به بخرش فرهنرگ، منرابع انسراني متخصرص و تخصيص

در نظر گرفتند و براي هرر هاي اصلي صنایع خالق را شاخص

شرده در هاي ارئه یک نيز زیرشاخص ارائه دادند؛ البته شاخص

هاي مطالعات پيشرين بندي با شاخص لحاظ دسته این مطالعه به

تفاوت دارند.

پرذیري فرهنگري مقولرۀ جدیردي با توجه به اینکه زیست

گذرد، مطالعرات است كه از عمر آن نزدیک به بيست سال مي

كنون در داخل كشرور نيرز و تاانجام نشده ر این زمينه زیادي د

آنگونره كره مردنظر -پذیري فرهنگي اي دربارۀ زیست مطالعه

تنها در مقالرۀ انجام نشده است. –پژوهشگران این مقاله است

شناسررایي و ارزیررابي »( بررا عنرروان 9912ایررزدي و محمرردي )

اجتمراعي؛ مطالعرۀ –هراي كيفيرت فنراي فرهنگري شاخص

، این موضوع بررسي شده است كه «شهر اصفهان موردي: كالن

اجتماعي در تعامالت اجتماعي و ارتقراي -فناهاي فرهنگي

انرد و توجره بره كيفيرت فرهنگ شهروندي نقش مؤ ري داشته

یابي به اجتماعي ازجمله راهکارهاي دست -فناهاي فرهنگي

توسعۀ فرهنگي است.

روش پژوهش

1 Smith 2 Lee 3 Voicu & Dragomir

دنبرال شرناخت و توصريف یرن مطالعره بره با توجه به اینکره ا

شرهرهاي پرذیري فرهنگري در كرالن وضعيت موجرود زیسرت

هرراي توصرريفي محسرروب كرشررده اسررت، ازجملرره پررژوهش

شهر تهران، اصفهان و مناطق آماري پژوهش، سه كالن شود. مي

گيررد. در برر مري 9914-9915هراي مشهد را در طرول سرال

شرهر مردنظر و سره كرالن گيري نداشت پژوهش حاضر نمونه

منزلۀ مرورد مطالعره انتخراب شردند؛ در عرين حرال، برراي به

پرذیري فرهنگري و رونرد شدن امکران بررسري زیسرت فراهم

تحوالت آن در طول زمان، به بررسي بازۀ زماني بريش از یرک

سال نياز وجود داشرت؛ امرا مشرکل وجودنداشرتن اطالعرات

، سربب شرد قلمررو شرده هاي بررسي موردنياز دربارۀ شاخص

زیرررا بررراي پررژوهش انتخرراب شررود؛ 9914-9915زمرراني

هاي سرال اند و داده به بعد منتشر نشده 9910هاي سال سالنامه

اند. به قبل نيز ناقص 9914

هاي موردنيراز ایرن پرژوهش برا مراجعره بره اسرناد و داده

وسريلۀ مدارک موجرود و آمرار رسرمي منتشرشردۀ كشرور بره

هاي آماري شرهرداري مركرزي ط نظير سالنامههاي مرتب سازمان

هاي آمراري فرهنرگ و هنرر شده، سالنامه شهرهاي مطالعه كالن

وزارت فرهنگ و ارشاد كشور، سالنامۀ آمار استاني هر یرک از

هاي درگير پژوهش و سرالنامۀ آمراري كرل كشرور تهيره استان

ا مراجعرۀ ها وجود نداشتند، بر هایي كه در سالنامه اند. داده شده

ها، ادارۀ كل فرهنرگ و ارشراد اسرالمي حنوري به شهرداري

هرا و كل استان، حوزۀ هنري هر استان و اتحادیرۀ كتابفروشري

اند و با توجره شهر تهيه شده هاي صنایع دستي هر كالن تعاوني

هاي آمراري در بره دسرت آوردن داده در به وجود محدودیت

و اطالعرات الزم برراي هرر ها، تالش شده است آمرار سازمان

پذیري فرهنگي و زیرشاخص در جهت رسيدن به معيار زیست

شهر فراهم شود. ارزیابي آن در هر كالن

پرذیري فرهنگري ها و متغيرهاي معيار زیسرت زیرشاخص

ویرژه براساس تعریف این مفاهيم و برمبناي مطالعات پيشين به

عریررف و ت« 4990پررذیري فرهنگرري جوامررع زیسررت»گررزارش


پرذیري معيرار زیسرت اند. معرفي شده 9استخراج و در جدول

فرهنگي معياري تركيبي است كره از سره زیرشراخص اصرلي

فرصت مشاركت فرهنگري، مشراركت فرهنگري و حمایرت از

فرهنررگ تشررکيل شررده اسررت و مقرردار آن براسرراس مقررادیر

شده برراي ایرن سره زیرشراخص كره برا اسرتفاده از استخراج

دهندۀ آنها به دسرت هاي تشکيل تک زیرشاخص تکمتغيرها و

(.Jackson et al., 2006: 9شود ) اند، محاسبه مي آمده

پررذیري فرهنگرري براسرراس روش محاسرربۀ معيررار زیسررت

& Voicu« )پذیري فرهنگي شهرهاي رومراني زیست»گزارش

Dragomir, 2016 ،) ميرررانگين مقرررادیر سررررانۀ اسرررتاندارد

مراحل زیر است:)نرماالیزشده( و شامل

مرحلۀ اول: محاسبۀ مقادیر سرانۀ متغيرهرا بره ازاي مقردار

نفرر 99999شرده )هرر مشخصي از جمعيرت منراطق مطالعره

جمعيت(.

x ( 9) برآورد مقدار سرانۀ متغير

مرحلۀ دوم: استانداردسازي مقادیر سرانه.

اخص هاي متفراوت، شر براي اینکه بتوان از متغيرها و داده

كره ایرن شراخص تركيبري طروري به -واحدي به دست آورد

كرردن داده از نرمرال -بندي مناطق را داشته باشرد قابليت رتبه

ها كردن داده هاي متفاوتي براي نرمال شود. روش بهره گرفته مي

وجود دارد كه در این پژوهش از روش استانداردسرازي طبرق

( استفاده شده است:4فرمول )

(4)

مقردار واقعري ، Xمقردار اسرتاندارد در این رابطره،

انحرراف معيرار متغيرهراي ورودي ميانگين و ام، iمتغير

است.

مرحلۀ سوم: محاسبۀ ميانگين سادۀ متغيرها برراي محاسربۀ

ها. زیرشاخص

هرا برراي يانگين سادۀ زیرشاخصمرحلۀ چهارم: محاسبۀ م

(.Voicu & Dragomir, 2016: 90-91محاسبۀ معيار اصلي )

هرا برا واحردهاي متفراوتي در پژوهش حاضرر نيرز از داده

ازجمله تعداد، مساحت، ساعت و ... استفاده شده است. برراي

هرررا از شررراخص جلررروگيري از ترررورش و محاسررربۀ دقيرررق

نيز در محاسبه دخالرت داده استانداردسازي استفاده و جمعيت

شد؛ درنهایت، با ميانگين مقادیر سرانۀ اسرتاندارد، هرر یرک از

آیند. دست مي ها و شاخص كل به شاخص

پرذیري فرهنگري برراي سره در این مطالعه مقردار زیسرت

شرود؛ شده محاسبه و با یکردیگر مقایسره مري شهر مطالعه كالن

نحراف معيار متغيرها برراي بنابراین، هنگام محاسبۀ ميانگين و ا

هاي مربوط به هر متغير در ها، عالوه بر داده استاندارسازي داده

یافتۀ آن متغير در طي دورۀ شهر مدنظر، همۀ مقادیر تحقق كالن

شهر در محاسربات در نظرر گرفتره شده در هر سه كالن مطالعه

شوند. مي

پذیری فرهنگی های زیست معرفی متغیرها و شاخص

هرا و پرذیري فرهنگري، زیرشراخص راي معرفي معيار زیستب

متغيررر 52شررده بررراي ارزیررابي آن، همررۀ متغيرهرراي اسررتفاده

هرا، انرد. ایرن شراخص معرفري شرده 9شده در جدول استفاده

پرذیري زیسرت »ها و درنهایت، متغيرها از گزارش زیرشاخص

؛ البتره انرد ( برگرفته شدهJackson et al., 2006« )فرهنگي جوامع

باید به این موضوع اشراره كررد كره ایرن گرزارش متغيرهراي

دليرل وجودنداشرتن آمرار بيشتري داشت كه در این مطالعه بره

ناچرار و حتي وجودنداشتن آن فعاليرت در كشرور، بره مربوطه

اند. حذف شده


(in: Jackson et al., 2006: 9) 1پذیري فرهنگي هاي زیست معرفي متغيرها و شاخص -9جدول

متغیرها زیرشاخص تعریف شاخص شاخص معیار

تیس

ز

گيرهن

ي فذیر

پگي

رهنت ف

ركشا

ت مرص

ف

تاخ

رس زی

وتربس

ود وج

ينه

زمدر

ل فعا

ت رك

شاد م

جات ای

جهدر

ي نگ

رهت ف

مالتعا

ق خل

ي برا

ب اس

منيها

ري

هن وگي

رهني ف

ها

انزمسا

ها

ريغ يفاع

انت ،ي

ومعم

يجار

و ت ي

با ط

رتبم

نره

سراها فرهنگ

ؤسسات فرهنگيم

هاي فرهنگي مجتمع

يشهردار يفرهنگۀ برگزارشده در حوز يآموزش يها تعداد كالس

ها ها و نگارخانه يگالر

يفرهنگ راثيم ي ودست عیمرتبط با صنا ۀبرگزارشد يآموزش يها دوره

ها موزه

شینما يها سالن شیگنجا

يو هنر يآزاد فرهنگ يها آموزشگاه

نمايس شیگنجا

مرده

خكز

را

وشفر

ي

نره

فعال يها يفروش كتاب

ها( كلوپویدی)و يقيموس يها آلبوم و لميفۀ عرض يها فروشگاه

يدست عیصنا يها فروشگاه لن

سا

هاريغ ي

نره

يبا

مهرنا

بزیر

ينگ

رهف

يو

نره

ي ها مساحت پارک*

كودكان و نوجوانان يپرورش فکر يها كانون

ها كتابخانه**

يآمار يها براساس آمار موجود در سالنامه يخیارت يبناها

مساجد فعال

رهنوا

جش

ماو ن

ها ی

گاهش

ها

نمایشگاه كتاب***

ها سایر نمایشگاه

يفرهنگ ۀشده در حوز برگزار يها تعداد مراسم

يهنر ۀحوز يها برنامه

يهنر و يفرهنگ يها تعداد جشنواره

يقيموس يتعداد اجرا

ترتها يتعداد اجرا

يخروج

متمركز يها رسانه

بر هنر

يمحلۀ روزنام

يمطبوعات محل

منتشرشده يها تعداد عنوان كتاب

بایز يهنرستان هنرها

تیس

ز

ي ذیر

پ نگره

ف ي

گيرهن

ت فرك

شام

در ت

عاليع ف

نوهر

هنرو گ

رهنۀ ف

مينز

هنرمندان و فعاالن

حوزه نیا

راثيكل هنرمندان م

تعداد ناشران

بطراحان كتا

؛9919 ؛9914) اصفهان استان آماري هاي سالنامه در مندرج هاي داده روي شده انجام محاسبات نتایج مقاله، این هاي جدول در كرشده آمار كه است ضروري نکته این كر .9

؛9910 شریفيان، و آبادي نوش قرشي ؛9919 شریفيان، و خوندابي ب؛ 9915 ؛الف 9915 همکاران، و پور ارشدي. ک. ر: است شده استفاده زیر منابع از همچنين. است( 9912

.9915 ؛9912 ؛9919 ؛9914 تهران، شهرداري ارتباطات و اطالعات فناوري سازمان ؛9910 ؛9915 همکاران، و اده=زت عبداهلل ؛9912 ؛9919 همکاران، و جوادي


متغیرها زیرشاخص تعریف شاخص شاخص معیار

مشاركت افراد

نمايتماشاگران س

تماشاگران تهاتر

تماشاگران موسيقي

بازدیدكنندگان نمایشگاه كتاب

ها بازدیدكنندگان سایر نمایشگاه

نفر ساعت( يفرهنگ ۀدر حوز يشهردار يآموزش يها كنندگان از كالس استفاده(

مخاطبان مراسم برگزارشده در حوزۀ فرهنگي

ها مخاطبان جشنواره

يهنر ۀحوز يها تيها و فعال مخاطبان برنامه

ها كرشده در آمارنامه يها موزه دكنندگانیبازد

ها و كرشده در آمارنامه دیپربازد يخیتار يبناها دگنندگانیبازد

فرهنگ راثيم يآموزش يها كالس كنندگان شركت

نگ و هنردر بخش فره يا و حرفه يفن دگانید آموزش

كودكان و نوجوانان يكانون پرورش فکر يتعداد اعنا

و يسررگرم حات،یدر بخش تفر يخانوار شهر کی ۀخالص ساالن ۀنیمتوسط هز

(الیخدمات فرهنگ )هزار ر

ها كتابخانه يتعداد اعنا

ۀگفتمان در رسان

ونیزیو تلو ویراد

فرهنگ و ۀدربار

هنر

ساعت( يهنگ و هنر و معارف اسالمفرۀ حوز یيویراد يها پخش برنامه(

ساعت( يفرهنگ و هنر و معارف اسالم ۀحوز يونیزیتلو يها پخش برنامه(

گرهن

ز فت ا

مایح

بودجۀ دولتي و

هاي بخش كمک

خصوصي و هر نوع

استفاده از فرهنگ و هنر

هاي در بخش

****دولتي

(الیر ونيلي)م يگردشگرو يدست عیصنا ،يفرهنگ راثيكل مۀ ادار يا نهیاعتبارات هز

(الیر ونيلي)م يكل فرهنگ و ارشاد اسالم ۀادار يا نهیاعتبارات هز

(الیر ونيلي)م ياسالم غاتيكل تبل ۀادار يا نهیاعتبارات هز

(الیر ونيلي)م ياسالم غاتيتبل ارۀاد يهنر ۀحوز يا نهیاعتبارات هز

سایگي و جنگلي است.هاي شهري، محلي، هم ها، مجموع پارک مساحت پارک *

گيرد. هاي آستان قدس را نيز در بر مي هاي عمومي و دانشگاهي است؛ اما دربارۀ شهر مشهد كتابخانه ها مجموع كتابخانه ** كتابخانه

زدیدكننردگان نمایشرگاه كتراب شده مطلوب واقرع شرود. با المللي تهران در متغير نمایشگاه كتاب آورده نشده است تا مقایسۀ انجام *** نمایشگاه كتاب بين

المللي تهران نيز در متغير بازدیدكنندگان نمایشگاه كتاب در نظر گرفته نشده است. بين

( استفاده شرده و 9915؛ 9912هاي استاني سازمان برنامه و بودجه ) شهر، از آمار سالنامه دليل وجودنداشتن آمار مناسب در بخش بودجه در هر كالن به ****

اند، اعتبارات ادارۀ كل هر سازمان در نظر گرفته شده است. شده واقع شده شهر مطالعه يل اینکه ادارۀ كل هر سازمان در سه كالندل به

های پژوهش یافته

شده براي شراخص براي تحليل نتایج حاصل از مقادیر محاسبه

هرراي آن، مقررادیر پررذیري فرهنگرري و زیرشرراخص زیسررت

هرا و معيرار اصرلي یرک از زیرشراخص آمده براي هر دست به

انرد. مقرادیر پذیري فرهنگي، شامل مقادیر م بت یا منفي زیست

كننردۀ وضرعيت نرامطلوب متغيرر، زیرشراخص یرا منفي بيران

كننردۀ وضرعيت مردنظر و مقرادیر م برت بيران شاخص اصلي

آمرده نيرز شردت دسرت اند. بزرگي عردد بره مناسب و مطلوب

شرده را بيران ت شراخص بررسري مطلوب یا نامطلوب وضرعي

كند. مي


شهرهای مقایسۀ شاخص فرصت مشارکت فرهنگی در کالن

اصفهان، مشهد و تهران

در مقایسۀ زیرشاخص فرصت مشاركت فرهنگي با اسرتفاده از

نفرر جمعيرت در 99999مقادیر سرانۀ استاندارد بره ازاي هرر

برا دو شده با یکدیگر، اصفهان در مقایسه شهرهاي مطالعه كالن

شهر دیگر ازنظر زیرشاخص فرصت مشراركت فرهنگري كالن

در ابتداي 289/9تري قرار دارد و از مقدار در وضعيت مناسب

در انتهراي دوره رسريده و مقرادیر م برت و در 510/9دوره به

عين حال روند صعودي كندي داشته اسرت. بعرد از اصرفهان،

902/9بره -941/9تهران رتبۀ دوم را داشته است كه از مقدار

در انتهاي دوره دست یافته است. تهران با وجود اینکه با رشرد

همراه بوده و به مقادیر م بت دسرت فرصت مشاركت فرهنگي

یافته است، همچنان ازنظر مقدار عرددي ایرن زیرشراخص در

ترر اسرت و به صرفر نزدیرک وضعيت مناسبي قرار ندارد؛ زیرا

ر از آن رشرد پيردا كنرد ترا در ت سمت یک و اعداد بزگ باید به

جایگاه خوبي قرار گيرد.

شده مطالعه شهر کالن سه در فرهنگی مشارکت فرصت شاخص روند -1نمودار

رسريده اسرت و -919/9بره -580/9درنهایت، مشرهد از

همچنان در مقدار منفي و در وضعيت نامناسبي از زیرشاخص

شرهر دیگرر كرالن فرصت مشاركت فرهنگي در مقایسه برا دو

قرار گرفته است. نکتۀ آخر دربارۀ این زیرشراخص اینکره هرر

طرور بنابراین، بره اند؛ شهر روند صعودي كندي داشته سه كالن

خالصه دربارۀ زیرشاخص فرصت مشاركت فرهنگي در طرول

شرده بره ترتيرب شرهر مطالعره دورۀ پژوهش و بين سره كرالن اند. اول تا سوم را داشتههاي اصفهان، تهران و مشهد رتبه

هیای شیاخص شهرها براساس زیرشیاخص بندی کالن رتبه

1931-1931های فرصت مشارکت فرهنگی در سالهراي شراخص فرصرت در این قسمت هر یک از زیرشراخص

با توجه به مقرایر 9914-9915هاي مشاركت فرهنگي در سال

هرر یرک در بندي و مقردار ها، رتبه آمده براي شاخص دست به زیر رتبۀ آن درج شده است.


1931-1931 های سال در فرهنگی مشارکت فرصت شاخص های زیرشاخص بندی رتبه- 1جدول

1931 سال

1939

1931

1931

شهر زیرشاخص

تهران مشهد اصفهان تهران مشهد اصفهان تهران مشهد اصفهان تهران مشهد اصفهان

يها سازمان

،يانتفاعريغ

و يعموم

يتجار

مرتبط با هنر

9*

(952/9) 9 *

(299/9-)

4 *

(928/9-)

9

(519/9)

9

(589/9-)

4

(999/9-)

9

(258/9)

9

(025/9-)

4

(980/9)

9

(292/9)

9

(294/9-)

4

(982/9)

مراكز

فروشي خرده

هنر

9

(994/9) 9

(521/9-)

4

(547/9-)

9

(799/9)

4

(285/9-)

9

(288/9-)

9

(982/9)

4

(900/9-)

9

(295/9-)

9

(942/9)

4

(955/9-)

9

(412/9-)

هاي سالن

غيرهنري با

ریزي برنامه

فرهنگي و

هنري

9

(994/9) 9

(027/9-)

4

(971/9-)

9

(989/9)

4

(590/9-)

9

(090/9-)

9

(880/9)

9

(589/9-)

4

(919/9-)

9

(725/9)

9

(289/9-)

4

(494/9-)

ها جشنواره

و

ها نمایشگاه

9

(498/9) 4

(494/9-)

9

(529/9-)

9

(492/9)

4

(9291/9)

9

(257/9-)

9

(9021/9)

4

(998/9-)

9

(990/9-)

9

(719/9)

4

(972/9)

9

(924/9-)

خروجي

هاي رسانه

چاپ و نشر

متمركز بر

هنر

4

(501/9-) 9

(098/9-)

9

(9787/9)

4

(071/9-)

9

(705/9-)

9

(901/9)

4

(005/9-)

9

(779/9-)

9

(279/9)

9

(749/9-)

4

(791/9-)

9

(899/9)

هنرستان

هنرهاي

زیبا

9

(258/9) 9

(919/9-)

4

(907/9-)

9

(980/9)

9

(992/9-)

4

(979/9-)

9

(990/9)

9

(922/9-)

4

(499/9-)

9

(995/9)

9

(950/9-)

4

(497/9-)

هاي پژوهش منبع: یافته

اصرفهان، تهرران و مشرهد بره ترتيرب 9914شهر در سال مدنظر است و مقدار هر زیرشاخص در پایين این اعداد آورده شده است؛ براي م ال: در سرال ر كالن* این اعداد رتبۀ ه

هاي غيرانتفاعي، عمومي و تجاري مرتبط با هنر را داشتند. بيشترین مقدار در زیرشاخص سازمان

فرهنگي، كمترین هاي فرصت مشاركت از بين زیرشاخص

در شرهر مشرهد متعلرق بروده « هنرستان هنرهاي زیبا»ميزان به

شررده ( كرره در طررول دورۀ چهارسررالۀ بررسرري-919/9اسررت )

-950/9رو بوده و درنهایرت، بره ميرزان همواره با كاهش روبه

شرده رسيده است و از برين متغيرهراي اسرتفاده 9915در سال

تررین همرواره پرایين براي محاسبۀ فرصت مشاركت فرهنگي،

شرده داشرته ها و شرهرهاي مطالعره ميزان را بين سایر شاخص

است.

هاي چاپ و نشرر خروجي رسانه»همين طور زیرشاخص

شرده همرواره در طي دورۀ چهارسرالۀ بررسري « متمركز بر هنر

در سرال 9787/9بيشترین مقدار را در شهر تهران داشرته و از

افزایش یافته است؛ ایرن 9915در سال 899/9به ميزان 9914

در حالي است كه مقدار این شاخص طي دورۀ كرشده در دو

شهر اصرفهان رو بوده و در كالن شهر دیگر با كاهش روبه كالن


هاي فرصت مشاركت همواره كمترین ميزان را بين زیرشاخص

فرهنگي به خود اختصاص داده است.

رهای شییه مقایسییۀ شییاخص مشییارکت فرهنگییی در کییالن


در مقایسۀ زیرشاخص مشاركت فرهنگي با اسرتفاده از مقرادیر

نفررر جمعيررت در 99999سرررانۀ اسررتاندارد برره ازاي هررر

شده، تهران بيشترین مقدار با اعداد م برت شهرهاي مطالعه كالن

طوري كه مقدار این شاخص ها را داشته است؛ به در تمام سال

رشد نسبتاً كندي داشته و در 9919سال پس از یک جهش در

شده تقریباً دو برابر شده است. طي دورۀ مطالعه

شده مطالعه شهر کالن سه در فرهنگی مشارکت شاخص روند -1 نمودار

بعد از تهران، اصفهان و سپس مشهد قرار دارد و هرر دوي

-470/9اند. اصرفهان از مقردار آنها در مقادیر منفي قرار گرفته

در انتهراي دوره رسريده و توانسرته اسرت -947/9در ابتدا به

خود را به صفر نزدیک كند؛ اما همچنان در مقدار منفري واقرع

شده و روند رشد كندي داشته است.

ترین رتبره در تمرام مشهد در این زیرشاخص نيز در پایين

در -497/9بره 9914در سرال -549/9ها قرار دارد و از سال

دست یافته است؛ اما همچنان در مقادیر منفي باقي 9915سال

مانررده اسررت و ایررن موضرروع، وضررعيت نامناسررب مشررهد در

شهرهاي زیرشاخص مشاركت فرهنگي را نسبت به دیگر كالن

دهد؛ بنابراین، در مقایسۀ زیرشاخص مشاركت مطالعه نشان مي

فرهنگي در دورۀ چهارساله به ترتيب تهران، اصفهان و مشرهد

اند. ها را داشته بيشترین تا كمترین مقدار در تمام سال

هیای مشیارکت شهرها براساس زیرشاخص بندی کالن رتبه

1931-1931های فرهنگی در سال

هاي جزئري زیرشراخص در این قسمت هر یک از زیرشاخص

بنردي رتبره 9914-9915هاي اصلي مشاركت فرهنگي در سال

، درج شده است.زیر رتبه مریوطه ه و مقدار هر یک نيز درشد

شرود، در طري نيز مالحظه مري 9همان طور كه در جدول

هنرمنردان و فعراالن »شده براي شهر مشهد متغيرر دورۀ مطالعه

گفتمان در رسرانۀ رادیرو »، براي شهر اصفهان متغير «این حوزه

و برراي شرهر تهرران متغيرر « وتلویزیون دربارۀ فرهنگ و هنر

تررین ضرعف ایرن شرهرها در شراخص ، مهم«مشاركت افراد»


اند. شده طي كرده هاي اشاره به بهبودي را در حوزۀ شاخصشرهر رونرد رو مشاركت فرهنگي بوده است؛ البته هر سه كالن

1931-1931 های سال در فرهنگی مشارکت های زیرشاخص بندی رتبه -9 جدول 1931 سال

1939

1931

1931

شهر

زیرشاخص تهران مشهد اصفهان تهران مشهد اصفهان تهران مشهد اصفهان تهران مشهد اصفهان

هنرمندان و فعاالن

این حوزه

4

(495/9-)

9

(898/9-)

9

(579/9)

4

(995/9-)

9

(728/9-)

9

(019/9)

4

(991/9)

9

(790/9-)

9

(890/9)

4

(905/9)

9

(084/9-)

9

(872/9)

ۀگفتمان در رسان

ون رادیو و تلویزی

فرهنگ و ۀدربار

هنر

9

(784/9-)

4

(579/9-)

9

(990/9)

9

(799/9-)

4

(099/9-)

9

(592/9)

9

(0217/9-)

4

(021/9-)

9

(995/9)

9

(074/9-)

4

(599/9-)

9

(471/9)

مشاركت افراد9

(989/9)

4

(912/9-)

9

(591/9-)

9

(242/9)

4

(248/9-)

9

(271/9-)

9

(290/9)

4

(909/9)

9

(991/9-)

4

(259/9)

9

(270/9)

9

(999/9-)

شییهرهای مقایسیۀ شیاخص حمایییت از فرهنیگ در کیالن


در مقایسۀ زیرشاخص حمایت از فرهنگ با استفاده از مقرادیر

نفررر جمعيررت در 99999سرررانۀ اسررتاندارد برره ازاي هررر

رار شده، اصفهان در بهتررین وضرعيت قر شهرهاي بررسي كالن

كره از طوري گرفته و سير صعودي نسبتاً تندي داشته است؛ به

در انتهاي دوره رسيده 891/9در ابتداي دوره به مقدار 294/9

و از ابتدا مقادیر م بت داشته است.

شده مطالعه شهر کالن سه در فرهنگ از حمایت شاخص روند -9 نمودار

شته و توانسرته اسرت بعد از اصفهان، مشهد رتبۀ دوم را دا

در انتهاي دوره برساند؛ اما 244/9به -289/9خود را از مقدار

روند كندي داشته و در سال آخر توانسرته اسرت رشرد نسربتاً

خوبي داشته باشد.

شرده در شرهرهاي مطالعره تهران در مقایسه با دیگرر كرالن

ها قررار دارد و برا شريب بسريار ترین مقدار در تمام سال پایين

هرا كندي در حال افزایش است. ازطرف دیگر، در تمرام سرال

-815/9به -988/9مقادیر منفي داشته و تنها توانسته است از

در انتهاي دوره دست یابد.

طور خالصه در مقایسۀ زیرشاخص حمایرت از فرهنرگ به

هراي شهرها، اصفهان، مشهد و تهران به ترتيرب رتبره بين كالن

اند. كسب كردهاول، دوم و سوم را


شیهرهای پذیری فرهنگیی در کیالن مقایسۀ شاخص زیست


پذیري فرهنگي براساس مقرادیر در این مرحله شاخص زیست

هراي فرصرت مشراركت فرهنگري، شده براي شراخص محاسبه

مشرراركت فرهنگرري و حمایررت از فرهنررگ، محاسرربه و بررراي

گر مقایسره شرده اسرت. در شده با یکردی شهرهاي مطالعه كالن

نفر جمعيت 99999مقایسۀ مقادیر سرانۀ استاندارد به ازاي هر

شهر اصفهان، مشهد و تهران دربارۀ شراخص كرل در سه كالن

شرهر پذیري فرهنگي، اصرفهان در مقایسره برا دو كرالن زیست

هاي پژوهش و رتبرۀ اول را دیگر بيشترین مقادیر در تمام سال

بره مقردار 499/9شراخص در اصرفهان از داشته اسرت. ایرن

در انتهاي دوره دسرت یافتره و رونرد صرعودي نسربتاً 714/9

خوبي داشته است.

بعد از اصفهان، تهران رتبۀ دوم را داشته است؛ اما در تمام

ها مقرادیر منفري و رونرد افزایشري كنردي داشرته و تنهرا سال

در انتهاي -929/9در ابتداي دوره به -949/9توانسته است از

دوره دست یابد.

منردي شراخص شرهر ازلحراظ بهرره مشهد آخررین كرالن

پذیري فرهنگي است و در طري دورۀ پرژوهش مقرادیر زیست

در ابتداي -599/9منفي داشته است. مشهد در این شاخص از

در انتهاي دوره رسريده اسرت و برا اینکره در -901/9دوره به

دارد، رشد بهترري داشرته و در تري مقایسه با تهران رتبۀ پایين

شهر مشهد و تهران، مقادیر نزدیک انتهاي دوره تقریباً دو كالن

اند. به هم و نزدیک به صفر داشته

شده مطالعه شهر کالن سه در فرهنگی پذیری زیست معیار روند -1 نمودار

شرده ازلحراظ شرهر مطالعره طور خالصه از بين سه كالن به

پرذیري فرهنگري، بره ترتيرب اصرفهان، زیستداشتن شاخص

اند. هاي اول تا سوم را داشته تهران و مشهد رتبه

نتیجه

. دربارۀ شاخص فرصت مشارکت فرهنگی:1

شرده شهرهاي مطالعره هاي پژوهش بين كالن طبق یافته

هاي دورۀ پرژوهش برا اسرتفاده از مقرادیر سررانۀ در تمام سال

نفرر جمعيرت، اصرفهان ازنظرر 99999استاندارد به ازاي هرر

فرهنگي رتبرۀ اول را مشاركت برخورداري از شاخص فرصت

شهرها در دورۀ چهارسراله از داشته و در مقایسۀ همزمان كالن

رسيده است. تهران رتبۀ دوم را داشرته 510/9به 289/9مقدار

دسرت یابرد. مشرهد در 902/9بره -941/9و توانسته است از

این زیرشاخص قرار دارد و در مقایسه برا دو كمترین مقدار از


شهر دیگرر همچنران در مقرادیر منفري قررار دارد و تنهرا كالن

در انتهراي دوره -919/9بره -580/9توانسته اسرت از مقردار

دست یابد؛ بنابراین، شاخص فرصت مشراركت فرهنگري طري

شده، در تمام شرهرها رو بره افرزایش بروده دورۀ زماني مطالعه

ا در وضعيت مطلوبي واقع نشده است و بایرد در هرر است؛ ام

ها و امکانات فرهنگري را متناسرب برا شهر زیرساخت سه كالن

افزایش جمعيت تقویت كرد.

دهنردۀ شراخص شهر اصفهان از بين متغيرهاي تشکيل

جز شاخص ها به فرصت مشاركت فرهنگي ازنظر همۀ شاخص

در طي دورۀ « رهاي چاپ و نشر متمركز بر هن خروجي رسانه»

شده همواره رتبۀ اول را داشته اسرت؛ امرا ازنظرر زماني بررسي

در رتبرۀ دوم 9912و 9919، 9914هراي این شاخص در سال

در رتبۀ سروم پرس از تهرران و 9915پس از تهران و در سال

مشهد قرار گرفتره اسرت. مقردار ایرن شراخص در همرۀ دورۀ

مشهد منفري بروده شده براي شهرهاي اصفهان و زماني بررسي

دهد. است كه وضعيت نامطلوب آن را نشان مي

شرده برراي همرۀ براي شرهر مشرهد مقرادیر محاسربه

دهندۀ شراخص فرصرت مشراركت فرهنگري متغيرهاي تشکيل

هرا در بعنري مقراطع، ها و نمایشرگاه جز شاخص جشنواره به

هراي مشراركت نگررفتن فرصرت منفي بروده اسرت كره شرکل

دهد. ین شهر را نشان ميفرهنگي مناسب در ا

. دربارۀ شاخص مشارکت فرهنگی4

شده شهرهاي بررسي هاي پژوهش، بين كالن براساس یافته

شرهر تهران در مقایسره برا دو كرالن 9914-9915هاي در سال

فرهنگري قررار دیگر در باالترین مقدار از شراخص مشراركت

دست یافته در انتهاي دوره 097/9به 955/9داشته و از مقدار

شهري است كه در مقادیر م بت واقع شرده اسرت. و تنها كالن

هرا بعد از تهران، اصفهان رتبۀ دوم را دارد؛ امرا در تمرام سرال

رسريده اسرت؛ -947/9بره -470/9مقادیر منفري داشرته و از

ترین مقدار از مشاركت فرهنگي قرار درنهایت، مشهد در پایين

در انتهاي دوره -497/9اي دوره به در ابتد -549/9داشته و از

رسيده است؛ بنابراین، وضعيت شاخص مشاركت فرهنگي بين

طور كلي نسبت به فرصرت مشراركت فرهنگري تمام شهرها به

تر است و حتي رشد كمتري نيز داشته است. نامطلوب

هاي مربوط بره مشراركت فرهنگري، ازنظر زیرشاخص

عراالن حروزۀ فرهنرگ و تعداد هنرمندان و ف»شهر تهران ازنظر

فرهنرگ و رۀرادیو و تلویزیون دربرا ۀگفتمان در رسان»و « هنر

شرده در جایگراه اول قررار ، در طي دورۀ زمراني بررسري «هنر

داشته است؛ اما ازنظر شاخص مشاركت افراد در جایگاه سروم

و پس از اصفهان و مشهد قرار گرفته است.

رصرت با وجود اینکه شهر اصفهان ازنظرر شراخص ف

فرهنگي در رتبۀ باالتري نسبت به شهر تهرران واقرع مشاركت

فرهنگري در رتبرۀ دوم و مشراركت شده است، ازنظر شاخص

پس از تهران قرار گرفته است و مقدار شاخص در طي دوره با

تررین ضرعف شرهر وجود رشد، همواره منفي بوده است. مهم

یرو و راد ۀگفتمران در رسران »اصفهان در این زمينه به شاخص

مربوط بوده است كه این شهر « فرهنگ و هنرۀ تلویزیون دربار

ازنظر این شاخص طي دورۀ كرشده در جایگاه سروم و پرس

از تهران و مشهد قرار داشته است.

شرهر تهرران برا وجرود كسرب رتبرۀ اول در شراخص

شرده، ازنظرر شرهر بررسري مشاركت فرهنگي از بين سه كرالن

بعرد از اصرفهان و مشرهد شاخص مشاركت در جایگاه سروم

شده واقع شده و مقدار این شاخص در تمام طول دورۀ بررسي

دهرد اگرچره در براي شهر تهران منفي است. این امر نشان مي

شررهر تهررران مقرردار مطلررق مشرراركت افررراد در رویرردادها و

هاي هنري بيشتر از سایر بوده اسرت، سررانۀ مشراركت فعاليت

شده كمتر بوده است. ررسيافراد نسبت به سایر شهرهاي ب

. دربارۀ شاخص حمایت از فرهنگ:9

نفرر 99999براساس مقادیر سرانۀ استاندارد بره ازاي هرر

شرهرهاي فرهنگ بين كالن از جمعيت، اصفهان ازنظر حمایت

شرده در طرول دورۀ پرژوهش مقرام اول را داشرته و از مطالعه

رسيده است. در انتهاي دوره 891/9در ابتداي دوره به 294/9


در ابتردا -289/9مشهد بعد از اصفهان رتبۀ دوم را داشته و از

در انتهاي دوره رسيده است. تهران ازنظر حمایت از 244/9به

هرا در مقرادیر فرهنگ كمترین مقدار را داشته و در تمام سرال

بره -988/9شهر دیگر قرار داشته و از منفي نسبت به دو كالن

وره رسيده است. بر این اساس، شراخص در انتهاي د -815/9

حمایت از فرهنگ در مقایسه با دو شاخص دیگرر در جایگراه

تري واقع شده و رشد خوبي نيز داشته است. مناسب

پذیری فرهنگی طور کلی دربارۀ شاخص زیست به .1

بره ازاي مقرادیر فرهنگري پرذیري زیست در بررسي معيار

جمعيرت در طرول دورۀ نفرر 99999سرانۀ اسرتاندارد در هرر

شرده رتبرۀ اول را شهرهاي مطالعره پژوهش، اصفهان بين كالن

در انتهراي دوره 714/9در ابترداي دوره بره 499/9داشته و از

دست یافته است. تهرران در رتبرۀ دوم از ایرن شراخص قررار

در -949/9داشته است؛ اما در مقرادیر منفري واقرع شرده و از

اي دوره دست یافته است. آخرین رتبه در انته -929/9ابتدا به

شهرها را مشرهد داشرته پذیري فرهنگي بين كالن ازنظر زیست

شرهر دیگرر در مقرادیر است كه آن هم در مقایسه با دو كرالن

در -901/9در ابتردا بره -599/9منفي قرار داشته و از مقردار

انتهرراي دوره رسرريده اسررت. بررر ایررن اسرراس، وضررعيت

شهر تهران و مشرهد تفراوت نگي در دوكالنپذیري فره زیست

شررهر اصررفهان داشررته اسررت و بررسرري چشررمگيري بررا كررالن

پذیري فرهنگري را هایي كه بيشترین ضعف زیست زیرشاخص

توانرد در جهرت بهبرود اند، مري شهرها ایجاد كرده در این كالن

پذیري فرهنگي این شهرها مؤ ر واقع شود. زیست

دهنرردۀ هرراي تشررکيل شررهر اصررفهان از بررين شرراخص

و « فرصت مشراركت فرهنگري »پذیري فرهنگي ازلحاظ زیست

شهر در رتبۀ اول نسبت به دو كالن« حمایت از فرهنگ و هنر»

در « مشراركت افرراد »دیگر واقع شده است و ازنظرر شراخص

جایگاه دوم بعد از تهران قرار دارد.

دهنرردۀ هرراي تشررکيل شررهر تهررران از بررين شرراخص

در « مشراركت افرراد »گي ازلحاظ شراخص پذیري فرهن زیست

در « فرصرت مشراركت فرهنگري »جایگاه اول، ازنظر شراخص

حمایررت از »جایگرراه دوم پررس از اصررفهان و ازنظررر شرراخص

در جایگاه سوم پس از اصفهان و مشرهد قررار « فرهنگ و هنر

گرفته است.

دهنرردۀ هرراي تشررکيل شررهر مشررهد بررين شرراخص

و « شراركت فرهنگري فرصت م»پذیري فرهنگي ازلحاظ زیست

در جایگرراه سرروم و تنهررا ازنظررر شرراخص « مشرراركت افررراد»

در جایگرراه دوم و در وضررعيت « حمایررت از فرهنررگ و هنررر»

بهتري نسبت به تهران واقع شده است.

منابع

نصري، الف. ؛خليليان، م. ؛نژاد، الف. ؛ گلستان.پور، الف ارشدي

ال شهر اصفهان س ۀآمارنام(. 9915و موسوي، ر. )

يحررریو تفر يسرررازمان رفررراهاصرررفهان: .9914

، از95/7/9910شده در . بازیابياصفهان يشهردارhttp://www.isfahan.ir/Index.aspx?lang=1&sub=36

نصري، الف. ؛خليليان، م. ؛نژاد، الف. ؛ گلستان.پور، الف ارشدي

شهر اصفهان سال ۀآمارنام(. 9915و موسوي، ر. )

يحررریو تفر ين رفررراهسرررازما. اصرررفهان: 9919


موسروي، ر. و ؛نصرري، الرف. ؛؛ خليليان، م..پور، الف ارشدي

هر اصرفهان سرال ش ۀآمارنام(. 9915فرداني، س. )

يحررریو تفر يسرررازمان رفررراه. اصرررفهان: 9912


. و موسروي، ر ؛نصرري، الرف. ؛؛ خليليران، م. .پور، الرف ارشدي

شرهر اصرفهان سرال ۀآمارنام(. 9910فرداني، س. )

يحررریو تفر يسرررازمان رفررراه. اصرررفهان: 9915


ارزیرررابي و شناسرررایي» .(9912) ج. ،محمررردي . وایرررزدي، م

اجتمراعي؛ –فرهنگري فناهاي كيفيت هاي شاخص

مطالعات فصلنامۀ ،«اصفهان شهر كالن: موردي مطالعۀ





.1-99ص ، 94، ش 9س ،شهري ریزيبرنامه

، از1/9/9917شده در ها، بازیابي فروشي تعداد كتابhttp://www.ketab.org.ir/SearchBookShop.aspx

، از99/9/9917شده در ها، بازیابي ها و نگارخانه گالري تعداد http://galleryinfo.ir/Gallery.aspx

، از1/9/9917شده در ها، بازیابي تعداد موزهhttp://www.gomchto.ir/etelaate%20muzeha.html

زاده، مسلمان ؛نژاد، م. ایراني جاوداني ؛؛ پورحسين، م..جوادي، و

آمارنامۀ شرهر مشرهد (. 9919رور، ع. )پ س. و گلریررزي و توسررعۀ . مشررهد: معاونررت برنامرره9914

شهرداري مشهد با نظارت مدیریت آمار، فنراوري

، از 49/0/9910شده در و تحليل اطالعات. بازیابي

.htmlمشهد-شهر-آماري-اطالعات-

https://amar.mashhad.ir/portal_content/16925 زاده، مسرلمان ؛نرژاد، م. ایرانري جراوداني ؛م. ؛ پورحسين،.جوادي، و

آمارنامررۀ (. 9912پرررور، ع. و عررامري، ف. ) گررل ؛س.ریرزي و . مشرهد: معاونرت برنامره 9919شهر مشرهد

توسعۀ شهرداري مشرهد برا نظرارت مردیریت آمرار،

شرررده در تحليرررل و ارزیرررابي عملکررررد. بازیرررابي

-شررهر -آمرراري-اطالعرراتhtml.، از 49/0/9910

-مشهد

https://amar.mashhad.ir/portal_content/16925 سرالنامۀ آمراري اسرتان (. 9919خوندابي، ز. و شرریفيان، ف. )

. اصفهان: استانداري اصرفهان، 9914اصفهان سال

شررده در . بازیررابيGISدفتررر آمررار و اطالعررات و

https://salnameh.sci.org.ir، از 0/94/9910

تهرران: مهربران ، ياقتصراد عۀتوس يمبان(. 9912) ، م.روزبهان

نشر.

سازمان برنامه و بودجۀ استان تهران، معاونت آمار و اطالعات.

. تهران: 9912سالنامۀ آماري استان تهران (. 9915)

سازمان برنامه و بودجۀ استان تهران، معاونت آمار

، از0/94/9910شده در و اطالعات. بازیابيhttp://amar.thmporg.ir/uploads//User/3/final%201395.pdf سازمان برنامه و بودجۀ استان تهران، معاونت آمار و اطالعات.



، از92/99/9910شده در و اطالعات. بازیابي http://amar.thmporg.ir/?PageID=67

برنامه و بودجۀ استان تهران، معاونت آمار و اطالعات. سازمان



، از92/99/9910شده در و اطالعات. بازیابي http://amar.thmporg.ir/Page/28/1393.html

تهران، معاونت آمار و اطالعات. سازمان برنامه و بودجۀ استان



، از92/99/9910شده در و اطالعات. بازیابي http://amar.thmporg.ir/Page/27/1392.html

. تهررران ياطالعررات و ارتباطررات شررهردار يسررازمان فنرراور

. تهررران: 9919شررهر تهررران ۀ آمارنامرر(. 9914)

ياطالعات و ارتباطرات شرهردار يسازمان فناور

، از2/99/9910شده در . بازیابيتهرانhttp://tmicto.tehran.ir/Portals/0/Document/Amarname/

Shahrdari92/index.html . تهررران ياطالعررات و ارتباطررات شررهردار يسررازمان فنرراور

. تهررران: 9912شررهر تهررران ۀ آمارنامرر(. 9919)


، از2/99/9910شده در بازیابي .تهرانhttp://tmicto.tehran.ir/Portals/0/Document/Amarname/

AmarShahrdari93/index.html . تهررران ياطالعررات و ارتباطررات شررهردار يسررازمان فنرراور

. تهررران: 9915شررهر تهررران ۀآمارنامرر(. 9912)


، از2/99/9910شده در . بازیابيتهرانhttp://www.tehran.ir/portals/0/Document/Amarname/E

xport_94_TehranMunicipalityStatTehranMun

icipali/index.html . تهررران ياطالعررات و ارتباطررات شررهردار يسررازمان فنرراور

. تهررران: 9910شررهر تهررران ۀرنامررآما(. 9915)


، از97/94/9910شده در . بازیابيتهرانhttp://www.tehran.ir/portals/0/Document/Amarname/E



xport-StaticalShahrdari-95/book.swf شررده در (، بازیررابي9919سررالنامۀ آمرراري اسررتان اصررفهان. )

از،0/94/9910https://nnt.sci.org.ir/sites/Apps/yearbook/Lists/year_bo

ok_req/Item/newifs.aspx شررده در (. بازیررابي9912سررالنامۀ آمرراري اسررتان اصررفهان. )

از،0/94/9910

https://nnt.sci.org.ir/sites/Apps/yearbook/Lists/year_bo

ok_req/Item/newifs.aspx شرده در (. بازیابي9914سالنامۀ آماري استان خراسان رضوي. )

، از0/94/9910https://nnt.sci.org.ir/sites/Apps/yearbook/Lists/year_bo





ok_req/Item/newifs.aspx ،«هنر اقتصادي رونق و فرهنگ توسعۀ»(. 9989. )م فر،شایسته

.949-995، ص 4( 9) ش ،هنر توسعۀ و اقتصاد

ریررزي هدرآمرردي بررر برنامرر. (9989)ل. ،شررهري عراقلي كهنرره .همدان: نور علم، صادياقت

؛زاده، س. مسررلمان ؛افنررلي، الررف. ؛؛ پورحسررين، م..زاده، ح عبررداهلل

آمارنامررۀ (. 9915شررعرباف، ع. ) عررامري، ف. و زینلرري

ریررزي و . مشررهد: معاونررت برنامرره9912شررهر مشررهد

توسعۀ شرهرداري مشرهد برا نظرارت مردیریت آمرار،

، 49/0/9910شرده در تحليل و ارزیابي عملکرد. بازیابي

-مشهد-شهر-آماري-اطالعاتhtml.از

https://amar.mashhad.ir/portal_content/16925

؛زاده، س. مسرلمان ؛عامري، ف. ؛؛ افنلي، الف..زاده، ح عبداهلل

راد، ع. و قاضرري، م. دليررري ؛افراسرريابي، الررف.

. مشررهد: 9915آمارنامررۀ شررهر مشررهد (. 9910)

هرداري مشرهد برا ریزي و توسعۀ ش معاونت برنامه

نظارت مدیریت آمار، تحليل و ارزیرابي عملکررد.

-انتشررارhtml.، از 45/8/9910شررده در بازیررابي

مشهد-شهر-9915-سال-آمارنامه https://amar.mashhad.ir/news/5102973-

سرالنامۀ آمراري (. 9910آبادي، ع. و شریفيان، ف. ) نوش قرشي

اصررفهان: سررازمان .9915اسررتان اصررفهان سررال

ریرزي اسرتان اصرفهان، معاونرت مدیریت و برنامه

، از0/94/9910شده در آمار و اطالعات. بازیابي http://www.mpo-

es.ir/dorsapax/Data/Sub_1/File/salnameh1395.pdf رجمررۀ . تاقتصرراد هنررر (. 9914) .د تراسرربي، و گينزبرررگ، و.

معصررومه محمدرضررا مریرردي، مررریم الوي،

فر، مشهد: بدخشان. زادگان و زهرا شریعتي تقي

، «توسعۀ پایدار شهري و توسعۀ فرهنگري (. »9984لطيفي، غ. )

.999-959، ص 44، ش اجتماعي علوم فصلنامۀ

، از91/99/9910شده در يابیباز ي.مؤسسات فرهنگ ستيل https://tmsh.farhang.gov.ir/fa/list

، ياقتصراد ۀ رشرد و توسرع يها ياستراتژ(. 9915) ي، م.وسفی

.ينشر ن :تهرانBennett, T. (2001) Differing Diversities: Transversal

Study on the Theme of Cultural Policy and

Cultural Diversity. Council of Europe. Comedia. (1991). London World City: The Position of

Culture. Florida, R. (2003). “Cities and the Creative Class.”

City & Community, 2 (1): 3-19.

Grodach, C. & Loukaitou‐Sideris, A. (2007) “Cultural

Development Strategies and Urban

Revitalization: A Survey of US Cities.”

International Journal of Cultural Policy, 13

(4): 349-370.

Hawkes, J. (2001) The Fourth Pillar of Sustainability:

Culture’s Essential role in Public Planning.

Melbourne: the Cultural Development

Network Victoria.

Jackson, M. (2006) Rebuilding the Cultural vitality of

New Orleans. The Urban Institute.

Jackson, M. R. Kabwasa, F. & Herranz, J. (2006) .Cultural Vitality in Communities:

Interpretation and Indicators. Washington:

The Urban Institute.

Landry, C. (2005) Lineages of the Creative City.

Creativity and the City. Netherlands:

Architecture Institute.

Lee, T. (2014) Evaluating Cultural Vitality in US

Metropolitan Statistical Areas: Implications

for Cultural Planning. Lincoln, USA:




https://amar.mashhad.ir/news/5102973-

https://amar.mashhad.ir/news/5102973-

https://tmsh.farhang.gov.ir/fa/list

https://tmsh.farhang.gov.ir/fa/list


Nebraska Univ.

Mataraso, F. (1999) Towards Local Culture Index

Measuring the Cultural Vitality of

Communities. Stroud: Comedia.

Smith, R. B. (2010) Sounds Like a Plan: Evaluating

Cultural Plans. Columbus, Ohio, USA: The

Ohio State University.

Stanborough, M. (2011) “The Link between: Culture

and Sustainability in Municipal Planning.”

Cult Loc Governance, 3 (1-2): 95-100.

Stevenson, D. (2004) “Civic gold” Rush: Cultural

Planning and the Politics of the Third Way.”

International Journal of Cultural Policy, 10

(1): 119-131.

Van Den Berg, H. (2016) Economic Growth and

Development. New Jersey: World Scientific. Voicu, Ș. & Dragomir, A. (2016) Cultural Vitality in

Romania Cities. Bucharest: The National

Institute for Cultural Research and Training

(INCFC).


Documents

A Comparative Analysis of Cultural Vitality of Iranian ...jas.ui.ac.ir/article_23903_4574589e3155986e2613b3e07141cec0.pdf · Mashhad was the third metropolitan city in terms of cultural