ค ว า ม ร ่ ว ม ม ื อ กั บ ต่ า ง ป ร ะ เ ...น กว เทศส มพ นธ ปฏ บ ต การ * น กว เทศส

ความรวมมอกบตางประเทศ

สา น ก ค ว า ม ส ม พ น ธ ต า ง ป ร ะ เ ท ศ

ป� ท�1 ฉบ บ ท� 1 : ม ถ น า ยน -กรกฎ าคม 2 5 6 2

บทความแปลบทความพเศ

ษ

วารส

าร

กระทรวงศกษาธการTHE BULLETIN ON INTERNATIONAL COOPERATION OF THE MINISTRY OF EDUCATION

I S S N : 2 6 9 7 - 5 2 3 8 ( O N L I N E )

สา น ก ง า น ป ล ด ก ร ะ ท ร ว ง ศ ก ษ า ธ ก า รW W W . B I C . M O E . G O . T H

เคล�อนไหวตางประเทศป�ญญาประดษฐ

A r t i f i c i a l i n t e l l i g e n c e

จะเขามาแทนท�มนษยจรงหรอ?

I S S N : 1 6 8 6 - 0 7 4 8 ( P R I N T )

ส ำนกควำมสมพนธตำงประเทศ ส ำนกงำนปลดกระทรวงศกษำธกำรถนนรำชด ำเนนนอก ดสต กรงเทพฯ 10300โทร 0 2628 5646 ตอ 122 – 124 โทรสำร 0 2281 0953 www.bic.moe.go.th

ความรวมมอ

กบตางประเทศ

วารสาร

จากบรรณาธการ

อาคารส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (อาคาร 5)

ถ.ราชด าเนนนอก ดสต กรงเทพฯ 10300

โทร. 02 628 5646 - 9, 02 281 0565

โทรสาร 02 281 0953

http://www.bic.moe.go.th/

ส านกความสมพนธตางประเทศ

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

ในปจจบน การคนหาขอมลผานระบบอนเทอรเนตซงเปรยบเสมอนหองสมดขนาดใหญ ไดรบความนยมอยางแพรหลาย

ระบบอนเทอรเนตจงมบทบาทส าคญในการเขาถงขอมลขาวสารของทกภาคสวน ส านกความสมพนธตางประเทศ

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ จงไดเพมชองทางในการรบทราบขอมลขาวสาร และความเคลอนไหว

ดานตางประเทศของกระทรวงศกษาธการ ใหแกหนวยงานตางๆ ทงภาครฐ ภาคเอกชน สถานศกษา และผสนใจทวไป

โดยจดท าและเผยแพรวารสารความรวมมอกบตางประเทศในรปแบบหนงสออเลกทรอนกส หรอ E-book ราย 2 เดอน

ซงม เนอหาครอบคลมการด าเนนความรวมมอดานการศกษาระหวาง ประเทศ ของกระทรวงศกษาธการ

รวมทงมบทความจากผทรงคณวฒดานการศกษา วทยาศาสตร และ วฒนธรรม และบทความแปลทคดสรรบางสวน

มาจากวารสารยเนสโก ครเย

ส าหรบวารสารความรวมมอกบตางประเทศฉบบน เปนหนงสออเลกทรอนกสฉบบปฐมฤกษ ประจ าเดอนมถนายน –

กรกฎาคม 2562 มเนอหาเกยวกบความรวมมอดานการศกษาระหวางประเทศทส าคญอาท การประชมคณะท างาน

รวมไทย - ลาว การจดตงศนยระดบภมภาคของซมโอแหงใหมในประเทศไทย และความรวมมอกบองคการยเนสโก

นอกจากนยงไดรบความอนเคราะหจาก ศาสตราจารย ยงยทธ ยทธวงศ ทปรกษากรรมการในคณะกรรมการ

ฝายวทยาศาสตรของคณะกรรมการแหงชาตวาดวยการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (ยเนสโก)

นายแพทย ดร. สรภพ เกยรตพงษสาร คณจราภรณ สนตรวมใจรกษ และคณพชรพร เกษมสวรรณ จากจฬาลงกรณ

มหาวทยาลยและสถาบนนโยบายสาธารณะและการพฒนา ในการเขยนบทความเกยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลย

นอกจากนยงมบทความแปลจากวารสารยเนสโก ครเย ฉบบประจ าเดอนกรกฎาคม - กนยายน 2561 ซงแสดงใหเหน

ถงอทธพลของความกาวหนาทางวทยาศาสตร โดยเฉพาะอยางยง ปญญาประดษฐ ทมตอชวตมนษยในปจจบนอกดวย

ทานผอานสามารถตดตามอานวารสารความรวมมอกบตางประเทศของกระทรวงศกษาธการ ทงฉบบปจจบนและ

ยอนหลงไดทเวบไซตส านกความสมพนธตางประเทศ ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ www.bic.moe.go.th

บทความพเศษ

13

17

ปญญาประดษฐ : มายาคตกบความเปนจรง แปลโดย อรวรรณ นาวายทธ

ตอตานการผกขาดงานวจยแปลโดย อรวรรณ นาวายทธ

การปฏวตครงท 4แปลโดย อรวรรณ นาวายทธ

ท าเพอ...ไมใชท าราย...มนษยชาตแปลโดย อรวรรณ นาวายทธ

เอไอกบวรรณกรรม: จะน าพาเราไปพบเจอแตสงทด

ทสดจรงๆ หรอ?แปลโดย จงจต อนนตคศร

เรยนรการใชชวตในยคสมยเอไอแปลโดย พศวาส ปทมตตรงษ

ดงคณประโยชนจากปญญาประดษฐมาใชใหมากทสด แปลโดย พศวาส ปทมตตรงษ

บทความแปล

24

27

29

32

35

37

39

การประชมคณะท างานรวม (JWG) ไทย-ลาว โดย วราภรณ กจอรยกล

สมทรง งามวงษ

ศนยระดบภมภาคของซมโอแหงใหมในประเทศไทย โดย เบญจพร มรรยาทออน

พมพวรชญ เมองนล

โรงเรยนแหงความสข โดย จตรลดา จนทรแหยม

โครงการแลกเปลยนเจาหนาทส านกเลขาธการ

คณะกรรมการแหงชาตวาดวยยเนสโก โดย โกมท ยมลนนท

สปราณ ค ายวง

ความเคลอนไหว

1

3

6

8

วารสารความรวมมอกบตางประเทศฉบบเดอนมถนายน – กรกฎาคม 2562

จรยธรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลย: บทบาท

ของประเทศไทยโดย ยงยทธ ยทธวงศ

ปญญาประดษฐ: ผลกระทบตอวถชวตและการท างาน

ในอนาคต ประเดนทาทายดานนโยบายสาธารณะ

และการพฒนา โดย จราภรณ สนตรวมใจรกษ

พชรพร เกษมสวรรณ

สรภพ เกยรตพงษสาร

การประชมคณะท างานรวมดานการศกษาไทย – สปป.ลาว ครงท 1( 1 s t T h a i l a n d – L a o P D R J o i n t W o r k i n g G r o u p M e e t i n g o n E d u c a t i o n )

Joint Working Group คอ คณะท างานทจดตงขน ประกอบดวยบคคลทไดรบมอบหมายจากหนวยงานตางๆ เพอท าหนาทเปนผแทนในการเขารวมประชมหารอตามพนธกรณทประเทศภาคหรอประเทศสมาชกไดตกลงกนไว โดยมเจาหนาทอาวโสคนหนงท าหนาทเปนหวหนาคณะผแทน ซงโดยปกต จะท าหนาทในนามประเทศทเขารวมการประชมการประชมคณะท างานรวมดานการศกษาไทย - สปป.ลาว เปนกลไกการประชมระดบทวภาคเพอพจารณาด าเนนความรวมมอดานการศกษาระหวางประเทศไทยกบสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ภายใตกรอบบนทกความเขาใจ (MOU) วาดวยความรวมมอดานการศกษา ซงลงนามเมอวนท 14 ธนวาคม 2561 ณ นครหลวงเวยงจนทน โดย นายธระเกยรต เจรญเศรษฐศลป รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ และทานนางแสงเดอน หลาจนทะบน รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการและกฬาแหงชาต สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ซงบนทกความเขาใจดงกลาวมวตถประสงค เพอสงเสรมและพฒนาความรวมมอ ดานการศกษาบนพนฐานของผลประโยชนรวมกนและเทาเทยมกน การสงเสรมความสมพนธและความเขาใจอนด ซงกนและกนระหวางผบรหารระดบสง นกวชาการ เจาหนาท และบคลากรทางการศกษา ทงน เพอใหขบเคลอน การด าเนนงานภายใตขอตกลงตามบนทกความเขาใจดงกลาวใหบรรลผลส าเรจอยางเปนรปธรรมและสอดคลองกบความตองการของท งสองฝาย อนไดแก การแลกเปล ยนขอมลขาวสารและสอสงพมพดานการศกษา การแลกเปลยน การเยอน และการฝกอบรมผบรหาร/เจาหนาท ทกระดบ การแลกเปล ยนน กเร ยน คร และบ คลากรทางการศ กษา และการส งเสร มการค นคว า วจยท มความสนใจรวมกนฯลฯ จงไดก าหนดใหมการจดต งคณะท างานรวม ดานการศกษา (Joint Working Group) ไทย–สปป.ลาว เพอเปนกลไกในการหารอการด าเนนงานหรอกจกรรมโครงการตางๆ รวมทงตดตามและทบทวนการท างานรวมกน โดยมปลดกระทรวงของแตละฝายจะผลดกนเปนเจาภาพ การประชม

การประชมคณะท างานรวมความรวมมอดานการศกษาไทย – สปป.ลาว ครงท 1(1st Thailand – Lao PDR Joint Working Group Meeting on Education)มก าหนดจดขนระหวางวนท 5 –7 มถนายน 2562 ณ เมองพทยา จงหวดชลบร

โดยกระทรวงศกษาธการของไทยเปนเจาภาพ มรองปลดกระทรวงศกษาธการ (นางสาวดรยา อมตววฒน) เปนหวหนาคณะผแทนฝายไทย และเปนประธานรวมกบ ทานวละวด เทบพทก (Mr.Vilavath Thephithack) รองปลดกระทรวงศกษาธการและกฬา สปป.ลาว ในฐานะหวหนาคณะผแทนฝาย สปป.ลาว รวมถงผแทนจากหนวยงานตางๆ ทเกยวของ ไดแก ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา ส านกงานคณะกรรมการ การอาชวศกษา ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตร และเทคโนโลย กระทรวงการอดมศกษา วทยาศาสตร วจย และนวตกรรมเขารวมการประชมฯ ดวย

วารสารความรวมมอกบตางประเทศ มถนายน-กรกฎาคม 2562 1

โดย *วราภรณ กจอรยกล* * สมทรง งามวงษ

*นกวเทศสมพนธ ปฏบตการ* * นกวเทศสมพนธ ช านาญการพเศษ

ส าหรบการประชมคณะท างานรวมดานการศกษาครงนไดมการน าเสนอภาพรวม

และความเคลอนไหวทางการศกษาของไทยและ สปป.ลาว โดยมประเดน

ทส าคญ ไดแก นโยบายการจดการศกษาของไทย มาตรฐานการศกษาของชาต

สการยกระดบคนไทย 4.0 ระบบการศกษาของไทย การจดสรรงบประมาณ

ดานการศกษา การเขาถ งการศกษาในระดบ ตางๆ และความรวมมอ

ดานการศกษาไทย – สปป.ลาว ทผานมารวมทงการหารอประเดนความรวมมอ

ดานตางๆ ไดแก การพฒนาการศกษาปฐมวย การศกษาพเศษ การท าวจย

ทางการศกษา การอบรมครดานสะเตมศกษา การจดการศกษาดงานและ

ฝกอบรมใหแก สปป.ลาว

โครงการทนการศกษา Thailand Scholarship การรบรองคณวฒทางการศกษา

การจดหลกสตรทวภาค ตลอดจนโครงการสงเสรมความรวมมอท ใกลชด

ของหนวยงานในพนทชายแดน นอกจากน ทประชมไดหารอ เกยวกบ

การด าเนนงานกจกรรมหรอโครงการทเปนผลสบเนองจากการตกลงในทประชม

คณะกรรมาธการรวม (JC) ไทย - ลาว ซงมรฐมนตรวาการกระทรวง

การตางประเทศเปนประธาน เพอใหการด าเนนงานเปนไปดวยความราบรน

และเปนทศทางเดยวกน ทงน ทประชมเหนชอบใหหนวยงานท ประสงค

จะด าเนนความรวมมอจดท ารายละเอยดโครงการหรอกจกรรมทได หารอ

ในครงนจดสงใหฝายเลขานการภายในก าหนด 2 เดอน เพอพจารณาด าเนนการ

ผานชองทางการทต

ภายหลงการประชมดงกลาว กระทรวงศกษาธการไดจดใหคณะผแทน

ของสปป.ลาว เยยมชมการด าเนนงานของวทยาลยเทคนคสตหบและวทยาลย

เกษตรกรรมและเทคโนโลยชลบร เพอศกษาเรยนรแนวทางปฏบตทด

(best practice) การจดการอาชวศกษาของไทย เพอน าไปปรบใชให เปน

ประโยชนตอการพฒนาการศกษาของ สปป.ลาว ตอไป

2 วารสารความรวมมอกบตางประเทศ มถนายน-กรกฎาคม 2562

การจดตงศนยระดบภมภาควาดวยปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเพอความยงยนของซมโอSEAMEO Regional Centre for Suff iciency Economy Philosophy for Sustainability

(SEAMEO SEPS)

และศนยระดบภมภาควาดวยสะเตมศกษาของซมโอ SEAMEO Regional Centre for STEM Education (SEAMEO STEM-ED) ทประเทศไทย

รฐบาลไทย ใหความส าคญในการพฒนาทรพยากรมนษยของประเทศ และการเสรมสรางความรวมมอ

ดานการศกษากบนานาประเทศ เพ อยกระดบคณภาพและพฒนาการศกษาในภมภาค ซงเม อป 2510

ประเทศไทยรบเปนทตงส านกงานเลขาธการองคการรฐมนตรศกษาแหงเอเชยตะวนออกเฉยง ใตหรอส านกงาน

เลขาธการซมโอ (Southeast Asian Ministers of Education Organization Secretariat: SEAMEO

Secretariat) โดยความเหนชอบของคณะรฐมนตร และมอบใหกระทรวงศกษาธการรบด าเนนการ

องคการรฐมนตรศกษาแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต หรอ องคการซมโอ (Southeast Asian Ministers of

Education Organization: SEAMEO) กอตงเมอวนท 30 พฤศจกายน 2508 ภายใตการตกลงรวมกนระหวาง

รฐบาลตางๆ ของประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต มภารกจในการเสรมสรางความ รวมมอ

ทางดานการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรม ระหวางประเทศสมาชกซมโอและสรางความเปนเอกภาพ

ในระดบภมภาคระหวางประเทศสมาชก เพ อพฒนาคณภาพชวตและเสรมสรางศกยภาพทางการศกษา

ในประเทศสมาชก และสงเสรมการพฒนาทรพยากรมนษยอยางยงยน ซงขอบขายความเชยวชาญของซมโอ

ไดแก การพฒนาการศกษาทกระดบ วทยาศาสตร เวชศาสตรเขตรอน สขอนามยและสาธารณสข เกษตรกรรม

และส งแวดลอม รวมทงวฒนธรรม โบราณคดและประวตศาสตร ปจจบนมสมาชกทงหมด 11 ประเทศ

คอ บรไนดารสซาลาม กมพชา อนโดนเซย ลาว มาเลเซย เมยนมา ฟลปปนส สงคโปร ไทย เวยดนาม

และตมอร เลสเต มสมาชกสมทบ 8 ประเทศ และหนวยงานทเปนสมาชกสมทบ 5 แหง

ปจจบน องคการ ซม โอม ศนย ระดบภมภาคซงมความเช ยวชาญเฉพาะทาง จ านวนท งส น 26 แห ง

(1 เครอขาย และ 25 ศนย) มหนาทส าคญในการพฒนาบคลากรของภมภาค เพอสงเสรมใหมการพฒนา

ดานวชาการและความรความสามารถทจะน าไปใชประโยชนในการพฒนาประเทศสมาชก และเปนหนวยงานส าคญ

ทจะชวยขบเคลอนนโยบายความรวมมอดานการศกษาในแตละดานของภมภาคใหเปนรปธรรมยงขน โดยศนยระดบ

ภมภาคเหลานตงอยในประเทศตางๆ ไดแก บรไนดารสซาลาม (1 ศนย) กมพชา (1 ศนย) อนโดนเซย (7 ศนย)

ลาว (1 ศนย) มาเลเซย (3 ศนย) เมยนมา (1 ศนย) ฟลปปนส (3 ศนย) สงคโปร (1 ศนย) ไทย (1 เครอขาย

และ 5 ศนย) และเวยดนาม (2 ศนย)

โดย *เบญจพร มรรยาทออน* * พมพวรชญ เมองนล

*นกวเทศสมพนธ ช านาญการวารสารความรวมมอกบตางประเทศ มถนายน-กรกฎาคม 2562

* * นกวเทศสมพนธ ช านาญการพเศษ

ดวยเหตผลดงกลาว กระทรวงศกษาธการจงไดจดตง “ศนยระดบภมภาควาดวยปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงเพอความยงยนของซมโอ” (SEAMEO Regional Centre for Sufficiency

Economy Philosophy for Sustainability: SEAMEO SEPS) ในประเทศไทย ซงนอกจาก

จะท าใหเกดการแบงปนองคความร ประสบการณ และแนวทางปฏบตทดระหวางประเทศทงใน

และนอกภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ใหน าไปปรบใชเพอใหสามารถด ารงตนและปรบตวได

ทามกลางสภาวะการเปลยนแปลงของโลกอยางเหมาะสมแลว ยงจะชวยเตมเตมการด าเนน

ภารกจขององคการซมโอใหสมบรณมากยงขนอนจะสนองตอบตอการบรรลซงผลประโยชน

รวมกนของภมภาคในการพฒนาทรพยากรมนษยอยางยงยน

4 วารสารคาวมรวมมอกบตางประเทศ • มถนายน-กรกฎาคม 2562

ประเทศไทยรบเปนเจาภาพเครอขาย/ศนยระดบภมภาค

ของซมโอ รวม 6 แหง ประกอบดวย 1) เครอขาย

ระดบภมภาควาดวยเวชศาสตรเขตรอนและสาธารณสข

ของซมโอ–ซมโอทรอปเมด เนตเวรค 2) ศนยระดบ

ภมภาควาดวยเวชศาสตรเขตรอน และสาธารณสขของ

ซมโอ–ซมโอทรอปเมด ประเทศไทย 3) ศนยระดบ

ภ ม ภ า ค ว า ด ว ย โ บ ร า ณ คด แ ล ะ ว จ ต ร ศ ลป ข อ ง

ซม โอ–ซม โอสปาฟา 4) ศนยระดบภมภาควาดวย

การอดมศกษาและการพฒนาของซมโอ–ซมโอไรเฮด

5) ศนยระดบภมภาควาดวยปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงเพอความยงยนของซมโอ-SEAMEO SEPS และ

6) ศนยระดบภมภาควาดวยสะเตมศกษาของซมโอ -

SEAMEO STEM-ED โดยศนย SEAMEO SEPS และ

SEAMEO STEM-ED เปน 2 ศนยระดบภมภาคแหงใหม

ของประเทศไทยทตงขนในป 2560

ศนย SEAMEO SEPS

รฐบาลไทยไดนอมน า “ศาสตรพระราชา” แหงองค

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช รชกาล

ท 9 เปนกลไกส าคญในการขบเคลอนประเทศ โดยยดหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ท ทรงพระราชทาน

แกปวงชนชาวไทยมากวา 40 ป เพอสรางภม คมกน

ในตนเอง สชมชน และสงคมซงสอดคลองกบวาระของโลก

คอ เปาหมายการพฒนาทย งยน แหงสหประชาชาต

(SDG 2030) ทไดสนบสนนใหประเทศสมาชกทวโลกยดถอ

เปนแนวทางสการพฒนาอยางยงยน ตลอดจนใชเปน

กรอบแนวทางในการปฏบตเพอให เกดความเชอมโยง

กบวาระของภมภาค คอ ประเดนส าคญดานการศกษา

ของซม โอเพอบรรล วาระการพฒนาการศกษาใหม

ของซมโอ ในป 2578 (ค.ศ. 2035) อนจะน าไปสการสราง

ความเปนหนงเดยวกนระหวางประเทศสมาชกในเอเชย

ตะวนออกเฉยงใตใหมความมนคง มงคง ยงยน

นอกจากน ประเทศไทยมหลายหนวยงานทงภาครฐ

และเอกชน รวมถงสถาบนการศกษาในระดบขนพนฐาน

การศกษาตามอธยาศย และอดมศกษา ทด าเนนงาน

ในการสงเสรมและขบเคลอนหลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงสการปฏบตในทกระดบ ซงจะเปนพนฐานส าคญ

ในการเชอมโยงองคความรตางๆ เหลาน ไปแบงปนและ

เผยแพรใหแกประเทศทงในระดบภมภาคและระดบ

นานาชาต ใหสามารถน าไปประยกตใชในหลากหลายมต

ตามบรบทของประเทศรวมทงยงเปนการตอยอดขยายผล

แนวปฏบตทดของประเทศไปสภมภาคตางๆ

ส าหรบพนธกจส าคญของศนย SEAMEO SEPS คอ การพฒนาบคลากรดานวธคดและแนว

ปฏบตเพอสงเสรมการด ารงชวตอยางพอเพยงทเหมาะสมกบบรบทของตน การสงเสรม

ใหมการพฒนาดานวชาการและความรความสามารถทจะน าไปใชประโยชนในการพฒนา

ประเทศสมาชก รวมถงการเสรมสรางเครอขายความรวมมอทแนนแฟนระหวางภมภาค

เพอการอยรวมกนอยางสนตสขและยงยน โดยรปแบบกจกรรมทจะด าเนนการ ไดแก

1) การสรางเครอขายและใหค าปรกษาการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงทเหมาะสมกบบรบท

2) การประชม สมมนา และฝกอบรมระดบภมภาค/นานาชาต 3) การวจย 4) การฝงตวบคลากร

ในโครงการพฒนาทเกยวของเพอเสรมสรางประสบการณตรง และ 5) การแลกเปลยน

และเผยแพรขอมลขาวสาร เพอสงเสรมการเรยนรตลอดชวต (เชน แหลงเรยนร online

learning นทรรศการ เปนตน)

ศนย SEAMEO STEM-ED มพนธกจส าคญ ไดแกการพฒนาบคลากร

ดานสะเตมศกษา การสงเสรมใหมการพฒนาดานสะเตมศกษา และ

ความรความสามารถทจะน าไปใชประโยชนในการพฒนาประเทศ

สมาชก ตลอดจนเสรมสรางเครอขายความรวมมอทแนนแฟน

ดานสะเตมศกษา ทงในและนอกภมภาค โดยรปแบบกจกรรม

ทจะด าเนนการ ไดแก 1) การสรางเครอขายและใหค าปรกษา

ดานสะเตมศกษาทเหมาะสมกบบรบทของตน 2) การประชม สมมนา

และฝกอบรมระดบภมภาค/นานาชาต 3) การวจยพฒนาและ

สรางนวตกรรมดานสะเตมศกษา 4) การแลกเปลยนแนวทาง

การจดการเรยน การสอน นวตกรรมทางดานสะเตมศกษา และ

5) การแลกเปลยนและเผยแพรขอมลขาวสาร เพอสงเสรมการเรยนร

ดานสะเตมศกษา

ประเทศไทยมการพฒนาผมความสามารถพเศษทางวทยาศาสตร

คณตศาสตรและเทคโนโลย โดยมความรวมมอกนระหวางรฐบาลกบ

หนวยงานตาง ๆ หลายดานอยางตอเนอง อกทงยงมผลงานเชง

ประจกษทโดดเดนในดานวทยาศาสตร คณตศาสตร วศวกรรม และ

เทคโนโลย ทเปนรปธรรมหลากหลาย รวมทงผลงานวจยในทกระดบ

การศกษา นอกจากน ในเรองสะเตมศกษา ประเทศไทย มผลการ

ด าเนนงานตงแตระดบอนบาลจนถงระดบอดมศกษาหลายเรอง

ทสามารถเปนแหลงส าหรบแลกเปลยนเรยนรดานสะเตม ศกษา

แกภมภาคและนานาชาตได ดงนน เพอประโยชนทจะเกดขน

ตอประเทศไทยและภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ในเรองสะเตม

ศกษา ซงเปนเรองส าคญทเปนพนฐานทกษะชวตในการพฒนา

ทรพยากรมนษยใหมคณภาพ กระทรวงศกษาธการจงไดจดตงศนย

ระดบภมภาควาดวยสะเตมศกษาของซมโอในประเทศไทย

อนง เมอวนพธท 8 พฤษภาคม 2562 ณ หองประชมราชวลลภ

กระทรวงศกษาธการรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการของไทย

และผอ านวยการส านกงานเลขาธการซมโอ ไดลงนามในบนทก

ความตกลงในการจดตงศนยระดบภมภาคของซมโอแหง ใหม

ทประเทศไทย จ านวน 2 ศนย ไดแกศนยระดบภมภาควาดวย

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเพอความยงยนของซมโอ (SEAMEO

SEPS) และศนยระดบภมภาควาดวยสะเตมศกษาของซม โอ

(SEAMEO STEM-ED) โดยในระหวางการประชมสภารฐมนตรศกษา

แหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (สภาซเมค) คร งท 50 ในวนท

23 กรกฎาคม 2562 ณ ประเทศมาเลเซยจะมพธลงนามในกฎระเบยบ

ขอบงคบ (Enabling Instrument) ของ 2 ศนยดงกลาวดวย

วารสารความรวมมอกบตางประเทศ มถนายน-กรกฎาคม 2562

ศนย SEAMEO STEM-ED

ทามกลางการเปล ยนแปลงอยา งรวดเร วของ โลกในทกมต

ท งทางส งคม เศรษฐกจ การเมอง และเทคโนโลย กระแส

การเปลยนแปลงปจจยตางๆ ทงภายนอกและภายในประเทศ

โดยเฉพาะอยางยงในศตวรรษท 21 ททกคนตองปรบตวในการใช

ชวตใหสามารถด ารงอยและเจรญเตบโต พรอมทงมทกษะชวต

เพอด าเนนชวตประจ าวนอยางมคณคา และคณภาพ ซงประเทศไทย

ไดใหความส าคญกบการพฒนาคณภาพของคนในดานวทยาศาสตร

เทคโนโลย การสอสาร กอรปกบนโยบายรฐบาลของนายกรฐมนตร

(พลเอก ประยทธ จนทรโอชา) ทมงเนน “มนคง มงคง ยงยน”

โดยการก าหนดยทธศาสตรชาต 20 ป (พ.ศ. 2560 – 2579) ซงเปน

แผนแมบทหลกของการพฒนาประเทศ และเปาหมายการพฒนา

ทยงยน รวมทงการปรบโครงสรางประเทศไทยไปสประเทศไทย 4.0

โครงการ “โรงเรยนแหงความสข” (Happy School Project)

“ความสข” คอสงทมนษยทกคนแสวงหา และปรารถนาจะไดรบตงแตเกดไปจนถ งบ นปลายของช ว ต ก าร เร ยนร ใ น โ ร ง เ ร ย นท ม ค ว ามส ข มสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร ปราศจากการขมเหงรงแก ครและนกเรยนมความเขาใจกนและมสมพนธภาพทดตอกน นกเรยนมสวนรวม ในการท ากจกรรมตางๆ และไดรบการพฒนาในดานตางๆ อยางเปนองครวม มใชเนนเพยงการพฒนาเฉพาะความสามารถทางดานวชาการ หรอ ทางดานสตปญญาเทานน “โรงเรยนแหงความสข” จงเปนกญแจส าคญ ในการก าหนดทศทาง และสรางหลกประกนเกยวกบการท างาน และชวตความเปนอยทดของผเรยนในอนาคต อยางไรกตาม มปจจยทงภายใน และภายนอกหลายประการทท าใหผเรยนขาดความสข ปจจยภายนอก เชน การทวความรนแรงของปญหาดานความไมเสมอภาค การขาด ความอดทนของคนในปจจบน และการใชความรนแรง ซงน าไปสการขมเหงรงแกกนในโรงเรยนมากขน นอกจากน การเปลยนแปลงอยางรวดเรว และความเจรญกาวหนาทางดานเทคโนโลยของโลกในปจจบน ท าให โลก เตมไปดวยการแขงขน มงเนนไปท 'ตวเลข' มากขนเรอยๆ ไมวาจะเปน ดานการพฒนาทางเศรษฐกจของประเทศ หรอการวด ผลสมฤทธ ทางการเรยนร ส าหรบปจจยภายใน เชน สภาพแวดลอมทางการเรยนร ทไมเออตอการเรยนร การขาดความเหนอกเหนใจของผสอน หลกสตร ทลาสมย และการเนนเนอหาวชาการและผลคะแนนมากเกนไป ทงหมดนลวนเปนปจจยทท าใหผเรยนขาดความสข

ส านกงานยเนสโก กรงเทพฯ ไดเลงเหนความส าคญระหวางความสข กบคณภาพของการศกษาจงไดรเรมโครงการ “โรงเรยนแหงความสข” ขน โดยไดจดท ารายงานผลการวจย เรอง โรงเรยนแหงความสข : กรอบแนวคดเพอความเปนอยทดของผเรยนในภมภาคเอเชย-แปซฟก (Happy School : A Framework for Learner Well-being in the Asia-Pacific) เมอเดอนมถนายน พ.ศ. 2557 รายงานดงกลาวมงเนนเรองของความสขกบคณภาพของการศกษา โดยรณรงคใหระบบการศกษาเปลยนจากการวดผลสมฤทธทางการเรยนรแบบเดม ๆ มาเปนการสงเสรมความสามารถและการใชทกษะทหลากหลายของผเรยน โดยยอมรบคณคา จดเดน และขดความสามารถ ในรปแบบตางๆ ทชวยสงเสรมใหเกดความสขได โดยรายงานฉบบนไดน าเสนอผลของการศกษาวจยทส า คญ คอ กรอบแนวคด “โรงเรยน แหงความสข”


โ ค ร ง ก า ร โ ร ง เ ร ย น แ ห ง ค ว า ม ส ข

โดย *จตรลดา จนทรแหยม

HAPPYSCHOOL

PROJECT

กรอบแนวคด “โรงเรยนแหงความสข”

กรอบแนวคดส าหรบโรงเรยนแหงความสขเกดจากพนธกจของยเนสโกในการด าเนนงานสงเสรมสนตภาพผานการศกษา และโดยเฉพาะ อยางยงเปนการพฒนามาจากสองเสาหลกทางการศกษาจากจ านวนทงหมดสดาน ไดแก การเรยนรทจะอยรวมกน และการเรยนร ทจะพฒนาตนเอง รวมถงดานจตวทยาเชงบวกทจะสงผลตอการพฒนาคณลกษณะ จดเดน และขดความสามารถของมนษยในดานตางๆ กรอบแนวคด “โรงเรยนแหงความสข” ไดจดท าขนโดยองผลการวจย ทเกดจากการรบฟงเสยงและมมมองของผมสวนไดสวนเสยในระดบโรงเรยนวาอะไรมสวนท าใหเปนโรงเรยนแหงความสข ซงค าตอบทไดสามารถแบงออกเปน 3 ประเภท คอ คน กระบวนการและสถานท

คน หมายถง มนษยและความสมพนธทางสงคม จากวธ วจย ทหลากหลายและจากการส ารวจมผตอบแบบส ารวจใหความส าคญ กบความสมพนธและปฏสมพนธระหวางคนมากทสด โดยเฉพาะ อยางยงความส าคญของการสงเสรมความสมพนธในเชงบวกระหวางผปกครองและชมชน สงเสรมใหครมทศนคตและคานยมในเชงบวก รวมถงการสงเสรมใหเหนคณคาของการปฏบตตอกนในเชงบวก เชน ความรก ความเหนอกเหนใจ การยอมรบ และการเคารพ ซงกนและกน

กระบวนการ หมายถง วธการสอนและการเรยนรทชวยท าใหผเรยนรสกวามความเปนอยทด ผตอบแบบส ารวจไดใหความส าคญเกยวกบความตองการปรมาณงานทไดรบมอบหมายทสมเหตสมผล และเหมาะสม ผเรยนสามารถแสดงความคดเหนโดยการ เรยนร ไดอยางอสระ เรยนรจากความผดพลาดได นอกจากน เนอหาสาระ ของการเรยนการสอนจะตองมประโยชน มความเกยวของ และสามารถดงดดความสนใจของผเรยน

สถานท หมายถง ปจจยเกยวกบสภาพแวดลอมทงทางกายภาพและทางบรรยากาศของโรงเรยน ซงโรงเรยนสามารถท าหนาท เปนสถาบนแหงความสข ทงน ผตอบแบบส ารวจไดใหความส าคญ กบรอยยมและการทกทายซงเปนวธงาย ๆ ทจะสรางสภาพแวดลอมทางการเรยนรทอบอนและเปนมตรมากขน ผตอบแบบส ารวจตองการการปองกนไมใหมการขมเหงรงแกเพมมากขน เชนเดยวกบความส าคญเรองการบรหารจดการในโรงเรยน ความเปนผน า และวสยทศน ของผน า

* นกวเทศสมพนธ ช านาญการพเศษ


การน ากรอบแนวคด “โรงเรยนแหงความสข” ไปด าเนนการ ในประเทศน ารองส านกงานยเนสโก กรงเทพฯ ไดเชญประเทศน ารอง 3 ประเทศ ไดแก ประเทศญปน ประเทศไทย และสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว เขา รวม ในโครงการ “โรงเรยนแหงความสข” โดยประเทศน ารองจะตองจดแปลและพฒนาคมอการด าเนนกจกรรมตามกรอบแนวคดของ “โรงเรยนแหงความสข” เพอใหผน าโรงเรยน คร และผเขารบการฝกอบรมสามารถน าไปใชด าเนนการในโรงเรยน รวมทงด าเนนการจดอบรมเชงปฏบตการใหแกครและผน าโรงเรยนเกยวกบวธ ทจะท าใหผเรยนเกดความสขและความเปนอยทดในหองเรยนและในโรงเรยน รวมทงด าเนนการจดประชมสมมนาเพออภปรายใหขอเสนอแนะเกยวกบการสรางเสรมสขภาวะของโรงเรยนและผเรยนเพอน าไปสการจดท านโยบายและแผนงานการศกษาของชาตตอไป

ส าหรบการด าเนนโครงการในประเทศไทย ส านกความสมพนธตางประเทศ ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ในฐานะส านกเลขาธการคณะกรรมการแหงชาตวาดวยการศกษาฯ สหประชาชาต ไดรวมกบส านกงานยเนสโก กรงเทพฯ และโรงเรยนสาธตจฬาลงกรณมหาวทยาลย จดการอบรมเชงปฏบตการ เพอแนะน ากรอบแนวคดโรงเรยนแหงความสขใหกบโรงเรยนน ารอง เมอวนท 22 - 24 พฤษภาคม 2562 ณ โรงเรยนสาธตจฬาลงกรณมหาวทยาลย ผเขารบการอบรมเชงปฏบตการ ประกอบดวย ผอ านวยการและครจากโรงเรยน น ารอง 5 แหง ไดแก 1) โรงเรยนเบญจะมะมหาราช จงหวดอบลราชธาน 2) โรงเรยนเมองกระบ จงหวดกระบ 3) โรงเรยนศกษาสงเคราะห จงหวดเชยงใหม 4) โรงเรยนเทศบาลบานบางเหนยว จงหวดภเกต และ 5) โรงเรยนจระศาสตรวทยา จงหวดพระนครศรอยธยา ในการอบรมดงกลาว ผเขารบการอบรม ไดรบทราบและท าความเขาใจเกยวกบแนวคดพนฐานของโรงเรยนแหงความสข และความเปนอยทดของผเรยนไดพจารณาถงวธการและความเปนไปไดของเกณฑ และเครองมอทจะใชในการสงเสรมความเปนอยทดของครผสอนและนกเรยน รวมถงการจดท าแผนเบองตนเพอน าไปด าเนนการในโรงเรยนตอไป

ผลการวจยบงชวา การศกษาเปนเครองมอพนฐานในการสงเสรม ให เกดความสขและความเปนอยท ดย งขน จ งจ า เปนตองม การเปลยนแปลงขนพนฐานในระบบการศกษา เพอดงจดเดน และความสามารถพเศษของผเรยนออกมา นอกจากน ผลการวจย ยงพบวาความสขและคณภาพของโรงเรยน เปนสงทไมสามารถ แยกออกจากกนได การใหความส าคญกบความสข และความเปนอยทดของผเรยนเปนอนดบแรก สามารถสงผลใหผเรยนมโอกาสประสบความส าเรจดานการเรยนมากขน การมงเนนเรอง 'ตวเลข' ใหเปนตวชวดคณภาพการศกษา ท าลายรปแบบการเรยนรทสงเสรมความสข และความเปนอยทด นอกจากน ความสขและความเปนอยทดของผ เรยนเปนส งท เราตองใหความส าคญเปนอนดบแรก ในการก าหนดนโยบายชาต และนโยบายดานการศกษา เพอใหเกดครรนใหมทมทศนคตในเชงบวก สวนในเรองของการวดผลนน จะตองน าคานยม จดแขง และขดความสามารถของครทใชพฒนาและดแลใหนกเรยนมความสขมาพจารณาและประเมนดวย

ผลของการศกษาวจยในภาพรวมท าใหเราตองตงค าถามถงนโยบายและด าเนนการเกยวกบหลกสตร วธการสอน และการประเมนผล เพอทจะทบทวนวานโยบายเหลาน ไดสง เสรม ความสขและ ความเปนอยทดในระบบโรงเรยน ดงนน จงตองอาศยผทมอ านาจ ในการตดสนใจในระดบนโยบายและระดบโรงเรยนในการเพมเวลาและพนทส าหรบการเรยนรทจะสงผลใหผเรยนมความสขและ มความเปนอยทด โดยมงหวงวาผเรยนทมความสขมากขน จะชวยใหสงคมมความสขเพมมากขนดวย และในทายทสดกจะสงผลใหโลก มความสขมากยงขน

โครงการแลกเปลยนเจาหนาท

ส านกเลขาธการคณะกรรมการแหงชาตวาดวยยเนสโก

ประเทศไทย : เขาเปนสมาชกองคการย เนสโกเมอวนท 1 มกราคม 2492 และ

คณะรฐมนตรไดมมตแตงต งคณะกรรมการแหงชาตวาดวยการศกษา วทยาศาสตร

และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (Nat Com) เมอวนท 26 ตลาคม 2492 ในป พ.ศ. 2504

คณะรฐมนตรไดมมตอนมต ใหองคการจดต งส านกงานสวนภมภาคเอเชยแปซฟกขน

ทประเทศไทย และไดสรางอาคารดาราคาร (อาคารหมอมหลวงปน มาลากล) เพอใชเปนทตง

ส านกงานรวมกบส านกเลขาธการซมโอ โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ เปนประธาน

ปลดกระทรวงศกษาธการ เปนรองประธาน รองปลดกระทรวงศกษาธการ (ทไดรบมอบหมาย)

เปนเลขาธการ และผอ านวยการส านกความสมพนธตางประเทศ สป. เปนรองเลขาธการ

เจาหนาทท งหมด 5 คน มคณะกรรมการชดตางๆ ท งหมด 8 ชดทดแลงานย เนสโก

ดานการศกษา วทยาศาสตร สงคมศาสตร วฒนธรรม สอสารมวลชน มรดกความทรงจ า

แหงโลก มนษยและชวมณฑล และโครงการการศกษาเพอความเขาใจอนดระหวางชาต

มสถานศกษาเครอขายโครงการเครอขายความเขาใจอนดระหวางชาต (ASPNet)

จ านวน 128 แหง

โดย * โกมท ยมลนนท* * สปราณ ค ายวง

ส านกความสมพนธตางประเทศ ส านกงาน

ป ล ด ก ร ะ ท ร ว ง ศ ก ษ า ธ ก า ร ใ น ฐ า น ะ

ส านกเลขาธการคณะกรรมการแหงชาตวาดวย

การศกษา วทยาศาสตร และ วฒนธรรม

แหงสหประชาชาต ไดจดโครงการแลกเปลยน

เจาหนาทส านกเลขาธการคณะกรรมการ

แหงชาตวาดวยการศกษาฯ สหประชาชาต

(National Commission for UNESCO :

Nat Com) ในชวงระหวางวนท 26 พฤษภาคม

–3 มถนายน 2562 โดยมวตถประสงคเพอ

เปนเวทแลกเปลยน เรยนรประสบการณ

และรวมหารอการด าเนนงานภายใตสาขา

งานตางๆ ระหวางเจาหนาทส านกเลขาธการฯ

จากประเทศสมาชกองคการยเนสโก รวมทง

เสรมสรางสมพนธระหวาง NatCom ใหแนน

แฟนย งข นดวย ซงปน ได เชญผ แทนจาก

7 ประเทศ เขารวมโครงการ ไดแก สาธารณรฐ

ประชาชนจ น ญ ป น สาธารณรฐ เกาหล

สาธารณรฐเคนยา สาธารณรฐคาซคสถาน

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และ

สหพนธสาธารณรฐเยอรมน

ในชวงสบวนทเขารวมโครงการในประเทศไทย

ผแทนจาก Nat Com ประเทศตางๆ เขาเยยม

คา ร ว ะ แ ละ ห า ร อ เ ก ย ว ก บ ท ศท า งก า ร

ด าเนนงานของไทยกบรองปลดกระทรวง

ศกษาธการ (นางสาวดรยา อมตววฒน) ใน

ฐานะเลขาธการคณะกรรมการแหงชาตวาดวย

ยเนสโก รวมทงไดน าเสนอการด าเนนงาน

Nat Com ท ง ใ น ป จ จ บ น แ ล ะ อ น า ค ต

ของแต ละประเทศ นอกจากน ย ง ได รวม

แลกเปลยนประสบการณ และขอคดเหน

ใ น เ ร อ ง ด ง ก ล า ว ส า ห ร บ ปร ะ เท ศ ไท ย

ผอ านวยการส านกความสมพนธตางประเทศ

สป. ในฐานะรองเลขาธการคณะกรรมการ

แหงชาตวาดวยยเนสโก และคณะเจาหนาท

ทดแลงาน Nat Com เปนผน าเสนอ โดยสรป

สาระส าคญ ดงน

* * นกวเทศสมพนธ ช านาญการพเศษ

* นกวเทศสมพนธ ช านาญการ


ในวนท 20 มกราคม 2563 ใหองคการยเนสโกร วม เฉลมฉลอง และ ไดก าหนด เป าหมาย ในการเขารวมเปนภาคอนสญญาวาดวยวธหาม และปองกนการน าเขา สงออก และโอนกรรมสทธใ น ท ร พ ย ส น ท า ง ว ฒ น ธ ร ร ม โ ด ย ม ช อ บ ดวยกฎหมาย ค.ศ. 1970 ในดานสอสารมวลชน มงเนนการสนบสนนและสงเสรมความหลากหลายและเสรภาพของการเขาถงขอมลขาวสาร และการสรางความเขมแขงในการปกปองคมครองมรดกประเภทเอกสารผ านโครงการมรดก ความทรงจ าแหงโลก ซงประเทศไทยมมรดก ท ไดรบการขนทะเบยนในระดบชาตท งหมด 6 รายก าร และข นทะ เบ ยน ในระดบ โลก 5 ร า ยก า ร ในด า นว ท ย าศา สตร ม ง เ น น การสง เสรมความร และการสร างศกยภาพ ในการปกปองและการบรหารจดการมหาสมทรและชายฝ งอย า งย ง ย น ก ารจ ดการแหล งทรพยากรธรรมชาต และการลดความเสยงจากภยพบตในรปแบบตางๆ และการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การพฒนาความรและเสรมสรางศกยภาพดานการจดการน า ประเทศไทยมพนทสงวนชวมณฑลทงสน 4 แหลง อทยานธรณโลก 1 แหง คอ สตล ซงไดรบการขนทะเบยนเมอ ป 2561 มศนยอบรมและวจยทเกยวของกบเรองดาราศาสตร 1 แหงคอ สถาบนวจยดาราศาสตรแหงชาต (องคกรมหาชน) ภายใตการอปถมภ ขององคการย เนสโก ในด านส งคมศาสตร ใหความส าคญ ในประ เดนด านการจดการเปล ยนแปลงทางสงคม การเจรจาระหวางวฒนธรรม ความเสมอภาคและความเทาเทยม รวมถงประเดนดานจรยธรรมทางวทยาศาสตรและ เทคโน โลย โ ดย ในระหว า งว นท 2 - 7 กรกฎาคม 2562 ประเทศไทยไดเปนเจาภาพในการจดการประชมคณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยชวจรยธรรมครงท 26 และการประชมคณะกรรมาธการโลกวาดวยจรยธรรมในความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ครงท 11

โดยในป 2018 - 2019 ไดรบงบประมาณสนบสนนการจดโครงการ Participation

Programme จ านวน 4 โครงการ ไดแก 1) Professional Capacity-building to Prevent

Illicit Trafficking of Cultural Objects in Greater Mekong Sub-region 2) Study on

a supply of clean drinking water by rainwater harvesting in rural demonstration

site of Thailand 3) A Seminar on Internationalization of higher education and

its implication to promote gender equality: Thailand’s context และ 4) Digital

Literacy Training in Empowering Lifelong Learning in Digital Community

ในดานการศกษามงเนนการด าเนนงานตามวาระการศกษา 2030 การสงเสรมการศกษา

เพอการเปนพลเมองโลก และการศกษาเพอการพฒนาอยางยงยน การพฒนาทกษะฝมอแรงงาน

การเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ สนบสนนการสรางเครอขายมหาวทยาลยเพอสงเสรมงาน

ดานการวจย ในดานวฒนธรรม ไดใหการสนบสนนการปกปองคมครอง และสงตอมรดก

ทางวฒนธรรม สงเสรมและสนบสนนความหลากหลายในการแสดงออกทางวฒนธรรม

การปกปองมรดกทางวฒนธรรมทงทจบตองไดและไมได และการพฒนาอตสาหกรรมสรางสรรค

ทางวฒนธรรม ประเทศไทยมมรดกโลกทงหมด 5 แหลง และอยในบญชรายชอเบองตน 6 แหลง

มมรดกทางวฒนธรรมทจบตองไมได 1 รายการ ทไดรบการขนทะเบยนเมอป 2561 คอ โขน

มเมองทเขารวมเครอขายเมองสรางสรรค 2 เมอง คอภเกต และเชยงใหม ในป 2562 มบคคล

ทองคการยเนสโกรวมเฉลมฉลอง 1 ทานคอ นายก าพล วชรพล และในป 2563-2564 ไดเสนอ

1) โอกาสครบรอบ 100 ป แหงการสนพระชนมสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณ

วโรรส ในวนท 2 สงหาคม 2564 และ 2) ครบรอบ 150 ป ชาตกาลพระอาจารยมน ภรทตโต


สา ธ า ร ณ ร ฐ ป ร ะ ช า ช น จ น : ก อ ต ง NatCom ข น ใ น ป 1 9 7 9 อ ย ภ า ย ใ ต

กระทรวงศกษาธการ โดยมรฐมนตรชวยวาการกระทรวงศกษาธการ เปนประธาน และม

รองประธาน จ านวน 7 คน ไดแก รฐมนตรชวยวาการฯ จากกระทรวงการตางประเทศ

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงการพฒนาทอยอาศย

ชมชนเมองและชนบท กระทรวงทดนและทรพยากร และสถาบนการศกษา ไดแก สถาบน

บณฑตวทยาศาสตร สถาบนบณฑตดานสงคมศาสตร ปจจบนสาธารณรฐประชาชนจน

มอทยานธรณของโลก จ านวน 35 แหง แหลงสงวนชวมณฑล จ านวน 33 แหง มรดกโลก

จ านวน 52 แหง (แบบผสมวฒนธรรมและธรรมชาต 4 แหง ทางวฒนธรรม 36 แหง

ทางธรรมชาต 12 แหง) มรดกทจบตองไมได จ านวน 39 รายการ เมองเครอขาย Creative

Cities จ านวน 8 เมอง สถานศกษาในเครอขายความเขาใจอนดระหวางชาต (ASPnet)

จ านวน 12 แหง นอกจากนยงใหความส าคญในเรอง การผลกดนการด าเนนงานเพอบรรล

เปาหมายการพฒนาอยางยงยน โดยเฉพาะเปาหมายท 4 (SDG4) ดานการศกษา

ซงมการพฒนาแผนการศกษาชาตเพอรองรบ Education 2030

ญปน: Nat Com อยภายใตการก ากบของกระทรวงศกษาธการ โดยมรฐมนตรวาการ

กระทรวงศกษาธการ เปนประธาน ประเทศญปนมการด าเนนการดานการศกษา

เพอการพฒนาอยางยงยนอยางตอเนอง และมการจดตงรางวล UNESCO - Japan Prize

on ESD (วาระป ค.ศ. 2015–2019) ปจจบนประเทศญปนมมรดกโลก จ านวน 21 แหง

(ทางวฒนธรรม 17 แหง ทางธรรมชาต 4 แหง) มรดกทจบตองไมได จ านวน 21 รายการ

ประเทศญปนใหความส าคญในเรอง การจดการศกษาเพอการพฒนาอยางยงยน

การแลกเปลยนความรวมมอระหวางสถานศกษาในเครอขายความเขาใจอนดระหวางชาต

(ASPnet) ปจจบนญปนมสมาชกเครอขาย จ านวน 1,037 แหง โดยในสวนของ

คร/อาจารยมการแลกเปลยนเรยนรรวมกบสาธารณรฐประชาชนจน และสาธารณรฐ

เกาหล และในส วนของนก เร ยน มก จกรรมการจด ค าย เยาวชน แลกเปล ยน

กบนานาประเทศ

สาธารณรฐเกาหล : กอตง Nat Com ขนในป ค.ศ. 1954 เปนหนวยงาน

อสระภายใตก ากบของรฐ มอสระในการจดการดานการเงนและการบรหาร

จดการ โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการเปนประธาน มรองประธาน

จ านวน 4 คน มเจาหนาท จ านวน 95 คน ในสวนของโครงการจะเนนวาระ

การพฒนาเพ อความย งยนภายในป 2030 การสนบสนนกจกรรม

ของสถานศกษาในเครอขายความเขา ใจอนดระหวางชาต (ASPnet)

การใหความรดานการเปลยนแปลงภมอากาศ และการสนบสนนดานการ

อนรกษธรรมชาต นอกจากน ยงมการจดโครงการ The Rainbow Youth

Global Citizenship Project ซงมจดเนน 7 ดานทส าคญ ไดแก สนตภาพ

มนษยชน ความหลากหลายทางวฒนธรรม สงแวดลอม โลกาภวตน วฒนธรรม

พนบาน และความเสมอภาคทางเศรษฐกจ


เคนยา: Nat Com ไดรบการรบรองจากสภาผแทนราษฎร ใหกอตงเมอป

ค.ศ. 2013 เปนหนวยงานอสระทอยภายใตก ากบของกระทรวงศกษาธการ

ม เจ าหนาทท งหมด 45 คน โครงสรางการด า เนนงานประกอบดวย

คณะกรรมการบรหาร ส านกเลขาธการคณะกรรมการแหงชาต (แบงเปนฝาย

อ านวยการ ฝายสนบสนน และฝายวชาการ) คณะกรรมการฝายตางๆ ของ

ยเนสโก และส านกงานคณะผแทนถาวร ณ กรงปารส มการด าเนนงาน

สนบสนนโครงการเครอขายความเขาใจอนดระหวางประเทศ (ASPNet)

ปจจบนมสมาชกเปนสถานศกษาระดบเทคนคและอาชวศกษา จ านวน 227

แหง โรงเรยนประถมและมธยมศกษา จ านวน 94 แหงและครฝกอบรม

ในวทยาลยตาง ๆ จ านวน 23 คน โดยมกจกรรมเสรมสรางความเขมแขงใหกบ

เยาวชน จ านวน 3 รปแบบ ไดแก การแลกเปลยนนกศกษาในระดบ

มหาวทยาลย การฝกปฏบตงานนอกสถานทและการจดเวทส าหรบเยาวชน

สปป. ลาว : จดตง Nat Com ขนในป ค.ศ. 1978 เปนการด าเนนงาน

ภ า ย ใ ต ก ร ะ ท ร ว ง ศ ก ษ า ธ ก า ร แ ล ะ ก ฬ า โ ด ย ม ร ฐ ม น ต ร ว า ก า ร

กระทรวงศกษาธการ เปนประธาน มรองประธาน จ านวน 3 คน ไดแก

รฐมนตรชวยวาการกระทรวงศกษาธการและกฬา รฐมนตรชวยวาการ

กระทรวงขาวสาร วฒนธรรมและการทองเทยว และรฐมนตรชวยวาการ

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย มสถานศกษาเครอขายโครงการ

เครอขายความเขาใจอนดระหวางประเทศ (ASPNet) จ านวน 33 แหง

โดยในป 2018 - 2019 ไดรบงบประมาณสนบสนนการจดโครงการ

Participation Programme จ านวน 3 โครงการ ไดแก 1. การฝกอบรม

เกยวกบการด าเนนงานดานสภาพภมอากาศส าหรบโรงเรยน ASPnet

2. การฝกอบรมเชงปฏบตการเรองการมสวนรวมของเยาวชนในการอนรกษ

มรดกในสปป. ลาว และ 3. การอบรมเชงปฏบตการระดบชาตเรองการเปน

พลเมองโลกส าหรบนกวางแผนการศกษา ผพฒนาหลกสตรและนกการศกษา

ใน สปป.ลาว

เยอรมน : Nat Com เปนหนวยงานอสระ ประกอบดวยผแทนระดบชาต

7 คนและระดบทองถน 7 คน เจาหนาทประจ า 23 คนและเจาหนาทชวคราว

34 คน มงบประมาณด าเนนงานหลกจ านวน 3.45 ลานยโร โครงสราง

การด าเนนงานของส านกเลขาธการฯ ซงประกอบไปดวย คณะกรรมการ

ฝายตางๆ ของยเนสโก กจกรรมตางๆ ภายใตโครงการเครอขายความเขาใจ

อนดระหวางประเทศ (ASPNet) UNESCO Clubs เปนตน นอกจากน ยงให

ความส า คญกบนโยบายหลกของย เนสโก ซงจะเนนวาระการพฒนา

เพอความย งยนภายในป 2030 ดานตางๆ โดยเฉพาะเปาหมายท 4

(SDG 4) ดานการศกษา


นอกจากน ผเขารวมโครงการยงไดไปเยยม

ชมอทยานแหงชาตเขาใหญ ซงเปนแหลง

มรดกโลกทางธรรมชาตของประเทศไทย

โ ดย เฉพาะ ในด า นก า รอน ร กษ แ ล ะ

การปองกนอบต เหตและอบตภยตางๆ

รวมทง โครงการอนเนองมาจากพระราชด าร

ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9

อ าท ด า นก า ร เก ษตร ด า นป ศ ส ต ว

ดานสงแวดลอม และดานพลงงาน ททรง

มงการพฒนาดวยการแกไขปรบปรงคณภาพ

ของ คน ดน น า ปา อยางเปนระบบ

ภายหลงการแลกเปลยนเรยนรเกยวกบการด าเนนงานของแตละ Nat Com แลว ผเขารวม

โครงการไดเดนทางไปพบหารอกบผอ านวยการส านกงานยเนสโก กรงเทพ ฯ เกยวกบ

การด าเนนงานของส านกงานยเนสโก กรงเทพ ฯ รวมถงแผนการด าเนนงานเพอบรรล

เปาหมายการพฒนาอยางยงยน และเดนทางเยยมชมและพบปะหารอผบรหาร โรงเรยน

สตยาไส จงหวดลพบร โดยเฉพาะแนวคดในการพฒนานกเรยนโดยวธ “story telling”

ใหความเขาใจในดานสนตภาพรวมทงน าชมกจกรรมและการด าเนนการของ โรงเรยน

ท ม การพฒนาเพ อ ให เ กดการพฒนาอย างย งย นด วย ท ง น อด ตร ฐมนตร ว าการ

กระทรวงศกษาธการ (นายธระเกยรต เจรญเศรษฐศลป) ไดให เกยรตมาบรรยาย

เรองการเสรมสรางศลธรรม จรยธรรมและประโยชนจากการเจรญสมาธอกดวย

การจดโครงการแลกเปลยนเจาหนาท

ส านกเลขาธการ ฯ ในครงน ผ เขารวม

โครงการจากทกประเทศ รวมทงประเทศ

ไทยในฐานะเจาภาพ ไดแลกเปลยนเรยนร

ทงในแงวชาการ วฒนธรรม แนวคด และ

อนๆ ซงเปนประโยชนอยางยงตอน าไป

พฒนาการด าเนนงานของคณะกรรมการ

แหงชาต หรอ Nat Com ในอนาคต


บทบาทของประเทศไทย

จรยธรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลย

โดย ยงยทธ ยทธวงศ *

วทยาศาสตรและเทคโนโลยคอมดสองคม

วทยาศาสตรและเทคโนโลยมผลผลต ท งท เปนความร เคร องมอ

และผลตภณฑตางๆ ทเปนประโยชนตอมนษยมากมาย ตวอยางในสมย

ปจจบน เชน มยารกษาโรค การสอสารทางอนเตอรเนต การใชพลงงาน

ในรปแบบใหมๆ การผลตสนคาตางๆ เปนตน

แต ในขณะเดยวกน วทยาศาสตรและ เทคโนโลยก ไดถ ก น า ไปใช

ในทางท เปนพษ เปนภยมากมาย เชน ถ กน ามา ใช เปน เคร อ งม อ

ประหตประหารกน เครองมอในการประกอบอาชญากรรม และเครองมอ

ในการประดษฐขาวเทยม เปนตน และแมแตการตงใจน าไปใชในทางทด

และเหมาะสมนน กอาจมผลขางเคยง อนเลวรายทเดมอาจไมทนนกถงกได

ตวอยางเชน ยาแกไขส าหรบสตรมครรภทกลบสงผลใหทารกพการ

ผลตภณฑพลาสตกทถกทงลงทะเลท าใหปลาเสยชวต และสอสงคมทท าลาย

ความเปนสวนตว เปนตน

วทยาศาสตรและเทคโนโลยจงเปนเสมอนดาบสองคม ทผคดคนขน และผใช

ควรตองระวงน าไปพฒนาและใชในทางทดและเหมาะสม และในขณะเดยวกน

ตองพยายามหลกเลยงผลขางเคยงทไมพงประสงคดวย นกวทยาศาสตร

และนก เทคโนโลยควรตระหนกในเรองนต งแต เรมคนพบความร ใหม

และพฒนาผลตภณฑและการใชประโยชนอนจากการคนพบและการประดษฐ

ของเขาแลว และแมผลตภณฑจากผลงานวทยาศาสตร และเทคโนโลยนน

ไดถกน าไปใชแลว กยงตองเตอนผใชและสงคมทวไปถงผลเสยหรออนตราย

ทอาจเกดขนไดดวย ดงเชนค าเตอนในสลากยาเปนตวอยางบคคลทน าผลผลต

ไปตอยอดและน าออกสตลาดกตองรบผดชอบในการไมน าไปใชในทางทเปนพษ

เปนภยและปองกนไมใหผอนน าไปกออนตรายได สงคมโดยรวมกตองตระหนก

ถงผลรายทอาจมาจากวทยาศาสตรและเทคโนโลยเหลานดวย และหาแนวทาง

ทจะปองกนแกไข

แนวทางทส าคญทจะปองกนการน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยไป ใช

ในทางทไมชอบ คอการสรางความตระหนกในดานจรยธรรมท เกยวของ

กบวทยาศาสตรและเทคโนโลย การสรางความตระหนกน ไมเพยงแตควรสราง

ในกลมนกวทยาศาสตรและเทคโนโลยเองเทานน แตในทกภาคสวนของสงคม

โดยรวมดวย เพอรวมกนหาแนวทางปองกนแกไขปญหาตางๆ ทอาจเกดขน

รวมทงหาแนวทางดานกฎหมายและกฎระเบยบตางๆ ดวย ทงหมดนแสดง

ใหเหนความส าคญของประเดนทอยนอกเหนอจากประเดนทางทฤษฎ

และเทคนคของวทยาศาสตรและเทคโนโลยททกคนควรตองตระหนก

อาจเรยกรวมๆ วา ประเดนทางจรยธรรม สงคม และกฎหมาย (ethical,

social and legal implications ซงหลายคนเรยกวา ELSI)

* ทปรกษาพเศษ ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต และทปรกษากรรมการในคณะกรรมการฝายวทยาศาสตรของคณะกรรมการแหงชาตวาดวยการศกษา วทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (ยเนสโก)


ยเนสโก (UNESCO) หรอ องคการศกษา วทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต

เปนองคการทด าเนนงานดานการสงเสรมการศกษา วทยาศาสตรและวฒนธรรมในระดบนานาชาต

ขอบเขตของงานครอบคลมเรองตางๆ ทมความส าคญตอสงคม ซงรวมถงจรยธรรมทเกยวของ

กบวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมดวย1 โดยมคณะกรรมการ 3 ชดด าเนนงาน

คอ คณะกรรมการระหวางประเทศวาดวยชวจรยธรรม (International Bioethics

Committee, IBC) คณะกรรมาธการรฐบาลระหวางประเทศวาดวยชวจรยธรรม

(Intergovernmental Bioethics Committee, IGBC) และคณะกรรมาธการโลก

วาดวยจรยธรรมในความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย (World Commission

on the Ethics of Scientific Knowledge and Technology, COMEST)

คณะกรรมการทงสามมหนาทหยบยกประเดนตางๆ ดานจรยธรรมทเกยวโยงกบ

วทยาศาสตรและเทคโนโลยมาพจารณา ใหความเหนและขอชแนะตอสงคม เพอให

นานาชาตหาแนวทางทเหมาะสมของตนตอไป

จรยธรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยในยคของความปนปวน ตวอยางของประเดนทางจรยธรรม สงคมและกฎหมายทมาจากวทยาศาสตร

และเทคโนโลยมมากมาย โดยเฉพาะในยคปจจบน ซงอาจเรยกวา ยคปนปวน (disruptiveage) เนองจากมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว

ในดานการตดตอสอสาร การผลต การบรการ การแพทย และการด ารงชวตทวไป การเปลยนแปลงนท าใหมประเดนใหมๆ ตองขบคด

และหาแนวทางทเหมาะสมและเปนธรรมตอทงบคคล สงคมและสงแวดลอม ตวอยางเชน

� การแพทยแผนใหมทใชขอมลจากยน ทน าไปสการปองกนรกษาทดขนได แตมประเดน เชน อาจน าไปสการละเมดขอมลสวนบคคล

อาจท าใหคาใชจายแพงขน และอาจน าไปสการปรงแตงรปลกษณะหรอแมแตสมองของคนในแนวทางทอาจสรางปญหาตอสงคมได

และหากมการปรงแตงยนในเซลลสบพนธกอาจมผลตอววฒนาการของมนษยในระยะยาวได

จรยธรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในยคของความปนปวน

� ปญญาประดษฐและวทยาการหนยนต ทท าใหเกดการพฒนารถยนตและยานพาหนะอนๆ ทบงคบตวเองได เกดการผลตหนยนต

หรอเครองจกรทเปนเครองมอประหตประหารกนได ความสามารถของเครองจกรทเกบและประมวลขอมลจ านวนมากคกคาม

ความอสระและความเปนสวนตวของบคคล ซงหลายคนเปนหวงวารฐหรอบรษทใหญๆ ทเกบและประมวลขอมลขนาดใหญ

อาจมอ านาจมากเกนไปและใชอ านาจนในทางทคกคามหรอไมเปนธรรมตอสงคมโดยรวมได

� ผลกระทบของวถชวตปจจบนทใชผลผลตจากวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมตอสงแวดลอม และตอความหลากหลายชวภาพ

เชน ผลของการใชพลงงานทเพมกาซเรอนกระจกและท าใหโลกรอน ขยะพลาสตกทสงผลรายตอสตวน าและธรรมชาตโดยทวไป

� ส านกของนกวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทเปนตนก าเนดของความปนปวน ทจะตองมองผลพวงของงานของตนในระยะ ยาว

และในแนวกวางดานผลกระทบตอสงคม รวมทงบทบาทของสงคมโดยรวมทจะเตอนหรอชวยคดหาแนวทางปองกนและแกไข

ความเสยงทเกดจากวทยาศาสตรและเทคโนโลย

บทบาทของย เนสโก


0 3

การด าเนนงานของคณะกรรมการท งสามของย เนสโกน ยดหลกการ

ของสหประชาชาต ซงรวมถงปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (UN

Universal Declaration of Human Rights, 1948) เปนพนฐาน รวมกบ

หลกการอนๆ ดานจรยธรรมทเปนทยอมรบโดยสากล คณะกรรมการทงสามได

ด าเนนการใหสมชชาสหประชาชาตรบปฏญญาและแนวทางอนๆ ทไดผาน

การเสนอและกลนกรองขนไปอกดวย เชน International Declaration on

Human Genetic Data (2003), Universal Declaration on Bioethics

and Human Rights (2005), และ Declaration of Ethical Principles

in Relation to Climate Change (2017)

คณะกรรมการทงสามไดหยบยกประเดนส าคญดานจรยธรรมวทยาศาสตร

และเทคโนโลยขนมาพจารณาและเสนอรายงานตอยเนสโก ซงเปนรายงาน

ทมขอพจารณาและเสนอแนะตอประเทศตางๆ รวมทงบคคล กลมบคคล

และหนวยงานทงหลาย เพอน าไปใชประโยชน ตวอยางเชน รายงาน

เรองขอมลใหญและสขภาพ (IBC Report on Big Data and Health, 2017)

รางรายงานเรองบพการในยคใหม (IBC Draft Report on Modern

Parenthood, 2018) รายงานเรองจรยธรรมหนยนต (COMEST Report

on Robotics Ethics, 2017) และรายงานเรองจรยธรรมน า (COMEST

Report on Water Ethics, 2018) เปนตน นอกจากรายงานเหลานแลว

ยงไดจดพมพหนงสอและเอกสารท เกยวของกบจรยธรรมวทยาศาสตร

และเทคโนโลยดวย เชน Global Bioethics2 , Environmental Ethics

and International Policy3 เปนตน และยเนสโกยงม โครงการ

ใหความรวมมอกบประเทศทก าลงพฒนา เพอสงเสรมการจดหลกสตร

จรยธรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยดวย

จรยธรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยในประเทศไทย และบทบาท

ของไทยระดบนานาชาตประเทศไทยมองคกรและบคคลทท างานดานจรยธรรมวทยาศาสตร

และเทคโนโลยมานานแลว โดยแตแรกจะเนนดานการแพทย เชน การวจย

ในผ ป วยและคนท ว ไป ซ ง โรงพยาบาลและโรงเรยนแพทยมกจะม

คณะกรรมการจรยธรรมเฉพาะสถาบนของตน ตอมา หนวยงานระดบชาต

คอ คณะกรรมการวจยแหงชาต และกระทรวงสาธารณสข ไดมการจดตง

คณะกรรมการเพอพจารณาจดท ากฎหมายและกฎเกณฑตางๆ เกยวกบ

การวจยในคน สวนในเรองท เกยวกบสตวและสงแวดลอมโดยทวไปนน

หนวยงานทเกยวของ เชน คณะกรรมการวจยแหงชาต และกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม ก ไดจ ดท ากฎหมาย ระ เบยบ

และมาตรการตางๆ ออกมา

ในดานการศกษา วเคราะห และอภปรายประเดนตางๆ รวมทงประเดนใหมๆ

ทางจรยธรรมทมาจากการด าเนนงานทางวทยาศาสตร และเทคโนโลยนน

หนวยงานทส าคญ เชน ศนยพนธวศวกรรม และเทคโนโลยชวภาพแหงชาต

(ไบโอเทค หนวยงานของส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

แหงชาต) และมลนธสาธารณสขแหงชาต ไดรวมกนศกษาและระดมสมอง

เรองส าคญ เชน เรองประเดนจรยธรรมในการอมบญ เปนตน

ประกอบดวยผทรงคณวฒและผแทนจากหนวยงานตางๆ ท เกยวของ

เพอศกษาประเดนส าคญ ใหค าแนะน าตอผเกยวของและประชาชนทวไป

ใน เร อ งต า งๆ เช น ประ เด นจร ยธ รรมในการตรวจ ยน จร ย ธ รรม

ในปญญาประดษฐ จรยธรรมด านการเปล ยนแปลงสภาวะอากาศ

และความซอสตยของนกวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนตน

ไทยไดมสวนรวมในงานด านจรยธรรมวทยาศาสตรและ เทคโนโลย

ในระดบนานาชาตมานานแลว เชน ไดเคยเปนเจาภาพรวมในการจด

การประชมครงท 4 ของคณะกรรมาธการโลกวาดวยจรยธรรมในความร

ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย (COMEST) ซงจดพรอมกบการประชม

ระดบรฐมนตร ของประเทศในเอเชยและแปซฟก ใน ค.ศ. 2005 โดยทประชม

ไดมปฏญญา Bangkok Declaration on Ethics of Science and

Technology เปนขอสรปรวมกน4 ซงมใจความสวนหนงวา

ในการด าเนนงานอยางเปนระบบดานนนน ส านกงานคณะกรรมการนโยบาย

วทยาศาสตรและนวตกรรมแหงชาต (เปลยนชอเปน ส านกงานสภานโยบาย

การอดมศกษา วทยาศาสตร วจยและนวตกรรมแหงชาต) ไดรวมกบส านกงาน

คณะกรรมการแหงชาตวาดวยการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรม

(คณะกรรมการแหงชาตวาดวยยเนสโก) และส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยแหงชาต ไดจดตงคณะกรรมการสงเสรมจรยธรรมดานวทยาศาสตร

และเทคโนโลย ในระดบชาตขน

WE, Ministers for Science and Technology,

considering the important role of ethical framework

in science and technology by initiating and

supporting the process of democratic norm building

which awareness raising, capacity building and

standard setting are therefore the key thrusts of

UNESCO’s strategy in this and all other areas……

URGE Mutual Understanding of the importance of

ethical and steadfast development of emerging

technology (such as nanotechnology, radiation,

satellite, biotechnology, human organ replacement,

for example) based on public understanding and

due care for the impacts of technology.


ในระดบการมสวนรวมของบคคลนน ไทยไดมบทบาททส าคญ เชน

นพ. สมศกด ชณหรศม ไดเคยเปนกรรมาธการของคณะกรรมาธการโลก

วาดวยจรยธรรม ในความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย (COMEST)

ผ เขยนได เคยรบเลอกต งเปนประธานของคณะกรรมาธการ รฐบาล

ระหวางประเทศวาดวยชวจรยธรรม (IGBC) ในชวง 2012-2015 (ภาพท 1)

และปจจบน (2016-2019) เปนกรรมการของคณะกรรมการระหวาง

ประเทศวาดวยชวจรยธรรม (IBC)

จากการทไทยไดมความรวมมอกบยเนสโกดานจรยธรรมวทยาศาสตร

และเทคโนโลยมานานแลวนน จ งไดรบเชญใหรวมจดการประชม

นานาชาตในดานนทประเทศไทยซงรฐบาลไทยไดตอบสนอง รบเปน

เจาภาพรวมในการประชมคณะกรรมการระหวางประเทศวาดวย

ชวจรยธรรม ครงท 26 (26th Session of the International Bioethics

Committee of UNESCO : IBC) และการประชมคณะกรรมาธการโลก

วาดวยจรยธรรมในความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ครงท 11

(11th Session of the World Commission on Ethics of Scientific

Knowledge and Technology: COMEST) ซงการประชมจดขนในวนท

2 - 7 กรกฎาคม 2019 นอกจากจะมการประชมของคณะกรรมการ

นานาชาต ตามปรกตแลว ยงมการประชมวชาการรวมกบผเชยวชาญและ

ผรบเชญจากประเทศตางๆ จ านวนทงสนประมาณ 300 คน หวขอของ

การประชมคอ Ethics of Science and Technology and Sustainable

Development ซงจะมการบรรยายและอภปรายทงในภาพรวมและ

ในประเดนส าคญหาประเดน คอ

1) เทคโนโลยยน เซลลและการปรบแตงชวต

2) เทคโนโลยปญญาประดษฐ หนยนตและขอมลขนาดใหญ

3) เทคโนโลยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และสงแวดลอม

4) จรยธรรมการวจย

5) การสอสารนโยบายและการมสวนรวมของเยาวชในการก าหนด

นโยบายดานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรม

ผลส าคญทเกดขนประการหนง คอการประกาศ Bangkok Statement on

the Ethics of Science and Technology and Sustainable

Development ช งจะ เปนประกาศเจตนารมณร วมกน ของผ ท เห น

ความส าคญของจรยธรรมในวทยาศาสตรและเทคโนโลยทว โลกเปน

การเชอมโยงระหวางวทยาศาสตรและเทคโนโลยกบการพฒนาทยงยน

โดยมจรยธรรมเปนตวก ากบ นบวาเปนกาวทส าคญในการสรางสงคมทยงยน

วทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนวทยาการทนบวนจะทวความส าคญขน

ในสงคมและสงแวดลอม การน ามาใชตองมความรอบคอบและไมเพยง

ม งจะรบเพยงผลดเทานน แตตองค านงถงผลรายหรอ ผลขางเ คยง

ทไมพงปรารถนา ทอาจเกดขนไดดวยจรยธรรมดานวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยเปนเรองของการพจารณาความถกตอง การสรางความรอบคอบ

และการลดความเสยงในการแสวงหาความรใหมและการน าไปใชประโยชน

เปนความพยายามสรางและยดหลกการทเปนธรรมะ เราควรชวยกนสราง

จรยธรรมในวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอใหวทยาการททรงพลงน

มารบใชเราไดอยางดทสด

ภาพท 1 การเปดประชม Intergovernmental Bioethics Committee, กรกฎาคม 2015 โดย Irina Bokova ผอ านวยการใหญองคการยเนสโก ทส านกงานใหญองคการยเนสโก ณ กรงปารส

เอกสารอางอง

1. https://en.unesco.org/themes/ethics-science-and-technology

2. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000231159

3. http://publishing.unesco.org/details.aspx?=&Code_Livre=4510

4. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000140565


ปญญาประดษฐ: ผลกระทบตอวถชวตและการท างานในอนาคตประเดนทาทายดานนโยบายสาธารณะและการพฒนา

โดย จราภรณ สนตรวมใจรกษ *

พชรพร เกษมสวรรณ **

สรภพ เกยรตพงษสาร ***

ในป พ.ศ. 2555 มการคาดการณไววา มากกวา 50% ของบรษท จ าเปนทตองปรบ business model โดยขอบเขตงานจะถกก าหนดจาก “ปญหา” และเปาหมายขององคกร

งานท เปนหวใจหลกในยคดจทล: งานทเกยวของกบ Information Security, other IT, Digital และ Data

แรงผลกดนหลกของการพฒนาเทคโนโลย ในป พ.ศ. 2551 – 2555 คอ อนเตอรเนตความเรวสง, ปญญาประดษฐ และ Big Data Analytics

ล กษณะของงานกว า 50% ท วโลก จะถกเปลยนรปแบบ เนองจากเทคโนโลย โดยเฉพาะงานทเทคโนโลยสามารถท าแทนได (เชน การเกบขอมล และการประมวลผลขอมล)

มการคาดการณวาแรงงานทมทกษะจะขาดแคลนถง 85.2 ลานคนทวโลกในอก 10 ป

งานท เ ก ยวกบ ด จท ล ส วนใหญ จายค า ต อ บ แ ท น ส ง ก ว า ง า น ท ว ไ ป 20% – 30%

การ Reskill และ Upskill จะถกมองเปน life-long learning journey แทนทจะเปน transactional learning

ปญหาการขาดแคลนแรงงานทมทกษะ เกดจากความไมสอดคลองระหวางทกษะของแรงงานกบทกษะทตลาดตองการองคกรสวนใหญมพนกงานเพยงพอ แตพนกงานสวนใหญยงขาดทกษะทจ าเปนในโลกการท างานปจจบน

ทมา: WEF (2018), McKinsey (2018), Korn Ferry (2019), Deloitte (2018)

ในขณะน คงไมมผอานทานไหนไมเคยไดยนเกยวกบปญญาประดษฐ หรอ

Artificial Intelligence (AI) ซงหลายประเทศทวโลกพยายามขบเคลอน

และระดมทรพยากรเพอพฒนา AI โดยมจดประสงคจะท าใหคอมพวเตอร

สามารถเขา ใจ เรยนร คด ตดสนใจและแกปญหาไดด วยตนเอง

เพอลดภาระและชวยมนษยท างานไดอยางมประสทธภาพมากขน

ถาพดถง AI ผอานบางทานอาจจะนกถงเทคโนโลยล าๆ ทเหนในภาพยนตร

หรอพวกหนยนต แตแททจรงแลวเราถกหอมลอมไปดวยเทคโนโลยทม

พนฐานของ AI ในทกๆ วน ไมวาจะเปนรปแบบการกรองอเมล และ Smart

Reply (การคาดเดาขอความตอบกลบอเมลของผใช โดยจะแสดงค าตอบ

ทนาจะเปนไปไดใหผใชเลอก) ของ Gmail หรอ การแนะน าสนคาหรอเพลง

โดยองจากพฤตกรรมและการซอสนคาครงกอนหนาของผบรโภค หรอ

การบรการแผนทและเสนทางออนไลน จนถง เทคโนโลยท เพงไดรบ

ความสนใจอยางแชทบอท หรอเทคโนโลยทชวยนกบนขบเครองบน

(จากการท าผลส ารวจ พ.ศ. 2558 พบวา นกบนใชเวลาประมาณ 7 นาท

โดยเฉลยตอไฟลทในการบงคบเครองบนดวยตนเองเทานน!)1

โดยสรป ในปจจบนความสามารถของ AI ถกแบงออกเปน 3 ระดบดงน 2,3

1. Artificial Narrow Intelligence (ANI) หรอ Weak AI คอ AI

ทมความสามารถและความเชยวชาญเฉพาะดาน เชน AI ทชวย

คาดเดาพฤตกรรมผบรโภค, AI ทชวยในการผาตด หรอ AlphaGo

(AI ทสามารถเอาชนะผเลนโกะมอหนงของโลกได)

2. Artificial General Intelligence (AGI) หรอ General AI คอ AI

ทมความสามารถและความฉลาดระดบเดยวกบมนษย สามารถคดเชง

เหตผล เรยนร วางแผน และแกปญหาไดจากประสบการณ

3. Artificial Superintelligence (ASI) หรอ Strong AI คอ AI ทม

ความสามารถเหนอมนษย ซงรวมถงความคดเชงสรางสรรค การคด

ตามหลกวทยาศาสตร และทกษะทางสงคม

โดยบทบาทของ AI เปนประเดนทมการพดคยและถกเถยงมาเปนเวลานาน

ยอนกลบไปตงแตป พ.ศ. 2486 4,5,6,7

* จฬาลงกรณมหาวทยาลย และสถาบนนโยบายสาธารณะและการพฒนา** สถาบนนโยบายสาธารณะและการพฒนา *** จฬาลงกรณมหาวทยาลย และสถาบนนโยบายสาธารณะและการพฒนา



พ.ศ. 2486 เมอสงครามโลกครงท 2 สนสดลง เกดการระดมสมองของนกวทยาศาสตรจากหลากหลายสาขา ทตงใจจะรวม Neuroscience เขากบ Computation และในชวงเวลาเดยวกนนน Alan Turing ไดเรมท าการทดลองและตงค าถาม “Can machines think?”

พ.ศ. 2499 (ชวงเดยวกบเหตการณอนธพาลครองเมองทกรงเทพฯ) เปนครงแรกทมการเรมกลาวถงแนวคดของ AI โดย Computer Scientist ชอวา John McCarthy ซงในยคนนมแนวคดเกยวกบ AI

อยสองแบบดวยกน คอแบบ Top-down (คอมพวเตอรจะถกโปรแกรมดวยกตกาและแบบ แผนความคดของมนษย) ซงไดรบความนยมมากกวา และแบบ Bottom-up (การสราง neural

network ทจ าลองจากสมองมนษยเพอใหเกดการเรยนร)

พ.ศ. 2502 (ปเดยวกบซเกมสครงท 1 ทถกจดขนทกรงเทพฯ – ปปจจบนเปนครงท 30) หนยนตดานอตสาหกรรมตวแรกของโลกทชอ Unimate ไดถกพฒนาขน และไดถกใชในบรษท General Motors เพอชวยกระบวนการผลตชนสวนโลหะทมความรอนสง8

พ.ศ. 2508 (ชวงเวลาใกลเคยงกบทประเทศไทยไดรบมอบคอมพวเตอรเครองแรก) กลมคนจากมหาวทยาลย Stanford ไดเรมสรางระบบคอมพวเตอร “Dendral” ซงเปน expert system ท

สามารถตดสนใจไดเทยบเทากบผเชยวชาญ (ในขอบเขตปญหาจ ากด) โดยใชความรทมในคลง ในการอนมานหาขอสรปจากขอเทจจรงทม

เชน รถสตารทไมตดและเขมน ามนอยท E แปลวาน ามนหมด9

พ.ศ. 2512 (ปเดยวกบทประเทศไทยเรมพมพธนบตรใชเอง) มการพฒนาหนยนตเคลอนทตวแรก “Shakey the Robot” ทสามารถท าการตดสนใจเคลอนทไดดวยตนเองจากขอมล surrounding ทเกบมา

พ.ศ. 2512 - พ.ศ. 2522 เขาส AI Winter10 - การพฒนา AI แนว breakthrough solution ไดหยดชะงก เนองจากผลทไดไมคมกบเวลาและการทมเงนหลายลานดอลลาร อยางไรกด การใชเทคโนโลยทไมซบซอนเทายงมใหเหนในระหวางน เชน ของเลนทชวย

เดกๆ เรยนภาษาอยาง “Speak & Spell” ทสามารถสรางเสยงพดไดตวแรกของโลก โดยใชเทคโนโลย linear predictive coding11

พ.ศ. 2524 (ปเดยวกบทประเทศไทยเปดทางพเศษสายแรกใหบรการแกประชาชน) AI ไดถกเรมน ามาชวยธรกจ โดยเปาหมายของ AI นน ถงแมจะมความทะเยอทะยานนอยลง แตมความเฉพาะเจาะจงมากยงขน จงท าใหสามารถชวยบรษทใหญๆ ลดคาใชจาย ไดถง 25 - 40 ลานดอลลารตอป ซงเปนจดทท าใหการวจยและพฒนา AI กลบมาไดรบความสนใจอกครง

พ.ศ. 2540 (ปเดยวกบวกฤตเศรษฐกจเอเชย “ตมย ากง”) ซปเปอรคอมพวเตอร “Deep Blue” จาก IBM สามารถเอาชนะนกเลนหมากรกมอหนงของโลกอยาง Gary Kasparov

ไดส าเรจ ดวยความสามารถประมวลผลการเลนไดถง 200 ลานแบบตอวนาท

พ.ศ. 2548 มการเรมกลาวถงคอนเซป “Big Data” หลงจากระบบประมวลผลของคอมพวเตอรถกพฒนาใหดขน

พ.ศ. 2543 (ป Y2K และเปนชวงเวลาใกลเคยงกบทรถไฟฟาบทเอสเปดด าเนนการ) หนยนตฮวแมนนอยด “Advanced Step in Innovative Mobility (ASIMO)” ของฮอนดาไดถกเปดตว ASIMO สามารถเคลอนไหวแบบมนษยได และสามารถตอบโตในขนพนฐานได

พ.ศ. 2560 AlphaGo สามารถเอาชนะผเลนโกะมอหนงของโลก และ Waymo เรมท าการทดลองรถไรคนขบ (self-driving car)

พ.ศ. 2557 แชทบอท “Eugene” ผาน “Turing Test” โดยเกอบครงของผตดสนคดวา Eugene เปนมนษย

พ.ศ. 2554 ซปเปอรคอมพวเตอร “Watson” จาก IBM ชนะรายการ “Jeopardy”

พ.ศ. 2552 เทคโนโลย speech recognition ไดถกคดคนส าเรจและรวมอยกบ Apple iPhone 4S ซงถอเปน “major breakthrough”

เหนไดวา ในปจจบนการ ใช AI สวนใหญยงอย ในรปแบบของ Weak AI ถงแมวา ในชวงท ศ ว ร ร ษ ท ผ า น ม า ไ ด ม ก า ร ล ง ท น ห ล า ยพ น ล า น ด อ ล ล า ร เ พ อ พ ฒ น า AI ก ต า ม ถงแมวาผ เชยวชาญบางกลมท านายวาการพฒนา AI จะไมได เปนไปดวยความรวดเรวนก อยา ง ไรกตาม Weak AI ไดชวยเพมประสทธภาพในการท างานอยางมากมาย ไม ว า จ ะ เ ป นการ ช ว ยท า ง า นท ม ร ป แบบซ า ๆ ห ร อก จ ว ต ร กา รช ว ย เพ มค ว าม แมนย า การเชอมตอและตดตอสอสาร หรอการท างานแบบคาดการณ (Predictive analysis) ซงจะกลาวถงในสวนถดไป

PRESIDENTTHO M AS SM I TH

VICE PRESIDENTCHEALSY W I LL I AM S

เพอใชประโยชนจาก AI ไดสงสด เราควรตระหนกถงความเปลยนแปลงทเกดจากระบบเทคโนโลยอจฉรยะน

และปฏเสธไมไดเลยวาการท AI เขามามบทบาทในชวตประจ าวนมากขน ไดพลกโฉมรปแบบการท างาน

ของมนษยทวโลก เราจ าเปนทจะตองเรยนรเทคโนโลยทกาวหนา เตรยมรบมอกบสงใหมบนโลกทเปลยนแปลง

อยตลอดเวลา และปรบตวเพออยรวมกบเทคโนโลยเหลาน แทนทจะตอตานหรอเกรงกลวการเปลยนแปลง

ดงทไดกลาวไปแลววาในปจจบนเทคโนโลยทมบทบาทส าคญหลายมตในชวตของมนษยคอปญญาประดษฐ

ซงมบทบาทในการท างานและกอใหเกดการเปลยนแปลงในหลายภาคอตสาหกรรมทวโลกดงน

ดานเกษตรกรรมเราก าลงเขาสยคของฟารมอจฉรยะทมการน า AI มาใชในระบบการเกษตรกงอตโนมต

(การท าเกษตรรวมกนระหวางแรงงานคนและเครองจกร) ทเครองจกรสามารถดแลพชผล

ต งแตการหวานเมลด เพาะปลก เกบเกยวและบรรจผลตภณฑ12 AI ยงถกน ามาใช

ในกระบวนการการเกษตรแมนย าสง (Precision Farming) ทสามารถวเคราะหขอมลตางๆ

เพอการเกษตรทเหมาะสมกบพนท เชน บรษท AgEagle Aerial Systems13 พฒนาโดรน

เพอส ารวจพนทเพาะปลก ตรวจสอบสภาพดน สารอาหาร และระบบน า จากนนน าขอมล

มาประมวลผลวาพนทนนๆ เหมาะสมกบการปลกพชชนดใด14 ชวยใหเกษตรกรพฒนาคณภาพ

ของพชผลไดโดยไมจ าเปนตองเดนตรวจสอบพนทดวยตนเอง นอกจากน AI สามารถควบคม

ลกษณะสภาพแวดลอมทเหมาะสมในการเพาะปลกไดอกดวย เชน ระบบทสามารถควบคม

สภาวะเรอนกระจกอตโนมต เชน ความรอน ปรมาณน า และความชน ผานทางแอพพลเคชน

ในโทรศพทมอถอ15

การน าปญญาประดษฐ มา ใช แทนแรงงาน เกษตรกรย งม ไม ม าก ในประ เทศไทย

เทยบกบประเทศอน สวนมากเปนเพยงเครองจกรทยงตองการการควบคมโดยมนษย

นบตงแตยค Thailand 1.0 ทมภาคเกษตรกรรมเปนสวนขบเคลอนหลกของประเทศ จงน าไปส

การประยกตใชเทคโนโลยเพอพฒนาเกษตรกรรมอจฉรยะในไทย ส านกงานพฒนาวทยาศาสตร

และเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) กลมมตรผล และไอบเอม (IBM)16 น า AI มาใชในเกษตรกรรม

ไรออย ระบบนจะวเคราะหขอมลภาพถายจากดาวเทยม ขอมลทางการเกษตร เชน คณภาพ

ของดน ความเสยงโรค ฯลฯ รวมกบสภาพอากาศ เพอทเกษตรกรสามารถวางแผน การ

เพาะปลกไดอยางเหมาะสม เตรยมพรอมรบมอกบความเสยงจากธรรมชาต และเพมผลผลตทง

ปรมาณและคณภาพ นอกจากการใช AI ในเกษตรกรรมไรออย ไดมการน ามาใชในอตสาหกรรม

ขาวไทยดวย ทม Easy Rice17 พฒนาระบบ Deep Tech Solution โดยใช AI ตรวจสอบ

คณภาพของขาวออกมาเปนคะแนน ซงสามารถท าไดรวดเรวและแมนย ากวาการใชคน

ตรวจสอบ เทคโนโลยนจงสามารถลดความลาชาในการผลตขาวไทย และเพมศกยภาพ

ในการแขงขนกบตลาดโลก

เหนไดวา AI ชวยลดภาระงาน และท าใหเกษตรกรมเวลาในการวางแผนการเพาะปลกมากขน

ถงแมวาหนยนตเกษตรกรรมนจะยงไมไดน ามาใชอยางแพรหลายมากนก แตการทเครองจกร

สามารถท าหนาทแทนคนไดนน อาจสงผลใหความตองการแรงงานเกษตรลดลงในอนาคต

ยงไปกวานน AI อาจท าใหเกดการเปลยนแปลงรปแบบการท างานในภาคเกษตรกรรม เชน

คนจะมบทบาทในการควบคมและดแลสภาพการท างานของเครองจกร ปรบปรงพนธ พช

ใหมคณสมบตตามความตองการของตลาด เปนตน แทนทจะมบทบาทใชแรงงานเปนหลก

เหมอนในปจจบน



ดานสาธารณสขAI เรมเข ามามบทบาทในการบรการดานสขภาพ โดย เฉพาะงาน

ทไมซบซอน หรอมรปแบบซ าๆ เชน การลงบนทกขอมลผปวย นอกจากน

ยงสามารถรวบรวมขอมลในระบบมาว เคราะหแบบคาดการณได

เชน ประวตการรกษาและขอมลทางพนธกรรม เพอน ามาหาความเสยง

ในการเกดโรค หรอวางแผนการรกษาทจ าเพาะตอบคคล18 นอกจากนน

ยงสามารถชวยในการวนจฉยโรคได ดวยระบบการเรยนรเชงลก (Deep

learning) ท าให AI สามารถตรวจหามะเรงชนดตางๆ เชน มะเรงเตานม

และมะเรงตบออน18,19 ซงสามารถตรวจไดไวกวากระบวนการวนจฉย

แบบเดม AI ยงถกน ามาใชในการอานภาพทางรงสและคดกรองโรคตางๆ

นกวจยในมหาวทยาลย Michigan Kellogg Eye Center20 พฒนาระบบ

ทสามารถตรวจพบภาวะเบาหวานขนตาไดในระยะตนๆ การทสามารถ

น า AI มาใชผานแอพพลเคชนโทรศพทมอถอส าหรบการคดกรองภาวะ

เบาหวานขนตา ชวยใหแพทยทวไปสามารถคดกรองโรคได สะดวก

มากยงขน โดยไมตองใชอปกรณพเศษหรอแพทยผเชยวชาญ

ระบบสขภาพในประเทศไทยกมการน าเทคโนโลยมาใชเชนเดยวกน

เรมตงแตการเปลยนวธบนทกเวชระเบยนจากการเขยนลงบนกระดาษ

เปนการบนทกในระบบคอมพวเตอรเพอใหขอมลเชอมถงกนมากขน

ในปจจบน โรงพยาบาลบ ารงราษฎรไดน าระบบ IBM Watson ซงใช AI

วางแผนวธการรกษามะเรง21 โดยวเคราะหขอมลประวตผปวย หลกฐาน

ทางการแพทย และขอมลจากศนยรกษามะเรง ชวยใหแพทยมทางเลอกใน

การรกษาทเหมาะสมส าหรบผปวยแตละรายมากขน โรงพยาบาลยงน า AI

มาใชในการตรวจหาเชอกอโรคจากเลอดและสงสงตรวจอน22 ซงสามารถ

ระบเชอไดรวดเรวมากกวาการเพาะเชอแบบเดม ชวยลดปญหาการใชยา

ปฏชวนะทครอบคลมมากเกนไปและคาดวาจะชวยลดปญหาเชอดอยาได

นอกจากนประเทศไทยยงเรมมการใช AI ในการชวยอานภาพเอกซเรย

คอมพว เตอร ซงชวยเพมความแมนย าในการวนจฉยแยกโรคได

เชนเดยวกนกบหลายประเทศทวโลก

AI จะชวยเสรมศกยภาพการท างาน แพทยสามารถวนจฉยโรคไดแมนย า

มากยงขน ชวยเปลยนแปลงเปาหมายจากการรกษาโรคเปนการปองกน

กอนเกดโรค การน า AI มาใชอยางทวถงจะเพมประสทธภาพของ

โรงพยาบาลปฐมภมและอาจชวยลดความเหลอมล าทางดานการรกษาได

อยางไรกตาม AI ยงไมสามารถทดแทนบคลากรสาธารณสขไดในตอนน

เพราะการใหบรการทางสาธารณสขนนเกยวของกบอารมณ ความรสก

และชวตของคน จ าเปนทจะตองมทกษะการรบรอารมณความรสกของ

ผอน และการแสดงความเหนใจ นอกจากทกษะเหลานนแลว อกสงหนง

ท AI ยงไมสามารถทดแทนคนได คอการตดสนใจปญหาท ซบซอน

บนพนฐานของจรยธรรม

ดานธรกจหลายปทผานมาบรษทตางๆไดน า AI มาใชในการตอบค าถามของ

ผรบบรการแบบอตโนมต หรอทเรยกวา แชทบอท ซงสามารถตอบค าถาม

ใหค าแนะน าสนคาหรอบรการ ไดใกล เคยงกบคน ยกตวอยางเชน

Sephora23 แบรนดเครองส าอางทน าแชทบอทมาใชในการใหค าปรกษา

โดยทดลองสนคาผานรปถายของลกคาและแนะน าผลตภณฑทเขากบ

ใบหนาของแตละคน วธการนนบเปนกลยทธการขายทไมกอใหเกด

ความอดอดใจกบผรบบรการ การใชแชทบอทชวยสรางความสะดวกสบาย

เพราะสามารถตดตอไดตลอด 24 ชวโมง บรษทดจทลหลายๆ แหงน า

ระบบ Machine Learning มาใชในการวเคราะหลกษณะการใชงานและ

ความสนใจของลกคา เพอใหค าแนะน าสนคาและบรการทตรงตาม

ความตองการของแตละคน24 เชน Amazon, Netflix และ Youtube

นอกจากน AI ยงสามารถคาดเดาความนาจะเปนทลกคาจะท าการซอ

สนคาจากพฤตกรรมไดดวย23 ซงชวยประหยดเวลาและท าใหนกการตลาด

ม เวลาในการคดกลยทธการขายมากขน มมมองอ นๆท น าสนใจ

ในการน า AI มาใชในภาคธรกจคอ โครงขายประสาทเทยม (Artificial

neural networks) ทเลยนแบบสมองของมนษย ดสนย24 ไดน าระบบน

มาใชในการตรวจหาวาการเลาเรองรปแบบใดทดงดดความสนใจของคน

ไดด ไมเพยงเทานนการตดแทกอตโนมตในเฟสบค ระบบสรในไอโฟน

การแปลภาษาของกเกล ทงหมดลวนเปนผลงานของปญญาประดษฐ

หลายธรกจในประเทศไทยน า AI มาใชประโยชนในการใหบรการ

เชน แชทบอท ทไดกลาวไปขางตน บรษทการบนไทย25 ไดน าระบบนมาใช

ในการตอบค าถามของลกคา ดตารางเทยวบน และเชคอนออนไลน

เพมความสะดวกใหลกคาทสามารถใชบรการไดตลอด 24 ชวโมง นอกจาก

ระบบแชทบอท ยงมการน า AI มาใชในดานอนๆ โดยเฉพาะในเชงพาณชย

ธนาคารหลายแหงไดน า AI มาใชในการวเคราะหพฤตกรรมการใชงาน

ของลกคา เพอน าเสนอขอมลทตรงความตองการของแตละคน เชน

ธนาคารไทยพาณชย ทมระบบ “โปรเพอคณ” (My Deals)26 หรอ ระบบ

“KADE” (K Plus AI-Driven Experience)27 ของธนาคารกสกรไทย

นอกจากนยงมการพฒนาระบบ Machine Lending ทสามารถประเมน

ความเสยง รวมท งว เคราะหและน า เสนอสนเชอท เหมาะสม กบ

ความตองการและความสามารถของผก AI ยงสามารถเรยนรลกษณะ

ของลายมอ น าไปสการท าธรกรรมทางการเงนทปลอดภยมากขนดวย

ในอนาคตมแนวโนมทหลายบรษทจะใชโปรแกรมอตโนมตมากขน เพอเพม

ศกยภาพการแขงขน ดงนนคนทท างานในแวดวงนจ าเปนทจะตองเรยนร

เทคโนโลยใหมตลอดเวลา นอกจากนนการทคอมพวเตอรสามารถเกบและ

แปลผลขอมลแทนมนษย อาจจะท าใหเกดการเปลยนรปแบบการท างาน

ทเนนในเรองของการคดกลยทธอยางสรางสรรคบนพนฐานของขอมล

การประยกตใชนวตกรรมใหเกดประโยชน การคดแกปญหาเฉพาะหนา

และการตดสนใจอย า งม เหตผล 2 8 เราจ งตองพฒนาทกษะ ใหม

เพอตอบโจทยกบลกษณะงานแบบใหมในอนาคต

ดานอตสาหกรรมการผลตอตสาหกรรม 4.0 คอการปฏวตอตสาหกรรมโลกครงลาสด ทเชอมตอ

กระบวนการผลตเขากบระบบเทคโนโลยดจทล มการน าหนยนตมาใช

ในกระบวนการผลต ไมวาจะเปนการประกอบชนสวน เคลอนยายหรอยก

สนคา และบรรจผลตภณฑ29 ซงชวยเพมประสทธภาพของการผลต

ใหมคณภาพและรวดเรวมากขน ลดความตองการแรงงานคนในการท างาน

และเพมความปลอดภยโดยใชเครองจกรท างานทมความเสยงไดรบ

อนตรายแทน บรษทอตสาหกรรมหลายแหง เชน General Electric และ

Siemens30 ใช machine learning ในการตรวจสอบ บนทก และ

วเคราะหโครงสรางกระบวนการผลต เพอตรวจหาต าหนและคาดการณ

ความเสยหายของอปกรณกอนทจะเกดความผดพลาดขน นอกจากนยงม

การน า AI มาประมวลผลพฤตกรรมการบรโภค เพอคนหาความตองการ

ของลกคา29 ท าใหผผลตสรางสนคาและใหบรการไดตรงกบความตองการ

ของตลาด

การทเครองจกรสามารถท างานทใชแรงไดมากกวา ทนทาน และท างาน

ไดนานกวามนษย จงไมนาแปลกใจวาหนยนตอตสาหกรรมจะเขามาท าให

เกดการปฏรปอตสาหกรรมและเปลยนแปลงรปแบบตลาดแรงงาน

ในอนาคต ลกษณะของงานในภาคอตสาหกรรมอาจเปลยนแปลงไป

เปนงานทตองใชทกษะมากขน เชน การควบคมเครองจกรและหนยนต

การวเคราะหขอมล และการวางแผนรปแบบการผลต เปนตน

ถงแมวาเครองจกรอตโนมตและหนยนตในการผลต ไดถกน ามาใช

เปนระยะเวลาหนง แตปจจบนการน า AI มาใชในภาคอตสาหกรรม

การผลตทวโลกอยในระดบทคอนขางต า เมอเทยบกบระบบธรกจและ

ระบบสขภาพ สวนผประกอบการผลตในประเทศไทยกน า AI มาใช

ในการผลตคอนขางนอยเชนเดยวกน31 อยางไรกตามมแนวโนมสง

ทภาคอตสาหกรรมจะน า AI มาประยกตใชในอนาคต เพอเสรมศกยภาพ

การแขงขนในยค Thailand 4.0

เหนไดวาการน าปญญาประดษฐมาใชในภาคสวนตางๆ ของประเทศไทย

นนยงไมแพรหลาย และไมพฒนาเทาประเทศอนๆ อาจเปนผลมาจาก

การทตนทนของเครองจกรมราคาสง และยงขาดความพรอมในเรอง

การจดการขอมลทเปนเสมอนเชอเพลงในการท างานของ AI การน า

เทคโนโลยมาใช จงมก เปนสวนของระบบออนไลน และน ามาใช

ในภาคเอกชนเปนหลก

มองไปขางหนายง AI มศกยภาพเทยบเทามนษยและถกน ามาใชมากขนเทาไร ยงสราง

ความตนตวใหกบคนในส งคมมากขนเทานน AI จะสงผลให เกด

การเปลยนแปลงรปแบบของการท างานและทกษะทใชในการท างาน

ดงนนมนษยจะตองปรบตวและเรยนรตลอดเวลา ซงภาครฐและเอกชน

มสวนส าคญในการสนบสนนใหพนกงานพฒนาและยกระดบทกษะใหทน

ตอการเปลยนแปลงของเทคโนโลย ขณะนหลายประเทศมโครงการสงเสรม

การเรยนรและเพมพนทกษะ เชน รฐบาลสงคโปรสนบสนนเงนให

ประชาชนสมครคอรสอบรมพฒนาทกษะ และจดตงโครงการส าหรบการ

พฒนาทกษะ 8 ดาน (SkillsFuture) สวนบรษทเอกชนชนน าหลายแหงกม

การเขารวมโครงการ IT Industry Skills Initiative (SkillSet) เพอให

พนกงานสามารถเรยนรทกษะใหมไดดวยตนเอง32

นอกจากนส งทมความส าคญในการรบมอกบการเปลยนแปลงคอ

การก าหนดนโยบายในการรองรบเทคโนโลย และวางกฎหมาย33 เพอ

ปองกนสงทไมคาดคดจาก AI เชน การตดสนวาผใดจะเปนผรบผดชอบเมอ

เกดผลกระทบจากเทคโนโลย การคมครองขอมลสวนบคคล รวมไปถง

การตรวจสอบขอมลทปอนเขาสระบบวาเปนขอมลทถกตอง โปรงใส และ

ไมเบยงเบนจากความจรงจนเกดความผดเพยนของการสงเคราะหขอมล

นอกจากนนอกสงหนงทมความส าคญคอเรองจรยธรรม34 AI ทถกน ามาใช

ในชวตประจ าวนจ าเปนทจะตองเรยนรบนพนฐานศลธรรมและจรยธรรม

ของคนในสงคม เพอทจะสามารถตดสนใจภายใตสถานการณท ม

ความขดแยงทางจรยธรรมได

“ไมมใครสามารถใหค าตอบไดแนชดวาวา AI นจะน ามาซงโอกาสหรอ

เปนภยคกคามตอมวลมนษยมากกวาในอนาคต ส งท เราควรจะท า

คอคาดการณและเตรยมพรอมรบมอกบผลกระทบทเกดจากความกาวหนา

ของปญญาประดษฐ ให เกดประโยชนสงสดและกอความ เสยหาย

นอยทสด”



เอกสารอางอง

1. 16 Examples of Artificial Intelligence (AI) in Your Everyday Life. 2018 [cited 2019 27 May]; Available from:

https://medium.com/@the_manifest/16-examples-of-artificial-intelligence-ai-in-your-everyday-life-655b2e6a49de

2. ปญญาประดษฐ (AI : Artificial Intelligence) คออะไร. 2018 [cited 2019 27 May]; Available from:

https://www.thaiprogrammer.org/2018/12/whatisai/

3. Hirunworawongkun, A. การแบงระดบความฉลาดของ “AI”. 2018 [cited 2019 27 May]; Available from: https://medium.com/athivvat/การ

แบงระดบความฉลาดของ-ai-7bd5cb1aa84c

4. AI: 15 key moments in the story of artificial intelligence. [cited 2019 27 May]; Available from:

https://www.bbc.com/timelines/zq376fr

5. Timeline of Computer History. [cited 2019 27 May]; Available from: https://www.computerhistory.org/timeline/ai-robotics/

6. It’s Taken a Century for AI to Point-and-shoot. [cited 2019 27 May]; Available from: https://coseer.com/features/its-taken-a-

century-for-ai-to-point-and-shoot/

7. Artificial Intelligence Timeline Infographic – From Eliza to Tay and beyond. 2017 [cited 2019 27 May]; Available from:

https://digitalwellbeing.org/artificial-intelligence-timeline-infographic-from-eliza-to-tay-and-beyond/

8. UNIMATE The First Industrial Robot. [cited 2019 27 May]; Available from: https://www.robotics.org/joseph-

engelberger/unimate.cfm

9. Expert System 01 - Introduction. [cited 2019 27 May]; Available from:

http://www.cs.science.cmu.ac.th/course/204471/lib/exe/fetch.php?media=07_expertsystem_01_intro_production.pdf

10. Dickson, B. What is the AI winter?. 2018 [cited 2019 27 May]; Available from: https://bdtechtalks.com/2018/11/12/artificial-

intelligence-winter-history/

11. [Chip Hall of Fame] ชปตวแรกของโลก ทพดได!!!: Texas Instruments TMC0281. 2017 [cited 2019 27 May]; Available from:

https://playelek.com/chip-hall-fame-ti-tmc0281/

12. Vincent, J. Robot farming startup Iron Ox has started selling its produce in California. 2019 [cited 2019 21 May]; Available from:

https://www.theverge.com/2019/5/2/18526590/robot-farming-startup-iron-ox-california-leafy-green-bianchinis.

13. Precision farming. 2019 [cited 2019 20 May]; Available from: https://www.ageagle.com.

14. Ayanda, J. How AI is transforming agriculture. 2019 [cited 2019 21 May]; Available from:

https://channels.theinnovationenterprise.com/articles/how-artificial-intelligence-ai-is-transforming-the-agricultural-sectors-in-2019.

15. AI Farming – when AI grows crops. 2018 [cited 2019 21 May]; Available from: https://www.bangkokbankinnohub.com/ai-farming/.

16. สวทช.จบมอ IBM รวมกบกลมมตรผล น า AI พลกโฉมการท าไรออยในประเทศไทย. 2019 [cited 2019 23 May]; Available from:

https://techsauce.co/pr-news/nstda-ibm-mitr-phol/.

17. ยกระดบศกยภาพการผลต “ขาวไทย” ดวย Deep Technology โดย Easy Rice. 2019 [cited 2019 24 May]; Available from:

http://dv.co.th/blog-th/UREKA-Easy-Rice/.

18. Marr, B. How Is AI Used In Healthcare - 5 Powerful Real-World Examples That Show The Latest Advances. 2018 [cited 2019 21

May]; Available from: https://www.forbes.com/sites/bernardmarr/2018/07/27/how-is-ai-used-in-healthcare-5-powerful-real-world-

examples-that-show-the-latest-advances/#547f79085dfb.

19. Doyle, A. How Artificial Intelligence is Changing Your Career in Medicine 2019 [cited 2019 22 May]; Available from:

https://www.thebalancecareers.com/artificial-intelligence-is-changing-your-career-in-medicine-4586781.

20. Kent, C. Earlier detection of diabetic retinopathy enabled with smartphone AI. 2019 [cited 2019 22 May]; Available from:

https://www.medicaldevice-network.com/digital-disruption/ai/diabetic-retinopathy-detection/.

วารสารความรวมมอกบตางประเทศ มถนายน-กรกฎาคม 256222 วารสารความรวมมอกบตางประเทศ มถนายน-กรกฎาคม 2562

21. Trakulchokesatiean, P. “ไอบเอมวตสน” พฒนาการอกขนของการรกษาโรคมะเรงจาก รพ.บ ารงราษฎร. 2018 [cited 2019 23 May]; Available

from: https://www.thumbsup.in.th/2014/10/bumrungrad-hospital-adopt-ibm-watson-for-cancer-care/.

22. Dasree, C. รพ.บ ารงราษฎร มง Medical Tech สรางความตางอยางสากล. 2019 [cited 2019 24 May]; Available from:

https://techsauce.co/corp-innov/medical-technology-bumrungrad/.

23. 9 Applications Of Artificial Intelligence In Digital Marketing That Will Revolutionize Your Business. [cited 2019 22 May]; Available

from: https://blog.adext.com/applications-artificial-intelligence-ai-digital-marketing/.

24. Palmateer, R. How 28 Brands Are Using AI to Enhance Their Marketing 2018 [cited 2019 22 May]; Available from:

https://www.impactbnd.com/blog/use-ai-to-enhance-marketing-infographic.

25. การบนไทยสรางแชทบอทนองฟา ปฏรปธรกจขานรบเทรนดดจตอล. 2018 [cited 2019 25 May]; Available from:

https://www.matichon.co.th/publicize/news_849296.

26. อรณเกรยงไกร, ป. SCB ตงบรษทลก SCB Abacus มงพฒนา AI และ Big Data พลกโฉมการเงน-ธนาคาร 2017 [cited 2019 25 May]; Available

from: https://thestandard.co/scb-abacus/.

27. เคแบงก พลกโฉมศกยภาพ K PLUS ใหม ใช “เอไอ” เตมรปแบบ ตอบโจทยไลฟสไตลเปนรายคน. 2018 [cited 2019 25 May]; Available from:

https://kasikornbank.com/th/News/Pages/QRNews-K_PLUS_new.aspx.

28. Sharma, A. Looking back at 2018: Key insights from Aon’s TA Study. 2018 [cited 2019 27 May]; Available from:

https://www.peoplemattersglobal.com/article/talent-acquisition/looking-back-at-2018-key-insights-from-aons-talent-acquisition-

study-20133.

29. 7 Ways Artificial Intelligence is Positively Impacting Manufacturing. 2018 [cited 2019 24 May]; Available from:

https://amfg.ai/2018/08/10/artificial-intelligence-manufacturing-impact/.

30. Walker, J. Machine Learning in Manufacturing – Present and Future Use-Cases. 2019 [cited 2019 24 May]; Available from:

https://emerj.com/ai-sector-overviews/machine-learning-in-manufacturing/.

31. พนทวศกด, น. AI เสรมศกยภาพทางธรกจ อตสาหกรรมการผลตยค 4.0. 2019 [cited 2019 23 May]; Available from:

https://www.mreport.co.th/news/industry-movement/1901210056-Technology-AI-Industry4.

32. Lifelong Learning สรางทกษะอนาคต รบ Digital Future (ตอน 2): Re-skill ฝกฝนตลอดเวลา. 2018 [cited 2019 28 May]; Available from:

https://thaipublica.org/2018/05/lifelong-learning-digital-disruption-reskill-2/.

33. กฎหมายกบ AI. 2019 [cited 2019 28 May]; Available from: https://www.merlinssolutions.com/2019/01/21/กฎหมายกบ-ai/.

34. จรยธรรมของ AI ส าคญไมนอยกวาความสามารถ. 2018 [cited 2019 28 May]; Available from:

http://www.thansettakij.com/content/358246.


แนวคดนทอางองนยายปรมปราและต านานยคโบราณ อาท ต านานเรองโกเลม (รปปนดน ในนยายพนบานชาวยวทมชวตจตใจขนมา) ไดถกน ามาพดถงใหมในชวงหลงโดยบคคล ทมชอเสยงรวมสมยหลายทาน เชน สตเฟนฮอวกง (1942-2018) นกฟสกสชาวองกฤษ อลอน ม สก ผ ประกอบการชาวอเม รกน เรย เค รซเวล นกอนาคตนยมชาวอเมรกน รวมถงบคคลตางๆ ทสนบสนนสงทปจจบน เราเรยกวา เอไอแบบเขม (StrongAI) หรอ เอไอทวไป (Artificial General Intelligence : AGI)เราจะไมพดถงความหมายของค าทสอง ในทน เพราะอยางนอยในขณะนอาจกลาวไดวามนยง เปนแคจนตนาการอนเพรศแพรวท จดประกายโดยนยายวทยาศาสตรมากกวาความเปนจรงทางวทยาศาสตรทจบตองไดและผานการยนยนความถกตองโดยการทดลองและ การสงเกตการณเชงประจกษส าหรบแมคคารธ, มนสก และนกวจยทานอนๆ ท รวมโครงการสมมนาเชงปฏบตการเ รองปญญาประดษฐในชวงฤดรอนทดารทมธนน เดมทพวกเขาตงใจจ าลองกระบวนการเรยนรของมนษย สตว พชพรรณ ทงในแงสงคมหรอแงววฒนาการของสงมชวตโดยใชสมองกล

สมองกลกาลงจะฉลาดล าหนามนษยกระน นหรอ? ไมหรอก ฌอง กาเบรยล กานาสเซยเหนวานนคอมายาคตซงไดแรงบนดาลใจ มาจากนยายวทยาศาสตร นกวทยาการคอมพวเตอร ผน จะพาเราสารวจเหตการณสาคญๆ ในแวดวงปญญาประดษฐ (เอไอ) ทบทวนความกาวหนาทางเทคนคลาสด และอภปรายประเดนจรยธรรมท นบวน ยงตองการคาตอบเรงดวนมากข น

เอไอเปนวทยาการสาขาหน งท ถอก า เนด อ ย า ง เ ป น ท า ง ก า ร ในป 1956 ระ หว า ง การสมมนาเชงปฏบตการชวงฤดรอนซงจดขนโ ด ยน ก ว จ ย ช า วอ เ ม ร ก น 4 คน ไ ด แ ก จอหน แมคคารธ, มารวน มนสก, นาธาเนยลโรเชสเตอร และ โคลดแชนนอน ทวทยาลยดา รทมธ รฐนวแฮมเชย ร สหรฐอเมรกา นบแตนนเปนตนมาค าวา “ปญญาประดษฐ” (artificial intelligence) ซงแรกเรมเดมทอาจคดขนมาเ พอกระตนความสนใจของผคน กกลายเปนค าทนยมใชกนอยางแพรหลายกระท ง เคยผานหทกผคน การประยกตใชวทยาการคอมพวเตอรสาขานขยายตวอยางตอเนองตลอดหลายปทผานมา และเทคโนโลยตางๆ ทวทยาการดานน ใหก าเนดขนกมสวนส าคญยงตอการพลกโฉมโลกของเราในชวง หกสบปทผานมา

อยางไรกตาม ความส าเรจจากเอไอในบางครง กเกดจากพนฐานความเขาใจผดเมอถก ใช ในความหมายทสอถงสงประดษฐทถกสราง ใหมความเฉลยวฉลาด ซงผลกคอ มนจะมาแขงขนกบมนษยเราเอง

ปญญาประดษฐ :

ระหวางมายาคต และความเปนจรง

พดใหชดเจนคอวทยาการแขนงนเดมทตงอยบนสมมตฐานทวา กระบวนการรคดทงหมดโดยเฉพาะอยางยงในดานการเรยนร การใชเหตผล การค านวณ การรบร การจดจ า และแมกระท งการคนพบทางวทยาศาสต ร หรอการสรางสรรคงานศลปะนน ลวนแลว แต เปนไปในลกษณะเท ยงตรง แมนย า จ น ส า ม า ร ถ เ ข ย น โ ป ร แ ก ร ม ค า ส ง ใ หคอมพวเตอรท าเลยนแบบได ทวาในชวงเวลากวาหกสบปทเอไอด ารงอย กยง ไมปรากฏ วามสงใดสามารถมาหกลาง หรอมาพสจนอย า ง โตแย ง ไม ได ในสมมต ฐ าน ข า งตน ซ ง เท ากบว าย ง เป ดกว า ง เต มท ส าห รบ ความเปนไปไดทงสองดาน

ความกาวหนาทเปนไปอยางลม ๆดอนๆ

ตลอดชวงเวลาสนๆ ทเอไอด ารงอยน มนไดผานขนตอนการเปลยนแปลงหลายตอหลายครง ซงอาจสรปไดเปน 6 ชวงเวลาคอ:-

1) ชวงศาสดาพยากรณ

แรกเรม ในชวงทก าลงปลาบปลมยนดกบก าเนดของเอไอและความส าเรจในยคเรมตน บรรดานกวจยตางปลดปลอยจนตนาการอยางอสระ ดมด าหลงใหลไปกบถอยแถลง ท ส อ ออก ไปโดยไมท น ค ดบางประ เด น กถกต าหนอยางหนกในเวลาตอมา

CB2 หนยนตทารกถกสรางขนโดย มโนร อาซาดะ ชาวญปน เขาตองการ ท าความเขาใจวธการเรยนร ของหนยนตในภาพ CB2 ก าลงถกสอนใหคลาน

ฌอง กาเบรยล กานาสเซย เขยน

อรวรรณ นาวายทธ แปล



3) เอไอเชงอรรถศาสตร

งานดานนยงคงด าเนนตอไป แตการศกษาวจยถกก าหนดทศทางใหมโดยเนนจตวทยาวาดวยความจ าและกลไกตางๆ ในการท าความเขาใจ โดยพยายามเขยนโปรแกรมเลยนแบบสงเหลานลงในคอมพวเตอร รวมท งเนนบทบาทของความรในดานตรรกะดวย เรองนกลายเปน ตนก าเนดทเปดทางใหกบการวจยเรองเทคนคส าหรบการน าเสนอความรในแงอรรถศาสตรหรอความหมาย ซงพฒนากาวหนาขนอยางมากในชวงกลางทศวรรษ 1970 และยงน าไปส การพฒนาระบบผเชยวชาญในเรองตางๆ เหตทไ ด ช อ เ ร ย ก น ก เ พ ร า ะ ม น ใ ช ค ว า ม ร ของผ เ ช ยวชาญ ผ เป ยมท กษะฝ ม อแล วเลยนแบบกระบวนการคดของพวกเขา ระบบผเชยวชาญเหลานชวยจดประกายความหวงขนอยางมหาศาลในชวงตนทศวรรษ 1980 โดยม การน ามาใชอยางกวางขวาง ซงรวมการวนจฉยทางการแพทยดวย

เ ร อ ง น น า ไ ป ส ก า ร พ ฒ น า โ ป ร แ ก ร ม เ พ อประย กต ใช ในอ ตส าหกรรม ( เช น การตรวจอตลกษณลายน วมอ การจดจ าเสยงพด ฯลฯ) ซ งเทคนคตางๆ จากเอไอ วทยาการคอมพวเตอร ชวตประดษฐ และความรด านอ นๆ ถ กน ามาหลอมรวมกน เพอสรางระบบแบบลกผสมขน

5) จากเอไอสสวนตอประสานระหวางมนษยกบเครองจกรกล

เรมตงแตชวงปลายทศวรรษ 1990 มการผนวกเอไอเขากบหนยนตและอนเตอรเฟสหรอสวนต อประสานระหว า งมนษย กบ เค รองกล เพอสรางตวแทนอจฉรยะทแสดงความรสกและอารมณได เรองนเปนตนก าเนดของหลายสงหลายอยางรวมถงการค านวณอารมณความรสก (การค านวณเชงจตพสย) ซงประเมนปฏกรยาอารมณความรสกของบคคล จากนนกท าเลยนแบบขนในสมองกล จนน าไปสการพฒนาโปรแกรมตวแทนการสนทนา หรอ chatbotsขนดวย

6) ยคฟนฟวทยาการเอไอ

นบตงแตป 2010 เปนตนมา พลงของสมองกลชวยใหเราสามารถใชประโยชนจากขอมลปรมาณมหาศาล (บกดาตา) ไดโดยผานเทคนคการเรยนรเชงลกทม พนฐานมาจากการใชโครงขายระบบประสาทอยางเปนแบบแผน การประยกตใชงานทประสบความส าเรจดมากอยางยง ไดแก แอพการจดจ าเสยงและภาพ ความเขาใจภาษาธรรมชาต และยานยนต ไรผขบข ก าลงท าใหเอไอเฟองฟขนมา

ตวอยางเชน ในป 1958 นกรฐศาสตร และ

นกเศรษฐศาสตรชาวอเมรกนชอ เฮอรเบรต

เอ ไซมอน ผไดรบรางวลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร

ในป 1978 ประกาศวาภายในสบปสมองกล

จะกลายเปนแชมปหมากรกโลก หากมนไมถก

กดกนการเขารวมแขงขนเสยกอน

2) หลายขวบปทมดมน

ชวงกลางทศวรรษ 1960 ดเหมอนวาวทยาการแขนงนกาวหนาไปอยาง เชองชา ป 1965เดกอายสบขวบสามารถเอาชนะคอมพวเตอรในการแขงขนหมากรก และรายงานทจดท าโดยวฒสภาแหงสหรฐอเมรกากลาวถงขอจ ากดภายในของเครองแปลภาษาเมอป 1966 เอไอตกอยในภาวะตกต าราวสบป

ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer) เปนคอมพวเตอร

อเลกทรอนกสดจทลทถกเขยนโปรแกรมขนเปนเครองแรกซงสรางขนในป 1946 ชวง

สงครามโลกครงทสอง มขนาด 30 ลกบาศกเมตรและหนก 30 ตน ไดรบการพฒนาขน

โดยมหาวทยาลยเพนซลเวเนยสหรฐอเมรกา เพอใชแกปญหา

ดานนวเคลยรฟสกสและอตนยมวทยา

4) ทฤษฎใหมวาดวยเรองความสมพนธเชอมโยงกบการเรยนรของสมองกล

การปรบปรงดานเทคนคน าไปสการพฒนาอลกอรทมการเรยนรของสมองกล ซงท าใหเครองคอมพวเตอรสงสมความรและสามารถเขยนโปรแกรมใหมไดอยางอตโนมตโดยอาศยประสบการณของมนเอง

นกวทยาศาสตรกใชเทคนคเอไอเพอระบหนาทของโมเลกลทางชวภาพขนาดใหญบางตวโดยเฉพาะอยางยงทเกยวของกบโปรตนและ จโนม (ขอมลทางพนธกรรมของส งมชวต ) จากการเรยงล าดบองคประกอบพวกมนโดยด ท ก รดอะม โนในกรณของ โปรต น และด การเรยงล าดบของสารประกอบไนโตรจนสเบส บนสายดเอนเอในกรณของจโนม โดยทวไปแลวศาสตรทงมวลก าลงพลกโฉมจากทฤษฎความร ในแบบเดมๆ มาสการทดลองโดยคอมพวเตอร หรอ insilico experimentsทไดชอเชนนกเพราะการทดลองด าเนนการโดยคอมพวเตอรซงใชขอมลปรมาณมหาศาลและใชหนวยประมวลผลประสทธภาพสงซงแกนท าจากซลคอน ดงนน การทดลองเชนนจงแตกตางจากการทดลองกบสงมชวต (in vivo experiments) และยงแตกตางไปจากการทดลองในหลอดทดลอง (invitro experiments) ซงกระท าในหลอดแกว

ปจจบนการใชประโยชนจากเอไอสงผลกระทบไปยงกจกรรมแทบทกดาน โดยเฉพาะดานอตสาหกรรม การธนาคาร การประกนภย สขภาพ และความมนคง ทกวนนงานทเปนกจวตรประจ าวนมากมายด าเนนการโดยระบบอตโนมต ซงเปลยนโฉมธรกจการคาไปมาก และงานบางอยางคงตองสาบสญไปในทสด

ความเสยงเชงจรยธรรมคออะไร ?

กา ร ใ ช เ อ ไ อ ใน แ ทบ ท ก ม ต ข อ ง ป ญ ญ า (อาจยกเวนเรองอารมณขน) ลวนเปนเรอง การวเคราะหเหตผลและการสรางขนใหมดวยการใชคอมพวเตอร ยงกวานนสมองกลเหลานยงกาวล าสมรรถนะดานการรคดของเราในแทบ ทกสาขาจนสรางความหวาดวตกเรองความเสยงทางจรยธรรม ความเสยงเหลานแบงออกเปนสามประเภท ไดแก 1) การตกงานเพราะสามารถใช เครองจกรกลท าแทนมนษยได 2) สงผลกระทบตอความเปนเอกเทศของปจเจกบคคลโดยเฉพาะในแงอสรภาพและความมนคง และ 3) การทมนษยชาตถกแซงหนาเพราะอาจถกแทนทดวยเครองมอท “อจฉรยะ”กวา

อยางไรกตาม ถาเราส ารวจดความเปนจรง เราจะเหนวางาน (ทท าโดยมนษย) มไดหายไป ออกจะตรงกนขามดวยซ า เพยงแตลกษณะงานเปลยนไปและตองการทกษะใหมๆ มาเสรม ในท านองเดยวกน ความเปนเอกเทศและอสรภาพของปจเจกบคคลกไมไดถกบอนท าลายไปพรอมกบพฒนาการของเอไอ ตราบเทาทเรายงคงระแวดระวงการรกล าทางเทคโนโลย ทแทรกเขามาในชวตสวนตวของเรา

และท ายท สด การณกลบตรงกนข ามกบ ทบางคนกลาวอาง สมองกลไมไดเปนภยคกคามตอการด ารงอยของมนษยชาต การท าอะไรไดเองของพวกมนเปนเรองทางเทคโนโลยลวนๆ เปนเพยงการตอบสนองปจจยความเปนเหต เปนผลท รอยเรยงสาระส าคญตอเนองกน โดยเรมจากการรบขอมลจนน าไปสการตดสนใจ ในอกแงหนง สมองกลไมไดมเอกเทศเชงศลธรรม เพราะแมหากพวกมนสรางความสบสนและน าพาเราอยางผดๆ ในกระบวนการการตดสนใจ แตพวกมนกไมไดมเจตนารมณเปนของตวเอง โดยย งคง เป น เ พ ยง เค รองม อ เ พ อบรรลวตถประสงคตามทเราเปนผก าหนดให

ฌอง กาเบรยล กานาสเซย ด ารงต าแหนงอาจารยมหาวทยาลยซอรบอนน ปารส เปนนกวจยในทม LIP6 ซงเปนหองทดลองวทยาการคอมพวเตอรทมหาวทยาลย ซอรบอนน เปนสมาชกกตตมศกดสมาคมยโรปเพอปญญาประดษฐ เปนสมาชกสถาบนมหาวทยาลยแหงฝรงเศส และเปนประธานคณะกรรมการจรยธรรมแหงศนยวจยวทยาศาสตรแหงชาต (CNRS) ในกรงปารส งานวจยในปจจบน ไดแก การเรยนรของสมองกล การผสานขอมลเชงสญลกษณ จรยธรรมของการคดค านวณ จรยธรรมคอมพวเตอร และมนษยศาสตรดจทล

การประยกตใชงาน

ความส าเรจมากมายทอาศยเทคนคของเอไอ ไดกาวไปไกลเกนขดความสามารถของมนษยแลว ในป 1997 โปรแกรมคอมพวเตอรสามารถเอาชนะแชมปหมากรกโลกในขณะนน และ ไมนานมานเมอป 2016 โปรแกรมคอมพวเตอร กปราบเซยนหมากลอม (เกมกระดานโบราณ ของจน) ทเกงกาจทสดของโลก รวมทงบรรดานก เลน โป ก เกอรช นน า ได อย า งราบคาบ คอมพวเตอรก าลงพสจนหรอชวยพสจนทฤษฎบททางคณตศาสต ร ความ รถ ก ส รา งข น โ ด ย อ ต โ น ม ต จ า ก ม ว ล ข อ ม ล ม ห า ศ า ล นบปรมาณเปนเทราไบต (1,012 ไบต) หรอแมแตเพตาไบต (1,015 ไบต) โดยใชเทคนคการเรยนรของสมองกล

ผลกคอ สมองกลสามารถจดจ าเสยงพดและถอดค าพดออกมาได เชนเดยวกบพนกงานพมพดดในอดต คอมพวเตอรสามารถระบจ าแนกใบหนาหรอลายนวมอไดอยางแมนย าจากขอมลทมอยนบสบๆ ลาน หรอสามารถเขาใจขอความทเขยนดวยภาษาธรรมชาตได รถยนตขบเคลอนได เองโดยอาศย เทคนค ก า ร เ ร ย น ร ข อ ง ส ม อ ง ก ล เ ค ร อ ง ม อ ทางการแพทยสามารถวนจฉยมะเรงผวหนง ไดดกวาแพทยผวหนงโดยการวเคราะหรปไฝ บนผวหนงทถายดวยกลอง โทรศพทมอถอ สวนหนยนตกก าลงสรบท าสงครามแทนมนษย และสายการผลตของโรงงานก าลงจะกลายเปนระบบอตโนมตมากขนเรอยๆ

การจ าลองปฏกรยาไฟฟาในวงจรขนาดจว ทเปนเซลลประสาทเสมอนจรงของหน

(2015) โดยทมงาน Blue Brain Project (BBP) ซงเปนสวนหนงของ Human Brain

Project (HBP) ของทวปยโรป นกวทยาศาสตรเหลานเหนวา นนบเปนอกกาวหนงทเขาไปใกลการจ าลองลกษณะ

การท างานของสมองมนษย



ประมาณห าปท ผ านมา การ วจ ย เ อ ไ อ ขนพนฐานด าเนนไปอยางเตมทโดยบรรดาบรษทยกษใหญดานเทคโนโลยสารสนเทศตางทมทนจ านวนมหาศาลในดานน คณชวยอธบายปรากฏการณนไดไหม?

ค าตอบนนงายมาก วทยาการดานเอไอไดรบการพฒนามาจนถงระดบทยงประโยชนอยางยงส าห รบบ รษทท งหลาย การส ง สม ขอม ล ขนาดใหญและความสามารถในการคดค านวณทเพมสงขนทมอยแลวท าใหงายตอการพฒนาผลตภณฑเอไอใหมๆ ออกมา ซงยงจะท าก าไรในอนาคตไดมากกวาทเปนอยในปจจบน

ทกวนนเมอเราคนขอมลในอนเทอรเนต เราจะถกเชญชวนจากโฆษณาทมกลมเปาหมายเฉพาะอยตลอดเวลา โฆษณาพวกนท าใหบรษท เชน เฟซบก อเมซอน ยทบ ฯลฯ ขยายกจการไดอยางรวดเรว ปจจบนผลตภณฑเอไอมสวนแบงตลาดเพยงเลกนอย แตนกเศรษฐศาสตรคาดการณวามนจะมสวนแบงตลาดมากถง รอยละ 15 ของสนคาทผลตออกมาทงหมดภายในหนงทศวรรษ ซงเปนจ านวนมหาศาล

บทสมภาษณ โยชว เบนจโอ โดย จสมนา โซโปวา

ปญญาปร ะด ษฐ ( เ อ ไ อ ) ย ง อย ใ น ว ยทารก “ระดบตรรกะของมนยงต น เข นมาก เ ท ย บ ไม ไ ด แ ม ก ร ะท ง สมอ งกบ ” โยช ว เบนจโอ ผ บ ก เบ กด าน เอ ไอ แล ะผ เ ช ย ว ช าญการ เ ร ย น ร เ ช ง ล กกล า ว อยา ง ไ รกตาม บ ดน ไ ด ปรากฏปญหารายแรงของการผกขาดและการกระจายเ อ ไ อ อ ย า ง ไ ม เ ท า เ ท ย ม ซ ง ต อ ง แ ก ไ ข ในระด บ โลก เท าน น การปร ะสานงานร ะ ด บ น า น า ช า ต จ ง จ า เ ป น อ ย า ง ย ง ในการพฒนาเอไอ เขาเตอน

ตอตานการผกขาด

งานวจย

เอไอจะท าใหบรษทเหลานขายของไดมากขน

ร ารวยขน และสามารถจายคาจางนกวจย

ทสรรหามาเปนจ านวนเงนทสงกวาในตอนน

เมอเพมฐานลกคาไดมากขน พวกเขากจะยง

เพมปรมาณขอมลท เขาถงได และขอมลนน

กเปรยบเสมอนเหมองทองค าทหลอเลยงให

ระบบมอทธพลมากขนไปอก

ทงหมดนสรางวงจรทมคณคา ขน ซงดงามส าหรบบรษทเหลานแตไมเหมาะสมส าหรบสงคมการกระจกตวของพลงอ านาจเชนนสามารถสรางผลกระทบเชงลบตอทงระบอบประชาธปไตยและระบบเศรษฐกจ มนเปนวงจรท เ อ อ บ ร ษ ท ข น า ด ใ ห ญ แ ต ก ล บ ฉ ด ร ง ขดความสามารถของบรษทใหมๆ ขนาดเลก ในการเขาสตลาด แมวาพวกเขาจะมผลตภณฑทดกวามาน าเสนอกตาม

โยชว เบนจโอ “เราตองสนบสนนใหม

ความหลากหลายมากขนในโลกธรกจทเชอมโยง

กบเอไอ และหลกเลยงสภาวะการผกขาด”อรวรรณ นาวายทธ แปล


เราตองสนบสนนใหมความหลากหลายมากขน ในโลกธรกจทเชอมโยงกบเอไอ และหลกเลยงสภาวะการผกขาด

แตการผกขาดกเกดข นแลว เราจะแกปญหาน ไดอยางไร?

ด ว ย ก า ร ใ ช ก ฎห ม า ยต อ ต า น ก า ร ผ ก ข า ด ประวตศาสตรสอนเราวาสามารถใชกฎหมายตอตานอ านาจทมากเกนไปของบางบรษทไดอยางมประสทธผล คณจ าคดบรษทสแตนดารดออยสในสหรฐทไลซอกจการของบรษทคแขงเพอผกขาดตลาดน ามนไดไหม? หรอคดทฮอลลวดควบคม โรงภาพยนตรถงรอยละเจดสบและเขามาก าหนดกฎเกณฑในสายสงภาพยนตรจนถงชวงกลางศตวรรษยสบไดไหม? การตดสนใจใชกฎหมายจดการกบบรษทเหลานและบรษทอนๆ ชวยปรบตลาดใหเกดความสมดลผมเชอวากฎระเบยบการโฆษณาท เหมาะสม จะชวยปองกนไม ให เกดการผกขาดงานวจย ดานเอไอไดในแงหนง พวกเราทกคนตางจองจ าอยกบโฆษณาและมกจะลมไปวาเรายงมทางเลอกผานการตดสนใจรวมกนเพอควบคมมนไมใหเปนอนตรายตอสงคมนอกจากน เราย งสามารถท าใหบรการจากบรษทเอกชนขนาดใหญ เชน เฟซบกและกเกลเปนไปในรปแบบบรการสาธารณะไดในลกษณะเดยวกนกบโทรทศนซงใหบรการคลายๆ กน

คณตดสนใจไมท างานในภาคเอกชนใชไหม?

ใชครบ ผมตองการรกษาความเปนกลาง โครงการของผมคอพฒนาวทยาการททกคนเขาถงได ไมใชแคเพอผถอหนเพยงไมกคน ผมตองการงานวจยเพอพฒนาโดยวางเปาหมายอยทการประยกตใช ท เปนประโยชนตอมนษยชาตมากทสด และ ไมจ าเปนตองท าก าไรสงสดใหระบบเศรษฐกจ

นนคอค ามนทมหาวทยาลยมอนทรออล ซงผมท างานอย ผมพยายามสรางรากฐานระบบนเวศ ซ งย งประโยชน รวมกนระหว างงานวจยกบภาคอตสาหกรรม ม หองปฏบต การ เอกชน หลายแหงกอตงขนทเมองหลวงของแควนควเบกและพวกเขากท างานรวมกบเรา นกวจยจากภาคอตสาหกรรมไดรบการวาจางใหเปนอาจารยผชวยทมหาวทยาลยและชวยฝกอบรมนกศกษา บรษทตางๆ บรจาคเงนใหมหาวทยาลยหลายแหง โดยท มหาวทยาลยสามารถเลอกสรรหวของานวจยทไดรบทนอยางอสระ

สดสวนของนกวจยทท างานดานวชาการในปจจบนเปนอยางไรหากตอบโดยยดเอาคนทผมพบปะในการประชมนานาชาตครงส าคญๆ เปนหลกแลวละก ผมขอบอกวามอยราวครงหนง เมอหาปกอนนกวจยดานเอไอเกอบทงหมดท างานอยในแวดวงวชาการ

บรษทเอกชนรบสมครผมความสามารถจาก ทวโลก นนกอใหเกดภาวะสมองไหลในบรรดาประเทศทมการพฒนานอยกวาหรอไม?

แนนอน นนคอเหตผลทเราตองชวยกนคดหาวธ การท กล มประเทศยากจนทสดจะได รบประโยชนจากผลงานการวจยชนลาสด ทงยงตองหาแนวทางกอตงศนยวจยขนภายในมหาวทยาลยของประ เทศ เหล าน น ด ว ย ต ว อย า ง เ ช น ในแอฟรกา สถาบนการศกษาจ านวนมากขนเรอยๆ ไดเปดสอนหลกสตรเอไอและจดใหม การเรยนการสอนภาคฤดรอนซงแสดงใหเหนแลววามประโยชนมาก

นอกจากนนยงมหลกสตร การสอนพเศษ และโปรแกรมเรยนออนไลนใหใชฟรเปนจ านวนมาก ผมพบเจอหนมสาวหลายคนทฝกอบรมผาน ทางอนเทอรเนต เราตองหาวธการทดท สด เพอชวยใหนกศกษาเหลานสามารถฝกฝนได ดวยตนเอง

บางประเทศรวมท งแคนาดาก าลงลงทนอยางมากในการวจยดานเอไอ?

ใชครบ แคนาดาตดสนใจลงทนไม เพยงแต ด า น ก า รศ ก ษ า ว จ ย ข น พ น ฐ านแล ะ ช ว ย กจการของบรรดาธรกจเกดใหมหรอสตารทอพเทานน แตยงลงทนดานแนวคดและการวจยรวมกนทางสงคมศาสตรและมนษยศาสตร เพอประเมนผลกระทบของเอไอในสงคมดวย

จากการท มหาว ทยาล ย มอนท รออล เร มม การอภปรายแสดงความคดเห นเม อ วนท 3พฤศจกายน 2017 เพอชวยกนยกรางปฏญญามอนทรออลวาดวยการพฒนาปญญาประดษฐ อยางมความรบผดชอบ (Montreal Declaration for Responsible Development of Artificial Intelligence) เปาหมายหลกกเพอก าหนดแนวทางดานจรยธรรมส าหรบการพฒนาเอไอในระดบชาต

ระยะแรกของกระบวนการมสวนรวมระยะยาวน ประชาชนทวไปไดรบเชญใหเขารวมอภปราย กบผเชยวชาญและผก าหนดนโยบาย มการระบค านยมเจดประการ คอ ความ เปนอยท ด ความเปนเอกเทศ ความยตธรรม ความเปนสวนตว ความรประชาธปไตยและ ความรบผดชอบ

แนวคดน อยในข นตอนใดระดบนานาชาต?

เทาทผมร ยงไมมสนธสญญาระหวางประเทศ ทควบคมการศกษาวจยดานเอไอเลย แต น เปนประเดนสากล และหากไมมการประสาน ความรวมมอกนในระดบนานาชาต เราจะ ไมสามารถกาวไปขางหนาในทศทางทถกตอง ไดเลย

สแกนสมองของคณ โดยแบรนารด บตง นกวาดการตนชาวฝรงเศส

สงแรกและเปนสงส าคญทสดกคอ จะตองท าใหประชาชนทวไปและผก าหนดนโยบายตระหนกถงเ รองน ากงวลเกยวกบเอ ไอในบางสวน ของโลก นกวจยไดออกค าเตอนเกยวกบปญหาหลกๆ ซงสอและประชาชนทวไปกตอบสนองเปนอยางด นเปนขนตอนแรกๆ ทจะน าเราไปสการเจรจาทางการเมองระดบโลกในแวดวง ท กว างข น ว าด วยเ รองปญหาอน เก ดข น จากวทยาการสาขาน โดยเฉพาะในแงจรยธรรม สงแวดลอม และความมนคง

โยชว เบนจโอ เปนนกวทยาการคอมพวเตอรและนกวจยชาวแคนาดา เปนศาสตราจารยประจ าภาคว ชาว ทยาการคอมพวเตอร แ ล ะ ก า ร ว จ ย เ ช ง ป ฏ บ ต ก า ร ( DIRO)มหาวทยาลยมอนทรออล เปนหวหนาสถาบนมอนทรออลเพอการเรยนรอลกอรทม (MILA)เปนผอ านวยการรวมในโครงการการเรยนร ของสมองกลและสมองของสถาบนแคนาดาเพอการวจยขนสง (CIFAR) และเปนประธาน การวจยวาดวยอลกอรทมการเรยนรเชงสถตแหงแคนาดา ผลงานการวจยของทานไดรบการอางองมากกวา 80,000 ครง (ขอมลเดอน ก.ย. 2017) เกดทกรงปารสแลวยายไปอยทควเบกในป 1977 เมออาย 12 ปพรอมบดามารดาซ ง เป นชาวโม รอกโกโดยก า เน ด ไดรบเครองราชอสรยาภรณชน Officer of the Order of Canada และเปนสมาชกกตตมศกดของราชสมาคมแหงแคนาดา


หยางเชยง สมภาษณโดย หวงเฉา


หลงจากอนเทอรเนตและอนเทอรเนตเคลอนทกระตนใหเกดการปฏวตอตสาหกรรมครงทสาม เทคโนโลยทงหลายทเกยวเนองกบปญญาประดษฐ ( Artificial Intelligence - AI ) ซงขบเคลอนดวยขอมลขนาดใหญหรอบกดาตากก าลงเปนตวเรงใหเกดการปฏวตอตสาหกรรมครงทส

(ภาพสะทอน#2) การแสดงศลปะจดวาง โดย ราเกล โคกน ศลปนชาวบราซล ดวยการฉายภาพ

ตวเลขในหองมดจากคอมพวเตอรเพอใหราง ของผชมผนวกรวมกบชนงานศลปะโดยตรง

การปฏวต ครงทส

กรณานยามความหมายของกระบวนการรคดของขอมลขนาดใหญ บรษทตางๆ จะสามารถปรบตวใหเขากบวธคดแบบนไดอยางไร และพวกเขาจะตองเปลยนแปลงอะไรบาง?

ขอแรก ส าหรบกระบวนการรคดของขอมลขนาดใหญคอการเกบรวบรวมขอมลอยางจงใจ นนหมายถงวากอนทจะท าธรกจใดๆ กตาม คณจะตองคดหาวธการเกบขอมลเสยกอน

ขอสอง การเกบขอมลและอลกอรทมหลกนนเกยวพนกนอยางมาก คณจ าเปนตองทราบวา มอะไรขาดหายไปบางจากอลกอรทม จากนนกเกบรวบรวมขอมลทมเปาหมายเฉพาะเจาะจง รวมถงเกบขอมลใหไดจากหลายๆ แหลง

ขอทสามคอ การสรางระบบปดหรอวงวนปด ท เชอมกนอยางสมบรณ (closed loop) ขน การใหบรการผานระบบซอฟทแวรควรจะกระตนแหลงขอมลใหผลตขอมลทสามารถปอนกลบสระบบใหมากขนจนกลายเปนระบบปดระบบหนง นนจะท าใหเกดกระบวนการแก ไขและปรบปรงต วเองของระบบอยางตอเนอง ดไซนหรอการออกแบบระบบปดนจะต องจ ดท าข น เป น พ เศษ ซ ง ต า ง จาก การออกแบบทใชกบธรกจทเคยมมากอนหนาน

กรณาอธบายเพมเตมเก ยวกบระบบปด ทออกแบบมาใชกบเอไอและขอมลขนาดใหญ

สงแรกทควรพจารณาคอตวผใหขอมล เชน ผใชทวไป เราจ าเปนตองบนทกพฤตกรรมทงหมดของผใชในรปขอมล จากนนกจะตองพจารณา ผ ใหบรการ เชน ว แชทเพย (WeChatPay) บ รษ ท ธ รก จด านกระ เป า เ ง นด จ ท ลบนโทรศพทมอถอ หรอเถาเปา (Taobao) เวบไซตอคอมเมรซสญชาตจน นอกจากนนจะตองมระบบการปอนกลบอจฉรยะทมขอมลรองรบความเขาใจความตองการของผใช ผใชเองกจะใหขอมลปอนกลบแกผ ใหบรการและในทางกลบกนผใหบรการกจะใหขอมลการบรการแกผใชนจะกอรปเปนระบบปดหรอวงวนปดวงหนง

การหลอมรวมกนระหวางเอไอกบขอมล ขนาดใหญเกดขนไดอยางไร?

เอ ไอและข อม ล ขนาดใหญ เ ร มผงาด และ มความส าคญเพมขนในชวงตนครสตศตวรรษ 2000 เมอกเกล และไปต (Baidu) ซงเปนบรษทเกดใหมดานเสรชเอนจนหรอโปรแกรมคนหา ในเวลานนไดน าระบบใหค าแนะน าทขบเคลอนดวยเอไอมาใช ในการ โฆษณา ท ง ค พบว า ไดผลส าเรจเกนคาด ย ง เกบรวบรวมขอมล ไดมากขน ผลลพธกยงดขน แตในเวลานนยงไมมใครตระหนกว ามนน าจะประสบผลส า เ รจ ในแวดวงอนๆ ไดเชนกนจ ดเปล ยนท แท จ ร ง เก ดข น เม ออมเมจ เน ต(ImageNet) ซงเปนฐานขอมลดานการจดจ าภาพท ใหญท ส ดในโลกถอก าเนดข น โดยมนถกอ อ ก แ บ บ เ พ อ ใ ช ป ร ะ โ ย ช น ใ น ง า น ว จ ย ทางซอฟตแวรเรองการจดจ าภาพวตถโดยกลม น กว ทยาการคอมพวเตอรท มหาว ทยาล ยสแตนฟอรดและพรนซตนในสหรฐอเมรกา และนบเปนจดเรมตนของการปฏวตการเรยนรเชงลก (deep learning) ทงนจากคลงขอมลภาพจ านวนมหาศาลทรวบรวมโดยอมเมจเนต ปรากฏวาผลการระบภาพผดพลาดนอยลงในอตรารอยละ 10 ซงแสดงวาการหลอมรวมกนระหวางการเรยนร เชงลกกบขอมลขนาดใหญนนจะชวยจดการ กบการค านวณทซบซอนมากๆ ไดเปนอยางดคณนยามความสมพนธระหวางการเรยนร เชงลกกบขอมลขนาดใหญอยางไร?

ถาเอไอสกระบบหน งถกออกแบบมาอย างด ผลตภณฑนนกจะใช ไดสะดวก แมนย า และ เปนประโยชนมากขน จะมจ านวนผใชมากขน ปรมาณขอมลกยอมมากขน ซงจะท าใหระบบเอไอนนดขนตามมาดวย ปจจบนความสมพนธระหวางระบบเอไอกบขอมลเปนไปในลกษณะเสรมสรางความแขงแกรงใหกนและกนถ งขนาดท ว าข อม ลขนาดใหญกบเอไออาจ หลอมรวมจนกลายมาเปนเอไอแบบใหม ซงเรยกวาขอมลอจฉรยะ (data intelligence) กได


เพอใหระบบปดกาวหนาอยางรวดเรวกควรท าใหมนสน และถาจะใหดกไมควรใหคนเขาไปยงเกยวในระบบ เพราะระบบไมอาจท างานดวยตวเองอยางเปนเอกเทศได ถ ามมนษยมา ของแวะดวย ขอสอง กระบวนการอพเดตขอมลใหใหมลาสดในระบบปดนควรเกดขนบอยๆ และจะดท สดถา เกดขนวนละหลายๆ ค รง เพราะจะท าใหระบบทนเหตการณ ขอสาม กระบวนการนตองท าอยางตอเนองเพอใหผใชพรอมจะใหความเหนปอนกลบอยางสม าเสมอ อาจสรปกระบวนการนในค าพดสามค าไดวา มนควรจะสน บอย และเรว

ในความเหนของคณ จะใชเวลานานแคไหนเราจงจะสรางระบบปดนส าเรจ?

ผมคดวาการพฒนาเอไอในอนาคตจะแบ งออกเปนสองระยะ ระยะแรก อตสาหกรรม ทกภาคสวนจะพยายามใชเทคโนโลยน เชน ภาคบรการดานการปองกนและความปลอดภยจะใชประโยชนจากเทคโนโลยจดจ าใบหนา สวนภาคการธนาคารจะใชเอไอในการควบคมความเสยง ฯลฯ นคอเทคโนโลยและวธการแกปญหาเชงเดยวทใหบรการภาคอตสาหกรรมอยในขณะน

ระยะทสอง อตสาหกรรมทแปลกใหมโดยใชเอไอเปนหลกมากมายจะถอก าเนดขน ตวอยางเชน ธนาคารทใชเอไอเปนเทคโนโลยแกนกลางกจะใชเอไอเปนตวขบเคล อนอย างสมบ รณ แบบ ทงในดานการลงทน การบรการ และดานสนเชอ พ น ก ง า น ธ น า ค า ร ก จ ะ ม ห น า ท เ พ ย ง การปรบเปลยนเรองเลกๆ นอยๆ ระยะนจะสามารถสรางระบบใหบรการลกคาในรปแบบใหมๆ ทตางจากเดมอยางสนเชงไดผมคดว าระยะท สองของเอไอจะพลก โฉม ส งคมมนษยส รปแบบใหมแหงอนาคตกาล อยางแทจรง เชนเดยวกบในชวงทอนเทอรเนตเกดใหมในระยะแรกรานหนงสอแบบเกาสรางเวบเพจขนมา และคดวาตนเองท ารานขายหนงสอออนไลนแลว ซงไมใชเลย พอถงในระยะท สอง เว บ ไซต อย า งอ เมซอนก ถ กต ง ข น ซงแตกตางจากรานหนงสอแบบเกาโดยสนเชง

การผนวกรวมขอมลขนาดใหญกบเอไอ อาจ เปนภ ยต อกา ร ส งผ านข อ มล และ ค ว า ม เ ส ม อ ภา ค ใ น ส ง ค ม เ ร า จ ะ ใ หหลกประกนวาการสงผานขอมลขนาดใหญจะเกดขนโดยไมละเมดสทธ สวนบคคล ไดอยางไร

ผล ตภณฑ ต างๆ ท ส ร างข น โดยใช ข อม ล ขนาดใหญกบเทคโนโลย เอไอจะท าใหเกดรปแบบทางธ รกจใหมๆ ท ด เย ยมได จรงๆ อยางไรกตาม เงอนไขเบองแรกกอนด าเนนรปแบบธรกจดงกลาวในวงกวางคอ การสรางหลกประกนเรองความเปนสวนตวหรอสทธ สวนบคคลของบรรดาผใชนนเอง ขอควรค านงสามประการมดงตอไปน

ขอแรก เราจ าเปนตองมชดกฎเกณฑทงในแงกฎหมายและสงคมเ พอปกปองความเปนเจาของขอมลและสรางความชดเจนวาขอมลน น จะน า ไป ใช ท ไ หนไดห รอท ไหน ไม ไ ด ในความเหนของผม ขอมลของผใชควรแบงเปนสดสวน ตวอยางเชน ขอมลในโซนสแดงเปนสวนทไมอาจแตะตองได ขอมลในโซนสเหลองเขาถงไดเฉพาะบคคลบางคน ในขณะท คน ทกคนสามารถเขาถงขอมลในโซนสเขยวได ทวาตอนนย ง ไมมความเหนพองกนในแง การจดแบงโซนดงกลาว นอกจากนนกยงไมมกฎหมายใดใหค านยามท ชด เจน เกยวกบ ผมอ านาจหนาทรบผดชอบ รวมถงบทลงโทษ ในการละเมดกฎเกณฑเหลาน

ระยะทสองของเอไอจะพลกโฉมสงคมมนษยสรปแบบใหมแหงอนาคตกาลอยางแทจรง


หยางเชยง (จน ) ผ เช ยวชาญระดบ โลก ดานเอไอและการท าเหมองขอมล เปนชาวจนคนแรกทเปนประธานการประชมรวมระดบนานาชาตว าดวยปญญาประดษฐ ( IJCAI)เป น สมาช กสมาคม เ พอ ความก า วหน า ของปญญาประดษฐ (AAAI) เปนหวหนาสาขาว ทย าก ารแล ะว ศ ว กร รม คอม พ ว เ ตอ ร แหงมหาวทยาลยวทยาศาสตรและเทคโนโลยฮ องกงและเปนผ ร วมกอต งและหวหน านกวทยาศาสตรท 4Paradigm

ห ว ง เ ฉ า ( จ น ) น ก ห น ง ส อ พ ม พ แ ล ะ หวหนาทมทสตดโอเอไอของ NetEase Newsซงน าเสนอความเปนไปดานอตสาหกรรมเอไอ

ขอควรค านงประการทสองคอ เรองการคมครองขอมลสวนบคคลในเชงเทคนค ตวอยางเชน 4Paradigm (ผ ใหบรการด านเทคโนโลย และ การบ ร การด าน เอ ไอซ ง ม ส าน กง าน ใหญ ทกรงปกก ง) ก าลงศกษาวธน า “การเรยนร เรองการเคลอนยายขอมล” (migration learning)มาใชในการคมครองความเปนสวนตวซงถอเปนเรองทคอนขางใหมนอาจชวยใหบรษทตางๆ แลกเปลยนขอมลกนได ตวอยางเชน บรษท ก. สรางโมเดลขน แลวยายโมเดลนนไปซน ข. ดงนนแทนทจะแลกเปลยนขอมลกนโดยตรงระหวาง ก. กบ ข. กแครวมไวในโมเดลนนเลย การท าเชนน จะชวยคมครองขอมลสวนบคคลของผใชไดดกวาวธเดมๆ

ขอสาม เราจ าเปนตองท าวจยเกยวกบขอมลสวนบคคลและการตงราคาขอมลของผใช เชน เมอผใชกดคลกท โฆษณาออนไลนสกชนผานระบบใหค าแนะน าของเอไอ ระบบควรไดสวนแบงก าไรบางห ร อ ไม ? ถ า โป รแกรมค นหาส กอ น ได ร บผลตอบแทน ควรกระจายผลตอบแทนนนใหกบบรรดาผใชดวยหรอไม? เราสมควรหาค าตอบเกยวกบประเดนเหลานในอนาคต

ในชวงไม ก ป ข างหน าท กคนจะตระหนก ได

ถงความส าคญของการ “ตดต ง”(land) เอไอ

เราจ าเปนตองใสใจวธการ “ตดตง” เอไอใหมาก

ยงขน และคนหาวามแวดวงใดบางทเหมาะจะน า

เอไอไปใชประโยชน ทกวนนแวดวงการเงน

อนเทอรเนต และยานยนตไรคนขบลวนเหมาะสม

ทจะตดตงเอไอทงสน

จาก มมมองระดบโลก การผนวกขอ มล ขนาดใหญกบเอไอจะกอใหเกดผลกระทบอะไรบางตอประเทศก าลงพฒนา?

ผมคดวาขอมลขนาดใหญและเทคโนโลยเอไอ จะชวยใหบรรดาประเทศเกดใหมทเศรษฐกจก าลงขยายตวกาวทนหรอกระทงกาวล าน าหนาประเทศพฒนาเดมๆ ได เพราะในอนาคต การแขงขนทางเศรษฐกจจะไมไดจ ากดอยแคขนาดของระบบเศรษฐกจหรอการเงนเทานน ท ส าคญกว าน น จะอย ท ขนาดของ ขอม ล และอตราความเรวในการพรอมรบเศรษฐกจ ทองฐานขอมล (data economy) ตวอยางเชน การพฒนาระบบอนเทอรเนตและอนเทอรเนตเคลอนทในเวลาอนรวดเรวของจนเออใหเกดการรวบรวมขอมลป รมาณมหาศาลท า ใ ห การพฒนาอตสาหกรรมเอไอของจนเปนไปในอตราทรวดเรวมากจนอาจเปลยนดลยภาพ ของโลกไดเลยทเดยว

ในอกดานหนง ถาประเทศใดประเทศหนง มโครงสรางพนฐานทดและระบบการศกษา มคณภาพสง กนาจะไดประโยชนจากเอ ไอ มาชวยใหการผลตมประสทธภาพมากขน เชนเดยวกบท เค รองจกรไอน า เคยชวย ให บางประเทศพฒนาไดอยางรวดเรวในยคปฏวตอตสาหกรรม

ชดบทเพลงแหงอนากระ (Songs of Anagura) นทรรศการแบบมปฏสมพนธ

ซงน าเสนองานวจยบนพนฐานการรวบรวม ประมวลผล และใชประโยชนจากขอมล

ซงสมพนธกบสถานะและพฤตกรรมมนษย

จดจบของความเปนสวนตวในยคดจทล?

ผลงานของฟลโก นกวาดการตนชาวควบา

ท ำ เพ อ....ไมใชท ำรำย..มนษยชำต

ท ว อง และดฟนา ไฟนโฮลซ(ยเนสโก) เขยน


ข ณ ะ ท เ ร า ม ง ส อ น า ค ต ซ ง ข บ เ ค ล อ น ด ว ย ร ะ บ บ อ ต โ น ม ต อ ย า ง ไ ม ห ย ด ย ง ผ น ว ก ก บ ค ว า ม เ ป น ไ ป ไ ด อ ย า ง แ ท บ ไ ร ข ด จ า กด ข อ ง ปญญ าป ร ะ ดษ ฐ ( เ อ ไ อ ) เ ร า จ า เ ป น จ ะ ต อ ง ร ะ บ อ ย า ง ช ด แ จ ง ใ ห เ ห น ถ ง น ย ท า ง จ ร ย ธ ร ร ม ข อ ง เ ท ค โ น โ ล ย เ ก ด ใ ห ม น ร ว ม ถ ง ก า ร ร บ ม อ ก บ ค ว า ม ท า ท า ย ท า ง ก ฎ ห ม า ย แ ล ะ ส ง ค ม ท จ ะ เกดข นด วย

การรวบรวมขอมลอยางไมมท สนสดแนวทางการเรยนรของสมองกล และการเรยนรเชงลก จ าเปนตองใชท ง ขอมลในอดตและปจจบนแบบเรยลไทมเปนปรมาณมหาศาลเพอใหระบบทขบเคลอนดวยเอไอ “เรยนร” จาก “ประสบการณ” และยงตองใชโครงสรางพ น ฐ า น ท เ อ อ ใ ห เ อ ไ อ ป ฏ บ ต ภ า ร ก จ ตามเปาหมายจากการเ รยนรดงกลาวนนหมายถงเวลาทเราพจารณานยเชงจรยธรรมของเอไอ เราจะตองค านงถงสภาวะแวดลอมทางเทคโนโลยอนแสนซบซอนซงจ าเปนส าหรบ การท าหน าท ห รอ ฟงก ช นของ เอ ไอด ว ยสภาพแวด ล อม ด ง กล า ว ป ระกอบ ด ว ย :การรวบรวมขอมลขนาดใหญหรอบกดาตาอยางตอเนองผานอนเทอรเนตของสรรพสง (Internet of Things - IoT) การจดเกบบกดาตาในระบบคลาวด การใชบกดาตาโดยเอไอ ในกระบวนการ “เรยนร” ของมน และการน ากา รว เ คราะ หห รอภารก จของ เอ ไอ ไปส การปฏบตจรงผานโครงการเมองอจฉรยะ ยานยนตอตโนมต หรออปกรณหนยนต เปนตน

นานๆ ครง เราจะพบเทคโนโลยบางอยางทชวนใหฉกคดวาการเปนมนษยนนมความหมายอยางไร? การเกดขนของเอไอท าใหเราตองใครครวญถงผลกระทบอนมศกยภาพเหลอลนของมน แมแนวคดเบองหลงเทคโนโลยนจะอยในจนตนาการรวมของเรามานานนบหลายทศวรรษแลว แตมนเพงจะกลายเปนความจรงท ผสาน เข ามา ในช ว ตป ระจ า ว นของ เรา ในปจจบนนเอง

ความกาวหนาดานเอไอ ในปจจบนโดยเฉพาะสวนทสมพนธกบการเ รยน รของสมองกล ในภาพรวมและการ เ รยน ร เช ง ล ก ในแง เจาะจงนน ไดแสดงใหเหนแลววาระบบตางๆ ทขบเคลอนดวยเอไอนนกาวล าน าหนามนษยท ง ใน แง ป ร ะส ท ธ ภ าพและ ประส ท ธ ผ ล ในหลายดาน รวมถงภารกจทตองอาศยตรรกะใ น ก า ร ร ค ด อ น ท จ ร ง เ อ ไ อ ม ศ ก ย ภ า พ ทจะกอใหเกดความกาวหนาและคณประโยชนเพอมนษยชาตมหาศาล แตในขณะเดยวกน กสามารถกอใหเกดภาวะปนปวนในการบรหารจดการสงคมมนษยทงในเชงเศรษฐกจ สงคม การเมองปจจบน


เมอนกถงความหมายโดยนยเชง จรยธรรม ของเอไอ เราควรตงมนอยกบความเปนจรงทวาเอไอเปนหรอไมเปนอะไรกนแนในโลกทกวนน?โดยทวไปเวลากลาวถงเอไอ เราก าลงหมายถง “เอไอเชงแคบ” หรอ “เอไอแบบออน” ซงถกออกแบบเ พอปฏบต ภารกจ เ พยงอย า ง ใด อย า งหน ง เ ช น ว เ ค ร าะ ห และป รบ ป ร ง สภาพการจราจร ใหค าแนะน าออนไลนเกยวกบผลตภณฑจากฐานขอมลการซอกอนหนานน ฯลฯ “เอไอเชงแคบ” ดงกลาวมใหเหนกนแลวในเวลาน แตจะยงทวความซบซอนและไดรบการบรณาการเขาไปในชวตประจ าวนของเรามากขนเรอยๆ

ในเวลาน เราไมไดก าลงพจารณาความหมาย ของ “เอไอแบบเขม” หรอปญญาประดษฐทวไป (AGI) ดงเชนทปรากฏในนยายหรอภาพยนตรวทยาศาสต รจ านวนมากท น า เ สนอ ภาพ การปฏบตภารกจทางดานการรคดของมนษย ไดทกอยาง แถมผเชยวชาญบางทานยงอางวามนมคณลกษณะ “ตระหนกรในตวตน” และ “มส านกรบ ร” ไดดวย แตกระท งปจจบน กยงไมมความเหนพองตองกนใดๆ วาเอไอ แบบทวไปนนจะเปนไปไดจรงหรอไม โดยไมตองค ด ไป ไกลถ งขนาดว าจะบรรล เ ป าหมาย นนไดเมอไร


ย งการพฒนาทาง เทคโนโลยซบซ อน ขน การตงค าถามเชงจรยธรรมกยงซบซอนขน ตามไปดวย ในขณะทหลกการทางจรยธรรม ไมเคยเปลยน แตวธการทเรารบมอกบปญหานอาจเปลยนแปลงอยางถอนรากถอน โคน ผลกค อหล กการ เหล าน อ าจถกบ น ทอน อยางใหญหลวง ทงโดยรตวหรอไมรตวกตามท

ตวอยางคอแนวคดความเปนสวนตว การรกษาความลบ และความเปนเอกเทศของเรานน อาจเปลยนไปอยางพลกหนามอเปนหลงมอเลยทเดยว เวลาใชแอพหรออปกรณอจฉรยะ ท เปนเครองมอสอสารผานโครงขายสงคมออนไลนอยางเชน เฟซบก หรอทวตเตอรเรามกเตมใจและยอมปลอยขอมลสวนบคคล “อยางเสร” โดยไม ได เขาใจอยางถองแท วาขอมลนนอาจถกน าไปใชไดมากเพยงใดและโดยบคคลใดบาง ขอมลดงกลาวมกถกน าเขา สระบบเอไอซงพฒนาโดยภาคธรกจเอกชน เปนหลก และขอมลนนมไดท าใหเปนขอมล นรนาม

ดงนนขอมลเรองความชอบหรอไมชอบอะไร หรออปนสยตางๆ ของเรากจะถกเอาไปใชส รางแบบแผนพฤตกรรมท เออใ ห ระบบ ทขบเคลอนดวยเอไอสามารถสงขอความหรอสารทางการเมอง ขายแอพทางการคา หรอกระทงตามแกะรอยกจกรรมดานสขภาพบางอยางของเราได เปนตน

ส งทดทสดและแยทสดนนจะหมายถงจดจบของความเปนสวนตวหรอไม? แล ว เ รองความมนคงปลอดภย ดานขอมลและความเปราะบางส ม เส ยง ตอการถกเจาะขอมลโดยเหลาอาชญากรละ?ขอมลเหลานจะถกรฐรวบรวมมาใชควบคมประชาชนหรออาจละเมดสทธ มนษยชน ของปจเจกหรอไม? สภาพแวดลอมท เกด จ าก เอ ไอคอยตรวจสอบคว าม ช น ชอบ ในทางหนงทางใดของเราอยางสม าเสมอ รวมท ง คอยจดหาทาง เลอกท สอดคลอง กบความชอบของเรานน ได เข ามา จ าก ด กา ร เล อกอย า ง เป น อ ส ระและความค ดสรางสรรคของเราไปบางไมทางใดกทางหนง ใชหรอไม?

ค าถามส าคญอกประการหนงทสมควรพจารณากคอ ขอมลท ถกน า ไปใช เ รยน รโดยระบบ ทขบเคลอนดวยเอไอนนแฝงดวยอคต หรอ ความล าเอยงหรอไม ซงอาจท าใหเอไอกระท าการตดสนใจทอาจสงผลใหเกดการเลอกปฏบตหรอการตตราปจเจกชนได ระบบเอไอทถกมอบ หม ายภารก จท เ ก ย วก บ ปฏ ส ม พน ธ ทางสงคมหรอการใหบรการทางสงคมอาจออนไหวตอเรองนเปนพเศษ เราจ าตองตระหนกถงขอเทจจรงทวาความคดบางอยางทเผยแพรผ านอน เทอ ร เน ตน นป ระกอบด ว ย ข อม ล ท ส ะท อนไดท ง ส วนท ด ท ส ดและรายท ส ด ของมนษยชาต ดงนนการเชอมนวางใจใหระบบเอไอเรยนรจากขอมลเหลานนจงไม เพยงพอ ทจะสรางหลกประกนวาจะเกดผลลพธทถกตองตามจรยธรรม การเขาแทรกแซงระบบเอไอ โดยมนษยจงเปนเรองจ าเปนเราจะสอนระบบทขบเคลอนดวยเอไอใหมจรยธรรมไดหรอไม? นกปรชญาบางทานเหนวาประสบการณบางอยาง เชน สนทรยศาสตรและจรยธรรมนนเปนลกษณะประจ าตว เฉพาะ ของมนษย จงไมอาจสรางโปรแกรมหรอเขยนชดค าสงได สวนบางทานเสนอวาเราสามารถสงเสรมศลธรรมโดยผานการใชตรรกะได มนจงเปนเ รองท โปรแกรมสมองกลได แตกระนน กตองเคารพการตดสนใจอยางเสรดวย

หนยนตแอนดรอยดสาวเสมอนจรง Geminoid F กบโมเดลนรนาม ศลปะจดวาง

โดยแมกซ อะกเลรา-เฮลเวกชางภาพและผก ากบชาวอเมรกน

ปจจบนยงไมมความเหนเปนเอกฉนทวาเราสามารถสอนจ รยธรรมและศ ล ธ รรม ไดแมกระทงกบมนษยโดยอาศยตรรกะเพยง อยางเดยว จงยงไมตองพดถงการสอนเอไอเลยด ว ยซ า หาก เอ ไอจะถ กป อนค า ส ง ใ ห ม ศ ล ธ รรม ได แต ย ง ม ค า ถามว า เ ร าจะ ใช ชดศลธรรมของบคคลใด? จะเปนชดศลธรรม ของนกพฒนาโปรแกรมเทานนใชหรอไม ?และเมอพจารณาดแลววาการพฒนาเอไอนนถกขบเคลอนผลกดนโดยภาคธรกจ เอกชน เปนส าคญแลว จงจ าเปนอยางยงท จะตองพจา รณาความ เปน ไป ได ท ว า จ ร ยธ รรม ของภาคธรกจเอกชนนนอาจไมสอดคลอง กบจรยธรรมของสงคม

ถาจะสรางหลกประกนใหเรามนใจไดวาเอไอ จะท าเพอเรา ไมใชท ารายเรา เรากจะตองรวมกนจดท าเวทสนทนาอยางรอบดาน เพอรวบรวมมตมมมองทางจรยธรรมทแตกตางกนของทกคน ท ไดรบผลกระทบจากเอไอมาพจารณาดวย เราตองมนใจดวยวากรอบเคาโครงทางจรยธรรมทเราใชพฒนาเอไอจะตองใครครวญประเดนค า ถ า ม ท ก ว า ง ข ว า ง ก ว า เ ด ม ใ น ด า น ความรบผดชอบตอสงคม ท งน เพอ ให เกด การถ ว งดลกบภาวะชะ งก งนหรอป นป วน ทอาจเกดขนกบสงคมมนษย

ท ว อง (มาเลเซย) ผเชยวชาญโครงการ

ชวจ ร ยธรรมและจร ยธรรม ว ทยาศาสตร

ข อ งย เ น ส โ ก เ ค ยท า ง า นด า นว ศ วกร ร ม

ออกแบบและการบรหารจดงานเชงวศวกรรม

กอนรวมงานกบยเนสโกในป 2005

ดฟนา ไฟนโฮลซ ( เ ม กซ โก ) ห วหนาฝาย

ชวจร ยธรรม และจรยธรรมวทยาศาสตร

ข อ ง ย เ น ส โ ก เ ป น น ก จ ต ว ท ย า แ ล ะ

น ก ช ว จ ร ย ธ ร ร ม เ ค ย ด า ร ง ต า แ ห น ง

เลขาธการคณะกรรมาธการ ชวจร ยธรรม

แหงเมกซโก

ความเสยงเชงจรยธรรมของเอไอบทสมภาษณ มารก-องตวน ดลก โดย เรจส เมยรอง

ปญญาประดษฐ (เอไอ) อาจถกน ามาใชเพมประสทธผลของมาตรการเลอกปฏบตทใชอยในสงคมขณะน เชน ขอมลการเหยยดผว การท านายพฤตกรรม และแมกระทงการระบวถทางเพศของใครบางคนกเปนได ค าถามเชงจรยธรรมเก ยวกบเอ ไอ จงเรยกรอง ใหมการออกกฎหมายเพอสรางหลกประกนวาจะพฒนาเอไอดวยความรบผดชอบอะไรคอปญหาเกยวกบซอฟทแวรวเคราะหพฤตกรรมจากการถายภาพแบบเคลอนไหว?

เอไอชวยปรบปรงการใชงานระบบเฝาระวงเพอรกษาความปลอดภยหรอกลองวงจรปดตามสถานทสาธารณะ ปจจบนเราสามารถวเคราะหภาพจากกลองอยางตอเนองไดโดยอาศยซอฟทแวรตรวจจบการกระท าทสอเคาความกาวราวรนแรงและสงสญญาณเตอนไดอยางรวดเรว ตวอยางเชน เราก าลงทดสอบระบบใหมนในโถงทางเดนทสถานชตเลตในระบบรถไฟใตดนทกรงปารส ถาเรายอมรบหลกการระบบเฝาระวงความปลอดภยดวยวดทศนน ปญหาประการเดยวในการใชเอไอกคอความเสยงทจะเกดขอผดพลาดของระบบ แตความเสยงดงกลาวกไมไดสงนกเนองจากมนษย จะเปนผตดสนใจขนสดทายวาจะเขาแทรกแซงเหตการณผดปกตนนๆ หรอไม

อยางไรกตาม ความผดพลาดเรองการจดจ าใบหนากยงคงเกดขนบอยๆ แคเกดความผดพลาดเลกๆนอยๆในรปภาพ เอไอกอาจจ าหนาคนคลาดเคลอนเปนเครองปงขนมปง แตความรสก วา ถกสอดสองมากเกนไปและความผดพลาดทเกดขนบอยครงกอาจสรางความกงวลได

นอกจากนนยงมเหตใหกงวลดวยวาระบบอจฉรยะเหลานและการจดท าขอมลดานสงคม และ ชาตพนธของปจเจกชน ซงอาจถกน าไปใชนนอาจสงผลใหเกดการละเมดได

คณหมายถงการละเมดประเภทใดบาง?

ผมก าลงนกถงโปรแกรมคอมพวเตอรท ใชกนอยแลวในหลายประเทศทระบ “พฤตกรรม ของผกอการราย” หรอ “ลกษณะของอาชญากร” ผานระบบการจดจ าใบหนา ลกษณะใบหนา ของคนเหลานจงถกใชเพอบงชวาพวกเขามแนวโนมเปนอาชญากรในกมลสนดาน!

มชาล โคซนสก และอหลาน หวงแหงมหาวทยาลยสแตนฟอรดในสหรฐอเมรกาซง รสก ได ถงภยจากการฟนคนชพของวชานรลกษณศาสตรหรอโหงวเฮง จงเสนอใหเหนอนตรายของทฤษฎ อนเปนศาสตรปลอมทคดวาถกขดหลมฝงไวในประวตศาสตรแลวน โดยมนอางวาสามารถศกษาบคลกลกษณะของคนเราไดจากลกษณะบนใบหนา ในการดงความสนใจใหผคนมองเหนภาวะเสยงจากการรกล าเรองสวนตวเชนน ป 2017 พวกเขาจงสรางโปรแกรม “AI gaydar” ขนโดยใชเพยงการวเคราะหภาพถายในการระบจ าแนกวามใครบางทเปนโฮโมเซกชวล! และพบวาโปรแกรมนมคาความคลาดเคลอนของการสมตวอยางทยอมใหผดพลาดไดเพยงรอยละ 20 นอกจากผลจาก การตราหนาผคนแลว การน าเทคโนโลยนไปใชยงถอเปนการละเมดสทธของคนทกคนทไมตองการเปดเผยสภาวะทางเพศของตนเองดวย

งานวจยทางวทยาศาสตรใดๆ ทกระท าไปโดยไมมแนวทางทางปรชญาหรอเขมทศดานสงคมวทยาหรอกฎหมายก ากบดแลมกมแนวโนมจะเกดปญหาทางจรยธรรมเสมอ ตวอยางไมกตวอยางท ผมเพงน าเสนอแสดงใหเหนถงความจ าเปนทเราตองวางกรอบทางจรยธรรมในการท าวจยดานเอไออยางเรงดวน

แลวเรองการละเมดสทธดานสพนธศาสตร หรอการปรบปรงพนธกรรม (eugenistic

abuses) ละ?

ตามความเหนผม เอไอไมใชเหตปจจยของสพนธศาสตร บางคนใฝฝนและพยากรณถงอนาคต ทมนษยจะถกปรบปรงพนธกรรมใหดขนโดยใชเอไอเปนเครองมอ เชน ใส ชปเพอขยายระบบความจ า หรอปรบปรงระบบจดจ าใบหนาใหดขน เปนตน ในขณะท หนยนตอจฉรยะอาจชวยแกปญหาทางการแพทยเรองความพการบางลกษณะ (เชน จดหาอวยวะเทยมทประณตซบซอน เพอชวยในการเคลอนไหวรางกาย) ทวาสมมตฐานดานการกาวขามขดจ ากดของมนษย (transhumanist hypothesis) โดยตดตงอปกรณเอไอภายในรางกายเพอเสรมศกยภาพใหมนษย กยงคงเปนเรองราวทปรากฏอยในนยายวทยาศาสตรในปจจบน

มารก -องตวน ดลก (ฝร ง เศส) ผชวยศาสตราจารยด านจรยศาสตร และปรชญาการเมอง

แหงมหาวทยาลยมอนทรออล ด ารงต าแหนงประธานสภาวจยวาดวยจรยศาสตรสาธารณะแหงแคนาดา

และผอ านวยการรวมดานงานวจยทางจรยธรรมและการเมองทศนยการวจยวาดวยจรยศาสตร (CRE)

ขอมลเหลานจะถกร ฐ ร ว บ ร ว ม ม า ใ ชค ว บ ค ม ป ร ะ ช า ช น หรออาจละเมดสทธมนษยชนของปจเจกหรอไม?



บทสมภาษณ คารล ชโรเดอร โดย มาร ครสตน ปโนลต เดสมแลงส (ยเนสโก)

คารล ชโรเดอร ทมเทเวลาเพอการอาน คนควา สงเกต และจนตนาการเรองราวในอนาคต เขามชอเสยงกองโลกเปนนกเขยนดาวเดนทางดานนยายวทยาศาสตรคนหนง หนงสอ ของเขาเปนแรงบนดาลใจใหผเชยวชาญดานเทคโนโลยใหมๆ และปญญาประดษฐ (เอไอ) นอกจากน เขายงน าจนตนาการไปสรางประโยชนใหบรษทและภาครฐตางๆ ดวย การคาดการณรปแบบการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย เศรษฐกจ และสงคม ส าหรบนกเขยนนยายและบทความชาวแคนาดาผน เอไอคอการปฏวตทางวฒนธรรมมากกวาการปฏวต ทางเทคโนโลยเสยอก เปนการปฏวตทจ าเปนตองมการทบทวนประเดนทางจรยธรรม การบรหารบานเมอง และกฎหมาย

เอไอกบวรรณกรรม : จะน าพาเราไปพบเจอ

แตสงทดทสดจรงๆหรอ?

นอกเหน อจากความหลงใหลในนวตกรรมดจทลและเทคโนโลยแลว คณไดแรงบนดาลใจ มาจากอะไรอกบาง?

ผมทมเทเวลาเตมทใหกบการอานผลงานของนกปรชญาผยงใหญทงหลาย เพราะท าใหผมไดเหนภาพรวม ไดพนจพจารณาถงความเชอมโยงระหวางเทคโนโลยกบการเคลอนไหวทางสงคมทเกดขน แตขอใหคณมนใจไดเลยวา ผมใหความส าคญกบเคาโครงเ รองมากพอๆ กนเพอใหหนงสอของผมอานสนก!

อนเทอรเนตก เปนแหลงขอมลทตกตวง ได ไม รจบ แตขณะเดยวกนกดงความสนใจให เขวได การหาขอมลบนเครอขายเปดโอกาส ใหคนพบสงใหมๆ ทอาจกระตนใหผมไดคดทบทวน หรอแมกระทงปรบแกสงทผมเพงเขยนเสรจไปหยกๆ ชนดหนามอเปนหลงมอทเดยว อนเทอรเนตท าใหการคนควาของผมงายขนมากและผมกเลอกขอมลทดทสดเทานน

ค ณค ดว าส กว นหน ง เอ ไอจะมาแทนท ค ณ ในฐานะนกเขยนหรอไม?

ในตอนน ผมอยากเปรยบเทยบการสรางผลงานเขยนของเอไอกบวธการแบบสม เหมอนกบ การแบไพหนงส ารบ ซงไพแตละใบสามารถน ยามต วละคร 1 ต ว ฉาก 1 ฉาก ฯลฯ ตวอยางเชน ไพใบหนงอาจแทน "ราชาของเหลาคนชวราย ทอยขางหอคอย" และจาก จดนนกสามารถตอยอดพฒนาตวละคร และโครงเรองนนๆ ได

แสดงวาคณไมไดกงวลใจกบเอไอเลยใชมย?

กา ร ต ด ส น ว า เ อ ไ อ เ ป น ภ ย ค ก ค าม ห ร อ มคณประโยชนน น เปนความ รบผ ดชอบ ของมนษยลวนๆ มแนวคดเรยบงายมากมายเกยวกบเอไอ เชน ดวามนท างานอยางไร แลวท าไมมนอาจจะกลายมาเปนภยคกคาม ตอมนษยชาต เรามววตกกงวลกนเกนไปวา จะไมสามารถควบคมสมองกลประเภทนได ณ จ ดท เ รายน อย ท กว นน น ไม ใช ว ธ ค ด ทมคณประโยชน

ในทางกลบกน เราจ าเปนตองวางทศทาง การท างานของเอไอ และตดสนใจวาจะใชเอไออยางไร หากเราตดสนใจลงทนกบสมองกลทมศ ก ย ภ า พ ม า ก เ พ อ ม า ใ ช ใ น ส ง ค ร า ม ทางเศรษฐกจหรอการเมอง แนนอนวาเราก าลงเลอกหนทางในการสรางสภาวะแวดลอมทเปนปฏปกษ ดงนนสงคมจงจ าเปนตองตดสนใจ ใหถกตองในการจดการน าเอไอมาใชประโยชน

จงจต อนนตคศร แปล

คอมพวเตอรในทกวนนยงไมสามารถสรางความหมายไดเอง ดงนนมนษยจงยงตองเขามาเก ยวของ ในกระบวนการส รางสรรคตลอดเวลา แมวาอปกรณทางเทคโนโลยจะมการพฒนาใหใกลเคยงสมรรถนะของมนษยยงขนเรอยๆ กตาม

ในนยายเรอง เลดแหงวงกตปรศนา (Lady of Mazes) มฉากทเอไอก าลงบาคลงและไดกดระเบดความคดสรางสรรคจนกอเกดนยายคณภาพส ดยอดออกมา เปน ล านๆ เล ม มากมายเกนกวาทผคนจะอานไดหมดในชวงชวตของพวกเขา! แลวเกดอะไรขนกบพวกมนษยละ? พวกเขากยงคงปรบตวและรงสรรคผลงานของตนเองตอไป

ลองจนตนาการดวาถาความคดสรางสรรคดงกลาวเกดระเบดขนในวนน เหตการณน จะท าใหผมเขยนหนงสอเลมใหมออกมา ไมไดหรอ? ท าไมผมถงตองคดวา “ตวผม เปนปฏปกษกบหนงสอลานเลมพวกนน?” ท าไม ไมคดวา “ตวผม เปนพวกเดยวกน กบหนงสอลานเลมนน” ผมมองวาความคดสรางสรรค ไมวาจะมทมาจากไหนกตาม –เปนการเพมพน หาใชการลดทอนการด ารง คงอยของมนษยเราไม

อนทจรง ความคดเรองการเขามาแทนทแทรกอยในแนวคดของคณคาอยแลว เราอาจมองวาทกสงสามารถแทนทกนไดบนพนฐานคณคา ทก าหนดใหกบสงนนๆ และในฐานะนกเขยน ผมกอาจจะถกแทนท ด วยคอมพวเตอ ร ท ม คณค า ใน เช งพาณชยมากกว าต วผม แตตรรกะนกจะใชไดในกรณทสงคมชธง ระบบคานยมทเนนความส าเรจเชงพาณชยเทานน

ผมเชอวาในทสดความคดสรางสรรคอาจเกดขนจากสงทไมใชมนษย ผมจงจนตนาการวา เอไอจะสามารถผลตหนงสอ ไดมคณคา ตามควรแกความเปนหนงสอ แตยอมไมใชเอไอ ใน รปแบบป จจบ นน แน นอน น าจะ เป น สมองกลในรปแบบทตางออกไปซงเรายงพฒนาไปไมถง


คารล ชโรเดอร (แคนาดา) นกเขยนนยายวทยาศาสตร บทความ และนกอนาคตศาสตร นยาย 10 เลมของเขาไดรบการแปลในหลายภาษา อาท Ventus (2000) Permanence(2002) Lady of Mazes (2005) Crisis in Zefra (2005) และ Lockstep (2014) เขาไดรบรางวล Netexplo Talent Prize จากยเนสโก เมอเดอน ก.พ. 2018

ฉากจากนทรรศการ Poetic-AI ซ ง ถอเปนนทรรศการเอไอทใหญทสดของโลก งานทงหมดสรางขนแบบอลกอรทม โดย Ouchhh บรษทออกแบบส อแ ห ง ใหม ในก ร งอ ส ต นบ ลสรางสรรคเอไอขนมาเพอฉายภาพรวมของเรองราว หนงสอ และบทความมากมาย นบไมถวน ประมาณ 20 ลานบรรทด ซงเขยนโดยบรรดานกวทยาศาสตรผเปลยนแปลงโลก --ผลงานสรางสรรคศลปะแบบจดวางชนนใชเวลาในการฉาย 17 นาท

จรยธรรมนะหรอ? นยายวทยาศาสตรขบคดเรอง พวกนมาเปนศตวรรษแลว!

หากในวนหนง ผลตภณฑผลงานของเอไอเกดเปนเอกเทศ ไมขนกบเรา พวกมนกจะเปนเหมอนลกๆ ทจากออมอกเราไปเมอถงเวลา เ พอไปมชว ตของตว เอง ! ความรบผดชอบ ในฐานะผปกครองของเรากคอ ดแลและปลกฝงค าน ยมท ถกตองด ง าม น ค อรากฐาน หลก ของประเดนทเราถกเถยงกนขางตน

เรองน เกยวของกบปญหาทางจรยธรรมใชไหม

ใชแลวครบ นยายวทยาศาสตรขบคดเรองพวกนมาเปนศตวรรษแลว! แตผก าหนดนโยบายและสงคมเพงจะเรมคดถงปญหาเหลาน เปนเพราะเราไมไดตรวจสอบอยางจรงจงในเรองทเราปลอยเ ส ร ท ก ค ร ง ท ม ก า ร น า เ ส น อ น ว ต ก ร ร ม ทาง เทคโนโลย ส าคญๆ ถ งกระน นก ต าม ทางแกปญหากงายดาย นนคอเราควรตดสนใจใช เทคโนโลย ใหม ภายหลงจากมการระบผลกระทบทางสงคม ก าหนดวธการใช รวมทงการออกกฎหมายทเกยวของกบเทคโนโลยนนๆ เรยบรอยแลวเทานน

ผมไดหยบยกประเดนนขนมาสอสารในเรอง Lady of Mazes เพอกระต น ใหม การวางแผนการใชนวตกรรมทางเทคโนโลยลวงหนา โดยม งหวง ใหสามารถรบมอกบผลกระทบทางสงคมทจะตามมาไดดยงขน

สาระทตองการสอสารในหนงสอเลมถดไปของคณคออะไร?

แนนอนวาจะเกยวของกบเรองการเมองและกระบวนการตดสนใจในอนาคต รวมถงวธการทาง เทคโนโลยท จะสามารถน า เ ราไปส อารยธรรมทสงขนไปอกระดบ

ออกจะเปนเรองตลกสกหนอยทผมก าลงคด ทจะใชปากกาเขยนเรองน ! จะเปนเหมอน การทดลองใชงานปากกาแบบทใชกบอปกรณดจทล ซงตดมากบเครอง เราจ าเปนตองแยกเ ร อ ง ก า ร เ ข ย น อ อ ก จ า ก ว ธ ก า ร เ ข ย น เทคโนโลยเปนเพยงวธการหนงเทานน และมนกควรตองกลบไปอยในททางอนเหมาะสมของมน ไมมสงใดทมนษย เราจ าเปนตองลมเลกในสงท เราเปน หรอสงท เราอยาก จะเปน เราแคตองเตรยมตวรวมกนใหพรอม


ด ว ย เ ห ต น ก ร ะ ท ร ว ง ศ ก ษ า ธ ก า ร แ ห ง รฐนวเซาทเวลสจงไดรเรมโครงการการศกษาส าหรบโลกทก าลงเปลยนแปลง (Education for a Changing World) ขนในป 2016 เปนโครงการส ารวจนยทางยทธศาสตรของความกาวหนา ทางเทคโนโลยอยางรอบดาน เพอกระตน ใหเกดการปฏรปทจ าเปนทางดานหลกสตรการเรยนการสอน และการประเมนผลทว ทงระบบการศกษาใหมนวตกรรมมากขน

เลสล โลเบล เขยน

พศวาส ปทมตตรงษ แปล

แตเดมเราคนเคยกนดกบเสาหลกของระบบการศกษา 3 เสาคอ การอาน การเขยนและการคดค านวณ ในปจจบนเราตองเพมเขาไปอก 3 เสา คอ ความ เหนอก เหน ใจ ค ว า ม ค ด ส ร า ง ส ร ร ค แ ล ะ ก า ร ใ ชวจารณญาณ เมอปญญาประดษฐ (เอไอ) กลายมาเปนสวนหนงในสงคมของเรา ทกษะใหมๆ เหลานซงปกตจะไดรบการปลกฝงนอกโรงเรยน กจ าเปนตองไดรบการบรรจ ไวในหลกสตรของโรงเรยน

ในป 2018 ทออสเตรเลยมเดกเพงเขาโรงเรยน 300,000 คน และเมอเรยนจบจากโรงเรยน ในป 2030 พวกเขาจะใชชวตในวยท างาน สวนใหญในชวงปลายศตวรรษท 21 บางคน อาจจะไดสมผสกบอรณรงของศตวรรษท 22 ด วยซ าการ เปล ยนแปลงอย างฉบ ไวของความกาวหนาทาง เทคโนโลย ส งผลให ม ความเปนไปไดสงวา เดกกลมนจะตองใชชวตและท างานอยในโลกใบทแตกตางอยางสนเชงจากโลกใบของพวกเรา ดงนนเพอชวยใหอนชนรนตอๆไปมอนาคตทสดใส ระบบการศกษาจ าเปนตองปรบตวอยางรวดเรวในการเตรยมรบมอกบการเปลยนแปลงดงกลาว

กระทรวงศกษาธการแหงรฐนวเซาทเวลสของออสเตรเลยรบผดชอบดแลโรงเรยนมากทสด ในประเทศ ม เดกและเยาวชนกวาลานคน ในโรงเรยน 3,000 แหง แมวาครอาจารย จะเฝ าสอนและช แนะแนวทางส อนาคต ใหนกเรยนในทกหองเรยนเปนประจ าทกวน แตหากมองไปทระบบการศกษา ซงใหญขนาดน การเปลยนแปลงดจะเปนไปอยางเนบชา ทงๆ ทเทคโนโลยใหมท าใหเราเหนความจ าเปนเรงดวนของภารกจใหญหลวงไดอยางชดเจน กตาม

เรยนรการใชชวต ในยคสมยเอไอ

ตงแตเรมโครงการน ทางกระทรวงฯ ไดท างานร ว ม ก บ ผ น า ข อ ง โ ล ก ท ง ด า น เ ศ รษ ฐ ก จ เทคโนโลย และวชาการ สงผลใหมการตพมพหนงสอชอวา “ชายแดนแหงอนาคตกาล : ก า ร ศ ก ษ า ส า ห ร บ โ ล ก เ อ ไ อ ” ( Future Frontiers: Education for an AI World) ขนเมอเดอนพฤศจกายน 2017 เปนหนงสอ ทส ารวจอนาคตการศกษาในโลกทใช เอไอ รวมท ง ท กษะท จ า เป น เ พ อการด า รง ช พ ในศตวรรษท 21


ภาพโดยแวงซองต ฟนเยร นกถายภาพศลป ชาวฝรงเศส ถาย ณ เมองบารเซโลนา ของสเปน

ในป 2010 เปนหนงในชด “หนยนตมนษย” (The Man Machine Series) สะทอนใหเหน “นยายใน

จตนาการ” ทหนยนตสามารถมปฏสมพนธกบมนษยได

สวนหนงของผน าทางความคดกลมน ไดเขาประชมสมมนาระดบชาตรวมกบนกการศกษา องคกรพฒนาเอกชนทไมหวงผลก าไรและ นกก าหนดนโยบายในชวงปลายป 2017 เพอหารอในเรองวธการใชเทคโนโลยใหมๆ และเครองมอการเรยนการสอนเพอสนบสนนค ร อ า จ า ร ย แ ล ะ ย ก ร ะ ด บ ผ ล ส ม ฤ ท ธ ของนกเ รยนการผสมผสานแนวคดใหมๆ ในครงนน าไปสปณธานทเปนเอกฉนท นนคอ การปฏรปการศกษา

เพมเตมเสาหลกใหมๆแตเดมเสาหลกในการเรยนรทกอยาง คอ การอาน การเขยน และการค านวณ (3Rs) แตปจจบนนกเรยนจ าเปนตองเรยนรทกษะหลกๆ เพ มเตม รวมท งทกษะส าคญๆ นอกเหนอการรค ด อาท การเหนคณค าในตนเอง ความเปลยนแปลงทางเทคโนโลยทเกดขนอยางรวดเรว ในขอบเขตทกวางไกล สงผลใหทงนกเรยน คร และทกคน ในระบบการศกษาตองท าความเขาใจกบแนวคดตางๆ ในเชงลก ซงตองอาศยทกษะการปรบตว และความยดหยนในระดบสง

ในโลกใบใหมซงก าลงกอเกดขนตอหนาพวกเรา ทกษะ ความเปนมนษยจะทวความส าคญมากยงกวาในอดต และหนงในทกษะทจะเปนพลงขบเคลอนไดมากทสด ซงระบบการศกษาจ าเปนตองปลกฝงใหแกนกเรยน คอ ทกษะ การคดวเคราะห หรอการใชวจารณญาณนนเอง

ณ เวลาน เราสามารถปลกฝงทกษะส าคญๆ ดงกลาวได จากกจกรรมนอกหลกสตร ซงเออตอการเรยนรเรองการท างานรวมกน การตงเปาหมายและการวางแผนเปน อาท สวนเรองวนยและจตวญญาณการท างานเปนทมนน เรยนรไดจากการเลนกฬา กจกรรมการแสดงกชวยสอนเรองความคดสรางสรรคในขณะทการโตวาทชวยฝกฝนดานการคดเชงวพากษ และ การหาทนเพอสภากาชาด หรอการท างานจตอาสาในกลมเยาวชนจะชวยปลกฝงเรองความเหนอกเหนใจผอน

ปญหาทาทายในเรองนมอย 3 ประการ คอ 1) เราจะเปดโอกาสการท ากจกรรมในขอบขายกว างไกลขนาดน ใหกบนกเรยนทกคนไดอยางไร? 2) เราจะใหคณคาและยกระดบกจกรรมสรางเสรมประสบการณดงกลาวใหม ความชอบธรรมและบรณาการเขาไปในหลกสตรของเราไดอยางไร? 3) เราจะมวธการประเมนผลนกเรยนในกจกรรมเหลานอยางไร? เพราะทผานๆ มาเราไมไดมองวากจกรรมเหลานเปนสวนหนงของการศกษาในโรงเรยน

สงหนงทแนนอนกคอ ในอนาคตเดกๆ จะตองสรางปฏสมพนธกบผอนและปลกฝงความรสกเปนสวนหนง ของชมชน ความเปนพลเมองและความชวยเหลอเกอกลบนพนฐานของความเหนอกเหนในซงหลายคนเชอวา เปนสมรรถนะหนงทเปนหวใจส าหรบศตวรรษ ท 21สมรรถนะตางๆ ทเกยวของกบการสอสารระหวางบคคลขามวฒนธรรมใหกวางไกลยงขนไดรบการยอมรบมากขนเรอยๆ วาเปนองคประกอบส าคญในระบบการศกษา ทว โลก องคกรตางๆ รวมท งย เนสโก และองคการ เพอความรวมมอและการพฒนาทางเศรษฐกจ (OECD)กก าลงพฒนากรอบงาน มาตรฐาน และการประเมนสมรรถนะดงกลาว ตลอดจนพฒนาแนวคดตางๆ เชน ทกษะทจ าเปนในระดบโลกเพอสงเสรมความรวมมอ ขามวฒนธรรม ใหกวางไกลยงขนในป 2009 ออสเตรเลยบรรจชดสมรรถนะทวไป อาท การคดเชงวเคราะห และสรางสรรค รวมทงความเขาใจอนดดานวฒนธรรมระหวางประเทศเขาไวในหลกสตรระดบชาต นบแตนนมา หลายๆ หนวยงานกไดเพมเตมสารตถะเหลานเขาไวในหลกสตรของตนเองโครงการการศกษาส าหรบโลกทก าลงเปลยนแปลงไดเนนใหเหนความจ า เปนในการปลกฝงแนวปฏบตท เปนนวตกรรมทางการศกษา ซงจะยงประโยชนใหแผกวาง ไปทวทงระบบ

ณ ตอนนแนวปฏบตใหมๆ ดงกลาวไดกระจาย เขาไปยงชมชนการศกษาแลว โดยมงใชศกยภาพของเทคโนโลยขนสงเพอชวยกระตนและทาทายความสามารถของนกเรยนใหมผลสมฤทธดขน ทวาแนวปฏบตบางแนวมพนฐานในเชงประจกษ ทเหนไดชดเจนกวาแนวอนๆ ดวยเหตนจงเปนเรองยากทจะระบไดวาแนวปฏบตใดมประสทธผลมากทสด

เอไอในหองเรยนกระทรวงศกษาธการแหงรฐนวเซาทเวลสก าลงถอดบทเรยนจากแนวปฏบตนวตกรรมทดทสด ทงในระดบชาตและนานาชาต ซงครอบคลม ท งภาครฐและเอกชนเพอยกระดบแนวทางสนบสนนนกการศกษาในการพฒนาแนวคดนวตกรรมตางๆ ใหเกดขนโดยเรว เปาหมายมงไปทการวางแนวทางใหมๆ เพอสรรคสรางวธการเป นข น เป นตอนอย า งย ง ย น ในการขยาย ก า ร เ ร ย น ร ส ม ร ร ถน ะ แ ล ะ ผ ล ส ม ฤ ท ธ ของนกเรยน

สงทส าคญยง คอ นกการศกษาจะตองเปนคนกมบงเหยนในเรองการออกแบบและการพฒนาระบบตางๆ ทอาศยเอไอ ครและผน าโรงเรยนตองแสดงบทบาทส าคญในการระบ เปาหมาย การใชเอไอในหองเรยนใหชดเจน และจ าตองไดรบการฝกอบรมใหเขาใจและรวธการใชเอไอไดอยางมประสทธผล สวนนกเรยนเองกตองม สวนรวมในการตดสนใจกบการใชเทคโนโลยเหลาน รวมท งตองเรยนรในเรองกรอบของจรยธรรมทเกยวเนองกบการใชเอไอของพวกเขาดวย อนาคตของนกเรยนยอมขนอยกบนโยบายและแนวทางทงหลายทงปวงทถกน ามาใชปฏบตกนอยในขณะน

เลสล โลเบล รองปลดกระทรวงศกษาธการแ ห ง ร ฐ น ว เ ซ าท เ ว ล ส ขอ ง ออส เ ต ร เ ล ย เปนหวหอกในการน ายทธศาสตรและการปฏรปนวตกรรมการศกษาลงสภาคปฏบตในภาคสวนการศกษาทใหญทสดและมความหลากหลายมากทสดของออสเตรเลยมาเกอบ 2 ทศวรรษ เธอไดรบรางวล Australian Financial Review และตดอนดบ 1 ใน 100 สตรททรงอทธพล ใ น ป 2 0 1 3 ข อ ง ธ น า ค า ร Westpacอนเนองมาจากคณปการทมตอการด าเนนงานของรฐบาลออสเตรเลย และเพอยกยองบทบาท ในการปฏรปการศกษาของเธอ

หากเ ราสามารถ ใช เ อ ไออย า งช าญ ฉลาด ใหตอบสนองความตองการของนกการศกษาได เอไอกจะมศกยภาพส าคญในแวดวงการศกษา ปจจบนมการน าระบบเอไอมาใช สนบสนน การเรยนรรายบคคล ซงชวยใหครมเวลาไปดแลความตองการของนกเรยนแตละคน รวมทงเรองภาวะผน าทางการศกษา ระบบเอไอทงหลาย ทน ามาใชนชวยใหเราสามารถตดตามดการมสวนรวมในกระบวนการเรยนร และความกาวหนาของนกเรยนได ตลอดจนมศกยภาพในการชแนะปรบเปลยนสารตถะไดดวย

บทสมภาษณ ออเดรย อาซ เลยผอ านวยการใหญยเนสโกโดย จสมนา โซโปวา

ปญญาประดษฐ (เอไอ) ชวยใหมนษยชาตส า ม า รถ แก ไ ข ปญห า ส ง คมท ร น แ ร ง ไดหลาย เร อ ง แต ในขณะ เดยวกน เอ ไอ กกอใหเกดความทาทายทซบซอนตามมาเป น ช ด โ ดย เฉพา ะ ในด านจร ยธ รรม สทธมนษยชน และความมนคง ณ ตอนน ยงไมมกรอบงานดานจรยธรรมในระดบสากลใดๆ ทงสน เพอมาใชกบการพฒนา เอไอและการน าผลงานทกชนดมาใชประโยชน เครองมอก ากบดแลเอไอในระดบสากล จงเปนสงจ าเปนซงจะขาดเสยมได

ปญหาเรองทกษะอะไรบางทจ าเปนตองปลกฝง ใหผ เ รยนเ พอว วฒนาการใหสอดรบกบ โลก ท ใ ช ร ะบบอต โนมต ม ากข น เ ร อยๆ ก จะ ย ง กลายมาเปนหวใจของการศกษา

ท า ง ด า น ว ฒน ธ ร ร ม ขณ ะน ม ก า ร ใ ช เ อ ไ อ อยางแพรหลาย เชน การน าเสนอภาพ 3 มต ในการจ าลองมรดกโลก และเราจะน ามาใชในกรณเขตเมองเกาโมซลในอรกดวย ดานวทยาศาสตร กเชนกน โดยเฉพาะโครงการสงแวดลอมและงานวจยใตน าของเรา มการใชเอไอเสนอภาพ 3 มตเพอจ าแนกประเภทแพลงกตอน รวมทง การคนหาและการท าส ามะโนประชากรสตว เลยงลกดวยนมในทะเล และนกทะเล สวนดาน ก า ร ส อ ส า ร แ ล ะ ส า ร ส น เ ท ศ น น ก พ ง พ าความกาวหนาของเอไอโดยตรง ดงนนยเนสโก จ ง ต อ ง เ ป น ผ น า ใ น ก า ร ส ะ ท อ น ใ ห เ ห น ทงคณประโยชนและความเสยงในการใชเอ ไอ ดานการศกษา วฒนธรรม วทยาศาสตร รวมทงการสอสารและสารสนเทศ

ดงคณประโยชนจาก

ปญญาประดษฐ มาใชใหมากทสด

ออเดรย อาซ เลย

พศวาส ปทมตตรงษ แปล

ท าไมยเนสโกถงสนใจเรองเอไอ?

บรรดาผ เช ยวชาญตาง เ หน พองต องกนว า ม น ษ ย ช า ต ก า ล ง ก า ว ย า ง เ ข า ส ย ค ใ ห มปญญาประดษฐจะปรบเปลยนวถชวตของมนษยเราอยางคาดไมถงซงไดเรมขนแลว และไดสง ผลกระทบไปยงทกมตของการด าเนนชวตของเรา มการใชเอไอในหลากหลายดาน อาท สขภาพ การศกษา วฒนธรรม ความปลอดภย และ ความมนคง ภายในไมกปมาน งานวจยขยายตวอยางมโหฬาร เหลายกษใหญในแวดวงเวบไซต FAMGA (เฟซบก/แอปเปล/ไมโครซอฟต/กเกล/อเมซอน) และหลายๆ ประเทศก าลงโหมลงทนกอนโตกบเอไอ และกลายมาเปนผมบทบาทส าคญของ “การปฏวตอตสาหกรรม ครงท 4” ในครงน

ภาพสญลกษณแสดงความรวมมอระหวางเอไอกบมนษย

ย เ นส โกม บทบาทส าคญ ในช ว ง เ วล า แ ห ง ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง น เ พ ร า ะ ก า ร ใ ช เ อ ไ อ สงผลกระทบโดยตรงตอสาขาความเชยวชาญ ขององค กา ร เรา เอ ไอจะท า ใ ห การศ กษา เกดการเปลยนแปลงเชงลกจะเกดการปฏวต ท ง ใ น ด า น เ ค ร อ ง ม อ ก า ร เ ร ย นก า รส อ น แนวทางการเ รยนร การเข าถงองคความ ร ตลอดจนการฝกอบรมคร


หนยนตกบจรยธรรมรายงานของ COMEST เรองจรยธรรมของวทยาการหนยนตป 2017

ปจจบนวทยาการหนยนตพงพาเทคโนโลยเอไอมากขนเรอยๆ โดยมงใหหนยนตมสมรรถนะรคดคลายมนษย เชน ด านการรบ ร การใชภาษา การแกปญหา การเรยนร การมปฏสมพนธ หรอ ถงขนมความคดสรางสรรคดวย คณลกษณะหลกของหนยนต รคดเหลานคอ จะคาดเดาการตดสนใจของพวกมนไมได ท งน เพราะการตอบสนองของหนยนตขนอยกบสถานการณแบบสมและประสบการณ

หนยนต ชน ดน แตกต างอย างมากจาก หนยนต ทพฤตกรรมถกควบคมไดจากการตงโปรแกรม ดงนนประเดนความรบผดชอบในการกระท าของหนยนตชนดรคดไดจงเปนเรองส าคญมาก โดยเฉพาะอยางยง เมอการกระท าดงกลาว สงผลกระทบตอพฤตกรรม ของมนษย และกอใหเกดความเปลยนแปลงทางสงคม และวฒนธรรมตามมา นอกจากน ย งตองค าน ง ถงปญหาดานความปลอดภย ความเปนสวนตว และศกดศรความเปนมนษยอกดวย

ในรายงานเรองจรยธรรมของวทยาการหนยนต ซ ง ต พ ม พ เ ม อ เ ด อ น พ ฤ ศ จ ก า ย น 2 0 1 7 คณะกรรมาธการโลกวาดวยจรยธรรมในความร ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย (COMEST) น าเสนอกรอบงานทางจรยธรรมบนพนฐานทางเทคโนโลย เพอพฒนาขอเสนอแนะวาดวยจรยธรรมของวทยาการหนยนต – โดยยดความแตกตางระหวางหนยนต ทง 2 ชนดดงกลาว

รายงานฉบบน ระบค านยมทางจรยธรรม และหล ก เกณฑ ท จ ะ ช ว ย ในก า รว า ง กฎระ เบ ยบ ในสาขาหนยนตวทยาในทกระดบใหสอดคลองกน –นบตงแตบรรทดฐานการปฏบตตวทางวศวกร ไปจนถงกฎหมายในระดบชาตและอนสญญาระหวางประเทศ คานยมและหลกเกณฑท ใหความส าคญเปนพเศษ อาท ศกด ศรความเปนมนษย ความเปนอสระ (ของหนยนต ) ความเปนสวนตว ความปลอดภย คว าม ร บผ ด ชอบ ความ เมตตา เ ก อก ล แล ะ ความยตธรรม เกณฑเรองความรบผดชอบของมนษยคอ แกนสายใยทโยงคานยมซงแตกตางเขาไวดวยกนภายในรายงานฉบบน

COMEST ย ง ไ ด จ ด ท า ช ด ข อ เ ส น อ แ น ะ แบบเฉพาะเจาะจงทเกยวกบการประยกตใชหนยนตในเทคโนโลยดานตางๆ ซงครอบคลมการพฒนาประมวลจรยธรรมส าหรบนกวทยาการหนยนต และการย าเตอนภยในการพฒนาและการใชอาวธยทโธปกรณในระบบอจฉรยะ

ในทศนะของคณ ความเสยงมอะไรบาง?

ในภาพรวม เอไอเปดโอกาสอนเยยมยอดใหเราบรรลเปาหมายทองคการสหประชาชาตตงไวภายในป 2030 แตนนหมายถ งว า เราตอง หาทางแกไขปญหาดานจรยธรรมท เกยวเนอง กบเอไอโดยทนท ทวาเปนโอกาสเพราะการน า เอไอมาใชประโยชนในหลากหลายสาขาชวยใหเราเขาใกล เปาหมายการพฒนาอยางย งยน (SDGs) ไดอยางรวดเรวดวยวธดงตอไปน คอ 1) ท าใหกระบวนการประเมนความเสยงดขน ชวยใหการพยากรณเทยงตรงมากกวาเดม และ มการแบงปนองคความรเรวขนดวย 2) น าเสนอแนวทางแกปญหาโดยใชนวตกรรมในสาขาการศกษา สขอนามย น เวศวทยา วถ ช ว ต แบบเมอง และอตสาหกรรมเชงส รางสรรค 3 ) ยก ระด บ มาตรฐานการครอง ช พ แล ะ ความเปนอย ในชวตประจ าวนของพวกเรา ในเวลาเดยวกน การใชเอไออยางแพรหลาย กนบเปนภยคกคามไดเนองเพราะการใชระบบอตโนมตและการเปลยนมาใช ระบบดจท ลไดกอใหเกดความไรดลยภาพในแบบใหมๆ เ พ ร า ะ ส า ม า ร ถ ล ด ค ว า ม ห ล า ก ห ล า ย ในอตสาหกรรมตางๆ ทเกยวเนองกบวฒนธรรม นอกจากนยงท าใหตลาดแรงงานปนปวนจนเกดความไรเสถยรภาพดานอาชพการงาน

ตลอดจนเพมความเหล อมล า ใ หมากขนระหวางกลมคนทสามารถเขาถงเทคโนโลยใหมๆ กบกลมคนทขาดโอกาสในการเขาถงน ค อ จ ด ท ย เ น ส โ ก เ ข า ม า ม บ ท บ า ท เพอพยายามลดความเหลอมล าในการเขาถงอ ง ค ค ว า ม ร แ ล ะ ก า ร ว จ ย ด ว ย ก า ร ใ ห ก า ร ส น บ ส น น ภ า ค ส ม า ช ก ใ น เ ร อ ง น การแบ งแยกทาง เทคโนโลยม แนวโนม สงผลกระทบเปนทวคณตอความเหลอมล าทางสงคม ยเนสโกจงจ าตองเขามาชวยให ภาค สมาช กสามารถป รบต ว ใ ห เ ข า ก บ ส ภ า พ ค ว า ม เ ป น จ ร ง ใ ห ม แ ล ะ เ ข า ถ ง องคความรทางเทคโนโลยได

ย เนสโกจะใหการสนบสนนอย า ง เปนรปธรรมไดอยางไร?

หนงในความทาทายส าหรบประเทศสมาชกคอ การมวสดวศวกรรมทซบซอนล าสมยควบคไปกบทรพยากรมนษยอยางเพยงพอ นนคอ นกวทยาศาสตรและวศวกรยเนสโกห ย บ ย น ก า ร ส น บ ส น น เ พ อ ช ว ย ล ด ความ เหล อมล า ระหว า งประ เทศต า งๆ ผานทางกลไกขององคกร ดงนคอ 1) บรรดาศ น ย เ พ อ ก า ร ศ ก ษ า แ ล ะ ฝ ก อ บ ร ม ทางด านวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม (STI) 2) เครองมอระดบสากล วาดวยนโยบายดานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนว ตกรรม (GO-SPIN) 3) โครงการวทยาศาสตรพนฐานระหวางประเทศ (IBSP)

เ อ ไ อสร า งปญหาท า ท ายอะ ไ ร ให ก บการศกษาบาง? แลวย เนสโกจะรบมอ กบปญหาเหลานอยางไร?

นคอภารกจหลกสาขาหน งขององคการ การปฏวตครงท 4 ซงไดเ รมขนแลวสงผลกระทบทงเชงบวกและลบดวยเชนเดยวกนณ ต อ น น ม ก า ร ใ ช เ อ ไ อ ใ น ซ อ ฟ ต แ ว ร ทางการศกษาเพอกระจายงานสอนและเพอใหเกดงานสอนเฉพาะบคคลขน รวมทงบรการใหค าแนะน าเรองหลกสตรแกนกเรยนไปจนถงขนาดเปดคอรสทางออนไลนสอน โดยเอไอ ทวาเทคโนโลยพวกนราคาแพง ประชากรสวนใหญจงเขาไมถง ฉะนนชองวางระหวางคนจนกบคนรวยจงยงกวางไปกวาเดม

ยเนสโกมบทบาทส าคญในชวงเวลา แ ห ง ค ว า ม เ ป ล ย น แ ป ล ง น การประยกตใ ช เอไอสงผลกระทบโดยตรงตอสาขาตางๆ ทองคการ มความเชยวชาญ


บทบาทการประสานงานสเปาหมายการพฒนาอย า งย ง ย นด านการศ กษาภายในป 2 030 ของยเนสโกในฐานะคณะกรรมการด าเนนงาน ซงมหนาทตดตามผลงานใหบรรลตามเปาหมายการพฒนาอยางยงยนเปาหมายท 4 ซงเกยวกบการศกษาโดยตรง ท าใหยเนสโกไดรบโอกาสอนดในการเปนผน าในเรองน ผานภารกจการระบแนวทางท เปนไปไดในการใชเอไอเพอสงเสรมการศกษาแบบเรยนรวม (inclusive education) และประเมนผลกระทบทอาจเกดขนกบการเรยนรในอนาคต

หนงในภารกจเรงดวนของยเนสโกคอ การสงเสรมใ ห เข าถ ง เค รองมอ เอไอต างๆ ไดอย าง เส ร เพอกระตนใหเกดนวตกรรมในระดบทองถน

การเตรยมความพรอมใหกบอนชนในอนาคตเพอรบมอกบภมทศนใหมในเรองการจางงาน ซงเอไอเปนปจจยทก าลงสรรคสรางอยขณะนน น เ ราจ า เปนจะต องทบทวนหล กส ต รการศกษาเสยใหม โดยตองเนนทวทยาศาสตร เทคโนโลย วศวกรรมศาสตร และคณตศาสตร ทว า ในขณะเด ยวกนต อง ใ ห ความส าคญ กบมนษยศาสตรและสมรรถนะดานปรชญาและจรยธรรมควบคไปดวย

เราจ าตองปองกนมใหเกดการใชเอไอในทางมชอบ

ความรบผดชอบของเราคอ ก า ร ก า ว เ ข า ส ยคใหมดวยจตใจทเปดกวาง


เอไอกบปรชญาหรอจรยธรรมมความสมพนธเชอมโยงกนอยางไร?

เมอเดกนกเรยนและนกศกษาในปจจบนเตบใหญ เขาสวยท างาน แนนอนวาพวกเราจะตองเผชญ กบปญหาตางๆ นานาทพวกเราในยคปจจบน ไมสามารถคาดเดาได จงเปนเรองยากทจะพยากรณการพฒนาทงมวลทเปนไปไดของสมองกลเหลาน ซ งมความซบซ อนเ พมขนตลอดเวลาพรอมๆ กบความเปนอสระทคอยๆ เพมขนในแตละวนดวย ถงขนาดพดได ว าในบางแงมมตอนนกท าทาย อตลกษณของมนษยเราแลว นคอเหตผลทวาท าไมทกษะทางดานจรยธรรม สงคมและมนษยศาสตรโดยทวไปจงมความส าคญพอๆ กบวทยาศาสตร รปนย (Formal Sciences) ท เนนรปแบบตรรกะ ทางคณตศาสตร วทยาศาสตร และคอมพวเตอร ตามทฤษฎเปนส าคญ นอกจากนในระบบตางๆ ของเอไอกอาจมอคตบางประการแฝงตวอย อาท อคตทางเพศสภาพ ซงจ าเปนตองท าใหระบบเหลาน มความโปรงใสมากขน พรอมกบก าหนดกฎเกณฑทางจรยธรรมทเขมงวดเพอแกไขอคตเหลาน

ท าไมถงเปนเรองยากทจะพยากรณการพฒนา

เอไอในอนาคต?

งานวจยในสาขาเอไอก าลงพฒนาไปอยางรวดเรวมากเหลอเกน ขณะทสภาวะแวดลอมทางดานกฎหมาย สงคม และจรยธรรมทจ าเปนตอการชน าเอไอมววฒนาการไปอยางชามากๆ มนษยเราจะยอมใหการท างานอยางอสระ และอ านาจในการตดสนใจของสมองกลกาวไปไกลเพยงใด? หากเกดอบตเหตขนมา ใครจะเปนผรบผดชอบ? แลวใครคอผตดสน วาควรจะโปรแกรมคานยมอะไรบางใหแกสมองกลเหลานในชวงเวลาทเราก าลง “ฝกอบรม” พวกมน?ณ ปจจบนเรายงไมสามารถหาค าตอบใหกบค าถามพวกนและค าถามอนๆ อกมากมายไดเลย ตวอยางเชน เราจะเหนไดวาอลกอรทมทใช ภาษามนษยตามปกตไดซมซบอคตทางดานอตลกษณ แบบเหมารวมจากขอมลเนอหาทปรากฏให เหน ในวถวฒนธรรมประจ าวนของเรา แลวเราจะไมกงวลกบอนตรายทอาจจะเกดจากพฤตกรรมสมองกล ทอคต เหยยดผว หรอมแนวคดท เปนปฏปกษ ไดอยางไร?อกหลายเหตผลทเราควรใสใจกเชน การปกปองความเปนส วนต วกบการโฆษณาเฉพาะกล ม ทางอน เทอร เน ต เส รภาพในการแสดงออก กบอลกอรทมการตรวจสอบ การสอสารอยางอสระ กบการผกขาดดานสารสนเทศ เปนตนถ งแมว างานว จย พนฐานในสาขาน ส วน ใหญ มแรงบนดาลใจเพอการกนดอยด แตไมวาจะตงใจหรอไมกตาม ความเบยงเบนจากเปาหมายกเกดขนไดตลอดเวลา นคอเหตผลวาท าไมเราจงจ าตองสรางหลกประกนวาเราจะพฒนาเทคโนโลยใหสอดคลองกบมาตรฐานทางจรยธรรมทก าหนดอยางเขมงวด

เอไอของใครกนน?การตดสนใจของมนษย : แงคดเรองเอไอป 2018ดวยปรากฏการณของบกดาตาและการเปลยนผานกลไกส าหรบการเรยนรเชงลกท าใหเอไอกลายเปนสวนหนง ในกระแสเทคโนโลยทผคนพดถงมากทสด เนองเพราะมนสงผลกระทบตอผคนและวฒนธรรมโดยตรงหลายมตทางเทคโนโลยของเอไอเปนเรองนาทง แตหลายคนกเกรงวาในทสดเอไออาจจะเขามาบดบง ความชาญฉลาดของมนษย แมวาเราจะยอมรบแงคดทวาเอไอจะชวยพฒนามนษยชาตใหกาวไกล แตเราจะยอมรบแงคดทวาเอไอจะชวยพฒนามนษยชาตใหกาวไกล แตเราจ าตองคาดการณเรองภยนตรายทอาจเกดขนหากมนษยสญเสยการควบคมเทคโนโลย และจ าตองตระหนกถงนยทางจรยธรรมในเรองนดวยเชนกน

Netexplo หนวยสงเกตการณอสระทท างานรวมกบยเนสโก ก าลงท าการวเคราะหอยางถถวนเกยวกบเรองน ซงมเนอหากวางขวาง ครอบคลมทงปรชญา คณตศาสตร วทยาศาสตร วทยาการคอมพวเตอร และวศวกรรมศาสตร ในป 2015 ยเนสโกและ Netexplo รวมกนจดตงคณะกรรมาธการทปรกษา (UNAB) ในรปแบบเครอขายศาสตราจารย คณาจารย และนกวจยจากมหาวทยาลยชนน าของโลก เพอวเคราะหแนวโนมตาง ๆดานเทคโนโลยดจทลโดยเนนทเอไอ

ในป 2018 UNAB ตพมพหนงสอเรอง การตดสนใจของมนษย: แงคดเรองเอไอในป 2018 เปนการรวบรวมผลการวเคราะหทมงกระตนความคดดานปญหาทาทายทเกยวกบเอไอและการท าความเขาใจระบบการท างาน ทเปนหวใจของเอไอ

ประเดนทนากงวลและไดรบการส ารวจผานหลากหลายมตในหนงสอเลมนกคอ : มนษยเจตนามอบอ านาจ การตดสนใจใหกบเอไอใชหรอไม? เอไอคอสงทเขามาแทนทมนษยเชนนนหรอ? มนษยมมาตรการอะไรบาง เพอใชปกปองตนเองจากการละเมดของเอไอ? มการอภปรายปญหาเหลานนอกเหนอไปจากทศนะตาง ๆท Netexplo น าเสนอโดยการเปรยบเทยบเหตการณตางๆ

เมอมองจากหลากหลายแงมม ปญหาทปรากฏขนซ าแลวซ าเลาคอ ปญหาเรองการตดสนใจ มนษยเราไดยอมวางมอเรองอ านาจในการควบคมสมองกลแลวกระนนหรอ? จะเกดอะไรขนหากวาทายสดเอไอเปนฝายเขามาควบคมพฤตกรรมมนษย โดยทมนษยไมไดมสวนรวมดวยเลย? ในกรณน ใครหรออะไรจะเปนผรบผดชอบ ในการตดสนใจ?

ขณะทผเชยวชาญบางทานเกรงวาเอไออาจมอทธพลน าพามนษยเราเขาไปเชอมตอกบระบบทท าใหสตปญญามนษยอยภายใตปญญาประดษฐ ทวาอกฝายหนงกยงคงเชอมนวา ระดบองคความรทางวทยาการคอมพวเตอรในปจจบนยงมขอจ ากดอยอกมาก จงไมมเหตผลอนใดทจะตองหวาดหวนในประเดนน ส าหรบฝายหลง มนมใชเรองการแขงขน หากแตเปนเรองความรวมมอระหวางมนษยกบเอไอ

ยเนสโกจะท าอะไรไดบางในประเดนน?

หากโลกเราจะดงคณประโยชนจากเอไอมาใช

ใหไดมากทสด เราจ าตองสรางหลกประกนใหเอไอ

รบใชมนษยชาตควบคไปกบการเคารพศกดศร

ของความเปนมนษยและสทธมนษยชน

ทวา ณ ตอนนกยงไมมกรอบทางจรยธรรมใดๆ

ในระดบสากลทจะใชกบการพฒนาและการใช

ประโยชนจากเอไอทกชนด

ยเนสโกนบเปนเวทสากลทมอตลกษณโดดเดน

เนองจากมประสบการณในการพฒนาเครองมอ

ระหวางประเทศวาดวยชวจรยธรรมและจรยธรรม

ท เก ยวข องกบวทยาศาสตรและเทคโนโลย

มายาวนานกวา 20 ป นอกจากนยงสามารถพงพา

ความเชยวชาญจากสองหนวยงานทม บทบาท

อย างแข งข นในการใ หค าป รกษา เก ยวก บ

ประเดนดงกลาว นนคอ คณะกรรมาธการโลก

วาด วยจรยธรรมในความรด านวทยาศาสตร

และเทคโนโลย (COMEST) และคณะกรรมาธการ

ระหวางประเทศวาดวยชวจรยศาสตร (IBC)

ความรบผดชอบของเราคอ การเปนผน ากระตน ให เก ดการอภปรายในระดบสากลเพอให เก ด ความกระจ างแจ งทางด านจรยธรรม – ม ใช ทางด านเทคนค – เ พอการก าวเข าส ย ค ใหม ดวยจตใจท เปดกวาง โดยไมจ าเปนตองสญเสยคานยมของความเปนมนษย และหากภาคสมาชกปรารถนา พวกเรากสามารถก าหนดกฎเกณฑ ทางจรยธรรมเพอการวางรากฐานในระดบสากลรวมกนใหเปนจรงขนมาได

* ป ฏ ญ ญ า ส า ก ล ว า ด ว ย จ โ น ม ม น ษ ย แ ล ะ สทธมนษยชน (1997)ปฏญญาระหวางประเทศวาดวยขอมลยนของมนษย (2003)ป ฏ ญ ญ า ส า ก ล ว า ด ว ย ช ว จ ร ย ศ า ส ต ร แ ล ะ สทธมนษยชน (2005)ปฏญญาวาดวยกฎเกณฑทางจรยธรรมทเกยวของ กบการเปลยนแปลงของสภาพอากาศ (2017)ขอเสนอแนะด านวทยาศาสตรและการ วจ ย ทางวทยาศาสตร (2017)


THE BULLETIN ON INTERNATIONAL COOPERATION OF THE MINISTRY OF EDUCATION

ความรวมมอกบตางประเทศ

วารสาร

วตถประสงค

• เพอเปนแหลงขอมลทางวชาการดานตางประเทศท ส าคญส าหรบใชประโยชนในการด าเนนงานการศกษาและการวจยของหนวยงาน สถานศกษา และผสนใจทวไป

• เ พ อ เ ป ด โ อ ก า ส ใ ห ท ก ภ า ค ส ว น ไ ด เ ข า ม า ม ส ว น ร ว ม ใ น ก า ร ด า เ น น ง า น ค ว า ม ร ว ม ม อกบตางประเทศ ของกระทรวงศกษาธการ

• เพอสงเสรมใหหนวยงานทงภาครฐและเอกชนตลอดจนผมสวนเกยวของและผทสนใจสามารถตดตามความเคลอนไหวและความคบหนาในงานดานตางประเทศของกระทรวงศกษาธการ

• เพ อ เปนเวทแลกเปล ยนความคด เหนในเชงวชาการเกยวกบความรวมมอ กบตางประเทศของกระทรวงศกษาธการในอนทจะน ามาซงการพฒนาความรวมมอกบตางประเทศในอนาคตใหมคณคา และมประสทธภาพมากขน

• เพ อ เปนแหลงรวมขอมลท เก ยวกบความรวมมอกบตางประเทศของ กระทรวงศกษาธการส าหรบใชในการสบคน อางอง และเปนหลกฐานทางประวตศาสตร

ส ำนกควำมสมพนธตำงประเทศ

ก ำหนดออก

ท ป รกษำ

บรรณำธกำร

ผ แปล

ผ ตรวจแกไขบทควำมแปล

ส ำนกงำน

ผ ช วยบรรณำธกำร

วารสารราย 2 เด อน ป ละ 6 ฉบบ

ด ร ย า อมตว วฒน รองปล ดกระทรวงศ กษาธ การ

ขนษฐา ห าน ร ต ศ ยผ อ านวยการส าน กความสมพนธ ต า งประ เทศ ส าน กงานปลดกระทรวงศ กษาธ การ

สมทรง งามวงษส ปราณ ค ายวงว มล ล มพ กานนทพ มพชนา ดาราธว ช

อรวรรณ นาวาย ทธ

จงจ ต อนนต ค ศ ร

พศวาส ปทมตตรงษ

ส านกความสมพนธตางประเทศ ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

ถนนราชด าเนนนอก ดสต กรงเทพฯ 10300

โทร 0 2628 5646 ตอ 122 – 124 โทรสาร 0 2281 0953

www.bic.moe.go.th

หมายเหต : บคคลหรอองคการใดตองการน าขอเขยน บทความหรอภาพถาย ทอยในวารสารฉบบนไปตพมพหรอประโยชนในสงตพมพอน หรอ เผยแพรทางเวบไซต

ขอความกรณาแจง ส านกความสมพนธตางประเทศ ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ทราบเปนการลวงหนา

และขอใหระบชอผเขยนหรอชอวารสารในการอางองดวย

พศวาส ปทม ต ต ร งษ

จ ต รลดา จนทร แหยมว ไลล กษณ ผด งก ตต มาลยก ส มา นวพนธพ มล

พมพ ว ร ชญ เม อ งน ลนฤมล ส วร รณเนตรส เมธ อรรถพนธพจน

#WYSD

All pictures CC BYNC-SA 3.0 IGO © UNESCO-UNEVOC/SkillsinAction Photo Competition 2018

Documents

ค ว า ม ร ่ ว ม ม ื อ กั บ ต่ า ง ป ร ะ เ ...*น กว เทศส มพ นธ ปฏ บ ต การ * * น กว เทศส

ค ว า ม ร ่ ว ม ม ื อ กั บ ต่ า ง ป ร ะ เ ...น กว เทศส มพ นธ ปฏ บ ต การ * น กว เทศส