БНМАУ дахь Үндэсний ардчилсан өөрчлөлт алдаа гажуудал

/1921-1939 /

Хэмжээт эрхт хаантМонгол улс

/ 1921-1924 /он

- Монгол улсын хөгжлийн талаарх үзэл баримтлалууд

- Монгол улсын төр төвхнөн бэхэжсэн нь

- Тусгаар тогтнолоо бататган бэхжүүлэхийн төлөө тэмцэл

- Тусгаар тогтнолоо бататган бэхжүүлэхийн төлөө тэмцэл

Нутаг орноо чөлөөлсөн нь

1919 10- 29 он р сарын нд Хятадын генерал СюйШуЖан гамин цэргийг . удирдан нийслэл хүрээнд орж ирсэн Зорилго ньМонголын автономит

эрхийг устгах явдал байсан бөгөөд сүрийг үзүүлсэн учир Богд хаан “ 2-3 аргагүй болж энэ удаа хятадын эрх мэдэлд оровч жилээс өнгөрөлгүй

” дахиж эрхээ олж авах цаг ирэх тул ёсоор болгогтун хэмээн зарлиг

болгосон

Нутаг орноо чөлөөлсөн нь

Тухайн үеийнНийслэл хүрээний байдал

Нутаг орноо чөлөөлсөн нь

Тухайн үед ЗОУлсд хэвлүүлж байсан 25, 50- .мөнгөн тэмдэгт ийн доллар

Нутаг орноо чөлөөлсөн нь

1920 10-2 оны нд одоогийн - Хэнтий аймаг Баян Адарга

сумын нутгаар Барон “ ” . Унгерний удирдсан Азийн морин дивиз хил цөмрөн орж ирсэн Хожим

1921 8- 22 Барон Унгернийг оны р сарын нд одоогийн Хөвсгөл аймгийн

Тариалан сумын нутаг Гангын үзүүр гэдэг газар бусад нөхдийн хамт , 1921 9- баривчлан авч Зөвлөлтийн цэргийн ангид тушаасан бөгөөд оны р

15 сарын ндНовониколаевск хотноо цэргийншүүхээр цаазлан хороосон.байна

Нутаг орноо чөлөөлсөн нь

Нийслэл Хүрээг чөлөөлж хувьсгал ялсны дараа ардын засгийн газар , улс орноо гамин цэргийн үлдэгдэл цагаантны цэргээс бүрэн чөлөөлөх

.явдалд анхаарч гурван үндсэн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулсан

- , , , Төв хэсэгт Барон Унгерн Резухин Сундуй гүн Сухарев нарын хүчийгцохижээ.1921-8 , , сарын сүүлчээр Вангийн хүрээ Заяын хүрээ Жалханзын

, . хүрээ Хөвсгөлийн Тариалан зэрэг газар чөлөөлөгдсөн

Нутаг орноо чөлөөлсөн нь

- , , , Зүүн хэсэгт Найдан ван Жамбалон Островский Хоботов нарыгМолцог, , 1921-10 элс Шивээлэн уул Сан бэйсийн хүрээ гэх мэт газрыг сарын

сүүлчээр чөлөөлсөн

Нутаг орноо чөлөөлсөн нь

- ЗОУ ын цэрэгМонгол улсыг цагаантны цэргээс чөлөөлөж байгаа түүхэнзураг

Нутаг орноо чөлөөлсөн нь

- , , Баруун хэсэгт Кайгородов Бакич Казанцев нарын удирдсан , , , цагаантнуудтай Сагсайн хүрээ Барга харгай Төгрөгийн хүрээ Зэргийн

, , , хүрээ Саруул гүнийн хүрээ Төгс буянтийн хүрээ Улаан гом зэрэг газар . тулалдан байлдсан

Ардын засгийн газрын гадаад бодлого

, Улс орноо цагааны цэргээс бүрэн чөлөөлж тусгаар тогтнолоо сэргээж , угсаа залгамжлан захирах ёсыг халж ардын эрхт засгийг тогтоохМонгол . улсын түүхийншинэ үе эхэлсэн Улс орны дотоод байдлыг тогтворжуулах талаар олон арга хэмжээ авч явуулахын зэрэгцээ гадаад байдлаа

бэхжүүлэх үүднээс ардын засгийн газраас олон талт гадаад бодлого. хэрэгжүүлсэн

Ардын засгийн газрын гадаад бодлого

1921.10.14 нд ардын засгийн газар тусгай тунхаг бичиг гаргасан Уг , тунхагтаа Ардын эрхт хэмжээт цаазат хаант Монгол улс байгуулагдсаныг

.зарлан тунхагласан

Ардын засгийн газрын гадаад бодлого

- ,ДИУ н байр суурь ньМонголын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрөхгүй . - өөрийн нэг бүрэлдэхүүн хэсэг гэжмэдэгдэж байсан ДИУ ын энэ байр

суурь манай улс бусад улстай эрх тэгш харилцаа тогтооход саад болж. байсан

Ардын засгийн газрын гадаад бодлого

- ЗОУ ын байр суурь ньМонголын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрсөн боловч . бүрэн дипломат харилцаа тогтоож чадахгүй байсан ГэвчМонголын засгийн , газар ЗОУ ба Коминтернд түшиглэж улс орныхоо тусгаар тогтнолыг бэхжүүлэх

.алхамууд хийж байсан

Ардын засгийн газрын гадаад бодлого

1921.11.5 13 . : нд найрамдлын зүйл бүхий гэрээ бичиг баталсан Гэрээнд

o Засгийн газруудаа харилцан хүлээн зөвшөөрөх

o Бүрэн эрхт төлөөлөгч ба Консул харилцан суулгах

o , Улс төр эдийн засгийн тааламжтай харилцаатай байх

o , Өөр өөрсдийн нутаг дэвсгэрт дайсагнагч хүчийг үл оруулах

o Тэдэнд зориулсан буу зэвсгийг нэвтрүүлэн өнгөрүүлэхгүй байх

.гэх мэт асуудлуудыг тусгасан

Ардын засгийн газрын гадаад бодлого

. С Данзан

(1883-1924 он)

. Д Сүхбаатар

(1893-1923 он)

Ерөнхий сайд

. Д Цэрэндорж

Жонон ванШирнэндамдин

Ардын засгийн газрын гадаад бодлого

, Төрийн байгуулал орон нутгийн засаг захиргааны схем

• “ ” Нутаг орноо чөлөөлсөн нь даалгавар

• . , . , . , . , . , ЦГантулга ТАлтанцэцэг ЧБолдбаатар ШЖамбалдорж ЖЗаанхүү. СЭнхжин нарын “ Монголын түүх III ”

• , ӨнөөгийнМонгол улсын газрын зургаас толбо нуурыг олжямар түүхэн 61- үйл явдал болсныг р хуудсанаас уншиж тэмдэглэл хөтөл

• 60- р хуудас бие даан гүйцэтгэх ажлын I,II даалгавар

• 61- р хуудас дахь хөшөөний зургийн холбогдолтой түүхэн үйл явдлыг олж тэмдэглэ

• Мөн түүхэн хүмүүсийн үйл ажиллагаанд дүгнэлт гарга

• . , . ГШүрэнцэцэг БЭнхбилэг нарын “ Монголын түүхийн хичээлээр ажиллах тест даалгавар” 51- 4р хуудас баримт

• Даалгавар

• Ардын засгийн газрын гадаад бодлого

• 1921.10.14 - нд АЗГ с хэмжээт цаазат хаант засаг байгуулагдсан болон тусгаар тогтнолоо хүлээн зөвшөөрүүлэх найрамдалт харилцаа тогтоох

, хүсэлтээ илэрхийлсэн энэ үйл явдлыг хөрш зэргэлдээ ДИУ ЗОУ хэрхэн ?хүлээж авсан бэ

• , Тэдгээрийн байр суурийн ялгаа шалтгааныг өөрийн үзэл бодлоор тайлбарла

• 1921.11.05 – 5 нд баталсанМонгол Оросын гэрээ бичигт заасан зарчмуудаас өнөөг хүртэл хэрэгжижирсэн түүхэн үйл явдлыг өөрийн мэдэхжишээ

баримтаар нотол

• Монгол улсын төр төвхнөн бэхэжсэн нь

• Улсын түр цагийн хурал

• Тангарагийн гэрээ

• Улсын түр цагийн хурал

• , Тасланшийдвэрлэх эрхгүй зөвлөх эрхтэй төрийн гол байгууллага бөгөөд , бүрэлдэхүүнд нь ард түшмэл ноёд залуучууд зэрэг янз бүрийн албан

56 . ажилтай хүн байсан Үйл ажиллагаанышинжээрээ үндэсний эв . 60 нэгдлийн байгууллага байсан Татан буугдах хүртлээ нийтдээ шахам

. удаа хуралдан янз бүрийн асуудлааршийдвэр гаргаж байжээ

Тангарагийн гэрээ

1921 11- 1 оны р сарын нд засгийн газар Богд хааны эрхийг хязгаарлан тогтоосныг “ ” . хууль эрхийн үндэслэлтэй болгож Тангарагийн гэрээ гэдэг дүрэм баталсан

Дүрмийн заалтаар засгийн газар нь тогтоолшийдвэрээ Богд хаанд айлтгаж танилцуулах боловч Богд хааншийдвэрийг няцаах буюу бүрэн хүчингүй болгох

. эрхгүйг заажээ Тангарагийн гэрээг хэмжээт засагт ард улсуудын Үндсэн хуулиудын гол утгыг баримталсан учир нэг үе хэрэг дээрээ үндсэн хуулийг

.орлож байсан

• Даалгавар

• Монгол улсын ардчилсан өөрчлөлтийн эрх зүйн үндсийг бүрдүүлсэн 64-65- , хуулиудыг номын р хуудаснаас түүн он дарааллын дагуу бичиж

дүгнэлт өг

• . , . , . , . З Баасанжав ЖБолдбаатар ЗЛонжид РЦэгмэд нарын “ Монгол улсынтүүх” 48-49- р хуудас

• 1921-1924 оны хоорондох төрийн байгууллын бүтцийг өнөөгийн төрийн байгууллын бүтэцтэй харьцуулж ижил ба ялгаатай зүйлийг олж тогтоо

65- сурах бичиг р хуудас

• Тухайн үеийн орон нутгийн засаг захиргааны нэгжийг өнөө үеийн засаг . 65- захиргааны нэгжтэй харьцуулан дүгнэлт өг сурах бичгийн р хуудас

• . , . ГШүрэнцэцэг БЭнхбилэг нарын “ Монголын түүхийн хичээлээр ажиллах тест даалгавар” 54- 1,3,5,8 р хуудас тест

• Монгол улсын хөгжлийн талаарх үзэл баримтлалууд

Ардын эрхт хэмжээт

цаазат хаант төр

/ . /ДБодоо

Ардчилсаншинэ төр буюу Бүгд найрамдах засаг тогтоох

/ . СДанзан

Уламжлалшинэчлэл ардчилсан үзэл

/ . ДСүхбаатар /

Ардын эрхт хэмжээт цаазат хаант төр

.ДБодоо (1885-1922 он)

1921 , он Ерөнхий сайд гадаад яамны сайдаар ажиллаж байжээ

Ардын эрхт хэмжээт цаазат хаант төр засаг тухайн үедээ тохиромжтой . “ ” гэж үзэж байсан Ард түмний хэргийг гол болгон баян үгээгүйг ялгаварлахгүй

“ , боловч Үгээгүй ардыг баячуудын дарлалаас ангижруулахыг хэчээх завсарт нь ” .эв найрамдалтай байлгахыг эрхэмлэж байжээ

Хэмжээт эрхт хаант засаг бол хуучнаасшинэ байгуулалдшилжих үед .зайлшгүй байх ёстой засаглалын хэлбэрюм гэж үзэж байв

Ардчилсаншинэ төр буюу Бүгд найрамдах засаг тогтоох

. СДанзан

(1883-1924 он)

- , АЗГ ын ерөнхий сайдынжинхэнэ орлогч сангийн сайд

1923 он II 1924 8 хагасаас оны сар хүртэл бүх цэргийнжанжин

1921-1924 - онМАН ын тэргүүлэгч гишүүн

Ардчилсаншинэ төр буюу Бүгд найрамдах засаг тогтоох нь зүйтэй гэж . үзэж байсан Монгол төрийн уламжлалыг огт хайхрахгүй байх буюу хэт хуучныг

. баримтлахын аль аль нь ардын эрхт засгийн ёс сурталд харшюм Тиймээс хуучин байдлыг алгуур аажим зохих дэс дараатайгаар өөрчлөх нь зөв гэхдээ төрийн

уламжлалын аль дэвшилттэйгшинэ байдалд тохируулан ашиглаж байх ёстой .гэж үзсэн

Уламжлалшинэчлэл ардчилсан үзэл

. Д Сүхбаатар

(1893-1923 он)

, Цэргийн яамны сайд

Бүх цэргийнжанжин

Уламжлалшинэчлэл ардчилсан үзэл ардын эрхт хэмжээ цаазат засаг , байгуулсан нь эзэрхэг ёсыг халж ард олонд эрх чөлөө олгон амгалан тохинуулах

, учиртай бөгөөд тэгшжурамт баян хүчирхэг улс болгох тухай үзэл бодлоо .илэрхийлж байсан

, Үндэсний ардчилсан үзэлтнүүд үндэсний өвөрмөц онцлог ёс , уламжлалаа харгалзсан ардчилсаншинэ төрийн байгуулал тогтоох бүх

, Монгол овогтноо нэгтгэх тусгаар тогтнолоо бэхжүүлэх талаар үзэл санаа нэгтэй байсан

, Хариншинэ засаг төрийн байгууллын агуулга хэлбэрийн талаарх ойлголт нь зарим талаар зөрүүтэй байжээ

, ЗОУ Коминтерний зүгээсМонгол орныг зүүний буюу социалист чиг баримжаагаар хөгжүүлэх гэсэн бодлого үзэл баримтлал зэрэгцэн гарч ирснийг / , хэрэгжүүлэхэд Элбэгдорж Ринчино Монгол улсын засгийн газрын зөвлөх Бүх

, - / . . цэргийн зөвлөлийн гишүүн МАН ын хорооны тэргүүлэгч гишүүн Т Р Рыскулов .нар ихээхэн үүрэг гүйцэтгэсэн

• Даалгавар

• 70- Монголын түүх номын р хуудас суралцахуйн үйл ажиллагааны даалгавар гүйцэтгэх

• 70- Монголын түүх номын р хуудас бие даан гүйцэтгэх ажлыг хийгээрэй

• ? Элбэгдорж Ринчино гэж хэн бэ Яагаад энэ хүнМонголын түүхэнд . бичигдэх боловӨөрийн байр сууриа илэрхийл

• 53- Монголын түүхийн хичээлээр ажиллах тест даалгаваруудын р хуудас 6 баримт

• . , . , . , . З Баасанжав ЖБолдбаатар ЗЛонжид РЦэгмэд нарын “ Монгол улсынтүүх” 46-50- р хуудас

...Эх түүхээсээ ихийг сурч мэдэх эрдмийн үйлсэд тань амжилт хүсье

Àñóóëò:

1. Àðäûí ò¿ð çàñãèéí ãàçðààñ àâ÷ õýðýãæ¿¿ëñýí ãîë ãîë àðãà õýìæýýí¿¿äèéã íýðëýí ¿ð äàãàâàðûã òîäîðõîéëíî óó?

Íóòàã îðíîî ÷ºëººëñºí 1921 îíû 10.14íä òóíõàã áè÷èã ãàðãàñàí 1921 îíû 11.5íä íàéðàìäëûí ãýðýý áàòàëñàí. ÀÇÃ-ûí òºëººíèé ò¿øìýëèéã

Õîøóóäàä òîìèëîí ñóóëãàñàí ýäãýýð àðãà õýìæýýí¿¿ä íü àðäûí ò¿ð çàñãèéí ãàçðûí ýðõ õýìæýý ¿éë àæèëëàãàà íü àðä îëîí ò¿ìíèé ñýòãýë ñàíààíä íèéöýæ áàéñàíòàé õîëáîîòîé.

2. Çàñàã çàõèðãààíû õóâüä ÿìàð , ÿìàð àéìãóóäàä õóâààãäàæ áàéñàí áý? Çàñàãò õàí àéìàã Ò¿øýýò õàí àéìàã Ñàéí íî¸í õàí àéìàã Ñýöýí õàí àéìàã

3. Ìîíãîë óëñûí õºãæëèéí òàëààð ÿìàð ¿çýë áàðèìòëàëóóä ãàð÷ áàéñàí áý? Õýìæýýò öààçàò õààíò òºð Àðä÷èëñàí øèíý òºð áóþó ÁÍÇ òîãòîîõ Óëàìæëàë øèíý÷ëýë àðä÷èëñàí ¿çýë áàðèìòëàëóóä ãàð÷ áàéñàí áºãººä

¿íäýñíèé àðä÷èëñàí ¿çýëòí¿¿ä ¿íäýñíèé ºâºðìºö îíöëîã óëàìæëàëàà õàðãàëçñàí øèíý òºð òîãòîîõûã õ¿ñýæ áàéñàí.

4. ÇÎÓ Êîìèíòåðí Ìîíãîëûí òàëààð ÿìàð áîäëîãî áàðèìòëàæ áàéñàí áý? ÇÎÓ ººðèéí íºëººã íýìýãä¿¿ëýí ç¿¿íèé áóþó ñîöèîëèñò ÷èã áàðèìæààãààð

õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãî áàðèìòëàæ áàéñàí. 5. Ä.Áîäîî Ñ.Äàíçàí íàðûí çýðýã óëñ òºð÷èä ÿàãààä õýëìýãäñýí áý?

¯çýë áîäëûí çºð÷èëäººíººñ áîëæ õýëñ õýðýãò ã¿òãýí õîðîîñîí áîëîâ÷ õîæèì õî¸óëàíã íü öàãààòãàñàí áàéäàã.

6. Áîãä õààíû ýðõ õýìæýýã ÿàãààä õÿçãààðëàõ áîëîâ? Øàøèí òºðèéí õýðãèéã òóñãààðëàõ øààðäëàãà ãàð÷ áàéñàí ó÷ðààñ

7. Áàðóóí õÿçãààðûã ÷ºëººëºõ òóëàëäààíû õàìãèéí õ¿íä áýðõ òóëàëäààí ÿìàð íýðòýé ãàçðóóäàä áîëæ áàéñàí áý?

Àëòàéí óðèàíõàéí Ñàðóóë ã¿íèé õîøóóíû íóòàã , Òîëáî íóóðò áîëæ áàéñàí. 8. Òóñãààð òîãòíîëîî îëæ àâñàíû ¿ð ä¿í þó âý?

Àðä ò¿ìýí ãàìèí áîëîí öàãààíû öýðãèéí äàðëàëààñ àíãèæðàí ñýòãýë ñàíààíû áîëîí ýä ìàòåðèàëûí äàðàìòã¿é áîëñîí.

Ìîíãîë õ¿í ýõ íóòàãòàà ýçýí íü áàéõ áîëîìæ íýýãäñýí Àðä ò¿ìýí ÀÇÃ-òàà èòãýõ èòãýë íýìýãäñýí

9. Ýíý ò¿¿õýí ¿éë ÿâäëóóäûã õàðóóëñàí ÿìàð êèíîíóóä áàéäàã âý? ªã뺺, Òýìöýë, Õàòàíáààòàð, Òºãñãºë Íàìðûí øàðãàë ºäð¿¿ä, Ñ¿õáààòàð

çýðýã êèíîíóóäàä óðàí ñàéõíû àðãààð ä¿ðñëýñýí áàéäàã. 10. Ìîíãîë óëñûí ò¿¿õèéí øèíý ¿å ýõýëñýí ãýæ ¿çäýã íü ÿìàð ç¿éëýýð èëýðäýã âý?

Òóñãààð òîãòíîëîî ñýðãýýæ óãñàà çàëãàìæëàí çàõèðàõ ¸ñûã õàìò àðäûí ýðõò çàñàã òîãòîñíîîð èëýðäýã.