Embed Size (px)
Citation preview
7. ÜNİTE SİYASET FELSEFESİ
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
MUSTAFA ERSOY 2014
KONULAR
O SİYASET FELSEFESİNİN KONUSU
O SİYASET FELSEFESİNİN TEMEL
KAVRAMLARI
O SİYASET FELSEFESİNİN TEMEL
SORULARI
O DEVLET NASIL ORTAYA ÇIKMIŞTIR?
O İDEAL TOPLUM DÜZENİ
O BİREY VE DEVLET
MUSTAFA ERSOY 2014
TEMEL KAVRAMLAR
Siyaset
Siyaset felsefesi
Siyaset bilimi
MUSTAFA ERSOY 2014
•SİYASET
NEDİR?
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Aristoteles :
Siyaset, yurttaşların
toplumu ve devleti
ilgilendiren işlerle ilgili
yaptığı her şeydir.
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Siyaset, en genel
anlamıyla devlet işlerini
düzenleme ve yürütme
etkinliğidir.
MUSTAFA ERSOY 2014
•SİYASET FELSEFESİ NEDİR?
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Siyaset felsefesi,
siyasetle ilgili kavram ve yargıların
değerini araştıran, geçerliliğini
sorgulayan ve en iyi siyasi düzenin
ne olabileceği, toplumun nasıl
örgütlenmesi gerektiği konusunda
değerlendirmeler yapan
felsefe dalıdır. MUSTAFA ERSOY 2014
•SİYASET BİLİMİ NEDİR?
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Siyaset bilimi devlet, egemenlik,
çeşitli siyasi kurumlar gibi olguları
sistemli olarak betimleyip açıklamaya
çalışır. Hiçbir değer yargısında
bulunmaz.
MUSTAFA ERSOY 2014
•SİYASET BİLİMİ İLE SİYASET FELSEFESİ ARASINDAKİ FARK NEDİR?
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Siyaset felsefesi, siyaset bilimi
gibi yalnızca “var olan”ı ele almaz.
O, “var olan”dan hareket ederek
“olması gereken” hakkında görüşler
ileri sürer. Değer yargılarında
bulunur. Bu açıdan siyaset
biliminden ayrılır.
MUSTAFA ERSOY 2014
KAVRAM
Siyaset konusunda olanı olduğu gibi yansıtmaya çalışır.
SİY
AS
ET
FE
LS
EF
ES
İ
SİY
AS
ET
BİL
İMİ
Var olandan hareketle olması gerekeni ideal olanı
ortaya koymaya çalışır.
Siyasal olayları değerlendirirken iyi-kötü gibi yargılar da bulunmaktan kaçınarak objektif olmaya çalışır.
Tüm siyasal kurum ve rejimleri, bunların ortaya
çıkışını, yapısını ve işleyişini bilimsel yöntemlerle
açıklamaya çalışır.
İktidarın kaynağını, kazanılışını ve elde tutulmasını,
birey devlet ilişkisini konu alır.
Siyasal olaylarla ilgili değer yargılarında ( iyi-kötü
gibi) bulunur.
EŞLEŞTİRME TABLOSU
MUSTAFA ERSOY 2014
SİYASET FELSEFESİNİN
TEMEL KAVRAMLARI
OBirey
OBürokrasi
OMeşruiyet
Oİnsan haklar
OSivil toplum
OHak
ODevlet
OYönetim
OAdalet
OLaiklik
OEgemenlik
OToplum
Oİktidar
OHukuk
ODemokrasi
OYasa
MUSTAFA ERSOY 2014
Toplumu oluşturan insanların
her biridir.
…………………..
MUSTAFA ERSOY 2014
Toplumu oluşturan insanların
her biridir.
……BİREY..…..
MUSTAFA ERSOY 2014
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Belirli bir bölgede bir arada
yaşayan, ortak bir kültürü
paylaşan ve gereksinimlerini
karşılamak için birbirleriyle
ilişki kuran insanlardan oluşan
bütündür. . …………………..
MUSTAFA ERSOY 2014
Belirli bir bölgede bir arada
yaşayan, ortak bir kültürü
paylaşan ve gereksinimlerini
karşılamak için birbirleriyle
ilişki kuran insanlardan oluşan
bütündür.
… TOPLUM....MUSTAFA ERSOY 2014
Osmanlı Devlet Nişanı
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Osmanlı Devlet Nişanı, 19. yüzyılda Avrupa Birleşik
Krallık devlet geleneğindeki nişanlardan etkilenilerek
Osmanlı Devleti için hazırlanmıştır.
Ondan önce, padişahların tuğraları devlet nişanı yerine
geçiyordu. Osmanlı nişanının son hali, 17 Nisan 1882‘de
Sultan II. Abdülhamit tarafından yürürlüğe konmuştur.
Osmanlı Devlet Nişanı’nın içinde iki tane bayrak
vardır. Kırmızı zeminde ay-yıldız bulunan bayrak
Osmanlı Hanedanı’nı, yeşil zeminde üç hilal bulunan
bayrak İslam halifeliğini simgelemektedir. Terazi,
Osmanlı adaletini, terazide bulunan kitaplar da adaletin
kaynağı olan Osmanlı kanunnamelerini ve Kur’an-ı
Kerim’i temsil etmektedir. (Vikipedi)
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
MUSTAFA ERSOY 2014
Belli bir ülke üzerine
yerleşmiş, zorlayıcı yetkiye
sahip, üstün bir otorite
tarafından yönetilen insan
topluluğunun meydana
getirdiği siyasi kuruluştur.
…………………………..MUSTAFA ERSOY 2014
Belli bir ülke üzerine
yerleşmiş, zorlayıcı yetkiye
sahip, üstün bir otorite
tarafından yönetilen insan
topluluğunun meydana
getirdiği siyasi kuruluştur.
……DEVLET…..MUSTAFA ERSOY 2014
Belirli bir toplumda bulunan
bireyler arasındaki ilişkileri
düzenleyen, devletin yaptırım
gücüyle uyulması zorunlu
kılınan davranış kurallarının
tümüdür.
…………………………..MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Belirli bir toplumda bulunan
bireyler arasındaki ilişkileri
düzenleyen, devletin yaptırım
gücüyle uyulması zorunlu
kılınan davranış kurallarının
tümüdür.
……HUKUK…..MUSTAFA ERSOY 2014
Devlet tarafından bireyler
arasındaki ilişkileri
düzenlemek amacıyla konulan,
devlet güvencesinde olduğu
için yaptırım gücü yüksek olan
kuraldır.
…………………………..MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Devlet tarafından bireyler
arasındaki ilişkileri
düzenlemek amacıyla konulan,
devlet güvencesinde olduğu
için yaptırım gücü yüksek olan
kuraldır.
…YASA....MUSTAFA ERSOY 2014
Bir davranışı yapabilmek
konusunda hukuk düzeninin
kişilere tanıdığı yetkidir.
…………………………..
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Bir davranışı yapabilmek
konusunda hukuk düzeninin
kişilere tanıdığı yetkidir.
……HAK…..
MUSTAFA ERSOY 2014
Hakka ve hukuka uygunluk,
doğruluğu gözetmedir.
……………………..…..
MUSTAFA ERSOY 2014
Themis, Yunan
mitolojisinde Uranüs ve
Gaia'nın kızı olan adalet ve
düzen tanrıçasıdır. İlahi adaletin
tecessümüdür. Zeus'un Metis'ten
sonraki ikinci
karısıdır.Babaları Zeus olan,
Horae ve Moirae'nin annesidir.
Kılıç adaletin verdiği cezaların caydırıcılığını, teraziadaletin dengeli olarak dağıtıldığını gösterir. Gözünün kapalı olmasının sebebi ise adaletin herkese eşit ve tarafsız olarak dağıtıldığını simgeler.
MUSTAFA ERSOY 2014
Hakka ve hukuka uygunluk,
doğruluğu gözetmedir.
……ADALET…..
MUSTAFA ERSOY 2014
Kamu hizmetlerinin düzenli ve
yasalara uygun olarak
yapılabilmesi için kurulmuş
hiyerarşik örgüttür.
…………………………..
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Kamu hizmetlerinin düzenli ve
yasalara uygun olarak
yapılabilmesi için kurulmuş
hiyerarşik örgüttür.
…… BÜROKRASİ ……..
MUSTAFA ERSOY 2014
Bir toplumda egemenliği ve
devletin hukuki yaptırım
gücünü elinde bulunduran
güçtür.
…………………………..
MUSTAFA ERSOY 2014
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Bir toplumda egemenliği ve
devletin hukuki yaptırım
gücünü elinde bulunduran
güçtür.
… İKTİDAR ……..
MUSTAFA ERSOY 2014
Devleti istenilen amaçlara
göre idare etmedir. Devlette bu
görevi üstlenen organ hükûmet
adını alır.
…………………………..
MUSTAFA ERSOY 2014
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Devleti istenilen amaçlara
göre idare etmedir. Devlette bu
görevi üstlenen organ hükûmet
adını alır.
……YÖNETİM……..
MUSTAFA ERSOY 2014
Siyaset alanında eylemlerin,
kurallara ya da hukuk
sistemine uygun olmasıdır.
………………………..
MUSTAFA ERSOY 2014
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Siyaset alanında eylemlerin,
kurallara ya da hukuk
sistemine uygun olmasıdır.
…. MEŞRUİYET …..
MUSTAFA ERSOY 2014
Devletin iktidar gücünü, hiçbir
iç ve dış baskı olmadan
kullanma gücüne sahip
olmasıdır.
…………………………..
MUSTAFA ERSOY 2014
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Devletin iktidar gücünü, hiçbir
iç ve dış baskı olmadan
kullanma gücüne sahip
olmasıdır.
…EGEMENLİK…..
MUSTAFA ERSOY 2014
Tüm insanların insan oldukları
için sahip oldukları
devredilemez ve vazgeçilemez
haklardır. Bunlar, dünyanın
her yerinde, her insan için
geçerlidir.
…………………………..MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Tüm insanların insan oldukları
için sahip oldukları
devredilemez ve vazgeçilemez
haklardır. Bunlar, dünyanın
her yerinde, her insan için
geçerlidir.
…İNSAN HAKLARI....MUSTAFA ERSOY 2014
Halkın, halk tarafından, halk
için yönetimidir. İnsanın
doğuştan sahip olduğu
özgürlük, eşitlik gibi hakların
en iyi gerçekleştiği ortam bu
yönetim biçimiyle sağlanabilir.
…………………………..MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Halkın, halk tarafından, halk
için yönetimidir. İnsanın
doğuştan sahip olduğu
özgürlük, eşitlik gibi hakların
en iyi gerçekleştiği ortam bu
yönetim biçimiyle sağlanabilir.
…..DEMOKRASİ…..MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Devlet egemenliğinin dinsel
dogmalara değil, halk
iradesine dayanması sonucu,
din ve devlet işlerinin
birbirinden ayrılması ve inanç
özgürlüğü ortamının
yaratılmasıdır.
…………………………..MUSTAFA ERSOY 2014
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Devlet egemenliğinin dinsel
dogmalara değil, halk
iradesine dayanması sonucu,
din ve devlet işlerinin
birbirinden ayrılması ve inanç
özgürlüğü ortamının
yaratılmasıdır.
… LAİKLİK…….MUSTAFA ERSOY 2014
Toplumda bireylerin kendi
iradeleriyle meydana getirdikleri,
belli bir ölçüde iktidarın etki
alanı dışında bulunan yapıdır.
Özgür bireylerden oluşur ve
yönetim karşısında bir kamuoyu
meydana getirir..
…………………………..MUSTAFA ERSOY 2014
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Toplumda bireylerin kendi
iradeleriyle meydana getirdikleri,
belli bir ölçüde iktidarın etki
alanı dışında bulunan yapıdır.
Özgür bireylerden oluşur ve
yönetim karşısında bir kamuoyu
meydana getirir..
…SİVİL TOPLUM…..MUSTAFA ERSOY 2014
SİYASET
FELSEFESİNİN
TEMEL SORULARI
NELERDİR?
MUSTAFA ERSOY 2014
İktidar, kaynağını nereden alır?
Meşruiyetin ölçütü nedir?
Egemenliğin kullanılış biçimleri
nelerdir?
Bürokrasiden vazgeçilebilir mi?
Sivil toplumun anlamı nedir?
Bireyin temel hakları nelerdir?
Bir kurum olarak devlet nasıl bir
varlık niteliğine sahiptir?
Devletin sorumluluk ve işlevleri nelerdir?
MUSTAFA ERSOY 2014
İbni Haldûn, iktidarın insanların
birbirlerine zarar vermesini
engellemesi gerektiğini
savunmuştur.
O,bunu yapamayan iktidarın,
kendi varlık nedenini
gerçekleştiremediğinden meşru
olamayacağını vurgulamıştır.
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Bazı düşünürlere göre
iktidarın bir hakka dayanıp
dayanmadığını belirleyen
ölçüt, Tanrı’nın emirlerini
yerine getirmektir. İktidar
Tanrı’nın emirlerini uygular.
Bunu yapmayan iktidarlar
meşru olamaz. MUSTAFA ERSOY 2014
Bazı düşünürlere göre yasalar
uyarınca halkın seçtiği
kişilerden oluşan ve halkı
temsil eden iktidar meşrudur.
Bu düşünürler, devletin hukuk
devleti olması gerektiğini ve
demokratik yönetimi
savunurlar.MUSTAFA ERSOY 2014
İktidarın kaynağı ve Meşruiyetin ölçütü nedir?
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Korunma ihtiyacı.
Dinsel misyon (görev).
Ortak irade
MUSTAFA ERSOY 2014
Korunma
ihtiyacı
MUSTAFA ERSOY 2014
İnsanların korunma ihtiyacı,
Temel ve sosyal ihtiyaçlarını
karşılama,
Ahlaki olarak olgunlaşma
Erdemli insanlar yetiştirme
ihtiyacı.
MUSTAFA ERSOY 2014
Platon,
Aristoteles,
Farabi ,
İbn-i Haldun,
bu yaklaşımın en önemli temsilcileridir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Dinsel
misyon (görev)
MUSTAFA ERSOY 2014
Bu yaklaşıma göre
iktidarın kaynağı Tanrı'dır.
Bu anlayışa göre devlet,
Tanrı'nın istemiş olduğu
bir kurumdur.
MUSTAFA ERSOY 2014
Devleti yöneten iktidar
sahipleri Tanrı'nın
yeryüzündeki temsilcileridir.
Dolayısıyla bireylerin, devleti
yönetenlere itaat etmesi bir
ödevdir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Çünkü iktidar, Tanrı adına ve
Tanrı'nın yasalarıyla devleti
yönetir, ona karşı çıkmak
Tanrı'ya karşı çıkmakla aynı
anlama gelir.
MUSTAFA ERSOY 2014
İktidar, toplumu
Tanrı'nın koyduğu bu
yasalara uygun şekilde
yönettiği sürece
meşrudur.
MUSTAFA ERSOY 2014
St.Augustinus(Augustin 354-430) yaklaşımın önemli temsilcilerindendir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Ortak irade
MUSTAFA ERSOY 2014
Günümüzde de geçerliliği
yaygın olarak benimsenen bu
yaklaşıma göre iktidar,
kaynağını toplumdaki
bireylerin birlikte yaşama
isteğinin bir sözleşmeye
dayalı olarak ortaya
koymasından alır. MUSTAFA ERSOY 2014
T. Hobbes,
J. Locke
J. J.Rousseau
MUSTAFA ERSOY 2014
Bu yaklaşımda
meşruiyetin ölçütü de
halkın ortak özgür
iradesidir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Egemenliğin Kullanılış Biçimleri Nelerdir?
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Siyaset felsefesinde iktidarın yönetme
gücünü nereden aldıkları sorusundan sonra
gelen problem, bu gücü nasıl kullandıklarıdır.
Bu soruya farklı yanıtlar verilmiş ve
egemenliğin kullanılışı çeşitli şekillerde
sınıflandırılmıştır.
Bu konuda Max Weber (Maks Veber,
1864-1920 ) egemenliğin kullanılış
biçimlerini üç grupta toplamaktadır:
MUSTAFA ERSOY 2014
Geleneksel egemenlik biçimi
Karizmatik egemenlik biçimi
Rasyonel / Yasal egemenlik biçimi
MUSTAFA ERSOY 2014
Geleneksel
egemenlik
biçimi
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Egemenliğin geleneklere ve
birtakım örfî kurallara dayandığı
siyasi otorite biçimidir.
Bu egemenlik tarzı daha çok
babadan oğula geçen saltanat
(monarşik) yönetimlerinde ve feodal
toplumlarda geçerlidir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Karizmatik
egemenlik
biçimi
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Karizma; diğer insanları
etkileme, kendi etrafında
toplayabilme ve
yönlendirebilme gibi kişilik
özelliklerine sahip olmaktır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Bu egemenlik biçimi, liderde var
olduğuna inanılan üstün niteliklere
dayanır.
İnsanlar lidere gelenekler yada yasalar
nedeniyle değil, inandıkları ve
güvendikleri için itaat ederler.
Peygamberlerin, kahramanlık gösteren
bir komutanın otoritesi buna örnek
gösterilebilir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Rasyonel-Yasal
egemenlik
biçimi
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Egemenliğin, yazılı kurallara yani rasyonel hukuka dayandırıldığı otoritedir.
Demokratik rejimlere özgü olan bu egemenlik tarzında hukuk kuralları hem yöneteni hem de yönetileni bağlar.
Hiç kimsenin gücü ve yetkisi sınırsız değildir.
Devletin örgütlenme yapısında kuvvetler ayrılığı ilkesi geçerlidir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Bürokrasiden
vazgeçilebilir mi?
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
KOVUN KÜREKÇİYİ
A ve B şirketleri arasında bir kürek yarışı
düzenlenmesine karar verildi.
B takımında,
8 kişi kürek çekiyor,
1 kişi dümencilik yapıyordu.
A Takımında ise,
2 kişi kürek çekiyor,
3 kişi şeflik
3 kişi müdürlük yapıyor
1 kişi de dümeni kullanıyordu.
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Her iki takım da, performanslarını en üst düzeyine
varabilmek için uzun ve zorlu bir hazırlık
döneminden geçti.
Büyük gün geldi ve iki takım da, kendini hazır
hissediyordu.
B takımı yarışı bir kilometre farkla kazandı.
Yarış sonrası A takımı çok sarsılmıştı.
B takımının şirket yönetimi yarışın açık farkla
kaybedilmesinin nedeninin bulunmasına karar verdi.
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Yapılan araştırmalar, analizler ve uzun çalışmalar
sonucu düzenlenen raporlara göre hata bulundu ve
çözüm önerisi getirildi.
Çözüm olarak yönetimdeki düzeni güçlendirmek ve
koordinasyonu güçlendirmek için 1 genel müdür
atandı ve sandaldaki ağırlığı dengelemek için kürekçi
sayısı da 1’ e indirildi.
B takımına yeni bir yarış teklif etme kararı alındı.
9 kişilik A takımı B takımı ile tekrar yarış yapmak
üzere yeniden yapılandı.
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
B takımında,
8 kişi kürek çekiyor,
1 kişi dümencilik yapıyordu.
A Takımında ise yeni yapılanma şekli
şöyleydi:
1 Genel Müdür
3 Müdür
3 Dümen Şefi
1 Dümenci
1 Kürekçi.
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
İkinci yarışı B takımı iki kilometre arayla
kazandı.
Tepesi atan B şirketi yönetim kurulu hemen
harekete geçti.
Yarışın kaybedilmesinden sorumlu tutulan
kürekçi kovuldu müdürlere ve diğer personele
sorunun çözümüne olan katkılarından dolayı
ikramiye verildi.
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Devlet, işlerini iş bölümü
ve uzmanlaşmaya dayalı
olarak ast üst ilişkisi içinde
görevlendirdiği memurlar
vasıtasıyla yürütür.
Devletin bu örgütlenmesine
bürokrasi denir.MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Max Weber (1864-1920)'e
göre bürokrasi gereklidir ve
ondan vazgeçmek mümkün
değildir.
Çünkü bürokrasi devlet
örgütlenmesinin en akılcı
örneklerinden biridir.MUSTAFA ERSOY 2014
Bürokrasi çeşitli
düşünürler tarafından
kuralcı olmakla, işlerin
yürümesini yavaşlatmakla,
kırtasiyecilik olarak
olumsuz anlamda da
kullanılmaktadır.MUSTAFA ERSOY 2014
Sivil toplumun
anlamı nedir?
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
Sivil toplum, eşit toplumsal
haklara sahip olan vatandaşların
oluşturduğu toplumdur.
Bu kavram, özellikle
18. yüzyıldan sonra yaygın
olarak kullanılmaya
başlanmıştır. MUSTAFA ERSOY 2014
Halkın, çeşitli toplumsal
sorunlara çözüm getirebilmek
ve kamuoyu oluşturup sesini
yöneticilere duyurabilmek için
kurduğu gönüllü kuruluşlar,
sivil toplum kuruluşu adını alır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Sendikalar, kulüpler, vakıflar
ve dernekler başlıca sivil toplum
kuruluşlarıdır.
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Sivil toplum kuruluşları,
demokrasinin gelişmesine ve
güçlenmesine katkıda bulunur.
MUSTAFA ERSOY 2014
Bireyin temel
hakları nelerdir?
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
İnsan hakları ırk, din, dil
ayırımı gözetmeksizin tüm
insanların yararlanabileceği
haklardır.
MUSTAFA ERSOY 2014
İnsan hakları kavramı bir ideali
içerir ve bu alanda olanı değil,
olması gerekeni ifade eder.
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Temel hak ve özgürlükler ise
insan haklarının pozitif hukuk
tarafından tanınmış ve
düzenlenmiş kısmıdır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Kişisel Haklar
Bireyi toplumun ve devletin gücüne karşı koruyan haklardır. Bundan dolayı bunlara
“koruyucu haklar” da denir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Kişisel Haklar
Belli başlıları; yaşama hakkı, kişi güvenliği, özel yaşamın gizliliği, konut dokunulmazlığı, haberleşme özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü, düşünce ve kanaat özgürlüğü gibi.
MUSTAFA ERSOY 2014
Sosyal ve Ekonomik Haklar
Sosyal devlet ilkesinden dolayı kişinin
devletten gerçekleştirmesini
isteyebildiği haklardır. Bunlara “isteme
hakları” da denir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Sosyal ve Ekonomik Haklar
Başlıcaları şunlardır;
ailenin korunması,
eğitim öğretim hakkı,
çalışma ve sözleşme
özgürlüğü, sağlık
hakkı ve sosyal
güvenlik hakkıdır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Siyasal Haklar
Kişinin devlet yönetimine katılmasına
imkân sağlayan haklardır.
“ Katılma hakları ”
MUSTAFA ERSOY 2014
Siyasal Haklar
Seçme, seçilme ve
siyasal etkinliklerde
bulunma hakkı, siyasi
parti kurma, partilere
girme ve partilerden
ayrılma hakkı, kamu
hizmetine girme hakkı
ve dilekçe hakkı başlıca
siyasal haklardır.MUSTAFA ERSOY 2014
DEVLET NASIL ORTAYA
ÇIKMIŞTIR?
MU
STA
FA E
RSO
Y 2
01
4
MACHİAVELLİ
(Makyavelli, 1469-1527)
“Yönetimlerin çeşitliliği insanlar arasında
rastgele doğmuştur. Çünkü dünyanın
başlangıcında nüfus az olduğundan insanlar
toplum hâlinde yaşamamışlardır. Sonraları
sayıları arttıkça aralarında toplanmışlar ve
böylece kendilerini daha iyi korumak
amacıyla içlerinde kim daha güçlü ve cesur
ise ona baş eğmişler, onu baş yapmışlar, onun
sözünü dinlemişlerdir. Bundan iyilik ve
namus anlayışı doğmuştur. MUSTAFA ERSOY 2014
Çünkü bir kimse, kendisine iyilik gösterene
kötülük yaptığında bu, insanlar arasında kin ve
acıma duygularını uyandırmakta ve iyilik
bilmeyen kınanırken iyilik bilenler saygı
görmekteydiler.
Bunun ötesinde insanlar, aynı kınamaların
kendilerine yönelebileceğini düşünerek
kötülüklerden kaçınma amacıyla yasa yapma ve
buna karşı gelebilecekler için ceza saptama
yoluna gitmişlerdir.
Adalet anlayışı da buradan doğmuştur. Sonuçta
bir kral seçmeleri gerektiğinde en güçlüyü değil,
en aklı başında ve en adil kişiyi seçmişlerdir.”MUSTAFA ERSOY 2014
Machiavelli’ye göre devlet
nasıl ortaya çıkmıştır?
MUSTAFA ERSOY 2014
Makyavelizm nedir?
Siyasette amaca varmak için
bütün araçların kullanılmasını
meşru sayan görüş.
MUSTAFA ERSOY 2014
Ünlü İtalyan siyaset adamı, tarihçi ve
yazan N. Machiavelli'(1469-1527)nin
geliştirdiği siyaseti ahlaktan ayıran ve
her türlü ahlak kuralını hiçe sayan
teorisi ile, dürüstlük ve ahlaktan
yoksun siyasete Makyavelizm
denmiştir.
MUSTAFA ERSOY 2014
DEVLETİN ORTAYA ÇIKIŞI İLE
İLGİLİ KURAMLAR
Devletin, Doğal Bir Varlık Olduğunu
Savunanlar
Devletin, Yapay Bir Varlık Olduğunu
Savunanlar
MUSTAFA ERSOY 2014
Devletin, Doğal Bir Varlık Olduğunu
Savunanlar
Platon (MÖ 427-347)
Aristoteles (MÖ 384-322)
Farabi (870-950)
MUSTAFA ERSOY 2014
Platon
İnsan ile devlet arasında
büyük bir benzerlik olduğunu
ileri sürer.
İnsan bir mikro organizma,
devlet ise makro organizmadır. MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Platon
Farklı toplumsal sınıflar da insanda
bulunan bazı yetilerin bir karşılığıdır.
Örneğin;
İşçi sınıfı insandaki beslenme güdüsüne,
Koruyucu sınıfı insandaki irade ve
cesarete,
Yöneticiler sınıfı da insandaki akla
karşılık gelir. Platon( Devlet)
MUSTAFA ERSOY 2014
Platon
Bu anlamda devlet, doğanın bir
devamı olarak ortaya çıkmıştır
ve insan görünümündedir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Aristoteles
Monarşi, aristokrasi ve demokrasi olarak
ortaya çıkan üç devlet şeklinin de haklı ve
doğru yanları vardır. Önemli olan devletin
şekli değil, uygulama biçimidir.
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Aristoteles
Devletin amacı, insanları ahlaklı
kılmaktır.
Toplumun ahlakça düzelmesini,
iyiliğini amaçlayan hükûmet şekli
doğrudur.
Devletin başında bir kişi, birkaç
kişi ya da herkes bulunabilir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Aristoteles
Bir kişinin yönettiği durumlarda
krallık doğru ama zorbalık (tiranlık)
yanlıştır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Aristoteles
Bir grubun yönettiği durumlarda,
bilgi bakımından en iyilerin başta
bulunduğu aristokrasi doğru, doğum
ve servete dayanan oligarşi yanlıştır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Aristoteles
Herkesin yönettiği durumlarda ise
demokrasi ile oligarşinin karışımı
bir düzen olan politeia doğru,
yığının anarşisi olan demokrasi
yanlıştır.
Politika (Aristo)
MUSTAFA ERSOY 2014
Aristoteles
Aristoteles devletin, doğanın bir
devamı olduğu görüşündedir ve
devleti, toplumsal bir canlı olan
insana benzetir. Politika (Aristo)
MUSTAFA ERSOY 2014
Aristoteles
Nasıl ki insan bazı biyolojik
yetilerle dünyaya geliyor ve sonra
yaşamı boyunca bunları
geliştiriyorsa aynı şekilde insan
toplumsal bir varlık olma yetisiyle
dünyaya gelir ve sonra toplumsal
yaşam içinde bunları geliştirir. Politika (Aristo)
MUSTAFA ERSOY 2014
Aristoteles
Yani Aristoteles'in deyimiyle
“İnsan, toplumsal bir canlıdır (Zoon
politikon).”
Buna göre devlet insanın doğasına
bağlı olarak ortaya çıkan organik bir
varlıktırPolitika (Aristo)
MUSTAFA ERSOY 2014
Farabi
Farabi’ye göre de insan tek başına
yaşayamaz ve kendisini
geliştiremez. Toplum, bireylerden
birinin eksiğini diğeriyle tamamlar.
MUSTAFA ERSOY 2014
Farabi
En üstün yetkinlik de ancak kentte
yaşamakla elde edilebilir.
Erdem yardımlaşmadır.
Ancak insanlar kötülükler için de
yardımlaşabilirler.
Gerçek mutluluğa ulaştıracak şeylerde
yardımlaşan insanlardan oluşan kent,
erdemli kenttir.Farabi'nin "Erdemli Şehir (El Medinetü'l Fazıla)"MUSTAFA ERSOY 2014
Farabi
Ailelerin, köylere; köylerin
şehirlere ve şehirlerin de
devlete yönelmesi doğal bir
zorunluluktur.
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Devletin, Yapay Bir Varlık Olduğunu
Savunanlar
Thomas Hobbes (1588-1697)
John Locke (1632-1704)
Jean Jacques Rousseau (1712-1778)
MUSTAFA ERSOY 2014
Thomas Hobbes (1588-1697)
MUSTAFA ERSOY 2014
Thomas Hobbes’a göre “Doğal hal’’ de
özgürlük dışında bireylerin hoşuna giden
hiçbir taraf yoktur.
Tersine bu, onlar için pek büyük acılara
sebebiyet vermektedir. Ama ne yapsınlar
ki onları diğerlerinden korkmaktan
kurtaracak bir kudret yoktur.
MUSTAFA ERSOY 2014
HOMO HOMINI LUPUS
(İnsan İnsanın Kurdudur)
MUSTAFA ERSOY 2014
Hobbes ‘‘doğal hal’’ de
herkesin herkese karşı savaşı
durumunu Latince homo
homini lupus, yani İnsan
insanın kurdudur sözleriyle dile
getirir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Herkes, barışı sağlama ümidine
sahip olduğu müddetçe onun için
çaba harcamak zorundadır.
İnsanlara barışı temin etmek
için uğraşmaları emredilen bu
temel doğal yasadan ikinci bir
yasa doğmaktadır:
MUSTAFA ERSOY 2014
Herkes, varlığını savunurken sahip
olduğu şeyler üzerindeki sınırsız
hakkından vazgeçer.
Ancak bunun koşulu, başkalarının da
aynı şeyi yapmasıdır. Çünkü herkes bu
hakka yani canının istediği her
şeyi yapmak hakkına sahip olmakta
devam ettikçe bütün insanlar savaş
hâlinde bulunacaklar demektir.
MUSTAFA ERSOY 2014
: Leviathan (Gustav Dore)
Leviathan Thomas
Hobbes tarafından 1651'de
yazılmış kitap.
Leviathan kavramı bu eserde
mutlak güç ve yetkilere sahip
egemen devleti ifade etmek için
kullanılır.
Kitap, toplum sözleşmesi
teorisinin en eski örneklerinden
biri olarak değerlendirilir.
Kitap şu bölümlerden
oluşmaktadır:
1. Bölüm: İnsan Üzerine
2. Bölüm: Devlet Üzerine
3. Bölüm: Hıristiyan Bir Devlet
Üzerine
4. Bölüm: Karanlığın Krallığı
Üzerine
MUSTAFA ERSOY 2014
John Locke (1632-1704)
Aydınlanma Çağı
öncüleri arasında
sayılan John Locke,
T. Hobbes 'ta olduğu
gibi toplumun
kuruluşunu toplumsal
sözleşmeye
dayandırmaktadır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Locke'un devleti, asla Hobbes'ta
olduğu gibi mutlak egemenliğe
sahip değildir.
Aksine devlet, onu kuran
toplumun amaçlarının
gerçekleşmesinde sadece bir araç
olarak kalır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Locke'un kuramında siyasal
toplum ve siyasal güç, bir
sözleşmenin sonucu olduğu için
yönetilenlerin de
onayına sahip
olacaktır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Bu siyasal güç mülkiyet hakkını
korumak amacıyla kurulduğundan,
bunun ortadan kaldırılması
düşünülemez.
Aksi durumda, siyasal otoritenin
meşruiyeti ortadan kalkacak ve halkın
direnme hakkı doğacaktır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Ancak, siyasal otoritenin
toplumsal iradeye dayanması,
iktidarın kontrol edilebilmesi için
yeterli değildir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Bu nedenle, daha somut olarak
siyasal iktidarın sınırlandırılması
gerekir ki, bunun yolu kuvvetler
ayrılığı ilkesine dayanır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Jean Jacques Rousseau (1712-1778)
İnsan hür doğar,
ama her yerde zincire
vurulmuştur.
Politika ve ahlâkı
farklı ele alanlar, her
ikisini de asla
anlayamazlar.
MUSTAFA ERSOY 2014
Jean Jacques Rousseau (1712-1778)
Jean Jacques
Rousseau’ya göre
insan, iyidir ancak
bazı özelliklerini
uygarlığın
gelişimiyle
yitirmiştir. MUSTAFA ERSOY 2014
Özgür ve akıllı olduğundan
da var oluşunu güvence altına
alacak koşulları aramış ve
toplumsal sözleşmeyi
yapmıştır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Böylece devleti kurmuş, doğal yaşama düzeninden toplum düzenine geçmiştir.
Devlet, toplumsal sözleşme üzerine dayalı politik bir örgüttür.
İnsan bu durumda doğadan kazandığı birçok üstünlüğü yitirse de yetilerini geliştirmiş, düşüncelerini aydınlatmış, duygularını yüceltmiştir.
MUSTAFA ERSOY 2014
FİLOZOFLARIN GÖRÜŞLERİ
Filozoflar
Pla
ton
Ari
sto
tele
s
Fara
bi
T.H
ob
be
s
J. L
ock
e
J.J.
Ro
uss
eau
Devletin, doğal bir varlık olduğunu savunanlar.
Devletin, yapay bir varlık olduğunu savunanlar.
Ailelerin köylere, köylerin şehirlere, şehirlerin devlete
yönelmesi doğal bir zorunluluktur.
Devlet, toplumsal sözleşme üzerine dayalı politik bir
örgüttür.
İnsan mikro bir organizma, devlet ise makro
organizmadır.
İnsan toplumsal bir canlıdır (zoon politikon).
Devlet insanı toplum içindeki diğer insanların saldırı ve
zulmünden korumak için kurulmuş bir müessesedir.
Devlet mutlak bir güç olmayıp onu kuran toplumun
amaçlarını gerçekleştirmek için bir araçtır.MUSTAFA ERSOY 2014
FİLOZOFLARIN GÖRÜŞLERİ
Filozoflar
Pla
ton
Ari
sto
tele
s
Fara
bi
T.H
ob
be
s
J. L
ock
e
J.J.
Ro
uss
eau
Devletin, doğal bir varlık olduğunu savunanlar. x x x
Devletin, yapay bir varlık olduğunu savunanlar. x x x
Ailelerin köylere, köylerin şehirlere, şehirlerin devlete
yönelmesi doğal bir zorunluluktur. x
Devlet, toplumsal sözleşme üzerine dayalı politik bir
örgüttür. x
İnsan mikro bir organizma, devlet ise makro
organizmadır.x
İnsan toplumsal bir canlıdır (zoon politikon). x
Devlet insanı toplum içindeki diğer insanların saldırı ve
zulmünden korumak için kurulmuş bir müessesedir. x
Devlet mutlak bir güç olmayıp onu kuran toplumun
amaçlarını gerçekleştirmek için bir araçtır. xMUSTAFA ERSOY 2014
M U S T A F A E R S O Y 2 0 1 4
İdeal Düzeninin Olabileceğini
Kabul Edenler
İdeal Düzenin Olabileceğini
Reddedenler
MUSTAFA ERSOY 2014
İdeal Düzeninin Olabileceğini
Reddedenler Sofistler
Nihilistler (Hiççiler)
Anarşizm
MUSTAFA ERSOY 2014
Sofistler; “insan”, “toplum”ve “devlet” kavramları üzerinde düşünceler ileri süren, toplumsal değer yargılarını tartışma konusu yapan Yunan düşünürleriydi.
Sofistler
MUSTAFA ERSOY 2014
Onlara göre düzen toplumdan topluma, zamana ve insanlara göre değişen bir kavramdı.
Onlara göre “doğal olan”la “yasal olan” birbirinden farklıdır.
Doğal olan, insanın özüne uygun, doğru ve iyidir.
Yasal olan ise toplumsal uzlaşımın ürünüdür. İnsan doğasına aykırı, yapay ve kötüdür.
MUSTAFA ERSOY 2014
Nihilizm, evrenin anlamsız
ve amaçsız olduğunu, bu
nedenle de hiçbir değerin söz
konusu olamayacağını savunan
öğretidir.
Nihilistler (Hiççiler)
MUSTAFA ERSOY 2014
Nihilizme göre insanların
eylemlerine yön veren doğru,
iyi ve güzel gibi değerler
hiçbir şey ifade etmez.
MUSTAFA ERSOY 2014
Nihilistler, devleti ve onunla
ilişkili tüm kurumları ahlaka
aykırı bulurlar.
Bu nedenle de nihilizm çoğu
zaman anarşizmle birleşir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Anarşizm, devletin insanın ilkel dönemine ait bir kurum olduğunu savunur.
İnsanlığın gelişmesi onu çağı geçmiş bir kurum durumuna düşürmüştür.
Anarşizm
MUSTAFA ERSOY 2014
Baskıyla ya da bir ödül
veya çıkar hatırına
yapılan davranış,
ahlaklı bir davranış
değildir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Devlet, baskıcı bir kurum
olduğu için insanın doğasını
alçaltır ve bozar.
O hâlde, devletin baskıcı
organları yerle bir edilmelidir.
MUSTAFA ERSOY 2014
İdeal Düzenin Olabileceğini
Kabul Edenler Özgürlüğü temel alan yaklaşım
Eşitliği temel alan yaklaşım
Adaleti temel alan yaklaşım
MUSTAFA ERSOY 2014
Özgürlüğü
temel alan yaklaşım
MUSTAFA ERSOY 2014
Özgürlüğü temel alan
yaklaşım: Liberalizm
olarak adlandırılır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Bu yaklaşımın temeli
sofistlerin doğal haklar
anlayışına dayanır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Sistem olarak 17. yüzyılda
ortaya çıkan liberalizme göre:
‘‘İnsanın, salt insan olarak,
doğuştan bazı hakları ve
özgürlükleri olduğu, devletin
bunlara hiçbir zaman
dokunamayacağı’’
düşüncesini savunur. MUSTAFA ERSOY 2014
II. Dünya Savaşı'ndan
sonra devletler, bireylere
tanınan hak ve
özgürlüklerin güvence
altına alınması konusunda
birleşti. MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Bunun sonucunda
Birleşmiş Milletler İnsan
Hakları Komisyonu
Haziran 1948'de 30
maddelik bir bildiri
hazırladı. MUSTAFA ERSOY 2014
Hazırlanan bildiri (İnsan
Hakları Evrensel Bildirisi)
birkaç maddede değişiklik
yapıldıktan sonra 10 Aralık
1948'de, BM Genel
Kurulu'nun Paris'te yapılan
oturumunda kabul edildi. MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Bildirinin imzalandığı
10 Aralık, Dünya
İnsan Hakları Günü
olarak kutlanır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Bu görüşe göre insanlar toplu
yaşama geçmeden önce doğal hâlde
yaşıyorlardı. O zaman tam bir
özgürlükleri vardı. Sonradan siyasi
topluluk ortaya çıktı. İnsanlar bunu
yaparken özgürlüklerinin bir
bölümünden vazgeçtiler.
Şu hâlde insanların devletten önce
de sonra da birtakım doğal hakları
vardır ve devlet onlara saygı
göstermek zorundadır. MUSTAFA ERSOY 2014
Liberalizmin görüşleri
doğrultusunda çeşitli insan
özgürlükleri gündeme
gelmiştir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Dinde inanç ve ibadet özgürlüğü,
Siyasette düşünce ve düşünceleri ifade özgürlüğü,
Ekonomide teşebbüs özgürlüğü gerçekleştirilmeye çalışılmıştır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Liberalizm bireyciliği, özgürlüğü,
hukukun üstünlüğünü, serbest
piyasa ekonomisini ve birey
karşısında devlet gücünün
sınırlandırılmasını temel alarak
ideal düzene ulaşılabileceğini
savunur.MUSTAFA ERSOY 2014
Eşitliği
temel alan yaklaşım
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Eşitliği temel alan
yaklaşım:
Sosyalizm olarak
adlandırılır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Bu yaklaşım sağlık, zekâ ve
yetenek bakımından farklılıkları
olan bireylerin eşitlik değil de
özgürlük, temele alınırsa
ezileceklerini savunur.
MUSTAFA ERSOY 2014
Bu görüşe göre özgürlük
ancak herkes sahip olduğu
olanakları diğerleriyle eşit
olduğu bir ortamda
değerlendirirse mümkün olabilir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Toplumun ve bireyin
çıkarları her zaman aynı
yönde değildir.
Özellikle ekonomi alanında
özgür olan bireyler,
diğerlerine zarar verebilirler. MUSTAFA ERSOY 2014
Bu nedenle devlet,
ekonomiye müdahale
etmelidir.
Üretim araçları devletin
mülkiyetinde olmalıdır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Adaleti
temel alan yaklaşım
MUSTAFA ERSOY 2014
Adaleti temel alan
yaklaşım
‘‘Demokratik, sosyal
hukuk devleti’’dir.MUSTAFA ERSOY 2014
Demokratik, sosyal hukuk devleti,
özgürlük ve eşitliği temel alan
yaklaşımların yetersiz kaldığı
noktada ortaya çıkmıştır.
Çünkü bu iki yaklaşım
doğrultusunda toplumda
adaletin sağlanması mümkün
olamamıştır.MUSTAFA ERSOY 2014
Bu görüş taraftarlarına göre
ideal toplum düzenini belirleyen
ölçütlerin başında adalet gelir.
Adalet, herkese hak ettiğini
vermektir.
Eşitlik ve özgürlük adalette
birleşir. MUSTAFA ERSOY 2014
Adalet, eşitlere eşit,
eşit olmayanlara farklı
davranılmasını sağlar, çünkü
güçlüyle güçsüze aynı
davranmak, güçsüzün daha
güçsüz olmasına yol açar.
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Günümüzde devlet, sosyal
adaleti gerçekleştirmeye çalışır.
Ekonomik yönden güçsüz
olanları ve insanca yaşamak için
gerekli geliri olmayanları korur.
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Ekonomik eşitsizliklerin yarattığı
dengesizlikleri ortadan kaldırmaya çalışır.
Bireylerin yaşam mücadelelerini
kolaylaştırır.
Dar gelirlilere ve yoksullara yardımcı olur.
Bunun için öncelikle anayasa ve
yasalarında sosyal ve ekonomik haklara yer
verir, çeşitli kurum ve kuruluşlar kurar.MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Düzen kavramı topluma, zamana ve
insana göre değiştiğinden ideal bir toplum
düzeni yoktur.
Devlet öncelikle sosyal adaleti
gerçekleştirmelidir.
İnsan her alanda, özellikle de ekonomik
alanda özgür olmalıdır.
Bireyin değil toplumun çıkarı ön planda
olmalıdır.
Devlet ve tüm baskıcı kurumlar ortadan
kaldırılmalıdır.
Devlet ve onunla ilgili kurumlar ahlâka
aykırıdır.
Sosyal devlet
Sosyalizm
Nihilizm
Anarşizm
Sofistler
Liberalizm
MUSTAFA ERSOY 2014
Düzen kavramı topluma, zamana ve
insana göre değiştiğinden ideal bir toplum
düzeni yoktur.
Devlet öncelikle sosyal adaleti
gerçekleştirmelidir.
İnsan her alanda, özellikle de ekonomik
alanda özgür olmalıdır.
Bireyin değil toplumun çıkarı ön planda
olmalıdır.
Devlet ve tüm baskıcı kurumlar ortadan
kaldırılmalıdır.
Devlet ve onunla ilgili kurumlar ahlâka
aykırıdır.
Sosyal devlet
Sosyalizm
Nihilizm
Anarşizm
Sofistler
Liberalizm
MUSTAFA ERSOY 2014
ÜTOPYALAR
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Bazı düşünürler, hayal
ettikleri toplum düzenlerini
anlatan eserler yazmışlardır.
Bunlara “olmayan ülke”
anlamına gelen ütopya adı
verilmiştir.
MUSTAFA ERSOY 2014
İstenilen ütopyalar.
İstenilmeyen ütopyalar.
MUSTAFA ERSOY 2014
İstenilen ütopyalar Platon (MÖ 427-347)
Politeia (Devlet)
Farabi (870-950)
“El-Medinet’ül Fazıla” (Erdemli Şehir)
Thomas More (Tomas Mor,1478 - 1535)
“Ütopia” (Ütopya)
Tommaso Campanella
(Tommaso Kampanel- la,1568 - 1639)
Güneş Ülkesi
Francis Bacon (Frensis Beykın,1561 - 1626)
Yeni Atlantis
MUSTAFA ERSOY 2014
İstenilen ütopyalar
Bazı düşünürler, yaşadıkları
toplumlardaki devlet
yönetimlerinin, bireylerin
çoğunluğunun mutluluk ve
refahını sağlamada yetersiz
kaldıklarını görmüşlerdir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Bu nedenle, nesnel koşullardan
ve toplumsal yasalardan değil de
adalet, özgürlük, eşitlik gibi soyut
ilkelerden kalkarak gerçekleşmesi
mevcut dünyada olanaksız olan
fakat ideal bir dünyada var olacağı
düşünülen birtakım devlet ve
toplum düzeni tasarımları
yapmışlardır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Daha çok insanın refah ve
mutluluğunu sağlamayı
amaçlayan bu tür ideal düzen
tasarımlarına istenilen
ütopyalar denir.
MUSTAFA ERSOY 2014
POLİTEİA
(DEVLET)Platon (MÖ 427-347)
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Platon’un Devlet adlı ütopyasında
üç sınıf vardır :
İşçiler, askerler ve yöneticiler.
MUSTAFA ERSOY 2014
İşçiler, çalışan sınıftır. Bu sınıf, sadece üretimle
ilgilenmeli, başka bir işe karışmamalı ve sade bir
yaşam sürmelidir.
Askerlerin (koruyucular) çocukları ana
babalarını tanımamalı, devlet tarafından
büyütülmelidir.
Koruyucuların mal ve mülkleri olamaz.
Savaşçılardan ikinci elemede başarılı olanlar
felsefe eğitimi görürler. Böylece, elli yaşına varan
ve bilgeliği elde eden kişiler yönetici olacaklardır.
MUSTAFA ERSOY 2014
“El-Medinet’ül Fazıla”
(Erdemli Şehir)
Farabi (870-950)
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Farabi, “Erdemli Toplumun İlkeleri Üzerine
Kitap” (Kitâb-el ârâ-el Medinetü’l Fazıla)’ın
da toplumda kişilerden birinin eksikliğinin
diğeriyle tamamlandığını söyler.
En üstün yetkinlik, şehirde yaşayanlar
tarafından elde edilebilir.
Bu nedenle, kentle köy ayrımının aşılması
gerektiği yolundaki bilimsel savı dile getirir.
Erdem yardımlaşmadır. Mutluluğa erişmek için
yardımlaşan toplum, erdemli toplumdur.
MUSTAFA ERSOY 2014
Erdemli kent, bütün organları tam
olan bir bedene benzer. O bedenin
bütün organları yaşamak için nasıl
birbirlerine yardım etmek
zorundaysa kentlerin bütün kişileri
de mutlu olmak için birbirlerine
yardım etmek zorundadırlar.
MUSTAFA ERSOY 2014
ÜTOPYAThomas More
(Tomas Mor, 1478-1535)
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Thomas More
(Tomas Mor, 1478-1535)
Ütopya adlı eserinde, Ütopya Adası’nın
elli dört büyük ve güzel şehri olduğunu
söyler.
Her şehirde altı bin aile yaşar. Her aile
yirmi iki kişidir. Bunların yirmi kişisi özgür
vatandaş, iki kişisi esirdir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Bunların yirmi kişisi özgür vatandaş, iki
kişisi esirdir. Şehirlerin hepsinde aynı dil
konuşulur, aynı töreler, aynı kurumlar,
aynı yasalar yürürlüktedir.
Halk kendisini toprağın sahibi değil,
çiftçisi, işçisi diye görür. Yöneticiler
seçimle iş başına gelirler. Esirler
haricinde herkes eşittir. Bazı sorunlar tüm
ada halkının oyuna sunulur.
MUSTAFA ERSOY 2014
GÜNEŞ ÜLKESİTommaso Campanella
(Tommaso Kampanel- la)
(1568 - 1639)
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Devleti yönetecekler teorik bakımdan
da en iyi yetişmiş olan kimselerdir.
Güneş Ülkesi’nin başında hem filozof
hem rahip olan bir hükümdar
bulunmaktadır.
İnsanların ne kendi evleri ne kendi
çocukları vardır. Her şey ortaklaşadır.
Özel mülkiyet yasaktır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Güneş Ülkesi adını verdiği eserinde,
bilim ve felsefenin hâkim olduğu bir
düzeni anlatır.
MUSTAFA ERSOY 2014
YENİ ATLANTİSFrancis Bacon
(Frensis Beykın,1561 - 1626)
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Yeni Atlantis’inde, bilime dayanan bir
devleti anlatır. Bu devletin dış dünyayla
hiçbir ilişkisi yoktur. Bir adada
kurulmuştur. Adada “Bilimler Hazinesi”
adındaki örgüt, her türlü bilme ve
araştırmayı düzenleyen merkezdir.
Devlette sosyal adalet değil, bilgi temel
alınmıştır.
MUSTAFA ERSOY 2014
İstenilmeyen ütopyalar
(Korku ütopyaları)
Aldous Huxley (Aldus Haksli, 1894 - 1963)
“Yeni Dünya”
George Orwell (Corc Orvıl, 1903-1950)
“1984”
MUSTAFA ERSOY 2014
Karşı ütopyalar adını da
alan korku ütopyaları, daha
önceki ütopyaların
iyimserliğinden ve geleceğe
inancından yoksun
ütopyalardır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Gelecek günleri karanlık ve
umutsuz gösterir. Korku
ütopyalarına göre gelecekte,
kent yıkıntılarından ve
mezarlıkları talan eden vahşi
insan sürülerinden başka
hiçbir şey kalmayacaktır.
MUSTAFA ERSOY 2014
“Yeni Dünya”Aldous Huxley
(Aldus Haksli, 1894 - 1963)
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
"Yeni Dünya" adlı eserinde,
bilim ve teknoloji yönünden çok
gelişmiş bir toplum anlatılır.
Toplumun ihtiyacına göre insanlar,
önceden saptanan nitelik ve ölçülere
göre fabrikalarda üretilir ve özel
merkezlerde büyütülürler.
MUSTAFA ERSOY 2014
Genetik yöntemlerle aynı işte
çalışacak çok sayıda özdeş insan
üretilebilmektedir. Tüp bebeklerin
kalıtımları, çalıştırılacakları işlere göre
önceden belirlenmiştir. Belli bir
şartlandırma ve "soma" adı verilen zevk
verici bir içecek vasıtasıyla, bireylerin
kendi konumlarından memnun olmaları
sağlanmıştır. MUSTAFA ERSOY 2014
Çocuklar fabrikalarda üretildiği ve
devlet tarafından yetiştirildiği için evlilik
ve aile ortadan kalkmıştır. İnsanın
kültürel varlığı ve tarih bilinci de yok
edilmiştir. Romanın kahramanı, normal
ana babadan doğan bir melezdir. Yaşadığı
topluma uyum sağlayamaz ve kurtuluşu
intihar etmede bulur.
MUSTAFA ERSOY 2014
“1984”George Orwell
(Corc Orvıl, 1903-1950)
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
“Büyük ağabey sizi
gözlüyor.”
MUSTAFA ERSOY 2014
Orwell'in yazdığı "1984" adlı
eserde tasarlanan devlet
anlayışında insan benliğini yok
edecek ölçüde zora ve kaba
güce dayalı baskıcı bir yönetim
egemendir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Dünya Okyanusya (Ocania-
Amerika, İngiltere ve Batı
Avrupa), Avrasya (Eurasia-
Rusya, Doğu Avrupa) ve Doğu
Asya (Eastasia -Çin, Japonya)
olmak üzere üç büyük devlet
şeklinde bloklaşmıştır.MUSTAFA ERSOY 2014
"1984"te anlatılan bu düzende
devrimle iktidara gelmiş parti
denilen bir örgüt yönetimdedir.
Bu parti, iktidarını sürdürebilmek
için insanları ezici bir baskı
altında tutmakta ve düzene aykırı
davrananlara işkence etmektedir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Birey, en doğal hakkı olan
yaşama güvencesinden bile
yoksundur. Böylece insanlar
sindirilmiş; özgürlükleri, ahlaki ve
insani duyguları yok edilmiştir.
Herkesin düşünce ve davranışı
“Büyük ağabey sizi gözlüyor.”
tehdidi altındadır.
MUSTAFA ERSOY 2014
BİREY-DEVLET
İLİŞKİSİ
MUSTAFA ERSOY 2014
Bireysel çıkar değil,
asıl grup çıkarı
tehlikelidir.Friedrich von Hayek
MUSTAFA ERSOY 2014
İnsanı yaşat ki devlet
yaşasın.Şeyh Edebali
MUSTAFA ERSOY 2014
Yasa ancak toplum için zararlı
fiilleri yasaklayabilir.
Yasanın yasaklamadığı bir şey
engellenemez ve hiç kimse yasanın
emretmediği bir şeyi yapmaya
zorlanamaz.Fransız İnsan ve Yurttaş Bildirisi
MUSTAFA ERSOY 2014
Çağdaş düşünürlerden
Karl Popper (1902-
1994)'da “Açık
Toplum ve
Düşmanları” adlı
eserinde insan hakları
üzerinde durur.
MUSTAFA ERSOY 2014
MUSTAFA ERSOY 2014
Ona göre Totaliter devlet
yönetiminin görüldüğü kapalı
toplumlar, bireyin temel haklarını
ve özgürlüklerini ortadan kaldıran
bir yapıya sahiptir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Açık toplumda ise çok partili siyasal
yaşam hâkimdir ve yönetim, bireylerin
özgür katılımıyla oluşur.
Burada mutlak doğruları temsil ettiğini
iddia eden ve her şeyi belirleyen bir
yönetim anlayışına yer yoktur.
Bu nedenle bireyler farklı düşünme ve
davranma özgürlüğüne sahiptir. Birer
temel hak hâline gelen sorgulama,
eleştirme ve örgütlenebilme hakları
toplumun gelişmesini sağlar.MUSTAFA ERSOY 2014
Yusuf Has Hacip
(M.S. 1017-1019)
"Kutatgu Bilig"
(Mutluluk Veren Bilgi)
adlı eserinde, birey ve
toplum ilişkisini dile
getirmiştir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Yusuf Has Hacip‘e göre,
devletin ideal bir devlet
olabilmesi için, akla,
adalete, doğru ve adil
yasalara dayanması gerekir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Charles Louis Montesquieu
(1689-1755)
“Kanunların Ruhu”adlı eserinde ilk kez
J.Locke'un ortaya attığı ancak çok açık
olmayan “Kuvvetler ayrılığı”ilkesini
ayrıntılı olarak ele alarak netleştirmiştir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Kuvvetler ayrılığı; yasama, yürütme ve
yargı erklerinin birbirinden ayrılması ve üç
farklı organ eliyle yürütülmesi anlamına gelir.
Bu, devlet gücünün tek elde toplanarak
keyfi ve baskıcı bir yönetim anlayışının ortaya
çıkmasını önler. Ayrıca devlet gücünün
yasalarla sınırlandırılmış olması, devlet gücü
karşısında bireyin hak ve özgürlüklerinin
güvence altına alınmasını sağlar.
MUSTAFA ERSOY 2014
Siyaset felsefesi açısından birey ve
devlet ilişkileri çok önemlidir.
Çünkü bu ilişki, hem toplumun
yapısını hem de yönetim biçimini
belirler.
Eski çağlardan günümüze bu ilişki
oldukça farklılık göstermiştir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Demokratik toplumlardan önce,
devletle birey arasındaki ilişki bir
efendi-kul ilişkisidir.
Tarihin seyri içinde devlet yönetimi,
monarşiden demokrasiye doğru bir
gelişim ve değişim göstermiştir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Günümüzdeki demokratik
toplumlarda, bireysel özgürlük, eşitlik,
adalet fikirlerine dayalı bir yönetim söz
konusudur.
Bu yönetimlerde, insanların eşit
oldukları; yaşama, çalışma, mülk
edinme, düşünme, inanç ve vicdan
özgürlüğü gibi temel hakları olduğu
kabul edilir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Kısaca söylersek birey - devlet
ilişkisi önemlidir. Çünkü toplumun
huzuru ve geleceği bu ilişkinin
sağlıklı olmasına bağlıdır.
MUSTAFA ERSOY 2014
Birey de devlet de birbiri
için feda edilmemelidir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Devlet, bireylerden oluşan toplumun
refahı ve geleceğinin güvencesi olmak
için vardır. Bu amaç ve hedef
doğrultusunda hareket etmelidir.
MUSTAFA ERSOY 2014
Bunun yanında, birey de devlet
karşısında temel haklar dediğimiz
haklar dışındaki haklarından
vazgeçmiştir ve devletin kararlarına
saygılı olmak zorundadır.
MUSTAFA ERSOY 2014
