©The McGraw-Hill Companies, 2002

7. HaftaMikroekonomik

Uyglamalar

©The McGraw-Hill Companies, 2002

İşgücü Piyasası

3©The McGraw-Hill Companies, 2002

Uzun dönemde faktör talebi• Sermaye emeğin optimal bileşimi bu faktörlerin

nisbi fiyatına bağlıdır– Bu emek-zengini ülkelerde neden emek-yoğun

tekniklerin kullanıldığını açıklıyor.

• Bir faktörün fiyatındaki değişme hem üretim hem de ikame etkisi ortaya çıkarır

• Ücretin yükselmesi – daha sermaye-yoğun tekniklerin kullanılmasına neden

olur (ikame etkisi)

– aynı zamanda üretimin düşmesine neden olur

4©The McGraw-Hill Companies, 2002

Kısa dönemde emek talebi

• Tam rekabet ve, azalan verimler altında:

• firma, karını ekstra bir birim işçi istihdam etmenin maliyeti MVPL’ye eşit olduğunda maksimize eder...

Emeğin marjinal ürün değeri (MVPL) işçi sayısını bir birim arttırarak üretilen ürünün satışından elde edilen gelirdir

W0

MVPL

İstihdam

Ücr

et,

MV

PL

5©The McGraw-Hill Companies, 2002

Kısa dönemde emek talebi

W0

MVPL

İstihdam

Ücr

et,

MV

PL

L*

İstihdam seviyesi L*.

Tam rekabetde karı maksimizeeden MR = SMC kuralı ile tutarlı.

L*’ın altında, ekstra istihdammaliyetinden daha fazla gelir yaratır.L*’nın üstünde, tam tersi.

…bu E noktasında gerçekleşirw = MVPL.

E

6©The McGraw-Hill Companies, 2002

Emek arzı

• EMEK GÜCÜ:– çalışabilecek herkes

• Emek arzı– bireyin zamanının ne kadarını işe

ayıracağı reel ücrete bağlıdır

7©The McGraw-Hill Companies, 2002

Toplumun emek arzı

• Ekonomiyi ya da endüstriyi ele alırsak;

• daha yüksek reel ücret daha fazla katılım demek

• o yüzden emek arzı pozitif eğimlidir

8©The McGraw-Hill Companies, 2002

Bir endüstride emek piyasası dengesi

• yüksek ücretlerde daha fazla emek arzı

• yüksek ücretlerde daha az emek talebi

• Denge W0, L0.emek miktarı

Ücr

et DL

DLSL

SL

W0

L0

9©The McGraw-Hill Companies, 2002

Ürün talebinde azalış

emek miktarı

Ücr

et DL

DLSL

SL

W0

L0

Dengeden başlayarak

ürün talebinde düşme emeğe olan talebide düşürürD'L

D'L

D'L

Yeni denge W1, L1.

L1

W1

10©The McGraw-Hill Companies, 2002

Diğer endüstride ücret artışı

emek miktarı

Ücr

et DL

DLSL

SL

W0

L0

Dengeden başlayarak,

Başka sektörlerdeki ücret artışıemeği çeker,

dolayısıyla bu endüstride arzsola kayar

S'L

S'LYeni denge W2, L2.

L2

W2

©The McGraw-Hill Companies, 2002

Bilgi ekonomisi

12©The McGraw-Hill Companies, 2002

13©The McGraw-Hill Companies, 2002

Ülkelere göre refah değişkenleri

0

500

1000

1500

£bn

2003

2003'de işletmelerde internet kullanımı

İşletmeler arasıİşletme ve tüketiciler arası

0

2

4

6

£bn

1997

1997'de işletmelerde internet kullanımı

İşletmeler arasıİşletme ve tüketiciler arası

14©The McGraw-Hill Companies, 2002

e-ürünler

• e-ürün:– dijital olarak kodlanan hızlı ve ucuz bir

şekilde aktarılan ürünlerör. müzik, filmler, kitaplar…

• e-ürünleri üretmenin maliyeti çok büyük…

• … fakat ürünü dağıtmanın marjinal maliyeti çok küçük

• ölçek ekonomilerinden faydalanır

15©The McGraw-Hill Companies, 2002

Network dışsallıkları

TL

Miktar

D1

P1

Q1

P1 seviyesinde talep sınırlı.

Fiyat P2’ ye düştüğünde insanlar network’ü daha çekici bulacaktır,dolayısı ile sadece talep doğrusu üzerinde bir kayma olmaz aynı zamanda talep eğrisi sağa kayar.

P2

D2

Q2

Uzun dönem talep eğrisi daha esnek hale gelmiştir (DD).

D

D

16©The McGraw-Hill Companies, 2002

Bilgi: arz yönü

• Ölçek ekonomilerinin büyüklüğü dikkate alındığında, bilgi ürünlerinin tekel satıcıları iki şekilde karşımıza çıkar:

• Küçük rakipleri olan baskın firmaör. Microsoft ve onun A&G

harcamaları

• Tekelci rekabet

17©The McGraw-Hill Companies, 2002

Bilgi ürünlerinin fiyatlanması

• Bilgi ürünlerini fiyatlama stratejileri:– iki-parçalı tarife

• sabit maliyetleri karşılamak için yıllık ücret + marjinal maliyetleri karşılamak için küçük bir ücret

– çeşitleme • fiyat farklılaştırmasını mümkün kılmak için farklı

kalitede ürün sunmak (Dos, Windows, NT, XP ve versiyonları)

– paketleme• fiyat farklılaştırması ihtiyacını azaltmak için birden

fazla ürünü birden sunmak

18©The McGraw-Hill Companies, 2002

Rekabet - İşbirliği

• Stratejik ittifak, birbirini kısmen tamamlayan bazı ürünlerin üreticilerinin bir arada ürün sunduğu işbirliği ve rekabet ortamıdır.– ör. Microsoft ve Intel– havayolları ittifakları: One World, Star

19©The McGraw-Hill Companies, 2002

E-ekonomiyi anlamak

• 1 Bilgi devrimi hayatımızı değiştiriyor– fakat piyasa taktik ve

aktivitelerinin sadece çok azı yeni

• 2 Teknolojik devrim ekonomik devrimi gerektirmedi.

©The McGraw-Hill Companies, 2002

Hükümet Harcamalarıve

Gelirleri

21©The McGraw-Hill Companies, 2002

Hükümet harcamaları

0

10

20

30

40

50

60

Mill

i gel

irin

için

deki

yü

zde

pay

1880 1929 1960 2001

1880'den itibaren sanayileşmiş ülkelerde hükümet harcamaları artmıştır

JaponyaABDAlmanyaİngiltereFransaİsveç

22©The McGraw-Hill Companies, 2002

Özel ve kamu malları• Özel mal

– bir kişi tarafından tüketildiğinde başkası tarafından tüketilemeyen ürün.

ör. diş tedavisi

• kamu malı– birisi tarafından tüketildiğinde başkaları

tarafından da tüketilebilen ürün.ör. sokak lambası

23©The McGraw-Hill Companies, 2002

Hak görülen mallar ve kötü mallar

• Hak görülen mallar (kötü)– istenmese bile herkesin elde etmesi

(etmemesi) gerektiğini düşündüğümüz mallar (kötü mallar).ör. Eğitim, sağlık hizmetleri, sigaralar

24©The McGraw-Hill Companies, 2002

Vergi çeşitleri• Dolaysız vergiler

– ücret, maaş, kira, faiz gibi gelirlerden alınan vergiler.ör. gelir vergisi, kurumlar vergisi

• Dolaylı vergiler– mal ve hizmetlere yapılan harcamalardan

alınan vergilerör. KDV, gümrük vergisi

• Zenginlik vergisi– sermaye transfer vergisi, emlak vergisi

25©The McGraw-Hill Companies, 2002

İşverenin ödediği alan mavi, işçilerin ödediği yeşil.

Ücretler üzerine konan bir vergi

Çalışma saati

Ücr

et

L

W

DD

SS

Vergi yokken işgücü piyasasıW ücret düzeyinden, ve L ça-lışma saati seviyesinde den-gededir.

Turuncu alan toplumsal refahkaybı.

L'

SS'

W'

W''

Vergi olduğunda, yeni emek arz eğrisi SS',ele geçen ücret W'', firmanınödediği W', aradaki fark vergi.

26©The McGraw-Hill Companies, 2002

Vergiyi kim öder?

• Vergiyi kimin ödeyeceği ürünün talep ve arz esnekliğine bağlıdır,

• Bu aynı zamanda refah kaybının büyüklüğünüde belirler.

27©The McGraw-Hill Companies, 2002

Laffer eğrisiher vergi oranına karşılık gelen vergi gelirini gösterir. t*’ın üstünde vergi caydırıcı olduğundan vergigelirini azaltır.

t* 100%Vergi oranı

Ver

gi g

eli ri

©The McGraw-Hill Companies, 2002

Sanayi politikası verekabet politikası

29©The McGraw-Hill Companies, 2002

Sanayi politikası verekabet politikası

• Rekabet politikası– Firmalar arasındaki rekabeti güven

altına alarak ve teşvik ederek ekonomik etkinliği arttırmayı amaçlar

• Sanayi politikası – Firmaların üretim kararlarını etkileyen

dışsallıkları dengelemeyi amaçlar

30©The McGraw-Hill Companies, 2002

Sanayi politikası

• İcatlar ve patent sistemi– rekabetin yavaşlamasına neden

olmadan icatlar için yeterli teşviği sağlamak için yaratılmıştır

• Araştırma & geliştirme (A&G)– riskli projelerdeki sosyal getiri özel

getiriyi geçebilir

31©The McGraw-Hill Companies, 2002

Tüketici rantıP marjial tüketicinin ürüne verdiği değeri gösterir

o yüzden D marjinal sosyal faydayı da temsil eder

D

Q

P

Miktar

Fiy

at

A

E

Tüm tüketiciler ürün için P fiyatını ödediğinde, APE üçgeni tüketici rantını gösterir.

32©The McGraw-Hill Companies, 2002

Üretici rantı

D

LAC = LMC

Miktar

Fiy

at

Q

P

Üretici rantı toplam maliyeti aşan toplam gelirdir (mavi alan)

33©The McGraw-Hill Companies, 2002

Tüketici rantı yeşil alan.

Tekelin sosyal maliyeti:tam rekabet tekel karşılaştırması

Varsayalım ki, sanayinin uzundönem ortalama ve marjinalmaliyetleri yatay (sabit).

Tam rekabet altında,uzun dönem dengesi Qc , Pc.

D

LAC = LMC

Qc

Pc

Miktar

Fiy

at

34©The McGraw-Hill Companies, 2002

kırmızı alan refah kaybı – yani tekelin sosyal kaybı

Tekelin elde ettiği üretici rantı(kar) mavi dörtgen,

Tüketici rantı şimdi yeşil alan.

Tekelin sosyal maliyeti:tam rekabet tekel karşılaştırması

D

LAC = LMC

Qc

Pc

Miktar

Fiy

at

MR

Qm

Pm

Tekelci tarafından satın alındığında, kar maksimizasyonunu sağlayanüretim ve fiyat Qm ve Pm.

35©The McGraw-Hill Companies, 2002

Faklılaşan maliyet koşulları altında tam rekabet ve tekel

Varsayalım ki tekeltam rekabete göre dahadüşük maliyet koşullarıaltında çalışıyor

Qc

Pc

LRSSpc

Tam rekabet dengesi Pc, Qc.

LAC = LMC

MR

Pm

Qm

Tekel dengesi Pm, Qm

D

Miktar

Fiy

at

36©The McGraw-Hill Companies, 2002

Refah sonuçları

• İki durum karşılaştırıldığında, tekelde tüketici rantı kaybı (kırmızı üçgen)

• etkinlikten elde edilen kazançlarla (mavi dörtgen) dengelenmeli

37©The McGraw-Hill Companies, 2002

Türkiye’de rekabet hukuku

• Rekabet Kurumu: http://www.rekabet.gov.tr/turkce.asp.

• Rekabetin korunması hakkında: 4054 sayılı kanun http://www.rekabet.gov.tr/word/kanun.doc