CEB E CİEĞİTİM

Sayfa :1

EKONOMİK FAALİYETLER

İnsanlar, günlük yaşamlarını devam ettirebilmek için pek çok şeye ihtiyaç duyarlar. Ancak bunların hepsini kendi başlarına üretemezler. Bu nedenle bazı ihtiyaçlarını çevreden satın almak zorunda kalırlar.Bu durum ekonomi faaliyetlerinin doğmasını sağlamıştır.

Bir ürünün, üretimden tüketiciye ulaşmasına kadar olan ilişkiler bütününe ekonomi denir. İnsanların yaşamlarını devam ettirebilmek ve geçimlerini sağlayabilmek için yaptıkları faaliyetlere ekonomik faaliyetler denir.

İnsanlar çalışarak üretim faaliyetinde bulunurlar. Ham maddeleri işleyerek yeni bir ürün elde ederler. Bazı iş kollarında ise yeni bir ürün elde edilemez. Hizmet üretilir.Örneğin; eğitim, sağlık, haberleşme, bankacılık gibi…Ancak bu iş alanları da üretim faaliyetleri arasında yer alır.

Oldukça geniş yer kaplayan ülkemizde ekonomik faaliyetler çok çeşitlidir. Bunun başlıca nedenleri bölgelerimiz arasında iklim, yüzey şekilleri ve nüfus yapısı gibi özelliklerin farklı olmasıdır.

İnsanların geçimlerini sağlayabilmek için uğraştıkları ekonomik faaliyetler şunlardır: Tarım, Hayvancılık, Sanayi, Ticaret, Madencilik, Turizm, Ormancılık Ulaşım, Hizmet sektörü(bankacılık, eğitim, sağlık

vb.) gibi ekonomik faaliyetler insanların geçimlerini sağladıkları başlıca iş alanlarıdır.

Toprağın ekilmesi ve işlenmesi yoluyla

topraktan faydalanma işlerinin bütününe tarım denir.

Tarım denilince ilk akla tarla, bağ ve bahçe işleri gelir.Ancak hayvancılık ve ormancılık faaliyetlerini de tarım faaliyetleri içerisinde sayabiliriz.Bu faaliyetler sonucu elde edilen ürünlere tarım ürünleri denir. Tarım, ülkemiz için çok önemli bir geçim kaynağıdır. Ülkemizin kırsal kesiminde yaşayan bir çok insanımızın en önemli geçim kaynağıdır.

Ekonomide üç temel faaliyet alanı vardır. Bunlar üretim,dağıtım ve tüketimdir.

Üretim: İnsanların ihtiyaç duyduğu mal ya da hizmetin meydana getirilmesidir.

Buğday yetiştirmek, ekmek yapmak, mobilya yapmak birer üretim faaliyetidir. Dağıtım: Ürünlerin tüketiciye ulaşması için üretildiği yerden malın alınıp satılacağı yere taşınması olayıdır.

Tüketim:İnsanların ihtiyaçları olan ürünleri satın alarak kullanması olayına tüketim adı verilir. Ekmek, makarna, peynir, sebze meyvelerin satın alınıp yenmesi, mağazalardan çeşitli giyim eşyası almak, mobilya ve beyaz eşya alıp kullanmak gibi faaliyetleri tüketime örnek olarak verebiliriz.

İhracat: Bir ülkenin ürettiği malları başka bir ülkeye veya ülkelere satmasıdır.

İthalat:Başka bir ülkeden mal getirme veya satın alma işidir.

Sayfa :2

CEB ECİEĞİTİM

Tüm ekonomik faaliyetler, aşağıdaki faktörlerden etkilenir.

1. Coğrafi özellikler:Konum, yer şekilleri, iklim, ulaşım, toprak yapısı, nüfus vb.

İklim ekonomik faaliyetleri etkileyen faktörlerden birisidir. Fındığın Karadeniz’de, çayın Rize’de, pamuğun Çukurova yada Güneydoğu Anadolu’da, kayısının Malatya’da yetişmesi iklimle ilgili bir olaydır.

Yeryüzü şekillerinin de ekonomik faaliyetler üzerinde etkisi vardır. Doğu Anadolu Bölgesi’nde hayvancılığın yaygın olması bölgenin yer şekilleriyle ilgilidir.

Bir bölgedeki ekonomik faaliyetleri o bölgenin sahip olduğu doğal kaynaklar ve coğrafi özellikler etkiler.Ekonomik faaliyetler için gereken her türlü araca ve hammaddeye ekonomik kaynaklar denir. Para, tarım arazileri, ormanlar, madenler, akarsular ile bilgi ve teknolojiler ekonominin kaynaklarıdır.

2. Kaynaklar: Ekonomideki kaynaklar üçe ayrılır:

Doğal kaynaklar Beşeri kaynaklar(İnsan kaynakları) Sermaye (Para-Kapital)

1. Doğal Kaynaklar: Ekonomik faaliyet için gerekli olan

kaynağın kendiliğinden oluşmasıdır. Tarım arazileri, maden yatakları, doğal güzellikler, akarsu, göl ve denizler gibi.

Doğal kaynaklar ekonomik faaliyetleri doğrudan etkiler.Verimli toprakları olan bir yerde tarım, ormanları bol olan yerde ormancılık, göl yada deniz olan yerde balıkçılık gibi ekonomik faaliyetler yapılır.

2. Beşeri Kaynaklar(İnsan Kaynakları): Üretim için gereken plan ve projelerin yapılması için yetişmiş insana ihtiyaç duyulur. Mühendisler, teknik elemanlar, çeşitli meslek gruplarından işçiler insan kaynaklarını oluşturur. 3. Sermaye (Para = Kapital):Bir yerde üretim yapmak için sermayeye gereksinim vardır. Üretim için gereken ham maddeyi sağlamak, fabrikayı yapmak, ürünleri satılacağı yerlere taşımak için para gereklidir. Bu nedenle ekonomide paranın çok önemli bir yeri vardır.

BÖLGELERE GÖRE EKONOMİK FAALİYETLER

1. KARADENİZ BÖLGESİNİN EKONOMİK FAALİYETLERİ:

Dağlık ve engebeli bir yeryüzü şekline

sahip olması, iç kesimlerle ulaşımın yeterince gelişmemesi gibi etkenler, bölge ekonomisini olumsuz etkilemiştir.

Karadeniz Bölgesi, her mevsim yağış aldığından bol yağış isteyen ürünler yetiştirilir. Doğal bitki örtüsü ormandır. Ormanların çokluğu, ağaçla ilgili ekonomik faaliyetlerin gelişmesini sağlamıştır. Bölgede dağlar geniş yer kaplamaktadır. Bu yüzden Karadeniz Bölgesi’nde araziler engebelidir.

Bölgede dağlar denize çok yakın ve denize paralel uzanır. Bunların bir sonucu olarak kıyı ile iç kesimler arasında yetiştirilen tarım ürünleri arasında farklılıklar görülmektedir. Taşkömürü, bakır ve linyit yatakları sayesinde madencilik gelişmiştir.

Bölgedeki halk çiftçilik, madencilik,

balıkçılık yaparak geçimini sağlar. Orman ürünlerinin gelişmesiyle bu alana yönelik meslekler daha yoğundur.

Bölgeden, ülkemizden yetiştirilen ürünlerin; Çayın tamamı, Fındığın %83’ünü Yeşil mercimek ve patatesin %50’ye yakını, Mısırın %50’si, Tütünün yaklaşık %15’i elde edilir. Bu bölge ayrıca; ülke balıkçığında önemli

bir yer tutar.

ERCEEĞİTİM

Sayfa :3

SEBZE VE MEYVECİLİK: Karadeniz kıyılarında fazla yağıştan ve

güneşli gün sayısının az olmasından dolayı sebzecilik fazla gelişmemiştir. Ancak Orta Karadeniz Bölümü’nde yükseltinin ve ılıman iklimin etkisiyle Bafra ve Çarşamba ovarlında sebzecilik yaygındır. Tokat ve Amasya’da elma, Doğu Karadeniz kıyılarında kivi ve mandalina az da olsa üretimi yapılan meyvelerdir.

HAYVANCILIK Ekonomik değer taşıyan hayvanların

üretilmesi, beslenmesi ve pazarlanması gibi işlere hayvancılık denir.

Tarım alanlarının yetersiz olması, her mevsimi yağışlı olmasından dolayı bol su kaynaklarına ve otlaklara sahip olması gibi nedenlerle hayvancılık, Karadeniz Bölgesi kırsal kesiminde halkın önemli bir geçim kaynağıdır.

Doğu Karadeniz Bölümü’nde yazlar serin ve yağışlı geçtiğinden gür otlaklar vardır. Bunun sonucunda da büyükbaş hayvan(sığır, manda gibi) yetiştiriciliği kolaylaşmıştır. Doğu Karadeniz yaylaları büyükbaş hayvancılığında, ülkemizde önemli bir yere sahiptir.

Ordu, Rize dolaylarında yağışların her mevsime dağılması sonucu doğal bitki örtüsü zenginleşmiştir. Bu nedenle arıcılık(balcılık) da oldukça yaygındır.

BALIKÇILIK Karadeniz kıyılarında tarım alanlarının

yetersiz olması ve sanayinin az gelişmesi gibi nedenlerle, kıyı şeridindeki bölge halkı, balıkçılığa yönelmiştir. Bu nedenle ülkemizde denizlerden sağlanan balık üretiminin yaklaşık %70’i Karadeniz Bölgesi’nden sağlanır.

ORMANCILIK:

Toplumun orman ürünlerine ve hizmetlerine olan gereksinimlerini sürekli ve en uygun olarak karşılamak anmacıyla yapılan çalışmaların tümüdür.

MADENCİLİK: Bölge maden kaynakları bakımından fazla

zengin değildir. Ancak, Türkiye taşkömürü üretiminin tamamını, bakırın ise %50’den fazlası bu bölgeye aittir.

Madencilik:Yer altında bulunan cevher,

sanayi hammaddesi, kömür ve petrol gibi ekonomik değeri olan herhangi bir maddeyi yeryüzüne çıkarıp onu paraya dönüştürme işidir. Madenciliğin amacı, ekonomiye gerekli doğal hammaddeyi sağlamaktır.

Bakırcılık: Bakırdan eşya yapma sanatıdır. Ev eşyası olarak üreticilik azalmış olup süs eşyası şeklinde yapılmaktadır.

SANAYİ: Sanayi: Ham maddeleri

işlenmiş(kullanılabilir ve tüketilebilir) ya da yarı işlenmiş ürün haline getirmeye yarayan faaliyetlerin tümüdür.Sanayi üretiminin yapıldığı yere fabrika denir.

Bölgede sanayi kuruluşları, bölgenin doğal kaynakları ve doğal özelliklerine göre şekillenmiştir. Bölge bakır işletmeleri, kereste ve kağıt fabrikaları, çay, fındık, şeker, çimento, cam, demir-çelik fabrikaları bölgenin başlıca sanayi kuruluşlarıdır.

TURİZM: Bölge turizm bakımından önemli bir gelir

potansiyeline sahiptir.Bölgenin sahip olduğu doğal ve tarihi güzellikler turizme önemli katkısı vardır.Ancak her mevsim yağışlı olmasından dolayı deniz turizmi fazla gelişmemiştir.

2. MARMARA BÖLGESİNİN EKONOMİK FAALİYETLERİ: Türkiye’deki üç iklim tipinin de görüldüğü

Marmara Bölgesi ekonomik faaliyetler bakımından çeşitlilik gösterir.

Tarım ve hayvancılığın yanı sıra ulaşım rahatlığı nedeniyle sanayi ve ticaret de oldukça gelişmiştir.

Coğrafi bölgelerimiz içerisinde yükseltisi en az olan bölgemizdir. Ekili dikili arazi oranı %30’dur. Ormanlık alan oranı %11,5’tir. Yüz ölçümüne göre ekili dikili alanı en fazla olan bölgemizdir. Sebebi engebenin az, düzlüklerin fazla olmasıdır. Makineli tarım yaygındır.İklim çeşitliliği yetiştirilen ürünleri de çeşitli kılmaktadır. Ulaşımın kolay, sulamanın yaygın olması nedeniyle tarım gelişmiştir.

Bölgede tarımın gelişmesinde etkili faktörler şunlardır: Ovaların geniş yer kaplaması, Makineli tarımın yaygın olması, Ulaşımın kolaylığı, Sulamanın yaygınlığı, Arazinin fazla engebeli olmaması, Tüketici nüfusunun fazla olması, Bölgede üç iklimin görülmesi, yani

iklim çeşitliliği gibi faktörler bölgede tarımın gelişmesinde etkili olmuştur.

Bölge Türkiye’nin ayçiçeği üretiminin yaklaşık %73’ünü gerçekleştirir. Bağcılık da hayli gelişmiştir.

İstanbul ve çevresinde kümes hayvancılığı, Bursa ve çevresinde ipekböcekçiliği yapılmaktadır.

Sanayisi ve ekonomisi çok gelişmiş bir bölgemizdir.Ülkemizin en büyük sanayi bölgesi İstanbul-Adapazarı arasında bulunmaktadır. Ulaşımın ve ham madde temininin kolay olması ve pazarlama kolaylığı gibi sebeplerle sanayisi çok gelişmiştir.

Milli gelirimizin önemli bir kısmı bu bölgemizden karşılanır.

Enerji tüketiminde ilk sıralardadır.Türkiye de üretilen enerjinin üçte biri Marmara Bölgesi’nde tüketilir.

Başlıca sanayi ürünleri olarak otomotiv, işlenmiş gıda, dokuma, hazır giyim, çimento, kağıt, petrokimya ürünleri, beyaz eşya ürünlerini sayabiliriz.

Bölgede sanayinin gelişmesinde etkili olan faktörler: Hammadde teminin kolay olması, İş gücünün fazla olması, Pazarlama kolaylıkları, Ulaşımın kolaylığı, Tüketici nüfusun fazla olması gibi

etmenler sanayinin gelişmesinde etkili olmuştur. 3. EGE BÖLGESİNİN EKONOMİK

FAALİYETLERİ: Akdeniz iklimi görüldüğü için ılıman bir

iklime sahiptir. Dağlar denize dik uzandığı için iklimin etkisi iç kesimlere kadar uzanır.

Tarım ve hayvancılık, sanayi, ticaret ve madencilik gelişmiştir.

Bölgede tarım oldukça gelişmiştir. Bölge, yüzölçümüne göre ekili dikli alanların oranları %24 ile Türkiye’de üçüncü sırada yer almaktadır.Bölgedeki tarım alanlarında teknik olanakların kullanımı yaygındır. Kıyı şeridinde zeytin, pamuk, incir, tütün, turunçgiller gibi ürünler ile çeşitli sebzeler yetiştirilir.

Çekirdeksiz üzüm ve incirin tamamı bu bölgede yetiştirilir.

İç kesimlerde ise karasal iklim özelliklerinin de etkisiyle şekerpancarı ve tahıl tarımı yaygındır.

HAYVANCILIK: Menteşe Yöresi’nde ise arıcılık(çam balı

üretimi) yaygın olarak yapılır. Büyük kentler çevresinde (İzmir-Manisa-

Denizli) kümes hayvancılığı, Muğla, Aydın, İzmir, Manisa çevresinde arıcılık, kıyılarda balıkçılık yapılır. Menteşe Yöresi’nde kıl keçisi yetiştiriciliği gelişmiştir.

CEB ECİEĞİTİM

Sayfa:4

ERCEEĞİTİM

Sayfa :5

MADENCİLİK: Türkiye’de en fazla linyitin çıkarıldığı ve

en kaliteli linyitlerin bulunduğu bölgemizidir. Linyit yatakları fazla olduğu için termik santrallerde fazladır. Yatağan(Muğla), Tunçbilek(Kütahya)soma(Manisa) da termik santraller vardır.

SANAYİ: Sanayi bakımından Marmara Bölgesi’nden

sonra ikinci sırada yer alır.Bölümler arasında gelişmişlik ve sanayi oranı bakımından farklılık vardır.

Jeotermal Enerji: Yerin derinliklerinden gelen sıcak buhar, gaz ve sudan elde edilen enerjidir.

Denizli-Sarayönü Türkiye’nin tek jeotermal enerji santralidir.

4. AKDENİZ BÖLGESİNİN EKONOMİK

FAALİYETLERİ: Akdeniz iklimi sayesinde kışlar ılık geçer.

Ancak iklimin etkisi, Toros Dağları’nın kıyıya paralel uzanması nedeniyle iç kesimlere ulaşmaz. Tarım, sanayi, ticaret ve turizm önemli yer tutar.

TARIM: Akdeniz bölgesinde tarım geniş yer tutar.

Ekonomisi daha çok tarıma dayalıdır. Çalışan nüfusun büyük bölümü tarımla uğraşır.Türkiye’de tarımdan elde edilen gelirin en yüksek olduğu bölgedir.

Bölümde verimli tarım alanlarının oluşu ve iklim şartlarının uygunluğu yıl boyunca tarım faaliyetlerinin üretilmesini sağlamıştır. Topraktan yılda iki veya üç defa ürün alınabilmektedir. Akdeniz Bölgesi’ndeki ekili alanların yaklaşık üçte ikisinde tahıl tarımı yapılır. Tahıl ürünleri arasında buğday ve arpa önde gelir.Bölgede sanayi bitkilerinin üretimi de önemli bir yere sahiptir. Sanayi bitkilerinden pamuk, bölgenin ana gelir kaynaklarından birisidir.

Akdeniz Bölgesi’nde meyve ve sebze

yetiştiriciliği de önemlidir.

Turfandacılık son yıllarda ulaşımın gelişmesine dayalı olarak çok ilerlemiştir.

Meyvecilikte ilk sırayı turunçgiller alır. Türkiye’nin turunçgiller üretiminin önemli bir kısmı bu bölgemizde gerçekleştirilir.Muz, ise bu bölgeye özgü bir meyvedir.

HAYVANCILIK: Akdeniz bölgesinde hayvancılık fazla

gelişmemiştir. Bu nedenle ülke ekonomisine fazla katkı sağlamaz. Sığır, koyun ve keçi Toroslar’da yaylacılık yapanlar tarafından yetiştirilir.Hayvanlardan en yaygın olanı kıl keçisidir.

SANAYİ: Adana Bölümü’nde sanayi daha fazla

gelişmiştir.adana Bölümü’nde dokuma, madeni eşya, tütün, gıda, kimya, suni gübre, plastik, tarım araçları, çimento, cam ve tuğla fabrikaları vardır. Mersin önemli bir liman kentidir. Bu ilimizde, Ataş Petrol Rafinerisi bulunur.

TURİZM: Bölge turizmden elde edilen gelirler

bakımından üçüncü sıradadır. Turizm kıyı kesimlerinde özelikle de Antalya çevresinde önemli bir gelir kaynağıdır.

5. GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNİN EKONOMİK FAALİYETLERİ:

Bölgenin ana geçim kaynağı tarımdır. GAP(Güney Doğu Anadolu Projesi)’ın tam anlamıyla uygulamaya girmesiyle tarım ürünlerinde de artış sağlanacaktır.

Kırmızı mercimek, Antep fıstığı, kırmızı biber, ve karpuz bölgedeki önemli tarım ürünleridir.

Sulamanın sınırlı olduğu yerlerde buğday, arpa, kırmızı mercimek, tütün tarımı yapılırken sulamanın yeterli olduğu yerlerde pamuk yetiştirilir. Tarımı sınırlandıran en önemli sorun, kuraklık ve sulamanın etersizliğidir. Tamamlanmaya çalışılan GAP ile bu olumsuzluğun ortadan kaldırılması hedeflenmektedir.

HAYVANCILIK: Bölgede platolar ve bozkırlar çok görüldüğü

için küçük baş hayvancılık(koyun, keçi) yaygın olarak yapılır. Keçi daha çok yüksek alanlarda yaygındır. Canlı hayvan ticaretinin gelişmiş olduğu bölgede, hayvansal ürünler önemli bir gelir kaynağıdır.

SANAYİ: Bölgede Gaziantep dışında sanayi çok fazla

gelişmemiştir.Başlıca sanayi kolları tarım ürünleri ve petrole dayalı olarak gelişmiştir.Türkiye’de petrolün büyük bir bölümü bu bölgede çıkarılmaktadır.Bu üretim, Türkiye petrol tüketiminin yaklaşık %15’ini karşılar.

Batman’daki Petrol rafinerisi, bölgenin de en önemli sanayi kuruluşudur.

Bölgede sınır ticareti yaygındır. TURİZM: Bölge tarihsel geçmişli ve kalıntıları ile

turizme hizmet etmektedir. Ancak yeterli tanıtım ve alt yapı olmadığından turizm yeterince gelişmemiştir.

6. DOĞU ANADOLU BÖLGESİNİN EKONOMİK FAALİYETLERİ:

TARIM: Bölgede tarım fazla gelişmemiştir. Çünkü; Bölge, ülkemizin en dağlık ve en

engebeli bölgesi olduğundan tarıma elverişli toprakları azdır.

Yaz mevsimi kısa ve yaz sıcakları yetersizdir.bölgenin batısı ve güneyinde iklim daha yumuşaktır.Ayrıca sulama imkanları daha fazladır.

Buna rağmen bölgede sanayi pek gelişmediğinden halkın çoğunluğu geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlamaktadır.

Bölgede üretilen en önemli ürünler buğday ve arpadır.

Yurdumuzda tarım ürünlerinin en geç olgunlaştığı bölgedir. Sıcaklık çok düşük olduğu için sebze üretimine en az elverişli bölgemizidir.

HAYVANCILIK: Bölgede otlak ve meraların fazla olması,

iklimsel ve yer yüzü koşullarından dolayı tarımsal faaliyetlerin yeterince yapılamamasından dolayı hayvancılık en önemli geçim kaynağı haline gelmiştir.hayvancılıkta geleneksel yöntemlerin kullanılması ürün miktarını düşürmektedir.

Erzurum-Kars Bölümü’nde yaz yağışlarının fazla olmasıyla oluşan çayırlar büyükbaş hayvancılığın gelişmesini sağlamıştır. Bölgenin güneyindeki ovalarda ise küçükbaş hayvancılık gelişmiştir.

Bölgede yapılan hayvancılığın ülke ekonomisinde önemli yeri vardır. Ayrıca arıcılık(bal üretimi) önemli geçim kaynaklarındandır.

MADENCİLİK: Türkiye’de maden rezervinin(miktarının)

en fazla olduğu bölgemizdir. Ancak bu madenler ulaşım zorluğu ve ekonomik nedenlerden dolayı yeterince işletilememektedir.

CEB ECİEĞİTİM

Sayfa:6

ERCEEĞİTİM

Sayfa :7

SANAYİ:

İklim ve yer şekillerinin olumsuz etkilerinin görüldüğü bölgede, sanayi yeterince gelişmemiştir. Sanayi üretimi bakımından en geri kalmış bölgemizidir.Bölgedeki sanayi kuruluşları daha çok tarım ve madenciliğe dayalıdır.Bölgede şeker, dokuma, sigara, maden, yem, hayvansal ürünler, çimento sanayisi yer almaktadır.

Bölgede yer şekillerinin engebeli ve su kaynaklarının yeterli olması nedeniyle, su gücünden elektrik enerjisi elde edilir. Hidroelektrik üretimin en fazla olduğu bölgemizdir. Bu nedenle en fazla elektrik enerjisi üretilen bölgemizdir.

Bölge, Türkiye ekonomisine en fazla katkıyı elektrik enerjisi, hayvancılık ve madencilik alanında sağlamaktadır.

TURİZM: Bölgenin turizm etkinlikleri tarihi

zenginlikler ve doğal güzellikler üzerine kurulmuştur. Ancak turizm potansiyeli olmasına karşın ulaşım, iklim şartları, büyük merkezlere uzak olması, tanıtım eksikliği gibi nedenlerle turizmin bölge ülke ekonomisine katkısı çok azdır.

7. İÇ ANADOLU BÖLGESİNİN EKONOMİK FAALİYETLERİ: İç Anadolu Bölgesi’nde karasal iklim

hâkimdir. Kışlar çok soğuk ve kar yağışlı geçtiği için don olayı görülmektedir. İklime uygun olarak daha çok tahıl ürünleri yetiştirilmektedir.

TARIM: Türkiye topraklarının %21’ini kaplar.Tarım

alanları en geniş bölgemizidir.Ülkemizin “tahıl ambarı” olarak adlandırılır.Türkiye ekonomisine en önemli katkısı tarım sektöründedir.

Yer şekilleri ve iklim koşulları tahıl tarımını ön plana çıkarır.Nadas ihtiyacı duyulur. Düzlüklerin geniş yer kaplaması makineli tarımı kolaylaştırıştır. Tarım iklim şartlarına bağlıdır.özellikle ilkbahar yağışlarının yetersizliği veya gecikmesi, tahıl üretiminde önemli dalgalanmalar oluşturur.

Buğday, arpa, çavdar, şekerpancarı,

patates, yeşil mercimek, nohut, ve elmanın en fazla yetiştirildiği bölgemizdir.

Özellikle ülkemizde üretilen patates, nohut ve şeker pancarının büyük bir bölümü bu bölgeden karşılanır.

HAYVANCILIK:

Arazi yapısı ve bitki örtüsü küçükbaş hayvancılığına daha uygundur. Bölge toplam hayvan sayısının en fazla olduğu bölgemizdir. İç Anadolu Bölgesi’nde yağış azlığı nedeni ile gür otlaklara rastlanmaz. Bozkır denilen bitki örtüsü hakimdir.Bu nedenle bölge küçükbaş hayvancılığın en fazla yapıldığı bölgemizdir. Özellikle koyun, kıl keçisi ve tiftik(Ankara) keçisi beslenir.

MADENCİLİK: Madenler açısından fazla zengin değildir.

Lüle taştı(Eskişehir), krom, linyit (Ankara), kaya tuzu(Nevşehir), civa(Konya), bor mineralleri (Eskişehir) başlıca çıkarılan madenlerdir.Tuz Gölü’nden önemli oranda tuz üretimi yapılmaktadır.

SANAYİ: Sanayisi gelişme yolundadır. Sanayi

kuruluşlarının, Marmara ve Ege Bölgesi’nden sonra en fazla olduğu bölgemizidir.

Sanayi kuruluşları Ankara, Kırıkkale, Eskişehir, Konya ve Kayseri’de yoğunlaşmıştır.

Petrol arıtma tesislerinden Orta Anadolu Petrol Rafinerisi Kırıkkale’de kurulmuştur.

TURİZM Turizmin en fazla geliştiği dördüncü

bölgemizdir. Çünkü bölge; doğa, tarih ve kültür değerleri açısından çok zengin bir bölgemizidir.

TARIM A. TAHILLAR:

BUĞDAY: Orta kuşakta yarı kurak

iklim bölgelerinde yetişen ve ülkemizde en yaygın üretilen ürünüdür. İlkbahar döneminde filizlenmek ve büyümek için yağış, yaz döneminde ise olgunlaşmak için kurak ve sıcak bir ortam ister. Kışların aşırı soğuk geçmediği yerlerde

sonbaharda, Doğu Anadolu’nun soğuk yerlerinde ilkbaharda ekilir.

Türkiye’de en fazla üretim İç Anadolu Bölgesi’nde yapılır.Konya, Ankara ve Adana ise ilk üç sırayı paylaşır.

Karadeniz kıyılarında yazların yağışlı geçmesinden, Doğu Anadolu’nun yüksek yerlerinde ise yazların serin geçmesinden dolayı üretilemez.

ARPA: Türkiye’de buğdaydan

sonra en çok üretilen tahıl ürünüdür.Buğdaya göre, biraz daha soğuk ve kurak şartlarda ve nispeten mineral oranı az olan topraklarda yetişir. Buğdaya göre, daha kısa sürede olgunlaşır, bu nedenle buğdayın yetişmediği Erzurum-Kars platolarında 200-2200 m yüksekliğe kadar yetişebilir. Üretim alanları genelde buğday ile paralellik gösterir.Ülke üretiminin yarıya yakın kısmını iç Anadolu Bölgesi karşılar.

ÇAVDAR: Tahıllar içerisinde soğuğa

en dayanıklı olanıdır. Bu nedenle, buğday ve arpanın yetiştirilemediği serin ve yüksek yerlerde de yetiştirilebilir. Ülkemizde en çok, İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgeleri’nde üretilir.

YULAF: Yulaf, sıcak ve kurak şartlarda üretildiği

gibi, serin bölgelerde de yetişebilir.Daha çok bisküvi ve yem sanayinde kullanılır.Ülkemizde daha çok İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgeleri’nde üretilir.

MISIR: Yaz döneminde yağış

alan veya yaz döneminde sulama yapılan yerlerde yetiştirilir. En uygun iklim, yaz yağışlarının olduğu Karadeniz iklimidir. Ancak Karadeniz Bölgesi’nde ekonomik değeri yüksek olan çay ve fındık üretimi daha yaygın olduğu için mısır üretiminde, Akdeniz Bölgesi ilk sırada yer alır.

Mısır bitkisi günümüzde; yemeklik mısır özü yağı, çerezlik ve hayvan yemi olarak kullanılır.

ÇELTİK: Yetişme süresi

boyunca yüksek nem (yağış) ve sıcaklık isteği vardır. Türkiye’de üretim, genelde akarsu boylarında yaygındır. Orta Karadeniz Bölümü’nde Samsun, Çorum, Kastamonu dolaylarında, akarsu kenarlarında yetiştirilir.

CEB ECİEĞİTİM

Sayfa:8

ERCEEĞİTİM

Sayfa :9

B. BAKLAGİLLER

MERCİMEK: Yetişme döneminde yağış, olgunlaşma

döneminde sıcak ve kurak iklim ister. Her türlü toprak koşullarına dayanıklıdır. Ülkemizde kırmızı mercimek en fazla Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde(%95), yeşil mercimek ise İç Anadolu Bölgesi’nde (%75) üretilir.

NOHUT: Yarı kurak iklim şartlarında yetişebilen

nohut, en fazla İç Anadolu, Akdeniz, İç Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde üretilir. Baklagiller içerinde en fazla üretim miktarına sahiptir.

FASULYE: Yüksekliği 2000 metreyi aşmayan ve yaz

döneminde sulanabilen tüm sahalarda yetiştirilir. En önemli yetişme alanları, kıyı bölgelerimizdeki ovalardır.İç bölgelerimizde ise, akarsu boylarındaki bahçelerde yetiştirilir.

C. SANAYİ BİTKİLERİ:

ÇAY: Her mevsim bol yağışlı, ılıman iklim koşullarında tarımı yapılır. Türkiye’deki çay üretiminin tamamını Karadeniz Bölgesi karşılar. Doğu Karadeniz’de Rize ve çevresi en önemli

çay üretim merkezidir. Ülkemiz çay üretiminde dünyada beşinci

sıradadır. Üretilen çayın önemli bir kısmı yurt dışına ihraç edilir.

TÜTÜN: Yetişme döneminde nem ve yüksek

sıcaklığa ihtiyacı olan bir bitkidir.Kıraç(tuzlu) toprakları seven, yetişme döneminde nem ve yüksek sıcaklığa ihtiyacı olan bir bitkidir.

Ülke üretiminin yaklaşık %56’sı Ege Bölgesi’ndeki Manisa, İzmir, Denizli, Muğla ve Uşak gibi illerde yapılır. Tütün üretiminde Ege Bölgesi birinci sıradadır.

Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde de yetiştirilir.

PAMUK: Pamuk yetiştirmek için; su geçiren toprak,

yüksek sıcaklık, büyüme döneminde bol su, olgunlaşma ve hasat döneminde kuraklık gibi şartlar gerekir.

Ülkemiz dünyada önde gelen pamuk üreticilerindendir.

Yurdumuzda en çok pamuk üretimi; Kıyı Ege ovalarında, Çukurova, Hatay, Kahramanmaraş ovalarında üretilir. GAP ile birlikte pamuk tarımı Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde hızla gelişmektedir.

Pamuk ülkemizde tekstil, yağ ve yem sanayisinin önemli bir ham maddesidir.

ŞEKER PANCARI: Ülkemizde şekerpancarı

üretimi, 1926 yılında Uşak ve Alpullu şeker fabrikalarının yapılmasıyla başlamıştır. Şekerpancarının fazla sıcaklık isteği yoktur. Ancak, yetişme ve ürün verme döneminde tabandan sulanması gerekir. Üretimi en fazla İç Anadolu Bölgesi’nde yapılır. Daha sonra Orta Karadeniz, Marmara, Doğu Anadolu ve İç Ege Bölgeleri’nde üretilir.

KETEN- KENEVİR: Tropikal(sıcak) bölgelerin bitkisi olan keten-

kenevirin liflerinden keten kumaşı ve kot bezi yapılır. Ayrıca kenevir tohumundan, yağ çıkarımında faydalanılır. Keten- kenevirden uyuşturucuda yapıldığından üretiminde devletin kontrolü vardır. Keten – kenevir üretimi daha çok, batı Karadeniz’deki Kastamonu, Sinop ve Zonguldak çevresinde tarımı yapılır. Ülkemizde keten- kenevir üretiminin yaklaşık %80’i Karadeniz Bölgesi’nden karşılanır.

Kenevir Keten

HAŞHAŞ: Uyuşturucu yapımında kullanılmasından

dolayı, devletin denetimi altında, sınırlı alanlarda ve az miktarlarda yetiştirilen bir bitkidir. Ülkemizde üretim, İç Ege’deki Afyon, Uşak, Kütahya, Denizli illerinde üretilir.

D. YAĞ BİTKİLERİ AYÇİÇEĞİ: Ayçiçeği, halk arasında günebakan,

gündöndü ve gün çiçeği olarak da bilinir. Ilıman iklim ve yağışlı bir ortam ister.

Yurdumuzda en fazla Marmara Bölgesi’nde yetiştirilir.Yurdumuzda en çok ayçiçeği:

Marmara Bölgesi Karadeniz Bölgesi İç Anadolu Bölgesi’nde yetişir. Yemeklik sıvı yağ, sabun ve yağlı boya

yapımında kullanılır. Bitkisel yemeklik yağlarımızın yaklaşık yarısı ayçiçeğinden karşılanır. Ayrıca yağı çıkarıldıktan sonra kalan küspesi de hayvan yemi olarak kullanılır. Ayçiçeği tohumları ülkemizde yaygın bir şekilde çerez olarak tüketilmektedir.

ZEYTİN: Akdeniz iklimin doğal bitkilerindendir.

Soğuğa karşı hassas olduğundan, kışları ılık geçtiği ve don olaylarının görülmediği yerlerde tarımı yapılır.Akdeniz ikliminin hakim olduğu tüm bölgelerde yetiştirilir.

CEB ECİEĞİTİM

Sayfa:10

ERCEEĞİTİM

Sayfa:11

Zeytin üretiminde Ege Bölgesi birinci sıradadır. Diğer çok üretimi yapılan bölgemiz ise Marmara Bölgesi’dir.Akdeniz iklimi etkisi altındaki Güney Marmara kıyılarında da yetiştirilir.Özellikle Gemlik zeytinleri ülkemizde en kaliteli sofralık zeytinlerini oluşturur.

SOYA FASULYESİ: Yağı insan

beslenmesinde, unu ise yem olarak kullanılan soya, en çok Akdeniz Bölgesi’nde yetiştirilir. Yetiştirme devresi kısa olduğundan ikinci ürün olarak elde edilir.

SUSAM: Ilıman iklim bölgelerinde tarımı

yapılmaktadır. Türkiye’de Marmara, Ege, Akdeniz; Güneydoğu Anadolu Bölgeleri gibi sıcak yerlerde yetiştirilir.

YER FISTIĞI: Meyveleri toprak içinde olgunlaşır. Sıcak ve

nemli iklim şartlarında tarımı yapılır. Ülkemizde en çok Akdeniz Bölgesi’nde

yetiştirilir. E. YEM BİTKİLERİ: Yonca, yulaf, fiği, burçak ve korunga gibi bitkilere yem bitkileri adı verilir. Türkiye’de ahır hayvancılığının gelişmesi ve et üretiminin artmasında yem bitkilerinin ayrı bir önemi vardır.

Daha çok Ege, Akdeniz, ve Marmara bölgelerinde üretilen yem bitkileri fabrikalarda işlenerek kullanıma hazır hale getirilir. F. SEBZECİLİK

Türkiye’de hemen hemen her türlü sebze yetiştirilmektedir. Sebze tarımı, tahıllardan farklı olarak sulama isteyen ve yoğun emek harcanarak üretilen ürünlerdir. Ayrıca kışın seracılık sayesinde üretimi kesintiye uğramaz. Sebze üretiminde ilk sırayı Akdeniz Bölgesi alır.

Turfanda sebzecilik ise; bir mevsim başı üretim faaliyetidir. Bazı sebze ve meyvelerin, açık hava koşullarında erkenden yetiştirilip pazarlanması esasına dayanır.

KARPUZ: Karpuz yüksek sıcaklık isteyen bir tarım

ürünüdür.Diyarbakır, karpuzuyla ünlü bir ilimizdir.

Karpuz daha çok Diyarbakır ve Adana çevresinde üretilir. G. MEYVECİLİK:

FINDIK: Kış sıcaklığının 5-6 0C, yaz sıcaklığının da

20-25 0C olduğu ve yıllık1000-1500 mm yağış alan, ılıman ve serin iklim bölgelerinde yetişir. Don olayı ve yaz kuraklığı verimi düşürür.

Ülkemizde fındık tarımı, Karadeniz kıyılarında yaygındır. Özellikle Ordu, Giresun ve Trabzon illeri üretimin yarısından çoğunu sağlamaktadır.daha sonra, Bolu ve Zonguldak illeri gelir. Karadeniz bölgesi toplam fındık üretiminin %83’ünü karşılar. Türkiye dünya fındık üretim ve ticaretinin yaklaşık %70-75’ini karşılamaktadır. Son yıllarda fındık yağı üretimi de artmaktadır.

İNCİR: Kışların ılık, yazların

sıcak geçtiği iklimlerde yetiştirilebilir.

Ülkemizde incir en çok Ege Bölgesi’nde (özellikle Aydın’da) yetiştirilir. Akdeniz kıyılarında, Güneydoğu Anadolu ve Güney Marmara’da üretilir.

Dünya incir üretiminde %75’lik payı ile birinci sıradadır.

ÜZÜM: Kışın -40 derce sıcaklığa dayanır. Yazın sıcaklığa ve kuraklığa dayanıklı bir bitki olduğundan ülkemizde hemen hemen her bölgede yetiştirilir. Yurdumuzda en çok Ege Bölgesi’nde yetiştirilir.

Özellikle Ege Bölgesi’nde Manisa, İzmir, Denizli yörelerinde üretilen çekirdeksiz üzüm kurutularak önemli bir kısmı ihraç edilir.

Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde de yetiştirilir.

MUZ: Yetişmesi için yüksek

sıcaklık ve bol nem gereklidir. Düşük sıcaklıklarda yetişmez ve don olayına karşı hassas bir üründür. Alanya ve Anamur çevresinde yetiştirilir. Türkiye’de yetiştirilen muzun tamamı Akdeniz Bölgesi’nden karşılanır.

TURUNÇGİLLER: Narenciye adı da verilen

bu ürünler portakal, mandalina, limon, greyfurt ve turunçtan oluşur. Soğuğa karşı çok hassastırlar. Kışın, sıcaklığın sıfır derecenin altına düşmediği bölgelerde yetişebilir. Ayrıca yüksek sıcaklık ve bol

su isteyen bir bitkidir. Akdeniz bölgesi Türkiye turunç üretiminde ilk sırada yer alır.Ege Bölgesi ise ikinci sırada yer alır.Güney Ege kıyılarında, Güney Marmara kıyılarında, Doğu Karadeniz kıyılarında yetiştirilir.

ELMA: Türkiye’de üzümle birlikte en çok

yetiştirilen bir meyvedir. Çiçek açama döneminde düşük sıcaklıklardan etkilenir. Diğer dönemlerde -350C’ye kadar dayanabilir.Az kireçli ve derin topraklarda yüksek verim sağlanır. Elma üretimi, İç Anadolu’daki Niğde, Nevşehir, Konya çevresinde, Orta Karadeniz’de Amasya ve çevresinde, Akdeniz’de Isparta, Antalya ve Burdur çevresinde yaygındır.

ANTEP FISTIĞI: Türkiye üretiminin

%95’i ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi ilk sırada yer alır. Dünya da ise ikinci sıradadır. Daha çok Gaziantep ve Şanlıurfa çevrelerinde yetiştirilir.

KAYISI: Ülkemizde karasal iklim bölgelerinin alçak yörelerinde yetiştirilmektedir. Kayısı üretim en fazla Malatya, Elazığ, Konya, Ankara ve

İzmir illerinde yapılır.

CEB ECİEĞİTİM

Sayfa:12

ERCEEĞİTİM

Sayfa:13

EKONOMİ VE İNSAN FAKTÖRÜ (MESLEKLER)

Ülkemizde ekonomik faaliyetlerin çeşitli olması ve insan ihtiyaçlarının çeşitliliği birbirinden farklı pek çok mesleğin ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Anadolu toprakları dünyanın en eski

yerleşim alanlarındandır.Verimli topraklar ve uygun iklim koşulları ülkemizde tarımın gelişmesini sağlamıştır.Böylece çiftçilik Anadolu’da ilk gelişen mesleklerden olmuştur.

Kırsal kesimlerde daha çok tarımla ilgili

meslek grupları gelişmiştir. Çiftçiler, ziraat teknisyenleri, ziraat mühendisleri , veterinerler, tarım işçileri tarım alanında çalışan başlıca meslek gruplarını oluşturur.

Halı ve kilim dokumacılığı, bakır işlemeciliği, topraktan kap kacak yapımı da ilk meslekleri arasındadır.

Büyük yerleşim merkezlerinde ise daha çok, kalabalık nüfusun ihtiyaçlarını karşılayacak meslek grupları vardır.Öğretmen, polis, avukat, doktor, hemşire, hâkim, savcı, memur, bankacı, eczacı vb. görevleri yürüten kişiler ham madde işleyerek üretim yapmazlar. Bu meslek grupları hizmet üreterek geçimlerini sağlarlar.

Günümüzde hizmet üreten bir çok meslek

gruplarını söyleyebiliriz.Bunlardan bazıları şunlardır:Aşçı, garson, taksi şoförü, kuaför, pilot,

rehber, postacı,kameraman, bilgisayar mühendisi, kasap, makinist, manav, dalgıç, teknisyen gibi.

Yetiştirilen ürünleri değerlendirip yeni üretim alanları oluşturan kişilere girişimci adı verilir.

Girişimci insanlar var olan ürünleri

değerlendirmek için yeni iş alanları açar. Yeni mesleklerin ortaya çıkmasında etkili olurlar.

Ekonomik faaliyetler; üretim, dağıtım ve tüketim aşamalarından oluşur. Bu aşamaların hiçbiri, insan emeği olmadan gerçekleşemez.

İnsanların geçinip ihtiyaçlarını karşılamaları için çeşitli meslekler oluşmuştur. İnsanların bir kısmı çalışanları oluştururken diğer bir kısmı da işverenleri oluşturur.

İşverenlere de girişim de denir. Ham maddelerin işlenip ürüne dönüşmesi için bir fabrikayı ise girişimciler tarım yaparak, para harcayarak kurar. Üretim yapabilmesi için üç temel ögenin bulunması gereklidir.

Üretimin üç temel ögesi: Girişimcilik, bir işi en başından başlayarak

en üst seviyeye taşımaktır. Bu süreçte girişimcilerin doğru adımları atması gerekir. Bu adımları sıralarsak; 1. Ne üreteceğine karar verme 2. Üretim yerine karar verme 3. Hazırlıklarını tamamlama 4. Üretime geçme

Sermaye İnsan Gücü

Ham Madde

Üretim