Document5

Хэмнэлттэй хяналт шалгалт

Олон нийтийн санхүүжилт болон нягтлан

бодох бүртгэлийн мэргэшсэн институт (CIPFA)

Жеймс С. Паттерсон

Захирал

Эрсдэл & Батламжийн талаарх ойлголт ХХК

Энэхүү материалыг Жеймс Паттерсоны “Хэмнэлттэй хяналт шалгалт” курсад хамрагдаж

буй төлөөлөгчдөд зориулан тусгайлан бэлтгэв.

Энэхүү танилцуулгыг зөвхөн сургалтын материал, жишээ танилцуулга хэлбэрээр ашиглах ба үүнийг бэлтгэхэд утга агуулгын үнэн бодит байдлыг хангахад бидний зүгээс чармайн ажилласан хэдий ч мэдээллийн үнэн зөв байдалд баталгаа гаргах боломжгүй юм.

Аливаа байгууллагын онцлог мөн түүний үндсэн сонирхлын бүлгүүдийг харгалзаж

үзэлгүйгээр бизнесийн шийдвэр гаргахдаа энэхүү материалыг үндэс суурь болгож

ашиглах нь зохисгүй.

Эдгээр материалыг Жеймс Паттерсоны зөвшөөрөлгүйгээр

цааш нь хувилах, тараах явдлыг хориглоно.

www.riskai.co.uk

[email protected]

Утас: +44 (0)7802 868914

Хяналт шалгалтын үйл ажиллагааг ихээр явуулах….

Ингэхдээ бид:

~ Бэрхшээлийг дахин гаргахгүй байх явдлыг баталгаажуулж чадаж байна уу?

~ Дотоод аудитын үйл ажиллагааг үнэлүүлж чадаж байна уу?

Бидний анзааралгүй орхисон зардал нь хамгийн аюултай

үр ашиггүй зардал юм.

~Shigeo Shingo

Хөтөлбөр

 ”Хэмнэлттэй” гэж юуг хэлж байна вэ?

 Хамгийн чухал хэмнэлттэй зарчмуудаас?

 Хэмнэлттэй хяналт шалгалт гэж юуг хэлэх вэ?

 Хэн дотоод аудитын хамгийн чухал хэрэглэгчид вэ?

 Дотоод аудитын үйл ажиллагааг хэрхэн шийдвэрлэдэг вэ?

 Хянан шалгагч хамгийн чухал хэсгүүд дээр ажиллаж буй эсэх?

Хөтөлбөр

 Хэмнэлттэй зарчмыг баримтлан хэрхэн аудитын үйл ажиллагааг явуулах вэ?

 Сайн тайлан бэлтгэхийн ач холбогдол?

 Дотоод аудитын үйл ажиллагааны бүтээмж болон үнэ цэнийг нэмэгдүүлсэн бусад

“хэмнэлттэй” арга барилууд

Асуулт ба хариулт

“Хэмнэлттэй” зарчим гэж юуг хэлэх вэ?

“Хэмнэлттэй” байх: гэдэг нь аливаа нөөцийн зарлага нь үйлчлүүлэгчдээ үнэ цэнийг бий

болгох боломжгүй бол тухайн зарлагыг хасах нь зүйтэй гэсэн зарчмыг баримтална.

“Үнэ цэнэ" гэдэг нь хэрэглэгч төлбөр төлөхөд бэлэн аливаа нэгэн үйлдэл болон үйл

явцыг хэлнэ.

Хэмнэлттэй зарчмын үндэс нь адил хэмжээний болон илүү бага хэмжээний ажлын

үр дүнд үнэ цэнийг ихэсгэх эсвэл хэвээр хадгалж үлдэхэд оршино.

Өнөөгийн байдал

Үйлчлүүлэгч

Үнэ цэнэ

Үнэ цэнэ



Үнэ цэнэ


Хэмнэлттэй

арга барил



Үнэ цэнэ

Түүх...

Анх АНУ-д автомашины хөдөлгүүрийн үйлдвэрлэлд ашиглаж эхэлсэн (Форд)

  Үүний дараа Японд Тойота-д нэвтрүүлсэн

  Мөн түүнчлэн бусад Японы машин үйлдвэрлэгч компаниудад ашигласан

  Японы машины аж үйлдвэрлэлд амжилттай нэвтрүүлсэн

  Ази, АНУ болон Европын машины аж үйлдвэрүүдэд хуулбарласан

  “Хэмнэлттэй үзэл бодол” номыг 1996 онд бичсэн

  Бусад орнуудад энэхүү үзэл баримтлал амжилттай түгсэн

  Мөн түүнчлэн, аж үйлдвэрлэлээс бусад салбаруудад ашиглагдаж эхэлсэн

Хэмнэлттэй байх талаарх үндсэн ойлголтууд

Японы авто машины үйлдвэрлэлийн салбар нь хэрэглэгчдийн хүссэн машиныг

хэрхэн хийх аргыг олж мэджээ ~ хэрэглэгчид найдвартай байдлыг чухалчилахын

зэрэгцээ хамгийн хямд үнийн саналыг хүсч байдаг.

Үйлдвэрлэлийн арга барил нь хамгийн бага шат дамжлагаар дамжуулж, автомашин

үйлдвэрлэхэд зорьсон.

Бид бусад олон байгууллагууд болон тэдгээрийн үйл ажиллагаа “хэмнэлттэй”

болохыг харсан.

“Яагаад” гэсэн асуултыг өөртөө байнга тавьж байх нь үүссэн

нөхцөл байдлаас үүдэж бий болох, тогтсон үзэл бодлын бүрхүүлийг

нэвтрэхэд танд туслана. Энэ техникийг байнга ашиглах нь зүйтэй.

~Shigeo Shingo!

Хэмнэлттэй зарчимтай холбоотой 3 үндсэн асуултууд

Үйлчлүүлэгчид

маань хэн байх вэ

гэдэг дээр бид

санал

нэг байна уу?



Үнэ цэнэ Үнэ цэнэ

Үнэ цэнэ







Үнэ цэнэ


Ямар үйл

ажиллагаа үнэ

цэнийг

нэмэгдүүлэх

вэ гэдэг дээр бид

санал нэг байна

уу


маань хэн байх

вэ гэдэг дээр

бид санал





санал





Хүн бүр оноосон

үүрэг хариуцлагатай

байгаад сэтгэл

хангалуун байх


Үнэ цэнэ Үйлчлүүлэгч

Ямар үйл ажиллагаа

үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх


санал нэг байна уу

Хамгийн чухал хэмнэлттэй зарчим: Үйлчлүүлэгч/ Үйлчлүүлэгчийн үнэ цэнэ

Үйлчлүүлэгчийн дуу хоолой

Kano

Үйлчлүүлэгчдийн дуу хоолой

Хуучинсаг үзэл: “Бид нарын хийж бүтээсэн зүйл хэрэглэгчдэд

таалагдах ёстой”

Үйлчлүүлэгчдийн хүсч буй зүйлийг таамагласны үндсэн дээр

Хэмнэлттэй үзэл:Бидний үйлчлүүлэгчид хэн болох, тэдний юу хүсч

байгааг бид маш тодорхой мэднэ.

Үйлчлүүлэгчдийн хүсч буй зүйлийг цаг тухайд нь олж мэдэх

(121, Судалгаа, Фокус групп зэргээр дамжуулан)

Кано:

Сэтгэл ханамж өгөх хүчин зүйлс:

Үйлчлүүлэгчдийн сэтгэл ханамжийг тодорхой хувиар ихэсгэж, бууруулж байдаг тогтсон

шинж чанарууд ~ Байнга яригддаг

Сэтгэл ханамжид хүрэхгүй хүчин зүйлс (Заавал байх ёстой):

Үйлчлүүлэгчид хүсэн хүлээдэггүй шинж чанарууд ба тэдгээрийг ашигласнаар

үйлчлүүлэгчдийг баярлуулж үйлдвэрлэгчдэд нэмэлт оноо өгөх боломжтой ~

Ихэвчлэн шинэ нээлтүүд

Үйлчлүүлэгчдээс хүлээгдэж буй шинж чанарууд – хэрвээ шаардлага хангаагүй

тохиолдолд сэтгэл ханамж өгөхгүй ~ Ихэвчлэн яригддаггүй

Баярлуулах хүчин зүйлс:

Хийсэн ажлын үр дүн үргэлж адилхан байдаггүй.

Хамгийн чухал асуулт бол “Та хэр завгүй байна вэ?”

гэдэгт бус харин “Та юун дээр ажиллаад завгүй байна

вэ?” гэдэгт оршино.

~Oprah Winfrey

Үндсэн хэмнэлттэй арга барилууд

Үнэ цэнийн сүлжээ / Үйл явцыг схемчлэх

Gemba

SIPOC

5S

Muda / Хаягдал

RASCI (McKinsey)

Гол хэмнэлттэй арга барил: “ Үнэ цэнийн сүлжээ / Үйл явцийг схемчлэх”

3 төрлийн үйл ажиллагаанууд бий:

1. Тодорхой үнэ цэнийг бий болгох үйл ажиллагааны үе шат

2. Одоогийн ажиллаж буй системийн хүрээнд үнэ цэнэ бүтээхгүй ч

зайлшгүй шаардагдах үйл ажиллагааны үе шат

3. Аливаа нэг үнэ цэнэ бий болгох боломжгүй үе шатыг устгах

нь зүйтэй: Үүнд 1 ба 2-р ангилалд багтахгүй үе шатууд орно.

Үйл явцыг схемчлэх: Зөвлөгөөнүүд

Том зургийг гаргах, үүний дараа..

Тулгарч буй асуудал дээр анхаарлаа төвлөрүүлэх, эсвэл

Том зурган дээр үндэслэн аль хэсгийг илүү нарийвчлан схемчлэхийг

шийдвэрлэх

Бүгдийг нэг дор шийдвэрлэх, эсвэл

Хэсэг бүлэгт хувааж, хувиарлах

Хил хязгааруудыг хооронд нь ялган салгахад дэм болохын тулд: (SIPOC)

Нийлүүлэгчид (S)

Өгөгдлүүд (I)

Үйл явц (P)

Үр дүн/бүтээгдэхүүн (O)

Үйлчлүүлэгчид (C)

SIPOC дүн шинжилгээний талаарх ерөнхий тайлбар

Нийлүүлэгч Өгөгдлүүд Үйл явц Үр дүн/Бүтээгдэхүүн Хэрэглэгчид

5-7 алхам

Gemba

“Болж буй бодит үйл явц, ажилтай газар дээр нь танилцах”

Жишээ ~ Шпагетти диаграм

5S Зарчим ~ Ялгаж салгах, Дэс дараалал бий болгох, Гялалзуулах,

Стандартжуулах(боломжтой тохиолдолд), Тогтворжуулах(байнга

сайжруулах)

Хэмнэлттэй үр дүн ~ илүү тодорхой үйл ажиллагааны явц

Жишээ нь ~ Сэлэлтийн шугамуудын диаграм

Үүрэг хариуцлагыг тодорхойлох гол арга

McKinsey RASCI: (ХНЗДМ)

- Хариуцлагатай (Х)

- Найдвартай (Н)

- Зөвшилцсөн (З)

- Дэмжих (Д)

- Мэдээлэлтэй (М)

Найдвартай байх жишээ нь: Борлуулалтын захиалгыг бэлэн мөнгө болгох

Борлуу-

лалт

Хэрэглэгч-

дийн

Үйлчилгээ

Тээвэрлэлт Зээлийн

удирдлага

Санхүү

Борлуулалт Н/Х Д М З Д

Борлуулалтын

нэхэмжлэг М М М Н/Х

Тээвэрлэлт М М Н/Х

ToC З Н/Х З

Өрийн

нэхэмжлэг М Н/Х Д

Бэлэн

Мөнгөний

удирдлага

М З Н/Х

Muda ~ Хаягдал I

Хаягдлын эх

сурвалж

Жишээ

Алдаа/Эндэгдэл Мэдээлэл оруулах

Баримтуудыг (алга болгох) хаях

Буруу мэдээлэл

Хэт

үйлдвэрлэл

Шаардлага гарахаас өмнө бичиг баримтыг хэвлэн бэлтгэх

Шаардлагагүй/Хэрэгцээгүй тайлан бэлдэх

Шаардлагагүй/Хэрэгцээгүй урьдчилсан үйл ажиллагаа

явуулах

Хүлээлт Мэдээлэл/Хариу хүлээх

Зөвшөөрөл хүлээх

Нийлүүлэлт хүлээх

Зааварчилгаа хүлээх

Muda ~ Хаягдал II

Хаягдалын эх

сурвалж Жишээ

Үнэ цэнэ нэмэгдүүлэхгүй

үйл явц

Мэдээллийг дахин оруулах

Илүү хуулбарууд бэлдэх

Шаардлагагүй их шалгалтууд

Олон давхар гарын үсэг

Хэлбэлзэл

Нэг мэдээлэл олон хэлбэртэй байх

Ижил төрлийн үйл ажиллагааг олон янзаар

гүйцэтгэх

Үйл ажиллагааг явуулах цаг хугацаа нь

тодорхойгүй байх

Илүүдэл бараанууд

(инвентори)

Офисийн бараа нийлүүлэлт

Борлуулалтын ном зохиолууд

Тайлангууд

Албан тоотууд/толгой ба нэрийн хуудсууд

Muda ~ Хаягдал III

Хаягдалын эх

сурвалж

Жишээ

Хөдөлгөөн /

Тээвэрлэлт

Их хэмжээний электрон шуудангийн дайвар

Факсын болон хувилагч машиныг хол байрлуулах

Давхардсан материал тараах

Бичиг баримтыг буруу хадгалах

Оффисийн дотоод зохион байгуулалт тохиромжгүй байх

Электрон шуудан түгээх систем шуурхай бус байх

Ажилчдыг бүрэн

ашиглахгүй байх

Энгийн үүрэг даалгаврыг гүйцэтгэхэд ажилчдын эрх

мэдэл хязгаарлагдмал байх

Хэт их удирдлагын мэдэл хяналттай байх

Хангалтгүй/бэлэн бус бизнесийн арга барилууд

Санал болгож буй ном зохиолууд (Бүгд Англи хэл дээр)

“The Lean toolbox” - John Bicheno

“Images of Organization” – Gareth Morgan

“Seeing systems” – Barry Oshry

Хөтөлбөр










Үнэ цэнэ


Маш тодорхой дотоод

аудитын үүрэг

ба үйл ажиллагаа

Хэмнэлттэй дотоод аудит




санал


Ямар үйл ажиллагаа

үнэ цэнийг

нэмэгдүүлэх


санал нэг байна уу

Хэтэрхий олон үйлчлүүлэгчид ба хангалтгүй бараа бүтээгдэхүүн = Бэрхшээл

Хамгийн чухал үйлчлүүлэгчид маань хэн байх вэ гэдэг дээр бид санал


Үйлчлүүлэгчдийг чухал эсэхээр нь эрэмбэлэх

Жагсаалт

1=Тэргүүлэх

Аудитын зөвлөл / Зөвлөл

Ахлах удирдлага

Бусад удирдлага ба ажилчид

Хөндлөнгийн аудитууд

Дотоод аудитийн алба

Ихэнх тохиолдолд Дотоод аудитын хамгийн чухал үйлчлүүлэгчид

дараах 3 байдаг

Ахлах

удирдлага

Аудитын

зөвлөл

Тухайн

салбарын

удирдлага

Дотоод Аудитын бий болгож буй үнэ цэнэ

IAA standard 2000:

“Ахлах аудит (CAE ) нь дотоод аудитийн үйл ажиллагааг байгууллага болон хувьцаа

эзэмшигчдэд үр ашиг, тустай байхаар удирдаж явуулахад анхаарч ажиллах хэрэгтэй”

“Үнэ цэнэ нэмэгдүүлэх” талаарх Дотоод Аудитын Институтийн

(IIA) тодорхойлолт

IIA 2000:

“ Дотоод аудитын үйл ажиллагаа нь зорилтууд болон баталгаагаар хангаж, тус

байгууллагын засаглал, эрсдлийн удирдлага болон хяналтын үйл явцыг үр

дүнтэй байлгахад хувь нэмрээ оруулж чадвал тухайн байгууллагын (түүний

хувьцаа эзэмшигчдийн) үнэ цэнийг нэмэгдүүлж буй хэрэг юм.”

Гэхдээ:

~ Дотоод аудитын гол үйлчлүүлэгчдээр үүнийг батлагаажуулах хэрэгтэй

~ Ямар нэгэн бодит үр дүнд хүргэнэ

Хэмнэлттэй зарчим нь ийм зарчмаар ажиллахад бидэнд дөхөм болдог

Хэмнэлттэй арга барил нь бидэнд үйлчлүүлэгч тус бүр нь хоорондоо

харилцан адилгүй үр дүнг хүлээж байдаг гэдгийг харуулдаг.

Ахлах

удирдлага

Аудит

зөвлөл

Тухайн

Салбарын

удирдлага

Жишээ: Гол үйлчлүүлэгчид/сонирхлын бүлгүүдийн хүлээж буй үр дүн

Ахлах

удирдлага

Аудит

зөвлөл

Тухайн

Салбарын

удирдлага

Томоохон төслүүдэд

дэмжлэг үзүүлэх

Сонирхож буй

ажилд баталгаа

өгөх

Санаа зовоож буй

дотоод асуудлыг

шийдвэрлэхэд

туслах

Хуримтлалыг

олж тогтоох

Төлөвлөгөөг

биелүүлэх

Нөхөн сэргээлтэд

туслах

Жишээ: Гол үйлчлүүлэгчид/сонирхлын бүлгүүдийн хүлээж буй үр дүн

Ахлах

удирдлага

Аудит

зөвлөл

Тухайн

Салбарын

удирдлага

Томоохон төслүүдэд

дэмжлэг үзүүлэх

Сонирхож буй

ажилд баталгаа

өгөх

Санаа зовоож буй

дотоод асуудлыг


туслах

Хуримтлалыг

олж тогтоох

Төлөвлөгөөг

биелүүлэх

Асуудлыг


туслах

Сайн мэдээ өгөх

Алдаа дутагдлаас

сэргийлэх

Ажлыг

урагшлуулах

Гол үйлчлүүлэгчдийн хэрэгцээ/шаардлага

Ахлах

удирдлага

Аудит

зөвлөл

Тухайн

Салбарын

удирдлага

Ярилцах сэдэв

Үнэ цэнийг бий болгох үндсэн хүчин зүйлүүд юу болохыг хүлээн зөвшөөрч байна

уу?

Хөтөлбөр







Үйлчлүүлэгчдийн үнэ цэнийн талаарх ойлголтоос гадна~ үнэ цэнийг

үгүй болгож буй гол эх үүсвэрийн бодит баталгааг мөн эрж хайх

АНУ-д хийсан үнэ цэнийг үгүй болгож буй эх үүсвэрүүдийн талаарх

судалгааны хариу

Төрөл бүрийн салбарт дотоод аудитийн үйл ажиллагаанд зарцуулсан

хугацааг авч үзье

Тухайн жил дахь

дотоод аудитийн нөөц Дүгнэлт хийх мөчлөг

Аудит Зөвлөмж

Санхүүгийн

хяналт

20 - 1 / жил

Комплайенс 30 5 1 / жил

Үйл ажиллагааны

хяналт

15 10 1 / 3 жил

Стратегийн эрсдэл 5 5 1 / 8 жил

Нйит 75 25

Эрсдэлтэй, чухал хэсгүүдэд бага цаг зарцуулж буй явдал тохиолдох нь олонтой.

Хөтөлбөр







Огтхон ч хийх шаардлагагүй ажлыг идэвхитэй гүйцэтгэхээс өөр үр

ашиггүй зүйл гэж үгүй.

~Peter F. Drucker

Үйлчлүүлэгч Үйлчлүүлэгч

Дотоод аудитын үүрэг

даалгавар тодорхой байна уу?

Үнэ цэнэ

Ихэнх тохиолдолд дотоод

аудитын үүрэг

даалгаврын

зааг, хязгаар тодорхойгүй

байдаг.

Маш чухал загвар: Хамгаалалтын 3 шат

Эрсдэл

3рт ДА, Хөнд.А, Хөнд. баталгаа Бие даасан батламж/зөвөлгөө

Удирдах

Зөвлөл ба

Группийн

ТУЗ

2рт

1рт

Удирдлага &

Бусад хяналт &

Батлагаажуулах

үйл ажиллагаа

Бизэесийн үйл

ажиллагааны

удирдлага

Үйл явцын хяналт, Стратеги ба бодлого төлөвлөх Эрсдэл ба KPI-ын талаар тайлагнах

Эрсдэл, хяналтын Орчинтой болох

KPMG дээр үндэслэв ~ Мөн Аудитын зөвлөлын талаар хуу.38 харах

Хамгаалалтын 3 шат

1 шат ~ Удирдлага ба ажилчид

2 шат ~ Санхүү, Худалдан авалт, Хууль г.м.

3 шат ~ Дотоод / Гадаад аудит / Зохицуулагчид

Хамгаалалтын үе шат бүр нь маш тодорхой үүрэг даалгавартай байх нь

зүйтэй. Жишээ нь:

1-р шатны хүлээлтүүд

• Өдөр тутмын эрсдэл хяналтыг хариуцах

• Хангалттай сургалт явуулах

• Эрсдэл, хяналт аль алиныг тооцоолж зорилгоо тодорхойлох

• Гарч буй асуудлууд болон санал болгож буй шийдлүүдийг мэдээлэх

2-р шатны хүлээлтүүд

• Үүрэг хариуцлагыг эзэнтэй болгох, ноогдуулах

•Сургалтыг хянах, баталгаажуулах

•Гарч буй асуудал, шийдлүүдэд хяналт тавих

•Сайжруулахад дэмжлэг үзүүлэх

• Байгууллагын боловсрол, тухайлбал: Шинэ сургалт/Бодлогууд

Их Британийн Дотоод Аудитын Институт дотоод аудит хийх ажилд хязгаар буй

болохыг тогтоожээ.

(Тайлан:”The Role of IA in ERM” )

Thanks to IIA UK!

Үүрэг даалгавар, үйл ажиллагааны зааг хязгаар тодорхой бус байх нь

үр дүн, ашиг тус авчирахгүй байдалд хүргэх аюултай

Эрсдэл

3-р

2-р

1-р

Дотоод Аудит

Удирдах Зөвлөл ба Группийн

ТУЗ

Удирдлага хяналтын үйл ажиллагаа

Бизнесийн үйл Ажиллагааны удирдлага

Дотоод аудитын үүрэг роль

Санал

Дотоод аудит нь ихэвчлэн олон төрлийн үүрэг гүйцэтгэдэг.

1 ба 2-р үе шатанд дотоод аудитийн үйл ажиллагаа нь богино хугацаанд үр ашигтай

байх боломжтой боловч урт хугацаанд хараахан боломжгүй.

Дотоод аудитыг “чөлөөт нөөц” мэтээр харж эхлэх нь аюул.

1 ба 2-р үе шатны үүрэг даалгаварыг холих эрсдэлтэй. Тухайлбал, дотоод аудитын үйл

ажиллагааг удирдлага болон бусад үйл ажиллагаанаас салгаж зөвхөн эрсдэл болон

хяналтын (жишээ нь: алдаа эндэгдлийг олж тогтоох, цаашид түүнээс хамгаалах)

үүрэгтэй гэж үзэх

Хязгаарлагдмал нөөцийн тухайд

Эрсдэл

Дотоод Аудит 3-т


2-т


1-т

1%

9%

Удирдах Зөвлөл ба Группийн ТУЗ

90%

Хэмнэлттэй зарчмыг дагавал...

Бэрхшээлтэй асуудал дээр дотоод аудитыг ажиллуулах

Эрсдэл

3рт

2рт

1рт





Удирдлагын тайланг шаардах

Эрсдэл

3рт

2рт

1рт


Тайлан

шаардах




Гарч болзошгүй бэрхшээлийг хянах хүсэлт тавих

3-т

2-т

1-т

Эрсдэл





Удирдлагын хяналт, тайланг асуух

3-т

2-т

1-т

ХЯНАЛТ,ТАЙЛАНГ

ШААРДАХ

Эрсдэл




Удирдах Зөвлөл ба Группийн

ТУЗ

Дэмжлэг үзүүлэх санал тавих (2-р үе шатанд мөн адил)

3-т

2-т

1-т

ДЭМЖЛЭГ

Эрсдэл





ДЭМЖЛЭГ

ХЯНАЛТ,ТАЙЛАНГ

ШААРДАХ

Асуудал шийдвэрлэгдсэн үү? Энэ талаар олж мэдэх

3-т

2-т

1-т

Эрсдэл





Асуудал шийдвэрлэсэн эсэхийг удирдлага баталгаажуулах нь зүйтэй.

Өндөр эрсдэлтэй асуудлуудыг дотоод аудит давхар хянана.

3-т

2-т

1-т

СОНГОМОЛ

ХЯНАЛТ

ХААЛТЫН/ЭЦСИЙН

ТАЙЛАН

Эрсдэл





Их Британий Аудит Комисс:

“Итгэлцэлийн үндсэн дээр” тайлан

Хөтөлбөр

 Хэмнэлттэй зарчимын дагуу хэрхэн аудит хийх вэ?

 Сайн тайлангийн ач холбогдол

 Дотоод Аудитын үйл ажиллагааны бүтээмж, үнэ цэнийг

нэмэгдүүлэх бусад арга барилууд

 Асуулт Хариулт

Дотоод аудитын ажлыг төлөвлөх үед

Тодорхой даалгаврыг төлөвлөх үед

Дотоод аудитын үйл ажиллагааны цар хүрээ, хэм хэмжээний талаар ямар

асуудлууд яригдаж байна вэ?

Хэм хэмжээ, цар хүрээ

Бүх эрсдлүүд ба хяналтууд?

Эрсдлүүд Түлхүүр

Хяналт А

Бусад

Хяналт

Гол эрсдэл

1

Гол эрсдэл

2

Гол эрсдэл

3

OR

OR

Түлхүүр

Хяналт В

Түлхүүр

Хяналт С

Бусад

Хяналт

Үндсэн эрсдлүүд ба хяналтууд

Гол эрсдэл

1

Гол эрсдэл

2

Гол эрсдэл

3

OR

OR


Хяналт А Түлхүүр

Хяналт В

Түлхүүр

Хяналт С

Бусад

Хяналт Бусад

Хяналт

Гол эрсдлүүд ба хяналтууд

Гол эрсдэл

1

Гол эрсдэл

2

Гол эрсдэл

3

OR

OR


Хяналт А Түлхүүр

Хяналт В

Түлхүүр

Хяналт С

Бусад

Хяналт Бусад

Хяналт

Тухайн ажлын агуулгаас үйл ажиллагааны цар хүрээ хэм хэмжээ

шалтгаална.

~ Цаг агаар сайхан байх ~ Сэтгэл ханамж өндөр байх

Цаг агаар муу байх ~ Илүү нарийвчилсан мэдээлэл хэрэгтэй

Хамгийн чухал нь хүлээлтээс зөрөх ёсгүй.

Ярилцах сэдэв

Гол эрсдэл ба хяналт гэж юуг хэлж буйг тодорхой ойлгосон уу?

Дотоод аудитын төлөвлөгөө ба даалгаврын талаар ярихдаа:

Тухайн ажил, даалгаврыг ямар цар хүрээнд хийж

гүйцэтгэх талаар ярилцдаг уу?

Аудитийн Комисс: Итгэлцлэлийн үндсэн дээр

Дотоод аудитын төлөвлөлт ~ Хэмнэлттэй/Баталгаажуулах арга

барил Гол эрсдлүүдийг харгалзах

1 - SR

VH

H

11!

5*!

4*!

8!

10!

2*!

3!

7!

9!

1!

6!

2 - CR

3 - SR

4 - OR

5 - FC

6 - OR

7 - OR

8 - CR

M

L Likelihood

M H

12!

VH

9 - OR

10 - OR

11- OR

12 - OR

Төлөвлөгөөний талаарх эхний хэлэлцүүлэг эрсдлүүдтэй холбогдохгүй байх

магадлалтай

1 - SR

VH

H

M

11!

L

Likelihood

5*!

4*!

8!

10!

M

2*!

3!

7!

9!

H

1!

6!

12!

VH

2 - CR

3 - SR

4 - OR

5 - FC

6 - OR

7 - OR

8 - CR

9 - OR

10 - OR

11- OR

12 - OR

Баталгаа, нотолгооны зөрүүг тооцох нь чухал

1 - SR

VH

H

M

11!

L

Likelihood

5*!

4*!

8!

10!

M

2*!

3!

7!

9!

H

1!

6!

12!

VH

2 - CR

3 - SR

4 - OR

5 - FC

6 - OR

7 - OR

8 - CR

9 - OR

10 - OR

11- OR

12 - OR

Бусад баталгааг олж мэдэх (+)

1 - SR

VH

H

11!

2*!

5*!

4*!

+7!

8!

+10!

+3!

9!

1!

6!

2 - CR

3 - SR

4 - OR

5 - FC

6 - OR

7 - OR

8 - CR

M

L Likelihood

M H

12!

VH

9 - OR

10 - OR

11- OR

12 - OR

Дотоод аудитийн үйл ажиллагааны хамрах хүрээг тодорхойлж

эрэмбэлэх үүднээс шугам татах хэрэгтэй

1 - SR

VH

H

11!

2*!

5*!

4*!

+7!

8!

+10!

+3!

9!

1!

6!

2 - CR

3 - SR

4 - OR

5 - FC

6 - OR

7 - OR

8 - CR

M

L Likelihood

M H

6!

VH

9 - OR

10 - OR

11- OR

12 – OR

Магадлал багатай ч өндөр нөлөөтэй эрсдлийг анзаарахгүй өнгөрөх нь

амархан байдаг.

1 - SR

VH

H

11!

2*!

5*!

4*!

+7!

8!

+10!

+3!

9!

1!

6!

2 - CR

3 - SR

4 - OR

5 - FC

6 - OR

7 - OR

8 - CR

M

L Likelihood

M H

12!

VH

9 - OR

10 - OR

11- OR

12 - OR

Дотоод аудитийн нөөц хангалттай эсэх талаарх асуудлууд илүү тодорхой болно.

Ийм хэмжээний нөөцийн хувьд энэ нь дотоод аудитын ажил ба энэ нь дотоод аудит

бус гэх мэт

1 - SR

VH

H

11!

2*!

5*!

4*!

+7!

8!

+10!

+3!

9!

1!

6!

2 - CR

3 - SR

4 - OR

5 - FC

6 - OR

7 - OR

8 - CR

M

L Likelihood

M H

12!

VH

9 - OR

10 - OR

11- OR

12 - OR

Хэмнэлттэй зарчмыг аудитийн үйл ажиллагаанд ашиглацгаая.

Үүний тулд, эхлээд аудитийн үе шатуудыг товч дурдая.

Төлөвлөлт

Баримт бичиг

хянах

Уулзалтууд

Урьдчилсан

судалгаа

Гол хяналтуудыг

шалгах

Аудит

эхлэх

Чанарын

баталгаа

Тайлангийн

төсөл

Эцсийн

тайлан

Хаалтын

уулзалт

Хяналт

Даалгаврыг хэмнэлттэй зарчмаар төлөвлөх


судалгаа

Аудит

эхлэх

Үйл ажиллагаа бүр зардалтай – Иймд ашиг тустай байх ёстой

Ажлын даалгаврын төлөвлөлт, цар хүрээ, эхлэх үе шатууд нь

эрсдэл болон үнэ цэнийн аль алинд анхаарлаа хандуулах хэрэгтэй.

Хэмнэлттэй зарчмаар хяналт шалгалт явуулах

Санхүүгийн хяналт

F1 F2

F3

Комплайенс

C1

C2

C3

Үйл ажиллагааны хяналт

O1

O2

Хэмнэлттэй зарчим – Ажил үйлчилгээний хуваарь

Хир их

эрсдэл?

Бага Дунд Их Хир их

үнэ цэнэ?

Бага

F1

Дунд

F3

O1

C1

Их F2

C2

C3

O2

Эрсдлийг

өөрчлөх

Хэмнэлттэй ажил үүргийн хуваарь

Эрсдэл/үнэ цэнийн хувьд эрэмбэлэх

O2

Эрсдлийг өөрчлөх

F2

C2

C3

C1 ) Хэрэв цаг хугацааны хувьд боломжтой бол..

O1 )

Ажлын цар хүрээний дагуу аль болох чухал хэсгүүд дээр аудитийн

үйл ажиллагааг явуулах

Аудит хийхэд хялбар хэсгээс ажилаа бүү эхэл

Үр дүн нь чухал асуудлуудыг олж тогтоох болон хувиарлагдсан нөөцийг

ашиглаж дууссан бол үйл ажиллагааг зогсоох чадвартай болно.

Хэмнэлттэй зарчим – Даалгаврын гүйцэтгэл

Бичиг баримттай

танилцах

Уулзалт хийх


шалгах

Чанарын

баталгаа

Цаг хугацааны алдагдал нь бодит материаллаг хаягдлаас ямар нэг хорогдол

байхгүйгээрээ ялгаатай. Бүх хаягдлаас хамгийн амархан нь мэт боловч

залруулахад хамгийн хэцүү нь цаг хугацааны алдагдал байдаг, учир нь алдагдсан

цаг нь эд материалын хаягдал шиг шалыг бохирдуулахгүй.

Мэдээлэл/материал авах энэ арга хэмнэлттэй юу?

Дотоод аудитын

баг

Аудитлуулагч

Өгөгдөл Материал

Хэмнэлттэй” санал

Дотоод аудит нь систем болон хавтсууд руу шууд орох эрхтэй байна.


баг



Хэлтэс бүрт дотоод аудитд мэдээлэл материал цуглуулахад туслах хүн

томилох нь зүйтэй.

Зөвхөн гол

баримтуудтай

танилцах

Аудитийн Харилцаа

Холбооны үүрэг


баг



Уулзалтууд

Буруудаж болох зүйлс:

- Өмнө?

- Уулзалтын үеэр?

- Уулзалтын дараа?

Уулзалтууд ~ (Зарим тохиолдолд) юу буруудаж болох вэ?

Өмнө нь Уулзалтын үеэр Дараа нь

Нийт цаг хугацааны

хувьд эрсдэлтэй

Цаг хангалтгүй Хоцрох магадлалтай

Уулзалт цуцлагдсан Дотоод Аудитын үйл явц

эрэмбийн талаар санал

зөрөлдөх

Ярилцсан зүйл дээр

санал зөрөх

Үйлчлүүлэгч/ Дотоод

Аудит бэлэн биш Зорилгоос хазайх Хяналтгүй

Тохирохгүй хүмүүс

оролцох

Саад тотгорууд Гол асуудлыг

шийдвэрлэхгүй

Хэмнэлттэй ~ Уулзалтууд

  Ямарваа нэг цаг үрсэн асуудлыг эрсдэл гэж үзэх

  Баг болон цаашдын ажлын явц дахь гол эрсдлүүдийг олж тогтоох

  Үүнд:

Тоо баримт цуглуулах

Ажилыг гүйцэтгэх Дотоод Аудитын төлөвлөгөө

Аудитийн протокол ~ Дотоод Аудит ба Аудитлуулагч

Аудит хоорондын зохицолын үүрэг

Ажилчдыг ярилцлага хийх арга барилд бодитоор сургах

Хэмнэлттэй ~ Тестлэх


танилцах



шалгаж үзэх

Чанарын

баталгаа

Гол эрсдлийн хэсэг ба хяналтуудыг тестлэх

Тест хийхэд зохимжтой үе хэзээ вэ?

Тест хийхэд зохимжтой үе хэзээ вэ?

Холбогдох

эрсдлүүдийг

ойлгосон

Гол эрсдлүүдийн тодорхойлолтын

зөрүүг олж тогтоосон

Хяналтын загварт гарч буй

зөрүүг тодорхойлсон

Чухал хэсгүүдэд тест

хийх

Гол эрсдлүүдийг тодорхойлсон

Эрсдлийн хувьд санал

нэгдэх

Гол эрсдлүүдэд

тавих хяналтын талаар

санал нэгдсэн

Хяналтын зөрүү байгаа эсэхийг

тодорхойлох үүднээс үйл явц,

ажлуудын талаар ярилцах

Хэзээ зогсоох вэ?

Сорилт

Боломжтой хэсэгт нь компьютерт суурилсан аудитын төхөөрөмжийг ашиглах

Гараар жишээлэх шаардлага гарах нь аудитын бүтээмжийг бууруулах үндсэн шалтгаан

Хэмнэлттэй зөвлөмж:

Үйл ажиллагаатай танилцан, загварын түвшингийн асуудлыг дэвшүүлэх

Бэрхшээл мэдэгдэж буй тохиолдолд нэмж шалгах хэрэгтэй эсэхийг

шийдвэрлэх ~ Зорилго тодорхой байх~ Үндсэн шалтгааныг олж тогтоох?

Бэрхшээлийн цар хүрээг тодорхойлох?

Сорилтын тоо их байвал илүү үр дүнтэй, жишээлбэл нэг сорилт тогтмол авсанаас

5-15 байвал илүү үр дүнтэй

Сорилт

Сорилт авах хүрээнд, туршилтын бүлгийг маш ухаалгаар сонгох

~ их хэмжээний ~ эрх мэдлийн түвшингээс хамааран Хэрвээ удирдлагын зүгээс хариулах магадлал бага бол сорилтын

асуултыг багасгах

(хир их эрсдэл хүлээх чадвартайгаас хамааран)

Сорилтын үе шаттайгаар явуулах нь сайн :

~ “тэгээд яах вэ” гэсэн нөлөөллийг харахад хэрэгтэй

~ орлуулж болохуйц хяналтыг шалгах үүднээс (үйл явцын эхний үед,

сүүлийн хэсэгт бус)

~ удирдлагад чухал санагдахуйц нөхцлийг сонгох үүднээс

~ дараагийн сорилтод хувилбаруудыг бий болгох үүднээс

~ таамаглаж буй бэрхшээлээс үүсэх үр дагаварын талаар бусад

баталгааг цуглуулах (“ Би энэхүү бизнесийн бэрхшээлийг үүсгэж

буй хяналтын алдааг олсон”)

Хэмнэлттэй хянан шалгагч байхын тулд зөв хэсэгт аудит

хийж буй эсэхийг үргэлж бодолцох хэрэгтэй.

Дотоод Аудитын үйл ажиллагааны хүрээнд ашиглах

Дотоод Аудитын үйл ажиллагааны хүрээнд ашиглах

Хэмнэлттэй төлөвлөгөө:

“Хир том”, “Хир муу” гэсэн зарчмын дагуу ажиллах

Хир том? Жижиг Дунд Том

Хир муу?

Сул

Хангалттай

бус

Сайн


Аудитийн үйл ажиллагааны турш хяналт тавьж ажилласнаар

хэрэгтэй зүйлсийг тестлэх, олж тогтооход туслах, зогсоох

Хир том?

Хир муу?

Жижиг Дунд Том

Сул


бус

Сайн


Тайлан бэлэн болохоос өмнө дүн шинжилгээг бэлтгэх

Жижиг Дунд Том

Хир муу?

Сул


бус

Сайн

Хир том?

Хэмнэлттэй ~ Чанарын баталгаа


танилцах




Чанарын

баталгаа

Асуулт хариулт – Хэмнэлттэй зарчмууд

Чанарын баталгаа нь аудитийн багийн ур чадвараас шууд хамаарна.

Аудитын үйл ажиллагаанд зарцуулсан цаг хугацаа/бий болгож буй үнэ цэнэ ба

зардалд анхаарах хэрэгтэй.

Дотоод Аудитын ажлын үр дүнгийн бизнест нөлөөлж буй нөлөөллийг харах

Үүрэг даалгаврыг хэмнэлттэй зарчмаар дуусгах?

Тайлангийн Хаалтын Эцсийн

төсөл уулзалт тайлан

Олж мэдсэн бичиг баримт ба үр дагаварыг явцын дунд мэдээлэх

Мэдээллийн хувьд жишиг асуудлууд

Олж мэдсэн зүйлүүдээ танилцуулах явдал нь гэнэтийн бус цаашдын үйл ажиллагаа, цаг

хугацааг тодорхойлох зорилготой байна.

Үүрэг даалгаврыг хэмнэлттэй зарчмаар дуусгах?

6-20 хуудас тайлан

Мэдэгдэж буй мэдээлэл дээр үндэслэнэ

Ажлын цар хүрээний дагуу мэдээлнэ

Өгсөн санал болон удирдагчийн үзэл бодлыг харгалзана

Энэ үйл явцад ахлах менежмент хамгийн бага оролцоно



Хөтөлбөр

 Хэмнэлттэй зарчимын дагуу хэрхэн аудит хийх вэ?

 Сайн тайлангийн ач холбогдол

 Дотоод Аудитийн үйл ажиллагааны бүтээмж, үнэ цэнийг

нэмэгдүүлэх бусад арга барилууд

 Асуулт Хариулт

Хэмнэлт ~ Хурдан ялалт?

Төлөвлөлт

Баримт бичиг

хянах

уулзалтууд


Судалгаа



Аудит

эхлэх

Чанарын

баталгаа



Бусад хэсгүүд

Туслах төхөөрөмжүүд – Дотоод Аудит ба бусад

Мэдлэг болон боловсролын удирдлага

Ажилчдын ур чадвар ба нөлөө

Онооны карт/түүнийг хянах

Туслах төхөөрөмжүүд – ДА ба бусад

Электрон өрөөнүүд

Жишиг баримтууд

Аудитийн програм

Баталгааг хадгалах

Хянах

Exception logging

Мэдээлэл цуглуулах төхөөрөмж ACL ба түүнтэй адил

Эдгээрийг хэн эзэмшдэг вэ?

Баталгаажуулалтыг схемчлэх – Дотоод Аудитийн курсууд

- 2011-4 сард IIA magazine

Онооны карт/түүнийг хянах

Гол эрсдэлтэй асуудлуудыг хөндсөн эсэх

Төлөвлөгөөний дагуу гүйцэтгэх

Зардлыг төсөвт багтаах

Үйлчлүүлэгчдийн саналыг авсан эсэх

Үр дүн (Үйл ажиллагааг гүйцэтгэснээр удирдлага үнэлэгдэнэ/ Дотоод Аудит бус)

Бага үр ашигтай буруу арга барилыг бий болгогч хэмжигдэхүүнүүдээс зайлсхийх

Мэдлэг болон боловсролын удирдлага

Бизнэсийн мэдээлэл

Эхлүүлэх Зогсоох

Эргэлтийн мөч

Зочин зөвлөхүүд

Зочин аудиторууд

Ажиллах зарчим

Ажиллах зарчим

Үйлчлүүлэгчдэд хамгийн их үнэлэгдсэн хэсгээс..

Дотоод Аудит нь мэдлэг дээр тулгуурлан хамгийн чухал хэсгүүдийг урьдчилан

таамаглах

Ингэснээр:

- Дотоод Аудитын ажлыг тэдгээрт чиглүүлэх

-гарч болох үр дагаварын эсрэг тооцоолол хийх

Ажиллах зарчмын түгээмэл жишээ

Хариуцлагатай байх – Амжилтын үндэс

Хариуцлагатай байх – Алдаа бол өнчин..

Хэмнэлт ~ Хурдан ялалт

Төлөвлөлт

Ажил

үүргийн холбоосыг

оновчтой

төлөвлөх

Үйлчлүүлэгчийн эрсдэл/

үнэлгээ-г магадлах

Үнэ/өртөг-ийг

ойлгох

Эрэмбэ тогтоох

ToRs

Бүгд хамрагдахгүй байх

хэмээн сэрэмжлүүлэх

(болгоомжлох)


судалгаа

Аудит

эхлэх

Баримт, мэдээлэлд шууд

хандалт хийх

Харилцан холболт

Уулзалтын алдагдлын

орчмын дэг жаяг (cахилга)

Хэзээ зогсохыг

мэдэх

Үйл ажиллагаа мэт

төлөвлөх

Болсон үйлдлийн

статистик

Pit-stops ийн ач

холбогдол

Эрсдэл/үнэлэмжийн

фокус

Аудитын процессийг бүгдийг

хамрахаар бий болгох

Хэмнэлт ~ Хурдан ялалт


танилцах




Чанарын

баталгаа

Хэмнэлт

Эхэн үеийн анхаа-

руулгын ач холбогдол

Үр дүн, шийдвэрийг

эрэмбэлэх

Замбараагүй үйлдэл/ToRs

/аргачилал/eурт өгүүлбэрүүд/-г

арилгах

Оролцогчид тодорхой

байх

Нийтийн байр суурь

дээр тогтох

Гол асуудал/ялгааг

ярилцах

Дахин санал

болгосон үйлдлийг

хэлэлцэх

Үр дүн, шийдвэрүүд

тэдгээрийн

хэмжээг нягт удирдах

Хамгийн бага давтагдсан

санамж

Удирдлагын оруулсан

санал



Хэмнэлттэй- Тойота Үйлдвэрлэлийн Систем (ТҮС)

“ТҮС нь харилцан холбоо бүхий дараах 3-н багц элементээс бүрдэнэ:

Философийн үндэслэл

Удирдлагын соёл

Техникийн багаж хэрэгсэл

. . Хүний хөгжил гол цөм нь болсон гурвалжин

. . Хүмүүс ТҮС-ийн бодит тал дээр анхаарлаа төвлөрүүлэх хандлагатай нь

үргэлж анзаарагддаг ..

. . Эдгээр 3 нь байрандаа байж ТҮС-д дадал заншил болон дэлгэрүүлнэ ”

ЖС Василаш (Ж Бичено-ийн)

Асуулт & Хариулт

Баяарлалаа & Баяртай!

www.riskai.co.uk

[email protected]

Mobile: +44 (0)7802 868914

Тус танилцуулгыг Монголын дотоод аудитийн төлөөлөгчдийн Хэмнэлттэй Аудитийн

курст оролцогчдод зориулан Риск энд Асшуранс лтд-ийн Жэймс С Петерсон-с

бэлтгэсэн болно. Энэхүү танилцуулга нь зөвхөн сургалтын болон үзүүлэнгийн

зориулалтаар бэлтгэгдсэн. Хэдийгээр энд дурьдагдсан бодит баримтын үнэн

зөв байдлыг хичээнгүйлэн нягталсан хэдий ч баталгаа гаргахгүй.

Энэ танилцуулга нь аливаа бизнес шийдвэрийн үндэслэл байж болохгүй.

Эдгээрийг Жэймс Петерсоны зөвшөөрөлгүйгээр хувилан ашиглаж болохгүй.

Documents

Document5