Maliyy v uot.-2011.-8.-S.2-10.

DARETM UOTU V ONU NEC TTBQ ETML

Q.. ABBASOV,

iqtisad elmlri doktoru, professor

E-mail: maliyya.uhot@ mail.ru

Aar szlr: idaretm uotu, mhasibat uotu, operativ uot, idaretm uotunun obyektlri, idaretm uotunun yeri, idaretm uotunun funksiyalar, idaretm uotuna iqtisadi baxlar.

Azrbaycan Dvlt qtisad Universitetiqtisadlar arasnda idaretm uotunun mahiyyti, rolu, tyinat v mssisnin idaretm sistemind yeri haqda vahid fikir olmadndan onun tsrrfat hyatnda ttbiqi prosesi xeyli tinliklrl qarlar.

Qlm alnan mqald mssislrd idaretm sistemi zr msllrin nzri saslan v tkili problemlri hat edilir. Burada xsusi il maliyyt v idaretm uotu arasnda mvcud olan knarlamalar v oxarlqlar gstrilmi, idaretm uotunun mqsd v vziflri dqiqldirilmi v sistemldirilmi, szgedn uot nvnn predmet v obyektlri myynldirilmi, onun Azrbaycan mssislrinin tcrbsind ttbiqi prinsiplri formaladrlm, eclc d sas problemlr frqlndirilmidir.

Hal-hazrda msrflrin idaredilmsi v mssis faliyytinin maliyy nticlri sahsind iki sas problemin hll edilmsi qarda sas bir vzif kimi qoyulur. Onlardan birincisi bazar raitind mssislrin idar edilmsi qarsnda qoyulan yeni vziflrin hll edilmsind lkd formalaan nzri biliklri v toplanm

tcrbni yenidn sistemldirmkdn; ikincisi msrflr haqda informasiyann alnmasna dair yeni qeyri-nnvi sistem yaratmaqdan, maya dyri kalkulyasiyasna yeni yanama ttbiq etmkdn, maliyy nticlrini yeni metod v sullarla hesablamaqdan, elc d thlil, nzart v onlar sasnda idaretm qrarnn qbul edilmsindn ibartdir. Bu chtdn idaretm uotu sisteminin yrnilmsi Azrbaycan mssislri n xsusi v hmiyytli maraa malikdir. Hamya mlum olduu kimi idaretm uotu tkilatn idaredilmsi n qbul ediln qrarn keyfiyytinin v operativliyinin yksldilmsin, gzlniln nticnin maksimum miqdarda alnmasna v tsrrfat faliyyti riskinin effektliliyi zrind nzartin aparlmasna imkan yaradan zruri vasit hesab edilir.

daretm uotu Azrbaycan mssislrinin ksriyytind demk olar ki, aparlmr, yaxud ox zif inkiaf edir. Bunu sasn lk iqtisadiyyatnn ayr-ayr sahlrind idaretm uotunun tkili zr vahid metodoloji sasn v metodiki tvsiynin olmamas, elc d onun lk tcrbsind tkkl tapmas v inkiaf etdirilmsin dair tbliatn zif aparlmas il izah etmk olar. Halbuki hal-hazrda rqabt v yaay urunda mbariz raitind faliyyt gstrn lk mssislri idaretm uotunun tsirli sisteminin tkilind zruri ciddi snaqlarla qarlarlar. Tannm rus iqtisads V.E.Krimov iqtisadiyyatn masir inkiaf sviyysini planlamann, uotun, qiymtlndirmnin, kalkulyasiyaetmnin, thlilin v nzartin vahid prinsiplri sasnda istehsaln idaredilmsi sistemini tkmilldirmkd grr v bu istiqamtd idaretm uotunun mhm rol oynamasn, ona gr d onun btn mssis v tkilatlarda qurulmasn tvsiy edir [3].

Bununla laqdar olaraq szgedn problemin lk tcrbsind ttbiqi byk hmiyyt ksb edir v bu sbbdn idaretm uotunun iqtisadi tbitini, mahiyytini, mzmununu v fundamental nzri saslarnn hat edn msllr dair ciddi tdqiqat iinin aparlmas zruri hesab edilir. Bugnk gn kimi ox mssis rhbrlri idaretm uotunun mssisnin faliyytind rolunu baa dmr, probleml tan olmadqlarndan onun qurulmasnn mqsd v vziflrini dqiq aradra bilmirlr. Mhz btn bunlar szgedn mqalnin qlm alnmasna imkan yaratd.

Azrbaycan Respublikasnda drc olunan iqtisadi dbiyyatlarda hal-hazra kimi idaretm uotunun tyin edilmsin dair ox, yaxud az v birmnal izahat verilmmi v onun mahiyyti aqlanmamdr. Mtxssislr arasnda idaretm uotunun rolu v tyinat, onun mssisnin idaredilmsi sistemind, hminin uot nzriyysind yeri haqda vahid fikir yox drcsinddir.

Rusiya Federasiyasnn iqtisadi dbiyyatlarnda "daretm uotu" anlay N.Q.umaenkonun ("AB snaye istehsalnda uot v thlil", 1971) v S.S.Satuboldinann ("AB snayesind istehsala msrflrin uotu", 1980) ap olunmu ilrindn sonra meydana xmdr [4].

Sonralar idaretm uotu nzriyysinin ilnmsind hmin lknin aparc alimlri - A.F.Aksenenko, P.S.Bezrukix, M.A.Vaxruina, A.A.Volodin, V.B.vakevi, V.E.Lastovey, U.A.Miin, O.D.Saverina, T.P.Karpova, V.E.Krimov, N.P.Kondrakov, O.E.Nikolayeva, V.F.Paliy, S..Polyakova, U.V.Sokolov, S.K.Tatur, V..Tka, S.A.Stukov, A.D.e, A.D.eremet, T.V.ikova byk mk srf etmilr.

Rusiya Federasiyasnn alimlri il yana respublikamzn alimlri d idaretm uotunun mvcud nqsanlarnn v onlarn tlbata uyun qurulmas problemlrinin hllin dair xeyli mk srf etmi v szgedn msly dair dissertasiya ii, elmi mqallr v drsliklr yazmlar. Bu cr alimlr srasna Azrbaycan Dvlt qtisad Universitetinin "Mhasibat uotu" kafedrasnn professoru Q..Abbasovu, dosent .A.Sadqovu v tcrbd ilyn Azrbaycan Respublikas Dvlt Neft irktinin iqtisadi msllr zr vitse prezidenti iqtisad elmlri doktoru S.M.Qasmovu daxil etmk olar.

Qeyd ediln mlliflrin szgedn problem tnqidi mlahiz v baxlarnn thlili biz aadak nticlr glmy rait yaradr.

1. Btn mlliflr

idaretm uotunun informasiyalar kommersiya sirri kimi tkilatn daxilind istifad etmk n nzrd tutulur;

idaretm uotunun informasiyalan istehsal prosesin aktiv tsir etmk imkan vern idaretm qrar qbul etmk n nzrd tutulur;

idaretm uotu informasiyalarn vacib hisssi olan msrflr haqda mlumatlarn ld edilmsini tkil edir.

2. Bir qrup mlliflr (A.mel, B.Nidlz, O.E.NikoIayeva, T.V.ikova v s.):

idaretm uotunun ancaq uot, yaxud idaretm uotu informasiyalarnn toplanmasn, qeydiyyata alnmasn v sistemldirilmsini tmin etmsini v mhasibat uotu sisteminin bir hisssini tkil etmsini;

idaretm uotunun obyektlrinin ancaq msrflr v nticlr aid olmasn;

idaretm uotunun informasiyalarnn ancaq operativ qrar qbul etmk n istifad olunmasn;

idaretm uotunun informasiyalarnn mssislrin struktur blmlrinin idaredilmsi n nzrd tutulmasn hesab edirlr.

3. Digr qrup mlliflr (S.A.NikoIayeva, T.P.Karpova, V.E.Krimov, A.D.eremet v s.):

idaretm uotu, uotun, normaladrmann, planlamann, nzartin v thlilin inteqrasiya edilmi sistemini znd birldirmsini;

idaretm uotu ninki msrf v nticlr haqda mlumatlarn hm d xsusi problem xarakterli idaretm qrarlarnn qbul edilmsi haqda zruri olan informasiyalarn verilmsini;

idaretm uotu informasiyalarnn hm operativ (cari) hm d strateji idaretm qrarlarnn qbul edilmsi n istifad edilmsini;

idaretm uotu informasiyalarnn hm mssisnin struktur blmlrinin hm d btvlkd mssisnin v onun biznesinin seqmentlrinin idaredilmsi n nzrd tutulmasn qeyd edirlr.

daretm uotu sosial-iqtisadi hal kimi daima inkiaf edir, yni onun funksiyas v hll edcyi msllrin sahsi genilnir, i prosesind istifad etdiyi metodlarn prinsip v xsusiyytlri daha nmli bir istiqamt ynldilir [5].

Tkilatda idaretm uotunun qurulmas (tkili), vaxtnda v effektli qrar qbul etmk n onun hat etdiyi funksiyaya dair hm daxili hm d xarici mnblrdn alnan v menecerlri tmin edn btn informasiyalarn toplanb formalamasn tlb edir.

daretm uotu il yana mssisnin uot sistemin qanunvericiliy gr aparlmas mtlq frqlnn maliyy v vergi uotu da daxil edilir. Prinsip etibaril mhasibat uotu istifadi trflrin marana uyun faliyyt gstrir. Buna gr mhasibat balans prinsipc qapal snd hesab edilmir, ASC (aq shmdar cmiyyti) mvcud olan hallarda htta o ktlvi informasiya vasitlrind drc edilir. Dvlt orqanlar v ictimai tkilatlar mhasibat uotunun btn mssislr n mcburi olan standartn ilyib hazrlayr. Mssis investisiyann dnya bazarna xmaq istdiyi hallarda znn IAS (nternational Accouting Stanndards - mhasibat uotunun Beynlxalq standart) yaxud GAAP (Generallu Accepted Accouting Principles - mhasibat uotunun AB-da qvvd olan mumi qbul edilmi prinsiplri) qaydalanna uyun hesabatn trtib etmk mcburiyytind qalr.

Vergi uotu mhasibat uotu il sx laqlidir, ancaq verginin hesablanmas v dnilmsi zr qaydann ttbiq edilmsin gr ondan frqlnir v bu uotun normativ mnbyi Azrbaycan Respublikasnn Vergi Mcllsi hesab edilir.

Menecerlrin ksriyyti idaretm uotunun mhasibat uotunun altsistemi olmasn v maliyy dairsi il mhdudladn hesab edirlr. Bu zaman mhasibat uotu qaydas il eyni olan daxili uotun mumi metodunun mvcudluu haqda tsvvr yaranr. Lakin idaretm uotu ninki hr hans universal metoda n ox istifadilr istiqamtlnn informasiya sisteminin yaradlmasn hat edir. daretm uotunun mvcud sistemi mhasibatlqla laqsi olmaya v maliyy gstricilrin istinad etmy bilr. daretm uotu sisteminin konfiqurasiyas haqda qrar daxili idaretm sistemi istiqamtind tlb olunan informasiyadan v mvcud ehtiyatlardan asl olaraq tkilatn rhbri trfindn qbul edilmlidir [6].

Bellikl, mssisnin maliyy sistemind idaretm uotunun yeri xsusil hmiyytlidir v onun qurulmas v aparlmas tamamil baqa yanaman v mhasibat v vergi sahsin xidmt ednlrdn frqlnn digr mtxssislrin clb edilmsini tlb edir.

daretm uotunun mahiyytini yani grmk n maliyy v idaretm uotu arasndak oxarl v frqi aadak cdvlin kmkliyi il nzrdn keirk [1].Cdvl 1

daretm v maliyy uotunun mqayissi

Mqayis sahsiIdaretm uotuMaliyy uotu

123

Frqlr

Uotun aparlma zruriliyiNormativ hquqi sndlrl tnzimlnmir. daretm qrar qbul edilmsin dair informasiya v analitik bazam tmin etmk n menecerin tlbin mvafiq aparlr.irktin maliyy vziyyti v maliyy nticsi haqda xarici istifadilri informasiya il tmin etmk n qanunvericiliy mvafiq tlb olunur.

Uotun mqsdiPlanlama v idaretm n daxili istifadilrin informasiya il tmin edilmsi. daretm qrar qbul etmk n informasiya bazas kimi x edir.nformasiyalarn xarici istifadilri n hesabatn trtibi. nvestisiya, kredit v digr maliyy qrarlarnn qbulu n istifad

nformasiyalardan istifad ednlrMssisnin trkibin daxil olan idaretm heytinin ii qruplarMssisnin trkibin daxil olmayan ii qruplar (shmdarlar, investorlar, banklar, igzar hmtrflr, vergi orqanlar)

Uotun strukturunformasiyadan istifad ednlrin mqsdindn asl olaraq mxtlif sahlrd istifad obyektin: glirin, xrclrin, aktivlrin uotunun aparlmasBir sas brabrlik Aktiv - hdilik + xsusi kapital

nformasiya mnasibtinin vaxtMyyn dvr v vaxt rzind kemi v glck dvrn mliyyatlarMyyn dvr rzind kemi dvrn mliyyatlar

nformasiyalarn istifad nvlriHm pul hm d natural ya ifadsi il uota alnan mliyyatlarsasn pul ifadsind uota alnan mliyyatlar

nformasiyann dqiqlik sviyysiYaxn qiymtlndirmnin oxluuXarici istifadilr n mlumatlarn ks etdirilmsind czi knarlama

nformasiyann verilmsiQarya qoyulan vzifdn asl olaraq gndlik, ongnlk v aylqKvartallq, illik

Uot obyektiMssis daxilind msuliyyt mrkzi, faliyytin myyn obyektiBtvlkd mssis

Msuliyyt sviyysintizam msuliyytiQanuni inzibati msuliyyt

Oxarlq

mumi qbul edilmi uot prinsipilav yoxlanlan hadislr, fikirlr v qiymtlndirmlr, yni obyektivlik

nformasiyaOperativ uot mlumatlarndan istifad, yni vahid qaydaya mvafiq ilk informasiyalarn toplanmas

MqsdQrar qbul etmk n mlumatlardan istifad

Bellikl, idaretm uotu operativ v strateji idaretm qrar qbul etmk n mssis zr mumilikd, hminin onun ayr-ayr struktur blmlrinin faliyytind kilmi msrflr v ld edilmi nticlr haqqnda daxili birlmi idaretm sistemini znd ks etdirir.

M.A. Vaxruinann, U.Q. Karpovann, C.Q. Xomqrena v Dc. Fosterann, A.D. eremetin nr olunmu srlrind idaretm uotunun mqsd v vziflri tamlqla z ifadsini tapmdr. Msln, M.A.Vaxruina "daretm uotunun sas mqsdi: operativ idaretm qrar qbul etmk n qrarverni informasiya il tmin etmy kmk etmkdn; mssis faliyytinin v onun msuliyyt mrkzlrinin iqtisadi effektliyi zrind nzarti, planlaman v proqnozladrman tmin etmkdn; qiymtlndirm n tlb olunan informasiyalar vermkdn; mssisnin inkiafnn daha effektli yollarn gstrmkdn ibart olmasn" gstrmi v onu saslandrmdr. V.B.vakevi idaretm uotunu mssisnin iqtisadiyyatnn idaredilmsi zr qrarn qbul edilmsi v bu qrarn yerin yetirilmsinin effektliyini qiymtlndirmk n zruri olan informasiya mnbyi kimi grm v onun hr bir tsrrfat obyektind ttbiq edilmsini mqsduyun hesab etmidir [5].

Bununla laqdar olaraq mssisnin iqtisadi v istehsalat vahidi kimi faliyyt gstrmsi haqda saslandrlm iqtisadi idaretm qrarnn qbul edilmsini tmin etmk, mqsdil tkilatn rhbrin tam plan, proqnoz v hqiqi mlumatlar tqdim etmk, idaretm uotunun sas mqsdi olmasn v bu cr bir iin hmiyytli olmasn xsusi qeyd etmk lazmdr.

daretm uotunun vziflrini L. ardenna: yeddi qrupa blmdr [7]:

1. mhsulun maya dyrinin smrli kalkulyasiya edilmsini tkil etmk;

2. faliyyt mrkzlrin blnmkl mssisnin iinin (mnftin, rentabelliyin, maya dyrinin, kapital qoyuluunun v s.) thlilini aparmaq;

3. istehsaln tkili sviyysindn asl olaraq qsa v uzunmddtli planlar (proqnozlar) hazrlamaq;

4. planl kalkulyasiya n optimal baza v metodologiya semk;

5. idaretmnin zruri siyastini hazrlamaq mqsdil proqnozun hqiqi nticy yaxnlamasna nail olmaq;

6. material resurslar v hazr mhsullarn hrktinin uotunu aparmaq;

7. hesab nzart n mumi maliyy nticsinin, idaretm uotunun mlumat il uyunluunun tmin edilmsini hyata keirmk.

daretm uotunun mqsd v vziflri onlarn yerin yetirdiyi funksiya il myyn edilir.

Yuxarda qeyd ediln vziflrdn asl olaraq idaretm uotunun funksiyasn aadak istiqamtlr zr qrupladrmaq olar [1,2]:

cari planlama, nzart v zruri operativ idaretm qrar qbul etmk n rhbrlri idaretmnin btn sviyylrind informasiya il tmin etmk;

idaretm v mxtlif struktur blmlri arasnda mvcud olan daxili laqlrin yaradlmasna xidmt edn vasitlr haqda informasiya formaladrmaq;

konkret mqsd nail olmaq n operativ nzarti hyata keirmk v mssislrin daxili faliyytinin nticlrini qiymtlndirmk;

faliyytin hqiqi nticlrini thlil etmk v qiymtlndirmkl mssislrin inkiafnn perspektiv planlamasn v uyunluunu aparmaq.

Masir raitd idaretm uotu yerin yetirdiyi funksiyaya saslanaraq mssisnin daxili idaredilmsini, onun strategiya v taktikas n tlb ediln informasiyalan toplayr. Bu informasiyalarn sas tyinat operativ v proqnoz idaretm qrarlarnn qbul edilmsi n informasiya hazrlamaqdan ibartdir.

daretm uotunun predmeti btn idaretm prosesind tkilatn btvlkd istehsal v kommersiya faliyyti v onun ayr-ayr struktur blmlri hesab edilir.

Predmetin mzmunu onun obyektlri il aqlanr. daretm uotunun obyektlri btvlkd mssis v onun struktur blmlrinin msrflrini; mssisnin v onun blmlrinin tsrrfat faliyyti nticlrini; maliyy msuliyytinin mrkzlri zr maliyy nticlrini; transfer qiymtlrin istifadsini nzrd tutan daxili qiymtlndirmni; daxili hesabatn bdclnmsini v sistemlmsini znd ks etdirir.

daretm uotunun obyektlri idaretm uotunun metodlarnn saslarn tkil edn sullar maliyy uotu, indeks, iqtisadi thlil, riyazi v i.a. metodlar vasitsil ks etdirilir.

daretm uotunun sistemlri idaretmnin mqsdlrindn asl olaraq dyi biln oxlu miqdarda mliyyatlardan ibartdir. Bununla laqdar olaraq onlar bir sra prinsiplr cavab vermlidir. daretm uotunda ttbiq oluna biln prinsiplr aadaklar lav etmk olar [7]:

mssisnin faliyytinin faliyytsizliyi;

planlama v uot (plan-uot) n vahid olan l vahidindn istifad edilmsi;

mssisnin blm faliyytinin nticsinin qiymtlndirilmsi;

idaretm mqsdil dqiq informasiyalardan fasilsiz v uzun mddt istifad olunmas;

idaretm sviyylri arasnda laqnin sas kimi daxili hesabat gstricilrinin formalamas;

msrflrin, maliyynin, kommersiya faliyytinin bdc (smeta) metodunun ttbiq edilmsi; uot obyektlri haqda informasiyalarn taml v analitikliyinin tmin edilmsi;

mssisnin istehsal v kommersiya faliyytinin uot siyasti trfindn tyin edilmi dvriliyinin tmin edilmsi.

Sadalanan prinsiplrin mcmuu idaretm uotunun aktivlik sistemini tmin etmlidir. daretm uotunun sistemlrindn istifad olunmas tkilatn btn proseslrini tkmilldirmy, onun optimalladrlmas n real imkanlar yaratmaa rait yaradr.

daretm uotunun qurulmas irktin, firmalarn, tkilatn, mssisnin yenidn tkil edilmsini tlb edn mrkkb bir prosesi hat edir. daretm uotunun qurulmas il bal olan btn problemlri mumildirilmi kild aadak kimi formaladrmaq olar [8]:

idaretm uotunu qurmaq v aparmaq vzifsi hval ediln ixtisasl mtxssisin myyn edilmsinin mrkkb olmas;

szgedn i prosesini biln v hyata keirmyi bacaran rhbrin v iinin taplmasnn tin olmas;

tsrrfat faliyyti prosesind mhasibat v vergi uotu arasnda oxlu frqlrin olmas;

idaretm uotu sisteminin texniki chtdn tmin edilmsinin tin olmas.

Btn bu problemlrin hlli zrind msuliyyt idaretm uotu sisteminin tam sviyyd tkil edilmsin mara olan v onun tkilati, psixoloji v texniki problemlrin hllind tbbs gstrn mssis rhbrin hval edilir.

Szgedn problemlrdn n balcas irkt, firma, tkilat v mssislrd idaretm uotunun mahiyytinin dzgn baa dlmmsindn ibartdir. Azrbaycan Respublikasnn ksriyyt mssislri qoyulmu prinsiplrdn knarlaaraq idaretm uotunun msrflrin uotu olmasn v idaretm uotu sisteminin, maliyy msuliyyti mrkzlri, msrf mrkzlri, buraxlan mhsul nvlri zr msrflrin uotu v bldrlmsi sistemi il mhdudladrrlar. Dorudan da msrflrin idarolunmasnn rolu olduqca bykdr, mssisd msrflrin uotu sistemini dyidirn kimi ld edilck mnftin hcmi hmiyytli drcd dyiir. Lakin idaretm uotunun balca mqsdi mssisnin strateji v taktiki mqsdin nail olunmasnn idaretm prosesinin istiqamtlndirilmsi hesab edilir. Mhz bu sbbdn idaretm uotunun mvcud sistemi tkilati strukturun effektliyi, hvslndirm metodlar v i.a. haqda informasiya sisteminin verilmsini d znd ks etdirir. daretm uotu sistemi mssisnin btv xidmtini v onun faliyyti haqda mlumatlan hat etmlidir.

daretm uotu sistemi menecerlri aadak qrup informasiyalarla tmin etmlidir [9]:

istehsala msrflrin v mk mhsuldarlnn planladrlmas v onlarn zrind nzartin tkil edilmsi mqsdil cari daxili hesabat n informasiyalarla;

resurslarn bldrlmsi v bir sra hallarda dyrli siyastin ilnmsi n hazrlanm mhsulun istehlaklar v i.a. arasnda bldrlmsinin mnftliliyinin tyin edilmsin dair cari daxili hesabatlar n informasiyalarla;

irktin, firmann, tkilatn, mssisnin inkiafnn uzunmddtli planlamann trtibini,

yeni mhsul istehsaln, avadanlqlarn yerldirilmsini znd birldirn strateji v taktiki ilmlr n lazm olan informasiyalarla;

maliyy vziyytinin thlili prosesind investorlar, hkumt v xarici istehlaklar n alnan xarici hesabat n informasiyalarla.

daretm uotu sistemi zr informasiyalarn hqiqiliyi oxlu amillrdn: idaretm uotu sisteminin hazrlanmas zaman mssisnin mqsdinin v ona nail olunmas n seilmi strategiyann savadl olmasndan; maliyy msuliyyti mrkzinin dzgn seilmsindn; irktin, firmann, tkilatn, mssisnin biznes prosesi zr texnologiyasnn, planladrlan idaretm uotu sistemin uyun olmasndan; qeyri-mstqim xrclrin bldrlmsi sisteminin dzgn seilmsindn; informasiyann toplanmas v bdcnin trtibi zr msuliyyt sisteminin dzgn tyin olunmasndan; tkilatda ii heytinin seilmsi sisternindn birbaa asldr.

daretm uotu sistemini ttbiq edn zaman mssis qarsnda sadalanan problemlrdn baqa digr: komandann formalamas, ii heytinin zruri istiqamtd yrdilmsi, yeniliy qar kollektivin mnasibti, fqi xtt zr laqnin v menecmentin nizaml sistemin kemsinin tyin olunmas kimi sas msrflrin hlli d durmaldr.

daretm uotu sisteminin btn qeyd ediln problemlrinin hllindn ld ediln ntic onun glckd beynlxalq standartlara uyun qurulmasna hmiyytli yollar aar v respublikada idaretm uotunun qurulmas n hmiyytli istiqamtlr verr.STFAD OLUNMU DBYYAT1. Abbasov Q.. daretm uotunun tkili prinsiplri Bak, "Elm", 2006.

2. Qasmov S.M. Neft v qazxarma snayesind idaretm uotu v thlil problemlri, "Adilolu" nriyyat, Bak, 2008.

3. .. : /.. -6- -.: , 2009.

4. . .: , 2007.

5. .. .: ., 2007.

6. .. . .: , 2003.

7. .., . . .: , 2004.

8. : . / . .. , 2003.9. .. .-.: .2005...

, , ., ., .., .., .., .., .. , .G.A.Abbasov

Organization and prossibilities of management accounting in Azerbaijan

SUMMARY

This article envisages the problems of organizinq the management accounting in, which have been enlighted opinions of different scientists as A.Gmel, V.Nidz, B.E.Karimova, P.V.Minina, V.B.Ivashkevitch, G.A.Abbasov, S.M.Gasimova and others, where all principles and methods of management accounting are shown and its application in Azerbaijan Republic is justified.