4.Nevrabotenosta.vo.Makedonija

8/12/2019 4.Nevrabotenosta.vo.Makedonija

1/10

Tema br. 19

Nevrabotenosta vo

Republika Makedonija

Primeneta ekonomikaPraven fakultet - Skopje


2/10

Sodr`ina

1. Pojmovno opredeluvawe na nevrabotenosta

2. Nevrabotenosta vo Makedonija

3. Pazarot na rabotna sila vo Makedonija

4. Merki za re{avawe na problemot na nevrabotenosta


3/10

Pojmovno opredeluvawe na nevrabotenosta

Nevrabotenosta denes e problem na site ekonomii, samo se razlikuvanejziniot intenzitetPosledicite od nevrabotenosta se golemi: Nedovolna iskoristenost na doma{nite resursi Namaluvawe na dohodite na naselenieto

Mo`e da pretstavuva voved vo siroma{tijataVo uslovi na visoka nevrabotenost doa|a do sostojba vo koja realniot BDP senao|a pod negovoto potencijalno nivo Okunov zakonSerazlikuvaat tri vida nevrabotenost:

1. frikciona; 2. cikli~na; i 3. strukturna

Frikcionata nevrabotenost e sosema normalna pojava i se odnesuva naprirodnata stapka na nevrabotenost, koja se javuva zaradi 3 pri~ini: Zaradi vremenskiot period do gubeweto rabota do nao|aweto nova Zaradi vremenskiot period potreben rabotnik da se povika povtorno Zaradi preselbi i promena na mesto na `iveewe i profesija na rabotnici


4/10

Cikli~nata nevrabotenost e poseriozen problem i se javuva vo uslovi narecesija, koga doa|a do namaluvawe na proizvodstvoto i potro{uva~kata, {torezultira so otpu{tawe rabotniciNajseriozen problem e strukturnata nevrabotenost, koja proizlegu-va odneusoglasenata ponuda so pobaruva~ka za rabotna sila

Neusoglasenost mo`e da postoi vo odnos na: Postojnite i baranite sposobnosti i kvalifikacii; i Prostorna neusoglasenost me|u ponudata i pobaruva~kata za rabotna sila,

posebno vo uslovi na nejzina niska mobilnost;

Problemot na nevrabotenosta e kontroverzna tema vo ekonomijata, aosnovnite pri~ini za toa se: Specifi~nite karakteristiki na pazarot na rabotnata sila Nefleksibinosta na cenata na rabotnata sila, t.e. pomalata fleksibil-nost na taa

cena od cenite na drugi obi~ni dobra i uslugi Vlijanieto na zakonskite i dogovornite merki vrz naemninite

Faktot deka naemninata ne e ~isto ekonomska kategorija

Pojmovno opredeluvawe na nevrabotenosta


5/10

Visokata nevrabotenost pretstavuva eden od najserioznite problemi namakedonskata ekonomija denesIstiot problem se provlekuva najmalku dve-tri decenii vo minatoto bidej}iMakedonija i ja zapo~na tranzicijata so nevrabotenostPri~ini za nevrabotenosta vo socijalisti~kiot period bile 1. brzatadeagrarizacija i urbanizacija; 2. prifa}aweto na konceptot na zabrzanaindustrijalizacija nadopolnet so 3. golemi investicio-ni proma{uvawa; ipogre{niot koncept na re{avaweto na nevrabo-tenosta (so ovozmo`uvawevrabotuvawe vo stranstvo)Procesot na tranzicijata vo tekot na 90 -te godini dopolnitelno gopothranuva problemot na nevrabotenostaVo tekot na celiot period na tranzicijata vo Makedonija se vodat diskusii zavisinata na stapkata na nevrabotenost;Postojat nekolku institucii koi ja merat taa stapka i rezultatite odprocenkite se razlikuvaat

Nevrabotenosta vo Makedonija


6/10

Od 1996 godina nevrabotenosta se meri spored ILO standardi preku Anketaza r abotnata si l a

Anketa se sproveduva na primerok od okolu 7000-8000 doma}instva (1% do2% od vkupniot broj doma}instva)Kriterium za podelba na naselenieto e ekonomskata (ne)aktivnost, pa se

razlikuvaat vraboteni, nevraboteni i ekonomski neaktivniUslovi za 1 lice da se smeta nevraboteno se: Nema raboteno vo tekot na izve{tajnata nedela Aktivno baralo rabota Bilo podgotveno da po~ne so rabota vo nedelata na Anketata ili vo tekot na

narednata nedelaStapkata na nevrabotenost e koli~nik me|u brojot na nevraboteni irabotnata sila (vraboteni i nevraboteni na vozrast od 15 do 80 godini)Razlikata me|u nevrabotenosta spored Anketata i zavodot za vrabo-tuvawe edo 1/3 ili 100.000 lica; zaradi pove}e pri~ini



7/10

Nevrabotenosta vo MakedonijaStapkata na nevrabotenost vo Makedonija e preku 30% vo kontinui-tetre~isi cela decenijaToa e golem problem sam po sebe, no u{te pove}e se potencira ako sesporedi so drugi ekonomii vo tranzicija Makedonija e rekorderStrukturnite aspekti na nevrabotenosta voobi~aeno se sledat vo odnos na: 1.starosnata struktura; 2. obrazovnata struktura; 3. pret-hodniot raboten sta`na navrabotenite; 4. godinite na barawe rabtaVo strukturata na nevrabotenite vo Makedonija dominiraat: 1. pomladi lica(pred s# onie na vozrast do 30 godini); 2. nekvalifiku-vanite rabotnici; i 3.onie so nedovolno rabotno iskustvo (koi prv pat baraat rabota);Spored odredeni istra`uvawa, nevrabotenosta vo Makedonija ne e rezultatnajmnogu na prestrukturiraweto na pretprijatijata, iako imalo otpu{tawena rabotnici {to vlijae vrz vkupniot brojUrbanata nevrabotenost e mnogu poizrazena od ruralnata, osobeno vopogolemite gradovi


8/10


Spored svoite karakteristiki nevrabotenosta vo Makedonija e strukturna , somali primesi na cikli~na nevrabotenostPorastot na rabotnata sila ne bil sleden so soodvetna dinamika na razvoj naprivatniot sektor, od koj se o~ekuva{e otvorawe novi rabotni mestaRe{avaweto na problemot na nevrabotenosta ne moè da stane samo od sebepo silata na nekakvo dvièwe na naemninite nagore ili nadolu, bidej}i tie sedopolnitelno nefleksibilniNevrabotenosta vo Makedonija ne e problem na gubewe rabotni mesta,tuku e problem na barieri na vlez na pazarot na rabotna sila, odnosnonegovata izrazena nefleksibilnost

Vrabotenite gi {titat zakonite i drugi merki duri i koga ne se kvalitetnarabotna sila, a nevrabotenite ne moàt da vlezat na pazarot duri i koga sevisoko kvalitetni


9/10

Pazarot na rabotna sila vo Makedonija

Pazarot na rabotna sila e karakteristi~en i razli~en od ostanatite pazari,zaradi objektot so koj se trguva na toj pazar Toa ja zasiluva potrebata od prisustvo na dr`avata na ovoj pazar, i toazaradi pravnata ramka vo koaj }e se odvivaat neposrednite pre-govori i }ese sklu~uvaat kolektivni i individualni dogovoriProblemite na pazarot na rabotna sila mo`e da se re{at so vodewe aktivnapolitika na vrabotuvawe, koaj opfa}a tri vida merki: Pomo{ pri vrabotuvawe (dostavuvawe informacii, posreduvawe, konsultacii i

tn.); Obuka, t.e. dokvalifikacija i prekvalifikacija; i Direktno otvorawe rabotni mesta

Na pazarot na rabotna sila vo Makedonija postojat grankovi sindi-katiobedineti vo Sojuz na sindikati i organizacii na rabotodava-~ite obedineti voStopanskata komora na Makedonija, koi stapuvaat vo kolektivnopregovarawe, so vklu~uvawe i na Vladata kako tretNa pazarot postoi i Zavod za vrabotuvawe, no ne ecelosno transfor


10/10

Merki za re{avawe na nevrabotenosta

Po~nuvaj}i od 1997-98 godina re{avaweto na problemot na nevrabo-tenostae sekoga{ edna od najprimarnite zada~i na site vladiSekoja Vlada vodi aktivna politika na pazarot na rabotna sila, soglasnomerki na taa politika navedeni prethodnoSe nastojuva da se obezbedi: 1. osovremenuvawe na informacioniot sistem;2. programi za obuka; i 3. otvorawe novi rabotni mestaSepak, so ogled na uslovite i ograni~enosta na buxetot primenata nanavedenite merki e dosta limitiranaZa otvorawe rabotni mesta dr`avata mo`e da vlijae posredno prekupoddr{ka na pretpriemni{tvoto, so razni vidovi merkiVladata se obide da stimulira vrabotuvawe i otvorawe novi rabotni mesta ipo pat na namaluvawe na cenata na rabotnata sila, preku dva vida merki:namaluvawe na progresivnoto odano~uvawe na personal-niot danok (stapkiod 23%, 27% i 35% na stapki 15% i 18%), kako i so osloboduvawe odpla}aweto pridonesi, no bez pogolem uspehTreba da se zgolemi fleksibilnosta na pazarot na rabotna sila

Documents

4.Nevrabotenosta.vo.Makedonija