14. OD EEZ 6 DO EU 15OD EEZ 6 DO EU 15OD EEZ 6 DO EU 15OD EEZ 6 DO EU 15

FFFFakultetakultetakultetakultet politipolitipolitipolitikih naukakih naukakih naukakih naukaPoPoPoPostdiplomske studijestdiplomske studijestdiplomske studijestdiplomske studije

Prof. dr Gordana Prof. dr Gordana Prof. dr Gordana Prof. dr Gordana uroviuroviuroviurovi

2Struktura Struktura Struktura Struktura 1. EU: osnovni pokazatelji

2. Ideja evropskog ujedinjenja

3. Evropska integracija izmeu dva svjetska rata

4. Evropa poslije II svjetskog rata (Maralov plan, Stvaranje SRNj, Osnivanje MO, motivi integracija)

5. Teorije evropskih integracija

6. Evropska zajednica za ugalj i elik

7.7.7.7. Evropska ekonomska zajednica i EuroEvropska ekonomska zajednica i EuroEvropska ekonomska zajednica i EuroEvropska ekonomska zajednica i Euroatom atom atom atom 7.7.7.7. Evropska ekonomska zajednica i EuroEvropska ekonomska zajednica i EuroEvropska ekonomska zajednica i EuroEvropska ekonomska zajednica i Euroatom atom atom atom

8.8.8.8. Prvo proirenje (1973) i dalji razvoj EIPrvo proirenje (1973) i dalji razvoj EIPrvo proirenje (1973) i dalji razvoj EIPrvo proirenje (1973) i dalji razvoj EI

9.9.9.9. Drugo proirenje (1981) i kreiranje jedinstvenog evropskog trDrugo proirenje (1981) i kreiranje jedinstvenog evropskog trDrugo proirenje (1981) i kreiranje jedinstvenog evropskog trDrugo proirenje (1981) i kreiranje jedinstvenog evropskog tritaitaitaita10.10.10.10. TreTreTreTreeeee proirenje (1986), Mastriht i EMU proirenje (1986), Mastriht i EMU proirenje (1986), Mastriht i EMU proirenje (1986), Mastriht i EMU

11.11.11.11. etvrto proirenje (1995), Amsterdam i Nicaetvrto proirenje (1995), Amsterdam i Nicaetvrto proirenje (1995), Amsterdam i Nicaetvrto proirenje (1995), Amsterdam i Nica

12. Peto proirenje (2004, 2007)

13. Potreba unutranje konsolidacije i institucionalne reforme Ustav EU

14. Evropska integracija: sektorska, vertikalna i horizontalna dimenzija

15. Perspektive daljeg irenja EU

37. Evropska 7. Evropska 7. Evropska 7. Evropska ekonomska ekonomska ekonomska ekonomska zajednica zajednica zajednica zajednica i Euroatomi Euroatomi Euroatomi Euroatomzajednica zajednica zajednica zajednica i Euroatomi Euroatomi Euroatomi Euroatom

1958 (EEZ) BE, NL, LU, DE, FR, IT1. Danska, Irska, UK (1973)2. Grka (1981)3. panija, Portugalija (1986)4. Austrija, vedska, Finska (1995)

4 Pored ideje o prvim oblicima ekonomske integracije, anu Moneu pripisuje se i razrada ideja o kreiranju nadnacionalnih evropskih organizacija u formi Evropske odbrambene zajednice, EOZ (European Defence Community) i Evropske politike zajednice (European Political Community).

Prijedloge odbrambene i politike integracije prezentirao je francuski premijer Rene Pleven, ali oni nijesu nikada zaivjeli.

1954 tzv. Plevenov plan - propala inicijativa o osnivanju odbrambene zajednice, francuski parlament odbio ratifikaciju ugovora o osnivanju EOZ, okretanje ekonomskoj integraciji

1953 MIP iz zemalja EZUC, Pariz, pokuaj osnivanja Evropske 1953 MIP iz zemalja EZUC, Pariz, pokuaj osnivanja Evropske politicke zajednice (EPZ), takodje propao

ire se polja ekonomske saradnje saobracaj, energetika...vode se intenzivni pregovori o daljem procesu ekonomskog ujedinjenja

01-02.06.1955. sastanak u Messini, Sicilija, MIP EZU 6 donose odluku o proirenju integracije na ekonomiju kao cjelinu, gdje je UK odbila da uestvuje (zbog svojih veza sa Komonveltom, uvoz polj.proizv.)

April 1956. - predstavljen Spakov izvjetaj (rad meuvladinog komiteta, na elu sa MIP Belgije, Henrijem Spakom, koji je sainio predlog ugovora o dubljim integracijama u oblasti ekonomije i atomske energije (EEZ, Euroatom)

525.marta 1957. Rim 25.marta 1957. Rim 25.marta 1957. Rim 25.marta 1957. Rim potpisani tzv. Rimski ugovoripotpisani tzv. Rimski ugovoripotpisani tzv. Rimski ugovoripotpisani tzv. Rimski ugovoriUgovor o osnivanju evropske ekonomske zajednice, Ugovor o osnivanju evropske ekonomske zajednice, Ugovor o osnivanju evropske ekonomske zajednice, Ugovor o osnivanju evropske ekonomske zajednice, EEZ i Ugovor o osnivanju evropske zajednice za EEZ i Ugovor o osnivanju evropske zajednice za EEZ i Ugovor o osnivanju evropske zajednice za EEZ i Ugovor o osnivanju evropske zajednice za atomsku energiju (Euroatom)atomsku energiju (Euroatom)atomsku energiju (Euroatom)atomsku energiju (Euroatom)

CILJ OSNIVANJA EEZCILJ OSNIVANJA EEZCILJ OSNIVANJA EEZCILJ OSNIVANJA EEZ: unapreivanje stalnog, harmoninog, odrivog i uravnoteenog razvoja, visok nivo zaposlenosti i socijalne zatite, rodna ravnopravnost, odriv rast uz odsustvo inflacije, visok nivo konkuretnosti, podizanje standarda i kvaliteta ivota, zatite i unapredjenje kvaliteta ivotne sredine, privredna i drutvena kohezija i solidarnost medju dravama lanicamamedju dravama lanicamaSredstva za postizanje ovog cilja: stvaranje zajednikog trista od CU, preko slobodnog protoka roba, usluga, ljudi i kapitala, pa do politike konkurencije; postepeno kreiranje i jaanje sopstvenih politika

EEZ prelazni period do 12 godina za carinsku uniju, uz uvodjenje programa za poljoprivredu

Evropska zajednica za atomsku energiju (EUROATOMEUROATOMEUROATOMEUROATOM) Ugovor o osnivanju, zakljuen na neodredjeno vrijeme- Cilj: razvoj evropske nuklearne industrije, podsticanje R&D u oblasti atomske energije

6Institucionalni dizajn EEZ Visoka vlast zamijenjena je Komisijom Komisijom Komisijom Komisijom (9-lani kolegijum, predsjednik, 2

potpredsjednika i 6 komesara/ po dvoje iz DE, IT, FR i po jedan iz LU, BE, NL), koja je dobila glavnu ulogu u koordinaciji i sprovoenju zajednikih politika(samostalno tijelo koje predlae, ali i sprovodi odluke Savjeta, predlae pravne akte, preuzima razliite inicijative u politika, postaje kljuni lobista daljih EI); prvi predsjednik Valter HALTAJN, njemac;

SavjetSavjetSavjetSavjet ministaraministaraministaraministara, koji svoje odluke donosi jednoglasno ili kvalifikovanomveinom, mo politikog odluivanja (uz rotirajue, estomjeseno predsjedavanje);predsjedavanje);

Komisija se dogovara i zajedno donosi odluke sa Evropskim Evropskim Evropskim Evropskim parlamentomparlamentomparlamentomparlamentom,/prvi predsjednik Robert uman/ a dogovara se i sa Ekonomskim i socijalnim komitetom i sa Komitetom regiona; EP se u poetku sastajao jednom godinje (podnoenje Izvjetaja o aktivnostima EEZ) i imao je ogranienu zaokonodavnu ulogu (neposredni izbori tek od 1979)

Sud pravdeSud pravdeSud pravdeSud pravde odgovoran je za primjenu ugovora iz Rima na cijeloj teritoriji EEZ (presudama 1963, 1964 potvreni principi neposrednog dejstva i nadreenosti, postepena evolucija prava EU, veliki uspjeh procesa EI)

-Komitet stalnih predstavnika (Coreper) nedeljni sastanci ambasadora MS, razmjena nacionalnih pozicija o predlozima EK i priprema sastanaka Savjeta

7Ugovor o EEZje predviao jaanje (PRIBLIAVANJE) SLJEDEIH ZAJEDNIKIH

POLITIKA:

Zajednike trgovinske politike, zajednike poljoprivredne politike, saobraajne politike, kao i politike konkurencije

Ugovor je predviao i saradnju i koordinaciju politika i u drugim oblastima (pribliavanje fiskalne politike, ograniena saradnja u oblastima (pribliavanje fiskalne politike, ograniena saradnja u monetarnoj politici i koordinacija makroekonomskih politika)

Ugovor je predviao i usklaivanje nacionalnih zakonodavstava umjeri u kojoj je to neophodno za nesmetano funkcionisanje zajednikogtrita

Posebne trgovinske i ekonomske relacije uspostavljaju se sa prekomorskim zemljama i teritorijama (pridruivanje).

Sastavni dio ugovora su i razliite deklaracije drava lanica, u kom one izraavaju svoje posebne nacionalne interese

8Zajednike politike

CU (do 1968. godine ukidanje carina) Politika zatite konkurencije (ukljuujui dravnu

pomo) Osnovi zajednike poljoprivredne politike (konano utvrene tek 1962. godine) (konano utvrene tek 1962. godine) Budet EU (od 70-ih tzv. sopstveni prihodi; od 1975.

godine Revizorski sud) Regionalna politika ciljevi EST kohezije (ESF od 1958,

EIB, Evropski fond za upravljanje u poljoprivredi, 1965, ozbiljnije od 1975. godine)

Period Evropesimizma (1973-1986) serija politikih kriza tokom ezdesetih godina i talasi ekonomskih kriza tokom sedamdesetih godina

9PRIBLIAVANJE EKONOMSKIH POLITIKA

EKONOMSKI CILJEVI INSTITUCIJESREDSTVA OSNOVNI PRINCIPI

ZAJEDNIKO TRITE

1. Usklaen razvoj privrednih aktivnosti2. Uravnoteeno

poveanje ekonomskog rasta3. Poveanje stabilnosti4. Ubrzanje rasta ivotnog standarda

*Lojalnost Zajednici*Nediskriminacija nacionalne pripadnosti*Proirenje ovlaenja u okviru funkcionisanja zajed. trita

zajednike institucijevrhovni sudski pregled

Komisija-uvar ugovoraEU Budet

pravila donoenja odluka

carinska unija

*sloboda kretanja robe*sloboda kretanja usluga*sloboda kretanja kaptala*sloboda kretanja ljudi*pravo osnivanja

trgovinska politika poljoprivr. politika

pribliavanja fiskalne i ekonomske regulacije

politika konkurencijetransportna politika

ostali instrumenti

Ekonomska struktura Ugovora o osnivanju EEZ

10

Stvaranje Stvaranje Stvaranje Stvaranje KomisijeKomisijeKomisijeKomisije Evropskih zajednica i Evropskih zajednica i Evropskih zajednica i Evropskih zajednica i SavjetaSavjetaSavjetaSavjeta Evropskih zajednica, Evropskih zajednica, Evropskih zajednica, Evropskih zajednica,

uz jedinstvenu administraciju Zajednicauz jedinstvenu administraciju Zajednicauz jedinstvenu administraciju Zajednicauz jedinstvenu administraciju Zajednica

est zemalja Zapadne Evrope, koje su formiraleEZUEZUEZUEZU, , , , EEZEEZEEZEEZ iiii EuratomEuratomEuratomEuratom, u tim organizacijama, imale su svoju Komisiju, Savjet ministara, Parlament i Sud pravde, to je predstavljaloParlament i Sud pravde, to je predstavljalosvojevrsno dupliranje izvrnih organa.

Stoga je aprila 1965196519651965. godine potpisanSporazumSporazumSporazumSporazum oooo spajanjuspajanjuspajanjuspajanju u Briselu (Sporazum izBrisela, Merger TreatyMerger TreatyMerger TreatyMerger Treaty, na snazi od jula 1967. godine), koji je udruio izvrna tijela tri razliitezajednice u zajednike organe Evropskihzajednica (EZ).

11

Postepeno kreiranje CU BE, NL, LU, DE, FR, IT1. Postepeno ukidanja carina 1958-68 (godinje po 10%

manje, zatim 10,10,10,10,10,10,10,5,15)2. Postepeno smanjenje necarinskih barijera (NTB)3. POSTEPENO USKLADJIVANJE CARINA prema treim

zemljama - (industrija,poljoprivreda) polo se od neponderisanog prosjeka carina u 4 teritorijeneponderisanog prosjeka carina u 4 teritorije

4. UK, DK i IE su se usklaivale od 1973-77, Grka od 1981-86, panija i Portugal za 10 g (1986-96), Austrija, vedska i Finska nisu imale prelazni period (EFTA, FTA sa EU, tj. EEA), nove lanice 2004, 2007, 2013 - odmah uskladjivanje

Znaajno se preusmjerava trgovina prema unutranjoj trgovini EU

Efekti stvaranja trgovine vs. Efekti odvraanja trgovine /10:1/

12

Zatita konkurencije, drZatita konkurencije, drZatita konkurencije, drZatita konkurencije, dravna avna avna avna pomopomopomopomo, CAP..., CAP..., CAP..., CAP...

KONKURENCIJAKONKURENCIJAKONKURENCIJAKONKURENCIJA ---- Sankcionisanje restriktivne poslovne prakse od 1960, antimonopolska politika od 1970, dravna pomo 1980, kontrola spajanja 1990..

Konsolidacija i irenje prava konkurencije kroz konsolidaciju sudske prakse Veoma sloena politika koja prevazilazi interesa firmi, interesnih grupa i MS

(poljoprivreda izuzeta od odredbi o zatiti konkurencije) DRDRDRDRAVNA POMOAVNA POMOAVNA POMOAVNA POMO subvencije, poreske olakice, konverzije duga u akcijski

kapital, povoljni zajmovi, garancije...kapital, povoljni zajmovi, garancije... Horizontalna, sektorska, regionalna dravna pomo CAPCAPCAPCAP carinska zatita, garantovane cijene, obavezan otkup trinih vikova;

cilj stvaranje jedinstvenog trita poljoprivrednih proizvoda, prioritet domaoj prozvodnji, centralno umjesto nacionalnog finansiranja (Streza, 1958), EU6 dogovorila osnovne principe CAP kroz Ugovor o EEZ, politika konano uobliena 1962. godine poslije dugih i mukotrpnih pregovora

U poetku gotovo 85% poljoprivredne proizvodnje dobilo je subvencije, uz visoke carine i izvozne premije, kao i Evorpski poljoprivredni garantni i rukovodei fond (koji je formalno prerastao u CAP 1970. godine)

Poljoprivreda je postava prezatiena, viim cijenama i NTB, to je sve zajedno dovodilo do smanjenja efikasnosti sektora i smanjenja konkurentnosti

13

CAP trokovi u EU budetu

- Budet CAP se kontinuirano smanjivao u strukturi Budeta EU, meutim, apsolutnoje rastao, jer je evropski budet rastao- Sa 85% subvencija, smanjen je na 42% ustrukturi budeta i danas ima dva stuba:Direktna plaanja farmerima (75% sredstava) i ruralni razvojni programi (25%)

14

Budet EU (danas) Prihodi budPrihodi budPrihodi budPrihodi budeta EUeta EUeta EUeta EU

TOR, tradicionalni sopstveni izvori, koje ini 75% ukupnih prihoda od carina i poljoprivrednih taksi /11,7% ukupnih prihoda/,

obraunati dio prihoda od PDV-a /11,5% prihoda Budeta EU/,

Rashodi budRashodi budRashodi budRashodi budeta (po eta (po eta (po eta (po programima)programima)programima)programima)

1. odrivi rast - obuhvata 2 kategorije: a) konkurentnost za rast i

zaposlenost (13%)i b) koheziju za rast i zaposlenost)

34%; 2. ouvanje i upravljanje prirodnim

resursima (fokusirano na poljoprivredu Budeta EU/, BND kontribucija ini ak

76,8% prihoda.

Debate o uvoenju sopstvenog poreza, npr. Porez na finansijske transakcije...

resursima (fokusirano na poljoprivredu i ruralni razvoj); 39%

3. oblast pravde, slobode i bezbjednosti (koja ukljuuje i prioritete za finansiranje iz oblasti dravljanstva Unije); 2%

4. spoljne akcije Unije (EU kao globalni partner), 6% i

5. trokovi administracije (6%)

-BND bruto nacionani dohodak, tj. GNI Gross National Income (kontribucija do 1,2%)- Revizorski sud osnovan 1975. godine (kontrola upotrebe sredstava)-2012 Commitment appropriations, CA 147 mlrd (gornja granica ugovaranja), a Payment Appropirations, PA (tekua plaanja) 129,1 mlrd ; 80% troi se preko MS !

15

Regionalna politika, danas Koheziona politika (ciljevi EST kohezije)

Opti cilj nastanka EST kohezija Politiki cilj uvoenje principa solidarnosti.

Homogenizacija politikih interesa kroz ekonomsku konvergenciju

Ekonomski cilj bri razvoj nedovoljno razvijenih, Ekonomski cilj bri razvoj nedovoljno razvijenih, jaa ek. saradnja, kontrola migracija

Periodizacija:Periodizacija:Periodizacija:Periodizacija:1. 1958-1975 (EIB,ESF,CAP); 2. 1975-1988 (RDF); 3. 1989-1999 (KF,Komitet regiona, rast svih fondova); 4. 2000-2006 (redefinicija fondova); 5. 2007-2013 (RR za EU27); 6. 2014-2020 (RR i kriza..., racionalizacija i kriza...)

16

8. Prvo proirenje i dalji razvoj EI8. Prvo proirenje i dalji razvoj EI8. Prvo proirenje i dalji razvoj EI8. Prvo proirenje i dalji razvoj EI Prva dva velika projekta EEZ CU (1958-68) i CAP (Regulativa o CAP, 1962)

Britanija je bila rezervisana prema EEZ, jer je Komonvelt smatrala oblikom saradnje koji je za nju pogodniji od EEZ (uz prioritetnu saradnju sa SAD). Raspadom Komonvelta ovaj razlog je nestao.

Britanija je imala razvijenu industriju uglja i elika, pa joj EZU nije bio zanimljiv, dok je Euroatom shvatala kao ugroavanje sopstvene atomske moi

Kada su Britanci vidjeli da je njihov dohodak u periodu 1958-1969. porastao za 37%, a u EEZ za 75%, promijenili su stav...

Prvo proirenje je uslijedilo relativno kasno, dijelom zahvaljujui Britaniji, a dijelom Prvo proirenje je uslijedilo relativno kasno, dijelom zahvaljujui Britaniji, a dijelom fransuskom protivljenju

Ranijim ulaskom UK, EEZ se ne bi samo proirila, ve bi se vjerovatno drugaije i koncepcijski razvijala (CAP ne bi bila netritna, kao to je postala). Kad je UK ula, CAP i CU su bile gotova stvar, tako da je malo toga moglo da se mijenja

Finalna faza tranzicionog perioda Ugovora o osnivanju EEZ 1966. g. glasaglasaglasaglasake ke ke ke procedure procedure procedure procedure u Savjetu ministara, treba da preu na odluivanje veinom glasova, to je za Francusku bilo u tom momentu neprihvatljivo (time bi bila mogua i izmjena tek uspostavljenih osnova CAP i zatita pregovora o liberalizaciji poljoprivrede u okviru GATT-a, na emu je insistirala FR)

O navedenom, do jula 1965. godine nije bio postignut kompromis, pa se FR povukla iz Savjeta 1.7.1965. (politika prazne stolicepolitika prazne stolicepolitika prazne stolicepolitika prazne stolice)

Izlaskom FR iz Savjeta, bili su ugroeni i drugi predlozi EK u vezi sa finansiranjem CAP, stvaranjem budeta EU i jaanjem kontrolne funkcije EP (april 1965)

17

FR FR FR FR ---- blokada proirenja, prazna blokada proirenja, prazna blokada proirenja, prazna blokada proirenja, prazna stolica i zastoj u integracijamastolica i zastoj u integracijamastolica i zastoj u integracijamastolica i zastoj u integracijama

Jul avgust 1961. - UK, DK i IE (i Norveka) podnose zahtijeve za zahtijeve za zahtijeve za zahtijeve za lanstvo lanstvo lanstvo lanstvo u EEZ - FR protiv, jer se Regulativa o CAP usvojila tek januara 1962

Januar 1963 De Gol ulae ((((prvi putprvi putprvi putprvi put) veto na britansko ) veto na britansko ) veto na britansko ) veto na britansko lanstvolanstvolanstvolanstvo, zbog modela CAP i razliitih pogleda na budunost EI; Francuzi i Njemci potpisuju Ugovor o prijateljstvu i pomirenju (Jelisejski sporazum)

Francuzi su smatrali da e ulazak Britanije smanjiti uticaj Francuske u EEZ, da bi ulazak UK poveao uticaj SAD na EEZ i Evropu, i da bi ulaskom UK da bi ulazak UK poveao uticaj SAD na EEZ i Evropu, i da bi ulaskom UK moglo doi do promjene nekih politika u EEZ, do kojih je Francuskoj bilo veoma stalo da ostanu kakve jesu (CAP, GATT pregovori)

1690 UK, SE,Norveka,DK,AT,PT i vajcarska osnivanje EFTA (ukidanje meusobnih carina, ali svako zadrao svoje carine prema treim zemljama)

De Gol je vjerovao u Evropu otadbina sa snanim uplivom drave u privredu, a ne u koncept ekonomski otvorenih SAD; bio skeptian i prema tome da britanska birokratija dobije vie nadlenosti

Francuska je u vrijeme De Gola esto ostajala usamljena u odnosu na pet ostalih lanica, a zbog protivljenja nainu finansiranja CAP i nainu usvajanja odluka na Savjetu, od juna 1965. godine, mjesecima je Francuska bojkotovala sastanke Savjeta ministara

18

Luksemburki kompromis Luksemburki kompromis Luksemburki kompromis Luksemburki kompromis 29.1.1929.1.1929.1.1929.1.1966666666.... Konano postignu KOMPROMIS U RAZLIKAMA, Luksemburg, 29. januara KOMPROMIS U RAZLIKAMA, Luksemburg, 29. januara KOMPROMIS U RAZLIKAMA, Luksemburg, 29. januara KOMPROMIS U RAZLIKAMA, Luksemburg, 29. januara

1966196619661966 prestaje opstrukcija Francuske - prekid principa nadglasavanja, i uvoenje principa jednoglasnog donoenja odluka (PRAVO VETA ako bilo koji PRAVO VETA ako bilo koji PRAVO VETA ako bilo koji PRAVO VETA ako bilo koji ministar MS proglasi da je neko pitanje od vitalnog znaministar MS proglasi da je neko pitanje od vitalnog znaministar MS proglasi da je neko pitanje od vitalnog znaministar MS proglasi da je neko pitanje od vitalnog znaaja za njegovu zemlju, aja za njegovu zemlju, aja za njegovu zemlju, aja za njegovu zemlju, EK postala obazrivija u pripremanju predloga prema Savjetu; tu je bio i EK postala obazrivija u pripremanju predloga prema Savjetu; tu je bio i EK postala obazrivija u pripremanju predloga prema Savjetu; tu je bio i EK postala obazrivija u pripremanju predloga prema Savjetu; tu je bio i zazazazaetak moguetak moguetak moguetak mogunost sneunost sneunost sneunost sneuestvovanja u radu zajedniestvovanja u radu zajedniestvovanja u radu zajedniestvovanja u radu zajednikih institucija., u kih institucija., u kih institucija., u kih institucija., u oblastima u kojima dalju integraciju ta zemlja ne podroblastima u kojima dalju integraciju ta zemlja ne podroblastima u kojima dalju integraciju ta zemlja ne podroblastima u kojima dalju integraciju ta zemlja ne podrava ..)ava ..)ava ..)ava ..)

Iako Luksemburki kompromis nije imao pravnu snagu, imao je ogroman uticaj princip jednoglasnog donoenja odluka bio je na snazi de facto za gotovo sva pitanja, pa su dublje EI zaustavljene, sve dok PRINCIP VEINE GLASOVA nije obnovljen 1986. u JEAnije obnovljen 1986. u JEA

Maj 1967 Druga aplikacija UK za lanstvo u EEZ Jul 1967 spajaju se organi tri Zajednice, ali one (zajednice) ostaju posebne Novembar 1967 De Gol (i dalje zabrinut po pitanju stavova UK i jo neusvojenog

modela budeta EU kao trajnog oblika finansiranja CAP) ponovo ulae veto na britansko lanstvo - drugi put!

JUL 1968 USPOSTAVLJENA CU I USAGLAENA CAP (BUDETSKA REFORMA OD 1970)

April 1969 De Gol podnosi ostavku na mjesto francuskog predsjednika (ulazak Britanije u EEZ bio je mogu tek sa odlaskom De Gola sa politike scene)

Na samitu u Hagu razmatraju se proirenje EZ, ekonomska saradnja i monetarna unija POPOPOPOETAK MONETARNIH INTEGRACIJAETAK MONETARNIH INTEGRACIJAETAK MONETARNIH INTEGRACIJAETAK MONETARNIH INTEGRACIJA Oktobar 1970 Vernerov izvjetaj o monetarnoj uniji, 1979 EMS, mrea dogovorenih

bilateralnih deviznih kurseva (Exchange rate mechanism) i ECU Delorov izvjetaj, 27.6.1989., tri faze uvoenja EMU, ugraen u Ugovor o EU, Mastriht,92

19

Konani ulazak UK, Danske i Irske Viegodinji teki pregovori o pristupanju (UK CAP, EU budet, odnosi

prema UK bivim kolonijama..), pristupile tek 12 godine poslije podnoenja zahtjeva za lanstvo

Septembar 1972 Norveani na referendumu odbacuju lanstvo u EZ JANUAR 1973 JANUAR 1973 JANUAR 1973 JANUAR 1973 Britanija, Danska i Irska ulaze u EZ (EEZ, EZU,Euroatom) Njihovim ulaskom, poeli su sporovi o budetu, reformi CAP i eventualnom

povraaju sredstava iz Brisela u London, to je ve 1984. godine dovelo do nastanka britanskog rabata (UK se refundira 66% razlike izmeu njenih uplata zasnovanih na PDV-u i rashoda koji su joj alocirani, djelilmine korekcije danas imaju i AT, NL, DE i SV)imaju i AT, NL, DE i SV)

Britanija se zalagala za trinija rjeenja i koila je politike koje su iziskivale prenoenje nacionalnih ovlaenja na Brisel

Ona je snano otvorila EZ za saradnju sa afrikim i azijskim zemljama u ekonomskom, a sa SAD u politikom i vojnom smislu

Britanija (i Danska) euroskeptine zemlje (Danci su prvo odbili potpisivanje Mastrhita,a Britanci i Danci su se protivili ulasku u eurozonu, Britanci su danas protiv Fiskalnog pakta...)

Decembar 1974 Pariski samit donosi odluku da se uvedu sastanci Evropskog Evropskog Evropskog Evropskog savjetasavjetasavjetasavjeta i da se za EP odre direktni izbori

Januar 1976 Tindemanov izvjetaj o reformi ustanova EZ Mart 1979 nastaje EMS Jun 1979 prvi direktni izbori za EP

20

Turska Turska Turska Turska dug put do dug put do dug put do dug put do lanstvalanstvalanstvalanstva Turska zahtjev za uspostavljanje pridruivanja podnijet jo 1959.g., a Sporazum o

pridruivanju (SA) je potpisan tek 12.9.1963.g.- ANKARA sporazumANKARA sporazumANKARA sporazumANKARA sporazum Prvi SA sa EL (1961), sa TR (1963), sa MT (1970) i sa CY (1972)Prvi SA sa EL (1961), sa TR (1963), sa MT (1970) i sa CY (1972)Prvi SA sa EL (1961), sa TR (1963), sa MT (1970) i sa CY (1972)Prvi SA sa EL (1961), sa TR (1963), sa MT (1970) i sa CY (1972)

Aplikacija Turske 1987.g.; Miljenje EK 1989.g. (rezerva na mogunost lanstva Turske u EU)

1995 CU -Sporazum o uspostavljanju Carinske unije 1999 Turska kandidat za lanstvo (10 godina nakon Miljenja EK) 2001 pretpristupno partnerstvo 2004 odluka o otpoinjanju pregovora,

20

2004 odluka o otpoinjanju pregovora, Jul 2005 - Dodatni protokol na Ankara sporazum (integrisanje EU10 u CU, problem

zbog Kipra...) 3.10.2005. 3.10.2005. 3.10.2005. 3.10.2005. ---- zvanizvanizvanizvanian poan poan poan poetak pregovora etak pregovora etak pregovora etak pregovora sa projekcijom da e trajati najmanje 10

godina Od 35 poglavlja tokom pristupanja EU, Turska je do 2010 (2013) otvorila samo 13,

jedno je privremeno zatvoreno (25), blokirano je 8 poglavlja (Savjet, FR, CY) 2014, poslije sljedeih izbora za EP, pitanje pregovora sa Turskom ponovo e se

otvoriti kao politiko pitanjeTRI VOJNA UDARA: prvi vojni udar u maju1960 (odloeni pregovori o SA), drugi -mart 1971,Slijedi pogoranje odnosa sa Grkom,poslije okupacije Kipra 1974, i 3. vojni udar 1980,kada se ak i rasputaju sve politike partije. Odnosi EU-TR su de facto bili suspendovani 1982, nazahtjev EP. Tek od reformi 1993. poinju znaajnije ekonomske i demokratske reforme

21

TURSKA TURSKA TURSKA TURSKA PROFIL ZEMLJEPROFIL ZEMLJEPROFIL ZEMLJEPROFIL ZEMLJEPOVRINA: 814.578 kmZEMLJE SUSJEDI: Jermenija, Azerbejdan, Bugarska, Gruzija, Grka,

Iran, Irak i SirijaPRIRODNI RESURSI: ugalj, gvoe, bakar, olovo, hrom i drugi mineraliSTANOVNITVO: 74,724,969 (Eurostat, 2011)BDP po stanovniku:

$ 10.469 (2011) BDP 2012 : 611,96 mlrd (Eurostat)$ 10.067 (2010) BDP/pc - 8.190 $ 8.559 (2009)$ 8.559 (2009)

Turska je po povrini 37. zemlja na svijetu, 18. drava po broju stanovnika. 16. ekonomija svijeta, koju ponekad nazivaju i evropskom Kinom, predstavlja ekonomsku i politiku sponu Istoka i Zapada.

Turska je jedna od zemalja koja najmanje zavisi od svijeta, jer ima veliko trite i razvijenu sopstvenu industriju

Turska planira da ue meu 10 vodeih privreda svijeta do 2020 i ostvari BDP od dva biliona (2000 mlrd $), povea godinji izvoz na 500 milijardi i ostvari spoljnotrgovinsku razmjenu od milijardu dolara- Dinamina ekonomija, strateka lokacija, vana regionalna uloga, NATO lanica

22

ARGUMENTI ZA I PROTIV ARGUMENTI ZA I PROTIV ARGUMENTI ZA I PROTIV ARGUMENTI ZA I PROTIV PRIMANJA TURSKE U EUPRIMANJA TURSKE U EUPRIMANJA TURSKE U EUPRIMANJA TURSKE U EU

Argumenti ZA

Ekonomska i politika spona Istoka i Zapada

lanstvo u Uniji podstaklo bi

Argumenti PROTIV

Pitanje konanih granica EU i problematino susjedstvo

Kulturna i vjerska razliitost Turske (76 mil muslimana, lanstvo u Uniji podstaklo bi dalju demokratizciju drutva

Turska armija je veoma mona lanica zapadnih organizacija,

ali i istonih organizacija Turska postaje jedna od

najznaajnijih globalnih sila Mlado stanovnitvo

Turske (76 mil muslimana, drugi kulturni krug)

Ekonomska mo Turske(konkurent FR i DE u donoenju vanih odluka)

Demografski argument Kiparski problem (30 g. nema

pomaka u integraciji ostrva)

23

PREGLED NAUPREGLED NAUPREGLED NAUPREGLED NAUENIH LEKCIJA IZ DOSADANJEG ENIH LEKCIJA IZ DOSADANJEG ENIH LEKCIJA IZ DOSADANJEG ENIH LEKCIJA IZ DOSADANJEG PROCESA PRISTUPANJA TURSKE EVROPSKOJ UNIJIPROCESA PRISTUPANJA TURSKE EVROPSKOJ UNIJIPROCESA PRISTUPANJA TURSKE EVROPSKOJ UNIJIPROCESA PRISTUPANJA TURSKE EVROPSKOJ UNIJI

Turska je najvei i najkontroverzniji kandidat za lanstvo u EU Turska je najstrpljiviji kandidat za ulazak u EU Turska je najvea i strateki najvanija drava koja je ikad aplicirala za EU lanstvo Nekoliko evropskih zemalja, prije svega Francuska i Njemaka, protive se prijemu Turske u

EU i umjesto toga predlau "privilegovano partnerstvo" Turska: izmeu britanskog da i njemakog ne Turska je podnijela prvu kandidaturu za lanstvo tadanjoj Evropskoj ekonomskoj zajednici

31.jula 1959., druge drave su uspijele da se pridrue EU prije evroazijske zemlje koja i daljesanja evropski san

U dosadanjim evropskim integracionim procesima Komisija je samo jednom donijelanegativno miljenje i odbacila zahtjev Turske 1989. godine

U dosadanjim evropskim integracionim procesima Komisija je samo jednom donijelanegativno miljenje i odbacila zahtjev Turske 1989. godine

lanstvo Turske u EU bi prije svega pokazalo, da EU zastupa zajednike vrijednosti i ideale,a ne zajedniku civilizaciju i religiju

lanstvo u EU bi, sasvim sigurno, doprinijelo razvoju demokratije, poto je ona i definisanakao neophodni uslov prijema

Turska je imala/ima izvjesnih problema u ispunjavanju politikih kriterijuma posebno u oblastiljudskih prava, osnovnih sloboda, ali i u dugom odbijanju ukidanja smrtne kazne kao iregulisanja pitanja vojske i njene uloge u drutvu

U nekim zemljama EU postoji strah od zemlje sa 99 % muslimana i 76 miliona stanovnika Unija moe imati brojne koristi od ukljuivanja Turske u EU, koja bi sa sobom donijela

nove zadatke i misije, ali i izazove za EU Kada/ako doe do ulaska Turske u EU, ni jedna ni druga strana nee izgledati isto kao to

izgledaju danas. Ipak, jedna stvar se sa sigurnou moe rei: to je period pristupanja dui, tosu manje anse da e negativne posljedice iznenaditi EU

24

9. II proirenje II i III proirenje nazivaju se i mediteranska proirenja Ulazak Grke smatrao se najlakim proirenjem, uz etvrto

proirenje (1995) Grka vlada je prosto hrlila u EU ne zateui oko uslova EK smatrala je da je od 3 meditaranska kandidata, Grka

najmanje kvalifikovana za lanstvo, ali je Savjet promjenio tu preporuku i donio odluku o prijemu Grke u lanstvo u EZ

Januar 1981 Grka ulazi u EZ Januar 1981 Grka ulazi u EZ lanstvo Grke presjelo je drugim lanicama, jer je Grka

oteavala pregovore Unije sa PT i ES, stalno postavljajui nove uslove i pokuavajui da povea subencije koje je dobijala iz budeta EU

Mart 1985 Evropski savjet je saglasan sa uspostavljanjem zajednikog trita od 1992

Jun 1985 - Evropski savjet se sagalasio da se reformie Rimski ugovor

25

GRKA Prvi sporazum o pridruivanju GRKA, 1961. u Atini, stvaranje CU

u periodu od 12 godina, ukidanje koliinskih ogranienja za 22 godine, postepeno usklaivanje poljoprivredne politike Grke sa CAP; formiran Savjet za pridruivanje

l 72 Sporazuma predviao je mogunost pristupanja Grke Zajednici, kada ona bude dostigla neophodan stepen ekonomskog razvoja i prihvatanja obaveza sadranih u Ugovoru o osnivanju EZ

Vojna hunta 1967-1974; 1974, nova vlada, poslije diktature, Konstantin Karamanlis, Grka bila svega 25% prosjeka BDP EU

25

Karamanlis, Grka bila svega 25% prosjeka BDP EU Aplikacija za lanstvo juna 1975 Miljenje EK u januaru 1976 (ukazano na probleme sa implementacijom

Sporazuma o pridruivanju), u meuvremenu zahtjeve podnijele panija i Portugalija, pritisak na prijem Grke

Savjet odluio da preinai odluku EK (presedan u istoriji EI) i februara 1976. odluio da sa Grkom treba da ponu pregovori o lanstvu (od jula 1976.godine), dok je Ugovor o pristupanju potpisan u Atini ve maja 1979.godine

Poslije brze ratifikacije, 1.1.1981.godine, Grka je postala 10. lanica EZ

26

9.2. Jedinstveni evropski akt 18.2. 1986. Single European Act

da bi se, nakon ukidanja carina, smanjile i NTB, posebno TBT i SPS, sa ciljem da se povea rast konkurentnosti roba i usluga, posebno u odnosu na amerike i japanske konkurente, saradnja u oblasti R&D, postepena monetarna integracija, socijalna zatita (povelja o socijalnim pitanjima)

Porastao je znaaj EK, Savjet ministara dobio takoe nova ovlaenja,

Neke odluke mogle su da se donose na osnovu kvalifikovane veine, osim onih u oblasti oporezivanja, prava zaposlenih i pitanja mobilnosti ljudi (pravo veta, tj. zahtjev jednoglasnosti)jednoglasnosti)

Bijela knjiga program jedinstvenog trita(1985)- akcije koje se moraju preduzeti da bi se ostvarilo jedinstveno trite.

1. Uklanjanje fizikih barijera, 2. Uklanjanje tehnikih barijera, 3. Uklanjanje fiskalnih barijera. Bijela knjiga je 18.,2,1986. pretoena u JEA, uz uvoenje klauzule o

neophodnosti revizije osnivakih ugovora JEA pomjerio ravnoteu snaga sa nacionalnih na nivou EZ, sa uvoenjem

metoda zajednice u pogledu upravljanja EZ, novine u odnosu na meuvladinu saradnju (EK garant zaj.interesa)

27

Makroekonomski mehanizmi aktiviranizaokruivanjem unutranjeg trita

Cecchini, 1986

zaokruivanjem unutranjeg trita Checchini report, 1986

28

Kompletan proces predvien Bijelom knjigom trebalo je ostvariti do 1992. Cilj Bijele knjige bio je da se uklone necarinske barijere (ti dodatni trokovi

su inili oko 2% BDP EZ-a) i stvori pravo, homogeno trite bez granica. Jake transnacionalne poslovne grupe (TNK) poput Filipsa i Volvoa traile su veliko i aktivno jedinstveno evropsko trite.

- Ekonomske slobodeGlavni aspekti programa jedinstvenog trita:

uklanjanje necarinskih barijera, poveanje konkurencije, poveanje konkurencije, unapreenje saradnje izmeu preduzea u oblasti istraivanja i razvoja, ujednaavanje trita faktora kroz potpunu liberalizaciju mobilnosti faktora

rada i kapitala, monetarna integracija i socijalna zatita; vea ek. i soc. Kohezija; BOLJA ALOKACIJA REUSRA; RAST EFIKASNOSTI Uvodi se princip kvalifikovane veine na Savjetu, kada se glasa o

mjerama za zajedniko trite SEA je pomjerio ravnoteu snaga sa nacionalnih vlada na EZ, sa

meudravnog na metod Zajednice

29

PRIBLIAVANJE EKONOMSKIH POLITIKA

EKONOMSKI CILJEVI INSTITUCIJE

dodatokao i ranije

SREDSTVA OSNOVNI PRINCIPI

kao i ranijekao i ranije

ZAJEDNIKO TRITE

Evropski savjet

Kvalifikovana vecina za mjere na zajednikom

tritu

vea uloga EP

kao i ranije dodato kao i ranije dodato dodato dodatokao i ranije

uzajamno priznanje

kao regulatorni

princip

*istraivanja i tehnoloki

razvoj

*ekologija

dodato kao i ranije dodato dodato dodato

EMSzdravlje i

sigunost na radnom mjestu

strukturni fondovi

ekonomska i socijalna kohezija

zajedniko trite kao oblast bez bartijera sa

zagarantovanim slobodama

Jedinstveni evropski akt, SEA, 1986

30

JAANJE ZAJEDNIKIH POLITIKA I INSTITUCIJA

Pored znaajnih rezultata kao to su formiranje carinske unije, zajednike carinske tarife i osnova zajednike spoljno - trgovinske politike, objedinjavanje upravljakih mehanizama izvreno je (ili znaajno modifikovano) u sljedeim oblastima:

javne investicije i subvencioniranje preduzea, posredni porezi,

U ovim oblastima velika ovlaenja su preuzeli nadnacionalni organi i specijalizovane posredni porezi,

kreditiranje preduzea, kratkorona politika javnih rashoda, devizna ogranienja, prilagoavanja deviznih kurseva, kontrola cijena nadnica i plata, ureivanje uslova rada, trgovinski sporazumi sa zemljama lanicama i

nelanicama, trgovinsko zakonodavstvo i pravila konkurencije, tehniki standardi i propisi, imigracione kontrole itd.

Ekonomske slobode (robe, ljudi, kapital, usluge, znanje)

specijalizovane institucije, koje obezbjedjuju izvravanje zajednike razvojne politike, donoenjem nadnacionalnih propisa sa zakonskom snagom ili direktivama koje treba da se ugrade u nacionalna zakonodavstva

31

Evropska politiEvropska politiEvropska politiEvropska politika saradnjaka saradnjaka saradnjaka saradnja(EPC) definisana u SEA (JEA)(EPC) definisana u SEA (JEA)(EPC) definisana u SEA (JEA)(EPC) definisana u SEA (JEA)

Evropski savjet (sastaje se najmanje dva puta godinje, ine ga efovi drava ili vlada drava lanica zajedno sa ministrima inostranih poslova i dva komesara) nalazi se na vrhu institucionalne ljestvice EPS i ima primarnu ulogu da osigura Uniji nuni podsticaj za njen razvoj i definie opte politiko rukovoenje. Sa JEA Evropski savjet je institucionalizovan poslije vie od decenije njegovog faktikog postojanja - nije institucija EZ ve politiki organ.

Sastanci ministara inostranih poslova (najmanje est puta) imaju za cilj da obezbijede sprovoenje odluka Evropskog savjeta a ministar ija je zemlja predsjedavajua u datom periodu preuzima ulogu spoljnopolitikog predstavnika EZ u svijetu.

Obavezne konsultacije

predsjedavajua u datom periodu preuzima ulogu spoljnopolitikog predstavnika EZ u svijetu.

Predsjedavanje Evropskom politikom saradnjom - predsjedava ista zemlja koja u estomjesenom periodu predsjedava Savjetom i ona preuzima odgovornost za preduzimanje akcija i predstavljanje pozicije EPS prema treim zemljama.

Politiki komitet (motor politike saradnje) ine politiki direktori i ima zadatak da odrava kontinuitet EPS i priprema diskusije ministara.

(Evropska) Grupa korespondenata odgovorna je za nadgledanje i implementaciju EPS.

Radne grupe osniva Politiki komitet, i Sekretarijat, pomae predsjedavajuem u radu i brine o administrativnim

poslovima; administrativni aparat nezavisan je od Sekretarijata Savjeta; radi pod rukovodstvom predsjedavajueg Zajednice.

MEHANIZAM EPC OSTAO JE MEMEHANIZAM EPC OSTAO JE MEMEHANIZAM EPC OSTAO JE MEMEHANIZAM EPC OSTAO JE MEUDRUDRUDRUDRAVNOG KARAKTERAAVNOG KARAKTERAAVNOG KARAKTERAAVNOG KARAKTERA EPC JE OBUHVATILA I PITANJA BEZBJEDNOSTIEPC JE OBUHVATILA I PITANJA BEZBJEDNOSTIEPC JE OBUHVATILA I PITANJA BEZBJEDNOSTIEPC JE OBUHVATILA I PITANJA BEZBJEDNOSTI

32

10. III proirenje10. III proirenje10. III proirenje10. III proirenje Zahtjev za lanstvo PT u martu 1977, a ES 4 mj. Kasnije Pristupni pregovori sa PT od okt 1978, a sa ES od feb 1979 - trajali 6 god. Za FR i IT bilo sporno poljoprivreda, moblinost ljudi i tekstilni proizvodi iz

panije; za ES teko poljoprivreda, ribarstvo, porezi, dravna pomo 1986 ulazak panije i Portugalije ES i PT su unijela novu mediteransku dimeniziju i potrebu jaanja

politikih i ekonomskih veza sa Latinskom Amerikom Ulaskom mediteranskih zemalja (Grka, panija, Portugal), one

istovremeno postaju i tri najsiromanije lanice kluba; agrarne zemlje koje su bile veliko korisnici sredstava CAP i strukturnih fondova EZistovremeno postaju i tri najsiromanije lanice kluba; agrarne zemlje koje su bile veliko korisnici sredstava CAP i strukturnih fondova EZ

Svega desetak godina prije lanstva uspjele su da se oslobode diktatura, a EZ im je pomogla u stabilizaciji i podsticanju razvoja

panija se razvijalna najbre, dok su Portugal i Grka odlagale dio reformi, oslanjajui se na fondove EZ

Oktobar 1990 - Nestanak bipolarnosti i ujedinjenje Njemake Novi strateki koncept NATO 1991 odgovor na rastuu neizvjesnost European Security and Defence Identity, ESDI EU bezbjednosti i

odbrambeni identitet (zamiljen kao projekat evropske sigurnosti) no duplication, no decoupling, no discriminationno duplication, no decoupling, no discriminationno duplication, no decoupling, no discriminationno duplication, no decoupling, no discrimination (ne dupliranje, ne

odvajanje, ne diskriminacija).

33

Stub EZ II stub III stubEvropska zajednica

CU, spoljna trgovina, unutranje trite,

CAP, ivotna sredina,EMU, ostale zajednike

politike

Zajednika spoljna

i bezbjednosnapolitika

(smjernice, akcije, strategije i stavovi)

Saradnja u oblasti

pravosua i unutranjih

poslova

Evropska unija

Ugovor iz MastrihtaUgovor iz MastrihtaUgovor iz MastrihtaUgovor iz Mastrihta- 7.2. 1992 EU12, osnova za privrednoi monetarno ujedinjenje Ugovor o osnivanju EU (na snazi od 1.11.1993)- Trostubna organizacija, stvara se EU, a EEZ se preimenuje u EZ.

-Pregrupisavanje 3 ugovora Nadnacionalni nivo Meuvladina saradnja Meuvladina saradnja

-Pregrupisavanje 3 ugovora Zajednice (EZU,EEZ i EU) i odredaba specifinih za saradnju(II i III stub), kao i optih odredaba (revizija osn.ugovora)

Zajednike politike- 1.1.1993. stvoreno jedinstveno trite

34

Mastriht Mastriht Mastriht Mastriht kompromisi i kompromisi i kompromisi i kompromisi i diferencirana integracijadiferencirana integracijadiferencirana integracijadiferencirana integracija

Francuska je postigla najvaniji cilj, da Njemaka prihvati jedinstvenu valutu (1999), a prihvaeni su i njeni prijedlozi u vezi sa odbrambenom i spoljnom politikom.

Njemaka je postigla sporazum da budua monetarna politka EU bude pod njenim uticajem, kao i da EP povea ovlaenja.

June zemlje, predvoene panijom, raspolagale su Kohezionim fondom. Holanani su mogli da sprovedu svoju povelju o socijalnim fondom. Holanani su mogli da sprovedu svoju povelju o socijalnim pitanjima.

Britanija je u Mastrihtu dobila pravo da ne uestvuje u radu o dva veoma vana pitanja dubine i obuhata buduih integracija: prvo pitanje se odnosilo na zajedniku valutu (Britanija nije ula u III fazu monetarne integracije), a drugo pitanje odnosilo se na socijalna pitanja (Protokol o socijalnim pitanjima sadrao je i poseban Sporazum o socijalnoj politici gdje su se prvi put postavila opta prava kao osnovna naela evropskog prava koji se nije odnosio na Ujedinjeno Kraljevstvo )

Tri faze uvoenja EMU1990-93, 1994-1998, od 1.1.1999) AFIRMIE SE PRINCIP DIFERENCIRANE INTEGRACIJE UEU SE ZASNIVA NA PRINCIPIMA GRADUALIZMA I KOVERGENCIJE

35

EKONOMSKI CILJEVI INSTITUCIJESREDSTVA OSNOVNI PRINCIPI1. harmonizovan i usklaen razvoj privrednih aktivnosti

2. odriv i ne-inflatoran rast uz potovanje ivotne sredine

3. visok stepen konvergencije ekonomskih rezultata

4. visoka zaposlenost i socijalna zatita

5. podizanje ivotnog standarda

6. ekonomska i socijalna kohezija i solidarnost meu dravama lanicama

-otvoreno trite sa slobodnom konkurencijom

-stabilne cijene

-zdrave javne finansije i monetarni uslovi

pravila donoenja odluka:-vie QMV-vie ovlaenja EP

zajednika valuta

nove institucije EZ (ECB)

subsidiarnost

acquis communautaire

kao i ranije

ZAJEDNIKE POLITIKEZAJEDNIKO TRITE

-odrivi platni bilans

novi ili preformulisani

instrumenti

Evropska Centralna Banka

Mastrihtski Ugovor

EMU

zabrana ogranienja

kretanja kapitala

kao i ranije kao i ranijebez velikih deficita

zajednika valuta

stabilnost cijena

uslovi ulaska

36

Ratifikacija Ugovora iz MastrihtaRatifikacija Ugovora iz MastrihtaRatifikacija Ugovora iz MastrihtaRatifikacija Ugovora iz Mastrihta DK i IE su zemlje ustavima obavezane da organizuju referendum o ratifikaciji. Danci su juna 1992. godine sa malom razlikom (50,7%) odluili da odbace Ugovor,

to je izazvalo politike potrese u itavoj Uniji. Razlozi danskog ne odnosili su se na sami Ugovor, a dijelom i na EU projekat u cjelini (zabrinutost zbog EMU, strah od ujedinjene Njemake u EU, zabrinutost zbog uruavanja visokih standarda zatite ivotne sredine u Danskoj, kritika na nesveobuhvatnost Ugovora, itd.).

Irsko prihvatanje Ugovora, na referendumu odranom svega dvije nedjelje kasnije, bilo je slaba utjeha za EZ (69% za, ali uz izlaznost ispod nacionalnih standarda od svega 57%).

FR, Miteran, podsticajni referendum, sept. 1992, fijasko, svega 51,05% za! FR, Miteran, podsticajni referendum, sept. 1992, fijasko, svega 51,05% za! Uslijedila je ratifikaciona kriza

Koncesije, danska izuzeKoncesije, danska izuzeKoncesije, danska izuzeKoncesije, danska izuzeaaaa od uslova iz Ugovora, Evropski savjet odobrio u Edinburgu, decembra 1992 - odluka koja je praena itavim nizom deklaracija, to je, bez izmjena Ugovora iz Mastrihta, dalo danskoj vladi dovoljne garancije u vezi sa rastriktivnim tumaenjem prenosa nadlenosti u oblasti dravljanstva, EMU, CFSP, odbrane, saradnje u oblasti pravosua i unutranjih poslova.

Danci, ponovnom referendumu, maja 1993,konano odobrili Ugovor,56,8%56,8%56,8%56,8% za

UK,iako predsjedavajua u prvoj polovini 1993,odloila ratifikaciju tek za avgust 1993 DE, oponenti EI su od Ustavnog suda Njemake zatraili da utvrdi da li je Ugovor

kompatibilan sa njemakim Ustavom ...Sud potvrdio tek poslije nekoliko mjeseci. TAKO DA JE DE ZADNJA RATIFIKOVALA MASTRIHT!

37

Elementi i pravila EMUElementi i pravila EMUElementi i pravila EMUElementi i pravila EMU1. Kriterijum cjenovne stabilnosti: Kad je u pitanju stabilnost cijena, od

zemalja lanica se zahtijeva stopa inflacije koja nije via od 1,5 pp u odnosu na prosjek tri zemlje sa najniom inflacijom u EMU.

2. Kriterijum budetske pozicije vlade i odrivosti javnih finansija: Ogranienje za budetski deficit iznosi 3%, dok je granienje za javni dug ustanovljeno na nivou od 60% BDP-a date zemlje. javni dug ustanovljeno na nivou od 60% BDP-a date zemlje.

3. Kriterijum participacije u ERM: Novi mehanizam deviznih kursevaERM 2 zahtijevao je potovanje granice odstupanja valuta u rasponu od +/- 15% i to dvije godine prije ulaska u zavrnu fazu EMU, to ujedno predstavlja jo jedan mastrihtski kriterijum.

4. Konvergencija kamatnih stopa: Kada su u pitanju kamatne stope, pravilo za lanstvo u EMU nalae mogunost odstupanja dugoronih nominalnih kamatnih stopa maksimum do 2 pp u odnosu na prosjek tri zemlje sa najniim kamatnim stopama

38

Valuta Euro, ispunjavanje kriterijuma konvergencije

EURO jedinstvena valuta Eurozone Pravila pisanja (ortografija), ime jedinstvene valute

mora biti isto na svim zvaninim jezicima EU, uzimajui u obzir razliite alfabete (treba isto da se pie, moe razliito da se izgovara)pie, moe razliito da se izgovara)

Deklaracija o pravilima pisanja jedinstvene valute euro u ugovorima (Lisabon)

Deklaracija o upotrebi irilnog alfabeta u EU (Bugarski pristupni ugovor, 2005), uvoenje irilinog alfabeta, pored latininog i grkog alfabeta

Ime valute Ime valute Ime valute Ime valute originalno IME, a ne izvedeno, originalno IME, a ne izvedeno, originalno IME, a ne izvedeno, originalno IME, a ne izvedeno, simobolizuje integraciju (isto ime za sve..)simobolizuje integraciju (isto ime za sve..)simobolizuje integraciju (isto ime za sve..)simobolizuje integraciju (isto ime za sve..)

39

New 5-euro banknote (2.5.3013)the word 'Euro' in Cyrillic along with the Greek : political

signal as ECBs trust in the future enlargement of the European single currency area

Bulgaria (MS),Macedonia and Serbia (CC)use the Cyrillic alphabet.

40

Pakt za stabilnost i rast

1997 dogovor je drava lanica EU vezan za fiskalnu politiku

odnosno koordinaciju ekonomskih politika u funkciji stabilnosti i rasta

ekonomsku politiku u EU obiljeava centralizovana monetarna politika, koja je u nadlenosti ECB i monetarna politika, koja je u nadlenosti ECB i decentralizovana fiskalna politika, koja ostaje pod odgovornou nacionalnih vlasti drava lanica

Uniformna kruta pravila Pakta, neprimjenljiva na sve zemlje (osnivai ne mogu biti kanjeni...)

2005, reforma Pakta, ublaavanje kriterijuma, produavanje rokova, neprimjenjivanje sankcija...

Smjernice za rast i zapoljavanje, 1997

41

Reforma Pakta 2005 Prva je novost da e se budetski ciljevi revidirati svake etiri godine (revidiranje

budetskih ciljeva u srednjem roku na svake etiri godine ili nakon neke znaajnije strukturne reforme, sve sa ciljem odravanja dinamike javnog duga, ekonomskog rasta i fiskalne odrivosti u cjelini).

Druga je novost da e se zemljama s niim javnim dugom i viim potencijalnim rastom dopustiti budetski deficit u visini od (svega) 1% BDP-a u srednjem roku.

Visokozaduene zemlje s niim potencijalnim rastom morae teiti uravnoteenombudetu ili suficitu.

Od zemalja s javnim dugom veim od 100% BDP-a traie se izriito pozitivan saldo budeta. budeta.

Centralni element reforme odnosi se na zahtjev za jaanjem fiskalne discipline u ekonomski dobrim godinama. U ovom dijelu fiskalnog okvira posebno je naglaeno da je cilj reforme da se blagovremeno preduzimaju korektivne mjere, koje podrazumijevaju da drave u toku ekonomski dobrih godina postepeno smanjuju svoj budetski deficit za 0,5% GDP-a na godinjem nivou.

Takoe, postignut je dogovor o sprovoenju strukturnih reformi koje u kratkom roku mogu djelovati na pogoranje javnih finansija, meutim, dugorono unapreuju njihovu odrivost.

Promjene su unesene i u sistem ranog upozorenja. Predvieno je da Evropska komisija, bez uticaja Savjeta, daje prijedloge nosiocima ekonomske politike za ostvarivanje budetskih ciljeva u srednjem roku.

Kad su u pitanju korektivne mjere, promijenjena je definicija prekomjernog deficita i revidiran koncept ozbiljnog pada ekonomske aktivnosti, mogunost produenja rokova za korekciju deficita, kao i vea usmjerenost na odravanje prihvatljivog nivoa javnog duga. Ozbiljan pad ekonomske aktivnosti po reformisanom Paktu ima ire tumaenje od onog u originalnom Paktu (kako je prethodno pojanjeno)

42

Euro: prednosti

Neekonomske, politike prednosti, uz smanjenje rizika zemlje (i lake zaduivanje u godinama prosperiteta)

Jaanje ek. saradnje EA Sniavanje transakcionih trokova Sniavanje transakcionih trokova Ekonomija obima u emisiji novca Racionalnija alokacija resursa Emisona dobit Euro postaje vanija valuta: u transakcijama i kao

globalna valuta rezervi Rast transparentnosti transakcija

43

Euro: nedostaci Privrede su u razliitim privrednim ciklusima i ne odgovara im ista monetarna

politika Nefleksibilnost centralizovane monetarne politike (zemlje ne mogu uticati na

agregatnu tranju ili devizni kurs, pa time ni na vrijednost trgovinskog deficita/suficita). Nisu ispunjeni svi preduslovi kreiranja optimalnog valutnog podruja (mobilnost faktora) Davanje finansijske pomoi zemljama u problemima u krizi, doveli do krize povjerenja Poto je monetarna politika u rukama EMU, a fiskalna u rukama nacionalnih vlada,

ostaju samo prilagoavanja na tritu rada, pa se socioekonomske tekoe geografski lokalizuju lokalizuju

Rizik prevelike javne potronje, rast javnog duga i prelivanje dugova na drave i bankarski sektor (gubitak monetarne suverenosti odnosno emisione funkcije, podstie zemlje na kreativnije sekundarno finansiranje).

Nesavrenost pravila Eurozone, nepotovanje pravila konvergencije, posebno fiskalnih (to se pokazalo kao pretpostavka stabilnosti i uslov opstanka zone danas).

Nedostatak politike volje za kazne za prekritelje, ukljuujui i izbacivanje iz zone, doveo je do ozbiljnih problema sa izbijanjem svjetske ekonomske i finansijske krize. Ako bi se ta disharmonija nastavila, euro bi postao slaba, inflatorna valuta i opstanak zone bi bio doveden u pitanje.

Public choice (teorija javnog izbora) panju poklanja preferencijama koje pojedini predstavnici u ECB imaju (iz pojedinih drava lanica). Polazei od pretpostavka da stopa inflacije u nekoj zoni zavisi od osjetljivosti biraa na inflaciju (i da je stepen nezavisnosti centralne banke u funkciji te osjetljivosti istih na inflaciju), onda bi pronalaenjem ''srednjeg glasaa/biraa'' bilo mogue orjentaciono predviati kretanje inflacije u eurozoni.

44

Euro kriza i kriza dugova

gubitak monetarne autonomije postaje problem u uslovima krize i razlitosti ekonomskih problema drave EA (privrede koje se nalaze u razliitim fazama privrednih ciklusa teko mogu da se prilagode istoj monetarnoj politici; vlade su liene finansijskih instrumenata da utiu na agregatnu tranju ili deviznog kursa da utiu na trgovinski deficit/suficit; kursa da utiu na trgovinski deficit/suficit;

centralizovana monetarna politika teko funkcionie u uslovima decentralizovane fiskalne politike i decentralizovanog politikog sistema; lieni aktivistike monetarne politike, politiari se mogu uputati u preveliku dravnu potronju zbog dobijanja glasova na izborima),

Nedovoljno jasna pravila i nove inicijative - fiskalne unije (2012) i bankarske unije (2013)...

45

Vanjske okolnosti pad komunizma, ujedinjenje Njemake Unutranji razlozi jaanje ekonomskog napretka i ciljeva zacrtanih

Jedinstvenim evropskim aktom Jaanje demokratskog legitimiteta institucija Poveanje efikasnosti institucija; Uspostavljanje ekonomske i monetarne unije; Razvoj socijalne dimenzije Zajednice; Uspostavljanje zajednike vanjske i sigurnosne politike

Jaanje uloge Evropskog parlamenta Nove institucije Komitet regiona, Evropski ombudsman Nove institucije Komitet regiona, Evropski ombudsman Nova podruja javnih politika transevropske mree, industrijska politika,

zatita potroaa, obrazovanje i struno usavravanje, mladi, kultura Utvrivanje faza za uvoenje jedinstvene valute Socijalni protokol jaanje zaposlenosti, poboljanje uslova ivota i

rada, socijalna zatita, socijalni dijalog, razvoj ljudskih resursa za zapoljavanje, integracija iskljuenih

Evropsko graanstvo kretanje i boravak, birako pravo, diplomatsko-konzularna zatita u treim zemljama, peticija EP i alba ombudsmanu

Naelo supsidijarnosti

46

9.11.1989 pad Berlinskog zida9.12.1989. Savjet EU donosi oduku o odravanju meuvladine konferencije o daljim koracima u pogledu EMU, te politike unije (otvorene 14.12.1990.).

29.5.1990 u Parizu osnovana EBRD29.5.1990 u Parizu osnovana EBRD

19.6.1990. potpisan engenski sporazum o zajednikoj politici o privremenom ulasku osoba i sistemu granica uklanjanje granica izmeu lanica sporazuma i zajednika viza. Potpisale sve lanice osim Irske i UK, te tri nelanice Island, Norveka i vajcarska (25)

3.10.1990 ujedinjenje Njemake

21.10.1991 potpisan ugovor o osnivanju Evropskog ekonomskog prostora izmedju EZ i EFTA (bez vajcarske)

47

11. IV proirenje, Amsterdam i Nica11. IV proirenje, Amsterdam i Nica11. IV proirenje, Amsterdam i Nica11. IV proirenje, Amsterdam i Nica 1995 1995 1995 1995 Austrija, vedska i Finska (EUAustrija, vedska i Finska (EUAustrija, vedska i Finska (EUAustrija, vedska i Finska (EU----15)15)15)15)

Jedno od najelegantnijih proirenja brzo i lako Austrija podnijela aplikaciju 1989. Proirenje tadanje teritorije EZ za 1/3, a stanovnitva svega za 6,2% Norveani po drugi put odbacili mogunost lanstva u Uniji (52,5% ne) To su bile razvijene ekonomije, lanice EFTA i potpisnice posebnog

sporazuma sa EU o kreiranju Evropske ekonomske zonesporazuma sa EU o kreiranju Evropske ekonomske zone

Norveka je poslije negativnog referenduma, opet odustala (1972,1994)

Pregovaralo se 29 poglavlja (od 31) Na njih se nisu primjenjivali kriterijumi iz Kopenhagena (1993) o uslovima

pristupanja

Ujedinjenjem Njemake 1990.godine, Unija se de facto proirila na bivu Njemaku demokratsku republiku, ali se ovo proirenje ne rauna kao ostala (Istona Njemaka je praktino pripojena Zapadnoj)

48

Amsterdam, 1997/1999 2. oktobra 1997. godine (stupio na snagu 1. maja 1999. godine PRAVOSUE I UNUTRANJI POSLOVI engenski sporazum o zajednikim vizama za graane

tree zemlje ukljuen je u EU (osim u sluaju Britanije i Irske ZAPOSLENOST I SOCIJALNA POLITIKA unapreenje saradnje meu dravama lanicama u cilju

otvaranja novih radnih mjesta, pristup definisanju zajednike strategije zapoljavanja; ukljuuje se i socijalni protokol. Evropski savjet je sveano proglasio Povelju o osnovnim pravima, koja je predstavljala katalog graanskih i ekonomskih prava EU, ali je istovremeno odloio raspravu o njenom statusu i nivou obaveznosti

SPOLJNA POLITIKA bliza saradnja sa WEU, uspostavljanje zajednike odbrambene i bezbjednosne politike

SUPSIDIJARNOST EU bi trebalo da radi samo na onim poslovima koji se ne mogu bolje izvriti na nacionalnom ili niim nivoima

FLEKSIBILNOST znaajan institucionalni novitet u Ugovoru, ugovorna klauzula o fleksibilnosti, FLEKSIBILNOST znaajan institucionalni novitet u Ugovoru, ugovorna klauzula o fleksibilnosti, doputa da neke zemlje usvoje zajedniku politiku, ak i kada druge zemlje to ne ele (at hocaranmani). Postoji mogunost konstruktivnog uzdravanja od glasanja.

OTVORENOST I DOSTUPNOST INFORMACIJA svi graani i pravni subjekti EU imaju pravopristupa dokumentima EU.

uspostavljen je mehanizam BLIE SARADNJE (closer cooperation), tj. mogunost pojedinih lanica Unije da na gotovo svim podrujima ekonomskog stuba uspostave tjenju saradnju od saradnje koja postoji izmeu ostalih lanica EU;

uveden je pojam PODRUJE PRAVDE, SLOBODE I BEZBJEDNOSTI (Area of Justice, Freedom and Security);

ojaana je uloga EU u spoljnoj politici tako to je uspostavljena funkcija VISOKOG PREDSTAVNIKA ZA SPOLJNU POLITIKU;

donoenje odluka u pitanjima POLITIKE IMIGRACIJE I AZILA prenijeto je iz III stuba (meudravna saradnja) u I stub (supranacionalne nadlenosti tijela EU), a zbog smanjene nadlenosti III stub je preimenovan u Policijska i sudska saradnja u kaznenim predmetima;

DONOENJE ODLUKA QMV PROIRENO JE NA NOVA PODRUDONOENJE ODLUKA QMV PROIRENO JE NA NOVA PODRUDONOENJE ODLUKA QMV PROIRENO JE NA NOVA PODRUDONOENJE ODLUKA QMV PROIRENO JE NA NOVA PODRUJA;JA;JA;JA; ovaj ugovor ukljuio je u I stub odluivanje o politici zapoljavanja i proirio nadlenosti Komisije u

podrujima zatite potroaa i zatite prirode

49

ESDP, engenski acquis Evropska bezbjednosna i odbrambena politika EU (ESDP) definisana je kao

sastavni dio Zajednike spoljne i bezbjednosne politike (CFSP) Common Security and Defence Policy CSDP.

koncept evropske zajednike bezbjednosne politike kroz njena tri segmenta: a) razvoj civilnih i vojnih kapaciteta EU, b) aktivnosti EU u borbi protiv terorizma i c) civilne i vojne operacije EU

Finansiranje ESDP dijelom tereti budet EU (planira se osnivanje zajednikog fonda lanica), a dijelom izdvajanja idu iz budeta samih lanica EU.

ENGENSKA PRAVNA TEKOVINA ENGENSKA PRAVNA TEKOVINA ENGENSKA PRAVNA TEKOVINA ENGENSKA PRAVNA TEKOVINA - engenski sporazum (1985) i Konvencija (1995), zajedno s deklaracijama, odlukama i drugim aktima koji se odnose na slobodu kretanja, ine engenski acquis (engensku pravnu tekovinu).

Drave lanice u okviru engenske saradnje: prvim potpisnicama engenskog sporazuma (Francuska, Njemaka, Beneluks zemlje) postepeno se prikljuila jo 21 drava: Italija (27. novembar 1990), Portugal i panija (25. jun 1992), Grka (6. novembar 1992), Austrija (28. april 1995), Danska, vedska i Finska (19. decembar 1996), vedska, zatim eka, Estonija, Maarska, Letonija, Litvanija, Malta, Poljska, Slovaka i Slovenija (21. decembar 2007), kao i drave koje su van EU: Island i Norveka (19. decembar 1996), i vajcarska (12. decembar 2008). Od 19. decembra 2011. i Lihtentajn je formalno u engenu, tako da je u engenskoj zoni danas 26 evropskih drava.

50

Nica, 2001/2003 Potpisan 26. februara 2001, na snazi od februara 2003 ODMJERAVANJE GLASOVA U SAVJETU MINISTARAODMJERAVANJE GLASOVA U SAVJETU MINISTARAODMJERAVANJE GLASOVA U SAVJETU MINISTARAODMJERAVANJE GLASOVA U SAVJETU MINISTARA: DE, FR, UK i IT 29, ES 27 (i

PL), Rumunija e (kad udje) imati ponder 14, NL 13, BE, EL, PT,(eka, Maarska) 12, AT, SV (Bugarska) 10, DN, FI, IR (SK i Litvanija) 7, LU (Letonija, SI, EE i CY) 4 i (Malta -3)

KVALIFIKOVANA VEINA potrebna za donoenje odluka ponderisanim glasovima u EU-15 iznosila je 169 od 237 ponderisanih glasova drava lanica (71,30%).

EK EK EK EK svaka zemlja jedan komesarsvaka zemlja jedan komesarsvaka zemlja jedan komesarsvaka zemlja jedan komesar EVROPSKI PARLAMENT broj lanova EP sa predstojeim proirenjem poveae se na EVROPSKI PARLAMENT broj lanova EP sa predstojeim proirenjem poveae se na

732. FLEKSIBILNOST (POJAANA SARADNJA ILI VARIJABILNA GEOMETRIJA) grupa od

osam ili vie zemalja (tadanja veina drava lanica) moe se zalagati za dublju integraciju u odreenim oblastima politike.

VEINSKO GLASANJE politika integracija se ubrzala kako su zemlje lanice odustale od prava na veto u 27 novih oblasti

RATIFIKACIJA UGOVORA IZ NICERATIFIKACIJA UGOVORA IZ NICERATIFIKACIJA UGOVORA IZ NICERATIFIKACIJA UGOVORA IZ NICE IRSKAIRSKAIRSKAIRSKA, sa ak 64% glasova protiv (ali uz izlaznost svega 35%), Irci su juna 2001. godini odbili Ugovor. Oni su bili jedina drava od EU-15 koja je to uinila.

Novi pregovori donijeli su set politikih ustupaka koji su garantovali neutralnost Irske. Drugi referendum odran je u oktobru 2002. godine, kod koga je irska vlada postavila pitanje

jednostavnog izbora izmeu podrke ili suprotstavljanja proirenju. Referendum je proao sa 63% glasova u korist ratifikacije Ugovora iz Nice

51

DrDrDrDravaavaavaava lanicalanicalanicalanica Dodijeljeni glasovi

Drava lanica

Dodijeljeni glasovi

Njemaka 29 Bugarska 10Velika Britanija 29 Austrija 10Francuska 29 Slovaka 7Italija 29 Danska 7panija 27 Finska 7Poljska 27 Irska 7Rumunija 14 Litvanija 7Holandija 13 Letonija 4

Ponderisanje glasova EU 27Ponderisanje glasova EU 27Ponderisanje glasova EU 27Ponderisanje glasova EU 27 Ugovor iz Nice, 26.2.2001:-raspodjelu moi i uticajau proirenoj EU-odmjeravanje glasova u Savjetu ministara promjena u ponderaciji glasova unutar Savjeta ministara u korist velikih zemalja na tetu malih zemaljaEK svaka zemlja imenuje samo po jednog lana EK (ravnopravna rotacijaHolandija 13 Letonija 4

Grka 12 Slovenija 4Republika eka 12 Estonija 4Belgija 12 Kipar 4Madjarska 12 Luksemburg 4Portugal 12 Malta 3vedska 10

Total 345 Kvalifikovana

veina 258 (71,30% ponderisanih glasova)

EK (ravnopravna rotacijakoju prethodno jednoglasnoutvrdjuje Savjet ministara), mogua samo do 27, tj. 28 drava lanica unutar EU,-fleksibilnost (pojaana saradnja ili varijabilna geometrija) grupa od 8 ili vie moe se zalagati za dublju integraciju u odredjeniimoblastima politike (model Evrope sa vie brzina, npr. kod uvodjenja ili enzenske zone

veinsko glasanje bra politika integracija kada su zemlje odustale od prava na veto u 29 novih oblasti.