Zure diruaren garrantzia

4. DBHko Gida Didaktikoa

Bizi garen munduan guztizko interkonexioa dago, gure

ekintza guztiek ondorio orokorrak dituzte.

Egilea: Laguntzailea:

Lizentzia:

“Errekonozimendua –Ez komertziala-Berdin parekatu “

Espainia. Creative Commons

1

AURKIBIDEA Aurkibidea..................................................................................................................... 1 Sarrera…………………………………………………………………….....………………... 2 1. Justifikazioa….………………………………………………...……………................... 3

2. Oinarrizko gaitasunei egidako ekarpena...……………..…………......………….. 5

3. Unitatearen xede didaktikoak …..……………………….…..………….…............. 7

4. Edukiak: Zure diruaren garrantzia......................................................................... 8

5. Metodologia…………………………………………….………..…………….……….. 9

6. Saioen plangintza…………...…………………………………….……..…............... 12

7. Jarduera osagarriak eta sakontzekoak................................………………..….. 17 8. Eranskinak……………………………………………………………………………….. 18

2

Sarrera

Gida didaktiko hau da Fiarek egindako hezkuntza-proposamena; izan ere,

proposamen horrek Diruak eta finantzek gure gizartean duten tokia eta horien

eragina mundu mailako justizia ekonomikoan izenarekin ezagutzen den

sentsibilizazio-proiektua osatzen du. Proiektu hori Bizkaiko Foru Aldundiak

finantzatu du, laguntzak emateko programaren esparruan, zertarako eta,

garapenerako laguntza-, sentsibilizazio- eta hezkuntza-proiektuak egiteko.

Material honekin egin nahi da Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako (DBH)

laugarren mailako ikasleak sentsibilizatu, diruak eta finantzek gure gizartean

duten tokiaz eta horien eraginaz mundu mailako justizia ekonomian, eta,

berebat, ohiko modelo ekonomikoa aldatzeko beharraz.

Material didaktiko hau DBH-ko laugarren mailako ikasleekin lan egiten duten

irakasleentzako egin da eta eurentzat diseinatuta dago.

3

1. Justifikazioa

Bizkaiko Foru Aldundiaren egitasmo gidatzaileak, 2009-11. urteetako

garapenerako lankidetzari dagokionez, garapenerako hezkuntzari eskainitako

atalaren lehen paragrafoan hauxe baieztatzen du: “Garapenerako hezkuntza

hezkuntza-prozesu bat da, bideratuta dagoena, besteak beste, kontzientzia

kritikoa sortzera munduko errealitatearen aurrean; herritar guztiak ere

sustatzera, mundu mailako politikan parte hartze aktiboa eta arduratua izan

dezaten, eta gizartea mobilizatzera, gizakiaren garapen bidezkoa, ekitatearen

araberakoa eta iraunkorraren alde, betiere giza eskubideei sor zaien begirunea

aintzat hartuta”.

Hezkuntzaren Lege Organikoak azpimarratzen du herritarrak gai bihurtzea dela

hezkuntzaren helbururik behinenetakoa; hainbatez, horrek eragiten du heziketa

morala zeharka gailentzea hezkuntzaren aldi guztietan. Heziketa horrek

barneratzen du jokabide eta balore esanguratsuak ikastea, zertarako eta,

gurea bezain gizarte korapilatsuetan parte hartzeko, eta, errealitateari begira,

hausnarketa kritikoa egiteko.

Ikasketa horiek bultzatzen dute gaztearen heldutasun moralaren prozesua,

elkarrizketarako irekia den arrazionaltasuna erabilita, eta, oro har, gazteei

lagundu egiten diete autonomia eta gaitasun kritikoa maila bat gorago

igoarazten.

Egun, kontsumitzaile gisa hartutako erabakiek sare izugarria osatzen dute. Zinez,

zio txiki horien batuketek berehalako ondorioak sortzen dituzte maila handi

batean eta urrun egon daitezkeen tokietan, halakoak sortzeko beren-beregi

guk adostasunik eman ez arren. Krisi ekologikoari buruz hitz egiterakoan maiz

gogoratzen digute horiek etorkizuneko belaunaldietan ere eragina izan

dezaketela eta, azken finean, mundu osoaren egonkortasunean. Esan

dezagun bide batez, ondorio horiek ez ditugula ezagutzen edo, behintzat,

horien erantzukizuna ez dugula geure gain hartzen. Horrenbestez, nahi izan ala

ez, ekonomiako militanteak gara, konpromisoak hartzen ditugulako (kontsumo-

aukerak) eta horien bitartez eraiki dugulako gizartea. Beharbada beste garai

4

batzuetan jakin ahal izango genuen baserri zehatz bateko esnea

kontsumitzeak, denda batean edo bestean arropa erosteak edota geure dirua

tokiko finantza-erakunde txiki batean gordailutzeak ekar zitzaketen ondorioak.

Egun, ezin da halakorik egin, ez, behintzat, modu errazean.

Herritar eragilea eta arduratsua izatea ez da bakar-bakarrik halakoa zarela

sinestea ; izatez, herritar eragilea eta arduratsua izatea da, gehienbat, gura

izatea horretara iristea eta jakitea halakoa nola izan, gero halakoa izaten

aritzeko. Helburu horiek lortzeko modurik seguruena eta egokiena hezkuntza

da, gizartean ekonomia-alorrean, herritar eragileak eta arduratsuak heztera

bideratuta dagoena. Politika-hezkuntzak lehentasun erabakigarria du

ekonomia-alorrean, justiziari eta erantzukizunari dagokienez.

Esandakoak justifikatzen du honelako unitate didaktikoak egotea; egiatan,

horien bitartez nahi izan da zer eta, justizia garatzea oztopatzen duten

norbanakoen nahiz taldeen jokabideetan, gizartean askatasuna eta

berdintasuna sentsibilizatzea eta heztea. Kasu zehatz honetan, kontua da,

herrien eta gizarteen garapenerako finantza-bitartekotzak eta ohiko eredu

ekonomikoaren aurrean beste alternatiba batzuk egoteak dituzten ondorioak

sorraraztea. Alternatiba horien bitartez nahi izan da, hain zuzen ere, ekonomia

eta gizarte zuzenagoa eta duinagoa sustatzea.

5

2. Oinarrizko gaitasunei egindako ekarpena

2006. urteko Hezkuntzaren Lege Organikoak gaitasunen alorra sartzen du

hezkuntza-sistemaren curriculumaren definizio eta antolakuntzan. Gutxieneko

edukiei buruzko Dekretuaren I. Eranskinean, 2006. urteko abendukoan,

definitzen dira oinarrizko gaitasunak eta bertan deskribatu ere horietariko

bakoitza, eta, berebat, gai desberdinek nola laguntzen duten horien

garapenean, hezkuntza ziklo guztietan.

Zure diruaren garrantzia izeneko unitate didaktiko honen bitartez gauzatzen da,

eta zuzenean eta oinarrian gauzatu ere, gizartearen eta herritarren gaitasuna.

Horren arrazoi da unitatean ikasitako gaiak, hala nola, gizartea osatzeko

finantza-bitartekotzaren ondorioak eta ohiko eredu ekonomikoaren aurrean

diren alternatibak, hain justu ere, arazo etikoa, ikaslea bultzatzen duena

hausnarketa pertsonala egitera.

Gaitasun horrek ahalbidetzen du zein gizartetan bizi eta horren errealitatea

ulertzea; herritar demokrata moduan lankidetzan jardutea, elkarrekin bizitzea

eta horretan aritzea, eta konpromisoa hartzea.

Unitate didaktikoa ari da balore-eskala propio eta pertsonala lantzen, modu

zuhur eta kritikoan.

Beste ikuspuntu batetik begiratuta, lantalde parte-hartzaileen dinamikak

garatzen direnez gero, erabilitako metodologiak ere lagundu egiten die

gizarteari eta herritarrei gaitasun hori eskuratzen; hainbatez, dinamika horiek,

helburu berbera lortze aldera, erraztu egiten dituzte maila berekoen arteko

topaketa eta ikasleen arteko lankidetza. Modu horretan lotura sozialak sortzen

dira euren artean eta gaitasun hori indartzen da.

Halaber, eskoletan erabilitako lan-sistemak ere gaitasuna sustatzen du,

bakoitzaren autonomia eta ekimenari dagokienez, eta lagundu egiten dio

norbanakoari jarrera bat hartzen eta bere burua defendatzen, elkarrizketaren

bidez. Banakako balorazio eta hausnarketak egitea eskatzen zaienez gero,

6

ikasleek euren ikuspegi pertsonala landu behar dute eta, horren ondorioz,

euren autonomia ere moldatu.

Hizkuntza-komunikazioa da, zeharka bada ere, landutako beste gaitasunetako

bat. Unitatearen lan guztia irakurketan, idazketan, entzute eta erantzunean

oinarritzen da; oro har, komunikazioa etengabe lantzen da. Honela terminoak

eta kontzeptuak egoki erabiltzeak duen garrantzia azpimarratzen da, eta, era

berean, ikaslearen hiztegia aberastu.

7

3. Unitatearen xede didaktikoak

1. Ekonomia-arloan, pentsaera kritikoa garatzea, injustiziarentzat

mesedegarri diren kontsumo-jarraibideak identifikatzeko eta

konturatzeko zer nolako eragina duten banakako aukerek espazio

publikoan.

2. Fiareren proposamena ezagutzea, finantza-bitartekotzaren eta banku

etikoaren alternatiba gisa eta zalantzarik gabe balioztatzea gizarte

zuzenagoa eraikitzeko ahaleginak, dirua modu arduratsuan erabiliz, eta

halako gizartearen beharrizana ulertzea.

3. Gizartea osatzeko, diruak eta finantza-sektoreak duten garrantzia eta

pisua ulertzea.

4. Lantaldeetan integratzea eta horiekin lankidetzan aritzea, modu

eraginkorrean elkarrekin komunikatzea, elkarrizketa eta parte-hartze

demokratikoaren bitartez, modu aktiboan parte hartuta helburu

erkideak lortzeko.

8

4. Edukiak: Zu diruaren garrantzia

(Kontzeptuari buruzkoak)

- Kontsumo-gizartea eta ondorioak

- Dirua eta horren erabileta arduratsua eta kritikoa

-Banku etikoak eta finantza alternatiboak

Fiare eta banka etikaren proiektua

(Prozedurari buruzkoak)

- Arrazoitutako elkarrizketaren erabilera

- Errealitatearen azterketa kritikoa

- Nork bere jokabideei buruzko hausnarketa

(Jarrerari buruzkoak)

- Kontsumo-gizartearen aurrean joera kritikoa

- Injustizia-egoeren eta horren iraunarazte eta aldaketaren aurrean,

erantzukizu pertsonala

9

5. Metodologia

Metodologia edozein unitate didaktikoren zati oinarrizkoa da, are gehiago,

honen moduko unitatearen kasuan, berori baita errealitate zehatz baten

sentsibilizazio-unitatea, arazo etikoak tratatzen dituena; beraz, estrategia

egokiak aukeratuz gero, jarduerak berak laguntza eman dezake pertsonen

arteko harreman zuzenagoak eta orekatsuagoak ezartzeko, eta euren gaitasun

kritikoa garatzeko.

Jarrerak gizartearen testuinguruan ikasten dira eta, zati batean, pertsonaren

eta bere ingurunearen arteko elkarreragina dute abiapuntu. Ikasleen

ikastaldiak esanguratsua behar du izan, beste modu batera esanda, eduki

berriek lotura izan behar dute aurretiaz ikasleak zituzten jakiteekin eta horiekin

bat etorri, eta jakite hori abiapuntutzat hartuta egituratuko dira eskema

materialak. Horretarako, ikasleek berak zeregin aktiboa behar du izan prozesu

honetan.

Bigarren mailako irakaskuntzako ikasleak motibatzeko, edukiek, esan bezala,

lotura izan behar dute euren afektibitatearekin, ikasleek horien alderdi ona ikusi

behar dute eta euren bizitzan esanahia dutela sinetsi.

Modu horretan, saioen ahalik eta errentagarritasun handiena bermatzeko eta

ikasleen autonomia sustatzeko helburuekin, unitate didaktiko hau egiteko

ikastaldi-estrategien plangintza eta jarduerak, teorikoak nahiz praktikoak,

baliatu dira, eta horiek ikaslearen parte-hartze eragilea eskatzen dute.

Jarraian aipatzen dira erabilitako metodologiaren alderdi esanguratsuenetako

batzuk:

• Elkartze

Ikasleak elkartzeko modu desberdinak daude: dela talde handi bakar

batean, dela azpitalde txikietan. Unitate honen bi saiotan, bi aukerak

aldizkatzen dira, bi-biek dituztelako onurak eta erabilgarritasun propioa.

10

Lehena, elkartze orokorra, alegia, honako jarduerei buruzkoa da,

zeinetan kide guztiek aldi berean zeregin bera egiten duten.

Beste une batzuetan, antolatutako jarduerak proposatzen dira, talde

mugikor edo moldakorren inguruan. Beste modu batean esanda, hiru

ikasle edo gehiagok osatutako taldeak, jarduera zehatz bat egiteko.

Elkartze hauek zeregina amaitu arteko iraupena izaten dute, eta ez dute

barneko egitura zehatzik izaten, jarduera bera baita norabideak

ezartzen dituena.

Taldean lana egitea beti da interesgarria, horrek ikasleei elkarri laguntza

emateko aukera eskaintzen dielako eta, halaber, pertsonarteko jarrerak

eta harremanak lantzen direlako, eta horrek, gainera, klasean giro ona

sortzen du.

Beste jarduera batzuk banaka egitekoak dira.

• Baliabideak eta materialak

Unitatea garatzeko proposatzen diren materialak, teorikoak nahiz

praktikoak, ikasleen ikasteko moduarekin bat etorriko dira eta ikasleak

zein estimuluetara egon ohituta eta estimulu horiekin, horien bitartez

lortuko baita eurek arretaz jarraitzea; hain zuzen ere, egungo 16 urteko

ikasle batek ez du zer ikusirik orain dela hiru hamarkada adin bera

zutenekin. Egungo gazteak estimulu azkarrak, zirraragarriak eta sendoak

jasotzen ohituta daude, horrexegatik Power Point moduko tresna bat

oinarri bezala erabiltzea, baliagarria da euskarri gisa irakaslearentzat,

bere aurkezpena egiteko orduan eta osagai gisa, jakinarazi nahi diren

ideiak argitzeko orduan. Horrelako euskarria lagungarria da, izatez,

taldearen arreta erakartzeko, ikasgai erkidea ikasteari begira, hain juxtu

ere, beste baliabide batzuk baino erakargarriagoa delako, bertan sartu

ahal baitira bideoak edo irudiak.

11

• Ariketak eta jarduerak

Proposatutako jarduerak era askotakoak dira, batzuk ikasleak

motibatzeko erabiltzen dira; halakoak dira laneko lehen saioan egiten

direnak, horietan galderak egiten zaizkie ikasleei, eurak ustekabean

harrapatzeko eta horrela eurek gogoeta egin dezaten; beste batzuk

ikasgaiak sakontzeko, errepasatzeko eta finkatzeko eta abarretarako

erabiltzen dira.

12

6. Saioen plangintza

Jarraian adierazten da jardueren egitaraua, hezkuntza-unitatearen bi saioetan

egin beharrekoa; saioek 50 minutuko iraupena dute.

1. SAIOA

Unitatearen helburua:

- Ekonomia-arloan, pentsaera kritikoa garatzea, ingurune fisiko eta sozialean,

kontsumorako gure erabakiek dituzten ondorioak identifikatzeko eta

injustiziarentzat mesedegarriak direnak antzemateko eta horrela

balioztatzeko banakako aukerek duten eragina espazio publikoan.

- Lantaldeetan integratzea eta horiekin lankidetzan aritzea, modu

eraginkorrean elkarrekin komunikatzea, elkarrizketa eta parte-hartze

demokratikoaren bitartez, modu aktiboan parte hartuta helburu erkideak

lortzeko.

Saioaren helburuak:

- Nork bere kontsumorako dituen ohiturak eta horien ondorioen gaineko

enpatia eta kontzientzia bultzatzea.

Edukiak:

- Kontsumo-gizartea eta horren ondorioak

- Dirua eta horren erabilera arduratsua

13

Jardueren segida Aurreikusitako

Iraupena

(minututan)

Baliabideak

1. Gaia 5’ -Ordenagailua

-Proiektagailua

-Power Point (2. diapositiva) 1. eranskina

2. Kausa-efektua 20’

-1. Lan Fitxaren fotokopiak

- Power Point. (3. Diapositiva) 1.

eranskina

3. Dirua eta horren erabilera

arduratsua

5’ -Ordenagailua

-Proiektagailua

- Power Point aurkezpena(5 eta 6.

diapositiba)

1) Gaia. Saioa sarrera-jarduerarekin hasten da. Jarraian esaldi bat ematen

zaie ikasleei, eurek horri buruz hitz egin dezaten eta gainerako kideekin

partekatu ditzaten esaldi horrek eurei sorrarazitako iritziak eta

hausnarketak. Hauxe da esaldia: “Bizi garen munduan guztizko

interkonexios dago, gure ekintza guztiek ondorio orokorrak dituzte".

2) Kausa-efektua. Jarduera hau “Benetan nahi duzu milioiak izan?”

delakoaren moldaketa bat baino ez da; egin-eginean ere, esamolde

hori Mugarik gabeko Ekonomialariak deituriko erakundeak asmatu zuen

Ekonomia zuzenago baten alde izeneko euren unitate didaktikoan

erabiltzeko. Hariari segiz, jarduera honen helburua da nork bere

kontsumorako dituen ohituren eta horien ondorioen gainean kontzientzia

bultzatzea eta sumindura sortzea, munduan dauden injustizien aurrean.

Irakasleak galdetzen du nori gustatu litzaiokeen, edozeren gainetik

aberatsa izatea; eskua altxatzen duten ikasleen artean, bost aukeratzen

dira. Bost ikasle horiek osatuko dute talde bat eta gainerako ikasleek,

bestea. Talde bakoitzari txartel mordoxka bat emango zaio, eta

jakinaraziko zaio helburua dela dena ez galtzea; horretarako

mordoxkatik porrot-txartela ateratzea saihestu beharko dute.

14

Txartelak zenbakien arabera ordenatuko dira eta ordena horren

arabera aterako dira. Lehenengo taldearen txarteletan, gizartearen

ezaugarriak azalduko dira, eta bigarrenekoetan, egintza horien

ondorioak. Txartelak ateratzen joango dira, bukatu arte eta mordoxkan

batik ez geratu arte. Jarduera amaitu ondoren, elkarrizketa hasiko dute

ikasleek, partekatu ditzaten izandako inpresioak eta, oro har, nola sentitu

diren azaltzeko.

3) Dirua eta horren erabilera arduratsua. Power Point-tresna baliatuta,

irakasleak aurkezpen labur bat egiten du, diruaren balioari buruz eta

horren erabilera modu arduratsuan egiteko premiari buruz.

15

2. SAIOA

Unitatearen helburuak:

- Lantaldeetan integratzea eta horiekin lankidetzan aritzea, modu

eraginkorrean elkarrekin komunikatzea, elkarrizketa eta parte-hartze

demokratikoaren bitartez, modu aktiboan parte hartuta helburu erkideak

lortzeko.

- Gizartea osatzeko, finantza-sektoreak dituen garrantzia eta pisua ulertzea.

- Finantza-tartekaritzaren eta banku etikoaren alternatibak ezagutzea eta

zalantzarik gabe balioztatzea gizarte zuzenagoa eraikitzeko ahaleginak,

dirua modu arduratsuan erabiliz.

Saioaren helburuak:

- Fiareren finantza-tartekaritzaren alternatiba etikoa eta horren eragina

ezagutzea.

- Aurrezkiari aurre egiteko modu desberdinen kontzientzia hartzea.

Edukiak:

- Dirua eta horren erabilera arduratsua eta kritikoa

- Banku etikoak eta finantza alternatiboak

FIARE eta banku etikoen proiektua.

16

Jardueren segida Aurreikusitako

Iraupena

(min)

Baliabideak

1. Aurrezkia, bankuak eta

aurreztaile motak

10’ - Ordenagailua eta proiektagailua

. Power Point aurkezpena (7.eta 8,

diapositibak) 1.eranskina.

2. Aurreztaile-ariketa 10’ -II.lan fitxaren fotokopiak 3. eranskina

3. Banku etikoaren aurkezpena

5’

-Ordenagailua eta proiektagailua

-Power Point aurkezpena. (9 eta 10

diapositibak) 1. eranskina

4. Ezaugarriak 15’ -III. Lan –fitxaren fotokopiak 4. eranskina.

5. Fiareren aurkezpena 10’ - Power Point aurkezpena. (11 eta 12.

diapositibak) 1. Eranskina.

-Inteneterako sarbidea

1) Aurrezkia, bankuak eta aurreztaile motak aurkeztea. Irakasleak, Power

Point baliatuta, aurkezpen labur bat egiten du.

2) Aurreztaileen ariketa. Ikasleek binaka garatzen dute ariketa eta amaitu

ondoren, “talde zabalean” egiten dituzte euren zuzenketak.

3) Banku Etikoaren aurkezpena. Iraskasleak modu erraz batean Banku

Etikoa aurkezten du, ekonomia solidarioaren alternativa gisa.

Horretarako, Power Point-tresna erabil dezake.

4) Ezaugarriak. Ikasleek taldean egiten dute III. lan-fitxa; ariketa honetan,

ikasleek baku etikoaren ezaugarri bereziak identifikatu behar dituzte eta

aukera arrazoitu. Ariketa bukatu ondoren, “talde zabalean” egiten

dituzte haien zuzenketak.

5) Fiareren aurkezpena. Irakasleak Fiareren aurkezpena egiten du, banku

etikoaren proposamen gisa..

17

7. Jarduera osagarriak eta sakontzekoak

• Abestien bidez egindako jarduera. Ikasleei eskatu ahal zaie klasera ekar ditzatela aurretiaz ezagutzen dituzten abestiak, horien hitzek kontsumo-gizartea salatzen badute; horrez gain, abesti horiek klasean entzuteko jarri daitezke eta ikasleei eskatu azal dezatela abesti horietan zertaz ari diren protestatzen.

Abestien adibideak:

- “Consumismo” izenekoa, Habeas Corpus - “Muere en paz” izenekoa, Def con Dos - “Consumo gusto” izenekoa, Skap - “Libre” izenekoa, Berri Txarrak - “Canción Consumo” izenekoa, Luis Eduardo Aute

• Diruaren historia modu arin, erraz eta erakargarrian jakiteko, “El

Concursante” deituriko filmaren zati bat ikus daiteke. • Aldizkarietan agertzen diren moduko testa egin daiteke, horren bitartez

galdera honi erantzuteko: nolako aurreztailea zara zu? Galdera horri erantzuteko aukerak hauek izango lirateke: solidarioa, agresiboa, axolagabea, eta abar.

• Jarraiko bideoak interesgarriak izan daitezke elkarrekin egindako

hausnarketa eta iruzkinari begira:

- “El Concursante” izeneko filma. - “El valor de las cosas” izeneko laburmetraia. - “La isla de las Flores” izeneko laburmetraia - Setem-en “El ultimátum evolutivo” izeneko bideoa - Setem-ek Banca Limpia kanpainarako egindako bideoak.

• Interesgarria izango litzateke, berebat, proiektuen dinamika bat sortzea,

ikasleek egin ditzaten euren kabuz osagai desberdinei buruzko ikerketak, esaterako:

- Ekonomia solidarioa. - Kontsumismoaren ondorioak gizartean. - Kontsumismoaren eragina eta horren ondorioak garapen bidean

dauden herrietan. - Kontsumorako jarraibideen ondorioak ingurunean. - Banku Etikoaren aldeko kanpainak edota ohiko bankuen abusu

eta jokabide zitalei buruzko salaketak.

18

8. Eranskinak

Jarraian lagungarriak izan daitekeen dokumentuak aurkezten dira.

19

1. Eranskina

Power Point aurkezpena: Irakaslearentzat 1. diapositiba

Egilea: Laguntzailea:

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

2.diapositiba

Bizi garen munduan guztizko interkonexioa dago, gure

ekintza guztiek ondorio orokorrak dituzte.

Zure diruaren garrantzia, Fiare 2

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

3.diapositiba

Zure diruaren garrantzia, Fiare

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

4.diapositiba

Diruak badu usainik.Zenbait erosi eta diru kantitate bat ordaintzen dugun bakoitzean, diru

gutxi zein asko izan, enpresa horren eta erabiltzen dituen produkzio

metodoen arrakastari laguntzen diogu.

Sistemak kontsumitzailetzat behar gaitu, funtsezko kate maila gara,

horregatik botere handua dugu.

Aukeratzen dugunean, ekintza hori garrantzitsua da, dirua nola eta zertan

erabili erabakitzen dugunean, erabaki horiek garrantzitsuak direlako.

Zure dirua erabiltzeko moduak, erabilera horren ondorioen

erantzunkizuna ere ematen dizu.

Zure diruaren garrantzia, Fiare 4

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

20

5. diapositiba

DiruarenDiruaren erabileraerabilera

garrantzitsuagarrantzitsua da, da,

baitabaita gastatugastatu ezez etaeta

aurrezteaaurreztea

erabakitzenerabakitzen

duguneandugunean ere.ere.

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

6. diapositiba

El ahorroJendeak, dirua luzaroan erabiliko ez duenean, bankuetan gordetzen du. Bankuek, berriz, diruagordetzeko modu desberdinak eskaintzen dituzte.

Zure diruaren garrantzia, Fiare 6

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

7.diapositiba

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

8. diapositiba

Aurreztaile mota

� Aurreztaile gogorra

� Aurreztaile axolagabea

� Aurreztaile kontserbadorea

� Aurreztaile arduratsua

� Aurreztaile zuzen eta solidarioa

Zure diruaren garrantzia, Fiare 8

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

21

9.diapositiba

Aukera arduratsu batzuk� Elkartasunezko ekonomiak, gure gizartean diren

injustizia era desberdintasun mota guztiak aldatzea lortzeko lan egiten du.

Zure diruaren garrantzia, Fiare 9

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

10. diapositiba

Banka etikoko ekimenak� Diruaren balio soziala iragartzen dute:

� Kredituaren bidez, gizartean eragin positiboa duten jarduera ekonomikoei laguntza ematen diete.

� Dirua enpresa, jarduera eta proiektu sozial, ekologiko, kultural eta solidarioei uzten diete eta, horrela, giza garapenaren alde egiten dute, bai munduko iparraldeko gizarteetan eta bai hegoaldekoetan ere.

� Aurrezki eta inbertsio produktu arduratsu eta gardenak eskeintzen dituzte.

Zure diruaren garrantzia, Fiare 10

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

11. diapositiba Fiare:

banka etikoko proposamen batHelburu bikoitza bete nahi du:

� Gizartean eragin positiboa duten jarduera

ekonomikoak finantzatzea. Esan nahi

baita, proiektu eta enpresa sozial,

ingurumeneko, kultural eta humanitarioei

laguntza ematea...

� Aurreztaile eta inbertitzaile arduratsuei

honelako jarduerei laguntza emateko

aukera eskeintzea, finantza entitateak

beren dirua zertan erabiltzen duen

arduratsuki erabakitzeko bidea eman

duelarik.

Eta hori guztia era garden batean.

� http://www.proyectofiare.com/Zure diruaren garrantzia, Fiare 11

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

12.diapositiba

Zure diruaren garrantzia, Fiare 12

Finantzaturiko proiektuak:

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

___________________________________

22

2. Eranskina

I. Lan fitxa: Zorte kontua

Txartelak: Irakasleak txartelak puntuetatik ebakiko ditu eta pila bi egingo ditu; pila hauek sortu diren bi taldeen aurrean jarriko ditu.

❶❶❶❶ KAUSA

Papera agertu zenean, honek abantaila

handiak ekarri zituen, zalantzarik gabe, lehen

zeuden beste euskarri batzuen aldean

(harlauzen aldean, adibidez). Gaur egun lehen

munduan papera eduki ahal izatea guztiz

normala da. Denok erosi ahal ditugu ehunka

orri dakartzaten paketeak, blok eta

koadernoak, eta prezio merkean gainera.

Lehen munduko pertsona bakoitzak, papera

eta kartoia kontsumitzen duenean, zuhaitz

bat erabiltzen du urtero. Herri garatuetan,

batez beste, pertsona bakoitzeko kilogramo

bat paper eta kartoi botatzen da astero.

❶❶❶❶ ONDORIOA

WWFren arabera, egunero 40.000 futbol

zelairen pareko baso superfiziea galtzen da.

Honen arrazoi nagusiak basoetako suteak,

legez kanpoko mozketak, baso bihurtzeak,

klima aldaketaren ondorioak eta neurriz

kanpoko kontsumoa dira.

❷❷❷❷ KAUSA

Iragarki bat aldizkari bateko moda orrialdean:

“Bakero desgastatuak prezio erdian; neurri

eta estilo guztiak, gerturatu!”.

❷❷❷❷ ONDORIOA

Bakeroen higatu itxura lortzeko, sandblasting

izeneko teknika erabiltzen da, hots: ehunaren

gainean area zorrotada aplikatzen da

zuzenean. Metodo hau 1966an debekatu zen

Europan baina beste herrialde batzuetan,

adibidez Turkia, Bangladesh, Txina edo

Indian, legezkoa da oraindik eta bertan egiten

da guk janzten dugun arroparik gehiena.

Kalkulatzen denez, 5.000 enplegatu inguru

silikosi izeneko gaixotasun kronikoak jota

daude.

23

❸ KAUSA

Autoa oso garraiobide erosoa da: arina eta

eraginkorra da eta pertsonei

independenteagoak izateko aukera ematen

die; gaur egun ia familia guztiek daukate auto

bat edo bi. Espainiako Estatuan 18 milioi

ibilgailu daude.

❸❸❸❸ ONDORIOA

Hiru hamarkadatan obesitatea azeleratu egin

da; honekin zerikusia duten faktoreetako

batzuk sedentarioak izatea eta kotxea gehiegi

erabiltzea dira.

❹ KAUSA

Bidaiak egitea gero eta errazagoa da, web orri

pila bat baitugu eskura, urteko edozein

sasoitan prezio merkeko hegaldiak bilatu ahal

izateko.

❹ ONDORIOA

Aireko hegaldi kopurua esponentzialki gehitu

da, kostu txikiko konpainiak agertu baitira, eta

honen ondorioz hegazkintzaren sektoreak

atmosferaren kutsaduran gero eta eragin

handiagoa du. Hegazkintzaren kutsadurazko

isuriak 1994tik 2004ra %85 hazi dira. Kotxeek

ez bezala, hegazkinek beren kutsadura goi

atmosferan ere isurtzen dute, estratosferako

ozonoa ere ukiturik.

❺ KAUSA

10 eta 15 urteen bitarteko haurren %5ek eta

gazteen %85ek sakelako telefonoa daukate;

teknologia hau luxuzko produktutzat sortu

zen, baina azkar-azkar hedatu da. Leku

aldaketetan denbora eta dirua aurrezteko

bidea ematen du eta aukera ematen digu

mezu, dei eta argazkien bidez etengabe

kontaktuan egoteko.

❺❺❺❺ ONDORIOA

Egunero erabiltzen ditugun sakelako

telefonoak egiteko, batez ere Afrikan,

kontinentearen erdi aldeko herrialdeetan

aurki daitekeen mineral urri bat behar da.

Mineral honen izena Koltan da. Eta gure

errealitatetik urruti badago ere, baliabide urri

hau ustiatzeagatik benetako gatazkak izaten

dira.

Gainera, sakelako telefonoen osagairik

gehienak Asiako herrialdeetan fabrikatzen

dira eta bertan langileen soldatak eta laneko

baldintzak beharko liratekeen baino askozaz

txarragoak izaten dira.

24

3. Eranskina

II. Lan fitxa: Irakaslearentzat.

• Jarraian agertzen diren ezaugarriak dagokien aurreztaile motarekin lotu.

AURREZTAILE MOTA

1. Aurreztaile gogorra 2. Aurreztaile axolagabea 3. Aurreztaile kontserbadorea 4. Aurreztaile arduratsua 5. Aurreztaile zuzen eta solidarioa

EZAUGARRIAK:

a) Bere aurrezkiei ahalik eta etekinik handiena atera nahi die, ahalik eta denborarik laburrenean ahal den diru gehiena lortu nahi du eta horretarako guztia galtzeko arriskua ere hartuko du. ( ) 1

b) Ez da kezkatzen bankuek irabazi arin horiek nola edo zeren truke lortzen

dituzten jakiteko. Batzuetan honela pentsatzen dute: “Bankuak beste batzuek kontrolatu behar dituzte. Joko honetan guztiek irabazi nahi dute ahalik eta gehiena. Zuk ere zergatik ez? ( ) 1

c) Honela pentsatzen duzu: “Nire bankuak, nire aurrezkiak erabiliz, dirua irabazten du. Zergatik ez dut nik ere irabaziko?”. ( ) 2

d) Etekinak ateratzen diren bitartean, zergatik kezkatu, bankuak diru

horrekin egiten duenaz ( ) 2

e) Bankuek dirua ziur dagoela bermatzen dute, arriskatu, nahi duenak bakarrik arriskatzen du, beraz, bankuen zerbitzuak erabili eta haien abantailak aprobetxatuko dituzu. Diruaren jabeak duen erantzukizuna, aurrezkiez ez jokatzean datza. ( ) 3

f) Bere aurrezkiez kezkatzen da, ez ditu galdu nahi, baina bankuak

aurrezkiak erabiliz egiten duenak ere kezkatzen du. Bankuan gordetzen duten diruarekin egiten duenari buruzko informazioa emateko eskatzen dio: zertan inbertitzen duen, nori eta zein baldintzatan egiten dituen maileguak… ( ) 4

g) Haren ustez diruaren zirkuituak justiziaren eta elkartasunaren alde egin

behar du beti. Diruak pertsonen zerbitzupean egon behar du, ez pertsonek diruaren zerbitzupean. Horregatik beren dirua gordetzeko, dirua arduratsuki, zuzentasunez eta elkartasunez erabili nahi duten bankuak aukeratzen dituzte. ( ) 5

25

3. Eranskina

III. Lan fitxa: Ikaslearentzat. • Jarraian agertzen diren ezaugarriak dagokien aurreztaile motarekin lotu.

AURREZTAILE MOTA

1. Aurreztaile gogorra 2. Aurreztaile axolagabea 3. Aurreztaile kontserbadorea 4. Aurreztaile arduratsua 5. Aurreztaile zuzen eta solidarioa

EZAUGARRIAK:

a) Bere aurrezkiei ahalik eta etekinik handiena atera nahi die, ahalik eta denborarik laburrenean ahal den diru gehiena lortu nahi du eta horretarako guztia galtzeko arriskua ere hartuko du. ( )

b) Ez da kezkatzen bankuek irabazi arin horiek nola edo zeren truke lortzen

dituzten jakiteko. Batzuetan honela pentsatzen dute: “Bankuak beste batzuek kontrolatu behar dituzte. Joko honetan guztiek irabazi nahi dute ahalik eta gehiena. Zuk ere zergatik ez? ( )

c) Honela pentsatzen duzu: “Nire bankuak, nire aurrezkiak erabiliz, dirua

irabazten du. Zergatik ez dut nik ere irabaziko?”. ( )

d) Etekinak ateratzen diren bitartean, zergatik kezkatu, bankuak diru horrekin egiten duenaz ( )

e) Bankuek dirua ziur dagoela bermatzen dute, arriskatu, nahi duenak

bakarrik arriskatzen du, beraz, bankuen zerbitzuak erabili eta haien abantailak aprobetxatuko dituzu. Diruaren jabeak duen erantzukizuna, aurrezkiez ez jokatzean datza. ( )

f) Bere aurrezkiez kezkatzen da, ez ditu galdu nahi, baina bankuak

aurrezkiak erabiliz egiten duenak ere kezkatzen du. Bankuan gordetzen duten diruarekin egiten duenari buruzko informazioa emateko eskatzen dio: zertan inbertitzen duen, nori eta zein baldintzatan egiten dituen maileguak… ( )

g) Haren ustez diruaren zirkuituak justiziaren eta elkartasunaren alde egin

behar du beti. Diruak pertsonen zerbitzupean egon behar du, ez pertsonek diruaren zerbitzupean. Horregatik beren dirua gordetzeko, dirua arduratsuki, zuzentasunez eta elkartasunez erabili nahi duten bankuak aukeratzen dituzte. ( )

26

4. Eranskina

Lan fitxa: Ikaslearentzat.

Banka etikoari dagozkion ezaugarriak identifikatu, zergatik aukeratu dituzun

esanez.

Badu finantzaketa ildo bat, gizartetik baztertuta dagoen edo egoteko arriskua duen jendeari zuzenduta. Maileguak emateko irizpide nagusia, eskatzaileen bermeak eta abal emaileak dira. Honelako bankuetan dirua gordetzen duten pertsonek beti dakite diru hori non inbertitzen den eta emandako maileguak hartu dituzten proiektuei buruzko informazioa lortzea oso erraza da. Bezeroen baloreekin bat ez datozen proiektuak finantzatu ahal dituzte. Beren helburu nagusia etekin ekonomikorik handiena lortzea da. Bezeroak bere dirua behar badu, nahi duenean eraman ahalko du. Gainerakoa hazten, produzitzen jarraituko du bere kontuan. Bazkideak eta bezeroak beren diruaren helburua ezagutzen dute eta haren gaineko erabakiak hartu ahal dituzte. Inbertitzeko irizpidea eta ondorengo inplikazio printzipioak hauexek dira: errentagarritasun ekonomiko eta finantzarioa eta arriskuak dibertsifikatzea. Honelako banku batzuek, ordainsari maila txikiagoak definitzen dituzte, bi helburu lortzeko, definitu ere, hots: gizartearen eta finantzen arloko errentagarritasuna. Entitate honetan dirua gordetzen duten aurreztaileak, prest daude beren etekinak diruaren helburu arduratsuagatik sakrifikatzeko. Erabakiak hartzean akziodunek bakarrik parte hartzen dute eta beti ere jarritako kapitalaren arabera. Ez ohi dute informaziorik ematen, finantzatzen dituzten proiektuei buruz. Honelako bankuetako akziodunek, beren inbertsioek ahalik eta errentagarritasunik handiena edukitzea bilatzen dute. Kreditu bat jaso ahal izateko gertatu behar diren baldintzak honako hauek dira: aurkeztutako proiektuak errentagarritasun soziala edukitzea eta gainera finantzen ikuspegitik proiektua bideragarria izatea.