Upload
siep
View
617
Download
3
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Citation preview
125
การตลาดเพอการบรหารจดการทองถน: บทเรยนจากสกรณศกษาองคกรปกครองสวนทองถนไทย
Marketing for Local Governance: Lessons from Four Case Studies
of Thai Local Government
ทวนธง ครฑจอน
คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยทกษณ วทยาเขตสงขลา
Email: [email protected]
บทคดยอ
ปจจบนกระบวนทศนทางรฐประศานศาสตรมงเนนการบรหารจดการเปนสาคญและการตลาดเขามาม
บทบาทตอการบรหารภาครฐแนวใหมมากขน การใชสวนประสมทางการตลาดทเหมาะสมกบทองถนชวยสนบสนน
ใหการบรหารจดการทองถนมประสทธภาพและประสทธผล กรณศกษาทงสได แสดงความเชอมโยงระหวาง
การตลาดกบการบรหารจดการทองถน กลาวคอ องคการบรหารสวนตาบลปาพะยอมกบความสมพนธดาน
ผลตภณฑ องคการบรหารสวนตาบลทาฉางกบความสมพนธดานราคา เทศบาลเมองคลองแหกบความพนธดาน
สถานทจดจาหนาย และเทศบาลเมองทงสงกบความสมพนธดานการสงเสรมการจดจาหนาย
คาสาคญ : การตลาด, การบรหารจดการทองถน
Abstract
Nowadays, paradigm of public administration is approached to governance and market
orientation is become to be importance role in new public management. Currently, an
appropriate marketing mixes are adopt in local sector which could be able to rise its efficiency
and effectiveness. Four case studies mentioned in this article give a justification in the
relationship between marketing and local governance such as PaPhayom Sub-District
Administrative Organization and product, Thachang Sub-District Administrative Organization and
price, Klonghae Municipality and place, and Tungsong Municipality and promotion.
Keywords : Marketing, Local Governance
126
บทนา (Introduction)
การปรบเปลยนกระบวนทศนทางรฐประศาสนศาสตรทดาเนนมาอยางตอเนองสงผลตอแนวคดทางรฐ
ประศาสนศาสตรในแตละยคแตละสมย ตงแตป ค.ศ. 1990 จนถงปจจบนกระบวนทศน ทางรฐประศาสนศาสตร
กาลงอยในชวงท 6 ทเรยกวา การบรหารจดการ (governance) มลกษณะตามการอธบายของ Henry (2010) ทวา
โดยภาพรวมจะเกดการถอยหางจากการปกครอง (government) ซงเปนการสงการประชาชนและจดสรรสวสดการ
โดยใชหนวยงานรฐ ไปสการบรหารจดการ (governance) ทอาศยกลไกตวบทกฎหมาย นโยบาย องคการ สถาบน
การเตรยมความรวมมอ และการยอมรบ เปน เครองมอกากบและจดสรรสวสดการแกประชาชน ทงนการปกครองก
คอความเปนสถาบน ในขณะท การบรหารจดการคอ ความเปนสถาบนและการสรางเครอขาย จากผลการวเคราะห
กวา 800 งานวจย บงชวา โดยทวไปภาครฐมการเปลยนแปลงจากการปกครองแบบลาดบขน (hierachical
government) เปนการบรหารจดการแบบราบ (horizontal governing) รวมถงการเพมขนอยางชาๆ ของรปแบบ
การบรหารแนวใหม ซงกระบวนทศนการบรหารจดการสงผลทงในเชงภาครฐและทองถนทจะตองมการ ปรบเปลยน
แนวคดในดานโครงสราง การดาเนนงาน งบประมาณ ตลอดจนทนมนษยในองคการ
การปรบเปลยนกระบวนทศนทางรฐประศาสนศาสตรเกดจากหลายปจจยมาประกอบกน อาท ภาวะ
เศรษฐกจสงคมโลก ระบบการเมอง ระบบการบรหาร (Pollitt & Bouckaert, 2004)ซงอกกระบวนทศนหนงทางรฐ
ประศาสนศาสตรทถอวาไดรบการกลาวถงในปจจบนคอ การบรหารภาครฐ แนวใหม (New Public Management:
NPM) การบรหารภาครฐแนวใหมมจดมงเนนในเรองการเพม ประสทธภาพภาครฐ การมงเนนการตลาด การ
กระจายอานาจ การจดการนยม และการใชขอตกลงเพอการเปลยนรปภาครฐ (Christensen & Laegreid, 2002)
นอกจากนเรองรฐประกอบการ (entrepreneurial government) ถอเปนอกประเดนทสาคญของการบรหารภาครฐ
แนวใหมซงไดเสนอมมมองผานทางหนงสอเรอง Reinventing Government: How the Entrepreneurial Spirit
Is Transforming the Public Sector ทไดกลาวถง หลก 10 ประการ จากกรณศกษาเปนฐานทสามารถใชเปนแนว
ทางการเปลยนรปของระบบรฐในปจจบน ประกอบดวย รฐเปนตวกระตน รฐทมชมชนเปนเจาของ รฐทมการแขงขน
รฐทใชพนธกจขบเคลอน รฐทเนนผลลพธ เปนสาคญรฐทใชลกคาขบเคลอน รฐประกอบการ รฐทเตรยมพรอม รฐท
กระจายอานาจ และรฐทเนนตลาดเปนสาคญ (Osborne & Gaebler, 1992) ทงน การบรหารภาครฐแนวใหมอาจม
เรยกในหลายลกษณะ อาท การจดการนยม การบรหารรฐกจโดยใช ตลาดเปนฐาน กระบวนทศนหลงแนวคดระบบ
ราชการ รฐประกอบการ แตอยางไรกตามความแตกตาง เหลานนอยภายใตปรากฏการณเดยวกน (Hughes, 2003)
กลาวคอมความหลากหลายในเชงอกษรศาสตร แตมกรอบคดทเปนไปในทศทางเดยวกนและสามารถสรางความ
เขาใจรวมไดเปนอยางด
ภาครฐของไทยภายใตการจดระเบยบบรหารราชการแผนดน โดยอาศยความตามมาตรา 4 ของ
พระราชบญญตระเบยบการบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 ไดบญญตใหจดระเบยบบรหารราชการแผนดน
ออกเปนระเบยบบรหารราชการสวนกลาง ระเบยบบรหารราชการสวนภมภาค และระเบยบบรหารราชการสวน
ทองถน ปจจบนราชการสวนทองถนซงแบงหนวยการปกครองออกเปน องคการ บรหารสวนจงหวด เทศบาล
127
องคการบรหารสวนตาบล กรงเทพมหานคร และเมองพทยา ดวยการใช หลกการกระจายอานาจ มความสาคญตอ
การตอบสนองความตองการของประชาชนมากขนเพราะเปน หนวยทสามารถเขาถงประชาชนไดมากกวาราชการ
สวนอนๆ ดงขอคดเหนทวา “สวนทองถนควรเปน สวนปฏบต สวนภมภาคปรบบทบาทใหเปนหนวยตรวจสอบ
สวนกลางรบนโยบายจากรฐบาล และสง งบประมาณใหสวนทองถน” (ระว รงเรอง, 2554) ประกอบกบการ
กาหนดใหราชการสวนทองถนหรอ ทเรยกกนโดยทวไปวา “องคกรปกครองสวนทองถน” รบการถายโอนภารกจจาก
ราชการสวนกลางและ สวนภมภาคตามพระราชบญญตกาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจ พทธศกราช
2542 สงผลให ภารกจขององคกรปกครองสวนทองถนครอบคลมการบรการสาธารณะ (public sevices)
หลากหลาย ดานอยางกวางขวาง อาท การสาธารณปโภคและสาธารณปการ การสงเสรม การฝก และการประกอบ
อาชพ การสงเสรมการทองเทยว การจดการศกษา การสาธารณสขและอนามย การผงเมองและควบคม อาคาร การ
ปองกนและบรรเทาสาธารณภย การบารงรกษาศลปะ จารตประเพณ ภมปญญาและ วฒนธรรมทองถน และการ
รกษาสงแวดลอม ทงนการดาเนนโครงการหรอกจกรรมการบรการ สาธารณะขององคกรปกครองสวนทองถนตอง
อาศยยทธศาสตรหรอกลวธตางๆ การบรหารจดการภาค รฐทหลากหลายทงอาศยหลกวชาการและหลก
ประสบการณ เพอกอใหเกดผลสมฤทธและกระบวนการ มสวนรวมของทกภาคสวนอยางแทจรง
จากทกลาวมาขางตนแสดงใหเหนถงจดเปลยนของกระบวนทศนทางรฐประศาสนศาสตรทให ความสาคญ
กบการบรหารภาครฐแนวใหมและการมงเนนเรองการบรหารจดการมากกวาการปกครององคกรปกครองสวน
ทองถนซงถอเปนหนวยงานภาครฐกยอมไดรบผลกระทบของคลนการเปลยนแปลงกระบวนทศนดงกลาวเชนกน
ดงนนบทความฉบบนจงขอนาเสนอความคดในเรอง การนาการตลาดมาปรบใชเพอการบรหารจดการทองถน เพอ
แสดงภาพความสมพนธในเชงหลกการตลาดกบการบรหารจดการทองถน โดยมงเนนโครงการหรอกจกรรมการ
ใหบรการสาธารณะแกประชาชนในระดบรากหญาทประสบความสาเรจหรอไดรบการศกษาวจยขององคกรปกครอง
สวนทองถนตางๆ ในประเทศไทย
บทบาทและความรบผดชอบขององคกรปกครองสวนทองถน (Local Authorities)
บทบาทหนาทหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทควรรบผดชอบดาเนนการเปนงานหลก ตองเปนงานท
มความเกยวพนกบวถชวตของประชาชนในทองถนซงสวนใหญเปนงานใหบรการหรอ เปนงานททาใหประชาชนใน
ทองถนไดรบประโยชนหรอเกดสานกรบผดชอบตอทนทางสงคมทปรากฏอยในทองถนดงทประธาน คงฤทธศกษา
กร (2535) ไดใหความเหนวา งานในความรบผดชอบขององคกรปกครองสวนทองถนควรมลกษณะ ดงน
1. งานทเกยวกบสภาพแวดลอมของทองถน กลาวคอ งานทเปนการบรการเกยวกบ การอนรกษ
ธรรรมชาตของทองถน เชน พพธภณฑทองถน โบราณสถานทองถน ตลอดจนทรพยากรธรรมชาต และทรพยากร
อนๆ และนอกจากนนเปนงานในหนาททเกยวของกบการแกไขปญหาอากาศ เปนพษหรอสงแวดลอมเปนพษท
เกดขนในทองถน ทงนงานการอนรกษโบราณสถาน โบราณวตถ รวมถงทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมยอมทา
ใหประชาชนในทองถนเกดความรกผกพนและหวงแหน การกาหนด นโยบายตางๆ ควรเนนการมสวนรวมอยาง
แทจรง
128
2. งานทเกยวกบการอานวยความสะดวกในชวตประจาวนและความเปนอยของคนในทองถนถอไดวา
เปนหนาทอนจาเปนของหนวยการปกครองทองถนโดยตรง ไดแก งานทเกยวกบการจดทาถนน สะพาน สะพานคน
เดนขาม สถานทพกผอนหยอนใจ หรอสวนสาธารณะ การกาจดขยะมลฝอย เปนตน งานเหลานถอไดวาเปนงานท
ประชาชนในทองถนจะตองใชบรการน และมสวนสมพนธในการดาเนนชวตประจาวนมากทสดซงควรเปนหนาทของ
องคกรปกครองสวนทองถนดาเนนการ
3. งานทเกยวกบการปองกนความปลอดภยระบบการปกครองทองถนในบางประเทศ ไมมลกษณะการ
ปกครองสวนภมภาค ดงเชนในประเทศองกฤษ งานทเกยวกบตารวจของทองถนจงอาจตองมหนาทในการดาเนนการ
ปราบปรามอาชญากรรม หรอมหนาทเชนเดยวกบตารวจของรฐทงหลายปฏบต แตสาหรบประเทศทมรปการ
ปกครองสวนภมภาค เชน ประเทศไทย งานหลกเกยวกบการปองกนปราบปรามอาชญากรรมหรองานตารวจ ถอเปน
หนาทของรฐบาลกลาง ดงนนงานทเกยวกบการปองกนความปลอดภยตามความมงหมายนจงเปนงานทเกยวกบการ
ปองกนชวตและทรพยสนของชมชน
4. งานทเกยวกบบรหารสวสดการสงคมเปนงานทมความสาคญตอประชาชนในทองถนมาก ซงองคกร
ปกครองสวนทองถนควรจะรวมมอกบภาครฐเพอแกปญหา เชน การจดใหมหนวยบรการทางสาธารณสขในทองถน
เพอบรการประชาชน การจดใหมศนยเยาวชน การจดใหมสถานสงเคราะหเดกและผสงอายผพการ รวมตลอดทง
ดานการทจะดาเนนการเกยวกบกจกรรมบนเทงใหกบชมชน ถอวา งานทเกยวกบบรหารสวสดการสงคมเปนระบบ
พนฐานของทองถนทประชาชนในทองถนจะไดพงบรการดงกลาวไดสะดวก และทาใหประชาชนไดเหนความสาคญ
ของราชการสวนทองถน อกทงทาใหประชาชนไดเขามสวนรวมในการทางการเมองระดบทองถนอกดวย
5. งานทเกยวกบการพาณชยของทองถน เปนงานทนบวามความจาเปนเชนกน เพราะหากปลอยให
เอกชนดาเนนการอาจไมไดรบผลดเทาทควร จงเปนงานในหนาทขององคกรปกครองสวน ทองถนจาเปนตอง
ดาเนนการ เชน การจดตงสถานธนานบาลหรอโรงรบจานา การจดตลาด การจดการเดนรถ เปนตน งานในหนาท
เหลานถอไดวาเปนการดาเนนการเพอบรการแกประชาชนในทองถนและเปนการดาเนนการทเปนรายได โดยเรยก
คาบรการจากประชาชนได
6. งานเกยวกบการพฒนาทองถนและชมชนถอไดวาเปนงานสาคญทรฐบาลจะตองมอบใหองคกร
ปกครองสวนทองถนมความรบผดชอบ ทงนการพฒนาทองถนหรอชมชนนนๆ เปนงานโดยตรงขององคกรปกครอง
สวนทองถน เชน การจดระบบผงเมอง การรกษาความสะอาด การจดระเบยบของชมชน การปรบปรงแหลงชมชน
แออด ตลอดจนการสงเสรมสภาพความเปนอยตางๆ ของคนในทองถน ใหมชวตความเปนอยทดขน มอาชพ มรายได
มการทามาหากนโดยสะดวก นบวาการพฒนาหรองานทเกยวกบการพฒนาน ตองเปนการพฒนาทงโครงสรางตว
เมอง ใหมความสวยงาม เปนระเบยบ และอกทงเปนการพฒนาตวคนในทองถนใหมชวตความเปนอยทดขนเปน
สาคญ
นอกจากนกรมสงเสรมการปกครองทองถน (2550) ไดสรปสาระสาคญการบรการสาธารณะ ขององคกร
ปกครองสวนทองถนซงสามารถจาแนกไดเปน 4 ดาน ดงน
129
ดานโครงสรางพนฐาน (infrasturcture) ประกอบดวย งานถนน ทางเดน ทางเทา งานทางระบายนา งาน
ไฟฟาสาธารณะ งานอาง เกบนาและเขอนขนาดเลก งานการควบคมอาคาร งานการวางผงเมอง งานสถานขนสงทาง
บกและ ทางนาเปนตน
ดานคณภาพชวต (quality of life) ประกอบดวย งานศนยพฒนาเดกเลก งานการสงเคราะห ผสงอาย
งานการพฒนาและสงเคราะหผพการ งานสาธารณสขมลฐาน งานการสงเสรมการพฒนาสตร งานการสงเสรมกฬา
งานการคมครองผบรโภค เปนตน
ดานการจดระเบยบชมชน สงคม และรกษา ความสงบเรยบรอย (social and community
management, and peaceful preservation) ประกอบดวย งานปองกนอบตภยทางถนน งานการปองกน และ
บรรเทาสาธารณภย งานหอกระจายขาว งานการทะเบยนและอนญาต เปนตน
ดานการลงทน ทรพยากร สงแวดลอม และศลปวฒนธรรม (investment, resources, environment,
and art and culture) ประกอบดวย งานการกากบดแลโรงาน งานการสงเสรมการทองเทยว งานตลาด งานการ
จดการสงแวดลอม งานการพฒนาชมชน งานการสงเสรมศาสนา ศลปะ วฒนธรรม และจารตประเพณทองถน เปน
ตน
ดงนนจงสรปไดวา องคกรปกครองสวนทองถนมหนาทและความรบผดชอบหลกคอ การจดบรการ
สาธารณะตามภารกจหนาทและภารกจทไดรบการถายโอนจากภาครฐ ซงองคกรปกครอง สวนทองถนตองตระหนก
ถงการนาเอาแนวคดการบรหารภาครฐแนวใหมและการพฒนามาบรณาการ เขากบการดาเนนงานบรหารจดการ
ทองถน จงจะเปนการพฒนาทองถนและชมชนทยงยน
ขอบเขตของการตลาด (The Scope of Marketing)
การตลาดตามการรบรโดยทวไปคอ การดาเนนงานทเกยวของกบการสรางสรรค การสงเสรม และการ
จดสรรสนคาและบรการใหกบลกคาและภาคธรกจ (Kotler, 2003)
การตลาดมงเนนใหความสาคญกบประเดนทเรยกวา สวนประสมทางการตลาด (marketing mixes) ซง
เปนชดเครองมอทางการตลาดทองคการนามาใชเพอใหบรรลวตถประสงคในตลาดเปาหมาย ซง Kotler (2003) ได
กาหนดสวนประสมทางการตลาดไว 4Ps ประกอบดวย ผลตภณฑ (product) ราคา (price) สถานทจดจาหนาย
(place) และการสงเสรมการจดจาหนาย (promotion) ทงนแตละองคประกอบสามารถจาแนกประเดนตางๆ ท
เกยวของไดดงน
ผลตภณฑ เกยวของกบความหลากหลายของผลตภณฑ คณภาพ การออกแบบ ตราสนคา บรรจภณฑ
ขนาด การบรการ การประกนคณภาพ การรบคน
130
ราคา เกยวของกบรายการราคา การลดราคา การเลอนชาระ ชวงเวลาการชาระเงน ชวงเวลา การให
สนเชอ
สถานทจดจาหนาย เกยวของกบชองทางจดจาหนาย ขอบเขตคมครองการประกนภย การจดประเภท
สถานทตง คลงสนคา การขนสงสนคา
การสงเสรมการจดจาหนาย เกยวของกบการสงเสรมการขาย การโฆษณา การประชาสมพนธ การปดการ
ขาย การตลาดทางตรง
แนวคดการตลาดในภาครฐและทองถน (Marketing Approach to Public Sector and Local)
การตลาดถกมองวาเปนกลไกทสาคญเฉพาะภาคเอกชนหรอภาคธรกจเทานน หากมองในแงมม ภาครฐ
หรอทองถนแลวสวนใหญมกคดวาไมมความเกยวของซงกนและกน แตในความเปนจรงภาครฐ และทองถนใน
ปจจบนกลบใชกลไกทางการตลาดประยกตเขากบการดาเนนงานตางๆ อยางคอยเปนคอยไป ดงท ณฐยา สน
ตระการผล (2553) กลาววา การตลาดกลายเปนแนวทางทเหมาะสาหรบการวางแผนงานทดทสดของหนวยงาน
ภาครฐทตองการตอบสนองความตองการของประชาชนและสรางประโยชนแกประชาชนอยางแทจรง และ Hender
(1993) อธบายวาควรทาใหองคกรปกครอง สวนทองถนมประสทธภาพและศกยภาพทางเศรษฐกจดวยการ
นาทกษะความรของภาคเอกชนและ องคความรเกยวกบการตลาดมาปรบใชเพอเพมประสทธผลและการ
ตรวจสอบไดรวมถงการตอบสอบความตองการของประชาชน
ดงนนการตลาดจงเขามามบทบาทในภาครฐและทองถนในฐานะเครองมอพฒนาประสทธภาพและ
ประสทธผลของการบรหารจดการในภารกจการบรการสาธารณะ
การตลาดเพอการบรหารจดการทองถน (Marketing for Local Governance)
การบรหารจดการทองถนทใชแนวคดทางการตลาดมาเปนฐานนน สามารถพจารณาจากกรณ ศกษาของ
องคกรปกครองสวนทองถนทดาเนนโครงการหรอกจกรรมจนเปนทยอมรบอยางกวางขวาง ในสงคมหรอกรณศกษา
ทเกดการศกษาวจยจากโครงการวจยของหนวยงานตางๆ ซงในทนเปนการเสนอบทวเคราะหทแสดงถงความสมพนธ
ระหวางสวนประสมทางการตลาดและรปแบบการดาเนนงานขององคกรปกครองสวนทองถนทคดเลอกมาเพอ
ประกอบการอธบาย โดยยดหลกสวนประสมทางการตลาด ดงน
ดานผลตภณฑ (Product): ขาวดอกยอม ความคงอยคอนา
องคการบรหารสวนตาบลปาพะยอม เปนองคการบรหารสวนตาบลขนาดเลก ตงอยทตาบล ปาพะยอม
อาเภอปาพะยอม จงหวดพทลง ทองททรบผดชอบม 7 หมบาน บรหารงบประมาณประมาณ 14,068,172 บาทตอป
131
มสมาชกสภาองคการบรหารสวนตาบล รวม 14 คน คดเปนสดสวนระหวางเพศ ชายและเพศหญงคอ 12:2
ประชากรประมาณ 5,754 คน ประชาชนสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม
องคการบรหารสวนตาบลปาพะยอม บรหารจดการทองถนภายใตปรชญาทวา “สขภาพด ถวนหนา
การศกษากาวไกล เสรมสายใยภมปญญาชวต พฒนาเศรษฐกจพอเพยง” ดวยปรชญาดงกลาว ทาใหองคการบรหาร
สวนตาบลแหงนสรางแนวคดการพฒนาทองถนทมงผลตผลตภณฑทเปนเอกลกษณของทองถน รวมถงเปนการฟนฟ
ภมปญญาทองถน นนคอ แนวคดการนาขาวพนธดอก พะยอมกลบบาน” โดยนายประวง หนแจม อดตนายก
องคการบรหารสวนตาบลปาพะยอม จากการวจยและศกษาขอมลของชลลดา แสงมณ ศรสาธตกจ และคณะ
(2553) พบวา ขาวดอกพะยอมเปนพนธขาว พนเมองคณภาพทมลกษณะพเศษคอ กลนหอมกวาขาวพนธพนเมอง
ชนดอนๆ ประกอบกบชอของพนธ ขาวทสอดคลองกบชอของตาบลคอ “พะยอม” และไดสญหายไปจากพนทแหงน
เปนเวลาหลายสบปสง ผลใหเกดการกระตนแนวคดดงกลาว ซงนอกจากแนวคดของผนาทองถนแลวการมงผลต
ผลตภณฑขาวดอกพะยอมยงสอดคลองกบความตองการของประชาชนผเปนเกษตรกรในพนททตองการใหขาว
ดงกลาวแพรหลายและเปนเอกลกษณของพนทตาบลปาพะยอมสบไป จากแนวคดไดรบการถายทอดสโครงการวจย
ทไดรบการสนบสนนจากสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาและองคการบรหารสวน ตาบลปาพะยอมภายใต
โครงการการฟนฟและสงเสรมการปลกขาวพนธพนเมองดอกพะยอม ในรป การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ท
เนนการทาแปลงนาสาธตเพอสรางผลผลตทจะเปนเมลดพนธสาหรบใชในฤดกาลเพาะปลกสาหรบเกษตรกรในพนท
และผลจากการดาเนนโครงการดงกลาวสามารถกอใหเกดผลลพธทนาสนใจคอ ไดเมลดพนธขาวดอกพะยอมทคด
แยกเมลดพนธทเกบเกยวจากแปลงนาสาธตดวยแรงงานเกษตรกร และปจจบนพนธขาวดอกพะยอมกาลงไดรบการ
สนบสนนสงเสรมใหเกษตรกรปลกในพนทมากขนเพอใหเปนไปตามความตองการของตลาด ประกอบกบ การ
วจยและศกษาคนควาอยางตอเนองและการตอยอดองคความรทางดานเทคโนโลยการเกษตรจากมหาวทยาลย
ทกษณ
จากทกลาวมาขางตนแสดงใหเหนปรากฏการณของการเปลยนแปลงแนวคดการบรหารจดการทม
ความสมพนธกบแนวทางการตลาดมากขนโดยใหความสาคญกบตวผลตภณฑ ทงนการสงเสรมการปลกขาวพนธ
พนเมองทมคณภาพขององคการบรหารสวนตาบลแหงนนอกจากการสรางเสรมแรงจงใจของผผลตคอ เกษตรกรใน
พนทใหเกดการผลตอยางแพรหลายดวยความภาคภมใจในนามถนฐานและสามารถตอบสนองความตองการของ
ประชาชน แลวยงสามารถเสรมแรงจงใจผบรโภคตอผลตภณฑ ดงกลาวอกหลายประการ กลาวคอ ดวยเปน
ผลตภณฑทมกลนหอมชวนรบประทาน มชอเปนเอกลกษณเฉพาะของพนท มกระบวนการผลตทปลอดสารพษยอม
กอใหเกดความตองการของตลาดไดงาย ดงนนการบรหารจดการทองถนดงกลาว จงถอวาไดอาศยกลไกการตลาด
เขามาชวยพฒนาระบบใหกอเกดประสทธภาพและประสทธผล อกทงเปนการพฒนาศกยภาพดานเศรษฐกจชมชน
จากรากฐานความเปนตวตนของทองถนมากยงขน ซงการพฒนาศกยภาพทางเศรษฐกจดงกลาวยอมมผลกระทบ
ทางตรงตอการเพมคณภาพชวตของประชาชนในทองถน
132
ดานราคา (Price): ศนยพฒนาเดกเลกแหลงบมเพาะทนมนษย
องคการบรหารสวนตาบลทาฉาง เปนองคการบรหารสวนตาบลขนาดเลก ตงอยทตาบลทาฉาง อาเภอทา
ฉาง จงหวดสราษฎรธาน ทองททรบผดชอบม 5 หมบาน บรหารงบประมาณประมาณ 15,705,000 บาทตอป ม
สมาชกสภาองคการบรหารสวนตาบล10 คน คดเปนสดสวนระหวางเพศชายและเพศหญงคอ 10:0ประชากร
ประมาณ 1,395 คน ประชาชนสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรมทางการประมงและเพาะปลก
องคการบรหารสวนตาบลทาฉาง บรหารจดการภายใตวสยทศนการพฒนาทวา “พฒนาการ ศกษา อาชพ
มนคง การคมนาคมสะดวก” ดวยการมงเนนวสยทศนและพนธกจดานการพฒนาการศกษา สงผลใหองคการบรหาร
สวนตาบลดงกลาวทมเททรพยากรเพอเสรมสรางความเขมแขงดานการศกษา ระดบปฐมวยอยางตอเนอง โดย
บรหารจดการหนวยการศกษาระดบปฐมวยทมชอวาศนยพฒนาเดกเลก บานทาฉาง ดวยตระหนกถงความสาคญ
ของทนมนษยทมความสาคญตอการพฒนาทองถนและประเทศ ชาต เดกถอวาเปนทนมนษยทเปนรากฐานของการ
พฒนาทกระดบ แมวารฐบาลและทองถนจะสงเสรม การศกษาระดบปฐมวยดวยการสนบสนนงบประมาณรายจาย
เพอใหบตรหลานของประชาชนในพนท ไดรบการศกษาอยางทวถง กระนนทางองคการบรหารสวนตาบลดงกลาว
เลงเหนจดออนของการเขารบ บรการดงกลาวในรปไดเปลา จงกาหนดใหประชาชนทเขารบบรการจากศนยพฒนา
เดกเลกตองชาระ คาใชจายบางสวนเพอสนบสนนการศกษาของบตรหลาน จากศกษาขอมลเบองตนกบผทมสวน
เกยวของไดเสยพบวา ผปกครองสวนใหญยนดจายเงนสนบสนนการศกษาของบตรหลาน เพราะทางองคการบรหาร
สวนตาบลมไดกาหนดคาใชจายทแพงจนเกนไป และผปกครองบางคนเหนวาควรเกบคาใชจายใหเพมสงขนเพราะ
การจดการศกษาระดบปฐมวยของศนยพฒนาเดกเลกแหงนมคณภาพสง มาก ดงจะเหนไดจากการไดรบรางวลระดบ
จงหวด ระดบภมภาคและระดบประเทศจานวนมาก อาท รางวลศนยเดกเลกดเดนขนาดใหญจงหวดสราษฎรธาน
รางวลศนยเดกเลกนาอยยอดเยยมระดบเขต 11 รางวลชมเชยศนยเดกเลกนาอยยอดเยยมระดบประเทศ รวมถง
รางวลผดแลเดกดเดน อยางไรกตามการ กาหนดราคาหรอคาใชจายทไมสงจนเกนไปทาใหประชาชนทกกลมทก
ระดบสามารถเขารบบรการของทองถนไดอยางทวถงและเปนธรรม
จากกรณดงกลาวเหนขอมลเชงประจกษในดานบรการของทองถนทบรหารจดการภายใตกรอบ หลกการ
ตลาดทมความสมพนธกบเรองราคา ซงเปนการกาหนดราคาเชงตอบสนองตอสงคมอยางเปนธรรมและเทาเทยมกน
ในสงคม มใชเพอตอบสนองตอกลมลกคากลมใดกลมหนงอยางกบภาคธรกจ ซงกลยทธการกาหนดราคาหรอ
คาใชจายดงกลาว แสดงถงการถายแนวคดเรองกระบวนการมสวนรวมทางสงคมอกดวย กลาวคอ การทประชาชนใน
พนทจะตองรบภาระคาใชจายบางสวนสามารถทาใหเกดความรสกรวมกบทรพยากรของศนยพฒนาเดกเลกในทก
ดาน ดงเหนไดจากการเขามามสวนรวมในรปคณะกรรมการ ศนยพฒนาเดกเลกเพอเสนอแนะและใหคาแนะนาตอ
การบรหารจดการในภาพรวม ซงทางศนยพฒนา เดกเลกและองคการบรหารสวนตาบลสามารถนาขอมลเหลานนไป
ปรบปรงแกไขการบรการสาธารณะดานดงกลาวไดเปนอยางดและมผลตภาพ
133
ดานสถานทจดจาหนาย (Place):ตลาดนาคลองแห ฟนคลองฟนวถชมชน
เทศบาลเมองคลองแห ตงอยทอาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ทองททรบผดชอบม 27 ชมชนบรหาร
งบประมาณประมาณ 117,350,200 บาทตอป มสมาชกสภาเทศบาล 18 คนคดเปนสดสวนระหวางเพศชายและเพศ
หญงคอ 16:2 ประชากรประมาณ 25,318 คน ประชาชนสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม
เทศบาลเมองคลองแห บรหารจดการดวยวสยทศนทวา “คลองแหนาอย เมองคนครใหญ แหลง ทพก
อาศย ศนยรวมใจศาสนา พฒนาคณภาพชวต ดวยแนวคดอยางยงยน” การคดคนเชงสรางสรรคยอม กอใหเกด
ผลประโยชนทยงใหญตอการพฒนาทองถนตลอดเวลาอยางกรณของเทศบาลเมองคลองแหท พยายามจดวางสถานท
ทเหมาะสมสาหรบการพฒนาโครงการตลาดนาคลองแห โครงการทสงเสรมให เกดการกระจายรายไดของประชาชน
ในทองถน สงเสรมการทองเทยว การอนรกษศลปวฒนธรรม และ การสงเสรมความเขมแขงดานการอนรกษ
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เทศบาลเมองคลองแห พฒนาโคงการดงกลาวบนพนฐานการพฒนาพนทรกราง
และประสบกบปญหาขยะและมลพษทางนา ใหกลายเปนพนททองคาในเวลาไมนาน ปจจบนตลาดนาคลองแหถอได
วาเปนทนยมของนกทองเทยว ทงชาวไทยและชาวตางประเทศโดยเฉพาะกลมนกทองเทยวจากประเทศมาเลเซยและ
สงคโปรทใหความสนใจหลงไหลมาทองเทยวทตลาดนาแหงนกนอยางไมขาดสาย ดวยเหตผลการประการหนงคอใกล
กบเมองหาดใหญศนยการคา เศรษฐกจ และการทองเทยว ซงในอดตนกทองเทยวเหลานมกเขามาจบจายใชสอย
สนคาตามรานคาและหางสรรพสนคาในตวเมองหาดใหญ และทองเทยวในบรเวณใกลเคยงเปนหลก แตเมอมสถานท
ทองเทยวพกผอนหยอนใจแหงใหมเกดขนพรอมทงสามารถทากจกรรมไดอยางหลากหลายจงเปนการงายทจะทาให
เกดการจงใจนกทองเทยวกลมนเกดความนยมชมชอบและเกดการซอซาอยางตอเนอง ทงนหากวเคราะหถงสวน
ประสมทางการตลาดในดานสถานทจดจาหนายหรอชองทางการจดจาหนายแลวถอวาทางเทศบาลเมองคลองแหได
จดวางไดประเดนนไดอยางเหมาะสม เพราะเหตผลทสนบสนนมหลายประการ กลาวคอ ทาเลทตงของตลาดนา
คลองแหอยใกลกบสถานททองเทยวหลกของเมองหาดใหญหรอหากมาจากเมองสงขลากไมไกลมากนก ประกอบกบ
เสนทางการคมนาคมสญจรระหวางตลาดนากบเมองหาดใหญหรอสงขลากเปนไปดวยความสะดวกเพราะตงอยใกล
กบถนนเสนหลกระหวางเมองหาดใหญและเมองสงขลา การปรบเปลยนพนทสาธารณะและสภาพแวดลอมให
กลายเปนตลาดนาถอไดวาเปนการกาหนดกลยทธการใชพนทไดอยางชาญฉลาดเพราะการกอเกดตลาดทาใหเกด
หวงโซพวงตออกหลายหวงทงการสงเสรมอาชพอยางกวางขวาง การสรางความตระหนกใน การอนรกษ
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การมสวนรวมของคนในทองถนเพอการบรหารจดการตลาดนา ซงการใชพนท
ดงกลาวเพอคดสรางตลาดนาจงเปนการลงทนทคมคาคมงบประมาณทมาจาก ภาษของประชาชนอยางแทจรง
นอกจากนการจดทาโครงการตลาดนาของเทศบาลเมองคลองแหแสดง ถงการเขาใจพฤตกรรมของผบรโภคและ
นกทองเทยวไดเปนอยางด เพราะการคดคนโครงการพฒนาพนทเพอสนบสนนการทองเทยวนนเปนโจทยทยาก
สาหรบเทศบาลทถกหอมลอมดวยสถานททองเทยว จากทงเมองหาดใหญและเมองสงขลาแทบทกประเภททงแบบ
กลางวนและกลางคน การฉดประเดนตลาดนาจงเปนเรองใหมทไมเคยเกดขนมากอนในจงหวดสงขลาหรอแมแต
ภาคใตของประเทศไทย และเปนเรองทอาจมองไมเหนเสนทางเดนทชดเจนสาหรบการสนบสนนนโยบายดงกลาว
แตอยางไรกตามตลาดนาทถกคดคนขนตามรปแบบการอนรกษศลปวฒนธรรมและสงแวดลอมทเกดขนอยาง
134
กลมกลน ดวยความรวมมอรวมใจจากประชาชนทมาจาหนายสนคาดวยการแตงกายยอนยคและการใชผาไทย การ
ใชวสดธรรมชาตเปนบรรจภณฑหลกทาใหตลาดแหงนโดดเดนทไดรบความนยมอยางรวดเรว อนงตลาดนาแหงนมใช
จะเปนชองทางการจดจาหนายสนคาทตอบสนองเฉพาะนกทองเทยวชาวไทยเทานน แตยงสามารถตอบสนอง
พฤตกรรมนกทองเทยวชาวตางชาตอยางประเทศมาเลเซยไดเปนอยางดอกดวย ซงเหตผลสาคญของการตอบสนอง
พฤตกรรมการทองเทยวของชาวมาเลเซยคอ สถานท ทองเทยวแบบตลาดนาเปนของแปลกทอาจหาดไดยากและ
อาจเขาใจไดอยากตามการรบรของชาว มาเลเซยจงเปนทหมายสาคญสาหรบการมาทองเทยวในจงหวดสงขลาและ
ประเทศไทย ประกอบกบ ตลาดนาจดจาหนายสนคาบรโภคเปนสวนใหญซงนกทองเทยวกลมดงกลาวสวนใหญชอบ
รบประทานอาหารคาวหวานของไทยทาใหเกดความประทบใจทไดสมผสรสชาตอาหารไทยทหลากหลายและราคา
ประหยดอกดวย
จากทกลาวมาแสดงใหเหนถงวาพนทสาธารณะของทางเทศบาลเมองคลองแหผนนถกจดวางใหเปนตลาด
นาอาจถอไดวาเปนคาตอบทถกตองและเหมาะสมทสด และอาจกลาวไดวาทางเทศบาล สามารถนาหลกการตลาดมา
ประยกตใชเพอการบรหารจดการทองถนไดเปนอยางดและสามารถกาหนด เปนแมแบบแนวคดการพฒนาพนท
สาธารณะเพอกอใหเกดประโยชนสงสดและสามารถตอบสนอง ความตองการของประชาชนในทองถนอยางยงยน
ดานการสงเสรมการจดหนาย (Promotion): การพฒนาเมองบรณาการ เครอขายการรวมพลง
เทศบาลเมองทงสง ตงอยทอาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช ทองททรบผดชอบม 18 ชมชน บรหาร
งบประมาณประมาณ 254,510,473 บาทตอป มสมาชกสภาเทศบาล18 คนคดเปนสดสวนระหวางเพศชายและเพศ
หญงคอ 16:2 ประชากรประมาณ 28,964 คนประชาชนสวนใหญประกอบอาชพเกยวกบภาคธรกจและรบราชการ
หรอรฐวสาหกจ
เทศบาลเมองทงสง บรหารจดการภายใตวสยทศนทวา “ทงสงเมองแหงการเรยนร เมองชมทาง นาอย ส
ชมชนเขมแขง ผาสกอยางยงยน” การดาเนนงานของเทศบาลเมองทงสงเพอใหสอดรบกบ วสยทศนและคานยมรวม
ทเนนการศกษานาการพฒนาและการมสวนรวมของประชาชนนน ปจจยหนง ทกอใหเกดผลสาเรจไดนนคอ การ
เขาถงประชาชน ซงทางเทศบาลดงกลาวไดอาศยกลไกลทางการตลาดอยางการสงเสรมการจดหนายเพอทาให
โครงการหรอกจกรรมเขาถงประชาชนทกภาคสวนไดเปนอยางด จนทาใหเกดผลสมฤทธเชงประจกษ กลาวคอ จาก
โครงการศกษาวจยการบรหารงานทเปนเลศขององคกรปกครองสวนทองถน กรณศกษาการเสรมสรางเครอขายการ
พฒนาเมองทงสงแบบ บรณาการได ขอสรปทสาคญคอ การเสรมสรางเครอขายการพฒนาเมองทงสงแบบบรณาการ
เรมตนจากการใชกลยทธการเสนอขอมลสารสนเทศททาใหภาคพฒนาทกภาคสวนไดตระหนกและเหนความสาคญ
ของการแกไขปญหานาทวม โดยททางเทศบาลเมองทงสงทาหนาทในการขบเคลอนใหเกดการประชมแลกเปลยน
องคความรกนอยางตอเนอง และในทสดการแกไขปญหาเชงกายภาพทเปนโครงสรางพนฐาน และเชงสงคมทเปน
กจกรรมการอนรกษกเกดขนอยางเปนรปธรรม ซงการแกไขปญหาเชงกายภาพอาจเปนปญหาและสงผลกระทบตอ
ประชาชนทอยอาศยในบรเวณทตองมการปรบปรงโครงสรางสงกอสรางตางๆ แตดวยการประชาสมพนธทเขาถง
ประชาชนทกกลมอยางถวนหนา ทาใหประชาชนทกคนทงทไดรบความเดอดรอนจากกรณดงกลาวและประชาชน
135
โดยทวไปตางใหความรวมมอกบทางเทศบาลเปนอยางดและใหความสาคญตดตามขาวสารกบทางเทศบาลผานทาง
เสยงตามสายอยางตอเนอง คาถามทเกดขนคอ เพราะเหตผลใดททาใหประชาชนเหลานนตางอดทนรอตอการ
ปรบปรงโครงสรางถนน ทางระบายนา การขดลอกคลอง เปนตน คาตอบคอ ทางเทศบาลไดสรางความรสก
รบผดชอบรวมเชงลกดวยการสรางความรความเขาใจอยางเปนระบบทงกอน ระหวาง และหลงดาเนนการโครงการ
ปรบปรง นอกจากนการไดรบความเหนชอบใหดาเนนการโครงการปรบปรงดงกลาวมาจากกระบวนการมสวนรวมท
แทจรงททางเทศบาลเปนเพยงหนวยสนบสนนและดาเนนการตามมตของคณะกรรมการรวมทจดตงขน ซงยงตอกยา
ใหเหนถงการเขาถงประชาชนในเชงลกทวา การปรบปรงหรอกอสรางใดๆ ในบรเวณเทศบาลทจดทาขนเพอแกไข
ปญหานาทวมมไดเกดจากความตองการของทางเทศบาลเพยงฝายเดยว แตหากเกดจากความตองการของทกฝาย
รวมกน
ดงนนอาจกลาวไดวา การดาเนนงานของเครอขายพฒนาเมองทงสงแบบบรณาการทดาเนนการ หลกโดย
ทางเทศบาลเมองทงสงนเปนอกหนงมมมองททาใหเขาใจถงการนาหลกการตลาดอยางประเดน การสงเสรมการจด
จาหนายมาประยกตใชไดอยางลงตว แมวาการดาเนนงานดงกลาวอาจมไดคานงหลกการทางการตลาดแมแตนอย
เพราะคดวาเปนหนวยงานภาครฐระดบทองถนทไมจาเปนตองอาศยหลกการดงกลาว หรอไมกอาจอาศยแคเปนเพยง
ทางออมเทานน กลาวคอ อาจเหนวาการประชาสมพนธกเหมอนการทาภารกจการแจงขาวสารทวไปเทานน แตใน
ความเปนจรงองคกรปกครองสวนทองถนแหงนไดอาศยบรบทของสวนประสมทางการตลาดอยางเขมขนเขามาทาให
การดาเนนงานเปนไปดวยความราบรนและทสาคญสอตางๆ อยางสอบคคล สอมวลชน หรอสอเฉพาะกจ อยางหอ
กระจายขาย ยอมเปนเครองมอทซอนเรนในความมดทรวมสรางความสาเรจในการแกไขปญหาเมองอยางบรณาการ
ซงตอไปทางองคกรปกครองสวนทองถนคงจะไมมองขามความสาคญตอไป อกทงยงจะตองสงเสรมการใชเครองมอท
เปนสอตางๆ ใหเกดประโยชนสงสดกบประชาชนตอไป
กตตกรรมประกาศ
บทความฉบบนสาเรจดวยกรณศกษาจากฐานงานวจยและโครงการทประสบความสาเรจของสองคกร
ปกครองสวนทองถนประกอบดวย องคการบรหารสวนตาบลปาพะยอม จงหวดพทลง องคการบรหารสวนตาบลทา
ฉาง จงหวดสราษฎรธาน เทศบาลเมองคลองแห จงหวดสงขลา และเทศบาลเมองทงสง จงหวดนครศรธรรมราช
ขอขอบคณผบรหาร บคลากร และประชาชนทกทานของทงสองคกรปกครองสวนทองถน
ขอขอบคณคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยทกษณ College of Law, Governement
and International Studies, Universiti Utara Malaysia ทสนบสนนการผลตผลงานวชาการอยางตอเนอง บดา
มารดา รศ.สพตรา จณณะปยะ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร อ.เสาวธาร โรจนวภาค มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต
และ Universiti Utara Malaysia และคณาจารยทกทานทประสาทวชาความร
136
บรรณานกรม
กรมสงเสรมการปกครองทองถน. (2550). สรปสาระสาคญมาตรฐานการบรการสาธารณะขององคกรปกครองสวน
ทองถน. กรงเทพมหานคร: กระทรวงมหาดไทย.
ชลลดา แสงมณ ศรสาธตกจ ทวนธง ครฑจอน และจารณ แซวอง. (2553). การฟนฟและสงเสรมการปลกขาว
พนเมองพนธดอกพะยอมปลอดสารพษ ตาบลปาพะยอม อาเภอปาพะยอม จงหวดพทลง. สงขลา:
เครอขายการวจยภาคใตตอนลาง.
ณฐยา สนตระการผล. (2553). การตลาดสาหรบภาครฐ. กรเทพมหานคร: เอกซเปอรเนท.
ประธานคงฤทธศกษากร. (2535). การปกครองทองถน.กรงเทพมหานคร: สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.
ระว รงเรอง. (2554). ประมวลความเหนสมชชาองคกรปกครองสวนทองถนเพอการปฏรปทวประเทศ. เอกสาร
ประกอบเวทวชาการฟนพลงชมชนทองถนสการอภวฒนประเทศไทย. 1, 2.
Christensen, T. &Laegreid, T. (2002). New Public Management The transformation of ideas and
practice. Burlington, VT: Ashgae.
Hender, D. (1993). Managing Local Government Services. Hertfordshire: ICSA.
Henry, N. (2010).Public Administration and Public Affairs. New York: Longman.
Hughes, O.E. (2003). Public Management & Administration. New York: Palgrave Macmillan.
Kotler, P. (2003). Marketing Management. New Jersey: Pearson.
Osborne, D.&Gaebler T. (1992).Reinventing Government: How the Entrepreneurial Spirit Is
Transforming the Public Sector. Reading, MA: Addison-Wesley.
Pollitt, C. &Bouckaert, G. (2004). Public Management Reform. New York: Oxford University Press.