Upload
others
View
12
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Starożytny Rzym- powtórzenie wiadomości
1. Daty:
753 p.n.e.- .....................................................................................................................................................
509 p.n.e.- .....................................................................................................................................................
264 p.n.e.- .....................................................................................................................................................
264-241 p.n.e.- ..............................................................................................................................................
218-201 p.n.e.- ..............................................................................................................................................
216 p.n.e.- ......................................................................................................................................................
202 p.n.e.- ......................................................................................................................................................
149-146 p.n.e.- ……………………………………………………………………………………………
73-71 p.n.e.- ..................................................................................................................................................
63 p.n.e.- ........................................................................................................................................................
60 p.n.e.- .......................................................................................................................................................
59-51 p.n.e.- .................................................................................................................................................
52 p.n.e.- .......................................................................................................................................................
49 p.n.e.- .......................................................................................................................................................
48 p.n.e.- .......................................................................................................................................................
15 III 44 p.n.e.- .............................................................................................................................................
43 p.n.e.- .......................................................................................................................................................
31 p.n.e.- .......................................................................................................................................................
27 p.n.e.- .......................................................................................................................................................
9 n.e.- ............................................................................................................................................................
14-30 n.e.- ....................................................................................................................................................
43 n.e.-............................................................................................................................................................
97-112 n.e.- ………………………………………………………………………………………………...
212 n.e.- .........................................................................................................................................................
313 n.e.-…………………………………………………………………………………………………….
330 n.e.-..........................................................................................................................................................
380 n.e.- .........................................................................................................................................................
392 n.e.- .........................................................................................................................................................
395 n.e.- .........................................................................................................................................................
406 n.e.- .........................................................................................................................................................
451 n.e.- .........................................................................................................................................................
455 n.e.- .........................................................................................................................................................
476 n.e.- .........................................................................................................................................................
Odpowiedzi do pkt. 1- Daty: po kolei
753 p.n.e.- Romulus zakłada Rzym
509 p.n.e.- Rzymianie wygnali króla Tarkwiniusza Pysznego, Rzym republiką
264 p.n.e.- zakończenie podboju Italii przez Rzymian
264-241 p.n.e.- I wojna punicka Rzymu z Kartaginą
218-201 p.n.e.- II wojna punicka ( Hannibal)
216 p.n.e.- klęska Rzymian po Kannami z Hannibalem
202 p.n.e.-zwycięstwo Rzymu pod Zamą ( Scypion Afrykański)
149-146 p.n.e.- III wojna punicka – Kartagina rzymską prowincją
73-71 p.n.e.- największe powstanie niewolników pod wodzą gladiatora Spartakusa
63 p.n.e.- Gnejusz Pompejusz pokonuje monarchię Seleucydów, króla Pontu Mitrydatesa
60 p.n.e.- I triumwirat- Gajusz Juliusz Cezar, Gnejusz Pompejusz, Marek Licyniusz Krassus
59-51 p.n.e.- Gajusz Juliusz Cezar podbija celtycką Galię
52 p.n.e.- powstanie przeciw Rzymowie Galów pod wodzą Wercyngoteryksa, zwycięska bitwa Cezara
pod Alezją
49 p.n.e.- Gajusz Juliusz Cezar „przekracza Rubiokon”, zbrojnie przejmuje władzę w Rzymie
48 p.n.e.- zwycięstwo Gajusza Juliusza Cezara nad Gnejuszem Pompejuszem pod Farsalos
15 III 44 r.p.n.e.- spisek i zamordowanie Cezara przez obrońców republiki w idy marcowe ( I Ty
Brutusie przeciwko mnie)
43 p.n.e.- II triumwirat: Oktawian August, Marek antoniusz, Marek Lepidus
31 r.p.n.e.- Oktawian August pokonuje flotę Kleopatry i Marka Antoniusza pod Akcjum
27 r.p.n.e.- Oktwiana dodaje sobie przydomek August, czyli boski, właściwe rządy jedynowładcy (
cesarstwo)
9 r. n.e.- klęska legionów rzymskim w Germanii w Lesie Teutoburskim
14-30 n.e.- działalność Jezusa Chrystusa w Palestynie
43 n.e.- Klaudiusz podbija Brytanię
97-112 n.e.- rządy cesarza Krajana, największy zasięg terytorialny imperium, podbił Dację, walczył z
Partami
212 n.e.- edykt cesarza Karakalli, wszyscy mieszkańcy imperium otrzymali rzymskie obywatelstwo
313 n.e.- Konstantyn Wielki wydał edykt mediolański, w którym zrównał religię chrześcijańską z
innymi wg prawa
330 n.e.- Konstantyn Wielki ogłasza nową stolicą Konstantynopol
380 n.e.- Teodozjusz Wielki ogłasza chrześcijaństwo religią panującą w imperium
392 n.e- Teodozjusz Wielki zakazał innych kultów niż chrześcijaństwo, prześladowania pogan
395 n.e.- Tedozjusz Wielki dzieli imperium między synów na część zachodniorzymską ( Rzym) i
wschodniorzymską ( Konstantynopol)
406 n.e.- plemiona germańskie licznie przekraczają Ren, wkraczają na teren imperium i zakładają na
jego gruzach własne państwa
451 n.e.- zwycięstwo Rzymu i plemion germańskich nad Hunami na Polach Katalunijskich
455 n.e.- Wandalowie zdobywają i rabują Rzym
476 n.e.- wódz germański Odoaker pozbawia władzy ostatniego cesarza Romulusa Augustulusa, odsyła
koronę cesarska do Konstantynopola, data uważna za koniec epoki starożytności i początek
średniowiecza
2. Postacie: Gajusz Juliusz Cezar, Spartakus; Wercyngoteryks, Neron, Horacy, Cycero, Attyla, św. Paweł z Tarsu, Romulus Augustulus,
Romulus, Publiusz Korneliusz Scypio ( Scypion Afrykański), Marek Aureliusz, Tytus Liwiusz, Karakalla, Teodozjusz
Wielki, Konstantyn Wielki, Tacyt, Pyrrus, Kleopatra, Hannibal, Oktawian August, Wergiliusz, Klaudiusz, Seneka,
Dioklecjan, Odoaker, Gnejusz Pompejusz Wielki, Tarkwiniusz Pyszny, Hadrian, Owidiusz, Jezus Chrystus, Swetoniusz,
Trajan,
x Legendarny założyciel Rzymu w roku 753 p.n.e. , zabił swego brata Remusa
x Ostatni król etruski Rzymian wygnany w roku 509 p.n.e.
x Król Epiru, który walczył po stronie Greków z Rzymianami, wygrywał, ale przy dużych
stratach ( od niego pojęcie zwycięstwa okupionego dużymi stratami)
x Przywódca Kartaginy podczas II wojny punickiej, przeprawił swoje wojsko przez Alpy,
zwyciężył pod Kannamni, pokonany pod Zamą
x Zwycięski wódz rzymski w okresie II wojny punickiej, odniósł sukces w bitwie pod Zamą
x Jeden z wodzów okresu republiki, podbił monarchię Seleucydów, uczestnik pierwszego
triumwiratu, pokonany pod Farsalos przez Cezara
x Wybitny wódz, podbił Galię, uczestnik pierwszego triumwiratu, zwyciężył Pompejusza,
przekroczył Rubikon, jego słynne słowa: Veni, Vedi, vici, dyktator, zamordowany w idy
marcowe 15 III 44 r. p.n.e.
x Ostatnia władczyni monarchii hellenistycznej- Egiptu dynastii Ptolemeuszy, próbowała ratować
państwo poprzez związek w Cezarem, Markiem Antoniuszem, przegrana w bitwie pod Akcjum
odebrała sobie życie
x Wódz powstania Galów wobec zależności od Rzymu, pokonany pod Alezją w roku 52 p.n.e.
przez Cezara
x Przywódca największego w ( 73-71 p.n.e.) historii imperium rzymskiego powstania
niewolników, sam był gladiatorem
x Usynowiony przez Cezara następca, pokonał Mariusza Antoniusza i Kleopatrę, wprowadził
ustrój pryncypatu, właściwie pierwszy cesarz imperium
x Cesarz, który w roku 43 n.e. dokonał podboju Brytanii
x Cesarz, znany jako bezwzględny prześladowca chrześcijan, podpalił Rzym, główna postać
powieści „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza”
x Cesarz, który wzniósł olbrzymi wał obronny w Brytanii, stąd nazwa
x Cesarz, władający imperium na przełomie I i II w.n.e., za jego rządów imperium osiągnęło
najszerszy zasięg terytorialny
x Cesarz- filozof, rządzący imperium w II w .n.e., po jego śmierci zakończyła się tzw. złota
epoka Rzymu
x Cesarz, który w roku 212 n.e. nadał obywatelstwo wszystkim wolnym obywatelom imperium
x Poeta, autor epopei Eneida, Bukolik, Georgik, przypisuje mu się sentencję: Miłość zwycięża
wszystko”
x Poeta, autor, Satyr, Pieśni, Listów, zasady „carpe diem”
x Autor „Sztuki kochania”, Metamorfoz, sentencji- „Godzi się uczyć i od wroga”
x Najwybitniejszy historiograf rzymski, autor „Dziejów od założenia Rzymu”
x Historiograf, autor „Dziejów”
x Historiograf, autor” Żywotów cesarzy”
x Mistrz retoryki, sztuki wymowy, autor sentencji „Historia jest nauczycielką życia”, pieniądze
nie śmierdzą
x Filozof nurtu stoicyzmu, autor sentencji; Uczymy się nie dla szkoły, lecz dla życia”
x Przedstawiciel rzymskiego epikureizmu z zasadą „carpe diem” ( Ciesz się dniem)
x Oczekiwany przez Żydów Mesjasz, jego nauki dały początek chrześcijaństwo
x Jeden z apostołów, jego działalność umożliwiła rozprzestrzenienie się chrześcijaństwa na
obszar imperium rzymskiego, autor wielu listów apostolskich
x Cesarz, przeniósł stolicę do Konstantynopola, wydał edykt mediolański w roku 313, który
zrównał chrześcijaństwo z innymi religiami
x Cesarz, który w roku 380 ogłosił chrześcijaństwo religią panującą, w roku 392 zakał kultu
innych religii poza chrześcijaństwem, a w roku 395 podzielił imperium na część wschodnio i
zachodniorzymską.
x Cesarz, który w IV wieku dokonał reformy imperium, wprowadził monarchię absolutną-
dominat, system podziału władzy- tetrarchę, zreformował armię i podział administracyjny
x Wódz koczowniczych Hunów, nazywany „biczem bożym”, który w połowie V wieku byli
postrachem imperium, pokonany na Polach Katalunijskich w roku 451
x Wódz Ostrogotów, który w roku 476 pozbawił tronu ostatniego
cesarza zachodniorzymskiego
x Ostatni cesarz zachodniorzymski, utracił władzę w roku 476
3. Uzupełnij terminy/ pojęcia:
1 Lud zamieszkujący północne tereny Italii, początkowo królowie z dynastii tego plemienia
rządzili Rzymem
2 Określenie na jedno z plemion italskich, które założyło osadę Rzym
3 Nazwa obszaru południowej części Italii, skolonizowanej przez Greków
4 Legendarna matka Romulusa i Remusa
5 Najzamożniejsza część społeczeństwa rzymskiego, arystokracja, jej przedstawiciele
zasiadali w senacie, obejmowali najważniejsze urzędy republikańskie
6 Nowa rzymska arystokracja powstała z wymieszania się rodów patrycjuszowskich z
najbogatszymi plebejskimi
7 Bardzo zamożna warstwa społeczna Rzymu, jej przedstawiciele służyli w konnicy
8 Wolni obywatele rzymscy, głównie kupcy i rzemieślnicy, służyli w legionach
9 Najniższa warstwa plebsu, bez stałego dochodu, głównie chłopi, którzy przenieśli się do
miast, na utrzymaniu państwa ( „chleba i igrzysk”)
10 Byli niewolnicy obdarowani wolności za np. zasługi, lub którzy sami się wykupili, mieli
ograniczone prawa
11 Najniższa warstwa społeczna Rzymu, zwykle jeńcy wojenni, zatrudnieni w latyfundiach,
kopalniach, jako nauczyciele, pomoc domowa, walczyli jako gladiatorzy
12 Nazwa rzymskiej armii, początkowo z poboru, następnie zawodowej, znakomicie
wyszkolonej, zdyscyplinowanej, stanowiąca wyraz potęgi imperium
13 Wygrana okupiona bardzo dużymi stratami, które powodują, że zwycięzca tak do końca
nie może odczuć wymiernego sukcesu.
14 Zwierzęta domowe, które w porę ostrzegły Rzymian w czasie najazdu Galów w roku 393
p.n.e.
15 Forma ustroju państwa rzymskiego, po obaleniu monarchii Tarkwiniuszy, w tłumaczeniu
rzecz wspólna obywateli, państwo demokratyczne, z instytucjami senatu, zgromadzenia
ludowego, wieloma urzędami państwowymi
16 Forma demokracji bezpośredniej, zaczerpnięta z ustroju polis greckich, zebranie
pełnoprawnych obywateli imperium, które dokonywało wyboru urzędników, głosowało
nad ustawami
17 Najważniejsza instytucja republikańskiego Rzymu, rada trzystu arystokratów, osób
starszych, doświadczonych, byłych urzędników; faktycznie decydowała o sprawach kraju
w czasach cesarskich powiększona, ale bez wpływu na sprawy państwowe
18 Zasada pełnienia urzędu, stanowiska, gdzie te same funkcje sprawuje kilka osób
19 Najwyżsi urzędnicy republiki rzymskiej, dowódcy armii, nadzorowali finanse i
sądownictwo, zwoływali zgromadzenie ludowe i senat
20 Urząd powoływane w sytuacjach zagrożenia państwa na okres 6 miesięcy, osoba
sprawowała władzę nieograniczoną
21 Urzędnicy, sprawujący władzę sądowniczą, zastępcy konsulów
22 Urzędnicy republikańscy, zajmowali się ustalaniem listy senatorów, prowadzili spisy
majątkowe, spisy ludności, nadzorowali obyczajowość. Wybierani na okres lat 5.
23 Urzędnicy, zajmujący się pobieraniem podatków, zarządzający pieniędzmi
24 Urzędnicy strzegący porządku publicznego i sprawujący opiekę nad budynkami
komunalnymi, organizowali dostawy zboża i igrzyska
25 Urzędnicy powoływanie w celu obrony ludu rzymskiego przed niesprawiedliwymi
decyzjami senatu i urzędników. Mieli prawo veta wobec ich postanowień
26 Urzędnicy, którzy nosili pęki rózeg przed urzędnikami rzymskimi jako symbol prawa
wymierzania kar cielesnych
27 Określenie bardzo surowej kary wobec legionistów, która skutecznie dyscyplinowała
wojsko
28 Nazwa charakterystycznego dla rzymskich legionów szyku wojskowego
29 Krótki miecz rzymskich legionistów, od jego nazwy wywodzi się słowo gladiator
30 Określenie rzymskiej konnicy
31 Określenie wojsk sprzymierzonych Rzymian
32 Określenie na trzy wojny Rzymu z Kartaginą fenicką w III i II w. p.n.e. o panowanie w
basenie Morza Śródziemnego
33 Określenie na zamorskie terytorium imperium rzymskiego, które zostało przez Rzym
podbite, zarządzane przez konsulów lub pretorów, pierwszą była zdobyta na Kartaginie
Sycylia
34 Ogromne posiadłości ziemskie rzymskiej arystokracji, powiększane dzięki podbojom,
wykorzystywano w nich pracę niewolników, zwykle jeńców wojennych
35 Prawo rzymskich wodzów do odbycia uroczystego pochodu po zwycięskiej kampanii
wojennej w Rzymie, odbywał się przemarsz jeńców, pokaz łupów wojennych i przemarsz
legionistów
36 Brama wznoszona na cześć odniesionego przez wodza rzymskiego zwycięstwa
37 Zwykle jeńcy wojenni, przeszkoleni do walk na śmierć i życie. Ich walki były bardzo
popularną rozrywką mieszkańców imperium
38 Nieformalny podział wpływów w imperium rzymskim w okresie schyłku republiki między
trzech polityków, wodzów armii
39 Urząd jaki sprawował dożywotnio Gajusz Juliusz Cezar po przejęciu władzy
40 Określenie na dokonanie rzeczy niemożliwej, trudnej do wykonania ale i niemożliwej do
odwołania, nazwa pochodzi od decyzji Gajusza Juliusza Cezara
41 Słowa Gajusza Juliusza Cezara po przekroczeniu pewnej rzeki, oznaczają nieodwołalność
podjętej decyzji
42 Słynne słowa cezara po odniesionym zwycięstwie nad Farnacesem , królem Pontu w roku
47 p.n.e.
43 Nazwa kalendarza wprowadzonego przez Gajusza Juliusza Cezara
44 Słowa, które jako ostatnie miał wypowiedzieć do swych morderców w idy marcowe 15 III
44 r.p.n.e. Cezar
45 Określenie na pokój w imperium rzymskim w okresie rządów Oktawiana Augusta
46 System władzy stworzony przez Oktawiana Augusta, pod pozorem zachowaniu ustroju
republiki został on jedynowładcą imperium jako pierwszy senator, cenzor, trybun ludowy,
prokonsul
47 Określenie na system rządów Oktawiana Augusta i jego następców z zachowaniem
instytucji republikańskich.
48 Określenie zwycięskiego wodza, któremu przyznano triumf, najwyższy dowódca
wojskowy w osobie cesarza
49 Tytuł władców imperium rzymskiego, nazwa pochodzi od Gajusza Juliusza Cezara
50 System umocnień zbudowany w Brytanii przez jednego z cesarzy ( stąd nazwa) o długości
128 km, z fosą głęboką na 3 m.
51 Rozbudowany system obrony granic imperium w Europie na rzekach Ren i Dunaj, z
wieloma fortyfikacjami granicznymi, warowniami, wieżami
52 Określenie na plemiona, głównie germańskie, które nie uległy romanizacji, za to często
dokonywały wypadów łupieskich na tereny imperium
53 Określenie na znaczenie stolicy imperium rzymskiego w starożytności dotyczące
rzymskiej komunikacji
54 Szlak handlowy, prowadzący z imperium rzymskiego aż nad Bałtyk w celu pozyskania
cenionego przez Rzymian elektronu ( słowiańskiego jantaru)
55 Proces przejmowania przez ludność prowincji imperium języka, kultury, obyczajów
rzymskich
56 Określenie na potężną, wspaniałą, nieśmiertelną stolicę imperium rzymskiego- Rzym
57 Centralna cześć Rzymu, odpowiednik rynku, miejsce uroczystości państwowych,
obrzędów, centrum życia politycznego i towarzyskiego metropolii
58 Miejsce, budynek obrad senatu rzymskiego
59 Miejsce obrad sądu, wymiany handlowej, w chrześcijaństwie duża świątynia
60 Rzymskie wielopiętrowe kamienice
61 Budynki mieszkalne zamożnych Rzymian, głównie na terenach wiejskich, określenie na
bardzo wystawny dom
62 Najważniejsza część mieszkania zamożnego Rzymianina, pokryta dachem z otworem,
przez który zbierano deszczówkę
63 Wewnętrzny dziedziniec willi, otoczony kolumnami, jego część stanowił ogród,
zabudowany posągami, sadzawkami, centrum życia rodzinnego Rzymian
64 Bramy stawiane w celu upamiętnienia zwycięskiego wodza wyprawy, później wznoszone
na cześć cesarzy, najbardziej znane to Tytusa i Konstantyna
65 Publiczne łaźnie, z basenami, salami gimnastycznymi, pomieszczeniami do masażu, także
biblioteki. Centrum aktywności fizycznej, relaksu, spotkań towarzyskich
66 Odkryte stadiony, miejsce rozgrywania widowisk plenerowych, np. walk gladiatorów
67 Największy rzymski stadion, współczesny symbol Rzymu
68 Najstarszy i największy cyrk rzymski, miejsce rozgrywania wyścigów rydwanów,
odpowiednik greckiego hipodromu
69 Określenie na trzech najważniejszych bogów rzymskich: Jowisza, Junonę i Minerwę
70 Ważny bóg rzymski, uważny za ojca Romulusa, bóg wojny
71 Kapłanki, opiekunki ogniska domowego
72 Najważniejsza świątynia bogów rzymskich, wzniesiona ku czci Jowisza, Marsa, Neptuna,
Wenus, Merkurego, Saturna i Plutona. Budowla w kształcie rotundy, pokryta betonową
kopułą.
73 Kompozycja z różnokolorowych drobnych kamieni, kawałków szkła, ceramiki
74 Rzymskie wodociągi, budowane nad ziemią, którymi doprowadzano wodę do miast
75 Najstarszy zbiór prawa rzymskiego z V w.p.n.e.
76 Zbiór praw stworzony przez cesarza bizantyjskiego w VI w n.e., podstawa współczesnego
prawa
77 Oczekiwany przez Żydów, zesłany przez Boga zbawca w osobie Jezusa Chrystusa
78 Uczniowie Chrystusa, którzy przekazywali nauki mistrza, szerząc chrześcijaństwo
nazywani „rybakami ludzi”, najsłynniejsi to Piotr i Paweł
79 Jeden z pierwszych symboli chrześcijaństwa obok krzyża
80 Cześć Biblii, pisemne relacje o życiu Jezusa, jego uczniów, zawiera cztery ewangelie,
Dzieje Apostolskie, Listy Apostolskie, Apokalipsę św. Jana
81 Dokument wydany przez cesarza Konstantyna Wielkiego w roku 313 n.e.,na mocy którego
zrównano chrześcijaństwo z innymi religiami imperium
82 Wyznawca poglądów sprzecznych z zasadami, doktrynami religii, uznany za
odszczepieńca, potępiony
83 Określenie na podział chrześcijaństwa na katolicyzm i prawosławie , dokonany w roku
1054
84 Gwardia przyboczna cesarzy, często decydowali o obsadzeniu tronu, dokonując
przewrotów pałacowych
85 System sprawowania władzy cesarskiej od czasów Dioklecjana w sposób absolutny,
likwidacja pozostałości ustroju republikańskiego, wprowadzenie wschodniego ceremoniału
dworskiego
86 Tytuł władców rzymskich od czasów Dioklecjana
87 System współrządców wprowadzony przez Dioklecjana, polegał na podziale władzy
między dwóch augustów i pomagających im cezarów, którzy w przyszłości mieli ich
zastąpić.
88 Nowa stolica imperium rzymskiego od roku 330 n.e., nazwa od cesarza, który przeniósł
stolicę
89 Określenie na masowe wkroczenie plemion germańskich na obszar imperium w roku 406
n.e. już nie w celu grabieży, lecz stworzenia własnych państw.
90 Plemię koczowników, pochodzenia tureckiego, którzy w połowie V w.n.e. najechali na
ziemi imperium pod wodzą Attyli, pokonani na Polach Katalunijskich przez siły Rzymian i
plemion germańskich
91 Plemię germańskie, które w roku 455 n.e. zdobyło Rzym i dokonało ogromnych grabieży i
zniszczeń miast, stąd określenie na bezmyślne niszczenie mienia, stworzyli na krótko
państwo w Afryce
92 Znaczne osłabienie siły bojowej rzymskich legionów przez konieczny zaciąg rekrutów
spośród sprzymierzonych z Rzymem plemion barbarzyńskich
93 Inne określenie na imperium wschodniorzymskie, które przetrwało do roku 1453, kiedy
ostatecznie zostało zdobyte przez Turków osmańskich.
Odpowiedzi do zad. 3 tym razem po kolei !!!
1- Etruskowie 2- Latynowie 3- Wielka Grecja 4- Wilczyca
kapitolińska
5- patrycjusze 6- nobilowie 7- ekwici 8- plebejusze
9- proletariat 10- wyzwoleńcy 11- niewolnicy 12-legiony
13- „pyrrusowe zwycięstwo” 14- „gęsi kapitolińskie” 15- republika 16- zgromadzenie
ludowe
17- senat 18- kolegialność 19- konsulowie 20- dyktator
21- pretorzy 22-cenzorzy 23-kwestorzy 24- edylowie
25- trybuni ludowi 26- liktorzy 27- „dziesiątkowanie” 28- żółw
29- gladius 30- equites 31-auxilia 32-wojny punickie
33- prowincja 34- latyfundia 35- triumf 36- łuk triumfalny
37- gladiatorzy 38- triumwirat 39- dyktator 40- „przekroczyć
Rubikon”
41- kości zostały rzucone ( Alea iacta
est”
42- veni, vidi, vici-
przybyłem, zobaczyłem,
zwyciężyłem
43- juliański 44- i ty Brutusie
przeciwko mnie
45- pax romana 46- pryncypat 47- “komedia republiki” 48- imperator
49- cesarz ( od Cezar) 50- wał Hadriana 51-limes 52-barbarzyńcy
53- wszystkie drogi prowadzą do Rzymu 54- szlak bursztynowy 55- romanizacja 56- Rzym wieczne
miasto
57- Forum Romanum 58- kuria 59-bazylika 60- insulae
61- willae ( wille) 62- perystyl 63- atrium 64- łuk trimfalny
65- termy 66- amfiteatr 67- Koloseum 68- Circus Maximus
69- trójka kapitolińska 70- Mars 71- westalki 72- Panteon
73- mozaika 74- akwedukty 75- praw XII tablic 76- kodeks Justyniana
77- Mesjasz 78- apostołowie 79- ryba 80- Nowy Testament
81- edykt mediolański 82- heretyk 83- schizma wschodnia 84- pretorianie
85- dominat 86- dominus et deus ( Pan i
bóg”
87- tetrarchia 88- Konstantynopol
89- Wielka Wędrówka Ludów 90- Hunowie 91- Wandalowie 92- barbaryzacja
legionów
93- Bizancjum
4. Rozpoznaj postacie/ zabytki na ilustracjach:
A. .................................................................... B. ............................. C.....................................
A- legendarna „matka” bliźniaków ( imiona)
B- Urzędnicy, którzy nosili pęki rózeg przed urzędnikami rzymskimi jako symbol prawa wymierzania kar cielesnych C- Najważniejsza instytucja republikańskiego Rzymu, rada trzystu arystokratów, osób starszych, doświadczonych,
byłych urzędników; faktycznie decydowała o sprawach kraju w czasach cesarskich powiększona, ale bez wpływu na
sprawy państwowe
D. ............................ E ............................... F............................................. .......
D- Nazwa rzymskiej armii, początkowo z poboru, następnie zawodowej, znakomicie wyszkolonej, zdyscyplinowanej,
stanowiąca wyraz potęgi imperium
E- rzymski szyk bojowy, nazwa od pewnego gada
F- Brama wznoszona na cześć odniesionego przez wodza rzymskiego zwycięstwa
G -..................................................... H- .............................................................
G- Publiczne łaźnie, z basenami, salami gimnastycznymi, pomieszczeniami do masażu, także biblioteki. Centrum
aktywności fizycznej, relaksu, spotkań towarzyskich
H- Kompozycja z różnokolorowych drobnych kamieni, kawałków szkła, ceramiki
I - ........................................................... J - ..........................................................
I- Centralna cześć Rzymu, odpowiednik rynku, miejsce uroczystości państwowych, obrzędów, centrum życia
politycznego i towarzyskiego metropolii
J- Największy antyczny rzymski amfiteatr , współczesny symbol Rzymu
K- ................................................................... L- .............................................................................
K- Rzymskie wodociągi, budowane nad ziemią, którymi doprowadzano wodę do miast
L- Zwykle jeńcy wojenni, przeszkoleni do walk na śmierć i życie. Ich walki były bardzo popularną rozrywką
mieszkańców imperium
Ł- ........................................................ M- ............................................................
Ł- Najważniejsza świątynia bogów rzymskich, wzniesiona ku czci Jowisza, Marsa, Neptuna, Wenus, Merkurego, Saturna i
Plutona. Budowla w kształcie rotundy, pokryta betonową kopułą.
M- Budynki mieszkalne zamożnych Rzymian, głównie na terenach wiejskich, określenie na bardzo wystawny dom
N O P
N- Wybitny wódz, podbił Galię, uczestnik pierwszego triumwiratu, zwyciężył Pompejusza, przekroczył Rubikon, jego
słynne słowa: Veni, Vedi, vici, dyktator, zamordowany w idy marcowe 15 III 44 r. p.n.e.
O- Usynowiony przez Cezara następca, pokonał Mariusza Antoniusza i Kleopatrę, wprowadził ustrój pryncypatu, właściwie
pierwszy cesarz imperium
P- Przywódca Kartaginy podczas II wojny punickiej, przeprawił swoje wojsko przez Alpy, zwyciężył pod Kannamni,
pokonany pod Zamą
R S T
R- Cesarz, który wzniósł olbrzymi wał obronny w Brytanii, stąd nazwa
S- Oczekiwany przez Żydów Mesjasz, jego nauki dały początek chrześcijaństwo
T- Wódz koczowniczych Hunów, nazywany „biczem bożym”, który w połowie V wieku byli postrachem imperium,
pokonany na Polach Katalunijskich w roku 451
Odpowiedzi do pkt 4: ( oczywiście nie po kolei )
Gajusz Juliusz Cezar; Hadrian. Attyla, Wilczyca kapitolińska ( Romulus i Remus); Oktawian August, Jezus Chrystus,
Hannibal; senator, gladiator, legionista, liktor, willa, formum romanum, partenon, akwedukt, Koloseum, termy, łuk
triumfalny, żółw, mozaika
5. Praca z tekstami źródłowymi;
A
Państwo rzymskie wywodzi się od ( imię założyciela), który wraz z bratem bliźnim Remusem urodził się jako syn westalki
Rei Sylwi i rzekomo boga Marsa. Król Amulius miasta Alba Longa obawiając się o tron, gdyż Rea Sylwia była córką
poprzedniego władcy postanowił się pozbyć się konkurentów do tronu. Reę Sylwię wtrącona do więzienia, a niemowlęta
wrzucono do rzeki Tyber. Bliźniaki jednak cudem ocalały, uratowane przez ( zwierzę), które początkowo opiekowało się i
żywiło malców. Następnie bracia wychowali się między pastuchami i trudnili rozbojem. Mając lat 18 założyli maleńkie
miasto na w 3 roku 6 olimpiady. Po trakcie zakładania miasta między braćmi doszło do krwawej bójki, która zakończyła się
śmiercią jednego z braci.
A. Podaj imię założyciela miasta; ........................................................................
B. Podaj nazwę miasta: ..................................................................
C. Podaj datę założenia miasta: ......................................................
D. Jakie zwierzę wychowywało bliźniaków ? ....................................................................................................
E. Kim był Mars ? .............................................................................................................. ................................
F. Kim były westalki ? ......................................................................................................... ..............................
B
Był on siódmym i ostatnim z królów, zwyciężył Wolsków, a z Etruskami zawarł pokój i wybudował świątynię Jowiszowi na
wzgórzu Kapitolińskim. Potem w czasie oblężenia miasta Ardea, utracił tron. Syn jego znieważył Lukrecję, kobietę ze
znakomitego rodu, która poskarżyła się na swą krzywdę rodzinie, następnie zabiła się na ich oczach. Z tego powodu Brutus,
choć krewniak króla, podburzył lud i monarcha utracił panowanie. Wkrótce i wojsko, która wraz z nim oblegało miasto
Ardea opuściło go, władca z żoną i dziećmi po 25 latach panowania opuścił Rzym. Tak skończyło się panowanie królów,
które trwało 243 lata. Odtąd zaczęto zamiast jednego króla wybierać 2 urzędników, a to z tej przyczyny, aby w razie, gdyby
jeden zechciał działać przewrotnie, drugi mając tę samą władzę, mógł go powściągać.
A. Podaj imię i przydomek ostatniego króla Rzymu: ...........................................................
B. W którym roku Rzym przestał być monarchią ? .............................................................
C. Jaki ustrój przyjął Rzym po obaleniu króla ? ...................................................................
D. Kim był Jowisz ? ..............................................................................................
E. Jak nazywali się najwyżsi urzędnicy rzymscy ? ......................................................................... .................
C
Były zatem trzy składniki władzy państwowej . Najwyżsi urzędnicy, póki nie wyruszą z legionami w pole i póki bawią w
Rzymie decydują o wszystkich sprawach publicznych. Oni przedkładają pod obrady pilne sprawy, w ich ręku spoczywa całe
wykonanie uchwał. Co do kierowania wyprawą wojenną, mają niemal władzę absolutną, z pieniędzy publicznych wydawać
mogą ile zechcą.
Jeżeli chodzi o drugą instytucję, ma ona przede wszystkim władzę nad skarbem, zarządza dochodami i wydatkami. Urzędnicy
zajmujący się finansami nie mogą wydawać pieniędzy bez jej uchwał. Wszelkie ciężkie przestępstwa, jak zdrada,
trucicielstwo, skrytobójstwo popełnione w Italii podlegają trosce tej instytucji. Jeżeli do kogoś poza Italią należy słać
poselstwo lub wypowiedzieć wojnę, także ta instytucja ma o to staranie.
Jedynie lud rozstrzyga o nagrodzie i karze, sądzi za przestępstwo, gdzie grozi znaczna kara pieniężna. Rozdaje urzędy
między godnych ludzi. Ma on także prawo zatwierdzania ustaw.
A. Jak nazywa się opisany ustrój Rzymu ? ...................................................................
B. Najwyżsi urzędnicy, dowódcy wojskowi to: ...........................................................
C. Rada starszych, faktycznie rządząca Rzymem, zarządzała skarbem, prowincjami, prowadziła politykę
zagraniczną to: ...............................................
D. Urzędnicy rzymscy zajmujący się finansami, poborem podatków: .........................................
E. Urzędnicy rzymscy zajmujący się wymiarem sprawiedliwości, sądami: ....................................................
F. Instytucja przedstawicielska ludu rzymskiego, wybierała urzędników, zatwierdzała ustawy :
.........................................................................
D
W strojach odświętnych i czystych lud wypełnił pomosty, wzniesione na hipodromach, Forum i innych częściach miasta.
Wzniesiono je, by lud witał wspaniały pochód zwycięskiego wodza. Otwarto wszystkie świątynie, wypełniono je wieńcami i
wonnościami kadzideł. Pochód był rozłożony na trzy dni. Wieziono na 250 wozach posągi malowidła, tysiąc trzystu mężów
niosło dalej naczynia ze srebra. Następnie woły, które miały pozłacane rogi i wieńce na głowach prowadzone były na ofiarę.
Na końcu wjechał do miasta na wspaniałym czterokonnym rydwanie, w stroju z purpury i złota z gałązką wawrzynu w
prawicy. Całe wojsko było uwieńczone wawrzynem szło za imperatorem, śpiewając rodzime piosenki i pieśni o czynach
wodza.
A. Jaką uroczystość opisano powyżej ? ..............................................
B. Wyjaśnij czym było forum ? .................................................................................................... ...
C. Jaką budowlę wznoszoną z okazji tej uroczystości ? ..................................................................
D. Kim był imperator ? ......................................................................
E
Miał przy sobie około 300 konnych i 5 tys. ciężkozbrojnej piechoty. Reszta wojsk znajdowała się w Galii za Alpami po które
posłał. Zorientował się jednak, że trzeba zaskoczyć przeciwnika śmiałością i błyskawicznym wykorzystaniem korzystnego
momentu. Natychmiast dał więc rozkaz trybunom wojskowym i centurionom by opanowali pobliskie miasto Arminium.
Potem dotarł do rzeki dzielącej Galię Przedalpejską od właściwej Italii. Teraz gdy zbliżał się do decydującego momentu był
pełen wahania. Ostatecznie zdobył się jednak na odwagę, wypowiadając owe znane słowa: Alea iacta est”, by dodać sobie
odwagi.
A. Kto jest bohaterem powyższego fragmentu ? .......................................................................................
B. Co oznacza po polsku „Alea iacta est” ? ..................................................................................... ..........
C. Podaj nazwę rzeki którą przekroczono ? ........................................................................
D. W którym roku miały miejsce te wydarzenia ? ...............................................
E. Jaki tytuł, urząd sprawował po zdobyciu władzy w Italii ? ................................................... .......
F
Gdy tak ja ( imię cesarza) i Licyniusz August, zeszliśmy się szczęśliwie w Mediolanie i omawiali wszystko, co należy do
pożytku oraz bezpieczeństwa publicznego, uradziliśmy dać chrześcijanom i wszystkim innym wolność wyznawania religii,
jaką kto chce, dla wszystkich pod naszą władzą zostających. Nadto postanawiamy odnośnie do chrześcijan, że miejsca, w
których się przedtem zgromadzali, mają im być zwrócone darmo, bez żadnego odszkodowania, bez żadnego zwlekania lub
wahania.
A. Podaj nazwę dokumentu ? ....................................................................................
B. Podaj imię cesarza, który wydał dokument ? ........................................................................
C. Podaj datę wystawienia dokumentu ? ....................................................
D. Jakie było główne postanowienia powyższego dokumentu ?
....................................................................................................................................................................................
G
Cesarze Gracjan, Walentynian, Teodozjusz, Augustowie. Edykt do ludności Konstantynopola.
Jest naszą wolą, by wszystkie ludy, którymi kieruje nasza łaskawość, w takiej religii żyły, jaką przekazał Rzymianom
pierwszy biskup Rzymu, abyśmy zgodnie z nauką apostolską i ewangelią wierzyli w jedno bóstwo Ojca, Syna i Ducha św.
pod postacią Trójcy św. i w równym majestacie. Postępując wedle tej zasady nakazujemy nazywać chrześcijanami i
katolikami, wszystkich zaś innych za głupców i szaleńców uważamy, nakazujemy utrzymywać w hańbie heretyckiego
wyznania. Czeka ich najpierw kara Boża, a potem kara także zrodzona z naszego gniewu, którą im zgodnie z wolą Bożą
okażemy.
A. Podaj imię cesarza, który wydał ten dokument ? ............................................................
B. Poda rok ogłoszenia dokumentu ? .......................................
C. Podaj główne znaczenie edyktu cesarza ?
..........................................................................................................................................................................................
D. Kim był pierwszy biskup Rzymu ( podaj imię) : ......................................................
E. Kim są heretycy ?
........................................................................................................................................................................................ ....
H
Kiedy po pokonaniu Lepidusa śmierci Antoniusza, nie został nawet w partii juliańskiej inny przywódca oprócz niego, złożył
on urząd triumwira, chcąc tylko za konsula być uważany i za takiego, któremu do obrony praw ludu władza trybuńska
wystarcza. Lecz skoro zaczął żołnierzy nęcić darami czy lud rozdawnictwem zboża, a wszystkich słodyczą pokoju zaczął
powoli zagarniać w swe ręce przywileje senatu, którego został „pierwszym senatorem”. Nikt mu nie stawiał oporu, gdyż
najbutnijsi padli w bojach, a pozostali woleli bezpieczną teraźniejszość służąc jemu. Oddał senatowi prowincje słabsze,
spokojne, natomiast sobie w zarząd silniejsze i niebezpieczne z nieprzyjacielskimi ludami. Ażeby zachować pozory,
pozostawił dawne urzędy republikańskie, lecz zaczął sam sprawował nieograniczoną władzę. Ponadto przybrał sobie tytuły
imperatora, cezara i Augusta.
A. Podaj imię i przydomek postaci ? ................................................................................
B. Jaką nazwą określa się ustrój Rzymu wprowadzony przez tego władcę ( od „pierwszy senator”)
........................................................
C. Jak określa się potocznie rządy tego formalnie pierwszego cesarza rzymskiego, lecz z zachowaniem pozornie
ustroju republikańskiego ? ...................................................................
D. Co oznaczają tytuły:
- imperator- .......................................................................................................
- cezar- ...............................................................................................................
- August- ............................................................................................................
E. W którym roku został jedynowładcą imperium ( po pokonaniu Antoniusza i Kleopatry) ?
.........................................
I
Współcześnie z cesarzem Zenonem, panującym w Bizancjum, w zachodniej części państwa władzę sprawował władzy
władca. Rządy zaś za niego sprawował jego Ojciec, Orestes, człowiek niezmiernie bystrego umysłu. Na jakiś czas przedtem
Rzymianie przyjęli jako sprzymierzeńców plamiona germańskie. Lecz im bardziej rosły one w siłę, tym bardziej podupadało
znaczenie legionów rzymskich. W końcu zuchwalstwo barbarzyńców doszło do tego stopnia, iż zażądali 1/3 ziemi uprawnej.
Gdy Orestes odmówił, zabili go na miejscu. Żądania ich spełnił jeden z dowódców gwardii przybocznej cesarza, który przez
10 lat sprawował władzę. Uzurpator pozostawił jednak przy życiu młodego cesarza, sam odsyłając koronę do
Konstantynopola.
A. W którym roku miały miejsce opisane wydarzenia ? ..........................................................................
B. Jakie znaczenie symboliczne jest tej daty ?
..................................................................................................................................................................................
C. Podaj i mię i przydomek ostatniego cesarza imperium zachodniorzymskiego : ......................................................
D. Podaj imię wodza barbarzyńskiego który obalił władzę ostatniego cesarza ? ................................................... .....
E. Jak nazywa się zaciąg do wojsk rzymskich plemion germańskich ? ........................................................................
J
W Kapui, gdzie dla celów widowiskowych szkolono ich, wystąpił pewien Trak. Kiedyś wojował on z Rzymianami i dostał
się do niewoli. Przekonał on około 70 towarzyszy niedoli, że lepiej narażać życie dla zdobycia wolności, niż dla popisywania
się na widowisku. Schronił się na górę Wezuwiusz, gdzie dołączali do niego masowo zbiegli niewolnicy. Wysłane przeciw
niemu legiony zostały pokonane, co zapewniło mu taką sławą, że wkrótce miał wojsko liczące 70 tys. Dopiero w trzecim
roku tej strasznej wojny domowej Marek Licyniusz Krassus pokonał powstańców. Zemsta na buntownikach była straszna,
pozostałych przy życiu 6 tys. ludzi, którzy zostali ujęci, powieszono wzdłuż całej drogi z Kapui do Rzymu.
A. Kim byli walczący w widowiskach na śmierć i życie wojownicy ? .....................................................
B. Podaj imię przywódcy powstania niewolników ? ..............................................
C. W jakich latach rozgrywało się największe w historii imperium rzymskiego powstanie niewolników ?
...............