26/08/53

1

การเลยงดและอบรมเดกปฐมวย

Outline ความหมายและความสาคญของเดกปฐมวย

การเลยงดเดก (CHILD CARE) พฒนาการ สขภาพอนามย

การอบรมเดก (GUIDANCE) หลกการ

อาจารยทรงสดา ภสวาง สาขาวชาบานและชมชน คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม songsuda@chiangmai.ac.th 1

เดก

ความหมาย ผทอยระหวางการเจรญเตบโต (รางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา) ผทมการพฒนาเปลยนแปลงตลอดเวลา

WHO ประชากรทมอายตากวา 15 ป กฎหมาย บคคลทอยในชวงอายตงแต แรกเกด-15 ป

2

เดกปฐมวย

เดกปฐมวย คอ เดกทอยในวยแรกคลอด-<6 ป แบงชวงวยออกเปน แรกคลอด-<1 ป วยทารก1 - <3 ป วยเตาะแตะ3 - < 6 ป วยกอนวยเรยน/วยเดกตอนตน

3

เดกปฐมวย

เดกปฐมวย คอ เดกทอยในวยแรกคลอด-<6 ป ความสาคญของเดกปฐมวย มการเจรญเตบโตรางกาย + จตใจ การพฒนาศกยภาพของสมอง พฒนาการเปลยนแปลงเดนชด วยพงพา

4

สถานการณปญหาเกยวกบเดก

สถานการณปญหาครอบครว ครอบครวไทยในปจจบนไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงของสงคม เศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรม ทาใหมปญหาตาง ๆ ทมผลกระทบตอเดก (เกดปญหาสขภาพกาย สขภาพจต เดกถกปลอยปละละเลย หรอทอดทง)

การเปลยนแปลงโครงสรางครอบครว

ความหลากหลายของรปแบบของครอบครว

การเปลยนแปลงคานยมและความเชอของครอบครว

ความยากจนของครอบครว (สตรตองออกทางานหารายไดนอกบาน ครอบครวตองเคลอนยายไปทางานตางถน)

ครอบครวขาดความรและความพรอมในการเลยงดเดก

สถานการณปญหาเกยวกบเดก (ตอ)

สถานการณดานการนนทนาการ แหลงนนทนาการทเปนประโยชนตอการเรยนรเพอเปดโลกทศนและพฒนาทกษะชวตของเดก ยงมจานวนนอยเมอเทยบกบจานวนเดกทงประเทศและเดกตอพนท

ขาดสถานทนนทนาการทเหมาะสมกบพฒนาการตามวยของเดก และสถานทนนทนาการของรฐทมอยไมไดใชใหเกดประโยชน

ขาดแรงจงใจในการจดกจกรรมนนทนาการทด

26/08/53

2

สถานการณปญหาเกยวกบเดก (ตอ)

สถานการณดานการจดการศกษา

ในสวนของการจดการศกษาปฐมวย พบวา

หนวยงานทดแลรบผดชอบไมชดเจน (ปญหาการถายโอนภารกจ)

การใหความรแก พอ แม ผปกครองไมทวถง

การนามาตรฐานคณภาพไปใชยงไมครอบคลม

การบรณาการยงไมมประสทธภาพ

ชมชนไมมสวนรวม หรอมสวนรวมนอย

การขาดการปลกฝงเรองศาสนา คณธรรม จรยธรรม

สถานการณปญหาเกยวกบเดก (ตอ)

สถานการณปญหาดานสขภาพกาย

ปญหาการขาดสารอาหาร (ไอโอดน) ในหญงตงครรภบางภมภาค มการฝากครรภชา

อบตการณ ทารกมนาหนกนอยกวา 2,500 กรม ยงมอตราสวนสงเกนกวาทกาหนด อตราการเลยงลกดวยนมแมลดลง

ปญหาภาวะอวนในเดกปฐมวยมแนวโนมเพมขน

ระดบสตปญญาลดลงเมออายเพมขน (โดยเฉพาะเดกนอกเขตเทศบาล)

เดกปฐมวยมปญหาฟนนานมผเ พมขน

พอ แมขาดความรและทกษะในการเลยงดบตร

สถานการณปญหาเกยวกบเดก (ตอ)

สถานการณปญหาดานสขภาพจต

- มแนวโนมกลมโรคทางพฒนาการ (เดกออทสตก) สงขน

- กลมโรคทมปญหาตอการเรยนในโรงเรยนเชน เดกสมาธสน

- กลมบกพรองทางดานการเรยนร (Learning disorder) ซงจะทาใหผลสมฤทธทางการเรยนตา

- กลมโรคทเกดจากการตกเปนเหยอหรอเปนผรบผลจากสงคม ไดแก เดกถกทารณทางเพศ เดกฆาตวตาย เดกอนธพาล และเดกใชสารเสพตด

สถานการณปญหาเกยวกบเดก (ตอ)

สถานการณปญหาดานความปลอดภย เดกมแนวโนมเสยชวตจากอบตเหตและบาดเจบสงขน

การจมนา-กลมเดกเลก การเสยชวตจากการขนสง –กลมเดกโต

ผใหญไมใหความสาคญกบความปลอดภยในบานและบรเวณทอยอาศย

สถานการณปญหาเกยวกบเดก (ตอ)

สถานการณปญหาดานการปกปองคมครอง ประเดนสอกบเดก • เดกถกละเมดและกระทาความรนแรงโดยสอเปนประจา • สอนาเสนอสารสนเทศ แบบอยาง ๆ ตาง ๆ ทไมเหมาะ และเสรมสรางคานยมบรโภคนยม ความฟ มเฟอยแกเดก

• สอทดมคณคาเหมาะสมสาหรบเดกยงมนอย • เดกมสวนรวมในการผลตรายการสาหรบเดกนอยมาก • สออเลคทรอนคส เปนชองทางในการละเมด ลอลวง และแสวงประโยชนจากเดก

• เดกนนยงขาดกระบวนการวเคราะหเพอเลอกรบสอ เนองจากไมมการชแนะจากผใหญ และไมมมาตรการควบคมสอทมประสทธภาพ

ความสาคญของเดก

มพนเดมของจตใจบรสทธสะอาดเปนผสบทอดความดงามตางๆ จากผใหญมสทธเชนมนษยผใหญเปนตวแทนของกลมเยาวชนความดเลวของเดกสะทอนคณภาพของประชากรในอนาคตของสงคมโลก

12

26/08/53

3

อนสญญาวาดวยสทธเดกแหงสหประชาชาต(Convention of the Rights of the Child)

สทธในการอยรอด

สทธในการพฒนา

สทธในการคมครอง

สทธในการมสวนรวม

13

อนสญญาวาดวยสทธเดกแหงสหประชาชาต(Convention of the Rights of the Child)

ระบไววา รฐภาคจะดาเนนมาตรการทสามารถกระทาไดทงปวง ทจะ

ประกนใหเดกทกคนไดรบการคมครองดแลจากเภทภยทก

รปแบบ กลาวคอ จากการถกทอดทง ความรนแรง การถกทาราย

หรอถกกระทาอนมชอบ การถกแสวงหาประโยชน (เชน การใช

แรงงานเดก การคาประเวณ การผลต/คา/ใชสารเสพตด) รวมทง

ประกนใหมการคมครองดแล เดกไรบาน เดกพการ เดกทม

ปญหาความประพฤตหรอกระทาความผดทางอาญา และเดกท

ไดรบผลกระทบจากการพพาทสรบ14

กลมเดกในสภาวะยากลาบาก 6 กลม เดกถกปลอยปละละเลย ไดแก เดกเรรอน/ขอทาน เดกถกทอดทงและกาพรา เดกในสลม/ชมชนแออด

เดกถกละเมดสทธ ไดแก เดกถกทารณ โสเภณเดก เดกถกขมขนและแรงงานเดก

เดกประพฤตตนไมเหมาะสม ไดแก เดกตดสารเสพตด ตงครรภนอกสมรส เดกกออาชญากรรม/ตองคด เดกไดรบการฝกอบรมในสถานพนจ เดกมวสมในสถานบรการและสถานเรงรมย

เดกพการทางกาย ทางจตใจ ทางสตปญญา

เดกขาดโอกาส ยากจน เขาไมถงบรการ ไดแก ไมไดเรยนหนงสอ ลกกรรมกรวางงาน

เดกไดรบผลกระทบจากเอดส ไดแก เดกเปนเอดส เดกกาพรา เพราะพอแมเปนเอดส

คณลกษณะทพงประสงคของเดกไทย

มสขภาพดทงรางกายและจตใจ รจกคด ไมงมงาย รจกปรบเปลยนความคด พฒนาตนเองอยางตอเนอง

มวนย รบผดชอบตอตนเองและสงคม

16

คณลกษณะทพงประสงคของเดกไทย

ดาเนนชวตเรยบงายมสายใยผกพนสมาชกในครอบครวมวฒนธรรมทดงาม เขาใจหลกการทถกตองของศาสนา

เขาใจและเลอมใสการปกครองระบอบประชาธปไตย

17

คณลกษณะทพงประสงคของเดกไทย

รคณคาภมปญญาทองถน รบผดชอบตอการรกษาและพฒนาสงแวดลอมมความสามารถในการสอสารมากกวา 1 ภาษา รจกใชเทคโนโลยสารสนเทศใหเกดประโยชน

18

26/08/53

4

ปจจยทเก ยวของกบการอบรมเลยงดเดกปฐมวย

พนธกรรม : การถายทอดลกษณะจาก บรรพบรษส งแวดลอม : สภาวะแวดลอมตวเดก ท งทมชวตและไมมชวต

19

ปจจยดานพนธกรรม

การถายทอดลกษณะจากบรรพบรษสลกหลานถายทอดผานหนวยพนธกรรม (ยน; Gene)ยนจะประกอบอยบนโครโมโซมของรางกาÂ

ลกษณะทางกายภาพเพศ / สดสวนของรางกาย/

รปลกษณะ (สผม, ขน, สตา) / หมโลหต / ความบกพรองของรางกายและโรคบางชนดลกษณะทางสตปญญาผลสมฤทธทางปญญา /ความสามารถทางสมอง

20

ปจจยดานพนธกรรม

ความผดปกตทมการถายทอดทางพนธกรรม

ความผดปกตของโครโมโซม จานวนผดปกต โครงสรางผดปกต

ความผดปกตของ gene

21

การเตรยมความพรอมในการมบตรของสามและภรรยา

สขภาพรางกายสขภาพจตใจฐานะทางเศรษฐกจการชวยเหลอสนบสนน

การตรวจสขภาพทวไปการตรวจคดกรองโรคทางพนธกรรม

การวางแผนครอบครว

22

ปจจยดานสงแวดลอม

การเลยงดเพอใหเดกมการเจรญเตบโตและพฒนาการเตมศกยภาพ

การสงเสรมพฒนาการ การดแลชวตประจาวน การเลน

การสงเสรมการเจรญเตบโต การดแลดานอาหารและโภชนาการ การดแลและการสงเสรมสขภาพ (ภมคมกนโรค) การปองกนอบตเหต

23

การเลยงดและอบรมเดกปฐมวยการเจรญเตบโต (Growth)

กระบวนการของการเปลยนแปลงทางปรมาณทเกดขน

การเพมและขยายขนาดของเซลล

รางกาย : รปรางสงขน, ใหญขน

พฒนาการ (Development)

กระบวนการของการเปลยนแปลงทางคณภาพทเกดขนตลอดชวต

การเปลยนแปลงดานการทาหนาทของตวบคคลและของอวยวะระบบตางๆ : ทาหนาทไดอยางมประสทธภาพ, ทาสงทยาก, สลบซบซอนขน, เพมทกษะใหม

วฒภาวะ (Maturation) การเจรญเตบโตหรอพฒนาการทเกดขนเมอถงชวงวยหนงๆ ถกกาหนด

โดยหนวยพนธกรรม 24

26/08/53

5

คณลกษณะตามวย

คอ พฒนาการดานรางกาย สตปญญาอารมณจตใจ และสงคมของเดก เปนความสามารถตามวยหรอพฒนาการตามธรรมชาตเมอเดกมอายถงวยน นๆ

พฒนาการแตละวย อาจจะเกดขนมากนอยแตกตางกนไปในแตละบคคล ทงนข นอยกบสภาพแวดลอม การอบรมเลยงดและประสบการณทเดกไดรบ

25

รางกาย

สตปญญา

อารมณ-จตใจ

สงคม

26

พฒนาการของมนษย

ดานรางกาย (Physical or psycho-motor development)

ความสามารถของรางกายในการทรงตวและการเคลอนไหว เคลอนทไป โดยการใชกลามเนอมดใหญ (Gross motor)

การชนคอ การควา-หงาย การนง การคลาน การยน การเดน การวง การกระโดด การปนปาย ฯลฯ

การใชกลามเนอมดเลก ใชสมผสรบร และการใชตา-มอประสานกน (Fine motor adaptive)

การหยบจบ การขดเขยน การปน ประดษฐ ฯลฯ

27

พฒนาการของมนษย

ดานสตปญญา (Cognitive development)

ความสามารถในการการรบร (ผานประสาทสมผสทง 5) เรยนรความสมพนธ การรคด การแกปญหา การวเคราะหและสงเคราะห

การใชภาษา สอความหมาย (Language & Communication) Fine motor adaptive

28

พฒนาการของมนษย

ดานจตใจ-อารมณ (Emotional development)

ความสามารถในการรสกและแสดงความรสก พอใจ ไมพอใจ รก ชอบ โกรธ เกลยด กลว ฯลฯ ความสามารถในการแยกแยะ ความลกซง การควบคมการแสดงออกอยางเหมาะสม การสรางความรสกทดและนบถอตอตนเอง (Self-esteem)

29

พฒนาการของมนษย

ดานสงคม (Social development)

ความสามารถในการสรางสมพนธภาพกบผอน มทกษะการปรบตวในสงคม ความสามารถชวยตวเองในชวตประจาวน (personal-social)

ดานจตวญญาณ (Spiritual development)

30

26/08/53

6

พฒนาการของมนษย

ดานจตวญญาณ (Spiritual development)จรยธรรม ธรรมทเปนขอประพฤต ปฏบต

ความรมเยน ผาสกในสงคม ความสงบ ความเจรญรงเรองในสงคม

โครงสรางของจรยธรรมศลธรรม (Ethical Value) : สงงดเวน สงไมควรปฏบต

คณธรรม (Moral Value) : สงควรปฏบต

31

หลกการและทฤษฎพฒนาการในการดแลเดกปฐมวย

หลกการและทฤษฎพฒนาการทเปนทยอมรบและสามารถนาไปปฏบตได ทฤษฎพฒนาการท วไป ทฤษฎพฒนาการดานสตปญญา

พฒนาการดานการรคดของเพยเจท ทฤษฎพฒนาการทางอารมณทฤษฎทางอารมณของออรสเบล ทฤษฎเชาวนอารมณ

ทฤษฎพฒนาการบคลกภาพ ทฤษฎพฒนาการดานบคลกภาพของฟรอยด ทฤษฎพฒนาการดานบคลกภาพของอรคสน

ทฤษฎพฒนาการพฤตกรรมทางสงคม ทฤษฎการเรยนรทางสงคมของแบนดรา ทฤษฎการควบคมพฤตกรรมของสกนเนอร

ทฤษฎพฒนาการดานจรยธรรมของโคลเบอรก/เพยเจท 32

ทฤษฎพฒนาการท วไป

มการเปลยนแปลงอยางมทศทาง ทศทางศรษะ → เทา ทศทางจากสวนกลางลาตว → แขน → มอ ทศทางจากไมเฉพาะเจาะจง → เจาะจง ทศทางจากงาย → ซบซอน

มการเรยงลาดบข นตอน แนนอน

33

ทฤษฎพฒนาการท วไป

อตรา/จงหวะของพฒนาการ มความเฉพาะของแตละคน

มวฒภาวะของความสามารถ พฒนาการในแตละดาน ดาเนนไปในอตราทแตกตางกน แตสมพนธเกยวของกน เกดผลกระทบซงกนและกน

34

บทบาทของพอ แม ในการสงเสรมพฒนาการทเหมาะสมสาหรบเดกปฐมวย

รและเขาใจหลกการและทฤษฎพฒนาการเดกในแตละชวงวยและสามารถนาไปประยกตใช ไดอยางเหมาะสม

เขาใจในธรรมชาตของเดก สงเสรมสนบสนนเดกในแนวทางทเหมาะสม รวมกน (พอ แม คนเลยงด)

การเปนแบบอยางทด แสวงหาทรพยากรเพอใหสามารถพฒนาเดกไดเตมศกยภาพ 35

ธรรมชาตของเดก

e´ç¡»°ÁÇa·u¡¤¹

ÁÕ¤ÇÒÁÊÒÁÒö㹢oºe¢µ íÒ¡a´ 浡µ �Ò§¡a¹

ÁÕ¤ÇÒÁ浡µ �Ò§ÃaËÇ�Ò§ºu¤¤Å

ÁÕ¤ÇÒÁÃÙ�Ê ¡¹¡¤i´eËÁ o¹¼Ù�ãË­�æÅaµ �o§¡ÒÃæÊ´§oo¡

ÁÕ¤ÇÒÁµ �o§¡Òô �ҹà �Ò§¡ÒÂæÅa¨iµã¨

36

26/08/53

7

ธรรมชาตของเดก

☺ e´ç¡»°ÁÇa·u¡¤¹

µ �o§¡Ò÷Õè¨aÃÙ�æÅaeÃÕ¹ µ �o§¡ÒÃæÊ´§¤ÇÒÁÊÒÁÒö µ �o§¡ÒÃe» �¹oiÊÃa äÁ �ªoºoÂÙ�¹iè§ oÂÒ¡ÃÙ�oÂÒ¡eËç¹ ªoº¨aºµ �o§ ªoº¾Ù´¤u ÁÕÃaÂaeÇÅÒ¤ÇÒÁʹã¨ã¹Êi觵 �Ò§æÊaé¹

37

บทบาทของพอ แม ในการสงเสรมพฒนาการทเหมาะสมสาหรบเดกปฐมวย

รและเขาใจหลกการและทฤษฎพฒนาการเดก ตามชวงวยตางๆ และสามารถนาไปประยกตใช ไดอยางเหมาะสม

เขาใจในธรรมชาตของเดก สงเสรมสนบสนนเดกในแนวทางทเหมาะสม รวมกน (พอ แม คนเลยงด)

การเปนแบบอยางทด แสวงหาทรพยากรเพอใหสามารถพฒนาเดกได เตมศกยภาพ 38

พฒนาการตามวยและตวอยางการสงเสรมพฒนาการ

ยมแยม มองสบตา เลนพดคยดวย โดยเอยงหนาไปมาชาๆ ใหลกมองตาม อมบอยๆ อมพาดบาบาง

แขวนของสสด หางจากหนาลก 1 ฟตใหลกมองตาม พดคยทาเสยงตางๆ และรองเพลงใหฟง ใหนอนควาในทนอนทไมนมเกนไป

อมทาน ง พดคยทาเสยงโตตอบกบลก ใหนอนในเปล ทไมมดทบ

1 ด. สบตา จองหนาแม

2 ด. คยออแอ ยม ชนคอใน ทาควา

3 ด. ชนคอไดตรงเมออม นง สงเสยงโตตอบ

39

พฒนาการตามวยและตวอยางการสงเสรมพฒนาการ

จดทท ปลอดภยใหลกหดควา คบ ชของเลนใหไขวควา ชมเชย ใหกาลงใจเมอลกทาได

หาของเลนสสดชนใหญทปลอดภยใหหยบ จบ และใหคบไปหา พดคย โตตอบ ยมเลนกบลก พดถงสงท กาลงทาอยกบลก เชน อาบนา กนขาว

เวลาพดใหเรยกชอลก เลนโยกเยกกบลก หาของใหจบ

4 ด. ไขวควา หวเราะเสยง ดง ชคอตงขนในทาควา

5 ด. พลกควา พลกหงาย

6 ด. ควาของมอเดยว หนหา เสยงเรยกชอ สงเสยงตางๆ โตตอบ 40

พฒนาการตามวยและตวอยางการสงเสรมพฒนาการ

อมนอยลง ใหลกไดคบและน งเลนเอง (คอยระวงอยขางหลง) ใหเลนส งท มส และขนาดตางกน ใหหยบจบส งของเขา-ออก จากถวย หรอกลอง

กลงของเลนใหลกมองตาม พดและทาทาทางเลนกบลก เชน จะเอ จบปดา แมงมม จาจ ตบมอ

หดใหเกาะยน เกาะเดน ใชน วหยบ จบของกนชนเลกเขาปาก

7 ด. นงทรงตวไดเอง เปลยน สลบมอถอของได

8 ด. มองตามของทตก แปลก หนาคน

9 ด. เขาใจเสยงหาม เลนจะเอ ตบมอ ใชนวชและ นวหวแมมอหยบของชนเลก 41

พฒนาการตามวยและตวอยางการสงเสรมพฒนาการ

จดทใหลกคลาน และเกาะเดนอยางปลอดภย เรยกชอลก และชของเลนใหลกสนใจเพอลกขนจบ

ใหลกมโอกาสเลนสงของหรอของเลนโดยอยในสายตา พดชมเชย เมอลกทาสงตางๆ ได เชน พดคย ช และบอกสวนตางๆ ของรางกาย

พดคย โตตอบ ชชวนใหลกสงเกต ใหหาของทซอนใตผา ชใหดภาพและเลาเร องส นๆ ใหฟง ใหลกหดตกอาหาร ดมนา จากถวย และแตงตว (พอ แม ชวยบาง)

10 ด. เหนยวตว เกาะยน เกาะเดน สงเสยงตางๆ "หมา หมา", "จะ จา"

12 ด. พดเปนคาทม ความหมาย เชน พอ แม เลยนเสยง ทาทาง และเสยงพด

15 ด. ชสวนตางๆ ของ รางกายตามคาบอก ดมนาจากถวย

42

26/08/53

8

ลกษณะพฒนาการตามวยของเดกปฐมวยทควรปรกษาแพทย หรอเจาหนาทสาธารณสข

1. อาย 3 เดอน - ไมสบตา หรอ ยมตอบ ไมชคอในทา นอนควา2. อาย 6 เดอน - ไมมองตาม หรอ ไมหนตามเสยง หรอ ไมสนใจคนมาเลนดวย ไมพลกควาหงาย 3. อาย 1 ป - ยงไมเกาะเดน ไมสามารถใชนวมอหยบ ของกนเขาปาก ไมเลยนแบบทาทาง และเสยงพด 4. อาย 1 ป 6 เดอน - ยงไมสามารถทาตามคาสงงายๆ ได เชน นงลง สวสด เดนมาหา (แม)5. อาย 2 ป - ยงไมพดคาตอกน

43

การเลน

เลน “ทาเพอสนกหรอผอนอารมณ”การเลน “ขบวนการเรยนรของเดก”การเลน การเรยนร / การคนควา / การสารวจ / การทดลอง

สรางประสบการณ/พฒนาการเจรญเตบโต พฒนาสตปญญา / พฒนาอารมณ-จตใจ พฒนาสงคม / พฒนาคณธรรม

เลนสนก ปลกปญญา44

พฤตกรรมการเลนของเดก (Models of behavior play)

การเลยนแบบ (Imitation)

การสารวจ (Exploration)

การทดสอบ (Testing)

การสราง (Construction)

45

การเลยนแบบ (Imitation)

การสะทอนใหผอนเหนและทราบถงการรบร ส งแวดลอมตางๆ ทาใหเดกเกดการเรยนรส งตางๆ รอบตวโดยผานเขาไปทางประสาทสมผส เปนการเรยนรทยงไมเขาใจหรอรความหมายได ในทนททรบร (perceived unknown )

46

คณสมบตประจาวยของเดกเปนรากฐานการเลนแบบสารวจ

การทเดกมความสนใจ ความสงสย

ความกระตอรอรนใครรในสงตางๆรอบตว

หากผใหญรจกสนบสนนการเลนใหถกวธ คณสมบตประจาวยนจะไดรบการพฒนาและมตดตวเดกตอไปเรอยๆ

การสารวจ (Exploration)

47

การทดสอบ (Testing)

การเลนแบบทดสอบคอการทเดกอาศยความรใหมทไดจากการสารวจ+ความรเดมจากประสบการณทคนเคย

สงทสารวจได อปกรณทเดกนามาเลน

ทดสอบ (คณสมบต-วธการ)

คณคาของการเลนทเดนชดคอ • สงเสรมพฒนาการการรจกคดอยางมเหตผล • ผเลนจะไดมโอกาสเรยนรเก ยวกบตวเองดวย

48

26/08/53

9

การสราง (Construction)

เดกจะสรางความสมพนธระหวางตนเองกบสงแวดลอมในลกษณะตางๆ เชน การจดทาของเลน

การสรางสถานการณการเลน

เร มตนจากเดกสามารถแยกสงตางๆออกไดวา ตางกนหรอเหมอนกนอยางไร และเร มใชอารมณและความคดเหนของเขาออกมาเปนการกระทา

49

ชนดของการเลน

เลนคนเดยว (Solitary play) : แรกเกด - 8 เดอน

การดคนอนเลน (Spectation play) : 9 เดอน-2 ป

ตางคนตางเลน (Parallel play) : 2-3 ป

การเลนดวยกน (Partner play) : 3-6 ป

การเลนเปนกลม (Group play) : 9-12 ป

50

ของเลนสาหรบเดกปฐมวย

หลกการในการเลอกของเลนสาหรบเดกคณสมบตของของเลนทด

ปลอดภยในวสด,ขนตอนการผลต มความแขงแรง ปลอดภยสาหรบการเลนดงดดความสนใจ เลนแลวสนกทาใหเลนบอยๆเหมาะสมกบวย (ขนาด) และความสามารถของเดกสงเสรมพฒนาการหลากหลายดานราคาเหมาะสม และทนทานกระตนการคด ความคดสรางสรรค จนตนาการ สงเสรมการเรยนร เลนไดหลากหลายวธ ไมมรปแบบจากด หรอ เลนไดหลายคน

51

ของเลนสาหรบเดกปฐมวย

หลกการในการเลอกของเลนสาหรบเดกคณสมบตของของเลนทด

A rule of thumb –THE SMALLER THE CHILD, THE LARGER THE TOY’S PIECES SHOULD BE

REMEMBER, IF SOMETHING SEEMS DANGEROUS, IT PROBABLE IS. RESPECT YOUR INTINCTS AND YOUR OBSERVATIONS.

52

บทบาทของพอ-แมกบการเลนของเดกปฐมวย

ทเลน ของเลน อสระในการเลน ควรสนบสนน

53

การสงเสรมการเจรญเตบโต

การดแลสขภาพกายการดแลสขภาพฟนการดแลสขภาพจต

☺การเฝาระวงการเจรญเตบโต☺การดแลการไดรบภมคมกนโรค☺การปองกนการเกดอบตเหต

54

26/08/53

10

¡ÒôÙæŤÇÒÁÊaoÒ´

การอาบนา การทาความสะอาดสวนตางๆของรางกาย

การทาความสะอาดฟน การเลอกของใชสาหรบเดกทเหมาะสม

การฝกเดกในการทากจวตรเหลานดวยตวเอง

55

อาหารและโภชนาการสาหรบเดกปฐมวย

ความสาคญ ►เพอการเจรญเตบโตดานรางกายและจตใจ►เพอการพฒนาศกยภาพของสมอง

ความตองการสารอาหาร อาหารหลก 5 หม สารอาหารคารโบไฮเดรต / โปรตน / ไขมน / วตามน / เกลอแร / นา ปรมาณเพยงพอและเหมาะสมกบความตองการของรางกาย

56

อาหารและโภชนาการสาหรบเดกปฐมวย

57

อายเดอน

รอยละ นาหนกสมองตามชวงวย

อาหารและโภชนาการสาหรบเดกปฐมวย

ความสาคญ � เพอการเจรญเตบโตดานรางกายและจตใจ� เพอการพฒนาศกยภาพของสมองความตองการสารอาหาร

อาหารหลก 5 หม สารอาหารคารโบไฮเดรต / โปรตน / ไขมน / วตามน / เกลอแร / นา ปรมาณเพยงพอและเหมาะสมกบความตองการของรางกาย

58

☺ Normal growth☺ Normal development☺ Good eating habit☺ Disease prevention

เปาหมายการดแลการใหนมและอาหารเสรม อาหารและโภชนาการสาหรบเดกปฐมวย

การเลยงลกดวยนมแม- นมเปนอาหารหลกของทารก (แรกคลอด-1 ป)- ใหนมแมแกทารกตงแตแรกคลอด- 6 เดอน (ใหไดถง 2 ป)- หลงจาก 6 เดอน เรมใหอาหารเสรมแกทารก- หลงจาก 1 ป เดกจะตองไดรบอาหารหลก 3 มอ และนมจะเปนอาหารเสรม

60

26/08/53

11

อาหารและโภชนาการสาหรบเดกปฐมวย

ประโยชนของนมแมสาหรบทารก - มภมคมกนโรค- มปรมาณโปรตนและคารโบไฮเดรตเหมาะสม- มนายอยไขมน (นายอยไลเปส)- มวตามนตางๆททารกตองการ- มธาตเหลกเพยงพอและนาไปใช

ประโยชนไดด- มสดสวนของแคลเซยมและฟอสฟอรสเหมาะสมใน

การเอาไปใชประโยชน- มนาเพยงพอ

61

แนวทางการเลยงลกดวยนมแมใหสาเรจ

ใหลกดดนมแมภายในหนงชวโมงหลงคลอด ใหลกกนนมแมอยางเดยวเปนเวลา 6 เดอน โดยไมตองใหอาหารอนแมแตนา

ใหลกดดนมบอยเทาทตองการ โดยไมจากดเวลา ไมวากลางวนหรอกลางคน

ไมใชขวดนม จกนม หรอจกหลอก

ทารกไดรบนมพอหรอไม

ขณะดดนมแม นมแมอกขางจะมนานมไหลออกมา

ทารกนอนหลบไดนาน ไมรองกวนเพราะหว

ทารกจะปสสาวะมากกวา 6 ครง/วน และอจจาระ 2-5 ครง/วน

นาหนกทารกเพมตามเกณฑ64

กราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตของเดกหญง อาย 0-2 ป กราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตของเดกชาย อาย 0-2 ป

การใหอาหารเสรมสาหรบทารก

ความสาคญI. เพอเสรมปรมาณและชนดของสารอาหารให

เหมาะสมกบความตองการ เชน ธาตเหลก (อาหารเสรมคอ ตบบด, ไขแดง) โปรตน (เนอสตวตางๆ) ใยอาหาร (ผก-ผลไมตางๆ)

II. เพอฝกประสบการณ ผานประสาทสมผสท ง 5 เชน เหนสสนและไดกลนของอาหาร, รบรสของขาว ผก เนอสตว ผลไม, ไดสมผสอาหารทมเนอสมผสแตกตางกนผานประสาทสมผสในปากและการใชมอ

III. เพอสงเสรมพฒนาการ ใหเดกมทกษะการเคยว การกลน การหยบจบ การทางานของระบบทางเดนอาหาร

แรกเกด-6 เดอน

26/08/53

12

การใหอาหารเสรมสาหรบทารก

ลกษณะของอาหารเสรม เรมตนดวยเนอสมผสทนมเละ และเปลยนให หยาบขน จนเหมอนอาหารผใหญ

ไมมการปรงแตงรสชาต

ใชวตถดบทไดคณภาพ ตามฤดกาล ปราศจากการปนเปอน

67

หลกการจดอาหารสาหรบเดกปฐมวย

คานงถง →→

ประโยชนทไดรบ / ปรมาณเพยงพอ เหมาะสม / ความสะอาดในการเตรยม-ปรงประกอบ /

รสชาตอาหาร / ความหลากหลาย-หาไดงาย

ไมบงคบ / ชแนะ-เชญชวน / ฝกทกษะ / หม นสงเกต / ปลกฝงสขนสย-บรโภคนสย

68

อาหารทไมควรใหเดกบรโภค

อาหารหมกดอง

อาหารดบ สกไมทวถง

อาหารรสจด

อาหารทมสสนสดใส

อาหารทมผงชรส-เกลอมาก

นาอดลม นาชา-กาแฟ

อาหารทมไขมนมาก

ลกอม นาหวาน โคลา

การจดอาหารสาหรบเดกวยกอนเรยน

เวลาของการรบประทานอาหารหลก – กาหนดเวลาประจา

อาหารวางทเหมาะสม – นม ถวเมลดแหง ไข ผลไม ผก ขาวโพด ขนมปง

ควรคานงถงรสชาตทเหมาะสมสาหรบเดก การปรงประกอบคานงถงการสงวนคณคาอาหาร เลอกใชภาชนะ อปกรณทเหมาะสม ขอควรระมดระวง – เดก 2-3 ป »» การสาลกอาหารทมลกษณะกลมแขง เมดเลก ละลายยากเมออม

ประเดน: ขนมเดก

71

การฝกนสยการกนทด

ปจจยทมอทธพลตอการรบประทานอาหารของเดกความตองการสารอาหาร: อาหารหลก 3 มอ อาหารเสรม/

วาง 2 มอบทบาทของพอ แม ผดแลสอ-โทรทศนเพอน (ในเนอสเซอร หรอ โรงเรยนอนบาล)

26/08/53

13

การฝกนสยการกนทดการปลกฝงนสยการกนทด 1. การใหเดกรบประทานอาหารเอง2. จดอาหารใหหลากหลายในแตละมอ3. ปรงประกอบอาหารสาหรบเดกใหเปนรสชาตธรรมชาต งด

การปรงแตง4. จดตกแตงอาหารใหมรปลกษณดงดด นากน5. ใหมอาหารแปลกใหมใหเดกไดมโอกาสลมลอง6. พอ แม เปนแบบอยางของพฤตกรรมการกนทด7. สอนและเปนตวอยางในเรองมารยาทในการกน8. จดบรรยากาศในการกนใหเหมาะสม9. เดกตองงดขนมหวานกอนมออาหาร

การสรางเสรมภมคมกนโรคในเดก

74

บทบาทของผดแลเดก

มโรคอะไรบางทปองกนไดดวยวคซน

ชวงอายทตองไดรบวคซน

ขอควรรกอนและหลงการใหวคซน

75

กาหนดการสรางเสรมภมคมกนโรค

76

อาย วคซนทให แรกเกดถง 1 เดอน 1.วคซนปองกนวณโรค (BCG)

2.วคซนปองกนตบอกเสบบ (HBV1)2 เดอน 1.วคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก ไอกรน (DTP) ครงท 1

2.วคซนปองกนโรคโปลโอ ครงท 1 (OPV 1)

3. ฉดวคซนปองกนตบอกเสบบ(HBV2)

4 เดอน 1. วคซนปองกน DTP ครงท 22. วคซนปองกน OPV ครงท 2

6 เดอน 1. วคซนปองกน DTP ครงท 32. วคซนปองกน OPV ครงท 3

กาหนดการสรางเสรมภมคมกนโรค

77

อายเดก วคซนทให 9-12 เดอน 1. วคซนปองกนโรคหด หดเยอรมน

คางทม (MMR 1)1 1/2-2 ป 1. วคซนปองกนโรคไขสมองอกเสบ (JE)

2 เขม หางกน 1-2 สปดาห2. วคซนปองกน DTP กระตน3. วคซนปองกน OPV ครงท 4

2 1/2 ป 1. วคซนปองกน JE เขมท 34-6 ปหรอ ป.1 1. วคซนปองกน DTP (< 6 ป) หรอ

วคซนปองกน DT (> 6 ป) 2. ฉดวคซนปองกน MMR ครงท 2

3. วคซนปองกน OPV กระตนครงท 511-14 ป 1. วคซนปองกน T (ตอไปฉดกระตนทก 10 ป)(กอนออกโรงเรยนชนประถม) 2. ฉดวคซนหดเยอรมน

กาหนดการสรางเสรมภมคมกนโรค

อาย วคซนทให

2-6 เดอน เยอหมสมองอกเสบ (HIB)

1-13 ป วคซนปองกนอสกอใสวคซนปองกนไขหวดใหญ

78

26/08/53

14

สาเหตของการเกดอบตเหตในเดกปฐมวย

จากตวเดกวยและธรรมชาตของเดกสภาพรางกาย, จตใจ, อารมณเพศ

จากพอ แมขาดการเอาใจใสประมาท เลนเลอสภาพรางกาย, จตใจ, อารมณ

สาเหตของการเกดอบตเหตในเดกปฐมวย

จากสงแวดลอม สงแวดลอมทางธรรมชาตเชน ภยพบต, ดน-นา-ลม-ไฟ

สงแวดลอมทางกายภาพ เชน ทอยอาศย, โรงเรยน, ยานพาหนะ,

อปกรณ เครองใช ของเลน สงแวดลอมทางสงคมบคคลใกลชด เชน ญาตพนอง, เพอนเจาหนาท ผมสวนเกยวของกบปจจยทเกยวของกบอบตเหต

การปองกนอบตเหต

• การดแลเอาใจใสอยางใกลชด

• การเขาใจพฒนาการ ธรรมชาตของเดก

• การจดการสภาพแวดลอมใหเหมาะสม

• การมสต ไมประมาท

• สอนเดกเรองความปลอดภย

81

หนาทของพอ แม (ผปกครองในครอบครว)

การเลยงดลกใหเจรญเตบโตในสงคมการอบรมและการใหการศกษาเบองตนการสนบสนน สงเสรมเดกตามความสนใจการทาตนเปนแบบอยางทดแกลกการถายทอดวฒนธรรมทางสงคม

82

ลกษณะการอบรมเลยงด

แบบใหความรก ความอบอน ประชาธปไตย

แบบคาดหวง

แบบปลอยปละละเลย

แบบรกถนอมมากเกนไป

ลกษณะการอบรมเลยงดแบบใหความรก ความอบอน ประชาธปไตย

¤ÇÒÁÃa¡

¤ÇÒÁoºou�¹

¤ÇÒÁe¢ �Òã¨

ãË �Êi·¸i

eoÒã¨ãÊ �

ãË �¤íÒæ¹a¹íÒ-äÁ �oo¡¤íÒÊaè§

ÁÕeÇÅÒã¡Å �ªi´

26/08/53

15

ลกษณะการอบรมเลยงดแบบใหความรก ความอบอน ประชาธปไตย

เปนแบบอยาง ใหความรบผดชอบและหนาท ใหอสระใชการลงโทษทเหมาะสมฝกวนยสรางสงแวดลอมทเหมาะสม

ลกษณะการอบรมเลยงดแบบคาดหวง

การเคยวเขญ

การออกคาส ง การดดาวากลาว การกาหนดกฎเกณฑ

ลกษณะการอบรมเลยงดแบบปลอยปละละเลย

ไมสนใจ ลงโทษโดยไมมเหตผล ชอบขปลอยใหทาอะไรตามใจชอบไมชแนะแนวทางทถกตองและเหมาะสมลาเอยง รกลกไมเทากน

ลกษณะการอบรมเลยงดแบบรกถนอมมากเกนไป

ความรก

แนะนา ชวยเหลอตลอดเวลา

ไมยอมใหเดกชวยตวเอง

วตกกงวล กลวทกสงทกอยาง

งานวจยทเกยวกบการอบรมเลยงดกบพฒนาการเดก

ความสมพนธระหวางการอบรมเลยงดกบระดบสตปญญา

เดกทไดรบการเลยงดแบบประชาธปไตยมากเทาใดกจะมระดบสตปญญาสงเทานน

เดกทไดรบการเลยงดแบบประชาธปไตยมความสมพนธเชงบวกกบความคดสรางสรรค ความภาคภมใจในตนเอง และการปรบตว

การอบรมเลยงดแบบใชเหตผล มความสมพนธกบการใช เหตผลเชงจรยธรรม

เดกทไดรบการอบรมเลยงดแบบปลอยปละละเลย และแบบเขมงวด มความสมพนธเชงลบกบแรงจงใจใฝสมฤทธ

งานวจยทเกยวกบการอบรมเลยงดกบพฒนาการเดก ความสมพนธระหวางการอบรมเลยงดกบพฒนาการดานคณธรรม

จรยธรรม

เดกทไดรบการอบรมเลยงดแบบปลอยปละละเลย และแบบเขมงวด มความซอสตยนอย

ความสมพนธระหวางการอบรมเลยงดกบพฒนาการดานจตใจ อารมณ คณธรรม

การอบรมเลยงดแบบควบคมมาก มประโยชนตอพฒนาการดานจตใจ ในเดกเลก-วยรนตอนตน ในเดกหญงมากกวาเดกชาย

(การควบคม—ความซอสตย มสมมาคารวะ เออเฟอ กตญญ และเชอในบาปบญ)

การควบคมในปรมาณทจาเปน ไมควบคมมากเกนไป จะทาใหเยาวชนมจรยธรรมสงทสด

การควบคมในปรมาณมากเกนไปในวยรนตอนกลาง จะทาใหเดกมสขภาพจตเสอม และกาวราวมาก

26/08/53

16

งานวจยทเกยวกบการอบรมเลยงดกบพฒนาการเดก

ความสมพนธระหวางการอบรมเลยงดกบสขภาพจต และปญหาพฤตกรรมไมเหมาะสม

เดกทไดรบการเลยงดแบบเอาใจใสมากเกนไป และคาดหวงมากเกนไป สงผลใหสขภาพจตเสย

การเลยงดแบบทอดทง และควบคมมากเกนไปสมพนธกบพฤตกรรมกาวราวทพบในเดก

การเลยงดแบบปลอยปละละเลย รวมกบปญหาความแตกแยกในครอบครว การตดสรา ยาเสพตด และการตองโทษของสมาชกในครอบครว สงผลตอพฤตกรรมการทาผดกฎหมายของเดก

ความสมพนธของรปแบบการอบรมเลยงดกบพฒนาการเดก

เบญจพร และคณะ, 2541 อางใน การอบรมเลยงดเดกของครอบครวไทย : ขอมลการวจยเชงคณภาพและปรมาณ. 2547. สธรรม นนทมงคลชย บรรณาธการ.

รปแบบการอบรมเลยงด ความสมพนธ พฒนาการเดก

ประชาธปไตย เชงบวก สตปญญา ความคดสรางสรรค การปรบตว ความภมใจในตวเอง

ใชเหตผล เชงบวก การใชเหตผลเชงจรยธรรมและความซอสตย ลกษณะทางเพศ

ควบคม เชงบวก ความสนทดภาษาไทย ความซอสตย ความเออเฟอ มสมมาคารวะ กตญญ เชอบาปบญ จรยธรรม

ความสมพนธของรปแบบการอบรมเลยงดกบพฒนาการเดก

เบญจพร และคณะ, 2541 อางใน การอบรมเลยงดเดกของครอบครวไทย : ขอมลการวจยเชงคณภาพและปรมาณ. 2547. สธรรม นนทมงคลชย บรรณาธการ.

รปแบบการอบรมเลยงด ความสมพนธ พฒนาการเดก

ควบคมมาก เชงบวก พฒนาการของเดกเลกและวยรนตอนตน

เชงลบ พฒนาการของวยรนตอนกลางเปนตนไป

เขมงวด เชงลบ แรงจงใจใฝสมฤทธ ลกษณะทางเพศ

ปลอยปละละเลย เชงลบ แรงจงใจใฝสมฤทธ

เชงบวก การทาผดกฎหมาย

เอาใจใสมากเกนไป คาดหวงมากเกนไป

เชงลบ สขภาพจต

ลกษณะของเดกทไดรบการเลยงดแบบประชาธปไตย

เปนตวของตวเอง เชอมนในตนเอง รวาตนเองมคณคา

มความรบผดชอบ ปรบตวไดด กลาแสดงออก ชวยเหลอตนเองไดด แกปญหาเฉพาะหนาไดด อารมณขน ราเรง มองโลกในแงด มความมนคงทางอารมณ

รจกใชเหตผล เคารพ สทธของตนเองและผอน ใหความรวมมอกบผอนไดด มคณลกษณะของการเปนผนาทด

ลกษณะของเดกทไดรบการเลยงดแบบคาดหวง

เจาอารมณ ไมมนใจในตนเองปรบตวไดยากไมมความเปนตวของตวเองไมกลาตดสนใจขาดความคดรเรมสรางสรรควานอนสอนงายเชอฟงทกอยางชอบพงพา

ลกษณะของเดกทไดรบการเลยงดแบบปลอยปละละเลย

• เดกกาวราว• ชอบทะเลาะเบาะแวง• ปรบตวไดยาก• ไมเชอฟง• มความตงเครยดทางอารมณ ไมสามารถควบคมอารมณได

• ไมมเหตผล• ชอบเรยกรองความสนใจ• มทศนคตไมดตอพอแม

26/08/53

17

ลกษณะของเดกทไดรบการเลยงดแบบรกถนอมมากเกนไป

เอาแตใจตวเอง ขาดความเชอมนในตนเอง

พงตนเองไมได คอยพงพาผอนเสมอปรบตวไดยากไมสามารถแกปญหาดวยตนเอง

มแนวโนมสขภาพจตเสย

บทสรปเดกปฐมวยมความสาคญ ทจาเปนตองไดรบการเลยงดและอบรมทเหมาะสม

พอ แม มบทบาทสาคญในการเลยงดและอบรมเดกปฐมวย

ความเขาใจในหลกพฒนาการ ความตองการตามธรรมชาตและความแตกตางระหวางเดกแตละคน เปนสงทพอ แม ตองใหความสาคญและคานงถงในการเลยงดและอบรมเดกปฐมวย

ความรก ความอบอนในครอบครว ชวยสรางเดกปฐมวยใหมความสขและเปนคนด ในสงคม

98