2.1. Poznajemy środowisko pracy Rzdzialy...Rozdział 2. 31 2.1. Poznajemy środowisko pracy 2.1.1. Podstawowe informacje o popularnych systemach operacyjnych Często można usłyszeć,

Rozd

ział

2.

31

2.1. Poznajemy środowisko pracy

2.1.1. Podstawowe informacje o popularnych systemach operacyjnych

Często można usłyszeć, że komputer to urządzenie, które potrafi prawie wszystko. Tak naprawdę jednak umie tylko tyle, ile nauczy je człowiek. Aby komputer mógł wykonać jakieś zadanie, musi wiedzieć, co i w jakiej kolejności robić. Umożliwiają to programy, a ich tworzeniem zajmują się informatycy: programiści i projektanci.

Program to ciąg poleceń zapisanych w sposób zrozumiały dla komputera, w celu wykonania jakiegoś zadania.

DEFINICJA

Program komputerowy może służyć do redagowania tekstów, tworzenia kompozycji plastycznych, liczenia lub komunikowania się. Jest to pośrednik między użytkownikiem a komputerem. Przykłady takich programów poznasz podczas kolejnych lekcji informatyki.

Szczególnym i najważniejszym programem jest system operacyjny — czyli środowisko pracy dla użytkownika komputera. System operacyjny zarządza pracą wszystkich urządzeń i nadzoruje pracę innych programów. Istnieje kilka systemów operacyjnych, najpopularniejszym z nich jest Microsoft Windows (rysunek 2.1).

Innym systemem operacyjnym, który cieszy się coraz większym zainteresowaniem użytkowników komputerów, jest Linux. Być może spotkałeś się z sympatyczną postacią pingwinka, który stanowi logo tego systemu.

System ten, podobnie jak Windows, występuje w wielu wersjach (tzw. dystrybucjach). Najpopularniejsze z nich bardzo przypominają wyglądem i sposobem obsługi system Windows. Najważniejszą zaletą większości dystrybucji systemu Linux (rysunek 2.2) jest darmowe rozpowszechnianie (skopiowanie ich z internetu lub od kolegi jest legalne).

Rysunek 2.1. Logo systemu Windows

Rysunek 2.2. Pingwinek — kojarzony z systemem Linux

W pracowniach komputerowych coraz częściej, oprócz komputerów PC, można spotkać komputery apple macintosh (czyt. epl mekintosz), których symbolem jest nadgryzione jabłko . Użytkownicy nazywają je apple lub

Informatyka Europejczyka. iPodręcznik dla szkoły podstawowej, kl. IV-VI

32

skrótowo mac (czyt. mak). Wykorzystują je w swojej pracy głównie specjaliści: grafi cy, poligrafowie, często także architekci i projektanci. Obecnie są one również coraz bardziej popularne wśród zwykłych użytkowników komputerów z uwagi na prostotę obsługi i funkcjonalność.

W podręczniku, który trzymasz w ręce, znajdziesz podstawowe wiadomości na temat pracy z systemem operacyjnym Mac OS X. Dowiesz się, jakie są jego możliwości i jak wykorzystywać go na co dzień. Wszystkie przygotowane zadania i ćwiczenia będziemy wykonywać w tym systemie.

Aby podręcznik był zrozumiały dla każdego użytkownika, nawet tego przyzwyczajonego do komputerów PC i starszych wersji Mac OS, a także z uwagi na fakt, że często w domu korzystacie z komputerów PC, w podręczniku podajemy i stosujemy terminologię w dwóch wariantach, na przykład:

Mac OS PCbiurko pulpitteczka katalog (folder)znaczek ikonapukać klikać

2.1.2. Biurko (pulpit)

W systemie Mac OS X wszystko jest tak zorganizowane, że potrzeba niewiele czasu, aby nauczyć się jego obsługi. Praca w tym systemie jest prosta nawet dla początkującego użytkownika, wręcz intuicyjna. Po uruchomieniu komputera na ekranie pojawia się biurko (pulpit), jak na rysunku 2.3.

Rysunek 2.3. Przykładowe biurko po uruchomieniu komputera apple

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

33

Biurko, które widzisz na ekranie komputera, może wyglądać inaczej niż przykładowe biurka przedstawione w podręczniku. Dzieje się tak dlatego, że wygląd biurka można dowolnie zmieniać.

Biurko zawiera:• Ikony (znaczki) — symbole grafi czne oznaczające katalogi

(teczki) lub pliki oraz dyski; po dwukrotnym kliknięciu znaczka na ekranie pojawia się reprezentowany przez niego obiekt.

• Dock — przechowuje ikony (znaczki) wszystkich otwartych programów i zminimalizowanych dokumentów. Jest podzielony na dwie części: w lewej znajdują się tylko znaczki (ikony) programów, w prawej — ikony zminimalizowanych okien dokumentów i katalogów (teczek). Po pierwszym uruchomieniu w docku znajduje się domyślny zestaw programów. Ostatnie miejsce zawsze zajmuje Kosz.

• Kosz — tutaj trafi ają wszystkie pliki i katalogi (teczki), które chcemy usunąć. Dzięki niemu możesz też odzyskać dane, które zostały skasowane przez przypadek.

Co pewien czas opróżniaj Kosz, by znajdujące się w nim elementy nie zajmowały cennego miejsca na dysku komputera. Zanim jednak opróżnisz Kosz, sprawdź, czy nie znajduje się w nim coś, co usunięto przez pomyłkę.

PAMIĘTAJ

• Belka z paskiem menu programu — znajdują się tu polecenia, za pomocą których obsługujemy programy (rysunek 2.4). Musisz wiedzieć, że wygląd paska zależy od programu. Zazwyczaj jednak w pasku menu występują następujące opcje: Plik (rysunek 2.5), Edycja, Okno, Widok, Pomoc. Stałym elementem jest logo Apple — nadgryzione jabłko (rysunek 2.6).

Rysunek 2.4. Przykładowa belka z paskiem menu — program TextEdit

Rysunek 2.5. Rozwinięte menu Plik — program TextEdit


34

Podczas pracy będziesz używać myszy do komunikowania się z komputerem. Są trzy sposoby korzystania z myszy:

• kliknięcie — ma na celu zaznaczenie obiektu w celu przygotowania go do wykonania innych czynności,

• dwukrotne kliknięcie (dwuklik) — stosujemy, aby uruchomić dowolny program lub zobaczyć zawartość katalogu (teczki),

• przeciąganie — stosujemy w celu przeniesienia obiektu w inne miejsce (tzw. metoda przeciągnij i upuść).

Stosując metodę przeciągnij i upuść, znacznie przyśpieszasz pracę. Jeżeli przeciągniesz plik nad katalog (teczkę) z wciśniętym przyciskiem myszy, to po zwolnieniu przycisku plik zostanie przeniesiony do tego katalogu (teczki) (rysunek 2.7).

PAMIĘTAJ

Rysunek 2.7. Przeciąganie pliku do teczki (katalogu)

W pracy z komputerem będziesz równie często korzystać z klawiatury (poznasz ją dokładnie w następnym rozdziale). Warto od razu nauczyć się prawidłowo nią posługiwać, ponieważ złe nawyki bardzo trudno potem wykorzenić.

Rysunek 2.6. Biurko z ikonami (znaczkami) dysków i rozwiniętym menu

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

35

2.1.3. Uruchamianie programów i kończenie ich pracy

DockW systemie Apple OS X wszystkie programy, które są w danej chwili uruchomione, znajdują się w docku — rozpoznasz je po jasnej (biało-niebieskiej) kropce pod ikoną (znaczkiem).

Dock (rysunek 2.8) daje szybki dostęp do programów, katalogów (teczek), dokumentów i adresów internetowych. Kliknięcie ikony (znaczka) umieszczonej w docku uruchomi program lub otworzy plik czy katalog (teczkę). Większość programów po zamknięciu okna jest nadal gotowa do użycia. Jeśli jakiegoś programu używasz często, możesz umieścić go na stałe w docku — wystarczy, że przeciągniesz jego ikonę (znaczek) nad lewą część docka i upuścisz.

FinderProgram ten jest automatycznie uruchamiany przy starcie systemu. Ikona (znaczek) programu na stałe umieszczona jest na pierwszej pozycji w docku i nie można jej usunąć ani przesunąć w inne miejsce. Kliknięcie ikony (znaczka) otwiera okno z zawartością dysku twardego komputera. Po wybraniu dowolnej pozycji z lewej strony otwartego okna jej zawartość pojawi się w oknie po prawej stronie (rysunki 2.9. i 2.10).

Rysunek 2.9. Przykładowe okno programu Finder — katalog (teczka) Programy

Rysunek 2.8. Przykładowy dock


36

Po kliknięciu ikony (znaczka) Programy (po lewej stronie okna) w oknie po prawej pojawiła się lista programów zainstalowanych na komputerze. Podwójne kliknięcie ikony (znaczka) wybranego programu uruchomi go. Podwójne kliknięcie ikony (znaczka) katalogu (teczki) — otworzy ją.

Za pomocą Findera można tworzyć nowe katalogi (teczki) i przeglądać zawartość już istniejących. Aby utworzyć nowy katalog (teczkę), z menu programu należy wybrać polecenie Plik/Nowy katalog. Program ten umożliwia również otwarcie katalogu domowego (teczki domowej), gdzie znajdują się katalogi (teczki) i pliki użytkownika.

Przyciski Dalej i Wstecz służą do przechodzenia do innych, wcześniej otwartych katalogów (teczek) bez zamykania bieżącego okna.

Pole wyszukiwania umożliwia szybkie wyszukanie pliku lub katalogu (teczki) w bieżącym katalogu (teczce).

Rysunek 2.10. Przykładowe okno programu Finder — zawartość katalogu (teczki) Wszystkie obrazki

Aby zamknąć okno programu, należy kliknąć przycisk w lewym górnym narożniku okna. W tym miejscu znajdują się też dwa inne przyciski, które ułatwiają pracę z oknem programu:

• — minimalizuj okno programu do docka;• — zmień rozmiar.

Jeśli chcesz zamknąć kilka otwartych okien, musisz zamykać je oddzielnie. Okno aktywne ma przyciski o intensywnym kolorze, okno nieaktywne ma przyciski w kolorze szarym (rysunek 2.11).

Rysunek 2.11. Przyciski obsługi okna programu — okno nieaktywne i okno aktywne

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

37

SpotlightW prawym górnym narożniku ekranu znajduje się przycisk narzędzia Spotlight (rysunek 2.12). Umożliwia ono dotarcie do większości programów i dokumentów znajdujących się w komputerze. Więcej na temat pracy z tym narzędziem dowiesz się w kolejnych rozdziałach.

Rysunek 2.12. Spotlight oraz teczka domowa użytkownika Uczeń

Klikając przycisk , niezależnie od otwartego programu, rozwiniesz menu jak na rysunku 2.13. Po wybraniu opcji Ostatnie rzeczy rozwinięta zostanie lista ostatnio uruchamianych programów i otwieranych dokumentów. Kliknięcie wybranej nazwy uruchomi program lub otworzy plik.

Rysunek 2.13. Menu , opcja Ostatnie rzeczy — zaznaczony został program Skype w grupie Programy


38

Ćwiczenie 2.1.

Uruchom program Chess, a następnie zakończ prawidłowo pracę z nim. Wykonaj kolejne czynności.

1. Otwórz okno programu Finder, klikając jego ikonę (znaczek) w docku. 2. Z lewej strony otwartego okna kliknij Programy (rysunek 2.14). 3. Wybierz z okna po prawej stronie ikonę (znaczek) programu Chess.

Rysunek 2.14. Okno Programy

4. Podwójne kliknięcie uruchomi program. W docku pojawi się ikona (znaczek) uruchomionego programu. Po chwili na ekranie monitora zobaczysz okno programu jak na rysunku 2.15.

Rysunek 2.15. Okno programu Chess — w docku pojawiła się jego ikona (znaczek)

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

39

5. Zagraj z komputerem w szachy J. 6. Zakończ pracę z programem. Jak pewnie zauważyłeś, przycisk

zamykania nie jest aktywny. Oznacza to, że program można wyłączyć tylko za pomocą polecenia Chess/Quit Chess (rysunek 2.16).

Rysunek 2.16. Polecenie umożliwiające zakończenie pracy z programem Chess

W systemie Mac OS X można bardzo wygodnie przełączać się między uruchomionymi programami. Każdy z nich jest reprezentowany w docku przez ikonę (znaczek) z biało-niebieską kropką. Jeśli chcesz przełączyć się z jednego uruchomionego programu do drugiego, wystarczy, że klikniesz jego ikonę (znaczek).

Zamknięcie okna programu nie zawsze oznacza zamknięcie programu.

PAMIĘTAJ

Całkowite zamknięcie programu nie zawsze jest konieczne. Może on działać w tle, gdy korzystasz z innych programów. Dzięki temu przełączanie się między nimi jest o wiele szybsze (nie tracisz czasu na ponowne uruchamianie programu od początku).

Aby całkowicie zakończyć pracę z programem, kliknij i przytrzymaj jego ikonę (znaczek) znajdującą się w docku. Rozwinie się menu jak na rysunku 2.17. Wybierz polecenie Zakończ — program zostanie zamknięty.

Rysunek 2.17. Dock — uruchomione programy zostały oznaczone niebieską kropką

Jak widzisz, jest to bardzo proste. Na pewno sobie poradzisz.


40

2.1.4. Praca z oknami

System udostępnia cztery różne widoki okien:• — widok ikon (znaczków), • — widok kolumnowy,

• — widok cover flow.• — widok listy,

Zostały one przedstawione na kolejnych rysunkach.Najpopularniejszy, podstawowy widok ikon (znaczków)

plików (lub katalogów) przedstawia rysunek 2.18.

Rysunek 2.18. Widok ikon (znaczków) w programie Finder

W widoku przedstawionym na rysunku 2.19. widać szczegółowo nie tylko nazwę pliku, ale również jego wielkość i rodzaj oraz datę wprowadzenia ostatnich zmian.

Rysunek 2.19. Widok listy w programie Finder

Widok kolumnowy daje możliwość podglądu zaznaczonego pliku (rysunek 2.20).

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

41

Rysunek 2.20. Widok kolumnowy w programie Finder

Do przeglądania zdjęć najlepiej nadaje się widok przedstawiony na rysunku 2.21.

Rysunek 2.21. Widok cover fl ow w programie Finder

Dodatkowo bardzo przydatną funkcją w programie Finder jest Szybki podgląd. Kliknięcie przycisku otworzy półprzezroczyste okno z podglądem zawartości zaznaczonego dokumentu (rysunek 2.22). Jest to bardzo pożyteczne narzędzie, ponieważ daje możliwość podejrzenia zawartości każdego pliku, bez względu na zainstalowane programy. Jeśli na przykład nie masz zainstalowanego programu do otwierania dokumentów tekstowych (takiego jak Writer lub Pages), za pomocą opcji Szybki podgląd możesz taki plik podejrzeć. Okno Szybkiego podglądu zamykasz przyciskiem

, znajdującym się w lewym górnym rogu otwartego okna.


42

Rysunek 2.22. Opcja Szybki podgląd w programie Finder

Opcja Szybki podgląd daje możliwość obejrzenia dokumentu na pełnym ekranie. Z jej pomocą można również dodawać fotografie do programu iPhoto. W tym celu należy wybrać przycisk na dole otwartego okna podglądu (rysunek 2.22).

Kolejnym ważnym przyciskiem jest , czyli Czynność. Oferuje on dostęp do wielu przydatnych poleceń (rysunek 2.23). Ich liczba zależy od widoku, w jakim przeglądasz katalogi.

Rysunek 2.23. Przykładowe menu Czynność

Bardzo przydatną opcją programu Finder jest możliwość kolorowania katalogów (teczek) przez nadawanie im etykiet (rysunek 2.24). Umożliwia to grupowanie plików lub katalogów (teczek) w ustalony przez użytkownika sposób (np. tematycznie), co bardzo ułatwia pracę z nimi. Na rysunku 2.24. kolorem czerwonym zaznaczone zostały fotografie o tematyce morskiej.

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

43

Rysunek 2.24. Przykład zastosowania kolorowych etykiet dla zdjęć o tematyce morskiej

Ćwiczenie pokaże, jak zmienić kolory etykiet pliku lub katalogu (teczki).

Ćwiczenie 2.2.

Ustal czerwoną etykietę katalogu (teczki) Rysunki. Wykonując opisane niżej czynności, możesz ustalić kolor etykiety dla dowolnego katalogu (teczki).

1. Otwórz swój katalog (teczkę) Moje prace lub katalog (teczkę) wskazany przez nauczyciela; użyj Widoku ikon.

2. Kliknij ikonę (znaczek) katalogu (teczki) Rysunki. 3. Z menu programu wybierz polecenie Plik/Etykieta. Wskaż kolor (rysunek 2.25).

Rysunek 2.25. Nadawanie etykiety katalogowi (teczce) Rysunki

Tło pod nazwą katalogu (teczki) zostanie zmienione na czerwone.


44

Pracując z oknami w systemie Mac OS X, dodatkowo powinieneś wiedzieć o następujących zasadach:

1. Należy zwracać uwagę na pasek u góry monitora — jest to pasek menu programu. Jest on zawsze umieszczany u góry ekranu. Opcje, jakie pojawią się w menu, zależą od uruchomionego w danym momencie programu (rysunek 2.26).

Rysunek 2.26. Przykładowe paski menu kilku programów

2. Gdy otworzysz dowolny katalog (teczkę), na ekranie zobaczysz okno programu Finder z widokiem zawartości tego katalogu (teczki). Zawiera ono wiele elementów, które ułatwiają obsługę plików i katalogów (teczek) oraz poruszanie się w systemie.

3. Pracując z oknami, możesz zmieniać ich rozmiar, chwytając myszą prawy dolny narożnik okna i przeciągając go w prawo lub w lewo, zależnie od potrzeby (rysunek 2.27). Wielkość okna zostanie zmieniona po puszczeniu przycisku myszy.

Rysunek 2.27. Zmiana rozmiaru okna

4. Pracując w systemie Mac OS X, zetkniesz się z różnymi rodzajami okien. Zdarza się często, że musimy odpowiedzieć na pewne pytania komputera i udzielić dodatkowych informacji. Gdy udzielimy odpowiedzi, praca okaże się dużo łatwiejsza. W takich sytuacjach mamy do czynienia z oknami dialogowymi. Ich wygląd zależy od programu i wykonywanego w danej chwili polecenia. Przykład zaprezentowano na rysunku 2.28.

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

45

Rysunek 2.28. Przykład okna dialogowego

Podczas pracy z komputerem zobaczysz jeszcze wiele innych okien. Praca z nimi jest bardzo prosta, nie będziemy ich w tym miejscu dokładnie opisywać. Poznasz je, wykonując ćwiczenia w kolejnych rozdziałach.

2.1.5. Organizacja katalogów (teczek) na dysku

Dysk w systemie Mac OS X podzielony jest zawsze na kilka katalogów (teczek). Najważniejsze z nich to:

• Programy, • System,• Użytkownicy.• Biblioteki,

Katalog (teczka) użytkownika Uczeń oznaczony jest domkiem (rysunek 2.29), co oznacza, że jest to katalog domowy (teczka domowa).

Katalog (teczka) użytkownika Uczeń zawiera standardowy zestaw katalogów (teczek) (rysunek 2.30).

Rysunek 2.29. Zawartość katalogu (teczki) Użytkownicy

Rysunek 2.30. Zawartość katalogu (teczki) domowej użytkownika Uczeń


46

Pytania i zadania

1. Kto zajmuje się tworzeniem programów komputerowych? Wskaż poprawną odpowiedź:a) malarze, c) poeci,

d) programiści i projektanci.b) graficy, 2. Wyjaśnij pojęcie program komputerowy. 3. Powiedz, do czego może służyć program komputerowy. 4. Co oznacza zwrot system operacyjny? 5. Wymień popularne systemy operacyjne. 6. Jaki system operacyjny opisany jest w tym podręczniku? 7. Określ podstawowe elementy biurka (pulpitu). 8. Wymień i zademonstruj poznane sposoby korzystania z myszy komputerowej. 9. Uruchom program Finder. Omów budowę okna uruchomionego programu. 10. Uruchom program wskazany przez nauczyciela. 11. Opisz poznane sposoby uruchamiania programów. 12. Jak prawidłowo zakończyć pracę z programem?

Omów jeden z poznanych sposobów. 13. Wskaż przykład okna dialogowego. 14. Omów sposób nadawania etykiet i ich przeznaczenie. 15. Uruchom programy Finder, Writer, Paintbrush (lub inne

wskazane przez nauczyciela). Ustal rozmiar i układ okien uruchomionych programów, jak na rysunku 2.31.

Rysunek 2.31. Przykład rozmieszczenia kilku okien uruchomionych programów

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

47

2.2. Pliki i katalogi (teczki) — najważniejsze czynności

2.2.1. WprowadzenieW pracy na komputerze często masz do czynienia z ikonami (znaczkami), katalogami (teczkami), plikami i programami. Przybliżymy teraz pojęcie programu komputerowego. Najprościej można powiedzieć, że jest to narzędzie do tworzenia na przykład dokumentów. A dokładniej — jest to ciąg poleceń (instrukcji, obliczeń) zapisanych zgodnie z pewnymi regułami zwanymi językiem programowania. Programy dzielimy zgodnie z ich zastosowaniami na: programy użytkowe (edytory tekstu, arkusze kalkulacyjne, programy grafi czne), systemy operacyjne (Mac OS, Windows, Linux), gry i inne.

Dokumenty przygotowane za pomocą programów użytkowych są przykładami plików.

WSKAZÓWKA

Na plikach i katalogach (teczkach) możemy wykonywać różne operacje, takie jak:• tworzenie, • usuwanie,

• w przypadku plików również drukowanie.

• przenoszenie, kopiowanie i zmiana nazwy,

Wyjaśnimy po kolei, jak wykonać wymienione czynności w systemie Mac OS X.

2.2.2. Tworzenie plików i katalogów (teczek)

Na potrzeby rozdziału w katalogu (teczce) Uczeń utworzymy katalog (teczkę) o nazwie Moje prace. W tym celu wykonaj ćwiczenie.

Ćwiczenie 2.3.

Utwórz w swoim katalogu (teczce) Uczeń podkatalog (teczkę) o nazwie Moje prace.

1. W oknie katalogu domowego, w menu programu wybierz polecenie Plik/Nowy katalog (rysunek 2.32).

2. W oknie po prawej stronie zobaczysz ikonę (znaczek) nowego katalogu (teczki) o nazwie katalog bez nazwy (rysunek 2.33A).

3. Kliknij zaznaczone pole lub wciśnij klawisz Return. 4. W pole tekstowe wpisz z klawiatury nazwę Moje prace (rysunek 2.33B).


48

Rysunek 2.32. Menu Plik z zaznaczoną opcją Nowy katalog

A B C

5. Kliknij poza obszarem wpisywania. Katalog (teczka) został utworzony (rysunek 2.33C).

Ćwiczenie 2.4.

W katalogu (teczce) Moje prace utwórz podkatalogi (teczki): Moje fotografi e, Obliczenia, Pisanie, Prezentacje, Rysunki, Teksty.

1. Otwórz katalog (teczkę) Moje prace utworzoną w ćwiczeniu 2.3. 2. Przy otwartym oknie wybierz z menu programu

opcję Plik/Nowy katalog (rysunek 2.34). 3. Dalej postępuj, jak opisano w ćwiczeniu 2.3.

Rysunek 2.34. Tworzenie nowego katalogu (teczki)

Rysunek 2.33. Zmiana nazwy nowego katalogu

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

49

4. Powtórz wszystkie czynności, aż utworzysz potrzebne katalogi (teczki), jak na rysunku 2.35.

Rysunek 2.35. Okno katalogu (teczki) Moje prace

5. Zamknij okno Findera.

Ikony (znaczki) większości programów swoim wyglądem podpowiadają, jakiego programu można użyć do ich otwarcia. Programy te domyślnie zaproponują zachowanie (zapisanie) dokumentów w odpowiednich katalogach (teczkach).

WSKAZÓWKA

Tworzeniu nowego pliku poświęcone jest ćwiczenie 2.5.

Ćwiczenie 2.5.

Utwórz w programie TextEdit plik o nazwie cwA.• Uruchom program TextEdit za pomocą narzędzia Spotlight, jak na rysunku 2.36.

Rysunek 2.36. Uruchamianie programu TextEdit za pomocą Spotlight

• W otwartym oknie programu wpisz swoje imię (rysunek 2.37).


50

Rysunek 2.37. Polecenie Plik/Zachowaj — program TextEdit

• Z menu programu wybierz polecenie Plik/Zachowaj.• W nowo otwartym oknie odszukaj swój katalog (teczkę) Moje prace. Korzystając

z przycisku , utwórz katalog (teczkę) o nazwie r02 (rysunek 2.38).

Rysunek 2.38. Tworzenie nowego katalogu (teczki) poprzez opcję zapisu pliku

• Kliknij przycisk .• Wskaż miejsce zapisania pliku — katalog (teczka) r02.• W polu Zachowaj jako wpisz nazwę pliku cwA (rysunek 2.39).

Rysunek 2.39. Zapisywanie pliku — etap 3.

• Kliknij przycisk .• Plik zostanie zapisany we wskazanym miejscu. W polu nazwy otwartego okna

programu pojawi się nadana plikowi nazwa (rysunek 2.40).

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

51

Rysunek 2.40. Pole nazwy pliku

• Aby utworzyć nowy plik, wystarczy w menu programu wybrać polecenie Plik/Nowy (rysunek 2.41).

Rysunek 2.41. Polecenie Plik/Nowy programu TextEdit

Katalog (teczka) ma na celu uporządkowanie plików różnego rodzaju. Słowa katalog i teczka oznaczają dokładnie to samo — używamy ich zamiennie.

PAMIĘTAJ

2.2.3. Przenoszenie, kopiowanie i zmiana nazwy plików i teczek (katalogów)Aby nie stracić przez przypadek lub w wyniku awarii komputera ważnych dokumentów, należy wykonywać ich kopie. Można także przenosić katalogi (teczki) i pliki.

Fotografi e potrzebne do wykonania ćwiczeń 2.6. i 2.7. znajdziesz na biurku swojego szkolnego komputera.

UWAGA

Przenoszenie jednego lub kilku plików

Ćwiczenie 2.6.

Przenieś plik fontanna1 (lub inny wskazany przez nauczyciela) z biurka do swojego katalogu (teczki) Moje fotografi e (który utworzyłeś w ćwiczeniu 2.4). Postępuj zgodnie z instrukcją.


52

1. Kliknij plik fontanna1 znajdujący się na biurku lub inny plik wskazany przez nauczyciela.

2. Otwórz okno katalogu (teczki) Moje fotografie. 3. Wskaż plik fontanna1 i trzymając wciśnięty przycisk myszy,

przenieś plik (rysunek 2.42) do katalogu (teczki) Moje fotografie (metodą przeciągnij i upuść).

Rysunek 2.42. Przenoszenie pliku

4. Aby przenieść kilka plików naraz, zaznacz je, trzymając wciśnięty przycisk myszy (rysunek 2.43).

5. Przeciągnij zaznaczone pliki do katalogu (teczki) Moje fotografie (rysunek 2.43) i zwolnij przycisk myszy.

Zaznaczanie:

Przenoszenie:

Rysunek 2.43. Zaznaczanie i przenoszenie kilku plików naraz

6. Pliki zostaną przeniesione (rysunek 2.44).

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

53

Rysunek 2.44. Katalog (teczka) Moje fotografie z zawartością

7. Należy jeszcze uporządkować ikony (znaczki). W tym celu kliknij okno katalogu (teczki) Moje fotografie i z menu programu Finder wybierz polecenie Widok/Uporządkuj wg lub (by wyrównać ikony) Widok/Wyrównaj (rysunek 2.45).

8. Ikony (znaczki) uporządkowane według nazwy pokazuje rysunek 2.46.

Rysunek 2.45. Polecenie Widok/Uporządkuj wg nazwy

Rysunek 2.46. Ikony (znaczki) katalogu (teczki) Moje fotografie uporządkowane według nazwy


54

Kopiowanie za pomocą schowka

Schowek to wydzielone miejsce w pamięci operacyjnej komputera, przeznaczone do tymczasowego przechowywania danych. Z pomocy schowka będziemy korzystać jeszcze wiele razy.

Ćwiczenie 2.7.

1. Otwórz katalog (teczkę) Moje fotografi e, a następnie zaznacz plik park1. 2. Z menu Edycja wybierz polecenie Kopiuj „park1.jpg” — w tym

momencie plik zostanie skopiowany do schowka (rysunek 2.47).

Rysunek 2.47. Kopiowanie pliku — etap 1.

3. Otwórz okno katalogu (teczki) r02 (z ćwiczenia 2.5). 4. Z menu Edycja wybierz polecenie Wklej rzecz (rysunek 2.48) — komputer

pobierze ze schowka plik park1 i umieści go w katalogu (teczce) r02.

Rysunek 2.48. Kopiowanie pliku — etap 2.

Zmiana nazwy pliku lub katalogu (teczki)Zmiana nazwy pliku lub katalogu (teczki) to łatwe zadanie. Wykonaj ćwiczenie, by się tego nauczyć.

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

55

Ćwiczenie 2.8.

Zmień nazwę pliku wskazanego przez nauczyciela. Wykonaj kolejno opisane czynności (rysunek 2.49). 1. Kliknij ikonę (znaczek) wybranego pliku. 2. Kliknij pole nazwy pliku lub wciśnij klawisz Return. 3. Wpisz w pole nazwy nową nazwę pliku. 4. Kliknij poza obszarem zaznaczenia.

1. 2. 3. 4.

Rysunek 2.49. Zmiana nazwy pliku — kolejne etapy

Postępując w ten sam sposób, możesz również zmienić nazwę katalogu (teczki).

2.2.4. Usuwanie plików i katalogów (teczek)

Ważnym działaniem związanym z organizowaniem i porządkowaniem plików i katalogów (teczek) jest ich usuwanie. Możesz usuwać pliki lub katalogi (teczki), które nie są Ci już potrzebne, kopie zapasowe lub pliki tymczasowe, zajmujące cenne miejsce na twardym dysku.

Usunięte pliki lub katalogi (teczki) są umieszczane w Koszu, gdzie oczekują na całkowite usunięcie z twardego dysku. Jeśli się rozmyślisz, możesz je jeszcze odzyskać i ponownie wykorzystać — w tym celu musisz wyciągnąć je z Kosza. Aby to zrobić, kliknij i przytrzymaj ikonę (znaczek) Kosz , a następnie w otwartym menu wybierz polecenie Otwórz (rysunek 2.50).

Rysunek 2.50. Polecenie Otwórz — Kosz

Zobaczysz okno jak na rysunku 2.51.Polecenie pozwala usunąć całą zawartość Kosza.

Komputer zawsze poprosi o potwierdzenie zamiaru usunięcia rzeczy znajdujących się w Koszu (rysunek 2.52).


56

Rysunek 2.51. Przykładowe okno programu Kosz

Rysunek 2.52. Opróżnianie Kosza — komunikat komputera

Aby przywrócić jeden lub kilka elementów z Kosza, należy je zaznaczyć i przesunąć w wybrane miejsce z wciśniętym przyciskiem myszy.

Szybciej opróżnisz Kosz, jeżeli klikniesz znaczek (ikonę) i przytrzymasz wciśnięty przycisk myszy. W menu, które się ukaże, wybierz polecenie Opróżnij Kosz (rysunek 2.53).

Rysunek 2.53. Polecenie Opróżnij Kosz

Komputer poprosi jeszcze o potwierdzenie zamiaru usunięcia zawartości Kosza (rysunek 2.52). O tym, że Kosz jest pusty, informuje wygląd ikony (znaczka): .

Każdą decyzję o usunięciu danych z nośnika powinieneś dobrze przemyśleć. Jeśli skorzystałeś już z polecenia Opróżnij Kosz, odzyskanie plików jest możliwe tylko za pomocą specjalnych programów.

PAMIĘTAJ

Usuwanie katalogów (teczek) przebiega tak samo jak usuwanie plików.

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

57

2.2.5. Drukowanie

W systemie Mac OS X mamy możliwość drukowania dokumentów w identyczny sposób, niezależnie od programu, z jakim pracujemy. Opcja drukowania zawsze znajduje się w tym samym miejscu i zawsze drukowanie przebiega w ten sam sposób. Dla przykładu wydrukujemy dokument programu TextEdit.

Ćwiczenie 2.9.

Wydrukuj plik wskazany przez nauczyciela. Na potrzeby ćwiczenia wydrukujemy plik ważka (znajdziesz

go na płycie dołączonej do podręcznika). 1. Kliknij dwukrotnie wybrany plik. Zostanie on otwarty. 2. Z menu programu wybierz polecenie Plik/Drukuj… (rysunek 2.54).

Rysunek 2.54. Polecenie Plik/Drukuj

Zobaczysz okno jak na rysunku 2.55.

Rysunek 2.55. Okno drukowania — opcje podstawowe

3. W oknie, które się pojawi, możesz nacisnąć przycisk — w ten sposób sprawdzisz przed wydrukiem, czy rysunek jest rozmieszczony na stronie zgodnie z Twoim życzeniem (rysunek 2.56). Jeżeli wszystko jest dobrze, kliknij przycisk , jeśli nie — .

4. Aby włączyć zaawansowane opcje drukowania, należy kliknąć przycisk widoczny w prawym górnym narożniku okna z rysunku 2.55. Rozwiniesz okno jak na rysunku 2.57.


58

Rysunek 2.56. Okno Pogląd „ważka.jpg”

Rysunek 2.57. Okno zaawansowanych opcji drukowania

5. W rozwiniętym oknie możesz zmienić między innymi liczbę kopii i orientację strony (pion, poziom). Po lewej stronie okna widać podgląd wydruku dokumentu oraz przyciski nawigacji po stronach (potrzebne, gdy stron jest więcej).

6. Gdy wszystko jest należycie przygotowane, kliknij przycisk . Plik zostanie wydrukowany.

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

59

2.2.6. Nośniki informacji

Komputer jest wyposażony w dwa rodzaje pamięci. Pamięć operacyjna przechowuje informacje do momentu wyłączenia komputera. Jeśli go wyłączymy, utracimy bezpowrotnie wszystkie dane zapisane w pamięci operacyjnej. Zatem pamięć operacyjna nie jest trwała, w przeciwieństwie do pamięci nieulotnych — takich jak dysk twardy, gdzie dane (informacje) zostają zachowane nawet po odłączeniu zasilania. Komputer został wyposażony również w tzw. pamięć zewnętrzną, która służy do przechowywania informacji po jego wyłączeniu. Pamięć zewnętrzna (inaczej nośnik informacji) to m.in. dyskietka, pendrive (rysunek 2.58), dysk twardy, płyta CD oraz płyta DVD.

Pojemność nośników pamięci i rozmiary programów podawane są w bajtach (B).

1 KB (kilobajt) = 1024 B 1 GB (gigabajt) = 1024 MB1 TB (terabajt) = 1024 GB1 MB (megabajt) = 1024 KB

Nagrywanie danych na pendrive’a

Rysunek 2.58. Przykładowe pendrive’y

Ćwiczenie 2.10.

Nagraj plik truskawka (lub inny wskazany przez nauczyciela) na pendrive’a (fotografia truskawki znajduje się na płycie dołączonej do podręcznika).

Aby nagrać dane na pendrive’a, należy wykonać po kolei opisane czynności.

1. Wepnij urządzenie do portu USB w komputerze. Po chwili na biurku pojawi się ikona (znaczek) odczytanego nośnika (rysunek 2.59).

Rysunek 2.59. Ikony (znaczki) nośników informacji


60

2. Dwukrotnie kliknij ikonę (znaczek), aby otworzyć okno zawartości dysku. 3. Zaznacz plik, który zamierzasz nagrać (rysunek 2.60, plik truskawka).

Rysunek 2.60. Kopiowanie (przenoszenie) dokumentu z biurka na pendrive’a

4. Przeciągnij go z wciśniętym przyciskiem myszy nad okno zawartości pendrive’a. 5. Zwolnij przycisk myszy — plik truskawka zostanie

umieszczony we wskazanym miejscu.

Zakończ pracę z urządzeniem pendrive. W tym celu wykonaj poniższe czynności. 1. Zamknij okno zawartości urządzenia. 2. Zaznacz ikonę (znaczek) urządzenia (jedno kliknięcie). 3. Wybierz z menu programu polecenie Plik/Wysuń „NO NAME” (rysunek 2.61).

Rysunek 2.61. Polecenie Plik/Wysuń „NO NAME”

4. Ikona (znaczek) zniknie z biurka, możesz wyjąć urządzenie.

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

61

Nagrywanie danych na płyty CD i DVD

Ćwiczenie 2.11.

Nagraj na płytę CD materiały do gazetki szkolnej (lub inne pliki wskazane przez nauczyciela). Nazwij płytę zgodnie z jej zawartością. W tym celu wykonaj kolejne czynności.

1. Włóż do napędu pustą płytę. 2. W oknie, które się ukaże, wybierz z listy pozycję Otwórz Finder (rysunek 2.62).

Rysunek 2.62. Okno komunikatu komputera

3. Kliknij przycisk OK. 4. Na biurku (pulpicie) pojawi się ikona (znaczek) pustej płyty (rysunek 2.63).

Rysunek 2.63. Ikona (znaczek) pustej płyty

5. Zaznacz ikonę (znaczek) płyty i naciśnij klawisz Return — możesz teraz wpisać nową nazwę dla płyty (rysunek 2.64). Kliknij poza obszarem zaznaczenia.

Rysunek 2.64. Nadawanie nazwy płycie

6. Wybierz pliki, które mają być nagrane na płytę, i przeciągnij je na ikonę (znaczek) pustej płyty lub otwarte okno jej zawartości (rysunek 2.65).


62

Rysunek 2.65. Okno zawartości płyty z przygotowanymi do nagrania katalogami (znaczkami)

7. W nowo otwartym oknie kliknij przycisk Nagraj (rysunek 2.66).

Rysunek 2.66. Okno potwierdzenia nagrywania

8. Płyta zostanie nagrana. 9. Aby wyjąć płytę z napędu, kliknij przycisk Wysuń.

Pytania i zadania

1. W jaki sposób można zapisać plik po raz pierwszy, by nadać mu nazwę? 2. Wyjaśnij pojęcie schowek. Opisz przeznaczenie schowka. 3. Utwórz plik w programie TextEdit. W otwartym oknie

programu wpisz swoje imię i nazwisko. 4. Wykorzystując opcje znajdujące się w oknie Zachowaj jako, utwórz

w swoim katalogu podkatalog Ćwiczenia, a w nim nowy katalog o nazwie Sprawdzian. Zapisz w nim plik z zadania 3. pod nazwą zad.3.

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

63

5. Wyświetl listę katalogów i plików utworzonych na dysku Twojego szkolnego komputera, za pierwszym razem ze wszystkimi szczegółami, za drugim — bez tych szczegółów.

6. Opisz sposoby tworzenia i usuwania katalogów. 7. Opisz sposoby tworzenia i usuwania plików. 8. W swoim domowym katalogu utwórz podkatalog Moje zadania. 9. W katalogu Moje zadania utwórz podkatalog o nazwie Zadanie, a w nim plik

programu TextEdit o nazwie Ćwiczenie. Następnie zmień nazwę katalogu na Zadania sprawdzające, a nazwę pliku na Ćwiczenia sprawdzające.

10. Usuń plik Ćwiczenia sprawdzające. 11. Usuń katalog Zadania sprawdzające. 12. Katalogi z ćwiczenia 2.4. utwórz na pendrive’ie. 13. Zadania 3., 4., 7., 8., 9., 10. wykonaj przy użyciu pendrive’a.

2.3. Wyszukiwanie informacji

2.3.1. Szukanie plików i katalogów w systemie

Dysk komputera może zawierać tysiące plików. Co robić w sytuacji, kiedy nie możesz znaleźć konkretnego pliku? Istnieje wiele sposobów rozwiązania tego problemu.

Najprościej jest skorzystać z pola wyszukiwania Spotlight, które znajduje się w prawym górnym narożniku ekranu. Po kliknięciu ikony pojawia się okno jak na rysunku 2.67.

Rysunek 2.67. Pole wyszukiwania Spotlight

Po rozpoczęciu wpisywania pierwszych liter nazwy pliku rozpoczyna się jego szukanie. Spotlight wykonuje nawet bardzo skomplikowane poszukiwania w ułamkach sekund, a informacja jest wyświetlana na bieżąco po wpisaniu każdej nowej litery. Wyniki wyszukiwania podawane są w kilku grupach (rysunek 2.68).

Na liście wyników widocznych na rysunku 2.68. pokazane są pierwsze ze znalezionych plików. Wybranie opcji Pokaż wszystkie po krótkiej chwili otworzy okno jak na rysunku 2.69. Zawiera ono wszystkie odnalezione pliki.

Rysunek 2.68. Lista wyników wyszukiwania w menu Spotlight


64

Rysunek 2.69. Kolejny etap wyszukiwania

Jak widzisz, nie jest to takie trudne.

2.3.2. Korzystanie z wbudowanej pomocy

Każdy czasami potrzebuje pomocy, pracując z komputerem, zwłaszcza gdy korzysta z nowego programu. Może wtedy zajrzeć do podręcznika opisującego zasady pracy programu, ale dużo łatwiejsze będzie zapytanie komputera, jak poradzić sobie z problemem.

Prawie każdy program jest wyposażony w system pomocy, który umożliwia odnalezienie informacji o tym, jak wykonać zadanie lub rozwiązać problem. W system pomocy wyposażony jest również system operacyjny. W każdym programie system pomocy można uruchomić, wybierając opcję Pomoc w menu programu (rysunek 2.70).

Rysunek 2.70. Przykłady opcji Pomoc — programy Finder i Mail

Zobaczmy, jak działa system pomocy w programie Writer.

Linia 3 nagłówka

Rozd

ział

2.

65

Ćwiczenie 2.12.

Wyszukaj w systemie pomocy programu Writer informacje dotyczące tworzenia tabeli. W tym celu wykonaj poniższe czynności.

1. Uruchom program Writer. 2. Uruchom system pomocy, klikając w menu programu opcję

Pomoc. Otworzy się menu jak na rysunku 2.71.

Rysunek 2.71. Korzystanie z systemu pomocy programu Writer — krok 1.

3. W polu wskazanym na rysunku 2.72. wpisz słowo tabela. Program zaproponuje kilka możliwości.


4. Z listy, która się ukaże, wystarczy wybrać temat, a komputer od razu podpowie rozwiązanie (rysunek 2.73).



66

5. Po kliknięciu w miejscu pokazanym na rysunku 2.73. (duża niebieska strzałka) otworzysz okno Wstaw tabelę (rysunek 2.74).


Dalej postępuj krok po kroku zgodnie z poleceniami komputera.

Bez względu na to, z jakiego programu komputerowego korzystasz, pamiętaj, aby uważnie czytać wskazówki na ekranie. Musisz też wiedzieć, czego szukasz.

UWAGA

Pytania i zadania

1. W oknie pomocy programu TextEdit zapoznaj się z tematem Formatowanie dokumentu. Następnie sporządź w zeszycie krótką notatkę na temat formatowania dokumentu.

2. W oknie pomocy programu Finder zapoznaj się z tematem Dbanie o bezpieczeństwo komputera. Następnie sporządź w zeszycie krótką notatkę na temat dbania o bezpieczeństwo komputera.

3. Znajdź w swoim komputerze plik o nazwie Plan lekcji.

Teraz zajmiemy się małymi programami dostępnymi na każdym komputerze. Nazywane są widżetami. Mogą okazać się pomocne w codziennej pracy i nauce.

Linia 3 nagłówka

Documents

2.1. Poznajemy środowisko pracy Rzdzialy...Rozdział 2. 31 2.1. Poznajemy środowisko pracy 2.1.1. Podstawowe informacje o popularnych systemach operacyjnych Często można usłyszeć,