527

ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk
Page 2: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

iiGod Ago Maror Muturta Agamukan

The New Testament in the Bargam Language of Papua New GuineaNupela Testamen long tokples Bargam long Niugini

copyright © 2001 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: BargamTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with thoseScriptures and documents. For other uses, please contact the respective copyright owners.2013-02-05PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 12 Feb 2021 from source files dated 12 Feb 2021e6d4bba7-efc9-5580-b990-ee6b0ef92064

Page 3: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Contents

Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65Luk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171Aposel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218Rom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2821 Korin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3132 Korin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342Galesiya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362Efesus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373Filipay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384Kolosi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3911 Tesalonaika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3982 Tesalonaika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4051 Timoti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4092 Timoti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418Taitus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425Filemon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429Hibru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431Jems . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4541 Pita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4622 Pita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4711 Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4772 Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4853 Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487Jud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489Revelesen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492

iii

Page 4: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 1:1 1 Matyu 1:11

MatyuoYesus awagamun Matyumar tonta

Gamuk ameb lehaqtaYesus awagamun dimunta Matyu

mar tonta kab Yesus in ago kabiyalulin emim le in wol eman mo-qim in eraqim ago walmataw gihu-losad Heven-ib Amam ago hib tug-walahta na awagamun bunmo Matyuago wagam kab giqus bugaqta. Matyuin Juda on mataw Yesus anan helmohaqiyta na ginadin emad inwagam kamar tonta.

Daq ayah diqta Matyu i giqisihuntana kazaq. Kwaziqmo God gamuk asorawazmeqinta bilaqan ago nantutmartonan usta. Ussa abeb Yesus gwah-tiqim gamuk na bunmo tuwol netbug. Gamuk na ni kazaq naguneq teqahol waq: Matyu 1.22-23; 2.4-6; 2.14-15; 2.23; 4.13-16; 8.16-17; 12.15-21;13.34-35; 21.2-5; 21.16; 26.24; 26.31;26.54; 27.6-10.

Teq nagah araq ayahta Matyuwagam kab bilamta na kazaq. Yesusin Amam God ago on mataw bunmogigo king iyeq osdaq haqad in agokabiy daq emyaqta. Ad in anad onmataw bunmo inmo ahaqenib iyeqanad muziniy haqad in gibilenyaqta.

Wagam Matyu mar tonta kaaduganib Yesus gamuk sisaqtabilamta abaynaginmo giqusaq. 1)Matyu 5.1–7.29 nab Yesus garaharaq abigmanib gwalehim on matawGod ago maror anan gibilanta naagamukan usaq. 2) Matyu 10 nabYesus in ago disaipel giqemid uliq-uliqgo leheq in ago suleq gibilendaqay haqad gamuk gibilanta nausaq. 3)Matyu 13 nab Yesus inmatawGod ago maror giqisihunnan haqadgamuk awowun kabemmo bilamtana giqusaq. 4) Matyu 18 nab onmataw Yesus ago nan huritad osaytana in ezaq an wamuzad os daqay na

ago agamukan usaq. 5) Matyu 24.1–25.46 nab uliq Jerusalem-ub Juda gigoTempel meqniydaqta na agamukanteqYesus in ta boldaqta na ago ananinusaqtamo.Yesus og kab gwahtimtaawagamunYesus asesan ginan(Luk 3.23-38)

1 Ari ka Yesus Krais asesan diqmoginan. Yesus in Devit asenlulibta. TeqDevit in Abraham asenlulibta.

2 Ari Abraham in Aisak amam.Sa Aisak in Jekob amam.Sa Jekob in Juda amaqbaban nenaq

gimam.3 Sa Juda in Peres ama Sera inaq

gimam. Giger na ginen ananTamar.

Sa Peres in Hesron amam.Sa Hesron in Ram amam.4 Sa Ram in Aminadab amam.Sa Aminadab in Nason amam.Sa Nason in Salmon amam.5 Sa Salmon in Bowaz amam. Teq

Bowaz anen Rahab.Sa Bowaz in Obet amam. Teq Obet

anen Rut.Sa Obet in Jesi amam.6 Sa Jesi in Isrel gigo king Devit

amam.Teq Devit in Solomon amam.

Solomon anen in kwaziqmo matanan Uriya haqayta na awe iyimosta.

7 Sa Solomon in Rehobowamamam.

Sa Rehobowam in Abiya amam.Sa Abiya in Asa amam.8 Sa Asa in Jehosafat amam.Sa Jehosafat in Jehoram amam.Sa Jehoram in Usiya amam.9 Sa Usiya in Jotam amam.Sa Jotam in Ahaz amam.Sa Ahaz in Hesekiya amam.10 Sa Hesekiya in Manase amam.Sa Manase in Emon amam.Sa Emon in Josaya amam.11Sa Josaya in Jekonaya amaqbaban

nenaq gimam.An Jekonaya amaqbaban nenaq

gigo kamub Babiloniya mataw bolimIsrel nenaq bab emim in Isrel on

Page 5: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 1:12 2 Matyu 2:3mataw giwazim giqad lehim in gigoogib giqeman in begbeg iyim osiyta.

12 Ari in Isrel giqad Babiloniya-iblehiyta nab Yesus asesan asor gwah-tiqiyta na ginan kazaq:

Jekonaya in Sealtiyel amam.Sa Sealtiyel in Zerubabel amam.13 Sa Zerubabel in Abiyut amam.Sa Abiyut in Eliyakim amam.Sa Eliyakim in Azor amam.14 Sa Azor in Zadok amam.Sa Zadok in Akim amam.Sa Akim in Eliyut amam.15 Sa Eliyut in Eleasar amam.Sa Eleasar in Matan amam.Sa Matan in Jekob amam.16 Sa Jekob in Josep amam.An Josep in Mariya aduw iyan

Mariya in Yesus am, on matawanan Krais*

17 Nazaq iyan Abraham asenlulibiyim bolim Devit-ib iyta nab Yesusasesan in 14 nazaq iyiy. Ad Devitasenlulib iyim bolim Isrel on matawBabiloniya-ib begbeg iyim osiyta nabin asesan 14 nazaq iyiy. Ad Isrelon mataw Babiloniya-ib begbeg iyimosim bolim Krais gwahtimta nab inasesan 14 nazaq iyiymo.

Mariya in ago amun Yesus am(Luk 2.1-7)

18Ari YesusKrais anen amta awaga-mun kazaq. Mariya anan bilaqiy,In teq Josep waqdaq haqiy. Haqanteq Mariya ayow Josep inaq an a hiwaqsamo God ago Bugaw DimuntaMariya aholib bolan in agem tiqiy.19 Agem iysa aduw Josep nazaq inago aw ahol waqad anad emyaq, YaMariya tuhulosdaiq haqyaq. Haqadteq in mat dimunta iyim in awemebay ugnan anad a hi bilaqyaq. Inanad emyaq, Ya nan kabemmo a hibilaqad kiskismo tuhulosdaiq haqyaq.

20Haqad in anad nazaq emad luwadkam araqab in ussa ago sen qwayaduganib Iyahta ago angelo araq inameb tugwahtim. Gwahtiqim in bu-lon, Devit ases Josep ham. Ni ningo

awMariyawaqgo hi rab ham. Ni huritham. Amun nawa ningo aw agemabusaqta na God ago Bugaw Dimuntainmo ugta ham. 21 Ugan ningo awna amun matta araq tiqemdaq ham.Emid ni anan Yesus biydaq ham. Naezaqgo in teq ago on mataw gigodaq meqinta giwalemad gimen dantewastitayid in God agerab tileh daqayham.

22-23 Nazaq iyan daq na in Iyahtaago gamuk araq in kwaziqmo agonantut aqezab eman gwahtimta natuwolnet bug. Gamuk na kazaq bilam,Ne huritiy ham. Aw araq mat inaq

asit a hi usta na agem iyeqamun matta araq tiqemdaqhaqad in bilam ham. Emid teqmataw amun na anan biyeqEmanuwel tihaq daqay haqadin bilam ham. Aisaya 7.14

Teq gamuk Emanuwel na alulin inkazaq: “God i ginaq osauqta” haqayta.

24 Ari Josep usim ago sen qway natihiqiyan in tiqeram. Eraqim Iyahtaago angelo bulonta nazaqmo in emimawe Mariya tuwam. 25 Waqim teq inasit inaq a hi ussa le awe amun mattana tiqam. Eman Josep in amun ananYesus haqad tibiy.

2Zeq gwalaqta ban mataw aseseqta

Yesus ahol waqnan boliy1-2 Ari Herot saw Judiya-ib king

iyim ossa Mariya in saw nabmo uliqBetlehem-ub Yesus tiqam. Eman teqzeq gwalaqta ban kantri araq agomataw aseseqta ginad awaz meqintaasor uliq Jerusalem-ub bolim matawharesmo susumun negeq bilaq yaqay,Amunmuturta Juda gigo king na edobdiq osaq? haq yaqay. I in ago ulig sawzeq gwalaqta ban ahol waqim i nagu-nim bol haq yaqay. I amun na aholwaqeq teq i amen lotu emam haqad ibol haq yaqay. 3 Haqsa Herot gamukna huritim ritan. Sa Jerusalem-ub onmataw bunmo riteniymo.

* 1:16: Gamuk Krais ka alulin “God mat emid bo i gilumsihdaqta na amatin” haqayta.’ haqayta na.

Page 6: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 2:4 3 Matyu 2:184 An Herot in Isrel gigo mataw

tamaz emayta gigo aseseqta nateq mataw Moses ago gunun huritkemiyta na bunmo gihumab wolimtisusumun nag, Mat ne anan Kraishaqayta na uliq edob diq gwah-tiqdaqta? ham. 5-6 Haqan matawaseseqta na buloniy, Saw Judiya-ibuliq anan Betlehem haqayta nab ingwahtiqdaqta haqiy. God ago nantutgamuk nazaqmar tonan usaqta haqiy.Gamuk na bilam,Uliq Betlehem saw Judiya-ibta ham

ni saw Judiya-ib uliq gibininaqta na gihaqenibta ahaiq ham haqiy. Na ezaqgone gilikmanib teq maroraraq ayahta tugwahtiqdaqham haqiy. Gwahtiqeq teqin yaqgo on mataw Isreltigiwamuzdaq haqad in bilamhaqiy. Maika 5.2

7 Haqan Herot gamuk na huritimin ulilemimmo nan eman saw zeqgwalaqta ban mataw ginad awazmeqinta na gigo hib tilah, in boleqHerot ahol waq daqay haqad. Anmataw na bolan in tisusumun nag,Kamgineh diq ulig na gwahtim? ham.8Haqanmataw aseseqta na tubuloniy.Bulonan Herot giqeman Betlehem-ub lehsa in gibilan, Ne leheq amunna nagun naqmo diq hiqiyiy ham.Naguneq ne ahol waqeq teq boleq yaibileniy ham. Ibilenid ta ya leheq inayon lotu tiqemdaiqmo ham.

9 In nazaq gibilenan huritadmo intilehiy. Lehad ulig teko zeq gwalaqtaban ahol waqiyta na in ahol a tawaqiy. Ahol waqsa ulig na ameblehim bit amun usaqta nabmo titur.10Tursa in ulig na aholwaqad in ginadtidimniy naqmo diq hiqiy yaqay.

11Ginaddimniysa in le bit aduganibgwahtiqim amun anen Mariya inaqossa tigibiyiy. Gibiyad in gibak-bakan ulum laquwim ginobun mul-bunim ogib woqsa in amun amen lotuemad abin tiqiluwiy. Ad teq in amunayon naw a boliyta na hasim tuqugiy.Naw na gol teq masil dimunta teq

nal ahuran dimun diqta na tuqugiy.12 Ugadmo in nab tuqusiy. Ussa ingigo sen qway aduganib God kazaqgibilan, Ne muleqeq Herot ago hib tahi lehiy ham. Haqan in usim eraqimdan ta araq muzim giquliqab mule-qim tilehiy.

Josep ago aw amun nenaq Isip-ubwolehiy

13 Ari mataw aseseqta kantriaraqabta na muleqim gigo uliqab talehsa Josep a ta usim sen qwaysaIyahta ago angelo tubulon, Ni eraqham. Herot teq ningo amun na wolemnan tinagundaq ham. Ni amunanen inaq giwaqeq giqad kantri Isip-ubmo tukeq woleh ham. Ni nab leheqossa ya a ta nibilenid teq ni giqad taboldaq ham. 14 Haqan tarom nabmoJosep eraqim amun na anen inaqgiwaqim giqad Isip-ub tuwolehiy.15 Wolehim ossa Herot tumoqan teqin ta muleqiy. Nazaq iyan daq nain Iyahta ago gamuk in kwaziqmoeman ago nantut aqezab gwahtimtana tuwolnet bug. Gamuk na bilam,Ya itatin lilewunid in Isip huloseq

gwahtiqdaq haqad in bilam.Hosea 11.1

King Herot bilaqan onmin matmattasusibta ginol eman moqiy

16 Ari zeq gwalaqta ban mataw gi-nad awaz meqinta na in Herot ametitonim dan ta araq waqim in gigouliqab ta lehiyta na agoHerot tuhurit.Huritim in agemmeqin diq iysa in agobab mataw asor giqeman Betlehem-ub lehim in uliq sinsin nagab onminmatmatta ginen muturmo giqemiytagigo ulig gigermo a hi iyayta nagantiginol em bugiy. Na ezaqgo Herotin matawmarorta na susumun negimkam gineh diq ulig gwahtiqan in aholwaqiyta na ago in huritta iyan in on-min nazaqta ginol am. 17 Nazaq iyandaq na in kwaziqmo God ago nantutJeremaya gamuk bilamta na tuwol netbug. In kazaq bilam,18 Uliq Rama-ib aw araq gaq wazad

ek tonaq ham. Na Jekob aweResel in ago onmin ginan gaq

Page 7: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 2:19-20 4 Matyu 3:12wazaq ham. Gaq wazsa onmataw anad waqsa in hulosaqham. Na ezaqgo in ago on-min na tumoqiyta na ago ham.Jeremaya 31.15

Josep ago aw amun nenaq Isip hu-losim Isrel-ib ta lehiy

19-20 Ari Josep Isip-ub ossa Herottumom. Moqan teq Josep usim sen taqwayan Iyahta ago angelo na gwah-tiqim tubulon, Ni eraq ham. Matawningo amun wol emnan bilaqiyta natumoq bugiy ham. Ningo aw amungiwaqeq giqad Isrel-ib ta gwaleh ham.21 Haqan in eraqim amun anen inaqgiwaqim nenaq Isrel-ib tugwalehiy.

22 Gwalehim Herot atatin Arkelausamamgo ban waqim saw Judiya-ib onmataw gigo king iyim osaqta na agoJosep tuhurit. Huritim in saw Judiya-ib lehnan rab. Ad in usim sen taqwayim gamuk araq kazaq hurit, Nisaw Judiya-ib hi leh ham. HaqanJosep eraqim saw ta araq anan Galiliyhaqayta nab ago aw amun nenaqtilah. 23 Lehim in uliq anan Nasarethaqayta nab tuqosiy.

Nazaq iyan daq na in God agogamuk araq nantut bilaqiyta na tuwolnet bug. Gamuknabilam, In ananmatuliq Nasaret-ibta haq daqay ham.

3Jon mataw huz negyaqta na in on

mataw gamuk gibilenyaq(Mak 1.2-8; Luk 3.1-18; Jon 1.19-28)

1 Ari Yesus uliq Nasaret-ib osimayah tiqiy bugan kam nagab Jonmataw huz negyaqta na tugwahtim.Gwahtiqim in saw Judiya-ib og araqamatawun haiqtab osad teq in onmataw God ago gamuk tigibilenyaq.2 In bilaqyaq, God ago maror bolimsinsin tiqiy haqyaq. Nazaq iyan neginad buliyeq gigo daq meqinta gilehugiy haqyaq.

3 Ari kwaziqmo God ago nantutAisayamat anan bilamta na amatin inJon-mo. Teq Aisaya bilam,Mat na aqez saw amatawun haiqtab

lileyim bilaqaq, Ne Iyahta

ayon dan balaw toniy haqaqham. Ad ne in ayon dantena wastitayid titnonan haqaqham. Aisaya 40.3

4 Haqan Jon gwahtiqim osad in agotubusan karuw anan kamel haqaytana asan ulim emiyta. Teq in karuwasan asor am gan nog ahulib amwazeq luwyaqta. Luwad in ago di-daq kasum teq garanab kubiq akokinneqyaqta.

5 Ari Jon in God ago gamuk nabilaqsa uliq Jerusalem-ub teq sawJudiya-ib teq yuw Jodan aqurumnibuliq sinsin usayta nagab on matawkabemmo Jon ago hib tubol yaqay.6Bolad in gigo daq teq ginad meqintaulum hassa Jon giqad le yuw Jodan-ibgihuz negyaq.

7 Sa Farisi teq Sadyusi kabemmoyuw huznan bolsa Jon tigibiy. Gibiyadin ginadad gibilan, Ne ured amidgot-niz ham. God teq ne ginan agemmeqniysa gimeqin tondaqta na noggibilenan ne tukim gigbeb leh nogiyay? ham. 8 Ne ginad meqniysagigem buliyid teq ne gigo daq naza-qmo tubuliydaq ham. 9 Luweq neginad kazaq em daqay ham. IAbraham asenlulibta haq daqay ham.Nazaq iyan God anad dimunta igad ahi gimeqin tondaq haq daqay ham.Nazaq ne ginad hi emiy ham. Yane gibilenaiq ham. God gig kaggibilenid buliyeq Abraham asenlulniziygo azawayin in aholib usaqta ham.10Talgis ay abeqarib tuqusaq ham. Aybunmo anon dimunta a hi emaqta nain qwayeq faqab hunegid le tuqoydaqham.

11 Ne ginad buliyim gigo daqmeqinta gileh ugan teq ya neyuwibmo huz negaiqta ham. Ari mataraq teq ya ibeb boldaqta na abin in yaibin uriyamta ham. Ya in ahaqenibtaham. In yaqgo Iyahta ham. Ya inago kabibiy mat samanta ham. Inboleq nagah giger God ago BugawDimunta teq faq inaq gimalib netuhuz negdaq ham. 12 In abenab sabolwazim in ago wit wolayta asawnib

Page 8: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 3:13 5 Matyu 4:12wit tigiluwiynan ham. Giluwiyad inwit anagin dimunta na ginuweq agowit abitnib humab tuwoldaq ham.Humab wolad in wit asan meqinta naginuweq faq a hi miyaqtab hunegid letuqoydaq ham.

Jon Yesus huz ug(Mak 1.9-11; Luk 3.21-22)

13 Ari kam nab Yesus saw Galiliyhulosim Jon huz yagdaq haqad yuwJodan-ib Jon ago hib tubol. 14 BolanJon huz ugnan hulosyaq. Ad in bulon,Ya ni a hi huz nigdaiq ham. Ninmoteq yahuz yagdaqham. Ni ezaqhaqadyaqgo hib bol? ham. 15 Haqan Yesusamenin emimbulon, Nab iysa ya bilaynazaq muran ni em ham. I God anadmuzinad daq dimunta ka tiqemamham. Daq dimdimunta God anan anadbilaqaqta na i araq diq a hi hulosamham. In nazaq haqanmo Jon aqezmuzinim tuhuz ug. 16Huz ugan Yesushidmo yuw hulosim dubub gwaladmoame gwalehim kait misireq nog iyimaqez hassa in ahol wam. Ahol waqsaGod ago Bugaw Dimunta ah hustanog iyimhitiqimbolim aholib tisoqot.17 Soqotan Heven-ib God aqez kazaqbilam, Mat ka ya itatin ham. Ya inanan inad bilaqsa ya igem dimun diqiyaqta ham.

4Satan Yesus ulum wam(Mak 1.12-13; Luk 4.1-13)

1Ari daq na abe ban God ago BugawDimunta in Yesus waqim ad saw araqamatawun haiqtab tilah, Satan inYesus anad ulum waqdaq haqad. 2 Alehan saw nab Yesus didaq haiqmoossa kam 40 nazaqmo tihiqiy. An abebin agemnan tumoqyaq.

3 In agemnan moqad ossa Mat IGilum Waqaqta na bolim tubulon, NiGod atatin iyeq teq ni gig ka bu-lonid in buliyeq bret iyid ni neq ham.4 Haqan Yesus amenin emim bilam,God ago marib gamuk araq kazaqbilam ham.Bret amomo in mat eman kayeqmo

a hi osaqta haqad in bilamham. Mat God aqezab gamuk

gwahtiqaqta na bunmo hu-ritimmuzinad teq in kayeqmoosaqta haqad in bilam ham. Lo8.3

5 In nazaq bilaqan Satan in waqimad God ago uliq tawonta Jerusalem-ub tilah. A lehim in Tempel abig-manib Yesus eman titur. 6 Tursa inbulon, God ago marib gamuk araqkazaq bilam ham,God in ago angelo gibilenid in tinibiy

muz daqay haqad in bilamham. Nibiy muzad in boleqgibenab tinisor daqay haqadin bilam ham. Luweq ninisen gigib woltaydaq haqadin bilam ham. Buk Song91.11-12

Nazaq iyan ni God atatin iyeq teqni sortukeq woq ham. Woqsa ninimam nilumsihsa ya nibiyiq ham.7 Haqan Yesus bilam, Teq God agomarib gamuk ta araq kazaq usaqmoham. Na in bilam,Iyahta in ningo God haqad in bilam

ham. Nazaq iyan ni girereyemad in hi ulumwaq haqad inbilam ham. Lo 6.16

8 Haqanmo Satan in Yesus waqimad garah araq sisaqta abigmanib tug-walah. A gwalehim in kantri asese-qta gigo nagah dimdimunta bunmotiqisihun bug. 9 Isihun bugad teqin Yesus bulon, Ni yaqmen nibak-bakan ulum laquwad ya ibin iluwidteq ya nagah ko bunmo tinigdaiqham. 10 Haqan Yesus bulon, Satan nituk ham. God agomarib gamuk kazaqbilam ham.Iyahta in ningo God haqad in bilam

ham. Ni in amomo abiniluwad ago kabiy emdaqhaqad in bilam ham. Lo 6.13

11 Ari Yesus nazaq haqanmo Sataninhulosadmo tilah. Lehsa teqGod agoangelo asor bolim Yesus tuqulumsi-hiy.

Yesus saw Galiliy-ib ago kabiy alulinam

(Mak 1.14-15; Luk 4.14-15)12 Ari Yesus in Jon irquriyta na hu-

ritim in muleqim saw Galiliy-ib tilah.

Page 9: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 4:13 6 Matyu 4:2513 Lehim in uliq Nasaret hulosim leuliq Kapaneam-ub tuqos. Uliq Ka-paneam na in Juda gisesan Zebulunayow Naptaliy inaq gigo og amuganibyuw akurorqan anan Galiliy haqaytana aqurumnib usaqta. 14 Yesus leuliq Kapaneam-ub tuqossa teq daqna in God ago gamuk kwaziqmo nan-tut Aisaya bilamta na tuwol net bug.15Gamuk na bilam,Saw Zebulun teq saw Naptaliy in yuw

ayahta akurorqanta aqurum-nib usaqta ham. Saw gigerna in yuw Jodan aqurumunkozaq ban usaqta ham. Teqmataw saw giger na ginanGaliliy haqayta ham. Ad inbilaqay, Saw nab on mataw enta asor Juda ahaiqta kabemmoJuda gilikmanib osay haqaytaham.

16 On mataw saw nab osayta na inginad a hi em hasadmeqin diqos yaqayta ham. Bilaqne inromriqab os yaqayta nazaqmoham. Teq muran matawna saw anuwan ayahta aholtuwaqiy ham. Saw anuwanna bilaqne tarommo sawhastitaysa zeq ahokan gwalaqnazaq nogta in ahol waqiyham. Aisaya 9.1-2

17 Ari Yesus uliq Kapaneam-ublehim tuqosad teq in gamuk alulinemim tibilam, God ago maror bolimsinsin tiqiy ham. Nazaq iyan ne ginadbuliyeq gigo daq meqinta gileh ugiyham.Yesus in God ago maroragamukan bilaqad in on

mataw gigo moq wastitayandimniy yaqay

Yesusmataw aweweqmo gililewunanin muzim inaq lehiy

(Mak 1.16-20; Luk 5.1-11)18 Ari Yesus yuw-kurorqan Galiliy

aqurumun muzim lehad luwim inmaqbab gigermo dob hunegim nabiqwaqad luwsa tigibiy. Araq na anan

Saimon. In anan araq Pita haqayta.Teq in amikqan anan Andru. In gigerkabiy naqmo em yaqayta amatawun.19 Yesus mataw giger na gibiyad gibi-lan, Ne ya imuzeq boliy ham. Bolsa yagiqisihunid ne nabiq waqayta naza-qmo teq ne mataw tigiwaq daqayham. 20 Haqan hidmo giger na dobhulosan ussa in Yesus muzim inaqtilehiy.

21 Lehad luwim Yesus maqbabgigermo a ta gibiy. Mataw na inSebediy atatniz Jems ama Jon inaq.In gimam inaq muyib dob wastitayadossa Yesus giger na tigililewunmo.22 Gililewunan hidmo in gimamhulosan muyib ossa in Yesus muziminaq tilehiy.

Yesus on mataw suleq negad teq inkabemmo giwastitayan dimniy yaqay

(Luk 6.17-19)23 Ari Yesus saw Galiliy-ib uliq

bunmo lehad in on mataw gigo bithumab wolayta nab suleq negad inGod ago maror og kab gwahtimta naagamukan tigibilenyaq. In gamukdimunta na gibilenad teq in gigomoq teq gihol asor meqniyta nabunmo tigiwastitayyaqmo. 24 Innazaq emsa abin saw Siriya-ib uliqbunmo tilah. Lehan mataw gigomoq inaq na bunmo giqad Yesus agohib tubol yaqay. Mataw gigo moqamo amo inaqta na teq mataw giholtitiyaqta na teqmataw gihol gibensenagadan iyim in ogib woqim gibensenayim gihol harara nemaqta na teqmataw gigo bugaw meqinta giholibusaqta na teqmataw gibensenmomtanagan bunmo giqad bolid Yesus ingiwastitayyaq. 25 Teq on matawdauh biyahta saw Galiliy-ibta teq sawDekapolis-ibta* teq uliq Jerusalem-ubta teq saw Judiya-ibta teq yuwJodan aqurumnibta na kabemmo inYesus muzeq inaq leh yaqay.

* 4:25: Nan Dekapolis ka alulin in ‘Uliq 10’ haqayta.

Page 10: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 5:1-2 7 Matyu 5:175

Yesus on mataw tidimniyim osaytana ginan bilam

(Luk 6.20-23)1-2 Ari Yesus on mataw dauh

biyahmo gibiyad in garah araqabigmanib tugwalah. Gwalehim inos woqim ossa ago disaipel agerabtuboliy. Bolan Yesus gamuk negimkazaq gibilan,

3 Ni nog bilaqaq, Ya God ago maroraduganib gwahtiqdaiqta na agoya mat dimun a haiq haqaqta nani tidimniyim osaq ham.

Na ezaqgo ni teq God ago maroraduganib gwahtiqeq anonondiqmo tuqosdaq ham.

4 Ni nog ninad meqniysa gaqad os-aqta na ni tidimniyim osaq ham.

Na ezaqgo God teq ni ninad tuwaq-daq ham.

5Ni nog daq haresmo a hi emad toknemim luwaqta nani tidimniyimosaq ham.

Na ezaqgo ni teq mat nibin inaqtatiqiydaq ham.

6Ninogdidaq teq yuwnanmoqaqtanazaqmoniGod agodaq titnontaanan moqaqta na ni tidimniyimosaq ham.

Na ezaqgo God teq nagah ni ananmoqaqta na nigid tiniyunindaqham.

7 Ni nog on mataw ginan ninadmeqniysa ni ninad negaqta na nitidimniyim osaq ham.

Na ezaqgo God teq ni ninan anadmeqniysa in anad tinigdaqmoham.

8 Ni nog nigem dimun diqmoanumlan haiqmo usaqta na nitidimniyim osaq ham.

Na ezaqgo ni teq God ahol tuwaq-daq ham.

9 Ni nog mataw gilikmanib an mugteq an wol bayan woqaqta na nitidimniyim osaq ham.

Na ezaqgo mataw teq ni ninan Godatatin tihaq daqay ham.

10 Ni nog God ago daq titnontaemsa mataw afaqan nigayta nani tidimniyim osaq ham.

Na ezaqgo ni teq God ago maroraduganib gwahtiqeq anonondiqmo tuqosdaq ham.

11Ninogniholib ya ibin ussamatawnibilawunad teq in ni nimeqin tonadnimalib nan katiyta emayta na nitidimniyim osaq ham. 12 Ni ninaddimniysa nigem dimun diq iyan ham.Na ezaqgo ningo naw ayahmo Heven-ib nawanibaq tunimusaqham. Kwaz-iqmo mataw in God ago nantut ginangigemmeqniysa in nazaqmo gimeqinton yaqaymo ham.

Kamis agon hiqiyta ago gamukawowun

(Mak 9.50; Luk 14.34-35)13 Ari Yesus gamuk bilaq tutim a

lehad in bilam, Kamis didaq emananeq dimniyaqta nazaq nogmo ne ogkab osayta ham. Teq kamis agonhiqiyid i ezaq tonid teq kamis na agoninaq a ta iydaq? ham. Kamis nazaqtana akabiyan haiqta ham. Mataw ogibhunegimgisenab tubaysisiyayta ham.

14 Ne og kab saw anuwan nogtaiyim osayta ham. Ne ginad emiy ham.Uliq araq garah abigmanib usad inulilemim a hi usaqta ham. Na eza-qgo taromab mataw na gigo faq oysamataw ahol waqayta ham. 15Ad naza-qmo mataw lam miderim kuramab ahi sihenayta ham. Haiq ham. In lammiderim ulilib othenan oysa bit nabmataw bunmo anuwanib osayta ham.16 Ad nazaqmo ne gigo daq dimuntane mataw gimeb ulalabmo emsa inahol waqiy ham. Ne gigo daq dimuntana lam anuwan oy nog iysa matawahol waqad teq in ne Gimam Heven-ib Osaqta na abin tiqiluw daqay ham.

Yesus God ago maror alulin ananbilam

17 Ne luweq ya inan bilaq daqay,Mat ka God ago maror Moses martonta na teq gamuk God ago nantutmar toniyta na baymuznan bol haqdaqay ham. Nazaq ne ginad hi emiyham. Ya gamuk na baymuzgo a hi

Page 11: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 5:18 8 Matyu 5:32bol ham. Ya gamuk na muzinad wolnet buggo haqad ya bolta ham. 18 Yahelmo ne gibilenaiq ham. Og kaitinaq us tutsamo God ago maror aga-mukan asit diq araq a hi hiqiydaqham. Mar na bun diqmo kuluwa-kuluwmo ussa le nagah bunmo inanan bilamta na tugwahtiqdaq ham.19 Nazaq iyan mat God ago marib gu-nun araq amik diqta itiyonad teq innazaqmo mataw giqisihunid in emsamat na God ago maror aduganib abinamik diq iydaq ham. Ari mat Godago marib gunun bunmo muz bugadteq in nazaqmo mataw giqisihunid inemsamat na God agomaror aduganibabin tidimniydaq ham. 20Yane gibile-naiq ham. Ne gigo daq titnonta neemayta na inmatawMoses ago gununhurit kemiyta na giyogniz Farisi ne-naq gigo daq a hi giquriyamid ne Godago maror aduganib le a hi gwahtiqdaqay ham.

Yesus an anobun wastitay ago bilam(Luk 12.57-59)

21 Teq ne gisesan gigo gunun araqne huritiyta na in kazaq bilam ham.Ni mat wol emid hi moqan haqad

in bilam ham. Ad mat inmat araq wol emid moqid matna hazizirib leheq ago daq naamenin tuwaqdaq haqad inbilam ham.

22Ta teq yaqmo kazaq ne gibilenaiqham. Ni nigem meqinta nimaqbabugeq ni hazizirib titurdaqmo ham. Adni nimaqbab bilawuneq ni kaunselayahta na gimeb tugwahtiqdaq ham.Ad ni nimaqbab buloneq bilaqdaq, Niagadan haqeq ni saw faq oyad a himiyaqta nab tilehdaq ham.

23-24 Nazaq iyan ni God naw ug-nan haqad ago tamaz em abanab nawtiqemad nab ni niyow meqin tontana anadin emeq ni ningo naw bannab hulosad niyowgo hib leh ham.Leheq niyow inaq an anobun wasti-tayeq teq ni muleqeq ningo naw naGod ug ham. 25 Ari ta mat araqnan nignan haqad ninaq haziziriblehad hidmo danib ni inaq gamuk

na wastitayiy ham. Luweq mat naniwaqeq megistret abenab niqemdaqham. Niqemid megistret niwaqeqhurmey gibenab niqemid hurmey ni-wazeq bit giqirquran osaytab tiniqemdaqay ham. 26 Ya helmo ne gibile-naiq ham. Ni bit na hidmo a hi hu-losdaq ham. Ni bit nab osad ningodaq meqinta amenin zay bugeq teq niasanib tugwahtiqdaq ham.

Yesus mataw an alulib hureqayta naginan bilam

27 Teq ne gisesan gigo gunun araqne huritiyta na in kazaq bilam ham.Ni an alulib hureqeq inaq hi usiy

haqad in bilam ham.28 Ta teq yaqmo kazaq ne gibile-

naiq ham. Mat in aw tuwaqim teqin aw ta araq amebmo ahol waqadin utetad anadibmo bilaqaq, Ya awko waqeq inaq us nagta haqaqta, matna in awe meqin tonim an haresmohuramta nog tiqiy ham. 29 Teq ninimeqnagin niqabun kat nigid ni ni-nad helta hulosnan tonad ni nime-qnagin na othaseq hunegid lehanham. Ni nihol asormo os dimuntablehdaqta na in dimun ham. Ari ninihol anaghan bunmo ussa in ni ni-wazeq nihunegid ni saw faq oyaqtablehdaqta na in meqin diq ham. 30 Teqni niben niqabun kat nigid ni ninadhelta hulosnan tonad ni niben nauroteq hunegid lehanmo ham. Ninihol asormo os dimuntab lehdaqtana in dimun ham. Ari ni niholanaghan bunmo ussa ni saw faq oy-aqtab lehdaqta na in meqin diq ham.

Yesus mataw aw tuwaqim teq muza-yta na ginan bilam

(Matyu 19.9; Mak 10.11-12; Luk 16.18)31 Teq ne gisesan gigo gunun araq

na in kazaq bilam ham.Mat araq anadibmo awe tumuznan

haqad in sansandek martoneq awe ugad teq intumuzdaq haqad in bilamham.

32Ta teq yaqmo kazaq ne gibilenaiqham. Mat araq awe in mat ta araquteteq inaq luwsa aduw diq na in awna muznan in tumuzdaq ham. Ari

Page 12: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 5:33 9 Matyu 5:48in awe daq araq meqinta a hi emsaaduw anadib samanmo muzeq in awena timeqin tondaq ham. Na ezaqgo inago aw muzta na le mat muturta a tawaqim in bilaqne aduw hulosim mataraq inaq luw nog iyaqta ham. Sa matmuturta na in aw aduw muzan ostana waqim inaq osad in bilaqne mat taaraq ago aw inaq luw nog iyaqtamoham.

Mataw gigo gamuk zaway ugadhelmo ulilib haqayta na ago Yesus bilam

33 Teq ne gisesan gigo gunun araqne huritiyta na in kazaq bilam ham.Ni nagah araq abinib Iyahta bulon-

daq, Helmo ya ninmen kabiyka tiqemdaiq haqeq na ninazaqmo diq tiqemdaq haqadin bilam ham. Ni a hi katiydaqhaqad in bilam ham.

34Ta teq yaqmo kazaq ne gibilenaiqham. Ni ningo gamuk ulumsihnanhaqad nagah araq anan hikidik biyham. Ad ni helmo haqad Heven ananhi biymo ham. Na ezaqgo saw nabGod in ago ban tawontab osad nagahbunmo giwamuzaqta ham. 35 Teq nehelmo haqad og ka anan hi biyiymoham. Og ka in God asen abanan iysain asen emim osaqta ham. Teq nehelmo haqad uliq Jerusalem anan hibiyiymo ham. Uliq ayahta na in Godago king ago uliqta ham. 36 Teq nehelmo haqad negmo gihol anan hibiyiymo ham. Na ezaqgo ne gifaqnibgiqensan araq emid husta o dubtaiygo ne zaway haiqgam ham. 37 Nenan heltaqmo bilaqiy ham. Eqemo nebilaqiy ham. Teq haiqgammo ne bi-laqiy ham. Ari gamuk hares mataw ingigo nan ulumsihnan haqad bilaqaytana mat meqinta naqmo in giqezabeman gwahtiqaqta ham.

Mat araq nimeqin tonid ni amenin hiemgo Yesus bilam

(Luk 6.29-30)38 Teq ne gisesan gigo gunun araq

ne huritiyta na in kazaq bilam ham.Mat araq ni nime ulum hasid ni

amenin in ame tuqulum has-daqmo haqad in bilam ham.

Teq mat araq ni nite wolworidni amenin in ate tuwolwor-daqmo haqad in bilam ham.

39 Ta teq yaqmo ne kazaq gibile-naiq ham. Mat araq ni nimeqintonid ni amenin hi em ham. Ad mataraq ni nimanmanan niqabun wolidni nihol buliyid in nimanmanan ni-nasaran wol tonanmo ham. 40 Mataraq ningo niholsihen waqnan haqadhurmey gigo sansandek na nigid niniholsihen na ugad ni ningo saketinaqmo ug ton ham. 41 Ad mat araqin ago es afaqanta kilomita amulikmosorgo nibe yaheq nibilenid ni ago esna sor tuteq ad kilomita amulikmo ata leh ham. 42Mat araq ningo nagahanan sunid na ni ug ham. Admat araqningo nagah waqeq teq amenin emgonibilenid na ni ugad hi baymuz ham.

Ne gibabun ginan ginad bilaq agoadan

(Luk 6.27-28, 32-36)43 Teq ne gisesan gigo gunun araq

ne huritiyta na in kazaq bilam ham.Ni nimaqbabanmo gilowan tonad

ningo bab ni nigem meqintaneg haqad in bilam ham.

44Ta teq yaqmo kazaq diq ne gibile-naiq ham. Ne gigo bab ginan ginad bi-laqan ham. Ad mataw ne gibilawunsane in gimen God bulonid in gidimuntonan ham. 45 Ne nazaq toneq teqne GimamHeven-ib Osaqta na atatnizdiqmo iyeq tuqos daqay ham. GimamIyahta na in ago zeq eman matawmeqmeqinta teq dimdimunta inaqmogimalibworireqaqta ham. Ad in uromeman mataw daq dimun emayta teqdaq meqin emayta inaqmo gigo hibwoqaqtamo ham. 46 Mat araq ni ni-nan anad bilaqsa ta ni in anan ninadbilaqaqta na in nagah a haiq ham.Ne daq na amenin araq God abenaba hi waq daqay ham. Mataw gibinmeqinta takis waqayta na in nazaqmoemayta ham. 47 Teq ne giyognizmonenaq gamuk emayta na in nagaha haiqmo ham. On mataw en taasor Juda a haiqta nagan in nazaqmoemayta ham. 48Nazaq iyan ne Gimam

Page 13: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 6:1 10 Matyu 6:16Heven-ib titnonimmo osaqta naza-qmo diq ne titnoneqmo osiy ham.

6Mataw gina haiqta gilumsihgo aga-

mukan1 Ne gihol waz naqmo hiqiyiy ham.

Luweq ne ginad em daqay, I daqdimdimunta mataw gimeb emsa ini gibiyad i gibin tiqiluw daqay haqdaqayham. Nenazaq emeqneGimamHeven-ib Osaqta na abenab naw araqdimunta a hi waq daqay ham.

2 Mataw gimileq meqinta na inmataw gina haiqta nagah tinegnanhaqad in mat araq bulonan in bithumab wolaytab teq uliq gemab taurulam negaqta ham. Mataw na gi-nad kazaq emay ham. Mat kataur ulamsa mataw bunmo gime bogibiyad i mataw ginaghan haiqta kanagah negsa in i gibiyad gibin tiqiluwdaqay haqayta ham. Ya ne gibilenaiqham. Mataw na in gigo naw nawaqmotuwaqiy ham. In God abenab nawaraq dimunta a ta hi waq daqay ham.

Nazaq iyan in emay nazaq ne hiemiy ham. 3 Ne mat ana haiqtaulumsihnan haqad ne mataw gimetitoneqmoulumsihiy ham. 4Nenazaqulilemeqmo daq emsa mataw ne a higibiy daqay ham. Id teq ne Gimamdaq ulilemabta ahol waqaqta na in nenaw dimunta tinegdaq ham.

Mataw God inaq gamuk emad bulondaqayta na ago Yesus bilam

(Luk 11.2-4)5 Teq mataw gimileq meqinta na

in God inaq gamuk emnan haqad inbit humab wolaytab teq uliq gemabulalab turad in God inaq gamukemayta ham. In ginad emay, I Godinaq gamuk emsamataw i gibiy daqayhaqad in nazaq emayta ham. Yahelmo ne gibilenaiq ham. Matawna in gigo daq na anawun nawaqmotuwaqiy ham. In God abenab nagaharaq dimunta a ta hi waq daqay ham.

Nazaq iyan in emay nazaq ne hiemiy ham. 6Ne God inaq gamuk em-nan haqad ne bit aduganib gwahtiqeq

dan oteq teq ne Gimam ulilemim os-aqta na inaq gamuk emiy ham. Sa neGimam daq ulilemabta ahol waqaqtana in amenin dimunta tinegdaq ham.

7Onmataw en ta asor Juda a haiqtanagan in gigo god katiyta inaq gamukemad in gamuk samanta kabemmoinaqmo bilaqim a lehayta ham. In gi-nad emay, I daq kazaq emsa teq i gigogod i giqez tuhuritdaq haqayta ham.8 Ta teq ne in gigo daq na hi muziniyham. Na ezaqgo ne nagah araq agosiqim iyayta na anan Gimam Iyah a hibulonsamo in tekomo tuhuritta ham.9 Ari ne God inaq gamuk emnan nekazaq buloniy ham.

I Gimam Iyah Heven-ib osaqta,Ni on mataw bunmo giqemid in ni

ninan waziniy.10 Ad ni ningo maror emid og kab

gwahtiqan.Sa mataw Heven-ib ninad muz-

inayta nazaqmo ni mataw ogkabta giqemid in ni ninadmuziniymo.

11 Kam amulik-mulikmo ago di-daqta ni ig.

12 Admataw i gigo hib daq meqintaemsa i walemad anadin a ta hiemauqta nazaqmo ni i gigo daqmeqinta giwalemad anadin ta hiemmo.

13 Nagah i gilum waqdaqta na niwasihid i giholib hi gwahtiqan.

Sa mat meqinta na i gimeqin tonsani i gilumsih.

14 Ad Yesus bilam, Ne huritiy ham.Mataw ne gimeqin tonsa ne in gigodaq na walemad anadin a ta hi emsane Gimam Heven-ib Osaqta na in negigo daq meqinta tigiwalemdaqmoham. 15 Ari mataw ne gimeqin tonsane in gigo daq na a hi walemsa GimamIyah in ne gigo daq meqinta a hi gi-walemdaqmo ham.

Yesus mataw didaq udinayta na agobilam

16 Mataw gimileq meqinta na indidaq tuqudinad in ginobun iyim gi-waq meqin diq iysa luwayta ham. Inginad emay, I ginobun iyeq luwsamataw i tigibiy daqay haqad in nazaq

Page 14: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 6:17 11 Matyu 6:30

emayta ham. Ya helmo ne gibilenaiqham. Mataw na in gigo naw nawaqmotuwaqiy ham. In God abenab nawaraq dimunta a ta hi waq daqay ham.

Nazaq iyan in emay nazaq ne hiemiy ham. 17 Ne didaq tuqudinnanhaqad ne ginobun suholeq giqensanotsireqiy ham. 18 Ne nazaq emid teqmataw ne didaq udinayta na ago ahi hurit daqay ham. Ta teq ne Gi-mam ulilemim osaqta na in amomone tigibiydaq ham. Ad ne Gimam daqulilemabta ahol waqaqta na in ne gigodaq dimunta na amenin dimuntamotinegdaq ham.

Mataw Heven ago nagah dimuntagiholyon humab emgo Yesus bilam

(Luk 12.33-34)19 Ari Yesus kazaq bilam, Ne gi-

holyon nagah dimdimunta og kabhumab hi emiy ham. Og kab bidbidteq hurhur in nagah meqin tonaytaham. Teq mataw girin inaqta nain gel wolim gwahtiqim nagah rintonayta ham. 20 Nazaq iyan neHeven-ibmo nagah dimdimunta gi-holyon humab emiy ham. Uliq nabbidbid teq hurhur haiqta ham. Teqmataw gel wolim gwahtiqim nagahrin tonayta na haiqmo ham. 21Ne gi-nad emiy ham. Uliq edob ne gigo na-gah dimdimunta usdaqta nabmo teqne ginad ayahmo tuqusdaqmo ham.

Ni nimeqnagin nihol anuwan ugaqta(Luk 11.34-36)

22 Ni nimeqnagin nihol bunmoanuwan ugaqta ham. Ni nime dimuniyid ni nihol bunmo anuwan inaqtiqiydaq ham. 23 Ari ni nime meqiniyid ni nihol bunmo aromriq inaqtiqiydaq ham. Nazaq iyan ni nimu-ganib anuwan us nagta na in romriqiyid romriq na in ni niholib ayahmodiq tiqiydaq ham.

Mat araq mataw aseseqta giger gigokabibiy mat a hi iydaq

(Luk 16.13)24 Ari mat araq in mataw asese-

qta giger giqez a hi muzdaqta ham.In nazaq tonad luweq in araq agem

meqinta ugad araq in agem dimuntaugdaq ham. Teq in araq anadin diqemad araq in gileh ugdaq ham. Nazaqiyan nemani anadin diq emad ne Godaqez a hi muzin daqaymo ham.

Yesus mataw ginad meqniysa ginadkabemmo emayta na ginan bilam

(Luk 12.22-31)25Nazaq iyan ya ne gibilenaiq ham.

Ne gigo luw os anan ginad haresmo hiemiy ham. Ad “I teq naga neqam?” o“I teq naga uluwam?” haqad ne nazaqginad hi emiy ham. Teq ne giholgoginad haresmo hi emiymo ham. Ad“I teq naga amalib i gihol isiham?”haqad nazaq ne ginad hi emiy ham.Ne didaq neqgomo og kab a hi osaytaham. Ad ne gihol in tubusanib sihen-gomo a hi usaqta ham.

26 Ne ah gibiyiy ham. In didaq a hileyayta ham. Ad in didaq tayim didaqabitnib a hi emaytamo ham. Teq neGimam Heven-ib Osaqta inmo didaqnegsa neqayta ham. Ari in nagahamik diqta na anononmo wamuzaqtanazaqmo in ne a hi giwamuzdaqmoye? ham. Haiqgam ham. Ne ahayahmo giquriyamiyta ham. 27 Negilikmanib nog diq inmo ahol anananadmeqniysa in aholmoqdaqta aka-man na ulum riyawuneq asitmo a taosdaq? ham. Na haiqgam ham.

28 Ad nagaqgo ne tubusangoginad haresmo emayta? ham. Nemazrewrew kabiyab gwalaqta naanadin emiy ham. Teq in ezaqgwalaqta na ne ahol waq kemiyham. In aholyon kabiy araq a hiemaqta ham. Ad in aholyon tubusana hi initaqtamo ham. 29 Teq ya negibilenaiq ham. Kwaziqmo Isrelgigo king Solomon in ago balawdimdimunta aholib emyaqta ham. Tateq in ago balaw araq dimun diqtamazrewrew nogta haiqgam ham.30 Muran mazrewrew na kabiyabgwalim turaq ham. Sa babeq matawuroteq faqab ginuwid gwaldaq ham.On mataw, ne ginad God anan helmohaqayta na in amik diq ham. God

Page 15: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 6:31-32 12 Matyu 7:12nagah samanta na balaw tonad innazaqmo ne giholyon tubusan a hinegdaqmo ye? ham. Haiqgam ham.In tinegdaq ham.

31-32Ne nagah osgota na a hi waqeqne meqin os daqayta na ago neGimam Heven-ib osaqta na tuhuritham. Nazaq iyan ne ginad haresmoemad, “I teq naga neqam?” o “I teqnaga uluwam?” nazaq ne ginad hiemiy ham. On mataw en ta asorJuda a haiqta nagan in nagah os-gota na waqgo haqad giholtuw buladluwayta ham. 33 Teq negmo nazaqhi emiy ham. Itureqmo ne God agomaror aduganib gwahtiqeq in ago daqdimdimunta emgo ne giholtuw bu-lad luwiy ham. Ne nazaq emsa teqGod nagah osgota na bunmo inaqmotinegdaq ham.

34 Nazaq iyan ne kam babeqta naanadin diq hi emiy ham. Kambabeqtana inmo ago afaqan araq inaqta ham.Luweq ne babeq ago afaqanta nawaqeq kam muranta na ago inaqwastoneq ne loyinsa in afaqan ayahdiqta iydaq ham.

7Ne onmataw gigo daq hi ulum kemiy(Luk 6.37-38, 41-42)

1 Ne mataw gigo daq ulum kemad,“Ka mataw meqin” nazaq ne ginanhi bilaqiy ham. Luweq God ne gigodaq ulum kemad ne ginan nazaq bi-laqdaqmoham. 2Na ezaqgo nematawgigo daq ulum kemim ginan bilaqaytanazaqmo teq God in ne gigo daqulum kemeq ne ginan bilaqdaqmoham. Daq ezaqta ne mataw gimenemayta nazaqmo God in amenin negimen tiqemdaqmo ham. 3 Nagaqgoni niyowameb rohroh amikdiqta ussani ahol waqad ta ninmo nimeb ayanabun ayahta usaqta na ni ahol a hiwaqaq? ham. 4 Ni ninad ezaq emadni niyow bulonaq, Ya iyow haqaq ninimeb rohroh usaqta na yawalemnanhaqaq? ham. Haqad ta ninmo nimebay anabun ayahta na usaq ham. 5 Ninimileq meqin diq ham. Itureqmo

ninmo nimeb ay anabun usaqta nawalemeq nime saw anononmo aholwaqad teq ni le niyow ameb rohrohusaqta na walem ham.

6 Ne gihol waziy ham. Mataw asorin bilaqne bul gaun nog ham. NeGod ago gamuk dimdimunta negsain bilaq daqay, Na nagah amik diqhaq daqay ham. Bilaqne pokpokdimdimunta anawun ayahmotahunegan bul ginognib woqan inahol waqad bay ninalayta nazaqnog ham. Ad ne mataw meqinta naginan maqbab haqsa abeb in giholbuliyeq ne gibabun diq iyeq teq in netigimeqin ton daqay ham. Bilaqnegaun anamreniz didaq negsa in giholbuliyim gimugayta nazaq nog ham.

Mataw God bulonsa in nagahdimdimunta negaqta

(Luk 11.9-13)7Ne nagah araq anan God susumun

ugid teq in tinegdaq ham. Ne na-gah araq naguneq teq ne ahol tuwaqdaqay ham. Ne dan ez wolhamsa teqGod ne giyon dan tihas negdaq ham.8Onmataw nagah anan God susumunugayta na in nagah na waqayta ham.Teq on mataw nagah nagunayta na innagah na ahol waqayta ham. Ad onmataw dan ez wolhamayta na God teqin giyon dan tihas negdaq ham. 9 Negilikmanib mat araq atatin in bretanan amam bulonid amam gig ugdaqe? ham. Haiqgam ham. 10 Ad in agoamun na nabiq anan bulonsa amamin nagah ahulinaqta gimugaqta araqwaqeq ugdaq e? ham. Na haiqmoham. 11 Ne mataw ginad meqintausaqta ham. Teq ne gigo onminnagah dimdimunta neggo ne tuhuritkemiyta ham. Ari ne Gimam Heven-ib osaqta na in nazaq ago on matawa hi gitondaqmo ye? ham. Haiqham. On mataw in Gimam Iyahta nainaq gamuk bilaqad bulonsa in agonagah dimdimun diqta tinegdaq ham.12Nazaq iyan on mataw in ne ezaq gi-tonid ne ginad dimniydaqta nazaqmone in gigo hib daq emiymo ham. Daqnaqmo in God ago maror Moses mar

Page 16: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 7:13 13 Matyu 7:29

tonta na teq God ago nantut gamukmar toniyta na bunmo alulin diq ham.

Ne dan ez amikta nab le gwahtiqiy(Luk 13.24)

13 Ne dan ez amik diqta nab legwahtiqiy ham. Dan mataw muzimle hiqiyayta na agarahin haiqta ham.Teq dan meqinta na ago dan ezayahmo diqta ham. Nazaq iyan onmataw kabemmo dan ez nabmo legwahtiqayta ham. 14Ari dannimuzeqle saw kayeqmo kuluwa-kuluwmo os-aytab gwahtiqdaqta na in garah as-eseqta kabemmo inaqta ham. Ad dandimunta na ago dan ez amik diqtaham. Nazaq iyan on mataw gilik-manib amulik-mulikmo in dan ez nanagunim ahol waqayta ham.

Ne nantut katiyta na gigo giholasawan woltayiy

(Luk 6.43-44; 13.25-27)15Ne nantut katiyta na ginan ne gi-

hol asawan woltayiy ham. Ne matawna giloyinsa in mataw midemqandiqta bilaqne sipsip nog iy daqaytaham. Teq in ginadmo diq na inne kat negeq ne gimeqin tonnanham. Bilaqne gaun kwasikta sipsipgimug emim gineqayta nazaq nogham. 16 Mataw katiyta na gigo kabiyanon emsa teq ne in gigo tuhurit kemdaqay ham. Mataw am asasuqin in-aqta ahulib wain anagin waqayta ye?ham. Teq in sisihun meqinta abiy-oran inaqta na amuganib ay fik anonwaqayta ye? ham. Haiqmo diq ham.17 Na nazaqmo ham. Ay dimdimuntabunmo ginon dimunta emayta ham.Teq aymeqinta anonmeqinta emaqtaham. 18Aydimunta anonmeqinta a hiemdaqta ham. Teq ay meqinta anondimunta a hi emdaqta ham. 19 Aybunmo anon dimunta a hi emaytana mataw in qwayim hunegan faqablehayta ham. 20Nazaq iyan ne matawkatiyta na gigo kabiy anon emsa aholwaqad teq ne in gigo tuhurit kemdaqay ham.

21 On mataw kabemmo ya inansamanta biyim bilaqay, Iyahta, Iyahta

haqayta ham. In ginad emay, I Yesusanan Iyahta biyadmo i God ago maroraduganib le tugwahtiqamhaqay ham.Hikidik ham. Mat ya imam anadmuzaqta naqmo in ya imam Heven-ib osaqta na ago maror aduganibtugwahtiqdaqta ham. 22 Abeb matawkabemmo yaqgo maror aduganibgwahtiqnan tonadmo in ya ibileneqbilaq daqay, Iyahta, Iyahta haqdaqay ham. I ogib osad ni nibinibnagah abeb teq gwahtiqdaqta naago i bilaqad luwta haq daqay ham.Teq i nibinib mataw giholib bugawmeqinta gimuzta haq daqay ham.Ad i nibinib daq azawayin inaqtakabemmo emta haq daqay ham.23Haqid teq ya gibilendaiq, Ya ne gigoa hi hurit haqdaiq ham. Ne matawdaq meqinta emayta ne ya ihuloseqkozaq lehiy haqdaiq ham.

Bit emgo adan gigermo(Luk 6.47-49)

24 Nazaq iyan on mataw yaqgogamuk ka huritim muzinayta na inbilaqne mat ago bit gig ayahta amalibamta nazaq nog iy daqay ham. 25Matna bit tiqeman teq urom ayahmowom ham. Woqsa uq hitiqad timayahta inaqmo eraqim sibim le bit naothasan teqhaiq ham. Bit na ahiwomham. Na ezaqgo mat na gigmo diqamalib ago bit alulin am ham.

26 Ari on mataw yaqgo gamuk kahuritim teq a hi muzinayta na inbilaqne mat agadanta ago bit iburamalib amta nazaq nog iy daqay ham.27Mat na bit tiqeman teq uromayahtawoqan uq hitim ham. Uq hitiqad timinaqmo sibim le bit othasan bit naatoranmo woqim timeqniy has ham.

28 Ari Yesus gamuk na bunmo bi-laq bugan tihiqiyan on mataw dauhbiyahta na in ago suleq huritim ingihol turuh nem yaqay. 29 Na ezaqgoYesus ago gamuk inmatawMoses agogunun hurit kemiyta na gigo gamuknog a hi iyyaq. In ago gamuk bilaqneGod inmo abin ugan in suleq bilamtanazaq nog iyyaq.

Page 17: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 8:1 14 Matyu 8:178

Yesus mat araq ago moq lepra inaqtawastitayan dimniy

(Mak 1.40-44; Luk 5.12-14)1 Ari Yesus garah nab osim

gewoqanmo on mataw dauh kabe-mmo muzim inaq tileh yaqay.2 Lehsa mat araq ago moq leprainaqta bolim Yesus agerab abakbakanulum laquwim turad teq in bulon,Iyahta ham ni ninad bilaqsa teq niya iwastitayid ya God ameb isananumlan ka tihiqiydaq ham. 3HaqanYesus aben itiwunim mat na wazadbulon, Ya inad bilaqaq ham. Ninisanib ninumlan usaqta na hiqiyanham. Haqan muran diq nawaqmomat na ago moq lepra tihiqiy. 4 AnYesus in mat na adek wazim bulon,Daq kawa ya emta ka ago ni mat araqhikidik bulon ham. Ni leheq mattamaz emaqta naqmo nihol isihunham. Isihunad teq Moses bilamtanazaqmo ni nihol anawun em ham.Emid teq mataw ningo moq tihiqiytana ago tuhurit daqay ham.

Yesus bab mataw gigo ayahta araqago kabibiymatwastitayan ahol tidimniy

(Luk 7.1-10)5-6 Ari Yesus le uliq Kapaneam-ub

tugwahtiqan teq Romgigo babmataw100 nazaq gigo ayahta araq bolimin anad awaz meqin amalib Yesusbulonim bilam, Iyahta ham. Yaqgokabibiy mat kowa bitab moqad usaqham. In abensen moqan ahol titiynaqmo hiqiysa usaq ham. 7 HaqanYesus bulon, Ya teq leheq wasti-tayid in tidimniydaq ham. 8 Haqanbab mataw gigo ayahta na ameninemim bilam, Iyahta ham ni yaqgobit aduganib le gwahtiqdaqta na agoya mat dimun a haiq ham. Ya inademaiq ham ni kabmo turad gamukbilaqidmo yaqgo kabibiy mat na aholtidimniydaq ham. 9 Na ezaqgo ya in-aqmo yaqgo mat danmebta ahaqenibosaiqta ham. Ad yaqgo mataw babemayta na in ya ihaqenib osaytamoham. Ossa ya araq bulonaiq, “Ni leh”haqsa in lehaqta ham. Teq ya araq

bulonaiq, “Ni bol” haqsa in bolaq-tamo ham. Ad yaqgo kabibiy matbulonaiq, “Ni kabiy em” haqsa inkabiy na emaqta ham. Nazaq iyan yainad emaiq ham ni gamukmo bilaqidyaqgo kabibiy mat na ahol tidimniy-daq haqaiq ham.

10 Haqan Yesus mat na ago gamukhuritim ahol turuh nam. Ad inmataw muzim inaq boliyta na gibi-lan, Ya ne gibilenaiq ham. Mat kain Juda mat a haiqta ham. Teq inJuda mataw bunmo giquriyamim yainan helmo diq haqaqta ham. 11 Adya ne gibilenaiq ham. Zeq gwalaqtaban teq zeq wolehaqta ban on matawamo amota kabemmo boleq in Abra-ham, Aisak teq Jekob nenaq God agomaror aduganib didaq neqad tuqosdaqay ham. 12 Ari on mataw Gi-mam Iyah ago maror aduganib dan-meb le gwahtiq nagiyta na God ingimuzid asanib gwahtiqeq romriqabtuqos daqay ham. Osad in ginadmeqniysa gaqad gite guruwad osdaqay ham. 13 Haqad in bab matawgigo amebta na bulon, Ni leh ham. Nininad helta usaqta nazaqmo in tug-wahtiqdaq ham. An kam nabmo matna ago kabibiy mat na ahol tidimniy.

Yesus Pita alen aqawun wastitayandimniy

(Mak 1.29-31; Luk 4.38-39)14 Ari Yesus le Pita ago bitab gwah-

tiqim in Pita alen asan afan iyad ba-nab ussa ahol wam. 15 Ahol waqadin le aw na abenab wazanmo in asanafan iyim usta na tuhulos ug. Hulosuganmo in eraqim Yesus amen didaqanaran usta na waqim a bolim tuqug.

Yesus on mataw gigo moq inaqtakabemmo giwastitayan dimniyiy

(Mak 1.32-34; Luk 4.40-41)16 Ari teq zeq wolehsa imisor diq

tiqiyan mataw in giyogniz kabemmogiholib bugaw meqinta usaqta na gi-waqim giqad Yesus ago hib tuboliy. Abolan Yesus gamukmo bilaqsa bugawmeqinta na tituk yaqay. Sa in matawgigo moq inaq na giwastitayan gi-hol tidimniy yaqaymo. 17 Daq nazaq

Page 18: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 8:18 15 Matyu 9:2gwahtiqad in God ago nantut Aisayaaqezab gamuk gwahtimta na tuwolnet bug. Gamuk na bilam,In i gigo moq teq gihol asor meqniyta

na inmo ahol ugim soran i gi-hol tidimniy ham. Aisaya53.4

Yesus muzeq inaq lehgo adan(Luk 9.57-60)

18Ari onmataw dauh biyahta Yesuslilut ugim tursa in gibiyad ago dis-aipel gibilan, I yuwurumunkozaqbanlehuqham. 19Haqad in tilehsamomataraqMoses ago gunun hurit kamta nabolim Yesus bulon, Tisa ham. Uliqsaw edob ni lehdaqta nab ya nimuzeqninaq tilehdaiqmo ham. 20 HaqanYesus bulon, Ni ninad em haseq teqya imuzeq bol ham. Gaun kwasiktakuduqib usayta ham. Ah in gigo ririnaqta ham. Ari Mat Atatin in agous osad anamur emdaqta abanan araqdiq haiqgam ham.

21 Haqan teq Yesus ago disaipel taaraq bolim bulon, Iyahta ham ni yaihulossa ya leheq imam tumomta nayay tonad teq ya boleq nimuzeq ninaqtilehdaiq ham. 22Haqan Yesus bilam,Nab iyan ham. Mataw giwitanmoqimusad in God anadin a hi emayta na ingimo an wamuzad an yay toniy ham.Sa ni ya imuzeq bol ham.

Yesus bilaqan tim ayahta kute nam(Mak 4.35-41; Luk 8.22-25)

23 Ari Yesus muyib gwalsa in agodisaipel muzim inaq tugwaliymo.24 Gwalim lehadmo Yesus ame rursawo muyib ussa tim ayahta eraqimkamis wolan muy isihnan tonyaq.25 Isihnan tonsa disaipel bolim Yesusbulonan tiqeram. Eraqan in buloniy,Iyahta haqiy ni i gilumsih haqiy. Itumoqnan tonauq haqiy. 26 Haqan ingibilan, Ne nagaqgo rabay? ham. Neginad helta na amik diq ham. Haqadin eraqim tim kamis inaq ginadanin kute tinemiy. 27 Kute nemanmodisaipel ahol waqad in gihol ritenlam. Admo in bilaqiy, Ka naga matindiq? haqiy. Tim yuw inaq in aqezhuritayta haqiy.

Yesus mataw giger giholib bugawmeqinta gimuz

(Mak 5.1-17; Luk 8.26-37)28 Ari Yesus le yuw-kurorqan

Galiliy aqurumun kozaq ban tugwah-tim, uliq Gadara gigo og saw ban.Gwahtiqanmo mataw giholib bugawmeqinta usayta giger in hodhodhulosim bolim danib Yesus aholtuwaqiy. Mataw na agadan iyim sawnab kwasik diq iyim luwsa on matawdan nab a hikidik luw yaqayta. 29 Ingiger Yesus ahol waqadmo lileyimbilaqiy, God atatin haqiy ni i ezaqgitonnan bol? haqiy. I meqniyamtaakaman na a hi gwahtiqsamo ni igimeqin tonnan kab bolya haqiy.

30 In nazaq haqsamo bul gihum-aban araq ayahta pesan nogmodidaq neqad turiy. 31 Tursa bugawmeqinta nagan ginadmeqniysa Yesusbulon yaqay, Ni i gimuznan iysunni i gimuzid bul gihumab inaq kogimuganib lehuq haq yaqay. 32HaqsaYesus gibilan, Ne nabmo lehiy ham.Haqanmo mataw giger giholib bugawgiqusiyta na gwahtiqim le bul nagimuganib woqanmo bul bunmosibtitayim lehim garah asibsibranibbay hilek tonim yuwmeb woqimtumoq bugiy.

33 An mataw bul giwamuzim osiytana in daq na ahol waqad in tukimgiquliqab tilehiy. Lehim in matawgiholib bugawmeqinta usim teq gihu-los negiyta na ago ananin in gigo wal-mataw tigibilen bugiy. 34Gibilenan inhuritim uliq na hulosad bunmo Yesusahol waqnan tilehiy. Lehim in Yesusabe yahad buloniy, Ni saw ka huloseqleh haqiy.

9Yesus mat araq abensen aditin moq

bugta wastitayan dimniy(Mak 2.1-12; Luk 5.17-26)

1 Ari Yesus muyib gwalim yuw uro-tim urum kozaq ban le gwahtiqim inago uliqab tilah. 2 Lehanmo matawasor in mat araq abensen aditin tu-moqbugta banabussa in sorimabolsa

Page 19: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 9:3 16 Matyu 9:17Yesus tigibiy. Gibiyad in mataw naginad helta ahol waqadmo inmatmo-qaqta na tubulon, Yaqgo amunhamnininadhimeqniyanham. Yaningodaqmeqinta bunmo tigiwalem bug ham.3Haqan mataw Moses ago gunun hu-rit kemiyta na asor in gamuk na hu-ritim in gihol bulonim bilaq yaqay,Mat ko in God bilawunad ago banwaq nog iyaq haq yaqay. 4 In nazaqginad emsamoYesus tuhurit. Huritimin bilam, Nagaqgo ne ginad meqintanazaq emay? ham. 5Ya naga gamukinbilaqid teq ne nan a hi yag daqay?ham. “Ya ningo daq meqinta tigi-walem” haqdaiq o “Ni eraqeq loq gel”haqdaiq? ham. 6Teq Mat Atatin in ogkab daq meqinta walemgo azawayinaholib usaqta na ago ne hurit daqayhaqad ya kazaq diq bilaqdaiq ham.Haqad in mat abensen moqan banabusaqta na tubulon, Ni eraqeq ningo usban waqeq ad ningo bitab a leh ham.7 Haqan mat na eraqimmo ago bitabtilah. 8An onmataw nab turiyta na innagah na ahol waqim tirabiy. Rabadteq in God abin tiqiluw yaqay. Naezaqgo God inmo ago zaway na emanmataw gigo hib ulal iyta na ago.

Yesus Matyu bulonan in muzim inaqlah

(Mak 2.13-17; Luk 5.27-32)9 Ari Yesus lehad luwim in mat

araq anan Matyu haqayta takis abit-nib ossa ahol tuwam. Ahol waqadmoin bulon, Ni ya imuzeq bol ham.Haqan Matyu eraqim Yesus muziminaq tilah.

10 An daq na abe ban Yesus le bitabdidaq neqad tuqos. Ossa mataw gibinmeqinta takis waqayta teq matawdaqmeqinta emayta nenaq kabemmobolim Yesus ago disaipel nenaq di-daq neqad tuqosiymo. 11 Ossa Farisinazaq gibiyad in Yesus ago disaipeltisusumun negiy, Doq tonnan ne gigotisa in mataw takis waqayta ko teqmataw daq meqinta emayta ko nenaqdidaq neqad osaq? haqiy. 12 In nazaqhaqan Yesus huritim gibilan, Matawgigo moq haiqta na in le dokta ahol

a hi waqayta ham. Mataw gigo moqinaqta naqmo dokta ago hib lehaytaham. 13 Ne leheq God ago maribgamuk araq usaqta ka ago alulin diqne hurit kemiy ham. Gamuk nab Godbilam,Ne yaqmen tamaz emad karuw anat

urotayta na ya hulosaiq haqadin bilam ham. Ne matawgigem neg daqayta naqmo yaahol waqnan inad bilaqaqtahaqad in bilam ham. Hosea 6.6

Haqad Yesus bilam, Nazaq iyan yaon mataw titnonta gililewunnan a hibol ham. Ya on mataw daq meqintaemad osayta naqmo gililewunnanbolta ham.

Mataw didaq udinayta na ago Yesusbilam

(Mak 2.18-22; Luk 5.33-39)14 Ari kam nab Jon ago disaipel

bolim in Yesus susumun ugim bilaqiy,Ezaq tonim sirisirimo i Farisi nenaqdidaq udinsa ta ningo disaipel didaqa hi udinayta? haqiy. 15Haqan Yesusgibilan, Mat araq aw waqnan tonsain ayogniz boleq inaq osad in ginadmeqniysa gaq waz daqay ye? ham.Haiqgam ham. Na ezaqgo in giyowna inaq osad in ginad dimniysa osaytana ago ham. Ari abeb mataw asorboleq mat aw waqaqta na ayognizgibenab tuwaq daqay ham. Kam nateq boldaqta ham. Bolid teq mat naayogniz didaq tuqudin daqayta ham.

16 Haqad in bilam, Mataw tubu-san muturta waqim amalib tubusankwaziqta misiramta inaq a hi initaytaham. Luweq in tubusan kwaziqtana suholsa tubusan muturta na irniktoneq le amik iyadmo in tubusankwaziqta na bulsireqid ayahmo diq ata tartaydaq ham.

17 Ad nazaqmo mataw wain ayunmuturta memeq asan kwaziqtab a hitenaytamo ham. In nazaq tonid wainaqurin gwalad huhuw nemsa memeqasan kwaziqta na tartayid wain ayunmutbaleq ogib woqsa memeq asanna timeqniydaqmo ham. Nazaqiyan mataw memeq asan muturtamowaqim wain ayun muturta tenayta

Page 20: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 9:18 17 Matyu 9:35ham. Tenan wain ayun teq memeqasan inaq araqibmo dimunmo usaqtaham.

Yesus aw araq ned hunegaqta wasti-tayim teq in maror araq amiy tumomtawazan eram

(Mak 5.22-43; Luk 8.41-56)18 Ari Yesus in Jon ago disaipel ne-

naq gamuk bilaqad tursa Juda gigomat marorta araq bolim Yesus agerababakbakan ulum laquwim turad bu-lon, Ya imiy muran diqmo tumoqimusaq ham. Teq ni boleq niben aholibemeq wazid in kayeq ta iyan ham.19Haqanmo Yesus ago disaipel nenaqeraqim mat na muzim inaq tilehiy.

20 Lehsa aw araq ulig 12 nazaqmoqad ned hunegad luwyaqta na inYesus agilehun ban bolim ago tubu-san adek tuwaz. 21 Na ezaqgo intekomo ahol bulonim bilam, Ya ibenYesus ago tubusan adekmo wazeq teqya ihol tidimniydaq ham. 22 Haqadin Yesus ago tubusan adek wazsamoYesus ahol buliyim ahol waqad bulon,Ya imiy ham ni ninad hi meqniyanham. Ni ya inan helmo hamtanaqmo niqeman ni nihol tidimniyham. Haqsamo aw na ahol tidimniy.

23 Ari Yesus le Juda gigo matmarorta na ago bitab tugwahtim.Gwahtiqim in on gaq wazsa matawkadug ulamad gihulan kabemmoemsa gibiy. 24 Gibiyad in gibilan, Neeraqeq kozaq lehiy ham. Amun aw naa hi mom ham. In usaq ham. In nazaqhaqan on mataw na bunmo in aqeztiyuquwuniy.

25 Yuquwunsa Yesus gimuzan asanban gwahtiqsa in le gwahtiqim amunaw na aben wazan in eraqim titur.26An teq Yesus daq amta na abin sawnab uliq bunmo tilah.

Yesus mataw gigermo gime haiqtagiwastitayan dimniyiy

27 Ari Yesus uliq na hulosim lehsamataw giger gime haiqta in muziminaq lehad teq in lileyeq bulon yaqay,

Devit atatin* haq yaqay ni i ginanninad meqniyan haq yaqay. 28 HaqsaYesus le bitab tugwahtiqanmomatawgiger gime haiqta na in ago hibtuboliy. Bolan Yesus tisusumun nag,Ya ne giwastitaydaiqta na ago ne gi-nad helmo haqay ye? ham. Haqan inbilaqiy, Iyahta haqiy i helmo tihaqauqhaqiy. 29 Haqan Yesus aben matawgiger na gimeqnagnib emim gibi-lan, Ne ya inan helmo haqayta naza-qmo in ne giholib gwahtiqan ham.30 Haqanmo mataw giger na gimeq-nagin tiriram. Gime rireqan Yesusgamuk awaz meqin diqta gibilenimbilam, Daq kawa ne giholib gwah-timta ka ago ne mat araq diq hikidikbuloniy ham. 31 Haqan teq haiq.Mataw giger na Yesus giholib daqamta na bilaqsa abin saw nab uliqbunmo tilah bug.

Yesus mat araq aqez haiqta wasti-tayan dimniy

32 Mataw giger na Yesus hulosimtilehsa on mataw in mat ta araq aqezhaiqta aholib bugaw meqinta usaqtawaqim Yesus ago hib a boliy. 33 AbolanYesus bugawmeqinta namuzanlehan teq mat aqez haiqta na gamuktibilaqyaq. Gamuk bilaqsa on matawahol waqad in gihol turuh nemsabilaq yaqay, Kwaziqmo nagah araqkazaqta Isrel-ib a hi gwahtimta haqyaqay. 34 Haqsa teq ta Farisi bilaqyaqay, In bugaw meqinta gigo dan-mebta na ago zaway amalib bugawmeqinta gimuzaqta haq yaqay.Yesus in ago disaipel kabiynag

Yesus on mataw ginan anad meqniy35 Ari Yesus uliq saw bunmo tile-

had luwyaq. Luwad in mataw gigobit humab wolaytab gwahtiqeq suleqnegad teq in God ago maror ogkab gwahtimta na agamukan tigi-bilenyaq. In gamuk dimun diqta nagibilenad teq in mataw gigo moq teq

* 9:27: Isrel on mataw ginad em yaqay, God mat emid bo i gilumsihdaqta amatin na in i gises Devitasenlulib tugwahtiqdaq haq yaqay. Haqad luweq Yesus in mat naqmo iydaq haqad teq mataw asor inanan ‘Devit atatin’ haq yaqay.

Page 21: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 9:36 18 Matyu 10:15

gihol asor meqniyta na bunmo gi-wastitaysa in gihol tidimniy yaqay.

36 Sa Yesus on mataw dauh biyahtana gibiyad in ginan anad timeqniy.Na ezaqgo on mataw na meqin diqosad in gimo gihol ulumsihgo biyaba hi iy yaqayta na ago iyan. Matawna bilaqne sipsip ginamren haiqta osnog iy yaqayta. 37 Nazaq iyan Yesusin ago disaipel gibilan, Kabiyab di-daq kabemmo tizilimim giqusaq ham.Teq kabibiymataw kabemmodiq haiqham. 38Nazaq iyan ne kabiy anamreninaq gamuk emad bulonsa in kabibiymataw kabemmo giqemid boleq inago didaq na giwaq ugiy ham.

10Yesus Aposel 12 na gitowun am(Mak 3.13-19; Luk 6.12-16)

1 Ari Yesus in ago disaipel 12 nagibilenan agerab tuboliy. Bolan inahol abinib bugaw meqinta gimuzgoazawayin tinag. Negad inmoq bunmowastitaygo azawayin teq mataw gi-hol asor meqniyta na bunmo giwasti-taygo azawayin tinagmo.

2-4 Teq Aposel 12 na ginan kazaq:Saimon, in anan araq Pita haqaytateq Saimon amikqan Andru teq Sebe-diy atatniz giger Jems ama Jon inaqteq Filip teq Bartolomyu teq Tomasteq Matyu mat takis waqyaqta na teqAlfiyus atatin Jems teq Tadiyus teqSaimon mat Rom nenaq bab emyaqtaamatin na teq Judas uliq Kariyot-ibtana. Mat naqmo in Yesus waqim babgibenab amta.

Yesus Aposel 12 na kabiy nag(Mak 6.7-13; Luk 9.1-5)

5Ari Yesus inmataw 12 na giqemanlehsa in gibilan, Ne on mataw en taasor Juda a haiqta nagan gigo hibhi lehiy ham. Ad ne Samariya gigouliq araqab le hi gwahtiqiymo ham.6Ne Isrel on mataw gimomo gigo hiblehiy ham. Matawna in bilaqne sipsipnabag haresmo le luwayta nog ham.7 Ne leheq luwad gamuk dimuntakazaq gibileniy ham. God ago maror

bolim sinsin tiqiy haqad ne gibileniyham. 8 Ad ne on mataw moqayta nagiwastitayid dimniyiy ham. Matawtumoqiyta na ne giwazid ta eraqiyham. Ad mataw gigo moq leprainaqta na ne giwastitayid in giholdimniyan ham. Ya zaway negta nane samanmo waqiy ham. Ne zayima hi waqiyta ham. Nazaq iyan ne onmataw samanmo tigilumsih daqaymoham. Gilumsihad ne ameninwaqgo hibilaqiy ham.

9 Ad ne mani gol teq mani silvateq mani kapa-ta araq waqeq ad hilehiy ham. 10 Teq ne ziy araq essiheneq danib a lehgo hi waqiymoham. Tubusan amulik giholib usaqtanaqmo ne a lehad araqmo ta hi waqiyham. Ne gigo gisendugan gisenabhi emiy ham. Ad ne katek wazeqad hi lehiymo ham. Na ezaqgo nemataw gimen kabiy samanmo a hi emdaqayta ham. Ne yaqgo kabiy emsamataw didaq nagah tineg daqay ham.

11 Ari ne leheq uliq araqab gwah-tiqeq nab ne on mataw gibiy kemiyham. Uliq nabnog inmat dimunta teqtitnonta na ne ahol waqeq teq ne matnaqmo inaq oseq le ne uliq na tuhulosdaqay ham.

12 Ne bit aqez araqab loqeq onmataw nabta gibilen waqiy ham. 13 Inon mataw dimdimunta iyid teq negigem dimunta in gigo hib tilehdaqham. Ari in dimunta a haiq iyid negigem dimunta negiyta na in ne gigohib muleqeq ta boldaq ham. 14 Bitnab mat araq ne giwazinad nenaq ahi osid teq ne bit na hulosad gisenaqoginwolhamid nabwoqan ham. Adnazaqmo uliq araqab on mataw negigo gamuk a hi huritid ne uliq na hu-losad gisen aqogin wolhamid uliq nabwoqanmo ham. 15Ya ne helmo gibile-naiq ham. Abeb God hazizir ayahtaemdaqta nab uliq giger Sodom teqGomora afaqan waq daqayta nazaqnog uliq na a hi waq daqay ham. Uliqne gibaymuz daqayta na in uliq gigerna giquriyameq afaqan ayah diqtatuwaq daqay ham.

Page 22: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 10:16 19 Matyu 10:31

Yesus bilam, Afaqan kabemmo teqgwahtiqdaq ham

(Mak 13.9-13; Luk 21.12-17)16 Ne huritiy ham. Ya ne giqeman

ne bilaqne sipsip gaun kwasikta gilik-manib leh nog iyay ham. Nazaq iyannagah ahulinaqta anad em hasim daqemaqta nazaqmo ne gihol waz naqmohiqiyiy ham. Ad ah muluk kiskismoluwaqta nazaqmo ne luwiymo ham.17 Ne mataw ginan gihol waz naqmohiqiyiy ham. In teq ne giwazeq kaun-sel gibenab giqem daqay ham. Ad ingigo bit humab wolaytab ne giwazeqginol titay daqay ham.

18 Ne ya inan helmo haqad imuzadluwayta na ago in ne giwazeq ingigo king teq in gigo gavman asese-qta gigo hib ne giqad tileh daqayham. Giqad lehid teq ne nagah gimebahol waqiyta na awagamun gibilensamataw aseseqta teq on mataw en taasor Juda a haiqta nagan in tuhuritdaqay ham. 19 Mataw na ne giwazeqgiqad mataw aseseqta gimeb lehid nehi rabiy ham. Ad ne naga gamukinbilaq daqayta na ago ginadnad hiemiymo ham. Kam nabmo teq Godin ne naga gamukin bilaq daqayta natinegdaq ham. 20 Nazaq iyan negmodiq gamuk na a hi bilaq daqay ham.Haiqgam ham. Ne Gimam ago BugawDimunta naqmo in gamuk emid negiqezab gwahtiqdaqta ham.

21 Kam nab teq mataw in gi-maqbaban giwaqeq bab gibenabgiqemid in ginol emid tumoq daqayham. Sa gimaman in nazaqmogigo onmin giwazeq bab gibenabgiqem daqaymo ham. Teq onmin innazaqmo ginenmaman gihar negadbab gibenab giqemid in ginol emidtumoq daqaymo ham. 22 Ya ihol abinne giholib usaqta na ago on matawbunmo gigem meqinta ne neg daqayham. Ari mat aw nog in zaway diqiyeq ossa le in gigo kam abebtantaiydaqta nab teq God in gilumsiheqta giwaqdaq ham. 23 Teq uliq araqabon mataw eraqeq ne gimeqin tonsane tukeq uliq ta araqab lehiy ham.

Ya helmo ne gibilenaiq ham. Ne Isrelgigo uliq a hi wolnet bugsaMat Atatintuboldaq ham.

24 Ne ginad emiy ham. Disaipelaraq in ago tisa uriyameq danmeb ahi lehdaq ham. Sa kabibiy mat inago ayahta a hi itiyondaqmo ham.25 Disaipel na in ago tisa nogmo iyidna in dimunmo ham. Teq kabibiy matna in ago mat ayah nogmo iyid nain dimunmo tiqiydaqmo ham. Nazaqiyan mataw bit anamren bilawunadanan Belsebul haqeq in nazaqmo bitanamren na ago asenlul ginan meqindiq tibilaq daqaymo ham.

On mataw nog diq rabun daqayta?(Luk 12.2-7)

26 Nagah bunmo mataw giqisihanusaqta na abeb teq God hasid matawbunmo ahol tuwaq daqay ham. Adnagah bunmo mataw gikasnaknib us-aqta na abeb teq God emid ulalab tug-wahtiqdaq ham. Nazaq iyan ne yaqgogamukmataw gibilengo hi rabiy ham.27Ya romriqab gamuk gibilenaiqta nane saw anuwanibmo mataw gibileniyham. Ad ne gamuk kiskismo gidekibhuritayta na ne bit ahuqunib gwaleturad teq ne dedibmo lileyeq matawgibileniy ham.

28 Mataw ne gisanmo wol emdaqayta ham. Ari in ne giwitan wolemgo in gigo zaway haiqta ham.Nazaq iyan ne mataw hi girabuniyham. Haiq ham. Mat araq ne rabundaqayta nawa osaq ham. In matawgisan teq giwitan inaqmo gihunegansaw faq oyad a hi miyaqtab wolehimtimeqniy hasayta ham.

29 Mataw mani asit diqmo hulosimah amikmikta giger gizayayta ham.Teq ah amik diqta nagan giholib daqaraq gwahtiqsa ne Gimam Iyah tuhu-ritaqta ham. 30 Ad God ne gibiy ke-mad ne gifaqnib giqensan na in gin-ulinim ganim diq usaqta na in tuhuritbugta ham. 31 Nazaq iyan ne hi rabiyham. Ne ah amikmikta na nog a haiqham. Ne ah amikmikta na ayahmogiquriyamiyta ham.

Page 23: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 10:32 20 Matyu 11:4-5I Yesus abin bilaqgo gimebay hi

woqan(Luk 12.8-9)

32 Ari mat aw nog in mataw gimebbilaqdaq, Ya Yesus-mo ago mattaiyim osaiqta haqdaqta na ya nazaqmoya imam Heven-ib osaqta na amebmataw na ginan bilaqdaiq, In yaqgotatihaqdaiqmo ham. 33 Ad mat aw nogin on mataw girabunad gimeb gilehyagid ya nazaqmo ya imam Heven-ib osaqta na ameb mataw na gilehtinegdaiqmo ham.

Yesus on mataw gihusernan bol(Luk 12.51-53; 14.26-27)

34 Ne luweq ginad em daqay, Yaog kab on mataw bunmo giqemid zibalowab osgo haqad ya bolta haq daqayham. Haiqgam ham. Ya bab emidgwahtiqgo haqad bolta ham. 35Na inkazaq ham. Mat araq ya inan helmohaqsa in amam gileh yagdaq ham. Ingiger nazaq emad,

Mat na amam inaq an gihar ugdaqay ham.

Ad nazaqmo amun awta anen inaqan gihar ug daqay ham.

Sa aw in aduw anen inaq an giharug daqaymo ham.

36Mat asenlulmodiq eraqeqmat nabab ug daqay ham.

37 Ari mat in anenmaman ginananad bilaqsa teq in ya inan anad ahi diq bilaqaqta, mat na in yaqgodisaipel iyeq osgo dimun a hi iydaqham. Ad mat in atatin o in amiyanan anad bilaqsa teq in ya inan anada hi diq bilaqaqta, mat na in yaqgodisaipel a hi iydaqmo ham. 38Teqmatin ago kruse waqim abetarib emim yaimuzim a hi bolaqta, mat na in yaqgodisaipel iyeq osgo dimun a haiqmoham. 39 Na ezaqgo mat inmo aholanadin emdaqta na in nabag tihiqiy-daq ham. Ari mat yaqgo kabiy emadahol nog hulosdaqta na in dimunmokuluwa-kuluwmo tuqosdaq ham.

Mat Yesus ago on mataw gilumsih-daqta na in teq naw araq dimunta tuwaq-daq

(Mak 9.41)40 Ari on mataw ne giwazinad in

bilaqne ya iwazinayta nog tiqiyaymoham. Ad in ya iwazinad in mat yaiqeman bolta na tuwazinaymo ham.41Mat aw nog in God ago nantut araqbolsa ahol waq hasad wazinayta na,on mataw na in God ago nantut nawwaqayta nazaq in tuwaq daqaymoham. Ad mat aw nog in mat araqtitnonta bolsa ahol waq hasad wazi-nayta na, on mataw na in mataw tit-nonta bunmo nawwaq daqayta nazaqin tuwaq daqaymo ham. 42 Ad mataw nog in yaqgo disaipel gibin haiqtakagan gigo araq ahol waq hasad ananYesus ago disaipel haqad yuw so-qorequgiduluwdaqtana, yanehelmogibilenaiq ham. On mataw na Godabenab naw dimunta tuwaq daqaymoham.Yesus in naga matin diq?

11Jon mataw huz negyaqta na in ago

disaipel giqeman Yesus ago hib lehiy(Luk 7.18-35)

1 Ari Yesus in ago disaipel 12 nasuleq negim tihiqiyan teq in uliqna hulosim saw Galiliy-ib uliq-uliqgolehad tiluwyaq. Luwad in God agogamuk on mataw tigibilenyaq.

2 Sa Jon irquran osad in Krais kabiyemaqta na abin tuhurit. Huritimin ago disaipel asor giqeman Yesusago hib tilehiy. 3 Lehim in Yesustisusumun ugiy, Ni i nibaq tunimosta naqmo amatin ni bol o haiq matta araq teq abeb boldaqta i baq tu-nam? haqiy. 4-5 Haqan Yesus ingigo gamuk amenin emim bilam, Kogibiyiy ham. Mataw gime haiqta sawahol tuwaqay ham. Mataw gisenmeqinta tiloq gelay ham. Mataw gigomoq lepra inaqta gisanib ginumlanusta na tihiqiyaq ham. Ad matawgidek haiqta gamuk tuhuritay ham.Teq mataw tumoqiyta kayeq iyim ta

Page 24: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 11:6 21 Matyu 11:21eraqay ham. Mataw ginaghan haiqtaGod ago gamuk dimunta tuwaqayham. Ne muleqeq leheq nagahne gimeb kawa ahol tuwaqiyta kateq gamuk kawa ne tuhuritiyta kabunmo Jon buloniy ham. 6 Mat yaibiyad anadnad a hi emad teq inya inan helmo diq haqaqta, mat natidimniyim osaq ham.

7-8 Ari Jon ago disaipel muleqimtilehsaYesus in onmatawbiyahta nabturiyta na Jon anan gibilenim bilam,Kwaziqmo ne nog diq ahol waqnansaw amatawun haiqtab lehiy? ham.Ne mat araq bilaqne tuqir tim retsaahol wolad ahulan iysa ne ahol waq-nan lehiy ye? ham. Teq ne nog diqahol waqnan saw nab lehiy? ham.Ne mat araq tubusan dimunta mu-turta welim tursa ahol waqnan lehiyye? ham. Mataw tubusan dimuntamuturta welayta na in king gigo bitaseseqtab osayta ham. 9Ne ya ibileniyham. Ne nog diq ahol waqnan lehiy?ham. Ne God ago nantut araq aholwaqnan lehiy ye? ham. Helmoham. Mat na in God ago nantut araqham. Teq mat nawa na in God agonantut kwaziqmo osiyta na bunmogiquriyamta ham. 10Mat naqmo Godago marib ananin mar tonan usaqtaham. Gamuk na bilam,Ahol waqiy ham, ya teq mat araq

emid in yaqgo gamuk ad dan-meb lehdaq haqad in bilamham. Leheq in ninmen dantuwastitaydaq haqad in bilamham. Wastitayid teq ni lehdaqhaqad in bilam ham. Malakay3.1

11 Ya helmo ne gibilenaiq ham.Jon mataw huz negyaqta na inmataw og kab gwahtiqiyta na bunmogiquriyamim in abin ayah diqta ham.Ta teq mat aw nog God ago maroraduganib gibin amik diq usaqta na inJon tuquriyamiyta ham.

12-13 God ago nantut kwaziqta nabunmo teq God ago maror Mosesmar tonta na in nagah abeb teqgwahtiqdaqta na ago bilaqan ussa bo

Jon ago kamubmo iy ham. An Jonmataw huz negyaqta na ago akamnibiyim bo muranmo God ago maror ogkab gwahtiqim awaz diq meqniyimlehaqta ham. Sa mataw asor in gi-waz diq meqniyimmaror na geg ugadin ginadibmo wasihnan tonayta ham.14 Ari ne yaqgo gamuk ka huritnaniysun ne huritiy ham. God ago gamukbilam, Elaija bolid teq Krais boldaqhaqad in bilam ham. Teq ya ne gibile-naiq ham. Elaija boldaq hamta na inJon-mo anan bilamta ham. 15Mat awnog in gidek inaq iyeq teq in gamukka huritiy ham.

16 Ya on mataw kam kabta gigo daqanan bilaqnan teq ya gamuk awowunezaq diqta amalib bilaqdaiq? ham. Inbilaqne onmin maket-ib an bulonadosayta nazaq nog ham. 17 In bilaqay,

I ne gimen kadug ulamsa ne gi-nad dimniysa a hi doray haqaytaham.

Teq i gaq wazsa ne ginad meqniysaa hi gaqay haqayta ham.

18 Ari Jon bolim didaq amo amo a hineqadwain ayun a hi uluwyaqta ham.Sa ne in anan bilaq yaqay, Bugawmeqinta aholib usaq haq yaqay ham.19 Ta teq Mat Atatin bolim didaqneqad wain uluwsa ne bilaqay, Matko meqin haqayta ham. In didaqkabemmo neqad wain ayun ayahmouluwaqta amatin haqayta ham. Inmataw gibin meqinta takis waqaytana teq mataw daqmeqinta emayta nagiyowmo diq haqayta ham. O tob iyanham. Abeb ya Jon inaq i gigo kabiyanon tiqemsa teq i giger ginad emhasim daq emta na ulal tiqiydaq ham.

Onmatawginad gigemahi buliyaytana oseq timeqniy daqay

(Luk 10.13-15)20 Ari Yesus uliq kagan gigo hib

daq azawayin inaqta kabemmo amtaka tiginadyaq. Na ezaqgo in daq az-awayin inaqta emsa on mataw uliqnagabta ginad a hi buliyiyta na agoiyan. 21 Ginadad in kazaq bilam, UliqKorasin teq uliq Betsaida ham ne teqtimeqniy daqay ham. Kwaziqmo mat

Page 25: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 11:22 22 Matyu 12:4araq leheq daq azawayin inaq ya negigo hib emta nazaq in uliq giger Tair-ib teq Saidon-ib emid on mataw naginad tubuliy nagiy ham. Ginad bu-liyeq in gigo daq teq ginad meqintagileh ugad in tubusan asorqan abiy-ornaqta weleq butbut huz nagiy ham.Teq ne yaqgo daq azawayin inaqta naaholwaqimne ginad buliyim gigo daqmeqinta gileh a hi ugiy ham. 22Nazaqiyan ya ne gibilenaiq ham. AbebGod hazizir ayahta emdaqta nab Tairteq Saidon afaqan waq daqayta nazaqnog ne a hi waq daqay ham. Ne ingiquriyameq afaqan ayah diqta tuwaqdaqay ham.

23 Teq uliq Kapaneam ham ne gibiniluwid Heven-ib gwalehdaq e? ham.Haiqgam ham. In ne gihunegidne mataw tumoqiyta gigo sawab tu-woleh daqay ham. Na ezaqgo kwaz-iqmo mat araq leheq ya ne gigo hibdaq azawayin inaq emta nazaq inuliq Sodom-ub emid uliq na og kaba hi hiqiyid i muran ahol waq nagtaham. 24 Nazaq iyan ya ne gibilenaiqham. Abeb God hazizir ayahta em-daqta nab uliq Sodom afaqan waqdaqayta nazaq nog ne a hi waq daqayham. Ne in giquriyameq afaqan ayahdiqta tuwaq daqay ham.

Yesus bilam, Ne yaqgo hib boleq gi-namur emiy ham

(Luk 10.21-22)25 Ari kam nab Yesus kazaq bilam,

O ya imam ham, Heven-ib teq og kabinaqmo ni Iyahta iyim osaqta ham.Ni mataw ginad awaz meqinta na teqmataw gimaqbel inaq iyim igmo aghaqad osayta na ni yaqgo kabiy alulina hi giqisihunta ham. Haiq ham.Mataw gihol wazan woqsa in onmingibin haiqta os nog iyayta naqmo niyaqgo kabiy alulin tigiqisihunta ham.26 Ya imam ham ni ninad nazaqmousan ni tiqam ham. Nazaq iyan yaesey nigaiq ham.

27 Haqad Yesus ta bilam, Ya imamin ago kabiy bunmo ya ibenab tiqamham. Mat araq diq in yaqgo a hihurit ham. Ya imam amomo in yaqgo

huritta ham. Teq mat araq ya imamago a hi huritmo ham. Ya in atatiniyim ya imomo in ago huritta ham.Ad on mataw ya inad bilaqsa imamgiqisihunaiqta naqmo in ya imam agohuritaytamo ham. 28 Ne on matawkabiy awaz meqinta emad afaqan so-rayta na ne bunmo yaqgo hib boliyham. Bolid ya giqemid ne ginamurtiqem daqay ham. 29 Ne boleq yaqgokabiy soriy ham. Ad ne yaqgo daqahol waqad nazaqmo ne emiy ham.Ya ihol wazan woqsa ya ibin a hiiluwaiqta ham. Ne nazaqmo toneqteq ne ginamur emad gihol sinamolsatuqos daqay ham. 30 Na ezaqgo yakabiy negdaiqta na in awazmeqin diqa haiq ham. Ad ne yaqgo afaqan sordaqayta na in afaqan diq a haiqmoham.

12Mataw Juda gigo lotu akamnib kabiy

a hi emayta na ago Yesus bilam(Mak 2.23-28; Luk 6.1-5)

1 Ari Juda gigo lotu akaman araqabYesus ago disaipel nenaq kabiy araqwit leyiyta aduganib gwahtiqim tilehyaqay. Lehad ago disaipel gigem mo-qsa in wit anagin asor guraqim tineqyaqay. 2 Neqsa Farisi asor gibiyadin Yesus buloniy, Ni ko gibiy haqiy.Ningo disaipel in lotu akaman ago gu-nun itiyonim kabiyab wit tuguraqayhaqiy.

3 Haqan Yesus gibilan, Nabag neDevit ago dauh nenaq gigem moqsaDevit daq amta na awagamun ne ahola hi waqiy-ya ham. 4 Devit agemnanmoqad le God ago bit aduganib gwah-tiqim in gunun itiyonim God amebbret eman osta na tinamham. Helmo,Devit bret tawonta na neqdaqta abinhaiqta ham. Sa in ayogniz na in bretnaneqgo gibinhaiqtamoham. Matawtamaz emayta naqmogimomobret naneqayta ham. Ta teq Devit ayogniznenaq gigem moq titaysa neqim indaq meqinta a hi emiy ham.

Page 26: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 12:5 23 Matyu 12:215 Teq God ago maror Moses mar

tonta na aduganib gamuk araq us-aqta ka ne ahol a hi waqay ye?ham. Gamuk na bilam, Mataw tamazemayta na in Juda gigo lotu akamnibTempel-ib kabiy emad in lotu akamanago gunun na itiyonayta haqad inbilamham. Ta teq inGod ameb gihol ahimeqin tonayta haqad in bilamham.6 Ya ne gibilenaiq ham. Nagah araqTempel uriyamta in kawa ne nenaqosaq ham. 7 Teq God ago gamukibnan ta araqmo usaq ham. Gamuk nabilam,Ne yaqmen tamaz emad karuw anat

urotayta na ya hulosaiq haqadin bilam ham. Ne matawginan ginad meqniydaqtanaqmo ya ahol waqnan inadbilaqaqta haqad in bilam ham.Hosea 6.6

Ne gamuk na adugan hurit kemeq teqne mataw giholib daq meqin haiqtaka ginan meqin a hi bilaq nagiy ham.8NaezaqgoMatAtatin in lotu akamananamrenmo diq iyim inmo matawkam nab ezaq luw os daqayta na agotigibilendaqta ham.

Juda gigo lotu akamnib Yesus mataraq aben meqinta wastitayan dimniy

(Mak 3.1-6; Luk 6.6-11)9 Ari Yesus saw na hulosim uliq ta

araqab lehim in mataw na gigo bithumab wolaytab tugwahtim. 10 Samat araq aben akogan anedan mayimaditinmo usaqta in nab osmo. OssaFarisi in Yesus ulum waqnan haqadtuboliymo. Bolim in Yesus kat ugidnan araq ginad a hi usaqta bilaqidi tuwazam haqad in Yesus kazaqsusumun ugiy, I gigo lotu akamnibi mat moqaqta wastitayid dimniydaqo haiq? haqiy. I Juda gigo marorezaq bilamta? haqiy. 11 Haqan Yesusgibilan, Ta ne gilikmanib mat araqago sipsip lotu akamnib yayib woqidmat na wazeq hureqid a hi gwaldaqe? ham. Haiqgam ham. In hureqidtugwaldaq ham. 12 Teq mat in sipsipnog a haiq ham. Mat in sipsip ayahmouriyamta ham. Nazaq iyan i lotu

akamnib mataw gidimun tonamta naago agununin haiqgamham. 13Haqadin mat na bulon, Niben itiwun ham.Haqanmat na abenmeqinta na itiwu-nan in aben dimunta na nogmo tiqiy.14 An teq Farisi na gigem meqniysaasanib gwahtiqim humab emim inezaq toneq Yesus wol emid moqdaqtana agamukan tibilaq yaqay.

Yesus in God ago kabibiy matdimunta

15 Sa Yesus in Farisi ginad natuhuritim in uliq na hulosadmo tilah.Lehsa on mataw dauh kabemmomuzim inaq lehsa Yesus in gigoasor gigo moq inaqta na bunmogiwastitayan gihol tidimniy yaqay.16 Gihol dimniysa Yesus atoranmogibilenyaq, Ne ya ihol abin ka ulalabhi bilaqiy haqyaq.

17-18 Yesus daq nazaq emad inGod ago nantut Aisaya aqezab gamukgwahtimta na tuwol net bug. Gamuknab God bilam,Ka yaqgo kabibiy mat ham. Yaqmo

in anan bilaqan osaqta ham.Ya in anan inad bilaqsa igemtidimniyaq ham. Teq yaigo Bugaw Dimunta emid inaholib tilehdaqta ham. Lehidteq yaqgo kabibiy mat na inyaqgo daq titnonta agamukanon mataw en ta asor Judaa haiqta nagan tigibilendaqham.

19 In mataw nenaq an a hi mugdaqtaham. Ad in uliq gemab turadgamuk atoranmo a hi bilaq-daqta ham. 20 Yaqgo kabibiymat na amidemqanmo luw-daqta ham. Luwad in tuqiraraq asitmo talquweq tursaahol waqad a hi orqaydaqham. Ad in lam araq ago faqmiynan tonsa ahol waqad in ahi wolmiydaq ham.

In ago daq nazaq amidemqan diqmoemad luwsa teq on matawuliq saw bunmo God ago daqtitnontab tuqos daqay ham.21 Ad teq on mataw en ta asorJuda a haiqta nagan in mat

Page 27: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 12:22 24 Matyu 12:36naqmo anan helmo haqad inGod teq gilumsihdaqta na aka-man baq tuneq tuqos daqayham. Aisaya 42.1-4

Mataw asor bilaqiy, Yesus bugawmeqinta Belsebul inaq kabiy emaqtahaqiy

(Mak 3.20-30; Luk 11.14-23; 12.10)22 Ari kam nab on mataw in mat

araq aholib bugaw meqinta usaqtawaqim Yesus ago hib a boliy. Matna ame haiqta teq in gamuk a hiemyaqta. A bolanmo Yesus in matna wastitayan in gamuk bilaqad teqin saw ahol tuwaqyaq. 23 Sa onmataw dauh biyahmo nab osiyta nain gihol turuh nemsa bilaqiy, Luweqmat ka in Devit atatin* i baq tu-nim osauqta naqmo iydaq daqagya?haqiy. 24 Haqsa ta Farisi in matawgiqez nazaq huritim bilaqiy, Haiqhaqiy. Mat na in bugaw meqinta gigodanmebta Belsebul ago zaway amalibbugaw meqinta gimuzaqta haqiy.

25Haqsa Yesus mataw na ginad hu-rit kemim gibilan, Kantri araq ago onmatawgihol husereq angihar ugad anwolad oseq in tihiqiy bug daqay ham.Teq uliq araqab o bit araqab onmatawgihol husereq an gihar ugad an woladosad in zaway iyeq a hi tur daqayham. 26 Ad nazaqmo Satan inmo agokabibiy mataw ginaq an gihar ugadgimuzid in gihol huserid giger tiqiydaqaymo ham. In nazaq toneq Satanago zaway hiqiysa ago kabiy tuwoq-daq ham.

27Ari ya Belsebul ago zaway amalibbugaw meqinta gimuzid ta ne gigogisenlul asor na in nog diq ago za-way amalib bugaw meqinta gimuza-yta? ham. Nazaq iyan ne ya ibilawu-nayta na negmo gigo gisenlul naqmoin tuqulum kem daqay ham. Ulumkemeq in bilaq daqay, Gamuk nawane bilaqayta na ne katiyay haq daqayham. 28 Ari God ago Bugaw Dimuntailumsihsa ya bugaw meqinta gimuzsa

teq ne ginad emiy ham. God agomaror ne gilikmanib tubol haqiy ham.

29 Mat araq ezaq toneq teq inmat awaz meqinta ago bit aduganibgwahtiqeq ago nagah ginuwdaq?ham. In mat awaz meqinta naabensen irqureq teq in mat na agobit aduganib gwahtiqeq ago nagahtiginuwdaq ham. 30 Ne ginad emiyham. On mataw ya inaq kabiy a hiemayta na in ya ibabun ham. Teq onmataw ya inaq yaqgo dauh a hi giromtonayta na in yaqgo mataw gimuzanhares-haresmo lehayta ham.

31Nazaq iyan ya ne gibilenaiq ham.God in on mataw gigo daq meqintateq in bilawunayta na bunmo tigi-walem bugdaq ham. Ari in Godago Bugaw Dimunta bilawunid God ingigo daq meqinta na a hi walemdaqham. 32 Teq on mataw Mat Atatinbilawunid God in gigo daqmeqinta natuwalemdaq ham. Ari on mataw Godago Bugaw Dimunta anan meqintahaqid God in gigo daq meqinta na ahi walemdaq ham. Muran kam kabteq abeb kam muturta teq boldaqtanab daq meqinta na in giholib tuqustutdaq ham.

Ay meqinta anon meqinta emaqta(Luk 6.43-45)

33 Ne gime haiq e? ham. Ne ayalowan tonid in anon dimunta em-daqta ham. Teq ne ay meqin tonid inanonmeqinmo emdaqta ham. Mataway anon ahol waq kemim teq in ayezaqta na ago ginad em hasay ham.34 Mataw meqinta ne bilaqne nagahahulinaqta ginaqmugnaqta nog ham.Ne mataw meqinta iyim iyan ezaqteq ne giqezab gamuk dimunta gwah-tiqdaq? ham. Nagah mat agemabayahmo usaqta naqmo in aqezabgwahtiqaqta ham. 35 Mat dimuntaagemab anad dimunta kabemmo ussain daq dimunta emaqta ham. Sa matmeqinta agemab anad meqinta kabe-mmo ussa in daq meqinta emaqtaham. 36 Ya ne gibilenaiq ham. AbebGod hazizir ayahta emdaqta nab teq

* 12:23: Matyu 9.27 nab teq ni gamuk ‘Devit atatin’ ka alulin ahol waqdaq.

Page 28: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 12:37 25 Matyu 12:47on mataw bunmo in ginad ezaq emadgamuk hares alulin haiqta bilaqiytana in tibilaq kem daqay ham. 37 Naezaqgo ningo gamuk naqmo in ninilum kemdaqta ham. Ni niqezabgamuk dimunta gwahtiqsa abeb Godin ni ninan mat dimunta haqdaqham. Ad nazaqmo ni niqezab gamukmeqinta gwahtiqsa abeb God in nininan mat meqinta haqdaq ham.

Mataw asor daq azawayin inaqtaahol waqnan bilaqiy

(Mak 8.11-12; Luk 11.29-32)38 Ari mataw Moses ago gunun hu-

rit kemiyta na asor teq Farisi asor inYesus buloniy, Tisa haqiy ni daq araqazawayin inaqta emsa i ahol waquqhaqiy. Ahol waqeq teq i bilaqam,Helmo ni God-mo ago kabiy emaqtahaqam haqiy. 39Haqan Yesus ameninemim gibilan, Ne on mataw murankamkabta ham, ne onmatawmeqintaGod gileh ugayta ham. Ne daq az-awayin inaqta naqmo ahol waqnanbilaqayta ham. Teq God in daq araqazawayin inaq a hi em negdaq ham.God ago nantut Jona aholib daq gwah-timta naqmo ne ahol tuwaq daqayham. 40 Jona kam ezeqmanmo nabiqayahta na agemab usta ham. An naza-qmo Mat Atatin kam ezeqmanmo ogaduganib tuqusdaqmo ham.

41 Abeb God hazizir ayahta em-daqta nab on mataw Niniwe-ibta nain mataw muran kam kabta nenaqeraqeq God ameb turad teq Niniwemataw na in mataw kam kabta gigodaq meqinta emid ulal tiqiydaq ham.Na ezaqgo on mataw Niniwe-ibta nain Jona ago gamuk huritim in ginadbuliyim gigo daq meqinta gileh ugiyham. Teq ne ahol waqiy ham. Mataraq Jona uriyamta na in kawa negilikmanib osaq ham. Ta teq ne in agogamuk huritim ginad a hi buliyaytaham.

42 Ad God hazizir ayahta emdaqtanab teq aw marorta kwaziqmo sawaraq pesantab osta na in on matawmuran kam kabta nenaq eraqeq Godameb turad teq aw na in mataw

kam kabta gigo daq meqinta emidulal tiqiydaqmo ham. Na ezaqgoaw marorta na in uliq pesan diqtabosad Solomon abin huritim in er-aqim Solomon ago gamuk dimuntahuritnan haqad ago hib tilah ham.Teq ne ahol waqiy ham. Mat araqSolomon uriyamta na in kawa ne gi-likmanib osaq ham. Ta teq ne inago gamuk dimunta huritnan gituwhiqiyayta ham.

Bugaw meqinta muleqim ta bol(Luk 11.24-26)

43 Haqad Yesus bilam, Bugawmeqinta araq mat hulos ugimgwahtiqim haresmo saw ayuwunhaiqtab lehim luwaqta ham. Luwadin ban araq anamur emad osdaqta nanagunaqta ham. Teq haiq ham. Inban araq nazaqta ahol a hi waqaqtaham. 44 In ban araq ahol a hi waqimteq in ahol bulonim bilaqaq, Bitkwaziqmo ya osta nab ya muleqeqta lehdaiq haqaqta ham. Haqad inbit nab muleqim ta lehim bit nasamanmo ussa asawun wolrironimanaghan bunmo wastitayim abanabeman ussa in ahol waqaqta ham.45 Ahol waqim teq in lehim bugawmeqin diqta 7 nazaq in daq meqintaemgo uriyamiyta na gililewunimgiwaqim nenaq ta bolim in bit nabgwahtiqim osayta ham. Mebmebmobugaw amulikmo mat na aholib ussain ahol meqin dimun nog osyaqtaham. Ari muran teq bugaw 8 nazaqbolim mat na aholib ussa in aholtimeqniy hasim osaqta ham. Ad daqnazaqmo on mataw meqinta kamkabta ka giholib tugwahtiqdaqmoham.

Yesus anenan teq amagniz na gin-gan?

(Mak 3.31-35; Luk 8.19-21)46 Ari Yesus on mataw biyahta na

gibilenad ossamo in anen teq amag-niz in inaq gamuk bilaqnan haqadbolim asanib tituriy. [ 47 Tursa mataraqYesus bulon, Ko gibiy ham. Ni ni-nen teq ni nimagniz bolim in ni ninaqgamuk bilaqnan haqad kowa asanib

Page 29: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 12:48 26 Matyu 13:17turay ham.] 48 Haqan Yesus in matna ago gamuk amenin emimbilam, Yainen teq ya imagniz gingan diq? ham.49 Haqad in aben ago disaipel gigohib itiyad bilam, Ka gibiyiy ham. Yainen teq ya imagniz kawa osay ham.50 Mat aw nog in ya imam Heven-ib osaqta na anad muzad ago kabiyemayta naqmo in ya ima teq in ya ihiyteq in ya inen ham.

13Mat araq kabiyab wit anagin hu-

nagta ago gamuk awowun(Mak 4.1-9; Luk 8.4-8)

1 Ari kam nabmo Yesus bit hu-losim asanib tugwahtim. Gwahtiqimin lehim yuw-kurorqan Galiliy aqu-rumnib tuqos. 2 Ossa on mataw dauhkabemmo bolim Yesus agerabmo diqloqsa iyan Yesus giban emim muyaraqab gwalim tuqos. Ossa on matawna yuw aqurumnib turiy. 3 TursaYesus suleq kabemmo negad gamukamo amo tigibilenyaq. Ad in gibilan,Ne huritiy ham. Mat araq ago kabiyabwit anagin hunegnan tilah ham. 4 Inlehim wit anagin hunegad luwsa asordanib woqan ah bolim tineqiy ham.5 Sa wit anagin asor saw agigin in-aqtab og asitmousaqta nabwomham.Woqim og ayah diq haiqgam iyan withidmo tugwal ham. 6 An zeq gwalimoysa wit na aninin haiqgam iyan inmayim tumom ham. 7 Sa wit asoram asasuqin inaqta na aduganib womham. Woqan am asasuqin inaqta nagwalad isihan wit na abesbesan iyham. 8 Teq wit asor og dimuntabwoqim anon tiqam ham. Asor anonkabemmo diq 100 nazaq giqam ham.Sa asor anon 60 nazaq giqam ham.Sa asor anon 30 nazaq giqam ham.9Mat aw nog in gidek inaq iyeq teq ingamuk ka huritiy ham.

Yesus anad ezaq emad gamukawowunmo on mataw gibilenyaq

(Mak 4.10-12; Luk 8.9-10)10 Ari disaipel in Yesus ago hib

bolim tisusumun ugiy, Ni ezaq haqadgamuk awowunmo amalib on mataw

gibilenaqta? haqiy. 11 Haqan Yesusin gigo gamuk amenin emim gibi-lan, Negmo God ago maror aduganibosayta ham. Nazaq iyan God agomaror abe alulin ulilemim usaqta nain negmo tigiqisihunaq ham. Ari onmataw asan banta na in a hi giqisi-hunaq ham. 12 Na ezaqgo in onmataw gigo nagah inaqta na bunmonagah asor a ta negid in gigo nagahkabemmo diq tiqiydaq ham. Teq inmataw ginaghan haiqta na gibenabnagah asitmo wazayta na walem bug-daq ham.

13 Daq naqmo ago ya gamukawowunmo bilaqaiqta ham. Yamataw asanibta na gamuk awowu-nibmo gibilensa in gime saw waqadteq in nagah araq ahol a hi waqaytaham. In gidek emad teq in gamuk a hihuritad ginad a hi em hasayta ham.14 Mataw na daq nazaq emad in Godago nantut Aisaya gamuk bilamta natuwol net bugay ham. Aisaya bilam,Ne gamuk huritad teq ne ginad a hi

em has daqay haqad in bilamham. Ne gime saw waqadteq ne nagah araq ahol a hiwaq daqay haqad in bilamham. Na ezaqgo on mataw kagigem soqotim usaqta haqadin bilam ham. Sa in gidek-san ituqim usaqtamo haqad inbilam ham. Mataw ka gimemiyim osayta haqad in bilamham.

15 God in nazaq giqeman luweq ingime nagah ahol waqad teqin gidek nan huritad in gi-nad em has nagiy haqad inbilam ham. Ginad em hasadgigem buliyeq in God agohib ta bolid God giwastitayidtidimniy nagiy haqad in bilamham. Aisaya 6.9-10

16 Teq negmo ginad dimniyan ham.Ne gime nagah ahol tuwaqayta ham.Ad ne gidek gamuk tuhuritayta ham.17Ya helmo ne gibilenaiq ham. Kwaz-iqmo God ago nantut kabemmo teq

Page 30: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 13:18 27 Matyu 13:32

mataw dimdimunta kabemmo in na-gah muran kawa ne ahol waqaytaka in ahol waqnan ginad diq bilaqyaqayta ham. Teq in moqim ahol ahi waqiyta ham. Ad gamuk kawa nehuritayta ka in huritnan ginad bilaqyaqaytamo ham. Teq in moqim a hihuritiyta ham.

Mat kabiyab wit anagin hunagta naago alulin

(Mak 4.13-20; Luk 8.11-15)18 Ari mat didaq anagin kabiyab

hunagta ago gamuk awowunna alulinne huritiy ham. 19Mat aw nog in Godago maror agamukan huritim ginada hi em hasayta na in bilaqne witanagin danib woqaqta na nog ham.God ago gamuk mataw na gigemableyan ussa Satan hidmo bolim gamukna gigemab ta walemaqta ham.

20 Teq mat araq in wit anagin ogagigin inaqtab woqaqta na nog ham.In God ago gamuk huritim in anadbilaqsa hidmo waqaqta ham. 21 Teqmat naqanta in bilaqne wit anininhaiqta nog ham. In God ago gamukagemabmo diq a hi wazad in muzinadsisaqmo a hi luwaqta ham. Na ezaqgoin God ago gamuk muzinaqta na agomataw in meqin tonad afaqan amoamo ugsa in hidmo God hulosaqtaham.

22 Teq mat araq in wit anagin amasasuqin inaqta aduganib woqaqtana nog ham. Mat naqanta in Godago gamuk huritaqta ham. Teq inog ka ago nagah kabemmo anadinemsamani-mo in kat ugad anad hure-qaqta ham. Nagah nagan in God agogamuk isihsa iyan gamukna inmat naagemab anon a hi emaqta ham.

23 Teq mat araq in wit anagin ogdimuntab woqaqta na nog ham. Matnaqanta in God ago gamuk huritimanad em hasaqta ham. Anad emhassa God ago gamuk in agemab anonemaqta ham. Mat araq agemab inanon kabemmo diq 100 nazaq giqe-maqta ham. Sa mat araq agemab inanon 60 nazaq giqemaqta ham. Sa

mat araq agemab in anon 30 nazaqgiqemaqta ham.

Bonbon meqinta kabiyab gwalta agogamuk awowun

24Ari Yesus gamuk awowun araq tagibilan. In bilam, God ago maror inbilaqnemat araq ago kabiyabwit ana-gin dimunta hunagta nazaq nog ham.25 Hunegan teq taromab mat na agobab bolim bonbon anagin wit alik-manib hunegim lah ham. 26 An abebwit na gwalim anon tiqemsa nab teqkabibiy mataw in bonbon na wit inaqaraqib tursa ahol tuwaq kemiy ham.27Ad in lehimkabiy na anamren tubu-loniy ham. Mat ayah haqiy i bilawni ningo kabiyab wit anagin dimuntahunag hawta haqiy ham. Teq ta ezaqtonim i lehim bonbon meqinta ko witinaq tursa i ahol waw? haqad inbilaqiy ham. 28 An kabiy anamrengibilan, Na i gibabun araq daq na amhaqad in bilam ham. Haqan kabibiymataw na susumuniy, I leheq bonbonko titeqam e? haqiy ham. 29Haqan ingibilan, Haiq ham. Luweq ne bonbonna titeqad ne wit inaqmo titeq daqayhaqad in gibilan ham. 30 Nab iyanham. Sa garabmo gwalsa le didaqwaqgo akaman iyan haqad in bilamham. Didaq waqgo akamnib teq yakabibiy mataw gibileneq bilaqdaiq,Ne bonbon meqinta ko titeqeq gituqtoneq faqab em oygo humab emiyhaqdaiq haqad in bilam ham. Adwit dimunta na ne titeqeq yaqgo di-daq abitnib nab humab emiy haqdaiqhaqad in bilam ham.

Ay mastet anagin ago gamukawowun

(Mak 4.30-32; Luk 13.18-19)31Ari Yesus gamuk awowun araq ta

bilam, God ago maror in bilaqne aymastet anagin amik diqta amulikmomat araq ago kabiyab layta na nogham. 32 Didaq anagin bunmo gilik-manib mastet anagin in amik diqtaham. Teq in gwalim ayah iyim inkwasin-kwasan kabiyabta na bunmogiquriyamaqta ham. Giquriyamim

Page 31: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 13:33 28 Matyu 13:48in bilaqne ay diq gwal nog iyan ahbolim abenab giholyon rir emim os-ayta ham.

Yis ago gamuk awowun(Luk 13.20-21)

33 Ad Yesus gamuk awowun araqkazaq ta bilam, God ago maror inbilaqne yis nogta ham. Aw araq yisna waqim mel deg ezeqman nazaqinaq buliyan yis ulilemim ussa mel nabunmo huhuw tinam ham.

Yesus gamuk awowunmo on matawgibilenyaqta

(Mak 4.33-34)34 Ari Yesus in on mataw dauh

bunmo gamuk awowunmo amalibgibilenyaqta. In gamuk bilaq sireqeqa hi gibilenyaq. Haiqgam. In gamukawowunmo negyaqta. 35 In daq nazaqemad in God ago nantut araq gamukbilamta na tuwol net bug. Gamuk nabilam,Ya ite akeq nagah God ulileman usta

na anan ya gamuk awowunmoamalib tibilaqdaiq ham. Na-gah na og ka mutur gwah-timta nab iyim bo muran kamkabmo in ulilemim usta ham.Ussa nagah na ago agamukanya muran kam kabmo tibilaq-daiq ham. Buk Song78.2

Bonbon meqinta kabiyab gwalta naago alulin

36 Ari Yesus on mataw gihulosim lebit araq aduganib tugwahtim. Gwah-tiqan ago disaipel in agerab bolim bu-loniy, Ni teq gamuk awowun bonbonmeqinta kabiyab gwalta na adugan nii tigibilendaq e? haqiy. 37 HaqanYesus amenin emim kazaq gibilan,Mat wit anagin dimunta hunegaqtana in Mat Atatin ham. 38Teq kabiy nain og ka ham. Wit anagin dimunta nain onmataw God ago maror aduganibosayta naqmo ham. Teq bonbonmeqinta na in Satan ago on matawham. 39 Ad bab bonbon meqintakabiyab hunagta na in Satan ham.Teq didaq waqgo akaman na in og

ka ago kam abebtanta ham. Adkabibiy mataw na in God ago an-gelo ham. 40Mataw bonbon meqintahumab wolim faqab eman oyaq naza-qmo teq og ka ago kam abebtanta nabin tiqem daqay ham. 41 Kam nab MatAtatin in ago angelo giqemid in ogkab boleq God ago maror aduganibnagah meqinta mataw ginad hureqsain ginad helta hulosnan tonayta nateq on mataw God ago gunun itiy-onayta na bunmo tiginuw bug daqayham. 42 In ginuweq a le hunegid faqayahtab le tuwoq daqay ham. Woqeqosad teq in gaqad gite sisad tuqosdaqay ham. 43 Kam nab on matawdimdimunta na ulal iyeq in God agomaror aduganib zeq anuwan oy nogiyad tuqos daqay ham. Mat aw nogin gidek inaq iyeq teq in gamuk kahuritiy ham.

Nagah araq dimun diqta ulilemimusaqta na ago gamuk awowun

44 God ago maror in bilaqne nagaharaq dimun diqta og araqab ulilemanusaqta nazaq nog ham. Mat araq ognab lehim nagah na ahol waqim teqin a ta ulilam ton ham. Ulilemimin anad dimniysa lehim ago nagahbunmo giwaqim a le gizayim ameninmani waqim teq in lehim og na zayannagah dimunta ulilemim usaqta nainmo ago diqta tiqiy ham.

Kaliloy pokpok anawun ayahmota naago gamuk awowun

45 Teq God ago maror in bilaqnemat mani akabiyan emaqta araq inkaliloy pokpok dimdimunta nagunadluwaqta nazaq nog ham. 46 Matna pokpok nagunad luwim in araqdimun diqta ahol tuwam ham. Aholwaqim teq in lehim ago nagah bunmogiwaqim a le gizayim amenin maniwaqim teq in lehim pokpok naaholyon tizay ham.

Nabiq ago dob ago gamuk awowun47 Teq God ago maror in bilaqne

nabiq adobun kamisib hunegan woussa nabiq amo amo bolim dob nabwoqiyta nazaq nog ham. 48 Nabiq

Page 32: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 13:49 29 Matyu 14:9kabemmo dobub woqan dob ategwalan mataw hureqan bo dububtugwal ham. Gwalan mataw na nabiqdimdimunta giwaqim degib giqemadnabiq meqmeqinta nag in gihunegiyham. 49 Ari og ka ago kam abebtantain nazaqmo tugwahtiqdaqta ham.Angelo boleq mataw meqmeqintamataw dimdimunta gilikmanibosayta na giluwiyeqmo tigiwaq daqayham. 50Giwaqeq giqad le faq ayahtabgihunegid le tuwoq daqay ham.Woqeq in faq nab osad teq in gaqadgite sisad tuqos daqay ham.

51 Haqad Yesus in ago disaipelsusumun negim gibilan, Ne gamuk kaadugan bunmo ginad tiqem hasiy ye?ham. Haqan in buloniy, Eqe haqiy.52Haqan Yesus gibilan, Mataw Mosesago gunun hurit kemiyta na asor inGod ago maror agamukan muturtahuritim muzinim in disaipel tiqiyiytaham. Nazaq iyanmataw na in bilaqnebit araq ayahta anamreniz nog iyaytaham. Bit anamreniz na in gigo nagahkabemmo bit aduganib usaqta nab innagah muturta teq kwaziqta inaqmogiwaqim asanib ad gwahtiqim matawgiqisihunayta ham.

On mataw uliq Nasaret-ibta Yesusgileh ugiy

(Mak 6.1-6; Luk 4.16-30)53 Ari Yesus gamuk awowun na bi-

laqim tihiqiyan in uliq na hulosimtilah. 54 Lehim inmo ago uliq diqNasaret-ib tugwahtim. Gwahtiqim inJuda gigo bit humab wolaytab lehimGod ago gamuk asuleqin on matawtigibilenyaq. Gibilensa in huritad gi-hol riten nog iy yaqay. Gihol ritennog iysa in bilaq yaqay, Mat ko agoanad awaz meqinta na teq in daq az-awayin inaqta emaqta na in edob diqwam? haq yaqay. 55 Inmat bit emaqtanaqmo atatinta haq yaqay. In anenMariya-mo haq yaqay. In amagnizJems teq Josep teq Saimon teq Judashaq yaqay. 56 Teq in ahiyan bunmokawa i nenaq osauq haq yaqay. Matko daq zawayta nagan edob diq wam?

haq yaqay. 57 In nazaq haqad Yesusanan gigem timeqniy yaqay. Gigemmeqniysa Yesus gibilan, God ago nan-tut abin uliq bunmo usaqta ham. Ariinmo ago uliqab teq in ago bitabmodiq in ahol abin haiqta ham.

58 Ari on mataw na Yesus ananhelmo a hi haqsa iyan in uliq nab daqazawayin inaqta kabemmo a hi am.

14Jon mataw huz negyaqta na wol

eman mom(Mak 6.14-29; Luk 3.19-20; 9.7-9)

1-2 Ari kam nab king Herot in onmataw Galiliy-ibta giwamuzim osadin Yesus kabiy daq emyaqta na agoabin tuhurit. Huritim in ago kabibiymataw gibilan, Ko Jon mataw huznegyaqta naqmo ham. God in hod-hodab wazan eraqan in aholib zawayayahmo usaqta ham. 3-4 Na ezaqgokwaziqmo Herot in ama Filip aweHerodiyas hureqim wam. Waqan Jonin Herot bulonyaq, Ni God ago gununayahta itiyonim awnawamta haqyaq.In nazaq haqsa teq Herot bilaqanin ago mataw asor lehim Jon wazimtiqirquriy. 5 Irquran ossa Herot in wolemgo anad emyaqta teq on matawbunmo Jon anan God ago nantut araqhaqsa iyan in wol emnan rabyaq.

6 Ari kam araqab Herot aneniqamta na akaman tugwahtim. Anmataw asor bolim Herot inaq humabwolim didaq neqad osiy. Ossa Herotawe Herodiyas amiy bolim mataw naginognib dorsa Herot in ahol waqadanad tibilam. 7 Anad bilaqsa in amunaw na bulon, God ya ibiysa ya helmodiq bilaqaiq ham. Ni nagah araqninad usaqta na anan ibilenid yatinigdaiq ham. 8 Haqan amun awna in anen Herodiyas anad huritnantilah. Lehan anen anadta bulonan inta bolim Herot tubulon, Ni Jon matawhuz negyaqta na anat uroteq afaqindegib emeq a bo ya yag ham. 9 Innazaq bilaqan king na afaqan tiqiy.Afaqan iyad teq in helmo ulilib hamtana anadin emad in mataw na gimebamebay woqnan hulos. Nazaq iyan

Page 33: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 14:10 30 Matyu 14:33amun aw nagah anan bilamta na inem uggo tibilam. 10 Ad in nan emanlehan mataw giqirquran osayta naabitnib in Jon anat urot tayim afaqintuwaqiy. 11 Waqim in degib emim abolim aw barasta na tuqugiy. Uganin waqim anen ago hib ad tilah. 12Anabeb Jon ago disaipel huritim in bolimasan waqim a lehim tiyay toniy. Yaytonim teq in lehim Yesus tubuloniy.

Yesus on mataw 5,000 nazaq didaqnag

(Mak 6.31-44; Luk 9.10-17; Jon 6.1-13)13 Ari Jon wol emiyta na ago Yesus

huritim in muyib gwalim saw na hu-losim saw araq amatawun haiqtabtilah. Lehsa on mataw kabemmohuritim in gigo uliq hulosim in yuwaqurumun muzim gisenabmo Yesusmuzim inaq tilehiymo. 14 An abebYesus bo tugwahtiqim inmuyhulosaddubub gwalimmo ame le on matawkabemmogibiyad in ginan anad time-qniy. Anad meqniysa in gigo asorgigo moq inaq na giwastitayan giholtidimniyiy.

15 Sa imisor zeq tuwolehsa Yesusago disaipel bolim tubuloniy, Saw kaamatawun haiqta haqiy. Teq zeq tu-wolehaqmo haqiy. Nazaq iyan ni onmataw giqemid in uliq sinsin usaytakogab lehad giholmen didaq zayeqneqiy haqiy. 16Haqan Yesus bilam, Nanagaqgo in leh daqay? ham. Negmodidaq negid neqiy ham. 17 Haqan inbuloniy, I gigo didaq ka kabem a haiqhaqiy. Bret abaynaginmo teq nabiqgigermo kawa usaq haqiy. 18 HaqanYesus gibilan, Nagah nag ne giwaqeqyaqgo hib a boliy ham.

19 Haqad in on mataw gibilenan insaw nab sisihunibmo tuqos woqiy. Oswoqim ossa Yesus bret abaynagin nateq nabiq giger na waqim ame ulilibgwalsa in God esey ugim teq in bretna orqayim ago disaipel tinag. Ne-gan disaipel waqim onmataw tinegiy.20 Negan in bunmo didaq na neqan

tigiyunin bug. Giyuninan disaipel di-daq abeyan hulosiyta na ginuwim ku-ram 12 nazaqmo gisihenan ate tugwalbug. 21 Ari mataw didaq neqiyta naginulinqan kabemmodiq 5,000 nazaq.Ad in on teq onmin a hi ginuliniy.

Yesus yuw amalib bayim lah(Mak 6.45-52; Jon 6.16-21)

22Ari Yesus in ago disaipel giqemanmuyib gwalim in ameb yuw-kurorqanGaliliy urotim aqurumun kozaq bantilehiy. Lehsa inmo osim mataw dauhbiyahta na giqeman giquliqab tilehiy.23 Giqeman lehsa teq in amomo Godinaq gamuk emnan haqad garahabtugwalah. In gwalehim ossa imisordiq tiqiyan in amomo garah nabmotuqos. 24 Ossa muy pesanmo tiqiyantim ayahmo eraqim muy anobun banbolad in kamis wolsa eraqim muytuqothasyaq. 25 Othassa saw ti-hastitaynan tonsa tarom asor ussamoYesus in ago disaipel gigerab yuwbayim tilah. 26 Lehsa disaipel in Yesusyuw bayim bolsa ahol waqadmo inritenim an buloniy, Ko wit araqagyahaqiy. Haqad in rabad tiqek tonyaqay. 27 Ek tonsa Yesus hidmo gibi-lan, Ne giwaz meqniyiy ham. Kayaqmo lehaiq ham. Ne hi rabiy ham.

28 Haqanmo Pita amenin emimbilam, Iyahta ham ka ninmo iyeqteq ni ya ibilenid ya nazaqmo yuwbayeq nigerab lehiq ham. 29 HaqanYesus bulon, Ni bol ham. HaqanPita muy hulosim yuw bayim Yesusagerab tilah. 30 Lehsa tim awaz meqindiq sibsa in tirabyaq. Rabad in yuwaduganib tuwolehyaq. Wolehadmo inlileyim bilam, Iyahta ni ya iwaz ham.31 Haqsamo hidmo Yesus aben emimPita tuwaz. Wazad in bulon, Ni ninadhelmo haqaqta na amik ham. Ezaqhaqad ni ninad giger usaq? ham.32 Haqad in giger muyib gwalanmotim timidam. 33 Mideman matawmuyib osiyta na in Yesus abin iluwadbilaq yaqay, Helmo ni God atatinmodiq haq yaqay.

Page 34: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 14:34 31 Matyu 15:15Yesus uliq Genesaret-ib mataw mo-

qayta kabemmo giwastitayan dimniyiy(Mak 6.53-56)

34 Ari Yesus ago disaipel nenaqyuw-kurorqan Galiliy urotim lehimurum kozaq ban uliq Genesaret agolan ezab tugwaliy. 35 Gwalan matawsaw nabta na in Yesus ahol waq hasimin uliq sinsin usayta nagab nan emanlehan mataw in giyogniz gigo moqinaqta na bunmo giqad Yesus agohib tuboliy. 36 Bolim in ginad awazmeqin amalib Yesus bulon yaqay, Nion mataw gigo moq inaq ka gihulosidin giben ningo tubusan adekmowaziyhaq yaqay. Haqsa onmatawYesus agotubusan adek waz yaqayta na bunmogihol tidimniy yaqay.

15God ago maror i gisesan gigo gunun

giquriyam(Mak 7.1-13)

1-2 Ari kam nabmo Farisi asorteq mataw Moses ago gunun huritkemiyta na asor in Jerusalem hulosimYesus ago hib tuboliy. Bolim insusumun ugim bilaqiy, Ezaq haqadningo disaipel i gisesan gigo gununitiyonim giben a hi suholimmo didaqneqayta? haqiy.

3 Haqan Yesus in gigo gamukamenin emim gibilan, Ta ne ezaqhaqad ne gisesan gigo gununmuzinad teq ne God ago gununitiyonayta? ham. 4 God bilam, Nininen nimam giwazinad gilumsihhaqad in bilam ham. Teq in bilam,Mat araq anen amam a hi giqudinadgamuk meqinta amalib gibilawunidne wol emid moqan haqad in bilamham. 5 Ta teq negmo kazaq bilaqaytaham. Mat araq in anen amamgibileneq bilaqdaq, Yaqgo nagah negilumsihgo usta na ya inad buliyimGod abinib eman usaqta haqdaqhaqad ne bilaqayta ham. 6 Mat nagamuk awaz meqinta nazaq bilaqeqteq in anen amam giwazinad a ta higilumsihdaqta haqad ne bilaqaytaham. Nazaq iyan ne God ago

gamuk bayan woqim samanta ussane gisesan gigo hib gunun waqiytanaqmo ne wazan eraqaqta ham.

7 Ne mataw gimileq meqin diqtaham. God ago nantut Aisaya in negilum kemim ne gigo daq na anan heldiqmo bilam ham. 8 In bilam,On mataw ka giqezabmo God abin

iluwayta haqad in bilam ham.Teq in ginad gigem pesanmoGod ago hib usaqta haqad inbilam ham.

9 Mataw na God abin samantailuwayta haqad in bilam ham.In mataw og kabtaqmo gigogunun anan bilaqay, Godago maror dimunta haqaytahaqad in bilam ham. Adin gunun naqmo matawgiqisihunayta haqad in bilamham. Aisaya 29.13

Yesus daq meqmeqinta mataw giqe-manGod ameb gihol anumlan inaq iyaqtana ginan bilam

(Mak 7.14-23)10 Ari Yesus on mataw biyahta na

gibilenan bolan in gibilan, Ne gamukka huriteq teq ginad em hasiy ham.11 Nagah bunmo mataw wazim gitebeman lehaqta na inmatawgihol emanGod ameb anumlan a hi iyaqta ham.Haiq ham. Nagah mat aduganib usimbo aqezab gwahtiqaqta naqmo in matahol eman God ameb anumlan inaqiyaqta ham.

12 Haqanmo disaipel in agerab lo-qim buloniy, Se haqiy ni Farisi gigogamuk bayan woqsa in huritim gigemtimeqniyaq haqiy. 13 Haqan Yesusbilam, Didaq ahokan bunmo ya imamHeven-ib osaqta a hi layta na in tite-qdaq ham. 14 Mataw na gihulosidluwiy ham. In gime haiqta ham.Gime hiqiysa in mataw gibilenay, Dankawaqmo usaq haqayta ham. Bokazaq lehiy haqayta ham. Teq matame haiqta in mat ta araq ame haiq-tamo dan isihuneq a lehadmo in gigergarabmo le yayib tuwoq daqay ham.

15 Haqan Pita bilam, Nagah mateman ahol anumlan inaq iyaqta ago

Page 35: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 15:16 32 Matyu 15:32gamuk awowun na alulin ni i gibilenham. 16 Haqan Yesus bilam, Ne kamgineh teq ginad em daqay? ham.17 Nagah mat ateb eman agemabwolehaqta na in abekoqib lehim leyayib wolehaqta ham. Na ne ginada hi emay ye? ham. 18 Ari nagahmat aqezab gwahtiqaqta na in matagemab usim teq gwahtiqaqta ham.Nazaq iyan nagah naqmo in mat naeman God ameb ahol anumlan inaqiyaqta ham.

19 Daq meqinta mataw gigemabgwahtiqaqta na kagzaq ham. Ni ninadmeqmeqinta nigemab usaqta na teqni mat wol emaqta na teq ni an alulibhureqim inaq usaqta na teq ni an a hiwaqadmo an haresmo hureqim inaqusaqta na teq ni rin tonaqta na teqni hazizirib mat araq kat ugaqta nateq ni mataw gibilawunaqta na ham.20Daq nagan bunmo inmat eman Godameb ahol anumlan inaq iyaqta ham.Ari mat aben a hi suholadmo didaqneqaqta na in ahol eman God amebanumlan inaq a hi iyaqta ham.

Saw Kenan-ib aw araq Yesus ananhelmo ham

(Mak 7.24-30)21 Ari Yesus uliq na hulosim in uliq

giger Tair teq Saidon gigo saw bantilah. 22 Lehan Kenan-ib aw araqsaw nab osyaqta na bolim in lileyimbilam, O Iyahta ham. Ni Devit atatin*ham. Ni ya inan ninad meqniyanham. Bugaw araq meqinta ya imiymeqin diq tonaq ham. 23Haqan Yesusamenin araq a hi bilam. An Yesusago disaipel bolim buloniy, Aw kai gimuzad gililewunad luwaq haqiy.Nagah in anan bilaqaqta na ni emugidmo in lehan haqiy. 24 HaqanYesus bilam, God iqeman ya Isrel onmataw gimomo gigo hib bolta ham.Isrel on mataw na in bilaqne sipsipnabag lehiyta nog ham. An ya onmatawnaqmoginagunimbol ham. Yamataw en ta araq gigo hib a hi bolham.

25 An aw na bolim Yesus agerababakbakan ulum laquwim turad bu-lon, Iyahta ham ni ya ilumsih ham.26 Haqan Yesus amenin emim bilam,Ni hulossa yaqgo onmin didaq negidgiyunin bugid teq ham. Luweq yaonmin gigo didaqta na waqeq gaunnegid neqsa yaqgo onmin gigemnanmoq daqay ham. Daq nawa na indimun a haiq ham. 27 Haqan awna bilam, Iyahta ni helmo bilaqaqham. Ta teq gaun in gimam agoban ahaqenib didaq aneglan woqsain neqaytamo ham. 28 Haqan Yesusbilam, Ni ninad helmo haqaqta naayahmo ham. Nagah anan ninad bi-laqaqta na in ningo hib tugwahtiqdaqham. Yesus nazaq bilaqan muran diqnawaqmo aw na amiy ahol tidimniy.

Yesus mataw kabemmo gigo moq in-aqta giwastitayan dimniyiy

29Ari Yesus uliq na hulosad in yuw-kurorqan Galiliy aqurumun muzimlehim in garah araqab gwalehimtuqos wom. 30 Os woqim ossa teq onmataw kabemmo in ago hib gaboliy.Gabolad in mataw gisen meqinta teqgime haiqta teq giditin kok tonta teqgiqez haiqta teq gigo moq amo amogiholib usaqta kabemmo in Yesus agohib giqad gaboliy. Giqad gabolimYesus anognib giqeman teq Yesus ingiwastitayan tidimniyiy. 31 An onmataw biyahta na in mataw giqezhaiqta na gamuk tiqemsa teq matawgiditin kok tonta na gihol tidimniysateq mataw gisen meqinta na eraqimtiloq gelsa teq mataw gime haiqta nasaw ahol tuwaqsa in nazaq gibiyadin gihol turuh nemyaq. Gihol turuhnemsa in Isrel gigo God abin tiqiluwyaqay.

Yesus on mataw 4,000 nazaq didaqnag

(Mak 8.1-10)32 Ari Yesus in ago disaipel

gibilenan bolan in gibilan, Ya onmataw ka ginan inad timeqniyaqham. Ya nenaq kam ezeqmanmo

* 15:22: Matyu 9.27 nab teq ni gamuk ‘Devit atatin’ ka alulin ahol waqdaq.

Page 36: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 15:33 33 Matyu 16:13osan in gigo didaq tihiqiy ham.In didaq haiqmo gigemnan moqsaya samanmo giqemid lehnan ituwhiqiyaq ham. Luweq in lehad danibgime sinsanid woq daqay ham.33 Haqan disaipel buloniy, Saw kasaman diqta haqiy. I edob bretkabemmo giwaqeq on mataw humabayahta kazaq ka i negid neq daqay?haqiy. 34 Haqan Yesus tisusumunnag, Ta negmo gigo bret ganim diqusaq? ham. An in bilaqiy, I gigobret 7 nazaq diq teq nabiq amikmiktaamulik-mulikmo kawa usaq haqiy.

35Haqan Yesus onmataw gibilenanin ogib os woqim tuqosiy. 36 Ossa teqYesus in bret 7 na nabiq inaq giwaqimGod esey ugim teq in orqayim agodisaipel tinag. Negan disaipel waqimonmataw tinegiy. 37Negan on matawbunmo neqan tigiyunin bug. Giyuninbugan didaq abeyan asor osan in ku-ram 7 giwaqim amalib tigisiheniy.38Mataw didaq neqiyta na ginulinqankabemmo diq 4,000 nazaq. Teq ononmin nenaq a hi ginulin bugiy. 39AnYesus on mataw giqeman tilehsa teqin muyib gwalim og anan Magadanhaqayta na ago saw ban tilah.

16Mataw Yesus daq araq azawayin in-

aqta emsa ahol waqnan bilaqiy(Mak 8.11-13; Luk 11.29-32)

1 Ari Farisi asor teq Sadyusi asorin Yesus ulum waqnan haqad agerabtuboliy. Bolim in bilaqiy, Ni Mat Iyahulilib osaqta na bulonid in daq araqazawayin inaqta emid i ahol waquqhaqiy. Ahol waqad teq i ni ninanhelmo tihaqam haqiy. 2 Haqan Yesusamenin emim bilam, [Zeq wolehadimisor iysa kait akakaqan iysa neahol waqad bilaqay, Kam tidimniy-nan kait akakaqan iyaq haqayta ham.3 Ad tarommo onqas dubta tiqad kaitakakaqan iysa ne ahol waqad bi-laqay, Muran urom woqad tim sibdaqhaqayta ham. Ne kait awaqan aholwaqad nagah teq gwahtiqdaqta naago ne ginad em hasayta ham. Ta teq

muran kam kab ne nagah ahol waqadginad a hi emhasay ham.] 4Onmatawkam kabta ham ne onmatawmeqintaGod gileh ugayta ham. Ne daq az-awayin inaqta naqmo ahol waqnanbilaqayta ham. Ta teq God in daqaraq azawayin inaqta a hi giqisihun-daq ham. Kwaziqmo Jona aholib daqgwahtimta naqmo ne ahol waq daqayham. Haqad Yesus in gihulosad tilah.

Farisi teq Sadyusi nenaq gigo gamukawowun

(Mak 8.14-21)5 Ari disaipel yuw-kurorqan Galiliy

urotim le urum kozaq ban tugwah-tiqiy. Teq in gidek zizalan bret asorwaqim ad a hi boliy. 6Sa Yesus gibilan,Ne Farisi teq Sadyusi gigo yis anan gi-hol waz naqmo hiqiyiy ham. 7Haqandisaipel in gimo an bulonim bilaqiy,Ka i bret waqim ad a hi bolan daqag inbilaqaqya haqiy. 8Haqsa Yesus in gigogamuk tuhuritim in bilam, Matawham ne gigo ginad helmo haqayta naamik diq ham. Ezaqgo ne bilaqay,I bret haiq haqay? ham. 9 Ne gi-nad a hi emad os tutay ye? ham.Mataw 5,000 nazaq bret abaynaginneqan teq ne abeyan ginuwim kuramkabemmo gisiheniyta na ne anadin ahi emay ye? ham. 10 Teq mataw 4,000nazaq bret 7 neqan ne abeyan gin-uwimkuramkabemmogisiheniyta nane anadin a hi emaymo ye? ham.11 Ezaq diq tonim ne ginad a hi emay?ham. Ya bret diq anan a hi gibilenham. Ya bilay, Ne Farisi teq Sadyusigigo yis anan giholwaz naqmohiqiyiyhay ham. 12 In nazaq haqan teq di-saipel ginad tiqemiy. Yesus in bretago yis anan a hi bilam haqiy. InFarisi teq Sadyusi gigo daq in onmataw giqisihunayta naqmo i anangihol waz naqmo hiqiyam haqad inbilamta haqiy.

Pita Yesus ahol alulin bilaq siram(Mak 8.27-30; Luk 9.18-21)

13 Ari Yesus uliq ayahta SisariyaFilipay gigo saw ban lehim kam nabin ago disaipel susumun negim bilam,

Page 37: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 16:14 34 Matyu 16:28

Onmataw in Mat Atatin anan nog diqhaqsa ne huritay? ham. 14 Haqandisaipel buloniy, Mataw asor ni ninanJon mataw huz negyaqta na amatinhaqay haqiy. Sa asor ni ninan bilaqay,Ni Elaija haqay haqiy. Sa asor bilaqay,Jeremaya o God ago nantut kwaziqtana gigo araq daqag ni haqay haqiy.15 An Yesus a ta susumun nag, Tanegmo ya inan nog diq haqay? ham.16 Haqan Saimon Pita amenin emimtibilam, Ni Krais ham. God mat emidbo i gilumsihdaqta amatin na ninmoham. Ni God kayeqmo osaqta naatatin ham.

17 Haqan Yesus bulon, Jona atatinSaimonham, ni tidimniyimosaqham.Ogib kab mat araq in ya ihol alulinnawa ni tibilamta na in a hi niqisihunham. Haiqgam ham. Ya imam Heven-ib osaqta naqmo in ya ihol alulin natiniqisihun ham. 18 An ya kazaq ni-bilenaiq ham. Pita ni gig nog ham. Ninimalib teq yaqgo on mataw giqemidin nab zaway iyeq titur daqay ham.Tursa nagah zawayta mataw tumo-qiyta gigo uliqab boleq giqothassa ina hi hiqiy daqay ham. 19Ya teq zawaykazaq tinigdaiq ham. Og kabmat araqGod ago maror aduganib gwahtiq-nan tonsa ni wasihdaqta na tekomoGod in mat na wasihgo anad tiqam-tamo ham. Ari mat araq God agomaror aduganib gwahtiqnan tonsa nibo gwahtiq haqdaqta na tekomo Godinmat na gwahtiqgo anad tiqamtamoham. 20 Haqad Yesus in ago disaipelgunun negim atoranmo gibilan, Ne yaihol alulin ya mat God iqeman boltaanan Krais haqayta na ago ne mataraq hikidik buloniy ham.Yesus teq moqdaqta na aholloyinad in ago daq bunmoago disaipel giqisihunYesus bilam, Ya moqeq teq ta eraq-

daiq ham(Mak 8.31-9.1; Luk 9.22-27)

21Ari kam nabmo Yesus ago gamukamebta in moqdaqta na alulin emimin ago disaipel gibilenim bilam,

Ya Jerusalem-ub lehmo tilehdaiqham. Lehid mataw marorta na teqmataw tamaz emayta gigo aseseqtana teq mataw Moses ago gununhurit kemiyta na in santitiy ayahmotiyag daqay ham. Yagad teq in yainol emid tumoqdaiq ham. Moqeqya kam ezeqmanmo usid teq Godiwazid ta eraqdaiq ham. 22 HaqanPita nazaq huritadmo in Yesus waqimdan adek ban a lehim teq in wadimbulon, Iyahta ham haiq diqmo ham.Daq meqinta nagan niholib a higwahtiqdaq ham. 23 An Yesus aholbuliyim in Pita kazaq bulon, Satan nitukeq ya igilehun ban leh ham. Ni yaidanin qwaynan tonaq ham. Ni Godanad a hi muzaq ham. Haiq ham. Nimat og kabtaqmo anad muzaq ham.

24 Haqad in ago disaipel bunmokazaq gibilan, Mat araq ya imuzeqbolnan haqad anad emeq in aholwazid woqan ham. Ad ya afaqansoraiqta nazaqmo in sornan anadbilaqsa in ago kruse sorid abetaribgwalan ham. In nazaq toneq teq inya imuzeq bolan ham. 25 Na ezaqgomat nog inmo ahol anadin emad asanalowan tonaqta na in ahol awitan ti-hik hulesdaq ham. Ari mat nog in yainadin emad ahol nog hulosdaqta nain dimunmo kuluwa-kuluwmo tuqos-daq ham.

26 Nagaqgo mataw og kab osad ingiholyon nagah kabemmo diq romtonayta? ham. Abeb in moqid ingigo nagah giholyon rom toniyta naezaq teq gilumsihdaq? ham. In giholawitan tihik hules daqay ham. Teqin nagah ogibta na amalib gihol aw-itan zayeq os dimuntab le tugwahtiqdaqay ye? ham. Na haiqmo ham.

27 Abeb Mat Atatin in amam agoahol anuwanib ago angelo nenaqtuboldaqta ham. Boleq in on matawbunmo gigo daq in emiyta na ahu-nibmo amenin tinegdaq ham. 28 Yahelmo ne gibilenaiq ham. On matawmuran kam kab osayta ka gigo asor ahi moqadmo in Mat Atatin king iyeqbolsa ahol tuwaq daqay ham.

Page 38: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 17:1 35 Matyu 17:2017

Yesus ahol awaqan lul araq diq iy(Mak 9.2-13; Luk 9.28-36)

1 Ari abeb kam 6 nazaq tihiqiyanYesus in Pita teq Jems ama Jon inaqgiwaqim nenaq garah araq sisaqtaabigmanib tugwalehiy. Gwalehimin nab giholbinmo tuqosiy. 2 Ossamataw na gimeb Yesus ahol buliyimawaqan lul araq diq iy. In anobunzeq anuwan nog iysa ago tubusan husdiq saw anuwan nog iy. 3 Sa disaipelnazaqYesus aholwaqad ossamo Elaijaayow Moses inaq giwitan tugwah-tiqiy. Gwahtiqim in disaipel gimebYesus inaq gamuk bilaqad turiy.

4 Tursa Pita in Yesus bulon, Iyahtaham i kab osauqta ka in dimun diqham. Ni ninad bilaqid ya kab baybayezeqmanmo tiqemdaiq ham. Araqninmen teq araqMoses amen teq araqElaija amen ham.

5 In nazaq bilaqad tursamoonqas anuwan inaqta gehitiqimtigiqisih. Giqisihan God aqez onqasna aduganib bilam, Ka ya itatin ham.Ya in anan inad bilaqsa ya igemdimun diq iyaqta ham. Ne in aqezhuritiy ham. 6 An disaipel God aqezna huritim gihol rabsa in ogib woqimtuqusiy. 7 Ussa Yesus gigerab bolimgiwazad gibilan, Ne hi rabiy ham.Eraqiy ham. 8 Haqan in ogib usadgimemo gwalehim in mat araq ahol ahi waqiy. In Yesus amomo tursa aholwaqiy.

9 Ari in aweweqmo garah na hu-losim gewoqadmo Yesus disaipel eze-qman na gidek wazim gibilan, Nemu-ran sen qway nog iyim nagah aholwaqiyta ka ne mat araq hikidik bu-loniy ham. Abeb God in Mat Atatinhodhodab waz ta eraqid teq ne nagahka ago tibilaq daqay ham.

10 Haqan disaipel tisusumun ugiy,Ta ezaqta ago mataw Moses ago gu-nun hurit kemiyta na bilaqay, Elaijadanmeb bolid teq Krais abeb boldaqhaqayta? haqiy. 11 Haqan Yesusbilam, Helmo ham. Elaija boldaqta

ham. In boleq nagah bunmo tuwasti-taydaqta ham. 12 Ta teq ya ne gibile-naiq ham. Elaija tubol ham. Bolanmataw in ahol a hi waq hasiy ham.Ahol a hi waq hasad in ginadibmomatna aholib daqdaq emim timeqin toniyham. Ad teq in nazaqmo Mat Atatinayon emsa in santitiy ayahmo tuwaq-daqmo ham. 13Yesus nazaq haqanmodisaipel ginad tiqemiy, Yesus in Jonmataw huz neqyaqta naqmo anan bi-laqaq haqiy.

Yesus amun araq aholib bugawmeqinta muz

(Mak 9.14-29; Luk 9.37-43)14-15 Ari Yesus ago disaipel eze-

qman na nenaq on mataw biyahtana gigerab gewoqanmo mat araq boYesus agerab loqim abakbakan ulumlaquwim turad bilam, Iyahta hamni yaqgo amun matta ka ninad ugham. In agadan iyad ahol meqin diqiyaqta ham. Sirisirimo in faqmebteq yuwmeb woqaqta ham. 16 Sa yawaqim ningo disaipel gigo hib a bolanin wastitaygo biyab a hi iyiy ham.17Haqan Yesus bilam, On mataw kamkabta ne God anan helmo a hi haqaytaham. Ad ne ginad titnonim diq a hiusaqta ham. Kam ganim teq ya nenaqa ta osdaiq? ham. Kam ganim teqya ne ginad siqim iyaqta na ago a hibilaqad ya ne gigo afaqan sordaiq?ham. Ne amun yaqgo hib kab a boliyham. 18Haqan in amun a bolan Yesusbugaw meqinta na tuwad. Wadanmobugaw meqinta na amun tuhulos ug.Hulos ugan nawaqmo amun na agomoq tihiqiy.

19 Abeb disaipel in gimomo Yesusago hib bolim buloniy, I ezaq iyimbugaw meqinta ko a hi muz? haqiy.20 An Yesus gibilan, Ne ginad helmohaqayta na in siqim diq na ago nebugaw meqinta na a hi muziy ham.Ya helmo ne gibilenaiq ham, Ne ginadhelmo haqayta na amik diq ay mastetanagin nog usid teq ne garah ka bu-loneq bilaq daqay, Ni eraqeq kobmoleh haqid in ne giqez tumuzdaq ham.Ad teq ne nagah araq a hi em daqayta

Page 39: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 17:21 36 Matyu 18:8a hi iy daqay ham. [ 21 Teq bugawmeqinta muzgo adanteqin araq araqhaiqgam ham. Ne God amomo bu-lonad susumun ugad teq ne didaqudiniy ham. Dante amulik naqmoamalib teq ne bugaw meqinta muzdaqayta ham.]

Yesus ame gigerta bilam, Ya moqeqteq ta eraqdaiq ham

(Mak 9.30-32; Luk 9.43-45)22 Ari Yesus ago disaipel nenaq saw

Galiliy-ib humab wolim osad teq inago disaipel gibilan, Mat araq teq MatAtatin waqeq mataw gibenab tiqem-daq ham. 23 Emid teq in wol emidtumoqdaq ham. Moqeq kam ezeq-manmo usid teq God in wazid ta eraq-daq ham. Haqan disaipel gihol afaqandiq iyiy.

Yesus Tempel ago takis zay24 Ari abeb in le uliq Kapaneam-

ub tugwahtiqiy. Gwahtiqanmo nabmataw Tempel ago takis waqayta nain Pita ago hib bolim tisusumun ugiy,Ne gigo tisa ko Tempel ago takis za-yaqta ye? haqiy. 25Haqan Pita bilam,Eqe ham in zayaqta ham. Haqad inmuleqim bitab ta bolim in nan na agoasit a hi bilaqsamo Yesus inmo gamukna wazan eraqan in tisusumun, Sai-mon ham ni ninad ezaq emaq? ham.Og kab mataw king iyim osayta na ingingan gigo hib takis waqayta? ham.In gimo gigo onmin gigo hib takiswaqayta o haiq in mataw ta asor gigohib waqayta? ham. 26 Haqan Pitabilam, In mataw ta asor gigo hib takiswaqayta ham. An Yesus bulon, Nidimunmo tibilam ham. King gigoonmin takis a hi zayayta ham. Insamanmo osayta ham. 27 Nazaq iyani takis a hi emamta na in dimunmoham. Ta teq luweq i mataw na gigemwizid in i ginad daqay ham. Nazaqiyan ni yuwub leheq aul huneg ham.Hunegeq nabiq danmebta ni tuqot-daqta na ni waqeq ate hiksis ham.Hiksiseq teq in ateb mani araq ussani ahol tuwaqdaq ham. Mani na ni

waqeq a le ya ninaq giholyon takis nani zayad neg ham.

18God ago maror aduganib nog in mat

ayah diqta?(Mak 9.33-37; Luk 9.46-48)

1 Kam nab Yesus ago disaipel inYesus ago hib bolim tisusumun ugiy,God ago maror aduganib nog in ayahdiqta? haqiy. 2 Haqan Yesus amunamikta araq bulonan bolan in amunna eman disaipel gilikmanib titur.3 Tursa Yesus gibilan, Ya helmo negibilenaiq ham. Amun kazaqta kaabin haiqta ham. Teq ne ginad bu-liyeq amun abin haiqta ka nogmo ahi iyeq ne God ago maror aduganib ahi gwahtiq daqay ham. 4 Ari mat noginmo ahol wazid woqsa in amun abinhaiqta nog iyeq mat naqmo God agomaror aduganib abin ayahta tiqiydaqham.

Yesus daq hihiq mataw ginad heltameqin tonaqta na ginan bilam

(Mak 9.42-48; Luk 17.1-2)5 Mat nog in amun kaqanta ya ib-

inib bolsa ahol waqad wazinaqta nain ya iwazinaqmo ham. 6 Ari negigo araq in onmin amikmikta yainan helmo haqayta na gigo araq*baymuzsa in anad helta na hulosnantonidmat naqanta in yaqgo faqmeqindiq tuwaqdaq ham. Na in kwaziqmogig ayahta anatgumnib am wazeqhunegid kamismeb woqid yuw tineqnagta ham. Neqid mat na moqeq daqmeqinta na a hi emeq in yaqgo faqmeqin diqta na a hi waq nagta ham.

7 Daq meqinta mataw ginad hure-qsa in ginad helta hulosayta na og kabtugwahtiqdaqta ham. Teqmat awnogdaq nazaq em daqayta na in timeqniyhas daqayta ham.

8 Ni nibensen araq kat nigid nininad helta hulosnan tonad ni niholasor na uroteq hunegid lehan ham.Ni niben o nisen amulikmo inaq iyeq

* 18:6: Mataw asor ginad emay, Yesus onmin amikmikta ginan bilamta na in ago disaipel ta asor gibinhaiqta na ginan bilam haqay.

Page 40: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 18:9 37 Matyu 18:23ni God inaq kuluwa-kuluwmoosdaqtana in dimunmo ham. Ari ni nibennisen giger inaq iyid in nihunegid nifaq a hi miyaqta nab lehdaqta na inmeqin diq ham. 9 Ari ni nimeqna-gin araq kat nigid ni ninad helta hu-losnan tonad ni nimeqnagin na oth-aseq hunegid lehan ham. Ni nime-qnagin amulikmo inaq iyeq ni Godinaq kuluwa-kuluwmo osdaqta na indimunmo ham. Ari ni nimeqnagingiger inaq iyid in nihunegid ni osmeqinta na ago faqab lehdaqta na inmeqin diq ham.

Sipsip araq nabag lahta ago gamukawowun

(Luk 15.3-7)10-11Ne gihol wamuziy ham. Luweq

ne onmin amikmikta na gigo araqbaymuz daqay ham. Ya kazaq negibilenaiq ham. In gigo angelo gibiymuzayta na in Heven-ib ya imamanobun tutimmo ahol waqayta ham.12 Teq ne ginad ezaq emay? ham.Mat araq in ago sipsip 100 nazaq gi-wamuzad luwsa ta araq nabag lehidmat na le a hi nagundaq e? ham.Haiqgam ham. In ago sipsip 99 nagihulosid garahab luwsa in leheq sip-sip amulikmonabag lahta na tinagun-daq ham. 13 Ya helmo ne gibilenaiqham. Mat na in ago sipsip nabag lahtana ahol tuwaqeq ari in ago sipsipkabemmo garahab luwad nabag a hilehiyta na ginadin a hi emdaq ham. Inago sipsip amulikmo nabag lehan innagim le ta wamta naqmo ago in anaddimniy naqmo hiqiydaq ham. 14 Nanazaqmo ne Gimam Heven-ib osaqtana in onmin amikmikta na gigo araqaban iygo in anad a hi bilaqaq ham.

Ni nimaqbab araq daq meqinta emidni inaq wastitaydaqta adan

(Luk 17.3)15 Ni nimaqbab araq daq araq

meqinta niholib emid ni leheq aholwaq ham. Ahol waqad ni inaq negmogiger giholbinmo osad ni ago daqmeqinta na anan bulon waq ham. Inningo gamuk huritid teq ni nimaqbabna hureqid in God ago hib ta boldaq

ham. 16 Ari in ni niqez a hi huritidni boleq mat amulik o giger nazaqgiwaqeq nenaq ta leheq nimaqbabna inaq gamuk na wastitay waqiyham. Na ezaqgo mataw na in giqezni niqez inaq wastonid ningo gamukawaz timeqniydaq ham. 17 Ari ninimaqbab na in ne giqez a hi huritidni on mataw yaqgo nan huritayta nabunmo gibilen ham. Gibilenid in ninimaqbab na bulonsa in giqez a hihuritid teq ne bunmo mat na aholibhiqiyiy ham. Ne on mataw en ta asorJuda a haiqta nagan teq mataw takiswaqayta na giholib hiqiyayta nazaqne mat na aholib hiqiyiymo ham.

18 Ya helmo ne gibilenaiq ham. Ogkab ne gigo mat araq in ago daqmeqinta hulosnan atuw hiqiysa nebaymuzsa God tekomo mat na bay-muzgo anad tiqamtamo ham. Ari matna in ago daq meqinta na hulosidne ta waqid ne gimuganib ta bolidGod tekomo mat na ta waqgo anadtiqamtamo ham. 19 Ad ya ne a tagibilenaiq ham. Og kabne gigomatawgiger in nagah araq anan gigem amu-likmo iyad ya imam Heven-ib osaqtana bulonsa in nagah anan ginad us-aqta na tinegdaq ham. 20 Na eza-qgo mataw giger o ezeqman nazaqya ibinib humab emeq ossa teq ya ingilikmanib tuqosdaiqmo ham.

Kabibiy mat araq ayow inaq ananobun a hi wastitayiyta gigo gamukawowun

21 Ari kam nab Pita bolim Yesuskazaq susumun ug, Iyahta ham yaimaqbab araq imeqin tonsa ya imeganim in ago daq na walemad anadina ta hi emdaiq? ham. Ya inademaiq, Ya ime 7 nazaq ago daqmeqintawalemdaiqta na in kabemmodiq haqaiq ham. 22 Haqan Yesusbilam, Haiq ham. Ni nimaqbab ame77 nazaq nimeqin tonid ni nazaqmonime 77 nazaq in ago daq meqinta nawalemad anadin a ta emdaq ham.

23 Ni hurit ham. God ago maroraduganib daq usaqta na in bilaqneking araq ago kabibiy mataw in

Page 41: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 18:24 38 Matyu 19:5gigo ayahta ago mani asor samanmowaqiyta nazaq nog ham. 24Abeb kingna in ago mani amenin waqgo alulinemsa mataw in ago mani waqiyta nagigo araq in ago hib tubol ham. Matna in king ago 10 milyon kina wamtaham. 25Waqim teq inmani na ameninemdaqta na araq diq aholib a hi usham. Nazaq iyan in ago ayahta nabilam, Mat ka ago aw amun nenaqgizayid in leheq mat araq ago kabibiymataw samanta iyeq osiy haqad inbilam ham. Ad in ago nagah bunmogizayeq mani na ne waq a bo ya yagiyhaqad in bilamham. I daq nazaq emidteq mat ka in yaqgo mani ameninasormo tiqemdaq haqad in bilamham. 26 Haqan kabibiy mat na nazaqhuritadmo in king agerab abakbakanulum laquwim turad bulon, Ni ya inanninadmeqniysa ni asit ibaq tunhaqadin bilam ham. Ya ningo mani waytana amenin bunmo tinigdaiq haqadin bilam ham. 27 An kabibiy mat agoayahta na in anan anad meqniysa inago hib amenin usta na tuwal em bugham. Ad inmat na hulosan tilah ham.

28 Teq kabibiy mat na asanib gwah-tiqim lehim in aholyow araq in inaqaraqib kabiy emayta na ahol tuwamham. Ahol waqad in ayow na anat-gumnibwaz naqmohiqiyadmo bulon,Yaqgo 100 kina niholib usaqta na mu-ran diqmoni yagdaqta haqad in bulonham. 29Haqan in ayow na huritadmoin abakbakan ulum laquwim turadbulon, Ni ya inan ninad meqniysa niasit ibaq tun haqad in bilam ham. Yamani wayta na amenin bunmo tinig-daiq haqad in bilam ham. 30 Teq haiqham. Mat na hulos ham. Ad inayow nawazim a lehim bit giqirquranosaytab tiqam ham. Emad in bulon,Ni bit kab oseq le ni yaqgo gimeqwamta na amenin em bugeq teq nigwahtiqdaq haqad in bilam ham.

31 Ari mat na ayogniz asor ininaq araqib kabiy emayta na in daqnazaq ahol waqad in gigem meqindiq iyiy ham. Gigem meqniysa inlehim daq gwahtimta na awagamun

bunmo in gigo ayahta tubuloniy ham.32Bulonan kabibiy mat na ago ayahtainmen nan eman bolan in bulon, Nikabibiy mat meqin haqad in bilamham. Teko ni gaqsa ya ningo ameninusta na walem bugta haqad in bilamham. 33 Ya ni ninan inad meqniytahaqad in bilam ham. Ta ezaq haqadni niyow na anan ni ninad a himeqniymo? haqad in bilam ham.34 Haqad agem meqniysa in mat nawaqim bit giqirquran osayta nab atilah ham. A lehim in mataw bitna wamuzayta gibenab emim gibilan,Ne mat ka santitiy ugsa le in yaqgogimeq wamta na amenin em bugeqteq in gwahtiqan haqad in bilam ham.35Haqad Yesus bilam, Ya ne gibilenaiqham. Ne giyogniz nenaq an anobuna hi wastitayid ya imam Heven-ib os-aqta na in nazaqmo ne tigitondaqmoham.

19Yesus on mataw an tuwaqim teq an

ta hulosayta na ginan bilam(Mak 10.1-12; Luk 16.18)

1 Ari gamuk na tihiqiyan Yesus sawGaliliy hulosad in yuw Jodan uro-tim saw Judiya-ib tilah. 2 Lehsa onmataw kabemmo muzim inaq tile-hiymo. Lehan nab teq Yesus in gigoasor gigo moq inaqta na giwastitayantidimniy yaqay.

3 Sa Farisi asor Yesus ulum waq-nan haqad agerab tuboliy. Bolim intisusumun ugiy, I Juda gigo marorbilam, Mat anadibmo ago aw muznanin tumuzdaq hamta na in daq dimuno daq meqin? haqiy. 4 Haqan Yesusamenin emim bilam, Ne tobag Godago gamuk ka ahol a hi waqiy daqagyaham. Gamuk na kazaq bilam ham.Mebmebmo diq God nagah bunmo

giqemad in on mataw mat-matta teq onqonta inaqmogiqam haqad in bilam ham.Jenesis 1.21; 5.2

Teq in bilam,5 Daq alulin naqmo ago mat in anen

amam gihuloseq in awe aholibtisoqotdaq ham. Soqoteq in

Page 42: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 19:6 39 Matyu 19:22giger gihol amulikmo iyeqtuqos daqay haqad in bilamham. Jenesis 2.24

6 Nazaq iyan mat awe inaq in giholgiger a ta hi iyayta ham. Haiqgamham. In giger gihol amulikmo tiqiyimosayta ham. Nazaq iyan nagah Godam tuwazan usaqta na mat araq ta hiurotan ham.

7Haqanmo Farisi amenin emim bu-loniy, Nazaq na teq ta ezaqta agoMoses gunun igim bilam, Mat araqaw muz agamukan mar toneq agoaw ugadmo in tumuzdaq haqad inbilam? haqiy. 8 Haqan Yesus gibi-lan, Ne gigem soqotim usad God anada hi muzinsa iyan Moses ne gihu-losan ne on gimuzayta ham. Tateq kwaziq diqmo God nagah bunmogiqamta nab daq naqanta a hi ustaham. 9 Ad yaqmo kazaq ne gibilenaiqham. Mat awe muzad aw ta araqmuturta waqaqta na in bilaqne matta araq ago aw inaq luw nog iyaqtaham. Ari mat na awe in mat ta araquteteq inaq luwsa aduw diq na in awna muznan in tumuzdaq ham.

10 Haqan disaipel buloniy, Mat inaw inaq gigo daq nazaq usid ari inan hi waqiy haqiy. 11 Haqan Yesuskazaq gibilan, On mataw bunmo inne gigo gamuk na a hi hurit daqayham. God in mataw asormo zawaynegan in aw a hi waqadmo samanmoosayta ham. 12Mataw awahiwaqaytana alulin amo amo ham. Matawasor ginennazaqmogiqeman in ginadaw waqgo hulosayta ham. Ta asorgikayogin ayan in aw a hi waqaytaham. Ad mataw ta asor in God agomaror anadin emad in awwaqgogiholwasihayta ham. Mat nog in ne gigogamuk na huritad teq in muzinnaniysun in muzinan ham.

Yesus onmin amikmikta gidimuntonad gibar ton

(Mak 10.13-16; Luk 18.15-17)13 Ari kam nabmo on mataw gigo

onmin amikmikta giqadYesus ago hibtubol yaqay, Yesus aben in giholibemeq giwazad gimen God bulondaq

haqad. Teq haiq. In onmin giqadbolsa disaipel ginadad tigimuz yaqay.14 Sa Yesus gibilan, Ne onmin gihu-losid yaqgo hib boliy ham. Ne hi gi-wasihiy ham. On mataw naqantaqmoGod agomaror aduganib gwahtiqaytaham. 15 Haqadmo in onmin na gi-malib aben emimgiwazad teq in tilah.

Mat araq ago nagah kabemmo us-aqta na Yesus inaq gamuk bilam

(Mak 10.17-31; Luk 18.18-30)16 Ari Yesus tilehsamo mat araq

in ago hib bolim bulon, Tisa hamya daq dimun doqag diqta emeq teqya os dimunta kuluwa-kuluwmo os-ayta na iholyon tuwaqdaiq? ham.17 Haqan Yesus bulon, Nagaqgo ninagah dimunta ago ya susumun ya-gaq? ham. Mat amulikmoqmoin dimunta ham. Ari ni kayeqmokuluwa-kuluwmo tuqosnan haqad nigunun bunmo Moses bilamta na muzbug ham. 18 Haqan mat na bulon, Nanaga gununin diq? ham. HaqanYesusbilam, Gunun ni muzdaqta na kawaham.Ni mat araq wol emid hi moqan ham.Ni an alulib hureqeq inaq hi us ham.Ni hi rin ton ham.Ni hazizirib mat araq hi kat ug ham.19 Ni ninenmaman giqez hurit ham.

Kisim Bek 20.12-16Ad ninmo nihol anan ninad bilaqaq

nazaqmo ni niyow anan ninadbilaqan ham. Wok Pris 19.18

20Haqanmatminminta na in Yesusbulon, Gunun nagan bunmo ya tumuzbugta ham. Ta ya daq ezaq diqtaemnagta a hi emaiq? ham. 21 HaqanYesus bulon, Ari ni mat dimun diqtatiqiy hasnan iysun ni leheq ningonagah bunmo gizayeq amenin waqeqmataw ginaghan haiqta neg ham. Ninazaq toneq teq ni Heven-ib ningonagah kabemmo diq inaq iydaq ham.Ad ni daq na emeq teq ni ya imuzeqbol ham. 22 Haqan mat minmintana gamuk nazaq huritim in anobuniyim anad ayahmo meqniysa tilah.Na ezaqgo in ago nagah dimdimuntakabemmo usta na ago iyan.

Page 43: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 19:23 40 Matyu 20:1023SaYesus in ago disaipel gibilenim

bilam, Ya gamuk helmo ne gibilenaiqham. Mat ago nagah kabemmo us-aqta na in God ago maror aduganibgwahtiqgo afaqan diq ham. 24 Ya nea ta gibilenaiq ham. Karuw ayahtaanan kamel haqayta na in nidel ak-wiyaknib le tugwahtiqdaq e? ham.Hikidik ham. Ad nazaqmo mat ago eskabemmo ginadin emaqta na in Godago maror aduganib le a hi gwahtiq-daqmo ham.

25Haqandisaipel gamuknahuritimgihol turuh nam. Gihol turuh nemsain bilaqiy, Nazaq iyid teq mat araqdiq God ago os dimunta nab le a higwahtiqdaqya haqiy. 26 Haqan Yesusgibiyad gibilan, Mataw in gimo gigozaway amalib le a hi gwahtiq daqaytaham. Ari God-mo mataw gilumsihsateq in le tugwahtiq daqay ham. Naezaqgo God in nagah araq a hi em-daqta a haiq ham.

27 Haqan Pita amenin emim bulon,Ni i gibiy ham. I nagah bunmo gi-hulosim i ninmo nimuzim ninaq tile-hauq ham. Teq God amenin ezaqtatiqigdaq? ham. 28 Haqan Yesus indisaipel bunmo gibilan, Ya helmo negibilenaiq ham. God nagah bunmoog kab giwastitayid mutur iydaqtaakaman nab Mat Atatin abin ayahtainaq iyeq ago ban tawontab tuqoswoqdaq ham. Kam nab teq ne matawya imuzim boliyta na ne nazaqmomarorgo ban 12 nazaq nab ne tuqosdaqaymo ham. Osad ne Isrel gigo gem12 na tigibiymuz daqay ham.

29Teqmat awnog in ya imuzeq bol-nan haqad in gigo bit teq gimaqbabanteq gihiyan teq ginenmaman teq gigoonmin teq gigo og gihulosiyta, onmatawna bunmo teq in gigo nagahnaamenin 100 nazaq tuwaq daqay ham.Ad teq in God ago os dimuntab gwah-tiqeq kuluwa-kuluwmo tuqos daqayham. 30Kamnab teqmatawgibin inaqiyim og kab osayta na kabemmo gibinhiqiysa bo abeb tiqiy daqay ham. Samataw kabemmo og kab gibin haiqta

na in gibin inaq iyeq le danmeb tiqiydaqay ham.

20Mataw am wain akabiyan emiyta

gigo gamuk awowun1 Ari Yesus bilam, God ago maror

in bilaqne mat araq tarommo lehimkabibiy mataw asor in ago ogib amwain akabiyan em daqay haqad gi-wamta nazaq nog ham. 2 Mat nalehim kabibiy mataw giwaqad gibi-lan, Kam amulik-mulikmo ya gimeqamulik-mulikmo amalib ne tigizay-daiq haqad in bilam ham. Haqanmataw na ‘dimunmo’ haqiy ham. Anmat na giqeman in wain akabiyanemnan tilehiy ham.

3 Lehsa 9 kilok nagzaq mat namaket-ib lehimmataw asor samanmokabiy haiqmo tursa in gibiy ham.4 Gibiyad in gibilan, Ne inaqmo leheqwain akabiyan emiy haqad in bilamham. Emid teq ya ne kabiy emdaqayta na amenin anononmo tineg-daiq haqad in bilam ham. 5 Haqanmataw na tilehiymo ham. Lehsa12 kilok teq 3 kilok mat na lehimin a nazaqmo ta am ham. 6 Emimteq 5 kilok imisor in lehim matawasor samanmo tursa in gibiy ham.Gibiyad in gibilan, Ne nagaqgo kamkab sisaqmo samanmo turiy? haqadin bilam ham. 7 An mataw na bi-laqiy, I mat araq kabiy a hi igaqhaqiy ham. Haqan mat na gibilan, Neinaqmo leheq yaqgo wain akabiyanemiy haqad in bilam ham.

8Ari imisor diq tiqiyan kabiy anam-ren na in mat kabibiy mataw gi-bunib turaqta na bulon, Ni kabibiymataw gibilen bolid mani neg haqadin bilam ham. Itureq ni kabibiymataw abeb bolim kabiy emiyta nagizay haqad in bilam ham. Giza-yeq teq ni ta mataw ameb bolimkabiy emiyta na gizay haqad in bilamham. 9 An mataw 5 kilok imisorbolim kabiy emiyta na gwahtiqim inamulik-mulikmomani ameta amulik-mulikmowaqiy ham. 10Waqsamataw

Page 44: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 20:11-12 41 Matyu 20:26ameb diq bolim kabiy emiyta na inginad emiy, I mani ayahmo waqamdaqagya haqiy ham. Haqimmo haiqham. In nazaqmo mani ameta amu-likmo waq toniymo ham. 11-12 Inmani na waqim ahol waqan ayah a hiiyan in gigemmeqinta kabiy anamrenugad bilaqiy, Mataw abeb bolim kabiyemiyta na in kam sisaq diq kabiy a hiemiyta haqiy ham. Mataw abeb nagigo mani nogmo i gigo haqiy ham. Itarommo kabiy atoran diq emim zeqginoysa bo imisor tiqiy haqiy ham.Teq ni araqibmo i gizayaq haqiy ham.

13 An kabiy anamren in matawna gigo araq bulonim bilam, Kadoyham ya ni a hi nimeqin ton haqadin bilam ham. Ya ninaq ni maniameta amulikmo waqgo a hi bilawtaye? haqad in bilam ham. 14 Ningomani na niwaqeq a leh haqad in bilamham. Mani nawa ya nigta nazaqmoya mataw abeb boliyta na neggo inadbilaqan ya tinegmo haqad in bilamham. 15 Nagah na in yaqgo haqadin bilam ham. Ya inadibmo a higizaydaiq e? haqad in bilam ham.Nagaqgo ni nigem meqniyaq? haqadin bilam ham. Ya daq dimunta emaiqhaqad in bilam ham. 16 Haqad Yesusbilam, God ago maror aduganib daqnazaqmousaqta ham. Onmataw abebiyim osayta na in bo danmeb iysa taasor danmeb iyim osayta na in le abebtiqiy daqay ham.

Yesus ame ezeqmanta bilam, Ya mo-qeq teq ta eraqdaiq ham

(Mak 10.32-34; Luk 18.31-33)17-18 Ari Yesus in mataw biyahmo

nenaq Jerusalem-ub tugwalehyaq. Indanib gwalehad luwad in ago disaipel12 na giwaqim giqad lehim giholbinosad teq in gibilan, Ne huritiy ham.Muran i Jerusalem-ub tugwalehauqham. Nab teq mat araq in Mat Atatinwaqeq mataw tamaz emayta gigoaseseqta na giyogniz mataw Mosesago gunun hurit kemiyta na nenaqgibenab tiqemdaq ham. Emid in ayontibilaq daqay, Wol emid moqan haqdaqay ham. 19 Haqad in mataw en

araq Juda a haiqta na gibenab emid inMat Atatin bilawunad woltitayad teqin ayib abensen domwolid tumoqdaqham. Moqeq kam ezeqmanmo usidteq God wazid ta eraqdaq ham.

Jems ama Jon inaq maror iyeq osnanbilaqiy

(Mak 10.35-45)20 Ari kam nab Sebediy atatniz

giger Jems ama Jon inaq in gineninaq Yesus ago hib tuboliy. Bolimin ginen Yesus anognib abakbakanulum laquwim turad in Yesus ago hibnagah araq waqgo haqad tisusumunug. 21 An Yesus bulon, Ni naga waq-nan? ham. Haqan aw na bilam,Yaqgo onmin giger ka in ningo maroraduganib maror aseseqta iyeq osgohaqad ni gitowun emeq bilaq ham.Araq niben niqabun ban ossa araqniben ninasaran ban osdaq na ago nibilaqsa mataw ka huritiy ham.

22 In nazaq bilaqan Yesus ameninemim gibilan, Ne nagah anansusumunayta ka ago ne a hi huritkemiy ham. Abeb mataw gileh yagsasantitiy ayahmo tiqiqisih bugdaqham. Ne giger teq gog ayuwun agonmeqin diqta ya uluwdaiqta na asor netuquluw daqaymo ye? ham. Haqangiger na bilaqiy, Na i tuquluwamtahaqiy. 23 An Yesus gibilan, Helmoham. Ne giger teq yaqgo gogib yuwtuquluw daqayta ham. Ari nog diqya iben iqabun ban osdaqta na teqnog ya iben inasaran ban osdaqtana in yaqgo nagah a haiq ham. Yaimam in mataw gangan gimen bantuwastitayan usaqta naqmo in ban natuwaq daqay ham.

24 Ari disaipel 10 na gamuk nahuritim in maqbab giger na gigemmeqinta negiy. 25 In nazaq tonsaYesus gibilenan agerab bolan in gibi-lan, Onmataw en ta asor Juda a haiqtanagan gigo maror aseseqta in giholabin iluwad igmo ag haqad osaytaham. Ad in gigo walmataw giqemidin gimo ginad muzad gihaqenib iyeqosgo in giwaz meqniyayta ham. Naago ne tuhuritiyta ham. 26 Teq ne

Page 45: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 20:27 42 Matyu 21:9in gigo daq na hikidik muziniy ham.Ne gilikmanib mat nog in mat ayahtaiyeq osnan haqad in ahol wazidwoqsain ne gilumsiheq gimen kabiy emanham. 27 Ad mat nog in ne gigo matamebta iyeq osnan haqad in ne gigokabibiy mat samanta iyeq osan ham.28 Ne Mat Atatin em nogmo ne emiyham. In mataw giqemid inmen kabiysorgo a hi bol ham. In mataw gigokabibiy mat nog iyeq in gigo afaqaninmo ahol ugad teq in ahol amalibmatawkabemmogizayeqbab gibenabta giwaqgo haqad in bolta ham.

Yesus mataw giger gime haiqta gi-wastitayan dimniyiy

(Mak 10.46-52; Luk 18.35-43)29 Ari Yesus ago disaipel nenaq

uliq Jeriko hulosad tilehiy. Lehsa onmataw kabemmo Yesus muzim inaqtilehiymo. 30 Sa mataw giger gimehaiqta dan adekib osad in Yesus bo-laqta na abin tuhuritiy. Huritim indedibmo lileyim bilaqiy, Iyahta haqiy.Devit atatin* haqiy. Ni i ginan ni-nad meqniyan haqiy. 31 Haqan onmataw biyahta na in mataw giger naginadad gibileniy, Ne giqez hiqiyiyhaqiy. Haqan haiq. In dedibmo ata lileyim bilaqiy, Iyahta haqiy. De-vit atatin haqiy. Ni i ginan ninadmeqniyan haqiy. 32 Haqsa Yesus aholwasihim turad in giger na gililewu-nim gibilan, Ya ne ezaq gitondaiq?ham. 33 Haqan in buloniy, Iyahtahaqiy ni i gime wastitayid dimniyanhaqiy. 34 Haqan Yesus in ginan anadmeqniysa in aben mataw giger nagimeqnagnib tiqam. Emanmuran diqnawaqmo in gime hastitayan in sawahol tuwaq yaqay. Ad in Yesus muziminaq tilehiy.

Yesus le uliq ayahtaJerusalem-ub gwahtiqimteq in on mataw suleqnegyaq

21Yesus king nog iyim le uliq

Jerusalem-ub tugwahtim(Mak 11.1-11; Luk 19.28-40; Jon 12.12-

19)1-2 Ari Yesus ago dauh nenaq le

Jerusalem sinsin tuqugad in le uliqBetfage-ib tugwahtiqiy, garah Olivasenab. Gwahtiqim nab Yesus in di-saipel giger giqeman danmeb lehsain gibilan, Ne le uliq ginobun banusaqta kob gwahtiqeqmo donki araqamidon inaq am giwazan turayta nane tigibiy daqay ham. Na ne giqamunhaseq giwaqeq giqad yaqgohib a boliyham. 3 Sa mat araq nan bilaqid teqne kazaq buloniy ham. Iyahta karuwgiger ka gigo hib ago kabiy inaq haqadne buloniy ham. Bulonid teq in hidnaqmo giqemid tubol daqay ham.

4 Yesus nazaq bilaqim in kwaziqmoGod ago nantut gamuk bilamta natuwol net bug. 5Gamuk na bilam,Ne on mataw uliq Sayon-ibta kazaq

gibileniy ham. Ahol waqiyhaqiy ham. Ne gigo kingnawa donki amalib osim tubo-laq haqiy ham. In ahol wazanwoqsa donki amidon amalibosim bolaq haqad ne nazaqgibileniy ham. Aisaya 62.11

6 An disaipel giger na lehim Yesusgibilanta nazaqmo in tiqemiy. 7 Indonki anen amidon inaq giwaqimgiqad tuboliy. Bolim in gigo tubusanasor donki gimalib eman Yesus tubu-san na amalib tuqos. 8Ossa on matawkabemmo in gigo tubusan danib gi-hureniy. Gihurensa asor in ay abenqwayim danib rireniymo. 9 Samoon mataw Yesus anobun ban danmeblehad asor agilehun ban muzim inaqbolad in lileyim bilaq yaqay,

Devit atatin* ka abin sorid ulilibgwalan haq yaqay.

Mat ka Iyahta abinib bolan i ginadbilaq gigayinaq haq yaqay.

I God abin sorid ulilibmo diqgwalan haq yaqay.

* 20:30: Matyu 9.27 nab teq ni gamuk ‘Devit atatin’ ka alulin ahol waqdaq. * 21:9: Matyu 9.27 nabteq ni gamuk ‘Devit atatin’ ka alulin ahol waqdaq.

Page 46: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 21:10 43 Matyu 21:2410 Ari Yesus le uliq Jerusalem-ub

tugwahtim. Gwahtiqsamo on matawuliq nabta na bunmo gihol turuhnemsa bilaq yaqay, Ko nog diq? haqyaqay. 11Haqsamo on mataw biyahtaYesus muzim inaq boliyta na bilaqyaqay, Ka God ago nantut Yesus uliqNasaret saw Galiliy-ibta naqmo am-atin haq yaqay.

Mataw Tempel-ib mani akabiyanemsa Yesus gimuzan asan ban gwahtiqiy

(Mak 11.15-19; Luk 19.45-48; Jon 2.13-22)

12 Ari Yesus Tempel agelinaduganib le gwahtiqim in matawnagah gizayad osiyta na gimuzanasanib tukim tilehiy. Lehsa Yesus inmataw mani amo amo waqad ameninbit na ago mani negayta na gigo banotbuliyan tuwom. Ad teq in matawah† 13 Ad in mataw na gibilan, Godago marib in gamuk araq kazaq bilamham.Mataw yaqgo bit anan bilaq daqay,

God inaq gamuk emgo abi-tan haq daqay haqad in bilamham. Aisaya 56.7

Ta teq ne bit ka eman in mataw rintonayta gigo bit nog tiqiyaq ham.

14 Teq Yesus Tempel-ib luwsamataw asor gime haiqta teq gisenmeqinta in ago hib bolsa in giwasti-tayan tidimniyiy. 15 Sa mataw tamazemayta gigo aseseqta na teq matawMoses ago gunun hurit kemiyta nain Yesus daq azawayin inaq na emsaahol tuwaqiy. Ahol waqsa teq taonmin in Tempel agelin aduganibturad in lileyim bilaq yaqay, I Devitatatin ka abin wazid ulilibmo gwalanhaq yaqay. Haqsa mataw aseseqtagamuk na huritad in gigemmeqin diqiy yaqay. 16 Gigem meqniysa in Yesusbuloniy, Onmin ko ni nibin iluwsa nia hi huritaq e? haqiy. Haqan Yesusgibilan, Ya huritaiq ham. Ta ne Godago marib gamuk araq mar tonanusaqta na ne ahol a hi waqiy daqagyaham. Gamuk na bilam,

Ni onmin amikmikta teq onminsusibta giqez eman in ni nibinsoran ulilibmo gwalaq haqadin bilam ham. Buk Song 8.2

17 Haqadmo in mataw na gihulosaduliq Betaniy-ib tilah. Lehim taromnab in uliq nab tuqus.

Yesus bilaqan ay fik araq may(Mak 11.12-14, 20-24)

18 Usim tarommo diq Yesus er-aqim uliq Jerusalem-ub muleqim talah. Lehad danib in agem tumoqyaq.19 Agem moqsa in ame le ay fik araqdan adek ban tursa aholwaqad agerabtilom. Loqim in anon araq ahol ahi wam. Haiqgam. Aben samanmoananmo us. An in ay fik na bulonimbilam, Ni ninon a ta hi emdaq ham.Haiq diqmo ham. Haqan hid naqmoay fik na tumay.

20 Mayan disaipel ahol waqad gi-hol riten lamsa bilaqiy, Ay fik koezaq tonim hid naqmo may? haqiy.21 Haqan Yesus gibilan, Ya helmone gibilenaiq ham. Ne helmo diqhaqad ginad giger a hi emeq ya ayfik bulonan mayta kazaqmo ne tiqemdaqaymo ham. Ad ne garah ko bu-lonid in ne giqez muzeq sor tukeqle kamismeb tuwoqdaq ham. 22 Neginad em hasiy ham. Ne helmo haqadGod inaq gamuk emeq teq nagahne anan susumunayta na ne tuwaqdaqay ham.

Mataw aseseqta in nog Yesus aholabin ugta na anan susumun ugiy

(Mak 11.27-33; Luk 20.1-8)23 Ari Yesus Tempel agelin

aduganib lo gwahtiqim in on matawsuleq tinegyaq. Suleq negsa matawtamaz emayta gigo aseseqta na teqJuda gigo mataw marorta na in agohib bolim atoranmo susumun ugiy,Ni nibin ezaqta iyim ni daq kaganemaq? haqiy. Teq nog diq nibin nanig? haqiy.

24 Haqan Yesus gibilan, Ta ya naza-qmo nagah araq ago ne tisusumunnegnan ham. Ne yaqgo susumun ka

† 21:12: Ah na amalib in God ayon tamaz em yaqayta.’ gizayad osiyta na gigo ban giqot buliyanwoqiymo.

Page 47: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 21:25 44 Matyu 21:38amenin emid teq nog ibin yagan yadaq kagan emaiqta na ago ya tigi-bilendaiqmo ham. 25 Ari Jon matawgihuz negyaqta ago kabiy na edobbol? ham. Kabiy na Heven-ib boltao haiq in matawmo gigo hib kabiy nawamta? ham.

Haqan mataw aseseqta na in gimoan mugad bilaqiy, I bilaqam, Kabiy naGod ago hib bolta haqid in tibilaqdaq,Ta nagaqgo ne Jon ago gamuk hu-ritim anan helmo a hi haqiy? haqdaqhaqiy. 26 Ari i bilaqam, Kabiy namatawmo gigo hib bolta haqeq i onmataw biyahta ka girabunam haqiy.Na ezaqgo in bunmo Jon anan bilaqay,God ago nantut araqmo diq haqaytahaqiy. 27 Nazaq iyan in Yesus agosusumun na amenin emim buloniy, Ia hi hurit haqiy. Haqan Yesus gibilan,Ya nazaqmo ham. Nog ibin yaganya daq kagan emaiqta na ago ya a higibilendaiqmo ham.

Onmin giger gigo gamuk awowun28 Haqad Yesus in mataw asese-

qta na gibilan, Ne ginad ezaq emay?ham. Mat araq ago onmin gigermonenaq os yaqay ham. Osad teq gi-mam in atatin aqenta na bulon, Amunham muran ni leheq yaqgo am wainakabiyan em ham. 29 Haqan atatinbilam, Ya ituw hiqiyaq ham. Ta teqabeb in anad buliyim in kabiy naemnan tilah ham. 30 Sa gimam inatatin ta araq na ago hib tilah ham.Lehim in teko bilamta nazaqmo in tana tubulonmo ham. Bulonan amunna bilam, Eqe mam ya le kabiy natiqemdaiq ham. Haqim teq in a hilah ham. 31 Ari onmin giger na gi-likmanib amun nog in amam anadmuzta? ham. Haqan mataw na bi-laqiy, Amun amebta naqmo haqiy.Haqan Yesus gibilenim bilam, Yahelmo ne gibilenaiq ham. Matawtakis waqayta na teq on danatabta nain ne giquriyamim ameb diq God agomaror aduganib tugwahtiqay ham.

32Haqad in bilam, Jon daq dimuntagiqisihunyaqta ham. Giqisihunsateq ne in ago gamuk anan helmo

a hi haqiy ham. Ari mataw takiswaqayta na teq ondanatabta na in Jonago gamuk anan helmo haqsa ne ingibiyiy ham. Gibiyad teq ne ginad bu-liyim Jon ago gamuk na anan helmo ahi haqiy ham.

Mataw meqinta am wain akabiyanemiyta gigo gamuk awowun

(Mak 12.1-12; Luk 20.9-19)33 Haqad Yesus bilam, Gamuk

awowun ta araq ka ne huritiy ham.Mat araq in ago og araqab am wainanagin kabemmo leyim tigel ton ham.Gel tonim in yay araq wain anaginem woqid bay ninaleq ayun waqgotana titay ham. Na tihiqiyan in matkabiy wamuzdaqta ayon bit araq asensisaqta emim in kabiy na mataw asorgibenab tiqam ham. In anad matawna in gimo giholyon kabiy emad wainanagin asor waqad asor in ya yagdaqay haqad ham. Kabiy anamrenanad nazaq emad gibilenim hulosadin era uliq araq pesantab tilah ham.34 Lehim ossa wain anagin waqgoakaman sinsin tiqiy ham. Sinsin iysain ago kabibiy mataw giqeman inmataw na gibenab ago wain anaginasor waqnan tilehiy ham. 35 Lehanmataw wain akabiyan emayta na inmataw na giwazim araq wolad araq inwol emiy ham. Ad in araq gigib woliyham. 36 An kabiy anamren in agomataw kabemmo giqeman ta lehiyham. Mebmebmo in mataw giqemanlehiyta na in kabem a haiq ham. Ariin abeb mataw giqeman lehiyta nain kabemmo diq ham. In mataw nagiqeman lehsa mataw wain akabiyanemayta na in nazaqmo tigimeqintoniymo ham.

37 An abeb diq kabiy anamren inatatinmo eman tilah ham. In anadam, Ya itatin em lehid teq matawna in aqez tuhurit daqay haqad ham.38 Teq haiq ham. Mataw kabiy wa-muzayta na in kabiy anamren atatinbolsa ahol waqad in gimo an bulonimbilaqiy, Abeb mat ko amam moqidin amam ago ahuran nagah bunmotuwaqdaqta haqiy ham. Bolsa i le mat

Page 48: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 21:39 45 Matyu 22:9ko wol emid moqanmo haqiy ham.Moqsa amam ago kabiy ka i giholyonwaquq haqiy ham. 39Haqad in mat nawaqim kabiy asanib a lehimwol emantumom ham.

40 Nazaq iyan kabiy anamren boleqin mataw wain akabiyan wamuzaytana ezaq gitondaq? ham. 41 Haqanmataw na buloniy, Kabiy anamren inmataw meqinta na santitiy ayahmonegad ginol emid tumoq bug daqayhaqiy. Sa in ago kabiy na waqeqkabibiymataw ta asor bunta tinegdaqhaqiy. Negid in kabiy na anononmowamuzad wain anagin waqgo akam-nib in wain anagin asor waqeq kabiyanamren tuqug daqay haqiy.

42 Haqan Yesus gibilan, Ne God agomar ahol a hi waqayta ye? ham. Marnab gamuk araq kazaq bilam ham.Tituq mataw anan bilaqiy ‘meqin’

haqiyta naqmo in awaz meqindiq turad bit anon bunmo so-raq haqad in bilam ham. Iyah-taqmo nagah na eman gwah-tiqan i ahol waqsa in dimundiq iyaq haqad in bilam ham.Buk Song 118.22-23

43 Nazaq iyan ya ne gibilenaiqham. God in ago maror ne gibenabwalemeq in on mataw lul ta araqin ago maror akabiyan anononmoem daqayta naqmo gibenab tiqemdaqham. [ 44 Sa mat araq tituq na amalibwoqeq in aditin bunmo tuwolbiyay-daq ham. Ari tituq na in mat araqamalib woqeq in mat na tuwol ninalbugdaq ham.]

45 Ari mataw tamaz emayta gigoaseseqta na giyogniz Farisi nenaq inYesus gamuk awowun bilamta na hu-ritim ginad tiqemiy, Yesus igmo gi-nan bilaqaq haqiy. 46 Haqad in Yesuswazeq irqurnan ginad emad teq in taonmataw ginan rab yaqay. Na ezaqgoonmatawna ginad emyaqay, Yesus inGod ago nantut araq haq yaqay.

22Maror araq atatin aw waqnan tonsa

ayon didaq ayahta oyta ago gamuk

awowun(Luk 14.16-24)

1 Ari Yesus gamuk awowun ta araqgibilan. 2 God ago maror in bilaqneking araq ago amun matta aw waq-nan tonsa in ayon didaq ayahta oytanazaq nog ham. 3 Danmeb in matawhumab nab boleq an waq adidaqanneq daqayta na gimen nan eman tilahham. Lehan abeb didaq neqgo aka-man na tugwahtiqan in ago kabibiymataw giqeman in mataw tanabmogimen nan amta na gibilennan a talehiy ham. Lehan mataw na bunmohumab nab bolnan gituw tihiqiyiyham.

4 An king na in ago kabibiy matawta asor giqeman ta lehiy ham. Lehsain gibilan, Ne le ya iqez tuteq matawya gimen nan emta na kazaq gibileniyham. Ne huritiy haqiy ham. Ya didaqnagah bunmo tigiwastitay haqiy ham.Yaqgo bulmakau matmatta teq yaqgobulmakau gimidgotniz ginon asese-qta na ya ginol emim tigiqoy haqiyham. Ya nagah bunmo tigiwastitayanusaq haqiy ham. Ne an waqgo adi-daqnib boliy haqad ne gibileniy ham.5Haqan kabibiy mataw gamuk na hu-ritim in lehim mataw na nazaqmotigibileniy ham. Gibilenan matawna in king ago gamuk na a hi huri-tiymo ham. Ad in haresmo lehad araqago kabiyab tilah ham. Sa araq agomani akabiyan emnan tilah ham. 6 Samataw na asor in king ago kabibiymataw na giwazim gimeqin diq tonimginol eman tumoqiy ham.

7 Moqan king na agem meqniyanin ago bab mataw giqeman lehim inmataw in ago kabibiy mataw ginolemiyta na ginol eman tumoq bugiyham. Ginol emad in gigo uliqabbit nagah bunmo mideran tuqoy bugham. 8 Sa king na in ago kabibiymataw gibilan, Ya an waqgo adi-daqan tuwastitayan usaq ham. Tateq ya mataw gibilenta na in yaqgohumabub bolgo dimun a haiq ham.9 Nazaq iyan ne lehad dante buntabmataw gibiyad ne mataw na bunmo

Page 49: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 22:10 46 Matyu 22:26gibilenid in yaqgo an waq adidaqnibkab boliy haqad in bilam ham.

10 Haqan kabibiy mataw na tile-hiy ham. Lehad in dante buntabmataw gibiyad gihumabwoliy, matawmeqmeqinta teq mataw dimdimuntainaqmo ham. Gihumab wolan bithumab em daqayta nab ban tihiqiybug ham.

11 Ari mataw bo humabub tuqossateq king na in gibiynan tugwahtimham. Gwahtiqim gibiyim gibiyimlehadmomat araq ago tubusan anum-lan inaqta emim an waq ahumab-nib nab ossa in ahol tuwam ham.12 Ahol waqad in mat na bulonimbilam, Kadoy ham. Ezaqgo ni tubu-san araq dimunta emim teq ni bo ahi gwahtim? haqad in bilam ham.Haqan mat na amenin araq emdaqtahaiq ham. 13 Nazaq iyan king inago kabibiy mataw gibilan, Ne matka abensen am wazeq hunegid leasanib gwahtiqeq in romriqab osanham. Osad in anad meqniysa gaqadate guruwad tuqosdaq haqad in bilamham. 14 Haqad Yesus bilam, God inmataw kabemmo gililewunaqta ham.Gililewunad in mataw na gilikmanibamulik-mulikmo gilumim giwaqaqtaham.

Mataw Sisa takis ugayta na ago inYesus ulum waqiy

(Mak 12.13-17; Luk 20.20-26)15 Ari Farisi asor lehim humab

wolim osad teq in ezaq toneq Yesuskat ugid in gavman gigo gunun araqitiyonad nan hi bilaqnanta bilaqid ituwazam haqad in an bulonad osiy.16 Osim in ginad tiqemim in gigomatawta asor teq Herot ago matawtaasor nenaq giqeman tilehiy. Lehim inYesus ago hib gwahtiqim tubuloniy,Tisa haqiy, i ningo tuhurit haqiy.Ni a hi katiyaqta haqiy. Ad ni onmatawGod ago dan titnonta giqisihu-nad ni hel diqmo gibilenaqta haqiy.Ni gamuk helta bilaqnan a hi rabaqtahaqiy. Na ezaqgo haqiy ni matawgibin inaqta a hi girabunad gigomo ahi lehaqta haqiy. 17 Nazaq iyan ni i

gibilen haqiy. Ni ninad ezaq emaq?haqiy. I gibabun Rom gigo king Sisain i gituw bulsa i takis ugauqta na indaq dimun o daqmeqin? haqiy. I Judagigo maror ezaq bilamta? haqiy.

18 Haqan Yesus in mataw ginadmeqinta na tuhurit. Ad in bilam,Ne mataw gimileq meqin diqta ham.Nagaqgo ne ya ilum waqay? ham.19 Mani takis zayayta na araq iqisi-hunid ya ahol waqiq ham. Haqan inmani araq a bolim tuqugiy. 20 UganYesus ahol waqad in mataw na tis-usumun nag, Ka nog diq adulan teqahol anan usaq? ham. 21 Haqanmataw na bilaqiy, Na Sisa-mo agotahaqiy. Haqan Yesus gibilan, Nazaqiyan Sisa ago nagah na ne Sisa-mougiy ham. Ad God ago nagah na neGod-mougiy ham. 22Haqanmatawnaginadnad emad Yesus hulosim tilehiy.

Sadyusi in mataw hodhodab eraqdaqayta na ago Yesus ulum waqiy

(Mak 12.18-27; Luk 20.27-40)23-24 Ari mataw aseseqta na tilehsa

kam nabmo Sadyusi asor Yesus agohib tuboliy. Mataw na ginad kazaqemayta. Mataw tumoqiyta hodhodaba hi eraq daqay haqayta. Na in bolimYesus buloniy, Tisa haqiy, Moses i gi-men gamuk araq mar tonim in kazaqbilam haqiy. Mat araq aw waqeqamun a hi emsamomoqid in amikqanaraq abab aqoburan na waqeq alulibabab ayon onmin tigiqemdaq haqadin bilam haqiy.

25 Ari gamuk araq kazaq lahtahaqiy. Mat araq amikqaniz nenaq7 nazaq diq iyim i gilikmanib osiyhaqiy. Osim in gibab na aw araqtuwamhaqiy. Waqim inaq osad in agoamun haiqmo osimmo tumom haqiy.Moqan ama araq in abab aqoburanna tuwam haqiy. 26 Waqim in naza-qmo amun haiqmo osim tumommohaqiy. Moqan ama ta araq in awnaqmo waqim in nazaqmo ton haqiy.Mat ezeqmanta na amun haiqmomo-qan amagniz bunmo nazaqmo toniyhaqiy. In nazaqmo emim emimle gima 7-ta na in nazaqmo tonmo

Page 50: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 22:27 47 Matyu 22:46

haqiy. In bunmo aw amulik naqmowaqim amun araq a hi emimmo tu-moq bugiy haqiy. 27 Mataw na tu-moq bugan abeb aw na tumommohaqiy. 28 Nazaq iyan abeb matawbunmo hodhod huloseq eraq daqaytanab teqmaqbab 7na gilikmanib awnain nog awe tiqiydaq? haqiy. Matawnabunmo in aw amulik naqmo waqiytahaqiy.

29 Haqan Yesus amenin emim gibi-lan, Ne God ago marib gamuk usaqtana ago ne ginad a hi em hasay ham.Teq ne God ago zaway a hi hurit ke-maymo ham. Nazaq iyan ne gamukmenmen bilaqay ham. 30 On matawhodhodab eraq daqayta nab in an ata hi waq daqay ham. In bilaqne Godago hib angelo osayta nazaq nogmoin os daqay ham. 31 Teq mataw tu-moqiyta hodhodab eraq daqayta aga-mukan God nagta na ne ahol a hiwaqiyta daqagya? ham. 32Gamuk nabGod bilam,Abraham ago God, teq Aisak ago God,

teq Jekob ago God na yaqmohaqad in bilam ham. KisimBek 3.6, 15, 16

Nazaq iyan God in mataw moqimkayeqmo osayta na gigo God iyim ingibiy muzaqta ham. Mataw moqima hi hiqiyayta ham. 33 Haqan matawbiyahta nab turiyta na in Yesus agogamuk huritim gihol turuh nemiy.

God ago gunun ameb diqta(Mak 12.28-34; Luk 10.25-28)

34 Ari Yesus in Sadyusi gigo gamukna amenin anononmo eman Sadyusigiqez tihiqiyim osiy. Ossa mataw gi-nan Farisi haqay na in nazaq huritadin bo Yesus agerab humab tuwoliy.35-36 Mataw na gilikmanib mat araqMoses ago gunun hurit kamta in nabosmo. Osim in Yesus ulum waqadsusumun ugim bilam, Tisa ham GodagomarorMoses bilamtana aduganibgunun doqag diqta in gunun bunmogiquriyamim in ayah diqta? ham.

37 Haqan Yesus bulonim bilam, Godago gamuk bilam,Ne gigem, giqutil, teq ginad bunmo

amalib ne gigo Iyahta Godanan ginad bilaqan haqad inbilam ham. Lo 6.5

38 Gunun na in ayah diqta teq inameb diqta ham. 39 Haqad in bilam,Teq gigerta na in gunun amebta nanogmo ham. Na in kazaq bilam ham,Ni nihol anan ninad bilaqaqta naza-

qmo ni niyow anan ninad bi-laqan haqad in bilam ham.Wok Pris 19.18

40 Gunun giger na in God ago marorMoses mar tonta na teq God ago nan-tut gamuk mar toniyta na bunmoalulinmo diq ham.

Krais ahol alulin ezaqta na ago YesusFarisi susumun nag

(Mak 12.35-37; Luk 20.41-44)41-42 Ari Farisi Yesus agerab humab

wolim os tutsa Yesus susumun negimbilam, Ne ginad ezaq emay? ham.Mat anan Krais haqayta na in nogatatin? ham. Haqan Farisi bilaqiy,In Devit atatin* 43Haqan Yesus bilam,Nazaq na teq ezaq haqad God agoBugaw Dimunta in Devit anad ugsaDevit in Krais anan bilam, YaqgoIyahta haqad in bilam? ham. 44 Devitgamuk araq mar tonim bilam,Iyahta in yaqgo Iyahta kazaq bulonim

bilam ham. Ni ya iben iqabunban kab ya imen emad ossaya ningo bab giqemid nisenahaqenib tiqiy bug daqayhaqad in bilam ham. Buk Song110.1

45 Ari Devit in Krais anan bilam,‘Yaqgo Iyahta’ haqad in bilam ham.Nazaq iyan ezaq toneq Krais in Devitago Iyahta iyeq teq in Devit atatin ata iydaq? ham. 46 Haqan mat araqin Yesus ago gamuk na amenin emgobiyab haiq. In bunmo giqez tihiqiyiy.Nazaq iyan mataw bunmo rabad inYesus ulum waqnan a ta hi susumunug yaqay.

* 22:41-42: Matyu 9.27 nab teq ni gamuk ‘Devit atatin’ ka alulin ahol waqdaq.’ haqiy.

Page 51: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 23:1-2 48 Matyu 23:1523

Yesus in mataw Moses ago gununhurit kemiyta na giyogniz Farisi nenaqgigo daq ginan bilam

(Mak 12.38-39; Luk 11.43, 46; 20.45-46)1-2 Ari abeb Yesus in on mataw

biyahta na teq inmo ago disaipel ne-naq gamuk gibilenim bilam, MatawMoses ago gunun hurit kemiyta nagiyogniz Farisi nenaq in Moses agoban waqim Moses mataw suleq ne-gyaqta nazaq in ne suleq negaytaham. 3 Nazaq iyan in gamuk bunmoamalib suleq negayta na ne huritadmuzmo muziniy ham. Ari in gigodaqmo teq ne hikidik muziniy ham.Na ezaqgo in suleq negayta na in gimoa hikidik muzinayta ham. 4 In gununkabemmo diq mataw negayta ham.Bilaqne in nagah afaqanta tuq tonimam wazim mataw gibetarib emaytanazaq nog ham. Eman mataw nagahafaqanta na sorad in giholtuw buladluwayta ham. Luwsa ta mataw as-eseqta na in gilumsihgo giben amotinasit lo a hikidik wazayta ham.

5 Mataw aseseqta na in gigo daqbunmo emsa mataw gibiyad gibiniluw daqay haqad in emayta ham. InGod inaq gamuk emgo arin aseseqtagibenab teq gimaqbelab emayta ham.Teq in God inaq gamuk emgo abal-awun in gigo tubusan adekib emaytana in aburgan sisaqmowole giqusaqtaham. 6 In humab adidaqan in-aqtab ogib garuruhab osnan hulosmodiq hulosayta ham. Ad bit humabwolaytab nazaqmo in ban ulilibtanabmo osnan ginad bilaqaqta ham.7 In maket-ib luwsa mataw in ginan‘mat ayah’ haqsa in ginad dimniyaqtaham. Teq mataw in gibin iluwad gi-nan ‘tisa’ haqgo in ginad diq bilaqaqtaham.

8 Ta teq negmo mataw giwasihsain ne ginan ‘tisa’ hi bilaqiy ham.Haiqgam ham. Mat amulikmoqmo inne gigo Tisa-ta ham. Sa ne bunmomaqbabmo osay ham. 9 Ad ogib kabne mat araq anan ‘kamam’ nazaq ne

hi bilaqiymo ham. Ne Gimam amu-likmoqmo osaqta ham, Mat Heven-ibosaqta naqmo ham. 10 Ad ne matawgiwasihsa in ne ginan ‘maror’ hi bi-laqiymo ham. Ne gigo Maror amu-likmo osaqta ham, mat anan Kraishaqayta naqmo ham.

11 Ne gilikmanib mat ayah diqta nain ne gigo kabibiy matmo iyeq osanham. 12Mat awnog in gimo gihol abinwazan eraqaqta na in gibin tuwoqdaqham. Ad mat aw nog in gihol abinwazanwoqaqta na in gibin tiqeraqdaqham.

Yesus in mataw Moses ago gununhurit kemiyta na giyogniz Farisi nenaqginad

(Mak 12.40; Luk 11.39-52; 20.47)13 Haqad Yesus bilam, Ne mataw

Moses ago gunun hurit kemiyta nagiyogniz Farisi nenaq ham ne time-qniyim osayta ham. Ne ginad emayye? ham. Ne mataw gimileq meqintaham. On mataw God ago maroraduganib gwahtiqnan tonsa ne gi-danin qwayayta ham. Negmo a higwahtiqayta ham. Ad on mataw Godago maror aduganib lo gwahtiqsamone giwasihayta ham.

[ 14 Ne mataw Moses ago gununhurit kemiyta na giyogniz Farisi ne-naq ham ne timeqniyim osayta ham.Ne ginad emay ye? ham. Nemataw gimileq meqinta ham. Ne onwaburta kat negad gigo bit samanmowaqayta ham. Ad ne mataw gimebGod inaq gamuk sisaqmo bilaqim alehayta ham, mataw gibiyad ginandimun diqta haq daqay haqad ham.Godhazizir ayahta emdaqtanabneonmataw bunmo giquriyameq faq ayahdiqmo tuwaq daqayta ham.]

15NematawMoses ago gununhuritkemiyta na giyogniz Farisi nenaq hamne timeqniyim osayta ham. Ne ginademay ye? ham. Ne mataw gimi-leq meqinta ham. Ne mat amulikmoemid ne gigo maror ahaqenib iyeqmuzingo haqad ne giholtuw diq bu-layta ham. Ne gihol anadin a hi emadne kamis urotim lehim teq ne ogib

Page 52: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 23:16 49 Matyu 23:27dan pesanmo diq lehayta ham. Lehimne mat na kat ugan in ne gigo marorahaqenib iyim ne faqab leh daqaytanazaq nog in tiqiyaqmo ham. Teq nemat na isihunan in ne giquriyamimdaq meqinta kabemmo diq emaqtaham.

16 Ne timeqniyim osayta ham. Neginad emay ye? ham. Ne gimehaiqta ham. Ezaq teq ne mataw dangiqisihun daqay? ham. Ne kazaqbilaqayta ham. Mat Tempel abiniban adugan wazaqta na in nagah heldiq a haiq haqayta ham. Ari matTempel-ib gol usaqta naqmo abiniban adugan wazaqta na in nagah heldiqta haqayta ham. Mat gol na abinibgamuk awaz meqin bilamta nazaqmodiq in tiqemdaq haqayta ham. 17 Nemataw agadanta gime haiqta ham.Nagah edo diq in God ameb ayahdiqta? ham. Ne ginad emiy ham. Golna amomo in abin haiqta ham. Gol naTempel-ibmo usad iyan in abin inaqtaham. Nazaq iyanTempel-mo innagahayah diqta ham.

18Adne kazaq bilaqaymoham. MatTempel-ib tamaz emgo abananusaqtana abinib an adugan wazaqta na innagah hel diq a haiq haqayta ham. Arimat in nagah tamaz emgo abanab us-aqta naqmo abinib an adugan waza-qta na in nagah hel diqta haqaytaham. Mat tamaz na abinib gamukawaz meqin bilamta nazaqmo diq intiqemdaq haqayta ham. 19 Ne gimehaiqta ham. Nagah edo diq in Godameb ayah diqta? ham. Ne gi-nad emiy ham. Nagah tamaz emgoabanab usaqta na in abin haiqta ham.Nagah na in God ago tamaz emabanab usad iyan in abin inaqta ham.Nazaq iyan God ago tamaz em abanannaqmo in nagah ayah diqta ham.

20 Nazaq iyan ne ginad em haseqteq gamuk bilaqiy ham. Mat tamazem abanan na abinib hel diqtaqmohaqaqta na in ban na teq nagahban amalib usaqta na inaqmo gib-inib gamuk bilaqaqta ham. 21 Admat Tempel abinib an adugan wazim

hel diqtaqmo haqaqta na in Tempelteq bit na anamren inaqmo gibinibgamuk bilaqaqta ham. 22 Ad matHeven abinib hel diqtaqmo haqaqtana in God ago ban tawonta na teq banna anamren inaqmo gibinib gamukbilaqaqta ham.

23NematawMoses ago gununhuritkemiyta na giyogniz Farisi nenaq hamne timeqniyim osayta ham. Ne ginademay ye? ham. Ne gimileq meqintaham. Kabiyab kwasin amikmikta gi-nan mint teq dil teq kumin haqaytana ne giwaqim gihuseran humab 10nazaq iyan ne humab amulikmo Godugayta ham. Ta teq God ago maroraduganib daq aseseqta na ne tuhu-los bugiy ham. Daq titnonta amalibmataw gilum kemayta na teq matawginad negayta na teq God anan helmohaqayta na ago ne gidek zizalan ne ata hi emayta ham. Ne daq aseseqtanawa na gidek a hi zizalsa ne tiqemnagiyta ham. Emadne daq amikmiktanagan tiqem nagiymo ham. 24 Nemataw gime haiqta ne on mataw dantigiqisihun daqay ye? ham. Ne daqamikmik didiqta ago bilaqad teq neGod ago daq aseseqta emgo ginad a hiemayta ham. Ne didaq neqsa taqoribhonam amik diqta woqan ne aholwaqad waqim hunegayta ham. Ta teqkaruw ayahta anan kamel haqayta nane gigo taqorib woqan ne ahol a hiwaqad taqor inaqmo tilonan gimu-ganib wolehaqta ham.

25 Ne mataw Moses ago gunun hu-rit kemiyta na giyogniz Farisi nenaqham ne timeqniyim osayta ham. Neginad emay ye? ham. Ne matawgimileq meqinta ham. Ne gog teq degasanmo suholayta ham. Teq aduganibnagah rin tongo adan teq negmo gi-hol anadin emgo adan ame gwalimusaqta ham. 26Ne Farisi ham, ne gimehaiqta ham. Itureqmo ne gog adugansuholiy ham. Adugan suholid teq gogasan anumlan hiqiydaqmo ham.

27 Ne mataw Moses ago gunun hu-rit kemiyta na giyogniz Farisi nenaqham ne timeqniyim osayta ham. Ne

Page 53: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 23:28 50 Matyu 24:2ginad emay ye? ham. Ne gimi-leq meqinta ham. Ne bilaqne hod-hod asan balaw tonan hus diq iyaqtanazaq nog ham. Balaw tonan hod-hod ahol awaqan dimun diqta teqaduganib mataw tumoqiyta giditinteq nagah lilihta kabemmo usaqtaham. 28Ne nazaqmo diq osayta ham.Mataw ne gibiyad ginad emay, Matawko in God ago mataw dimdimuntahaqay ham. Ta teq mataw kat negago adan teq God ago maror othasago adan in ne giduganib ame gwalimusaqta ham.

29 Ne mataw Moses ago gunun hu-rit kemiyta na giyogniz Farisi nenaqham ne timeqniyim osayta ham. Neginad emay ye? ham. Ne gimileqmeqinta ham. Ne God ago nantutgimen hodhod abitan dimdimuntaemayta ham. Ad ne mataw titnontamoqiyta gigo hodhod balaw tonaytaham. 30Ne bilaqay, I gisesan gigo ka-mub osta iyeq i gisesan God ago nan-tut ginolsa i gilumsiheq a hi ginol emnagta haqayta ham. 31Gamuk nabmone gihol ulal tonim bilaqayta ham.Helmo ne mataw God ago nantut gi-nol eman moqiyta na ginaynayniztaham. 32 Nazaq iyan ne gisesan gisenmuzineq ne nazaqmo God ago nantutbunmo ginol emiymo ham.

33 Ne nagah ahulinaqta meqintaham. Ne ured amidgotniz ham. Godteq ne ginan bilaqid ne faqab tilehdaqayta ham. Ezaq teq ne tuk daqay?ham. 34 Nazaq iyan ne huritiy ham.Ya teq mataw God ago nantut bilaqdaqayta asor teq mataw ginad awazmeqinta asor teq mataw suleq negdaqayta asor giqemid in ne gigohib tileh daqay ham. Lehsa ne asorginol emid moqsa asor ne ayib domwolid moq daqay ham. Ad asor nebit humab wolaytab gusib ginol titaydaqay ham. Teq asor ne gimuzsa inle uliq araqab ossa nab ne gimuzeqlehid in oseq eraqeq uliq ta araqableh daqay ham. 35 Nazaq iyid teq ogkab ne gisesan mataw dimdimunta

ginol eman ginedan womta na agoafaqan ne gigo hib tuqusdaq ham.Mebmebmo in mat titnonta ananAbel haqayta na wol eman moqanin anedan wom ham. An abeb diqin Tempel teq tamaz em abanan asanban turaqta na gilikmanib in Barekiyaatatin Sekaraya na wol eman moqanin anedan wommo ham. Ne gisesanAbel akamnib mataw dimdimuntaginol emim bo bo Sekaraya agoakamnib tiqiyiy ham. 36 An yahelmo ne gibilenaiq ham. God inmataw dimdimunta ginedan womtana amenin bunmo on mataw muranog kab osayta na gigo hib tiqemdaqham.

Yesus uliq Jerusalem anan anadmeqniy

(Luk 13.34-35; 19.41-44)37 Haqad Yesus bilam, O Jerusalem,

Jerusalem ham. Ningo mataw Godago nantut ginol emayta ham. AdGodin ago gamuk kabibiy mataw negimgiqeman ningo hib lehayta na gimalibin gig hunegayta ham. Kamkabemmoya ningo on mataw gituwal emnaninad bilamta ham. Bilaqne kurekanenqab in amidgotniz aben gayikahaqenib gituwal emim giqisihaqtanazaq ham. Ta teq ne hulosiy ham.38 Nazaq iyan ne huritiy ham. Godne gigo uliq hulosan in ne gibenabuseq teq timeqniydaq ham. 39 Ya negibilenaiq ham. Ne ya a ta hi ibiydaqay ham. Ari ne ginad dimniysa bi-laq daqay, Mat ka Iyahta abinib bolani ginad bilaq gigayinaq haq daqaytakam nab teq ne a ta ibiy daqay ham.*

24Yesus bilam, Tempel teq meqniydaq

ham(Mak 13.1-2; Luk 21.5-6)

1Ari Yesus Tempel hulosim lehsa inago disaipel Tempel abitan aseseqtanagan Yesus isihunnan haqad agerabtuboliy. 2 Bolim isihunsa teq Yesus ingigo gamuk amenin emim gibilan, Nebit ko bunmo ahol waqay ye? ham.

* 23:39: Buk Song 118.26

Page 54: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 24:3 51 Matyu 24:21Gig ko bunmo teq wolzizilayeq gi-hunegid tuwoq bug daqay ham. Yahelmo bilaqaiq ham. Gig an amalibusayta ko teq muruwoqeq tiqmo bugdaqayta ham.

Yesus bilam, Afaqan kabemmo teqgwahtiqdaq ham

(Mak 13.3-13; Luk 21.7-19)3 Ari Yesus garah anan Oliv

haqaytab ossa ago disaipel gimomoin ago hib bolim bilaqiy, Ni i gibilenhaqiy. Kam gineh teq nagah ni ananbilamta na tugwahtiqdaq? haqiy.Naga daqin diq ameb gwahtiqsa iahol waqad ginad emam, Ni muleqeqtubolnan haqam? haqiy. Ad i ginademam, Og ka hiqiydaqta akamantugwahtiqaq haqam haqiy.

4Haqan Yesus amenin emim bilam,Ne gihol waziy ham. Luweq mataraq ne kat negdaq ham. 5 Matawkabemmo teq boleq ya inan biyadbilaq daqay, Yaqmo Krais haq daqayham. Haqad in on mataw kabemmokat neg daqay ham. 6 Sa matawbab emsa ne gihulan huritad teq tamataw pesanta bab emsa ne gibin hu-rit daqaymo ham. Huritad ne ginadharesmo emad hi rabiy ham. Daqnagan nazaq tugwahtiqdaqta ham. Tateq kam abebtanta na teqmo ham.7 Mataw en araq eraqeq mataw sawaraqabta nenaq an wol daqayta ham.Sa king araq ago dauh nenaq eraqeqking ta araq ago dauhta nenaq anwol daqaymo ham. Uliq saw amoamo zarow ayahta gwahtiqsa og aholwoldaqta ham. 8 Daq nagan bunmobilaqne aw agemab amun tubaysaloyinaq nazaq nog iydaq ham.

9 Kam nab teq mataw ne giwazeqsantitiy neggo haqad bab gibenabgiqem daqay ham. Ad in ne ginolemid moq daqay ham. Ya ihol abinne giholib usaqta na ago on matawen bunmo gigem meqinta neg daqayham. 10 Kam nab teq on matawkabemmo in gigo ginad helmota nahulos daqay ham. Hulosad in ananan gigem meqniy daqay ham. Ad

in gimaqbaban giwaqeq bab gibenabgiqem daqay ham.

11 Sa nantut katiyta kabemmoeraqeq on mataw kabemmo gikatneg daqay ham. 12 Mataw kabemmogunun dimdimunta itiyonad daqmeqintabmo os daqay ham. Daqmeqinta kuluwmo gwahtiqad banwaq bugsa mataw kabemmo an ananginad bilaqaqta na adan hulos daqayham. 13 Ari mat aw nog in zaway diqiyeq ossa le in gigo kam abebtantagwahtiqdaqta nab God in gilumsiheqta giwaqdaq ham. 14 Mataw Godago maror agamukan dimunta kaog saw bunmo a leheq on matawgibilen daqay ham. Gibilenad in bilaqdaqay, God ne gimen gamuk kazaqbilamta haq daqay ham. Haqad in onmataw og saw bunmo God ago gamukgibilen bugid nab teq kam abebtantana tugwahtiqdaq ham.

Yesus bilam, Jerusalem teq meqniy-daq ham

(Mak 13.14-23; Luk 21.20-24)15 Teq nagah meqin diqta uliq saw

meqin tonaqta na inTempel aduganibtursa ne ahol tuwaq daqay ham,kwaziqmo God ago nantut Danielanan bilamta nazaq ham. (Mat gamukka ahol waqad bilaqaqta na in anadem hasad bilaq sireqan.) 16 Kam nabon mataw saw Judiya-ib os daqaytana in tukeq garah ban gwalehiy ham.17 Ad mat bit ahuqunib ban osnantabosdaqta na in ogib hitiqeq tukeqlehanmo ham. Lehad in ago es nagahbit aduganib usaqta na anadin emadhi giwaqan ham. 18 Teq mat kabiyabluwdaqta na in ago aholsihenwaqnanuliqab muleqeq ta hi lehanmo ham.19 Kam nab on gigem iyayta na teqon amun muturta sus ugayta na intimeqniy daqay ham. 20 Nazaq iyanne God susumun ugid ne tuk daqaytaakaman na in urom akamnib teq negigo lotu akamnib hi gwahtiqan ham.

21 Kam nab mataw afaqan ayahdiqta tisor daqay ham. Kwaziqmo

Page 55: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 24:22 52 Matyu 24:37God og saw bunmo giqemim bo mu-ranmoafaqan araqnazaqta ahi gwah-timta ham. Teq abeb afaqan araqnazaqta a ta hi gwahtiqdaqmo ham.22Ari God kammeqinta na siqim diq ahi emid on mataw bunmo tihiqiy bugnagiy ham. Teq God in ago on matawin gilumim aholyon giwamta na gi-nadin emad in kam na emid siqimtiqiydaqta ham.

23 Kam nab mat araq ne gibileneqbilaqdaq, “Ahol waqiy, Krais kawaosaq” o “Krais kowa osaq” haqsane in aqez na hikidik huritiy ham.24 Na ezaqgo krais katiyta teq nantutkatiyta kabemmo tugwahtiq daqayham. Gwahtiqeq in daq azawayininaq aseseqta giqemad in kabiy lularaq diqta amo amo giqem daqayham. In nazaq emad teq in God ago onmataw in gilumim aholyon giwamtana gihureqnan diq ton daqay ham.25Ne ginad em hasiy ham. Daq nagana hi gwahtiqsa kawa ya ne tigibilenaiqham.

26 Nazaq iyan abeb in ne gibileneqbilaq daqay, Ahol waqiy, Krais sawamatawun haiqta nab osaq haqsane nazaq ban hi lehiy ham. Ad ingibileneq bilaq daqay, Ahol waqiy,Krais bit ka aduganib osaq haqsa negiqez hi huritiymo ham. 27 Kaitabmewlig hikliyanim anuwan zeqgwalaqta ban oyim le zeq wolehaqtabanmo iyaqta ham. Teq Mat Atatinmuleqeq ta boldaqta nab in nazaqmodiq tiqiydaqta ham. 28 In boldaqta nabin mataw gime titoneq a hi boldaqham. Ne gamuk araq mataw bilaqadluwayta ka anadin emiy ham. Inbilaqay, Karuw tumomta asan lilihimusaqta nabmo tirgaw bolim humabwolay haqayta ham.

Mat Atatin teq ta boldaq(Mak 13.24-27; Luk 21.25-28)

29 Ari kam nab afaqan ayahta natihiqiyidmo,

Zeq ame romriq iysa kalam a ta hioydaq ham.

Sa kaitab ulig milheseq ogib tuwoqdaqay ham.

Woqsa nagah aseseqta zawaytaulilib usayta nagan in giholtuwol daqaymo ham.

30Kamnab teqMat Atatin ta boldaqtaatowun kaitab tugwahtiqdaq ham.Gwahtiqid teq on mataw en bunmoahol waqad in gaq wazad bilaq daqay,Mat na i giyon hazizir emnan bolaqhaq daqay ham. Haqad in gaq wazadosad Mat Atatin kaitab onqas amaliboseq ago zaway teq ahol anuwanayahta inaq bolsa in ahol tuwaqdaqayham. 31 Ahol waqsa taur atoranmogayonsa Mat Atatin in ago angelogiqemid in og saw bunmo lehad inmoago on mataw in gilumim aholyongiwaqan osayta na giwaqeq giwaqeq alehad teq in tigiwaq bug daqay ham.

Ay fik kam ulum kemaqta(Mak 13.28-31; Luk 21.29-33)

32HaqadYesus bilam, Ay fik ago hibteq ne ginad tiqemhas daqay ham. Ayna aben hur tonad atitoqin muturtagwahtiqsa ne ahol waqad ginad emay,Zeq akaman tiqiynan tonaq haqaytaham. 33 Nazaqmo teq abeb nagah yaanan bilayta ka bunmo tugwahtiqsane ahol waqad ginad kazaq emiy ham.Nagah Yesus anan bilamta na bolimsinsin tiqiy haqiy ham, bilaqne matdan ezab turad bit aduganib gwahtiq-nan tonaq nazaq haqiy ham. 34 Yahelmo ne gibilenaiq ham. On matawmuran kam kab osayta ka a hi moqbugsa daq nagan bunmo tugwahtiq-daq ham. 35 Kait og inaq teq tihiqiy-daqta ham. Ari yaqgo gamuk ka a hihiqiydaq ham.

Mat araq diq Yesus ta boldaqta naakaman a hi hurit

(Mak 13.32-37; Luk 17.26-30, 34-36)36 Ari teq Mat Atatin kam gineh

diq ta boldaqta na teq in zeq adu-lan ganimtab bo gwahtiqdaqta namat araq a hi hurit ham. AngeloHeven-ib osayta na teq God Atatin in-aqmo in kam na a hi huritiymo ham.God amomo kam na ago tuhurittaham. 37 Nowa akamnib mataw daqem yaqayta nazaqmo Mat Atatin ta

Page 56: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 24:38 53 Matyu 25:9boldaqta na akamnib in em daqay-tamo ham. 38 Uq ayahta na a higwahtiqsamo on mataw didaq neqadyuw uluwad an waqad ossa le Nowamuy aduganib tugwahtim ham. 39 Inginad a hi emad ossamo uq ayahta nahitiqim on mataw na bunmo gisorimgiqad lehim tigineq bug ham. AnMat Atatin ta boldaqta na akaman innazaqmo diq iydaq ham. 40 Kam nabmataw giger leheq kabiyab luw daqayham. Luwsa in araq waqad araq inhulosid nab tiluwdaq ham. 41 Teqon giger mel emayta ago banib witanagin wolworad os daqay ham. Ossain araq waqad araq in hulosid nabtuqosdaq ham. 42Nazaq iyan ne giholasawan woltayad osiy ham. Ne gigoIyahta kam gineh boldaqta na ago nea hi huritayta ham.

43 Ne gamuk ka huriteq teq ginadem hasiy ham. Bit anamren in matrin tonaqta naga kamnib boldaqta naago huriteq teq in ago bit wamuzeqsaw waqad ossa mat rin tonaqta nabo bit wolzilayeq a hi gwahtiqdaqham. 44 Nazaq iyan ne gihol asawanwoltayad osiy ham. Ne bilaq daqay,Mat Atatin a hi boldaq haq daqaytanabmo diq in bo tugwahtiqdaq ham.

Kabibiy mat dimunta teq kabibiymat meqinta gigo gamuk awowun

(Luk 12.42-46)45 Ari naga matin in kabibiy mat

dimunta nog? ham. Kabibiy matdimunta in anad emhasad ago ayahtaaqez muzinaqta ham. Aqez muzinadin kabibiy mataw bunmo giwamuzaddidaq neq akamnib in didaq negaqtaham. 46 Abeb ago ayahta na boleqin kwaziqmo bilamta nazaqmo agokabibiy mat na emsa in ahol waqsa inago kabibiy mat na tidimniyeq osdaqham. 47 Ya helmo ne gibilenaiq ham.Mat ayahta na in ago kabibiy matdimunta na emid in ago nagah bunmotigiwamuzdaq ham.

48 Ari kabibiy mat meqinta na inahol buloneq bilaqdaq, Yaqgo ayahtalehim sisaqmo tiluwaq haqdaq ham.49 Haqad in ayogniz nenaq araqibmo

kabiy emayta na haresmo tiginoldaqham. Ad in mataw yuw atorantauluwayta na nenaq didaq neqad yuwtuquluw daqay ham. 50 In nazaq emadossamo ago ayahta bolsa in a hi hu-ritdaq ham. Ad in ahol asawan a hiwastitaydaq ham. 51 Sa mat ayahta naboleq in kabibiy mat na wazeq wolti-tayeq teq in mataw gimileq meqintana gigo sawab hunegid wo tilehdaqham. Saw nabmataw ginadmeqniysagaqad gite guruwad osayta ham.

25On barasta gigo gamuk awowun

1 Kam abebtanta nab God agomaror in bilaqne mat araq aw waq-nan tonsa on barasta 10 nazaq adaninlehiyta nazaq nog iydaq ham. Mat awwaqdaqta na in ago bitab tubolad luwham. Bolad luwsa in awe na ayog-niz on barasta na gigo lam miderimadanin lehiy ham. In le danib aholwaqad teq inaq ta bolnan haqad ham.2Onna gilikmanib abaynagin in ginadhaiqta ham. Teq abaynagin in ginadinaqta ham. 3 On ginad haiqta na ingigo lam waqim a bolad teq in wellam-ub teneq mider daqayta na a hiwaqiy ham. 4 Ari on ginad inaqta nawel botol-ib tenim teq in lam inaqwaqim a boliy ham.

5 Teq mat aw waqdaqta na hidmo ahi bol ham. Nazaq iyan on na bunmogime rursa tuqusiy ham. 6Ussa taromalihanib mat araq lileyim bilam, Mataw waqdaqta na kowa tubolaq haqadin bilam ham. Ne eraqeq leheq aholwaqad waqeq inaq boliy haqad inbilam ham. 7 Haqan on barasta nabunmo eraqim in gigo lam waqimtimideriy ham. 8 Sa on ginad haiqtana in on ginad inaqta na gibileniy, Newel asor igiy haqiy ham. I gigo lamwel hiqiyimmiynan tonaqhaqiy ham.9 Haqan on ginad inaqta na bilaqiy,Wel ka ayah diq a haiq haqiy ham.Luweq i wel ka asor negid i gigo lamtimiydaqmo haqiy ham. Nazaq iyannegmo leheq mataw gigo wel inaq na

Page 57: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 25:10 54 Matyu 25:26gigo hib asor ne giholyon zayiy haqiyham.

10 Haqan on ginad haiqta na welzaynan tilehsamo mat aw waqdaqtana tubol ham. Bolan on ginad inaqtana inmat na waqim inaq bit aduganibgwahti tilehiy ham. Lehim in giholadanin otim mat aw waqaqta na inaqdidaq neqad tuqosiy ham. 11 Ossa onginad haiqta nawel zayimmuleqim tabolim in dan ezab turad teq in dan ezwol hamad bilaq yaqay, Iyahta, Iyahtahaq yaqay ham. Ni i giyon dan hasidi gwahtiquq haq yaqay ham. 12Haqsamat na in gigo gamuk amenin emimbilam, Ya helmo ne gibilenaiq haqadin bilam ham. Ya ne gigo a hi hurithaqad in bilam ham. 13 Haqad Yesusbilam, Nazaq iyan ne gihol asawanwoltayad osiy ham. Kam gineh teqzeq adulan ganimtab ya ta boldaiqtana ne a hi huritiy ham.

Kabibiy mataw mani waqiyta gigogamuk awowun

(Luk 19.11-27)14Ari Yesus gamuk awowun ta araq

gibilenim bilam, Kam abebtanta nabGod ago maror in bilaqne mat ayahtaaraq saw pesantab lehnan haqad agokabibiy mataw gibenab kabiy amtanazaq nog iydaq ham. Mat na inago kabibiy mataw gibilenan bolan inago nagah bunmo gibenab am ham.15 Emad in ago kabibiy mataw gilumkemim kabiy negad in kabibiy mataraq ago zaway teq anad ayah diqtana 5,000 kina nazaq ug ham. Teq araqago zaway teq anad ayah nogta nain 2,000 kina nazaq ug ham. Ugadaraq ago zaway teq anad amik nogtana in 1,000 kina nazaq ug ham. Inmani na negim gihulosadmo tilahham. 16 Lehsa mat 5,000 kina wamtana hidmomani na amalib kabiy emimin 5,000 kina araqmo a ta wam ham.17 Sa mat 2,000 kina wamta na naza-qmo mani na amalib kabiy emim in2,000 kina araqmoa tawamham. 18Tateq mat 1,000 kina wamta na lehimogib yay tayim in ago ayahta maniugta na tuqulilam ham.

19 An mat ayah na lehim sisaqmoosim teq in muleqim ta bol ham.Bolim in ago kabibiy mataw maninagta na ago agamukan wastitaynanhaqad in gimen nan eman in agerabtuboliy ham. 20 Bolim mat 5,000 kinawamta na in ago ayahta na bulonimbilam, Mat ayah ham ni 5,000 kinayagta na kawa ahol waq haqad inbilam ham. Ya amalib kabiy emimamenin 5,000 kina-mo a ta way haqadin bilam ham. 21Haqan in ago ayahtabulon, Esey ham. Ni ya inad ustana em bugim ni kabibiy mat dimundiq haqad in bilam ham. Ni nagahasitmo anonon diqmo tuwamuzan yanagah kabemmo nigid ni tuwamuz-daq haqad in bilam ham. Ni bolid yaninaq ginad dimniysa osuq haqad inbilam ham.

22 An mat 2,000 kina wamta na inbolmo ham. Bolim in bilam, Matayah ham ni 2,000 kina yagta na kawaahol waq haqad in bilam ham. Yaamalib kabiy emim 2,000 kina-mo a taway haqad in bilam ham. 23 Haqanin ago ayahta bulon, Esey ham. Niya inad usta na em bugim ni kabibiymat dimun diq haqad in bilam ham.Ni nagah asitmo na anonon diqmotuwamuzan ya nagah kabemmo nigidni tuwamuzdaq haqad in bilam ham.Ni bolid ya ninaq ginad dimniysa osuqhaqad in bilam ham.

24 Ari mat 1,000 kina wamta natubolmo ham. Bolim in bilam, Matayah ham ya ningo tuhurit haqad inbilam ham. Nimat afanta kamolmol ahi emaqta haqad in bilam ham. Didaqni a hi layta na anon ni niholyonwaqaqta haqad in bilam ham. Admat araq ago kabiyab wit anagin hu-nagta nab ni niholyon wit na anontuwal emaqta haqad in bilam ham.25 Nazaq iyan ya rabad ningo 1,000kina ka ulileman us haqad in bilamham. Ningo mani na kawa haqad inbilam ham. 26 Haqan in ago ayahtaamenin emim bulon, Ni kabibiy matmeqin haqad in bilam ham. Ya inadusta na ni a hi am haqad in bilamham. Ni nabag yaqgo tuhurit haqad

Page 58: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 25:27 55 Matyu 25:43in bilam ham. Didaq ya a hi leyta naanon ya iholyon waqaiqta haqad inbilam ham. Ad mat araq ago kabiyabwit anagin hunagta na ago wit anonya iholyon tuwal emaiqta haqad inbilam ham. 27 Nagaqgo ni matawmani abitnib osayta na gibenab yaqgomani eman in akabiyan a hi emiyhaqad in bilam? ham. Emid teqya muleqeq boleq yaqgo gimeq naamenin mani ayahmo inaqmo waq-nagta haqad in bilam ham.

28 Haqad in bilam, Ne mat naabenab 1,000 kina in wazaqta nawaqeq mat ago 10,000 kina inaqta naugiy haqad in bilam ham. 29 Na eza-qgo ya on mataw gigo nagah inaqtana bunmo nagah asor a ta negdaiqhaqad in bilam ham. Teq ya matawginaghan haiqta na gibenab nagahasitmo in wazayta na walem bugdaiqhaqad in bilam ham. 30Ad ne kabibiymat meqinta na muzid in asanib sawaromriq inaqtab lehan haqad in bilamham. Saw nabmataw ginadmeqniysagaqad gite guruwad os daqayta haqadin bilam ham.

Mat Atatin teq on mataw bunmogiluwiydaq

31 Ari Yesus bilam, Abeb teq MatAtatin king ayahta iyeq ago balawanuwan oysa in angelo bunmo ne-naq tuboldaq ham. Boleq in ago bantawontab tuqos woqdaq ham. 32 Oswoqeq ossa teq on mataw en bunmoboleq in anognib humab tuwol daqayham. Humabwoleq tursa in gihuseriddauh giger tiqiy daqay ham. Bilaqnemat sipsip teq memeq gihuseran sip-sip kazaq bolsa memeq kozaq lehaytanazaq nog iy daqay ham. 33 In agosipsip aben aqabun ban giqemad teqmemeq in aben anasaran ban giqem-daq ham.

34 Teq king na in on mataw abenaqabun ban turayta na gibileneq bi-laqdaq, On mataw haqdaq ya imamanad dimun diqta tinegaq haqdaqham. Ne boleq ya imam ago maroraduganib gwahtiqeq ban dimdimuntawaqeq ago nagah giwamuzeq osiy

haqdaq ham. Kwaziqmo ya imam ogeman a hi gwahtiqsamo in ne gimenban dimdimunta na tigiwastitayanusaqta haqdaq ham. Ya imam nazaqne tigidimun tonnan haqdaq ham.35 Na ezaqgo kwaziqmo ya igemnanmoqad ossa ne ya didaq yagiy haqdaqham. Ya yuwnanmoqsane yuwyaganya uluw haqdaq ham. Ya mat beg-begta iyim bolan ne ya iwaqim ilowantoniy haqdaq ham. 36 Ya ibe aholmoluwsa ne tubusan yagiy haqdaq ham.Ya moqad ussa ne ya iwamuzad osiyhaqdaq ham. Ya iqirquran ossa nebolim ya ibiyiy haqdaq ham.

37Haqid teq onmataw dimdimuntana in ago gamuk amenin emeq bilaqdaqay, Iyahta haq daqay kam ginehni nigemnan moqad ossa i nibiyaddidaq nig? haq daqay ham. Teq kamgineh ni yuwnan moqsa i yuw niganni uluw? haq daqay ham. 38 Kamgineh ni mat begbegta iyim bolsa ini niwaqim nilowan ton? haq daqayham. Teq kam gineh ni nibe aholmoluwsa i tubusan nig? haq daqay ham.39 Kam gineh ni moqad ussa teq niniqirquran ossa i bolim ni nibiy? haqdaqay ham.

40 Haqid teq king na amenin emeqbilaqdaq, Ya helmo ne gibilenaiq haq-daq ham. Nagah bunmo ne ya isenlularaq abin haiqta ago hib emad na neyaqgo hib emiymo haqdaq ham.

41Haqad in onmataw anasaran banturayta na kazaq gibilendaq ham. Onmataw haqdaq ya imam ne kusluwtinag haqdaq ham. Ne tukeq dan komuzeq faq oyad ahimiyaqta kob lehiyhaqdaq ham. Faq na kwaziqmo Sa-tan ago angelo nenaq gimen tiqemanusaqta haqdaq ham. 42 Na ezaqgokwaziqmo ya igemnanmoqad ossa nedidaq a hi yagiy haqdaq ham. Ya yuw-nan moqsa ne yuw a hi yagiy haqdaqham. 43 Ya mat begbegta iyim bolanne ya iwaqim ilowanahi toniyhaqdaqham. Ya ibe aholmo luwsa ne tubusana hi yagiy haqdaq ham. Ya moqadussa teq ya iqirquran ossa ne bolim yaa hi ibiyiy haqdaq ham.

Page 59: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 25:44 56 Matyu 26:1644 Haqid teq mataw na in ago

gamuk amenin emeq bilaq daqay,Iyahta haq daqay kam gineh ninigemnan moqsa teq ni yuwnanmoqsa teq ni begbeg iyim bolsa teqni nibe aholmo luwsa teq ni moqadossa teq ni niqirquran ossa i ni a hinilumsih? haq daqay ham.

45 Haqid teq in on mataw na gigogamuk amenin emeq bilaqdaq, Yahelmo ne gibilenaiq haqdaq ham. Neya isenlul ka gigo araq abin haiqta agohib nagah na a hi emim na ne yaqgohib a hi emiymo haqdaq ham.

46 Nazaq iyid on mataw na leheqsantitiy waqad tuqos daqay ham.Osad tuteqmo in gisan titiydaq ham.Sa on mataw dimdimunta na in Godago maror aduganib gwahtiqeq gi-nad dimniysa kuluwa-kuluwmo tuqosdaqay ham.Yesus santitiy sorim moqim

teq ta eram26

Mataw marorta Yesus wol emid mo-qgo an adugan waziy

(Mak 14.1-2; Luk 22.1-2; Jon 11.45-53)1-2 Yesus gamuk na bilaq bugan ti-

hiqiyan in ago disaipel gibilan, Kamgiger le tihiqiyid teq i gigo lotu aka-man ayahta anan Pasova haqay natugwahtiqdaq ham. Na ne tuhuritiyham. Kam na gwahtiqid teq in MatAtatin bab gibenab emid in ayib domtuwol daqay ham.

3Ari kam nabmataw tamaz emaytagigo aseseqta na giyogniz Juda gigomataw marorta na nenaq in tamazmat danmebta anan Kayafas haqaytana ago bitab humab tuwoliy. 4Humabwolim in on mataw gime titoneqYesus wazeq wol emid moqdaqta naagamukan tibilaq yaqay. 5 Admo inbilaqiy, I Pasova akamnib Yesus ulal-abmo a hi wazam haqiy. Luweq onmataw biyahta na gigem meqniysabab araq ayahta wazid eraqdaq haqiy.

Aw araq Yesus afaqnib masil ahurandimunta wazbalan wom

(Mak 14.3-9; Jon 12.1-8)

6Ari Yesus uliq Betaniy-ibmat araqkwaziqmo aholib moq lepra usim ti-hiqiyta anan Saimon haqayta na agobitab os. 7Ossa aw araq Yesus ago hibtubol. In kagoh araq amikta gig ananalabasta haqay na sisoqim emiytanab in masil ahuran dimunta anawunayahmota tenim teq in wazim a bol.A bolim Yesus banab ossa in masilna Yesus afaqnib wazbalan tuwom.8 Anmo Yesus ago disaipel daq naahol waqim in gigem meqniysa bi-laqiy, Nagaqgo in masil dimunta koabu ulumaq? haqiy. 9 Masil ko imat araq inaq zayeq mani ayahmowaq nagta haqiy. Waqeq i matawginaghan haiqmo osayta na neg nagtahaqiy. 10 Haqan Yesus in gigo gamukna huritim gibilan, Nagaqgo ne awka afaqan ugay? ham. In ya ilowantonim daq dimunta tiqem yag ham.11 Tutimmo mataw ginaghan haiqtana ne nenaq osayta ham. Ari yanenaq tuteqmo a hi osdaiqta ham.12 Aw ka iholib masil wazbalta ka inya ihol wastitayeq hodhodab iqemgohaqad in amta ham. 13 Ya helmo negibilenaiq ham. Mataw edobya leheqya iwagamun dimunta bilaqad in awka daq amta ka awagamun tibilaqdaqaymo ham. Bilaqsa mataw huri-tad teq in aw ka anadin tiqem daqayham.

Judas in Yesus waqeq Juda gigomataw marorta gibenab emgo bilam

(Mak 14.10-11; Luk 22.3-6)14 Ari kam nab disaipel 12 na

gigo araq anan Judas uliq Kariyot-ibhaqayta na in mataw tamaz emaytagigo aseseqta gigo hib tilah. 15 Lehimin gibilan, Ya Yesus ne gibenab emidteq ne naga diq yag daqay? ham.Haqan mataw na Yesus ayon banzawemim in mani silva 30 nazaq Judastuqugiy. 16 Ugan nab Judas in Yesuswaqeq mataw na gibenab emdaqtaadanteqin araq dimunta tinagunyaq.

Yesus ago disaipel nenaq Pasovaabebtanta neqiy

(Mak 14.12-21; Luk 22.7-14, 21-23; Jon13.21-30)

Page 60: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 26:17 57 Matyu 26:3717 Ari bret yis haiqmo neqayta na

akaman tugwahtim. Gwahtiqan dis-aipel Yesus ago hib bolim tisusumunugiy, Ni ninad i bit edob leheq nin-men nagah wastitayid teq ni Pasovaadidaqan neqdaq? haqiy. 18Haqan ingibilan, Ne le uliq kob gwahtiqeq mataraq ahol waqad teq ne kazaq buloniyham. Iyahta bilam, Yaqgo kam nabolim sinsin tiqiy haqiy ham. Yaqgodisaipel nenaq ningo bitab Pasovaadidaqan neqnan haqad ne buloniyham. 19 Haqan Yesus gibilanta naza-qmo in lehim Pasova adidaqan neqgoabanan tuwastitayiy.

20 Ari imisor diq tiqiyan Yesusin ago disaipel 12 na nenaq didaqneqnan banab tuqos woqiy. 21 Oswoqim osad in didaq neqadmo Yesusgibilenim bilam, Ya helmo ne gibile-naiq ham. Ne gilikmanib teqmat araqya iwaqeq bab gibenab iqemdaq ham.22Haqan disaipel gihol afaqan diq iysain amulik-mulikmo Yesus susumunugad bilaq yaqay, Iyahta yaqmo ye?haq yaqay. 23 Haqsa Yesus ameninemim gibilan, Mat ya inaq degib abeneman womta naqmo teq ya iwaqeqbab gibenab iqemdaqta ham. 24 Godago mar Mat Atatin anan bilamtanazaqmo diq in danmuzeq tilehdaqtaham. Teq mat in Mat Atatin babgibenab emdaqta na timeqniy hasdaqham. Mat na anen a hi emnagta in amham. 25Haqan Judasmat Yesuswaqeqbab gibenab emdaqta na bilam, Iyahtayaqmo ye? ham. Haqan Yesus bulon,Ninmo nawa tibilam ham.

Yesus in ago disaipel bret teq wainayun inaq nag

(Mak 14.22-26; Luk 22.15-20; 1 Korin11.23-25)

26 Ari in didaq neqad osad Yesusbret asor waqim God esey ugim inorqayim ago disaipel negad gibilan,Ne bret ka waqeq neqiy ham. Ka yainon ham. 27 Haqad in wain agogininaq waqim God esey ugim teq innegad gibilan, Ne bunmo ka waqequluwiy ham. 28 Ka ya inedan Godagomaror muturta na zaway ugdaqta

ham. Ya ned ka on mataw kabemmogigo daq meqinta giwalemgo wazbal-daiqta ham. 29 Ya ne gibilenaiq ham.Yawain ayun ka a ta hi uluwdaiq ham.Abeb ya nenaq ya imam ago marormuturta aduganib osad teq ya wainayun ka a ta uluwdaiq ham.

30 Admo in bunmo lotu ago bararaq wazim hulosadmo in uliq hu-losim garah Oliv-ub tilehiy.

Yesus bilam, Pita teq gileh yagdaqham

(Mak 14.27-31; Luk 22.31-34; Jon13.36-38)

31 Ari Yesus in ago disaipel nenaqlehad gibilan, Tarom kab ya iholibafaqan araq meqin diq gwahtiqsa nebunmo ya ibiyad ne ginad ya inanhelmo haqayta na hulosad gileh tiyagdaqay ham. Na ezaqgo God agomaribgamuk araq kazaq bilam ham.Ya mat sipsip giwamuzaqta na wol

emsa in ago sipsip haresmotukeq tileh daqay haqad inbilam ham. Sekaraya 13.7

32 Ari ya hodhodab eraqeq teq yaameb saw Galiliy-ib tilehdaiq ham.

33 Haqan Pita gamuk na ameninemim bilam, Mataw ka bunmo inni afaqan waqsa nibiyad in ginadhelta hulosad gileh nigsa ya haiqham. Ya ni ninan helmo haqaiqtana hulosad gileh a hi nigdaiq ham.34 Haqan Yesus bulon, Ya helmo ni-bilenaiq ham. Tarom kab kurek a higayonsamoni nime ezeqmanmogilehtiyagdaq ham. 35 Haqan Pita bilam,Haiq ham. Mataw ya ninaq ginolemnan bilaqsa ya gileh a hi nigdaiqham. Hikidik ham. Haqan disaipelbunmo nazaqmo bilaqiy.

Yesus og Getsemaniy-ib God inaqgamuk am

(Mak 14.32-42; Luk 22.39-46)36 Ari Yesus ago disaipel nenaq og

araq awaqan dimunta anan Getse-maniy haqaytab tilehiy. Lehim inago disaipel gibilan, Ne kab osiysaya kob leheq God inaq gamuk emnanham. 37Haqadmo in Pita teq Sebediyatatniz giger na giwaqim nenaq tilah.

Page 61: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 26:38 58 Matyu 26:57Lehad in ahol afaqan iysa ahol meqindiq tiloyinyaq. 38 Ad in gibilan, Yaihol afaqan diq iysa tumoqnan tonaiqham. Ya nenaq kab saw waqad osuqham. 39 Haqad in gihulosim asitmota leh nog iyim in anobun ban woqimusad God buloneq bilaqyaq, Ya imamhaqyaq ya iholib afaqan ayahta kaaban emdaiqta adanteqin ussun teqni ya iqisihun haqyaq. Ari ni ninadnazaq a hi usid teq ni ya inad kahi muz haqyaq. Ninmo ninad muzhaqyaq.

40 Haqad in eraqim ago disaipelezeqman na gigo hib muleqim talehim in ussa gibiy. Gibiyad in Pitabulon, Ezaq? ham. Ne asitmo yanenaq saw waqad a hi osam e? ham.41 Ne saw waqad God inaq gamukemad osiy ham. Gamuk emad daq negilum waqdaqta na bo giholib gwah-tiqsa ne hi woqgo haqad buloniy ham.Helmo ne ya inad muznan ginad bi-laqaqta teq ne gihol awaz meqin haiqham.

42 Haqad in ame gigerta lehim Godinaq gamuk emim bilam, Ya imamham. Afaqan ka ya iban a hi emidari ni ninad usaq naqmo ya iholibgwahtiqan ham. 43Haqad in muleqimta lehim disaipel ezeqman na gimerursa ussa in gibiy.

44 Gibiyad gihulosim ta lehim ameezeqmanta in God inaq gamuk a taam. Teko in gamuk bilamta nazaqmoin a ta bilaq ton. 45 Bilaqim tihiqiyanin disaipel gigo hib ta lehim gibilan,Ne ginamur emad us tutay ye? ham.Aholwaqiy ham. Muran inMat Atatinwaqeq mataw meqinta gibenab em-daqta na akaman tiqiy ham. 46 Neeraqiysa i lehuq ham. Ahol waqiyham. Mat ya iwaqeq bab gibenabiqemdaqta na bo tugwahtim ham.

Judas Yesus waqim bab gibenab am(Mak 14.43-50; Luk 22.47-53; Jon 18.3-

12)47 Ari Yesus nazaq gamuk bilaqad

tursamo disaipel 12 na gigo araq ananJudas haqay na tubol. Bolsa matawdauh biyahta baqir sebur wazim ad

Judas inaq boliymo. Mataw tamazemayta gigo aseseqta na teq Juda gigomataw marorta na in bab mataw nagiqeman boliyta. 48 Ari mat Yesusbab gibenab emdaqta na in nagadaqin emid in Yesus ahol waqad wazdaqayta na ago in teko tigibilanta. Inbilam, Ya leheq mat nog ya wazeqilawundaiqta naqmo ne waziy ham.49 Nazaq iyan in hid naqmo Yesusago hib loqimmo tibilam, Iyahta hamtarom dimun ham. Haqadmo intiqilawun. 50 Ilawunan Yesus bulon,Kadoy ham ni nagah emnan bolta nani hidmo em ham. Haqsamo matawna eraqim Yesus tuwaziy.

51 Wazsamo mataw Yesus inaqturiyta na gigo araq ago baqir hureqhasim wam. Waqim in tamaz matdanmebta ago kabibiy mat araqwolim adeksanmo qwatayan ogibtuwom. 52 Anmo Yesus bulon, Ningobaqir asanib ta sihen ham. Matawbaqirib an wolayta na baqiribmotumoq daqayta ham. 53 Ni a hi huritdaqagya ham. Ya imam susumunugid in angelo kabemmo diq tiyagdaqham. Angelo na ginulinqan inmatawbab emayta gidauhan 12nazaqgiquriyam daqayta ham. 54 Ta teq yadaq nazaq emeq ya God ago gamuka hi wol net bugdaiq ham. Daqkagan bunmo ya iholib gwahtiqdaqtaagamukan God ago marib mar tonanusaqta ham.

55 Haqadmo in mataw biyahta nagibilan, Ne baqir sebur wazim aboliyta ka ne mat rin tonaqta waz-nan boliy ye? ham. Kam kabemmoya on mataw suleq negad Tempel-ibossa ne ya a hi iwaziy ham. 56 Teqdaq ka bunmo agamukan God agonantut mar tonan usaqta nazaqmoin ya iholib tugwahtiq bugaq ham.In nazaq haqanmo disaipel bunmoYesus hulosim titukiy.

Mataw aseseqta Yesus amalib nankabemmo emiy

(Mak 14.53-65; Luk 22.54-55, 63-71;Jon 18.13-14, 19-24)

57 Ari mataw Yesus waziyta nain waqim ad tamaz mat danmebta

Page 62: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 26:58 59 Matyu 27:1Kayafas ago hib tilehiy. Bit nabmataw Moses ago gunun huritkemiyta na teq Juda gigo matawmarorta na in tekomo bo humabtuwolim osiyta. 58 Teq mataw Yesuswazim a lehsa Pita in Yesus muzimlehad teq in pesan nog lehyaq. Inlehim tamaz mat danmebta na agobit agelin aduganib le gwahtiqimin mataw Tempel-ib hurmey ganturayta na nenaq tuqos, in nagah teqgwahtiqdaqta na ahol waqgo haqad.

59 Ari mataw tamaz emayta gigoaseseqta na teq Juda gigo kaunselayahta na amatawun bunmo in mataraq Yesus ago hib nan katiyta bi-laqid teq in wol emid moqgo na tina-gun yaqay. 60 Sa mataw kabemmogwahtiqim Yesus amalib nan katiytaem yaqay. Ta teq mataw aseseqtana in gamuk araq amalib Yesus wolem daqayta na a hi hurit yaqay. Saabeb diq mataw giger tugwahtiqiy.61Gwahtiqim in bilaqiy, Mat ka bilam,Ya God ago Tempel wol inereq kamezeqmanmo aduganib ya wazid a taeraqdaq haqad in bilamta haqiy.

62 Haqan tamaz mat danmebta naeraqim turad in Yesus bulon, Matawni ninan gamuk bilaqayta ka in ezaqdiq? ham. Ni gamuk na araq amenina hi emdaq e? ham. 63 Haqan teqhaiq. Yesus aqezmo hiqiyim tur. Satamaz mat danmebta na bulon, Godkayeqmo osaqta na nibiysa ni hel diq-taqmo bilaq ham. Mat anan Kraishaqayta na amatin ninmo ye? ham.Ni God atatin e? ham. 64Haqan Yesusbulon, Ninmo nawa tibilam ham. Tateq ya ne gibilenaiq ham. Muran teqabeb Mat Atatin in God Awaz MeqinDiqta aben aqabun ban ossa ne aholtuwaq daqay ham. Ahol waqsa inkaitab onqas amalib oseq bolsa neahol tuwaq daqaymo ham.

65 Yesus nazaq bilaqanmo tamazmat danmebta na era inmo aholibtubusan bulsireqimbilam,Mat kaGodtibilawun ham. Mat araq in ayonnan araq ta hi bilaqan ham. Inkawaqmo God bilawunim gamuk bi-laqsa ne tuhuritiy ham. 66 Ne in

ago daq na ulum kemim ginad ezaqemay? ham. Haqan mataw na bilaqiy,Mat daq nazaq amta na in moq nagtahaqiy. 67-68 Haqad in Yesus anobunkusluw ugad tuwol yaqay. Wolad asoramanmanan wolad bulon yaqay, Nininan Krais haqayta ye? haq yaqay.Ni God ago nantut iyeq teq ni i gibilenhaq yaqay. Nog diq kawa ninolaqta kani anan biysa i hurituq haq yaqay.

Pita Yesus gileh ug(Mak 14.66-72; Luk 22.56-62; Jon

18.15-18, 25-27)69 Ari Pita asanib bit aqezab os.

Ossa kabibiy aw araq in agerab loqimbilam, Ni inaqmo Yesus saw Galiliy-ibta na inaq osta ham. 70 Haqan Pitamataw bunmo gimeb bilam, Haiqgamham. Ya ni gamuk bilaqaqta na inad ahi emaiq ham.

71 Haqad in lehim bit na agelinago dan ezab tur. Tursa aw ta araqPita ahol waqadmo in on mataw nabosiyta na gibilan, Mat ka in Yesusuliq Nasaret-ibta na inaq osta ham.72 Haqan Pita ahol ulilemim bilam,God Ulilibta ibiysa ya helmo bilaqaiqham. Ya mat na ago a hi huritta ham.

73 Abeb mataw nab turiyta na Pitaagerab loqim buloniy, Hel diqtaqmohaqiy. Ni mataw ko gigo araq haqiy.I ni niziyan alulin tuhurit kem haqiy.74 Haqan Pita bilam, God Ulilibtaibiysa ya bilaqaiq ham. Ya mat naago a hi huritta haqaiq ham. Yahelmo a hi haqid teq God ya inoleman ham. Haqanmo kurek tigayon.75 Gayonanmo Pita in Yesus gamukbilamta na anadin tiqam. Yesusbilam, Kurek a hi gayonsamo ni nimeezeqmanmo gileh tiyagdaq ham. Pitagamuk na anadin emad in asan banlehim gaq naqmo diq hiqiy.

27MatawYesuswazimadPailat ago hib

lehiy(Mak 15.1; Luk 23.1-2; Jon 18.28-32)

1Ari saw tihastitayanmataw tamazemayta gigo aseseqta na teq Juda gigomataw marorta na bunmo in Yesus

Page 63: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 27:2 60 Matyu 27:19ayon dan emid Rom mataw in wolemid moqdaqta na ago in bilaqim teqin an adugan tuwaziy. 2 An aduganwazim teq in Yesus irqurim wazimad lehim Rom gigo maror saw Judiyawamuzim osta anan Pailat haqay natuqugiy.

Judas mom(Aposel 1.18-19)

3 Ari Judas mat Yesus bab gibenabamta na in mataw Yesus ayon haziziremim anan bilaqiy, In moqan haqsain tigibiy. Gibiyim in anad ta buliyimmani silva 30 na waqim ad matawtamaz emayta gigo aseseqta na giyog-niz matawmarorta na nenaq gigo hiba ta lah. 4 A lehim in gibilan, Ya daqmeqinta tiqem ham. Ya mat dimuntabab gibenab eman in tumoqdaq ham.Haqanmataw aseseqta na buloniy, Nai gigo nagah a haiq haqiy. Na ninmoningo nagah haqiy. 5 Haqan JudasTempel aqezabmani silva na hunegadin lehim amub yuk tonim inmo aholanatguman hihiqim tumom.

6 Ari mataw tamaz emayta gigo as-eseqta na in mani silva na waqim bi-laqiy, Mani ka mat anedan anawuntahaqiy. I Tempel-ib mani usaqta nainaq wastoneq na i gunun tiqitiy-onam haqiy. 7 Haqad in an bulonimteq in mani na amalib og araq zayiy.Og na kwaziqmo mataw reb emaytana leheq og soskaq waq yaqaytaasawun. Mataw aseseqta og na zayidin mataw Jerusalem-ub bolim begbegosim moqayta gimen hodhod iydaqtahaqad in zayiyta. 8Nazaq iyan matawog na ananNed Aqogin bilaqad luwimbo muran in bilaq tutayta. 9 Daqnazaq gwahtiqim kwaziqmo God inago nantut Jeremaya aqezab gamukbilamta na in tuwol net bug. Gamukna bilam,Isrel on mataw in mat na zaynan

haqad in mani silva 30 nazaqanan bilaqiyta ham. Bilaqimin mat na zayim amenin naza-qmo tuwaqiy ham. 10 Inmani na waqim a le matawreb emayta na aqogin tizayiy

ham. Iyahta ibilanta nazaqmoin emiy ham. Jeremaya 32.6-9

Pailat Yesus susumun ug(Mak 15.2-5; Luk 23.3-5; Jon 18.33-38)

11 Ari mataw Yesus wazim a lehimPailat ameb eman tursa Pailat tis-usumun ug, Ni Juda on mataw gigoking e? ham. Haqan Yesus bilam,Ninmo nawa tibilam ham. 12 Haqanmataw tamaz emayta gigo aseseqtana teq Juda gigo mataw marortana in Yesus amalib nan kabemmoem yaqay. Emsa teq Yesus gamukaraq amenin a hi emyaq. 13 Nazaqiyan Pailat bulon, Ni gamuk nimalibemayta ko a hi huritaq e? ham.14Haqan teq haiq. Yesus in Pailat agogamuk amenin a hi emad in matawnan kabemmo ug yaqayta na gigogamuk araq diq amenin a hi bilammo.Nazaq iyan Pailat anadnad diq emyaq.

Pailat bilam, Yesus ayib dom woliyham

(Mak 15.6-15; Luk 23.13-25; Jon 18.38-19.16)

15 Ari ulig bunmo Juda gigolotu akaman ayahta nab Pailat bitgiqirquran osayta nab mat araq hasidgwahtiqyaqta. Juda on mataw in mataraq anan bilaqid Pailat naqmo hasidin gigo hib lehyaqta. 16 Ari kam nabmat araq meqin diqta anan Barabashaqayta na irquran os. 17 Ossa onmataw bo humab tuwolim ossa Pailatgibilan, Ya nog diq hasid ne gigohib lehgo ne ginad usaq? ham. YaBarabas hasdaiq o haiq, ya Yesus,mataw anan Krais haqayta na hasnegdaiq? ham. 18 Na ezaqgo Pailatanad tiqam, Yesus in Juda gigomatawaseseqta na gibayan woqiyta na agoin gigem meqniysa amalib nan emayham.

19 Ari Pailat in ago ban in matawgigo afaqan huritim gilum kemaqtanab osad gamuk bilaqsa awe inmennantut araq kazaq eman bolan in hu-rit. Ni mat titnonta na ago hib daqaraq hi em ham. Taromab ya in ase-nan qwayim ya ihol afaqan diq iyaqham.

Page 64: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 27:20 61 Matyu 27:39-4020Arimataw tamaz emayta gigo as-

eseqta na giyogniz matawmarorta nanenaq in gigo walmataw gamuk awazmeqinta gibilenad in ginad tubu-liyiy. Ginad buliyan mataw biyahtana in Barabas hasad Yesus wol emidmoqgo haqad Pailat tubulon yaqay.21 Bulonsa Pailat a ta gibilan, Yamataw giger ka gilikmanib nog diqhasid gwahtiqeq samanmo tiluwdaq?ham. Haqan in bilaqiy, Barabas haqiy.22 Haqsa Pailat gibilan, Nazaq na teqya Yesus mataw anan Krais haqaytaka ezaq ton ugdaiq? ham. Haqanmataw na bunmo bilaqiy, Ayib domwoliy haqiy. 23 Haqan Pailat bilam,Nagaqgo? ham. Mat ka naga daqinmeqinta am? ham. Haqsa teq haiq.Mataw na dedibmo lileyim a ta bilaqtoniy, Ayib dom wolid moqan haqiy.

24 Sa Pailat ago gamuk loyinan inamomo iy. On mataw na in anad ahi muzad in bab ayahta wazid tiqer-aqnan tonyaq. Nazaq iyan Pailat inon mataw bunmo gimeb yuw waqimaben suholad bilam, Mat ka anedanwoqid na yaqgo afaqan a haiq ham.Na negmo gigo afaqan ham. 25Haqanon mataw na bunmo amenin emimbilaqiy, Afaqan ka i gigo hib teq igigo onmin gigo hib tuboldaq haqiy.26Nazaq iyan Pailat in Barabas hasanmataw gigo hib tilah. Lehsa in agomataw gibilenan in warig waqim hik-laquwim amalib Yesus tuwoltitayiy.Woltitayim hulosan Pailat Yesus ayibdom wolgo haqad ago mataw babemayta na gibenab tiqam.

Rom gigo mataw bab emayta naYesus bilawuniy

(Mak 15.16-20; Jon 19.2-3)27 Ari Pailat ago mataw bab emayta

na in Yesus waqim ad le Pailat agobit aduganib tugwahtiqiy. Gwahtiqimin giyogniz bunmo gibilenan bolimin Yesus lilut ugim turiy. 28 Turadin Yesus ago tubusan hasad teq intubusan araq sisaqta kakaqta amalibahol tiqisihiy. 29 Isihim teq in amasasuqin inaqta tal tonim king agobalaw nogta afaqnib emiy. Ad in

tuqir araq gwatuq nog haqad abenaqabnib emim teq in anognib gibak-bakan ulum laquwim turad in bi-lawunim bulon yaqay, Mat ayah haqyaqay. Ni Juda gigo king-mo diq haqyaqay. 30 Haqad in kusluw ugad teqin tuqir abenab waqim afaqin wolyaqay. 31 Mataw na Yesus bilawu-nim hulosadmo in tubusan sisaqta nahasim waqad inmo ago tubusan naaholib ta em ugim teq in ayib domwolnan haqad waqim ad tilehiy.

Mataw Yesus ayib dom woliy(Mak 15.21-32; Luk 23.26-43; Jon

19.17-27)32 Ari in Yesus waqim ad tilehad

teq in mat araq uliq Sairin-ibta ananSaimon haqayta ahol tuwaqiy. Aholwaqad in mat na Yesus ago ay sorgohaqad abe yahan in ay na sorim admataw na nenaq tilehiy. 33 Lehimin garah akululqan araq anan Gol-gota haqaytab tugwahtiqiy. GamukGolgota na alulin in ‘Gifaqin Agol-golan’ haqayta. 34 In saw nab gwah-tiqimmo bab mataw na wain ayunteq masil araq agon meqinta anan galhaqayta inaq buliyim Yesus uluwgohaqad ugiy. Ugan in uluw waqim teqin hulosim a ta hi uluw bug.

35An babmataw na Yesus ayib domtuwolim teq in gig amikmikta hune-gad Yesus ago tubusan nagan iberimgiholyon tuwaqiy. 36 Waqim teq insaw nabmo os woqimYesus wamuzimtuqosiy. 37 Ad Yesus naga daqineman in ayib dom woliyta na ananinmar tonim afaqnib ulilib tuqotheniy.Gamuk na in kazaq mar toniy.

Ka Juda gigo king Yesus38 Ad teq in Yesus agerab mataw

rin tonayta gigermo ayib dom gi-woliymo. Domwolan araq Yesus abenaqabun ban tursa araq aben anasaranban turyaq. 39-40 Sa on mataw bolehad in Yesus ahol waqad bilawunyaqay. Bilawunad gifaqin lelad teq inbilaq yaqay, Mat Tempel wol inereqkam ezeqmanmo aduganib wazid ata eraqdaqta na amatin ninmo haqyaqay. Nazaq iyan ni niwaz meqniyeq

Page 65: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 27:41-42 62 Matyu 27:62ninmo nihol ulumsih haq yaqay. NiGod atatin iyeq teq ni ay na huloseqgehitiq haq yaqay.

41-42 Sa mataw tamaz emayta gigoaseseqta na teq mataw Moses agogunun hurit kemiyta na teq Judagigo mataw marorta nagan in naza-qmo Yesus bilawuneq bilaq yaqay, Inmataw asor gilumsihan a hi moqiytahaq yaqay. Ta teq inmo ahol ulum-sihgo ago zaway haiqta haq yaqay.In Isrel gigo king daqag haq yaqay.Nazaq iyan in ay huloseq gehitiqanhaq yaqay. Gehitiqid teq i anan helmotihaqam haq yaqay. 43 Mat ko bilam,Ya God atatin hamta haq yaqay. Godteq tiqilumsihdaq hamta haq yaqay.Ari God in mat ko anan anad bilaqidteq in ulumsihid hi moqan haq yaqay.44 Sa mataw giger girin inaqta Yesusagerab ayib dom woliyta na in naza-qmo Yesus bilawun yaqaymo.

Yesus mom(Mak 15.33-41; Luk 23.44-49; Jon

19.28-30)45 Ari zeq gabolim liqabmo tiqiysa

saw bunmo romriq iyad le 3 kilokimisor tiqiy. 46 Ad 3 kilok imisornazaq tiqiyanmo Yesus dedibmolileyim bilam, Eli Eli lama sabaktaniy?ham. Gamuk na in kazaq bilam,Yaqgo God Yaqgo God nagaqgo ni yaihulosaq? ham. 47 Haqanmo matawasor nab turiyta na in Yesus aqezhuritim bilaqiy, Ko Elaija lilewunaqhaqiy. 48 Sa hid naqmo in gigoaraq sibim lehim tubusandek waqimtuqir amotnib am wazim teq inwain ayun agon iyta ulum turimYesus ateb tiqam, in sisowdaq haqad.49 Samo mataw ta asor bilaqiy,Hulossa i ahol waqad teq haqiy. Elaijaboleq ulumsihdaq o haiq? haqiy.50 Haqanmo Yesus dedibmo a talileyimmo tumom.

51 Moqanmo tubusan ayahtaTempel-ib othenan usta na ulilibliqabmo tartayim giger iyim boogibmo tuwom. Woqsamo og aholwolsa gig aseseqta timizilayiymo.52 Sa mataw moqiyta gigo hodhod

giqez hassa God in ago on matawtawonta kwaziqmo tumoqiytana kabemmo giwazan tiqeraqiy.53Eraqim abeb Yesus ta eraqan teq onmataw na hodhod hulosim le God agouliq tawonta Jerusalem-ub gwahtiqsamataw kabemmo tigibiyiy. 54 Aribab mataw Yesus wamuzim osiytana gigo ayahta inaq in daq nagangwahtiqsa ahol waqad teq og aholwolsa in loyinad in gihol rab naqmodiq hiqiy yaqay. Ad in bilaqiy, Helmodiq haqiy mat ko in God atatin haqiy.

55 Sa on kabemmo pesanmo nog tu-rad teq in nagah na ahol waqad turiy.On na Galiliy hulosim Yesus muziminaq bolad in ulumsih yaqayta. 56 Ingilikmanib Mariya uliq Magdala-ibtana teq Jems ayow Josep inaq ginenanan Mariya haqayta na teq Sebediyatatniz giger na ginen in nab turiy.

Yesus moqan asan hodhodab a lehiy(Mak 15.42-47; Luk 23.50-55; Jon

19.38-42)57 Ari imisor tiqiyan uliq Arimatea-

ib mat araq ago mani kabemmota natubol. In anan Josep haqayta. Teq ininaqmo Yesus anan helmo hamta am-atin araq. 58 In bo Pailat ago hib gwah-tiqim in Yesus asan waqeq a le yaytongo tisusumun ug. An Pailat in agomataw bab emayta gibilenan in Yesusasan waqim Josep tuqugiy. 59 Uganin Yesus asan waqim tubusan hustaanumlan haiqta amalib tiqil ton. 60 Iltonim in sorim a le inmo ago hodhodmuturta na aduganib tiqam. Hodhodna in gig qwayim amta. Nab in Yesusasan emad teq in gig araq ayahta ot-buliyim a le hodhod aqez ituqimmo intilah. 61 Lehsa Mariya uliq Magdala-ibta na ayow Mariya araq na inaq ingiger hodhod ago dan ezab pesan nogtuqosiy.

Mataw bab emayta asor Yesus agohodhod wamuzim osiy

62 Ari Juda gigo lotu ayon na-gah wastitayayta akaman na tihiqiy.Hiqiyan Juda gigo lotu akaman diqna tugwahtiqan nab mataw tamazemayta gigo aseseqta na giyogniz

Page 66: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 27:63 63 Matyu 28:15Farisi nenaq in le Pailat ago hibhumab tuwoliy. 63 Humab wolim inbilaqiy, Mat ayah haqiy mat akatiy-naqta na osad in gamuk araq bilamtana i anadin emauq haqiy. In bilam,Kam ezeqmanmo tihiqiyid ya ta er-aqdaiq hamta haqiy. 64 Nazaq iyanni bab mataw asor giqemid leheq inhodhod na wamuz naqmo diq hiqiysale kam ezeqmanta nabmo iyan haqiy.Luweqmat na ago disaipel boleq asanrin toneq teq in on mataw gibilendaqay, In hodhodab tiqeram haqdaqay haqiy. In on mataw nazaq katnegid luweq on mataw bunmo matakatiynaq na anan helmo haq daqayhaqiy. Ad nan katiy abebta na in nankatiy kwaziqta na uriyamdaq haqiy.65 Haqan Pailat bilam, Ya bab matawasor giqemid tileh daqay ham. Lehsane nenaqmo leheq gibilenid in matmomtana agodisaipel gitawananosiyham. 66 Haqan mataw aseseqta nain bab mataw asor nenaq hodhodablehim gig ayahta nab Pailat ananibtarin emim teq in bab mataw na giqe-man in hodhod wamuzim tuqosiy.

28Yesus hodhodab eram(Mak 16.1-10; Luk 24.1-10; Jon 20.1-18)

1 Ari Juda gigo lotu akaman ti-hiqiyan Sande tarommo saw tihasti-taynan tonsa Mariya uliq Magdala-ibta na ayow Mariya araq na inaq inhodhod ahol waqnan tilehiy. 2-3LehsaIyahta ago angelo araq Heven hu-losim bo ogib hitiqim in gig hod-hod aqezab usta na otbuliyan lehanteq in gwalim amalib tuqos. Angelona ahol awaqan bilaqne mewlig hik-liyanaqta nazaq nog iyyaq. Sa agotubusan in hus didiq bilaqne onqasahus gan nog. In gehitiqim nazaq em-samo kanawrigrig araq ayahta tisib.4 Sibsa mataw bab emayta na inangelo na ahol waqad in rabunadgibensen harara nemsa inmatawmo-qiyta nogmo tiqiyiy.

5 An teq angelo na in on giger nagibilan, Ne hi rabiy ham. Ne Yesus

mat ayib dom woliyta na nagunimboliyta na ya tuhurit ham. 6Na in kabhaiq ham. In tiqeram ham. Kwaz-iqmo in bilamta nazaqmo ham. Negiger boleq in usta asawan ka aholwaqiy ham. 7 Ahol waqad teq nehidmo leheq in ago disaipel gibileniyham. Gibilenad ne kazaq bilaqiy ham.God Yesus hodhodab wazan tiqeramhaqiy ham. Eraqim in ameb Galiliy-ibtilehaq haqiy ham. Nab teq ne in aholtuwaq daqay haqad ne gibileniy ham.Ari yaqgo nan nawaqmo ham. Ya netigibilen ham.

8 Ari on giger na rabad teq in gi-nad tidimniyaqmo. Ginad dimniysain hodhod hulosad Yesus ago disaipelgibilennan sibim tilehiy. 9 Lehsamodanib Yesus on giger na gibiyad in“Tarommo dimun” nag. Negan ongiger na agerab loqim asen wazimayon lotu tiqemiy.

10 Samo Yesus gibilenim bilam, Nehi rabiy ham. Ne giger leheq ya imag-niz gibilenid in Galiliy-ib lehiy ham.Nab teq in ya tiqibiy daqay ham.

Maror aseseqta Yesus hodhodab er-amta na abin ulilemiy

11 On giger na danib lehad luwsabab mataw disaipel gitawanan osiytana gigo asor uliq aduganib gwah-tiqim tilehiy. Lehim nagah bunmogwahtimta na ago in mataw tamazemayta gigo aseseqta na tigibileniy.12Gibilenan tamazmataw aseseqta nain Juda gigo mataw marorta na ne-naq humab wolim in gamuk emim anadugan tuwaziy. An adugan wazim inbab mataw na mani kabemmo negiy.13Negad in gibileniy, Ne kazaq bilaqiyhaqiy. Taromab i ussa Yesus agodisaipel bolim asan rin toniy haqadnazaq ne bilaqiy haqiy. 14 Ari Pailatne gibin meqinta nazaq na huritid itubulonam haqiy. Bulonsa ne gibinmeqinta na ago afaqan a hi waq daqayhaqiy. 15 Haqan bab mataw na manina waqim in mataw aseseqta na giqeztumuziniy. Nazaq iyan Juda onmatawwagam katiyta na huritim bilaqadluwim bo muran in bilaq tutayta.

Page 67: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Matyu 28:16 64 Matyu 28:20Yesus in ago disaipel kabiy nag(Mak 16.14-18; Luk 24.36-49; Jon

20.19-23; Aposel 1.6-8)16 Ari disaipel 11 na saw Galiliy-

ib lehad luwim le Yesus garah anangibilenim bilam, Nab ne lehiy hamtanab in tugwahtiqiy. 17 Gwahtiqim inYesus ahol waqad teq in ayon lotutiqemiy. Lotu emad in gilikmanibasor ginad giger em yaqay. 18 SaYesus in gigerab bolim kazaq gibilan,God zaway bunmo yagan ya Heven-ib teq ogib kab nagah bunmo giwa-muzim osaiqta ham. 19 Nazaq iyanne ya ibin og saw bunmo ad leheq onmataw bunmo gibileniy ham. Gibile-nad ne Gimam Iyahta teq in Atatinteq in ago Bugaw Dimunta ginanib nemataw huz negiy ham. 20 Huz negadne gamuk bunmo ya tigibilenta naasuleqin negsa in muzin bugiy ham.Ne nazaq on mataw giqemsa in yaqgodisaipel iyiy ham. Ne huritiy ham. Yakam bunmo ne nenaq ossa le og kaago kam abebtanta na tiqiydaq ham.

Page 68: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 1:1 65 Mak 1:8

MakoYesus awagamun Mak mar

tontaGamuk ameb lehaqtaMak in on mataw Yesus ago nan

huritad uliq ayahta Rom-ub osiytana ginadin emad in Yesus awagamundimunta ka mar tonta. Mataw naYesus abin in giholib ussa in afaqankabemmo sor yaqayta. Sa Mak in onmataw na gigem zaway ugid in giwazmeqniyeq ginadnad a hi em daqayhaqad in gimen Yesus awagamun kamar ton.

Mak in aposel araq a haiqta teq inPita inaq luwsa Pita in Yesus awaga-mun on mataw gibilensa Mak tuhuritkamta. Hurit kemim in gamuk Pitaaqezab wamta naqmo in ago wagamkab mar tonan usaqta.

Teq nagah ayah diqta Mak i giqisi-hunta na in kazaq. God in atatinYesus-mo atowun emeq ago BugawDimunta amalib balaw tonid in Amamago on mataw bunmo gigo king iyeqosdaq haqad in eman bolta. Bolim inago zaway inaqta iyim in on matawgamuk awaz meqinta gibilenad teqin gigo bugaw meqinta gimuzad gigomoq kabemmo giwastitayta, matawin anan helmo haq daqay haqad. Teqon mataw kabemmo Yesus anan gi-nad a hi em hasim in anan gigemmeqniysa baymuziyta. Na ezaqgoGod anad am, Yesus in on matawkabemmo giyon ahol nog huloseq tagiwaqeq teq in king ago ban ulilibtana waqeq tuqos woqdaq ham.

Wagam ka abitanib (16.9) ni lainaraq kazaqhureqan ussa ahol waqdaq. Matawasor in Mak 16.9-20 na anan bilaqay,Mat araq in Mak ago wagam ka emanhiqiyta haqayta.Yesus in God ago maror

alulin on mataw gibilennanhaqad bolta

Jon mataw huz negyaqta na in onmataw gamuk gibilenyaq

(Matyu 3.1-12; Luk 3.1-9, 15-17; Jon1.19-28)

1 Mar ka in Yesus Krais God atatinawagamun dimunta usaqta. 2 Teqwagamka alulin in kwaziqmoGod agonantut Aisaya gamukmar tonta naza-qmo tugwahtimta. Gamuk na bilam,Ahol waqiy ham. Ya teq mat araq

emid in yaqgo gamuk addanmeb lehdaq ham. Leheqin ninmen dan tuwastitaydaqham. Malakay 3.1

3 Mat na aqez saw amatawun haiqtablileyim bilaqaq, Ne Iyahtaayon dan balaw toniy haqaqham. Ad ne in ayon dantena wastitayid titnonan haqaqham. Aisaya 40.3

4 An abeb Aisaya mat anan bilamtana amatin gwahtiqim saw amatawunhaiqtab osad in on mataw tuhuz ne-gyaq. In anan Jon haqayta. Ad inkazaq mataw gibilenyaq. Ne ginadbuliyeqne gigodaq teq ginadmeqintabunmo gileh ugiy haqyaq. Gileh ugadne bolsa ya huz negiq haqyaq. Nenazaq emsa teq God in ne gigo daqteq ginad meqinta na tigiwalem bug-daq haqyaq. 5 Haqsa mataw sawJudiya-ibta teq uliq Jerusalem-ubtakabemmo in Jon ago gamuk huritnanagerab tubol yaqay. Bolad in gigodaq teq ginadmeqinta ulumhassa Jongiqad le yuw Jodan-ib tigihuz negyaq.

6 Jon ago tubusan karuw anankamel haqayta na asan ulim emiyta.Teq in karuw asan asor am gan nogahulib am wazeq luwyaqta. Luwadin kasum teq garanab kubiq akokinneqad luwyaqta.

7 Ad in mataw kazaq gibilenyaq,Mat araq teq ya ibeb boldaqta naabin in ya ibin uriyamta haqyaq. Yain ahaqenibta haqyaq. In yaqgoIyahta haqyaq. Ya in ago kabibiy matsamanta haqyaq. 8 Ya ne yuwibmohuz negaiqta haqyaq. Ari mat ayahtana boleq teq in God ago Bugaw

Page 69: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 1:9 66 Mak 1:27Dimunta amalib ne tuhuz negdaqhaqyaq.

Jon Yesus huz ug(Matyu 3.13-17; Luk 3.21-22)

9 Kam nab Yesus uliq Nasaret sawGaliliy-ibta hulosim bolan Jon yuwJodan-ib in tuhuz ug. 10 Huz uganYesus hidmo yuw hulosim dububgwaladmo ame ulilib gwalehim kaitmisireq nog iyim aqez hasim ussa inaholwam. AholwaqsaGod agoBugawDimunta ah husta nog iyim in amalibtigehitim.

11 Gehitiqan Heven-ib God aqezbilam, Ni ya itatin ham. Ya ni ninaninad bilaqsa ya igem dimun diq iyaqtaham.

Satan Yesus ulum wam(Matyu 4.1-11; Luk 4.1-13)

12 Ari God ago Bugaw Dimuntain Yesus eman saw araq amatawunhaiqtab tilah. 13 Lehim saw nabin kam 40 nazaqmo didaq haiqmoos. Ossa Satan gwahtiqim Yesus daqaraq meqinta emdaq haqad tuqulumwaqyaq. Saw nab Yesus amomokaruw kwasikta nenaq osyaq. Ossamoangelo bolim in tuqulumsih yaqay.

Yesus saw Galiliy-ib ago kabiy alulinam

(Matyu 4.12-17; Luk 4.14-15)14 Ari mataw in Jon wazim bit

giqirquran osaytab eman ossa teqabeb Yesus saw Galiliy-ib gwah-tiqim God ago gamuk dimunta onmataw tigibilenyaq. 15 In bilaqyaq,God kwaziqmo kam anan bilamteq gwahtiqdaq hamta na murantugwahtim haqyaq. Gwahtiqan Godago maror bolim sinsin tiqiy haqyaq.Ne ginad buliyad gigo daq meqintagileh ugiy haqyaq. Ad ne God agogamuk dimunta ka anan helmo haqiyhaqyaq.

Yesusmataw aweweqmo gililewunanin muzim inaq lehiy

(Matyu 4.18-22; Luk 5.1-11)16 Ari Yesus yuw-kurorqan Galiliy

aqurumnib lehad luwim in Saimonamikqan Andru inaq dob hunegim

nabiq waqad luwsa tigibiy. In gigerkabiy naqmo em yaqayta amatawun.

17 Yesus mataw giger na gibiyadgibilan, Ne ya imuzeq boliy ham.Bolsa ya giqisihunid ne nabiqwaqayta nazaqmo teq ne matawtigiwaq daqay ham. 18 Haqan hidmogiger na dob hulosan ussa in Yesusmuzim inaq tilehiy.

19 Yesus in giger na nenaq asitmota leh nog iyimmo in Sebediy atatnizgiger Jems ama Jon inaq tigibiy. Innazaqmo muyib osad dob wastitayadosiy. 20 Ossa Yesus giger na gililewu-nan in gimam Sebediy ago kabibiymataw nenaq gihulosan muyib ossain Yesus muzim inaq tilehiymo.

Yesus mat araq aholib bugawmeqinta muz

(Luk 4.31-37)21Ari Yesus mataw na nenaq le uliq

Kapaneam-ub tugwahtiqiy. Gwah-tiqim Juda gigo lotu akamnib Yesus leJuda gigo bit humab wolaytab gwah-tiqim mataw suleq negad tuqosyaq.22 Suleq negsa mataw huritad giholturuh nem yaqay. Na ezaqgo Yesusago gamuk in mataw Moses ago gu-nun hurit kemiyta na gigo gamuk noga hi iyyaq. In ago gamuk bilaqne Godinmo abin ugan in suleq bilaqaqtanazaq nog iyyaq.

23-24 Samo mat araq ago bugawmeqinta inaqta bolim bit na aduganibgwahtiqim in lileyim bilam, YesusNasaret-ibta ham, ni i ezaq gitonnanbol? ham. Ni i gimeqin tonnandaqag ni bolya ham. Ya ningo tuhuritham. Ni God ago mat tawon diqtanaqmo ham. 25 Haqsa Yesus wadimbulon, Ni niqez hiqiy ham. Bugawmeqinta nimat na hulosad gwahtiqeqleh ham. 26 Haqan bugaw meqintana in mat na eman woqim abensenhunegsa bugaw na ek tonim gwah-tiqimmo tituk. 27 Tukanmo matawbunmo daq na ahol waqad ginadnademad teq in an bulon yaqay, I kwaz-iqmo nagah araq kazaqta ahol a hiwawta haq yaqay. Ka naga daqin diq?haq yaqay. Ka suleq muturta ago

Page 70: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 1:28 67 Mak 1:45azawayin inaqta haq yaqay. Mat kobugaw meqinta gamukmo gibilensain aqez huritayta haq yaqay. 28Nazaqiyan mataw kabemmo in Yesus daqamta na abin eman saw Galiliy-ib uliqbunmo tuhuritiy.

Yesus Pita alen aqawun wastitayandimniy

(Matyu 8.14-15; Luk 4.38-39)29 Ari Yesus bit na hulosim in Jems

ama Jon inaq giwaqim nenaq Saimonama Andru inaq gigo bitab tilehiy.30 Lehanmo mataw bit nabta Yesusbuloniy, Saimon alen moq ayahtawaqim asan afanfan iyad nawa banabusaq haqiy. 31 Haqan Yesus aw naagerab lehim abenab wazim wazantiqeram. Eraqim in asan afan iyimusta na tuhulos ug. Hulos uganmo inera lehim Yesus ago mataw na nenaqgimen didaq anaran usta na waqim abolim tinag.

Yesus on mataw gigo moq inaqtakabemmo giwastitayan dimniyiy

(Matyu 8.16-17; Luk 4.40-41)32-33 Ari teq zeq wolehsa imisor

diq tiqiyan on mataw uliq nabtana bunmo Yesus ago hib bolad teqin giyogniz asor gigo moq inaqtana teq asor giholib bugaw meqintausaqta na in giwaqim nenaq boliy.Bolim in Yesus bit osaqta na aqezabhumab wolim turiy. 34 Tursa Yesusnazaq gibiyad in mataw giholib moqamo amo usta na giwastitayad ingigo bugaw meqinta na gimuzantitukiy. Bugaw meqinta na inYesus ahol alulin in God atatin naago tuhuritiyta. Nazaq iyan Yesusginadad gimuzad gibilenyaq, Negiqezmo hiqiyeq lehiy haqyaq.

Yesus uliq asorib le luwad ago kabiyemyaq

(Luk 4.42-44)35 Ari Yesus usim tarom asor us-

samo in bit na hulosim saw araqamatawun haiqtab tilah. Lehim inamomo God inaq gamuk emad tuqos.36 Ossa teq Saimon ayogniz nenaqYesus nagunim tilehiy. 37 Lehimahol waqad teq in buloniy, Mataw

kabemmo ninagunad luway haqiy.38 Haqan Yesus bilam, Nab iysa iuliq sinsin sinsin usayta kogabmolehuq ham. Leheq ya God agogamuk in tigibilendaiqmo ham. Godya iqeman ya kabiy naqmo emnanbolta ham. 39 Haqad in saw Galiliyago uliq bunmo tilehyaq. Lehadin mataw gigo bit humab wolaytabgwahtiqeq gamuk dimunta gibilenadteq in mataw gigo bugaw meqintatigimuzyaq.

Yesus mat araq ago moq lepra inaqtawastitayan dimniy

(Matyu 8.1-4; Luk 5.12-16)40 Ari Yesus daq nazaq emad luwsa

mat araq aholib moq lepra inaqta inagerab tubol. Bolim in Yesus anog-nib abakbakan ulum laquwim turadkuh tonim in anad meqniysa bulon,Yesus ham ni ninad bilaqsa teq ni yaiwastitayid ya God ameb isan anum-lan ka tihiqiydaq ham. 41 HaqanYesus anad meqniysa in aben itiwu-nim mat na wazad bulon, Ya inadbilaqaq ham. Ni nisanib ninumlan us-aqta na hiqiyan ham. 42Haqanmurandiq nawaqmo mat na ago moq lepratihiqiy. 43Hiqiyan Yesus mat na emanlehsa in adek wazim bulon, 44Ni huritham. Daq muran kawa ya niholibemta ka ni mat araq hikidik bulonham. Ni leheq mat tamaz emaqtanaqmo nihol isihun ham. Ad Mosesbilamta nazaqmo ni nihol dimniytana anawun em ham. Emid teq matawin ningo moq tihiqiyta na ago tuhuritdaqay ham. 45Teq haiq. Mat na lehimnagah bunmo in aholib gwahtimta nain mataw haresmo tigibilan. Nazaqiyan Yesus uliq-uliqgo lehad matawgimeb a ta hi gwahtiqyaq, luweq yain gimeb luwsa in bo ya iqisih netdaqay haqad. Nazaq haqad in le sawamatawun haiqta nagab luw osyaqta.Ossa onmataw uliq saw bunmo in sawnabmo leheq Yesus ahol waq yaqayta.

2Yesus mat araq abensen aditin moq

Page 71: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 2:1 68 Mak 2:19bugta wastitayan dimniy

(Matyu 9.1-8; Luk 5.17-26)1 Ari kam asor le tihiqiyan Yesus

uliq Kapaneam-ub a ta lah. Lehimossa mataw Yesus bolim bitab osaqtana ago tuhuritiy. 2 Huritim matawkabemmo bolim bit nab humabwolanban tihiqiy bug. Bit aqezab naza-qmo ban haiq tiqiymo. Na matawmoosan lah. Sa Yesus gamuk dimuntatigibilenyaq. 3 Gibilenad ossa matawaweweqmo in mat araq moqaqta ba-nab emim sorim a boliy. Mat naabensen aditin moqan in asit a hiluwyaqta. 4 Ari in mat na a bolanbit nab mataw ban tuwaq buganin ad Yesus agerab loqgo dan haiq.Nazaq iyan in bit ahuqunib gwale-him Yesus osaq diqta nab in asortihikneriy. Hiknerim in mat mo-qaqta na abanan inaqmo am emimYesus osaqta nabmo eman tuwolah.5 Wolehan Yesus mataw na ginadhelta ahol waqadmo in mat moqaqtana tubulon, Yaqgo amun ham yaningo daq meqinta tigiwalem bugham.

6 Haqan mataw Moses ago gununhurit kemiyta na asor Yesus agerabosad in ginadibmo susumunim bi-laqiy, 7 Nagaqgo mat ka God agoban waq nog iyim kazaq God bi-lawunaq? haqiy. Og kab mat araqmataw gigo daq meqinta walemdaqtahaiqgam haqiy. Naqmo God amulik-moqmo ago kabiyta haqiy. 8 Matawna nazaq ginadib susumunsa Yesusgiloyin kemim gibilan, Doq tonnan neginad haresmo nazaq emay? ham.9Ya naga gamukin bilaqid teq ne nana hi yag daqay? ham. “Ya ningodaq meqinta tigiwalem” haqdaiq o“Ni eraqeq ningo ban waqeq a leh”haqdaiq? ham. 10TeqMatAtatin in ogkab daq meqinta walemgo azawayinaholib usaqta na ago ne hurit daqayhaqad ya kazaq diq bilaqdaiq ham.Haqad in mat abensen moqan banabusaqta na tubulon, 11 Ya nibilenaiqham. Ni eraqeq ningo us ban waqeqad ningo bitab a leh ham. 12Haqanmo

mat na eraqim mataw na gimeb agoban sorim ad ago bitab tilah. A lehsamataw bunmo gihol ritensa in Godabin iluwad bilaq yaqay, I nagah kaza-qta kwaziqmo ahol a hi wawta haqyaqay.

Yesus Liway bulonan in muzim inaqlah

(Matyu 9.9-13; Luk 5.27-32)13 Ari Yesus yuw-kurorqan Galiliy

aqurumnib a ta lehan matawkabemmo in agerab tuboliy. BolanYesus in God ago suleq tigibilenyaq.14 Gibilenad osim teq in era lehadluwim in Alfiyus atatin Liway aholtuwam. Mat na takis abitnib agokabiy takis waqad ossa Yesus aholwaqad tubulon, Ni ya imuzeqbol ham.Haqanmo Liway eraqim Yesus muziminaq tilah.

15Ari abeb Yesus in Liway ago bitabdidaq neqad tuqos. Ossa mataw gibinmeqinta takis waqayta teq matawdaq meqinta emayta nenaq kabe-mmo bolim Yesus ago disaipel ne-naq bit nab didaq neqad tuqosiymo.Mataw naqanta kabemmoYesusmuz-inad inaq luw yaqayta. 16 In bunmonazaq Yesus inaq didaq neqad ossaFarisi asor gibiyad osim in Yesus agodisaipel tigibileniy, Nagaqgo Yesusin mataw daq meqin emayta ko teqmataw takis waqayta ko nenaq didaqneqaq? haqiy. 17Haqsa Yesus huritimgibilan, Mataw gigo moq haiqta nain le dokta ahol a hi waqayta ham.Mataw gigo moq inaqta naqmo doktaago hib lehayta ham. Ya onmataw tit-nonta gililewunnan a hi bol ham. Yaon mataw daq meqinta emad osaytanaqmo gililewunnan bolta ham.

Mataw didaq udinayta na ago Yesusbilam

(Matyu 9.14-17; Luk 5.33-39)18 Ari Jon mataw huz negyaqta na

ago disaipel teq Farisi nenaq in tute-qmo didaq udin yaqayta. Nazaq iyanmataw asor bolim Yesus buloniy, Eza-qgo Jon ago disaipel na teq Farisi gigodisaipel na in udinsa ta ningo disaipela hi udinayta? haqiy. 19Haqan Yesus

Page 72: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 2:20 69 Mak 3:6gamuk awowun araq kazaq gibilan,Mat araq awwaqnan tonsa in ayognizboleq inaq osad in ginad meqniysadidaq udin daqay ye? ham. Haiqgamham. Mataw na giyow inaq osadiyan in didaq a hi udin daqay ham.20 Ari abeb mataw asor boleq mat awwaqaqta na ayogniz gibenab tuwaqdaqay ham. Kam na teq boldaqtaham. Bolid kam nab teq mat na ayog-niz didaq tuqudin daqayta ham.

21 Haqad in bilam, Mataw tubu-san muturta waqim amalib tubusankwaziqta misiramta na inaq a hi ini-tayta ham. In nazaq toneq abeb intubusan kwaziqta na suholsa tubu-san muturta na irnik toneq le amikiyadmo in tubusan kwaziqta na bul-sireqid ayahmo diq a ta tartaydaqham.

22 Teq mataw wain ayun muturtamemeq asan kwaziqtab a hi tenaytaham. In nazaq tonid wain aquringwalad huhuw nemsa memeq asankwaziqta na tartayid wain ayunmutbaleq ogib woqsa memeq asanna timeqniydaqmo ham. Nazaqiyan mataw memeq asan muturtamowaqim wain ayun muturta tenaytaham.

Mataw Juda gigo lotu akamnib kabiya hi emayta na ago Yesus bilam

(Matyu 12.1-8; Luk 6.1-5)23 Ari teq Juda gigo lotu aka-

man araqab Yesus ago disaipel ne-naq kabiy araq wit leyiyta aduganibgwahtiqim tileh yaqay. Lehad inago disaipel gigem moqsa wit anaginasor tuguraq yaqay. 24 Guraqsa Farisiasor gibiyad in Yesus buloniy, Ni kogibiy haqiy. Nagaqgo in lotu akamanago gunun itiyonim kabiyabwit tugu-raqay? haqiy.

25 Haqan Yesus gibilan, Nabag neDevit ago dauh nenaq in nagah osgosiqim iyim gigemnan moqad teq De-vit daq amta na awagamun ne ahola hi waqiy-ya ham. 26 Tamaz matdanmebta Abiyatar akamnib Devit leGod ago bit aduganib gwahtiqim Godameb bret eman usta na waqim tinam

ham. Bret na gunun emiyta ham.Mataw tamaz emayta naqmo gimomobret na neqayta ham. Teq haiq ham.Devit agem moq titaysa neqad inbret tawonta na asor in ayogniz ne-gan tineqiymo ham. Ta teq in daqmeqinta a hi emiy ham.

27 Haqad in gibilan, God matawgimeqin tonnan lotu akaman eman ahi gwahtimham. Haiq ham. Inmatawgidimun tonnan haqad lotu akamaneman gwahtimta ham. 28 Nazaq iyanMat Atatin in lotu akaman anam-renmo diq iyim inmomataw kam nabezaq luw os daqayta na ago tigibilen-daqta ham.

3Juda gigo lotu akamnib Yesus mat

araq aben meqinta wastitayan dimniy(Matyu 12.9-14; Luk 6.6-11)

1 Ari kam araqab Yesus in Judagigo bit humab wolaytab tilah. Lehanmat araq aben akogan anedan mayimaditinmo usaqta in nab os. 2 OssaYesus ago bab in Yesus wamuzim nabosiymo, Yesus i gigo lotu akaman kabmat ka wastitayid dimniyid i amalibnan emam haqad. 3Haqsa Yesus mataben meqinta na tubulon, Ni boleqmataw ka gimeb tur ham. 4 Haqadin mataw na tisusumun nag, I Judagigo maror ezaq usaqta? ham. Lotuakamnib i mataw gidimun tonamta oi gimeqin tonamta? ham. Kam na imat moqaqta ulumsihamta akaman oi mat na aholib hiqiyid in moqdaqtaakaman? ham. Haqan mataw nagiqezmo hiqiyim osiy.

5 Ossa Yesus in mataw na bunmoginad ahol waqim le bolsa in ginadsoqotim us. Ussa Yesus ahol afaqandiq iyad in mataw na ginan agemtimeqniy. Agem meqniysa in mat nabulon, Ni niben itiwun ham. Haqanmat na aben itiwunan aben akoganna tidimniy. 6 Dimniyan Farisi nahidmo lehim in Herot ago dauh ne-naq humab wolim osad in ezaq toneqYesus wol emid moqdaqta na aga-mukan tibilaq yaqay.

Page 73: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 3:7 70 Mak 3:27Yesus in asenlul ago zawaygiqisihunsa teq in anan

helmo a hi haqiyOn mataw kabemmo yuw-kurorqan

Galiliy aqurumnib humab woliy(Luk 6.17-19)

7Ari Yesus ago disaipel nenaq yuw-kurorqan Galiliy-ib tilehiy. Lehsamataw kabemmo Yesus muzim inaqtilehiymo. 8 Sa mataw saw Galiliy-ibta teq saw Judiya-ibta teq uliqJerusalem-ubta teq saw Idumea-ibtateq mataw kabemmo yuw Jodan aqu-rumnibta teq uliq giger Tair teqSaidon-ibta nagan kabemmo diq inkabiy daq bunmo Yesus emyaqta naabin huritim in agerab tuboliymo.9 Bolan Yesus in ago disaipel gibilan,Ne yaqmen muy araq ahol waqid tequsan ham. Luweq mataw ka ya iqisihdaqay ham. 10 Na ezaqgo Yesus inmataw kabemmo gigo moq tuwasti-tayan iyan biyahta na gigo asor gigomoq inaq na bunmo in agerabmo diqloq yaqay, i Yesus wazeq teq giholtidimniydaq haqad. 11 Sa mataw gigobugaw meqinta inaq na in Yesus aholwaqadmo in anognib woqeq usadlileyeq bilaq yaqay, Ni God atatin haqyaqay. 12 Haqsa in bugaw meqintana atoran diqmo gibileneq bilaqyaq,Ne ya ihol abin na ulalab hi bilaqiyhaqyaq.

Yesus Aposel 12 na gitowun am(Matyu 10.1-4; Luk 6.12-16)

13 Ari kam araqab Yesus garaharaqab tugwalah. Gwalehim inmatawasor in ginan anad bilaqaqta naqmogibilenan agerab tuboliy. 14-15 Bolanin mataw 12 nazaq gitowun emimginan Aposel haqad tibiy. In anadmataw na in inaq ossa teq in giqemidin uliq-uliqgo lehad inmo ahol abinibago gamuk dimunta na gibilenad teqin bugawmeqinta gimuz daqay haqadin anad am.

16 Ari in mataw 12 giwamta naginan kazaq: Saimon, Yesus ananaraq Pita haqad biyim ugta. 17 Teq

Sebediy atatniz Jems ama Jon inaq.Yesus in maqbab giger na ginan araqBowanerges haqadbiyta. NanBowan-erges na alulin mat ago daq atorantakait ahulan iyaq nazaq nogta haqayta.18-19 Teq Andru teq Filip teq Bar-tolomyu teq Matyu teq Tomas teqAlfiyus atatin Jems teq Tadiyus teqSaimon, mat Romnenaq bab emyaqtaamatin na teq Judas uliq Kariyot-ibtana. Mat naqmo Yesus waqim babgibenab amta.

Mataw asor bilaqiy, Yesus bugawmeqinta Belsebul inaq kabiy emaqtahaqiy

(Matyu 12.22-32; Luk 11.14-23; 12.10)20 Ari Yesus bitab tilah. Lehan

mataw in ahol waqnan haqad lehimbit nab humab a ta woliy. Humabwolim ossa Yesus ago disaipel nenaqin gikabiyan kabemmo emad didaqneqgo akaman haiq iy yaqay.

21 Sa Yesus asenlul huritim in Yesuswaqnan haqad tuboliy, i gigo amunahol agadan tiqiy daqag haqad.

22 SamatawMoses ago gunun huritkemiyta na asor Jerusalem-ub osimgewoqim osad teq in bilaqiy, Bugawmeqinta gigo amebta Belsebul inYesus aholib usaq haqiy. Ussa Yesusin Belsebul ago zaway amalib bugawmeqinta gimuzaqta haqiy. 23 HaqanYesus in mataw aseseqta na gibile-nan agerab bolan in gamuk awowunaraq kazaq gibilan, Ezaq teq Sataninmo ago dauhta tigimuzdaq? ham.24 Kantri araq ago on mataw giholhusereq an gihar ugad an wolad osadin zaway iyeq a hi tur daqay ham.25 Teq bit araqab on mataw giholhusereq an gihar ugad an wolad osadin zaway iyeq a hi tur daqaymo ham.26Ad nazaqmo Satan ago dauh nenaqgihol huserad an geg ugad Satan za-way iyeq a hi turdaq ham. In tihiqiy-daq ham.

27 Haqad in bilam, Mat araq inmat awaz meqinta ago bit aduganibsamanmo gwahtiqeq ago nagah a higinuwdaq ham. Haiq ham. In matawaz meqinta na abensen irqureq teq

Page 74: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 3:28 71 Mak 4:13inmat na ago bit aduganib gwahtiqeqago nagah tiginuwdaq ham.

28Ya helmo ne gibilenaiq ham. Godin on mataw gigo daq meqinta teqin bilawunayta na bunmo tigiwalembugdaq ham. 29 Ari on mataw Godago Bugaw Dimunta bilawunid God ingigo daq meqinta na a hi walemdaqham. Haiq ham. Daq meqinta nain giholib tuqus tutdaq ham. 30 Naezaqgomataw aseseqta naYesus ananbilaqiy, In aholib bugawmeqinta usaqhaqiyta na ago Yesus nazaq gibilan.

Yesus anenan teq amagniz na gin-gan?

(Matyu 12.46-50; Luk 8.19-21)31 Ari kam nab Yesus anen teq

in amagniz bolim asanib turad inYesus ayon nan eman tilah, in gigerabboldaq haqad. 32 Teq mataw kabe-mmo Yesus lilut ugim osiy. Osad inYesus buloniy, Ni ko gibiy haqiy. Nininen teq ni nimagniz bolim asanibkowa turad in ni ninan saw waqayhaqiy. 33 Haqan Yesus amenin emimgibilan, Ya inen teq ya imagniz gingandiq? ham. 34 Haqad in on matawlilut ugim osiyta na gibiyim le bolimbilam, Ne ahol waqiy ham. Ya inenteq ya imagniz kawa osay ham. 35Mataw nog in God anad muzad ago kabiyemayta naqmo in ya ima teq in ya ihiyteq in ya inen ham.

4Mat araq kabiyab wit anagin hu-

nagta ago gamuk awowun(Matyu 13.1-9; Luk 8.4-8)

1 Ari kam araqab Yesus yuw-kurorqan Galiliy aqurumnib matawsuleq a ta gibilenyaq. Gibilensamataw kabemmo bolim Yesusagerabmo diq loqsa iyan in gibanemim muy araqab gwalim yuwmebtuqos. Ossa mataw bunmo yuwaqurumnib osiy. 2 Ossa Yesus suleqkabemmo negad gamuk amo amotigibilenyaq. Gibilenad in kazaqbilam,

3 Ne huritiy ham. Mat araq agokabiyab wit anagin hunegnan tilah

ham. 4 In lehim wit anagin hune-gad luwsa asor dan adekib woqan ahbolim tineqiy ham. 5 Teq wit anaginasor saw agigin inaqtab og asitmousaqta nabwomham. Woqimog ayahdiq haiqgam iyan wit hidmo tugwalham. 6 An zeq gwalim oysa wit naaninin haiqgam iyan in mayim tu-mom ham. 7 Teq wit anagin asor amasasuqin inaqta aduganib wom ham.Woqan am asasuqin inaqta na gwaladisihan wit na anon a hi am ham. 8Teqwit anagin asor og dimuntab woqimahokan gwalim anon tiqam ham. Witanagin na asor anon 30 nazaq giqamham. Sa asor anon 60 nazaq giqamham. Teq asor anon kabemmodiq 100nazaq giqamham. 9Haqad Yesus gibi-lan, Mat aw nog in gidek nan huritgousaqta na in gamuk ka hurit kemiyham.

Yesus anad ezaq emad gamukawowunmo on mataw gibilenyaq

(Matyu 13.10-17; Luk 8.9-10)10 Abeb mataw biyahta na haresmo

tilehsa Yesus ago disaipel 12 na teqmataw asor nenaq in Yesus lilutugim osad gamuk awowun in bi-laqyaqta nagan ago tisusumun ugiy.11 Susumun ugan in gibilan, NegmoGod ago maror aduganib osayta ham.Nazaq iyan ya God ago maror abealulin ulilemim usaqta na bilaqsa nehuritayta ham. Teq mataw God agomaror asan ban osayta na ya gamukawowunmo amalib gibilenaiqta ham.Ya nazaq gitonsa,12 Mataw na gime saw waqad teq in

nagah araq ahol a hi waqaytaham. In gamuk huritad teq inginad a hi em hasayta ham.Luweq in ginad em hasadginad buliyid God in gigo daqmeqinta na tigiwalem nagham. Aisaya 6.9-10

Mat kabiyab wit anagin hunagta naago alulin

(Matyu 13.18-23; Luk 8.11-15)13 Haqad Yesus gibilan, Ne gamuk

awowun ka ago ginad a hi em hasay

Page 75: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 4:14 72 Mak 4:31ye? ham. Ne gamuk awowun ka alulinginad em haseq teq ne yaqgo gamukawowun bunmo ago ginad tiqem hasdaqaymo ham.

14 Ari ne huritiy ham. Wit ana-gin na in God ago gamukmo ham.15 Sa mataw asor in wit anagin danadekib woqaqta na nog ham. In Godago gamuk huritiyta nabmo Satanbolim God gamuk dimunta mataw nagigemab layta na ta walemaqta ham.

16 Teq mataw asor in wit anaginog agigin inaqtab woqaqta na nogham. In God ago gamuk huritim inginad bilaqsa hidmo waqayta ham.17Teq mataw na in bilaqne wit anininhaiqta nog ham. In God ago gamuk nagigemabmodiq ahiwazad inmuzinadsisaqmo a hi luwayta ham. Na eza-qgo in God muzayta na ago mataw ingimeqin tonad afaqan amo amonegsain God hulosayta ham.

18 Teqmataw asor in wit anagin amasasuqin inaqta amuganib woqaqtana nog ham. Mataw na God agogamuk huritayta ham. 19 Teq in ogka ago nagah kabemmo anadin emsamani-mo kat negad ginad hureqsa innagah kabemmo diq utetayta ham.Ginad meqinta na ginadib bolad inGod ago gamuk isihaqta ham. Isihsaiyan gamuk na in gigemab anon a hiemaqta ham.

20 Teq mataw asor in wit anaginog dimuntab woqaqta na nog ham.In God ago gamuk huritim in waqimwazayta ham. An gamuk na ingigemab anon emaqta ham. Matawna asor gigemab God ago gamuk anon30 nazaq giqemaqta ham. Sa matawasor gigemab God ago gamuk anon 60nazaq giqemaqta ham. Teq mataw naasor gigemab God ago gamuk anonkabemmo diq 100 nazaq giqemaqtaham.

Mataw lam miderim kuramab a hisihenayta

(Luk 8.16-18)21 Ari teq Yesus bilam, Mataw lam

miderimkuramabahi sihenaytaham.Ad in ban ahaqenib a hi emaytamo

ham. In lam miderim ulilib othenanoyad usaqta ham. 22 Nazaq iyan na-gah bunmo ulilemim usaqta na inteq ulal tiqiydaq ham. Teq nagahbunmo giqisihan usaqta na in teq sawanuwanib tugwahtiqdaq ham. 23Mataw nog in gidek inaq iyeq teq ingamuk ka huriteq ginad emiy ham.

24 Haqad Yesus gibilan, Gamuk nehuritayta ka ago ne ginad em hasiyham. Mat God ago gamuk huritadanad a hi em hasaqta na, God inmat naqanta anad emid a hi hastitay-daq ham. Ari mat God ago gamukhuritim anad em hasaqta na, Godin mat naqanta anad emid ayahmodiq tihastitaydaq ham. 25 Na ezaqgoGod in on mataw gigo nagah inaqtana bunmo nagah asor a ta negdaqham. Ad in mataw ginaghan haiqtana gibenab nagah asitmo wazayta natigiwalem bugdaq ham.

Didaq ahokan gwalaqta ago gamukawowun

26 Haqad Yesus gamuk awowunaraq kazaq ta bilam, God ago marorin bilaqnemat araq didaq anagin ogibhunegaq nazaq nog ham. 27 Mat nataromab usad zeqab in luwsa ago di-daq gwalim ezaq ayah iyaqta na agoin a hi huritaqta ham. 28 Og inmodidaq eman kabiyab gwalaqta ham.Danmeb diq ahokan gwalaqta ham.Ahokan sisaq iyim in azizorin emaqtaham. Ari abeb in anon emaqta ham.29 Anon na gihemeq ussa teq mat nabaqir waqeq a le tigiqurotdaq ham.Na ezaqgo in didaq waqgo akamantugwahtim ham.

Ay mastet anagin ago gamukawowun

(Matyu 13.31-32; Luk 13.18-19)30 Haqad Yesus bilam, Ya naga

diq atowun emeq bilaqid teq ne Godago maror anan ginad em daqay?ham. Teq ya naga gamukin amalibawowun hulsa ne hurit kem daqay?ham. 31 Ari God ago maror na inbilaqne ay mastet anagin amulikmonog ham. Mataw ay anagin na

Page 76: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 4:32 73 Mak 5:13kabiyab leyan in didaq anagin bunmogiquriyamim amik didiq iyim usaqtaham. 32 Teq abeb in gwalim ayahiyim in kwasin-kwasan kabiyabta nabunmo giquriyamim turaqta ham. Ingwalim aben aseseqmo iyan ah bolimabenab giririn emim amurnib osaytaham.

Yesus gamuk awowunmo on matawgibilenyaqta

(Matyu 13.34-35)33 Ari Yesus in on mataw God

ago gamuk gibilenad in gamukawowun kabemmo amalib nazaqmogibilenyaqta. Gibilenad mataw nagagamukin hurit daqayta na in anademadmo in gamuk awowun nazaqmogibilenyaqta. 34 Teq in gamuk araqdiq alulin a hi gibilenyaq. Haiqgam.In gamuk awowunmo gibilenyaq. Ariin ago disaipel-mo nenaq giholbinmoosad teq in gamuk alulin tigibilenkemyaqta.

Yesus bilaqan tim ayahta kute nam(Matyu 8.23-27; Luk 8.22-25)

35 Ari kam nabmo imisor Yesusin ago disaipel gibilan, I yuw uru-mun kozaq ban lehuq ham. 36 Haqandisaipel in mataw biyahta na gihu-losadmo in Yesus muy amalib ostanab le gwalim Yesus inaq tilehiy.Lehsa mataw asor gimuyin inaqta naYesus muzim inaq tilehiymo. 37 Lehsatim ayahta eraqad yuw eman sor-tukim muy amuganib woqad ate tug-walnan tonyaq. 38 Ari na teko Yesusmuy abe ban hartiy qwayim tuqus.Ussamo tim eraqsa ago disaipel bobulonan in kayeq tiqiy. Kayeq iyanin buloniy, Tisa haqiy, i tumoqnantonauq haqiy. Ni i ginan ninad ahi meqniyaq e? haqiy. 39 HaqanYesus eraqim tim wadad teq in yuwatoranmo bulon, Muleqeq woq ham.Haqanmo tim hiqiysa yuw midemimahol a ta hi wol. 40 An Yesus in agodisaipel gibilan, Ne nagaqgo kazaqrabay? ham. Ne ezaq tonim Godanadin a hi emay? ham. 41 Haqandisaipel rabad in an tubulon yaqay,

Mat ka nog diq? haq yaqay. Tim yuwinaq in aqez huritayta haq yaqay.

5Yesus mat araq aholib bugaw

meqinta muz(Matyu 8.28-34; Luk 8.26-39)

1 Ari Yesus ago disaipel nenaq leyuw urumun kozaq ban tugwahtiqiy,uliq Gerasa gigo og saw ban.2 Gwahtiqim Yesus muy hulosimitiqsamo mat araq ago bugawmeqinta inaq luwaqta na hodhodhulosim in agerab tubol. 3-4 Matna hodhodabmo luw osyaqta. Ossamataw in wazan yo hiqiy yaqayta.In mat na aben amub am wazanhaiq. Ad in sen-ib am wazan haiqmo.Kam kabemmo in abensen sen-ib am waz yaqayta teq in sen nagibultayad hankap asenab usta nawolzilayyaqtamo. In mat awazmeqin diqta. 5 Sirisirimo zeqab teqtaromab in hodhodab teq garahabosad in ek tonad inmo ahol asan gigibqwatayyaqta.

6 Ari mat na Yesus pesanmo bolsaahol waqad in sibim bolim Yesusanognib abakbakan ulum laquwimtur. 7Turad in dedibmo lileyim bilam,Yesus ham ni God Ulilibta atatin ham.Ni ya ezaq itonnan bol? ham. Ya Godameb nibilenaiq ham. Ni santitiy hiyag ham. 8 Na ezaqgo Yesus tekomotubulon, Bugawmeqin ham ni mat kahulosad gwahtiq ham. 9 Haqad teqin susumun ug, Ni ninan ezaq? ham.Haqan in bilam, Ya inan Kuluwmoham. Na ezaqgo i mataw kabemmodiq ham. 10 Teq mat na anad awazmeqin amalib ame kabemmo Yesusbulonyaq, Ni saw kab bugaw hi gimuzhaqyaq.

11 Haqsa bul gihumaban araqayahta didaq neqad garah aman-manib sinsinmo turiy. 12Tursa bugawmeqinta nagan ginad meqniysaYesus buloniy, Ni i giqemid i bulko gimuganib le woquq haqiy.13 Haqan Yesus bilam, Lehiy ham.Haqanmo mat aholib bugaw meqinta

Page 77: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 5:14 74 Mak 5:34giqusiyta na gwahtiqim le bul nagimuganib tuwoqiy. Woqanmo bulbunmo sibim wole garah asibsibranibbayhilek tonim yuwmeb woqan yuwgineqanmo tumoq bugiy. Bul nabunmo gigo ginulinqan 2,000 nazaq.

14 Ari mataw bul giwamuzim osiytana in daq na ahol waqad titukiy.Tukim lehad uliqab teq saw haresmoin nagah ahol waqiyta na awaga-mun tibilaqiy. Bilaqsa on matawhuritim in nagah na ahol waqnantilehiy. 15 Lehim in Yesus ago hibbolim mat kwaziqmo bugaw meqintakabemmo amuganib usiyta na in aholtuwaqiy. Mat na anad dimuntawaqim tubusan welim ossa in aholwaqad tirabiy. 16 Rabsa mataw gimebdaq ahol waqiyta na in mat kwaz-iqmo bugawmeqinta aholib usiyta naawagamungibilenad teq in bul ago bi-laq toniy. 17 Bilaqan mataw na Yesusabe yahad buloniy, Ni saw ka huloseqleh haqiy.

18 Haqan Yesus le muyib tugwalsamat bugaw meqinta aholib usan ingimuzta na in inaqmo lehnan anadbilaqsa in anad awaz meqin amalibYesus bulonyaq, Ya ninaq lehdaiqhaqyaq. 19 Haqsa Yesus hulos. Hu-losad inmat na bulon, Ni ningo uliqabnisenlul gigerabmo leh ham. Leheqteq Iyahta daq ayah diqmo em nigtana teq in ni ninan anad meqniyta nani gibilen ham. 20 Haqan mat na sawanan Dekapolis* haqayta nab lehimuliq bunmo luwad in nagah Yesusinmen amta na tibilaq bugyaq. Samataw bunmo huritim gihol turuhnemyaq.

Yesus aw araq ned hunegaqta wasti-tayim teq in maror araq amiy tumomtawazan eram

(Matyu 9.18-26; Luk 8.40-56)21 Ari teq Yesus ago disaipel nenaq

yuw-kurorqan Galiliy urotim aquru-mun kozaq ban ta lehiy. Lehanmataw kabemmo bolim Yesus agerabhumab tuwoliy, yuw na aqurumnib.

22 Humab wolim Yesus inaq nab ossaJuda gigo bit humab wolayta agodanmebta araq anan Jairus haqay nabolim Yesus asen agerab ahol hulosanwom. 23 Ahol hulosan woqim usadin anad meqniysa ame kabemmo bu-lonyaq, Yaqgo amun aw amikta tu-moqnan diq tonaq haqyaq. Ni boleqniben aholib emeq wazid in aholdimniyeq hi moqan haqyaq. 24HaqanYesus in inaq ago bitab tilah.

Lehsa on mataw kabemmo Yesusmuzim inaq lehad teq in aholib so-qotim diq inaq leh yaqay. 25 Lehsaaw araq moqad sirisirimo ned hune-gyaqta na in Yesus muzim mataw nanenaq tilehyaqmo. Ulig 12 nazaqmoqna aholib usta. 26 Ussa mataw gimeinaqta santitiy ayahmo ug yaqayta, inahol dimniydaq haqad. Teq haiq. Awna agomani kabemmomataw na gigohib hulos bugta teq in agomoq na asita hi hiqiyyaq. Haiqgam. In aholibmoq ayahmo diq iyyaq. 27-28 Ari awna Yesus ahol awagamun huritim inanad tiqam, Ya iben Yesus ago tubu-sanmo wazeq teq ya ihol tidimniydaqham. Haqad in bolim mataw biyahtana gilikmanib gwahtiqimnenaq lehadin Yesus abun ban loqimmo aben lein ago tubusan tuwaz. 29Wazimmo inago ned muran diq nawaqmo tumay.Mayan aholib moq tihiqiyan in aholtiloyin. 30 Loyinsa Yesus ago zawayasor tuhulos ugim lahta na ago in aholtiloyinmo. Nazaq iyan in ahol bu-liyim bilam, Nog aben yaqgo tubusanwaz? ham. 31 Haqan ago disaipelbuloniy, Ni mataw kabemmo soqotnigim ninaq lehayta ka a hi gibiyaqe? haqiy. Ni nagaqgo susumunimbilam, Nog aben yaqgo tubusan wazham? haqiy. 32 Haqan teq haiq.Yesus saw waqim le bol, nog diq daqna amta na ago haqad. 33 Sa aw nain nagah aholib gwahtimta na agoanad emad in tirabyaq. Rabad inbolim Yesus anognib abakbakan ulumlaquwim turad nagah aholib gwah-timta na in tibilaq bug. 34Bilaq bugan

* 5:20: Nan Dekapolis ka alulin in ‘Uliq 10’ haqayta.

Page 78: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 5:35 75 Mak 6:9Yesus bulon, Ya imiy ham ni ya inanhelmo hamta naqmo niqeman ni ni-hol tidimniy ham. Ningo moq ti-hiqiyan ni le nigem dimniysa os ham.

35 Ari Yesus gamuk bilaqad nabtursamo Jairus ago bitab mataw asorosim bolim in gigo mat ayahta nadanib ahol waqad buloniy, Ningoamun aw tumom haqiy. Nagaqgo iTisa atuw a ta bulam? haqiy. 36HaqanYesus gamuk na ago adek a hi emadin Jairus bulon, Ni hi rab ham. NiGod amomo anan helmo haq ham.37 Haqad teq in on mataw bunmo gi-wasihan nab tursa in Pita teq Jemsama Jon inaq naqmo giwaqim ne-naq tilehiy. 38 Lehim in Jairus agobitab tugwahtiqiy. Gwahtiqim inmataw ek tonad gaq wazad ossa ti-gibiy. 39 Gibiyad in lehim gibilan, Nenagaqgo gaqad saw zunad osay? ham.Amun aw na a hi mom ham. In usaqham. 40 Haqan on mataw na bunmoin aqez tiyuquwuniy. YuquwunsaYesus gimuzan asanib gwahtiqsa inamun anen amam teq inmo ago dis-aipel ezeqman na giwaqim nenaq bitadugan amun usaqta nab le tugwah-tiqiy. 41 Gwahtiqim in amun na abenwazim in Juda gigo nanib bulonimkazaq bilam, Talita kumi ham. Nain kazaq bilam, Amun aw amik, nieraq ham. 42Haqan hidmo in eraqimtiloq gelyaq. (Amun aw na ayah tiqiybugim in ago ulig 12 nazaq tiqiyta.)An amun anen amam in nagah nagimeb ahol waqim in gihol turuhnem naqmo diq hiqiy. 43 Sa Yesusatoranmo gibilan, Nagah ka ago nemat araq hikidik buloniy ham. Haqadin amun didaq ugid neqgo gibilan.

6On mataw uliq Nasaret-ibta Yesus

gileh ugiy(Matyu 13.53-58; Luk 4.16-30)

1 Ari Yesus uliq na hulosim inmoago uliq diq Nasaret-ib lehsa inago disaipel muzim inaq tilehiy.2 Lehim Juda gigo lotu akamnib Yesusbit humab wolaytab gwahtiqim in

mataw God ago gamuk tigibilenyaq.Gibilensa mataw kabemmo Yesusago gamuk huritad in gihol turuhnemsa bilaq yaqay, Mat ko gamukbilaqaqta na in edob diq wam? haqyaqay. In anad usaqta ko ezaq diqtain wam? haq yaqay. In ezaq diq tonimanad emsamo nagah gwahtiqaq? haqyaqay. 3Mat ko in igmo gisenlul araqhaq yaqay. In bitmo emaqta amatinaraqta haq yaqay. In anen Mariya teqin amagniz Jems teq Josep teq Judasteq Saimon kawa osay haq yaqay. Teqahiyan kawa i nenaq osauqmo haqyaqay. In nazaq haqad Yesus anangigem timeqniy yaqay.

4 Gigem meqniysa Yesus gibilan,Mat God ago nantut bilaqaqta na abinuliq bunmo usaqta ham. Ari inmoago uliqab teq in asenlulib teq in agobitabmo diq in ahol abin haiqta ham.

5 Nazaq iyan in daq azawayin in-aqta araq diq uliq nab a hi emyaq.In mataw gigo moq inaqta naqmoamulik-mulikmo giholib aben emimgiwazsa in dimniy yaqay. 6Teqmatawuliq nabtana in ananhelmoahi haqsaiyan in anadnad emyaq.Yesus in ago disaipel agozaway giqisihunsa teq inago a hi hurit kem yaqayYesus disaipel 12 na kabiy nag(Matyu 10.5-15; Luk 9.1-6)

Ari Yesus saw nab uliq-uliqgoluwad in God ago gamuk on matawtigibilenyaq. 7 In nazaqmo emadluwim kam nab in ago disaipel 12na gibilenan boliy. Bolan inmoahol abinib bugaw meqinta gimuzgoazawayin in negim teq in giqemangiger giger tilehiy. 8 Lehsa in gibilan,Ne lehad es araq waqeq ad hi lehiyham. Ne katekmo wazeq ulum ugeq alehiy ham. Teq ne ziy araq es sihengohi waqiy ham. Ad didaq araq neqgotaad hi lehiymo ham. Teq mani araqne giholib hi usanmo ham. 9 Negigo gisendugan gisenab tiqem daqayham. Teq ne tubusan gigermo giholsiheneq hi lehiy ham.

Page 79: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 6:10 76 Mak 6:2610 Haqad in gibilan, Ne uliq araqab

le tugwahtiqeq bitbitmo leheq hi osiyham. Bit amulikmo ne os daqaytanabmo ne osiy ham. Oseq teq ne erauliq araqab lehiy ham.

11 Ari ne le uliq araqab gwahtiqidmataw uliq nabta na in ne gibay-muzad gigo gamuk a hi huritsa teq neuliq na huloseq uliq ta araqab lehiyham. Lehad ne gisen aqogin uliq nabwolhamid woqan ham. Woqid teqmatawna in gigo daq na anadin tiqemdaqay ham.

12 Haqan disaipel lehim on matawgibileneq bilaq yaqay, Ne ginad bu-liyeq gigo daq meqinta gileh ugiy haqyaqay. 13 Haqad in bugaw meqintakabemmo gimuzad teq in mataw gigomoq inaqta na giholib masil emadgiwastitay yaqay.

Jon mataw huz negyaqta na woleman mom

(Matyu 14.1-12; Luk 3.19-20; 9.7-9)14 Ari mataw saw nabta gigo king

Herot in Yesus abin tuhurit. Naezaqgo Yesus abin saw bunmo lehimayah tiqiy bug. An mataw asor inanan bilaq yaqay, Jon mataw huznegyaqta na moqan God hodhodabwazan ta eram haq yaqay. Nazaq iyanin aholib zaway ayahmo usaqta haqyaqay. 15 Sa mataw asor bilaq yaqay,Ko Elaija haq yaqay. God mat emidbo Iyahta ayon dan wastitaydaqta naamatin inmo haq yaqay. Teq matawasor bilaq yaqay, Ko God ago nantutaraq haq yaqay. Mataw kwaziqmoGod agonantut bilaq yaqayta naqantaaraq haq yaqay.

16 Haqsa Herot gamuk na huritimbilam, Kwaziqmo ya bilaqan Jonmataw huz negyaqta na anat urottayiyta ham. Ta teq God in hodhodabwazan ta eram daqagya ham.

17-18 Na ezaqgo kwaziqmo Herotin ama Filip awe Herodiyas hureqimaholyon wam. In daq nazaq emanJon tutimmo bulonyaq, Ni God agogunun ayahta itiyonim ni nima awewamta haqyaq. Haqsa teq Herot in

agomataw asor giqeman lehim in Jonwazim tiqirquriy.

19 Irquran ossa Herot aweHerodiyas agem meqin diq Jon ugadin anad emyaq, In moq nagta haqyaq.Haqad teq in wol emgo dan nagun yohiqiyyaq. 20Na ezaqgo aduw Herot inJon rabunad alowan tonyaqta na ago.Herot anad emyaq, Jon in mat dimundiqta daq araq meqinta a hi amtahaqyaq. Haqad in Jon gamuk bilaqsahuritad anad kabemmo emyaqta teqin huritnan anad bilaqyaqmo.

21 Ari abeb Herodiyas aduw Herotanen iqamta na akaman tugwahtim.Gwahtiqan kam nab Herot humabaraq ayahta tiqam. Emim in matawaseseqta in nenaq gavman ago kabiymuzayta na teq mataw bab emaytagigo aseseqta na teq saw Galiliy-ib mataw marorta nagan in gibile-nan bolan nenaq humab wolim di-daq neqad tuqosiy. Ossa Herodiyasgibiyad anad tiqam, Ari muran ya Jonwol emdaiqta adanteqin inaq tiqiyham. 22 Haqad Herodiyas in amiyeman lehim bit na aduganib gwah-tiqim dorsa Herot ago mataw nenaqin amun aw na ahol waqad gimetisiriryaq. An abeb Herot aw barastana bulonim bilam, Ni naga diq waq-nan ninad bilaqaq? ham. Na niya ibilenid ya tinigdaiq ham. 23 Godya ibiysa ya bilaqaiq ham. Ni nagadiq anan susumun yagid ya tinigdaiqham. Ari ni ninad yaqgo og ya wa-muzaiqta na liqabmo uroteq asor nig-daiq haqid na dimunmo ya tinigdaiqham.

24Haqan amun aw na asanib gwah-tiqim lehim in anen tisusumun ug,Ya le naga diq anan bilaqdaiq? ham.Haqan anen bilam, Ni Jon mataw huznegyaqta naqmo afaqin waqgo bilaqham. 25 Haqan amun aw na hidmolehim in Herot atoranmo bulon, Mu-ranmo ni Jon mataw huz negyaqta naanat uroteq afaqin degib emeq a boyag ham.

26 In nazaq bilaqan Herot afaqantiqiy. Na ezaqgo in ago mataw nagimeb helmo ulilib hamta na anadin

Page 80: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 6:27 77 Mak 6:48-49emad in amun aw na aqez othasnanatuw tihiqiy. 27 Ad hidmo in agomat araq bab emaqta eman in Jonafaqin waqeq a bolnan tilah. Lehimin bit giqirquran osaytab gwahtiqimJon anat urot tayim afaqin tuwam.28 Waqim in degib emim a bolim awbarasta na ugan in waqim a le anentuqug. 29 An abeb Jon ago disaipelin Jon wol emiyta na ago huritim inbolimasanwaqima le hodhodab tiyaytoniy.

Yesus on mataw 5,000 nazaq didaqnag

(Matyu 14.13-21; Luk 9.10-17; Jon 6.1-13)

30 Ari Yesus ago mataw in giqe-man uliq-uliqgo lehiyta na mule-qim ta bolim Yesus agerab humabtuwoliy. Humab wolim in lehimkabiy emiyta na teq gamuk bunmoinmataw gibileniyta na awagamun inYesus tubuloniy.

31 Bulonsa kam nabmo matawkabemmo leh bolsa Yesus ago disaipelnenaq gikabiyan emad in didaq neqdaqayta akaman haiq iy yaqay. Nazaqiyan Yesus in ago disaipel gibilan,Bolsa i gimomo saw araq amatawunhaiqtab leheq asitmo ginamur emuqham. 32 Haqad in muyib gwalimsaw araq amatawun haiqtab in gimotilehiy.

33 Lehsa mataw kabemmo gibiyadginad emiy, Ko in saw nabmo tilehayhaqiy. Haqsa mataw uliq kabemmoera gisenab yuw adek muzim ameblehim saw nab tugwahtiqiy. Gwah-tiqim tuqossa teq Yesus ago disaipelnenaq muyib abeb le gwahtiqiy.

34Gwahtiqim Yesus muy hulosad ledubub gwalimmo ame le on matawkabemmogibiyad in ginan anad time-qniy. Mataw na bilaqne sipsip ginam-ren haiqta os nog iy yaqay. Nazaqiyan Yesus suleq dimdimunta kabe-mmo tigibilenyaq. 35 Gibilenad ossazeq tuwolehnan tonsa Yesus ago dis-aipel bolim tubuloniy, Zeq tuwolehaq

haqiy. Teq saw ka amatawun haiqtahaqiy. 36 Ni on mataw ka giqemidleheq kabiy uliq sinsin usayta kogabgiholmen didaq zayeq neqiy haqiy.

37 Haqan Yesus amenin emim gibi-lan, Negmo didaq negid neqiy ham.Haqan in bilaqiy, Sey haqiy, i gigo 200kina* i a leheq bret kabemmo zayeqmataw biyahta ka negid neq daqaytana edowa? haqiy. 38 Haqan Yesustisusumun nag, Ta ne gigo bret ganimusaq? ham. Leheq ahol waqiy ham.Haqan in lehim ahol waqim bolimYesus buloniy, I gigo bret abaynaginteq nabiq giger nazaqmo usaq haqiy.

39 Haqan Yesus gibilan, Ne matawgibilenid in humab ame ame emeqteq sisihun dimunta kogab osiy ham.40 Haqan in mataw gibilenan tuqosiy.Mataw humab asor 100 teq matawhumab asor 50 nazaq in osiy. 41 OssaYesus bret abaynagin na teq nabiqgiger na waqim ame ulilib gwalsa inGod esey ugim teq in bret na orqayimago disaipel tinag. Negan in a lemataw negan tineqiy. Teq nabiq gigerna Yesus nazaqmo orqayim matawbunmo negan tineqiymo. 42-43Neqantigiyuninan teq bret na nabiq inaqabeyan ayahmo ussa disaipel kuram12 nazaqmo giwaqim gisihenan atetugwal bug. 44 Ari mataw didaqneqiyta na ginulinqan kabemmo diq5,000 nazaq.

Yesus yuw amalib bayim lah(Matyu 14.22-33; Jon 6.16-21)

45Ari Yesus in ago disaipel giqemanmuyib gwalim in ameb yuw-kurorqanGaliliy urotim aqurumun kozaq uliqBetsaida-ib tilehiy. Lehsa inmo osimmataw dauh biyahta na giqemangiquliqab tilehiy. 46 Lehsa Yesusgihulosim garahab God inaq gamukemnan tugwalah. 47 Gwalehimossa imisor diq tiqiysa ago disaipelgimuyin inaq yuwmeb liqabmotiqiyiy. Iysa Yesus wole yuwaqurumnib titur. 48-49 Tursa ago

* 6:37: 200 kina in bilaqne mat araq kalam 8 nazaq aduganib kam bunmo kabiy emdaqta na ameninnog.

Page 81: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 6:50 78 Mak 7:10disaipel na tim ginobun ban bolsain giholtuw bulad luwsa in tigibiy.Gibiyad saw tihastitaynan tonsatarom asor ussamo in disaipel gigerabyuw bayim tilah. Lehim in disaipelgimeb gwahtiqeq bo lehdaiq haqsamodisaipel in Yesus yuw bayim lehsaahol waqad in rabim ek tonim bilaqiy,Ko witag bo lehaq haqiy.

50 Haqsamo Yesus hidmo gibilan,Ne giwaz meqniyiy ham. Ka yaqmolehaiq ham. Ne hi rabiy ham.51 Haqad in muyib gwalanmo timtimidam. Mideman disaipel giholriten lamsa ginadnad tiqem yaqay.52 Na ezaqgo in ginad gigem soqotimussa in Yesus mataw didaq nagta naabe alulin anan ginad a hi em hasiy.

Yesus uliq Genesaret-ib mataw mo-qayta kabemmo giwastitayan dimniyiy

(Matyu 14.34-36)53 Ari Yesus ago disaipel nenaq

yuw-kurorqan Galiliy urotim lehimurum kozaq ban uliq Genesaret agolan ezab tugwaliy. Gwalim saw nabin muy am wazan us. 54 Ussa Yesusmuy hulosim hitiqsa mataw hidmoahol tuwaq hasiy. 55 Ahol waq hasadin saw nab uliq haresmo sibim lehadgibilensa mataw bunmo Yesus edobosaqta na huritad in giyogniz gigomoq inaq na banab giqemim gisorimgiqad tubol yaqay.

56 Sa Yesus saw nabmo uliq as-eseqtab teq uliqben amikmiktab inlehsa mataw in giyogniz gigo moq in-aqta na giwaqeqmaket-ib giqad leheqgiqemid us yaqay. Usad in Yesusatoran diqmo bulon yaqay, Ni onmataw gigo moq inaqta ka gihulosidin giben ningo tubusan adekmowaziyhaq yaqay. Haqsa onmatawYesus agotubusan adek waz yaqayta na bunmogihol tidimniy yaqay.

7God ago maror i gisesan gigo gunun

giquriyam(Matyu 15.1-19)

1 Ari Farisi asor teq mataw Mosesago gunun hurit kemiyta na asor in

Jerusalem hulosim bolim Yesus agohib humab tuwoliy. 2 Humab wolimosad in Yesus ago disaipel gisesanJuda gigo gunun a hi muzinim gibena hi suholimmo didaq neqsa in ti-gibiyiy.

3 Na Farisi teq Juda bunmo in gis-esan gigo gunun muzinad in giben ahi suholim didaq a hi neqayta, luweqGod ameb i gihol anumlan inaq iy-daq haqad. 4 Teq mataw na maket-iblehimmuleqimahi huzimmo indidaqa hi neqaytamo. Ad in gisesan gigogunun naqanta kabemmomuzinayta.Muzinad in gigo reb, deg, gog teq bangisuholaytamo.

5 Nazaq iyan Farisi giyogniz matawMoses ago gunun hurit kemiyta nanenaq in Yesus tisusumun ugiy, Ezaqtonim ningo disaipel in i gisesan Judagigo gunun a hi muzinim in giben a hisuholimmo didaq tineqay? haqiy.

6 Haqan Yesus gibilan, Ne matawgimileqmeqinta ham. Kwaziqmo Godago nantut Aisaya in ne gilum kemimgamuk araq kazaq mar ton ham.On mataw ka giqezabmo God abin

iluwayta haqad in bilam ham.Teq in ginad gigem pesanmoGod ago hib usaqta haqad inbilam ham.

7 Mataw na God abin samantailuwayta haqad in bilam ham.In mataw og kabtaqmo gigogunun anan bilaqay, Godago maror dimunta haqaytahaqad in bilam ham. Adin gunun naqmo matawgiqisihunayta haqad in bilamham. Aisaya 29.13

8 Ari Aisaya bilamta nazaq diqmo neemad ne God ago gunun tuhulosimne gisesan gigo gunun naqmo waznaqmo hiqiyayta ham.

9 Haqad Yesus bilam, Ne God agogunun dimunta walemad ne gisesangigo daq naqmo wazgo ne tuhu-rit kemiyta ham. 10 Moses bilam,Ni ninen nimam giwazinad gilumsihhaqad in bilam ham. Teq in bilam,Mat araq anen amam a hi giqudinad

Page 82: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 7:11 79 Mak 7:27gamuk meqinta amalib gibilawunidne wol emid moqan haqad in bilamham. 11Ta teq negmo kazaq bilaqaytaham. Mat araq in anen amam gilum-sihgo ago nagah giqusdaqta teq ingibileneq bilaqdaq, Yaqgo nagah ka inKorban iyim usaqta haqdaq haqaytaham. (Hibru nan Korban haqayta naalulin in kazaq. Nagah God abinibeman usaqta haqayta.) 12 Mat nagamuk awaz meqinta nazaq gibileneqteq abeb in anad buliyeq ago nagah naamalib anen amam gilumsihgo haqsane wasihayta ham. 13 Nazaq iyan negisesan gigo gunun waqiyta naqmone muzinad ne God ago gamuk bayanwoqim samanta usaq ham. Ad ne daqnaqanta kabemmo emayta ham.

Yesus daq meqmeqinta mataw giqe-manGod ameb gihol anumlan inaq iyaqtana ginan bilam

(Matyu 15.10-20)14 Haqad Yesus on mataw nab

turiyta na a ta gibilenan bolan ingibilan, Ne bunmo yaqgo gamukka huriteq teq ne ginad em hasiyham. 15 Nagah asanib usaqta namat aduganib lehim in mat na aholeman God ameb anumlan a hi iyaqtaham. Haiq ham. Nagah mat aduganibusaqta naqmobo asanib gwahtiqim inmat na ahol eman God ameb anumlaninaq iyaqta ham. [ 16 Mat aw nog ingidek nan huritgo usaqta na in gamukka hurit kemiy ham.]

17 Haqad Yesus ago disaipel ne-naq mataw gihulosim bitab tilehiy.Lehimmo disaipel in Yesus gamukawowun bilamta na ago tisusumunugiy. 18 Susumun ugan Yesus gibilan,Ne mataw aseseqta ginad a hi emhasayta ko nog ne ham. Ne ginad ahi emay daqag ham. Nagah bunmoasanib usaqta na mat aduganib lehimin mat na ahol eman anumlan inaqa hi iyaqta ham. 19 Na ezaqgo na-gah nazaqta na in mat agemab lehimaholib a hi usaqta ham. Haiq ham.Na mat abekoqib lehim le yayib wole-haqta ham. (Yesus nazaq haqad, indidaq bunmo anan dimunmo ham.)

20 Haqad in bilam, Nagah mataduganib usaqta naqmo bo asanibgwahtiqim in mat na ahol emanGod ameb anumlan inaq iyaqta ham.21 Ari mataw giduganib daq meqintagigemab gwahtiqad giqeman giholanumlan inaq iyayta na kagzaq ham.Ni ninad meqmeqinta nigemab us-aqta ham. Teq ni an a hi waqadmo anharesmo hureqim inaq usaqta ham.Teq ni rin tonaqta ham. Teq ni matwol emaqta ham. 22 Teq ni an alulibhureqaqta ham. Teq ni mataw gigonagah utetaqta ham. Teq ni daqmeqinta amo amo emaqta ham. Teqni nan katiyta bilaqaqta ham. Teqni yaqmo ag haqad daq daq emaqtaham. Teq ni mataw ginan nigemmeqniyaqta ham. Teq ni mataw gibi-lawunaqta ham. Teq ni nihol abinwazan eraqaqta ham. Teq ni ninada hi em hasadmo daq emaqta ham.23Daq meqinta nawa nagan bunmo inmat aduganib usim bo asanib gwah-tiqim in mat na eman God ameb aholanumlan inaq iyaqta ham.

Aw araq Fonisiya-ibta Yesus ananhelmo ham

(Matyu 15.21-28)24 Ari Yesus uliq na hulosim in

uliq araq anan Tair haqaytab tilah.Lehim in bit araq aduganib gwah-tiqim ulilemim os, mataw ya edob os-aiqta na a hi hurit daqay haqad. 25Teqhaiq. Amun aw araq aholib bugawmeqinta usaqta na anen inYesus edobosaqta na tuhurit. Huritim in hidmolehimYesus anognib abakbakan ulumlaquwim turad afaqin mulbunim ogibwom.

26 Aw na in Juda aw a haiqta.In Grik nan bilaqyaqta teq in agouliq diq Fonisiya saw Siriya-ibta. Inlehim Yesus anogib abakbakan ulumlaquwim turad tubulonyaq, Ni yaimiy aholib bugawmeqinta usaqta namuzid lehan haqyaq. 27 Haqsa teqYesus bulon, Ni hulossa yaqgo onmindidaq negid giyunin bugid teq ham.Luweq ya onmin gimen didaqta nawaqeqgaunnegidneqsa yaqgoonmin

Page 83: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 7:28 80 Mak 8:12gigemnan moq daqay ham. Daq nawana in dimun a haiq ham.

28 Haqan aw na amenin emim bu-lon, Mat Iyah ham ni helmo bilaqaqham. Ta teq ningo onmin didaq neqsaaneglan ban ahaqenib woqsa gaunneqaytamo ham.

29 Haqan Yesus bulon, Ni nazaqhaqaq na ni muleqeq leh ham. Bugawmeqinta na ni nimiy tuhulos ug ham.

30 Haqan aw na muleqim aquliqabta lehim bugaw meqinta na amiytuhulos ugan amiy banab dimunmoussa in ahol tuwam.

Yesus mat araq adek haiqta gamuk ahi emaqta wastitayan dimniy

31 Ari Yesus uliq Tair hulosim inuliq Saidon-ib tilah. Lehimuliq nahu-losadmo in saw araq anan Dekapolis*haqaytab gwahtiqim yuw-kurorqanGaliliy aqurumnib tilah. 32 Lehanteq mataw in mat araq adek haiqtagamuk a hi emaqta waqim ad Yesusagerab tuboliy, in bulonid aben matna aholib emeq wastitaydaq haqad.33 An Yesus mat na waqim matawna gihulosad lehim in giholbinmotituriy. Turad Yesus aben balaw-waz gigermomat na adeksanib tiqam.Emim teq aben ta waqim abenab kus-luwim in mat na amileqib tiqammo.34 Emadmo in ame ulilib gwalsa aholaqurin ayahmo gwahtiqsa inmo agonanib bilam, Efata ham. Na in kazaqbilam, Ni nidek hastitayan ham.

35 Haqanmo mat na adeksan hasti-taysa amileq abunbunan iyim usta nahulos uganmo in gamuk dimunmotibilaqyaq. 36 Sa Yesus mataw na gibi-lan, Ne nagah kawa ya emta ka agonemat araq hikidik buloniy ham. Teqhaiq. Mataw na bilaqnan zaway diqiy yaqay. 37 Sa mataw bunmo huritimbilaqiy, Helmo haqiy. Mat na nagahbunmo dimunmo emaqta haqiy. Inmataw gidek haiqta na giwastitaysain gamuk tuhuritayta haqiy. Ad inmatawgiqez haiqta na giwastitaysa ingamuk tibilaqaytamo haqiy.

8Yesus on mataw 4,000 nazaq didaq

nag(Matyu 15.32-39)

1 Ari kam nab mataw kabemmoYesus agerab humab ta woliy. Humabwolim osad in didaq a boliyta natineq bugiy. An Yesus in ago dis-aipel gibilenim bilam, 2 Ya on matawka ginan inad timeqniyaq ham. Yanenaq kam ezeqmanmo osan in gigodidaq tihiqiy ham. 3 Luweq in gigem-nan moqad ossa ya giqemid lehad ingime sinsanid danib woq daqay ham.Mataw ka asor pesanmo boliyta ham.4Haqan in ago disaipel bilaqiy, Saw kaamatawun haiqta haqiy. I edob didaqwaqeq mataw ka negid neq daqay?haqiy. 5 Haqan Yesus tisusumun nag,Ta ne gigo bret ganim usaq? ham.Haqan in bilaqiy, Bret 7 nazaq diqusaq haqiy.

6Haqan Yesus onmataw biyahta nagibilenan ogib tuqosiy. Ossa in bret 7na waqim God esey ugim in orqayimteq in ago disaipel ibergo tinag. Ne-gan in mataw gigo hib iberim iberima tilehiy. 7 Ad in gigo nabiq amik-mikta amulik-mulikmo usta na Yesuswaqim God esey ugan in ago dis-aipel waqim tiqiberiymo. 8An matawneqan tigiyunin bug. Giyunin bugandidaq abeyan asor osan disaipel ku-ram 7 giwaqim amalib tigisiheniy.9Mataw na ginulinqan kabemmo diq4,000 nazaq. An Yesus on matawna gibilenan giquliq-uliqgo tilehiy.10LehsaYesus ago disaipel nenaqmuyaraqab gwalim saw anan Dalmanutahaqaytab tilehiy.

Mataw Yesus daq araq azawayin in-aqta emsa ahol waqnan bilaqiy

(Matyu 16.1-4)11 Lehan teq Farisi asor Yesus

agerab tuboliy. Bolim in Yesus ulumwaqad buloniy, Ni God bulonid in daqaraq azawayin inaqta em gwahtiqsa iahol waqad teq i ni ninan helmo ti-haqam haqiy. 12Haqan Yesus in Farisi

* 7:31: Mak 5.20 nab teq ni gamuk ‘Dekapolis’ ka alulin ahol waqdaq.

Page 84: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 8:13 81 Mak 8:31gimuganmeqinta na tiloyinim in aholafaqan tiqiy. Ahol afaqan iyad aholaqurin ayahmo gwahtiqsa in bilam,Nagaqgo mataw muran kam kabta kain daq azawayin inaqta ahol waqnanbilaqay? ham. Ya helmo bilaqaiqham. God daq araq azawayin inaqtamataw muran kam kabta gimen a hiem negdaq ham. Haiqmo diq ham.

Farisi giyow Herot inaq gigo gamukawowun

(Matyu 16.5-12)13 Haqad Yesus ago disaipel ne-

naq in mataw na gihulosad muyibta gwalim in yuw urotim aqurumunkozaq ban tilehiy. 14 Lehad disaipelgidek zizalan in bret kabemmo a hiwaqiy. Bret amulikmo muyib ostanaqmo in a lehiy.

15 Lehad luwimmo Yesus era agodisaipel tigibilan, Ne Farisi teq Herotinaq gigo yis anan gihol waz naqmohiqiyiy ham. 16 Haqan disaipel ingimo an bulonim bilaqiy, I brethaiqgam iyan daqag in bilaqaqyahaqiy.

17 Haqsa Yesus huritad teq in gibi-lan, Ne nagaqgo “i bret haiq” haqadosay? ham. Ne gime haiqta iyimginad a hi em hasay ye? ham. Neginad gigem soqotim usaq e? ham.18 Ne gime inaqta teq ne nagah ahola hi waqayta ham. Ne gidek in-aqta teq ne gamuk huritim ginad ahi em hasayta ham. Ne gidek tiz-izal daqag ham. 19 Ya bret abay-naginmo orqayim mataw 5,000 negtana abeyan ne kuram ganim siheniy?ham. Haqan disaipel bilaqiy, Na ikuram 12 nazaqmo gisihen haqiy.

20 Haqan Yesus bilam, Teq ya bret7 na orqayim mataw 4,000 negta naabeyan ne kuram ganim siheniymo?ham. An in bilaqiy, Na i kuram 7 naza-qmo gisihen haqiy. 21 Haqan Yesusgibilan, Kam gineh teq ne ginad emhas daqay? ham.Yesus in ago disaipel suleqnag

Yesus uliq Betsaida-ib mat araq amehaiqta wastitayan dimniy

22 Ari Yesus ago disaipel nenaqlehim uliq Betsaida-ib tugwahtiqiy.Gwahtiqan mataw in mat araq amehaiqta Yesus agerab a boliy, in Yesusbulonid in aben mat na aholib emeqwazid dimniydaq haqad. 23 An Yesusmat na abenabwazimaduliq asanbanle tugwahtim. Gwahtiqim in mat naameqnagnib kusluwim aben emimmotisusumun ug, Ni nagah araq aholtuwaqaq e? ham. 24 An mat na sawaholwaqad teq in bilam, Yamataw loqgelsa gibiyaiqta ham. Teq ya gibiysain bilaqne ay nog iyim turay ham.

25 Haqan Yesus aben mat na ame-qnagnib a ta am. Eman mat na ame-qnagin dimniyan in ame rireqim sawahol tuwaq kemyaq. 26 Sa Yesus matna eman ago bitab lehsa in bulon, Nibitab lehad uliq aduganib gwahtiqeqhi leh ham.

Pita Yesus ahol alulin bilaq siram(Matyu 16.13-20; Luk 9.18-21)

27 Ari Yesus ago disaipel nenaq er-aqim saw Sisariya Filipay gigo uliqamikmiktab tilehad luwiy. Lehadluwad teq Yesus in ago disaipel tis-usumun nag, On mataw ya inan nogdiq haqsa ne huritay? ham. 28Haqandisaipel bilaqiy, Mataw asor ni ninanJon mataw huz negyaqta na amatinhaqay haqiy. Sa asor ni ninan bilaqay,Ni Elaija haqay haqiy. Sa asor bilaqay,God ago nantut kwaziqta na gigo araqdaqag ni haqay haqiy. 29Haqan Yesusa ta susumun nag, Ta negmo ya inannog diq haqay? ham. Haqan Pitaamenin emim tibilam, Ni Krais ham.Godmat emid bo i gilumsihdaqta am-atin na ninmo ham. 30 Haqan Yesusgunun negim gibilan, Ari ne yaqgotuhurit kemiy ham. Teq ne ya iholalulin na ulalab hi bilaqiy ham.

Yesus bilam, Ya moqeq teq ta eraq-daiq ham

(Matyu 16.21-28; Luk 9.22-27)31Haqad Yesus in ago disaipel suleq

negim bilam, Mat Atatin teq santitiyayahmo tisordaqta ham. Sa Juda gigo

Page 85: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 8:32 82 Mak 9:10mataw marorta na teq mataw tamazemayta gigo aseseqta na teq matawMoses ago gunun hurit kemiyta nain gileh tuqug daqay ham. Ugad teqin wol emid tumoqdaq ham. Moqeqkam ezeqmanmo useq teq in kayeqiyeq ta eraqdaq ham. 32 Yesus inmomoqdaqta na ahol alulin nazaq bilaqkemanPitawaqimaddan adek ban lo-qimmo in tuwad. 33Wadan Yesus aholbuliyim ago disaipel bunmo gibiyadteq in Pita wadim bulon, Satan nitukeq ya igilehun ban leh ham. NiGod anad a hi muzaq ham. Haiqgamham. Ni mat og kabtaqmo anadmuzaq ham.

34 Haqad in mataw biyahta nagibilenan agerab boliy, in ago dis-aipel na nenaq. Bolan in gibilan, Mataraq ya imuzeq bolnan haqad anademeq in ahol wazid woqan ham. Adya afaqan soraiqta nazaqmo in sor-nan anad bilaqsa in ago kruse soridabetarib gwalan ham. In nazaq toneqteq in ya imuzeqbolanham. 35Naeza-qgo mat nog inmo ahol anadin emadasan alowan tonaqta na in ahol awi-tan tihik hulesdaq ham. Ari mat nogin yaqmo teq ya iwagamun dimuntana inaq ginadin emad ahol nog hu-losaqta na in ahol awitan ulumsiheqkuluwa-kuluwmo tuqosdaq ham.

36 Nagaqgo mataw og kab osad ingiholyon nagah kabemmo diq romtonayta? ham. Abeb in moqid ingigo nagah giholyon rom toniyta naezaq teq gilumsihdaq? ham. Nahaiq ham. In gihol awitan tihik hulesdaqay ham. 37 Teq in nagah ogibtana amalib gihol awitan zayeq le osdimunta nab tugwahtiq daqay ye?ham. Na haiqmo ham.

38 Mataw muran kam kabta inGod gileh ugad daq meqinta embugayta ham. Sa mat aw nog inmataw meqinta na gimeb ya teqyaqgo gamuk inaq ginan gimebaywoqaqta na, abebMat Atatin in amamago ahol anuwanib angelo tawontakabemmo nenaq ta boleq in naza-qmo mataw na ginan amebay tuwoq-daqmo ham.

91 Haqad Yesus gibilan, Ya helmo

ne gibilenaiq ham. On mataw murankam kab osayta ka gigo asor a himoqadmo in God agomaror azawayininaq og kab gwahtiqsa ahol tuwaqdaqay ham.

Yesus ahol awaqan lul araq diq iy(Matyu 17.1-13; Luk 9.28-36)

2 Ari abeb kam 6 nazaq tihiqiyanYesus in Pita, Jems teq Jon giwaqimnenaq garah araq sisaqta abigmanibtugwalehiy. Gwalehim in gimomonab giholbin tuqosiy. Ossa matawna gimeb Yesus ahol buliyim awaqanlul araq diq iy. 3 Sa in ago tubu-san hus diq zeq anuwan nog iymo.Mat araq og kabta ago tubusan suholnaqmo hiqiyan in nazaq hus diq a hiiyaqta. 4 Ari disaipel in Yesus nazaqahol waqad ossa Elaija ayow Mosesinaq giwitan tugwahtiqiy. Gwahtiqimin disaipel gimeb Yesus inaq gamukbilaqad turiy. 5 Tursa Pita in Yesusbulon, Tisa ham i kab osauqta kain dimun diq ham. I baybay eze-qmanmo emuq ham. Araq ninmenteq araq Moses amen teq araq Elaijaamen ham. 6Disaipel ezeqman na rabnaqmo diq hiqiyad Pita anad a hi emhasadmo gamuk nazaq bilamta.

7 In gamuk nazaq bilaqad tursamoonqas hitiqim tigiqisih nat. Giqisihnetan God aqez onqas na aduganibgehitiqim bilam, Ka ya itatin ham. Yain anan inad bilaq naqmo hiqiyaqtaham. Ne in aqez huritiy ham.8Haqanmo disaipel ezeqman na giholbubuliyad saw waqim leh boladmo inMoses ayow Elaija inaq a ta hi gibiyiy.In Yesus amomo gigerab tursa aholwaqiy.

9 Ari in aweweqmo garah na hu-losim gewoqadmo Yesus disaipel eze-qman na gidek wazim gibilan, Ne na-gah muran ahol waqiyta ka hikidikbilaqiy ham. Abeb ya hodhod huloseqeraqid teq ne nagah ka ago tibilaqdaqay ham.

10 An in Yesus ago gamuk huritimginadnad emad in gimo an bulonim

Page 86: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 9:11 83 Mak 9:29bilaqiy, Yesus bilam, Ya hodhodaberaqdaiq hamta ko in gamuk alulinezaqta? haqiy. 11 Haqad in Yesustisusumun ugiy, Ta ezaqta ago matawMoses ago gunun hurit kemiyta na bi-laqay, Elaija danmeb bolid teq Krais*abeb boldaq haqayta? haqiy.

12 Haqan Yesus gibilan, Helmoham. Elaija nagah bunmo wastitay-nan haqad danmeb boldaqta ham.Teq gamuk araq kazaq usaqmo ham.Mat Atatin boleq santitiy ayahmosorsa mataw gileh tuqug daqay ham.13 Ya ne gibilenaiq ham. Elaija tubolham. Bolan mataw ginadibmo inaholib daqdaq emim timeqin toniyham. Kwaziqmo mat na anan gamukmar toniyta nazaqmo in tiqemiy ham.

Yesus amun araq aholib bugawmeqinta muz

(Matyu 17.14-21; Luk 9.37-43)14 Ari Yesus disaipel ezeqman na

nenaq muleqim tigewoqiy. Gewoqimin disaipel ta asor na mataw kabe-mmo nenaq humab ayahta wolimossa tigibiyiy. Sa mataw Moses agogunun hurit kemiyta na asor in dis-aipel na nenaq an mugad osiy. 15Ossamataw biyahta na in Yesus bolsa aholwaqad gihol turuh nemsa in sibimagerab lehim tubuloniy, Yesus ni tige-wom e? haqiy. 16Haqsa Yesus disaipelsusumun negim bilam, Ne nagaqgomataw ka nenaq an mugay? ham.

17Haqan mat araq biyahta na gilik-manib osim era Yesus tubulon, MatIyah ham ya igo amun matta kaa bol ham. In atenmosib bugawussa in gamuk a hi emaqta ham.18 Bugaw na amun aholib bolaqtanab in amun wazim ogib huneganwoqaqta ham. Woqim in ateb asabal-balin husta gwahtiqsa in ate guruwadahol baytunim usaqta ham. Ya ningodisaipel gibilenan in bugaw na muz-nan biyab a hi iyiy ham.

19 Haqan Yesus amenin emim gibi-lan, Onmatawkamkabta neGod ananhelmo a hi haqayta ham. Kam ganim

teq ya nenaq a ta osdaiq? ham. Kamganim teq ya ne ginad siqim iyaqtana ago a hi bilaqad ya ne gigo afaqansordaiq? ham. Ari amun a boliy ham.20 Haqan in amun na Yesus ago hib aboliy.

A bolsamo bugaw meqinta na inYesus ahol waqad in amun na oth-asan ogib woqim ahol bubuliyad usadasabalbalin husta atenmosib gwah-tiqyaq. 21 Sa Yesus amun amam tis-usumun ug, Kam ganim amun aholibmoq ka tuqusta? ham. Haqan amambilam, In amun amik osadmo in kazaqemyaqta ham. 22 Tutimmo bugawmeqinta na amunwol emnan tonad infaqab teq yuwmeb hunegan woqaqtaham. Ari ninmo ningo zaway ussunteq ni i ginan ninad meqniysa gilum-sih ham.

23 Haqan Yesus bulon, Ni nagaqgobilam, Ningo zaway ussun teq i gilum-sih haqad ni bilam? ham. Nazaqni hi bilaq ham. Mat nog in helmoMat Atatin ago zaway inaqta haqidteq God in mat nazaqta na ayon na-gah tiqem ugdaq ham. 24 Haqanhidmo amun amam dedibmo bilam,Ya helmo haqaiqta teq ya inad siqimiyaq ham. Ni ya ilumsih ham.

25Yesus inmataw kabemmo agerabbolsa gibiyad in bugaw meqinta naatoranmo bulon, Bugaw ni gamuk ahi emaqta nan a hi huritaqta ya ninibilenaiq ham. Ni amun ka huloseqgwahtiq ham. Gwahtiqeq le in amu-ganib ta hi woq ham. 26Haqan bugawmeqinta na ek tonim amunwol hasanwoqim abensen hunegsamo in amunhulosim gwahtiqim tituk. Tukimlehsa amun na bilaqne mat tumomtanog iy. Iyan mataw kabemmo bilaqiy,Amun ka tumom haqiy. 27 Teq haiq.Yesus amun na abenab wazim wazaneraqim titur.

28 Abeb Yesus bitab lehim in agodisaipel nenaq giholbinmo osad di-saipel tisusumun ugiy, I ezaq iyimbugaw meqinta ko a hi muz? haqiy.29 Haqan Yesus bilam, Ne nagah araq

* 9:11: Gamuk Krais ka alulin “God mat emid bo i gilumsihdaqta na amatin” haqayta.

Page 87: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 9:30 84 Mak 9:45-46amalib bugawnaqanta a himuz daqayham. Haiq ham. Ne God amomobulonad susumun ugeq teq ne bugawnaqanta tumuz daqay ham.

Yesus ame gigerta bilam, Ya moqeqteq ta eraqdaiq ham

(Matyu 17.22-23; Luk 9.43-45)30 Ari Yesus ago disaipel nenaq saw

na hulosim le saw Galiliy-ib tugwah-tiqiy. Gwahtiqim lehad in le edobosaqta na ago mat araq huritgo inhulos. 31 Na ezaqgo in ago disaipelsuleq negyaqta na ago iyan. Suleqnegad in gibilenyaq, Mat araq teqMatAtatin waqeq mataw gibenab tiqem-daq haqyaq. Emid teq in wol emidtumoqdaq haqyaq. Moqeq kam eze-qmanmo useq teq in kayeq iyeq taeraqdaq haqyaq. 32 In nazaq bilaqsaago disaipel ginad a hi em has yaqay.Ad teq in Yesus susumun ugnan rabyaqay.

God ago maror aduganib nog in matayah diqta?

(Matyu 18.1-5; Luk 9.46-48)33 Ari in lehim uliq Kapaneam-

ub tugwahtiqiy. Gwahtiqim in bitablehim tuqosad teq Yesus in ago dis-aipel tisusumun nag, Ne danib nagagamukin an bulonim bulonim boliy?ham.

34 Haqan disaipel giqezmo hiqiyimosiy. Na ezaqgo in danib bolad ingimo an bulonim bilaq yaqay, I gilik-manib nog diq in ayah diqta? haqyaqay. 35 An Yesus os woqim osadago disaipel 12 na gibilenan agerabboliy. Bolan in gibilan, Mat aw nogin danmebta iynan haqad in aholwaqeq abeb diq emeq teq in matawbunmo gigo kabibiy mat samantaiyan ham. 36-37Haqad in amun amiktaaraq waqim eman nob negim tursain ay netim teq disaipel gibilan, Matnog in amun kaqanta ya ibinib bolsaahol waqad wazinaqta na in ya iwaz-inaqmo ham. Teq in ya imomo a hi

iwazinaq ham. Haiq ham. In ya imamiqeman bolta na wazinaqmo ham.

Mat araq Yesus ananib bugawmeqinta gimuzsa disaipel wasihiy

(Luk 9.49-50)38 Ari Jon in Yesus bulon, Tisa ham

mat araq ni nibinib bugaw meqintagimuzsa i luwim ahol waw ham. Teqmat na i inaq araqib a hi luwad iyani wasihad bulon, Ni nazaq ta hi emhaw ham. 39Haqan Yesus bilam, Ne hiwasihiy ham. Mat araq ya ibinib daqazawayin inaqta emeq in hidmo yaigilehnib nan meqinta a hi bilaqdaqham. 40Na ezaqgo mat geg a hi igaqtana in i giyowta ham. 41Admat aw nogin ne gibiy kemad bilaqdaq, Ka Kraisago mataw haqad teq in ne gimenyuw soqoreq negid uluw daqayta na,ya helmo ne gibilenaiq ham. Matna inaqmo God abenab naw dimuntatuwaqdaqmo ham.

Yesus daq hihiq mataw ginad heltameqin tonaqta na ginan bilam

(Matyu 18.6-9; Luk 17.1-2)42 Haqad Yesus bilam, Mat nog

in onmin amikmikta ya inan helmohaqayta na gigo araq† baymuzsa inanad helta na hulosnan tonid matdaq nazaq emdaqta na in yaqgo faqmeqin diq tuwaqdaq ham. Na inkwaziqmo gig ayahta anatgumnib amwazeq kamismeb huneg nagiyta ham.Hunegid mat na moqeq daq meqintana a hi emeq in yaqgo faqmeqin diqtana a hi waq nagta ham.

43-44 Ari ni niben araq kat nigidni ninad helta hulosnan tonad niniben na uroteq hunegid lehan ham.Ni niben amulikmo inaq iyeq osdimuntab lehdaqta na in dimunmoham. Ari ni niben giger inaq iyeq osmeqintab lehdaqta na in meqin diqham. Saw nab faq oyad a hi miyaqtausaqta ham.

45-46 Teq ni nisen araq kat nigidni ninad helta hulosnan tonad ninisen na uroteq hunegid lehan ham.Ni nisen amulikmo inaq iyeq os

† 9:42: Mataw asor ginad emay, Yesus onmin amikmikta ginan bilamta na in ago disaipel ta asor gibinhaiqta na ginan bilam haqay.

Page 88: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 9:47 85 Mak 10:15dimuntab lehdaqta na in dimunmoham. Ari ni nisen giger inaq iyeq osmeqintab lehdaqta na in meqin diqham.

47 Teq ni nimeqnagin araq katnigid ni ninad helta hulosnan tonadni nimeqnagin na othaseq hunegidlehan ham. Ni nimeqnagin amulikmoinaq iyeq God ago maror aduganibgwahtiqdaqta na in dimunmo ham.Ari ni nimeqnagin giger inaq iyeq osmeqintab lehdaqta na in meqin diqham. 48Sawnab kadumgisan neqaytana a hi hiqiyayta ham. Teq nab faqoyad a hi miyaqtamo ham.

49 Ne nazaq giholib ginad meqintagwahtiqsa wolad gihol loyinsa in bi-laqne faq ginoy nog iydaqta ham. TeqGod in faq nazaqta amalib ne bunmoginoy nog iysa teq ne bilaqne kamisdimunta nog tiqiy daqay ham.

50 Kamis in nagah araq dimuntaham. Teq kamis agon hiqiyid ni ezaqtonid teq in agon inaq a ta iydaq?ham. Nazaq iyan ne gimugan bilaqnekamis dimunta nog iysa ne an ulum-sihad an hi bayiy ham.

10Yesus on mataw an tuwaqim teq an

ta hulosayta na ginan bilam(Matyu 19.1-12; Luk 16.18)

1 Ari Yesus saw na hulosim lesaw Judiya-ib gwahtiqim teq in leyuw Jodan urotim aqurumun kozaqban le luw. Luwsa mataw dauhkabemmo boleq agerab humab tuwolyaqay. Humab wolsa Yesus in ago daqmuzim God ago suleq tigibilenyaq.2 Gibilensa Farisi asor Yesus ulumwaqnan haqad agerab tuboliy. Bolimin Yesus tisusumun ugiy, I Juda gigomaror bilam, Mat in ago aw muznantumuzdaq hamta na in daq dimun odaq meqin? haqiy.

3Haqan ta Yesus in susumunnegimgibilan, Moses naga gununin ne nag?ham. 4Haqan in bilaqiy, Moses gununemim bilam,

Mat in aw muz agamukin mar toneqteq in ago aw tumuzdaq haqadin bilam haqiy. Lo 24.1-4

5Haqan Yesus gibilan, Ne gigem so-qotim ussa ne God anad a hi muzinsaiyan Moses ne gimen gunun na marton nag ham. 6Teq mebmebmo diq,God nagah bunmo giqamta nab in on

mataw matmatta teq onqontainaqmo giqam ham. Jenesis1.27; 5.2

7 Daq alulin naqmo ago mat in anenamam gihuloseq in awe aholibtisoqotdaq ham. 8 Soqoteqin giger gihol amulikmo iyeqtuqos daqay ham. Jenesis 2.24

Nazaq iyan mat awe inaq in giholgiger a ta hi iyayta ham. Haiqgamham. In giger gihol amulikmo tiqiyimosayta ham. 9 Nazaq iyan nagah Godam tuwazan usaqta na mat araq in tahi urotan ham.

10 Ari abeb Yesus ago disaipel ne-naq le bit aduganib gwahtiqim teqdisaipel in gamuk na ago tisusumunugiy. 11 Susumun ugan Yesus gibilan,Mat awe muzad aw ta araq muturtawaqaqta na in awe amebta na meqintonad in bilaqne mat ta araq ago awinaq luw nog iyaqta ham. 12 Ad daqnazaqmo aw aduw hulosim le matta araq muturta waqaqta na in aduwamebta na meqin tonad in bilaqneaw ta araq ago mat inaq luw nogiyaqtamo ham.

Yesus onmin amikmikta gidimuntonad gibar ton

(Matyu 19.13-15; Luk 18.15-17)13 Ari on mataw gigo onmin

amikmikta Yesus agerab giqad tubolyaqay, Yesus giwazad gidimun tondaqhaqad. Teq haiq. In onmin giqadbolsa disaipel ginadad tigimuz yaqay.14 Sa Yesus in disaipel nazaq tonsagibiyad agem timeqniy. Agemmeqniysa in gibilan, Ne onmingihulosid yaqgo hib boliy ham.Ne hi giwasihiy ham. On matawnaqantaqmoGod agomaror aduganibgwahtiqayta ham. 15 Ya helmo negibilenaiq ham. Mat aw nog inonmin gibin haiqta ka nogmo iyad

Page 89: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 10:16 86 Mak 10:31God ago maror ahaqenib a hi oseqin God ago maror na aduganib le ahi gwahtiq daqay ham. 16 Haqadmoin onmin giqay netim aben giholibemim giwazad tigibar ton.

Mat araq ago nagah kabemmo us-aqta na Yesus inaq gamuk bilam

(Matyu 19.16-30; Luk 18.18-30)17 Ari Yesus eraqim danib lehad

luwsa mat araq sibim bolim in anog-nib abakbakan ulum laquwim turadtubulon, Tisa dimunta ham, ya ezaqtonid teq God in ago os dimuntakuluwa-kuluwmo osayta na tiyag-daq? ham. 18 Haqan Yesus bulon,Ni ninad ezaq emad ya inan dimunhaqaq? ham. God amomo in dimuntaham. 19 Haqad in mat na bulon, Gu-nun bunmo Moses bilamta na ago nituhurit ham.Ni mat araq wol emid hi moqan ham.Ni an alulib hureqeq inaq hi us ham.Ni hi rin ton ham.Ni hazizirib mat araq hi kat ug ham.Ni mat araq kat ugeq ago nagah

samanmo hi waq ham.Ni ninenmaman giqez hurit ham.

Kisim Bek 20.12-1620 Haqanmo mat na bulon, Tisa

ham ya amunibmo osad gunun naganbunmo muzim bolim muran ya matayah tiqiy ham. 21 Haqan Yesus matna ahol waqad in anan anad bilam.Anad bilaqsa in bulon, Ni daq amu-likmo em nagta a hi emaq ham. Nileheq ningo nagah bunmo gizayeqameninwaqeq teqnimatawginaghanhaiqta neg ham. Ni nazaq toneqteq Heven-ib ningo nagah kabemmodiq inaq iydaq ham. Ad ni daqna emeq teq ni ya imuzeq bol ham.22 Haqan mat na gamuk nazaq hu-ritim in anobun iyim anad ayahmomeqniysa tilah. Na ezaqgo in agonagah dimdimunta kabemmo usta naago iyan.

23 Ari mat na tilehsa teq Yesusahol buliyim in ago disaipel gibiyadgibilan, Mataw gigo nagah kabemmoinaqta na in God ago maror aduganibgwahtiqgo afaqan diq ham. 24 Haqan

disaipel gamuk na huritim gihol tu-ruh nam. Samo Yesus a ta gibilan,Yaqgo onmin ham mataw God agomaror aduganib gwahtiqgo in afaqandiq ham. 25Haqad in gamuk awowunaraq gibilenim bilam, Karuw ayahtaanan kamel haqayta na in nidel ak-wiyaknib le tugwahtiqdaq e? ham.Hikidik ham. Ad nazaqmo mat ago eskabemmo ginadin emaqta na in Godago maror aduganib le a hi gwahtiq-daqmo ham.

26 Haqan disaipel gihol turuhnemsa in an bulonim bilaqiy, Nazaqiyid teq mat araq diq God ago osdimunta nab le a hi gwahtiqdaqyahaqiy. 27Haqsa Yesus gibiyad gibilan,Mataw in gimo gigo zawayib le a higwahtiq daqayta ham. Ari God inmat nog a haiq ham. Inmo matawgilumsihsa teq in le tugwahtiq daqayham. Na ezaqgo in nagah araq a hiemdaqta a haiq ham.

28 Haqan Pita tubulon, Ni i gibiyham. I nagah bunmo gihulosim ininmo nimuzim ninaq tilehauq ham.29-30Haqan Yesus bilam, Ya helmo negibilenaiq ham. Mat aw nog in yaiwagamun huritim teq in ya imuzeqbolnan haqad in gigo bit teq gimaqba-ban teq gihiyan teq ginenmaman teqin gigo onmin teq in gigo og gi-hulosiyta, on mataw na bunmo ogkab osad in gigo nagah gihulosiytana amenin 100 nazaq tuwaq daqayham. Waqad in gigo bit teq gimaqba-ban teq gihiyan teq ginenan teq gigoonmin kabemmo diq inaq iy daqayham. Ta teq in ya imuzeq bolsamatawin afaqan tineg daqaymo ham. Adabeb kam muturta nab teq mataw nain God ago os dimuntab gwahtiqeqkuluwa-kuluwmo tuqos daqay ham.31 Kam nabmo mataw gibin inaq iyimosayta na kabemmo in gibin hiqiyadbo abeb tiqiy daqay ham. Sa matawkabemmo og kab gibin haiqta na ingibin inaq iyeq le danmeb tiqiy daqayham.

Yesus ame ezeqmanta bilam, Ya mo-

Page 90: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 10:32 87 Mak 10:47qeq teq ta eraqdaiq ham

(Matyu 20.17-19; Luk 18.31-34)32 Ari kam nab Yesus danib gwah-

tiqim uliq Jerusalem-ub lehad in dan-meb lehsa ago disaipel in abebmuziminaq lehad teq in ginad haresmo emyaqay. Samo mataw ta asor in Yesusago disaipel gibeb gimuzim nenaqlehad in gihol rabsa leh yaqaymo.Lehsa Yesus in ago disaipel 12 nagiwaqim giqad le giholbinmo turadteq in aholib daq gwahtiqdaqta naanan tigibilan. 33 In bilam, Ne hu-ritiy ham. Muran i Jerusalem-ubtugwalehauq ham. Nab teq mataraq in Mat Atatin waqeq matawtamaz emayta gigo aseseqta na giyo-gniz mataw Moses ago gunun huritkemiyta na nenaq gibenab tiqemdaqham. Emid in ayon tibilaq daqay, Wolemid moqan haq daqay ham. Haqadin mataw en ta araq Juda a haiqta nagibenab tiqem daqay ham. 34 Emidteq in Mat Atatin bilawunad kusluwugad tuwoltitay daqay ham. Wolti-tayeq teq in wolemid tumoqdaq ham.Moqeq kam ezeqmanmo useq teq inkayeq iyeq ta eraqdaq ham.

Jems ama Jon inaq maror iyeq osnanbilaqiy

(Matyu 20.20-28)35 Haqan teq Sebediy atatniz giger

Jems ama Jon inaq in Yesus buloniy,Mat Iyah haqiy i giger nagah araq agotisusumun nignan haqiy. Nagah na nii gimen tiqemdaqta haqiy. 36 HaqanYesus gibilan, Ya ne giger gimen nagadiq emdaiq? ham. 37Haqan in bilaqiy,Abeb ni maror ayah diqta iyeq ninibin saw bunmo lehsa teq ni i gigerban igid i ninaq tuqosam haqiy. Ini nigerab niqabun ban teq ninasaranbanossa onmatawbunmo i gihaqenibos daqay haqiy.

38 Haqan Yesus gibilan, Ne nagahanan susumunayta ka ago ne a hihurit kemiy ham. Gog ayuwun agonmeqin diqta ya uluwdaiqta na asorne giger tuquluw daqaymo ye? ham.Teq santitiy ya iqisih bugdaqta nain ne giqisihsa ne tisor daqay ye?

ham. 39 Haqanmo giger na bilaqiy, Inazaq tiqemam haqiy. Haqan Yesusgibilan, Helmo ham. Ya gog ayuwunagon meqinta uluwdaiqta na nogmone tuquluw daqaymo ham. Teqya santitiy sordaiqta nazaq ne tisordaqaymo ham. 40 Ari nog diq ya ibeniqabun ban osdaqta na teq nog yaiben inasaranbanosdaqta na in yaqgonagah a haiq ham. God in mataw gin-gan gimen ban tuwastitayan usaqtanaqmo in ban na tuwaq daqay ham.

41 Ari disaipel 10 na gamuk na hu-ritim in Jems ama Jon inaq gigemmeqinta tineg yaqay. 42 Negsa Yesusgibilenan agerab bolan in gibilan, Onmataw en ta asor Juda a haiqta na-gan gigo maror aseseqta in gihol abiniluwad igmo ag haqad osayta ham. Adin gigo walmataw giqemid in gimoginad muzad gihaqenib iyeq osgo ingiwaz meqniyayta ham. Na ago netuhuritiyta ham. 43 Teq ne in gigodaq na hikidik muziniy ham. Ne gilik-manib mat nog inmat ayahta iyeq os-nan haqad in ahol wazid woqsa in negilumsiheq gimen kabiy eman ham.44 Ad mat nog in ne gigo mat amebtaiyeq osnan haqad in ne gigo kabibiymat samanta iyeq osan ham. 45 Naezaqgo Mat Atatin in mataw giqemidinmen kabiy sorgo a hi bol ham. Inmataw gigo kabibiy mat nog iyeq ingigo afaqan inmo ahol ugad teq inahol amalib mataw kabemmo giza-yeq bab gibenab ta giwaqgo haqad inbolta ham.

Yesus mat araq ame haiqta wasti-tayan dimniy

(Matyu 20.29-34; Luk 18.35-43)46 Ari Yesus ago disaipel nenaq

teq mataw asor dauh biyahtanenaq in uliq ayahta Jerusalem-ub lehad luwim le uliq Jeriko-ibtugwahtiqiy. Gwahtiqim in uliq nahulosim lehsa Timeus atatin ananBartimeus haqayta na in ame haiqtaiyim dan adekib osad nagah anansunad osyaqta. 47 Osad in Yesusmat Nasaret-ibta bolaq haqsa abintuhurit. Huritim in dedibmo lileyeq

Page 91: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 10:48 88 Mak 11:11bilaqyaq, Yesus haqyaq. Devit atatin*48 Haqsa mataw kabemmo mat nawadad buloniy, Ni niqez hiqiy haqiy.Teq haiq. In dedibmo lileyeq a tabilaqyaq, Yesus haqyaq. Devit atatinhaqyaq. Ni ya inan ninad meqniyanhaqyaq.

49 Haqsa Yesus bolim turad in matna aqez huritadmo bilam, Bulonid yaigerab bolan ham. Haqan mataw nainmat ame haiqta na bulonim bilaqiy,Kadoy haqiy ni ninad dimniyan haqiy.In tinibilenaq haqiy. Ni eraqeq agerableh haqiy.

50 Haqan mat ame haiqta na agotubusan ahol isihimusta na hasimhu-losan woqsa in hidmo eraqim Yesusagerab tilah.

51 Lehan Yesus bulon, Ya ni ezaq ni-tondaiq? ham. Haqanmat amehaiqtana bilam, Mat Iyah ham ya saw aholwaqnan inad bilaqaq ham. 52 HaqanYesus bulon, Ni leh ham. Ni yainan helmo hamta naqmo niqeman ninime tidimniyham. Haqanmurandiqnawaqmo mat na ame hastitayan insaw ahol tuwaqyaq. Saw ahol waqadin Yesus muzim inaq Jerusalem-ubtilah.Yesus santitiy sorim moqim

teq ta eram11

Yesus king nog iyim le uliqJerusalem-ub gwahtim

(Matyu 21.1-11; Luk 19.28-40; Jon12.12-19)

1 Ari Yesus ago disaipel nenaqle Jerusalem sinsin tuqugad in leuliq giger Betfage teq Betaniy gig-erab tugwahtiqiy, garah Oliv asenab.2 Gwahtiqim Yesus in ago disaipelgiger giqeman danmeb lehsa in gibi-lan, Ne le uliq ginobun ban usaqtakob gwahtiqeqmo donki amidon araqamalib asit a hi luwiyta nawa amwazan tursa ne ahol tuwaq daqayham. Ahol waqeq ne haseq a boliy

ham. 3 Sa mat araq gibileneq bi-laqdaq, “Ne nagaqgo nazaq emay?”haqid ne kazaq buloniy ham. Iyahtaago kabiy inaq iyan haqiy ham. Kabiyna hiqiyid teq in hidmo emid taboldaq haqad ne buloniy ham.

4 Haqan giger na lehim donki araqminminta bit araq aqezab am wazantursa ahol tuwaqiy. Ahol waqad indonki na aqamun tihasiy. 5 Hassamataw nab turiyta na tisusumunnegiy, Ne giger nagaqgo donki min-minta na aqamun hasay? haqiy.

6 Haqan Yesus gibilanta nazaqmoin mataw na tigibileniy. Gibilenanmataw na ‘dimunmo’ haqanmo indonki amidon na tuwaqiy. 7 Waqimin Yesus agerab a lehim in gigotubusan asor hasim donki amalibemanmo Yesus donki amalib tuqos.8 Osim lehsa mataw kabemmo ingigo tubusan hasim danib gihureniy.Gihurensa asor ay aben amikmiktagiwaqim a bolim danib gihunegimgiqad lehiy. 9 Dan balaw tonim hu-losad teq mataw asor ameb lehadmataw asor abeb bolad in lileyim bi-laq yaqay,

God abin soriy haq yaqay.Mat ka Iyahta abinib bolan i ginad

bilaq gigayinaq haq yaqay.10 Teq kwaziqmo i gises Devit

maror iyim osta na akaman diqa ta gwahtiqsa i ginad tidimniyhasaq haq yaqay.

I God abin sorid ulilibmo diqgwalan haq yaqay.

11 Ari Yesus le uliq Jerusalem-ubgwahtiqim Tempel-ib tilah. LehimTempel ago gel aduganib gwahtiqimluwad in nagah bunmo ahol waqadluwsa tarom tiqiynan tonsa in agodisaipel 12 na nenaq usnan haqad uliqBetaniy-ib muleqim ta lehiy.

Yesus bilaqan ay fik araq may(Matyu 21.18-19)

* 10:47: Isrel on mataw ginad em yaqay, God mat emid bo i gilumsihdaqta amatin na in i gises Devitasenlulib tugwahtiqdaq haq yaqay. Haqad luweq Yesus in mat naqmo iydaq haqad teq mataw asor inanan Devit atatin haq yaqay.’ haqyaq. Ni ya inan ninad meqniyan haqyaq.

Page 92: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 11:12-13 89 Mak 11:2712-13 Lehim usim tarommo in er-

aqim Betaniy hulosim Jerusalem-ubta lehad luwimmo Yesus agemmoqsain ay fik araq pesanmo tursa aholwaqad in anon waqnan agerab tilom.Loqim in anon araq ahol a hi wam.Haiqgam. Ananmous. Na ezaqgo kamna in ay fik anon emgo akaman a haiq.14 An Yesus ay na bulonim bilam, Nininon a ta hi emsa mataw ninon araqwaqeq a ta hi neq daqay ham. Haqsaago disaipel tuhuritiy.

Mataw Tempel-ib mani akabiyanemsa Yesus gimuzan asan ban gwahtiqiy

(Matyu 21.12-17; Luk 19.45-48; Jon2.13-22)

15 Ari Yesus ago disaipel ne-naq le Jerusalem-ub tugwahtiqiy.Gwahtiqim Yesus le Tempel agelinaduganib gwahtiqim in mataw nagahgizayad osiyta na gimuzan in tukimasan ban gwahti tileh yaqay. Lehsa inmataw mani amo amo waqad ameninbit na ago mani negayta na gigo banotbuliyan tuwom. Teq in mataw ahhushusta* God ayon tamaz emgogizayayta na gigo ban nagan inaqmogiqot buliyan woqiymo. 16 Sa matawTempel a hi wazinad in saw na agemsiseyim nagah sorim leh bolad luwsaYesus gibiyad in gunun emim gibilan,Ne Tempel ago saw ka wazinad nagahharesmo sorad uliq gem ka siseyad hiluwiy ham. 17 Haqad in mataw suleqnegim kazaq gibilan, God ago maribin gamuk araq kazaq bilam ham.Mataw yaqgo bit anan bilaq daqay,

Onmataw en bunmo God inaqgamuk emgo abitanhaqdaqayhaqad in bilam ham. Aisaya56.7

Ta teq ne bit ka eman in mataw rintonayta gigo bit nog tiqiy ham.

18 Ari mataw tamaz emayta gigoaseseqta na giyogniz mataw Mosesago gunun hurit kemiyta na nenaqin Yesus ago gamuk nazaq huritim inwol emid moqgo adanteqin tinagunyaqay. Teq in Yesus rabun yaqaymo.

Na ezaqgo on mataw bunmo Yesusago suleq huritad gihol turuh nemsain wazin yaqayta na ago iyan.

Mat helmo diq haqad God bulonsa innagah ugaqta

(Matyu 21.20-22)19 Ari imisor tiqiysa Yesus ago di-

saipel nenaq Jerusalem hulosim tile-hiy. 20 Lehim usim eraqim tarommoin Jerusalem-ub ta lehad luwimmoin ay fik na a ahol ta waqiy. Ayna aninin, abeqar teq anan inaqmotumay bugim tur. 21 Sa Pita in irimoYesus gamuk bilamta na anadin emadin Yesus bulon, Iyahta ham ni ay kaahol waq ham. Irimo ni ay fik ananbilam ‘meqniydaq’ hamta ka tumaybug ham. 22 Haqan Yesus bilam, Nininad ayahmo God amomo ago hibusan ham. 23 Ya helmo ne gibile-naiq ham. Mat anad amulikmo ussain helmo God nagah yaqmen tiqemyagdaq haqaqta, mat na garah ko bu-lonid in eraqeq sortukeq le kamismebtuwoqdaq ham. 24 Na alulin nazaqiyan ya ne gibilenaiq ham. Ni nagaharaq anan God susumun ugad bilaqeq“Helmo God tiyagdaq” haqid God na-gah na tinigdaq ham. 25 Ari ni Godinaq gamuk tiqemnan haqad luweqni mat araq nimeqin tonta na anadinemdaq ham. Nazaq iyid danmeb nimat na ago daq meqinta na walemadanadin ta hi em ham. Ad teq ni Gi-mam Iyah Heven-ib osaqta na ningogamuk bulon ham. Ni nazaq tonid teqGod nazaqmo ningo daq meqinta gi-walemad in ni niqez tuhuritdaq ham.[ 26 Ari ni mat na ago daq meqinta ahi walemid i Gimam Ulilib Osaqta nain ningo daq meqinta a hi giwalem-daqmo ham.]

Mataw aseseqta in nog Yesus aholabin ugta na anan susumun ugiy

(Matyu 21.23-27; Luk 20.1-8)27 Ari Yesus ago disaipel nenaq

Jerusalem-ub a ta lehiy. LehimYesus Tempel agelin aduganib loqgelad luwsa mataw tamaz emayta

* 11:15: Ah na God ayon tamaz emgo gizay yaqayta.

Page 93: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 11:28 90 Mak 12:10na giyogniz mataw Moses ago gununhurit kemiyta na teq Juda gigo matawmarorta nagan in Yesus agerabtuboliy. 28 Bolim in Yesus tisusumunugiy, Ni nibin ezaqta iyim ni daqkagan emaq? haqiy. Teq nog diqnibin na nigan ni kazaq emaq? haqiy.

29 Haqan Yesus gibilan, Ta ya naza-qmo nagah araq ago susumun negidne amenin emiy ham. Ne yaqgosusumunka amenin emid teqnog ibinyagan ya daq kagan emaiqta na agoya tigibilendaiqmo ham. 30 Ari Jonmataw huz negyaqta na ago kabiyHeven-ib bol o haiq in matawmo gigohib kabiy na wamta? ham. Ne yaqgogamuk ka amenin bilaqid ya huritiqham.

31 Haqan mataw aseseqta na ingimo an mugad bilaqiy, I bilaqam,Kabiy na God ago hib bolta haqidin tibilaqdaq, Ta nagaqgo ne Jonago gamuk huritim anan helmo a hihaqiy? haqdaq haqiy. 32Ari i bilaqam,Kabiy na matawmo gigo hib boltahaqid mataw biyahta ka eraqeq i ezaqgiton daqayta na i a hi hurit haqiy. Naezaqgo on mataw na bunmo Jon ananGod ago nantut araqmo diq haqsamataw marorta nagan in ginan tirabyaqay. 33 Nazaq iyan in Yesus agosusumun na amenin emim buloniy, Ia hi hurit haqiy. Haqan Yesus gibilan,Ya nazaqmo ham. Nog ibin yaganya daq kagan emaiqta na ago ya a higibilendaiqmo ham.

12Mataw meqinta am wain akabiyan

emiyta gigo gamuk awowun(Matyu 21.33-46; Luk 20.9-19)

1HaqadYesus inmatawaseseqta nagamuk awowun araq gibilenim bilam,Mat araq am wain anagin kabemmoleyim in tigel ton ham. Gel tonim inyay araq wain anon em woqid bay ni-naleq ayun waqgota na titay ham. Natihiqiyan in mat kabiy wamuzdaqtaayon bit araq asen sisaqta emim inkabiy na mataw asor gibenab tiqam

ham. In anad mataw na in gimo gi-holyon kabiy emad wain anagin asorwaqad asor in ya yag daqay haqadham. Kabiy anamren anad nazaqemad gibilenim hulosad in era uliqaraq pesantab tilah ham. 2 Lehimossa wain anagin waqgo akaman tug-wahtiqan in ago kabibiy mat araqeman mataw wain akabiyan emaytana gigerab tilah ham. In leheq kabibiymataw na gibenab wain anagin asortuwaqdaq haqad ham. 3 Teq haiqham. Kabibiy mat na lehanmomatawwain akabiyan emayta na in wazimwoltitayim muzan samanmo mule-qim tilah ham. 4 Lehan kabiy anam-ren in kabibiy mat ta araq eman tilahham. Lehan in mat na afaqin wol-turim meqin diq toniy ham. 5 Anmoin kabibiy mat araq eman a ta lahham. Lehan in mat na wol emantumom ham. Moqan kabiy anamrenin ago kabibiy mataw kabemmo giqe-man leh yaqay ham. Lehsa matawakabiyan emayta na in asor ginoladasor in ginol eman tumoqiy ham.

6 Ari kabiy anamren ago mat amu-likmo tiqiy ham. Na in atatinmo inanan anad bilaq naqmo hiqiyyaqtaham. In anad am, Ya itatin emlehid teq mataw na in aqez tuhu-rit daqay haqad in eman abebtantatilah ham. 7 Teq haiq ham. Matawkabiy wamuzayta na in gimo an bu-lonim bilaqiy, Abeb mat ko amammoqid in amam ago ahuran nagahbunmo tuwaqdaqta haqiy ham. Bolsai mat ko wol emid moqanmo haqiyham. Moqsa amam ago kabiy ka igmowaquq haqiy ham. 8Haqadmo in matna wazim wol eman moqan in asanwaqim kabiy asan ban hunegan tilahham.

9 Nazaq iyan kabiy anamren naezaq tondaq? ham. In boleq matawwain akabiyan wamuzayta na ginolem bugad teq in ago kabiy na matawta asor bunta gibenab tiqemdaq ham.10Haqad Yesus bilam, Ne God agomarahol a hi waqayta ye? ham. Mar nabgamuk araq kazaq bilam ham.

Page 94: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 12:11 91 Mak 12:26Tituq mataw anan bilaqiy ‘meqin’

haqiyta naqmo in awaz meqindiq turad bit anon bunmosoraq haqad in bilam ham.11 Iyahtaqmo nagah na emangwahtiqan i ahol waqsa indimun diq iyaq haqad in bilamham. Buk Song 118.22-23

12 Yesus nazaq haqan mataw asese-qta na ginad tiqemiy. Yesus i gibinwazid woqgo haqad gamuk awowunna bilam haqiy. Haqad in Yesus waz-nan ginad bilaqsa teq in ta on matawgirabun yaqay. Nazaq iyan in Yesushulosim tilehiy.

Mataw Sisa takis ugayta na ago inYesus ulum waqiy

(Matyu 22.15-22; Luk 20.20-26)13 Ari mataw aseseqta na lehim in

Farisi asor teq Herot ago matawtaasor nenaq gibilenan tilehiy, in leheqYesus kat ugid in gavman gigo gu-nun araq itiyonad gamuk araq hi bi-laqnanta bilaqid i tuwazam haqad.14-15 In lehim Yesus buloniy, Tisahaqiy, i ningo tuhurit haqiy. Ni ahi katiyaqta haqiy. Ni mataw gibininaqta a hi girabunad gigomo a hilehaqta haqiy. Ad ni on mataw Godago dan titnonta giqisihunad ni heldiqmo gibilenaqta haqiy. Ni ninadezaq emaq? haqiy. I gibabun Romgigo king Sisa in i gituw bulsa itakis ugauqta na in daq dimun o daqmeqin? haqiy. I Juda gigo maror ezaqbilamta? haqiy. I tuqugam o haiq?haqiy.

Haqan Yesus in gigo gamuk katiytana tuhurit. In ya imeqin tongo adanintiqemay ham. Haqad in gibilan, Na-gaqgo ne ya ilum waqay? ham.Ari mani araq waq a bolid ya aholwaqiq ham. 16 Haqan in araq abolim tuqugiy. Ugan ahol waqad intisusumun nag, Ka nog diq adulanteq ahol anan usaq? ham. Haqanin bilaqiy, Na Sisa-mo agota haqiy.17 Haqan Yesus gibilan, Sisa ago na-gah na ne Sisa-mo ugiy ham. AdGod ago nagah na ne God-mo ugiy

ham. Haqan mataw na ginadnademad tuqosiy.

Sadyusi in mataw hodhodab eraqdaqayta na ago Yesus ulum waqiy

(Matyu 22.23-33; Luk 20.27-40)18-19 Sa Sadyusi asor Yesus ago

hib tuboliy. Mataw na ginad kazaqemayta. Mataw tumoqiyta hodhodaba hi eraq daqay haqayta. Na in bolimYesus buloniy, Tisa haqiy Moses i gi-men gamuk araq mar tonim in kazaqbilam haqiy. Mat araq aw waqeqamun a hi emsamo moqid ago awamomoossa teq in amikqan araq ababaqoburan na waqeq alulib abab ayononmin tigiqemdaq ham haqiy.

20 Ari gamuk araq kazaq lahtahaqiy. Mat araq amikqaniz nenaq7 nazaq diq iyim osiy haqiy. Osimin gibab na aw araq tuwam haqiy.Waqim inaq osad in ago amunhaiqmoosimmo tumom haqiy. 21 Moqanama ta araq aw naqmo tuwam haqiy.Waqim in nazaqmo amun haiqmoosim tumommo haqiy. Ta in gimaezeqmanta na nazaqmo ton haqiy.22Namoqan in amagniz bunmo naza-qmo titoniymo haqiy. Matawmaqbab7 na in aw amulik naqmo waqimamun araq eman a hi gwahtiqsamo intumoq bugiy haqiy. An abeb aw natumommo haqiy. 23 Nazaq iyan abebmataw bunmo hodhod huloseq eraqdaqayta nab teq aw na in nog diq awetiqiydaq? haqiy. Maqbab 7 na bunmoin aw amulik naqmo waqiyta haqiy.

24 In nazaq haqanmo Yesus gibilan,Ne God ago marib gamuk usaqta naago ginad a hi em hasay ham. Teqne God ago zaway a hi hurit kemaymoham. Na ago iyan ne gamuk menmenbilaqay ham. 25 Ari on mataw hod-hodab eraqeq in an a ta hi waq daqayham. In bilaqne God ago hib an-gelo osayta nazaq nogmo in os daqayham. 26 Teq God mataw tumoqiytagiwazid hodhodab eraq daqayta naagamukan Moses ago marib usaqtaham. Mar nab ne ay amikta faq oyada hi oyworta awagamun na ne ahol a

Page 95: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 12:27 92 Mak 12:38hi waqiyta daqagya ham. Wagam nabGod in Moses bulonim bilam,Abraham ago God, teq Aisak ago God,

teq Jekob ago God na yaqmohaqad in bilam ham. KisimBek 3.6, 15, 16

27 Nazaq iyan God in mataw moqimkayeqmo osayta gigo God iyim ingibiy muzaqta ham. Mataw moqima hi hiqiyayta ham. Ne gigo gamuknawa na ne menmen diq bilaqiy ham.

God ago gunun ameb diqta(Matyu 22.34-40; Luk 10.25-28)

28 Ari mat araq Moses ago gununhurit kamta na bolim Yesus Sadyusinenaq gamukib an bayad tursa intuhurit. Huritsa Yesus in gigo gamukamenin dimun diqmo bilaqan matna era Yesus tisusumun ug, God agogunun doqag diqta in gunun bunmogiquriyamim in danmeb diqta? ham.

29Haqan Yesus bilam, Gunun amebdiqta na kazaq bilam ham.Ne Isrel huritiy haqad in bilam ham.

I gigo Iyahta God in amomoIyahta iyim osaqta haqad inbilam ham. 30 Sa ne gigem,giqutil, ginad, teq ne gigo za-way bunmo amalib ne gigoIyahta God anan ginad bilaqanhaqad in bilam ham. Lo 6.4-5

31Teq gunun gigerta na in kazaq ham.Ni nihol anan ninad bilaqaqta naza-

qmo ni niyow anan ninad bi-laqan haqad in bilam ham.Wok Pris 19.18

Gunun giger na in God ago daqdimdimunta bunmo giquriyamim inameb diqta ham.

32Haqan mat Moses ago gunun hu-rit kamta na in Yesus bulon, Mat Iyahham helmo ni dimunmo bilam ham.God amomo in Iyahta iyim osaqtaham. God araq haiq ham. 33 Ad igiqutilibmo teq i ginadibmo teq i gigozawayibmo i God anan ginad bilaqdaqham. Teq igmo gihol anan ginad bi-laqaqta nazaqmo i on mataw bunmoginan ginad bilaqdaq ham. Daq gigerna in mataw God ayon tamaz emad

naw ugayta na bunmo giquriyamimin ameb diqta ham.

34 In nazaq anad em hasim bilaqanYesus huritim tubulon, Ni God agomaror sinsin diq ugim osaqta ham.

Ari Yesus in mataw na gigosusumun bunmo amenin anononmoeman mataw bunmo rabad in Yesusulum waqnan a ta hi susumun ugyaqay.

Krais ahol alulin ezaqta na ago YesusFarisi susumun nag

(Matyu 22.41-46; Luk 20.41-44)35 Ari Yesus Tempel agelin

aduganib mataw suleq negad tuqos.Osad in bilam, Ezaq haqad matawMoses ago gunun hurit kemiytana bilaqay, Krais in Devit atatin*haqayta? ham. 36 Kwaziqmo God agoBugaw Dimunta in Devit anad ugsaDevit in Krais anan bilam,Iyahta in yaqgo Iyahta kazaq bulonim

bilam ham. Ni ya iben iqabunban kab ya imen emad ossaya ningo bab giqemid nisenahaqenib tiqiy bug daqayhaqad in bilam ham. Buk Song110.1

37Ari Devit-mo in Krais anan bilam,‘Yaqgo Iyahta’ haqad in bilam ham.Nazaq iyan ezaq toneq Krais in Devitago Iyahta iyeq teq in Devit atatin ata iydaq? ham. Haqan on matawbiyahta nab turiyta na in Yesus agogamuk huritim ginad tidimniyiy. Naezaqgo Yesus in mataw aseseqta nagigo gamuk adanin qway bugta na agoiyan.

Yesus in mataw Moses ago gununhurit kemiyta na gigo daq anan bilam

(Matyu 23.1-36; Luk 11.37-54; 20.45-47)

38 Ari Yesus mataw na suleq negadosim gibilan, Ne mataw Moses agogunun hurit kemiyta na gigo ne giholwaz naqmo hiqiyiy ham. In tubu-san dimun diqta giholib emim danmuzad luwayta ham. Luwsa mataw

* 12:35: Mak 10.47 nab teq ni gamuk ‘Devit atatin’ ka alulin ahol waqdaq.

Page 96: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 12:39 93 Mak 13:9gibiyad ginan ‘mat ayah’ haqsa in gi-nad diq dimniyaqta ham. 39 Matawna bit humab wolaytab ban ulilibtanabmo osnan ginad bilaqaqta ham.Ad in humab adidaqan inaqtab ogibgaruruhab osnan hulosmo diq hu-losayta ham. 40 Teq in on waburtakat negad gigo bit samanmo waqaytaham. Ad in mataw gimeb God inaqgamuk sisaqmo bilaqim a lehaytaham, mataw gibiyad ginan dimundiqta haq daqay haqad ham. God haz-izir ayahta emdaqta nab teqmatawnain on mataw bunmo giquriyameq faqayah diqmo tuwaq daqayta ham.

Aw anaghan haiqta araq in God nawug

(Luk 21.1-4)41 Ari teq Yesus Tempel agelin

aduganib osadmataw gigo naw hune-gan mani emayta abanab woqsa ingibiyad os. Ossa mataw ginaghaninaqta na kabemmo boleq mani kabe-mmo giqem yaqay.

42 Sa teq aw waburta araq anaghanhaiqta bolim mani amikmiktagigermo hunag. 43 Hunegan Yesusahol waqad in ago disaipel gibilenanagerab boliy. Bolan in gibilan,Ya helmo ne gibilenaiq ham. Awwaburta ahol anaghan haiqta ko inmani amik diqta emim in on matawmani kabemmo emiyta ko giquriyambug ham. 44 Na ezaqgo mataw kobunmo in gigomani kabemmo usaqtana ago asitmo emiyta ham. Ari aw kohaiq ham. In aholib mani asitmo ustana bunmo em bugim in agomani araqin didaq zayeq neqdaqta na haiq tiqiyham.

13Yesus bilam, Tempel teq meqniydaq

ham(Matyu 24.1-2; Luk 21.5-6)

1 Ari Yesus ago disaipel nenaqTempel hulosim lehadmo disaipelaraq in Yesus tubulon, Mat Iyah hamgig aseseqta amalib bit dimdimuntagiqemiyta ko ni gibiy ham. 2 HaqanYesus bilam, Ni bit aseseqta ko

gibiyaq e? ham. Gig ko bunmo teqwolzizilayeq gihunegid tuwoq bugdaqay ham. Gig an amalib usayta koteq muruwoqeq tiqmo bug daqaytaham.

Yesus bilam, Afaqan kabemmo teqgwahtiqdaq ham

(Matyu 24.3-14; Luk 21.7-19)3 Haqad in tilehiy. Lehim Yesus

garah anan Oliv haqayta nab osad teqin ame lehim Tempel na ahol waqadosyaq. Ossa Pita, Jems, Jon teq Andrunazaqmo in agerab tuboliy. Bolimin tisusumun ugiy, 4 Yesus haqiy ni igibilen haqiy. Kam gineh teq nagahni anan bilamta na tugwahtiqdaq?haqiy. Naga daqin diq gwahtiqsa iahol waqad ginad emam nagah natugwahtiqnan tonaq haqam? haqiy.

5 Haqan Yesus gibilenim bilam, Negihol waz naqmo hiqiyiy ham. Luweqmat araq ne kat negdaq ham. 6Matawkabemmo teq boleq ya inan biyadbilaq daqay, Mat naqmo ya kawa haqdaqay ham. Haqad in mataw kabe-mmo kat negsa in ginan helmo haqdaqay ham.

7 Ad mataw bab emsa ne gihulanhuritad teq ta mataw pesanta babemsa ne gibin hurit daqaymo ham.Huritad ne ginad haresmo emad hirabiy ham. Daq nagan nazaq tug-wahtiqdaqta ham. Ta teq kam abeb-tanta na teqmo ham. Afaqan nabunmo gwahtiqeq le hiqiyid teq kamna tugwahtiqdaq ham. 8 Na eza-qgo mataw en araq in eraqeq matawsaw araqabta nenaq an wol daqaytaham. Sa king araq ago dauh in kingta araq ago dauhta nenaq an woldaqaytamo ham. Saw haresmo ogahol woleq lehsa uliq saw asor zarowayahta gwahtiqdaqta ham. Daq na-gan bunmo bilaqne aw agemab amuntubaysa loyinaqta nazaq nog iydaqham.

9 Ari negmo gihol waz naqmohiqiyiy ham. Mataw teq ne giwazeqkaunsel gibenab giqem daqay ham.Ad in bit humab wolayta nagab neginol titay daqay ham. Ne ya inan

Page 97: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 13:10 94 Mak 13:27helmo haqad imuzad luwayta na agoin ne giqemid ne king teq gavmanaseseqta gimeb tur daqay ham. Tu-rad teq ne nagah gimeb ahol waqiytana awagamun tigibilen daqay ham.10 On mataw ya iwagamun dimuntauliq saw bunmo a leheq gibilensa teqnagah ya anan bilayta na tugwahtiq-daq ham.

11 Ari in ne giwazeq giqad gavmangimeb lehid teq ne naga gamukin bi-laq daqayta na ago ginadnad hi emiyham. Gamuk bunmo ne bilaq daqaytana God tinegdaq ham. Kam nab ingamuk negdaqta nazaqmo ne bilaqiyham. Nazaq iyan negmo diq gamukna a hi bilaq daqay ham. Haiq ham.God ago Bugaw Dimunta inmo gamukna ne giqezab tibilaqdaq ham.

12 Kam nab teq mataw in gi-maqbaban giwaqeq bab gibenabgiqemid in ginol emid tumoq daqayham. Sa gimaman in nazaqmogigo onmin giwazeq bab gibenabgiqem daqaymo ham. Ad onmin innazaqmo ginenmaman gihar negadbab gibenab giqemid in ginol emidtumoq daqaymo ham. 13 Ya iholabin ne giholib usaqta na ago onmataw bunmo gigem meqinta negdaqay ham. Ari on mataw zaway diqiyeq ossa le in gigo kam abebtantaiydaqta nab teq God in gilumsiheq tagiwaqdaq ham.

Yesus bilam, Jerusalem teq meqniy-daq ham

(Matyu 24.15-28; Luk 21.20-24)14 Haqad Yesus bilam, Teq nagah

meqin diqta uliq saw meqin tonaqtana in ban a hi osnagta nab ossa neahol tuwaq daqay ham. (Mat gamukka ahol waqad bilaqaqta na in anadem hasad bilaq sireqan.) Kam nabon mataw saw Judiya-ib os daqaytana in tukeq garah ban gwalehiy ham.15 Sa mat bit ahuqunib ban osnantabosdaqta na in ogib hitiqeq tukeqlehanmo ham. In ago es nagah gi-waqgo bit aduganib lo hi gwahtiqanham. 16 Teq mat kabiyab luwdaqta

na in ago aholsihen waqnan uliqabmuleqeq ta hi bolanmo ham. 17 Kamnab on gigem iyayta na teq on amunmuturta sus ugayta na in timeqniydaqay ham. 18 Nazaq iyan ne Godsusumun ugid in kam meqinta naemid urom akamnib hi gwahtiqanham. 19 Kam nab mataw afaqan ayahdiqmo tisor daqay ham. God na-gah bunmo giqeman gwahtiqiyta nabiyim bo muran kam kabmo afaqanaraq nazaqta a hi gwahtimta ham.Teq abeb afaqan araq nazaqta a tahi gwahtiqdaqmo ham. 20 Ari Iyahtakam meqinta na siqim diq hi emid onmataw bunmo tihiqiy bug nagiy ham.Teq inmo ago on mataw in gilumimaholyon giwamta na ginadin emad inkam na emid siqim tiqiydaqta ham.

21 Kam nab mat araq ne gibileneqbilaqdaq, Ahol waqiy, Krais kawa osaqo Krais kowa osaq haqsa ne in aqezna hikidik huritiy ham. 22 Na ezaqgokrais katiyta teq nantut katiyta kabe-mmo tugwahtiq daqay ham. Gwah-tiqeq in daq azawayin inaqta kabe-mmo giqemad in kabiy lul araq diqtaamo amo giqem daqayta ham. Innazaq emad teq in God ago on matawin gilumim aholyon giwamta na gi-hureqnan diq ton daqayta ham. 23Negihol waz naqmo hiqiyiy ham. Daqnagan bunmo a hi gwahtiqsa kawa yane tigibilen kemaiq ham.

Mat Atatin teq ta boldaq(Matyu 24.29-31; Luk 21.25-28)

24 Haqad Yesus bilam, Kam nabafaqan ayahta na tihiqiyid teq

Zeq ame romriq iysa kalam a ta hioydaq ham.

25 Sa kaitab ulig milheseq ogib tu-woq daqay ham.

Woqsa nagah aseseqta zawaytaulilib usayta nagan gihol tuwoldaqaymo ham.

26 Kam nabmo Mat Atatin onqasamalib oseq ago zaway ayahta teqahol anuwan inaqmo bolsa on matawahol tuwaq daqay ham. 27 Sa in an-gelo asor giqemid in og saw bunmolehad inmo ago on mataw in gilumim

Page 98: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 13:28 95 Mak 14:5aholyon giwaqan osayta na giwaqeqgiwaqeq a lehad teq in tigiwaq bugdaqay ham.

Ay fik kam ulum kemaqta(Matyu 24.32-35; Luk 21.29-33)

28Haqad Yesus bilam, Ay fik ago hibteq ne ginad tiqemhas daqay ham. Ayna aben hur tonad atitoqin muturtagwahtiqsa ne ahol waqad ginad emay,Zeq akaman tiqiynan tonaq haqaytaham. 29 Nazaqmo teq abeb nagah yaanan bilayta ka bunmo tugwahtiqsane ahol waqad ginad kazaq emiy ham.Nagah Yesus anan bilamta na bolimsinsin tiqiy haqiy ham, bilaqne matdan ezab turad bit aduganib gwahtiq-nan tonaq nazaq haqiy ham. 30 Yahelmo ne gibilenaiq ham. On matawmuran kam kab osayta ka a hi moqbugsa daq nagan bunmo tugwahtiq-daq ham. 31 Kait og inaq teq tihiqiy-daqta ham. Ari yaqgo gamuk ka a hihiqiydaq ham.

Mat araq diq Yesus ta boldaqta naakaman a hi hurit

(Matyu 24.36-44)32 Ari teq Mat Atatin kam gineh diq

ta boldaqta na teq in zeq adulan gan-imtab bo gwahtiqdaqta na mat araq ahi hurit ham. Angelo Heven-ib osaytana teq God Atatin inaqmo in kam na ahi huritiymo ham. God amomo kamna ago tuhuritta ham.

33 Nazaq iyan ne saw waqad giholwaz naqmo hiqiyeq osiy ham. Inboldaqta akaman na ne a hi huritiyham. 34Na in bilaqnemat ayahta araqago uliq hulosim saw araq pesantablehaqta nazaq nog iydaq ham. Matna a hi lehadmo in kabiy iberim agokabibiy mataw amulik-mulikmo ne-gad gibilenan in ago nagah wamuza-yta ham. Sa mat ayahta na in matdan ez wamuzim turaqta na bulonaq,Ni dan ez wamuz naqmo hiqiyeq oshaqaqta ham. Haqad in gihulosimtilehaqta ham.

35 Haqad Yesus bilam, Nazaq iyanne gihol waz naqmo hiqiyeq osiyham. Kam gineh bit anamren ta

boldaqta na ne a hi huritayta ham.In taromab o tarom alihanib o sawhastitaysa o tarommo in boldaqta nane a hi huritayta ham. 36 Luweq inhidmo boleq ne ussa in gibiydaq ham.37 Gamuk kawa ya ne gibilenaiqta kaya on mataw uliq saw bunmo gibile-naiqmo ham. Ne bunmo gihol asawanwoltayad osiy ham.

14Mataw marorta in Yesus wol emid

moqgo an adugan waziy(Matyu 26.1-5; Luk 22.1-2; Jon 11.45-

53)1 Ari abeb kam giger le tihiqiyid

teq Juda gigo lotu akaman ayahtaanan Pasova haqayta na teq bret yishaiqmo neqayta na akaman tugwah-tiqdaq. Sa mataw tamaz emayta nateq mataw Moses ago gunun huritkemiyta na in mataw gime titoneqYesus wazeq wol emid moqdaqta agoadanteqin tinagun yaqay. 2Na ezaqgoin bilaqiy, I Pasova akamnib Yesusulalabmo a hi wazam haqiy. Luweqmataw biyahta na gigem meqniysabab araq ayahta wazid eraqdaq haqiy.

Aw araq Yesus afaqinibmasil ahurandimunta wazbalan wom

(Matyu 26.6-13; Jon 12.1-8)3 Ari Yesus uliq Betaniy-ib mat

araq kwaziqmoaholibmoq leprausimtihiqiyta anan Saimon haqayta agobitab os. Osad in didaq neqsa awaraq tubol. Aw na kagoh araq amiktagig anan alabasta haqay na sisoqimemiyta nab in masil ahuran dimuntaanan nard haqayta anawun ayah-mota tenim teq in wazim a bol. Abolim in aqez orqayim Yesus afaqinibwazbalan tuwom. 4 Wazbalan woqsamataw asor nab osiyta na gigem time-qniysa in ginadibmo bilaqiy, Nagaqgoaw ko masil dimunta ko abu ulumaq?haqiy. 5 I masil ko mat araq inaq za-yeq 300 kina nazaq waq nagta haqiy.Waqeq i mataw ginaghan haiqmo os-ayta na neg nagta haqiy. Haqad in awna tuwad yaqay.

Page 99: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 14:6 96 Mak 14:246 Wadsa Yesus bilam, Ne hulosiy

ham. Nagaqgo ne aw na afaqanugay? ham. In ya ilowan tonad yaq-men daq dimun diqta tiqem yag ham.7Tutimmomataw ginaghan haiqta nane nenaq osayta ham. Ossa ne gilum-sih daqayta akaman kabemmo ham.Ari ya nenaq tuteqmo a hi osdaiqtaham. 8 Aw ka ya inadin emim inyaqmen emdaqta na kawa tiqem yagham. In masil ya iholib amta ka inya isan wastitayeq hodhodab iqemgoin kawa tiqam ham. 9 Ya helmo negibilenaiq ham. Mataw edobya leheqya iwagamun dimunta bilaqad in awka daq amta ka awagamun tibilaqdaqaymo ham. Bilaqsa mataw huri-tad teq in aw ka anadin tiqem daqayham.

Judas in Yesus waqeq Juda gigomataw marorta gibenab emgo bilam

(Matyu 26.14-16; Luk 22.3-6)10 Ari kam nab disaipel 12 na

gigo araq anan Judas uliq Kariyot-ibhaqayta na in mataw tamaz emaytagigo aseseqta gigerab lehim gibilan,Ya Yesuswaqeq ne gibenab tiqemdaiqham.

11 In nazaq bilaqan mataw aseseqtana huritim ginad tidimniyiy. Ginaddimniysa in Judas naw uggo tubu-loniy. Bulonan Judas huritim teq inYesus waqeq mataw na gibenab em-daqta adanteqin araq dimunta tina-gunyaq.

Yesus ago disaipel nenaq Pasovaabebtanta neqiy

(Matyu 26.17-25; Luk 22.7-14, 21-23;Jon 13.21-30)

12 Ari bret yis haiqmo neqaytana akaman tugwahtim. Kam nabin Pasova ayon sipsip amidon wolemayta. Nazaq iyan disaipel in Yesustisusumun ugiy, Ni ninad i bit edobleheq ni Pasova adidaqan neqdaqtaabanan wastitayam? haqiy. 13 HaqanYesus in ago disaipel gigermo gibilan,Ne giger le uliq kob gwahtiqid teqmat araq reb ayuwun inaqta soreqa bo lehad in ne danib tigibiydaq

ham. Mat naqmonemuzeq inaq lehiyham. 14 Leheq mat na bit edob gwah-tiqdaqta nab ne loqeq bit na anam-ren kazaq susumun ugiy ham. Tisabilam, Yaqgo disaipel nenaq Pasovaadidaqan neqamta na ago bit aduganedowa? haqad ne buloniy ham.15Ne nazaq bulonid teq in bit aduganaraq ayahta ulilib usaqta na tigiqisi-hundaq ham. Bit adugan nab di-daq neqayta anaghan bunmo usaqtaham. Nab ne leheq i bunmo Pasovaadidaqan neqamta abanan wastitayiyham. Haqad Yesus in giqeman tilehiy.

16 Lehim uliq nab gwahtiqim inYesus nagah bunmo ginan gibilantanazaqmo ahol tuwaqiy. Ahol waqadin nab Pasova adidaqan neq daqaytaabanan tuwastitayiy. 17An imisor diqtiqiyanYesus agodisaipel 12 nanenaqdidaq neqnan tilehiy. 18 Lehim inbanab didaq neqad osad Yesus bilam,Ya helmo ne gibilenaiq ham. Ne gi-likmanib teq mat araq ya iwaqeq babgibenab iqemdaq ham. Mat ya inaqaraqib didaq neqauqta naqmo ham.

19 Haqan disaipel gihol afaqantiqiysamo in amulik-mulikmo Yesustisusumun ug yaqay, Yaqmo ye?haq yaqay. 20 Haqsa Yesus gibilan,Ne disaipel 12 gilikmanib mat yainaq degib aben woqaq naqmo ham.21 Helmo diq ham. God ago mar MatAtatin anan bilamta nazaqmo diq indan muzeq tilehdaqta ham. Teq matinMatAtatin bab gibenab emdaqta natimeqniy hasdaq ham. Mat na anen ahi em nagta in am ham.

Yesus in ago disaipel bret teq wainayun inaq nag

(Matyu 26.26-30; Luk 22.15-20; 1 Ko-rin 11.23-25)

22 Ari in didaq neqad osad Yesusbret asor waqim God esey ugim inorqayim ago disaipel tinag. Negadin gibilan, Ne bret ka waqeq neqiyham. Ka ya inon ham. 23 Haqadin wain agogin inaq waqim God eseyugim teq in negan in bunmo tuqu-luwiy. 24 Uluwan Yesus gibilan, Kaya inedan God ago maror muturta

Page 100: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 14:25 97 Mak 14:43na zaway ugdaqta ham. Ya ned kaon mataw kabemmo giwastitaynanhaqad wazbaldaiqta ham. 25 Ya nehelmo gibilenaiq ham. Ya wain ayunka a ta hi uluwdaiq ham. Abeb ya Godagomarormuturta aduganib osad teqya wain ayun ka a ta uluwdaiq ham.

26Admo in lotu ago bar araq wazimhulosadmo in uliq hulosim garahOliv-ub tilehiy.

Yesus bilam, Pita teq gileh yagdaqham

(Matyu 26.31-35; Luk 22.31-34; Jon13.36-38)

27 Lehad Yesus in ago disaipel gibi-lan, Ne bunmo ginad ya inan helmohaqayta na hulosad gileh tiyag daqayham. Na ezaqgo God ago maribgamuk araq kazaq bilam ham.Ya mat sipsip giwamuzaqta na wol

emsa in ago sipsip haresmotukeq tileh daqay haqad inbilam ham. Sekaraya 13.7

28 Ari ya hodhodab eraqeq teq yaameb saw Galiliy-ib tilehdaiq ham.

29 Haqan Pita bulon, Mataw kabunmo in ginad helta na hulosadgileh nigsa ya haiq ham. 30 HaqanYesus bulon, Ya helmo nibilenaiqham. Tarom kab kurek ame gigertaa hi gayonsamo ni nime ezeqmanmogileh tiyagdaq ham.

31 Haqan Pita atoranmo bilam, Nabiyan ham. Mataw ya ninaq ginol em-nan bilaqsa ya gileh a hi nigdaiq ham.Hikidik ham. Haqan disaipel bunmogamuk nazaqmo bilaqiy.

Yesus og Getsemaniy-ib God inaqgamuk am

(Matyu 26.36-46; Luk 22.39-46)32 Ari Yesus ago disaipel nenaq le

og araq awaqan dimunta anan Get-semaniy haqayta nab tugwahtiqiy.Gwahtiqim Yesus in ago disaipel gibi-lan, Ne kab osiy ham. Sa ya leheq Godinaq gamuk emnan ham. 33 Haqadin Pita, Jems teq Jon giwaqim nenaqtilah. Lehad in ahol afaqan diq iysaahol meqin diq tiloyinyaq. 34 Ad ingibilan, Ya ihol afaqan diq iysa ya

tumoqnan tonaiq ham. Ne kab sawwaqad osiy ham.

35 Haqad in asitmo ta leh nog iyimin ogib woqim usad God tubulonyaq,God anad bilaqid in afaqan ka yaiholib walemdaq haqad. 36 In bi-laqyaq, O kabay haqyaq ni ya imamhaqyaq. Ni nagah araq a hi emdaqta ahaiq haqyaq. Ya iholib afaqan ayahtaka ni walem haqyaq. Teq ni ya inadka hi muz haqyaq. Ninmo ninad muzhaqyaq.

37 Haqad in muleqim ta lehim di-saipel ezeqman na ussa in gibiy.Gibiyad in Pita bulon, Saimon hamni nagaqgo usaq? ham. Ni asitmosaw waqad a hi osdaq e? ham. 38 NesawwaqadGod inaq gamuk emad osiyham. Gamuk emad daq ne gilumwaqdaqta na bo giholib gwahtiqsa nehi woqgo haqad buloniy ham. Helmone ya inad muznan ginad bilaqaqtaham. Teq ne gihol awaz meqin a haiqham.

39 Haqad in lehim a God ta bulon.Teko in God bulonta nazaqmo in a tabulon ton. 40 Bulonim in muleqimta lehim disaipel gime rursa ussa ingibiy. Gibiysa in kayeq ta iyim ingamuk araq bilaq daqayta hiqiyan ingiqezmo hiqiyim tuqosiy.

41 Sa Yesus ame ezeqmanta lehimteq ta bol. Bolim in gibilan, Ne gi-namur emad us tutay ye? ham. Nedimunmo tuqusiy ham. Ahol waqiyham. Muran in Mat Atatin waqeqmataw meqinta gibenab em daqaytaakaman tiqiy ham. 42 Ne eraqiysa ilehuq ham. Ahol waqiy ham. Mat yaiwaqeq bab gibenab iqemdaqta na botugwahtim ham.

Judas Yesus waqim bab gibenab am(Matyu 26.47-56; Luk 22.47-53; Jon

18.3-12)43Yesus nazaq gamuk bilaqad tursa

hid naqmo disaipel 12 na gigo araqanan Judas haqayta na tubol. Inbolsa mataw dauh biyahta baqir se-bur wazim ad in inaq tuboliymo.Mataw tamaz emayta gigo aseseqtana teq Juda gigo mataw marorta na

Page 101: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 14:44 98 Mak 14:65teq mataw Moses ago gunun huritkemiyta na in mataw na giqemanboliyta. 44 Ari mat Yesus waqeqbab gibenab emdaqta na in nagadaqin emid in Yesus ahol waqad wazdaqayta na ago in teko tigibilanta. Inbilam, Ya leheq mat nog ya wazeqilawundaiqta naqmo ne wazeq babmataw na gibenab emid in mat nawamuzeq ad lehiy ham.

45 Nazaq iyan in hidmo Yesusagerab loqimmo tibilam, Tisa ham.Haqadmo in wazim tiqilawun.46 Ilawunanmo mataw na eraqimYesus tuwaziy. 47 Wazsa mat araqYesus agerab turta na ago baqirhureq hasim wam. Waqim in tamazmat danmebta ago kabibiy mat araqwolim adeksanmo qwatayan ogibtuwom. 48An teq Yesus in bab matawna gibilan, Ne baqir sebur giwaqim aboliyta ka ne mat rin tonaqta waznanboliy ye? ham 49 Kam kabemmo yane suleq negad nenaq Tempel-ib ossane ya a hi iwaziy ham. Teq daq kaganbunmo gwahtiqad in God ago martuwol net bugaq ham.

50 Haqanmo disaipel bunmo Yesushulosim titukiy.

Mat araq minminta tuk51 Disaipel tukim lehsa mat araq

minminta ago tubusan dimuntahusta amta na in Yesus muzim inaqlehsa mataw na ahol waqad tuwaziy.52 Wazan haiq in giben lelhasadmoago tubusan gibenab hulosadmo inabe aholmo tukim tilah.

Mataw aseseqta Yesus amalib nankabemmo emiy

(Matyu 26.57-68; Luk 22.54-55, 63-71;Jon 18.13-14, 19-24)

53 Ari mataw na Yesus wazim adtamaz mat danmebta ago bitab tile-hiy. Lehan mataw tamaz emaytagigo aseseqta na teq Juda gigo matawmarorta na teq mataw Moses agogunun hurit kemiyta na in bolimhumab tuwoliy. 54 Sa Pita in Yesusmuzim lehad teq in pesan nog lehyaq.Lehim in tamaz mat danmebta na

ago bit agelin aduganib le gwah-tiqim in mataw Tempel-ib hurmeygan turayta nanenaq faq iterad tuqos.55 Ossa mataw tamaz emayta gigoaseseqta na teq Juda gigo kaunselayahta na amatawun bunmo in mataraq Yesus ago hib nan bilaqid teq inwol emid moqgo na tinagun yaqay.Ta teq in gamuk araq amalib Yesuswol em daqayta na ahol a hi waqyaqay. 56 Mataw kabemmo bolimYesus amalib nan katiyta em yaqayta.Teq haiq in gigo gamuk katiyta naaraqibmo a hi iyyaq.

57-58Samatawasor turad in katiyimkazaq bilaq yaqay, Yesus kazaq bi-laqsa i hurit haq yaqay. Yaqmo teqTempel mataw gibenab emiyta ka wolinereq kam ezeqmanmo aduganib yaTempel ta araq gibenab a hi emdaqayta na wazid tiqeraqdaq haqadin bilamta haq yaqay. 59 Teq gamukin bilaq yaqayta na araqib diq a hiiyyaqmo.

60 Anmo tamaz mat danmebta naeraqim liqabmo turad in Yesus tis-usumun ug, Mataw ka bolim ni ninangamuk bilaqayta ka in ezaq diq? ham.Ni gamuk ka araq amenin a hi emdaqe? ham. 61 Haqanmo Yesus aqezhiqiyim in mat na ago gamuk ameninaraq a hi bilam. Sa tamaz mat dan-mebta na a ta susumun ug, Mat IyahUlilib Diqta na atatin mataw ananKrais haqayta na ninmo ye? ham.62 Haqan Yesus bilam, Eqe ham. Nayaqmo kawa ham. Teq Mat Atatin inGod Awaz Meqin Diqta aben aqabunban ossa ne ahol tuwaq daqay ham.Ahol waqsa in kaitab onqas inaq bolsane ahol tuwaq daqaymo ham.

63 Haqanmo tamaz mat danmebtana era inmo aholib tubusan bulsire-qim bilam, Mat araq in ayon nan araqta hi bilaqan ham. 64 Mat ka God bi-lawunsa ne tuhuritiy ham. Ne in ayonnaga gamukin bilaq daqay? ham.Haqan mataw bunmo bilaqiy, Na indaq meqin diq haqiy. Mat daq nazaqamta na in moq nagta haqiy. 65Haqadmataw na gigo asor in Yesus tukusluwug yaqay. Ad in tubusanib ame isihim

Page 102: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 14:66 99 Mak 15:11wolad teq in bulon yaqay, Ni nantutiysun nog ninolaqta ka anan biy haqyaqay. Haqsa mataw tamaz emaytagigo hurmey na in Yesus waqim tu-woltitay yaqaymo.

Pita Yesus gileh ug(Matyu 26.69-75; Luk 22.56-62; Jon

18.15-18, 25-27)66 Ari in Yesus nazaq tonsa Pita

bit asisuranib ossamo tamaz matdanmebta na ago kabibiy aw araqtubol. 67 Bolim Pita faq iterad ossa inahol waninunadmo bulon, Ni YesusNasaret-ibta na inaq luwta ham.68 Haqan Pita bilam, Haiq ham. Yani gamuk bilaqaqta na inad a hiemaiq ham. Ni nog diq anan bilaqaq?ham. Haqad in asanib bit aqez banle tugwahtim. [Gwahtiqsamo kurekaraq tigayon.]

69 An kabibiy aw na in Pita nabtursa ahol waqad in mataw nabturiyta na tigibilan, Mat ka in Yesusagomat araq kawa ham. 70Haqan Pitaa ta bilam, Na ya a haiq ham. Haqanmataw in agerab turiyta na asitmota tur nog iyim bilaqiy, Helmo diqhaqiy ni mat Galiliy-ibta iyim iyanni Yesus ago mat araq daqag haqiy.71 Haqan Pita atoranmo bilam, GodUlilibta ibiysa ya helmo bilaqaiq ham.Ya mat na ago a hi huritta ne ananbilaqay ham.

72 Haqanmo kurek ame gigertatigayon. Gayonanmo Pita in Yesusgamuk bilamta na anadin tiqam.Yesus bilam, Kurek ame gigerta a higayonsamoni nime ezeqmanmogilehtiyagdaq ham. Pita gamuk na anadinemad in anad meqniysa gaqad tuqos.

15Mataw Yesus waqim ad Pailat ago

hib lehiy(Matyu 27.1-2, 11-14; Luk 23.1-5; Jon

18.28-38)1 Ari tarommo diq mataw tamaz

emayta gigo aseseqta na teq Juda gigomataw marorta na teq mataw Mosesago gunun hurit kemiyta na teq Judagigo kaunsel ayahta na amatawun

bunmo in humab wolim an amugantuwaziy. An amugan wazim in Yesusirqurim wazim ad lehim Rom gigomaror saw Judiya wamuzim osaqtaanan Pailat haqay na tuqugiy. 2UganPailat Yesus tisusumun ug, Ni Judaon mataw gigo king e? ham. HaqanYesus bilam, Nawaqmo ni tibilamham.

3 Haqanmo mataw tamaz emaytagigo aseseqta na in Yesus amalib nankabemmo tiqem yaqay. 4 Emsa Pailatin Yesus a ta susumun ug, Ni gamukaraq amenin a hi emdaq e? ham.Ni hurit ham. Mataw ko nan kabe-mmo nimalib tiqemay ham. 5 HaqanYesus gamuk amenin araq diq a ta hibilam. Nazaq iyan Pailat anad kabe-mmo emyaq.

Pailat bilam, Yesus ayib dom woliyham

(Matyu 27.15-26; Luk 23.13-25; Jon18.39–19.16)

6 Ari ulig bunmo Juda gigo lotuakaman ayahta nab Pailat in mat araqirquran ossa hasid gwahtiqyaqta.Juda on mataw nog anan bilaqidPailat naqmo hasid in gigo hiblehyaqta. 7 Teq kam nab mat araqanan Barabas haqayta na irquran os.Mat na in Rom gimuznan haqad agodauh nenaq lehim Rom ginolad inmataw asor ginol amta amatin. Nazaqiyan Rom inmat na wazim a le matawgiqirquran osayta na nenaq emanosta. 8 Ari Juda mataw kabemmoPailat agerab lehim tisusumun ugiy,Pailat ago daq muzeq mat araq bitgiqirquran osaytab hasid gwahtiqdaqhaqad. 9 Susumun ugan Pailat in gigogamuk amenin emim bilam, Ne ginadya Juda gigo king na hasid ne gigo hiblehdaq e? ham. 10 Na ezaqgo Pailatanad tiqam, Yesus mataw tamazemayta gigo aseseqta ka gibayanwoqiyta na ago in gigem meqniysaamalib nan emay ham.

11 Teq haiq. Mataw tamaz emaytagigo aseseqta na in mataw biyahtana gigem wazan eraqsa in Pailat bu-loniy, Ni Barabas hasid i gigerab bolan

Page 103: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 15:12 100 Mak 15:31haqiy. 12 Haqan Pailat gibilan, Nazaqna teq mat ne anan bilaqay, Judagigo king haqayta ka ya ezaq tondaiq?ham. 13Haqan in lileyim bilaqiy, Ayibdom wolid moqan haqiy. 14 HaqanPailat bilam, Nagaqgo? ham. Mat kanaga daqin meqinta am? ham. Haqsateq haiq. Mataw na dedibmo lileyim ata bilaq toniy, Ayib dom woliy haqiy.15 Haqan Pailat in Juda mataw ginademid dimniynan haqad in Barabashasan in gigo hib tilah. Lehsa in agomataw gibilenan in warig waqim hik-laquwim amalib Yesus tuwoltitayiy.Woltitayim hulosan Pailat in Yesusayib domwolgo haqad agomataw babemayta na gibenab tiqam.

Rom gigo mataw bab emayta naYesus bilawuniy

(Matyu 27.27-31; Jon 19.2-3)16 Ari mataw bab emayta na in

Yesuswaqim ad Pailat ago bitab lehimin bit na ago gel aduganib ad tug-wahtiqiy. Gwahtiqim in giyognizbunmo gibilenan bo humab tuwoliy.17 Humab wolim in tubusan araqsisaqta kakaqta amalib Yesus ahol isi-him teq in amaraq asasuqin inaqta taltonim king ago balaw nogta afaqinibemiy. 18 Emim teq in eraqim Yesusbuloneq bilaq yaqay, Mat ayah haqyaqay, ni Juda gigo king-mo diq haqyaqay.

19 Haqadmo in tuqir araq waqimafaqin wolad tukusluw ug yaqay.Kusluw ugad in gibakbakan ulumlaquwim turad bilaq yaqay, Marorhaq yaqay i ni nibin tisorauq haqyaqay. 20 Ari in Yesus bilawunim hu-losadmo in tubusan kakaqta na hasimwaqad inmo ago tubusan na aholib taem ugiy. Em ugim teq in ayib domwolnan haqad waqim ad tilehiy.

Mataw Yesus ayib dom woliy(Matyu 27.32-44; Luk 23.26-43; Jon

19.17-27)

21 Ari in Yesus waqim a lehsa Alek-sanda ayow Rufus inaq gimam Sai-mon uliq Sairin-ibta na in uliqab bo-lad luwsa babmataw in abe yahad bu-lonan in Yesus ulumsihim ayon ay ti-sor ug, Yesus ago zaway tihiqiy buganiyan. 22 Sa bab mataw na in Yesuswaqim ad garah akululqan araq ananGolgota haqaytab tilehiy. GamukGolgota na alulin ‘Gifaqin Agolgolan’haqayta. 23 A lehim in wain ayunteq masil anan mir haqayta na inaqbuliyim Yesus ugiy. Ugan teq haiq.Yesus tuhulos. 24 Anmo in Yesus ayibdom tuwoliy. Dom wolim hulosad teqin nog Yesus ago tubusan waqdaqtana ahol waqnan haqad in gig amik-mikta hunegad tubusan nagan iberimgiholyon tuwaqiy.

25 Ari tarommo 9 kilok nazaq inYesus ayib dom woliy. 26 Teq Yesusnaga daqin eman in ayib dom woliytana agamukan in mar tonim ulilib aynabmo tuqotheniy. Gamuk na inkazaq mar toniy.

JUDA GIGO KING27 Teq Yesus agerab in mataw

rin tonayta gigermo ayib dom gi-woliymo. Domwolan araq Yesus abenaqabun ban tursa araq aben anasaranban turyaq. [ 28 Nazaq iyan daq nain gamuk araq God ago marib usaqtana tuwol net bug. Gamuk na bilam,In mat na anan mat gunun othasaqtaaraq haqiy ham.]

29 Sa on mataw bo lehad in Yesusahol waqad bilawun yaqay. Bilawu-nad gifaqin lelad teq in bilaq yaqay,Oyeq! haq yaqay. Mat Tempel wolinereq kam ezeqmanmo aduganibwazid a ta eraqdaqta na amatin nihaq yaqay. 30 Nazaq iyan ni niwazmeqniyeq ninmo nihol ulumsiheq ayna huloseq gehitiq haq yaqay.

31 Sa mataw tamaz emayta gigoaseseqta na teq mataw Moses agogunun hurit kemiyta na in nazaqmoYesus bilawunad in an bulonim kazaqbilaq yaqay, In mataw asor gilum-sihan a hi moqiyta haq yaqay. Tateq inmo ahol ulumsihgo ago zaway

Page 104: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 15:32 101 Mak 16:3haiqta haq yaqay. 32 Ari in Isrelgigo king anan Krais haqayta na iyeqteq in ay na huloseq gehitiqan haqyaqay. Gehitiqid teq i ahol waqadanan helmo tihaqam haq yaqay. Samataw giger Yesus inaq ayib domwoliyta na in inaqmo Yesus bilawunyaqaymo.

Yesus mom(Matyu 27.45-56; Luk 23.44-49; Jon

19.28-30)33 Ari zeq gabolim liqabmo tiqiysa

saw bunmo romriq iyad le 3 kilokimisor tiqiy. 34 Ad 3 kilok imisornazaq tiqiyanmo Yesus dedibmolileyimbilam, Eloy Eloy lama sabaktaniyham. Gamuk na in kazaq bilam,Yaqgo God yaqgo God nagaqgo ni yaihulosaq? ham.

35 Haqanmo mataw asor nabturiyta na in Yesus aqez huritimbilaqiy, Huritiy haqiy. Ko in Elaijalilewunaq haqiy. 36 Anmo mat araqsibim lehim tubusandek waqim tuqiramotnib am wazim teq in wain ayunagon iyta na ulum turim Yesus atebtiqam, in sisowdaq haqad. Emim teqin bilam, Sa i ahol waqad teq ham.Elaija boleq walemid tiqdaq o haiqham.

37Haqanmo Yesus dedibmo ek ton-immo tumom. 38 Moqanmo tubusanayahta Tempel-ib othenan usta naulilib liqabmo tartayim giger iyim boogibmo tuwom. 39 Teq bab matawgigo ayahta saw nab Yesus wamuzimturad in Yesus nazaq moqsa aholwaqad bilam, Helmo diq ham. Mat koin God atatin ham.

40 Sa on asor pesanmo turad teqin nagah na ahol waqad turiy. Ingilikmanib Mariya uliq Magdala-ibtana teq Jems ayow Josep inaq gi-nen anan Mariya haqayta na teq awaraq anan Salome haqayta na in nabturiy. 41 Kwaziqmo Yesus saw Galiliy-ib ossa on na in muzad ulumsihadluw yaqayta. Teq on kabemmo Yesusinaq Jerusalem-ub boliyta na in nabturiymo.

Yesus moqan asan hodhodab a lehiy(Matyu 27.57-61; Luk 23.50-55; Jon

19.38-42)42-43 Ari kam Yesus momta na in

Juda gigo lotu ayon nagah wasti-tayayta na akamnib in momta. Babeqna Juda gigo lotu akaman diq natugwahtiqdaqta. Nazaq iyan Yesusmomta kam nab imisor tiqiysa uliqArimatea-ib mat araq anan Josephaqayta na bolim Pailat ago hib tilah.Mat na in Juda gigo mat marortaaraq teq in abin inaqta. In inaqmoGod ago maror og kab gwahtiqsa inahol waqnan haqad amen emyaqta.In awaz meqniyim lehim Yesus asanwaqeq a le yay tongoPailat tisusumunug. 44 An Pailat in Yesus momta nahuritim anadnad am. Anadnad emimin ago mat bab emaqta araq bulonanbolan in tisusumun ug, Yesus tumome? ham. Haqan mat na bilam, Yesustumom ham. 45 Pailat in mat nagamuk bilaqan huritad teq in Josepbulon, Ari ni Yesus asan tuwaqdaqham. 46 Haqan Josep le tubusan araqhusta tizay. Zayim a lehim in Yesusasan walemim ogib eman ussa teqin tubusan husta na amalib tiqil ton.Il tonim a lehim mataw gig qwayanhodhod iyta na amuganib tiqam. Nabemim teq in gig araq otbuliyan bohodhod aqez tiqitum. 47 Sa Mariyauliq Magdala-ibta na ayow Josep taaraq na anenMariya inaq in giger nabturad mat na Yesus asan hodhodabemsa in ahol tuwaqiy.

16Yesus hodhodab eram(Matyu 28.1-8; Luk 24.1-12; Jon 20.1-

10)1 Ari Juda gigo lotu akaman na ti-

hiqiyan Mariya uliq Magdala-ibta nateq Jems anen Mariya teq aw ananSalomehaqayta na in nagah asor ahu-ran dimun diqta tizayiy, in hodhodaba leheq Yesus asanib emnan haqad.2 Zayim Sande tarommo in hodhodabtilehiy. 3 Lehad in an bulonim bilaqiy,Nog teq i gilumsiheq hodhod aqezabgig otbuliydaq? haqiy.

Page 105: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Mak 16:4 102 Mak 16:204 Haqadmo in gime lehim hod-

hodab gig ayahta na tuqotbuliyanhodhod adek ban lehim ussa in aholwaqiy. 5Ahol waqad in lehim hodhodamuganib gwahtiqimmo mat araqminminta aholib tubusan husta emimossa in ahol waqiy. Ahol waqad intirabiy.

6 Rabsa mat na gibilan, Ne hi ra-biy ham. Ya tuhurit ham. NeYesus Nasaret-ibta mataw ayib domwolan momta naqmo ahol waqnanboliy ham. Mat na tiqeram ham. Inkab haiq ham. In asan eman ustaasawan ka ne ahol waqiy ham. 7 Adne leheq disaipel bunmo gibilenadne Pita inaqmo buloniy ham. YesusamebGaliliy-ib tilehaq haqiy ham. Nenab leheq teq Yesus ahol tuwaq daqayhaqiy ham. Kwaziqmo in ne gibilantanazaq haqad ne gibileniy ham.

8Haqan on na gihol ritenim hararanemsa in hodhod hulosim gwahtiqimtukim tilehiy. Lehad in rab titayadmat araq a hi buloniy.

Mariya uliq Magdala-ibta na Yesusahol wam

(Matyu 28.9-10; Jon 20.11-18)9 Ari kam nab Sande tarommo

Yesus hodhod hulosim in danmebMariya uliq Magdala-ibta na ago hibtugwahtim. KwaziqmoYesus in aw naago bugaw meqinta 7 gimuzta. 10 Anteq Mariya lehim mataw Yesus inaqluwiyta na gaqad ginadnad emad ossain gibilan, 11 Yesus hodhodab eraqimossa ya ahol tuway ham. Haqanmataw na Mariya ago gamuk huritimanan helmo a hi haqiy.

Disaipel gigermo danib Yesus aholwaqiy

(Luk 24.13-35)12 Abeb disaipel giger Jerusalem

hulosim lehsa Yesus ahol awaqan lularaq diq iyim in gigerab gwahtim.13 Gwahtiqan giger na muleqim talehim disaipel ta asor na gibilenan inhelmo a hi haqiymo.

Yesus in ago disaipel kabiy nag(Matyu 28.16-20; Luk 24.36-49; Jon

20.19-23; Aposel 1.6-8)14 An abeb disaipel 11 na didaq

neqad ossa Yesus in gimeb gwahtim.Gwahtiqim in ginadad gibilan, Ne na-gaqgo on mataw ya ibiyiyta na in bone gibilensa ne ginad soqotim ussa yainan helmo a hi haqiy? ham. 15Haqadin gibilan, Ne og saw bunmo leheqya iwagamun dimunta na on matawbunmo gibileniy ham. 16Mat ya iholawagamun anan helmo haqad yuwhuzdaqta na God in mat na waqidingo tiqiydaq ham. Ari mat ya inanhelmo a hi haqdaqta na God in matna emid saw meqintab tilehdaq ham.17 Sa God in mataw ya inan helmohaq daqayta na gibenab daq kazaqtiqemdaq ham. In ya inanib bugawmeqinta tigimuz daqay ham. Teq uliqamo amo gigo nan ginadib bolsa ingamuk tibilaq daqay ham. 18 In nagahahulinaqta ahol a hi waqeqmo wazidgimugid a hi moq daqay ham. Ad innagah uluwim moqayta na ahol a hiwaqeqmo uluweq a hi moq daqaymoham. Teq in mat moqaqta aholibgiben emeq wazsa mat na ago moqtihiqiydaq ham.

God Yesus waqim ad Heven-ib tug-walah

(Luk 24.50-53; Aposel 1.9-11)19 Ari Iyahta Yesus gamuk na

gibilen bugan tihiqiyan teq Godin waqim ad Heven-ib tugwalah.Gwalehim eman in God aben aqabunban tuqos wom. 20 Os woqim ossain ago disaipel og saw bunmo lehadin Yesus awagamun dimunta naon mataw gibileneq gibileneq tilehyaqay. In nazaq emad luwsa Iyahta innenaq kabiy tiqemyaqmo. Sa disaipelYesus awagamun bilaqsa God inmodaq azawayin inaqta emsa on matawahol waqad bilaq yaqay, Wagam na inhel diqtaqmo haq yaqay.

Page 106: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 1:1-2 103 Luk 1:6

LukoYesus awagamun Luk martontaGamuk ameb lehaqta

Luk in mat araq anan Tiyofilushaqay na ago anad helta ulumsihnanhaqad Yesus awagamun dimunta kamar ton ug. Luk ayow Tiyofilus inaqin Juda mataw a haiqta. Teq Lukanad am, Yesus in Juda on mataw teqon mataw en ta asor Juda a haiqtanagan inaqmo gilumsiheq ta giwaq-nan haqad bolta ham. Nazaq iyanTiyofilus in Yesus awagamun bunmotuhurit kemdaqhaqad in ayonwagamka wastitayimmo mar tonta.

Teq Yesus awagamun asor Matyuayow Mak inaq a hi mar toniytana kabemmo Luk ago wagam kabgimar tonan usaqta. Yesus amu-nib ossa daq asor in aholib gwah-timta awagamun na teq aw danatabtaaraq Yesus asen suholta awagamunna teq mataw giger uliq Emeus gigodan ban Yesus ahol waqiyta awaga-mun na Luk amomo in wagam naggimar tonta. Ad nazaqmo Yesusago gamuk awowun asor in bilamtana Luk amomo mar tonmo. Amunminminta amam hulosim lahta agogamuk awowun na teq Mat araq agonagah kabemmota na ayow Lazarusinaq gigo gamuk awowun na teqSamariya-ibmat araq in ago bab anananad meqniyta ago gamuk awowunnagan in Luk amomo ago wagam kabgiqusaqta.

Yesus ago kabiy alulin tiqemnanhaqad in onmataw kazaq gibilan, Godago BugawDimunta ya iholib usad za-way yagsa ya God ago gamuk dimuntaon mataw meqin diq osayta na gigohib tibilaqnan ham (Luk 4.18-19 nabni ahol waq). An helmo diq Luk agomar kab on mataw afaqan haresmosorsa Yesus in ginan anad meqniysain gilumsihim gidimun tonta na aga-mukan kabemmo giqusaqta.

Luk in Yesus awagamun dimuntaka mar tonim teq abeb in wagam taaraq Aposel Yesus Ago Kabiy EmiytaGiwagamun na in mar tontamo.

Luk wagam ka Tiyofilus ayon marton

1-2 Mat ayah Tiyofilus, mebmebmoGod in ago on mataw gimen daq as-eseqta eman i gilikmanib gwahtiqsamataw asor in gimeb ahol waq bugimteq awagamun bilaq yaqayta. Bilaqadin wagam na akabiyan emad luwad lein i on mataw abeb gwahtiwta i gigohib wagam na tibilaqiymo. Bilaqsamataw ta asor kabemmo in wagamanamreniz na giqez muzinim nagahna awagamun mar ton waqiyta.

3 Nazaq iyan ya inaqmo wagam natumar tondaiqmo haqad inad emta.Inad emim ya wagam na agamukanbunmo alulin ulum muzad sisaqmotiluw. Luwim ya daq bunmo gwah-tiqiyta na ago tuhurit kemim teq yawagam ka wastitayimmo mar tonimninmen eman nawa lehaq. 4 Wagamka mataw nibilensa ni tuhuritta. Teqin wagam hel diqta nibileniyta na agoni hurit kemdaq haqad ya ninmengamuk ka mar tonim nawa eman lehnigaq.

On giger Elisabet ayowMariya inaq gigem iyimamun emiyta giwagamun

God ago angelo Sekaraya bulonimbilam, God teq amun matta araq tinigdaqham

5 Ari king Herot saw Judiya-ib onmataw giwamuzim ossa kam nab mataraq God ayon tamaz emaqta ananSekaraya haqayta in os. Mat na intamaz mataw gidauhan araq ananAbiya haqayta na gigo araq. Sain awe anan Elisabet haqayta. Awna in tamaz mat aqen diqta ananAron haqayta na anaynayin araq.6 Sekaraya awe inaq in Iyahta agomaror agamukan bunmo teq in agogunun bunmomuzinad in giholib daqaraq ananin waq daqayta haiq iysa

Page 107: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 1:7 104 Luk 1:24-25in God ameb titnonimmo os yaqayta.7Teq Elisabet in aw nignigta iyim iyanin aduw inaq gigo amun haiqmo osyaqayta. Ad in giger adinowan diqtiqiyiymo.

8 Ari kam araqab Sekaraya agodauhta na gigo kam tugwahtiqanSekaraya uliq Jerusalem-ub lehimGod ameb tamaz emgo akabiyantiqemyaq. 9 Emad in ago dauh nenaqtamaz em ago adan muzinim in gigamikmikta hunegan Sekaraya anangwahtiqan in Iyahta ago bit aduganTawonta nab le tugwahtim, in faqaqasin ahuran dimunta gwalaqtaulamad God ayon tamaz emnanhaqad. 10 Sa faq aqasin ahurandimunta ulamayta akaman nab onmataw kuluwmo asanib humab emimin God bulonad titur yaqay.

11Tursa Sekaraya Tempel aduganibago kabiy emad in Iyahta ago an-gelo araq faq aqasin ahuran dimuntagwalaqta abanan aqabun ger nabtursa in ahol tuwam. 12 Ahol waqadin anadnad emsa rab tuqulumnetyaq.13 Samo angelo na bulonim bilam,Sekaraya ham ni hi rab ham. Ni amunaraq waqnan haqad God susumunugan in ni niqez tuhurit ham. Niniwe Elisabet teq amun matta araqtiqemdaq ham. Emid teq ni anan Jonhaqad biydaq ham.

14 Ni amun na ahol waqad ni ninaddimniysa nigem tidimniydaqmoham.Sa onmatawkabemmo inningo amunna anan ginad tidimniy daqaymoham. 15 Na ezaqgo ham amun na inIyahta ameb abin inaq iydaq ham. Inwain ayun teq yuw atoranta nagan ahi uluwdaq ham. Teq in anen agemabussamo God ago Bugaw Dimunta inaholib tuboldaq ham. 16 Bolid teqabeb in ayah iyeq in Isrel on matawkabemmo ginad buliyid in gigo IyahtaGod ago hib muleqeq ta leh daqayham. 17 Teq in anad Elaija anad nogiyeq in Elaija ago zawayibmo Iyahtaayon dan wastitaynan ameb lehdaqham. Lehad in onmin ginenmamangigem buliyid in gigo onmin ginadin

a ta em daqay ham. Ad in matawGod ago nan a hi huritayta na gigembuliyid in mataw titnonta gigo gi-nad dimdimunta tuhurit daqay ham.Ningo amun na in nazaq Iyahta ayonon mataw gidauhan araq gihumabwolid ossamo Iyahta boleq in nenaqginad dimniysa tuqos daqay ham.

18Haqan Sekaraya in angelo bulon,Ezaq teq ya ningo gamuk na ananhelmo haqdaiq? ham. Ya mat nenqabtiqiy ham. Sa ya iwe nazaqmo awnenqab tiqiymo ham. 19 An angeloamenin emimbilam, YaGebriyel ham.Ya God anognib turaiqta ham. God-mo ya iqeman ya gamuk dimunta kaa bo ni tinibilenaiq ham. 20 Ni huritham. Yaqgo gamuk ka akaman gwah-tiqid teq in anon tiqemdaq ham. Tateq ni yaqgo gamuk ka anan helmo ahi bilam ham. Nazaq iyan muran diqkabmo ni niqez hiqiyeq ni gamuk ata hi bilaqdaq ham. Ni nazaq niqezhiqiyeq gamuk a hi bilaqad ossa legamuk ya nibilenta ka tugwahtiqidnab teq ni niqez inaq ta iydaq ham.

21 Ari on mataw asanib God inaqgamuk emad tur yaqayta na inSekaraya amen eman haiq in ginadkabemmo tiqem yaqay. Sekarayaezaq diq tonad Tempel aduganibsisaqmo luwaq? haq yaqay. 22 Innazaq ginadnad emad tursamoSekaraya bo asanib tugwahtim.Gwahtiqim in aqez tihiqiyan ingamuk araq gibilengo haiq. Nazaqiyan on mataw na ginad tiqemiy,Sekaraya naqagag lul araq diqtaTempel aduganib ahol tuwam haqiy.Samo Sekaraya aqez tihiqiyan inkabiyakibmoonmatawna gibilenyaq.

23 Ari Sekaraya ago kabiy akamanna tihiqiyan in ago uliqab muleqimta lah. 24-25 Lehim in awe Elisabetinaq usan awe agem tiqiy. Agemiyim in kalam abaynaginmo ulilemimbit aduganib tuqos. Osad in bi-laqyaq, Iyahta nob yagim tiqidimunton haqyaq. Idimun tonim in ya ime-bay onmataw gimeb usta na tuwalamhaqyaq.

Page 108: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 1:26 105 Luk 1:46-48Angelo Gebriyel Mariya bulon, Teq ni

Yesus emdaq ham26 Ari Elisabet agem iyim ossa

kalam 6 nazaq tihiqiyan God in an-gelo Gebriyel bulonan in saw Galiliy-ib uliq araq anan Nasaret haqaytabtilah. 27 Lehim in aw araq barastaago hib tugwahtim. Aw na ananMariya haqayta. In Devit ago asen-lulibta araq. Teq in mat anan Josephaqayta na tuwaqdaq haqad anan bi-laqan osyaqta.

28 Ossa kam nab angelo Gebriyelgwahtiqim Mariya bulon, Aw ni nawaosaq e? ham. Iyahta agem dimuntanigad in ni ninaq osaq ham. 29HaqanMariya in angelo gamuk bilamta nahuritim ahol riten lam. Ritenad inanadibmo bilam, Gamuk ka aduganezaq diqta ago angelo bilam? ham.

30Haqan angelo bilam, Mariya hamni hi rab ham. God agem dimundiqta ni nigaq ham. 31 Ni hurit ham.Ni nigem iyeq teq ni amun mattaaraq tiqemdaq ham. Emeq ni ananYesus haqad biydaq ham. 32Amun nain mat abin ayah diqta iyeq osdaqtaham. Ossa mataw in anan God UlilibDiqta atatin haq daqay ham. IyahtaGod in amun na emid in ases Devitking iyim osta nazaqmo in king iyeqtuqosdaqmo ham. 33 Osad in Jekobasenlulniz Isrel onmataw giwamuzadin king kuluwa-kuluwmo tuqosdaqtaham. Osad in ago kam a hi hiqiydaqtaham.

34Haqan Mariya in angelo bulonimbilam, Nagah na ya iholib ezaq diqteq gwahtiqdaq? ham. Ya mat araqa hi wayta ham. Ad ya mat araq asitinaq a hi ustamo ham. 35 An angeloamenin emim kazaq bulon, God agoBugaw Dimunta ningo hib tuboldaqham. Sa God Ulilib Diqta ago zawaytiniqisih bugdaq ham. Niqisih bugidteq amun na ni nigemab tugwahtiq-daq ham. Ningo amun tawonta naahol alulin nazaq iyid teq mataw inanan bilaq daqay, God-mo atatin haqdaqay ham. 36 Ni ninad em ham.

Ni ninedan araq Elisabet na in adi-nowan tiqiyta teq muran amunmattaaraq in agemab usaq ham. Kwaziqmomataw in anan bilaq yaqay, Aw nig-nigta amun a hi emdaqta haq yaqaytaham. Teq haiq ham. Muran in agemtiqiy ham. Agem iyim in ago kalam6 nazaq tihiqiy ham. 37 Nazaq iyanGod in nagah araq a hi emdaqta a haiqham. 38 An Mariya bilam, Ni huritham. Iyahta ago kabibiy aw ya kawaosaiq ham. Ni ya ibilanta nazaqmoin ya iholib tiqemdaq ham. Haqanangelo huritadmo in Mariya hulosimtilah.

Mariya le Elisabet ahol wam39 Ari kam nabmo Mariya hidmo

eraqim in Elisabet aholwaqnanhaqadtilah. Lehim in saw Judiya-ib Elis-abet ago uliq garah ban usaqta nabtugwahtim. 40Gwahtiqim in Sekarayaago bit aduganib loqim awe Elisa-bet ahol waqad “Zeq dimun” tuqug.41Ugan Elisabet in Mariya aqez hurit-samo amun agemab usta na tubaytun.Samo God ago BugawDimunta in Elis-abet aholib ayahmo tubol. 42 Bolanin lileyim atoranmo bilam, On bunmogilikmanib God agem dimun diqtaninmo tinigaq ham. Ad amun nawanigemab usaqta na God in agemdimunta tuqugaqmo ham. 43 Ya awdimun a haiq ham. Teq ni yaqgoIyahta anen ham. Doq tonnan niyaqgo hib ya ibiynan bol? ham. 44 Yani niqez huritsamo ya igemab amunusaqta ka anad dimniysa tubaytunham. Na ago ya ningo tuhurit kemimkazaq nibilenaiq ham. 45 Aw ni ninadam,Helmo Iyahta ibilantanazaqmo intiqemyagdaqhaqadni ninad amham.Nazaq iyan ni tidimniyim osaq ham.

Mariya ago bar46-48 Haqan Mariya bilam,Ya God ago kabibiy awmo ham.Ya ibin haiqta teq God agem

dimunta yag ham.Nazaq iyan ya inad teq idugan

bunmo Iyahta abin tiqiluwaiqham.

Page 109: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 1:49 106 Luk 1:69

God ya ilumsihim iwaqan yadimunmo osad igemabmo diqya in anan inad tidimniyaq ham.

Muran teq abeb on mataw dauhbunmo ya inan bilaq daqay,

Aw naqmo Iyahta in agem dimuntaugan in tidimniyim osta haqdaqay ham.

49 God ago zaway ayahmo diq iyanin yaqmen nagah ayahta tiqamham.

In ago daq bunmo dimunmo iyimtitnonimmo lahta ham.

50OnmatawGodwazinad ahaqenibossa in ginan anad meqniyaqtaham.

Ad in mataw na gigo onminta teqonmin na giduganib onminta naginan anad meqniysa in ago daqna nazaqmo tileh tutdaqta ham.

51 In kabiy awaz meqinta kabemmotiqamta ham.

Emad inmataw igmo ag haqayta nagimuzan haresmo tilehiy ham.

52 Ad in king giwaz meqinta gi-wazan woqsa in mataw gibinhaiqta na giqeman in matawgibin inaqta na gigo ban tuwaqiyham.

53 In nagah dimunta kabemmomataw ginaghan haiqta na ne-gan giyuninsa in ta mataw gi-naghan kabemmota na gimuzansamanmo tilehiy ham.

54-55 In i gisesan hel diqmogibilenim bilam,

Ya Abraham teq in ago dauh abebbol daqayta na tuteqmo ya inadtinegdaiq haqad in bilamta ham.

Ad muran in gamuk bilamta naanadin a ta emad in ago onmataw Isrel tigilumsihaq ham.

In gamuk bilamta nazaqmo diq inmuzinim tiqemaq ham.

56Ari Mariya in Elisabet inaq kalamezeqman nazaqmo osim teq in agouliqab muleqim ta lah.

Elisabet in ago amun Jon am57 Ari Elisabet amun emgo aka-

man tugwahtiqan in amun matta

araq tiqam. 58 Eman Iyahta in Elis-abet anan anad ayahmo meqniysaamun ugta na ago Elisabet asen-lul teq in ayogniz tuhuritiy. Hu-ritim in Elisabet inaq ginad tidimniyyaqay. 59 Sa abeb amun na ago kam8 nazaq tiqiyan teq mataw in amunahol abatan asan urotnan tuboliy.Bolim in amun aholnan ugnan haqadin amun amammo anan ugnan bi-laqiy. 60 Bilaqan teq amun anenbilam, Haiqgam ham. In anan Jon-mousdaqta ham. 61Haqan mataw na bu-loniy, Ni nisenlul araq aholnan naza-qta haiq haqiy. 62 Haqad in ta amunamam kabiyakibmo susumun ugiy, Iamun ka anan doqagta biyam? haqiy.63 Haqan amam kabiyakibmo gibile-nan in ay anabun araq teq zamor asorugan in gamuk kazaq mar ton. Inanan Jon ham. An mataw na gamukna ahol waqad gihol riten lam. 64 Samuran diq nawaqmo Sekaraya aqezhiqiyim usta na hulos ugan in aqezinaq iyimgamuk tibilaqad in God abintiqiluwyaq. 65 Sa Sekaraya awe Elisa-bet inaq giyogniz bunmo tirab yaqay.Ad in nagah gwahtimta na abin emansaw Judiya-ib uliq bunmo garah banusaqta nab tileh bug. 66 Lehan onmataw bunmo nagah gwahtimta naago huritim in anadin emad os yaqay.Osad in Iyahta ago zaway Jon aholibussa ahol waqad bilaq yaqay, Amun kaayah iyeq teq inmat ezaq diqta iydaq?haq yaqay.

Sekaraya ago bar67 Ari God ago Bugaw Dimunta in

amun amam Sekaraya aholib ayahmobol. Bolan God in Sekaraya anad uganSekaraya aqezab gamuk gwahtiqsa inkazaq bilam,

68 I Iyahta God abin iluwuq ham.In ago on mataw Isrel nob negim

in gizayim in gigo bab gibenabtigiwaqaq ham.

69 In mat araq awaz meqinta emanin ago kabibiy mat Devit asen-lulib tugwahtim ham.

Page 110: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 1:70 107 Luk 2:9Gwahtiqim in teq i gilumsiheq gi-

waqid i dimunmo tuqosam ham.70 Kwaziqmo God in ago nantut

tawonta nagan giqezab gamukeman gwahtimta nazaqmo intiqam ham.

71 In mat awaz meqinta na emangwahtiqim in i gilumsihsa igibabun a hi gimeqin ton daqayham.

Sa in mataw gigem meqinta igaytana gibenab i giwaqid i dimunmoosam ham.

72 Kwaziqmo God i gisesan heldiqmo gibilenim bilam,

Ya ne ginan inadmeqniysa tigilum-sihdaiq haqad in bilam ham.

Ad muran in ago gamuk na anadinemad in nazaqmo tiqemaq ham.

73-75 Kwaziqmo in i gises Abrahaminaq an aduganwazim in hel diq-taqmo bulonim bilam,

Ni nisesan bab gibenab ossa yagilumsiheq ta giwaqdaiq haqadin bilam ham.

An muran in i gimen dante nazaqdiq tiqem igid i in ago kabibiymataw tawonta iyeq osad iin ameb daq titnonta emadtuqosam ham.

Ossa kam dimunta na a hi hiqiydaqham.

76 Ari yaqgo amun ham mataw nininan God Ulilib Diqta ago nan-tut tihaq daqay ham.

Na ezaqgo ni ameb leheq Iyahtaayon dan tuwastitaydaq ham.

77 Wastitayad ni Iyahta ago onmataw gibilensa in gigo daqmeqinta gilehugsa Iyahta gilum-siheq ta giwaqdaq ham.

78 I gigo God in i ginan anadmeqniysa in i gilowan diqtonaqta ham.

Teq in ulilib osad i gilumsihaqtana in bilaqne i gigo sawab zeqahokan gwalsa saw hastitayaqnazaq nog iyaq ham.

79 Nazaq iysa teq i romriqab mo-qgo danteb osauqta na hulosadi le saw anuwanib tugwahtiqamham.

Gwahtiqeq ossa Iyahta dan giqisi-huneq giqad lehsa i gigo hibbab hiqiysa i gigem kute nemsatuqosam ham.

80 Ari amun na ayah tiqiyim inanad teq ahol bunmo zilimim in agozaway inaq tiqiy. Iyim in lehimsaw amatawun haiqtab osad in Isrelgimeb ulalab gwahtiqdaqta na aka-man amen tiqemyaq.

2Mariya in ago amun Yesus am(Matyu 1.18-25)

1Ari Elisabet Jon iqamta kamnagabRom gigo maror ayah diqta ananSisa Ogastus haqayta na in gamukaraq kazaq bilam, Yaqgo on matawbunmo ginulinad teq ginan waqiyham. 2 Na in gime ameb diqtaon mataw ginuliniyta. Mat ananKwiriniyus haqayta na in on matawsaw Siriya-ibta giwamuzim ossa daqna gwahtimta. 3Ari Sisa nazaq haqanon mataw bunmo in gigo uliq diqtabginan emnan tilehiy.

4 Lehsa mat anan Josep haqayta nain Devit ago ned teq in asenlul araqiyim in uliq Nasaret saw Galiliy-ibtahulosim in Devit ago uliq Betlehem-ub saw Judiya-ibtab tilah. 5 Lehad inayowMariya waqim inaq tilahmo. Adin Mariyainaq nanmo wastitayim an a hiwaqadmo Mariya agem tiqiy. Agemtiqiyan teq in giger ginan emnanhaqad uliq Betlehem-ub tilehiy.6Lehim in uliq nab osadMariya amunemgo akaman tiqiy. 7 Iyan in agoamun aqenta matta na tiqam. Emimin tubusanib isihim bulmakau didaqneqayta adegnib eman wo tuqus. Naezaqgo bit bunmo ban haiq tiqiyan inasanib karuw abitnibmo osiy.

Angelo asormataw sipsip giwamuza-yta na gigerab gehitiqiy

8 Ari saw nab mataw sipsip giwa-muzayta na asor in uliq adek banpesan nog osad teq in taromab gigosipsip giwamuz yaqay. 9 Sa Iyahta agoangelo araq in gigerab tugwahtim.

Page 111: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 2:10 108 Luk 2:25Gwahtiqanmo Iyahta ahol anuwan hi-tiqad mataw na tigiqisih nat. Giqisihnetsa in tirab yaqay. 10 Rabsa angelona gibilan, Ne hi rabiy ham. Ad nehuritiy ham. Ya gamuk araq dimundiqta on mataw bunmo gimen a bolham. On mataw kabemmo gamuk kahuriteq teq in ginad tidimniy daqayham. 11Murandiqmoawaraq inDevitago uliqab amun tiqam ham. Amunna ayah iyeq teq in ne gilumsiheq tagiwaqdaqta ham. In anan Krais* ham.In ne gigo Iyahta ham. 12 Ne leheqamun na kazaq ahol tuwaq daqaytaham. In tubusanib isihim bulmakaudidaq neqayta adegnib eman woqimusaq ham.

13Ari angelo na in nazaq haqad tur-samo God ago hib angelo kabemmoin agerab tugwahtiqiy. Gwahtiqim inGod abin iluwad bilaqiy,

14 I God anan sorid ulilibmo gwalehbugan haqiy.

Sa og kab on mataw God agemdimunta negaqta na in ginaddimniysa gigem kute nemsa osiyhaqiy.

15 Angelo nazaq haqadmo in matawna gihulosad muleqim Heven-ib tagwalehiy.

Mataw sipsip giwamuzayta na leYesus ahol waqiy

Ari angelo gwalehsamo mataw sip-sip giwamuzayta na an bulonim bi-laqiy, I Betlehem-ub leheq nagahIyahta anan bilamta ka i le aholwaquq haqiy. 16 Haqad in hidmotilehiy. Lehim in Mariya aduw Josepinaq ossa tigibiyiy. Ad amun bul-makau didaq neqayta adegnib ussain ahol tuwaqiymo. 17 In amun naahol waqim teq in angelo amun anangibilanta na ananin tutim tibilaqiy.18 Bilaqsa mataw huritiyta na bunmoin mataw sipsip giwamuzayta gigogamuk na anan ginadnad emad gi-hol turuh nam. 19 Teq amun anenMariya in gamuk na huritan gamukna bunmo in anadib tuqus

bugyaq. Ussa in gamuk na anadinemad teq in anadibmo bilaqyaq, Kayaqgo amunmo anan bilaqiyta ka ingamuk adugan ezaq diqta bilaqiy?haqyaq. 20 Teq mataw sipsip giwa-muzayta na muleqim ta lehiy. Lehadangelo gamuk gibileniyta na teq inle nagah ahol waqiyta na bunmo agoin ginad dimniysa in God abin diqtiqiluw yaqay. Na ezaqgo angelogibileniyta nazaqmo diq in le aholwaqiyta na ago iyan.

Mataw Yesus aholnan ugiy21 Ari abeb kam 8 nazaq tihiqiyan

teq mataw in amun ahol abatan asantuqurotim teq in anan Yesus haqadtibiyiy. Amun anen agemab a higwahtiqsamo angelo anan bilaqanusta nazaqmo in tibiyiy.

Josep awe Mariya inaq amun Yesusad Tempel-ib lehan Simeon teq Ana inaqahol waqiy

22AriMariya amun tiqemim in aholudinim os. Osim tihiqiyan aw amuninaq gihol zaygo akaman tugwah-tim, Moses ago marib gunun bilamtanazaq. Gwahtiqan Josep awe Mariyainaq in gigo amun ad Jerusalem-ubtilehiy, in amun Iyahta abenab emgohaqad. 23Na ezaqgo Iyahta ago marorMoses mar tonta na in kazaq bilam,Ne amun matta aqenta Iyahta ugid

in agota iyeq tuqosdaq ham.Kisim Bek 13.2, 12, 15

24 Nazaq iyan in Jerusalem-ub lehimMariya amun emim ahol busiriniyta na ago tamaz ah amikmikta intiqemiy. Na ezaqgo Iyahta ago marorin kazaq bilammo,Ne muluk amidgot giger o ah husta

amikmikta giger tiqem daqayham. Wok Pris 12.8

25 Teq mat araq anan Simeonhaqayta uliq Jerusalem-ub os. Inmat titnonta teq in God anadin diqemyaqta. In mat Isrel on matawgilumsihid dimunmo os daqayta naamatin baq tunim osyaqta. OssaGod ago Bugaw Dimunta in aholib

* 2:11: Gamuk Krais ka alulin in “God mat emid bo i gilumsihdaqta na amatin” haqayta.

Page 112: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 2:26 109 Luk 2:44usyaqta. 26 Usad tekomo in Simeontubulon. Ni hidmo a hi moqdaq ham.Iyahta agomat Isrel gilumsihdaqta naamatin gwahtiqid ni ahol waqeq teqni moqdaq ham.

27 Ari kam nab God ago BugawDimunta Simeon abe yahsa in leTempel agelin aduganib tugwah-tim. Gwahtiqim luwsa Yesus anenamam in gigo amun ad Tempel-ib tuboliymo. Giger na God agogunun Moses bilamta na muzinimin Yesus ayon naw emnan haqadboliy. 28-29 Bolan Simeon gibiyad ingibenab amun waqim wazad in Godabin iluwim kazaq bilam,

Iyahta ham ya ningo kabibiy matham.

Muran ni ya iwaqid ya inaddimniysa tumoqdaiq ham.

Kwaziqmo ni ya ibilanta nazaqham.

30 Na ezaqgo ham mat ni emidbo i gilumsiheq ta giwaqdaqtana kawa ya ime anonabmo aholtuwaqaiq ham.

31 Daq ka ni on mataw dauh bunmogimeb eman tugwahtim ham.

32 Amun ka in on mataw en ta asorJuda a haiqta nagan giqemid inningo tuhurit daqay ham.

Bilaqne lam anuwan lehsa matawsaw ahol waq kemay nazaq ham.

Amun ka in Isrel on matawgiduganib gwahtiqan iyan onmataw bunmo in Isrel gibintiqiluw daqay ham.

33Haqan amun anen amam in Simeonago gamuk in amun anan bilamta nahuritim in gihol turuh nemyaq.

34-35 Sa Simeon gibar tonad inamun anen Mariya kazaq bulon, Nihurit ham. Amun ka in Isrel onmataw kabemmo eraqim turayta nagiqothasid tuwoq daqay ham. Adin on mataw kabemmo woqim us-ayta na giwazid tiqeraq daqay ham.Amun ka tarin nog osdaqta ham. Ossamataw kabemmo ahol waqad tubay-muz daqay ham. Bay muzsa ni aholwaqad ni ninad ayahmo meqniydaqham. Bilaqne baqir niqutil ulum

tayaq nazaq nog ham. Amun ka ayahiyeq teq in mataw kabemmo ginadulilemim usaqta na giqemid in ginadna ulal tiqiydaq ham.

36 Ari Simeon gamuk emim ti-hiqiyanmo aw araq anan Ana haqaytain gigerab tubol. Aw na in God agonantut araq. In amam Fanuwel teqin ago gem anan Aser haqayta. Teqin aw adinowan diqta. Kwaziqmo inmat waqim inaq ulig 7 nazaqmo osta.37Osim aduw tumoqan in wabur osadago ulig 84 nazaq tiqiy. Aw na Tempela hi hulosyaqta. Kam bunmo zeqabtaromab inaqmo in God ayon lotuemad sirisirimo in didaq udinad teqin God inaq gamuk emyaqta. 38Yesusanen amam in amun wazim nab tur-samo aw na gigerab bolim amun aholwaqad in God esey tuqugyaq. Eseyugad teq inmataw asor nab turiyta naamun anan gibilenim bilam, God matemid boleq i gilumsihdaqta na amatini amen emim osauqta na in kawaqmotugwahtim ham.

Josep ago aw amun nenaq muleqimNasaret-ib ta lehiy

39 Ari Josep awe Mariya inaq in na-gah bunmo Iyahta agomarorib gununbilamta na tiqem bugiy. Em bugimteq in muleqim gigo uliq Nasaretsaw Galiliy-ibtab tilehiy. 40 Lehanamun na ayah iyad in ago zaway inaqtiqiyyaq. Ad in anad awaz time-qniyyaqmo. Sa God agem dimuntaugad tidimun tonyaq.

Yesus amomo Tempel-ib lah41Ari ulig bunmoYesus anen amam

uliq Jerusalem-ub leh yaqayta, in Judagigo lotu akaman ayahta anan Pasovahaqay na ahol waqnan haqad. 42 AdYesus ago ulig 12 nazaq tiqiyan teq inanen amam gigo daq na muzinim inbunmo Jerusalem-ub tilehiy. 43LehimPasova akaman na tihiqiyan in mule-qim giquliqab ta bol yaqay. Bolsaamun Yesus uliq Jerusalem-ub tuqostut. Os tutsa anen amam in YesusJerusalem-ub osaqta na a hi huritiy.44 In giger ginad emiy, Yesus tabagon mataw ta asor na nenaq tilehaq

Page 113: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 2:45 110 Luk 3:6

haqiy. Haqad kam amulikmo in mule-qim danmo ta lehad teq imisor tiqiysain gisenlul teq gikadoyniz gilikmanibamun tinagun yaqay. 45 In amunnagunim le ahol a hi waqadmo inmuleqim Jerusalem-ub amun nagim ata lehiy.

46 Lehim in bit ban bunmo amunnagunad luwad le kam ezeqmantanab in Tempel ago gel aduganib amunahol tuwaqiy. In gigo amun na inmataw Moses ago gunun asuleqin bi-laqayta na gilikmanib osad in gigogamuk huritad teq in gisusumun ne-gyaq. 47 Sa mataw aseseqta na naza-qmo Yesus susumun ug yaqaymo.Susumun ugsa Yesus amenin emsamataw nab osiyta na bunmo in Yesusanad awaz meqinta na teq in agogamuk na huritad in ginadnad emadgihol turuh nemyaq. 48 Samo Yesusanen amam nazaq in gigo amun aholwaqad in gihol ritan. Sa anen bulon,Ya itatin ham doq tonnan ni i gigerkazaq giton? ham. Ya nimam inaqginad meqniysa i ninagunad luwtaham. 49HaqanYesus gibilan, Nagaqgone bit bitmo ya inagunad luwiy? ham.Ya imammo ago bitab osdaiqta na agone a hi huritim teq ne ya inagunadluwiy ye? ham. 50Haqan anen amamin Yesus ago gamuk na huritim inalulin ginad a hi emiy.

51 Samo Yesus eraqim anen amamnenaq uliq Nasaret-ib tilehiy. Lehimnab in anen amam giqez huritad gi-nad muzad tiluwyaq. Sa daq na-gan bunmo anen anadib us bugsa inanadin emad osyaq.

52Ari Yesus uliq nab osad ayah tiqiybugim in anad teq ahol bunmo tizilimbug. Sa God teq on mataw bunmo inYesus ahol waqad in gigem dimuntaug yaqay.

Jon Yesus ayon dantewastitayta na awagamun

3Jon mataw huz negyaqta na in on

mataw gamuk gibilenyaq(Matyu 3.1-12; Mak 1.2-8; Jon 1.19-28)

1 Ari mat anan Sisa Taiberiyashaqayta na in Rom gigo king iyimossa ago ulig 15 nazaqmo tiqiy.Iyan kam nab Pontiyus Pailat sawJudiya wamuzyaq. Sa Herot sawGaliliy wamuzsa in amikqan Filipsaw gigermo Ituriya teq Trakonitisgiwamuzim osyaq. Ossa mat ananLisaniyas haqayta na saw Abilinwamuzad osyaqmo. 2 Sa Isrelgimuganib mat anan Anaz haqaytana amam Kayafas inaq in tamazmataw danmebta iyim os yaqay.Ossa kam nabmo Sekaraya atatinJon gwahtiqim saw araq amatawunhaiqtab ossa God ago gamuk in anadibtugwahtim. 3 Gwahtiqan in yuwJodan aqurumnib uliq saw bunmoluwad in on mataw God ago gamuktigibilenyaq. Gibilenad in bilaqyaq,Ne ginad buliyeq ne gigo daq teqginad meqinta bunmo gileh ugiyhaqyaq. Gileh ugad ne bolsa ya huznegiq haqyaq. Ne nazaq emsa teqGod ne gigo daq teq ginadmeqinta natigiwalem bugdaq haqyaq.

4 Ari Jon gwahtiqim nazaq emadluwad in kwaziqmo God ago nantutAisaya gamuk mar tonta na tuwol netbug. Aisaya bilam,Mat na aqez saw amatawun haiqtab

lileyim bilaqaq, Ne Iyahtaayon dan balaw toniy haqaqham. Ad ne in ayon dantena wastitayid titnonan haqaqham.

5 Iyahta boldaqta kam nab garahbunmo aseseqta teq amik-mikta inaqmo giqurotidwoqid saw agemqanmotiqiydaq haqaq ham. Adakalhonan usaqta na bunmoituq bugid in nazaqmoagemqan tiqiydaqmo haqaqham. Dan kok tonim usaqtana bunmo tititnon bug daqayhaqaq ham. Ad dan bunmogig ate usaqta na wolid in atetihiqiy bugdaq haqaq ham.

6 Kam nab God in ago on matawgilumsihad giwastitaysa og

Page 114: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 3:7 111 Luk 3:21-22kab on mataw bunmo tigibiydaqay haqaq ham. Aisaya40.3-5

7 Ari on mataw kabemmo Jon ihuz igdaq haqad agerab tubol yaqay.Bolsa Jon gibilan, Ne ured amidgot-niz ham. God teq ne ginan agemmeqniysa gimeqin tondaqta na noggibilenan ne tukim gigbeb leh nogiyay? ham. 8 Ne ginad meqniysagigem buliyid teq ne gigo daq naza-qmo tubuliydaq ham. Luweq neginad kazaq em daqay ham. IAbraham asenlulibta haq daqay ham.Nazaq iyan God anad dimunta igad ahi gimeqin tondaq haq daqay ham.Nazaq ne ginad hi emiy ham. Yane gibilenaiq ham. God gig kaggibilenid buliyeq Abraham asenlulniziygo azawayin in aholib usaqta ham.9 Talgis ay abeqarib tuqusaq ham. Aybunmo anon dimunta a hi emaqta nain qwayeq faqab hunegid le tuqoydaqham.

10 In nazaq haqanmo on matawdauh biyahta na Jon tisusumun ugiy,I ezaq toneq teq i gigem tubuliytana mataw tigiqisihunam? haqiy.11 Haqan Jon gibilan, Ne daq kazaqemiy ham. Mat ago tubusan gigerusaqta na in araq mat ago tubusanhaiqta na uganham. Samat ago didaqinaqta na in nazaqmo eman ham.

12 Haqsa mataw takis waqayta naasor in Jon huz igdaq haqad ago hibtuboliymo. Bolim in Jon susumunugiy, Ta igmo teq ezaq tonam? haqiy.13 Haqan Jon gibilan, Gavman gibi-lanta nazaqmo ne takis waqiy ham.Ad ne katiyeq mani asor samanmo tahi waqiy ham. 14 Haqan ta matawbab emayta asor nab turiyta na insusumunim bilaqiy, Ta i teq ezaqtonam? haqiy. Haqan Jon gibilan, Nemataw tor negad giqutil ulumad gigomani hi rin toniyham. Adnehaziziribkatiyadmatawgimalib nan emad gigomani samanmo hi waqiy ham. Teq nekabiy emayta na anawun waqad nankabemmo hi bilaqiy ham.

15Haqsa onmataw bunmo Jon aholwaqad giqutil eraq yaqay. Ad in gi-nadnad emad in gimo gihol buloneqbilaq yaqay, Luweqmat ko in Krais iy-daq haq yaqay. 16Haqsa Jon in bunmogibilenim bilam, Ya ne yuwibmo huznegaiqta ham. Ari mat araq teqya ibeb boldaqta na abin in ya ibinuriyamta ham. Ya in ahaqenibta ham.In yaqgo Iyahta ham. Ya in agokabibiy mat samanta ham. In boleqnagah giger God ago Bugaw Dimuntateq faq inaq gimalib ne tuhuz negdaqham. 17 In abenab sabol wazim in agowit wolayta asawnib wit tigiluwiy-nan ham. Giluwiyad in wit anagindimunta na ginuweq ago wit abitnibhumab tuwoldaq ham. Humab woladin wit asan meqinta na ginuweq faqa hi miyaqtab hunegid le tuqoydaqham.

18 Haqad Jon gamuk naqanta kabe-mmo amalib on mataw ginad wazaneraqsa teq in God ago gamuk dimuntagibilenyaq.

Herot Jon irqur19-20 Teq king Herot in ama

awe Herodiyas hureqim waqan Jontuwadyaq. Wadad in Herot daqmeqinta kabemmo amta na agotuwadyaqmo. Wadsa Herot ago daqmeqinta kabemmo aholib usta naamalib in daq ta araq meqin diqtaemim in Jon wazim tiqirqur.

Jon Yesus huz ug(Matyu 3.13-17; Mak 1.9-11)

21-22 Ari Herot in Jon a hi irqur-samo Jon onmataw bunmohuz negadteq in Yesus tuhuz ugmo. Huz uganYesus God inaq gamuk emad tursakait misireq nog iyim aqez hasan Godago Bugaw Dimunta ahol buliyim ahhusta nog iyim Yesus amalib tige-hitim. Gehitiqan Heven-ib God aqezbilam, Ni ya itatin ham. Ya ni ninaninad bilaqsa ya igem dimun diq iyaqtaham.

Yesus asesan ginan(Matyu 1.1-17)

Page 115: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 3:23 112 Luk 4:623 Ari Yesus ago ulig 30 nazaq

tiqiyan teq in ago kabiy alulin tiqam.Teq on mataw in ahol alulin diq ahi huritim iyan in anan bilaq yaqay,Josep-mo atatin haq yaqay.

Teq Josep in Heli atatin.24 Sa Heli in Matat atatin.Sa Matat in Liway atatin.Sa Liway in Melki atatin.Sa Melki in Janay atatin.Sa Janay in Josep atatin.25 Sa Josep in Matatiyas atatin.Sa Matatiyas in Amos atatin.Sa Amos in Nahum atatin.Sa Nahum in Esli atatin.Sa Esli in Nagay atatin.26 Sa Nagay in Maqat atatin.Sa Maqat in Matatiyas atatin.Sa Matatiyas in Semen atatin.Sa Semen in Josek atatin.Sa Josek in Joda atatin.27 Sa Joda in Jowanan atatin.Sa Jowanan in Resa atatin.Sa Resa in Zerubabel atatin.Sa Zerubabel in Sealtiyel atatin.Sa Sealtiyel in Neri atatin.28 Sa Neri in Melki atatin.Sa Melki in Adi atatin.Sa Adi in Kosam atatin.Sa Kosam in Elmadam atatin.Sa Elmadam in Er atatin.29 Sa Er in Josuwa atatin.Sa Josuwa in Eliyezer atatin.Sa Eliyezer in Jorim atatin.Sa Jorim in Matat atatin.Sa Matat in Liway atatin.30 Sa Liway in Simeon atatin.Sa Simeon in Juda atatin.Sa Juda in Josep atatin.Sa Josep in Jonam atatin.Sa Jonam in Eliyakim atatin.31 Sa Eliyakim in Melea atatin.Sa Melea in Mena atatin.Sa Mena in Matata atatin.Sa Matata in Natan atatin.Sa Natan in Devit atatin.32 Sa Devit in Jesi atatin.Sa Jesi in Obet atatin.Sa Obet in Bowaz atatin.Sa Bowaz in Salmon atatin.Sa Salmon in Nason atatin.33 Sa Nason in Aminadab atatin.Sa Aminadab in Atmin atatin.Sa Atmin in Arni atatin.

Sa Arni in Hesron atatin.Sa Hesron in Peres atatin.Sa Peres in Juda atatin.34 Sa Juda in Jekob atatin.Sa Jekob in Aisak atatin.Sa Aisak in Abraham atatin.Sa Abraham in Tera atatin.Sa Tera in Nahor atatin.35 Sa Nahor in Serug atatin.Sa Serug in Rew atatin.Sa Rew in Pelek atatin.Sa Pelek in Eber atatin.Sa Eber in Sela atatin.36 Sa Sela in Kainan atatin.Sa Kainan in Arpaksat atatin.Sa Arpaksat in Siyem atatin.Sa Siyem in Nowa atatin.Sa Nowa in Lamek atatin.37 Sa Lamek in Metusela atatin.Sa Metusela in Enok atatin.Sa Enok in Jaret atatin.Sa Jaret in Mahalalel atatin.Sa Mahalalel in Kainan atatin.38 Sa Kainan in Enos atatin.Sa Enos in Set atatin.Sa Set in Adam atatin.Sa Adam in God atatin.

4Satan Yesus ulum wam(Matyu 4.1-11; Mak 1.12-13)

1Ari God ago BugawDimunta Yesusaholib ayahmo diq tuqusyaq. UssaYesus yuw Jodan hulosim muleqimta lehsa God ago Bugaw Dimuntain waqim ad saw araq amatawunhaiqtab tilah.

2 A lehan Satan kam 40 nazaqmoYesus ulum waqad luwyaq. Luwsakam nab Yesus didaq haiqmo osyaq.Ossa kam 40 na le tihiqiyan in agemtumoqyaq. 3 In agemnan moqad ossaSatan bolim tubulon, Ni God atatiniyeq teq ni gig ka bulonid in buliyeqbret iyid ni neq ham. 4 Haqan Yesusamenin emim bulon, God ago maribgamuk araq kazaq bilam ham.Bret amomo in mat eman kayeqmo a

hi osaqta haqad in bilam ham.Lo 8.3

5 Haqan Satan in Yesus waqimgarah araq abigmanib a gwalehimmuran diq nawaqmo in kantri bunmotiqisihun bug. 6 Isihun bugad in

Page 116: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 4:7 113 Luk 4:20Yesus bulon, Ya kantri aseseqta koganbunmo giqemid ni nihaqenib iysa ninibin ayahmo diq iydaqta ham. Na-gah kogan bunmo ya ibenab ussa yagiwamuzaiqta iyan ya mat araq ug-nan inad bilaqid ya tuqugdaiq ham.7 Nazaq iyan ni mulbuneq ya ibiniluwid teq nagah ko bunmo in ningotiqiydaq ham. 8Haqan Yesus ameninemim bulon, God ago marib gamukaraq kazaq bilam ham.Iyahta in ningo God haqad in bilam

ham. Ni in amomo abiniluwad ago kabiy emdaqhaqad in bilam ham. Lo 6.13

9-11 Anmo mat meqinta na inwaqim ad uliq Jerusalem-ub tilah.A lehim in Tempel abigmanib Yesuseman tursa in bulon, God ago maribgamuk araq kazaq bilam ham.God in ago angelo gibilenid in ni

nitawanan emad tinibiy muzdaqay haqad in bilam ham.Nibiy muzad in boleq gibenabtinisor daqay haqad in bilamham. Luweq ni nisen gi-gib woltaydaq haqad in bilamham. Buk Song 91.11-12

Nazaq iyan ni God atatin iyeq teq nikab sortukeq woq ham. Woqsa ninimam nilumsihsa ya nibiyiq ham.12 Haqan Yesus amenin emim bulon,Teq God ago marib gamuk araq kazaqbilammo ham.Iyahta in ningo God haqad in bilam

ham. Nazaq iyan ni girereyemad in hi ulumwaq haqad inbilam ham. Lo 6.16

13 Ari Satan daq nag bunmo amalibYesus tuqulum waqim in hulosadmotilah. Lehad in anad emyaq, Kamta araqab teq ya a ta ulum waqdaiqhaqyaq.Yesus saw Galiliy-ib lehimin God ago Bugaw Dimuntaago zaway amalib kabiy

tiqemyaqYesus saw Galiliy-ib ago kabiy alulin

am(Matyu 4.12-17; Mak 1.14-15)

14 Ari God ago Bugaw DimuntaYesus aholib zaway diq iyim ussain muleqim saw Galiliy-ib a ta lah.Lehim ossa in abin saw nab uliqbunmo tilehyaq. 15 Sa Yesus saw nabuliq-uliqgo luwad in ago daqmuzineqtuteqmo in mataw gigo bit humabwolaytab gwahtiqeq suleq tinegyaq.Negsa onmataw bunmo in ago gamukhuritad abin tiqiluw yaqay.

On mataw uliq Nasaret-ibta Yesusgileh ugiy

(Matyu 13.53-58; Mak 6.1-6)16 Ari Yesus saw nagab luwimmo

in ago uliq diq Nasaret-ib tilah. Uliqnab in osad ayah iy bugta. In nab leosad Juda gigo lotu akamnib in agodaq muzinim bit humab wolaytab letugwahtim. Gwahtiqim osad teq inGod ago gamuk bilaqnan haqad er-aqim titur. 17 Tursa mat araq Godago gamuk nantut Aisaya mar tontana waqim a bo Yesus tuqug. Ugan inhasim mar nagunim le ahol tuwaqimteq in kazaq bilam,18 Iyahta ya itowun emim ibilan, Ni

mataw ginaghan haiqta yaqgogamuk dimunta tigibilendaqhaqad in bilam ham. In yainan nazaq haqad teq in agoBugaw Dimunta yagan yaiholib tuqusaqta ham. UssaIyahta iqeman ya gamukkazaq on mataw gibilennantubol ham.

Mataw giqirquran osayta na ya negiqamun hasid ne samanmotiluw daqay haqaiq ham. Teqmataw gime haiqta na ya negime wastitayid ne saw aholtuwaq daqay haqaiq ham. Nemataw afaqan kabemmo giso-rayta na ya ne gigo afaqangiholib walemid ne gihol tisi-namoldaq haqaiq ham.

19 Teq ya bilaqaiq, Iyahta in ago onmataw gidimun tondaqta naakaman tugwahtiqaq haqaiqham. Aisaya 61.1-2

20 Yesus gamuk na bilaq bugim ti-hiqiyan in sansandek na tal tonim

Page 117: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 4:21 114 Luk 4:38mat wamuzaqta na ugad in le tuqoswom. Os woqim ossa on mataw bitnab osiyta na bunmo in Yesus aholtuwaninun yaqay. 21 Ahol wanin-unsaYesus in gamukbilamtana alulinemim gibilan, Muran mat araq Godago mar ne nawa tuhuritiyta na wolnet bugsa ne ahol tuwaqiy ham.

22 Ari on mataw uliq nabta nabunmo Yesus abin tiqiluw yaqay.Ad in Yesus aqezab gamuk dimuntagwahtiqyaqta na huritad gihol turuhnemsa teq in bilaq yaqay, Ka Josep-mo atatin a haiq e? haq yaqay.

23Haqsa Yesus gibilan, Helmo ham.Ne teq kazaq ibilen daqay ham. Ni igimen daq araq a hi emaq haq daqayham. Kapaneam-ub ni daq azawayininaqta eman i abin huritta naqantaaraq ninmo ningo uliq kabmo emsai ahol a hi waqauq haq daqay ham.24 Teq ya helmo ne gibilenaiq ham.God ago nantut ago uliqabmo diq inahol abin haiqta ham.

25Ya ne gibilen kemaiq ham. Kwaz-iqmo Elaija ago kamub zarow araqayah diqta saw bunmo gwahtim ham.Gwahtiqan ulig ezeqman teq awewe-qta na asormo urom a hi wom ham.Kam nab Isrel-ib on waburta kabe-mmo osiyta ham. 26 Ta teq God inElaija eman ago on mataw Isrel gigoaw waburta araq ulumsihnan a hi lahham. Haiq ham. In Elaija eman onmataw en ta araq Juda a haiqta naqmogigo saw anan Saidon haqayta nab inlah ham. Lehim uliq anan Sarefathaqayta nabmo in aw waburta araqulumsih ham.

27 Ad nazaqmo ham. God ago nan-tut anan Elisa haqayta na ago kamubmataw gigo moq lepra inaqta kabe-mmo Isrel-ib osiyta ham. Teq God inago mataw Isrel na gilikmanib araqago moq lepra wastitayan a hi dimniyham. Haiq ham. In mat anan Namanhaqayta naqmo amomo ulumsihanahol dimniy ham. Mat na in onmatawen ta araq Juda a haiqta ginan Siriyahaqayta naqmo gigo araq ham.

28 Yesus nazaq Isrel on matawgibin wazan woqan bit nab mataw

bunmo huritim gigem meqin diq iy.29-30Gigemmeqniysa in eraqim Yesusmuzan uliq asan ban gwahtim. Gwah-tiqan inwaqimad in gigouliqab garaharaq abigmanib saw banmeqintab us-aqta nab in hunegid woqdaq haqadadek ban a lehiy. Teq haiq. Yesusmataw na gilikmanib gwahtiqim gi-hulosad tilah.

Yesus mat araq aholib bugawmeqinta muz

(Mak 1.21-28)31 Ari Yesus uliq Kapaneam saw

Galiliy-ibtab tilah. Lehim Juda gigolotu akamnib in on mataw suleq tin-egyaq. 32 Suleq negsa on matawin ago gamuk huritad gihol turuhnem yaqay. Na ezaqgo Yesus bi-laqne God inmo abin ugan in suleqbilaq nog iyyaq. 33-34 Samo mataraq aholib bugaw meqinta usaqtana in Juda gigo bit humab wolaytanab osmo. Osim in dedibmo lileyimbilam, Sey! ham. Yesus Nasaret-ibtaham ni i ezaq gitonnan bol? ham.Ni i gimeqin tonnan daqag ni bolyaham. Ya ningo tuhurit ham. NiGod agomat tawon diqta naqmo ham.35Haqsa Yesus wadim bulon, Ni niqezhiqiy ham. Ad bugaw meqinta nimat na hulosad gwahtiqeq leh ham.Haqan bugaw meqinta na in mat naothasan le mataw gilikmanib woqsain hulosad gwahtiqim tilah. Lehadin mat na santitiy araq a hi ug.36 Anmo mataw bunmo gihol ritenlamsa in an tubulon yaqay, Mat ka agogamuk azawayin inaqta ka in nagagamukin diq? haq yaqay. In bugawmeqinta gamukmo gibilensa in gwah-tiqim lehayta haq yaqay. Bilaqne inGod ago zawayibmo bugaw gibilennog iyaq haq yaqay. 37 Mataw nazaqhaqad bilaqsa Yesus abin saw nab uliqbunmo tileh bugyaq.

Yesus Pita alen aqawun wastitayandimniy

(Matyu 8.14-15; Mak 1.29-31)38 Ari Yesus eraqim bit humab

wolayta na hulosad in Saimon ago

Page 118: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 4:39 115 Luk 5:8-10bitab tilah. Lehan Saimon alenaqawun moq waqim asan afanmeqin diq iyim banab ussa in Yesustubuloniy. 39 Bulonan in loqim banaw usaqta na agerab turad gamukatoranmo bilaqanmo aw asan afaniyim usta na hulos ugim nabag tilah.Lehanmo in eraqim gimen didaqanaran usta na a bolim tinag.

Yesus on mataw gigo moq inaqtakabemmo giwastitayan dimniyiy

40 Ari zeq tuwolehsa mataw ingiyogniz gigo moq amo amo usaqtana giwaqim giqad Yesus ago hibtuboliy. A bolan Yesus mataw naamulik-mulikmo giholib aben emimgiwazsa in tidimniy yaqay. 41 Sabugaw meqinta on mataw kabemmogiholib usiyta na in gihuloseq lehadlileyeq bilaq yaqay, Ni God atatin haqyaqay. Haqsa Yesus ginadad gibilensain giqezmo hiqiyeq leh yaqay. Naezaqgo bugaw na in Yesus ahol alulinin Krais* na ago tuhuritiyta iyan.

Yesus uliq asorib le luwad ago kabiyemyaq

(Mak 1.35-39)42 Ari tarom iyim saw tihastitayim

bolsa Yesus uliq na hulosim saw araqamatawun haiqtab tilah. Lehan teqonmataw in tinagun yaqay. Nagunimlehim ahol tuwaqim teq in tuwasihyaqay, luweq in i gihuloseq lehdaqhaqad. 43 Sa Yesus gibilan, Ne ya hiiwasihiy ham. Ya mataw kabta gibi-lenta nazaqmo ya uliq bunmo leheqGod ago maror agamukan dimuntana in tigibilendaiqmo ham. Ya kabiynaqmo emgo haqad God ya iqemanbolta ham. 44Haqad teq in saw Judiya-ib uliq bunmo luwad in Juda gigo bithumab wolaytab gwahtiqeq God agogamuk tigibilenyaq.

5Yesus bilaqan Pita nabiq kabemmo

giwam(Matyu 4.18-22; Mak 1.16-20)

1 Ari kam araqab Yesus yuw Gene-saret* aqurumnib tursa on matawkabemmo God ago gamuk huritnanhaqad in agerabmo diq loqim osyaqay. 2 Ossa muy amikmikta gigerkamis aqezab ussa Yesus tigibiy. Muyna ginamreniz muy hulosim in gigodob nabiq waqayta na tisuhol yaqay.3 Samo Yesus le muy na araqabgwalim tuqos. Na in Saimon agomuy-ibmo gwal. Gwalim in Saimon bulon,Ni muy ulum hasid in lan ez asit hulosugeq usan ham. Haqan Saimon nazaqeman Yesus muy nab osad on matawgamuk tigibilenyaq.

4 Ari in gamuk gibilenim tihiqiyanin Saimon bulon, Muy hureqid kamis-meb mayawabmo diq lehan ham.Lehid teq ne dob huneg woqid nabiqwaqiy ham. 5 Haqan Saimon ameninemim bilam, Mat Iyah ham i taromkab nabiq nagunad luwsamo saw ti-hastitay ham. Sa i nabiq araq diqa hi waw ham. Ta teq ya na agoa hi bilaqad ya ni niqez muzineq ledob a ta hunegeq teq saw ta waq-daiq ham. 6 Haqad in le dob ata huneganmo nabiq kuluw diqmodobub tuwoqiy. Woqan dob titar-taynan tonyaq. 7 Nazaq iysa Pitaayogniz nenaq in gigo kadoyniz asormuy araqab osiyta na gililewunan botigilumsihiy. In bolim muy gigernab nabiq ginuwan woqsa muy ametugwal. Ame gwalan muy giger namunannan toniy. 8-10 Samo SaimonPita ayogniz nenaq muyib osad nabiqkabemmo diq waqiyta na gibiyad ingihol riten lamsa tirab yaqay. RabsaSebediy atatniz giger Jems ama Joninaq in Pita inaq araqibmo kabiy emyaqayta na in muy ta araq nab osadtirab yaqaymo. Sa Pita in Yesus anog-nib kuh tonim asen ulum laquwim tu-rad bilam, Iyahta ham ni ya ihuloseqleh ham. Ya mat dimun a haiq ham.Haqan Yesus bulon, Ni hi rab ham. Ninabiq giwaqad luwaqta kazaqmo mu-ran teq abeb ni on mataw nazaqmo

* 4:41: Ni Luk 2.11 nab teq gamuk ‘Krais’ ka alulin ahol waqdaq. * 5:1: Yuw-kurorqan Galiliy ananaraq ‘Genesaret’ haq yaqayta.

Page 119: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 5:11 116 Luk 5:26tigiwaqdaq ham. 11Arimatawnamuyhureqim a le lan ezab emad teq ingigo nagah bunmo hulosad in Yesusmuzim inaq tilehiy.

Yesus mat araq ago moq lepra inaqtawastitayan dimniy

(Matyu 8.1-4; Mak 1.40-45)12 Ari kam araqab Yesus le uliq

araqab tuqos. Ossa mat araq agomoq lepra inaqta bolim Yesusahol waqadmo in abakbakan ulumlaquwim turad afaqin mulbunimogib emim teq in tisusumun ug,Iyahta ham ni ninad bilaqsa teq niya iwastitayid ya God ameb isananumlan ka tihiqiydaq ham. 13HaqanYesus aben itiwunim mat na wazadbulon, Ya inad bilaqaq ham. Ninisanib ninumlan usaqta na hiqiyanham. Haqanmuran diq nawaqmomatna ago moq lepra tihiqiy. 14 HiqiyanYesus atoranmo bulon, Ni leheq daqkawa ya niholib emta ka ago ni mataraq hikidik bulon ham. Ni leheq mattamaz emaqta naqmo nihol isihunham. Ad Moses bilamta nazaqmoni nihol dimniyta na anawun emham. Emid teq mataw in ningo moqtihiqiyta na ago tuhurit daqay ham.15Teq haiq. Daq na amalib Yesus abinayah diqmo iyim sawbunmo tilehyaq.Lehsa on mataw dauh kabemmo inYesus ago gamuk huritnan teq ingiholib moq usaqta na wastitaygohaqad tubol yaqay. 16 Bolsa Yesussirisirimo onmataw na gihulosad sawamatawun haiqtab leheq God inaqgamuk tiqemyaq.

Yesus mat araq abensen aditin moqbugta wastitayan dimniy

(Matyu 9.1-8; Mak 2.1-12)17 Ari kam araqab Yesus on mataw

suleq negad tuqos. Ossa Farisi asorgiyogniz mataw Moses ago gununasuleqin bilaqayta na nenaq in nabosiymo. Mataw aseseqta na in uliqbunmo saw Galiliy-ibta teq sawJudiya-ibta teq uliq Jerusalem-ubosim boliyta. Bolim nab ossa Iyahtaago zaway mataw giqemid dimniygoYesus aholib ayahmo usyaq. 18 Sa

mataw asor in mat araq abensenaditin tumoq bugta abanan inaqsorim a boliy. A bolim in mat nasoreq ad bit aduganib leheq Yesusagerab loqgo em yo hiqiy yaqay.19Na ezaqgo on mataw kabemmo diqbolim ban tuwaq bugan in mat naad Yesus agerab loqgo adanin haiq.Nazaq iyan in bit ahuqunib gwalehimasor tihikneriy. Hiknerim in matna abanan inaqmo eman on matawgilikmanib wolehim Yesus anognibtuqus.

20 Ussa Yesus in mataw na gi-nad helta ahol waqadmo in mat mo-qaqta na tubulon, Kadoy ham yaningo daq meqinta tigiwalem bugham. 21 Haqan mataw Moses ago gu-nun hurit kemiyta na giyogniz Farisinenaq in Yesus ago gamuk na hu-ritim in gimo an bulonad tisusumunyaqay, Ko nog in nazaq God ago banwaq nog iyim God bilawunaq? haqyaqay. Og kab mat araq mataw gigodaq meqinta walemdaqta haiqgamhaq yaqay. Naqmo God amomo agokabiyta haq yaqay. 22 Haqsa Yesusin gigo susumun na huritim gibilan,Doq tonnan ne ginad haresmo nazaqemay? ham. 23 Ya naga gamukinbilaqid teq ne nan a hi yag daqay?ham. “Ya ningo daq meqinta tigi-walem” haqdaiq o “Ni eraqeq loq gel”haqdaiq? ham. 24 Teq Mat Atatinin og kab daq meqinta walemgo az-awayin aholib usaqta na ago ne hu-rit daqay haqad ya kazaq diq bilaq-daiq ham. Haqad in mat abensenmoqan banab usaqta na tubulon, Yanibilenaiq ham. Ni eraqeq ningo usban waqeq ad ningo bitab a leh ham.25 Haqanmo mat na on mataw gimeberaqim ago ban in amalib usta nasorim ad ago bitab tilah. Lehad in Godabin tiqiluwyaq. 26 Samo on matawnab osiyta na bunmo ritenim in gi-nadnad tiqem yaqay. Ad in God abiniluwad bilaq yaqay, Muran i daq lularaq diqta ahol tuwaw haq yaqay.

Yesus Liway bulonan in muzim inaq

Page 120: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 5:27 117 Luk 6:4lah

(Matyu 9.9-13; Mak 2.13-17)27Ari abeb Yesus lehim inmat takis

waqaqta araq anan Liway haqaytatakis abitnib ossa ahol tuwam. Aholwaqad in tubulon, Ni ya imuzeq bolham. 28 Haqan Liway eraqim ago na-gah bunmo hulosan ussamo in Yesusmuzim inaq tilah.

29 Abeb Liway in ago bitab Yesusamen didaq oyad humab araq ayahtatiqam. Emim in Yesus inaq banab di-daq neqad ossa mataw gibin meqintatakis waqayta na teq mataw ta asorkabemmo nenaq in Yesus inaq di-daq neqad tuqosiymo. 30 Ossa Farisiasor teq in gigo mataw Moses agogunun hurit kemiyta na asor nenaqgimot meqniysa in Yesus ago disaipeltigibileniy, Doq tonnan ne matawtakis waqayta na teq mataw daqmeqinta emayta na nenaq garabmodidaq neqad yuw uluwad osay? haqiy.31Haqan Yesus in gigo gamuk ameninemim bilam, Mataw gigo moq haiqtana in le dokta ahol a hi waqayta ham.Mataw gigo moq inaqta naqmo doktaago hib lehayta ham. 32 Ya on matawtitnonta gililewunnan a hi bol ham.Ya on mataw daq meqinta emad os-ayta naqmo gililewunnan bolta ham.Gililewunid in ginad buliyeq gigo daqmeqinta na gileh ug daqay haqadham.

Mataw didaq udinayta na ago Yesusbilam

(Matyu 9.14-17; Mak 2.18-22)33 Haqan mataw aseseqta na in

Yesus buloniy, Jon ago disaipel sirisi-rimo didaq udinad God inaq gamukemayta haqiy. Ad Farisi gigo disaipelnazaqmo emayta haqiy. Ta teq ningodisaipel didaq a hi udinayta haqiy.In didaq neqad wain ayun uluwaytahaqiy. 34 Haqan Yesus gibilan, Mataraq aw waqnan tonsa in ayognizboleq inaq ossa ne in giqemid didaqudin daqay ye? ham. Haiqgam ham.35 Ari abeb mataw asor boleq mat awwaqaqta na ayogniz gibenab tuwaqdaqay ham. Kam na teq boldaqta

ham. Bolid kam nab teq mat na ayog-niz didaq tuqudin daqayta ham.

36 Haqad Yesus gamuk awowunta araq kazaq gibilan, Mataw ingigo tubusan kwaziqta tartayan ingigo tubusanmuturta asor hiksireqimtubusan kwaziqta na inaq a hi initaytaham. In nazaq tonid tubusanmuturtana timeqniydaq ham. Ad tubusanasor muturta na in kwaziqta na inaqa hi iydaqmo ham. Muturta na a hiulilemsa kwaziqta na awaq timeqniy-daqmo ham.

37 Teq mataw wain ayun muturtamemeq asan kwaziqtab a hi tenaytaham. In nazaq tonid wain aquringwalad huhuw nemsa memeq asankwaziqta na tartayid wain ayun natumutbaldaq ham. Ad memeq asanna timeqniydaqmo ham. 38 Matawmemeq asan muturtamo waqim wainayun muturta tenayta ham.

39 Haqad Yesus bilam, Mataw wainayun kwaziqta tuquluwiyta na bunmoin wain ayunmuturta hulosayta ham.Hulosad in bilaqay, Wain kwaziqtanaqmo aquluw dimunta haqaytaham.

6Mataw Juda gigo lotu akamnib kabiy

a hi emayta na ago Yesus bilam(Matyu 12.1-8; Mak 2.23-28)

1 Ari Juda gigo lotu akaman araqabYesus ago disaipel nenaq kabiy araqwit leyiyta aduganib gwahtiqim tilehyaqay. Lehad Yesus ago disaipel witanagin asor guraqim gibenab iworadtineq yaqay. 2 Neqsa Farisi asorgibiyad bilaqiy, Nagaqgo ne lotu aka-man ago gunun itiyonim kabiyab wittuguraqay? haqiy. 3 Haqan Yesusin gigo gamuk amenin emim gibilan,NabagneDevit agodauhnenaqgigemmoqsa Devit daq amta na awagamunne ahol a hi waqiy-ya ham. 4 Devitle God ago bit aduganib gwahtiqimGod ameb bret eman osta na inwaqimtinam ham. Bret na gunun emiytaham. Mataw tamaz emayta naqmogimomo bret na neqayta ham. Teq

Page 121: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 6:5 118 Luk 6:20haiq ham. Devit agem moq titaysaneqad in bret tawonta na asor inayogniz negan tineqiymo ham. Tateq in daq meqinta a hi emiy ham.5Haqad in gibilan, Mat Atatin in lotuakaman anamrenmo diq iyim inmomataw kam nab ezaq luw os daqaytana ago tigibilendaqta ham.

Juda gigo lotu akamnib Yesus mataraq aben meqinta wastitayan dimniy

(Matyu 12.9-14; Mak 3.1-6)6 Ari Juda gigo lotu akaman ta

araqab Yesus le Juda gigo bit humabwolayta araq aduganib gwahtiqim inon mataw suleq tinegyaq. Negsamat araq aben akogan aqabun geranedan mayim aditinmo usaqta innab os. 7 Ossa mataw Moses ago gu-nun hurit kemiyta na giyogniz Farisinenaq in Yesus ahol waq kemad nabosiymo, Yesus lotu akamnibmat abenmeqinta na wastitayid dimniyid iamalib nan emam haqad. 8 HaqsaYesus in ginad na tuhuritim in na agoa hi bilaqadmo in mat aben meqintana tubulon, Ni eraqeq bo kab turham. Haqan mat na eraqim le nabtitur. 9 Tursa Yesus mataw aseseqtana gibilan, Ya ne susumun negaiqham. I Juda gigo maror ezaq usaq?ham. Lotu akamnib i mataw gidimuntonamta o i gimeqin tonamta? ham.Kam na i mat moqaqta ulumsihamtaakaman o i mat na aholib hiqiyid inmoqdaqta akaman? ham. 10 Haqadin ame le mataw na gibiy bugimteq in mat na bulon, Niben itiwunham. Haqan mat na aben itiwu-nimmo in aben akogan na tidimniy.11Dimniyan mataw Moses ago gununhurit kemiyta na giyogniz Farisi ne-naq in Yesus anan gigem meqin diqiysa in gimo an bulonad in Yesus ezaqton daqayta na ago tibilaq yaqay.

Yesus Aposel 12 na gitowun am(Matyu 10.1-4; Mak 3.13-19)

12 Ari kam nagab Yesus God inaqgamuk emnan haqad garah araqabigmanib tugwalah. Gwalehimtarom nab in God inaq gamukemad ossa le saw tihastitay. 13 Saw

hastitayan tarommo zeq tugwalsamoYesus in ago disaipel gililewunanagerab tuboliy. Bolan in gilikmanibmataw 12 nazaq in aholyon gitowunemim in ginan Aposel haqad tibiy.14-15Na in ginan kazaq: Saimon, Yesusanan araq Pita haqad biyta. TeqSaimon amikqan Andru teq Jems amaJon inaq teq Filip teq Bartolomyu teqMatyu teq Tomas teq Alfiyus atatinJems teq Saimon ta araq mat Romnenaq bab emyaqta amatin na 16 teqJems atatin Judas teq Judas ta araquliq Kariyot-ibta na. Mat naqmo anadbuliyim Yesus waqim bab gibenabamta.

Yesus on mataw suleq negad teq inkabemmo giwastitayan dimniy yaqay

(Matyu 4.23-25; Mak 3.7-12)17 Ari Yesus ago mataw na

nenaq garahab gewoqim in le sawagemqantab ago disaipel dauhbiyahta na nenaq tituriy. Tursa onmataw kabemmo saw Judiya-ibta tequliq Jerusalem-ubta teq uliq gigerTair teq Saidon gigo lan ezabta na inbolim Yesus ago hib humab tuwoliy.18Mataw na Yesus ago suleq huritnanteq in gigo moq emid dimniynanhaqad in boliyta. Bolan Yesus ingigo bugaw meqinta giholib usadgimeqin ton yaqayta na gimuzanlehsa in tidimniy yaqay. 19 Sa onmataw biyahta na bunmo Yesus asanwaz waqnan ton yaqay. Na ezaqgoin aholib zaway gwahtiqeq le matawgigo moq inaqta na bunmo giqemiddimniy yaqayta na ago iyan.

Yesus on mataw tidimniyim osaytana ginan bilam

(Matyu 5.1-12)20 Ari Yesus ame gwalim ago dis-

aipel gibiyad gibilan,Ne mataw ginaghan haiqta ham

ne teq God ago maror aduganibgwahtiqeq anononmo tuqosdaqay ham.

Nazaq iyan ne tidimniyim osaytaham.

Page 122: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 6:21 119 Luk 6:3521 Teq ne mataw gigemnan mo-

qayta ham God teq nagah negidne tigiyunindaq ham.

Nazaq iyan ne tidimniyim osaytaham.

Teq nemataw gaqad osayta hamneteq tiyuquw daqay ham.

Nazaq iyan ne tidimniyim osaytaham.

22 Ne Mat Atatin muzinad inaqluwsa mataw ne ginan gigemmeqniysa tigibaymuz daqay ham.Ad in ne gibilawunad gigilehunantibilaq daqaymo ham. In nazaq negitonsa ne ginad dimniyan ham. Netidimniyim osayta ham. 23 Matawnazaq ne gitonsa ne gigem dimniysaginad dimun dikan iyan ham. Naezaqgo ne gigo naw ayahmoHeven-ibne gibaq tunim usaqta ham. Matawne gimeqin tonayta na gisesan innazaqmo God ago nantut gimeqin tonyaqaymo ham.

24 Ari ne mataw ginaghan kabe-mmo usaqta ham ne timeqniyimosayta ham.

Nagah ne gigem emid dimniydaqtana ne muranmo tuwaqay ham.

Abeb teq ne God abenab naw araqdimunta a ta hi waq daqay ham.

25 Teq ne mataw muran didaqneqad gigem aseseqmo iyaytaham ne timeqniyim osayta ham.

Abeb teq ne gigemnan tumoqdaqay ham.

Teq ne mataw muran yuquwaytaham ne timeqniyim osayta ham.

Abeb ne gaq wazad atoranmo tigaqdaqay ham.

26 Teq mataw og kabta bunmo inne ginan dimunta haqsa ne gi-hol waziy ham. In nazaq negibin iluwsa ne timeqniyim os-ayta ham.

Kwaziqmo mataw na gisesangibaqbaqniz in nantut katiytana nazaqmo ginan dimunta haqyaqaytamo ham.Ne gibabun ginan ginad bilaq ago

adan(Matyu 5.38-48)

27 Haqad Yesus bilam, Ne matawya iqez huritayta na ya ne kazaqgibilenaiq ham. Ne gibabun ginanginad bilaqan ham. Ad mataw gigemmeqinta negsa ne gilowan toniy ham.28Mataw ne kusluw negsa ne gidimuntoniy ham. Ad mataw ne gibilawunsane in gimenGod susumunugid gilum-sihan ham. 29Mat araq nimanmananasor gerwolid ni nimanmanan ta asorger buliyid in wol tonanmo ham. Admat araq ningo saket waqsa ni ningoniholsihenugid inwaq tonanmoham.

30Mat aw nog in ningo nagah anansunid na ni neg ham. Ad mat araqningo nagah araq waqid ni anan tahi bilaq ham. 31 On mataw in neezaq gitonid ne ginad dimniydaqtanazaqmo ne in gigo hib daq emiymoham.

32Ari mataw ni ninan ginad bilaqsata ni in ginan ninad bilaqaqta na innagah diq a haiq ham. Daq nazaqtana anawun araq ne God abenab a hiwaq daqay ham. Mataw God gilehugimdaqmeqintab osayta na in naza-qmo an anan ginad bilaqaqta ham.33 Ad mataw ni nidimun tonsa ta niin gidimun tonaqta na in nagah diq ahaiqmo ham. Daq nazaqta na anawunaraq neGod abenab a hiwaq daqaymoham. Mataw daq meqintab osayta nain nazaqmo an dimun tonad osaytaham. 34Ad nemataw ginaghan inaqtanaqmo gibiyad nagah negayta na innagah diq a haiqmo ham. Ne matawnaqanta nagah negad ginad emay,In teq amenin tiqem daqay haqaytaham. Daq nazaqta na anawun araqne God abenab a hi waq daqay ham.Mataw daq meqinta emayta na innazaqmo ameninwaqgo haqad nagahan ugayta ham.

35 Ta teq negmo kazaq emiy ham.Ne gigo bab ginan ginad bilaqsane gidimun toniy ham. Ad negibabun nagah negad in amenin negdaqayta na ago ne ginad hi usanham. God in mataw meqinta teqmataw igmo ag haqad osayta nagilowan tonaqta ham. Nazaq iyan ne

Page 123: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 6:36 120 Luk 6:49daq nazaqmo emeq teq abeb ne Godabenab naw ayahmo tuwaq daqayham. Ad ne God Ulilib Diqta atat-nizmo diq iyeq tuqos daqay ham.36 Ne Gimam in mataw ginan anadmeqniyaqta nazaqmo ne mataw gi-nan ginad meqniyanmo ham.

Ne onmataw gigo daq hi ulum kemiy(Matyu 7.1-5)

37 Ari ne mataw gigo daq ulum ke-mad ginan meqin a hi bilaqid God negigo daq ulum kemad ne ginanmeqina hi bilaqdaqmo ham. Mataw ne gigohib daqmeqinta emsa ne daqmeqintana walemad anadin ta hi emiy ham.Ne nazaq emid teq God in ne gigo daqmeqinta na giwalemad anadin a ta hiemdaqmo ham. 38 Ne nagah asitmomataw negid God amenin asitmo nenegdaq ham. Ari ne mataw nagahayahmo negsa God amenin ayahmotinegdaq ham. Nazaq iyan ne matawnagah negiy ham. Negid teq Godne nagah tinegdaqmo ham. Helmoham. In nagah ayahmo diq negid newazlilin ton daqay ham.

39 Haqad Yesus gamuk awowunaraq gibilenim bilam, Mat ame haiqtain mat ta araq ame haiqtamo dan isi-huneq a lehdaq e? ham. Haiq ham. Innazaq toneq in giger garabmo le yayibtuwoq daqay ham. 40 Ad nazaqmodisaipel araq in ago tisa uriyameqdanmeb a hi lehdaqmo ham. Haiqham. Ari disaipel na in suleq tuwaqbugeq teq in ago tisa nogmo tiqiydaqham.

41 Haqad Yesus bilam, Nagaqgo niniyow ameb rohroh amik diqta ussani ahol waqad ta ninmo nimeb ayanabun ayahta usaqta na ni ahol a hiwaqaq? ham. 42 Ni ninad ezaq emadni niyow bulonaq, Ya iyow haqaqrohroh nimeb usaqta na yawalemnanhaqaq ham. Haqad ta ninmo nimebay anabun na ni ahol a hi waqaq ham.Ni nimileq meqin ham. Itureqmoninmo nimeb ay anabun usaqta na niwalemeq nime saw anononmo aholwaqad teq ni le niyow ameb rohrohusaqta na walem ham.

Ay meqinta anon meqinta emaqta(Matyu 7.16-20; 12.33-35)

43 Ay dimunta anon meqinta a hiemaqta ham. Ad nazaqmo aymeqintaanon dimunta a hi emaqtamo ham.44 Mataw ay amulik-mulikmo ginonahol waq kemim teq in ay ezaqta naago ginad tiqem hasayta ham. Mataway fik anon waqnan haqad in amasasuqin inaqtab le a hi waqayta ham.Ad nazaqmo in wain anagin waqnanhaqad le am asasuqin inaqtab a hiwaqaytamo ham. 45 Mat dimuntaagemab anad dimunta kabemmo us-aqta na in daq dimuntaqmo emaqtaham. Sa mat meqinta agemab anadmeqinta kabemmo usaqta na in daqmeqintaqmo emaqta ham. Nagahmat agemab ayahmousaqta naqmo inaqezab gwahtiqaqta ham.

Bit emgo adan gigermo(Matyu 7.24-27)

46 Doq tonnan ne ya inan Iyahta,Iyahta haqad teq ne yaqgo gamuk a himuzinayta? ham. 47-48 Ari mat yaqgohib bolim yaqgo gamuk huritim muz-inaqta na ago ya ne tigibilennan ham.Mat naqanta in bilaqne mat bit awazmeqinta amta nazaq nog ham. Matna bit waznan haqad iturimmo in ogtayan sisaqmo wolehan gig tugwah-tiqan teq in tituq hunegan wom ham.Abeb uq araq ayahta hitiqim bit nadedibmo ulum has ham. Teq haiqham. Bit na ahol asit a hikidik wolham. Na ezaqgo mat na bit alulindimunmo amta ham.

49Arimat yaqgo gamukhuritim teqa hi muzinaqta na in bilaqne mat bitatituqin haiqta ogibmowazan eramtanazaq nog ham. Abeb uq hitiqim bobit nawol haman bit na hidmo tuwomham. Woqim timeqniy hasan in wazta eraqgo haiq tiqiy ham.

7Yesus bab mataw gigo ayahta araq

ago kabibiymatwastitayan ahol tidimniy(Matyu 8.5-13)

Page 124: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 7:1 121 Luk 7:18-191 Ari Yesus onmataw gibilenim hu-

losadmo in le uliq Kapaneam-ub tug-wahtim. 2 Gwahtiqan uliq nab matawbab emayta gigo ayahta araq in os.Ossa in ago kabibiy mat araq in anananad diq bilaqaqta na ago moq inaqiyim moqnan tonad usyaq. 3 Ussabab mataw gigo ayahta na in Yesusbolim uliq nab osaqta na ago abinhuritim in Juda gigo mataw marortaasor giqeman tilehiy, in Yesus bu-lonid boleq ago kabibiy mat na wasti-tayid dimniydaq haqad. 4 Mataw nale Yesus ago hib gwahtiqim in ginadawazmeqin amalib buloniy, Mat ko inmat dimunta haqiy. Ni leheq tuqu-lumsihdaq haqiy. 5 In i Juda ginananad bilaqaqta haqiy. Inmo i giyon bithumab wolayta araq waz igta haqiy.

6 Haqan Yesus era nenaq tilah. Inle bit sinsin tuqugsamo bab matawgigo ayahta na in ago kadoyniz asorgiqeman bolim Yesus danib aholwaqad bulonim bilaqiy, I gigo amebtana in ninmen gamuk kazaq bilamhaqiy. Mat ayah ni niholtuw hi bulhaqad in bilam haqiy. Ni yaqgobit aduganib bo gwahtiqdaqta naago ya mat dimun a haiq haqad inbilam haqiy. 7 Ya nazaq haqad yaningo hib lehim a hi nibilen haqadin bilam haqiy. Ya inad emaiq nigamukmo bilaqid yaqgo kabibiymat ka ahol tidimniydaq haqaiqhaqad in bilam haqiy. 8 Na ezaqgoya inaqmo yaqgo amebta ahaqenibosaiqta haqad in bilam haqiy. Adyaqgo mataw bab emayta na in yaihaqenib osaytamo haqad in bilamhaqiy. Ossa ya araq bulonaiq, “Nileh” haqsa in lehaqta haqad in bilamhaqiy. Teq ya araq bulonaiq, “Nibol” haqsa in bolaqtamo haqad inbilam haqiy. Ad yaqgo kabibiy matbulonaiq, “Ni kabiy ka em” haqsain kabiy na emaqta haqad in bilamhaqiy. Nazaq iyan ya inad emaiq nigamukmo bilaqid yaqgo kabibiy matna ahol tidimniydaq haqaiq haqad inbilam haqiy.

9 Haqan Yesus gamuk na huritim

ahol turuh nam. Ahol turuh nemsa inahol buliyim on mataw dauh biyahtain muzim inaq boliyta na kazaq gibi-lan, Ya ne gibilenaiq ham. Mataw babemayta gigo ayahta na in Juda mat ahaiq ham. Teq in Juda mataw bunmogiquriyamim in ya inan helmo diqhaqaqta ham. 10 An mataw marortaYesus ago hib giqeman boliyta nain muleqim bitab ta lehim kabibiymat na ahol tidimniyim ossa in aholwaqiy.

Yesus uliq Nain-ib mat minmintaaraq wazan eram

11 Ari Yesus usim ta tiqim in uliqaraq anan Nain haqaytab tilah. Lehsain ago disaipel teq on mataw dauhbiyahta in inaq tilehiymo. 12 Lehanuliq nab aw waburta araq os. Sain atatin amulikmo osta na tumom.Moqan mataw in asan banab emimsorim hodhodab ad tilehsa uliqab onmatawbiyahmo awna inaq hodhodabtileh yaqaymo. 13 Lehsa Iyahta inaw waburta na ahol waqad in anananad meqniysa bulon, Ni hi gaq ham.14 Haqad in mat momta asan banabusaqta na agerab loqim in aben ba-nab emim wazsa mataw mat abaninaq sorim a lehiyta na wasihim ti-turiy. Tursa Yesus bilam, Mat min-minta ham ya tinibilenaiq ham. Nieraq ham. 15Haqanmo mat tumomtana kayeq iyim eraqim osad gamuktibilaqyaq. Sa Yesus amun na waqimanen tuqug.

16 An on mataw na bunmo daq naahol waqim tirab yaqay. Ad in Godabin iluwad teq in bilaq yaqay, Godago nantut araq awaz meqin diqtai gilikmanib tugwahtim haq yaqay.Haqad in bilaq yaqay, God in ago onmataw tigilumsihnan haqad nob tine-gaq haq yaqay. 17Ad in le Juda gigo ogsaw bunmo luwad Yesus daq amta naawagamun tibilaq yaqay.

Jon mataw huz negyaqta na in agodisaipel giger giqemanYesus agohib lehiy

(Matyu 11.2-19)18-19 Ari Jon irquran ossa in ago

disaipel bolim nagah bunmo Yesus

Page 125: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 7:20 122 Luk 7:31giqamta na ago in Jon tubuloniy.Bulonan Jon in ago disaipel gigergibilenim giqeman Iyahta ago hibsusumun ugnan tilehiy. Lehsa in gibi-lan, Ne leheq Yesus kazaq susumunugiy ham. Ni i nibaq tunim ostanaqmo amatin ni bol o haiq mat taaraq teq abeb boldaqta i baq tunam?haqad ne buloniy ham. 20 An matawgiger na le Yesus ago hib gwahtiqimtubuloniy, Jon mataw huz negyaqtana i giqeman i kawa tubol haqiy. Adin i gibilenim bilam, Ne leheq mat nasusumun ugiy haqad in bilam haqiy.Ni i nibaq tunim osta naqmo amatinni bol o haiq mat ta araq teq abebboldaqta i baq tunam? haqad nazaqin bilam haqiy.

21 Ari kam nabmo Yesus in matawgigo moq amo amo inaqta na gi-wastitaysa tidimniy yaqay. Ad inbugawmeqinta mataw giholib usaqtana gimuzsa tileh yaqay. Teq in matawgime haiqta na giwastitaysa in gimerireqim nagah ahol tuwaq yaqay. Inkabiy nagan emsamo Jon ago disaipelgiger na susumun ugnan boliy.

22 Nazaq iyan Yesus in giger nagigo gamuk amenin emim gibilan,Ko gibiyiy ham. Mataw gime haiqtasaw ahol tuwaqay ham. Mataw gisenmeqinta tiloq gelay ham. Mataw gigomoq lepra inaqta gisanib ginumlanusta na tihiqiyaq ham. Teq matawgidek haiqta gamuk tuhuritay ham.Mataw tumoqiyta kayeq iyim ta er-aqay ham. Admataw ginaghan haiqtaGod ago gamuk dimunta tuwaqayham. Ne muleqeq leheq nagah negimeb kawa ahol tuwaqiyta ka teqgamuk kawa ne tuhuritiyta ka bunmone Jon buloniy ham. 23 Mat yaibiyad anadnad a hi emad teq inya inan helmo diq haqaqta, mat natidimniyim osaq ham.

24 Ari Jon ago mataw giger natilehsa teq Yesus in onmataw biyahtanab turiyta na Jon anan gibilenimbilam, Kwaziqmo ne nog diq aholwaqnan saw amatawun haiqtablehiy? ham. Ne mat araq bilaqne

tuqir tim retsa ahol wolad ahulaniysa ne ahol waqnan lehiy ye? ham.25 Teq ne nog diq ahol waqnan sawnab lehiy? ham. Ne mat araqtubusan dimunta welim ossa aholwaqnan lehiy ye? ham. Haiqgamham. Mataw ginaghan kabemmotatubusan dimdimunta giholib emimdidaq dimdimunta neqayta na in kinggigo bit aseseqtabmo osayta ham.26 Ne ya ibileniy ham. Ne nog diqahol waqnan lehiy? ham. Ne Godago nantut araq ahol waqnan lehiyye? ham. Helmo ham. Mat na inGod ago nantut araq ham. Teq matnawa na in God ago nantut bunmogiquriyamta ham. 27Mat naqmo Godago marib ananin mar tonan usaqtaham. Gamuk na bilam ham,Ahol waqiy ham, ya teq mat araq

emid in yaqgo gamuk ad dan-meb lehdaq haqad in bilamham. Leheq in ninmen dantetuwastitaydaq haqad in bilamham. Wastitayid teq ni lehdaqhaqad in bilam ham. Malakay3.1

28 Ya ne gibilenaiq ham. Jon in matawog kabta na bunmo giquriyamim inabin ayah diqta ham. Ta teq mataw nog God ago maror aduganibgibin amik diq usaqta na in Jontuquriyamiyta ham.

29 Ari on mataw nab turiyta nabunmokwaziqmo in Jon agohib lehanJon tuhuz nagta,mataw takiswaqaytana inaqmo. Nazaq iyan in Yesusago gamuk na huritim bilaqiy, Helmohaqiy God daq titnonta emaqta haqiy.30Ta teq Farisi giyogniz mataw Mosesago gunun hurit kemiyta na nenaqin ginad a hi bilaqan in Jon huzneggo hulosiyta. Hulosad in God anadin gigo hib usta na othasim God ingiyon dante dimunta amta na in gilehtuqugiy.

31 Ari Yesus gamuk bilaq tutim alehad in gibilan, Ya on mataw kamkabta gigo daq anan bilaqnan teq yagamuk awowun ezaq diqta amalib bi-laqdaiq? ham. Teq in on mataw ezaq

Page 126: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 7:32 123 Luk 7:48diqta? ham. 32 In bilaqne onminmaket-ib an bulonad osayta nazaqnog ham. In bilaqay,

I ne gimen kadug ulamsa ne gi-nad dimniysa a hi doray haqaytaham.

Teq i gaq wazsa ne ginad meqniysaa hi gaqay haqayta ham.

33 Ari Jon mataw huz negyaqta nabolim didaq amo amo a hi neqadwainayun a hi uluwyaqta ham. Sa nein anan bilaq yaqay, Bugaw meqintaaholib usaqta haq yaqay ham. 34 Tateq Mat Atatin bolim didaq neqadwain uluwsa ne bilaqay, Mat komeqinhaqayta ham. In didaq kabemmoneqad wain ayun ayahmo uluwaqtaamatin haqayta ham. In mataw gibinmeqinta takis waqayta na teq matawdaq meqinta emayta na giyowmo diqhaqayta ham. 35 O tob iyan ham.Matawginad emhasimdaq emaytanabunmo in God ago anad awazmeqintaeman ulal iyaqta ham.

Aw araq danatabta Yesus asen suhol36 Ari Farisi araq Yesus bulonim

inaq ago bitab didaq neqnan tilah.Lehan Yesus in Farisi na ago bitabdidaq neqad tuqos. 37 Ossa uliq nabaw araq danatabta in Yesus bo Farisina ago bitab didaq neqaqta na abintuhurit. Huritim in kagoh amiktagig anan alabasta haqay na sisoqimemiyta araq waqim aduganib masilahuran dimunta tenim teq in wazima bol. 38A bolim Yesus ahol wol emimbanab us nog iyad didaq neqsa aw nalehim abun ban asen agerab turad teqin tigaqyaq. In gaqad ameqil woqsaameqil ayunib Yesus asen suholad teqin aqensanib bayan tumay. Mayanin Yesus asen ilawunad teq in masilahuran dimunta na wazbalan Yesusasenab tuwom.

39 Samo Farisi Yesus bulonan agobitab bolta na in daq nazaq aholwaqadmo anad kazaq am. Mat ka inGod ago nantut diq iyeq teq aw kain naga awun diqta na ago in tuhuritnagta ham. Ad in aw ka baymuzidin asan a hi waz nagta ham. Aw

ka daq meqinta emad luwaqta ham.40Matna anadnazaq emsaYesus ananbiyim bulon, Saimon ham ya gamukaraq tinibilennan ham. Haqan Sai-mon bilam, Tisa ham ningo gamukbilaqsa ya huritiq ham.

41 Haqan Yesus bilam, Ari ni nidekem ham. Mataw giger mat araq agohib mani waqiyta ham. Mat na araq500 kina nazaq wam ham. Sa araq na50 kina nazaqmo wam ham. 42Waqimabeb in mani waqiyta na ameninemgo in giholib gimeq araq diq a hi usham. Nazaq iyan mani anamren na inmataw giger na ginan anad meqniysain ago mani amenin giholib usta natuwalam ham. Ari ya susumun nig-nan ham. Mataw giger na gilik-manib nog in mani anamren na anananad ayahmo diq bilaqdaq? ham.43Haqan Saimon bilam, Ya inad emaiqmat ago mani amenin ayahmo usanin walamta naqmo in mani anamrenna anan anad ayahmo diq bilaqdaqtahaqaiq ham. Haqan Yesus bulon,Na ni ulum kemim dimunmo tibilamham.

44Haqad in ahol buliyim awna aholwaqadmo in Saimon bulon, Ni aw kaahol waqaq e? ham. Ya ningo bitabbolan ni yuw yagan ya isen a hi suholham. Teq aw ka ameqil ayunib isensuholim in aqensanib bayan tumayham. 45 Ya ningo bitab bolan ni yaa hi ilawun ham. Teq ya ningo bitaduganib gwahtiqim ossa bo murankawa aw ka ya isen tiqilawunaq ham.46Ni ya ifaqinibmasil ahurandimuntawazbalan a hi wom ham. Teq aw kaya isen amalib masil ahuran dimuntawazbalan tuwom ham. 47 Nazaq iyanya ni nibilenaiq ham. Aw ka in daqmeqinta kabemmo amta ham. Teq inya inan anad ayahmo bilaqaqta ham.Na ezaqgo ya in ago daq meqinta natigiwalem bugta na ago iyan ham. Arimat bilaqaq, Ya iholib daq meqintakabemmo haiq haqaqta na in ya inananad asitmoqmo bilaqaqta ham.

48 Haqad in aw na bulon, Ya ningodaq meqinta na tigiwalem bug ham.

Page 127: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 7:49 124 Luk 8:1349Haqan mataw Yesus inaq garab ba-nab didaq neqad osiyta na in gimo anbulonim bilaqiy, Ka naga matin diq?haqiy. In mataw giholib daq meqintausaqta na inaqmo giwalemaqta haqiy.50 Haqsa Yesus aw na bulon, Ni yainan helmo hamta naqmo in nawanilumsihan ni niholib daq meqintausta na tihiqiy ham. Ni leheq nigemdimniysa os ham.

8On asor Yesus muzeq inaq leh yaqay

1 Abeb Yesus uliq aseseqta amik-mikta inaqmo kabemmo gigo hibleheq luwad in God ago maror aga-mukan dimunta tigibilenyaq. Sa dis-aipel 12 na in Yesus inaq tiluw yaqay.2 Teq kwaziqmo on asor Yesus in gi-holib bugaw meqinta gimuzad gigomoq eman hiqiyta na in Yesus inaqtileh yaqaymo. On na gilikmanibaraq anan Mariya uliq Magdala-ibtahaqayta. Kwaziqmo Yesus in aholibbugaw meqinta 7 nazaq gimuzta.3 Teq araq anan Jowana haqayta. Awna aduw anan Kusa. Mat na KingHerot ago bit wamuzim osyaqta. Teqaw araq anan Susana haqayta. Sa onasor kabemmo in Yesus muzeq inaqleh yaqaymo. On nagan in gimo gigonagahta amalib Yesus ago disaipel ne-naq gilumsih yaqayta.

Mat araq kabiyab wit anagin hu-nagta ago gamuk awowun

(Matyu 13.1-9; Mak 4.1-9)4-5 Ari uliq saw bunmo on mataw

kabemmo in Yesus ago hib bolimhumab tuwoliy. Humab wolim ossaYesus gamuk awowun araq gibilenimbilam, Mat araq ago kabiyab wit ana-gin hunegnan tilah ham. In lehimwit anagin hunegad luwsa asor danibwom ham. Woqan mataw loq geladgisenab bay ninalsa ah boleq tineqyaqay ham. 6 Sa didaq anagin asorsaw agigin inaqtab wom ham. Woqimwit anagin na gwalad og na ayuwunhaiqgam iyan in tumay ham. 7 Sa wit

anagin asor am asasuqin inaqta gilik-manibwomham. Woqan amasasuqininaqta na inaq araqibmo gwalad inwit na isih bugan abesbesan iy ham.8 Sa wit anagin asor og dimuntabwom ham. Woqim in gwalim alulinamulik-mulikmo anon kabemmo diq100 nazaq am ham. Ad Yesus bilam,Mat aw nog in gidek nan huritgo us-aqta na in gamuk ka hurit kemiy ham.

Yesus anad ezaq emad gamukawowunmo on mataw gibilenyaq

(Matyu 13.10-17; Mak 4.10-12)9 Ari Yesus ago disaipel gamuk

awowun na alulin hurit kemnanhaqad in Yesus tisusumun ugiy.10 Susumun ugan Yesus gibilan,Negmo God ago maror aduganibosayta ham. Nazaq iyan in agomaror abe alulin ulilemim usaqtana in negmo tigiqisihunaq ham. Arion mataw asan banta na ya gamukawowun hulim gibilenaiq ham. Yanazaq gitonsa teq,Mataw na gime saw waqad teq in na-

gah araq ahol a hi waq daqayham. Ad in gamuk huritad teqin ginad a hi em has daqayham. Aisaya 6.9

Mat kabiyab wit anagin hunagta naago alulin

(Matyu 13.18-23; Mak 4.13-20)11 Ari gamuk awowun na alulin in

kazaq ham. Wit anagin na in God agogamuk ham. 12 Teq mataw asor inwit anagin danib womta na nog ham.Mataw na God ago gamuk huritanteq abeb Satan bolim gigemab gamukna ta walemaqta ham. Satan anademaq, Luweq mataw na God ananhelmo haqsa God in aholyon tigiwaq-daq haqad in mataw na gigemab Godago gamuk walemaqta ham.

13Teqmatawasor inwit anagin sawagigin inaqtab womta na nog ham.Mataw na God ago gamuk huritimin ginad bilaqsa wazayta ham. Teqmataw na in wit aninin haiqta nogham. In God ago gamuk gigemabmodiq a hi wazayta ham. Kam asitmo-qmo in helmo haqsa teq gilumwaq

Page 128: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 8:14 125 Luk 8:29akaman bolsa in ginad helta na hu-losayta ham.

14 Teqmataw asor in wit anagin amasasuqin inaqtab womta na nog ham.Mataw na God ago gamuk huritim teqin og kab luw ossa og ka ago afaqanamo amo gamuk na isihaqta ham.Mataw na inmani akabiyan emad daqgihol bilaqaqta nagan emad in Godago gamuk anadin a hi emsa gamukna gigemab a hi zilimaqta ham.

15 Ari mataw asor in wit anagin ogdimuntab womta na nog ham. Matawna God ago gamuk huritim in waznaqmo hiqiyayta ham. Ad in gigemtitnonimmo ussa in daq helta emaytaham. In afaqan sorad gituw a hihiqiyayta ham. In giwaz meqniyimossa God ago gamuk na in gigemabanon giqemaqta ham.

Mataw lam miderim kuramab a hisihenayta

(Mak 4.21-25)16 Ari mataw lam miderim ku-

ramab a hi sihenayta ham. Ad inban ahaqenib a hi emaytamo ham.Haiqgam ham. In lam miderim ulilibothenan oyad usaqta ham. Ussamataw lam anuwan ahol waqad inbolim bit aduganib gwahtiqayta ham.17Nazaq iyan nagah bunmo ulilemimusaqta na in teq ulal tiqiydaq ham. Adnagah bunmo giqisihan usaqta na inteq saw anuwanib gwahtiqid matawahol tuwaq daqay ham. 18Nazaq iyanne ginad emhasad yaqgo gamukhuri-tiy ham. Na ezaqgo God in on matawgigo nagah inaqta na bunmo nagahasor a ta negdaq ham. Ari mataw gi-naghan haiqta gihol kat ugad bilaqay,I gigo nagah inaq haqayta na God ingibenab nagah asitmo in wazayta natigiwalem bugdaq ham.

Yesus anenan teq amagniz na gin-gan?

(Matyu 12.46-50; Mak 3.31-35)19 Ari kam nabmo Yesus anen teq

in amagniz in ago hib tuboliy. Bolimteq haiq on mataw kabemmo humabwolim ossa in Yesus agerab loqgo dan

haiqgam. 20 Samo mataw asor Yesustubuloniy, Ni ninen teq ni nimagnizbolim in nibiynan haqad kowa asanibturay haqiy. 21 Haqan Yesus ameninemim gibilan, On mataw God agogamuk huritad muzinayta naqmo inya inen teq in ya imagniz ham.

Yesus bilaqan tim ayahta kute nam(Matyu 8.23-27; Mak 4.35-41)

22 Ari kam araqab Yesus agodisaipel nenaq muyib gwalim osadYesus gibilan, I yuw urumun kozaqban lehuq ham. Haqad in tilehiy.23 Lehadmo Yesus ame rursa tuquslah. Ussa tim ayahta eraqim boladyuw eman muyib gwalsa muy ametugwalnan tonyaq. Sa disaipeltimeqniynan ton yaqaymo. 24 Ad inle Yesus wazan eraqanmo tubuloniy,Iyahta, Iyahta haqiy i tumoqnantonauq haqiy. In nazaq haqan Yesuseraqim tim yuw inaqmo ginadan timmoqim hiqiysa yuw kute nemim ahola ta hi wolyaq. 25 Sa Yesus disaipelgibilan, Ne ginad God anan helmohaqayta na edowa? ham. Haqandisaipel rabad gihol turuh nemsabilaq yaqay, Ka naga matin diq? haqyaqay. In tim yuw inaqmo gibilensaaqez huritayta haq yaqay.

Yesus mat araq aholib bugawmeqinta muz

(Matyu 8.28-34; Mak 5.1-20)26 Ari Yesus ago disaipel nenaq

muyib yuw urotim le uliq Gerasagigo og saw ban tugwahtiqiy. Uliqna yuw urumun kozaq ban ussa sawGaliliy yuw urumun kazaq ban us-aqta. 27 Yesus muy hulosim lan ezabhitiqanmo uliq nab mat araq aholibbugaw meqinta giqusaqta in agerabtubol. Mat na kam sisaqmo abeaholmo tubusan haiqmo luwyaqta. Inbitab asit a hi osad in hodhodabmoluw osyaqta. 28 In Yesus ahol waqadek tonim anognib asen agerab woqimusad bilam, Yesus ham ni God Ulilibtaatatin ham. Ni ya ezaq itonnan bol?ham. Ya inad meqniysa nibilenaiqham. Ni santitiy hi yag ham. 29 Na

Page 129: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 8:30 126 Luk 8:45ezaqgo Yesus tekomo bugaw meqintanamat huloseq lehgo gibilanta na agoiyan in nazaq Yesus bulon. Tuteqmobugaw meqinta na in mat na anadwamuzyaqta. Wamuzsa mataw senteq hankap amalib in irqureq wazwaq yaqayta. Teq haiq. Mat na sennagan bul titaysa bugaw meqinta abeyahsa in saw amatawun haiqtab leluwyaqta.

30 Ari Yesus mat na tisusumun ug,Ni ninan ezaq? ham. Haqan in bilam,Ya inan Kuluwmo ham. Na ezaqgobugaw meqinta kabemmo diq mat naaholib ussa in ahol anan nazaq biyimbilam. 31 Teq bugaw meqinta naganginadmeqniysa gime kabemmoYesusbulon yaqay, Ni i gimuzid i yay abemilhasta aromriq inaqta nab hi lehuqhaq yaqay.

32 Sa bul gihumaban araq ayahtagarah nab didaq neqad turiy.Tursa bugaw meqinta nagan ginadmeqniysa Yesus buloniy, Ni i giqemidi bul ko giduganib lehuq haqiy.Haqan Yesus bilam, Lehiy ham.33 Haqan bugaw meqinta nagan inmat na hulosad gwahtiqim le bul nagiduganib tuwoqiy. Woqanmo bulbunmo sibim wole garah asibsibranibbayhilek tonim yuwmeb woqan yuwgineqanmo tumoq bugiy.

34 Sa mataw bul giwamuzim osiytana in daq na ahol waqad in tukimuliqab teq saw haresmo lehad in na-gah ahol waqiyta na awagamun tibi-laqiy. 35 Bilaqsa on mataw nagah naahol waqnan tilehiy. Lehim in Yesusago hib tubolim in mat aholib bugawmeqinta gwahtiqim lehiyta na aholwaqiy. Mat na anad dimunta waqimtubusanwelimYesus asen agerabossain ahol waqad tirab yaqay. 36 Samataw gimeb daq ahol waqiyta nain mat aholib bugaw meqinta usanYesus gimuzan lehiyta na awagamunon mataw biyahta na tigibilen yaqay.37 Gibilensa uliq Gerasa ago saw banon mataw bunmo rabad bo Yesus bu-loniy, Ni i gihuloseq leh haqiy. Haqan

Yesus muyib ta gwalim in muleqim talah.

38-39 Lehsa mat aholib bugawmeqinta gwahtiqim lehiyta na inYesus inaq lehnan haqad anadawaz meqin amalib bulonyaq, Yaninaq lehdaiq haqyaq. Haqsa Yesushulos. Ad in mat na eman agouliqab muleqim ta lehsa in bulon, Niningo uliqab muleqeq ta leh ham.Leheq God daq ayahta em nigtana awagamun ni on mataw gibilenham. Haqan mat na muleqim lehimin uliq nab bitbitmo luwad Yesusayahmo ulumsihta na ago in onmataw tigibilenyaq.

Yesus aw araq ned hunegaqta wasti-tayim teq in maror araq amiy tumomtawazan eram

(Matyu 9.18-26; Mak 5.21-43)40 Ari Yesus muleqim ta bolanmo

on mataw biyahta saw nab in amenemim osiyta na in Yesus ahol waqadginad tidimniyiy. 41 Samo mat araqanan Jairus haqayta tubol. Mat nain Juda gigo bit humab wolayta agodanmebta araq. In bolim Yesus asenagerab ahol hulosan ogib woqim usadYesus in ago bitab bolgo haqad inanad meqniysa ame kabemmo tubu-lonyaq. 42 Mat na amiy amulikmo-qmo osta na tumoqnan tonsa iyan inbolim Yesus nazaq bulonyaq. Amunaw na ago ulig 12 nazaqta. Ari mat nanazaq Yesus bulonan in inaq tilehsaonmataw dauh biyahmo Yesus aholibsoqotim diq inaq tileh yaqaymo.

43 Lehsa aw araq ulig 12 nazaqmoqad ned hunegad luwyaqta nain mataw na gilikmanib tilehyaqmo.Mataw kabemmo in aw na ago moqwastitay waqiyta. Teq haiq. In agomoq asit a hi hiqiyyaq. 44 Ari aw naYesus abun ban muzim inaq lehadmoin agerab diq loqim ago tubusan adektuwaz. Wazimmuran diq nawaqmo inaholib ned usta na tihiqiy.

45 Anmo Yesus tisusumun, Nog yaiwaz? ham. Haqan on mataw bunmobilaqiy, I asit a hi niwaz haqiy. HaqsaPita bilam, Iyahta ham on mataw

Page 130: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 8:46 127 Luk 9:8dauh biyahta ka bunmo nililut ni-gad soqot nigim ninaq lehayta ham.46 Haqan Yesus bilam, Haiq ham.Ne gilikmanib guyaqag diq ya iwazham. Iwazan yaqgo zaway asor ihulosyagim lehsa ya ihol loyin ham.

47 Yesus nazaq bilaqsa aw na anadtiqam, Ya daq emta ka ulal tiqiyaqham. Haqad in ahol harara nem-samo bolim Yesus anognib ahol hu-losan ogib tuwom. Woqim usad onmataw na bunmo gimeb in anad ezaqemad Yesus wazta na teq in wazanmoahol tidimniyta na ago in tibilaq bug.48 Bilaq bugan Yesus bulon, Ya imiyham ni ya inan helmo hamta naqmoniqeman ni nihol tidimniy ham. Ninigem dimniysa leh ham.

49 Ari Yesus gamuk bilaqad nabtursa Jairus ago bitab mat araq osimbolim in ago mat ayahta na danibahol waqad tubulon, Ningo amun awtumom ham. Nazaq iyan ni Tisa atuwta hi bul ham. 50Haqan Yesus gamukna huritim in Jairus bulon, Ni hi rabham. Ni God amomo anan helmohaqid teq ni nimiy tidimniydaq ham.

51-53 Haqad in Jairus ago bitabtubol. Bolim on mataw kabemmoamun aw na anan gaq wazad ossaYesus gibilan, Ne hi gaqiy ham. Amunaw na a hi mom ham. In usaqham. Haqan on mataw na bunmo inaqez tiyuquwuniy. Na ezaqgo amuntumoq hasta na ago in tuhuritiytaiyan. Yuquwunsa Yesus in on matawbiyahta in inaq boliyta na bunmo gi-wasihan asanib tursa in Pita teq Jemsama Jon inaq teq amunna anen amamnaqmo giwaqim nenaq bit aduganibtugwahtiqiy.

54 Gwahtiqim Yesus lehim amunaw na aben wazim in lilewunim bu-lon, Yaqgo amun ham ni eraq ham.55Haqanmoamunawna awitanmule-qim asanib ta woqanmo in hidmotiqeram. Eraqan Yesus amun didaqugid neqgo tigibilan. 56 Sa amun awmomta na kayeq ta iyan anen amamin ahol waqad in gihol riten lamyaq.Sa Yesus in gidekwazim gibilan, Kawa

ya daq emta ka ago ne mat araqhikidik buloniy ham.

9Yesus disaipel 12 na kabiy nag(Matyu 10.5-15; Mak 6.7-13)

1 Ari Yesus in ago disaipel 12na gibilenan agerab bolan inmoahol abinib bugaw meqinta bunmogimuzgo azawayin teq moq amo amowastitaygo azawayin tinag. 2 Negadteq in disaipel giqeman in God agomaror agamukan mataw gibilenadgigo moq giwastitaynan tilehiy.3 Lehsa Yesus gibilan, Ne lehad esaraq waqeq ad hi lehiy ham. Teqkatek ulum ugayta na ne hi waqiymoham. Ne ziy araq es sihengo hi waqaddidaq danib neq daqayta na ne adhi lehiymo ham. Ad mani araq negiholib hi usanmo ham. Ne gigotubusan amulik giholib usaqta naqmone a lehad araqmo ta hi waqiy ham.

4 Ari ne le bit aqez araqab gwah-tiqid in ne gihol bulonid teq ne lo-qeq bit nabmo osiy ham. Osad kabiyhiqiyid teq ne eraqeq bit na huloseqlehiy ham. 5 Ari uliq edob ne lehidmataw ne gibaymuzsa ne uliq na hu-loseq lehiy ham. Lehad ne gisen aqo-gin wolhamid uliq nab woqan ham.Woqid teq mataw na in gigo daq naanadin tiqem daqay ham. 6 Yesusnazaq haqan disaipel tilehiy. Lehad inuliq bunmo God ago gamuk dimuntagibilenad teq in on mataw gigo moqinaqta na giwastitaysa gihol tidimniyyaqay.

King Herot Yesus abin hurit(Matyu 14.1-12; Mak 6.14-16)

7 Ari saw Galiliy-ib king Herot inkabiy daq bunmo Yesus emyaqta naabin tuhurit. Huritim in anadnad diqemyaq. Na ezaqgo mataw asor bilaqyaqay, Jon mataw huz negyaqta namoqan God hodhodab wazan ta eramhaq yaqay. 8 Sa asor bilaq yaqay,Elaija a ta gwahtim haq yaqay. Sa asorbilaq yaqay, God ago nantut kwaziqtaaraq kayeq ta iyim luwaq haq yaqay.

Page 131: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 9:9 128 Luk 9:249Mataw nazaq haqsa Herot bilam, Yabilaqan Jon anat tuqurot tayiyta ham.Ta teq na naga matin ya abin kazaqdiq huritaiq? ham. Haqad in Yesusahol waqnan dan tinagunyaq.

Yesus on mataw 5,000 nazaq didaqnag

(Matyu 14.13-21; Mak 6.30-44; Jon 6.1-13)

10 Ari Yesus ago disaipel kabiyemad luwiyta na muleqim Yesus agohib tuboliy. Bolim in kabiy bunmoemiyta na awagamun tubuloniy. Bu-lonim tihiqiyan Yesus in giwaqim ne-naq in gimomo uliq anan Betsaidahaqayta nab tilehiy.

11 Lehim ossa on mataw in Yesusago disaipel nenaq uliq Betsaida-iblehiyta na ago huritim in ginagu-nim tilehiy. In le Yesus ago hibtugwahtiqan Yesus in gibiyad anadtidimniy. Anad dimniysa in God agomaror asuleqin tigibilenyaq. Ad inmataw gigo moq inaqta na giwasti-taysa tidimniy yaqay.

12 In nazaq emad ossa imisor diqtiqiy. Iysa disaipel 12 na bolim tubu-loniy, Ni on mataw ko giqemid in uliqsaw kogab haresmo lehad in usgo bannagunad teq in gigemyon naguniymohaqiy. Saw i osauqta ka amatawunhaiqta haqiy. 13 Haqan Yesus gibi-lan, Negmo didaq negid neqiy ham.Haqan disaipel bilaqiy, I gigo didaqkabem a haiq haqiy. Bret abaynaginteq nabiq gigermo kawa usaq haqiy.Ni ninad i leheq humab ka gimen di-daq zayeq teq negam haqaq e? haqiy.14Namataw 5,000 nazaq ossa iyan dis-aipel nazaq bilaqiyta. An Yesus in agodisaipel gibilan, Ne mataw gibilenidin humab 50 nazaq giholbin giholbinemeq osiy ham. 15 Haqan disaipel inaqez muzinim in on mataw bunmogibilenan in nazaqmo tiqemiy. 16 Innazaq emim ossa Yesus bret abayna-gin na teq nabiq giger na waqim ameulilib gwalsa in God esey ugim teqin orqayim ago disaipel negan in onmataw tinegiy. 17 Negan in neqantigiyunin. Giyuninan abeb disaipel

le didaq abeyan ginuwim kuram 12nazaqmo ta gisiheniy.

Pita Yesus ahol alulin bilaq siram(Matyu 16.13-19; Mak 8.27-29)

18 Ari kam araqab Yesus amomoGod inaq gamuk emad ossa ago di-saipel agerab tuboliy. Bolan in tis-usumun nag, On mataw ya inan nogdiq haqsa ne huritay? ham. 19Haqandisaipel amenin emim bilaqiy, Matawasor ni ninan Jon mataw huz ne-gyaqta na haqay haqiy. Sa asor nininan bilaqay, Ni Elaija haqay haqiy.Sa asor bilaqay, Ni God ago nantutkwaziqmo moqiyta na gigo araq tug-wahtimya haqay haqiy. 20 HaqanYesus a ta susumun nag, Ta negmo yainan nog diq haqay? ham. Haqan Pitaamenin emim tibilam, Ni Krais ham.Godmat emid bo i gilumsihdaqta am-atin na ninmo ham.

Yesus bilam, Ya moqeq teq ta eraq-daiq ham

(Matyu 16.20-28; Mak 8.30–9.1)21 Pita nazaq haqan Yesus in ago

disaipel bunmo gunun negim gamukawaz meqinta kazaq gibilan, Ne yaihol alulin na mat araq hikidik bu-loniy ham. 22Haqad in gibilan, Matawmarorta na teq mataw tamaz emaytagigo aseseqta na teq mataw Mosesago gunun hurit kemiyta na in MatAtatin gileh ugad santitiy ayahmotuqug daqay ham. Ugad teq in wolemid tumoqdaq ham. Moqeq kamezeqmanmo usid teq God in wazid taeraqdaq ham.

23 Haqad in on mataw bunmogibilenim bilam, Mat araq ya imuzeqbolnan haqad anad emeq in aholwazid woqan ham. Ad ya afaqansoraiqta nazaqmo in sornan anad bi-laqsa kam bunmo in ago kruse soridabetarib gwalan ham. In nazaq toneqteq in ya imuzeq bolan ham. 24 Naezaqgo mat nog inmo ahol anadinemad asan alowan tonaqta na in aholawitan tihik hulesdaq ham. Ari matnog in ya inadin emad ahol nog hu-losdaqta na in ahol awitan ulumsi-hid kuluwa-kuluwmo tuqosdaq ham.

Page 132: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 9:25 129 Luk 9:4325 Nagaqgo mataw og kab osad ingiholyon nagah kabemmo diq romtonayta? ham. Mataw na gihol aw-itan hik hulesid nagah in giholyonrom toniyta na ezaq teq gilumsihdaq?ham. Na haiq ham. 26 Abeb MatAtatin maror ayahta iyeq inmo agoahol anuwan inaq ta bolad in amamteq amam ago angelo tawonta na ne-naq gihol anuwanib tuboldaqta ham.Bolad mat aw nog in og kab osad yateq yaqgo gamuk inaq ginan gime-bay womta na kam nab Mat Atatinin mataw na ginan amebay tuwoq-daqmo ham. 27 Ya helmo ne gibile-naiq ham. On mataw muran kam kabosayta ka gigo asor a hi moqadmo inGod ago maror og kab gwahtiqsa aholtuwaq daqay ham.

Yesus ahol awaqan lul araq diq iy(Matyu 17.1-13; Mak 9.2-13)

28 Ari Yesus gamuk na tiqemimabeb kam 8 nazaq tihiqiyan in Pitateq Jems ama Jon inaq giwaqimnenaq garah araq abigmanib Godinaq gamuk emnan tugwalehiy.29 Gwalehim Yesus God inaq gamukemad ossa in anobun buliyim lul araqdiq iy. Iysa ago tubusan inaqmobuliyim hus diq iymo. 30 Sa matawgiger Moses ayow Elaija inaq giwitangwahtiqim Yesus inaq gamuk bilaqadtituriy. 31 In giger God ago anuwaninaq Yesus agerab gwahtiqim inYesus Jerusalem-ub leheq ago kabiyemid hiqiyid in og ka huloseq gwatilehdaqta na ago ananin in Yesusinaq bilaqad tur yaqay. 32 TursaPita ayogniz giger na nenaq gimesahuq iysa tuqusiy. Usim kayeqta iyim in Yesus ahol anuwan inaqmataw giger na giwitan nenaq tursatigibiyiy. 33 Gibiysa mataw giger naYesus huloseq tilehnan tonsamo Pitaera Yesus tubulon, Mat ayah ham ikab osauqta ka in dimun diq ham. Ibaybay ezeqmanmo emuq ham. Araqninmen teq araq Moses amen teqaraq Elaija amen ham. Pita anad a hiem hasadmo gamuk nazaq bilamta.34 In gamuk nazaq emad tursamo

onqas tihitim. Hitiqim in Yesusayogniz giger Moses ayow Elaija inaqgiqisih netim ussa disaipel ezeqmanna gibiyad tirab yaqay. 35 Rabsa Godaqez onqas na aduganib gehitiqimbilam, Ka ya itatin ham. Ya inmoatowun eman in osaqta ham. Ne inaqez huritiy ham.

36 God aqez na tihiqiyan disaipelYesus amomo tursa ahol waqiy. Adabeb in gewoqim luwad giqezmohiqiyim tiluwiy. In nagah aholwaqiyta na mat araq diq a hi buloniy.

Yesus amun araq aholib bugawmeqinta muz

(Matyu 17.14-21; Mak 9.14-29)37 Ari Yesus ago disaipel ezeq-

man na nenaq usim tarommo ineraqim garah na hulosim tigewoqiy.Gewoqanmo mataw dauh biyahtaYesus amen emim osiyta na in aholtuwaqiy. 38 Ahol waqadmo mat araqgilikmanib era turad in lileyim bilam,Tisa ham ya inadmeqniysa nibilenaiqham. Ni ya itatin ka nobugad ulumsihham. Ka yaqgo amun amulikmotaham. 39 Kam buntab bugaw meqintaaraq in yaqgo amun ahol waqsa inritenad ek tonaqta ham. Sa bugawna amun wazim ulelsa anosnosinateb gwahtiqaqta ham. Ad in amunwoltitayad in hulos ugnan atuw diqhiqiyaqta ham. 40 Ya ningo disaipelbugaw meqinta na muzgo haqadsusumun negan in muznan biyab ahi iyiy ham. 41 Haqan Yesus bilam,On mataw kam kabta ne God ananhelmo a hi haqayta ham. Ad ne ginadtitnonim diq a hi usaqta ham. Kamganim teq ya nenaq og kab osad ya neginad siqim iyaqta na ago a hi bilaqadya ne gigo afaqan sordaiq? ham.Ningo amun a bol ham. 42 Haqanamun na Yesus agerab lehsamobugaw meqinta na amun wazimhunegan woqan in tuqulelyaq. UlelsaYesus bugaw meqinta na wadim teqin amun ahol wastitayan tidimniy.Dimniyan in amun na waqim amamtuqug. 43 An on mataw bunmo God

Page 133: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 9:44 130 Luk 9:61ago zaway na ahol waqim gihol ritenlamiy.

Yesus ame gigerta bilam, Ya moqeqteq ta eraqdaiq ham

(Matyu 17.22-23; Mak 9.30-32)Mataw biyahta na in Yesus daq

amta na anan ginadnad emad an bu-lonsa Yesus in ago disaipel gibilan,44 Ne gidek tih nemeq gamuk ka hu-ritad gidek hi zizalan ham. Mat araqteq Mat Atatin waqeq mataw gibenabtiqemdaq ham. 45 Haqan teq haiq.Yesus ago disaipel gamuk na alulinago ginad a hi em hasiy. Gamuk alulinna ulilemim ussa in ahol a hi waqiy.Ad teq in Yesus susumun ugnan rabyaqay.

God ago maror aduganib nog in matayah diqta?

(Matyu 18.1-5; Mak 9.33-37)46 Ari disaipel in gimo an mugad

in gilikmanib nog diq in ayah diqtana ago tibilaq yaqay. 47 Sa Yesusin disaipel ginad nazaq emsa huritimin amun amikta araq waqim inmoagerab eman titur. 48 Tursa Yesusgibilan, Mat nog in amun kaqanta yaibinib bolsa ahol waqad wazinaqta nain ya iwazinaqmo ham. Ad nog yaiwazinaqta na in mat ya iqeman boltana wazinaqmo ham. Nazaq iyan negilikmanib mat ahol abin haiqta na inne bunmo giquriyamim inmat ayahtaiyim luw osaqta ham.

Mat araq Yesus ananib bugawmeqinta gimuzsa disaipel wasihiy

(Mak 9.38-40)49 Haqan Jon bilam, Iyahta ham

mat araq ni nibinib bugaw meqintagimuzsa i luwim ahol waw ham. Teqmat na i inaq araqib a hi luwad iyani wasihad bulon, Ni nazaq ta hi emhaqad i bulon ham. 50 Haqan Yesusbilam, Ne hi wasihiy ham. Na ezaqgomat geg a hi negaqta na in ne giyowtaham.Yesus ago disaipel nenaquliq Jerusalem-ub lehiy

Samariya-ib on mataw Yesus bay-muziy

51Ari God Yesuswaqeq adHeven-ibgwalehgo akaman bolim sinsin tiqiy.Sinsin iysa Yesus uliq Jerusalem-ub lehnan anad awaz diq timeqniy.52 Samo in mataw asor ameb leheqago dan wastitay daqayta na giqe-man tilehiy. Lehad luwim in Yesusayon bit in usdaqta na wastitaynanhaqad saw Samariya gigo uliqbenaraqab le tugwahtiqiy. 53 Teq haiq.Mataw uliq nabta in Yesus Jerusalem-ub lehaqta na ago huritim in Yesuswaqeq inaq gigo bitab osnan tuhu-losiy. 54 Hulosan Yesus ago disaipelgiger Jems ama Jon inaq in daq naahol waqad Yesus tubuloniy, Iyahtahaqiy ni ninad bilaqid teq i Godbulonid in kaitab faq emid hitiqeqmataw ka ginoy em bugan haqiy.55 Haqan Yesus ahol buliyim giger naginadim gibilan, Ne nazaq hi bilaqiyham. 56 Haqad in ago disaipel nenaquliq ta araqab tilehiy.

Yesus muzeq inaq lehgo adan(Matyu 8.19-22)

57 In danib lehad luwsa mataraq Yesus bulon, Uliq saw edobni lehdaqta nab ya nimuzeq ninaqtilehdaiqmo ham. 58 Haqan Yesusbulon, Ni ninad em haseq teq yaimuzeq bol ham. Gaun kwasiktakuduqib osayta ham. Ah in gigo ririnaqta ham. Ari Mat Atatin in ago usosad anamur emdaqta abanan araqdiq haiqgam ham.

59 Haqad Yesus mat ta araq bu-lonim bilam, Ni ya imuzeq bol ham.Haqan mat na bilam, Iyahta ham niya ihulossa ya leheq imam tumomtana yay tonad teq ya boleq nimuzeqninaq tilehdaiq ham. 60 Haqan Yesusbulon, Nab iyan ham. Mataw giwitanmoqim usad God anadin a hi emaytana in gimo an wamuzad an yay toniyham. Ari ninmo leheq God ago maroragamukan on mataw gibilenad luwham.

61 Sa mat ta araq in Yesus bu-lon, Iyahta ham ya nimuzeq ninaq

Page 134: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 9:62 131 Luk 10:16lehdaiqta ham. Teq ni ya ihulosidya leheq isenlul giben wazeq teqya ta boleq nimuzeq ninaq tilehdaiqham. 62HaqanYesus bilam,Mat dantedimunta tuwaqim teq sirisirimo iname agilehun ban ta lehaqta, mat naGod agomaror aduganib le a hi gwah-tiqdaqta ham.

10Yesus mataw 72 nazaq giqeman ago

kabiy emnan lehiy1 Ari abeb Iyahta in mataw 72

nazaq gitowun emim giqeman ingiger giger uliq saw bunmo Yesusabeb teq lehdaqta nabmo in danmebtilehiy. 2 Lehsa Yesus gibilan, Kabiyabdidaq kabemmo tizilimim giqusaqham. Teq kabibiy mataw kabem diqa haiq ham. Nazaq iyan ne kabiyanamren inaq gamuk emad bulonsain kabibiy mataw kabemmo giqemidboleq in ago didaq na giwaq ugiy ham.

3 Teq ne ginad em haseq lehiy ham.Ya ne giqeman ne sipsip amidgot-niz gaun kwasikta gilikmanib leh nogiyay ham. 4 Ne lehad mani araq gi-holib hi usan ham. Ad ne ziy araqhi bideqiy ham. Teq ne gisenduganhi emiymo ham. Ne lehad on matawdanib gibiyad nenaq gamuk sisaqmoemad hi turiy ham.

5 Ne leheq bit araqab gwahtiqeqosnan haqad itureqmo ne kazaqgibileniy ham. On mataw bit kabtane gigem dimniysa osiy haqiy ham.6 Haqid mat araq dimunta bit nabosid teq ne gigem dimunta ugiyta nale mat na ago hib tuqusdaq ham. Arimat araq dimunta nazaqta bit nab ahi osid teq ne gigem dimunta na negigo hib muleqeq bo ta usdaq ham.

7 Bit amulikmo ne os daqaytanabmo ne osiy ham. Ossa in didaqteq yuw negsa ne gihol afaqan hiiyiy ham. Ne neqmo neqiy ham.Na ezaqgo kabibiy mat mataw gimenkabiy emsa in amenin tuqug daqayham. Teq ne haresmo bitbitmo hiluwiy ham. 8 Ne leheq uliq araqaduganib gwahtiqid in ne giwazinad

nenaq osad didaq negsa ne neqad nankabemmo hi bilaqiy ham. 9 Ad neuliq nab on mataw gigo moq inaqtagiwastitayid dimniysa ne gibileneqbilaqiy, God ago maror ne gigo hibsinsinmo tubol haqiy ham.

10 Ari ne le uliq araqab gwahtiqidin ne gibaymuzsa ne uliq na agemabturad kazaq gibileniy ham. 11 Negigo uliq ka aqogin i gisenab soqotimusaqta ka i wolilaman ne gigo hibta lehaq haqiy ham. Na ago teq neafaqan tisor daqay haqiy ham. Teq neginad em hasiy haqiy ham. God agomaror ne gigo hib sinsinmo bolan negileh ugiy haqiy ham. 12 Ya ne gibile-naiq ham. Kam abebtanta nab uliqSodomafaqanwaqdaqayta nazaqnogin afaqan a hi waq daqay ham. Uliqne gibaymuz daqayta na in Sodomgiquriyameq afaqan ayah diqta tuwaqdaqay ham.

Onmatawginad gigemahi buliyaytana oseq timeqniy daqay

(Matyu 11.20-24)13 Haqad Yesus bilam, Uliq Korasin

teq uliq Betsaida ham ne teq time-qniy daqay ham. Kwaziqmo mat araqleheq daq azawayin inaq ya ne gigohib emta nazaq in uliq giger Tair-ibteq Saidon-ib emid on mataw na gi-nad tubuliy nagiy ham. Ginad buliyeqin gigo daq teq ginad meqinta gilehugad in tubusan asorqan abiyornaqtaweleq butbutmeb tuqos woq nagiyham. Teq ne yaqgo daq azawayininaqta na ahol waqim ne ginad bu-liyim gigo daqmeqinta gileh a hi ugiyham. 14 Nazaq iyan abeb God hazizirayahta emdaqta nab Tair teq Saidonafaqan waq daqayta nazaq nog ne a hiwaq daqay ham. Ne in giquriyameqafaqan ayah diqta tuwaq daqay ham.

15 Teq uliq Kapaneam ham ne gibiniluwid Heven-ib gwalehdaq e? ham.Haiqgam ham. In ne gihunegidne mataw tumoqiyta gigo sawab tu-woleh daqay ham.

16 Haqad in ago disaipel gibilenimbilam, Mat ne giqez huritaqta na in

Page 135: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 10:17 132 Luk 10:29ya iqez huritaqmo ham. Ad mat negibaymuzaqta na in ya ibaymuzaqmoham. Ad mat ya ibaymuzaqta na inmat ya iqeman bolta na tubaymuza-qmo ham.

Yesus mataw 72 giqeman kabiy em-nan lehiyta na muleqim ta boliy

17 Ari abeb mataw 72 Yesus giqe-man lehiyta na in ginad dimniysamuleqim ta boliy. Bolim in Yesusbuloniy, Iyahta haqiy i ni ninan biysabugaw meqinta inaqmo i gihaqenibiyim in i gigo gamuk huritad muziniyhaqiy. 18 Haqan Yesus gibilan, Nele yaqgo kabiy emad luwsa Satanulilibmo diq osim in mewlig hikliyannog iyimogibwoqsa ya aholwayham.19Ne huritiy ham. Ya nagah meqme-qinta gibayid woqgo azawayin tinegham. Negan ne nagah ahulinaqta teqkahkahnagan tigibay daqayham. Teqne ya ibinib luwad ne gigo bab na agozaway bunmonewazid tuwoq bugdaqham. Sa nagah araq diq a hi gimeqintondaq ham. 20Ta teq bugawmeqintane giqez muzinayta na ago ne ginadhi dimniyan ham. Haiqgam ham.Ne giholnan God ago uliq Heven-ibtumar tonan usaqta naqmo ago neginad dimniyan ham.

Yesus anad dimniysa God esey ug(Matyu 11.25-27; 13.16-17)

21 Ari kam nabmo diq God agoBugaw Dimunta Yesus aholib ayahmobolan in anad diq dimniysa bilam, Oya imam ham, Heven-ib teq og kabinaqmo ni Iyahta iyim osaqta ham.Ni mataw ginad awaz meqinta na teqmataw gimaqbel inaq iyim igmo aghaqad osayta na ni yaqgo kabiy alulina hi giqisihunta ham. Haiq ham. Onmataw gihol wazan woqsa in onmingibin haiqta os nog iyayta naqmo niyaqgo kabiy alulin tigiqisihunta ham.Ya imam ham ni ninad nazaqmo usanni tiqam ham. Nazaq iyan ya eseynigaiq ham.

22 Haqad Yesus ta bilam, Ya imamin ago kabiy bunmo ya ibenab tiqamham. Mat araq diq in yaqgo a hi

hurit ham. Ya imam amomo in yaqgohuritta ham. Teq mat araq ya imamago a hi huritmo ham. Ya in atatiniyim ya imomo in ago huritta ham.Ad on mataw ya inad bilaqsa imamgiqisihunaiqta naqmo in ya imam agohuritaytamo ham.

23 Haqad in ahol buliyim agodisaipel gibiyad in gidekib kiskismogibilenim bilam, Nagah ne aholwaqayta ka ago ne ginad dimniyanham. 24 Ya ne gibilenaiq ham.Kwaziqmo God ago nantut kabemmoteq Isrel gigo king kabemmo in nagahne muran ahol waqayta ka in aholwaqnan ginad diq bilaq yaqayta ham.Teq in moqim ahol a hi waqiyta ham.Ad gamuk kawa ne huritayta ka inhuritnan ginad bilaq yaqaytamo ham.Teq in moqim a hi huritiyta ham.

Samariya-ib mat araq in ababunJuda mat anan anad meqniy

25 Yesus nazaq gamuk bilaqsamomataw na gilikmanib mat araq Mosesago gunun hurit kamta na in eraqimYesus ulum waqad tisusumun ug,Tisa ham ya ezaq toneq teq kayeqmokuluwa-kuluwmo tuqosdaiq? ham.26Haqan Yesus bulon, God ago marorMoses bilamta na aduganib gamukezaq diqta mar tonan usaq? ham.Ni gamuk na ahol waqim ninad ezaqemaq? ham. 27 Haqan mat na bilam,Gamuk na kazaq bilam ham.Ne gigem, ginad, giwitan, teq ne gigo

zaway bunmo amalib ne gigoIyahta God anan ginad bilaqanham.

Ad ni nihol anan ninad bilaqaqtanazaqmo ni niyow anan ninadbilaqan ham. Lo 6.5; Wok Pris19.18

28 Mat na nazaq bilaqan Yesusbulon, Ni gamuk amenin dimunmotibilam ham. Ni nazaq toneq teq nikayeqmo kuluwa-kuluwmo tuqosdaqham.

29 Teq mat na inmo ahol abin iluw-nan haqad in Yesus bulonim bilam,Ta ya iyowta na nog? ham. HaqanYesus bilam, Gamuk araq kazaq lahta

Page 136: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 10:30 133 Luk 11:4ham. Ni hurit ham. 30 Juda mat araquliq Jerusalem hulosim in uliq Jeriko-ib tuwolehad luw ham. Wolehadluwsamo mataw meqmeqinta danibahol waqim wazim wolim ago nagahbunmo giwaqim in tukim tilehiy ham.Lehsa mat na moqnan tonad danibtuqus ham.

31 Ussa kam nab Juda gigo mattamaz emaqta araq in dan naqmomuzim wolehad luwimmo mat naussa in ahol tuwam ham. Aholwaqad in aban emim dan adek banloqim uriyamad lehmo tilah ham.32 An nazaqmo Juda gigo gem Li-way anaynayin araq Tempel-ib kabiyemaqta na in dan nab bolim mat naahol waqad in aban emim uriyamadtilahmo ham.

33 Lehsa mat na ababun araqSamariya-ibta in dan nabmo bolimbo mat na agerab tugwahtim ham.Gwahtiqim mat na ahol waqad inanan anad timeqniy ham. 34 Anadmeqniysa agerab loqim in olivamasilan teq wain ayun mat naasulanib emim teq in tinat ham. Ad inmat na sorim inmo ago donki amalibemim in ad tilah ham. A lehim in bitaraq mataw zayim usayta abitan nabeman ussa in wamuzim tuqus ham.35 Usim eraqim tilehnan haqad inmani ameta gigermo bit na anamrenugad bulon, Ni mat ka wamuz ham.Ya muleqeq ta boleq teq mani ganimni mat ka ayon hulosta na ya amenintinigdaiq haqad in bilam ham.

36 Haqad Yesus in mat Moses agogunun hurit kamta na tisusumun ug,Ni ninad ezaq emaq? ham. Matawezeqman na gilikmanib nog diq inmat woliyta na ayowmat nog iyimulumsih? ham. 37 An mat na bilam,I gibabun Samariya-ibta bolim matna anan anad meqniysa ulumsihtanaqmo ham. Haqan Yesus bulon,Ari ni leheq Samariya mat daq amtanazaq ni asen muzeq em ham.

Yesus le Marta amikqan Mariya inaqgibiyad os

38 Ari Yesus ago disaipel nenaqlehad luwim le uliq araqab tugwah-tiqiy. Gwahtiqan aw araq anan Martahaqayta na in Yesus wazinad bu-lonim inaq ago bitab tilah. 39 Lehanteq Marta ama anan Mariya haqaytana in eraqim le Iyahta anognib oswoqim osad in ago suleq huritadosyaq. 40Ossa Marta amomo in Yesusago disaipel nenaq gimen didaq oyadkabiy kabemmo anadin emad anadtimeqniyaq. Anad meqniysa in bolimYesus tubulon, Iyahta ham ya imaihulosim bo ni ninaq ossa ya imomodidaq oy akabiyan emaiq ham. Ni yainan ninad a hi meqniyaq e? ham. Niya ima bulonid in boleq ya ilumsihanham.

41 Haqan Iyahta bulon, Marta,Marta ham ni kabiy kabemmo naginadin emad nihol afaqan iyaq ham.Teq kabiy amulikmo emnanta usaqham. 42 Kabiy dimunta na ni nimakawa ahol tuqug ham. Ugan i inaholib kabiy dimun diqta na a hiwalemam ham.

11I God inaq gamuk emamta ago adan(Matyu 6.9-15; 7.7-11)

1 Ari kam araq Yesus le saw araqabGod inaq gamuk emad tuqos. In Godinaq gamuk bilaqim tihiqiyanmo agodisaipel araq bolim tubulon, Iyahtaham i ezaq God inaq gamuk emamtana ni i giqisihun ham, Jon in ago dis-aipel giqisihunta nazaq ham. 2HaqanYesus disaipel bunmo gibilan, Ne Godinaq gamuk bilaqnan haqad ne kazaqbilaqiy ham.

I Gimam Iyah,Ni on mataw bunmo giqemid in ni

ninan waziniy.Ad ni ningo maror emid og kab

gwahtiqan.3Kamamulik-mulikmo ago didaqta

ni ig.4 Teqmataw i gigo hib daq meqinta

emsa i walemad anadin a ta hiemauqta nazaqmo ni i gigo daq

Page 137: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 11:5 134 Luk 11:21meqinta walemad anadin ta hiemmo.

Ad nagah i gilum waqdaqta na niwasihid i giholib hi gwahtiqan.

5 Yesus nazaq gibilenim teq inbilam, Gamuk araq kazaq lahta ham.Ne huritiy ham. Tarom alihanib mataraq in ago kadoy ago bitab bolimbulon ham. Kadoy ni bret ezeq-manmo yag haqad in bulon ham. 6Yaiyow araq dan pesanmo bolad luwimbo yaqgo bitab tugwahtiqan ya didaqaraq ugdaiqta na haiqgam haqad inbulon ham. 7Haqan mat bit aduganibosta na bilam, Ni ya ituw hi bul haqadin bilam ham. Ya dan otim yaqgoonmin nenaq tuqusad iyan ya eraqeqnagah na a hi nigdaiq haqad in bilamham. 8 Ari ya ne gibilenaiq ham.Mat bit aduganib osaqta na in ayowanadin a hi emaqta ham. Ta teq luweqinmo ahol abin timeqniydaq haqad ineraqeq nagah ayow ago siqim iyaqtana tuqug bugdaq ham.

9Ad i God inaq gamuk bilaqgo adannazaqmo usaqta ham. Teq God atuwa hi hiqiyaqta ham. Ne nagah araqanan susumun ugid teq in tinegdaqham. Ne nagah araq naguneq teq neahol tuwaq daqay ham. Ne dan ezwolhamsa teq God ne giyon dan tihasnegdaqham. 10Onmatawnagah ananGod susumun ugayta naqmo in na-gah na waqayta ham. Teq on matawnagah nagunayta naqmo in nagah naahol waqayta ham. Ad on mataw danez wolhamsa teq God in giyon dantihas negdaq ham.

11 Teq ne gilikmanib amun araqnabiq neqnan haqad amam bulonsaamam in nagah ahulinaqta gimu-gaqta araq waqeq ugdaq e? ham.Haiq ham. 12 Teq amun na kurekakokin anan bilaqsa amam in kahkaharaq waqeq ugdaq e? ham. Nahaiqmo ham. 13 Ne mataw ginadmeqinta usaqta ham. Teq ne gigoonmin nagah dimdimunta neggo netuhurit kemiyta ham. Ari i GimamHeven-ib osaqta na in nazaq ago onmataw a hi gitondaqmo ye? ham.

Haiq ham. On mataw Gimam Iyahinaq gamuk bilaqad bulonsa in agoBugaw Dimunta tinegdaq ham.

Mataw asor bilaqiy, Yesus bugawmeqinta Belsebul inaq kabiy emaqtahaqiy

(Matyu 12.22-30; Mak 3.20-27)14 Ari Yesus in mat araq aholib

bugaw meqinta ussa gamuk a hiemyaqta na tumuz. Muzan lehsamat aqez hiqiyim luwta na gamuktibilaqyaq. Bilaqsa on mataw aholwaqad in gihol riten lamyaq. 15 Samataw asor bilaq yaqay, Yesus inbugawmeqinta gigo danmebta Belse-bul ago zaway amalib bugaw meqintagimuzaqta haq yaqay. 16 Sa matawta asor Yesus ulum waqad susumunug yaqay, Ni God bulonid in Heven-ib daq araq azawayin inaqta emidgehitiqsa i ahol waqad teq i ni ninanhelmo tihaqam haq yaqay.

17 Teq Yesus mataw na ginad huritkemim gibilan, Kantri araq ago onmatawgihol husereq angihar ugad anwolad oseq in tihiqiy bug daqay ham.Ad bit araqab onmataw gihol husereqan gihar ugad teq in an tirabun daqayham. 18 Ad nazaqmo Satan ago dauhnenaq gihol husereq an gihar ugad anwolad Satan ago zaway hiqiysa in agokabiy tuwoqdaq ham.

Ne ya inan bilaqay, In Belsebulago zaway amalib bugaw meqintagimuzaqta haqay ham. 19 Ta teqya Belsebul ago zaway amalib bugawmeqinta gimuzid ari ne gigo gisenlulasor na in nog diq ago zaway amalibbugaw meqinta gimuzayta? ham.Nazaq iyan ne ya ibilawunayta nanegmo gigo gisenlul naqmo in tuqu-lum kem daqay ham. Ulum kemeqin bilaq daqay, Gamuk nawa ne bi-laqayta na ne katiyay haq daqay ham.20 Ari God-mo ago zaway ilumsihsaya bugaw meqinta gimuzsa teq neginad emiy ham. God ago maror negilikmanib tubol haqiy ham.

21 Ne ginad em hasiy ham. Mataraq awaz meqinta em sebur inaq

Page 138: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 11:22 135 Luk 11:32

wazim ago bit wamuzim ossa in agonagah bunmo bitab dimunmo usaqtaham. 22 Ta teq mat araq zaway diqtaboleq bit anamren na inaq an woleqtuquriyamdaqta ham. Uriyameq inbit anamren abenab em sebur inwazim ago zaway inaq iyim osta nawaqad in bit anamren ago nagahbunmo giwaq bugeq a le ago wal-mataw gigo hib tiqiberdaq ham.

23 Ne ginad emiy ham. On matawya inaq kabiy a hi emayta na inya ibabun ham. Teq on mataw yainaq yaqgo dauh a hi girom tonaytana in yaqgo mataw gimuzan hares-haresmo lehayta ham.

Bugaw meqinta muleqim ta bol(Matyu 12.43-45)

24 Haqad Yesus bilam, Bugawmeqinta araq mat hulos ugimgwahtiqim haresmo saw ayuwunhaiqtab lehim luwaqta ham. Luwadin ban araq anamur emad osdaqta nanagunaqta ham. Teq haiq ham. Inban araq nazaqta ahol a hi waqaqtaham. In ban araq ahol a hi waqimteq in ahol bulonim bilaqaq, Bitkwaziqmo ya osta nab ya muleqeqta lehdaiq haqaqta ham. 25 Haqadin bit nab muleqim ta lehim bit naasawun wolrironim anaghan bunmowastitayim abanab eman ussa in aholwaqaqta ham. 26 Ahol waqim teq inlehim bugaw meqin diqta 7 nazaqin daq meqinta emgo uriyamiyta nagililewunim giwaqim nenaq ta bolimin bit nab gwahtiqim osayta ham.Mebmebmo bugaw amulikmo mat naaholib ussa in ahol meqin dimun nogosyaqta ham. Ari muran teq bugaw8 nazaq bolim mat na aholib ussa inahol timeqniy hasim osaqta ham.

Mataw tidimniyeq os daqayta adan27 Yesus gamuk na bilaqsamo

mataw dauh biyahta na gilikmanibaw araq lileyim bulon, Aw niqemimsus nigta naqmo tidimniyim osaqtaham. 28Haqan Yesus bilam, Haiqgamham. Mataw God ago gamuk huritadmuzinayta naqmo tidimniyim osaytaham.

Mataw asor daq azawayin inaqtaahol waqnan bilaqiy

(Matyu 12.38-42; Mak 8.12)29 Ari on mataw teko bolim osiyta

na os tutsamomatawbunta in gigerabtubol yaqay. Bolsa Yesus gibilan, Onmataw muran kam kab osayta ka inmeqin diq ham. In daq azawayininaqta naqmo ahol waqnan bilaqaytaham. Teq God daq araq azawayininaqta a hi em negdaq ham. DaqJona aholib gwahtimta naqmo in aholtuwaq daqay ham. 30 Kwaziqmo Jonauliq ayahta anan Niniwe haqayta nabgwahtiqim on mataw gibilanta ham.Gibilenad in bilaqne God Niniwe onmataw hazizirib giqemeq gigo daqmeqinta amenin negdaqta atowun ingigo hib os nog iyaq ham. Ad naza-qmo Mat Atatin in bilaqne God onmataw kam kabta hazizirib giqemeqgigo daq meqinta amenin negdaqtaatowun in gigo hib os nog iyaqmoham.

31 Abeb God hazizir ayahta em-daqta nab teq aw marorta kwaziqmosaw araq pesantab osta na in eraqeqon mataw muran kam kabta nenaqGod ameb turad in mataw kam kabtagigo daq meqinta emid ulal tiqiydaqham. Na ezaqgo aw marorta na uliqpesan diqtab osim Solomon abin hu-ritim ago gamuk dimunta huritnanhaqad ago hib tubol ham. Teq neahol waqiy ham. Mat araq Solomonuriyamta na in kawa ne gilikmanibosaq ham. Ta teq ne in ago gamukdimunta huritnan gituw hiqiyaytaham.

32 Teq God hazizir ayahta emdaqtanab uliq Niniwe on mataw na eraqeqmataw muran kam kabta nenaq Godameb turad in mataw kam kabta gigodaq meqinta emid ulal tiqiydaqmoham. Na ezaqgo on mataw Niniwe-ibta na in Jona ago gamuk huritim inginad buliyim gigo daq meqinta gilehugiyta ham. Teq ne ahol waqiy ham.Mat araq Jona uriyamta na in kawa negilikmanib osaq ham. Ta teq ne in ago

Page 139: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 11:33 136 Luk 11:48

gamuk huritim ginad a hi buliyaytaham.

I gihol anuwan agamukan(Matyu 5.15; 6.22-23)

33 Ari mataw lam miderim bit aqi-radnib eman a hi usaqta ham. Ad inlam miderim kuramab a hi sihenay-tamo ham. Haiqgam ham. In lammiderim ulilib othenan oyad usaqtaham. Oyad ussa mataw lam anuwanna ahol waqad bolim bit na aqezab lotugwahtiqayta ham. 34 Ad nazaqmoni nimeqnagin nihol bunmo anuwanugaqta ham. Ni nime dimun iyid ninihol bunmo anuwan inaq tiqiydaqham. Ari ni nime meqin iyid ni niholbunmo aromriq inaq tiqiydaq ham.35 Nazaq iyan ni nihol waz naqmohiqiy ham. Luweq ni ninad emdaq, Yaidugan anuwan inaqta haqdaq ham.Teq haiq, ni nidugan aromriqnaq us-daq ham. 36 Ari ni nihol bunmoanuwan inaq iyad ni nihol anaghanaraq romriqab a hi ussa teq ni ni-hol bunmo anuwan inaq tiqiy hasdaqham. Bilaqne lam taromab oysa nianuwanib osad nihol bunmo anuwaninaq iyaqta nazaq nog ham.

Yesus in Farisi giyognizmatawMosesago gunun hurit kemiyta na nenaq gigodaq ginan bilam

(Matyu 23.1-36; Mak 12.38-40; Luk20.45-47)

37 Ari Yesus gamuk bilaqim ti-hiqiyan Farisi araq Yesus waqeq adago bitab leheq inaq didaq neqnanhaqad tubulon. Bulonan Yesus matna inaq lehim ago bit aduganib gwah-tiqim banab tuqos. 38 Osad in abena hi suholimmo didaq neqsa Farisina ahol waqad anadnad tiqemyaq.39 Sa Iyahta bulon, Ne Farisi hamne gog teq deg gisanmo suholaytaham. Teq ne giduganib rin tongoadan teq daq meqinta amo amo ategwalim usaqta ham. 40 Ne matawagadanta ham. Mat ne gisan amta nain ne gimugan amtamo ham. 41Nazaqiyan nagah ne gimuganib usaqta nane wastitayid dimniyid teq ne daqdimdimunta God anan anad bilaqaqta

naqmo emiy ham. Ne nazaq emsateq nagah bunmo ne giwazayta naanumlan tihiqiydaq ham.

42 Ne Farisi ham ne timeqniyimosayta ham. Ne gigo kabiyab kwasinamik diqta anan mint haqaytana teq gunay teq kwasin-kwasanamikmikta amo amo ne giwaqimgihuseran humab 10 nazaq iyanhumab amulikmoneGodugayta ham.Ta teq daq titnonta amalib matawgilum kemayta na teq God anan ginadbilaqayta na ago ne gidek zizalan nea hi emayta ham. Ne daq aseseqtanawa na gidek a hi zizalsa ne tiqemnagiyta ham. Emadne daq amikmiktana tiqem nagiymo ham.

43 Ne Farisi ham ne timeqniyim os-ayta ham. Ne bit humabwolaytab banulilibta nabmo osnan ginad bilaqaqtaham. Ad ne maket-ib luwsa matawne gibiyad ginan ‘mat ayah’ haqsane ginad diq dimniyaqta ham. 44 Netimeqniyim osayta ham. Ne bilaqnehodhod agelin haiqta nog ham. Gelhaiqgam iyan mataw hodhod usaqtana ahol a hi waqadmo gwahtiqim loqgelad luwayta ham.

45 Haqan mataw Moses ago gununhurit kemiyta na gigo araq in Yesusago gamuk amenin emim bilam, Tisaham ni nazaq Farisi ginan bilaqad niigmo gibin inaqmo meqin tonaqmoham. 46Haqan Yesus bilam, NematawMoses ago gunun hurit kemiyta naham ne timeqniyim osaytamo ham.Ne gunun kabemmo diq on matawnegayta ham. Bilaqne ne nagahafaqanta on mataw gibetarib emanin sorgo giholtuw diq bulayta nazaqham. Teq ne giben akurgan araq diqloqim gilumsihad asit a hi sor negaytaham.

47 Ne timeqniyim osayta ham. Negisesan God ago nantut kabemmo gi-nol emiyta ham. Ginol eman abebne nantut na gimen hodhod abitandimdimunta giqemiyta ham. 48 Negisesan God ago nantut ginol emanmoqiyta na ago ne ginad dimniyiydaqagya ham. Ginad dimniysa ne in

Page 140: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 11:49 137 Luk 12:7gilumsihad mataw ginol emiyta nagimen hodhod abitan na giqemiytaham.

49 God anad awaz meqin diqta iyimiyan in ne gilum kemimmo ginankazaq bilam ham. Ya Aposel asorteq yaqgo nantut asor giqemid inyaqgo on mataw gigo hib leh daqayhaqad in bilam ham. Lehid teq yaqgoon mataw na in gibaymuzad asorin ginol em daqay haqad in bilamham. 50 God og ka mutur amta nabiyim bo muranmo mataw in ago nan-tut kabemmo ginol eman moqiytaham. Teq nantut na bunmo ginedanwomta na in mataw kam kab osaytaka gigo afaqan ham. Nazaq iyan inginedan womta na aqenin God in onmataw muran kam kabta gigo hibtuwaqdaq ham. 51MebmebmomatawAbel wol eman moqan in anedanwom ham. An abeb diq in Tem-pel teq tamaz em abanan Tempelasan ban turaqta na gilikmanib inSekaraya wol eman moqan in anedanwommo ham. Ne gisesan Abel akam-nib mataw dimdimunta ginol emimbo bo Sekaraya ago akamnib tiqiyiyham. An ya helmo ne gibilenaiq ham.God in mataw dimdimunta ginedanwomta na giqenin on mataw murankam kab osayta na gigo hib tuwaqdaqham.

52 Haqad Yesus bilam, MatawMoses ago gunun hurit kemiyta naham ne timeqniyim osayta ham.On mataw God ago hurit kemnanhaqad susumun negsa ne in gidaninqwayayta ham. Negmo diq God agoa hi hurit kemayta ham. Ad matawta asor na in God ago hurit kemnantonsa ne giwasihayta ham.

53 Admo Yesus bit na hulosimle asanib tugwahtim. Gwahtiqanteq mataw Moses ago gunun huritkemiyta na giyogniz Farisi nenaq inYesus anan gigem meqin diq iysain ulum waqad nagah haresmo anansusumun tuqug yaqay. 54 Susumunugid in gamuk araq hi bilaqnanta bi-laqid teq i tuwazam haqad in bayne-tim tur yaqay.

12Yesus bilam, Ne Farisi gigo yis anan

gihol waziy ham(Matyu 10.26-27)

1 Ari Yesus gamuk na bilaqad tur-samo on mataw kuluw diqmo inagerab humab emim an ger ger diqturad in an asen tubay yaqay. SaYesus iturimmo inmo ago disaipelgibilenim bilam, Ne Farisi gigo yisanan gihol waz naqmo hiqiyiy ham.Ari ya Farisi gigo yis haqad bilaytana ya in gigo daq in gimileq iyaytanaqmo anan bilayta ham. 2 Nagahbunmo mataw giqisihan usaqta naabeb teq God hasidmataw bunmo ahol tuwaq daqayham. Ad nagah bunmo mataw gikas-naknib usaqta na abeb God emidulalab tugwahtiqdaq ham. 3 Nazaqiyan gamuk bunmo ne mataw gimetitonim romriqab bilaqiyta na abebmataw gamuk na saw anuwanibmobilaqsa on mataw bunmo tuhuritdaqay ham. Ad ne ulilemim bitaduganib gamuk kiskismo an adekibbilaqiyta na bunmo abeb mataw bitahuqunib gwale turad teq in dedibmolileyeq tibilaq daqay ham.

On mataw nog diq rabun daqayta?(Matyu 10.28-31)

4Ya ikadoyniz ham ya ne gibilenaiqham. Mataw ne gisanmo wol emdaqayta ham. Gisan wol emeq in negigo hib daq araq emgo in gigo zawayhaiqta ham. Nazaq iyan ne mataw higirabuniy ham. 5 Ari ne mat rabundaqayta na ago ya tigibilendaiq ham.In ago zaway kazaq usaqta ham. Inne ginol emeq teq in ne gihunegidsaw faq oyad a hi miyaqtab tuwolehdaqayta ham. Helmo ya ne gibilenaiqham. Ne mat naqmo rabuniy haqaiqham.

6 Mataw mani asit diqmo hulosimah amikmikta abaynaginmo giza-yayta ham. Teq God in ah amikmiktana gigo araq diq anan adek a hizizalaqta ham. 7Ad in ne gibiy kemadne gifaqinib giqensan na in ginulinim

Page 141: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 12:8 138 Luk 12:23ganim diq usaqta na in tuhurit bugtaham. Nazaq iyan ne hi rabiy ham. Neah amikmikta nog a haiq ham. Ne ahamikmikta na ayahmo giquriyamiytaham.

I Yesus abin bilaqgo gimebay hiwoqan

(Matyu 10.32-33; 12.32; 10.19-20)8Ya ne gibilenaiq ham. Mat aw nog

in mataw gimeb bilaqdaq, Ya Yesus-mo ago matta iyim osaiqta haqdaqtana abeb Mat Atatin nazaqmo God agoangelo gimeb turad inmat na anan bi-laqdaq, In yaqgota tihaqdaqmo ham.9 Ari mat nog in on mataw girabunadgimeb gileh yagid ya nazaqmo Godago angelo gimebmat na gileh tuqug-daiqmo ham.

10 On mataw Mat Atatin bilawu-nayta na bunmo God in gigo daqmeqinta na tuwalemdaq ham. Arimat araq God ago Bugaw Dimuntabilawunid God in ago daq meqinta naa hi walemdaq ham.

11 Abeb mataw ne giqad Juda gigobit humab wolaytab leheq matawmarorta gimeb teq gavman gimebgiqemid tursa ne hi rabiy ham. Adne mataw aseseqta na gigo gamukamenin emeq ne naga gamukin bi-laq daqayta na ago ne ginadnad hiemiymo ham. 12 Kam nabmo diq teqGod ago Bugaw Dimunta in gamuk nebilaq daqayta na tigiqisihundaq ham.

Mat ago es kabemmo ussa anad a hiem hasta ago gamuk awowun

13 Ari mat araq on mataw dauhbiyahta na gilikmanib eraqim turad inYesus bulon, Iyahta ham ni ya ibabbulonid in i gimam tumomta na agoahuran nagah husereq asor ya yaganham. 14 Haqan Yesus bulon, Kadoyham. Nog diq ya iqeman ya ne gigojas o megistret iyim ya ne gimenmidiyesin wazdaiq? ham. 15 Haqadin on mataw bunmo gibilenim bilam,Ne gihol asawan woltayad osiy ham.Luweq ne amota gigo nagah utet

daqay ham. Ne giholyon nagah kabe-mmo tuwal emgo og kab a hi osaytaham.

16 Haqad in gamuk awowun araqkazaq gibilan, Mat ago es kabemmoinaqta araq ago kabiyab didaq gwalimanon kabemmo diq giqam ham. 17 Samat na ahol bulonim bilam, Ya teqezaq tondaiq? haqad in bilam ham.Yaqgo bit araq ayahta yaqgo didaqtuwal emid osdaqta na haiq haqad inbilam ham. 18Haqad in anad tiqemimbilam, Ya kazaq tiqemdaiq haqad inbilam ham. Yaqgo didaq abitan amik-mikta na giqiner tiqsa teq ya gi-sawnib bit muturta aseseqta tigiwaz-daiq haqad in bilam ham. Giwazeqyaqgo wit anagin teq yaqgo es bunmobit na giduganib tuwal em bugdaiqhaqad in bilam ham. 19 Tuwal emidussa teq ya ihol buloneq bilaqdaiq, Yamatmo diq haqdaiq haqad in bilamham. Yaqgo nagah dimdimunta uligkabemmo agota usaq haqdaiq haqadin bilam ham. Ya kabiy araq a ta hiemdaiq haqdaiq haqad in bilam ham.Ya inamur emad didaq neqad yuwuluwad inad dimniysa tuqosdaiq haq-daiq haqad in bilam ham. 20 Haqanteq haiq ham. In ahol nazaq bu-lonad ossamo God tubulon, Ni matagadanta haqad in bilam ham. Murantarom kabmo ni tumoqdaq haqad inbilam ham. Moqid ni nagah niholyontuwal emad osta na nog teq waqdaq?haqad in bilam ham. 21 Haqad Yesusbilam, Mataw asor in giholyon esnagah kabemmo tuwal emayta ham.Teq God ago hib in gigo nagah araqdimunta a hi usaqta ham. Matawnaqanta gigo hib teq daq nawa yaanan bilayta na tugwahtiqdaq ham.

Yesus mataw ginad meqniysa ginadkabemmo emayta na ginan bilam

(Matyu 6.25-34)22 Haqad Yesus in ago disaipel gibi-

lan, Nazaq iyan ya ne gibilenaiq ham.Ne gigo luw os anan ginad haresmo hiemiy ham. Ad “I teq naga neqam?” o“I teq naga amalib i gihol sihenam?”haqad nazaq ne ginad hi emiymoham. 23Ne didaq neqgomo og kab a hi

Page 142: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 12:24 139 Luk 12:39osayta ham. Ad ne gihol in tubusanibsihengomo a hi usaqta ham. 24 Neah ginadin emiy ham. In didaq ahi leyayta ham. Ad in didaq a hitayaytamo ham. In gigo didaq abitanin giholyon didaq tuwal em daqaytana haiqmo ham. God-mo didaq negsaneqayta ham. Teq ne ah nog a haiqham. Ne ah ayahmo giquriyamiytaham.

25Ne gilikmanib nog diq inmo aholanan anad meqniysa in ahol moq-daqta akaman na ulum riyawuneqasitmo a ta osdaq? ham. Na haiqgamham. 26 Ne nagah amik diqta na a hiem daqayta iyan nagaqgo ne nagahaseseqta na ginan ginad meqniyaq?ham. 27 Ne mazrewrew kabiyabta naanadin emiy ham. In aholyon kabiyaraq a hi emaqta ham. Ad in aholyontubusan a hi initaqtamo ham. Teqya ne gibilenaiq ham. Kwaziqmo Is-rel gigo king Solomon in ago balawdimdimunta aholib emyaqta ham. Tateq in ago balaw araq dimun diqtamazrewrew nogta haiqgam ham.

28Mazrewrewnamuran usid babeqmataw uroteq faqab ginuwid gwal-daq ham. Teq God nagah samantana dimun diqmo balaw tonaqta ham.Nazaq iyan in ne tubusan tineg-daqmo ham. On mataw ham ne gi-nad God anan helmo haqayta na inamik diq ham. Ne ginad em hasiyham. 29 Ginad em haseq ne nagahneq daqayta na teq ne nagah uluwdaqayta na ago ne gituw bulad hiluwiy ham. Ad negmo gihol ananginad hi meqniyan ham. 30Og kab onmataw en bunmo in nagah osgota nawaqgo giholtuw bulad luwayta ham.Teq ne nagah osgota na a hi waqeq nemeqin os daqayta na ago ne GimamIyahta na tuhuritta ham. 31 Nazaqiyan ne og ka ago nagah na waqgogituw hi buliy ham. Haiq ham. NeGod ago maror aduganib gwahtiqgogiholtuw bulad luwiy ham. Ne nazaqemsa teq God nagah osgota na bunmoinaqmo tinegdaq ham.

Mataw Heven ago nagah dimuntagiholyon humab emgo Yesus bilam

(Matyu 6.19-21)32 Haqad Yesus bilam, Ne mataw

zaway haiqta ne hi rabiy ham. Ne Gi-mam anad bilaqan in ne giqeman nein ago maror aduganib tugwahtiqiytaham. 33 Nazaq iyan ne gigo nagahbunmo gizayeq amenin waqad teq nemataw gina haiqta nagan negiy ham.Negeq teq ne mani aziyan a hi tar-taydaqta araq ne giholyon nayiy ham.Nayeq teq ziy nab ne giholyon na-gah dimdimunta Heven-ib tuteqmousdaqta na tuwal emid usan ham.Uliq nab mataw nagah rin tonayta ahi luwayta ham. Sa bidbid nagah a himeqin tonaytamo ham. 34 Ne ginademiy ham. Uliq edob ne gigo nagahdimdimunta usdaqta nabmo teq neginad ayahmo tuqusdaqmo ham.

Kabibiy mataw dimunta gigo gamukawowun

(Matyu 24.42-44)35 Ne gihol wastitayeq lam miderid

oysa ne saw waqad osiy ham.36 Bilaqne kabibiy mataw gigo ayahtaan waq ahumabun araqab oseq bolsain amen emayta nazaq nogmo ne osiyham. Kabibiy mataw na sawwoltayadossa in gigo ayahta na bo dan ezwolhamsamo in hidmo era ayon dantihas daqayta ham. 37 Kabibiy matawna gime a hi rursa in saw waqadossa in gigo ayahta na boleq nazaqgibiyid kabibiy mataw na tidimniyeqos daqay ham. Ya ne helmo gibilenaiqham. Mat ayahta na ahol wazidwoqsa in ago kabibiy mataw na gigokabibiy mat nog tiqiydaq ham. Iyeqin ago kabibiy mataw na giqemidbanab ossa teq in gimen didaq a bonegid in tineq daqay ham. 38 Matayahta na tarom alihanib o tarommosaw tihastitaynan tonsa in boleq agokabibiymatawna ahi usad sawwaqadossa in gibiyid, kabibiy mataw natidimniyeq os daqay ham.

39 Ari ne gamuk ka huriteq teqne ginad em hasiy ham. Bit anam-ren in mat rin tonaqta naga kamnib

Page 143: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 12:40 140 Luk 12:55boldaqta na ago huritid teq mat rintonaqta na bo ago bit wolzilayeq a higwahtiqdaq ham. 40 Ad nazaqmo nesaw waqad osiy ham. Ne bilaq daqay,Mat Atatin a hi boldaq haq daqaytanabmo diq in bo tugwahtiqdaq ham.

Kabibiy mat dimunta teq kabibiymat meqinta gigo gamuk awowun

(Matyu 24.45-51)41 Haqan Pita bilam, Iyahta ham

gamuk awowun na ni i disaipel gi-momo gibilenaq o haiq ni matawbunmo gibilenaq? ham. 42 HaqanIyahta bilam, Naga matin in kabibiymat dimunta nog? ham. Kabibiy matdimunta in anad emhasad ago ayahtaaqez muzinaqta ham. Aqez muzinadin kabibiy mataw bunmo giwamuzaddidaq neq akamnib in didaq negaqtaham. 43 Abeb ago ayahta boleqin kwaziqmo bilamta nazaqmo agokabibiy mat na emsa in ahol waqsa inago kabibiy mat na tidimniyeq osdaqham. 44 Ya helmo ne gibilenaiq ham.Mat ayahta na in ago kabibiy matdimunta na emid in ago nagah bunmotigiwamuzdaq ham.

45 Ari luweq kabibiy mat na aholbuloneq bilaqdaq, Yaqgo ayahtalehim sisaqmo luwad in hidmo a hiboldaq haqdaq ham. Haqad in kabibiyon mataw ta asor giwamuzaqta naharesmo tiginoldaq ham. Ad in didaqneqad yuw uluwad ahol agadan iysaosdaq ham. 46 In nazaq emad ossamoago ayahta bolsa in a hi huritdaq ham.Ad in ahol asawan a hi wastitaydaqham. Sa mat ayahta na boleq inkabibiy mat na wazeq woltitayeq teqin mataw nan a hi huritayta na gigosawab hunegid wo tilehdaq ham.

47 Haqad Yesus bilam, Kabibiy mataraq in ago ayahta anad huritdaqtaham. Huritad teq in ahol a hi wasti-tayad ago ayahta anad na a hi muz-daq ham. Abeb ago ayahta na inago mataw gibilenid in kabibiy matmeqinta na woltitay naqmo diq hiqiydaqay ham. 48 Ari kabibiy mat taaraq in ago ayahta anad a hi hurit-daqta ham. Ad teq in daq a hi em

nagta tiqemdaq ham. Abeb mataw inkabibiy mat na asitmoqmo wol daqayham. Ari mataw God ago hib na-gah kabemmo tuwaqiyta na God ingigo hib amenin ayahmo waqdaqtaham. Ad God in mataw gibenab kabiyayahmo amta na gibilenid in ameninemad in nagah asor bunta amalibemeq tuqug daqaymo ham.

Yesus on mataw gihusernan bol(Matyu 10.34-36)

49 Ari Yesus bilam, Ya og kab faqaraq ayahta ulamnan haqad bol ham.Ad ya inad emaiq faq na tekomotiqeraq nagta haqaiq ham. 50Teq haiqham. Santitiy araq ayahta ya tiqiqisihbugid teq faq na tiqeraqdaq ham. Samuran ya santitiy na a hi loyinadmoihol afaqan diq tiqiyaq ham. 51Ne gi-nad emay ya og kab onmataw bunmogiqemid zib alowab osgo haqad yabolta haqay ye? ham. Haiqgam ham.Yane gibilenaiq ham. Ya onmatawgi-husernan bol ham. 52Abeb on matawabaynagin in bit araqab osad teq ingihol husereq dauh gigermo iy daqayham. Iyeqmataw ezeqman na ya inanhelmo haqsa mataw giger na in haiqham. Nazaq iyid teq in an gihar tuqugdaqay ham. 53 In nazaq emad,

Onmin matmatta in gimaman gi-har negsa gimaman in gitatnizgihar neg daqaymo ham.

Ad nazaqmo onmin onqonta inginenan gihar negsa ginenanin gimigniz gihar neg daqaymoham.

Sa on in gidugniz ginenan giharnegsa gidugniz ginenan in gile-nan na gihar neg daqaymo ham.Nagah teq gwahtiqdaqta na ago hu-

rit kemgo adan(Matyu 16.2-3)

54 Ad Yesus in on mataw dauhbiyahta na gibilenim bilam, Zeq wole-haqta ban kait dub iyeq bolsa neahol waqad bilaqay, Ka urom tuwoq-daq haqayta ham. An helmo uromwoqaqta ham. 55Ad tim ayahta sibimbolsa ne ahol waqad bilaqay, Ka zeq

Page 144: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 12:56 141 Luk 13:12afan meqin diq iydaq haqayta ham.An helmo in nazaqmo iyaqta ham.56Nematawgimileqmeqinta ham. Neog kait inaq giwaqan ahol waqad na-gah teq gwahtiqdaqta na ago ne ginadem hasayta ham. Ari nagaqgo murankam kab nagah ne gimeb gwahtiqsane ahol waqad ginad a hi em hasay?ham.

Yesus an anobun wastitay ago bilam(Matyu 5.25-26)

57 Nagaqgo ne ginad a hi em hasaddaq dimunta teq daq meqinta na ahi gilum kemay? ham. 58 Mat araqni niqad hazizirib leheq nan nignantonsa ni inaq danib lehad hidmogamuk na wastitayiy ham. Luweqin nihureqeq niqad le megistretameb gwahtiqdaq ham. Gwah-tiqid megistret niwaqeq hurmeygibenab niqemid hurmey niwazeq bitgiqirquran osaytab nihuneg daqayham. 59 Ya ni nibilenaiq ham. Ni bitna hidmo a hi hulosdaq ham. Ni bitnab osad ningo daq meqinta ameninzay bugeq teq ni asanib gwahtiqdaqham.

13Yesus bilam, Ne gigo daq meqinta

gileh a hi ugeq ne tumoq has daqay ham1 Ari kam nabmo mataw asor

osim Yesus buloniy, Mataw Galiliy-ibta asor God amen tamaz emadossa Pailat ago mataw giqemanlehim in mataw na ginol em bugiyhaqiy. Ginol em bugan mataw naginedan woqim karuw tamaz emnanhaqad anat urotiyta na anedan inaqwastonim tamaz em abanab giqushaqiy. 2 In nazaq haqan Yesusamenin emim gibilan, Luweq neginad em daqay, Mataw ginol emiytana gigo daq meqinta in Galiliy-ibon mataw bunmo gigo daq meqintagiquriyaman iyan inmoqiy haq daqayham. 3Haiqmo diq ham. Ari ya helmogibilenaiq ham. Ne gigo daq meqintagiholib usaqta na ne gileh a hi ugeqne bunmo nazaqmo tumoq daqaymoham.

4 Haqad in bilam, Kwaziqmo uliqJerusalem-ub yuw akurorqanta ananSilowam haqayta nab bit araq ayahtasisaqmo gwalahta na woqim mataw18 nazaq giqisihan moqiy ham.Ne luweq ginad em daqay, Matawmoqiyta na gigo daq meqinta inJerusalem-ub on mataw bunmo gigodaq meqinta giquriyaman iyan inmoqiy haq daqay ham. 5 Haiqgamham. Ya helmo gibilenaiq ham. Negigo daq meqinta giholib usaqta nane gileh a hi ugeq ne bunmo nazaqmotumoq daqaymo ham.

Ay anon a hi emaqta ago gamukawowun

6Haqad Yesus gamuk awowun araqkazaq gibilan, Mat araq ay fik amaginaraq ago wain akabiynib tilay ham.Leyim abeb in bolim ay fik na anonaraq a hi ussa ahol wam ham. 7 Ad inago mat kabiy wamuzaqta na bulon,Ni hurit haqad in bilam ham. Ya ayfik ka leyan in ulig ezeqmanmo titurhaqad in bilam ham. Tursa ya boanon anan saw waqaiqta teq in anonaraq diq a hi emaq haqad in bilamham. In turad og amoyan samantawaqaqhaqad in bilamham. Ni qwayidwoqan haqad in bilam ham. 8 Haqankabibiy mat na bilam, Iyahta ham i ayka hulosid in ulig kab a ta turan haqadin bilam ham. Tursa ya abeqaribog tayeq bulmakau abekoq tiqemdaiqhaqad in bilamham. 9Luwequlig araqkob teq in anon emdaqta hi waqanus haqad in bilam ham. Ari ulig nabin anon a hi emsa teq ya tuqwaydaiqhaqad in bilam ham.

Juda gigo lotu akamnib Yesus awaraq wastitayan dimniy

10Ari Juda gigo lotu akaman araqabYesus Juda gigo bit humab wolaytabon mataw suleq tinegyaq. 11 Suleqnegsamo aw araq bit nab bo tugwah-tim. Aw na aholib bugaw meqintausad ulig 18 nazaq in moq ugadusyaqta. Ussa aw na kor toneq luwadin akorkoran itiwuneq titnoneq turgohiqiyyaqta. 12 Sa Yesus aw na ahol

Page 145: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 13:13 142 Luk 13:29waqad bulonan agerab bolan in bu-lon, Neng ham ya niholib moq ustana waleman tihiqiy ham. Muran nisamanmo titnoneqmo tiluwdaq ham.13 Haqad in aben aw na aholib emimwazan hid naqmo in titnonimmotitur. Turad in God abin tiqiluwyaq.

14 Yesus aw na eman dimniyta nain lotu akamnib daq na amta. Nazaqiyan bit humab wolayta ago dan-mebta na in Yesus anan agem time-qniy. Agem meqniysa in on matawgibilan, I kabiy emgo kam 6 nazaqusaqta ham. Kam nab teq ne gigomoq wastitaynan boliy ham. Arilotu akamnib ne gigo moq walem-nan hi boliy ham. 15 Haqan Iyahtaamenin emim bulon, Ne mataw gim-ileq meqinta ham. Lotu akamnib nebunmo lehim ne gigo bulmakau teqdonki giqirquran gibitnib turayta nagiqamun hasim giqad lehan in yuwuluwayta ham. 16 Aw ka in Abrahamasenlulibta ham. Teq Satan sisaqdiqmo ulig 18 nazaq in irquran ostaham. Ta nagaqgo ya lotu akamnibin aqamun na a hi hasdaiqmo? ham.17 Yesus nazaq ago bab gibin wazanwoqan in gimebay tuwom. Gime-bay woqsa on mataw dauh biyahtana bunmo in daq dimdimunta Yesusemyaqta na ahol waqad in ginadtidimniy yaqay.

Ay mastet anagin ago gamukawowun

(Matyu 13.31-32; Mak 4.30-32)18 Haqad Yesus ta gibilan, God ago

maror in naga diq nog? ham. Yanaga diq atowun emeq bilaqid teq neginad em has daqay? ham. 19God agomaror in bilaqne ay mastet anaginamik diqta amulikmo mat araq agokabiyab layta na nog ham. Leyan ingwalim ay nog iyim ayah tiqiy bugham. An teq ah bolim giholyon riremim tuqos yaqay ham.

Yis ago gamuk awowun(Matyu 13.33)

20Haqad Yesus ta bilam, Ya God agomaror atowun emnan haqad ya nagadiq atowun emeq bilaqid teq ne ginad

tiqem has daqay? ham. 21 God agomaror in bilaqne yis nogta ham. Awaraq yis na waqim mel deg ezeqmannazaq inaq buliyan yis ulilemim ussamel na bunmo huhuw tinam ham.

Ne dan ez amikta nab le gwahtiqiy(Matyu 7.13-14; 7.21-23)

22 Ari Yesus uliq Jerusalem-ub wolehadmo in uliq aseseqtateq uliqben amikmikta nagab onmataw suleq negim negim tilehyaq.23-24 Lehad luwsa mat araq Yesustisusumun ug, Iyahta ham ni yaibilen kem ham. God teq matawamulik-mulikmo giqemid ago maroraduganib gwahtiq daqay o haiq inmataw kabemmo giqemid gwahtiqdaqay? ham. Haqan Yesus matawnab turiyta na bunmo gibilan, Nezaway diq iyeq dan ez amikta nabmole gwahtiqiy ham. Mataw kabemmodan ez amikta nab le gwahtiqan yohiqiyayta ham.

25 Abeb bit anamren eraqeq bit agodan ez amikta na tuqotdaq ham. Otidteq ne boleq dan ezab turad dan ezwol hamad ne kazaq bilaq daqay ham.Iyahta haq daqay ni i giyon dan hashaqad ne bilaq daqay ham. Haqid inne gigo gamuk amenin emeq kazaqgibilendaq ham. Ne mataw edobboliyta na ya a hi hurit haqdaq ham.26Haqid ne tubulon daqay ham. Haiqhaq daqay ham. I ni ninaq didaqneqad yuw uluwad osta haq daqayham. Teq ni i gigo uliqab bolim suleqigta haq daqay ham. 27 Haqid in nea ta gibilendaq ham. Haiq haqdaqham. Ne edob diq boliyta na ya ahi hurit haqdaq ham. Ne mataw daqmeqin emayta ne bunmo kozaq lehiyhaqdaq ham. 28 Ad in ne gimuzidne le in ago maror asan ban gwah-tiqeq tuqos daqay ham. Osad neAbraham teq Aisak teq Jekob teq Godago nantut bunmo in God ago maroraduganib ossa ne tigibiy daqay ham.Gibiyad ne ginadmeqniysa gaqad giteguruwad tuqos daqay ham. 29 Teqog saw bunmo gigo on mataw amoamo kabemmo boleq God ago maror

Page 146: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 13:30 143 Luk 14:10aduganib didaq neqad tuqos daqayham. 30Nazaq iyan ne ginad em hasiyham. Mataw kabemmo og kab gibinhaiqmo osayta na in le danmeb tiqiydaqay ham. Sa mataw og kab gibininaqta nagan gibin hiqiysa in abebtiqiy daqay ham.

Yesus uliq Jerusalem anan anadmeqniy

(Matyu 23.37-39)31 Ari kam nabmo diq Farisi asor

bolim Yesus buloniy, Ni uliq ka hu-loseq saw araqab leh haqiy. Herotninol emnan bilaqaq haqiy. 32 HaqanYesus gibilan, Ne leheq gaun kwasiktana buloniy ham. Ni hurit haqadbuloniy ham. Muran teq babeqya bugaw meqinta gimuzad matawgigo moq inaqta giwastitaysa dimniydaqay haqad ne buloniy ham. Admisireq ya igo kabiy tuwol hasdaiqhaqad ne buloniy ham. 33 Ari yakam ezeqman na aduganib dan ahulibJerusalem-ub wolehad ya dimunmotiluwdaiq ham. Na ezaqgo God agonantut sawharesmo ahi ginol emaytaham. In Jerusalem-ubmo ginol emanmoqayta ham.

34 Haqad Yesus bilam, O Jerusalem,Jerusalem ham. Ningo mataw Godago nantut ginol emayta ham. Ad neGod ago kabibiy mataw in giqemanne gigo hib lehayta na gimalib gighunegayta ham. Kam kabemmo yaningo on mataw gituwal emnan inadbilamta ham. Bilaqne kurek anenqababen gayik ahaqenib amidgotniz gi-tuwal emim giqisihaqta nazaq ham.Ta teq ne hulosiy ham. 35Nazaq iyanne huritiy ham. God ne gigo uliqhulosim tilah ham. Ya ne gibilenaiqham. Ne ya a ta hi ibiy daqay ham. Arine ginad dimniysa bilaq daqay, Matka Iyahta abinib bolan i ginad bilaqgigayinaq haq daqayta kam nab teqne ya a ta ibiy daqay ham.

14Yesus mat araq ahol umta wasti-

tayan dimniy

1 Ari Juda gigo lotu akaman araqabYesus in Farisi gigo danmebta araqago bitab didaq neqnan tilah. Lehimossa mataw gibin inaqta nagan inYesus anononmo diq wirinad osyaqay. 2 Sa mat araq ahol umtaYesus anognib os. 3 Ossa Yesus matna ahol waqad in mataw Moses agogunun hurit kemiyta na giyognizFarisi nenaq tisusumun nag, I gigolotu akamnib i mat ago moq inaqtana wastitayid dimniydaq o haiq?ham. I Juda gigo maror ezaq usaqta?ham. 4 Haqan mataw aseseqta nagiqezmo hiqiyim osiy. Nazaq iyanYesus mat na wazim wastitayan agomoq dimniyan in eman tilah. 5 Matna tilehsa teq Yesus mataw aseseqtana gibilan, Ne gilikmanib mat araqago amun o ago bulmakau araq lotuakamnib yuw yayibtab woqid tobagmat na hidmo hureqid a hi gwaldaqyaham. 6 Haqan mataw aseseqta na inYesus ago gamuk na amenin araq a hiemiy.

Mat ahol wazid woqgo adan7 Ari Yesus humab nab osad in

mataw didaq neqnan boliyta nagibiysa in ban ulilibta nabmo osnanginad bilaqyaq. Nazaq iyan ingamuk awowun araq kazaq gibilan,8 Mat araq aw waqnan tonad in ninibilenid ni ago humabub leheqitureqmo ni le ban ulilibtab hi osham. Luweq humab na anamren matta araq in abin ni nibin uriyamtana lilewundaqmo ham. 9 Nazaqiyid teq humab anamren ne gigergililewunan boliyta na in ni nigerabboleq nibileneq bilaqdaq, Ningo bandimunta na ni mat ayahta ka ughaqdaq ham. Id teq ni nimebaywoqsaleheq ogib garuruhab tuqosdaq ham.10 Nazaq iyan mat araq nililewunidni didaq neqnan leheq ni le ogibgaruruhabmo os ham. Ni nazaqemid teq humab na anamren boleqnibilendaq, Kadoy haqdaq ni bo leheqban ulilibta kob os haqdaq ham.In nazaq nibilenid on mataw ninaqdidaq neqad osayta na bunmo in ni

Page 147: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 14:11 144 Luk 14:25-26nibin tiqiluwdaqay ham. 11Onmatawin gimo gihol abin iluwayta na bunmogibin tuwoqdaq ham. Sa on matawgihol abin wazan woqaqta na gibintiqeraqdaq ham.

12 Haqad Yesus humab na anamrenbulon, Ni humab araq a ta emnanhaqad ni niyogniz teq nimaqbabanteq nisenlul teq ningo uliq araqibtagigo es kabemmo inaqta na ni higililewun ham. Luweq abeb in ninililewunid ni le in gigo bitab di-daq neqsa in ningo didaq neqiyta naamenin nig daqay ham. Nigid teq niGod ago hib amenin araq dimunta ata hi waqdaq ham. 13 Ni nazaq hiem ham. Ni humab araq tiqemnanhaqad ni mataw ginaghan haiqta teqmataw gibensen ayqayta teq matawgisenmeqinta teqmataw gime haiqtanaqmo gililewun ham. 14 Ni nazaqtonid teq God tinidimun tondaq ham.Na ezaqgo ham mataw nazaqta na inningo didaq amenin a hi em daqaytaham. Abeb God-mo teq ningo daqdimunta na amenin tinigdaq ham,kam mataw dimdimunta hodhodaberaq daqayta nab ham.

Maror araq atatin aw waqnan tonsaayon didaq ayahta oyta ago gamukawowun

(Matyu 22.1-10)15 Ari mataw didaq neqad osiyta na

gilikmanib mat araq gamuk na hu-ritim in Yesus tubulon, OnmatawGodago maror aduganib teq didaq neqados daqayta na in muran tidimniyimosayta ham. 16 Haqan Yesus bu-lon, Wagam araq kazaq lahta ham.Mat araq didaq ayahta oynan haqadmataw kabemmo gimen nan am ham.17 Nan eman teq abeb humab na agokam diq tugwahtim ham. Gwahtiqanmat na in ago kabibiy mat bulonanin le mataw tanabmo gibilanta naa ta gibilan ham. Ne boliy haqadin bilam ham. Nagah bunmo neq-gomo tiqiyim usaq haqad in bilamham. 18 Haqan mataw na bunmo gi-tuw tihiqiyiy ham. Gituwhiqiysa araqbilam, Ya le og araq muturta zayta

na ahol tuwaqnan ham. Nazaq iyanya humab nab a hi lehdaiq haqad inbilam ham. 19 Sa mat araq bilam,Ya bafalo 10 nazaqmo tigizay ham.Gizayim ya giqad leheq kabiyab ogtuwol waqnan ham. Nazaq iyan yahumab nab a hi lehdaiq haqad inbilam ham. 20 Sa mat araq bilam,Muran diq kawa ya aw tuway ham.Nazaq iyan ya humab nab a hi lehdaiqhaqad in bilam ham.

21 Haqan kabibiy mat na muleqimlehim in ago ayahta nagah na bunmoago tubulon bug ham. Bulon buganbit anamren na agem meqniysa inago kabibiy mat na bulon, Ni hidmouliq aduganib kob ta leheq matawginaghan haiqta teq mataw gibensenkok tonta teq mataw gime haiqta teqmataw gisen meqinta edob edob os-ayta na ni giwaq bugeq yaqgo bitaduganib giqad bol haqad in bilamham. 22 An abeb kabibiy mat nabolim bilam, Iyahta ham ya ni niqezna tumuz bug ham. Teq ban asorsamanmo usaq haqad in bilam ham.23 Haqan mat ayahta na in kabibiymat na bulon, Ni uliq asan ban leheqdante haresmo saw waq ham. Sawwaqeq ni mataw gibiyad gibe yaheqgihureqeq giqad bo gwahtiq haqad inbilam ham. Gwahtiqid yaqgo bitabmataw ban waqmo bugiy haqad inbilam ham. 24 Ya nibilenaiq ham.Ya mataw mebmebmo gililewunan ahi boliyta na gigo araq diq in yaqgodidaq aneglan asit a hi neq waq daqayhaqad in bilam ham.

Mat anad em haseq teq in bo Yesusasen muzan

(Matyu 10.37-38)25-26 Ari on mataw dauh biyahmo

Yesus muzim inaq tileh yaqay. LehsaYesus ahol buliyim gibilan, Mat nogya imuzeq bolnan haqad in yaqmoimomo inan anad ayahmo bilaqanham. Ari mat in anenmaman teq agoaw amun teq amaqbaban teq ahiyanginadin emad teq inmo ahol anadindiq emaqta, mat naqanta in yaqgodisaipel a hi iydaq ham. Na ezaqgo

Page 148: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 14:27 145 Luk 15:7in ya iqeman ya abeb iyaiq na agoham. 27 Teq mat in ago kruse sorimya imuzim a hi bolaqta na in yaqgodisaipel a hi iydaqmo ham.

28 Ne ginad emiy ham. Ne gilik-manib mat araq bit tuwaznan haqaditureqmo in osad agomani tinulindaqham. Luweq ago mani siqim iyid inbit a hi waz bugdaq haqad ham. 29Arimat na anad a hi em haseq in bitago tituq teq kalik emeqmo tuhulos-daq ham. Huloseq in bit na a ta hiwaz bugdaq ham. Sa mataw bunmoaholwaqad inmat na tibilawun daqayham. 30Ad in bilaq daqay, Mat kaqmoatuw haiqta haq daqay ham. In bitwazan eramta teq in a ta hi em bughaq daqay ham.

31 Teq king araq in le king ta araqinaq bab tiqemnan haqad itureqmoin osad anad ulumad tuqosdaq ham.Osad in anad emeq bilaqdaq, Yaqgomataw bab emayta na in 10 tausennazaq haqdaq ham. Ta yaqgo bab koin ya iquriyamim in ago bab mataw20 tausen nazaq haqdaq ham. Yamaror ko ago dauh nenaq bab emeqtiginol bugdaiq o haiq? haqdaq ham.32 Haqad in ago zaway loyinsa biyaba hi iyid in ago bab na danib pe-sanmo bolsa in amen gamuk emidameb lehid in bulondaq, Bab o tobiyan haqdaq ham. Ya ezaq tonid teqbab ka hiqiysa i zib alowab osam?haqdaq ham.

33 Ad Yesus bilam, Na nazaqmoham. Ne gigo nagah bunmo gileh a hiugeq ne yaqgo disaipel a hi iy daqayham.

Kamis agon hiqiyta ago gamukawowun

(Matyu 5.13; Mak 9.50)34 Kamis in nagah araq dimunta

ham. Teq in agon tihiqiyid i ezaqtonid teq kamis na agon inaq ta iy-daq? ham. 35 Kamis agon hiqiytana akabiyan haiqta ham. I kabiyabhunegid in didaq emid anonon a higwaldaq ham. Ad i bulmakau abekoqinaq buliyeq ay abeqarib emid in ayna emid anon a hi emdaqmo ham.

Kamis nazaqta akabiyan haiqta na ihunegan lehaqta ham. Mat aw nog ingidek nan huritgo usaqta na in gamukka hurit kemiy ham.

15Sipsip araq nabag lahta ago gamuk

awowun(Matyu 18.12-14)

1 Ari kam ta araqab mataw takiswaqayta na teq mataw daq meqintaemayta na kabemmo in Yesus agogamuk huritnan haqad agerab tubolyaqay. 2 Bolsa Farisi giyogniz matawMoses ago gunun hurit kemiyta nanenaq in nazaq gibiyad in Yesuswadad anan bilaq yaqay, Mat ko inmataw daq meqinta emayta koganagem dimunta negad nenaq didaqneqaqta haq yaqay.

3 In nazaq haqsa Yesus gamukawowun araq kazaq gibilan, 4 Negilikmanib mat araq in ago sipsip100 nazaq giwamuzad luwsa ta araqnabag lehid teq mat na le a hi nagun-daq e? ham. Haiq ham. In ago sipsip99 na gihulosid nab tursa in sipsipamulikmo nabag lahta na naguneqtilehdaq ham. Nagunad luweq le inahol tuwaqdaq ham. 5 Ahol waqadin waqeq abetarib emeq in anaddimniysa soreq ad tuboldaq ham. 6 Aboleq in ayogniz bunmo gibilenid bohumab woleq ossa teq in gibilendaq,Yaqgo sipsip araq nabag lehan ya na-gunim le tuway haqdaq ham. Nebolid ya nenaq ginad dimniysa osuqhaqdaq ham.

7 Teq ya ne gibilenaiq ham. Daqnazaq Heven-ib usaqtamo haqaiqham. Mat daq meqinta emad luwaqtaamulikmoqmo in anad buliyeq agodaq meqinta na gileh ugsa Heven-ib God ago dauh nenaq in mat naanan ginad ayahmo dimniyayta ham.Ari on mataw kabemmo ginad emay,I giholib daq araq meqinta i gilehugamta haiqgam haqayta na God agodauh nenaq in mataw kabemmota naginan ginad a hi dimniyayta ham.

Page 149: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 15:8 146 Luk 15:24Mani nabag lahta ago gamuk

awowun8 Ari ne gilikmanib aw araq ago

mani silva 10 nazaq usid in araq nabaghunegeq teq in a hi nagundaq e? ham.Haiq ham. Aw na lam midereq inago bitab saw wolrironad mani nanagunad luweq le in ahol tuwaqdaqham. 9 Ahol waqeq in ayogniz teqin ago uliq araqibta bunmo gibilenidbo humab woleq ossa teq in gibilen-daq, Yaqgo mani araq nabag tuhuneghayta na ya nagunim le ahol tuwayhaqdaq ham. Ne bolid ya nenaq ginaddimniysa osuq haqdaq ham.

10 Teq ya ne gibilenaiq ham. Daqnazaq Heven-ib usaqtamo haqaiqham. Mat daq meqinta emad luwaqtaamulikmoqmo in anad buliyeq agodaq meqinta na gileh ugsa Heven-ibGod ago angelo in mat na anan ginadayahmo dimniyayta ham.

Amun minminta amam hulosimlahta na ago gamuk awowun

11 Haqad Yesus bilam, Mat araqatatniz giger nenaq tuqosiy ham.12Osad atatin araq amikta na in amambulon, Kabay ham abeb ni tumoqidya ningo nagah asor ya ibab inaqwaqamta na muranmo ni yaqmentana yag ham. Haqan amam in agonagah bunmo huserim atatniz gigerna tinag ham. 13 Negan sisaq haiqatatin amikta na in ago nagah bunmogiwaqim a lehim saw araq pesantabtuqos ham. Osad in daq haresmoemad ago mani haresmo tuhunegyaqham.

14 In nazaq emad luwsa ago nagahbunmo tihiqiy bug ham. Hiqiy buganteq zarow ayahta saw nab tugwahtimham. Gwahtiqan in aholib nagah araqdiq haiqgam iyan in agemnan tumo-qyaq ham. 15 Nazaq iyan in lehimmat araq saw nabta ago hib kabiywam ham. Waqan kabiy anamrenmat na eman lehim in ago bul gelibtagiwamuzad osyaq ham. 16 Osad inagem moqsa anad tiqemyaq, Bul itezneqayta ko asor ya neq nagta haqyaqham. Haqsa teq haiq ham. Mat araq

in ulumsiheq didaq araq a hi ugyaqham.

17 In nazaq meqin diq osad anademwirad osim teq in tibilam, Yaimamgo kabibiy mataw gigo didaqkabemmo iysa in a hi neq bugaytahaqad in bilam ham. Sa ya kabosad igemnan tumoqaiq haqad inbilam ham. 18 Nab iysa ya eraqeqmuleqeq imam ago hib ta lehdaiqhaqad in bilam ham. Leheq ya imambulondaiq, Kabay haqdaiq ya daqmeqinta ningo hib emim ya God agohib em tonmohaqdaiq haqad in bilamham. 19 Ya ningo amun dimunta ahaiq haqdaiq haqad in bilam ham.Muran ni ya inan ‘yaqgo amun’ haqadta hi bilaq haqdaiq haqad in bilamham. Ni ya iqemid ya ningo kabibiymatmo araq iyiq haqdaiq haqad inbilam ham.

20 Haqad in eraqim amam ago hibmuleqim ta lah ham. Lehsa amamosim atatin pesanmo danib bolsa iname le ahol tuwam ham. Ahol waqadin ago amun anan anad ayahmo diqmeqniysa in sibim lehimatatinwazimay netim tiqilawun ham. 21 Ilawunanago amun na bilam, Kabay ham yadaq meqinta ningo hib emim ya Godago hib em tonmo haqad in bilamham. Ya ningo amun dimunta a haiqhaqad in bilamham. Muranni ya inan‘yaqgo amun’ haqad ta hi bilaq haqadin bilam ham.

22 Haqan haiqgam ham. Amamera ago kabibiy mataw gibilenimbilam, Ne yaqgo tubusan dimun diqtanaqmo waq a boleq ya itatin ka ayonwel ugiy haqad in bilam ham. Adring araq aben akurganib em ugadteq gisendugan asenab em ugiymohaqad in bilam ham. 23 Em ugeq teqne le bulmakau amidon anon ayahtanaqmo waq a boleq wol emeq oyiyhaqad in bilam ham. Oyid i inaqneqad ginad dimniysa osuq haqadin bilam ham. 24 Na ezaqgo hamyaqgo amun ka tumomta teq mu-ran in kayeq ta iy haqad in bilamham. In nabag tilahta teq muran

Page 150: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 15:25 147 Luk 16:5-6

i ahol a ta waqauq haqad in bilamham. Haqad in atatin na ayon humabayahta tiqemiy ham.

25 In humab emim ossa mat naatatin ayahta na kabiyab luwim tubolham. Bolim bit agerab tugwah-tiqadmo in mataw itiy wolad dorsagihulan tuhurit ham. 26 Huritad inkabibiy mat araq bulonan bolan tis-usumun ug ham. Ko ezaq tonay?haqad in bilam ham. 27Haqan kabibiymat na bulon, Ni nimikqan muleqimtubol haqad in bulon ham. Bolanni nimam bulmakau amidon anonayahta na wol emim oy haqad inbilam ham. Na ezaqgo ham in agoamun nabag lahta na in a ta wamhaqad in bilam ham. Waqan in agoamun na afaqan araq a hi waqim indimunmo osaq haqad in bilam ham.

28 Kabibiy mat nazaq haqan atatinaqenta na agem timeqniy ham. Agemmeqniysa in bit aduganib lo gwah-tiqnan atuw tihiqiy ham. Atuwhiqiysa in bit asan ban tursa amamasanib gwahtiqim anad waqad gamukdimunta tubulonyaq ham. 29 Bulonsain amam ago gamuk amenin emimbilam, Ulig kabemmo ya iholtuw bu-lad ningo kabiy emad teq ya ameninaraq ahol a hi way haqad in bilamham. Ya kam araq diq niqez a hiothasta haqad in bilam ham. Tateq ni memeq amidon araq diq ya-gan yaqmo igo kadoyniz nenaq oyimhumab wolim i ginad dimniysa a hios haqad in bilam ham. 30 Ari ningoamun na in ningo nagah bunmo ondanatabta gigo hib huneg bugim ti-hiqiyan in muleqim ta bolan ni ninadugad bulmakau amidon anon ayahtana tuwol em ug haqad in bilam ham.

31 Haqan amam bulon, Ya itatinham tutimmo i giger araqibmoosauqta haqad in bilam ham. Adyaqgo nagah bunmo in ningota haqadin bilam ham. 32 Teq muran i humabwoleq ginad dimniysa tuqosamtahaqad in bilam ham. Na ezaqgo hamni nima ka tumomta teq in kayeq ta iyhaqad in bilam ham. I bilaw in nabag

tilah hawta teq in muleqim ta bolan iahol a ta waqauq haqad in bilam ham.

16Kabibiy mat kabiy meqin amta na

ago gamuk awowun1 Ari Yesus in ago disaipel gibilan,

Mat araq ago es nagah kabemmotain os ham. Ossa in ago kabibiy matgibunibta araq ago kabibiy mataw gi-wamuzyaqta na in osmo ham. Ossamataw asor bolim mat ayahta natubuloniy ham. Ningo kabibiy matgibunibta na in ningo nagah abuulumaq haqiy ham. 2 Haqan matayahta na in ago kabibiy mat gi-bunibta na lilewunan agerab bolan inbulon, Ya nibin huritta na alulin inezaq diq? haqad in bulon ham. Nileheq yaqgo nagah bunmo nibenabusaqta namar ton bug haqad in bilamham. Mat ni yaqgo kabiy a ta hiwamuzdaq haqad in bilam ham. Yaningo kabiy na nibenab tuwalemaiqhaqad in bilam ham.

3 In nazaq haqan kabibiy mat gi-bunibta na anadibmo bilam, Yaqgoayahta kabiyab ya tiqimuzaq haqadin bilam ham. Ya teq ezaq tondaiq?haqad in bilam ham. Ya kabiyafaqanta emgo igo zaway haiqgamhaqad in bilam ham. Ad ya didaq-nan sunnan imebay woqaq haqad inbilam ham. 4 In anad nazaq emwiradosim teq in bilam, Ari ya inad tiqemhaqad in bilamham. Ya iholyon dantewastitayid teq yaqgo ayahta imuzidmataw asor gigem dimunta yagad ingigo bitab iqad tileh daqay haqad inbilam ham.

5-6 Nazaq haqad in mataw in agoayahta ago hib nagah waqan ameninin gigohib usaqta na amulik-mulikmogililewunan tubol yaqay ham. Bolsamat araq ameb bolan in tisusumunug, Ni yaqgo ayahta ago nagah wamtana amenin ganim diq ningo hib usaq?haqad in bilam ham. Haqan mat nabilam, Masil arebnaq aseseq diqta na100 nazaq usaqta haqad in bilamham.

Page 151: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 16:7 148 Luk 16:18Haqan kabibiy mat gibunibta na bu-lon, Ni nagah wamta ago sansandekwaqeq hidmo 100 na suholeq abanabni 50 nazaqmo mar ton haqad inbilam ham.

7 An abeb mat ta araq bolan insusumun ug, Ni nagah wamta naamenin ganim ningo hib usaq? haqadin bilam ham. Haqan mat na bilam,Wit aziynaq 100 nazaq usaqta haqadin bilam ham. An kabibiy mat gi-bunibta na bulon, Ni nagah wamtaago sansandek waqeq 100 na suholeq80 nazaqmo ni mar ton haqad inbilam ham.

8 Ari abeb mat ayahta na in daqna ago tuhuritim in ago kabibiy matamileq meqinta na abin tiqiluw ham.Na ezaqgo kabibiy mat na anad emimaholyon dante dimunta wastitayta naago ham.

Haqad Yesus bilam, Mataw og kaago daq muzinayta na in on matawGod ago saw anuwanib osayta nagiquriyamad in giyogniz nenaq giholadanteqin anononmo wastitayaytaham. 9 Nazaq iyan ya ne gibilenaiqham. Ne og ka ago mani-ta amalibon mataw asor giqemsa in negiyognizmo diq iyiy ham. Iyid teqabeb mani wazgo akaman hiqiyid negiyogniz na in gigem dimunta negsane nenaq dimunmo kuluwa-kuluwmotuqos daqay ham.

10 Mat nagah amikmiktaanononmo wamuzaqta na in nagahaseseqta anononmo tuwamuzdaqmoham. Ari mat nagah amikta akabiyananononmo a hi emaqta na in nagahayahta akabiyan anononmo a hiemdaqmo ham. 11Ne og ka ago manianonon a hi wamuzid ta nog in nagahhelta negid ne wamuz daqay? ham.12 Ad ne mat araq ago nagah anonona hi wamuzid ta nog in nagah araqnegid ne gigo diq iydaq? ham.

13Kabibiymat araq inmatawasese-qta giger giqez a hi muzdaqta ham.In nazaq tonad luweq in araq agemmeqinta ugad araq in agem dimuntaugdaq ham. Teq in araq anadin diq

emad araq in gileh ugdaq ham. Nazaqiyan nemani anadin diq emad ne Godaqez a hi muzin daqaymo ham.

14 Ari mataw ginan Farisi haqaytana in mani anan ginad diq bilaqyaqayta. Nazaq iyan in gamuk bunmoYesus bilamta na huritim in Yesustibilawun yaqay. 15 Bilawunsa Yesusgibilan, Ne mataw kat negad gimebdaq titnonta emsa in ne ginan matawdimunta haqayta ham. Teq God negimugan tuhurit kamta ham. Og kaago nagah on mataw anan diq mo-qayta na in God ameb bilaqne nagahlilihad ahuran meqin diq iyad usaqtanazaq nog ham.

God ago maror Moses bilamta na lesaman a hi iydaq

(Matyu 11.12-13)16 Haqad Yesus ta bilam, God ago

maror Moses mar tonta na teq Godago nantut gamuk bilaqiyta na inkwaziqmo usim bo Jon mataw huznegyaqta na ago kamubmo iy ham.Teq Jon ago kamub iyim bo murankawa ya God ago maror agamukandimunta bilaqsa on mataw tuhuritayham. Huritad in God ago gamukkwaziqta na anadin a ta hi emad inbunmo God ago maror aduganib gi-nadibmo gwahtiqgo giwaz diq time-qniyay ham. 17Teq ya kazaq ne gibile-naiq ham. Kait og inaq anadibmotihiqiydaq e? ham. Haiqgam ham. Adnazaqmo God ago maror Moses martonta na ago asit diq araq samantaiyeq a hikidik usdaqmo ham.

Yesus on mataw an tuwaqim teq anta hulosayta na ginan bilam

(Matyu 5.31-32; 19.9; Mak 10.11-12)18 Haqad Yesus bilam, Mat ago aw

muzim aw ta araq muturta waqaqtana in bilaqne mat ta araq ago aw inaqluw nog iyaqta ham. Ad mat in awaraq kwaziqmo aduw muzan osta nawaqeq na nazaqmo in bilaqne mataraq ago aw inaq luw nog iyaqtamoham.

Mat araq ago nagah kabemmota naayow Lazarus inaq giwagamun

Page 152: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 16:19 149 Luk 17:219 Haqad Yesus bilam, Kwaziqmo

mat araq ago nagah kabemmota inosyaq ham. Osad kam bunmo intubusan dimdimunta kakaqta aholibemad in didaq dimdimunta neqyaqtaham. 20 Sa in ago bit aqezab mat araqanaghan haiqta in osyaqmo ham. Matna anan Lazarus ham. In ahol bunmona asulanmo usyaqta ham. 21 Adin agemnan moqad in mat anaghaninaqta na didaq neqsa didaq aneglanban ahaqenib woqsa ahol waqad anademyaq, Ya didaq aneglan na asorneq nagta haqyaq ham. In nazaqanad emad ossa teq gaun boleq asulanmideq yaqayta ham.

22Ari mat anaghan haiqta na nazaqemad osimmo tumom ham. MoqanGod ago angelo waqim a le Abrahamagerab eman tuqos ham. Ossa matago nagah kabemmota na inaqmomoqan tiyay toniy ham. 23 Yay to-nan in le mataw tumoqiyta gigo banmeqintab ahol titiysa osad in amegwalehim Lazarus Abraham inaq pe-sanmo ossa tigibiy ham.

24 Gibiyad in lileyim bilam, Yaimam Abraham ham ni ya inan ninadmeqniyan haqad in bilam ham. Ni-nad meqniysa ni Lazarus emid boleqaben akurgan yuw ulum tureq in yuwasitmo ya imileqib emid muditinanhaqad in bilam ham. Ya faq kab san-titiy ayahmo waqaiq haqad in bilamham.

25 Haqan Abraham bilam, Amunham ni ogib kayeqmo osad ni na-gah dimdimunta niholyon giwaq bu-gyaqta haqad in bilam ham. GiwaqsaLazarus nagahmeqmeqintawaqyaqtahaqad in bilam ham. Ari muran sawkab Lazarus anad dimniysa ossa ta ninab osad ni nihol titiysa osaqta haqadin bilam ham. 26 Teq nagah araqmoham. Saw ni osaqta na teq saw kawai osauqta ka gilikmanib akalhonanaraq sisaqta abe milhasta usaq haqadin bilam ham. Nazaq iyan mataw kabosayta ka in nab lehgo dan haiqgam

haqad in bilam ham. Ad mataw nabtana in kab bolgo dan haiqmo haqad inbilam ham.

27 Haqan mat na bilam, Ari yaimam ham nazaq iyan ni Lazarusemid muleqeq in ya imam ago uliqabta lehan haqad in bilamham. 28Leheqin ya imaqbaban abaynaginmo osaytana gidek wazad gamuk awaz meqintagibilenan haqad in bilam ham. Luweqin ginad a hi buliyeq in inaqmo sawsantitiy ayahmo usaqta kab tuboldaqaymo haqad in bilam ham.

29 Haqan Abraham bilam, Ni ni-maqbabanna in God agomarorMosesbilamta na teq God ago nantut gamukmar toniyta na in wazayta haqad inbilam ham. In gamuk naqmo huriteqteq in ginad buliyiy haqad in bilamham.

30 Haqan mat na bilam, Ya imamAbrahamhamnahaiqgam iydaqham.Ya imaqbaban gamukna huritad ananhelmo a hi haqayta haqad in bilamham. Ari mat momta araq hodhodaberaqeq le gibilenid teq in ginad bu-liyeq gigo daq meqinta gileh tuqugdaqay haqad in bilam ham.

31 Haqan Abraham bulon, Ni ni-maqbaban Moses ago gamuk teq Godago nantut gigo gamuk na huritadanan helmo a hi haqeq in mat araqhodhodab eraqdaqta na ago gamukanan helmo a hi haq daqaymo haqadin bilam ham.

17Yesus daq hihiq mataw ginad helta

meqin tonaqta na ginan bilam(Matyu 18.6-9, 21-22; Mak 9.42)

1Ari Yesus ago disaipel gibilan, Daqhihiq on mataw ginad hureqsa in gi-nad helta hulosayta na teq gwahtiq-daqta ham. Teq on mataw daq hihiqnazaq em daqayta na timeqniy hasdaqay ham. 2 Ya ne gibilenaiq ham.Mat naqanta in yaqgo onmin amik-mikta no gigo araq* emid in anadya inan helmo haqaqta na hulosnan

* 17:2: Mataw asor ginad emay, Yesus onmin amikmikta ginan bilamta na in ago disaipel ta asor gibinhaiqta na ginan bilam haqay.

Page 153: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 17:3 150 Luk 17:21

tonid mat na in yaqgo faq meqindiq tuwaqdaq ham. Na in kwaz-iqmo gig araq ayahta anatgumnib amwazeq kamismeb huneg nagiyta ham.Hunegid mat na moqeq daq meqintana a hi emeq in yaqgo faqmeqin diqtana a hi waq nagta ham.

3 Haqad Yesus bilam, Ni nimaqbabaraq daq meqinta emid ni wad ham.Wadsa in anad buliyeq ago daqmeqinta na gileh ugid ni ago daqmeqinta na walemad anadin ta hiem ham. 4 Ari ni nimaqbab na kamamulikmo aduganib ame 7 nazaqnimeqin tonad teq in ame 7 nazaqningo hib boleq ninaq an aben wazgonibilensa ni hi hulos ham. Ni ago daqmeqinta na bunmo walemad anadinta hi em ham.

Ni God anan helmo haqgo adan5 Ari disaipel in Iyahta bulonim

bilaqiy, Ni i ginad God anan helmohaqauqta na emid ayahmo iyan haqiy.6 Haqan Iyahta gibilan, Ne ginadhelmo haqayta na in amik diq aymastet anagin nog ussa teq ne ayaraq buloneq bilaq daqay, Ni nibeqarteq nininin bunmo titeqeq ad leheqkamismeb woq haqid in nazaqmo negiqez na tumuzindaq ham.

Yesus kabibiy mat anad ezaq emadkabiy emdaqta na ago bilam

7-8 Haqad Yesus bilam, Ne gilik-manib mat araq ago kabibiy mat inkabiyab og wolad luweq o in sipsipgiwamuzad luweq inmuleqeq bitab tabolid ago ayahta na buloneq bilaqdaq,Ni sibeqmo bo osad didaq neq nazaqin a hi bulondaq ham. Hikidik ham.Mat ayahta na in ago kabibiy matna kazaq bulondaq ham. Ni yaqmendidaq oy haqdaq ham. Ad ni niholwastitayeq ya ibaq tunsa ya didaqneqeq yuwuluwid teq ningo abeb neqhaqdaq ham. 9 Ne ginad ezaq emay?ham. Kabibiymat na in anamren aqezmuz bugid anamren in abin tiqiluw-daq haqad ne ginad emay ye? ham.Haiqmo diq ham. 10 Ad ne nazaqmoGod ne gibenab kabiy amta na ne embugeq teq ne ginad kazaq emiy ham.

I kabibiy mataw gibin haiqta haqiyham. I gigo kabiy i emamta naqmokawa i tiqem haqiy ham.

Yesusmataw 10 nazaq gigomoq leprainaqta giwastitayan dimniyiy

11 Ari Yesus uliq Jerusalem-ubwolehad luwim in saw giger Samariyateq Galiliy gilikmanib tugwahtim.12-13Gwahtiqim in danib lehad luwimle uliq araqab tugwahtiqanmomataw10 nazaq gigo moq lepra inaqta boladluwim in Yesus danib bolsa aholtuwaqiy. Ahol waqad in pesanmoturad lileyim bilaqiy, Yesus haqiy nimat ayah diqta haqiy ni i ginan ninadmeqniyan haqiy. 14 Haqan Yesusgibiyad gibilan, Ne gihol ad leheqmataw tamaz emayta na giqisihuniyham. Haqan in Yesus aqez muzimdanib teqmo lehadmo in bunmo giholtidimniyiy.

15 Gihol dimniyan in gilikmanibmat amulikmo ahol loyinim in mule-qim Yesus agerab ta bol. Bolad indedibmo God abin tiqiluwyaq. 16 Inbolim Yesus asen agerab ahol hu-losan ogib woqim usad teq in Yesusesey tuqugyaq. Ari mat muleqimbolta na in saw Samariya-ib mattaaraq. 17 Sa Yesus mat amulik naqmoahol waqad bilam, Ya bilay mataw10 nazaqmo gihol tidimniyiy haytaham. Mataw ta asor na edowa? ham.18 Nagaqgo yaqmo isenlul araq diqmuleqim bolim God esey a hi ugaq?ham. Sa mat saw araqabta kaqmobolimGod esey ugaq ham. 19Haqad inmat na bulon, Ni eraqeq leh ham. Niya inan helmo hamta naqmo niwasti-tayan ni tidimniy ham.

Mat Atatin teq ulal iydaq(Matyu 24.23-28, 37-41)

20 Ari kam araqab Farisi asor Yesussusumun ugim bilaqiy, Kam gineh teqGod ago maror boldaq? haqiy. HaqanYesus amenin emim bilam, MuranGod ago maror ayawalan inaq bolsaon mataw gimeb ahol a hi waqaytaham. 21 Teq in bolsa mataw aholwaqad bilaq daqay, “God ago marorkab usaq” o “God agomaror kobusaq”

Page 154: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 17:22 151 Luk 18:4haq daqay nazaq a haiqmo ham. Naezaqgo ham God ago maror ne gilik-manib tubolim usaq ham.

22 Haqad in ago disaipel gibilan,Abeb ne sirisirimo gihol buloneq bi-laq daqay, Mat Atatin hidmo ta bolid iinaq ta osuq haq daqay ham. Teq haiqham. Ne kam na hidmo ahol a hi waqdaqay ham. 23 Mataw ne gibileneqbilaq daqay, Kazaq bo saw waqiy haqdaqay ham. Kozaq le saw waqiyhaq daqay ham. Haqsa ne gimuzeqnenaq hi lehiy ham. 24 Na ezaqgoMat Atatin in mataw gime titoneq ahi boldaq ham. In ta boldaqta nain bilaqne mewlig kaitab hikliyanimanuwan saw bunmo waqaqta nazaqnog in boldaqta ham.

25 Ari nagah na hidmo a hi gwah-tiqdaqta ham. Haiq ham. Nagahna a hi gwahtiqsa Mat Atatin santitiywaqsa mataw muran kam kab osaytaka gileh tuqug daqay ham. Gileh ugidkam abebag teq nagah na tugwahtiq-daq ham. 26 Nowa akamnib matawdaq em yaqayta nazaqmo Mat Atatinta boldaqta na akamnib daq nazaq us-daqmo ham. 27Nowa akamnib matawdidaq neqad yuw uluwad an waqadossa le Nowa muy aduganib tugwah-tim ham. Gwahtiqan uq ayahta nahitiqim on mataw na bunmo gimeqinton ham. 28Ari Lot ago kamub matawnazaqmo em yaqayta ham. In di-daq neqad yuw uluwad nagah gizayadkabiyab didaq leyad uliqab bit giqe-mad os yaqayta ham. 29 Ossa Lot uliqSodom hulosim lehsa kam nabmo faqgig afanfanta inaq kaitab urom nogwoqim on mataw na ginoyan tumoqbugiy ham.

30 Ari Mat Atatin ulalab ta boldaqtanab daq nazaqmo diq tugwahtiqdaqtaham. 31 Kam nab mat bit ahuqunibban osnanta nab oseq in ogib hitiqeqtukeq lehad in ago es bit aduganib us-aqta na le hi waqan ham. Ad nazaqmomat kabiyab luwdaqta na in muleqeqago bitab ta hi lehanmo ham. Luweqne uliqabmo ossa afaqan ayahta nagwahtiqeq mataw gadgadmo osayta

na gimeqin tonad in ne inaqmo gime-qin tondaqmo ham.

32 Ne Lot awe awagamun anadinemiy ham. 33 On mataw og ka agoes nagah waz naqmo hiqiyayta na innazaqmo timeqniy daqay ham. Arion mataw og ka ago nagah na hu-losad anadin diq a hi emayta na indimunmo tuqos daqay ham. 34 Yane helmo gibilenaiq ham. Taromabmataw giger ban amulikmo garabmous daqay ham. Ussa in araq waqadaraq in hulosid nab usdaq ham. 35 Adon giger wit anagin wolworad melemad os daqay ham. Ossa in araqwaqad araq in hulosid nab osdaqham.[ 36Admataw giger leheq kabiyab luwdaqayham. Luwsa in araqwaqad araqin hulosid nab luwdaq ham.]

37 Haqan disaipel Yesus tisusumunugiy, Iyahta haqiy daq na uliq edobdiq gwahtiqdaq? haqiy. HaqanYesus gibilan, Kam nab daq na gwah-tiqsa ne a hi nagun daqay ham. Negamuk araq mataw bilaqad luwaytaka anadin emiy ham. In bilaqay,Karuw tumomta asan lilihim usaqtanabmo tirgaw bolim humab wolayhaqayta ham.

18Aw araq megistret bulonan ulumsi-

hta ago gamuk awowun1 Ari Yesus in ago disaipel gibilenid

in kam bunmo God inaq gamuk emadgituw a hi hiqiy daqay haqad ingamuk awowun araq kazaq gibilan,2 Uliq araqab megistret araq os ham.Osad in God anan a hi rabad teq in onmataw ginadin diq a hi emyaqtamoham. 3 Sa uliq nab aw araq waburtain osad teq tuteqmo in megistret naago hib boleq bulonyaq, Yaqgo babsamanta imeqin tonaq haqyaq ham.Ni hazizirib teq yaqgo afaqan soradyaqmen daq titnonta em yag haqyaqham. 4 Haqsa megistret hulosyaqham. Hulossa aw na sirisirimo bu-lonsa iyan abeb megistret na inmoahol bulonim bilam, Ya God anan ahi rabaiqta haqad in bilam ham. Ad

Page 155: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 18:5 152 Luk 18:18ya on mataw ginadin diq a hi emaiq-tamo haqad in bilam ham. 5 Ta teqaw waburta ka kam bunmo ya ituwbulsa ya inamur asit a hi emaiq haqadin bilam ham. Nazaq iyan ya haz-izirib ulumsiheq daq titnonta tiqemugdaiq haqad in bilam ham. Luweqkam bunmo tuteqmo in bolad ya ituwbulsa ya ihol a hi bilaqdaq haqad inbilam ham.

6Haqad Iyahta bilam, Ne megistretmeqinta na ago gamuk hurit kemiyham. 7 God ago on mataw in gilu-mim aholyon giwamta na in zeqab teqtaromab inaqmoGod bulonsa in giqezhuritad gimen daq titnonta a hi emnegdaq e? ham. Haiqgam ham. TeqGod in ago on mataw tigilumsihnanhaqad agudan emdaq e? ham. Nahaiqmo ham. 8 Ya ne gibilenaiq ham.God hidmo ago on mataw gimen daqtitnonta tiqem negdaqta ham. Ari teqabeb Mat Atatin og kab ta boldaqtakam nab in on mataw asor God ananhelmo haqad ossa gibiydaq o haiq,on mataw naqanta nabag tihiqiy bugdaqay? ham.

Farisi araq ayow mat takis waqaqtana inaq gigo gamuk awowun

9-10 Ari kam nab mataw asor ginadem yaqay, Igmo gimomo God amebtitnonim luw osauqta haq yaqay.Haqad in bilaq yaqay, Mataw ta asorko in i nog a haiq haq yaqay. In nazaqginad emsa Yesus gamuk awowun kagibilenim bilam, Mataw giger Godinaq gamuk emnan haqad Tempel-ibtugwalehiy ham. Mat araq na in Farisiham. Teq araq na inmat abinmeqintatakis waqaqta amatin ham.

11 Farisi na aholbin turad in Godbulonim bilam, O God ham ya matawasor ko nog a haiq haqad in bilamham. Ya a hi rin tonaiqta teq ya daqmeqinta a hi emaiqta haqad in bilamham. Ad ya aw tuwaqim teq ya awaraq inaq a hi luwaiqta haqad in bilamham. Ya mat takis waqaqta ko nog ahaiqmo haqad in bilam ham. Nazaqiyan ya esey diq tinigaiq haqad inbilam ham. 12 Wik amulik-mulikmo

ya ime gigermo ninadin emad didaqudinaiqta haqad in bilam ham. Adya nagah bunmowaqaiqta na huseranle humab 10 nazaq iyan ya humabamulikmo ni nigaiqta haqad in bilamham.

13 Ari mat takis waqaqta na le pe-sanmo turad in ame Heven-ib a higwalehyaq ham. In afaqin kuh tonimturad anad meqniysa in aban wolimbilam, O God hamyamat daqmeqintaemaiqta haqad in bilam ham. Ni yainan ninad meqniysa ilumsih haqadin bilam ham.

14 Haqad Yesus bilam, Ya helmone gibilenaiq ham. Mataw giger naTempel-ib osim gwahtiqim in gigobitab tilehad in gilikmanib mat takiswaqaqta naqmo in God ameb mat tit-nonta iy ham. Ari Farisi na teq haiqham. Na ezaqgo on mataw in gimogihol abin iluwayta na bunmo God ingibin wazid tuwoqdaq ham. Sa onmataw gihol abin wazan woqaqta naGod in gibin wazid tiqeraqdaq ham.

Yesus onmin amikmikta gidimuntonad gibar ton

(Matyu 19.13-15; Mak 10.13-16)15 Ari on mataw gigo onmin amik-

mikta teq susibta inaqmo giqad Yesusago hib tubol yaqay, Yesus giwazadgidimun tondaq haqad. Teq haiq. Inonmin giqad bolsa disaipel gibiyadginadad tigimuz yaqay. 16 Sa Yesusonmin na gibilenan agerab bolsa teqin ago disaipel gibilan, Ne onmin gi-hulosid yaqgo hib boliy ham. Ne hi gi-wasihiy ham. On mataw naqantaqmoGod agomaror aduganib gwahtiqaytaham. 17 Ya helmo ne gibilenaiqham. Mat aw nog in onmin gibinhaiqta ka nogmo iyad God ago marorahaqenib a hi oseq in God ago marorna aduganib le a hi gwahtiq daqayham.

Mat araq ago nagah kabemmo us-aqta na Yesus inaq gamuk bilam

(Matyu 19.16-30; Mak 10.17-31)18 Ari mat marorta araq bo Yesus

susumun ugim bilam, Tisa dimuntaham ya ezaq tonid teq God in ago

Page 156: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 18:19 153 Luk 18:37os dimunta kuluwa-kuluwmo osaytana tiyagdaq? ham. 19 Haqan Yesusbulon, Ni ninad ezaq emad ya inandimun haqaq? ham. God amomo indimunta ham. 20 Haqad in mat nabulon, Gunun bunmo Moses bilamtana ni tuhurit ham.Ni an alulib hureqeq inaq hi us ham.Ni mat araq wol emid hi moqan ham.Ni hi rin ton ham.Ni hazizirib mat araq hi kat ug ham.Ni ninenmaman giqez hurit ham.

Kisim Bek 20.12-1621 Yesus nazaq haqan mat marorta

na bilam, Ya amunibmo osad gununnagan bunmomuzim bolimmuran yamat ayah tiqiy ham. 22 Haqan Yesusgamuk na huritim in mat na bulon,Ni daq amulikmo emnanta a hi emaqham. Ningo nagah bunmo gizayeqameninwaqeq teqnimatawginaghanhaiqta gigo hib ibereq neg ham. Ninazaq toneq teq Heven-ib ningo na-gah kabemmo inaq iydaq ham. Ni daqna emeq teq ni ya imuzeq bol ham.23 Haqan mat marorta na ago nagahkabemmo diq giqusta iyan in Yesusago gamuk na huritim ahol afaqantiqiy.

24 Anmo Yesus mat na ahol waqadbilam, Mataw gigo nagah kabemmoinaqta na in God ago maror aduganibgwahtiqgo afaqan diq ham. 25 Haqadin bilam, Karuw ayahta anan kamelhaqayta na in nidel akwiyaknib letugwahtiqdaq e? ham. Hikidikham. An nazaqmo mat ago es kabe-mmo ginadin emaqta na in God agomaror aduganib le a hi gwahtiq-daqmo ham. 26Yesus nazaq haqan onmataw nab turiyta na huritim bilaqiy,Nazaq iyid teq mat araq diq le Godago os dimunta nab a hi gwahtiq-daqya haqiy. 27 Haqan Yesus gibilan,Mataw gigo zawayibmo le a hi gwah-tiq daqayta ham. Teq nagah matawemgo biyab a hi iyayta na God inmoemid tugwahtiqdaq ham.

28 Haqan Pita bulon, Ni i gibiyham. I gigo og nagah bunmo gihu-losim i ninmo nimuzim ninaq tile-hauq ham. 29-30 Haqan Yesus inago disaipel bunmo gibilan, Ya helmone gibilenaiq ham. Mat God agomaror aduganib gwahtiqnan haqadin ago aw teq amaqbaban teq anen-maman teq ago onmin gihulosta,mat naqanta og kab osad ameninayah diqmo tuwaqdaq ham. Adabeb kam muturta nab teq in Godago os dimuntab gwahtiqeq kayeqmokuluwa-kuluwmo tuqosdaqmo ham.

Yesus ame ezeqmanta bilam, Ya mo-qeq teq ta eraqdaiq ham

(Matyu 20.17-19; Mak 10.32-34)31 Ari Yesus in ago disaipel 12 na

giwaqim giqad giholbinmo lehim teqin gibilan, Ne huritiy ham. Mu-ran i Jerusalem-ub tugwalehauq ham.Gwalehid teq kwaziqmo God ago nan-tut Mat Atatin anan bilaqad gamukmar toniyta na adan bunmo in aholibtugwahtidaq ham. 32 Mataw in MatAtatin wazeq mataw en ta araq Juda ahaiqta na gibenab tiqem daqay ham.Emid teq in Mat Atatin bilawunadkamolmol ugad tukusluw ug daqayham. 33 Kusluw ugad in wazeq wolti-tayad teq inwol emid tumoqdaq ham.Moqeq kam ezeqmanmo useq teq inkayeq iyeq ta eraqdaq ham. 34 Yesusnazaq bilaqan in ago gamuk na dis-aipel ginadib ulal a hi iyyaq. Gamukna alulin ulilemim usta iyan disaipelginad a hi em has yaqay.

Yesus mat araq ame haiqta wasti-tayan dimniy

(Matyu 20.29-34; Mak 10.46-52)35 Ari Yesus danib lehad in uliq

ayahta anan Jeriko haqayta na sinsintuqugim lehsa mat araq ame haiqtadan adekib nagah anan sunad osyaq.36 Ossa on mataw dauh biyahta bolehsa in gihulan huritad tisusumunnag, Ne gingan lehay? ham. 37Haqan

* 18:38: Isrel on mataw ginad em yaqay, God mat emid bo i gilumsihdaqta amatin na in i gises Devitasenlulib tugwahtiqdaq haq yaqay. Haqad luweq Yesus in mat naqmo iydaq haqad teq mataw asor inanan Devit atatin haq yaqay.

Page 157: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 18:38 154 Luk 19:14in buloniy, Yesus uliq Nasaret-ibta nabo tilehaq haqiy. 38Haqan in dedibmobilam, Yesus ham Devit atatin* ham.Ni ya inan ninad meqniyan ham.39 Haqan mataw danmeb leh yaqaytana in mat ame haiqta na wadad bu-loniy, Ni niqez hiqiy haqiy. Haqsahaiq mat ame haiqta na dedibmolileyeq a ta bilaqyaq, Devit atatinhaqyaq. Ni ya inan ninad meqniyanhaqyaq.

40-41 Haqsa Yesus ahol wasihimnab titur. Turad in gibilan, Matna waqeq ya igerab a boliy ham.Haqan inmat na Yesus agerab a bolanYesus tisusumun ug, Ya ni ezaq ni-tondaiq? ham. Haqan in bilam,Iyahta ham ya saw ahol waqnan inadbilaqaq ham. 42 Haqan Yesus bu-lon, Ni nime hastitayan ham. Ni yainan helmo hamta naqmo niqeman ninime tidimniy ham. 43 Haqan murandiq nawaqmo mat na ame hastitayanin saw ahol tuwaqyaq. Saw aholwaqad in Yesus muzim inaq lehad inGod abin tiqiluwyaq. Sa on matawbunmodaqna aholwaqim inGod abintiqiluw yaqaymo.

19Sakiyus awagamun

1 Ari Yesus le uliq Jeriko-ib tug-wahtim. 2 Uliq nab mat araq ananSakiyus haqayta in os. Mat na inmataw takis waqayta gigo amebtateq in ago mani kabemmo diq usta.3 Ari Yesus uliq nab gwahtiqim lehsaSakiyus in ahol waq kemnan haqadturan haiq. On mataw kabemmo nabtursa in mat siqim diq iyim in Yesusahol a hi waqyaq. 4 Nazaq iyan insibim ameb lehim ay fik araq regimteq ame woqsa tuqos. In anad am,Yesus dan kaqmo muzeq boldaqtaham. 5 Haqad in ay alonib ossaYesus bolad luwimmo in ame gwalimahol waqadmo tubulon, Sakiyus hamni hidmo gehitiq ham. Muran yale ningo bitab ninaq tuqosdaiq ham.6 Haqan Sakiyus hidmo gehitiqim in

Yesus waqim inaq anad dimniysa agobitab tilah.

7 Lehsa mataw gibiyad in bunmogigem meqniysa bilaqiy, Mat ko abindimun a haiqta haqiy. Nagaqgo Yesusinaq osnan haqad ago bitab tilehaq?haqiy.

8 Ari Sakiyus Yesus inaq bitablehim osad teq in eraqim turadIyahta tubulon, Iyahta ni huritham. Muran yaqgo nagah bunmoya liqabmo uroteq asor na ya matawginaghan haiqta tinegdaiq ham. Adya mataw kat negim gigo nagahsamanmo wayta na bunmo ameninnazaqmo ime aweweqmo tinegdaiqham. 9 Haqan Yesus bulon, NiAbraham asen muzim ni inaqmo Godanan helmo haqan iyan muran Godtiniwam ham. 10 Haqad in bilam,Mat Atatin in mataw God gileh ugimginadibmo haresmo nabag luwaytanaqmo ginaguneq ta giwaqnan haqadbolta ham.

Kabibiy mataw mani waqiyta gigogamuk awowun

(Matyu 25.14-30)11Ari Yesus le uliq Jerusalem sinsin

diq tuqugsa iyan mataw biyahta naginad tiqem yaqay, Muran diq kamkabmo God ago maror ulal tiqiy bug-daq haq yaqay. Nazaq iyan mataw naYesus ago gamuk huritad ossamo ingamuk awowun ta araq kazaq gibilan,12Mat ayahta araq saw araq pesantabking ayah diqta ago hib lehnan anadtiqamham. In leheqmaror na abenabzaway waqeq teq in muleqeq ta boleqking na aqumnib in ago walmatawtigiwamuzdaq haqadmo in tilah ham.13 Lehad in ago kabibiy mataw 10nazaq gibilenan bolan in mat amulik-mulikmo 20 kina nazaq tinag ham.Negim in gibilan, Ya le luwsa igilehnibne mani ka amalib kabiy emsa le yamuleqeq ta boldaiq haqad in bilamham. Haqadmo in tilah ham.

14 Lehsa mat ayahta na ago onmataw uliqabta na in mat na ananginad a hi bilaqan in mataw asorgiqeman uliq pesanta nab sibim ameb

Page 158: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 19:15 155 Luk 19:29-30lehim in king na tubuloniy, Mat na igiwamuzgo i hulosauq haqiy ham.

15 Ari mat ayahta na abeb lehimking abenab zaway tuwaqim teq inmuleqim ta bol ham. Bolim inago kabibiy mataw na gimen naneman tilah, in mani nagta na ak-abiyan emim amenin ganim amal-ibmo a ta waqiyta na in huritnanhaqad ham. 16 Haqan kabibiy mataraq ameb bolim bilam, Iyahta hamnimani yagta na amalib ya kabiy emim200 kina nazaq a ta way haqad inbilam ham. 17 Haqan in ago ayahtabulon, Esey ham. Ni kabibiy matdimun diqta haqad in bilam ham.Ni ya inad muzim kabiy anononmoemim ni nagah amikta na alowan diqtonta haqad in bilam ham. Nazaqiyan ya uliq 10 nazaq nigid ni in gigomaror iyeq tigiwamuzdaq haqad inbilam ham.

18 An kabibiy mat ta araq bolimbilam, Iyahta ham ni mani yagta naamalib ya kabiy emim 100 kina nazaqa tawayhaqad in bilamham. 19Haqanago ayahta bulon, Ari ya uliq abayna-gin nazaq nigid ni in gigo maror iyeqtigibiy muzdaq haqad in bilam ham.

20-21 An kabibiy mat ta araq bolimbilam, Iyahta ham ni mani yagta nakawa haqad in bilam ham. Ya ningotuhuritta haqad in bilam ham. Nimat afanfanta kamolmol a hi emaqtahaqad in bilam ham. Nagah ni ak-abiyan a hi amta naqmo ni niholyonwaqaqta haqad in bilam ham. Addidaq ni a hi layta naqmo ni niholyontayim anon waqaqta haqad in bilamham. Nazaq iyan ya nirabunim ningomani tubusanib il tonim eman ushaqad in bilam ham.

22 Haqan in ago ayahta bulon, Nikabibiymatmeqin diq haqad in bilamham. Ni ya inan bilam, Ni mat afan-fanta haqad ni bilam ham. Ad ni yainan bilam, Nagah ni akabiyan a hiamta na ni niholyon waqaqta haqadni bilam ham. Ni bilam, Didaq ni ahi layta na ni niholyon tayaqta haqadni nazaq ya inan bilam ham. Ni

gamuk nawa bilamta naqmo amalibya ningo daq tuqulum kemdaiq haqadin bilam ham. 23Doq tonnan ni yaqgonazaq huritim teq ni yaqgo gimeq namani abitnib eman a hi us? haqadin bilam ham. Usid teq ya muleqeqboleq yaqgo gimeq na amenin maniayahmo inaqmo waq nagta haqad inbilam ham.

24 Haqad mat ayahta na in matawnab turiyta na gibilan, Ne mat atuwhaiqta na abenab 20 kina in wazaqtana waqeq mat ago 200 kina inaqta naugiy haqad in bilam ham. 25 Haqanmataw na bilaqiy, Iyahta haqiy matna ago 200 kina inaq tiqiy haqad inbilaqiy ham. I mani araq na a taug tonam e? haqad in bilaqiy ham.26 Haqan mat ayahta na bilam, Ya negibilenaiq haqad in bilam ham. Ya onmataw gigo nagah inaqta na bunmonagah asor a ta negdaiq haqad inbilam ham. Teq ya mataw ginaghanhaiqta na gibenab nagah asitmo inwazayta na walem bugdaiq haqad inbilam ham.

27 Teq ya ibabun mebmebmo yainan bilaqiy, Mat ka i giwamuzgo hu-losauq haqiyta na ne giwaqeq giqadkab boleq ya imeb ginol emid moqbugiy haqad in bilam ham.

Yesus le uliq ayahtaJerusalem-ub gwahtiqimteq in Tempel-ib on mataw

suleq negyaqYesus king nog iyim le uliq

Jerusalem-ub gwahtim(Matyu 21.1-11; Mak 11.1-11; Jon

12.12-19)28 Ari Yesus gamuk na bilaqim ti-

hiqiyan in saw na hulosim ago di-saipel nenaq uliq Jerusalem-ub tug-walehiy. 29-30 Gwalehad in uliq gigerBetfage teq Betaniy gigerab garahOliv asenab tugwahtiqiy. GwahtiqimYesus in disaipel giger giqeman dan-meb lehsa in gibilan, Ne le uliq kobgwahtiqeqmo donki amidon araq amwazan tursa ne ahol tuwaq daqay

Page 159: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 19:31 156 Luk 19:48ham. Donki na mat araq in amalibasit a hi luwta ham. Na ne haseqkab a boliy ham. 31 Sa mat araq naago susumun negeq bilaqdaq, “Na-gaqgo ne donki na aqamun hasay?”haqid ne kazaq buloniy ham. Iyahtaago kabiy inaq iyan haqad ne buloniyham.

32 Haqan in giger lehim nagahbunmo Yesus anan bilamta nazaqmoin ahol tuwaqiy. 33 Ahol waqadin donki na aqamun hassa donkianamreniz tisusumun negiy, Ne gigernagaqgo donki na aqamun hasay?haqiy. 34Haqan in bilaqiy, Iyahta agokabiy inaq iyan haqiy. 35 Haqad indonki waqim ad Yesus ago hib mule-qim tuboliy. Bolim in gigo tubusanasor donki amalib emim teq in Yesusbulonan donki amalib tuqos. 36 Ossaon mataw gigo tubusan danib gi-hurensa teq Yesus donki amalib osimtubusan na bayim bayim tilah.

37 In le Jerusalem sinsin tuqugaddante garah Oliv ban gewoqayta nabin tugwahtiqiy. Gwahtiqanmo onmataw dauh biyahta Yesus muziminaq leh yaqayta na in Yesus daq az-awayin inaq emyaqta nagan ginadinemad in ginad dimniysa dedibmo Godabin tiqiluw yaqay. 38 Iluwad in bilaqyaqay,

I gigo king ka Iyahta abinib bolan iginad bilaq gigayinaq haq yaqay.

Muran God nob igsa i dimunmoafaqan haiqmo tuqosam haqyaqay.

I God abin sorid ulilibmo diq gwale-han haq yaqay.

39Haqsa Farisi asor on mataw biyahtana gilikmanib turim in Yesus buloniy,Tisa haqiy ningo disaipel gibilenidgiqez hiqiyiy haqiy. 40 Haqan Yesusamenin emim gibilan, Ya ne gibile-naiq ham. I nagah ka ulilemamtaabanan haiq ham. Mataw ka giqezhiqiyid gig haresmo kagab usayta kain giqez inaq iyeq tililey daqay ham.

41 Haqad Yesus bo Jerusalem-ubtugwahtiqnan tonad in uliq na aholwaqad tigaqyaq. 42 Gaqad in uliq

na anan bilam, On mataw Jerusalem-ubta hamne gimehaiqta ham. God nenenaq an anobun wastitaynan tonsane ahol a hi waqay ham. Na ne aholwaqeq teq ne dimunmo os nagiy ham.Teqmuran nagah na ulilemimussa neahol a hi waqay ham. 43 Helmo diqham. Abeb teq kam ta araq tugwah-tiqdaq ham. Gwahtiqid ne gigo babboleq gel ne gigo uliq lilut ugim tu-raqta nab in og tayeq humab emeq inog na bayeq bayeq gwaleheq ne gigouliqab tugwahtiq daqay ham. Gwah-tiqadmo in gigo asor gililut negad sawbunmo ne gitawanan tur daqay ham.44 Turad in ne teq ne gigo onmin ne-naqmo tiginol em bug daqay ham. Adin ne gigo uliqab gig an amalib usaytanawolzizilayid tiq bug daqaymo ham.Na ezaqgo God ne gigo hib bolim ne-naq osta na ne ginad a hi em hasiytana ago ham.

Mataw Tempel-ib mani akabiyanemsa Yesus gimuzan asan ban gwahtiqiy

(Matyu 21.12-17; Mak 11.15-19; Jon2.13-22)

45 Ari Yesus lehim Tempel agelinaduganib gwahtiqim in mataw nagahgizayad osiy na gimuzan in tukimasan ban tileh yaqay. 46 Lehsa ingibilan, God ago marib in gamuk araqkazaq bilam ham.Yaqgo bit in ya inaq gamuk emgo

abitan iydaq haqad in bilamham. Aisaya 56.7

Ta teq ne bit ka eman in mataw rintonayta gigo bit nog tiqiy ham.

47 Ari kam bunmo Yesus Tempelagelin aduganib mataw suleq tine-gyaq. Sa mataw tamaz emayta gigoaseseqta na giyogniz mataw Mosesago gunun hurit kemiyta na nenaqteq Juda gigo mataw marorta na inbunmo Yesus wol emid moqgo adan-teqin tinagun yaqay. 48 Teq haiq. Onmataw bunmo Yesus ago gamuk hu-ritnan zaway diq iysa mataw aseseqtana dante araq ahol a hi waq yaqay.

Page 160: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 20:1 157 Luk 20:1720

Mataw aseseqta in nog Yesus aholabin ugta na anan susumun ugiy

(Matyu 21.23-27; Mak 11.27-33)1 Kam araqab Yesus le Tem-

pel agelin aduganib osad in onmataw God ago gamuk tigibilenyaq.Gibilensa mataw tamaz emayta gigoaseseqta na teq mataw Moses agogunun hurit kemiyta na teq matawmarorta asor in Yesus ago hib tuboliy.2 Bolim in Yesus susumun ugiy, Ni igibilen haqiy. Ni nibin ezaqta iyim nidaq kagan emaq? haqiy. Teq nog diqnibin na nig? haqiy.

3 Haqan Yesus amenin emim gibi-lan, Ta ya nazaqmo nagah araq agone tisusumun negnan ham. Ne yaibileniy ham. 4 Jon mataw huz ne-gyaqta na ago kabiy Heven-ib bol ohaiq in matawmo gigo hib kabiy nawamta? ham.

5Haqanmataw aseseqta na in gimoan bulonim bilaqiy, I bilaqam, Kabiyna Heven-ib bolta haqid in bilaqdaq,Ta nagaqgo ne Jon ago gamuk hu-ritim anan helmo a hi haqiy? haq-daq haqiy. 6 Ari i bilaqam, Kabiyna matawmo gigo hib bolta haqid onmataw bunmo i gimalib gig tuhunegdaqay haqiy. Na ezaqgo in bunmoginad awaz timeqniyim Jon anan bi-laqay, Hel diqtaqmo in God ago nan-tut araq haqayta haqiy. 7 Nazaq iyanin Yesus ago susumun na ameninemim bilaqiy, I a hi hurit haqiy.8 Haqan Yesus gibilan, Ya nazaqmoham. Nog ibin yagan ya daq kaganemaiqta na ago ya a hi gibilendaiqmoham.

Mataw meqinta am wain akabiyanemiyta gigo gamuk awowun

(Matyu 21.33-46; Mak 12.1-12)9 Ari Yesus on mataw gamuk

awowun ka gibilenim bilam, Mataraq am wain anagin kabemmo ogaraqab tilay ham. Leyim in wainna akabiyan mataw asor gibenabtiqam ham, in gimo giholyon kabiyemad teq in wain anagin asormo ya

yag daqay haqad ham. In kabibiymataw gibilenim hulosad era uliqaraq pesantab lehim kam sisaqmo innab tuqos ham. 10 Osad wain anaginwaqgo akaman tugwahtiqan in agokabibiy mat araq eman mataw wainakabiyan emayta na gigo hib tilahham. In lehidmataw na yaqmenwainanaginta na tuqug daqay haqad ham.Teq haiq ham. Kabibiy mat na lehanmataw wain akabiyan emayta na inwazim woltitayim muzan samanmomuleqim tilah ham.

11 Lehan kabiy anamren in kabibiymat ta araq eman tilah ham. Lehanna nazaqmo in wazim woltitayad nanmeqinta ugad teq inmuzan samanmotilahmo ham. 12 An in kabibiy matezeqmanta eman lehan na in wazimwolan anedan woqsa in kabiy asanban hunegan tilahmo ham.

13 In nazaq eman kabiy anamrenbilam, Teq ya ezaq tondaiq? haqad inbilam ham. Ya itatin amulikmoqmoya anan inad diq bilaqaqta naqmo yaemid tilehdaq haqad in bilam ham.Nabag in lehid teq kabibiy mataw nain aqez tuhurit daqay haqad in bilamham. 14 Haqad in eman lehan matawkabiy wamuzayta na in bolsa aholtuwaqiy ham. Ahol waqad in gimo anbulonim bilaqiy, Abeb mat ko amammoqid in amam ago ahuran nagahbunmo tuwaqdaqta haqiy ham. Inbolid i wol emuq haqiy ham. Wolemid teq amam ago kabiy ka igmogigota tiqiydaq haqiy ham. 15 Haqadinmat nawazimkabiy asan banhune-gan lehan in wol eman tumom ham.

Nazaq iyan kabiy anamren inmataw wain akabiyan wamuzayta naezaq gitondaq? ham. 16 In boleqmataw kabiy wamuzim osayta naginol em bugad teq in ago kabiy namataw ta asor gibenab tiqemdaqham. Haqan mataw nab turiytana ginad emim bilaqiy, Haiq kidik!haqiy. Kabiy anamren nazaq hi emanhaqiy. 17Haqan Yesus gibiyad gibilan,Ne ginad nazaq emay ye? ham. Ta

Page 161: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 20:18 158 Luk 20:35gamuk araq God ago marib usaqta kaalulin ezaqta? ham. Gamuk na bilam,Tituq mataw anan bilaqiy ‘meqin’

haqiyta naqmo in awaz meqindiq turad bit anon bunmo so-raq haqad in bilam ham. BukSong 118.22

18 An ya ne gibilenaiq ham. Mat awnog tituq na amalib woqeq in giditinbunmo tuwolbiyay daqay ham. Aritituq naqmo in mat araq amalibwoqeq in mat na tuwol ninal bugdaqham.

19 Haqan mataw Moses ago gu-nun hurit kemiyta na teq matawtamaz emayta gigo aseseqta na inginad tiqem hasiy. Yesus i gibinwazid woqgo haqad gamuk awowunka bilam haqiy. Haqad muran diqnabmo in Yesus wazeq irqurgo ginademad teq in ta on mataw girabunyaqay.

Mataw Sisa takis ugayta na ago inYesus ulum waqiy

(Matyu 22.15-22; Mak 12.13-17)20Nazaq iyan mataw aseseqta na in

Yesus wamuz naqmo diq hiqiy yaqay.Ad in mataw asor giqeman lehim inkatiyad Yesus ago gamuk huritnanhaqad teq in wirinad luw yaqay. IYesus kat ugid in gavman gigo gununaraq itiyonad nan araq hi bilaqnantabilaqid teq i gavman abenab emid inhazizirib titurdaq haqad. 21 In nazaqhaqad Yesus tubuloniy, Tisa haqiy iningo tuhurit haqiy. Ni gamuk heldiqta amalib on mataw suleq negaqtahaqiy. Ni mataw gibin inaqta a higirabunaqta haqiy. Ad ni on matawGod ago dan titnonta giqisihunad nigamuk hel diqmo gibilenaqta haqiy.22 Ni ninad ezaq emaq? haqiy. Igibabun Rom gigo king Sisa in i gituwbulsa i takis ugauqta na in daq dimuno daq meqin? haqiy. I Juda gigomaror ezaq bilamta? haqiy.

23-24 Haqan Yesus anad tiqam.Mataw ka tikat yagay ham. Haqadin gibilan, Mani araq iqisihunid yaahol waqiq ham. Haqan in mani araqugan ahol waqad bilam, Ka nog diq

adulan teq ahol anan mani kab usaq?ham. Haqan in bilaqiy, Na Sisa-moagota haqiy. 25 Haqan Yesus gibilan,Nazaq iyan Sisa ago nagah na ne Sisa-mo ugiy ham. Ad God ago nagah nane God-mo ugiy ham.

26 Ari Yesus ago gamuk bunmodimunmo iyan mataw aseseqta na inon mataw gimeb Yesus waz daqaytaago adanteqin haiqgam tiqiyiy. Adin Yesus ago gamuk huritim ginadnademad giqezmo hiqiyim tuqosiy.

Sadyusi in mataw hodhodab eraqdaqayta na ago Yesus ulum waqiy

(Matyu 22.23-33; Mak 12.18-27)27 Ari Sadyusi asor Yesus ago hib

tuboliy. Mataw na ginad kazaqemayta. Mataw tumoqiyta hodhodaba hi eraq daqay haqayta. 28 Nain bolim Yesus buloniy, Tisa haqiy,Moses i gimen gamuk araqmar tonimin kazaq bilam haqiy. Mat araq awwaqeq amun a hi emsamo moqid agoaw amomo ossa teq in amikqan araqabab aqoburan na waqeq alulib ababayon onmin tigiqemdaq ham haqiy.

29 Ari gamuk araq kazaq lahtahaqiy. Mat araq amikqaniz nenaq7 nazaq diq iyim osiy haqiy. Osimin gibab na aw araq tuwam haqiy.Waqim inaq amun araq a hi emimmoin tumom haqiy. 30 Moqan amata araq in abab aqoburan na wamhaqiy. Waqim in amun haiqmo osimtumommo haqiy. 31 An gima ezeq-manta na in aw naqmowammo haqiy.Nazaqmo mataw maqbab 7 na in awnaqmo waqim amun araq eman a higwahtiqsamo in tumoq bugiy haqiy.32 An abeb aw na tumommo haqiy.33 Nazaq iyan abeb mataw bunmohodhod huloseq eraq daqayta nab teqaw na in nog diq awe tiqiydaq? haqiy.Maqbab 7 na bunmo in aw amuliknaqmo waqiyta haqiy.

34 Haqan Yesus gibilan, Muranon mataw og kab osayta na in anwaq agamukan wastitayim teq in anwaqayta ham. 35 Ari on matawGod in gibiyan titnonta iyiyta naGod in giwazid hodhodab eraqeq in

Page 162: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 20:36 159 Luk 21:4

ago maror aduganib gwahtiqeq tuqosdaqay ham. Osad nab in an a ta hi waqdaqay ham. 36 Na ezaqgo in a ta himoq daqayta na ago ham. In angelonogmo iyeq tuqos daqay ham. Godin hodhodab giwazan eraqan iyan inGod atatniz tiqiyiy ham.

37 Teq God mataw tumoqiyta gi-wazid hodhodab eraq daqayta na agoMoses ne tigiqisihunmo ham. In agomarib ay amikta araq faq oyad a hi oy-worta awagamun nab in gamuk kazaqmar tonim bilam ham.Iyahta in Abraham ago God, teq Aisak

ago God, teq Jekob ago Godhaqad in bilam ham. KisimBek 3.6, 15, 16

38 Nazaq iyan God in mataw moqimkayeqmo osayta gigo God iyim ingibiymuzaqta ham. Na ezaqgomatawtumoqiyta teq mataw a hi moqaytainaqmo in God ameb kayeqmo osaytaham.

39-40 Yesus nazaq bilaqan matawbunmo rabad in Yesus ulum waqnana ta hi susumun ug yaqay. Nazaqiyan mataw Moses ago gunun huritkemiyta na asor in Yesus buloniy,Tisa haqiy ni gamuk amenin bunmodimunmo bilam haqiy.

Krais ahol alulin ezaqta na ago YesusFarisi susumun nag

(Matyu 22.41-46; Mak 12.35-37)41 Ari Yesus on mataw nab turiyta

na gibilan, Ezaq haqadmataw bilaqay,Krais in Devit atatin* haqayta? ham.42-43 Devit Buk Song-ib gamuk araqmar tonim bilam,Iyahta in yaqgo Iyahta kazaq bulonim

bilam ham. Ni ya iben iqabunban kab ya imen emad ossaya ningo bab giqemid nisenahaqenib tiqiy bug daqayhaqad in bilam ham. Buk Song110.1

44 Ari Devit in Krais anan bilam,‘Yaqgo Iyahta’ haqad in bilam ham.Nazaq iyan ezaq toneq Krais in Devit

ago Iyahta iyeq teq in Devit atatin a taiydaq? ham.

Yesus in mataw Moses ago gununhurit kemiyta na gigo daq ginan bilam

(Matyu 23.1-36; Mak 12.38-40; Luk11.37-54)

45-46 Haqad Yesus in on matawbunmo gimeb ago disaipel gibilenimbilam, Ne mataw Moses ago gununhurit kemiyta na ginan gihol waznaqmo hiqiyiy ham. In tubusansisaqta giholib emeq mataw gimebluwnan ginad bilaqaqta ham. Adin maket-ib luwsa mataw gibiyad gi-nan ‘mat ayah’ haqsa in ginad diqdimniyaqta ham. Mataw na bithumab wolaytab ban ulilibta nabmoosnan ginad bilaqaqta ham. Ad inhumab adidaqan inaqtab ogib garu-ruhab osnan hulosmo diq hulosaytaham. 47 Teq in on waburta katnegad gigo bit samanmo waqaytaham. Ad in mataw gimeb God inaqgamuk sisaqmo bilaqim a lehaytaham, mataw gibiyad ginan dimundiqta haq daqay haqad ham. God haz-izir ayahta emdaqta nab teqmatawnain on mataw bunmo giquriyameq faqayah diqmo tuwaq daqayta ham.

21Aw anaghan haiqta araq in God naw

ug(Mak 12.41-44)

1 Ari on mataw gigo nagahkabemmo inaqta asor Tempel agelinaduganib bo gwahtiqad gigo nawhunegan mani emayta abanab woqsaYesus in gibiyad os. 2Ossa awwaburtaaraq anaghan haiqta bolim maniamikmikta giger hunegsa in aholtuwam. 3 Ahol waqad in ago disaipelgibilan, Ya helmo ne gibilenaiq ham.Aw waburta ahol anaghan haiqta koinmani amik diqta emim in onmatawbunmo gigo nawta na giquriyam bugham. 4 Na ezaqgo mataw bunmo ingigo mani kabemmo usaqta na agoasitmo emiyta ham. Ari aw ko haiq

* 20:41: Luk 18.38 nab teq ni gamuk ‘Devit atatin’ ka alulin ahol waqdaq.

Page 163: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 21:5-6 160 Luk 21:21ham. In ago mani in didaq zayeqneqdaqta na tiqem bug ham.

Yesus bilam, Tempel teq meqniydaqham

(Matyu 24.1-2; Mak 13.1-2)5-6 Ari mataw asor Tempel anan

bilaqiy, Bit ko haqiy mataw gigdimdimunta amalib emim teq inmataw God naw ugiyta na anawunwaqim amalib balaw tonan in awaqandimun diq iyaq haqiy. Haqan Yesusbilam, Ne nagah dimdimunta aholwaqayta ko ago akaman gwahtiqidteq gig ko bunmo wolzizilayeqgihunegid tuwoq bug daqay ham. Gigan amalib usayta ko teq muruwoqeqtiqmo bug daqay ham.

Yesus bilam, Afaqan kabemmo teqgwahtiqdaq ham

(Matyu 24.3-14; Mak 13.3-13)7 Haqan disaipel Yesus tisusumun

ugiy, Iyahta haqiy kam gineh teqnagah ni anan bilamta na tugwah-tiqdaq? haqiy. Naga daqin amebgwahtiqsa i ahol waqad ginad emam,Nagah na gwahtiqgo akaman sinsintiqiy haqam? haqiy.

8 Haqan Yesus gibilan, Ne giholwaz naqmo hiqiyeq osiy ham. Luweqmataw asor boleq kat neg daqay ham.Mataw kabemmo teq boleq ya inanbiyad bilaq daqay, Mat naqmo yakawa haq daqay ham. Ad in bilaqdaqay, Kam abebtanta na sinsin tiqiyhaq daqay ham. In nazaq haqsa nehelmo haqad gimuzeq nenaq hi lehiyham.

9 Abeb mataw bab emsa ne gi-hulan huritad teq ta saw haresmomataw eraqeq gavman gigo marorothassa ne in gibin hurit daqaymoham. Huritad ne hi ninoriy ham.Daq nagan danmeb tugwahtiqdaqtaham. Teq kam abebtanta na in bab namuzeq hidmo a hi gwahtiqdaq ham.10 Haqad in gibilan, Mataw en araqeraqeq leheqmataw saw araqabta ne-naq anwol daqayta ham. Sa king araqago dauh nenaq eraqeq king ta araqago dauhta nenaq an wol daqaymoham. 11 Kanawrigrig aseseqta sibad

og ahol wolsa saw asor moq aseseqtateq zarow meqin diqta tugwahtiqdaqham. Teq nagah arab inaqta amo amoteq daq hares lul araq diqta kaitabgwahtiq daqay ham.

12 Ari daq nagan a hi gwahtiqsamomataw asor ne giwazeq gimeqin tondaqay ham. Ad in ne giqad bithumab wolaytab leheq ne gimen haz-izir emad teq in ne tigiqirqur daqayham. Ya ihol abin ne giholib usaqta naago in ne giqad gavman gigo aseseqtana gimeb leh daqay ham. 13 Kamnab ne nagah gimeb ahol waqiytana awagamun bilaqgo adanteqin inaqtiqiy daqay ham. 14 Teq muranmone naga gamukin amalib gihol adaninqway daqayta na ago ne ginadnad hiemiy ham. 15Yaqmo teq inad dimuntanegad gamuk ne bilaq daqayta nayaqmo ne giqezab emid tugwahtiq-daq ham. Gwahtiqsa mataw ne gime-qin ton daqayta na in ne gigo gamukamenin em yo hiqiyad in ne gigogamuk bayid a hikidik woqdaq ham.

16 Kam nab ne ginenmaman teqne gimaqbaban teq ne gisenlulnizteq ne giyogniz in ne giwaqeq babgibenab tigiqem daqay ham. Adin ne gilikmanib asor ginol emidne tumoq daqay ham. 17 Ya iholabin ne giholib usaqta na ago onmataw bunmo gigem meqinta negdaqay ham. 18-19 Teq God ne gi-wamuzsa ne gifaqinib giqensan araqdiq a hi milhesdaq ham. Ne giwazdiq meqniyeq oseq teq abeb ne leos dimunta kuluwa-kuluwmo osaytanab gwahtiqeq ne anononmo tuqosdaqay ham.

Yesus bilam, Jerusalem teq meqniy-daq ham

(Matyu 24.15-21; Mak 13.14-19)20 Ari abeb bab bo Jerusalem lilut

ugeq tursa ne gibiyad teq ne ginad emdaqay, Uliq meqniydaqta akaman natugwahtim haq daqay ham. 21 Kamnab mataw saw Judiya-ib os daqaytana in tukeq garah ban gwalehiy ham.Ad on mataw uliq Jerusalem-ub os

Page 164: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 21:22 161 Luk 21:38daqayta na in uliq na hulosad sawasor ban lehiymo ham. Teq matawgaranab luw daqayta na in muleqeqle uliqab ta hi gwahtiqiy ham. 22Kamnab God in on mataw daq meqintaemad luwiyta na amenin tinegdaqtaham. In nazaq emeq in ago gamukmar tonan usaqta na bunmo tuwolnet bugdaqham. 23Kamnabongigemiyayta na teq on amun muturta susugayta na in timeqniy daqay ham.Na ezaqgo afaqan na ayah diqmoog kab gwahtiqdaqta ham. Gwah-tiqadmo God ago agem meqniy in onmataw na tigimeqin diq tondaq ham.24 Sa mataw en Juda a haiqta naganboleq Juda onmataw nenaq bab emeqin Juda kabemmo baqirib tiginol emdaqay ham. Ginol emad asor in gi-wazeq giqad in gigo ogib ta leheqgiqemid tuqos daqay ham. Matawen Juda a haiqta nagan bo Jerusalemmeqin tonad luwsa le God kam nagtana tihiqiyid teq in muleqeq in gigouliqab ta leh daqay ham.

Mat Atatin teq ta boldaq(Matyu 24.29-31; Mak 13.24-27)

25 Ari Yesus bilam, Kaitab zeq teqkalam teq ulig in gihol buliyeq gi-waqan lul araq diq iy daqay ham.Sa ogib kab on mataw dauh bunmonagah na gwahtiqsa ahol waqad inginadnad emad rabad tuqos daqayham. Kamis eraqeq woleq bolsaahulan ayahmo iysa on mataw huri-tad in tirab naqmo diq hiqiy daqayham. 26 Teq in nagah aseseqta za-wayta ulilib usayta nagan gihol wolsagibiyad in ginad em daqay, Og katimeqniynan tonaq haq daqay ham.Haqsa rab meqin diqta gilum netsa ingime sinsanid ogib woqeq moq nogiyeq tuqus daqay ham. 27 UssamoMat Atatin kaitab onqas amalib oseqago zaway teq ahol anuwan ayahtainaq bolsa in ahol tuwaq daqay ham.28 Nazaq iyan abeb daq nagan tug-wahtiqsamo ne eraqeq gime ulilibgwalehsa usan ham. Ussa mat negizayeq bab gibenab giwaqdaqta nagehitiqsa ne ahol tuwaq daqay ham.

Ay fik kam ulum kemaqta(Matyu 24.32-35; Mak 13.28-31)

29 Ad Yesus in ago disaipel gamukawowun araq gibilenim bilam, Ne ayfik teq ay bunmo inaqmo gibiyiy ham.30 Ay nagan gihokan muturta gwah-tiqsa ne ahol waqad ginad emay, Zeqakaman tiqiynan tonaq haqayta ham.31 Nazaqmo teq abeb daq ya ananbilayta nagan bunmo tugwahtiqsa neahol waqad ginad kazaq emiy, Godago maror bolim sinsin tiqiy haqiyham. 32 Ya helmo ne gibilenaiq ham.On mataw muran kam kab osayta kaa hi moq bugsa daq nagan bunmotugwahtiqdaqham. 33Kait og inaq teqtihiqiydaqta ham. Ari yaqgo gamukka a hi hiqiydaq ham.

Yesus in ago disaipel gibilan, Ne giholwaziy ham

34 Ari ne gihol waz naqmo hiqiyiyham. Luweq ne daq haresmo emadyuw atoranta uluwad ginad agadaniyad os daqay ham. Ad ne og kaago afaqan amo amo loyinad ne gi-nad meqniydaqmo ham. Daq naza-qta na ne gime isihid Iyahta agokam na gwahtiqsa ne riten daqayham. Bilaqne karuw dobub woqimritenaq nazaq ham. 35 Mat Atatin taboldaqta na akaman in on mataw ogsaw bunmo gigo hib tugwahtiqdaqtaham. 36Nazaq iyan ne tuteqmo giholasawan woltayad osiy ham. Ad sirisi-rimo ne God inaq gamuk bilaqsa in nezaway negan ham. Zaway negid ne gi-wazmeqniyeq osad daq nawa ya ananbilayta na in ne gigo hib gwahtiqsane dimunmo tuqos daqay ham. Oseqabeb ne Mat Atatin anognib turad negimebay a hi woqdaq ham.

37 Ari Yesus kam bunmo Tempelago gel aduganib le gwahtiqeq in onmataw suleq negyaqta. Ad taromab inle garah anan Oliv haqayta nab usyaq.38 Sa on mataw bunmo tarom naqmosaw a hi hastitaysamo in eraqeq Yesusago gamuk huritnan haqad Tempel-ibtileh yaqay.

Page 165: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 22:1 162 Luk 22:20

22Judas in Yesus waqeq Juda gigo

mataw marorta gibenab emgo bilam(Matyu 26.1-5, 14-16; Mak 14.1-2, 10-

11; Jon 11.45-53)1 Ari bret yis haiqmo neqayta aka-

man anan Pasova haqayta na bosinsin tiqiy. 2 An mataw tamazemayta gigo aseseqta na teq matawMoses ago gunun hurit kemiyta na inon mataw ginan rabad iyan in gimetitoneq Yesus wol emid moqdaqta naago adanteqin tinagun yaqay.

3 In Yesus wol emgo adanteqin na-gunad luwsa Satan in Yesus ago dis-aipel gigo araq Judas uliq Kariyot-ibtana aholib tugwal. 4 Gwalan in lehimmataw tamaz emayta gigo aseseqtana teq mataw Tempel-ib hurmey os-ayta gigo aseseqta na nenaq gamuktiqemiy. Gamuk emad Judas ezaqtoneq Yesus waqeqmataw na gibenabemdaqta na ago agamukan tuwasti-tayiy. 5 Mataw aseseqta na ginaddiq dimniysa in Judas inaq an aduganwazim buloniy, I ni nizayeq manitinigam haqiy. 6 Haqan Judas gamukna huritim bilam, Na dimunmo ham.Haqadmo in kam araq dimunta onmataw dauh biyahmo a hi ossa ingime titoneq Yesus waqeq mataw nagibenab emdaqta na akaman tinagun-yaq.

Disaipel giger le Pasova adidaqanneqgo abanan wastitayiy

(Matyu 26.17-25; Mak 14.12-21; Jon13.21-30)

7 Ari bret yis haiqmo neqayta naakaman tugwahtim. Kam nab Judaon mataw God ayon tamaz emadin Pasova ayon sipsip amidgot wolemayta. 8 Nazaq iyan Yesus in Pitaayow Jon inaq giqeman lehsa in gibi-lan. Ne leheq i Pasova adidaqanneqamta na abanan wastitayid teq ileheq nequq ham. 9 Haqan giger naYesus buloniy, I bit edob diq leheqPasova adidaqan neqamta na abananwastitayam? haqiy. 10-11 HaqanYesus gibilan, Huritiy ham. Ne uliqayahta nab le gwahtiqsa mat araq reb

ayuwun inaqta soreq a bo lehad inne danib tigibiydaq ham. Ne matnaqmo muzeq inaq leheq bit edob ingwahtiqdaqta nab ne bit na anamrenkazaq susumun ugiy ham. Tisa bilam,Yaqgo disaipel nenaq didaq neqamtana ago bit adugan edowa? ham haqadne buloniy ham. 12Bulonid teqmat nabit adugan araq ayahta ulilib usaqtana tigiqisihundaq ham. Bit adugannab didaq neqayta anaghan bunmousaqta ham. Nab ne leheq i Pasovaadidaqan neqamta na abanan wasti-tayiy ham. 13 Haqan giger na tile-hiy. Lehim Yesus nagah bunmo ginangibilanta nazaqmo in ahol tuwaqiy.Ahol waqad in Pasova adidaqan neqdaqayta na abanan tuwastitayiy.

Yesus in ago disaipel bret teq wainayun inaq nag

(Matyu 26.26-30; Mak 14.22-26; 1 Ko-rin 11.23-25)

14 Ari imisor didaq neqgo aka-man tiqiyan Yesus ago disaipel ne-naq humab wolim banab osad didaqtineq yaqay. 15 Neqad teq Yesus inago disaipel gibilan, Ya nenaq Pasovaadidaqan ka neqeq teq ya santitiy sor-daiq haqad ya inad awaz meqin ustaham. 16 Teq ya kazaq ne gibilenaiqham. Abeb ya nenaq Pasova adidaqanka a ta hi neqdaiq ham. Ari i gigoPasova ka anon diq tugwahtiqid kamnab teq ya nenaq God ago maroraduganib osad Pasova adidaqan ka ata neqdaiq ham.

17 Haqad in wain agogin inaqwaqim God esey ugim gibilan, Ka newaqeq an ugeq uluwiy ham. 18 Ad inbilam, Ya ne gibilenaiq ham. Ya wainayun ka a ta hi uluwdaiq ham. AbebGod ago maror og kab tugwahtiqidnab teq yawain ayun ka a ta uluwdaiqham.

19 Haqad in bret asor waqim Godesey ugim in orqayim tinag. Negadin gibilan, Ka ya inon ne giyon hulos-daiqta ham. Abeb ne ya inadin emadkazaq em daqay ham. 20 Ari in didaqtineqim hulosad Yesus wain agogininaq waqim in emim bilam, Gog kab

Page 166: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 22:21 163 Luk 22:37ya inedan God ago maror muturta nazaway ugdaqta usaq ham. Ya ned kane giwastitaynan wazbaldaiqta ham.

21 Ari ne ahol waqiy ham. Mat yaiwaqeq bab gibenab iqemdaqta na inya inaq humab kab osaq ham. 22 Godkwaziqmo Mat Atatin ayon bilaqanusaqta nazaqmo in dan muzeq tile-hdaq ham. Ta teq mat bab gibenabMat Atatin emdaqta na timeqniy has-daq ham. 23 Yesus nazaq bilaqan di-saipel bunmo in gimo an tisusumunug yaqay, Nog diq teq daq na emdaq?haq yaqay.Yesus santitiy sorim moqim

teq ta eramDisaipel gilikmanib nog diq in ayah

diqta na ago in an mugiy24 Ari disaipel eraqim nog diq in

gilikmanib mat ayah diqta iydaqta naago in an tumug yaqay. 25 An mugsaYesus gibilan, On mataw en ta asorJuda a haiqta nagan gigomaror asese-qta na in igmo ag haqad gihol wazaneraqaqta ham. Sa in gigo walmatawin gihaqenib osayta na in maror nagibin iluwad bilaqay, I gigo marorka i gilumsihan i dimunmo osauqtahaqayta ham. 26Ari ne nazaq hi emiyham. Ne gilikmanib mat ayahta nain ahol wazid woqsa in mat minmintaabin haiqta nog iyan ham. Ad negigo mat danmebta na in ne gigokabibiy mat samanta nog iyan ham.27Ne ginad emiy ham. Mat banab ossainmen didaq a bolim anognib emaytana in abin inaq o haiq kabibiy matdidaq iberim a lehaqta naqmo in abininaqta? ham. Mat banab ossa didaqa bolim ugayta naqmo in mat ayahdiqta ham. Teq ya nazaq a hi emaiqtaham. Yane gilikmanib osad ya ne gigokabibiy mat nog iyim ne gilumsihadosaiqta ham.

28 Kwaziqmo mataw afaqan yagadibaymuzsa negmo a hi ihulos yaqayham. 29 Nazaq iyan ya imam ibenabmaror amta nazaqmo ya ne gibenabmaror tiqemaiqmo ham. 30 Abebyaqgo maror aduganib teq ne maror

iyeq osad ne yaqgo banab didaqneqad yuw tuquluw daqay haqad yane gibenabmaror ka emaiq ham. Kamnab teq ne yaqgo maror aduganibmarorgo banab osad ne Isrel gigo gem12 na tigibiy muz daqay ham.

Yesus bilam, Pita teq gileh yagdaqham

(Matyu 26.31-35; Mak 14.27-31; Jon13.36-38)

31 Haqad Yesus in Pita bulon, Sai-mon, Saimon ham ni hurit ham. Sa-tan ne bunmo giwaqeq wit nog giqi-wornan haqad atoranmo tibilamtaham. 32Teq ya God inaq gamuk emimninmen tubulon ham. In nilumsi-hid ni ninad helmo haqaqta na a hiwoq hasdaq haqad ya tubulonta ham.Abeb ni ninad buliyeq yaqgo hib tabolad teq ni nimaqbaban zaway ne-gad in gigo ginad helta na ni wazidta eraqan ham. 33 Haqan Pita bulon,Iyahta ham, ya ninaq bit giqirquranosayta nab tilehgo ham. Ningo bab inya ninaq garabmo ginol emgo bilaqsaya a hi rabdaiq ham. 34 Haqan Yesusbulon, Pita ham ya nibilenaiq ham.Tarom kab kurek a hi gayonsamoni nime ezeqmanmo gileh tiyagdaqham.

Yesus in ago disaipel gidek waz35 Ari Yesus in ago disaipel

gibilenim bilam, Kwaziqmo yagiqeman ne yaqgo kabiy emnan lehadne mani aziynaq teq kuram teq baqira hi soriy ham. Ad ne gisendugangisenab a hi emiymo ham. Kam nabnenagah araq ago siqim iyiy ye? ham.Haqan disaipel bilaqiy, Haiq haqiy.36 Haqan Yesus gibilan, Ari muranya kazaq ne tigibilenaiq ham. Negigo mani aziynaq ussun ne waqiyham. Ad ziy araq ne gigo es siheneq aluw daqayta na ne waqiymo ham. Nebaqir haiqta iyeq ne gigo giholsihenmat araq agohib zayeq ameninwaqeqne giholyon baqir zayiy ham. 37 Yahelmo gibilenaiq ham. Daq araq teqya iholib gwahtiqdaqta na in God agomarib gamuk araq ya inan bilamta

Page 167: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 22:38 164 Luk 22:59na tuwol net bugdaq ham. Gamuk nabilam,In mat na anan mat gunun othasaqta

araq haqiy ham. Aisaya 53.12Daq na teq ya iholib tugwahtiqdaqham. 38Haqan disaipel bilaqiy, Iyahtahaqiy i gigo baqir giger kawa haqiy.Haqan Yesus bilam, Na dimunmotiqiy ham.

Yesus garah Oliv-ub God inaq gamukam

(Matyu 26.36-46; Mak 14.32-42)39 Ari Yesus eraqim uliq hulosim

lehad in ago daq muzinim garah Oliv-ub tilah. Lehsa ago disaipel muziminaq tilehiymo. 40Lehim saw nab tug-wahtiqim teq Yesus tigibilan, Ne Godinaq gamuk emad osiy ham. Osad neGod bulonid in ne gilumsihid daq negilum waqdaqta na ne giholib gwah-tiqsa ne hi woqgo haqad buloniy ham.41 Haqadmo in disaipel gihulosimasitmo ta leh nog iyim in abakbakanulum laquwim turad God inaq gamuktiqemyaq. 42 In bilaqyaq, Ya imamhaqyaq ni ninad bilaqsun iyid teq niya iholib afaqan ka walem haqyaq.Teq ni ya inad ka hi muz haqyaq.Ninmo ninad muz haqyaq. [ 43 SaHeven-ib angelo araq gehitiqimYesusulumsihad zaway tuqugyaq. 44 Zawayugsa Yesus aholib afaqan ayah diqtaloyinad in anad awaz meqin amalibGod inaq a gamuk ta emyaq. Emsaahol qwal wolad ned nog ogib tiqyaq.]

45 Ari in God inaq gamuk tiqemimhulosad in eraqim ago disaipel gig-erab muleqim ta lah. Lehim disaipelgihol afaqan diq iyad ussa in gibiy.46 Gibiyad in gibilan, Ne ezaq haqadusay? ham. Ne eraqeq God inaqgamuk emad osiy ham. Gamuk emaddaq ne gilum waqdaqta na bo giholibgwahtiqsa ne hi woqgo buloniy ham.

Judas Yesus waqim bab gibenab am(Matyu 26.47-56; Mak 14.43-50; Jon

18.3-11)47 Yesus nazaq gamuk bilaqad tur-

samo mataw dauh biyahmo tuboliy.Bolad Yesus ago disaipel 12 na gigo

araq anan Judas haqay na in matawna dan giqisihunim ameb bol. Bolimin Yesus agerab loqimmo tiqilawun.48 Ilawunan Yesus bulon, Judas hamni daq kaqmo amalib Mat Atatin babgibenab emaq e? ham. 49 An di-saipel Yesus inaq turiyta na in daqna ahol waqad ginad emim bilaqiy,Iyahta haqiy i baqirib tiginolam e?haqiy. 50 Haqadmo in gigo araqeraqim tamaz mat danmebta agokabibiy mat araq baqirib wolim adek-san aqabun ger qwatayanmo ogib tu-wom. 51 Anmo Yesus bilam, Daqna hulosiy ham. Haqad in mat naadeksan usta asawnib aben emimwazanmo in tidimniy.

52 Ari mataw tamaz emayta gigoaseseqta na teq mataw Tempel-ibhurmey osayta na teq Juda gigomataw marorta asor in Yesus waz-nan bolan Yesus gibiyad gibilan, Nebaqir sebur wazim a boliyta ka nematrin tonaqta waznan boliy ye? ham.53 Kam kabemmo ya nenaq Tempel-ib ossa ne a hi iwaziy ham. Teqmuran kam ka in ne gigo kamta ham.Muran romriq awaz meqniyim in sawanuwan tiqisih bugaq ham.

Pita Yesus gileh ug(Matyu 26.57-58, 69-75; Mak 14.53-54,

66-72; Jon 18.13-14, 19-24)54 Ari mataw na Yesus wazim ad

tamaz mat danmebta ago bitab tile-hiy. Lehsa Pita gimuzim lehad ingibeb pesan nogmo lehyaq. 55Matawna bit nab lehim gel aduganib gwah-tiqim bit aqezab faq ulamim iteradtuqosiy. Ossa Pita gigerab lehimnenaq faq iterad tuqosmo. 56 Infaq iterad anuwanib ossa kabibiy awaraq Pita ahol waninunadmo tibilam,Mat ka in Yesus inaq luwtamo ham.57Haqan Pita bilam, Neng ham yamatna ago a hi huritta ham. 58 Haqadin asitmo ta osanmo mat ta araqPita ahol waqad tubulon, Ni inaqmomataw na gigo gisenlul araq ham.Haqan Pita bilam, Mang ham naya a haiq ham. 59 Haqad in asitsisaq nog ta ossamo mat ta araqawazmeqniyim tibilaqyaq, Helmo diq

Page 168: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 22:60 165 Luk 23:8haqyaq mat ka in mat Galiliy-ibtaiyim iyan in Yesus inaq luwta daqaghaqyaq. 60 Sa Pita bilam, Mangham ni gamuk bilaqaqta na ago yainad a hi emaiq ham. In nazaq bi-laqanmo kurek tigayon. 61 GayonanIyahta ahol buliyim Pita ahol tuwam.Ahol waqsa Pita in Iyahta gamuk bu-lonta na anadin tiqam. Kurek a higayonsamoni nime ezeqmanmogilehtiyagdaq ham. 62 Pita gamuk naanadin emadmo in gel asanbangwah-tiqim lehim gaq naqmo diq hiqiy.

Mataw Yesus wolad yuquwun yaqay(Matyu 26.67-68; Mak 14.65)

63 Ari mataw Yesus waz yaqaytana in Yesus woltitayad teq in tibi-lawun yaqay. 64Ad in tubusan waqimYesus ame isihim teq in wolad bulonyaqay, Ni God ago nantut iyeq teqnog kawa ninolaqta ka anan biysa ihurituq haq yaqay. 65 Ad in gamukmeqmeqinta kabemmo amalib Yesusbilawun yaqay.

Mataw aseseqta Yesus ayon haziziremiy

(Matyu 26.59-66; Mak 14.55-64; Jon18.19-24)

66-67 Ari abeb zeq tigabolan Judagigo mataw marorta nagan humabtuwoliy. Mataw tamaz emayta gigoaseseqta na teq mataw Moses agogunun hurit kemiyta na bo humabwolim ossa teq mataw Yesus waqima bolim ginognib eman titur. Tursamataw aseseqta na Yesus tubuloniy,Nimat anan Krais haqayta na iyeq teqni i gibilen kem haqiy. Haqan Yesusgibilan, Ya ne gibilenid ne helmo a hihaq daqay ham. 68Ad ta ya ihol alulinanan ne susumun negid ne amenina hi ibilen daqaymo ham. 69 Teq yakazaq bilaqdaiq ham. Muran teq abebMat Atatin in God Awaz Meqin Diqtana aben aqabun ban tuqosdaq ham.70 Haqan mataw na bunmo bilaqiy,Nazaq iyan ni God atatin e? haqiy.An Yesus gibilan, Nawaqmo ne tibilaqsireqiy ham. 71 Haqan mataw na bi-laqiy, I naga gamukin a ta huritam?

haqiy. Inmo aqezab aholyon bilaqani tuhurit haqiy.

23Mataw Yesus waqim ad Pailat ago

hib lehiy(Matyu 27.1-2, 11-14; Mak 15.1-5; Jon

18.28-38)1 Ari Juda mataw aseseqta na

bunmo eraqim in Yesus waqim adPailat ago hib tilehiy. 2 A lehim inYesus amalib nan emad bilaqiy, Matka i gigo on mataw bunmo kat negadginad buliysa in i gigo maror a tahi muzinayta haqiy. Ad i Sisa takisugnan bilaqsa in i gidanin qwayaqtahaqiy. Teq in bilaqaq, Mat anan Kraishaqayta na yaqmo kawa haqaqtahaqiy. Ad inmo aholnan bilaqaq,Yaqmo king haqaqta haqiy.

3 Haqan Pailat Yesus tisusumunug, Ni Juda gigo king e? ham.Haqan Yesus amenin emim bilam,Ni nawaqmo tibilam ham. 4 HaqanPailat in mataw tamaz emayta gigoaseseqta na teq on mataw biyahta nabunmo gibilan, Ya mat ka ago afaqanaraq nagunim ahol a hi way ham.5 Haqan mataw na atoranmo bilaqyaqay, Mat ka saw Galiliy-ib ago kabiyalulin emim in mataw suleq negadluwim bo saw Judiya-ibmo iyim bouliq kabmo tiqiy haq yaqay. In matawgamuk gibilenad giqutil wazan eraqsain ginad haresmo tiqemay haq yaqay.

6 Ari Pailat gamuk na huritim inmataw nab turiyta na tisusumun nag,Ka Galiliy-ib mat araq e? ham.7 Haqan mataw na Pailat bulonan inanad tiqam, Yesus in og saw Herotwamuzaqta na amatinta ham. Nazaqiyan in Yesus eman Herot ago hibtilah. Kam nab Herot in saw Galiliyhulosim bolim in uliq Jerusalem-ubtuqosyaq.

8 Ari Pailat Yesus eman Herot agohib lehan Herot ahol waqad anadtidimniy. Kam sisaqmo in Yesusabin huritad in ahol waqnan anadusta, Yesus daq araq azawayin in-aqta emsa ya ahol waqdaiq haqad.

Page 169: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 23:9 166 Luk 23:299 Teq in nagah kabemmo ago Yesustisusumun ugyaq. Susumun ugsaYesus gamuk araq amenin a hi emyaq.10 Sa mataw tamaz emayta gigo as-eseqta na teq mataw Moses ago gu-nun hurit kemiyta na in bo sinsindiq turad Yesus amalib nan kabe-mmoemadgamukatorandiqmobilaqyaqay. 11 Bilaqsa Herot ago matawbab emayta nanenaq in inaqmoYesuskamolmol ugadbilawunyaqaymo. Bi-lawunad in tubusan araq sisaqta awaqdimunta waqim Yesus aholib emimteq in eman Pailat ago hibmuleqim talah. 12 Ari kam nab Herot Pailat inaqyow tiqemiy. Kwaziqmo in giger angihar ugad os yaqayta.

Pailat bilam, Yesus ayib dom woliyham

(Matyu 27.15-26; Mak 15.6-15; Jon18.38–19.16)

13 Ari Pailat in mataw tamazemayta gigo aseseqta na teq Judagigo mataw marorta na gigo onmataw asor nenaq gibilenan boliy.14 Bolan in gibilan, Ne mat ka waqimyaqgo hib a bolim bilaqiy, Mat kaon mataw gihureqsa ginad agadaniysa in gisesan gigo gunun a ta himuzinayta haqiy ham. Haqan yane gimeb gamuk na ulum muzad yamat ka tisusumun ug ham. Susumunugim ya in ago hib daq araq meqintaahol a hi way ham. Ne gigo hazizirka alulin haiqta ham. 15 Ad ya Herotago hib eman lehan Herot nazaqmoalulin araq ahol a hi waqad in matka eman yaqgo hib muleqim ta bolham. Helmo ham. Mat ka daq araqmeqinta i wol emid moqdaqta na a hiamta ham. 16 Nazaq iyan ya matawgibilenid in gusib woltitayid teq yahasid tilehdaq ham.

[ 17Ari ulig bunmo Pasova akamnibPailat ago daq in mataw giqirquranosayta na gigo araq hasid gwah-tiqyaqta.] 18 Nazaq iyan in Yesuswoltitayeq hulosid lehgo bilaqan onmataw bunmo araqibmo dedibmo bi-laqiy, Mat na wol emiy haqiy. Adni Barabas-mo hasid i gigo hib bolan

haqiy. 19 Mat anan Barabas haqaytana in Rom gimuznan haqad nenaqbab emim gigo mataw asor ginolamta na ago in irquran osta. 20 Arimataw nazaq bilaqan Pailat in Yesushasid gwahtiqnan haqad a ta gibi-lan. 21 Gibilenan haiq. On mataw nadedibmo a ta bilaq yaqay, Ayib domwolid moqan haq yaqay. Ayib domwolid moqan haq yaqay. 22 HaqsaPailat ame ezeqmanta a ta gibilan,Nagaqgo? ham. Mat ka naga daqinmeqinta am? ham. Ya in ago hibdaq araq meqinta ya wol emid moq-daqta na ahol a hi way ham. Nazaqiyan ya woltitayeqmo hasid tilehdaqham. 23 Teq haiq. Mataw na zawaydiq iyim lileyad in ayib dom wolgoatoran diqmo bilaq yaqay. Ad in giqezna Pailat ago gamuk bayan tuwom.24Nazaq iyan Pailat bilam, On matawdauh biyahta ka ginad usaqta naza-qmo tiqiydaq ham. 25Haqad in giqezmuzinim inmatRomnenaqbab emimmataw ginol eman bit giqirquran os-aytab eman osta na hasan lehsa inYesus ayib dom wolgo tibilam.

Mataw Yesus ayib dom woliy(Matyu 27.32-44; Mak 15.21-32; Jon

19.17-27)26Ari in Yesus waqim ad tilehad teq

inmat araq anan Saimon haqayta uliqSairin-ibta ahol waqadmo tuwaziy.Mat na uliq Jerusalem ban boladluwsa in wazim Yesus ay soryaqta naugan in ay na sorim Yesus muziminaq tilah. 27 Lehsa on mataw dauhbiyahmo Yesus muzim inaq lehad ingilikmanib on asor giban wolad gaqwazim leh yaqay. 28 Sa Yesus aholbuliyim on na gibilan, Ne Jerusalemon ham ne ya inan hi gaqiy ham.Negmo giholnan teq ne gigo onminginan ne gaqiy ham. 29 Ne huritiyham. Abeb kam araq meqin diqtatugwahtiqdaq ham. Gwahtiqid kamnab ne bilaq daqay, On nignigta on-min giqemim sus a hi negiyta na intidimniyim osayta haq daqay ham.Na ezaqgo in gigo amun araq mo-qsa in ahol a hi waqayta haq daqay

Page 170: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 23:30 167 Luk 23:50-51ham. 30 Kam meqinta nab matawgarah gibileneq bilaq daqay, Ne igimalib woqeq giqisihiy haq daqayham. Giqisihid bab bo i a hi ginolem daqay haq daqay ham. 31 Neginad emiy ham. Kam dimunta kabmataw ya iholib daq meqinta kazaqemid kam meqinta nab daq timeqniyhasdaq ham.

32 Ari in mataw daq meqin emiytagigermo Yesus inaq ginol emnangiqad lehiymo. 33 Giqad lehim in legarah akululqan araq anan GifaqinAgolgolan haqayta nab tugwahtiqiy.Gwahtiqim sawnab in Yesus ayib domtuwoliy. Ad mataw meqinta giger nainaqmo ayib dom giwoliymo. Domwolan mat araq Yesus aqabun bantursa araq anasaranban turyaq. [ 34SaYesus bilam, Ya imam ham mataw yaimeqin tonayta gigo daq meqinta kani walemad anadin ta hi em ham. Inginad a hi em hasadmo daq ka emayham.] Ari mataw Yesus ayib domwolim hulosad teq in ago tubusannagan ibereq giholyon waqgo haqadgig amikmikta tuhuneg yaqay.

35 Sa on mataw Yesus aholmowaqad turiy. Tursa Juda gigo matawmarorta na in Yesus bilawuneq bilaqyaqay, In mataw asor gilumsihan ahi moqiyta haq yaqay. In mat Godatowun emim kabiy ugta anan Kraishaqayta na iyeq teq in awazmeqniyeqinmo ahol ulumsiheq hi moqan haqyaqay. 36 Haqsa mataw bab emaytana nazaqmo Yesus bilawun yaqaymo.Bilawunad in agerab loqimwain ayunagon iyta ugnan ton yaqay. 37 Adteq in bulon yaqay, Ni Juda gigo kingiyeq teq ni ninmo nihol ulumsiheq himoq haq yaqay. 38 Teq in Yesus ayibdomwoliyta na ago ananinmar tonimafaqinib othenan us. Gamuk na inkazaq mar toniy.

KA JUDA GIGO KING39 Ari mataw daq meqinta emiyta

giger Yesus agerab giqotheniyta nagigo araq in Yesus bilawunim bilam,Ni mat anan Krais haqayta ye? ham.

Ni mat na iyeq teq ninmo nihol ulum-sihad ni i giger gilumsihmo ham.40 Haqan ta araq na in gamuk nahuritim in araq na wadim bulon, Niin afaqan waq nogmo ni waqaq ham.Ni God anan a hi rabaq e? ham.41 I giger ginol emid moqamta nadimunmo ham. I daq meqinta emadluwta na ago afaqan i kawa tisorauqham. Ari mat ka daq araq meqinta ahi amta ham. 42Haqad in Yesus bulon,Yesus ham abeb ni king iyeq teq ni yainadin emham. 43HaqanYesus bulon,Ya helmo nibilenaiq ham. Muran yaninaq i giger Paradais-ibmo tuqosamham.

Yesus mom(Matyu 27.45-56; Mak 15.33-41; Jon

19.28-30)44 Ari zeq gabolim liqab tiqiysa

saw bunmo romriq iyad le 3 kilokimisor tiqiy. 45 Kam nab zeq anuwanhiqiysamo tubusan ayahta Tempel-ibothenan usta na aliqabmo tartayimgigermo iy. 46 Samo Yesus dedibmolileyim bilam, Ya imam ham ya iwi-tan eman ni nibenab tilehaq ham.Haqadmo in tumom. 47 Moqanmobab mataw gigo amebta na in daqnazaq ahol waqad in God abin iluwadbilam, Helmo diq ham. Mat ko aholibdaq araq meqinta a hi usta ham.48 An on mataw biyahta marerenboliyta na in daq nagan bunmo aholwaqim in muleqim ta lehad giqutiltartaysa in giban wazim gigo uliqabtilehiy. 49 Lehsa Yesus ayogniz bunmoteq Galiliy-ib on Yesus muzim inaqboliyta na inaqmo in pesan nogmoturad nagah na bunmo gwahtiqsa inahol tuwaqiy.

Yesus moqan asan hodhodab a lehiy(Matyu 27.57-61; Mak 15.42-47; Jon

19.38-42)50-51 Ari Juda gigo uliq anan

Arimatea haqayta na amatin araqanan Josep haqayta in Jerusalem-ub tubolim os. Mat na in Judagigo mat marorta araq teq in matdimunta ago daq titnonimmo usta.Juda gigo maror bunmo in Yesus

Page 171: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 23:52 168 Luk 24:16wol emid moqgo an adugan wazsaJosep asor a hi bilamta. Teq in Godago maror og kab gwahtiqsa aholwaqnan haqad amen emyaqta. 52Matnaqmo Pailat ago hib lehim Yesusasan waqeq a le yay tongo tisusumunug. 53 Susumun ugim in lehim Yesusasan ayib walemim ogib eman ussa intubusan husta araq amalib il tonimhodhod aduganib tiqam. Hodhodna gig araq ayahta adugan qwayimemiyta. Teq kwaziqmo in mat araqmomta asan hodhod nab eman a hiusta.

54 Ari kam Yesus momta na inJuda gigo lotu ayon nagah wasti-tayayta akaman. Kam nab imisorzeq tuwolehsa Juda gigo lotu aka-man diq na tugwahtiqnan tonyaq.55 Samo Galiliy-ib on Yesus muziminaq boliyta na in Josep muzim inaqhodhodab tilehiy. Lehim in hod-hod na ahol tuwaqiy. Ahol waqadJosep Yesus asan wastitayim hod-hodab emsa in ahol waqiymo. 56Aholtuwaqim teq inmuleqim in gigo bitabtilehiy. Lehim in masil nagah amoamo ahuran dimunta Yesus asanib emdaqayta na tuwastitayiy. Wastitayimeman ussa lotu akaman na tugwah-tiqan in ginamur emad tuqosiy, Godago gunun bilamta nazaq.

24Yesus hodhodab eram(Matyu 28.1-10; Mak 16.1-8; Jon 20.1-

10)1 Ari Sande tarommo saw hastitay

inaq on na in masil nagah ahurandimdimunta tanabmo wastitayanusta na giwaqim ad hodhodab tilehiy.2 Lehim gig hodhod aqez ituqim ustana otbuliyan le ussa in ahol tuwaqiy.3 Ahol waqad in le hodhod aduganibgwahtiqim Yesus asawanmo aholwaqiy. 4 Ahol waqad in ginadnademad nab tursamo mataw gigergigo tubusan oy gigayinsa in gigerabtugwahtiqiy. 5 Gwahtiqanmo on narabad ginobunmulbunimogibwoqimusiy. Ussa mataw giger na gibileniy,

Ne ezaq haqad mataw tumoqiytagigo sawab mat kayeqmo osaqta nanagunay? haqiy. 6 Mat na kab haiqhaqiy. In tiqeram haqiy. In a himoqadmo saw Galiliy-ib osad gamukgibilanta na ne anadin emiy haqiy.7 In ne gibilan, Mat araq in Mat Atatinmataw meqinta gibenab tiqemdaqhaqad in bilam haqiy. Gibenab emidin ayib dom tuwol daqay haqadin bilam haqiy. Dom wolid kamezeqmanta nab in ta eraqdaq haqadin bilam haqiy.

8 In nazaq haqanmo on na in kwaz-iqmo Yesus gamuk bilamta na anadina ta emiy. 9 Ad in hodhod hulosimmuleqim tilehiy. Lehim in disaipel11 na teq mataw asor disaipel nenaqosiyta na bunmo in giholib daq gwah-timta na awagamun tigibilen bugiy.10 Mariya uliq Magdala-ibta na teqJowana teq Jems anen Mariya teqon asor in nenaq luwiyta naqmo inAposel gibileniy. 11 Gibilenan matawna in gigo gamuk huritim in gi-nadibmo bilaqiy, Gamuk na samantaalulin haiqta haqiy. Haqad in on nagiqez anan helmo a hi haqiy. [ 12 Tateq Pita eraqim hodhodab sibim tilah.Lehim in kuh tonim wiliyanim ameloqim tubusan husta na amomo ussain ahol tuwam. Ahol waqim in mule-qim bitab ta lehad teq in daq gwah-timta na ago anadnad diq tiqemyaq.]

Matawgiger uliq Emeus gigo dan banYesus ahol waqiy

(Mak 16.12-13)13 Ari kam nabmo disaipel gilik-

manib mataw giger eraqim uliq araqamikta anan Emeus haqaytab tilehiy.Dan Jerusalem hulosim le Emeus-ibgwahtimta na in 11 kilomita nazaq.14 In giger danib lehad daq bunmoJerusalem-ub gwahtimta na anan inan bulonim leh yaqay. 15 In gamukemad an bulonim lehsa Yesus-mo ingigerab gwahtiqim nenaq tilehyaq.16Lehsa giger nanagah araq gime ituqnog iyan in Yesus ahol a hi waq hasyaqay.

Page 172: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 24:17 169 Luk 24:3617 Sa Yesus gibilan, Ne giger naga

diq ago bilaqim lehay? ham. Innazaq bilaqan giger na wasihimginad meqniysa tituriy. 18 Turadaraq anan Kliyopas haqayta na inYesus ago gamuk amenin emimbilam, Mataw kabemmo uliq sawbunmo uliq Jerusalem-ub bolimosad in daq gwahtimta na agotuhuritiyta ham. Ta teq ni edobluwim ni nimomo nagah na ago ahi huritta? ham. 19 Haqan Yesustisusumun nag, Na naga? ham. Anin buloniy, Yesus uliq Nasaret-ibtana ago hib daq gwahtimta naqmohaqiy. Mat na in God ago nantut araqhaqiy. In God teq on mataw bunmogimeb kabiy awaz meqin diqta emadin gamuk dimdimunta bilaqyaqtahaqiy. 20 Sa mataw tamaz emaytagigo aseseqta na teq i gigo matawmarorta na in mat na wazim gavmangibenab emiy haqiy. Eman gavmangamuk emim anan bilaqiy, In moqanhaqad bilaqiy haqiy. Haqad in ayibdom wolim othenan tumom haqiy.21 Teq kwaziqmo i ginad emyauq,Mat naqmo Isrel on mataw bunmogizayeq gibabun gibenab giwaqeq bandimuntab giqemid in dimunmo tuqosdaqay haqyauqta haqiy.

Teq ta nagah araqmo haqiy. Daq nagwahtimta ago akaman ezeqmantamuran tiqiy haqiy. 22 An murani gisenlulib on asor in i giqemani gihol turuh nam haqiy. Taromnaqmo in hodhodab lehiy haqiy.23 Lehim in Yesus asan asawanmoahol waqiy haqiy. Ad in muleqimta bolim kazaq bilaqiy haqiy. I Godago angelo asor gibiy haqad in bilaqiyhaqiy. Gibiysa angelo bilaqiy, Yesushodhodab eraqim kayeqmo osaqhaqiy haqad in i gibileniy haqiy.24 Haqan i gilikmanib mataw asorhodhodab tilehiymo haqiy. Lehimon bilaqiyta nazaqmo in gimeb nagahahol tuwaqiy haqiy. Teq in Yesus-moahol a hi waqiy haqiy.

25 Haqan Yesus gibilan, Ne gigerginad siqim diq ham. Ne God ago

nantut gamuk bilaqan usta na ananhelmo haqgo ne gigem soqotim usaqham. 26 Gamuk na ezaq bilam? ham.In bilam, Krais boleq afaqan naganbunmo sorad santitiy waqeq teq inabin ayahta inaq iyeq ago ban ulilibtanab tuqos woqdaq haqad in bilamham. Nazaq a haiq e? ham. 27Haqadin Moses teq God ago nantut inmoananin mar toniyta na bunmo gibile-nad in gamuk na alulin bilaq hasyaq.

28 Ari in lehim mataw giger nagigo uliqab tugwahtiqim Yesus in gi-huloseqmo lehnan ton. 29 Sa matawgiger na Yesus wasihim buloniy, Ininaq osam haqiy. Zeq tuwolehsatarom tiqiynan tonaq haqiy. In nazaqhaqan Yesus le nenaq bitab gwah-tiqim tuqosiy. 30 Osim abeb in didaqtineqgo haqad banab tuqosiy. OsadYesus bret waqim God esey ugim inorqayim mataw giger na tinag. 31 Innazaq tonanmo giger na gime tihasti-taysa in ginad tiqemhasiy. Ka Yesus-mo haqiy. Haqsamohaiq muran diq nawaqmo Yesus ingime titonim nabag lehan in ahol a tahi waqiy. 32 Ad in an bulonim bilaqiy,I mat na inaq danib bolsa in suleqigad God ago gamuk alulin gibilensai giqutil bilaqne faq oy nog iyyaqtahaqiy. Naqmo Yesus-mo i gamukgibilenyaq haqiy.

33 In nazaq bilaqad kam nabmo ineraqim Jerusalem-ub a muleqim talehiy. Lehim in disaipel 11 na giyo-gniz asor nenaq humab wolim ossagibiyiy. 34 Gibiysa in bilaq yaqay,Helmo diq haq yaqay. Iyahta tiqeramhaq yaqay. Saimon ahol tuwam haqyaqay. 35 Haqsa teq ta giger nadanib luwsa daq bunmogiholib gwah-timta na ago agamukan bunmo intigibileniymo. Ad in bilaqiy, In bretorqayim igta nab i ahol tuwaq hashaqiy.

Disaipel Yesus ahol waqiy(Matyu 28.16-20; Mak 16.14-18; Jon

20.19-23; Aposel 1.6-8)36 Ari in gamuk na bilaqad ossamo

Yesus gilikmanib gwahtiqim titur.

Page 173: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Luk 24:37 170 Luk 24:5337 Tursa in ahol waqad gihol ritenlamsa rabad ginad emiy, Ka i matmomta awitan daqag ahol waqauqhaqiy. 38 Haqsa Yesus gibilan, Doqtonnan ne gihol riten lamsa ginadnadtiqemay? ham. 39 Ne ya ibensenahol waqiy ham. Ka yaqmo ham.Ne giben ya isanib emeq iwaz waqiyham. Mat momta awitan in asan teqaditin kazaq haiqta ham. [ 40 In nazaqgibilenim teq in aben asen tigiqisi-hun.] 41 Giqisihunan disaipel ginaddimniysa teq in helmo haqgo ginadsiqim iysa in ginadnad em yaqay. SaYesus gibilan, Ne gigo didaqag usaq e?ham. 42 Haqan in nabiq oyiyta asortuqugiy. 43 Ugan in waqim neqsa inahol tuwaqiy.

44 Ahol waqsa Yesus gibilan, Kwaz-iqmo ya nenaq osad gibilenyaiq ham.God ago maror Moses mar tontanab ya inanin usaqta haqyaiq ham.Teq God ago nantut kwaziqta nagigo marib in yaqmo inan bilaqiytahaqyaiq ham. Sa Buk Song-ib barusaqta nab ya ibin usaqtamo haqyaiqham. Gamuk na bunmo adidaqan teqgwahtiqdaq haqyaiqta ham. 45Haqadin disaipel na ginad eman hastitayanin God ago mar na ginad tiqem hasiy.

46 Sa Yesus ta gibilan, God agomarib gamuk kazaq bilam ham. Kraissantitiy tisordaq haqad in bilam ham.Soreq kam ezeqmanta nab in hod-hodab tiqeraqdaq haqad in bilamham. 47 Eraqid teq mataw in abinad leheq on mataw en bunmo ti-gibilen daqay haqad in bilam ham.Gibileneq in bilaq daqay, Ne Kraisanan helmo haqad ginad buliyeq negigo daq teq ginad meqinta gilehugid teq God ne gigo daq meqintabunmo tigiwalem bugdaq haq daqayhaqad in bilam ham. Daq na uliqJerusalem-ub danmeb gwahtiqeq inog saw bunmo tuwaqdaq haqad inbilamham. 48Negmogime anonabmodaq nagan bunmo aholtuwaqim iyan ne awagamun tibilaqdaqay ham. 49 Ne huritiy ham. Yaimam in ago Bugaw Dimunta negnan

hel diqmo bilamta na muran ya emidtubol negdaq ham. Ne uliq ayahtakabmo osiy ham. Ossa ulilib zaway nabo ne gimalib tuwoqid teq ne yaqgokabiy na tiqem daqay ham.

God Yesus waqim ad Heven-ib tug-walah

(Mak 16.19-20; Aposel 1.9-11)50 Ari Yesus in ago disaipel gi-

waqim nenaq uliq Betaniy-ibmo tile-hiy. Lehim in aben giger wazan er-aqan in ago disaipel gidimun tonadtigibar ton. 51 Gibar tonsamo GodYesus waqim ad Heven-ib tugwalah.52 Gwalehsamo disaipel gibakbakanulum laquwim turad in Yesus abintiqiluwiy. Abin iluwim hulosadmoin muleqim ginad ayahmo dimniysaJerusalem-ub tilehiy. 53 Lehim osadkam bunmo in Tempel-ib leheq Godabin tiqiluw yaqay.

Page 174: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 1:1 171 Jon 1:14

JonoYesus awagamun Jon martonta

Gamuk ameb lehaqtaJon in Yesus awagamun dimunta

ka mar tonim in kazaq bilam, Yesusin God ago gamuk nog ham. In matdiq iyim i gilikmanib osad in AmamGod ago gibilan kamta ham. Jonnazaq haqad in Yesus abin kazaq igiqisihun. Yesus in God atatin diqta.Teq God in mat atowun emim emanon mataw gilumsihnan bolta amatinna Yesus-mo. Jon anad on matawYesus awagamun ka hurit kemad teqin abin nazaq diqta anan helmo haqdaqay haqad in wagam ka mar tonta.In anad am, On mataw Yesus ananhelmo haqeq teq in kayeqmo kuluwa-kuluwmo tuqos daqay ham (Jon 20.31nab ni ahol waq). Na ezaqgo Yesusinmo ahol anan bilam, Ya bilaqne bretdimunta Heven-ib usim hitimta nanog ham. On mataw ya iwaqeq inonneq daqayta na in gigemnan a ta himoq daqay ham (Jon 6.32-35).

Mataw ezeqman Matyu, Mak teqLuk in gigo wagam mar tonan abebulig asor le tihiqiyan teq Jon inwagamka mar ton. Teq Yesus ago gamukkabemmo mataw ezeqman na a himar toniyta na Jon amomo wagamkab mar tonta.

Teq Jon 7.53 nab ni lain araq kazaqhureqan ussa ahol waqdaq. Matawasor in 7.53–8.11 na anan bilaqay,Jon gamuk na a hi mar ton daqagyahaqayta. Naqmo mat araq mar tontahaqayta.God ago gamuk in mat diq

iyim bo on matawgilikmanib gwahtiqim os

God ago Gamuk on mataw giqemankuluwa-kuluwmo osayta na inmat diqmoiyim og kab gwahtim

1 Kwaziq diqmo God ago Gamuk intuqosta. Gamuk na God inaq osad teqGamuk na in God-mo. 2Nagah bunmoog kab a hi gwahtiqsamo mebmebmodiq Gamuk na God inaq osta. 3Gamuknaqmo in nagah bunmo giqamta. Na-gah araq diq dante araqab a hi gwah-timta. Haiqgam. 4 Teq on matawkayeqmo kuluwa-kuluwmo osayta naalulin Gamuk nabmo usaqta. Gamukna in saw anuwan nog iyad on matawbunmo gimalib worireqaqta. 5 Teqsaw anuwan na romriqab oysa romriqin saw anuwan na a hi wolmiyaqta.

6 Ari God in mat araq eman bol. Inanan Jon haqayta. 7 Jon saw anuwanna anan bilaq kemnan bolta. Inon mataw gibilenid in bunmo sawanuwan na anan helmo haq daqayhaqad in bolta. 8 Inmo saw anuwanna a haiqta. Haiqgam. In saw anuwanna anan on mataw gibilennan haqadbolta.

9 Saw anuwan hel diqta on matawbunmo gimalib worireqaqta na in ogkab tugwahtiqyaq. 10 Gwahtiqadmoin on mataw og kabta gilikmanibtuqos. Inmo nagah bunmo og kabgiqeman gwahtiqiyta. Teq on matawog kabta in mat na ahol waqad inahol a hi waq hasiy. 11 Mat naasenlulmo diq gigo hib bolta teq inasenlul na baymuzim a hi waziniy.12 Ari on mataw mat na ahol waqhasim waziniyta na bunmo, mat nain giqeman in God ago onminmo diqtiqiyiy. Na ezaqgo on mataw nain anan helmo haqiyta na ago iyan.13Teq onmatawGod ago onmin iyiytana in mataw og kabta gilulib a higwahtiqiyta. Teq in og ka ago daqiba hi gwahtiqiymo. Mataw ginad bi-laqsa giqonan amun emayta nazaq ina hi gwahtiqiy. Haiqgam. God-mo inon mataw na giqeman in ago onmintiqiyiyta.

14 Ari God ago gamuk na in matdiq iyim i gilikmanib osta. Ossa iin ahol anuwan ahol tuwawta. I inahol anuwan ahol waqad i bilaqneGod atatin amulikmo osaqta naqmoahol anuwanta ahol waq nog iy. Teq

Page 175: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 1:15 172 Jon 1:30i ahol waqsa in agem dimunta igaqtana teq in gamuk heltaqmo bilaqaqtana in aholib ate gwalim ussa i aholtuwaw.

15 Teq Jon in mat naqmo ananon mataw gibilenad in lileyim kazaqgibilan, Ya mat naqmo anan gibile-nad kazaq bilayta ham. Mat ya ibebboldaqta na in yaqgo danmebta hayham. Na ezaqgo hay ya a hi gwah-tiqsamo in tuqosta na ago iyan haqadya bilayta ham.

16 Teq mat nawa Jon anan bilamtana in agem dimunta igad gamukhelta gibilenaqta na aholib amegwalad usim wazbalim i gimalibwoqaqta. Woqsa in aholib daqdimdimunta usaqta na amalib in ibunmo tigidimun tonaq. Gidimuntonsa i daq dimdimunta na loyinsain nagah mebmebmo God igta nauriyam bugaq. 17 Na ezaqgo God agomaror in mebmebmo igta na Mosesabenab bolan i wawta. Ari God agemdimunta igaqta na teq in ago daqhelta nagan bunmo Yesus Krais-moabenab bolta. 18Mat araq ame anonabGod asit ahol a hi wamta. Haiq diqmo.God atatin amulikmo osaqta naqmoin God giqisihunta. Inmo God diqtateq in Amam abuknibmo osaqta. Inamomo God eman i gimeb ulal iysa iahol waqauqta.

Jon mataw huz negyaqta na in onmataw gamuk gibilenyaq

(Matyu 3.1-12; Mak 1.2-8; Luk 3.15-17)19 Ari Juda mataw aseseqta na in

mataw tamaz emayta gigo asor teqLiwaymatawTempel-ib kabiy emaytagigo asor giqeman in Jerusalem hu-losim Jon ago hib bolim tisusumunugiy, Ni nog diq? haqiy. 20 HaqanJon gibilen kam. Gibilen kemad inahol alulin na a hi isihyaq. Haiq. Ingamuk bilaq sireqimmo kazaq bilam,Ya Krais a haiq ham. 21Haqan matawna a ta susumun ugiy, Ta ezaq? haqiy.Luweq ni Elaija iydaq haqiy. An Jonbilam, Haiq ham. Haqan in bilaqiy,Luweq i God ago nantut amen emad

osauqta na ninmo iydaq haqiy. HaqanJon bilam, Na haiqmo ham. 22 Haqanin buloniy, Ni nog? haqiy. I muleqeqta leheq mataw i giqeman bolta nanaga gamukin gibilenam? haqiy. Taninmo nihol anan ezaq haqaq? haqiy.23Haqan Jon bilam,Mat aqez saw amatawun haiqtab

lileyim bilaqaq, Ne Iyahtaayon dan wastitayiy haqaqtana yaqmo kawa ham. Aisaya40.3

Kwaziqmo God ago nantut Aisaya bil-amta nazaq ham.

24 Ari mataw ginan Farisi haqaytanaqmo in mataw na giqeman Jonagerab boliyta. 25 An Jon in gigosusumun amenin nazaq eman matawna buloniy, Ni bilaqaq, Ya Krais a haiqhaqaq haqiy. Ad ya Elaija a haiqmohaqaq haqiy. Teq ya God ago nantutna a haiqmo haqaq haqiy. Nazaqiyan teq ni nagaqgo mataw huz ne-gaq? haqiy. 26 Haqan Jon ameninemim bilam, Ya mataw yuwibmo huznegaiqta ham. Ari ne gilikmanib mataraq nawa turaq ham. Teq ne in agoa hi huritayta ham. 27 Mat na yaibeb nawa bolaqta ham. In abin yaibin uriyamta ham. Ya in ahaqenibtaham. In yaqgo Iyahta ham. Ya in agokabibiy mat samanta ham.

28 Jon yuw Jodan aqurumun kozaqban uliq anan Betaniy haqayta naagerab luwad mataw huz negsa daqna gwahtimta.

Yesus in God ago Sipsip Amidon29 Ari tarom iyim saw tihastitayan

Yesus Jon ago hib bolsa in aholtuwam. Ahol waqadmo in on matawnab turiyta na gibilenim bilam, Neahol waqiy ham. God ago Sipsip Ami-don* kawaqmo tubol ham. In teqon mataw og saw bunmo gigo daqmeqinta tigiwalemdaq ham. 30 Yakwaziqmo mat kaqmo anan bilaytaham. Ya bilay, Mat araq ya ibebboldaqta na in yaqgo danmebta hayham. Na ezaqgo hay ya a hi gwah-tiqsamo in tuqosta na ago iyan hay

* 1:29:

Page 176: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 1:31 173 Jon 1:51ham. 31 Yaqmo in ago a hi hurittaham. Teq ya bolim on mataw huz ne-gaiqta ka alulin in kazaq ham. Ya onmataw huz negsa mat ko Isrel gimebulal iydaq haqad ya kazaq emaiqtaham. 32 Jon nazaq haqad teq in kazaqgibilan, God ago Bugaw Dimunta ahhusta nog iyim Heven hulosim gehi-tiqim mat ko aholib soqotim ossa yaahol way ham. 33 Yaqmo in ago ahi huritta ham. Teq mat ya iqemanya bolim mataw yuwub huz negaiqtana in ya ibilenim bilam, Yaqgo BugawDimunta gehitiqeq mat araq aholibsoqoteq ossa ni ahol waqad teq nininad emdaq, Mat God ago BugawDimunta amalib on mataw huz neg-daqta na amatin nawaqmo haqdaqhaqad in ya ibilan ham. 34 An ya daqna ahol tuway ham. Ahol waqim yabilaqaiq, Mat ko in God atatin haqaiqham.

Yesus disaipel gigermo giwam35 Ari tarom iyim saw tihastitayan

Jon ago disaipel giger nenaq sawnab a ta turiy. 36 Tursa Yesus bolehsa Jon ahol waqad tibilam, Ne aholwaqiy ham. God ago Sipsip Amidonkowaqmo tilehaq ham. 37 Haqan di-saipel giger na nazaq huritadmo inYesus muzim inaq tilehiy. 38 LehsaYesus ahol buliyim giger na muzimbolsa gibiyad in gibilan, Ne naga na-gunay? ham. An in buloniy, Rabbihaqiy ni edob osaqta? haqiy. (Hibrunanib gamuk ‘rabbi’ na alulin in ‘tisa’haqayta.) 39 An Yesus gibilan, Neboleq ahol waqiy ham. Haqan gigerna lehim Yesus ago bit in osaqta naahol tuwaqiy. Ahol waqad luwsa in 4kilok imisor nazaq iysa iyan in Yesusinaq tuqosiy.

40Mataw giger Jon ago nan huritimYesus muzim inaq lehiyta na gigoaraq na anan Andru haqayta. In ababanan Saimon Pita. 41 Abeb Andrumuleqim ta bolim iturimmo in leabab Saimon nagunim ahol waqadmotubulon, I Mesaya ahol tuwaw ham.

(Hibru nanib gamuk ‘Mesaya’ naalulin in ‘Krais’† haqayta.) 42 Andrunazaq bilaqim teq in Saimon waqimad Yesus ago hib tilah. A lehan Yesusin Saimon ahol waqad bulon, Ni Jonatatin Saimon ham. Abeb ni ninanSifas haqad biy daqay ham. (Hibrunanib gamuk Sifas haqayta na alulinin ‘Pita’ haqayta.)

Yesus Filip ayow Nataniyel inaqgililewun

43 Ari tarom iyim saw tihastitayanYesus sawGaliliy-ib lehgo anad tiqam.Anad emim in lehadmomat araq ananFilip haqayta na ahol waqim tubulon,Ni ya imuzeq bol ham. 44 Filip inuliq Betsaida-ibta. Uliq na in Andruabab Pita inaq gigo uliqta. 45 AriYesus nazaq Filip bulonan in eraqimle mat araq anan Nataniyel haqaytanagunim ahol waqad tubulon, MosesinGod agomaror agamukan aduganibmat ananin mar tonta na amatingwahtiqan i ahol tuwaw ham. I gi-nad emauq, God ago nantut kwaz-iqmo mat ananin mar toniyta amatinnawaqmo tubol haqauq ham. Na inJosep atatin Yesus uliq Nasaret-ibtaham. 46 Haqan Nataniyel bilam, UliqNasaret abin meqinta ham. Daq araqdimunta nazaq uliq nab a hi gwahtiq-daq daqag ham. Haqan Filip bilam,Nab iysa ni bo ahol waq ham.

47 Ari Yesus in Nataniyel bolsa aholwaqadmo in anan bilam, Mat ko aholwaqiy ham. Ko Isrel gigo mat diqmoaraq ham. In aholib nan katiyta araqa hi usaqta ham. 48 Haqan Nataniyeltisusumun ug, Ni ezaq tonim yaqgotuhurit? ham. Haqan Yesus ameninemim bilam, Filip a hi nililewunsani ay fik ahaqenib ossa ya nibiytaham. 49 Haqanmo Nataniyel bilam,Tisa ham ni God atatin ham. Ni Is-rel gigo king ham. 50 Haqan Yesusbilam, Ya bilay, Ni ay fik ahaqenibossa ya nibiy hayta na ago ni ya inanhelmo haqaq e? ham. Na in nagahamik ham. Teq ni yaqgo daq aseseqtatigibiydaq ham. 51 Haqad in bulon,

† 1:41: Gamuk ‘Krais’ ka alulin in kazaq: “God mat emid bo i gilumsihdaqta na amatin” haqayta.

Page 177: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 2:1 174 Jon 2:16Ya helmo nibilenaiq ham. Abeb kaitmisireq nog iyeq aqez hassa angeloasor Mat Atatin ago hib gewoqadHeven-ib gwalehsa ni tigibiydaq ham.Yesus in ahol abin teq inago zaway emid ulal iygohaqad in daq azawayin

inaqta giqemyaq2

Yesus yuw diq buliyan wain ayun iy1 Ari kam gigermo tihiqiyan eze-

qmanta nab saw Galiliy-ib uliq araqanan Kana haqayta nab mat araq aweinaq an waqsa ahumabun tuwoliy. SaYesus anen humab nab os. 2 Ossamataw nabta na in Yesus ago disaipelnenaq gimen nan eman in humab nabbolim osiymo. 3 Ossa mataw wainayun uluw bugan tihiqiy. HiqiyanYesus anen lehim atatin tubulon,Mataw gigo wain ayun tihiqiy bugham. 4 Haqan Yesus amenin emimbulon, Kanen ham ya inad usaq nazaqnogmo ni ninad a hi usaq ham. Yaihol ulal tondaiqta akaman teqmoham. 5Haqan anen in kabibiy matawnab turiyta na gibilan, Ya itatin ezaqgibilenid ne emmo emiy ham.

6 Ari bit nab reb gigib sisoqiytaaseseqta 6 nazaq giturta. Reb namataw yuw soqoreq a bo gitenid ussateq in Juda gigo gunun muzinad huzyaqayta arebun. Reb na amulik-mulikmo aduganib yuw ayahmo 100lita nazaq tenid osyaqta.

7 Ari Yesus in kabibiy mataw asorgibilenim bilam, Reb ko bunmo yuwsoqoreq a boleq gitenid ame gwalbugan ham. Haqan mataw na leyuw soqorim a bolim reb na gitenanamemo gwal bug. 8 An in gibilan,Ari ne yuw teniyta na asor reb amik-tab soqoreq a leheq mat didaq wa-muzaqta na ugiy ham. Haqan kabibiymataw yuw na asor soqorim a lehimmat didaq wamuzaqta na tuqugiy.9 Ugan in uluw waqan yuw diq na

in wain ayunmo tiqiy. Teq in wainayun na edob waqiyta na ago in a hihurit. Kabibiy mataw yuw soqoriytanaqmo huritiyta. Nazaq iyan mat di-daqwamuzaqta na inmat awwaqaqtana bulonan agerab tubol. 10 Bolanin bulon, Mataw bunmo iturimmogigo mareren wain ayun dimunta ne-gan uluwayta ham. Uluwim in ginaddimunta hulos nog iysa teq in wainagon inaqta negan uluwayta ham.Ta ni nazaq a hi amta ham. Wainmeqinta tuquluw bugan teq ni wainayun dimun diqta ka abeb a bol ham.

11 Na kam ameb diqta Yesus daqazawayin inaqta am. In uliq Kana-ib saw Galiliy-ibta nab daq na amta.Emim in ahol abin ulileman usta natuqulal ton. Ulal tonan in ago disaipelahol waqad anan helmo tihaqiy.

12 Ari daq na tihiqiyan Yesus inanen teq in amagniz teq in ago di-saipel nenaq uliq Kapaneam-ub tu-wolehiy. Wolehim in uliq nab kamasor tuqosiy.

Mataw Tempel-ib mani akabiyanemsa Yesus gimuzan asan ban gwahtiqiy

(Matyu 21.12-13; Mak 11.15-17; Luk19.45-46)

13Ari Juda gigo lotu akaman ayahtaanan Pasova haqay na bolim sinsintiqiysamo Yesus uliq Kapaneamhulosim Jerusalem-ub tugwalah.14 Gwalehim in Tempel ago geladuganib mataw bulmakau teq sipsipteq ah* gizayad amenin waqad ossain tigibiy. Ad mataw saw haresmogigo mani waqad amenin Tempel agomani negayta na in gigo kabiy emadossa Yesus tigibiymo. 15 Gibiyad inyuk abatan asor giwaqim tuq toniminmataw na gigo bulmakau teq sipsipbunmo ginolad gimuzan le Tempelhulosim gel asan ban tugwahtiqyaqay. Gwahtiqsa in mataw maniakabiyan emad osiyta na gigo maniwazbalan woqsa gigo ban inaqmowazim tuwazbilbalmo. 16Ad inmatawah gizayad osiyta na gibilan, Ne

* 2:14: Karuw nagan in God ayon tamaz emgo gizay yaqayta.

Page 178: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 2:17 175 Jon 3:12nagah na bunmo giwaqeq asaniba lehiy ham. Ne ya imam ago bitemid in maket abitan nog hi iyanham. 17 Haqsa in ago disaipel gamukaraq God ago marib usaqta na anadintiqemiy. Gamuk na bilam,Ya ningo bit ka inad diq ugsa ananin

bilaqaiq ham. Buk Song 9.918 Ta teq Juda mataw aseseqta asor

daq na ahol waqad in Yesus buloniy,Ni naga daqin azawayin inaqta giqisi-hunid i ahol waqad ginad emam,Ni daq kazaq emgo ni nibin inaqhaqam? haqiy. 19 Haqan Yesus gibi-lan, Ne Tempel kawol inerid kam eze-qmanmo aduganib ya wazid a ta er-aqdaq ham. 20 Haqanmo Juda matawaseseqta na bilaqiy, Ulig 46 nazaqaduganibmataw Tempel ka wazan er-aqsa teq kabiy a hi hiqiyaq haqiy. Tani kam ezeqmanmo aduganib wazid ata eraqdaq e? haqiy. 21 Naqmo Yesusinmo ahol anan bilaqad in bilam,Tempel ham. 22 Nazaq iyan abebYesus hodhod hulosim ta eramta nabin agodisaipel gamuknawa in bilamtana anadin tiqemiy. Anadin emad inGod ago gamuk ananhelmohaqad teqin Yesus ago gamuk na anan helmotihaqiymo.

Yesus mataw bunmo gigo huritta23 Ari Yesus uliq Jerusalem-ub

Pasova ago ahumabun ayahta nabosad in daq azawayin inaqta emsaon mataw kabemmo ahol waq yaqay.Ahol waqad in Yesus anan helmotihaq yaqay. 24 Ta teq Yesus in matawna ginan helmo a hi haqyaq. Ad inmoahol mataw na giholib a hi emyaqmo.Na ezaqgo in mataw bunmo gigotuhurit bugta. 25 Teq mat araqYesus bulonan teq in mataw na gigohuritta nazaq a haiq. Haiqgam. Inmoanadibmo mataw bunmo gimuganezaq usaqta na ago in tuhurit bugta.

3Yesus Nikodemus inaq gamuk bilam

1 Ari Farisi araq anan Nikodemushaqayta in osyaq. Mat na in Judagigo mat marorta araq. 2 In taromab

bolimYesus tubulon, Tisa ham i ningotuhurit ham. God ni ninaq osaqtaham. In ninaq a hi osid teq ni daqazawayin inaq emaqta nagan a hiem nag ham. Nazaq iyan i ginademauq, God-mo niqeman ni bolim isuleq igaqta haqauq ham. 3 HaqanYesus amenin emim bilam, Ya helmonibilenaiq ham. Mat aw nog in zawayulilibta na amalib gime gigerta mutura ta hi gwahtiqeq in God ago maroraduganib le a hi gwahtiq daqay ham.

4 Haqan Nikodemus bilam, Matnenqab tiqiyta ezaq toneq amegigerta mutur a ta gwahtiqdaq? ham.In anen agemab a ta lehid anen ata emdaq e? ham. 5 Haqan Yesusbilam, Ya helmo nibilenaiq ham. Onmataw yuw teq God ago Bugaw agozaway gimalib mutur a hi iyeq in Godago maror aduganib le a hi gwahtiqdaqay ham. 6 On mataw og kabta inonmin in gimo gihol nogta giqemaytaham. Sa God ago Bugaw in onmininmo nogta giqemaqta ham. 7 Yanibilenim bilay, Ni zaway ulilibtana amalib nime gigerta mutur ata hi gwahtiqeq ni God ago maroraduganib le a hi gwahtiqdaq hayta naago ni ninadnad hi em ham. 8 Timanadibmo saw bunmo lehaqta ham.Lehsa ni ahulanmo huritaqta ham.Huritad in ezaq bolta na teq in ezaqlehaqta na ago ni a hi huritaqta ham.Ari God ago Bugaw bolim matawgiqeman gimugan mutur iyayta nain nazaqmo ham.

9 Haqan Nikodemus bilam, Daqnazaqta na ezaq teq i giholib gwah-tiqdaq? ham. 10 An Yesus bulon,Na ta ezaq? ham. Ni Isrel gigotisa araq ham. Ezaq tonim ni nagahka ago ninad a hi em hasaq? ham.11 Ya helmo nibilenaiq ham. I nagahginad tiqem hasta naqmo agamukanbilaqauq ham. Bilaqad i nagah gimebahol tuwawta naqmo ago i ne gibile-nauq ham. Teq ne i gigo gamuk nagileh ugayta ham. 12 Ya nagah ogkabta ago gibilensa ne anan helmoa hi haqayta ham. Ta ezaq teq yanagah Heven-ibta na ago gibilenid ne

Page 179: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 3:13 176 Jon 3:32anan helmo haq daqay? ham. 13Mataraq Heven-ib a hi gwalahta ham.Haiq ham. Mat Atatin Heven hulosimhitimta naqmo amomo Heven aholwamta ham.

14 Teq Moses kwaziqmo sawsamantab nagah ahulinaqta adulanwazan eramta nazaqmomataw inMatAtatin wazid eraqeq titurdaqmo ham.15 Eraqeq tursa teq on mataw in aholwaqad anan helmo haq daqayta nabunmo in kayeqmo kuluwa-kuluwmotuqos daqay ham.

16 Ari God in on mataw og sawbunmo ginan anad bilaqsa iyan inatatin amulikmo osta na tinag. Inatatin negid mat aw nog atatin naanan helmo haq daqayta na bunmoa hi moq hasad in kayeqmo tute-qmo tuqos daqay haqad in nazaqamta. 17 Na ezaqgo in atatin onmataw gilum kemeq giyon bilaqidmoq daqay haqad in eman og kab ahi bol. Haiqgam. In anad am, Yaitatin leheq on mataw gimen dantewastitayid ya gilumsiheq giwaqid ahi moq daqay haqad in atatin emanbolta. 18 Nazaq iyan on mataw Godatatin anan helmo haqayta na bunmoin God ameb dimunmo osayta. Godin giyon bilaqan in moq hasgo a hiosayta. Ari onmataw God atatin ananhelmo a hi haqayta na God in giyontibilaqan in moq hasgo tiqiyim os-ayta. Na ezaqgo in God atatin amulikna anan helmo a hi haqayta na agoiyan. 19 Teq God on mataw gilumkemim gigo daq amenin negaqta naalulin in kazaq. Saw anuwan og kabtugwahtim. Gwahtiqan teq on matawsaw anuwan na anan ginad a hi bilam.Haiqgam. On mataw na gigo daqbunmo meqin iyim iyan in romriqmoanan ginad bilam. 20 Na ezaqgo onmataw daqmeqinta emayta na in sawanuwan anan ginad a hi bilaqsa in sawanuwanib a hi gwahtiqayta, luweq ingigo daq meqinta nagan ulal iydaqhaqad. 21 Ari on mataw daq helta

emayta na in saw anuwan ahol waqadbolayta. In God anad muzinim daqemayta nagan ulal iydaq haqad in sawanuwanib nab bo tugwahtiqayta.*

Jon mataw huz negyaqta na in Yesusanan bilaq siram

22 Ari daq na tihiqiyan Yesus agodisaipel nenaq saw Judiya gigo ogaraqab tilehiy. Lehim in saw nab luwosad teq in on mataw tuhuz negyaq.23-24Sa Jon sawnagab onmataw tuhuznegyaqmo. Saw anan Ainon haqaytasaw Selim agerab usaqta nab yuwameayahta usaqta iyan Jon nab luwyaqta.Kamnab Jon a hi irqursamo onmatawkabemmo bolsa in tuhuz negyaq.

25 Teq Jon ago disaipel asor in Judamat araq inaq an tumug yaqay. Na inJuda gigo daq araq in gihol huz ugimGod ameb gihol abusirinan hiqiyaqtana ago ananin bilaqad an mug yaqay.26 Ad teq in bunmo Jon ago hib bolimtubuloniy, Tisa haqiy, Mat ni ninaqyuw Jodan aqurumun kozaq ban ossani anan bilamta na in onmataw tuhuznegaqmo haqiy. Sa on mataw bunmoinmo ago hib tilehay haqiy. 27 HaqanJon gibilan, God mat abenab kabiyamta naqmo amomo in tiqemdaqtaham. 28 Ya kwaziqmo ne gibilenimbilay, Ya Krais a haiq hay ham. Godya iqeman ya Krais ago danmeb boltahaqad ya bilay ham. Ya nazaq bilaqsane tuhuritiy ham. 29 Mat aw wamtanaqmo in aw na aduw diq ham. Teqmat na ayow in adek emim turad inayow aw wamta na aqez huritad inanad ayahmo dimniyaq ham. Nazaqiyan muran ya inad tidimniy hasaqham. 30 Mat ko abin ayah tiqiydaqham. Sa ya ibin amik iydaq ham.

31 Ari Mat ulilib osim bolta naqmoin nagah bunmo gigo Iyahta iyim os-aqta. Teq mat abe alulin og kab us-aqta na in og kabta iyim iyan in ogkaqmo ago nagahta anan bilaqaqta.Ari mat Heven-ib osim bolta na in na-gah bunmo gigo Iyahta iyim osaqta.32 Osad in nagah ameb ahol wamta

* 3:21: Mataw kabemmo ginad emay, Gamuk ka in Yesus aqez a haiq haqayta. Ka Jon-mo gamuk amtahaqayta.

Page 180: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 3:33 177 Jon 4:16na teq in gamuk huritta naqmo ini gibilenaqta. Ta teq mataw in agogamuk na anan helmo a hi haqayta.33Ari onmataw in ago gamuk huritimanan helmo haqayta na in kazaq igibilenay. God gamuk heltaqmo bi-laqaqta haqay. 34 Na ezaqgo God inago Bugaw Dimunta ayahmo mat naugim teq in eman bolim in God agogamukmo diq bilaqaqta. 35 Amam inatatin na anan anad diq bilaqsa inzaway bunmo atatin abenab tiqam.36 Nazaq iyan on mataw God atatinanan helmo haqayta na in kayeqmokuluwa-kuluwmo tuqos daqay. Arimat God atatin ago gamuk othasaqtana in kayeqmo kuluwa-kuluwmo a hiosdaq. Haiqgam. God in mat naqantaagem meqinta ugsa in osaqta.†

4Yesus saw Samariya-ib aw araq inaq

gamuk bilam1-3 Ari Farisi gamuk kazaq huritiy.

Yesus mataw kabemmo yuwub gihuznegsa in ago disaipel tiqiyay haqiy. SaJon haiqgam haqiy. (Teq Yesus-momataw a hi gihuz negyaqta. Haiqgam.In ago disaipel naqmo mataw gi-huz neg yaqayta.) Ari Yesus anadam, Mataw kabemmo yaqgo disaipeltiqiyiyta na ago Farisi tuhuritiy ham.Haqad in saw Judiya na hulosadmo inmuleqim saw Galiliy-ib ta lah. 4Lehaddan in lehyaqta na saw Samariya-ibgwahtiqim lahta. 5Nazaq iyan in dannamuzim lehim in Samariya gigo uliqaraq anan Sikar haqayta na agerabtugwahtim. Uliq na in Jekob atatinJosep og ugta na agerab usaqta. 6 Teqsaw nab yay araq kwaziqmo Jekobyuw waqgo haqad yay tayta in nabusaqta. Sa Yesus bolad luwim zeqayahtab 12 kilok nazaq tiqiyan in yuwyayibta nab gwahtiqim ahol husisiqsaanamur emad tuqos.

7 Ossa Samariya aw araq yuw so-qornan tubol. Bolan Yesus bulonim

bilam, Yuw soqoreq asitmo yagiduluwiq ham. 8 (Na Yesus ago dis-aipel bunmo uliq Sikar-ib didaq za-ynan tilehiy.) 9 Ari in bilam, Yuwyag uluwiq haqan Samariya aw nabulon, Ni Juda mat araq ham. Saya Samariya-ib awta ham. Ta eza-qgo ni bilaqaq, Yuw asit yagid yauluwiq haqaq? ham. (Na ezaqgoJuda in Samariya nenaq an gihar ugadin garab a hi luw osayta iyan aw nanazaq bilam.) 10 In nazaq haqan Yesusamenin emim bilam, Ni God ago nawna ago a hi hurit kemaq ham. Teqmatkawa yuw uluwgo susumun nigaqtaka ago ni ninad a hi emhasaqmo ham.Ni nagah giger na ago huritta iyeqteq ni susumun ugid in yuw dimuntatutimmo gwahtiqad usaqta na nigidni tuquluw nag ham.

11 In nazaq haqan aw na bulon,Mat Iyah ham, ni nagah araq amalibyuw soqoreq yagdaqta na haiqgamham. Ta yay ka sisaq diqmo ham.Ni yuw dimunta tutimmo gwahtiqadusaqta na edob waqdaq? ham. 12 Igises Jekob-mo yuw yayibta ka tayigta ham. Ad inmo ago onmin teq agosipsip, bulmakau nenaqmo in yuw kauluw yaqayta ham. Ta teq ni in uriya-maq e? ham.

13 Haqan Yesus amenin emim bu-lon, Mataw yuw yayibta ka uluwimteq in yuwnan a ta moqayta ham.14 Ari mat aw nog in yaqgo yuw yanegdaiqta na uluweq in yuwnan a tahi moq daqay ham. Haiqgam ham.Ya yuw negdaiqta na in bilaqne yuwog aduganib tutimmo gwahtiqaqtanazaq nog in giholib usdaq ham. Yuwna mataw giduganib useq gwahtiqadgiqemsa in kuluwa-kuluwmo tuqosdaqay ham. 15 Haqan aw na bulon,Mat Iyah ham, ni yuwna yagid uluwiqham. Uluweq teq abeb ya yuwnan a tahi moqad ya yuw soqornan kab a ta hiboldaiq ham.

16 Haqan Yesus bulon, Ni le niduwbuloneq inaq kab muleqeq ta boliy

† 3:36: Mataw kabemmo ginad emay, Gamuk ka in Jon wagam mar tonta naqmo aqez usaqta haqayta.Ka Jon mataw huz negyaqta gamuk bilamta a haiq haqayta.

Page 181: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 4:17 178 Jon 4:37ham. 17 Haqan aw na amenin emimbilam, Ya iduw haiqta ham. AnYesus bulon, Ni bilam, Ya iduw haiqhamta na ni dimunmo bilam ham.18 Kwaziqmo ni mataw abaynaginnazaq giwamta ham. Giwaqim teq tamat muran ni inaq osaqta na in niniduw diq a haiq ham. Ningo gamukna in hel diqtaqmo ham.

19 Haqan aw na bilam, Mat Iyahham, muran ya ningo tuhurit ham. NiGod ago nantut araq ham. 20 I gisesankwaziqmo garah kabmohumabwoleqlotu em yaqayta ham. Ta teq ne Judabilaqay, Uliq mataw lotu em daqaytana Jerusalem-mo haqayta ham. 21 AnYesus bulon, Neng ham ya heltaqmonibilenaiq ham. Abeb ne garah kabGimam Iyahta ayon lotu a ta hi emdaqayham. Adne Jerusalem-ub leheqlotu a hi em daqaymo ham. Kamna tugwahtiqnan tonaq ham. 22 Neon mataw Samariya-ibta, ne nog diqayon lotu emayta na ago ne ginad ahi em hasayta ham. Ari i Juda onmatawGod ayon lotu emgo i ginad emhasauqta ham. Na ezaqgo ham Godin on mataw gilumsiheq ta giwaqnanhaqad in kabiy na alulin i Juda gigohib eman gwahtimta ham.

23 Abeb on mataw Gimam Iyahayon lotu hel diqta tiqemnan haqadteq in God ago Bugaw Dimunta agohib zaway waqeq daq helta amaliblotu tiqem daqay ham. In nazaqmoGimam Iyah ayon lotu emsa in gi-nan anad tibilaqdaqta ham. Kamna gwahtiqnan tonad teq in tugwah-timta nog tiqiyaq ham. 24 God inbugawta ham. Nazaq iyan mataw inayon lotu emnan haqad in ago BugawDimunta ago hib zaway waqeq teq indaq helta amalib lotu tiqem daqayham. 25Haqan aw na bulon, Mesaya*teq boldaqta na ago ya tuhurit ham.Mataw in anan Krais haqayta na ham.In boleq nagah bunmo ago i tigibilen-daq ham. 26 Haqan Yesus bilam, Matnaqmo kawa ni ninaq gamuk tibi-

laqaq ham. Na yaqmo ham.27 In nazaq bilaqsa ago disaipel di-

daq zaynan lehiyta na muleqim taboliy. Bolimmo Yesus aw na inaqgamuk bilaqsa in gibiyad ginadnadtiqem yaqay. Ta teq in Yesus susumunugim bilaqiy, “Aw ka naga waqnan?”teq “Nagaqgo ni aw ka inaq gamukemaq?” nazaq in a hi susumun ugiy.

28-29 Ari aw na in ago yuqsan nabhulosan ussamo in muleqim aquliqabtilah. Lehim in mataw tigibilan, Nebo leheq mat ko ahol waqiy ham.Ya kwaziqmo daq giqemta naganbunmo ago in ya tiqibilen bug ham.Luweqmat na in Krais-mo iydaq ham.30 Haqan mataw bunmo era uliq nahulosadmo in Yesus ahol waqnan agohib tilehiy.

31Ari awna le agowalmatawgibile-nad luwsa disaipel Yesus buloniy, Tisahaqiy ni didaq ka araq neq haqiy.32 Haqan Yesus gibilan, Yaqgo didaqinaq ham. Teq ne yaqgo didaq naago ginad a hi em hasay ham. 33 Innazaq haqan disaipel an bulonim bi-laqiy, Nabag mat araq in ayon di-daq a bolim tuqug daqagya haqiy.34 Haqan Yesus gibilan, Yaqgo didaqna in kazaq ham. Ya mat iqemanbolta na anad muzad ago kabiy emidhiqiy bugdaqta naqmo in yaqgo di-daqta ham.

35 Ne bilaqay, Didaq kabiyab teqmozilimaq haqay ham. Kalam awewe-qmo hiqiyid teq i tayam haqay ham.Ta teq yaqmo kazaq gibilendaiq ham.Ne gime rireqeq saw ahol waq kemiyhaqaiq ham. Didaq kabiyab tizilimbugim usaq ham. 36 Mat didaq anontayaqta na in kabiy emad anawunwaqaqta ham. Teq in didaq anonginuwan osayta na dimunmo kuluwa-kuluwmo tuqos daqay ham. Ossamat didaq layta na teq mat didaqtayta na in giger gigo kabiy anon nagibiyad in araqibmo ginad dimniysaosayta ham. 37 Nazaq iyan gamukaraq mataw bilaqad luwayta na in

* 4:25: Ni Jon 1.41 nab teq gamuk ‘Mesaya’ ka alulin ahol waqdaq.

Page 182: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 4:38 179 Jon 4:54heltaqmo ham. In bilaqay, Mat araqdidaq leyaqta haqay ham. Leyanta mat araq bolim didaq na tayaqtahaqay ham. 38 Ya ne giqeman nedidaq anon gitaynan lehiyta ham. Di-daq na ne akabiyan a hi emiyta ham.Haiqgam ham. Mataw ta asor kwaz-iqmo didaq na akabiyan tiqemiytaham. Eman ne mataw na gigo kabiyahaqenib lehim ne in gigo kabiy asortiqemaymo ham.

39 Ari aw na bilam, Mat na yaqgodaq bunmoya emad luwta na ago tiqi-bilen bug ham. Haqsa Samariya onmataw uliq nab osiyta na kabemmoin aw na ago gamuk huritim Yesusanan helmo tihaqiy. 40Haqad in Yesusago hib lehim in nenaq osgo haqadbuloniy. Bulonan Yesus uliq nabkam gigermo a ta os. 41 Ossa matawkabemmoYesus ago gamukhuritad inhelmo diq tihaq yaqay. 42Haqad in awna bulon yaqay, Mebmebmo ninmomat ka ago gamuk huritim a bolimgibilenan i huritim ananhelmohawtahaq yaqay. Ari muran igmo diq inago gamuk huritim i in ago tuhuritkemauq haq yaqay. Hurit kemad iginad emauq, Mat on mataw bunmogilumsiheq gimen dante emdaqta naamatin diq kawaqmo tubol haqauqhaq yaqay.

Yesus maror araq ago amun aholibmoq usta na wastitayan dimniy

43 Ari Yesus Samariya on mataw nanenaq kam gigermo osim tihiqiyanin uliq na hulosadmo saw Galiliy-ib tilah. 44 (Na ezaqgo Yesus inmotekomo tibilam, God ago nantut agouliqabmo diq in ahol abin haiqtahamta na ago.) 45Ari in le saw Galiliy-ib tugwahtiqan Galiliy-ib mataw naYesus ahol waqad in gigem dimuntaugad tuwaziniy. Mataw na Jerusalem-ub Pasova ahumabun ayahta nablehim in Yesus kabiy daq bunmo emsaahol waqiyta. Nazaq iyan Yesus ingigo hib bolan in ginad tidimniyiy.

46 Sa teq Yesus eraqim le uliq Kanasaw Galiliy-ibta nab a ta gwahtim.

Uliq nabmo in yuw diq buliyan wainayun iyta. Ari kam nab king agogavman mat araq uliq Kapaneam-ubos. Ossa in ago amun matta araqmoqad us. 47 Ussa mat na Yesussaw Judiya hulosim saw Galiliy-ibbolta na ago huritim in Yesus agohib tilah. Lehim in Yesus waqeqinaq Kapaneam-ub leheq ago amunwastitaygo haqad tubulonyaq. Naezaqgo in ago amun tumoqnan diqtonyaqta na ago iyan. 48 Sa Yesusbulon, Ne daq azawayin inaqta amoamo ahol a hi waqeq ne ya inanhelmo a hi haq daqay ham. 49 Haqanmat marorta na bilam, Iyahta hamni hidmo gewoq ham. Luweq yaqgoamun moqdaq ham. 50 Haqan Yesusbulon, Ni muleqeq ta leh ham. Ningoamun kayeqmo dimunmo osaq ham.Haqan maror na Yesus ago gamukanan helmo haqadmo in muleqimtilah. 51 Lehad in ago uliqab le ahi gwahtiqsamo ago kabibiy matawbolim danib ahol waqadmo buloniy,Ningo amun kayeqmo dimunmo osaqhaqiy. 52 Haqan mat marorta natisusumun nag, Zeq adulan ganimdiqtab amun ahol hastitay nog iy?ham. Haqan in bilaqiy, Irimo zeqayahtabwan kilok nazaq asan afanfaniyyaqta na ahol tiyuh haqiy. 53Haqanamun na amam anad tiqam, Irimo zeqadulan nabmo diq Yesus bilam, Ningoamun kayeqmo dimunmo osaq haqadin bilamta ham. Haqad in Yesus ananhelmo tiham. Haqsamo ago onmatawin inaq osiyta na bunmo Yesus ananhelmo tihaqiymo.

54 Na Yesus in saw Judiya hulosimbo sawGaliliy-ib osad in daq azawayininaq ame gigerta amta.Yesus in ago kabiy emad teqin Juda gigo lotu akamanaseseqta nagab on mataw

suleq negyaq5

Yesus mat araq yuw akurorqanta

Page 183: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 5:1 180 Jon 5:21anan Betesda haqayta aqurumnib wasti-tayan dimniy

1 Daq na abeb Juda gigo lotu aka-man araq ayahta tugwahtim. Gwah-tiqan Yesus uliq Jerusalem-ub tug-walah.

2 Teq uliq Jerusalem agelin agodan ez araq anan Sipsip Gigo Dan Ezhaqayta na agerab yuw akurorqantaaraq usaqta. Hibru nanib in yuwna anan Betesda haqayta. Teq yuwna aqurumnib baybay abaynaginnazaqmo turyaqta. 3 Baybay nagabmataw gigo moq inaqta kabemmogime haiqta teq gisen meqinta teqgibensen tumomta nagan in nab osyaqayta. [ 4 Ossa Iyahta ago angeloboleq yuw na amalib hitiqeq yuwbaysa ahol wolyaqta. Ahol wolsa matnog danmeb yuw nab hitiqeq huzadteq inmo amomo ago moq hiqiysa inahol tidimniyyaqta.]

5 Teq mat araq ago moq ulig 38nazaqmo aholib usta in nab tuqos.6Ossa Yesus bolimmat na ahol waqadanad tiqam, Mat ka kam sisaqmo diqmoqad osta ham. Haqad in bulon,Ni nihol dimniynan ninad bilaqaq e?ham. 7Haqan mat moqaqta na bilam,Mat ayah ham yuw ahol wolsa mataraq hidmo ya iwaqeq iqad yuwub hi-tiqdaqta na haiqgamham. Nazaq iyanya kiskismo tiqad luwsamo mat araqiquriyamim hidmo le danmeb yuwubhitiqaqta ham. 8 Haqan Yesus bulon,Ni eraqeq ningo us ban soreq a lehham. 9 Haqan muran diq nawaqmomat na ahol tidimniyan in era ago usban sorim ad tilah.

Ari kam na in Juda gigo lotu aka-man. 10Nazaq iyanmat ahol dimniytana ago us ban sorim ad tilehsa Judamataw aseseqta asor tubuloniy, Mu-ran i gigo lotu akaman haqiy. Na-gaqgo ni ningo us ban na sorim alehaq? haqiy. Ni kam ka ago gununtiqitiyonaq haqiy.

11 Haqan mat na amenin emimbilam, Mat ya ihol wastitayandimniyta naqmo ibilenim bilam,Ningo us ban soreq a leh haqad in

bilam ham. 12 Haqan Juda matawna tisusumun ugiy, Mat ni nibilenimbilam, Ningo us ban soreq a leh hamtana nog diq? haqiy. 13 Haqan matahol dimniyta na in nog diq dimuntonta na a hi hurit. Na ezaqgo matawkabemmo nab tursa Yesus daq natiqemimmo in gilikmanib gwahtiqadtilahta na ago iyan.

14 Abeb Yesus mat na Tempel-ibossa ahol waqad bulon, Ahol waqham. Ni nihol tidimniy ham. Muranni daq meqinta araq ta hi em ham.Luweq daq ta araq meqin diqta ni-holib gwahtiqdaq ham. 15 An matna lehim in Juda mataw aseseqta nagibilenim bilam, Mat ya iwastitaytana in Yesus-mo ham.

16 In nazaq haqan Juda matawaseseqta na Yesus muzad luwad inwadad nan tuqug yaqay. Na ezaqgoYesus in Juda gigo lotu akamnib daqnazaqta emyaqta na ago iyan. 17 SaYesus gibilan, Ya imam kam bunmokabiy emim emim bo muran kawa intiqem tutaq ham. Emsa ya inaqmokabiy tiqemaiqmo ham. 18 In nazaqhaqan Juda mataw aseseqta na ginademiy, Mat ka in God anan ya imamhaqaq haqiy. Bilaqne in God-mo noghaqiy. Haqad in Yesus lotu akamanago gunun itiyonsa ahol waqad teq inYesus ago gamuk na huritad in Yesuswol emid moqgo adanteqin tinagunnaqmo hiqiy yaqay.

God atatin ago zaway ayahmoamalib kabiy emaqta

19 Ari Yesus in Juda mataw na gibi-lan, Ya helmo ne gibilenaiq ham. MatAtatin anadibmodaq araq ahi emaqtaham. In amam daq emsa ahol waqadin daq naqmo emaqta ham. Na eza-qgo amam daq emsa in Atatin daqnazaqmo emaqtamo ham. 20 Amamin Atatin anan anad bilaqsa in kabiydaq bunmo emaqta na in atatin isihu-naqta ham. Nazaq iyan in daq asese-qta atatin tiqisihundaqmo ham. Isi-hunid Atatin in daq aseseqta na emsane ahol waqad gihol riten lamdaqham. 21 Amam in mataw tumoqiytagiwazan eraqsa in giqeman kayeqmo

Page 184: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 5:22 181 Jon 5:39

osayta ham. Ad nazaqmo diq Atatinin anadibmo on mataw in ginan anadbilaqaqta na giqeman kayeqmo os-aymo ham. 22 Amam in mat araq agodaq a hi ulumkemaqta ham. Haiqgamham. In kabiy na Atatin abenab emanAtatinmo on mataw gilum kemaqtaham. 23 Nazaq iyan mataw Amamwazinayta nazaqmo in Atatin tuwazindaqaymo ham. Amam in Atatin emanbolta ham. Nazaq iyan on matawAtatin a hi wazinayta na in Amam ahi wazinaymo ham. 24 Ya helmo negibilenaiq ham. Mat yaqgo gamukhuritim teq in mat ya iqeman boltana anan helmo haqaqta, mat naqantain os kayeqmo tutimmo osayta natuwaqim osaq ham. Osad in teq Godago hazizirib turad nan araq a hi waq-daq ham. Haiqgam ham. In moq-daqta atowun tuhulosim in kayeqmodimunmo osaqta ham.

25 Ya helmo ne gibilenaiq ham.On mataw tumoqiyta na in teq GodAtatin aqez tuhurit daqay ham. Huri-tad in gilikmanib mataw in aqez wazdaqayta na bunmo eraqeq kayeqmotuqos daqay ham. Kam na tugwahtiq-nan tonaqta teq in tugwahtimta nogtiqiy ham. 26Amam inmatawgiqemidkayeqmo osgo azawayin inaqta ham.Teq in zaway na atatin ugan innazaqmomataw giqemid kayeqmo osdaqaymo ham. 27Teq atatin na inMatAtatin iyim iyan Amam in zaway uganin Amam abinib mataw gilum ke-meq gigo daq amenin tinegdaq ham.28-29 Ya kazaq bilaqsa ne ginadnad hiemiy ham. Abebmatawhodhodab us-ayta na bunmo God Atatin aqez tuhu-rit daqay ham. Huritadmo in hod-hod huloseq tugwahtiq daqay ham.Mataw daq dimdimunta emad osiytana eraqeq kayeqmo kuluwa-kuluwmotuqos daqay ham. Sa mataw daqmeqmeqinta emad osiyta na eraqeqhazizirib turad in gigo daq na amenintuwaq daqay ham.

30 Ya daq araq inadibmo emgo haiqham. Ya imam ibilensa ya matawgigo daq gilum kemaiqta ham. Gilum

kemad ya a hi katiyad mataw ginantitnonimmo bilaqaiqta ham. Na eza-qgo yaqmo inad muzinim kabiy na ahi emaiqta ham. Ya mat iqeman boltanaqmo anad muzinad mataw gilumkemaiqta ham.

Nagah asor Yesus ahol alulin bilaqsireqayta giqusaymo

31 Ya imomo ihol anangibilendaiqta na in daq helta a haiqham. 32 Teq mat ta araq ya ibingibilenaqta na in nawa osaq ham.Ya inad emaiq, Mat na ya inanhelmo diq bilaqaqta haqaiq ham.33 Kwaziqmo ne mataw giqeman inJon ago hib lehiy ham. Lehan Jon inya inan gamuk helta gibilanta ham.34 Helmo, ya matmo ago hib ibinwaqgo hulosaiqta ham. Teq ne Jonago gamuk na anadin emad ne ginadbuliyeq a hi moq daqay haqad in yainan bilamta na ago ya ne gibilenaiqham. 35 Jon in bilaqne lam araq oyadanuwan ayahmo leh nog iyyaqta ham.Sa ne Jon ahol anuwanib kam asorginad dimniysa osnan ginad bilamtaham.

36 Ari teq nagah araq Jon agogamuk uriyamta na in ya inan negibilen sireqaqmo ham. Na in kabiyGod ya ibenab amta naqmo ham. Yakabiy na emid hiqiy bugdaq haqad yaimam ibenab amta ham. Eman yakabiy na emsa kabiy naqmo ya iholalulin eman ulal iyaq ham. Kabiyna ya inan bilaqaq, Gimam Iyah yaiqeman bolta haqaq ham.

37 Teq ya imam iqeman bolta na ininaqmo ya inan tibilammo ham. Nein aqez asit a hi huritim ne in anobunasit ahol a hi waqiymo ham. 38 Teq inago gamuk ne gigemab a hi usaq ham.Na ezaqgo in mat ne gigo hib emanbolta na ne anan helmo a hi haqiytana ago ham. 39 Ne ginad emay,God ago marib gamuk usaqta na in igiqemid i dimunmokuluwa-kuluwmotuqosam haqayta ham. Haqad negamuk na ahol waqad alulin nagu-nayta ham. Ta teq mar naqmo inya inan ne gibilen sireqaqta ham.

Page 185: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 5:40 182 Jon 6:1540 Gibilen sireqsa teq haiq ham. Neyaqgo hib boleq God ago os dimuntawaqnan hulosmo diq hulosayta ham.

41 Mataw ya ibin iluwsa ya hulo-saiqta ham. 42 Teq ya ne gigo tuhuritham. Ne God anan ginad a hi bi-laqaqta ham. 43Ya imam abinib bolanne ya ibaymuzayta ham. Ari mat taaraq inmo ahol abinib bolid ne waqeqinaq tuqos daqay ham. 44 Ne an abiniluwad ginad dimniysa osayta ham.Osad ne gibin dimunta God amulikmoosaqta na ago hib waqnan ginad a hiemayta ham. Nazaq iyan ezaq teq neyaqgo gamuk anan helmo haq daqay?ham. 45Ya teq imamanognib turad negimalib nan emdaiqta nazaq ne ginadhi emiy ham. Mat ne gimalib nanemdaqta na in Moses-mo ham. NeMoses anan bilaqay, In God ago haz-izirib i gisen baysiheq tigilumsihdaqhaqayta ham. Teq haiq ham. Matnaqmo teq ne gimalib nan tiqemdaqham. 46 Ne Moses ago gamuk ananhelmo haqeq ne yaqgo gamuk ananhelmo tihaqnagiymoham. Na ezaqgoin gamuk mar tonta na in ya inanbilamta ham. 47 Ne gamuk Moses yainan mar tonta na anan helmo a hihaqeq, ezaq teq ne yaqgo gamuk ananhelmo haq daqay? ham.

6Yesus on mataw 5,000 nazaq didaq

nag(Matyu 14.13-21; Mak 6.30-44; Luk

9.10-17)1 Ari gamuk na tihiqiyan abeb

Yesus yuw-kurorqan Galiliy aquru-mun kozaq ban tilah. Yuw akurorqanna anan araq Taiberiyas* haqayta.2 Lehsa on mataw dauh biyahmo inmuzim inaq tilehiy. Na ezaqgo Yesusmatawmoqayta gigo hib daq aseseqtaemsa in ahol waq yaqayta na ago iyan.3Teq Yesus le garah araqab gwalehimin ago disaipel nenaq nab tuqosiy.

4Kamnab Juda gigo lotu akaman ayahdiqta anan Pasova haqayta na bolimsinsin tiqiy.

5 Ari Yesus osim ame wole matawdauh biyahta na agerab gabolsa intigibiy. Gibiyad in Filip bulon, Iteq edob didaq gizayeq on mataw konegid neq daqay? ham. 6 Na in Filipulum waqad nazaq bulon. Inmo daqezaqta emdaqta na in tekomo anadtiqam. 7An Filip amenin emim bilam,I bret 200 kina ago zayid in on matawdauh biyahta ko inaq diq a hi iydaqham.†

8-9Haqsa Yesus ago disaipel ta araqSaimon Pita amikqan Andru in eraYesus tubulon, Amun araq ago balibret abaynaginmo teq nabiq gigermoinaq kawa osaq ham. Teq didaqasitmo na in on mataw kuluwmokozaq ko inaq a hi iydaq ham. 10 Innazaq haqan Yesus bilam, On matawgibilenid in os woqeq osiy ham. Sawnab sisihun dimunta amalib osgoasawan dimunta usta. Nazaq iyanmataw na bunmo nab tuqos woqiy.Teq mataw biyahta na in kabemmodiq 5,000 nazaq.

11 On mataw na os woqim ossa teqYesus in bret waqim God esey ugim inmataw na tinag. Negad in nabiq gigernawaqim nazaqmo ton. An onmatawbunmo ginadibmo didaq na neqantigiyunin bug. 12 Mataw na didaqdimunmo tineqan teq Yesus in agodisaipel gibilan, Bret asugin abeyantana bunmo ginuweq tuwal emiy ham. Iabu hi ulumuq ham. 13Haqan disaipellehim bali bret abaynagin on matawneqim abeyan hulosiyta na in tuwalemim kuram 12 nazaqmo tigisiheniy.

14 Kam nab on mataw daq aza-wayin inaqta na ahol waqim bilaqiy,Helmo haqiy, God ago nantut og kabboldaqta na amatin kawaqmo tubolhaqiy.

15 Haqsamo Yesus in ginad na hu-ritim in anad tiqam, On mataw ka

* 6:1: Yuw Galiliy aqurumun zeq wolehaqta ban nab uliq araq anan Taiberiyas haqayta usta (Jon 6.23nab teq ni ahol waq). Nazaq iyan mataw asor uliq na ananib yuw na anan Taiberiyas-mo haq yaqayta.† 6:7: 200 kina in bilaqnemat araq kalam 8 nazaq aduganib kam bunmo kabiy emdaqta na amenin nog.

Page 186: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 6:16-17 183 Jon 6:35giwaz meqniyeq boleq in ya iwazeqin gigo king iqem daqay haqad inamomo garah abigmanib tugwalah.

Yesus yuw amalib bayim lah16-17 Ari imisor diq ni nog ya

nog tiqiyan Yesus ago disaipel yuw-kurorqan Galiliy-ib wole tihitiqiy. Hi-tiqim saw romriq tiqiyan Yesus ingigerab a hi gwahtiqsamo in muyibgwalim yuw urotim uliq Kapaneam-ub tilehiy. 18 Lehad luwsa tim ayahtaeraqad kamis wolsa ayahmo tiqer-aqyaq. 19 Eraqsa disaipel giholtuwbulad muy hureqim le 5 o 6 kilomitanazaq tiqiyanmo Yesus yuw amalibbayim bayim muy agerab bolsa inahol tuwaqiy. Ahol waqadmo intirab yaqay. 20 Rabsa Yesus gibi-lan, Ne hi rabiy ham. Ka yaqmolehaiq ham. 21 Haqan disaipel ginaddimniysa Yesus waqim muyib emadhid naqmo in uliq leh yaqayta nabtugwahtiqiy.

On mataw Yesus naguniy22 Ari tarom iyim saw tihasti-

tayan on mataw Yesus gihulosan yuwaqurumun kozaq ban osiyta na inYesus asawan waqad teq in ginadtiqemiy, Irimo muy amulikmoqmokab usta haqiy. Teq Yesus ago di-saipel muy nabmo gwalsa Yesus ahi gwal haqiy. Disaipel gimomomuyib gwalim tilehiy haqiy. 23 Innazaq haqad ossamo mataw ta asoruliq Taiberiyas-ibta na gimuyin inaqbolim Iyahta bret waqim God eseyugan mataw neqiyta na asawnib tug-wahtiqiy, mataw biyahta na gigerab.24Gwahtiqan on mataw nab osiyta nain Yesus ago disaipel nenaq saw naba hi gibiyad in Taiberiyas gigo muynagab gwalimYesus nagunimuliq Ka-paneam ban tilehiy.

Bret diq Heven-ib gehitimta na inYesus-mo

25 Lehim in yuw urum kozaq banYesus ahol tuwaqiy. Ahol waqad intubuloniy, Tisa haqiy ni gineh diq kabbol? haqiy. 26 Haqan Yesus gibi-lan, Ya helmo gibilenaiq ham. Ya

irimo daq emta na alulin diq ne aholwaq kemim teq inagunayta nazaq ahi haiq ham. Ne bret neqim gigemaseseq iyiyta naqmo ago ne ya in-agunay ham. 27 Ne didaq lilihaqtana akabiyan hi emiy ham. Ne di-daq mataw neqim kuluwa-kuluwmoosayta naqmo akabiyan ne emiy ham.Didaq na Mat Atatin inmo teq tineg-daq ham. Na ezaqgo amam God inMat Atatin na anan bilam, Matawbunmo gilikmanib ya ni nibiysa ni ni-momo yaqgo kabiy na tiqem bugdaqhaqad in bilam ham. Nazaq iyan MatAtatin inmo teq didaq a hi lilihaqtana tinegdaq ham. 28Haqan on matawna tisusumun ugiy, Ta i ezaq toneqteq God ago kabiy na emam? haqiy.29 Haqan Yesus gibilan, Ne mat Godeman bolta naqmo anan helmo haqiyham. God ago kabiy nawaqmo ham.30-31 Haqan mataw na buloniy, Kwaz-iqmo i gisesan saw samantab osad inmanna bret neq yaqayta haqiy. Godago marib gamuk nazaq bilam haqiy.In bilam,God Heven-ib bret eman woq negan

in neqiy ham haqiy. Buk Song78.24

Ta teq ni i gimen naga kabiyan diqtiqem igdaq? haqiy. Ni naga daqinazawayin inaqta emid i ahol waqeqteq i ni ninan helmo haqam? haqiy.32Haqan Yesus bilam, Ya heltaqmo negibilenaiq ham. Moses-mo bret diqHeven-ib hitimta na a hi nag ham.Ya imammo in Heven-ib bret diqtana eman woq negaqta ham. 33 Bretdiq God ago hib bolaqta na in Hevenhulosim gewoqan on mataw neqadin gihol kayeq iyad kuluwa-kuluwmoosayta ham. 34 Haqan mataw na bu-loniy, Mat Iyah haqiy bret naqmotuteqmo ig haqiy.

35 Haqan Yesus gibilan, Bret diqon mataw neqad gihol kayeq iyimkuluwa-kuluwmo osayta na in yaqmoham. Mat awnog in yaqgo hib bolaytana in gigemnan a ta hi moq daqayham. Ad mat aw nog ya inan helmohaqayta na in yuwnan a ta hi moq

Page 187: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 6:36 184 Jon 6:58daqaymo ham. 36 Ya ne gibilenimbilay, Ne ya tiqibiyiyta teq ne yainan helmo a hi haqay haqad ya bilayham. 37 On mataw ya imam giyagtana in yaqgo hib tubol bug daqay ham.Bolsa ya a hikidik gimuzdaiq ham.38 Na ezaqgo yaqmo inad muznanhaqad ya Heven hulosim a hi gewoyham. Ya imam iqeman bolta naqmoanadmuznan haqad ya gewoyta ham.39 Teq mat ya iqeman bolta na agoanad in kazaq ham. Ya on mataw ingiyagta na gigo araq diq a hi hulosadkam abebtanta nab ya on mataw nabunmo giwazid tiqeraq daqay haqadin anadusaqham. 40Ya imamanadmodiq on mataw in atatin ahol waqadanan helmo haqayta na bunmo in osdimunta kuluwa-kuluwmo osayta nagiholyon tuwaq daqay haqaq ham.Teq kam abebtanta nab ya in giwazidtiqeraq daqay ham.

41 Ari Yesus bilam, Bret diq Heven-ib gewomta na in yaqmo haqan Judamataw aseseqta na in anan gigemmeqniysa nan kabemmo kazaq bilaqyaqay, 42 Mat ka in Josep-mo atatinYesus a haiq e? haq yaqay. I in anenamam gigo tuhuritta haq yaqay. Taezaqgo in bilaqaq, Ya Heven hulosimogib gewoyta haqaq? haq yaqay.

43 Haqsa Yesus gibilan, Ne an bu-lonad nan kabemmo hi bilaqiy ham.44 Mat araq anadibmo yaqgo hib a hiboldaq ham. Ya imam iqeman boltanaqmo in on mataw gihureqsa teq inyaqgo hib tubol daqay ham. Bolidteq kam abebtanta nab ya in giwazidtiqeraq daqay ham. 45God ago nantutgamuk araq kazaq mar toniy ham.Gamuk na bilam,God-mo teq on mataw bunmo suleq

tinegdaq haqad in bilam ham.Aisaya 54.13

Nazaq iyan on mataw ya imam agohib suleq waqad ago nan huritayta nabunmo in yaqgo hib bolayta ham.

46 Mat araq diq Gimam Iyah ahol ahi wam ham. Mat God ago hib osimbolta naqmo in ahol tuwamta ham.47 Ya helmo gibilenaiq ham. Mat awnog ya inan helmo haqayta na in os

kayeqmo kuluwa-kuluwmo osayta natuwaqim osayta ham. 48 Bret matawneqim kayeqmo kuluwa-kuluwmo os-ayta na yaqmo ham. 49 Kwaziqmone gisesan saw samantab luw osadin manna bret neq yaqayta ham.Neqad teq in oseqmo tumoq yaqaytaham. 50 Ari bret Heven hulosim ogibgewomta na in lul araq diqta ham.Mataw bret na neqeq in a hi moqdaqay ham. 51 Bret mataw neqimkuluwa-kuluwmo osayta na yaqmoham. Ya Heven-ib osim og kabgewoyta ham. Gewoqan mat aw nogbret na neqeq in kayeqmo kuluwa-kuluwmo tuqos tut daqay ham. Aribret ya on mataw og kabta negid inneqeq kuluwa-kuluwmo os daqaytana in ya inon ham.

52 Yesus nazaq haqan Juda matawaseseqta na in gimo an mugad ingamuk na alulin nagunad kazaq anbulon yaqay, Mat ko ezaq toneq teqin anon igid i neqam? haq yaqay.53 Haqsa Yesus gibilan, Ya helmo negibilenaiq ham. Ne Mat Atatin anon ahi neqeq teq ne in anedan a hi uluweqne kayeqmo kuluwa-kuluwmo a hi osdaqay ham. 54 On mataw ya inonneqad teq in ya inedan uluwayta nain os kayeqmo kuluwa-kuluwmo os-ayta na tuwaqim osayta ham. Ossakam abebtanta nab ya in giwazidtiqeraq daqay ham. 55 Na ezaqgoya inon in didaqmo diq ham. Teqya inedan in nagah uluwgo diqtamoham. 56 On mataw ya inon neqad teqin ya inedan uluwayta na in yaqgohib ossa ya in gigo hib osaiqmo ham.57 Ya imam kayeqmo osaqta na iqe-man bolta ham. Bolim ya imam agozawayib kayeqmo osaiqta ham. Annazaqmo mat ya inon neqeq in yaqgozaway amalib kayeqmo tuqosdaqmoham. 58Ya bret negdaiqta na in Hevenhulosim gehitimta ham. Kwaziqmo igisesan bret kaitab womta na neqiyham. Neqim teq in osimmo tumo-qiyta ham. Ari ya bret negdaiqta nain bret kwaziqta na nog a haiq ham.Mat yaqgo bret na neqeq in kayeqmo

Page 188: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 6:59 185 Jon 7:8kuluwa-kuluwmo tuqosdaq ham.

59Ari Yesus uliq Kapaneam-ub Judagigo bit humab wolayta nab osad inon mataw suleq negim gamuk kawaka gibilan.

Kayeqmo kuluwa-kuluwmo osaytaagamukan Yesus amomo ago hib usaqta

60 Ari Yesus ago disaipel kabe-mmo gamuk na huritim bilaq yaqay,Gamuk na in afaqan diq haq yaqay.Nog teq gamuk na huritdaq? haqyaqay. 61 Haqsa Yesus anad tiqam,Yaqgo disaipel gamuk na huritim nankabemmo bilaqay ham. Haqad in tis-usumun nag, Ne yaqgo gamuk na hu-ritim ne ginad helta hulosnan tonayye? ham. 62 Nazaq iyid teq abeb MatAtatin in kwaziqmo ulilib ostab nabmuleqeq ta gwalehsa ne ahol waqadteq ne ginad ezaq em daqay? ham.63 I giwitan in i gisan zaway ugsa ikayeqmo osauqta ham. I gisan ini giwitan ulumsihgo zaway haiqgamham. Gamuk kawa ya negaiqta ka inne giwitan ulumsihsa ne kayeqmo os-ayta ham. 64Teq ne gilikmanibmatawasor ya inan helmo a hi haqayta ham.

Yesus mebmebmo ago kabiy alulintiqemad inmataw helmo a hi haqaytana gigo tuhurit. Teq mat in waqeqbab gibenab emdaqta na ago in tuhu-ritmo. Na ago in bilam, Ne gilik-manib mataw asor ya inan helmo a hihaqayta ham. 65 Haqad in bilam, Negilikmanib mataw asor ya inan helmoa hi haqayta naqmo ago ya gibilenimbilay, Ya imam mat araq anad emida hi hastitayid mat na yaqgo hib a hiboldaq hayta ham.

66 In nazaq bilaqan mataw kabe-mmo Yesus muzeq inaq leh yaqaytana gihol buliyim in muleqim gigouliqab tilehiy. Lehim in Yesus inaqa ta hi luw yaqay. 67 Nazaq iyanYesus in ago disaipel 12 na gibilan,Ne inaqmo ya ihuloseq leh daqaymoye? ham. 68 Haqan Saimon Pitaamenin emim bulon, Iyahta ham ini nihuloseq nog ago hib leham?ham. Ninmo ningo gamuk amomo

in mataw giqeman kayeqmo kuluwa-kuluwmoosayta ham. 69 I ningo tuhu-ritim i ginad emauq, Helmo ni Godago mat tawon diqta naqmo haqauqham. 70 Haqan Yesus nan na ameninemim gibilan, Yaqmo ne mataw 12 naiholyon gilumim giwayta ham. Ta teqne gilikmanib araq in bilaqne Satannog osaq ham. 71 Na in Saimon uliqKariyot-ibta atatin Judas ayon gamukna bilam. Mat na in disaipel 12 nagigo araqta. Teq abeb in Yesus waqeqbab gibenab emdaqta na ago Yesus inanan nazaq bilamta.

7Yesus amikqaniz in anan helmo a hi

haqiy1 Abeb Yesus saw Galiliy-ibmo

tiluwyaq. Na ezaqgo Juda matawaseseqta na in Yesus wol emidmoqnan ginad emad adanteqinnagunsa iyan Yesus saw Judiya gigosaw ban luwnan atuw hiqiyyaq.

2 Ari Juda gigo lotu akaman araqayahta anan Gisesan Baybay EmimOsiyta haqayta na akamun bolimsinsin tiqiy. 3 Nazaq iyan Yesusamikqaniz in Yesus bulonim bilaqiy,Ni uliq ka huloseq saw Judiya-ib lehhaqiy. Leheq ni kabiy emsa ningodisaipel ahol waq kemiy haqiy. 4Matahol abin emid ayah iynan anad bi-laqaq na in ulilemim ago kabiy a hiemaqta haqiy. Ni kazaq daq amoamo emnan ninad bilaqsun ni leheqon mataw bunmo gimeb emsa in aholwaqiy haqiy. 5 (Na Yesus amikqanizinaqmo in Yesus anan helmo a hihaqad iyan in nazaqmo bilawuniy.)

6 In nazaq haqan Yesus gibilan,Ya inadibmo a hi luwaiqta ham.Ya ibin ayahta waqdaiqta akamanteqmo bolaq ham. Ari ne ginadibmoluw daqayta akaman tutimmo usaqtaham. 7 On mataw God gileh ugaytana in gigem meqinta ne a hi negaytaham. Ari ya mataw na gigo daq ananmeqin haqsa in gigem meqinta yayagayta ham. 8 Negmo leheq humabayahta na ahol waqiy ham. Yaqgo

Page 189: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 7:9 186 Jon 7:27kam a hi gwahtiqsa iyan ya humabnab a hi lehdaiq ham. 9 In nazaqhaqad saw Galiliy-ibmo tuqos.

10 Ossa in amikqaniz lotu akamanayahta na ahumabnib tilehiy. LehsaYesus osim abeb teq tilahmo. Lehimin ulalab mataw gimeb a hi gwah-tim. Haiqgam. In le ulilemadmoluwyaq. 11 Luwsa Juda mataw asese-qta na in humab nab Yesus nagunadbilaq yaqay, Mat na edowa? haqyaqay. 12 Sa on mataw biyahta nain gimo an bulonad gamuk kabemmobilaq yaqay. Asor bilaq yaqay, Mat nain dimunta haq yaqay. Sa asor bilaqyaqay, Haiq haq yaqay. In on matawkat negaqta haq yaqay. 13 Haqad teqmat araq diq Yesus anan ulalab a hibilaqyaq, in Juda mataw aseseqta nagirabunad iyan.

14 Ari humab ayahta na le liqabmotiqiyan teq Yesus Tempel-ib lehimon mataw suleq tinegyaq. 15 SamoJuda gigo mataw aseseqta na Yesusago gamuk huritim in gihol turuhnemsa bilaqiy, Mat ka i gigo hib suleqa hi wamta haqiy. In ezaq tonimgamuk awazmeqin kazaq ka in anadibusaq? haqiy. 16 In nazaq haqsaYesus in gigo gamuk amenin emimgibilan, Ya gamuk gibilenaiqta ka inyaqgo gamuk a haiq ham. Mat yaiqeman bolta naqmo ago gamukta yane gibilenaiq ham. 17 On mataw Godanad muznan giwaz meqniyayta nain yaqgo gamuk ka huritad in ginadtiqem has daqay ham. Ginad emhaseq in ya inan bilaq daqay, Mat naanadibmo gamuk a hi bilaqaqta haqdaqay ham. In God-mo agohib gamukwaqim teq bilaqaqta haq daqay ham.18Mataw in gimo gihol abinib gamukbilaqayta na in gihol abin emid ayahiygo haqad in bilaqayta ham. Ari matin mat ta araq in eman bolta naqmoabin emid ayah iygo haqad gamukbilaqaqta, mat naqmo in gamuk heltabilaqaqta ham. Mat naqanta aholibdaq katiyta araq a hi usaqta ham.

19 Kwaziqmo Moses in God agomaror waqim ne nagta ham. Teq ne

gilikmanibmat araq diqmaror na agogunun a hi muzin bugaqta ham. Na-gaqgo ne ya inol emnan ginad emay?ham. 20 Haqan on mataw biyahtana bilaqiy, Nog ninol emnan bilaqaq?haqiy. Bugaw meqinta niholib ussani nazaq bilaqaqya haqiy. 21 HaqanYesus gibilan, Ya daq azawayin inaqtaamulikmoqmo eman ne bunmo ginadkabemmo emay ham. 22 Moses negihol abatan asan urotgo adan giqisi-hunta ham. Helmo daq na in Mosesago hib a hi gwahtim ham. Na in igitormagniz gigo hib gwahtimta ham.Teq Moses ago marorib daq na aga-mukan ussa ne muzinad lotu akam-nibmo ne amun matta asan urotaytaham. 23 Moses ago gunun aduganibgamuk bilam, Amun matta gwahtiqidago kam 8 nazaq tihiqiyid teq ne aholabatan asan tuqurot daqay haqad inbilamta ham. Anmuranne gigo amunmatta araq gwahtiqim ossa ago kam8-ta na lotu akamnib tugwahtiqan nelotu akaman ago gununna anadin a hiemad ne amun asan urotmo urotaytaham. LuweqneMosesmaror nagta naitiyon daqay haqad ne nazaq emaytaham. Ari ne lotu akamnib amun asanurotayta ham. Ta teq doh haqad yalotu akamnibmatmoqad osta na aholbunmo wastitayan ne gigem meqintayagay? ham. 24Ne gimebmo daq aholwaqad hid naqmo ne ulum kemimanan meqin haqayta ham. Ne nazaqhi emiy ham. Ne ginad em haseqteq yaqgo daq anononmo ulum kemiyham.

Yesus in naga matin diq?25 On mataw Jerusalem-ubta asor

osim in Yesus gamuk bilaqsa huritadbilaqiy, Mataw aseseqta in mat wolemnan bilaqayta na amatin kawaqmodaqagya haqiy. 26 Ahol waqiy haqiy.In mataw aseseqta ko gimeb gamukbilaqsa in nan araq a hi bulonayhaqiy. Nabag mataw aseseqta ko inago tuhuritim ginad emay, In Kraishaqay daqagya haqiy. 27 Ta teq matko uliq edob bolta na ago i tuhurithaqiy. Ari Krais helmo boldaqta nab

Page 190: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 7:28 187 Jon 7:46mat araq diq in uliq edob osim boltana ago a hi huritdaq haqiy.

28 In nazaq haqsa iyan Yesus Tem-pel ago gel aduganib mataw suleqnegad osimmo in lileyim bilam, Neyaqgo tuhuritiy ye? ham. Ad ya edobbolta na ago ne ginad emay ye? ham.Ya inadibmo a hi bol ham. Mat araqya iqeman bolta ham. In gamuk heltabilaqaqta ham. Teq ne in ago a hihuritayta ham. 29Ya mat na inaq ostaham. Ossa inmo ya iqeman ya boltaham. Nazaq iyan ya in ago tuhuritham. 30Yesus nazaq haqanmo matawna asor in irqurnan haqad tuwaznanton yaqay. Teq haiq. Yesus babgibenab osdaqta na akaman teqmobolsa iyan mataw na a hi waziy. 31 Samataw biyahta na gigo asor kabemmoin Yesus anan helmo tihaq yaqay. Adin bilaq yaqay, Mat ko daq azawayininaqta kabemmo tiqamta haq yaqay.Mat araq boleq mat ko a hi uriyamnagta haq yaqay. Nazaq iyan inmoKrais daqagya haq yaqay.

Juda mataw aseseqta asor hurmeygiqeman Yesus waznan lehiy

32Ari mataw biyahta na Yesus anangamuk kabemmo bilaqsa Farisi tuhu-ritiy. Huritsa mataw tamaz emaytagigo aseseqta na giyogniz Farisi ne-naq in hurmey asor giqeman Yesuswazeq irqurnan tilehiy. 33 Lehan teqYesus tibilam, Ya nenaq kam asitmoa ta osdaiq ham. Oseq teq ya mule-qeq mat ya iqeman bolta na agerabta lehdaiq ham. 34 Lehid teq ne yatiqinagun daqay ham. Ta teq ne yaa hi ibiy daqay ham. Uliq ya le os-daiqta nab ne a hi leh daqay ham.35 Haqan Juda mataw aseseqta na ingimo an bulonim bilaqiy, Na in edoblehid i naguneq ahol a hi waqam?haqiy. Luweq in Grik mataw gigosawab leheq i gisenlul asor nab os-ayta na nenaq osdaq haqiy. Osad inGrik mataw na suleq negdaq haqiy.36 Haqad in bilaqiy, Mat na bilam, Neya inagunad teq ne ya a hi ibiy daqayham haqiy. Teq in bilam, Uliq ya leosdaiqta nab ne a hi leh daqay ham

haqiy. Gamuk na alulin ezaq diq?haqiy.

Yesus yuw dimunta anan bilam37 Ari humab ayahta na ago kam

abebtanta na in kam ayah diqta. Kamnab Yesus eraqim turad in lileyimbilam, Onmataw yuwnanmoqayta nain yaqgo hib boleq yuw uluwiy ham.38On mataw ya inan helmo haqsa teqGod ago mar bilamta nazaq in giholibgwahtiqdaq ham. In gigemab yuwdimunta gwahtiqad in tuteqmo nazaqsibad tuqusdaq ham. 39 Yesus in Godago Bugaw Dimunta anan gamuk nabilam. Abeb on mataw Yesus ananhelmo haqeq teq in Bugaw na tuwaqdaqay. Ari Yesus gamuk bilamta kamnab in ahol abin ayahta waqim amamagerab a hi gwalehsa God ago BugawDimunta og kab a hi gewoqyaq.

On mataw gihol huserim dauh gigeriyiy

40 On mataw na Yesus ago gamukna huritim asor bilaq yaqay, Godago nantut boldaqta na amatin diqkawaqmo tubol haq yaqay. 41 Saasor bilaq yaqay, Ka Krais-mo haqyaqay. Haqsa ta asor bilaq yaqay,Haiq haq yaqay. Krais saw Galiliy-iba hi gwahtiqdaqta haq yaqay. 42 Godago gamuk bilam, Krais in Devit agouliq Betlehem-ub Devit asenlul gimu-ganib gwahtiqdaqta haqad in bilamhaq yaqay. 43Nazaq iyanmataw na gi-nad giger iyan in gimo gihol huserimdauh gigermo tiqiyiy. 44 Sa mataw nagigo asor Yesus wazeq irqurnan ginadbilaqsa teq haiq. In nazaq a hi toniy.

Mataw aseseqta Yesus anan helmo ahi haqiy

45 Nazaq iyan hurmey na muleqimmataw tamaz emayta gigo aseseqtana giyogniz Farisi nenaq gigo hib talehiy. Lehan mataw aseseqta na tis-usumun negiy, Ne nagaqgo mat nawazim ad a hi boliy? haqiy. 46Haqanhurmey na bilaqiy, Mat ko ago gamukin lul araq diq haqiy. Kwaziqmo imat araq gamuk nazaq bilaqsa a hi

Page 191: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 7:47 188 Jon 8:14huritta haqiy. 47 Haqan Farisi bi-laqiy, Mat na ne inaqmo kat neganne in anan helmo haqaymo daqagyahaqiy. 48Mataw marorta bunmo matna anan helmo a hi haqayta haqiy.Sa Farisi bunmo in nazaqmo mat naanan helmo a hi haqaytamo haqiy.49Mataw biyahta na ginad haiq haqiy.In God ago maror Moses igta na agoa hi hurit kemayta haqiy. Nazaq iyanGod kusluw negan in oseq teq time-qniy daqay haqiy.

50-51 Haqan Farisi gigo araq ananNikodemus, mat kwaziqmo Yesus agohib lahta na, in osim gibilan, I mataraq samanta nan ugam nazaq i gigomaror a hi bilam ham. Mat na i gimebturad in naga daqin diq emaqta naago bilaqsa i huriteq teq i in ago daqulum kemam ham. Nazaq a haiq e?ham. 52 Haqan mataw na ameninemim buloniy, Ni inaqmo saw Galiliy-ibta daqagya haqiy. Ni leheq God agomarib gamuk usaqta na ahol ta waqkem haqiy. Ahol waq kemeq teq ni ni-nad em hasdaq haqiy. God ago nantutaraq saw Galiliy-ib gwahtiqdaq nazaqin a hi usaq haqiy. Hikidik haqiy.

[ 53 Ari gamuk na tihiqiyan matawbunmo gibit gibit tilehiy.

8Aw aduw hulosim mat ta araq hure-

qsa in ad Yesus agerab boliy1 Mataw bunmo gibit gibit

tilehsamo Yesus garah anan Olivhaqayta nab tilah. 2 Lehim usimtarommo diq in eraqim Tempel-ib ata lah. Lehan nab on mataw bunmoin ago hib bolan in os woqim osadsuleq tinegyaq. 3 Suleq negsa matawMoses ago gunun hurit kemiyta naasor giyogniz Farisi asor nenaq inaw araq wazim a boliy. Aw na aduwame titonim le mat araq inaq ussa inahol waqad waziyta. Wazim a bolimin liqabmo on mataw bunmo gimebeman titur. 4 Tursa mataw aseseqtana Yesus buloniy, Tisa haqiy, aw kaaduw ame titonim le mat araq inaq

ussa i ahol waqadmo i wazim ningohib a bol haqiy. 5 God ago marorMoses igta na bilam, Aw kazaqta kaamalib gig hunegid in moqan haqadin bilam haqiy. Ari teq ninmo ezaqhaqdaq? haqiy.

6 Mataw na Yesus ulum waqnanhaqad nazaq buloniy, Yesus daq naagamukanbilaq kireh tonid teq innanna ginuwid amalib gwaldaq haqad.Teq haiq. Yesus ahol holosan woqanabakbakan ulum laquwim in abenabmar ogib tiqemyaq. 7 Emsamo matawaseseqta na Yesus a ta susumun ugyaqay. Susumun ugsa Yesus eraqimturad tigibilan, Ne gilikmanib nog diqin aholib daq meqinta haiqta naqmoin ameb diq aw ka amen gig huneganham. 8 Haqad in ahol hulosan tawoqan in ogib mar a ta emyaq.

9 Emsa mataw na in ago gamukna huritim in amulik-mulikmo hu-losadmo tileh yaqay. Mataw marortana ameb lehsa ta biyahta na abeblehiy. In tileh bugan teq aw naamomo Yesus anognib tur. 10 TursaYesus eraqim turad tubulon, Nengham mataw nimalib nan emiyta naedowa? ham. Mat araq nimalibnan emdaqta kabag turaq e? ham.11 Haqan aw na bilam, Mat Iyah hamaraq diq kab a hi turaq ham. An Yesusbilam, Ya inaqmo nan a hi nigdaiqmoham. Ni leh ham. Ad abeb ni daqmeqinta na ta hi em ham.]

Og ka ago saw anuwan Yesus-mo12 Ari Yesus in on mataw ta

gibilenim in kazaq bilam, Yaqmo ogka ago saw anuwan ham. Mat yaimuzeq boldaqta na in romriqab ahi luwdaq ham. Haiq ham. In yainuwanib luwad in kayeqmo tuqosdaqham. 13 Haqan Farisi gamuk nahuritim in Yesus buloniy, Ni nimomonihol anan bilaqaq haqiy. Mat araqnisen baysihim gamuk a hi emaqhaqiy. Nazaq iyan ningo gamuk nain helta a hi haiq haqiy.

14 Haqan Yesus amenin emim gibi-lan, Helmo ham ya imomo ihol anan

Page 192: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 8:15 189 Jon 8:32bilaqaiqta ham. Ta teq yaqgo gamukka in heltaqmo ham. Na ezaqgo ham,ya uliq edob bolta na ago ya tuhuritkem ham. Teq uliq edob ya lehdaiqtana ya tuhuritmo ham. Ari ne yaqgouliq diqmo ago a hi huritayta ham.Ad ya edob lehdaiqta na ne a hi hu-ritaymo ham. 15 Ne mataw og kabtagigo ginadta amalib mataw gilum ke-mayta ham. Yaqmo mat araq a hiulum kemaiqta ham. 16 Ari teq yamat araq ulum kemnan haqad na yaimomo mat na anan a hi bilaqdaiqham. Haiq ham. Ya imam iqemanbolta na inaq i araqibmo nan na bi-laqamta ham. Nazaq iyid i gigo nanin heltaqmo iydaq ham. 17 Negmogigo maror bilam, Mataw giger anulumsiheq nan amulikmo bilaqid teqnan na in heltaqmo tiqiydaq haqad inbilam ham. 18An nazaqmo ya iholyongamuk bilaqsa ya imam iqeman boltana in ya iyon gamuk bilaqaqtamoham.

19Haqanmo Farisi buloniy, Ta ni ni-mam edob osaq? haqiy. Haqan Yesusbilam, Ne yaqgo a hi huritim iyan neya imam ago a hi huritaymo ham.Ari ne yaqgo huriteq teq ne ya imamago tuhurit daqaymo ham. 20 YesusTempel-ib bit aduganmani eman ustanab osad in on mataw suleq negimgamuk na gibilanta. Gibilensa mataraq diq bolim Yesus wazim a hi irqur.Na ezaqgo Yesus ago kam a hi gwah-tiqsa iyan na ago in a hi waziy.

Yesus bilam, Ya lehdaiqta nab ne a hileh daqay ham

21 Ari Yesus a ta gibilenim bilam,Ya ne gihuloseq tilehdaiq ham. Lehidteq ne ya inagunad tiluw daqay ham.Luwad ne gigo daqmeqinta ne giholibsoqoteq ussamo ne inaq tumoq daqayham. Moqeq ya lehdaiqta nab ne a hileh daqay ham.

22 Ari Juda mataw aseseqta na ingamuknahuritim in gimo anbulonimbilaqiy, Ezaqgo in i ginan bilam, Yauliq lehdaiqta nab ne a hi leh daqayham? haqiy. Luweq inmo ahol wolemid moqdaqta na ago in bilaqdaq

haqiy. 23 Haqsa Yesus gibilan, Nemataw og kabta ham. Teq ya ulilibmoosim gehitiyta ham. Ne gibe alulin ogkab usaqta ham. Teq ya ihol alulinog kab a hi usaq ham. 24 Ya negibilenim bilay, Ne gigo daq meqintane giholib soqoteq ussamo ne inaqtumoq daqay hayta ham. Na ezaqgone ya inan helmo a hi haqeq teqne gigo daq meqinta ne giholib ussane inaq tumoq daqayta na ago yanazaq gibilenta ham. 25Haqanmatawna susumun ugim buloniy, Ni nog?haqiy. Haqan Yesus gibilan, Ya kabiyalulin emimgibilenimgibilenimboltanaqmo ham. 26 Yaqgo gamuk kabe-mmo ya ne ginan bilaqdaiqta usaqham. Ad yane gigo daqmeqinta kabe-mmo gilum kemeq ginan bilaqdaiqtausaqmo ham. Ta teq mat ya iqemanbolta na in gamuk helta bilaqaqtaham. Nazaq iyan ya in ago hib nanhuritta naqmo amalib ya onmatawogkabta gibilenaiq ham.

27Ari Yesus in amamanangibilensamataw na ginad a hi em has yaqay.28 Nazaq iyan Yesus gibilan, Ne MatAtatin wazid eraqeq tursa teq neyaqgo tuhurit kem daqay ham. Yadaq araq inadib a hi emaiqta ham.Ya gamuk kagan bilaqaiqta ka yaimammo isihunan ya bilaqaiqta ham.29 Mat ya iqeman bolta na in ya inaqosauqta ham. Osad ya tutimmo inanadmuzim daq emaiqta ham. Nazaqiyan in ya ihulosan ya imomo a hiosaiq ham. 30Yesus gamuk na bilaqanon mataw kabemmo huritim ananhelmo tihaqiy.

Gamuk helta naqmo in on matawgiqamun hasid in samanmo tiluw osdaqay

31 Ari Yesus in Juda on mataw inanan helmo haqiyta na gibilenimbilam, Ne gituw a hi hiqiysa yaqgogamuk muzinad teq ne yaqgodisaipel-mo diq tiqiy daqay ham.32 Ad ne yaqgo nan helta na agoginad tiqem has daqaymo ham.Ginad em hassa nan helta naqmo negiqamun hasid ne samanmo tiluw

Page 193: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 8:33 190 Jon 8:52os daqay ham. 33 Haqan mataw naamenin emim bilaqiy, I Abraham agoanaynayniz asor kawa haqiy. I mataraq ago kabibiy mataw samanta a hiosauq haqiy. Ni ezaq haqad i ginanbilam, Ne giqamun hasid samanmotiluw os daqay ham? haqiy. Ni nazaqbilaqsa i ginad a hi em hasauq haqiy.

34 Haqan Yesus in gigo gamukamenin emim gibilan, Ya helmo negibilenaiq ham. Mat daq meqintaemaqta na in daq meqinta naqmoago kabibiy mat samanta iyim osaqtaham. 35 Kabibiy mat in ago ayahtaago bitab tuteqmo a hi osdaqta ham.Ari mat ayahta na atatin teq in amamago bitab tuteqmo tuqosdaqta ham.36 Nazaq iyan Mat Atatinmo ne giqa-mun hasid teq ne saman diqmo tiluwos daqay ham. 37 Ne Abraham agoanaynayniz osayta na ya inad emaiqham. Ta teq yaqgo gamuk ne gigemabusdaqta na abanan haiq ham. Nazaqiyanneya inol emidmoqgo adanteqinnagunay ham. 38 Ya imam ago hibosad nagah ahol wayta naqmo ago yabilaqaiqta ham. Sa nazaqmo negmogimam gibilanta nazaq ne daq emay-tamo ham.

39 Haqan Juda mataw na ameninemim bilaqiy, I gimam Abraham-mo haqiy. Haqan ta Yesus gibi-lan, Ne Abraham atatniz diq iyeq teqAbraham daq emyaqta nazaq ne emnagiymo ham. 40 Ya God ago hibgamuk helta huritta naqmo gibilensata ne ya inol emid moqgo adanteqintinagunay ham. Daq nawa na in Abra-ham ago daqta nog a haiq ham. 41Negimam diq ago daq ne muzayta ham.Haqan mataw na buloniy, I ginenanin danatab mataw ginaq daq meqintaemad luwim i a hi giqemiy haqiy. Igimam amulikmo na God-mo haqiy.

42Haqan ta Yesus gibilan, God in negimam diq iyid teq ne ya inan ginadbilaq nagiy ham. Na ezaqgo ya Godinaq osim teq ya bolim kawa osaiqham. Inmo ya iqeman bolta ham. Yainadibmo a hi bol ham. 43 Ne ginadsoqotim ussa ne yaqgo gamuk anan

helmo a hi haqayta ham. Nazaq iyanne yaqgo gamuk ka huritim ginada hi em hasay ham. 44 Ne gimamSatan alulibmo ne gwahtiqiyta ham.Nazaq iyan ne gimam na daq emaqtanazaqmo ne emnan ginad emaytaham. Kwaziq diqmo Satan muturgwahtimta nab in mataw ginol emimemim bo muran kawa tiqiyaq ham.In daq helta a hi muzinaqta ham.Na ezaqgo in aholib daq araq heltahaiqgam ham. In nan katiyta naqmoanamren ham. In aholib nan katiy-tamo ussa iyan in nan katiyta naqmobilaqad luwaqta ham. 45 Nazaq iysaiyan ya nan helta gibilensa ne ananhelmo a hi haqayta ham. 46Yaqgo daqmeqinta edowa? ham. Ne gilikmanibnog bilaqdaq? ham. Ari ya nan heltabilaqsa teq ta nagaqgo ne yaqgo nanna anan helmo a hi haqay? ham. 47Onmataw God alulib gwahtiqiyta na inGod ago gamuk huritayta ham. Ta neGod alulib a hi gwahtiqiyta na ago neGod aqez a hi huritayta ham.

Yesus bilam, Abraham a hi gwah-tiqsamo ya tuqosta ham

48 Ari Juda mataw aseseqta nain Yesus ago gamuk amenin emimbilaqiy, I bilaqauq, Ni i gibabunSamariya-ibta gigo araq niholibbugaw meqinta usaq haqauqta nain helmo diq haqiy. 49 Haqan taYesus amenin emim bilam, Ya bugawmeqinta haiqgam ham. Ya imammoabin wazinad iluwaiqta ham. Ta teqne ya ihol abin bilawunaiqta ham.50 Yaqmo ihol abin ayah iydaq haqadya kabiy a hi emaiqta ham. Mat araqya ibin emid ayah iynan anad bilaqsanawa osaqta ham. Mat naqmo teqi tigilum kemdaq ham. 51 Ya helmone gibilenaiq ham. On mataw yaqgogamuk muzin daqayta na in a hikidikmoq daqay ham.

52 Haqan Juda mataw na buloniy,Muran i ningo tuhurit kemauqhaqiy. Hel diqtaqmo ni niholibbugaw meqinta usaq haqiy. Abrahamtumomta haqiy. Teq God ago nantutbunmo tumoq bugiymo haqiy. Ta teq

Page 194: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 8:53 191 Jon 9:14ni bilam, On mataw yaqgo gamukmuzin daqayta na a hikidik moqdaqay ham haqiy. 53 Ezaq? haqiy. Igimam Abraham tumomta haqiy. Teqni Abraham uriyamaq e? haqiy. Godago nantut bunmo tumoq bugiymohaqiy. Ni nihol anan ezaq diq haqadnazaq bilaqaq? haqiy.

54 Haqan Yesus bilam, Yaqmo iholabin iluwid teq ya ibin na ayah a hiiydaq ham. Ta teq ya imam inmoya ibin iluwaqta ham. Mat ne ananbilaqay, I gigo God haqayta naqmoin ya ibin iluwaqta ham. 55 Ta teqne ya imam ago a hi huritayta ham.Ari yaqmo in ago tuhurit kemta ham.Ya in ago a hi huritta nazaq ya ahi bilaqdaiq ham. Ya nazaq bilaqeqya mat katiyta ne ginogmo tiqiynagham. Teq ya God ago huritim ya inago gamuk muz bugaiqta ham.

56 Ne gises Abraham in yaqgo kamka ahol waqnan anad ayahmo bil-amta ham. Ad in yaqgo kam kaahol tuwaqim in agem dimun diq iyaqham. 57 Yesus nazaq bilaqanmo Judamataw aseseqta na tubuloniy, Ningoulig 50 nazaq a hi iyaq haqiy. Ni ezaqtonim Abraham ahol wam? haqiy.58 Haqan Yesus gibilenim bilam, Yahelmo ne gibilenaiq ham. Abra-ham a hi gwahtiqsa yaqmo tuqostaham. 59 In nazaq haqan mataw na gigwaqim Yesus amen hunegeq wolnantonsamo in gimeb ulilemim Tempelago gel asan ban gwahtiqim tilah.

9Mat ame haiqta na awagamun

1 Ari Yesus lehad luwimmo in mataraq ame haiqta ahol tuwam. Matna anen agemabnazaqmogwahtimta.2 Ahol waqsa in ago disaipel era tis-usumun ugiy, Tisa haqiy nog diq daqmeqinta eman mat ka anen agemabusadmo ame hiqiy? haqiy. Matkaqmodaqmeqinta amohaiq in anenamam daq meqinta emiy? haqiy.3 Haqan Yesus amenin emim gibilan,Mat ka daq meqinta a hi am ham.Ta in anen amam daq meqinta a hi

emiymo ham. Haiqgam ham. Matka aholib God ago kabiy emid ulaliysa on mataw ahol waq kem daqayhaqad in ame hiqiyta ham. 4 Muransaw tihastitayim usaq ham. Sa i matya iqeman bolta na ago kabiy sawanuwanibmo emuq ham. Tarom teqtiqiydaq ham. Iyid teq mataw kabiyaraq a ta hi emdaqay ham. 5Ya og kabosad ago saw anuwan iyim osaiqtaham.

6 Haqadmo in ogib kusluwimog inaq buliyim in waqim matame haiqta na ameqnagnib tiqam.7 Emadmo in bulon, Ni leheq yuwakurorqanta anan Silowam haqaytanab ni nime suhol ham. (GamukSilowam na alulin in kazaq, ‘Emanlah’ haqayta.) In nazaq bulonan matame haiqta na lehim ame tisuhol.Suholim ame tihastitayan in saw aholwaq kemadmo muleqim ta bol.

8 Bolan ago uliqab walmataw teqmataw kwaziqmo in mani anan sunnegsa ahol waqiyta na tibilaqiy, Ezaq?haqiy. Mat danib mani anan sunadosyaqta na amatin kawaqmo daqaghaqiy. 9 Haqsa asor ‘Eqe’ haq yaqay.Ka mat naqmo daqag haq yaqay. Saasor ‘Haiqgam’ haq yaqay. Ka in matnaqmo nogta teq ka in mat ta araqhaq yaqay. Haqsa mat na bilaqyaq, Kayaqmo haqyaq. 10 Haqsa teq matawna tisusumun ugiy, Ta ni ezaq tonimnime na dimniy? haqiy. 11 Haqanin gibilan, Mat anan Yesus haqaytana ogib kusluwim og inaq buliyim inwaqim ya imeqnagnib amham. Emimin ya ibilan, Ni leheq yuw Silowam-ub nime suhol haqad in bilam ham.In nazaq ibilenan ya le ime suholantidimniy ham. An muran ya saw aholtuwaqaiq ham. 12 Haqan mataw nabuloniy, Ta mat na edowa? haqiy.Haqan in bilam, Yowo ham. Ya a hihurit ham.

13 Haqanmo mataw na in mat amehiqiyim osta na waqim ad Farisi gigohib tilehiy. 14 (Na Yesus ogib kus-luwim og inaq buliyim in waqim matna ameb eman ame hastitayta na

Page 195: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 9:15 192 Jon 9:34in Juda gigo lotu akamnib kabiy naamta.) 15 Nazaq iyan Farisi in matna tisusumun ugiy, Ni nime ezaq diqtonim dimniy? haqiy. Haqan ingibilan,Mat na ogib kusluwimog inaqbuliyim in waqim ya imeb am ham.Eman ya le ime suholim ya saw aholtuwaqaiq ham. 16 Haqanmo Farisiasor bilaqiy, God mat na eman a hibolta haqiy. In i gigo lotu akaman agogunun a hi muzinaqta haqiy. Haqsata asor bilaqiy, Ezaq teq mat aholibdaq meqinta usaqta na in anad em-samo daq azawayin inaq kazaq gwah-tiqdaq? haqiy. Farisi nazaq haqadin gimo gihol huserim dauh gigertiqiyiy. 17 Nazaq iyan Farisi in matame hiqiyim osta na a ta susumunugiy, Ni mat nime eman hastitayta naanan ninad ezaq emaq? haqiy. Haqanin bilam, Mat na in God ago nantutaraq ham.

18 Ari Juda mataw na in mat naame haiqmo osim teq ame dimniytana anan helmo a hi haq yaqay. Nazaqiyan in mat ame dimniyta na anenamam gimen nan eman in tuboliy.19 Bolan in susumun negim gibileniy,Ka ne giger gitatin e? haqiy. Kane ame haiqmo emiyta ye? haqiy.Ezaq tonim in saw ahol tuwaqaq?haqiy. 20Haqan in anen amam gamukamenin emim bilaqiy, Ka i giger gigoamunta haqiy. Teq in ame haiqmo iemta haqiy. 21 Ta teq muran in ezaqtonimame sawahol tuwaqaqta na agoi a hi hurit haqiy. Ad nog diq iname emanhastitayta na i a hi huritmohaqiy. Ne inmo susumun ugiy haqiy.In mat ayah tiqiyta haqiy. Inmo ahol-men gamuk tibilaqdaq haqiy. 22 Matna anen amam in Juda mataw as-eseqta na ginan rabad iyan in nazaqbilaqiy. Na ezaqgo Juda mataw natekomo an aduganwazim bilaqiy, Mataraq Yesus anan Krais haqid teq na ibit humab wolaytab muzid in i ginaqlotu a ta hi emdaq haqad in bilaqiy.23 Nan asen naqmo ago mat na anenamam bilaqiy, In mat ayah tiqiytahaqiy. Ne inmo susumun ugiy haqiy.

24 Nazaq iyan Farisi in mat amehiqiyim osta na gime gigerta bulonanbolan in buloniy, Ni God amomo abinwazid eraqsa teq ni gamuk heltaqmoi gibilen haqiy. I mat na ago tuhurithaqiy. In daq meqinta emaqta haqiy.25Haqanmat ame dimniyta na in gigogamuk amenin emim gibilan, Mat nadaq meqinta emaqta o haiqta na ya ahi hurit ham. Ya nagah amulikmo agohuritta na in kazaq ham. Kwaziqmoya ime haiqmo osta teq muran yasaw ahol tuwaqaiq ham. 26 Haqanmataw na buloniy, Mat na ezaq diqnitonan teq ni nime hastitay? haqiy.27Haqan in gibilan, Ya tigibilenta teqne huritnan gituw hiqiyaq ham. Neginad ezaq diq emad ne a ta huritnanbilaqay? ham. Ne inaqmo ingo dis-aipel iynan haqad ne susumun yagayye? ham. 28 Haqan Farisi in matna bilawunim buloniy, Ninmo in agodisaipel-ta haqiy. Ari igmo Moses agodisaipel-ta haqiy. 29God in Moses-mogamuk bulonta naqmo ago i tuhurittahaqiy. Ta teq mat nawa na in edobbolta na i a hi hurit haqiy.

30 Haqan mat na in Farisi gigogamuk amenin emim gibilan, Ne gigogamuk nawa ne bilaqayta na in lularaq diq ham. Mat na edob boltana ago ne a hi huritayta teq in yaime eman tihastitay ham. 31 God inmataw daq meqinta emayta giqez ahi huritaqta ham. Na ago i bunmotuhuritta ham. Ari mat God abin waz-inad anad muzinsa teq God in aqeztuhuritdaq ham. 32 Kwaziq diqmo ogmutur gwahtimta nab iyim bolim bomuran kam kab aw araq amun amehaiqta eman teq abebmat araq in ameeman hastitayta na awagamun araqdiq i a hi huritta ham. 33 Ari God inmat na emid a hi bolta iyid in daq araqa hi em nagta ham. 34 Haqan matawaseseqta na amenin emim buloniy, Nininen niqamta nab ni daq meqintaemad luwim bo muranmo haqiy. Nimat nazaqta iyim osadmo ni i suleqigaq e? haqiy. Haqadmo in mat nabaymuzan tilah.

Page 196: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 9:35 193 Jon 10:12Mataw Yesus anan helmo a hi

haqayta na in bilaqnemataw gime haiqtanog

35Ari Farisi mat na baymuzan lahtana ago Yesus huritim in mat na na-gunim le ahol waqad tubulon, Ni MatAtatin anan helmo haqaq e? ham.36Haqanmat na bilam,Mat ayah ham.Mat Atatin na nog? ham. Ni yaibilenid teq ya in anan helmo tihaq-daiq ham. 37 Haqan Yesus bulon, Nimat na ahol tuwam ham. Mat namuran ni ninaq gamuk emaq kaqmoham.38 Haqan mat na bilam, Iyahta hamya ninan helmo tihaqaiq ham. Haqadin abakbakan ulum laquwim turadYesus abin tiqiluw. 39An Yesus bilam,Ya mataw gilum kemnan haqad ogkab bolta ham. Gilum kemsa matawgime haiqta na saw ahol tuwaq daqayham. Sa mataw bilaqay, I saw aholtuwaqauq haqayta na in gime tihiqiy-daq ham.

40 Haqsa Farisi asor Yesus agerabturad gamuk na tuhuritiy. Huritimin Yesus buloniy, Ezaq? haqiy. Iinaqmo gime hiqiyim osauqta ye?haqiy. 41 Haqan Yesus gibilan, Nemataw gime haiqta iyeq teq ne gigodaq meqinta na amenin a hi waqnagiy ham. Ta teq ne bilaqay, I gimesaw waqauqta haqayta ham. Nazaqiyan ne gigo daq meqinta na giholibus tutsa ne teq amenin tuwaq daqayham.

10Sipsip ginamren dimunta na Yesus-

mo1 Ari Yesus bilam, Hel diqtaqmo ya

ne gibilenaiq ham. Mat sipsip gigogel ago dan ezab le a hi gwahtiqaqtana in mat arin inaqta ham. Matnaqanta in gel asanban luwadgel itiy-onim adugan ban gwahtiqaqta ham.Nazaq iyan in bilaqnematmatawgigobit wolim gigo nagah rin tonaqta nanog iyaqta ham. 2 Ari mat dan ez-abmo lo gwahtiqaqta naqmo in sip-sip ginamrenmo diq ham. 3 Kabibiy

mat gel ago dan ez wamuzim os-aqta na in sipsip ginamren diq bolsaahol waqad in ayon dan tihas ugaqtaham. Teq sipsip in ginamren naaqez huritayta ham. Sipsip ginam-ren na in sipsip amulik-mulikmo gi-nan biyim gililewunad giqad asaniblehaqta ham. 4 In ago sipsip bunmogiqad asanib lehad inmo danmeblehaqta ham. Lehsa sipsip in matna aqez hurit kemim in muzim inaqlehayta ham. 5Sipsip na inmat amotaa himuz daqayta ham. Haiqgam ham.Inmat amota na rabunad tuk daqaytaham. Na ezaqgo in ginamren amomoaqez huritayta na ago ham. 6 Yesusgamuk awowun ka amalib Farisi na-gan gibilanta teq in gamuk awowunna alulin diq ginad a hi em hasiy.

7 Nazaq iyan Yesus ta gibilan, Yahelmo ne gibilenaiq ham. Sipsipgigo gel ago dan ez na yaqmo ham.8Mataw bunmo ya a hi bolsa in amebboliyta na in mataw girin inaqta teqin mataw danib giwazim ginolim gigonagah samanmo waqiyta amatawunham. Teq sipsip in mataw na giqeza hi huritiy ham. 9 Yaqmo gel agodan ezmo diq ham. Mat aw nogyaqgo hib boleq yaqgo gel aduganibgwahtiqid God in gilumsiheq tigiwaq-daq ham. Giwaqid teq on matawna lo gwahtiqad ge gwahtiqad loqgwagelad didaq waqad tiluw daqayham. 10 Mat arin inaqta na in sipsipgirin toneq gimeqin tonad ginol emidmoqgo haqad in bolaqta ham. Matnaqanta in kabiy araq ago a hi bolaqtaham. Ta teq ya sipsip giqemid inkayeqmo dimunmo osgo haqad boltaham. Ya giqemid kayeqmo ossa yaqgoos dimunta na in giholib ame gwaleqtuqusdaq ham.

11 Yaqmo sipsip ginamrenmo diqham. Nazaq iyan yaqgo sipsip anonondiqmo giwamuzaiqta ham. Mat sipsipanononmo giwamuzaqta na in agosipsip ginadin emad in gimen aholnog hulosaqta ham. 12 Ari kabibiymatmo teq in sipsip giwamuzaqta agoanawun waqaqta naqmo in anadin

Page 197: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 10:13 194 Jon 10:31emaqta ham. In sipsip ginadin diq ahi emaqta ham. Na ezaqgo in sipsipginamren a haiqta ham. In mani-mo anadin emad luwsa gaun kwasiktabolsa in ahol waqadmo in ago sip-sip gihulosad tukaqta ham. Tuksagaun kwasikta na sipsip gimug ni-nalad gimuzan haresmo lehayta ham.13Mat nazaq emaqta na in ago sipsipginadin a hi emad in mani-mo anadinemaqta ham.

14-15 Ari yaqmo sipsip ginamrenmodiq ham. Ya anonon diqmo giwa-muzaiqta ham. Ya imam in yaqgohuritsa ta yaqmo ya imam ago huri-taiqtamo ham. Ad nazaqmo ya igosipsip gigo huritsa ta yaqgo sipsip inyaqgo huritaytamo ham. Ad teq yaigo sipsip ginadin emad ya in gimenihol nog hulosdaiq ham.

16 Yaqgo sipsip ta asor saw araqabluway ham. In yaqgo sipsip gihuma-ban kab luwayta ka gigo asor a haiqtaham. Ya sipsip en ta araq na gililewu-nid in ya iqez huriteq yaqgo hib bolsaya giwaqeq giqad yaqgo gel aduganible tugwahtiqdaiq ham. Gwahtiqid teqyaqgo sipsip bunmo in en amulikmoiysa sipsip ginamren na amulikmotiqiydaqmo ham.

17 Yaqgo sipsip ginadin emad yain gimen ihol nog hulosdaiqta ham.Nazaq iyan ya imam in ya inan anaddiq bilaqaqta ham. Ya sipsip gimenihol nog huloseq teq ya kayeq ta iy-daiq ham. 18 Mat araq anadibmo ahi inol emdaq ham. Haiqgam ham.Yaqmo inadibmo ihol nog tuhulos-daiq ham. Ya inadibmo ihol noghulosdaiqta na ago zaway ya iholibusaqta ham. Teq ya inadibmo kayeqta iydaiqta na azawayin yaqgo hibusaqtamo ham. Ya daq nazaq emgohaqad ya imam ibilanta ham.

19 Ari Juda mataw aseseqta naYesus ago gamuk na huritim in gi-nad giger iyan in gimo gihol huserimhumab giger tiqiyiy, teko in emiytanazaq. 20 Iyim mataw na asor kabe-mmo Yesus anan bilaq yaqay, Bugawmeqinta aholib ossa in anad agadan

iyaq haq yaqay. Nagaqgo i ago gamukhuritam? haq yaqay. 21 Sa asor bi-laq yaqay, In gamuk bilaqaqta na inmat ago bugaw meqinta aholib ussagamuk bilaqaqta na nog a hi iyaqhaq yaqay. Mat ago bugaw meqintaaholib usaqta na in ezaq mat amehaiqta wastitayid ame hastitaydaq?haq yaqay.

Juda mataw Yesus gihar ug yaqay22 Ari kam nagab uliq Jerusalem-ub

humab araq ayahta ago akaman tug-wahtim. Kam na kwaziqmo Tempelmeqniyan Juda gisesan wastitayimasirin tonimadanin hasiyta na anadinemgo akaman. Ulig bunmo saw amu-ditqan diq iyyaqta na akamnib kamna gwahtiqaqta. 23 Kam nab YesusTempel ago gel aduganib gwahtiqimle veranda sisaqta anan Solomon agoveranda haqayta nab gwalim in lehbolad tiluwyaq. 24 Luwsa Juda matawaseseqta na Yesus agerab bolim lilutugim turadmo in bulonim bilaqiy,Kam gineh teq ni i gibilen kemdaq?haqiy. Ni Krais iyeq teq ni bilaq sire-qeqmo i gibilen haqiy.

25 Haqan Yesus in gigo gamukamenin emim bilam, Ya ne tigibilentaham. Teq ne helmo a hi haqiy ham.Kabiy ya imam abinib emaiqta na inya ihol alulin ago ne gibilen kemaqtaham. 26 Teq ne ya inan helmo ahi haqayta ham. Ne yaqgo sipsip ahaiqta ham. Nazaq iyan ne ya inanhelmo a hi haqayta ham. 27 Yaqgosipsip ya iqez huritayta ham. Teq yain gigo huritsa in ya imuzim inaq bo-layta ham. 28Ya igo sipsip giqemid inkuluwa-kuluwmo osad a hikidik moqdaqay ham. Sa mat araq yaqgo sipsipya ibenab a hi giwaqdaq ham. 29 Yaimam inmo yaqgo sipsip na giyagtaham. Teq in og ka ago zaway bunmogiquriyamim osaqta ham. Nazaq iyanmat araq ya imam abenab yaqgo sip-sip na a hi giwalemdaq ham. 30 Yaimam inaq i mat amulikmoqmo iyimosauqta ham.

31 Yesus nazaq haqanmo Judamataw aseseqta na gig waqim Yesus

Page 198: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 10:32 195 Jon 11:9amen a ta hunegnan toniy. 32 SaYesus bilam, Ya Gimam Iyahtaago kabiy dimdimunta kabemmotigiqisihun ham. Kabiy dimdimuntana gilikmanib edo diq ago ne yaqmengig tuhunegnan tonay? ham.33 Haqan mataw na bilaqiy, I kabiyaraq dimunta ago ninmen gig a hihunegauq haqiy. Haiq haqiy. Ni Godbilawunaqta naqmo ago i ni ninolnanginad emauq haqiy. Ni mat diqmoaraqta teq ni bilaqaq, Yaqmo Godhaqaq haqiy. Na ago i ninmen gigtuhunegnan haqiy. 34 Haqan Yesusgibilan, God ago maror Moses martonta nab gamuk araq kazaq usaqham. Gamuk nab God kazaq bilamham.Yaqmo ne ginan bilay, Ne god-mo hay

ham. Buk Song 82.635God agomarib in onmatawGod agogamuk waqiyta na ginan ‘god’ haqanusaqta ham. Ussa mat araq diq inGod ago mar na emid samanta iygobiyab a haiq ham. 36 Ari ya imam inya itowun emim aholyon tiqiwamtaham. Iwaqim iqeman ya og kab boltaham. Nazaq iyan ya ihol anan bi-laqdaiq, Ya God Atatin nazaq ya ahi bilaqdaiq e? ham. Nagaqgo neya imalib nan emim bilaqay, Ni Godbilawunaq haqay? ham.

37 Ya imam ago kabiy diq a hi emsateq ne ya inan helmo hi haqiy ham.38 Ari ne yaqgo gamuk anan helmohaqnan ginadnad emad teq ne yaimam ago kabiy ya emaiqta naqmone ahol waq kemad teq ne ya inanhelmo haqiy ham. Ne yaqgo kabiyahol waqad ya inan helmo haqeq teqne ginad tiqem has daqay ham. Ginadem haseq ya imam yaqgo hib ossa yain ago hib osaiqta na ago ne tuhu-rit daqay ham. 39 Haqanmo matawna Yesus wazeq irqurnan tonsa ingiquriyamim tilah.

40 In muleqim ta lehad in yuwJodan urotim saw kwaziqmo Jon in

mataw huz negyaqta nab in gwah-tiqim tuqos. 41Ossa mataw kabemmoin ago hib tubol yaqay. Bolad in bilaqyaqay, Jon in ago gamuk ulumsihaddaq araq azawayin inaqta emsa i ahola hi waw haq yaqay. Ta teq gamukbunmo in mat ka anan bilamta na inhelmo diq haq yaqay. 42 Ad saw nabmataw kabemmo Yesus anan helmotihaqiy.Yesus uliq Jerusalem sawJudiya-ibta nab lehan Judagigo mataw marorta na inwol emnan ginad emiy

11Lazarus moqan Yesus lilewunan ta

eram1 Ari mat araq anan Lazarus uliq

Betaniy-ibta na moqad us. Uliqna in Mariya abab Marta inaq gigouliqta. 2Teq awmasil ahurandimuntawazbalan Iyahta asenab woqan inaqensanib bayta na Mariya-mo.* Samat moqad usta na in Mariya ahiy.3 Ari mat na moqad ussa in ahiyangiger na nan eman Yesusago hib lehan in bilaqiy, Iyahta haqiymat ni anan ninad bilaqaqta na tumo-qaq haqiy. 4 Haqan Yesus nan na hu-ritim bilam, Moq na in mat moq has-daqta a haiq ham. Moq na on matawgiqemid in God abin iluw daqaytaham. Iluwsa daqna amalib GodAtatinabin ayah tiqiydaqmo ham.

5 Yesus in Marta ama inaq teq ingihiy Lazarus inaq ginan anad diqbilaqyaqta. 6 Nazaq iyan in Lazarusmoqad usaqta na huritim in kamgigermo a ta os, uliq in osta nab.7 Osim teq in ago disaipel gibilan, Imuleqeq saw Judiya-ib ta lehuq ham.8 Haqan disaipel buloniy, Tisa haqiymuran kawa Juda mataw aseseqta nain ni nimalib gig hunegeq ninol em-nan haqad ginad usaq haqiy. Teq ninab a ta lehnan bilaqaq e? haqiy.9Haqan Yesus gibilan, Saw hastitayim

* 11:2: Jon 12.1-8 nab teq ni Mariya Yesus asenab masil wazbalta na awagamun ahol waqdaq.

Page 199: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 11:10 196 Jon 11:36le imisor iyaqta nab zeq huramad us-aqta ham. Ussa mat zeqab luwad a hiwoqaqta ham. In og ka anuwan aholwaqad dimunmo luwaqta ham. 10 Arimat taromab luwaqta na in woqnanwoqnan tonad luwaqta ham. Na eza-qgo in ame romriq iysa in saw ahol ahi waqaqta ham.

11 In nazaq bilaqim teq in gibi-lan, I gigo kadoy Lazarus tuqusaqham. Sa ya leheq wazid tiqeraqnanham. 12Haqan in ago disaipel buloniy,Iyahta haqiy in usmo usaqta iyeq inteq tidimniydaq haqiy. 13Na Yesus inLazarus tumom haqad bilamta teq di-saipel ginad a hi emiy. In ginad emiy,In us diq usaq haqiy. 14 Nazaq iyanYesus gibilen hasim bilam, Lazarustumom ham. 15 Ad in moqsa ya inaqa hi osta na in dimun diq ham. Yane ginadin emad ya inad tidimniyaqham. Muran ne ya inan helmo tihaqdaqay ham. Ari i mat na ago hiblehuq ham. 16 Haqan Tomas, ananaraq Didimus haqayta na, in disaipelta asor na gibilan, O tob iysa i inaqleheq inaq moquq ham.

On mataw moqiyta teq eraq daqaytana alulin Yesus-mo

17 Ari Yesus le uliq Betaniy-ibgwahtiqim Lazarus kam aweweqmohodhodab tuqusta na ago in tuhu-rit. 18 Uliq Betaniy in Jerusalemagerabmo usaqta. In pesan diq ahaiq, 3 kilomita nazaq in usaqta.19 Nazaq iyan Juda on mataw kabe-mmo uliq ayahta nab osim in Martaayow Mariya inaq gigerab boliy, ongiger na gihiy amatqanta moqan inginad waqnan haqad. 20 Ari Martain Yesus bolaqta na abin huritadin eraqim adanin tilah. Sa Mariyabitabmo os. 21 Ossa Marta lehimYesus tubulon, Iyahta ham ni kabosta iyid ya ihiy a hi moq nag ham.22 Teq ya inad emaiq ham. Ni Godinaq gamuk emad nagah araq agosusumun ugid in tiqemnigdaq haqaiqham. 23 Haqan Yesus bilam, Ni ni-hiy teq tiqeraqdaq ham. 24 HaqanMarta bilam, Kam abebtanta nab

teq in eraqdaqta na ago ya tuhuritham, kam on mataw bunmo hod-hod huloseq eraq daqayta nab ham.25 Haqan Yesus bulon, Mataw hod-hodab eraq daqayta na alulin yaqmoham. Teq mataw kayeqmo kuluwa-kuluwmo osayta alulin na yaqmoham. Mat ya inan helmo haqadosim moqaqta na in teq kayeq ta iy-daq ham. 26 Teq on mataw og kabkayeqmo osad ya inan helmo haqaytana in moqeq a hi moq has daqay ham.In kayeqmo kuluwa-kuluwmo tuqosdaqay ham. Ni yaqgo gamuk ka ananhelmo haqaq e? ham. 27Haqan Martabulon, Eqe ham, Iyahta ham. Ya inademaiq, Ni Krais haqaiq ham. Ni Godatatinmo haqaiq ham. God mat emidog kab bolnan anad usta na amatinninmo ham.

Yesus Lazarus anan anad meqniysagam

28 Marta gamuk na tibilaqim inmuleqim ta lehim in amikqan Mariyawaqim ad adek ban loqim kiskismobulon, Tisa tubolim osad in ni ninansusumunaq ham. 29 Haqan Mariyagamuk na huritim in hidmo eraqimYesus ago hib tilah. 30 Yesus uliqaba hi gwahtiqad in saw Marta lehimahol wamta nab luwsa Mariya inagerab lah. 31 Lehsa onmatawMariyaanad waqad inaq bitab osiyta na inMariya hidmo eraqim asanib lehsaahol waqad in muzim inaq tilehiy.In ginad emiy, Aw ka hodhodab gaqwaznan lehaq haqiy. 32Haqsa MariyaYesus agerab bolim ahol waqad anog-nib abakbakan ulum laquwim turadteq in bilam, Iyahta ham ni kab ostaiyid ya ihiy a hi moq nag ham.

33 Haqan Yesus in Mariya gaqsaaholwaqad teq Juda onmatawMariyainaq boliyta na inaqmo gaqsa ingibiyad in ahol afaqan iyad anad time-qniyyaqmo. 34 Anad meqniysa inbilam, Mat na asan edob emiy? ham.Haqan in buloniy, Iyahta haqiy, boleheq ahol waq haqiy. 35Haqan Yesuslehim ahol waqad in tigam. 36 GaqsaJuda mataw nab turiyta na bilaqiy,

Page 200: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 11:37 197 Jon 11:55Ahol waqiy haqiy. Mat ko in matmomta na anan anad diq bilaqyaqtahaqiy. 37 Haqan teq ta asor bilaqiy,Mat ko in mat ame haiqta na wasti-tayan in ame hastitayta haqiy. Tanagaqgo in mebmebmo bolim matmomta ka moqad kayeqmo banabussa a hi ulumsih? haqiy.

Yesus Lazarus bulonan hodhodaberam

38Ari Yesus ahol afaqan iysa in hod-hod agerab tilom. Hodhod na in gigibyay emim aduganib mat asan emimteq in gig ayahta ulum buliyan loqimyay aqez ituqim usta. 39 Teq Yesushodhod agerab loqimmo tibilam, Neyay aqezab gig usaqta na walemiyham. Haqan mat momta na ahiyMarta bilam, Iyahta ham in asan kamaweweqmo hodhodab tuqusim ahu-ran tiqiy ham. 40 Haqan Yesus bu-lon, Ya tinibilen ham. Ni ya inanhelmo haqeq teq ni God ago zawayahol tuwaqdaq hay ham. Na ni anadina hi emaq e? ham. 41 In nazaqhaqanmo mataw yay aqezab gig ustana tuwalemiy. Waleman Yesus ameulilib gwalsa in bilam, Ya imam hamni ya iqez tuwazta na ago ya eseynigaiq ham. 42 Ni tutimmo ya iqezwazaqta na ya tuhurit ham. Teq yaon mataw kawa turayta ka ginadinemad ya in gimeb ni ninaq gamukkawa tibilaqaiq ham. Bilaqsa teq niya iqeman bolta na ago in anan helmohaq daqay haqad ham. 43 In gamuk natibilaqim teq in lileyim bilam, Lazarusham ni bo gwahtiq ham. 44Haqanmomat momta na abensenab tubusanhiksireqim amalib net muziyta na-gan teq tubusan araq anobun isihanusta na inaqmo in bo asanib tugwah-tim. Gwahtiqan Yesus in mataw nabturiyta na gibilan, Hasid in luwanham.

Mataw marorta Yesus wol emid mo-qgo an adugan waziy

(Matyu 26.1-5; Mak 14.1-2; Luk 22.1-2)

45 Ari Juda on mataw Mariya inaqbolim hodhod agerab turiyta na in

Yesus daq amta na ahol tuwaqiy. Aholwaqad kabemmo in anan helmo ti-haqiy. 46 Ta teq in gigo asor Farisigigo hib lehim Yesus daq amta naago tigibileniy. 47 Gibilenan matawtamaz emayta gigo aseseqta na giyo-gniz Farisi nenaq in Juda gigo kaunselayahta na amatawun bunmo gibile-nan bolim humab tuwoliy. Humabwolim in bilaqiy, Teq i ezaq tonam?haqiy. Mat na daq azawayin inaqtakabemmo emaqta haqiy. 48 I mat naadanin a hi qwayid in nazaq em tutsamataw bunmo in anan helmo tihaqdaqay haqiy. Sa teq Rom huriteqin boleq i gigo Tempel wol inerad ini gimuzid i og ka hulosad haresmoleheq mataw ta asor gigo ogib beg-begta iyeq osam haqiy.

49 Haqsa in gigo araq anan Kayafashaqayta in ulig nab tamaz mat dan-mebta iyim osta na in eraqim tigibi-lan, Ne ginad haiq ham. 50 I bunmohiqiy bugamta na in meqin ham.Ari mat amulikmo i gimen moqid ibunmo dimunmo osamta na in dimunham. Na ne ginad a hi emay ye?ham. 51 Na in anadibmo gamuk naa hi bilamta. Haiqgam. In ulig nabtamaz mat danmebta iyan God-moanad ugan in Yesus Juda onmataw gi-men moqdaqta na ago bilamta. 52TeqYesus in Juda on mataw gimomo gi-men moqdaqta nazaq a haiq. In Godago onmin og saw bunmo osayta nagirom tonid inmataw en amulikmo iydaqay haqad in bunmo gimen moq-daqta. 53Ari Kayafas nazaq haqan nabmataw aseseqta na in Yesus wol emidmoqgo adanteqin tinagun yaqay.

54 Nazaq iyan Yesus in Juda gimebulalab a ta hi luwyaq. In saw na hu-losim le uliq abebtanta anan Efrayimhaqayta nab in ago disaipel nenaqtuqosiy. Uliq na abun ban saw samandiqta aquliqin haiqta usaqta.

55 Ari Juda gigo kam ayah diqtaanan Pasova haqayta na akamanbolim sinsin tiqiy. Iyan kam na a higwahtiqsamo Juda mataw kabemmoin gihol udineq gihol wastitayid teq

Page 201: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 11:56 198 Jon 12:15kam ayahta na gwahtiqan haqadin uliq Jerusalem-ub tugwalehiy.56Gwalehim in Yesus anan sawwaqadteq in Tempel ago gel aduganibgwahtiqim turad in an tisusumunug yaqay, Ne ginad ezaq emay?haq yaqay. Yesus humab kab a hiboldaq daqagya haq yaqay. 57 Namataw tamaz emayta gigo aseseqtana giyogniz Farisi nenaq in tekomomataw gibilenim bilaqiy, Ne Yesusedob osaqta na ago huriteq teq ne boi gibilenid i tuwazam haqiy.

12Mariya masil ahuran dimunta Yesus

asenab wazbal(Matyu 26.6-13; Mak 14.3-9)

1 Ari abeb kam 6 nazaq le ti-hiqiyid teq Juda gigo lotu akamanayahta ananPasovahaqayna tugwah-tiqdaqta. Kam nab Yesus muleqimLazarus ago uliq Betaniy-ib ta lah.Mat naqmo moqan Yesus hodhodabwazan eramta. 2 Lehan uliq nab inamen didaq tuqoyiy. Oyim Marta di-daq soqoreq a bolsa Lazarus in matawnenaq didaq neqad os yaqay. 3 OssaMariya in masil anan nard haqaytaanawun ayahmota na asor wazim abo Yesus asenab wazbalan woq buganteq in aqensanib tubayyaq. In nazaqemsamasil na ahuran dimun diqta bitadugan tuwaleq ton bug.

4-5 Sa ta Yesus ago disaipel araqJudas uliq Kariyot-ibta na bilam, Na-gaqgo i mataw ginaghan haiqta gihu-losauq? ham. I masil ahuran dimuntana mat araq inaq zayeq 300 kinanazaq waqeq mataw ginaghan haiqtana neg nagta ham.* Mat naqmo teqYesus bab gibenab emdaqta na am-atin. 6 Teq in mataw gina haiqtana ginadin emad nazaq a hi bilam.Haiqgam. In mat rin tonaqta iyim innazaq bilamta. Na ezaqgo in Yesusago disaipel nenaq gigo hululut maniemayta na wamuzyaqta amatin. Ad

hululutib mani usta na asor in hikri-nad aholyon waqyaqta. 7 Ari Yesusnan na huritim bilam, Ne aw ka hu-losiy ham. Ya moqid mataw iyayton daqayta nab aw ka masil ahurandimunta na ya iholib emgo haqad inzayan usta ham. 8 Tutimmo matawginaghan haiqta na ne nenaq osaytaham. Ari yaqmo ne nenaq tuteqmo ahi osdaiq ham.

Juda gigo mataw aseseqta Lazaruswol emgo bilaqiy

9 Juda mataw biyahmo Yesus uliqBetaniy-ib osaqta na huritim in aholwaqnan tuboliy. Teq mataw naYesus amomo ahol waqnan a hi boliy.Haiqgam. In Lazarus mat Yesus hod-hodab wazan eramta na inaqmo aholwaqnan haqad boliy. 10-11 Juda matawkabemmo in Lazarus moqim ta er-amta na ago huritim in mataw tamazemayta gigo aseseqta na gihulosadin Yesus ago hib bolad anan helmotihaq yaqay. Nazaq iyanmataw tamazemayta gigo aseseqta na in Lazarusinaqmo wol emid moqgo ginad emiy.

Yesus king nog iyim le uliqJerusalem-ub gwahtim

(Matyu 21.1-11; Mak 11.1-11; Luk19.28-40)

12 An tarom iyim saw tihastitayanYesus eraqim Jerusalem-ub tilah.Lehsa on mataw dauh kabemmoPasova ahumabun ahol waqnanhaqad Jerusalem-ub bolim osiytana in Yesus bolsa abin tuhuritiy.13 Huritim in ay anan det haqaytana aben giwaqim teq in Yesus aholwaqnan adanin tilehiy. Lehad in bilaqyaqay,

God abin soriy haq yaqay.Mat ka Iyahta abinib bolan iyan i

ginad bilaq gigayinaq haq yaqay.Mat kaqmo in Isrel gigo king haq

yaqay.14 Haqsa Yesus donki minminta

araq ahol waqim in amalib osim tile-hyaq. God ago marib gamuk usaqtanazaqmo in am. 15Gamuk na bilam,

* 12:4-5: 300 kina na in bilaqne mat araq ulig amulikmo aduganib kam bunmo kabiy emdaqta ameninnog.

Page 202: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 12:16 199 Jon 12:34Ne on mataw uliq Sayon-ibta ham

ne hi rabiy ham. Ahol waqiyham. Ne gigo king nawadonki amidon amalib osim bo-laq ham. Sekaraya9.9

16 Kam nabmo Yesus ago disaipelgamuk na alulin ago ginad a hi emhasiy. Abeb God Yesus abin ayahtatuqugan teq in daq na anadin a taemiy. Anadin emad in ginad emiy,God ago marib gamuk Yesus anan bil-amta nazaqmo diq on mataw in ayonem ugiy haqiy.

17 Teq Yesus Lazarus lilewunanhodhodab ge gwahtiqsa on matawkabemmo nab turad ahol waqiyta.Ahol waqim in nagah gimeb aholwaqiyta na tekomo uliq-uliqgo tibi-laqiy. 18 Bilaqsa on mataw biyahta nain Yesus daq azawayin inaq amta naago huritim in ahol waqnan adaninlehiyta. 19Lehsa Farisi gibiyad in gimoan bulonim bilaqiy, I ginad emuqhaqiy. I mat ko adanin qwaygo aka-mun tihiqiy haqiy. I ko gibiyuq haqiy.On mataw bunmo in anan helmohaqad muzim inaq tilehay haqiy.

Grik mataw asor Yesus ahol waqnanboliy

20 Ari on mataw biyahmo Juda gigolotu akaman ayahta na ahol waqnanbolsa in gilikmanib Grik mataw asornenaq tuboliymo. 21 Bolim in Filipago hib lehiy. Filip in uliq Betsaidasaw Galiliy-ibta amatin. Nazaq iyanmataw na Filip ago hib lehim tis-usumun ugiy, Mat ayah haqiy i Yesusahol waqnan bol haqiy. 22 HaqanFilip le Andru bulonim teq in gigerle Yesus tubuloniy. 23 Bulonan Yesusin gigo gamuk amenin emim gibilan,Mat Atatin ahol abin ayahta waq-daqta na akaman muran tugwahtimham. 24 Ya helmo ne gibilenaiq ham.Wit anagin ogib woqeq a hi moqeqna in anon a hi emdaq ham. Inamulikmoqmo usdaq ham. Ari witanagin na ogib woqeq moqeq teqin ahokan gwaleq anon kabemmotiqemdaq ham. 25 On mataw in gimo

gihol anadin diq emayta na in giholawitan tihik hules daqay ham. Ari onmataw og kab osad in gihol anadina hi emayta na in kuluwa-kuluwmotuqos daqay ham. 26 Mat aw nogyaqgo kabiy emnan ginad bilaqaqtana in ya imuzeq tubol daqay ham. Aduliq ya osaiqta nab in tuqos daqaymoham. Osad in yaqmen kabiy emsaGimam Iyah in gibin tiqiluwdaq ham.

Mat Atatin aqayin inaq wazid eraqeqtiturdaq

27 Haqad Yesus bilam, Muran yaihol afaqan diq iyaq ham. Ta teq yaezaq haqdaiq? ham. Ya imam niya iholib daq gwahtiqnan tonaqta kawalem haqdaiq e? ham. Haiqgamham. Ya nazaq a hi bilaqdaiq ham.Daq naqmo ya iholib gwahtiqgo ya ogkab bolta ham. 28 Haqad in bilam, Yaimam ham ni nibin emid ayah iyanham. Haqsamo God aqez Heven-ibgehitiqim bilam, Ya ihol abin emanayah tiqiy ham. Teq ya emid inayahmo diq ta iydaq ham. 29 Haqanon mataw nab turiyta na huritim bi-laqiy, Kait ahulan iyaq haqiy. Sa asorbilaqiy, Angelo araq bulonsa i aqezhurit haqiy.

30 Haqsa Yesus gibilan, Gamuk naya ilumsihgo a hi gwahtim ham.Haiqgam ham. Gamuk na negmogilumsihgo gwahtimta ham. 31MuranGod in on mataw og kabta haziziribgiqemim gigo daq tigilum kemaqham. Muran in mat meqinta og kawamuzim osaqta na muzid tilehdaqham. 32 Ari yaqmo teq mataw yaiwazid eraqeq og huloseq gwale turadteq ya on mataw bunmo gihureqidyaqgo hib tubol daqay ham. 33 NaYesus in dante ezaqtab moqdaqta naago in nazaq bilam. 34 In nazaq haqanon mataw na amenin emim bilaqiy,God ago marib gamuk araq kazaq bi-laqsa i huritta haqiy. Gamuk na bilam,Mat anan Krais haqayta na og kabgwahtiqeq osad in ago os a hi hiqiy-daqta haqad in bilam haqiy. Nagaqgoni bilam, Mataw in Mat Atatin wazideraqeq gwale turdaq ham? haqiy.

Page 203: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 12:35 200 Jon 12:50

Teq ni Mat Atatin anan bilamta nain nog diq? haqiy. 35 Haqan Yesusgibilan, Saw anuwan asitmo ne ne-naq a ta usdaq ham. Saw anuwanna oysa ne saw waqad lehiy ham.Luweq ne le God ago maror aduganiba hi gwahtiqsamo romriq tigiqisih-daq ham. Mat romriqab luwad inezaq lehaqta na ago in anad a hi emhasaqta ham. 36 Muran saw anuwanna oysa ne anan helmo haqiy ham. Nehelmo haqeq teq ne saw anuwan naago onmin tiqiy daqay ham.

Ari Yesus gamuk na bilaqim ti-hiqiyan in on mataw na gihulosadlehim gimeb tuqulilam.

Juda mataw kabemmo Yesus ananhelmo a hi haqiy

37 Yesus kabiy azawayin inaqtakabemmo on mataw gimeb amta teqin anan helmo a hi haqiy. 38Onmatawna daq nazaq emim in God ago nantutAisaya gamuk bilamta na tuwol netbugiy. Aisaya bilam,Iyahta ham nog i gigo gamuk anan

helmo haqaqta? ham. Teqni kabiy awaz meqin diqtaemsa nog ahol waqad anad emhasaqta? ham. Aisaya 53.1

39 On mataw na Yesus anan helmohaqgo ginad soqotimdiq usyaqta. TeqAisaya daq na alulin bilaqad in gamukaraq kazaq bilammo. 40 In bilam,God in mataw na gimeqnagin eman

in saw a hi waqayta ham. Adin ginad eman soqotim diq us-aqta ham.

Luweq in gime nagah ahol waqad inginad em haseq teq in ginadbuliyeq God ago hib ta boldaqay haqad ham. Bolid teqGod in giwastitayid dimniydaqay haqad ham. Aisaya 6.10

41 Aisaya in Yesus ago zaway teqin ahol anuwan ahol waqim teq inYesus-mo ananib gamuk na bilaqanusta. 42 Helmo Juda gigo matawmarorta kabemmo in Yesus ananhelmo haqiyta. Teq in Farisi ginanrabad in ulalabmo Yesus anan helmoa hi bilaq yaqay. Luweq Farisi gimuzid

in Juda gigo bit humab wolaytabmataw nenaq lotu a ta hi em daqayhaqad. 43Na ezaqgo mataw na in gigowalmataw gigo hib gibin dimuntawaqnan ginad bilaqad teq in God agohib gibin dimunta waqnan giqutil a hieraqyaq.

Yesus ago gamuk helta naqmo teq onmataw gilum kemdaqta

44 Ari Yesus lileyim bilam, Onmataw ya inan helmo haqayta na inya imomo inan helmo a hi haqaytaham. Na in mat ya iqeman boltana anan helmo haqaymo ham. 45 Adon mataw ya ibiyayta na in mat yaiqeman bolta na ahol waqaymo ham.46 Ya og ka ago saw anuwan ham.On mataw ya inan helmo haqayta naromriqab a ta hi os daqay haqad yabolta ham.

47 Ari on mataw yaqgo gamuk hu-ritad teq in a hi muzinayta na yaqmodiq in gigo daq na a hi ulum kemdaiqham. Ya og kab on mataw giyonhazizir emeq gigo daq ulum kemnan ahi bol ham. Ya on mataw gilumsiheqta giwaqeq ban dimuntab giqemid os-nan haqad ya bolta ham. 48 Ari onmataw gileh yagad yaqgo nan a hi hu-ritsa nagah araq teq in giyon haziziremdaqta nawa usaq ham. Na yaqgogamuk ya bilayta naqmo ham. Yaqgogamuk naqmo in kam abebtanta nabon mataw na gigo daq tuqulum kem-daqta ham. 49Na ezaqgo ya inadibmogamuk na a hi bilayta ham. GimamIyahya iqemanbolta naqmo in gamukawaz meqinta na yag ham. Yagadya ezaq haqad gamuk bilaqdaiqta nainmo iqisihunan ya nazaqmo bilaytaham. 50 Ad ya inad emaiq, God agogamuk awaz meqinta na in matawgiqemid kayeqmo kuluwa-kuluwmotuqos daqay haqaiq ham. Nazaqiyan gamuk nawa ya bilaqaiqta na yaimammo ibilanta nazaqmo diq ya negibilenaiq ham.Yesus in disaipel gihuloseqAmam ago hib ta lehdaqta

Page 204: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 13:1 201 Jon 13:19na ago in gibilan

13Yesus in ago disaipel gisen suhol

1 Ari Pasova ago kam ayahta nabolim sinsin diq tiqiysa Yesus anadtiqam, Ya og ka huloseq imam ago hiblehdaiqta na akaman sinsin tiqiyaqham. Yesus in ago on mataw og kabtana ginan anad bilaqsa osta. Osad inginan anadbilaqsa osim le in gimen ahol nogtuhulos.

2 Ari imisor Yesus ago disaipel ne-naq didaq neqad tuqosiy. Ossa Sa-tan tekomo anad meqinta Judas uganin Yesus waqeq bab gibenab emgoanad tiqemyaq. Mat na in Saimonuliq Kariyot-ibta atatin. 3 Samo Yesusanad emyaq, Ya imam zaway bunmoya ibenab tiqam haqyaq. Haqad inGod ago hib osim bolim ta God agohib in muleqim ta lehaqta na in tuhu-ritmo. 4 Huritim in didaq neqimhulosad in eraqim turad ago aholsi-hen sisaqta hasim emad teq in gi-holbay araq waqim ahulib tuhuram.5 Hureqim in yuw waqim deg araqabwazbalan woqan in deg na waqimdisaipel gisen tisuholyaq. In araqasen yuwub suholeq teq in giholbayahulib hureqan usta na amalib asentubayyaq.

6 In nazaq emim emim a lehim leSaimon Pita ago hib tubol. BolanPita tubulon, Iyahta ham ni ya isentisuholnan e? ham. 7 Haqan Yesusbilam, Muran daq kawa ya emaiqtaka ago ni ninad a hi em hasaq ham.Abeb teq ni ninad tiqem hasdaq ham.8 Haqan Pita bulon, Ni ya isen ahikidik suholdaq ham. Haiq diqmoham. Haqanmo Yesus bilam, Ya nisena hi suholid ni yaqgo disaipel a hiiydaq ham. 9 Haqan Saimon Pitabilam, Iyahta ham, nazaq na ni yaisen amomo hi suhol ham. Ni yaisen suholad ya iben teq ifaqin in-aqmo ni suhol ton ham. 10 HaqanYesus bilam, Mat tuhuzta na asensuholeqmo in ahol bunmo anumlan

haiqmo tiqiydaq ham. In ahol bunmoa ta hi suholdaq ham. Ari ne bunmogihol anumlan haiqta ham. Teq negilikmanib mat amulikmoqmo aholanumlan inaqta osaq ham. 11 Naezaqgo mat nog Yesus waqeq babgibenab emdaqta na ago in tuhurit.Nazaq iyan in bilam, Ne gilikmanibmat amulikmoqmo ahol anumlan in-aqta osaq ham.

12 Ari Yesus in gisen tisuholimin ago aholsihen ta emim teq in leabanab a ta os. Osad in disaipel gibi-lan, Ya ne gigo hib daq tiqemta kaago ne ginad tiqem hasiy ye? ham.13 Ne ya inan giger Tisa teq Iyahtahaqad biyayta ham. Na ne dimunmobilaqayta ham. Ya mat nazaqtaqmoham. 14 Ya ne gigo Iyahta teq ya negigo Tisa-mo ham. Teq ya ne gisentisuhol ham. Nazaq iyan ne nazaqmoan asen tisuhol daqaymo ham. 15 Yadaq na tigiqisihun ham. Giqisihunanne ya isen muzeq ya ne gimen daqemta nazaq ne tiqem daqaymo ham.16 Ya helmo gibilenaiq ham. Kabibiymat in ago ayahta a hi itiyondaq ham.Ad mat nantut waqim a lehaqta na innan na anamren a hi uriyamdaqmoham. 17Ne daq ka ago ginad em hasayye? ham. Ne ginad em hasad daqkawa ya emta kazaqmo ne emsa teqGod ne ginan anad tidimniydaq ham.

18 Ya mataw iholyon gilumim gi-wayta na gigo tuhurit kemta ham.Teq gamuk kawa ya gibilenaiqta ka yane bunmo ginan a hi bilaqaiq ham.Haiq ham. Ne gilikmanib mat araqyaqgo a haiqta osaq ham. Mat na teqGod ago marib gamuk araq usaqta natuwol net bugdaq ham. Gamuk nabilam,Mat ya inaq garab didaq newta na in

asenab tiqibay has haqad inbilam ham. Buk Song 41.9

19 Teq daq na a hi gwahtiqsamo yakawa ne tigibilenaiq ham. Abeb daqna gwahtiqsa ne ahol waqad ya inanbilaq daqay, Helmo gamuk God agomarib usaqta na in yaqmo inan bil-amta haq daqay haqad muran ya ne

Page 205: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 13:20 202 Jon 14:1ginadib tiqemaiq ham. 20 Ya helmogibilenaiq ham. Mat araq in yaqgokabibiy mat ya eman in ago hib boltana ahol waq hasad wazinaqta na inyaqgo kabibiy mat na amomo a hiwazinaq ham. In ya iwaqim iwazi-naqmo ham. Teq in ya imomo a hiiwazinaq ham. In mat ya iqemanbolta na inaqmo tuwazinaqmo ham.

Judas teq Yesus waqeq bab gibenabemdaq

(Matyu 26.20-25; Mak 14.17-21; Luk22.21-23)

21 Yesus nazaq bilaqim teq in aholafaqan iyad anad timeqniyyaq. Anadmeqniysa in bilam, Ya helmo gibile-naiq ham. Ne gilikmanibmat araq teqya iwaqeq bab gibenab iqemdaq ham.22 Haqanmo disaipel an anobun aholtuwaq yaqay, Yesus nog diq anan bil-amta haqad. 23 Sa Yesus ago disaipelaraq in anan anad diq bilaqaqta na inbanab ahol wol emim Yesus anog-nib us. 24 Ussa Saimon Pita afaqinugad kabiyakibmo bulon, Ni susumunug ham. In nog diq anan bilaqaq?ham. 25 An disaipel na Yesus anogibusadmo in afaqin Yesus abanibmoemim tisusumun ug, Iyahta hamni nog diq anan bilaqaq? ham.26Haqan Yesus bilam, Ya bret anabunasor waqeq degib taqor ulum tureqmat doqag ya ugdaiqta na nawaqmoham. Haqadmo in bret waqim taqorulum turim Saimon uliq Kariyot-ibtaatatin Judas-mo tuqug. 27Ugan Judaswaqsamo Satan aholib tubol. AnmoYesus in Judas bulon, Ni daq emnanninad emaqta na hidmo le em ham.28 Haqsa disaipel bunmo gamuk nahuritim in ginad a hi em hasiy. 29Asorginad emiy, Judas mani wamuzaqtaiyan Yesus Pasova ahumabun emgoanaghan zaygo bulonaq haqiy. Haqsata asor ginad emiy, Yesus in matawgina haiqta nagah neggo Judas bu-lonaq haqiy. 30 Anmo Judas bretna tuwaqim hidmo in eraqim bit nahulosad asanib gwahtiqim tilah. Satarom tiqiy.

Yesus gunun araq muturta disaipelgiqisihun

31 Judas tilehsa teq Yesus bilam,Muran Mat Atatin abin ayah tiqiyham. Ayah iysa in God abin emanayah tiqiymo ham. 32 Ari Mat AtatinGod abin emid ayah iysa God inmoahol abin Mat Atatin ugid in abinayah tiqiydaqmo ham. Teq in mu-ran diqmoMat Atatin abin emid ayahiydaq ham. 33 Onmin ham ya nenaqasitmo a ta oseq teq ya tilehdaiq ham.Lehid teq ne ya tiqinagun daqay ham.Ya Juda mataw gibilenta nazaqmo yane tigibilenaiq ham. Ya uliq lehdaiqtanab ne a hi leh daqay haqaiq ham.34 Ya gunun araq muturta tinegaiqham. Ne an anan ginad diq bilaqsaosiy ham. Ya ne ginan inad bilaqaiqtanazaqmo ne an anan ginad bilaqsaosiy ham. 35Ne an anan ginad bilaqsaossa teq on mataw bunmo ne gibiyadginad tiqem daqay, Yesus ago disaipelkowaqmo haq daqay ham.

Yesus bilam, Pita teq gileh yagdaqham

(Matyu 26.31-35; Mak 14.27-31; Luk22.31-34)

36 Haqan Saimon Pita in Yesus bu-lon, Iyahta ham ni edob lehnan?ham. Haqan Yesus bilam, Muranya uliq lehdaiqta nab ni ya imuzeqa hi lehdaq ham. Abeb teq ni yaimuzeq boldaq ham. 37Haqan Pita bu-lon, Iyahta ham ezaqgo ya muran ninimuzeq ninaq a hi lehdaiq? ham. Yanilumsihad ihol nog huloseq ninmentumoqdaiqta ham. 38 Haqan Yesusgamuk na amenin emim bilam, Ni yailumsiheq moqgo bilaqaq e? ham. Yahelmo nibilenaiq ham. Kurek a higayonsamoni nime ezeqmanmogilehtiyagdaq ham.

14Yesus bilam, On mataw God ago hib

leh daqayta na adanteqin yaqmo ham1 Ari Yesus in ago disaipel bunmo

gibilenim bilam, Ne gihol afaqan iysaginadnad hi emiy ham. Ne Godanan helmo haqad ne ya inan helmo

Page 206: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 14:2 203 Jon 14:21haqiymo ham. 2 Ya imam ago bitadugan kabemmo usaqta ham. Nazaqiyan ya leheq ne gimen ban wastitay-nan ham. Ya nazaq emnan inad a hiusta iyid ya ne gimen ban wastitay-nan haqad nazaq a hi gibilen nagtaham. 3 Ya leheq ne gimen ban wasti-tayeq teq ya muleqeq ta boldaiq ham.Boleq ya ne giwaqeq giqad yaqgosawab tilehdaiq ham. Giqad lehid uliqya osdaiqta nab ne tuqos daqaymoham. 4 Teq ya uliq lehdaiqta na agodante ne tuhuritiy ham.

5 Haqan Tomas bilam, Iyahta hamni edob lehdaqta na i a hi hurit ham.I ezaq toneq teq dante na ago huritkemam? ham. 6 Haqan Yesus bulon,Dante ya imamgo hib lahta na yaqmoham. Ya gamuk helta alulinmo diqham. Teq yaqmo on mataw giqe-man kayeqmo kuluwa-kuluwmo os-ayta ham. Onmataw dante amulikmoya gimen emdaiqta naqmo muzineqteq in le ya imam ago hib tugwahtiqdaqay ham. Dante amo amo haiqgamham. 7 Ne yaqgo huriteq teq ne yaimam ago tuhurit daqaymo ham. Arimuran ne in ago tuhuritad teq ne inahol tuwaqaymo ham.

8 Haqan Filip bulon, Iyahta hamni nimam i giqisihun ham. Giqisi-hunid i ahol waqad teq i ginadnada ta hi emad i nagah araq ago a hisusumunam ham. 9 Haqan Yesus bu-lon, Filip ham ya nenaq kam sisaqmotuqos ham. Ta teq ni yaqgo a hihuritaq e? ham. Mat ya ibiyaqtana in ya imam ahol waqaqmo ham.Ezaq haqad ni bilaqaq, “Ni nimam igiqisihun” haqaq? ham. 10 Ya imamago hib ossa in yaqgo hib osaqmoham. Na ne anan helmo a hi haqaye? ham. Ya gamuk gibilenaiqta kaya inadibmo a hi bilaqaiq ham. Yaimamya iholib osad ago kabiy emaqtaham. 11 Ya bilay, Ya imam ago hibossa in yaqgo hib osaq hayta na neanan helmo haqiy ham. Ari ne yaqgogamuk na anan helmo a hi haqeq teqne yaqgo kabiy naqmo anadin emadya inan helmo haqiy ham.

12 Ya helmo gibilenaiq ham. Matya inan helmo haqaqta na in ya kabiyemaiqta nazaqmo in kabiy tiqem-daqmo ham. Teq in kabiy ayahmo diqemad in ya kabiy emta na tuquriyam-daq ham. Na ezaqgo ya imam ago hiblehdaiqta na ago ham. 13 Lehid teqne ya ibinib nagah anan susumunsaya tiqem negdaiq ham. Nazaq iyidteq Gimam Iyah in Atatin ago hib abinayahta tuwaqdaq ham. 14Ne ya ibinibnagah araq ago susumun yagsa neginad usaqta nazaq ya tiqem negdaiqham.

Yesus God ago Bugaw Dimunta emidbolgo bilam

15 Ari Yesus bilam, Ne ya inan gi-nad bilaqsa teq ne yaqgo gunun yagiqisihunta na bunmo anonon diqmotumuzin daqay ham. 16 Teq ya imamsusumun ugid in ne giteqsor araqawaz meqinta tinegdaq ham. Negidin ne nenaq tuteqmo tuqosdaq ham.17 Mat ne gilumsihdaqta na in Godago Bugaw gamuk helmo bilaqaqtanaqmo ham. Og kab on mataw Godgileh ugayta na in God ago Bugawahol a hi waqad teq in ago a hi huri-tayta ham. Nazaq iyan in Bugaw naa hi waq daqay ham. Ari negmo teqBugaw na ne gilikmanib osaqta ham.Osad in teq ne giduganib tuqosdaqmoham. Nazaq iyan ne in ago tuhuri-tayta ham.

18 Ya ne gihulosid ne onmin gi-nenmaman haiqta nog a hi os daqayham. Haiq ham. Ya teq ne gigo hibta boldaiq ham. 19 Sisaq haiq og kabon mataw God gileh ugayta na a tahi ibiy daqay ham. Ari negmo teqya tiqibiy daqay ham. Ya kayeqmoosaiqta ham. Nazaq iyan ne kayeqmotuqos daqaymo ham. 20 Kam nab teqya imam ago hib osaiqta na ago netuhurit daqay ham. Teq ne yaqgohib ossa ya ne gigo hib osaiqta naago ne tuhurit daqaymo ham. 21 Onmataw yaqgo gunun giwaqim muzi-nayta na in ya inan ginad bilaqaytaham. Teq in ya inan ginad bilaqsa

Page 207: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 14:22 204 Jon 15:8

ya imam in ginan anad bilaqdaqmoham. Sa ya nazaqmo mataw na ginaninad bilaqsa ihol tigiqisihundaiq ham.22Yesus nazaq haqsamo Judas ta araq,inmat uliq Kariyot-ibta na a haiqta, inYesus kazaq bulon, Iyahta ham ezaqtaago ni nihol i gimomo giqisihundaq?ham. Ad ni og kab on mataw ta asorna bunmo nihol a hi giqisihundaq?ham.

23 Haqan Yesus bilam, Mat ya inananad ayahmo bilaqaqta na in yaqgogamuk tumuzdaq ham. Sa ya imam inmat na anan anad ayahmo tibilaqdaqham. Ad ya imam inaq boleq i mat nainaq kuluwa-kuluwmo tuqosam ham.24Ari mat ya inan anad a hi bilaqaqtana in yaqgo gamuk a hi muzinaqtaham. Teq ya gamuk negaiqta ka inyaqgota a haiq ham. Gamuk na inya imam iqeman bolta naqmo agogamukta ham.

25 Ya nenaq osad gamuk nawa nabunmo tigibilenta ham. 26 Ari yaimam teq ya ibinib inmo ago BugawDimunta na emid tuboldaq ham. Negiteqsor na boleq teq in ne gilumsi-had nagah bunmo ago asuleqin tineg-daq ham. Ad in ne ginad enqenunideraqsa ne yaqgo gamuk bunmo yanegta na anadin a ta em daqay ham.27Ya ne giqemid ne gigem kute nemsaos daqay ham. Yaqmo igem kutenemim usaqta nazaq nogmo ya negidne gigem kute tinemdaqmo ham. Teqonmataw og kabta gigem kute nemsaosayta nazaqnog ya a hi negdaiq ham.Ne gihol afaqan iysa ginadnad hi emiyham. Ad ne hi rabiy ham.

28 Ari ya gibilenim bilay, Ya ne gi-huloseq leheq teq ya ne gigo hib a taboldaiq haqsa ne tuhuritiy ham. Neya inan ginad bilaqid teq ya bilay, Yaimam ago hib lehaiq haqsa ne huritadginad tidimniy nagiy ham. Na ezaqgoya imam ago zaway in yaqgo zawaytauriyamimusaqta ham. 29Daq nawa yateko anan bilayta na a hi gwahtiqsa yaanan kawa ne tigibilenta ham. Abebdaq na gwahtiqsa ne ahol waqad teqne ya inan helmo haq daqay haqad

ya muran kawa ne tigibilenaiq ham.30Ya nenaq nan sisaqmo bilaqad osgoakamun haiq tiqiyaq ham. Na ezaqgomat meqinta og ka wamuzim osaqtana tubolaq ham. Teq in anadibmoya imeqin tongo in ago zaway haiqtaham. 31Ya imam ibilanta nazaqmo yaemaiqta ham. Ya nazaq emad teq yaimam anan inad bilaqaqta na ulal iysaon mataw og kabta bunmo tuhuritdaqay ham. Ari ne eraqiysa i lehuqham.

15Yesus bilam, Ya amwain-mo diq ham

1 Yaqmo am wain-mo diq ham. Saya imam in amwain na anamren ham.2 Teq ya imam in ya iben anon a hiemayta na bunmo giqurotim hune-gaqta ham. Ad in ya iben anonemayta na bunmo gisawan emad in yaiben samanta dimunta giqisih ugimusayta na giqurotim hunegsa ibendimunta na anon kabemmo emaytaham.

3 Ari ya gamuk tigibilenta naqmoin ne gisuholan ne giholib ginumlanhaiq tiqiyiyta ham. 4 Ne ya iholibsoqoteq inaq ossa teq ya ne gigo hibtuqosdaiqmo ham. Am wain abenahulib a hi soqoteq anon a hi emdaqtaham. Ad nazaqmo ne yaqgo hib a hisoqoteq ne ginon a hi em daqaymoham. 5 Am wain na yaqmo ham. Sane ya iben ham. On mataw yaqgohib ossa ta ya in gigo hib osaiqta nain ginon kabemmo emayta ham. Naezaqgo ne ya ihulos yageq ne ginonaraq a hikidikmo em daqay ham. 6Yaimam in on mataw yaqgo hib soqo-tim a hi osayta na giqurot tayan inmiliyawimmaybugayta ham. Bilaqnemataw ay aben samanta urot tayimhunegan lehim mayaqta nazaq ham.Mataw am aben naqanta ginuwimfaqab eman oyaqta ham. 7Nazaq iyanya ne gigo hib ossa yaqgo gamuk negigemab ussa ne nagah ginad usaqtana ago susumun yagsa ya ne gimentiqemnegdaiq ham. 8Ya ne gibilenaiqham. Ne yaqgo disaipel iyeq ginon

Page 208: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 15:9 205 Jon 15:26kabemmo emiy haqaiq ham. Na eza-qgo ya imam daq naqmo ago hib abinayahta waqaqta ham.

9 Ya imam ya inan anad bilaqaqtanazaqmo ya ne ginan inad bilaqaqmoham. Nazaq iyan ya ne ginan inad bi-laqsa ne hi ihulosiy ham. 10Ne yaqgogunun ya tinegta namuz bugsa teq yane ginan inad bilaqsa ne a hi ihulosdaqay ham. Ya imam ago gunun muzbugsa in ya inan anad bilaqsa ya in ahi hulosaiqta nazaqmo ham.

11Yaqgo inad dimniy in ne gigemabayahmo usdaq haqad ya gamuk kagibilenaiq ham. 12 Teq yaqgo gu-nun na in kazaq ham. Ya ne gi-nan inad bilaqaqta nazaqmo ne ananan ginad bilaqanmo ham. 13 Mataraq ayogniz ginadin emad gilumsi-had gimen ahol nog hulosdaqta na,daq na in an anan ginad bilaqgo adanbunmo giquriyamim in ameb diqtaham. 14 Ne yaqgo gunun ya nawatigibilenta na muz bugad teq ne yaiyognizmo diq tiqiy daqay ham.

15Kabibiymat ago ayahta daq emsain daq na alulin a hi hurit kemaqtaham. Teq ne nazaq a haiq ham. Yaimam ago hib gamuk bunmo hurittana ya ne tigibilen bug ham. Nazaqiyan ya ne ginan yaqgo kabibiymatawnazaq a ta hi bilaqdaiq ham. Muran yane ginan ya iyognizmo diq tibilaqaiqham. 16Ne ya inan ni i gigo haqan yaa hi osaiqta ham. Haiq ham. Yaqmone ginan yaqgo haqan ne osayta ham.Ne yaqgo kabiy emgo haqad ya negitowun tiqem ham. Emad ya bilay,Ne leheq yaqgo kabiy emsa ne gigokabiy na anon eman hay ham. Anonemid teq anon na tuqus tutdaq haqadya bilay ham. Nazaq iyan ne ya ibinibnagah araq anan Gimam Iyah bulonidin tinegdaq ham. 17 Ya gunun kaza-qmo ne negaiq ham. Ne an ananginad bilaqsa osiy ham.

Yesus bilam, On mataw og kabta teqgigem meqinta yaqgo disaipel neg daqayham

18 Og kab on mataw God gilehugayta na gigem meqinta negsa teq

ne ginad emiy ham. Mebmebmoin gigem meqinta ya yagiymo haqiyham. 19 Helmo ne og kabta iyid teqon mataw og kabta ne ginan ginadbilaq nagiy ham, in gimo an ananginad bilaqsa osayta nazaqmo ham.Teq haiq ham. Ya on mataw og kabtabunmo gilikmanib ne giluwiyim gi-waqan ne og kabta a ta hi iyay ham.Nazaq iyan on mataw og kabta gigemmeqinta ne negayta ham. 20 Teqon mataw God gileh ugayta na in yaibaymuzad imeqin toneq in ne gibay-muzad gimeqin ton daqaymo ham.Ari on mataw yaqgo gamuk huriteqin ne gigo gamuk tuhurit daqaymoham. Nazaq iyan ya mebmebmo negibilenim bilay, Kabibiy mat in agoayahta a hi itiyondaq hayta na neanadin emiy ham.

21 Mataw og kabta na in mat yaiqeman bolta na ago a hi huritaytaham. Nazaq iyan ya ibin ne gigohib ussa in ne gibaymuzad gimeqinton daqay ham. 22 Helmo ya matawna gigo hib boleq a hi gibilenta iyidin daq meqinta emayta na ananin ahi waq nagiy ham. Teq ya bolimtigibilen ham. Nazaq iyan in daqmeqinta emayta na ananin tuwaqdaqay ham. Ananin waqad in gamukaraq bilaq daqayta haiq tiqiy daqayham. 23 Mat agem meqinta ya yagadin agemmeqinta God ugaqtamo ham.24Mat araq boleq ya kabiy emta nazaqin a hi em nag ham. Nazaq iyan ya ogkab boleq kabiy a hi emta iyid matawog kabta in daq meqinta emayta naananin a hi waq nagiy ham. Teqhaiq ham. Ya og kab bolim kabiyemsa in ahol tuwaq kemiy ham. Aholwaqad in gigem meqinta ya yagad inya imam tuqugaymo ham. 25 In gigodaq nawa na in gamuk araq in gigomarorib mar tonan usaqta na tuwolnet bug ham. Gamuk na bilam,Mataw na gigem meqinta samanta

yagiy haqad in bilamham. BukSong 35.19; 69.4

26 Ari ya imam ago hib leheq teqya ne giteqsor na emid ne gigo hib

Page 209: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 15:27 206 Jon 16:16tuboldaq ham. Na in God ago BugawDimunta gamuk helta bilaqaqta ham.In Gimam Iyah inaq osaqta ham. Inboleq ya mat ezaq diqta na ago netigibilendaq ham. 27 Teq kwaziqmoya og kab kabiy alulin emsa ne yaibiyad osim bo muran kawa tiqiyham. Nazaq iyan ne nagah gimebahol waqiyta na ago ne on matawgibileniymo ham.

161 Ne ginad ya inan helmo haqayta

na hi hulosiy haqad ya gamuk kagibilenaiq ham. 2 Abeb mataw negibaymuzsa ne in ginaq bit humabwolaytab humab a ta hi wol daqayham. Helmo kam nabmataw na ginad em daqay, I Yesusago mataw ka ginol emad i bilaqneGod ayon tamaz em nog iyauq haqdaqay ham. 3Mataw na ya imam agoa hi huritayta ham. Ad in yaqgo ahi huritaymo ham. Nazaq iyan inne nazaq tigiton daqay ham. 4 Abebmataw nazaq ne gimeqin tonsa neyaqgo gamuk ka anadin a ta em daqayhaqad ya muran kawa ne tigibilenaiqham.

God ago Bugaw Dimunta boleq kabiyemdaqta na ago Yesus bilam

Kwaziqmo ya nenaq luw osad na-gah kagan ago ya ne a hi gibilentaham. Na ezaqgo ya nenaq osad iyanham. 5 Ari muran ya muleqim yaimam iqeman bolta na ago hib talehaiq ham. Ta teq ne gigo araqdiq ibilenim bilaqaq, Ni edob lehaq?nazaq in a hi susumun yagaq ham.6 Ad muran ya gamuk ka gibilensa nehuritad ginad a hi em hasad ne gigemafaqan diq iyaq ham. 7 Ya helmone gibilenaiq ham. Ya ne gilumsi-hnan haqad ya gihulosim imam agohib tilehaiq ham. Ya nab a hi lehidteq ne giteqsor na ne gigo hib ahi bolnag ham. Nazaq iyan yaqmoleheq teq mat na emid ne gigo hibtuboldaq ham. 8 In og kab boleq onmataw God gileh ugayta na bunmogiqisihunsa in daq meqinta emay na

ago gihol tiloyin daqay ham. Ad ingiqisihunsa in ezaq toneq God amebtitnonta iy daqayta na ago tuhuritdaqay ham. Ad in giqisihunsa in teqhazizirib tursa God in gigo daq gilumkemdaqta na ago in ginad tiqem hasdaqay ham. 9 On mataw God gilehugayta bunmo in ya inan helmo a hihaqayta ham. Nazaq iyan ne giteqsorna boleq in on mataw na giqisihunsain daq meqinta emay na ago giholtiloyin daqay ham. 10 Teq ya imamago hib lehid ne a ta hi ibiy daqayham. Nazaq iyan ne giteqsor na inon mataw og kabta na giqisihunsain ezaq toneq God ameb titnonta iydaqayta na ago tuhurit daqay ham.11 Teq God in mat meqinta og ka wa-muzimosaqta na hazizirib emimayontibilamta ham. Nazaq iyan ne giteq-sor na in on mataw God gileh ugaytabunmo giqisihunsa in teq nazaqmohazizirib tursa God in gigo daq gilumkemdaqta na ago in ginad tiqem hasdaqay ham.

12 Yaqgo gamuk kabemmo negibilendaiqta usaq ham. Teq nemuran huritgo ginad siqim iyaq ham.13 Ari abeb God ago Bugaw gamukhelta bilaqaqta na boleq in ne ginadwamuzsa ne gamuk helta bunmoalulin tuhurit daqay ham. Teq inanadibmo gamuk a hi gibilendaqtaham. In yaqgo hib gamuk huritaqtanaqmo tigibilendaq ham. Ad innagah abeb teq gwahtiqdaqta naago tigibilendaqmo ham. 14 God agoBugaw na in ya ibin emid ayah iydaqham. Na ezaqgo in yaqmo igo gamukwaqeq ne gibilendaq ham. 15Ya imamago nagah bunmo in yaqgota ham.Nazaqiyan ya bilay, God ago Bugaw inyaqmo igo gamuk waqeq gibilendaqhay ham.

Yesus bilam, Ne gigem afaqan iyaqtana hiqiysa teq ne ginad tidimniydaq ham

16 Kam asitmo tihiqiyid teq ne a tahi ibiy daqay ham. Ad kam asitmoloq nog iyeqmo ne a ta ibiy daqay

Page 210: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 16:17 207 Jon 16:33ham. 17 Haqan in ago disaipel asoran bulonim bilaqiy, In bilaqaq, Kamasitmo tihiqiyid teq ne a ta hi ibiydaqay haqaq haqiy. Ad kam asitmoloq nog iyeqmo ne a ta ibiy daqayhaqaq haqiy. Teq in bilaqaq, Na eza-qgo ya imam ago hib lehaiqta na agohaqad in bilaqaq haqiy. Gamuk koalulin ezaq diqta in i gibilenaq? haqiy.18 Haqadmo in bilaqiy, Kam asitmotanawa in anan bilamta na in naga diqanan bilaqaq? haqiy. Nan kowa inbilaqaqta ko alulin ago i ginad a hi emhasauq haqiy.

19 Haqsa Yesus anad tiqam, Yaqgodisaipel in nan na ago susumun yag-nan ginad emay ham. Haqad in gibi-lan, Ya bilay, Kam asitmo tihiqiyid teqne a ta hi ibiy daqay hay ham. Adkam asitmo loq nog iyeqmo ne a taibiy daqay hay ham. Nan nawa yabilayta na ago ne an bulonad osayye? ham. 20 Ya helmo ne gibilenaiqham. Ne gaqad gaq ayahmo tuwazdaqay ham. Sa on mataw God gilehugayta na in ginad diq tidimniy daqayham. Ne ginad ayahmo meqniydaqham. Ta teq ne ginadmeqniydaqta nahiqiysa ne ginad tidimniy daqay ham.21 Aw amun baysa anad meqniyaqtaham. Na ezaqgo in amun emdaqtaakaman tugwahtim ham. Ari in amuntiqemimmo in santitiy na anadin ata hi emaqta ham. Na ezaqgo inago amun muturta og kab tugwah-timta na ago in anad tidimniyaqham. 22 Ad nazaqmo muran ne gi-nad ayahmo meqniyaq ham. Teqabeb ya bo ne ta gibiydaiqta nabmone ginad a ta dimniydaq ham. Gi-nad dimniysa mataw ne gigo ginaddimniy na walemgo biyab a hi iydaqay ham. 23 Kam nab ne nagaharaq ago a ta hi susumun yag daqayham. Ya helmo gibilenaiq ham. Nenagah araq ago ginad emad ya ib-inib imam bulonsa in tinegdaq ham.24 Kwaziqmo ne nagah araq waqgohaqad ya ibinib a hi susumuniytaham. Arimuran ya ne gibilenaiq ham.

Ne susumuneq teq ne tuwaq daqayhaqaiq ham. Waqeq ne ginad dimniyhassa osad ne nagah araq ago ginad ahi meqniydaq ham.

Yesus bilam, Ya og ka ago zawaytuquriyam bug ham

25 Gamuk kawa ya bilaqaiqta kaya gamuk awowunmo bilaqaiqtaham. Ari abeb teq ya gamukawowun amalib a ta hi gibilendaiqham. Kam na tugwahtiqnan tonaqham. Gwahtiqid teq ya imamabin anononmo bilaq sireqeqmotigibilendaiq ham. 26 Kam nab neya ibinibmo Gimam Iyah tisusumunug daqay ham. Ya ne gimen GimamIyah susumun ugid in ne gilumsihdaqnazaq ya a hi bilaqdaiq ham. Naezaqgo negmo teq Gimam Iyahtubulon daqay ham.

27 Ne ya inan ginad bilaqsa osiytaham. Ad ya imam ago hib osim boltana ne anan helmo tihaqiymo ham.Nazaq iyanGimam Iyahne ginan anadbilaqaqta ham. 28Kwaziqmo ya imaminaq osim teq ya hulosim og kab boltaham. Ta muran ya og ka hulosad yaimam ago hib ta lehaiq ham.

29 Haqan in ago disaipel bilaqiy,Muran ni nan tibilaq sireqaq haqiy.Bilaq sireqad ni gamuk awowun a tahi bilaqaq haqiy. 30 Muran i ginadtiqem hasauq haqiy. Ni nagah bunmoago tuhurit kamta haqiy. Matawgigo susumun ginadib ussa in a hibilaqsamo ni amenin emaqta haqiy.Nazaq iyan i ginad emauq, Ni God-mo agerab osim bolta haqauq haqiy.31 Haqan Yesus amenin emim bilam,Muran ne helmo tihaqay ye? ham.32Ne huritiy ham. Mataw ne gimuzsane hares iyad giquliqab tukeq tilehdaqay ham. Lehad ne ya ihulosid yaimomo tuqosdaiq ham. Kam na tug-wahtiqnan tonad teq in tugwahtimtanog tiqiy ham. Ta teq ya imomo diq ahi osdaiq ham. Na ezaqgo ya imam inya inaq osaqta ham. 33Ne ya iholib so-qoteq inaq osad ne gigem kute nem-daq haqad ya gamuk ka gibilenaiq

Page 211: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 17:1 208 Jon 17:17ham. Ne og kab ossa afaqan teq negigo hib tugwahtiqdaq ham. Teq negiwaz meqniyiy ham. Ya og ka agozaway tuquriyam bugta ham.

17Yesus in ago disaipel gimen God bu-

lon1 Yesus gamuk nawa na tibilaqim

teq in ame ulilib Heven-ib gwalsabilam, Ya imam ham, ya ibin ayahiydaqta na akaman tugwahtim ham.Nazaq iyan ni nitatin abin emid ayahiyan ham. Ayah iyid teq in ni nibinemid ayah tiqiydaqmo ham. 2 Niog kab on mataw bunmo giqemanin ni nitatin ahaqenib tiqiyiy ham.Ad ni nitatin zaway ayahmo tuqugmoham. Zaway ugan in mataw niugta na giqemid in tuteqmo kuluwa-kuluwmo tuqos daqay ham. 3 Teqos dimunta ahiqiy haiqta na alulin inkazaq ham. On mataw God diqmoago tuhurit daqay ham. Huritad inYesus Krais mat ni eman bolta naago tuhurit daqaymo ham. Matawna i gigo nazaq diq huriteq teq in osdimunta kuluwa-kuluwmo osayta natuwaq daqay ham. 4Ni kabiy yagta naya eman tihiqiy bug ham. Ya nazaqemim nibin eman og kab ayahmo diqtiqiy ham. 5 Kwaziqmo og ka a higwahtiqsamo ya ibin ayahta inaq ninimeb osyaiqta ham. Ari muran ni yaibin ayahta na a ta yagid kwaziqmoya nimeb osyaiqta nazaqmo ya ta osiqham.

6 Ni on mataw og kabta asor giya-gan ya in gigo hib ni nibin eman ulaltiqiy ham. Mataw na in ningota ham.Teq ni mataw na tigiyag ham. Yaganya ningo gamuk gibilenan in tumuzbugay ham. 7 Muran in ginad emay,Ni nagah bunmo yagta na in ninmoningo hib bolta haqay ham. 8 Naezaqgo ya gamuk bunmo ni yagta natigibilen bug ham. Teq ya ninaq osanni ya iqeman bolta na ago in huritimanan helmo tihaqaymo ham.

9 Ni yaqgo on matawmo diq gilum-sihdaq haqad ya kawa ni tinibile-naiq ham. Ya og kab on matawgileh nigayta na gimen a hi nibile-naiq ham. Haiq ham. Ni on matawgiyagta naqmo ni gilumsihdaq haqadya nibilenaiq ham. Na ezaqgo matawnaqmo in ningota ham. 10 Yaqgo onmataw in ningota ham. Ad ningo onmataw in yaqgota ham. Nazaq iyanyaqgo on mataw na gigo hib ya ibinayahta tuway ham. 11 Muran ya ogkab a ta hi osdaiq ham. Ta teq yaqgoonmataw ka og kab tuqos tut daqaytaham. Os tutsa ya gihuloseq ningo hibtilehdaiq ham. Ya imam dimun diqtaham, ni nibin ayah diqta na tiyagham. Nazaq iyan ni yaqgo mataw yaibinib osayta ka giwamuz ham. Gi-wamuzsa in ginad gigem amulikmoiyeq osiy ham. Ya ninaq ginad gigemamulikmo iyim osauqta nazaq ham.12 Ni nibin ayahta na tiyag ham. Ya-gan ya mataw ya ibinib osayta ka gi-wamuzsa in dimunmo osayta ham. Yain giwamuzsa in gigo araq diq nabaga hi iy ham. Ari mat amulikmo nianan bilam, In teq meqniydaq hamtanaqmo amomo in nabag iyta ham.Iyan daq na in ningo marib mat naananin usaqta na tuwol net bug ham.

13Muran ya ningo hib tilehaiq ham.Teq yaqgo inad dimniy in yaqgo onmataw gigemab ayahmo usdaq haqadya og kab nenaq osad gamuk kaganbunmo tigibilen bug ham. 14 Ya ogkabta a haiq ham. Ad nazaqmo yaningo gamuk yaqgo on mataw tine-gan in ya isen muzim in og kabta ahaiqmo ham. Nazaq iyan on matawog kabta in yaqgo on mataw gigemmeqinta negayta ham. 15 Ni yaqgoon mataw giwaqid in og kab a ta hios daqay haqad nazaq ya a hi nibile-naiq ham. Yaqgo on mataw og kabossa ni giwamuzsa mat meqinta nahi gimeqin tonan haqad ya nibilenaiqham. 16 Ya og kabta a haiq ham. Adnazaqmo yaqgo onmataw in og kabtaa haiqmo ham. 17 Ningo gamuk inhelmo diq ham. Nazaq iyan ningo

Page 212: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 17:18 209 Jon 18:5gamuk helta na in yaqgo on matawgigemab kabiy emsa ni giqemid inningo onmatawmodiq iyiy ham. 18Niya iqeman ya on mataw og kabta gigohib bolta nazaqmo ya igo on matawka giqeman in on mataw na gigo hibtilehaymo ham. 19 Yaqgo on matawka in ningo gamuk helta huriteqteq in gihol bunmo nigad in ningokabiy amomo emgo os daqay haqadya nazaqmo ihol bunmo tinigim yaningo kabiy amomo emgo tuqosaiqham.

20Ari yamataw kawa nenaq osaiqtaka gimomo ginan a hi nibilenaiq ham.Haiq ham. Mataw ka leheq on matawta asor gibilenid helmo haq daqaytana inaqmo ya ginadin emad gamuk kanibilenaiq ham. 21Nibilenid ni yaqgoonmataw na bunmo giqemid in ginadgigemamulikmo iyeq os daqayhaqad.Ya imam ham ni yaqgo hib ossa yaningo hib osaiqta nazaqmo yaqgo onmataw in i gigo hib osiy haqad yainad emaiq ham. Ossa on mataw nigileh nigayta na in nazaq gibiyad in yainan bilaq daqay, Helmo God in matna eman bolta haq daqay ham. 22 Niya ibin eman ayahmo tiqiy ham. Anyaqgo mataw ya ibinib gigem ginadamulikmo iyeq os daqay haqad ya iholabin ayahta na in tineg ham. Negidya ni ninaq gigem amulikmo iyimosauqta nazaqmo in tuqos daqaymohaqad ham. 23 Ya in gigo hib ossani yaqgo hib tuqosdaq ham. Nazaqiyid teq yaqgo on mataw ka gigemamulikmo tiqiy haseq os daqay ham.Ossa og kab onmatawni gileh nigaytana in gibiyad ginad em daqay, Helmohaq daqay, God-mo Yesus eman boltahaq daqay ham. Haqad ni ya inanninad bilaqaqta nazaqmo ni yaqgo onmataw ginan ninad bilaqaqta na agoin tuhurit daqaymo ham.

24 Ya imam ham, uliq ya osdaiqtanab ya on mataw ni giyagta na ne-naq osnan inad bilaqaq ham. Yanenaq ossa in ya ibin ayahta teq yaihol anuwan ni giyagta na ahol tuwaqdaqay ham. Kwaziq diqmo og ka

a hi gwahtiqsamo ni ya inan ninadbilaqsa osta ham. Na ago ni nagahaseseqta na tiyag ham. 25 Ya imamham, ni daq titnonta emaqta ham.Og kab on mataw gileh nigayta nain ningo a hi huritayta ham. Teqya ningo tuhuritta ham. Sa ni yaiqeman bolta na ago yaqgo on matawka tuhuritiymoham. 26Yanibin emanyaqgo on mataw gigo hib ulal tiqiytaham. Teq ya nibin emid in gigo hibulal tiqiy hasdaq ham. Ulal iy hassateq ni ya inan ninad bilaqaqta na agoadan in gigo hib ussa ya in gigo hibtuqosdaiqmo ham.Yesus santitiy sorim moqim

teq ta eram18

Judas Yesus waqim bab gibenab am(Matyu 26.47-56; Mak 14.43-50; Luk

22.47-53)1Yesus gamuk na bilaqim tihiqiyan

in ago disaipel nenaq lehim yuw ananKidron haqay na asarqan tuqurotiy.Yuw na aqurumun kozaq ban uzaqaraq gel tonan usta. In yuw asarqanna urotim lehim in uzaqna agelin aduganib le tugwahtiqiy.2 Teq Judas mat Yesus bab gibenabemdaqta na in saw na ago hurit-tamo. Na ezaqgo kam kabemmoYesus ago disaipel nenaq uzaq nabmoleheq humab wol yaqayta na ago.3 Nazaq iyan Judas in mataw tamazemayta gigo aseseqta na giyognizFarisi nenaq gigo hurmey asor teqRom gigo bab mataw asor giwaqimin dan giqisihunim giqad saw nabtuboliy. Bolad mataw na em seburgiwaqim teq in lam sul mideran oysain giwazim giqad boliy.

4 Bolan Yesus daq bunmo aholibgwahtiqdaqta na ago tuhuritim inmataw biyahta na gigerab loqim tis-usumun nag, Ne nog diq nagunay?ham. 5 Haqan mataw na bilaqiy, IYesus uliq Nasaret-ibta nagunim bolhaqiy. Haqan Yesus bilam, Na yaqmokawaham. Haqsa JudasmatYesus bab

Page 213: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 18:6 210 Jon 18:24gibenab emdaqta na in nab turmo.6 Ari Yesus bilam, Na yaqmo kawahaqanmo mataw na hureq hasim talehim ogib woqim tuqusiy. 7 Sa Yesusa ta gibilan, Ne nog diq nagunay?ham. Haqan mataw na bilaqiy, YesusNasaret-ibta haqiy. 8 Haqan Yesusbilam, Ya ne tigibilenta ham. Yaqmokawa haqaiq ham. Ari ne yaqmo ina-gunsun teq ne yaqgo mataw ka gihu-losid lehiy ham. 9 In nazaq bilaqadmoin teko God bulonim bilam, Ya matawni giyagta na giwamuzsa in gigo araqdiq nabag a hi iy hamta na in tuwolnet bug.

10 Yesus nazaq haqanmo SaimonPita baqir araq asanib sihenim a boltana tuhureq has. Hureq hasimmoin mat araq adeksan aqabun gerqwatayanmo ogib tuwom. Mat naanan Malkus haqayta. In tamazmat danmebta ago kabibiy mat araq.11 Anmo Yesus in Pita bulon, Ni baqirasanib ta sihen ham. Ni ninad ezaqemaq? ham. Ya imam gog yagan yaayuwun a hi uluw bugdaiq e? ham.

Mataw Yesus waqim Anaz ago hib alehiy

12 Ari bab mataw gigo amebta inaqteq Juda gigo hurmey na in Yesuswazim warigib am tuwaziy. 13 Amwazim danmeb in waqim ad Anaz agohib tilehiy. Anaz in mat anan Kayafashaqayta na alen. Teq ulig nab Kayafasin tamaz mat danmebta iyim osta.14Mat naqmo kwaziqmo Juda matawgibilenim bilam, Mat amulikmo onmataw bunmo gimen moqdaqta na indimunmo hamta amatin.

Pita Yesus gileh ug(Matyu 26.69-70; Mak 14.66-68; Luk

22.55-57)15 Sa Saimon Pita ayow disaipel

araq inaq in Yesus muzim inaq tamazmat danmebta na ago bitab tilehiy.Lehan mat ayahta na in disaipel araqna ago tuhuritta iyan disaipel naqmoYesus muzim inaq bit na ago geladuganib le tugwahtim. 16 Sa Pitadan ezab asanibmo titur. Tursa tamazmat danmebta na in disaipel araq na

ago huritta iyan disaipel na bolim awdan ez wamuzim turaqta na bulonadteq in Pita waqim inaq aduganib leta gwahtim. 17 Gwahtiqsa aw na Pitasusumun ugim kazaq bulon, Luweqni inaqmo mat ko ago disaipel iy-daq ham. Haqan Pita bilam, Ya inago disaipel a haiq ham. 18 Teq sawamuditqan iyim tim ginolsa kabibiymataw asor hurmey nenaq faq ula-man tuqoyta azamorin kiskismo oysain iterad nab turiy. Tursa Pitale mataw na nenaq faq iterad nabturmo.

Tamaz mat danmebta na Yesus ayonhazizir am

(Matyu 26.59-66; Mak 14.55-64; Luk22.66-71)

19 Ari Yesus tamaz mat danmebtana ameb tursa mat na in Yesus agodisaipel ginan susumun ugim teq inYesus ago suleq in bilaqyaqta na anantisusumun ugmo. 20 Susumun uganYesus amenin emim bilam, Ya onmataw bunmo ulalabmo gibilenyaiqham. Sirisirimo Juda on matawbo bit humab wolaytab teq Tem-pel ago gel aduganib humab woleqossa ya suleq negyaiq ham. Yagamuk araq ulilemimmo a hi bi-laqyaiq ham. 21Nagaqgo ni susumunyagaq? ham. Ya mataw suleq negtanaqmo ni susumun neg ham. Inyaqgo gamukhurit kemiyta ham. 22 Ingamuknazaq bilaqanmohurmey araqnab turta na era Yesus amanmananwolimmo bulon, Nagaqgo ni nazaqgamuk atoranmo bilaqad ni tamazmat danmebta ka ago gamuk ameninemaq? ham. 23 Haqan Yesus bilam,Edowa ya nan meqinta bilay? ham.Ni muran kawa mataw ka gimeb bi-laqsa ya huritiq ham. Haiq iyid tanagaqgo ya gamuk helta bilaqsa ni yainolaq? ham. 24 Anmo Anaz in Yesusaben aqamun inaqmo eman tamazmat danmebta Kayafas ago hib tilah.

Pita a ta bilam, Ya Yesus ago a hihurit ham

(Matyu 26.71-75; Mak 14.69-72; Luk22.58-62)

Page 214: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 18:25 211 Jon 18:4025 Sa Saimon Pita mataw na nenaq

faq iterad tursa in susumun ugim bu-loniy, Luweq ni mat na ago disaipelaraq iydaqmo haqiy. Haqan in bilam,Ya in ago disaipel a haiq ham. 26 Antamazmat danmebta ago kabibiy mataraq in uzaq nab Pita in ago asenlularaq adeksan urotan in ahol wamtaiyan in bilam, Ninmo daqag uzaqaduganib in inaq ossa ya nibiy ham.27Haqan Pita a ta bilam, Na ya a haiqham. Haqanmo kurek tigayon.

MatawYesuswazimadPailat ago hiblehiy

(Matyu 27.1-2, 11-14; Mak 15.1-5; Luk23.1-5)

28 Ari tarommo diq Juda matawaseseqta na in Yesus wazim Kayafasago bit hulosim in waqim ad Pailatago hib tilehiy. Lehim in gavmanamebta na ago bit aduganib le a higwahtiqiy. In ginad emiy, Luweq iGod ameb gihol anumlan inaq iyid iPasova akaruwun a hi neqam haqiy.29Haqad in asanib Pailat amen emimtursa Pailat gigerab bolim tisusumunnag, Mat na ezaq tonan ne amalibnan emnan a boliy? ham. 30 Haqanmataw na amenin emim bilaqiy, Matka daq meqinta a hi emid i ningo hibad a hi bol nag haqiy. 31Haqan Pailatgibilan, Ne mat na waqeq a leheqnegmo gigo maror amalib ago daqulum kemeq wastitayiy ham. HaqanJudamataw na bilaqiy, Ne Rom gununayahta eman igmo ginadib mat araqwol emid moqgo azawayin haiqgamhaqiy. 32 In nazaq bilaqad kwaziqmoYesus in naga daqin amalibmoqdaqtaanan bilamta na in tuwol net bugiy.

33 Ari mataw na nazaq bilaqanPailat ahol buliyim le ago bit ayahtana aduganib ta gwahtim. Gwahtiqimin Yesus lilewunan bolan tisusumunug, Ni Juda on mataw gigo king e?ham. 34 Haqan Yesus bilam, Ninmoninad emad gamuk na bilaqaq o haiqmat araq nibilenan ni nazaq ya inanbilaqaq? ham. 35HaqanPailat ameninemim bilam, Ya Juda mat a haiq ham.Ninmo ningo walmataw teq ninmo

ningo mataw tamaz emayta gigo as-eseqta naqmo in ni niwazim yaqgohib a boliy ham. Ni daq ezaq diqtaam? ham.

36Haqan Yesus bilam, Yaqgo marorin og kabta a haiq ham. Ari yaqgomaror og kabta iyid teq yaqgo kabibiymataw eraqeq ya ibabun nenaq anwolsamat araq ya iwaqeqbab gibenaba hi iqem nag ham. Ta teq yaqgomaror in og kabta a haiq iyan yaqgomataw nazaq a hi emay ham.

37 Haqan Pailat bulon, Ni bilaqaq,Yaqgo maror in og kabta a haiqhaqsa ya inad emaiq, Ni king araqagyahaqaiq ham. HaqanYesus bilam, Ni yainan bilaqaq, Ni king araq haqaq ham.Teq ya kawa ni tinibilen kemaiq ham.Ya gamuk helta bilaqaiqta naqmo inyaqgo kabiy ham. Ya inen iqeman yakabiy naqmo emgo og kab gwahtiytaham. Gwahtiqim ya gamuk helta bi-laqsa mataw gamuk helta muzinaytana bunmo in ya iqez huritayta ham.38 An Pailat susumun ugim bilam,Naga gamukin in gamuk helta? ham.

Pailat Yesus hulosid lehgo bilaqanJuda mataw hulosiy

(Matyu 27.15-31; Mak 15.6-20; Luk23.13-25)

Pailat nazaq bilaqim teq in asanibJuda gigerab le a ta gwahtim. Gwah-tiqim in kazaq gibilan, Ya mat koago afaqan araq nagunim ahol a hiway ham. 39 Teq ne gigo daq neulig bunmo Pasova akamnib mat araqirquran osaqta atowun emim ibilenanya hasan gwahtiqaqta ham. Nazaqiyan ne ginad ya Juda gigo king koaqamun hasid ne gigo hib lehdaq e?ham. 40 Haqan mataw na dedibmobilaqiy, Nawa na haiq haqiy. NiBarabas-mo hulosid bol igan haqiy.Mat anan Barabas haqayta na in gu-nun othasad mataw haresmo ginoltitayad gigo es nagah giwaqyaqta am-atin.

19Pailat bilam, Yesus ayib dom woliy

ham

Page 215: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 19:1 212 Jon 19:181 Ari teq Pailat in Yesus waqim

ago bab mataw gibenab eman in tu-woltitayiy. 2 Woltitayim teq in amasasuqin inaqta waqim tal tonim kingago balaw nogta afaqinib tiqemiy.Emim teq in tubusan araq kakaqtawaqim aholib emiy. 3 Emim inagerab loqeq bulon yaqay, Ni Judagigo king-mo diqta haq yaqay. I nibinwazan ulilibmo gwalehaq haq yaqay.Haqadmo in amanmanib tuwol yaqay.

4 Sa teq Pailat bit asanib gwah-tiqim Juda mataw na a ta gibilan, Nehuritiy ham. Ya mat na ago daqmeqinta araq ahol a hi way ham.Nazaq iyan ya waqeq ad asanib tubol-nan ham. 5 Haqanmo Yesus afaqinibam asasuqin inaqta na teq tubusankakaqta na aholib ussa in asanibmataw biyahta na gimeb bo tugwah-tim. Gwahtiqan Pailat gibilan, Matka ahol waqiy ham. 6 Haqan matawtamaz emayta gigo aseseqta na giyo-gniz hurmey na nenaq in Yesus aholwaqad dedibmo bilaqiy, Mat na ayibdom woliy haqiy. Ayib dom woliyhaqiy. Haqan Pailat gibilan, Negmowaqeq a le ayib dom woliy ham. Yain ago daq meqinta araq ahol a hiway ham. 7Haqan Juda mataw asese-qta na amenin emim bilaqiy, I gigomaror aduganib gunun araq ayahtausaq haqiy. Sa mat na i gigo gununna itiyonim bilam, Ya God atatin hamhaqiy. In nazaq haqan i gigo gunun nabilam, In moqan ham haqiy.

8Haqan Pailat gamuk na huritim inrab naqmo hiqiyyaq. 9 Ad in Yesuswaqim inaq ago bit aduganib a tagwahtiqim in susumun ugim bilam,Ni edob bolta? ham. Teq haiq.Yesus gamuk amenin araq a hi bilam.10 Anmo Pailat bulonim bilam, Niyaqgo gamuk amenin a hi emdaq e?ham. Ya niqamun hasid ni samanmogwahtiqgo azawayin ya iholib usaqham. Teq ya ni ayib dom wolgo aza-wayin ya iholib usaqmo ham. Na nininad a hi emaq e? ham. 11 HaqanYesus bilam, Mat ulilib osaqta naqmoin zaway na nigta ham. In zaway na

a hi nigid ni daq araq ya iholib emgonibin hiqiy nag ham. Nazaq iyan matya iwaqim ni nibenab amta na in niniquriyamim in daq meqin diqta amham.

12Yesus nazaq bilaqan nab Pailat inYesus hulosid lehgo adanteqin tina-gunyaq. Ta teq Judamataw na lileyimbilaqiy, Mat na bilaqaq, Yaqmo kingaraqhaqad in Sisa ago babmodiq iyimluwaq haqiy. Ni hasid lehid teq ni Sisaayow a hi iydaq haqiy.

13 Haqan Pailat gamuk na huritimin Yesus waqim ad asanib a ta gwah-tim. Gwahtiqim in ago ban in matawgigo daq gilum kemad osaqta nab intuqos wom. Ban na in bit ago ve-randa araq anan Gig Rireniy haqaytabusta. Hibru nanib in veranda na ananGabata haqayta. 14 Teq kam na inPasova ayon nagah wastitayayta aka-man. Ari kam nab zeq ayahtab 12kilok nazaq Pailat ago ban nab tuqoswoqim osad in Judamataw na gibilan,Ahol waqiy ham. Ne gigo king kawaturaq ham. 15 Haqan Juda matawna lileyim bilaqiy, Wol emid moqanhaqiy. Wol emid moqan. Ayib domwolid in moqan haqiy. Haqsa Pailattisusumun nag, Ya ne gigo king kaayib dom woldaiq e? ham. Haqanmataw tamaz emayta gigo aseseqtana bilaqiy, Sisa amomo in i gigoking haqiy. I gigo king araq haiqhaqiy. 16 In nazaq haqan teq Pailat ingiqez muzinim in Yesus waqim ayibdomwolgo babmataw gibenab tiqam.Eman in Yesus waqim ad tilehiy.

Mataw Yesus ayib dom woliy(Matyu 27.32-44; Mak 15.21-32; Luk

23.26-43)Ari in Yesus waqim ad tilehiy.

17 Lehsa Yesus inmo ago ay na sorimad tilehyaq. Lehad in uliq ayahta nahulosim garah akululqan araq ananGifaqin Agolgolan haqayta nabmo intugwalehiy. Hibru nanib garah akul-ulqan na anan Golgota haqayta. 18 Ingarah nab tugwalehim saw nab teqin Yesus ayib dom tuwoliy. Wolad

Page 216: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 19:19 213 Jon 19:32in mataw gigermo Yesus inaq ayibdom giwoliymo. Araq Yesus aqabunban tursa araq anasaran ban turyaq.Sa Yesus in gilikmanib liqabmo tu-ryaq. 19 Dom tuwolan teq Pailatmataw gibilenan in Yesus ayib domwoliyta na ananinmar tonim afaqinibtuqotheniy. Gamuk na in kazaq martoniy.

JUDA GIGO KING YESUS ULIQNASARET-IBTA

20 Teq saw Yesus ayib dom woliytana in Jerusalem agerab usaqta. Teqin gamuk mar tonim ay afaqinibemiyta na in Hibru gigo nanib teqRom gigo nanib teq Grik gigo nanibmar toniyta. Nazaq iyan Juda onmataw kabemmo leh bolad luwad ingamuk na ahol tuwaq yaqay. 21 Sateq Juda gigo mataw tamaz emaytagigo aseseqta na lehim Pailat bu-lonim bilaqiy, Ni gamuk “Juda gigoking” nazaq ni a hi mar ton nagtahaqiy. “Mat ka bilam, ‘Ya Juda gigoking hamta’ ” nazaq ni mar ton nagtahaqiy. 22Haqan Pailat bilam, Nab iyanham. Ya gamuk tumar tonta na indimunmo ham. Nazaq usan ham.

23 Ari mataw bab emayta na inYesus ayib dom tuwolim teq in agotubusan giwaqim huseran humabaweweq nazaqmo iy. Iyan in amulik-mulikmo giholyon humab amulikmowaq yaqay. Ad in Yesus ago aholsihenaraq waqiymo. Tubusan na inlaplap urotim a hi initiyta. Na inahol amulikmoqmo atutan haiqta.24 Nazaq iyan bab mataw na anbulonim bilaqiy, I tubusan ka hihiksirequq haqiy. I gig amikmiktahunegad mat nog ameb iyeq intuwaqdaq haqiy. In nazaq bilaqimin gamuk araq God ago marib usaqtana tuwol net bugiy. Gamuk na bilam,In yaqgo tubusan giwaqim an

huserim giholyon waqiy ham.Ad in gig amikmikta hunegimyaqgo iholsihen waqiymoham. Buk Song 22.18

Gamuk nazaq usta iyan in daq naza-qmo tiqemiy.

25 Ari Yesus anen diq teq in anenamikta teq mat anan Klopas haqayna awe anan Mariya haqayta na teqMariya araq uliq Magdala-ibta na inbunmo ay Yesus dom wolan turaqtana asenab turiy. 26 Tursa Yesus anenteq in ago disaipel in anan anad bi-laqaqta na in giger ay agerab diq tursaYesus ame wo tigibiy. Gibiyadmo inanen bulonim bilam, Kanen ham ninitatin nawa turaq ham. 27 Haqadin ago disaipel na bulonim bilam,Ni ninen nawa ham. Haqan kamnab disaipel na in Yesus anen waqiminmo anen nog iyan in wamuzad inaqtuqosyaq.

Yesus mom(Matyu 27.45-56; Mak 15.33-41; Luk

23.44-49)28 Daq na tihiqiyan Yesus anad

tiqam, Yaqgo kabiy bunmo tihiqiyham. Haqad in gamuk araq God agomarib usaqta na tuwol net bugnanhaqad in bilam, Ya yuwnan moqaiqham. 29 Teq deg araq wain ayunagon iyta ate gwalim usta nab os.Ossa Yesus bilam, “Ya yuwnan mo-qaiq” haqanmo mataw nab turiytana in ay anan hisop haqayta abenaraq waqim amotnib tubusandek amwazim wain ayun na ulum turimYesus ateb tiqemiy. 30 Eman Yesussisowim hulosadmo in bilam, Kabiytihiqiy ham. Haqadmo in afaqinrunan woqanmo in ahol awitan hu-losanmo tilah.

Bab mat araq Yesus azawarnib ulum31 Ari kam mataw Yesus ayib dom

woliyta na in Juda gigo lotu ayonnagah wastitaygo akaman. Kam nahiqiyid babeq Juda gigo lotu akamanayahta na tugwahtiqdaqta. Nazaqiyan Juda mataw aseseqta na inmataw moqiyta gisan hulosid lotuakaman ayahta nab ayib usgo gituwhiqiyiy. Nazaq iyan in le Pailattubuloniy, Ningo mataw giqemidleheq mataw ayib usayta na gisenwolbiyayid in hidmo moqiy haqiy.Moqid teq in gisan ayib walemiyhaqiy. 32 Haqan mataw bab emayta

Page 217: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 19:33 214 Jon 20:10

na lehim in Yesus agerab matawgiger dom wolan turiyta na gisentuwolbiyayiy. 33 Gisen wolbiyayiyimteq in Yesus ago hib loqiy. LoqimYesus tekomo tumoqim ussa in aholwaqiy. Nazaq iyan in asen a hiwolbiyayiy. 34 Ta teq bab mataw nagigo araq in ago em waqim Yesusazawarnib tuqulum. Ulumanmoanedan yuw inaqmo gwahtiqadwoqyaq. 35 Ari mat wagam ka martonta na in ame anonab daq na aholwamta. Ahol waqim ne huriteq Yesusanan helmo haq daqay haqad ingamuk kamar ton. Mat na ago gamukka in hel diqtaqmo. Ad inmo anademaq, Ya gamuk mar tonta ka inhelmo diq haqaq. 36 Ari bab mat nadaq nazaq emim in God ago maribgamuk araq usaqta na tuwol net bug.Gamuk na bilam,In aditin araq a hi wolbiyay daqay

ham. Buk Song 34.2037 Ad gamuk ta araq God ago maribusaqta na in kazaq bilam,In mat ulumiyta na ahol tuwaq daqay

ham. Sekaraya 12.10Yesus moqan asan hodhodab a lehiy(Matyu 27.57-61; Mak 15.42-47; Luk

23.50-56)38 Ari daq na bunmo tihiqiyan teq

Josep uliq Arimatea-ibta na lehimPailat bulonim bilam, Ya Yesus asanwaqeq a le yay tonnan ham. Mat na inYesus ago disaipel araqtamo. Teq inJuda gigo rabad in ahol ulilemyaqta.In Pailat nazaq bulonan Pailat bilam,Dimunmo ham. Haqan Josep le Yesusasan ayib tuwalam. 39 Samo Nikode-mus mat kwaziqmo taromab Yesusago hib lahta na in bolmo. Bolad inmasil ahuran dimunta giger mir teqalow inaq buliyiyta na in waqim adbol. Masil na ago afaqan in 30 kilonazaqta. 40 Ari giger na Juda gigodaq mat moqan yay tonayta na adanmuzinim in Yesus asan waqim masilahuran dimunta na asanib hunegimteq in tubusanib net muzim a lehiy.

41 In kabiy na eman tihiqiyan arisaw Yesus ayib dom woliyta nab uzaqaraq dimunta usta. Teq hodhod araq

muturta aduganib mat araq momtaasan eman a hi usta in uzaq nab usmo.42Nazaq iyan Pasova ahumabun ayonnagah wastitayayta akaman na ti-hiqiynan tonsa in lotu akaman agogunun awaz meqinta na anadin emadin hodhod sinsin usta nabmo Yesusasan eman tuqus.

20Yesus hodhodab eram(Matyu 28.1-8; Mak 16.1-8; Luk 24.1-

12)1 Ari Sande tarom naqmo saw a hi

hastitay bugsa Mariya uliq Magdala-ibta hodhodab tilah. Lehim gigayahta hodhod aqez ituqim usta naulum buliyan lehan hodhod aqezhasim ussa in ahol tuwam. 2 Aholwaqad in sibim le Saimon Pita teqdisaipel araq Yesus in anan anaddiq bilaqaqta na gibilenim bilam,Iyahta nabag hodhodab tuwaqiy ham.Waqim in a le edob emiyta na i a hihurit ham.

3 Haqan Pita ayow disaipel araq nainaq eraqimuliq hulosad inhodhodabtilehiy. 4 In sibim lehad teq disaipelaraq na in Pita uriyamim sibtitay-immo lehim in ameb hodhodab tug-wahtim. 5 Gwahtiqim asanib turadin kuh tonim wiliyanim ame hodhodaduganib loqim tubusanmo ussa inahol wam. Teq in hodhod aduganiblo a hi gwahtim. 6 Samo Saimon Pitaabeb bolimmo in hodhod aduganib letugwahtim. Gwahtiqim in tubusansamanmo ussa ahol tuwam. 7 Aholwaqad tubusan amalib Yesus afaqinirquriyta na anononmo ayim aholbineman ossa in ahol waq ton. 8 Sa dis-aipel hodhodab iturim le gwahtimtana inaqmo hodhod aduganib le gwah-tiqim in nagah nagan ahol tuwammo.Ahol waqad nabmo in helmo Yesushodhodab tiqeram ham. 9 Disaipelgiger na in Yesus moqeq teq ta er-aqdaqta na ago agamukan God agomarib ahol waq yaqayta teq in gamukna alulin diq ginad a hi em has yaqay.

10 Admo in muleqim in gigo uliqabta lehiy.

Page 218: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 20:11 215 Jon 20:29Mariya uliq Magdala-ibta na Yesus

ahol wam(Matyu 28.9-10; Mak 16.9-11)

11 Ari Mariya hodhod aqezab asanban turad in tigaqyaq. Gaqadmoin wiliyanim hodhod aduganib ametilom. 12 Loqimmo Yesus moqanasan eman usta nab angelo giger gigotubusan husta inaqta nab ossa in ti-gibiy. Araq Yesus afaqin usta asawnibossa araq Yesus asen usta asawnib os.13Osad in giger Mariya kazaq buloniy,Aw, ni nagaqgo gaqaq? haqiy. Haqanin bilam, Yaqgo Iyahta nabag tuwaqiyham. Waqim in a le edob emiyta na yaa hi hurit ham.

14Mariya nazaq bilaqim in ahol bu-liyimmo Yesus nab tursa ahol tuwam.Ta teq Yesus-mo turaq nazaq in anada hi am. 15 Samo Yesus susumunugim bilam, Neng, ni nagaqgo gaqaq?ham. Ni nog nagunaq? ham. HaqanMariya anad am. Uzaq ka anam-ren daqag ham. Haqad in bulon,Mat ayah ham ni mat momta naasan waqeq a lehsun iyid teq ni edobamta na ibilenid ya le waqnan ham.16 An Yesus in Mariya anan biyimbulon, Mariya ham. HaqanmoMariyaahol buliyim in Hibru nanib bilam,Rabonay ham. Gamuk ‘rabonay’ naalulin ‘tisa’ haqayta. 17 HaqanmoYesus bulon, Ni ya hi iwaz ham. Yaulilib imam ago hib a hi lehaiq ham.Teq ni ya imaqbaban gigo hib leheqkazaq gibilen ham. Yesus inmo amamteq ne gimam inaqmo ago hib tilehaqhaqad ni gibilen ham. In ago Godteq ne gigo God inaqmo ago hib lehaqhaqad ni gibilen ham. 18 An Mariyauliq Magdala-ibta na lehim disaipelgibilenim bilam, Ya Iyahta ahol tuwayham. Haqad Yesus gamuk bulonta nain tigibilen bug.

Disaipel Yesus ahol waqiy(Matyu 28.16-20; Mak 16.14-18; Luk

24.36-49)19 Ari Sande imisor diq disaipel in

Juda mataw ginan rabad bit aduganibgihol adanin otim tuqosiy. Ossa Yesusbo in gilikmanib turad gibilan, Ne

gigem kute neman ham. 20 In nazaqbilaqim teq in ahol aben teq azawarantigiqisihun. Giqisihunsa in Iyahtaahol waqad ginad ayahmo dimniyyaqay. 21 Ginad dimniysa Yesus a tagibilan, Ne gigem kute neman ham.Ya imam iqeman bolta nazaqmo ya negiqemid ne tileh daqaymo ham. 22 Innazaq bilaqim teq in ahol aqurin ulamhasan in gigo hib lehsa in gibilan, NeGod ago Bugaw Dimunta waqiy ham.23 Ne mataw gibileneq bilaq daqay,God ne gigo daq meqinta tigiwalamhaqsa in gigo daq meqinta giholibhiqiysa tuqos daqay ham. Ari negibileneq bilaq daqay, God ne gigodaq meqinta a hi walemaq haqid ingigo daq meqinta na giholib soqotequssa in tuqos daqay ham.

Tomas Yesus ahol wam24 Ari Yesus disaipel gigerab gwah-

timta nab disaipel araq anan Tomashaqayta na in nenaq a hi os. Tomasanan araq Didimus haqayta. 25 AbebTomas bolan disaipel buloniy, I Iyahtaahol tuwaw haqiy. Haqan Tomasbilam, Ya in abenab dom woliyta naasawan ahol waqad ya iben le domwoliyta na abatlan teq emubulumiytana abatlan waz waqeq teq ya helmotihaqdaiq ham. Muran ya helmo a hihaqdaiq ham. Haiqmo diq ham.

26 Ari Sande ta araq nab Yesus agodisaipel bit nab a humab ta woliy.Humab wolim ossa Tomas in nenaqtuqos. Mataw na gihol adanin bunmootim bit aduganib ossa Yesus in gilik-manib bo a ta gwahtim. Gwahtiqimturad in gibilan, Ne gigem kute ne-manham. 27Haqadmo inTomas tubu-lon, Ni niben akurgan araq ya ibenabdom woliyta asawnib kab emeq teqni ya iben ahol waq kem ham. Aholwaqad ni niben emid bo ya izawaranka waz waqanmo ham. Ad ni ni-nad haresmo emaqta na o tob iysa niya inan helmo haq ham. 28 HaqanTomas amenin emim bulon, Ni yaqgoIyahta ham. Ni yaqgo God ham.29HaqanYesus bulon, Ni nime anonabya ibiyim teq ni ya inan helmo tiham

Page 219: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 20:30 216 Jon 21:15ham. Arimataw ya a hi ibiyadmo inanhelmo haqayta na in tidimniyim osayham.

Jon gamuk ka mar tonta alulin30 Ari Yesus daq azawayin inaqta

kabemmo disaipel gimeb giqamta.Teq ya bunmo wagam kab a hi marton. 31 Ya Yesus awagamun asormokawaya tumar tonta kane aholwaqadne Yesus anan Krais haqad teq ne inananGod atatin tihaqdaqaymohaqadya gamuk kamar tonta. Ne Yesus abinnazaq diqta anan helmo haqeq teqne kayeqmo kuluwa-kuluwmo tuqosdaqay.Yesus hodhodab eraqim

ame gigerta disaipel gimeba ta gwahtim

21Disaipel 7 nazaq Yesus ahol waqiy

1 Ari abeb Yesus disaipel gimeba ta gwahtim, yuw akurorqantaanan Taiberiyas* haqayta na ago lanaqezab. Teq in ago mataw gimebgwahtimta na awagamun kazaq.2 Kam araqab Yesus ago disaipelasor humab wolim osiy. Mataw naginan kazaq: Saimon Pita teq Tomasanan araq Didimus haqayta na teqNataniyel uliq Kana saw Galiliy-ibtana teq Sebediy atatniz giger na teqdisaipel ta asor gigermo in bunmoaraqibmo osiy. 3 Ossa Saimon Pitagibilan, Ya le dob hunegeq nabiqwaqnan ham. Haqan in ayogniz nabuloniy, I ninaqmo leham haqiy.Haqad in le muy araqab gwalimtilehiy. Lehim tarom nab in nabiqaraq diq a hi waqiy.

4 An tarommo saw tihastitaysaYesus bolim lan ezab titur. Tursadisaipel ahol a hi waq hasiy. 5 SaYesus gibilan, Onmin ham ne nabiqaraqag waqiy ye? ham. Haqan inbilaqiy, Haiq diq haqiy. 6 HaqanYesus gibilan, Ne dob hunegid muy

aqabun ban woqid teq ne nabiq asortigiwaq daqay ham. Haqan in dobhunegan woqan nabiq kabemmo diqdobub tuwoqiy. Woqan in dob hureqyo hiqiy yaqay, nabiq kuluw diqmoiyan. 7 Sa disaipel araq Yesus in anananad bilaqaqta na in Pita bulon, KoIyahtaqmo ham. Haqan Saimon Pitain “Ko Iyahta” haqan huritim in kabiyemnan haqad ago aholsihen hasimeman usta na waqim aholib ta emimin yuwmeb sortukim woqim Yesusago hib amim tilah. 8 Lehsa disaipelta asor na muyib osad dob anabiqnaqwazim hureqim ad lan ezab tuboliy.Na ezaqgo in lan ezab sinsinmo 90mita nazaq osiy.

9 Disaipel na bolim lan ezabtuwoqimmo faq araq ulaman tuqoytaazamorin kiskismo oysa in aholwaqiy. Teq faq azamornib nabiqoyad ussa bret faq agerab ossa in aholwaqiymo. 10 Samo Yesus gibilan, Nenabiq muran waqiyta na asor a boliyham. 11 Haqan Saimon Pita le muyibgwalim dob anabiqnaq na kamisibussa in wazim hureqan yuw adekibtigal. Nabiq aseseqta kabemmo diq153 nazaqmo dobub woqim usta. Teqdob a hi tartay. 12 An Yesus gibilan,Ne boleq didaq neqiy ham. Haqsadisaipel araq diq in “Ni nog?” nazaqa hi susumun ug yaqay. Na ezaqgo inbunmo ginad tiqemiy, Ka Iyahtaqmohaqiy. 13 An Yesus eraqim bolim bretwaqim tinag. Negad teq in nabiqwaqim nazaqmo ton.

14 Ari ka Yesus ame ezeqmanta indisaipel gimeb gwahtimta, in hod-hodab ta eraqim teq.

Yesus ayow Pita inaq an anobunwastitayiy

15 Ari disaipel didaq tineqan abebYesus in Saimon Pita tubulon, Jonatatin Saimon ham nabag ni matawkagan giquriyamim ni ya inan ninaddiq bilaqaq e? ham. Haqan Pita bilam,Eqe Iyahta ham. Ya ninan inad diqbilaqaqta na ni tuhurit ham. Haqan

* 21:1: Yuw akurorqanta na anan araq Galiliy haqayta. Ni Jon 6.1 nab teq ahol waq.

Page 220: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jon 21:16 217 Jon 21:25Yesus bulon, Ni yaqgo sipsip amidgot-niz didaq neg ham.

16Haqad Yesus ame gigerta a ta bu-lon, Jon atatin Saimon ham ni ya inanninad diq bilaqaq e? ham. Haqan Pitabulon, Eqe Iyahta ham. Ya ninan inadbilaqaqta na ni tuhurit ham. HaqanYesus bulon, Ni yaqgo sipsip gibiymuzham.

17 Teq Yesus ame ezeqmanta a Pitata bulonim bilam, Jon atatin Saimonham ni ya inan ninad bilaqaq e? ham.Haqan Pita nab afaqan tiqiy. Na eza-qgo Yesus ame ezeqmanmo susumunugim bilam, Ni ya inan ninad bilaqaqe? hamta na ago iyan. Haqan Pitabulon, Iyahta ham ni nagah bunmoago tuhuritta ham. Ya ninan inad bi-laqaqta na ni tuhuritmo ham. HaqanYesus bulon, Ni yaqgo sipsip didaqneg ham. 18Ya helmo nibilenaiq ham.Ni minmin osad ni nihol wastitayimnihulib am hurorim ni edob lehnanninad usta nab ni lehmo tilehyaqtaham. Ari abeb ni adinowan tiqiyeqteq ni niben wazid eraqsa mat araqnihulib am huroreq in niwaqeq sawninad a hi usaqtab niqad tilehdaqham. 19 Na Pita daq ezaqta amalibmoqad in God abin emid ayah iydaqtana ago in Pita nazaq bulonta. Haqadin bulon, Ni ya imuzeq bol ham.

Yesus in ago disaipel anan anad bi-laqyaqta na anan bilam

20 Ari Pita ahol buliyim disaipelYesus in anan anad bilaqaqta nagimuzim nenaq lehsa in ahol tuwam.Mat naqmo kwaziqmo Yesus ago di-saipel nenaq didaq neqad in banabahol wol emim Yesus anognib us nogiyad in afaqin Yesus abanib emimbulon, Iyahta ham nog niwaqeq babgibenab niqemdaq? hamta na am-atin. 21 Pita in disaipel na ahol waqadteq in Yesus bulon, Iyahta hammat koteq ezaq iydaq? ham. 22Haqan Yesusbulonimbilam, Ya inadmat na ossa yamuleqeq ta boldaiq haqid na in ningonagah a haiq ham. Ni ya imuzeq bolham. 23 Teq Yesus nazaq haqan abebgamuk na Yesus ago on mataw gigohib le ayahmo diq iyta. Iyan mataw

na ginad em yaqay, Disaipel na a himoqdaqta haq yaqay. Ta teq Yesusbilam, Mat na a hi moqdaq nazaq in ahi bilam. Haiqgam. In bilam, Ya inadmat na ossa ya muleqeq ta boldaiqhaqid na in ningo nagah a haiq haqadin Pita bulonta.

24 Ari disaipel naqmo in daq na-gan bunmo amebmo ahol waqim inawagamun mar tonta. An i mat naago tuhurit. In a hi katiyad gamukheltaqmo mar tonta.

25 Ta teq Yesus kabiy daq kabe-mmodiq giqemanmat na asormomarton. In Yesus daq amta na bunmoawagamunmar ton bugta iyid ya inademaiq, Amarin gwahtiqeq osdaqta naabanan og kab hiqiy nagta haqaiq.

Page 221: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 1:1-2 218 Aposel 1:5

AposeloAposel Yesus ago kabiyemiyta giwagamun

Gamuk ameb lehaqtaWagam ka in Yesus ago Aposel

kabiy emiyta giwagamunLuk-momartonta usaq. Teq wagam ka in Yesusawagamun dimunta Luk mar tontana tutim lehaqta. Yesus in Amamgohib muleqeq tilehnan haqad in agodisaipel kazaq gibilan, God ago BugawDimunta ne giholib bolid teq ne za-way diq iyeq ya ihol awagamun uliqJerusalem-ub tibilaq daqay ham. Bi-laqad teq ne saw giger Judiya-ibteq Samariya-ib wagam na bilaqadteq ne og saw bunmo leheq luwadya iwagamun na tibilaq daqaymoham. Haqan Luk ago wagam ka innazaq diq lahta. God ago BugawDimunta Aposel giholib bolan dan-meb in uliq Jerusalem-ub Yesus abintibilaqiy (Aposel 1.1-8.3). Bilaqad teqin saw giger Judiya teq Samariya gigosaw ban lehad in Yesus awagamunbilaqim bilaqim a lehiy (Aposel 8.4-12.25). An abeb Pol gwahtiqim inYesus ago gamuk a lehimog sawkabe-mmo bilamta (Aposel 13.1-28.31).

Teq wagam ka in daq araq ayahtagiqisihunaqta na kazaq. Aposel ingigo zawayib Yesus ago kabiy a hi emyaqay. Haiqgam. Yesus bilamta nazaqdiq Bugaw Dimunta in giholib bolimzaway negsa in Yesus ago kabiy emadluw yaqayta.

Luk ago kamub mataw kabemmoin Yesus ago on mataw gimalib nanemeq bilaq yaqay, Uliq saw edob Kraisago on mataw osayta nab bab er-aqaqta haq yaqay. On mataw nain gigo suleq amalib mataw ginadwalebolad gigem wizsa in an woladsaw garak ayahmo emayta haq yaqay.Teq Aposel giwagamun kab i daq naalulin ahol waq kemauqta. Na inkazaq. Mataw kabemmo Yesus anan

helmo haqsa Juda mataw in gibiyadgigem timeqniyyaq. Gigem meqniysain gimobabna eman eraqyaqta, Yesusago onmataw gidanin qwaygo haqad.

Teq kam nagab mataw asor eraPol anan bilaq yaqay, In Aposel diqa haiq haq yaqay. Haqsa Luk inPol adanin qwaynan haqad Pol ezaqtonim Aposel iyta na awagamun iname ezeqmanmo wagam kab martonta. Ameb diq Pol in Yesusmuzinada hi luwta. Haiqgam. In zaway diqiyeq Yesus ago onmataw giwazid woqyaqayta. Teq abebYesus in Pol lilewu-nim waqim eman in ago kabibiy matdimunta iyim ago kabiy tiqemyaqta.Aposel Yesus ago gamukuliq Jerusalem-ub bilaqiy

Yesus teq God ago Bugaw Dimuntaemid boldaqta na abin in bilam

1-2 Mat ayah Tiyofilus, ya wagamdanmeb mar tonta nab Yesus in agokabiy alulin tiqemim ago kabiy daqemad teq in ago suleq on matawgibilenad luwsa le God in waqimad Heven-ib gwalahta na awagamunbunmo ya mar ton nigta. Teq in ahi gwalehadmo in ago Aposel inmogilumim giwamta na gigo hib gwah-tiqim in God ago Bugaw Dimunta agozaway amalib mataw na kabiy negadgamuk awaz meqinta gibilan. 3 Yesussantitiy sorim moqim kayeq ta iyimteq in Aposel gigo hib gwahtimta.Gwahtiqim in gimen daq azawayininaqta kabemmo giqeman gwahtiqsaAposel ginad tiqemiy, Helmo Yesushodhodab tiqeramta haqiy. Sa kam40 nazaq aduganib Yesus tuteqmomataw na gimeb gwahtiqad in Godagomaror agamukan gibilenyaq. 4Adin nenaq osad in atoranmo kazaqgibilan, Ne uliq Jerusalem huloseq hilehiy ham. Ne uliq kab osad nagah yaimam negnan hel diqmo bilamta nane amen emad osiy ham. Kwaziqmoya nagah na anan ne tigibilenta ham.5Ya bilay, Jon yuwibmo onmataw huz

Page 222: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 1:6 219 Aposel 1:20negyaqta hay ham. Ari babeq misire-qag teq God in ago Bugaw Dimunta netinegdaq hay ham.

6 An abeb Aposel bo Yesus ago hibhumab wolim tisusumun ugiy, Iyahtahaqiy, Luweq muran kam kab ni Is-rel gigo maror woqim usaqta na wazta eraqid in gigo king inaq a ta iydaqay-ya? haqiy. 7 Haqan Yesusgibilan, Ya imam inmo ago zawayibdaq bunmo gwahtiqdaqta na akamuntibilaqan usaqta ham. Nagah na negigo a haiqta iyan ne kam na ago ahi hurit daqay ham. 8 Ta teq God agoBugaw Dimunta ne giholib ayahmotuboldaq ham. Bolid teq ne zawaywaqeq nagah ne gimeb ahol waqiytana teq ya iwagamun bunmo ne uliqJerusalem-ub tibilaq daqay ham. Bi-laqad teq ne leheq saw Judiya-ib teqsaw Samariya-ib uliq bunmo luwadnab ne yaqgo gamuk na on matawtigibilen daqaymo ham. Gibilenadteq ne saw giger na gihuloseq og sawbunmo lehad on mataw gibilensa intuhurit daqaymo ham.

God Yesus waqim ad Heven-ib tug-walah

(Mak 16.19-20; Luk 24.50-53)9Yesus gamuk na bilaqim tihiqiyan

Aposel ahol waqad tursamo GodYesus waqim ad kaitab tugwalah.Gwalehsa onqas tiqim Yesus il tonanAposel ahol a ta hi waqiy. 10 Adin gime kaitab gwalehad tursamomataw giger tubusan husta emiyta ingigerab gwahtiqim tituriy. 11 Turadin bilaqiy, Galiliy-ib mataw haqiynagaqgo ne turad kaitab gimegwalehaq? haqiy. Muran God in matanan Yesus haqayta ka ne gibenabwalemim in waqim ad Heven-ibtugwalah haqiy. Teq in Heven-ibgwalehsa ne ahol waqiyta nazaqmoin muleqeq ta gewoqdaqta haqiy.

Mat araq Judas ago ban waqgoAposel anan bilaqiy

12 Ari Aposel garah anan Olivhaqayta na hulosim in muleqimJerusalem-ub wo tilehiy. Garah Oliv

na in Jerusalem agerab sinsinmousaqta, kilomita amulikmo nazaq.13 In garah na hulosim le uliqJerusalem-ub gwahtiqim bit in osyaqayta nab tilehiy. Lehim in bit naadugan ulilib osayta nab gwalehimtuqosiy. Mataw na ginan kazaq:Pita, Jon, Jems, Andru, Filip, Tomas,Bartolomyu,Matyu, teqAlfiyus atatinJems teq Saimon mat Rom nenaq babemyaqta amatin na teq Jems ta araqatatin Judas. 14 Mataw na bunmoteq on asor Yesus muzeq inaq lehyaqayta na teq Yesus anen Mariyateq Yesus amagniz inaqmo bunmo ingigem amulikmo iyad tuteqmo in bitadugan nab humab woleq God inaqgamuk emad os yaqayta.

15 Ari kam araqab on mataw Yesusanan helmo haqad maqbab iyimosiyta 120 nazaq humab wolim ossaPita in gilikmanib eraqim turad kazaqgibilan, 16 Ya iyogniz ham kwaziqmoGod ago BugawDimunta Devit aqezabgamuk araq eman gwahtiqsa in Judas-mo anan bilamta ham. An God agogamuk bilamta nazaqmo Judas agohib tugwahtim ham. Mat na a higwahtiqsa Bugaw Dimunta in anantibilaqan usta ham. Ussa teq matna gwahtiqim gamuk na muzinim inmataw dan giqisihunim giqad lehanin Yesus waziyta ham. 17 Na ezaqgoin i giyow mat araq iyim in i inaqgarabmo kabiy ka wamta ham.

18 (Teq Judas ago daq meqinta naanawun mani silva waqim a lehim inog araq tizay. Zayim in lehim ognab ban araq meqintab woqim agemmuturan in agembekoq bunmo mut-balim gwahtim. 19 An abeb matawJerusalem-ub osiyta na bunmo in daqna ago huritim in gigo nanib in sawna anan Akeldama tihaqiy. Na in ‘oganednaqta’ haqad in ogna anannazaqbiyiy.)

20 Ari Pita bilam, Gamuk araq BukSong-ib mar tonan usaqta na kazaqbilam ham.In ago bit samanmo usan haqad in

bilam ham. Ussa mat araq diq

Page 223: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 1:21 220 Aposel 2:9-11bit nab hi osan haqad in bilamham. Buk Song 69.25

Teq buk nab gamuk araq kazaq bil-ammo ham.Mat ta araq in ago ban waqeq kabiy

eman haqad in bilam ham.Buk Song 109.8

21 Nazaq iyan muran i mat araqJudas ago ban waqdaqta na tinagu-nam ham. Nagunad i mat araq kaza-qta waqam ham. Iyahta Yesus igililewunim giwaqim ginaq leh boladluwyaqta kam nab mat na in luw ostaham. 22 Teq Yesus Jon ago hib lehanJon huz ugsa mat na in ahol wamtaham. Ad Yesus ago kabiy alulin emsain ahol wamtamo ham. Teq God igibenab Yesus waqim ad gwalehsa innab turtamo ham. Mat araq naqantain daq nagan bunmo ahol wamtanaqmo i ulum kemeq waquq ham. Idteq Yesus hodhodab eraqan in amebahol wamta na agamukan in i inaqgarabmo tibilaqam ham.

23 Pita nazaq bilaqan mataw nabosiyta na in mataw gigermo ginantiqemiy. Araq na anan Josep haqayta.In anan giger Barsabas teq Jastushaqaytamo. Teq ta araq na ananMatiyas haqayta. 24 In mataw gigerna ginan emim teq in kazaq Godbuloniy. Iyahta haqiy, ni matawbunmo gigo gigem tuhuritta haqiy.Ni mataw giger ka gilikmanib matdoqag diq ni wamta na ni i giqisi-hun haqiy. 25 Giqisihunid teq matna Judas ago ban waqeq in Aposelaraq iyeq kabiy ka asor in tisordaqmohaqiy. Judas kabiy ka tuhulosimin moqim saw in osdaqta nab tilahhaqiy. 26 Haqad in God inaq gamuknazaq bilaqim tihiqiyan in gig amik-mikta giwaqim mataw giger na ginanmar tonim teq hunegiy. HuneganMatiyas-mo anan tugwahtim. Gwah-tiqan in Matiyas waqim Aposel 11 nanenaq tigiwastoniy.

2God ago Bugaw Dimunta gehitimta

awagamun

1 Ari Juda gigo lotu akaman ayahtaanan Pentikos haqayta na tugwahtim.Gwahtiqan mataw Yesus anan helmohaqayta na bit araqab humab wolimtuqosiy. 2Ossa nan saw haiqmo nagaharaq ahulan bilaqne tim atoranmosibaqta ahulan nog Heven-ib hitiqadbit in osiyta na tuwaleq ton bug.3 Samo nagah araq faq amileq nog ingimeb gwahtiqim in tartayad le onmataw amulik-mulikmo gigo hib us.4UssaGod agoBugawDimuntamatawna giholib ayahmo bolan uliq amoamo gigo nan ginadib bolsa in tibilaqyaqay.

5 Ari kam nab Juda on mataw Godayon lotu em yaqayta kuluwmo uliqsaw bunmo hulosim bolim lotu aka-man ayahta na ahol waqnan haqaduliq Jerusalem-ub tuqos yaqay. 6Osadin nagah na ahulan iysa huritad inkabemmo bolim bit nab humab tu-woliy. Humab wolim tursa Yesus agoon mataw na in God ago gamuk bi-laqsa mataw biyahta na in gimi gimogigo nanibmo tuhurit yaqay. Hu-ritad in ginadnad diq tiqem yaqay.7 Ad in gihol turuh nemsa ginad-nad emad turad bilaqiy, Ka ezaq diq?haqiy. Mataw kawa gamuk emayta kain bunmo saw Galiliy-ibtaqmo haqiy.8 Ta ezaq iyan in God ago gamuk bi-laqsa i gimi gimo gigo uliq diq agonanibmo gamuk tuhuritauq? haqiy.

9-11 I mataw uliq amulikmo a hibolta haqiy. I asor kantri Partiya-ibta teq kantri Midiya-ibta teq kantriElam-ubta haqiy. Teq i asor sawMesopotemiya-ibta teq saw Judiya-ibta haqiy. Teq i asor saw Kapadosiya-ibta teq saw Pontus-ibta teq sawEsiya-ibta haqiy. Teq i asor sawFrigiya-ibta teq saw Pamfiliya-ibtateq kantri Isip-ubta teq i asor sawLibiya-ib uliq Sairin agerab osauqtahaqiy. Teq i asor uliq Rom-ubta haqiy.I asor Judamatawmo diqta teq asor inmataw en amo amo i Juda gigo marorahaqenib iyimmuzinayta haqiy. Teq iasor nud Krit-ibta teq kantri Arebiya-ibta haqiy. Mataw gamuk emayta ko

Page 224: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 2:12 221 Aposel 2:25in God kabiy awaz meqinta amta naanan bilaqsa i amulik-mulikmo gigonanibmo tuhuritauq haqiy.

12 Haqad in bunmo gihol ritenlamsa ginad kabemmo emad teq in antubulon yaqay, Nagah ka alulin ezaqdiq haq? yaqay. 13 Haqsa ta matawna asor in hilhil emad bilaq yaqay,Mataw kowain ayunmuturta ayahmouluwim in gihol agadan iyay daqaghaq yaqay.

Pita in Bugaw Dimunta bolta na agoalulin anan bilam

14 Ari Pita in Aposel 11 na ne-naq eraqim turad in dedibmo lileyimon mataw na kazaq gibilan, Ne Judamataw teq ne mataw Jerusalem-ubbolim osayta na bunmo ham ne gidekemeq yaqgo gamuk huriteq teq nedaq kawa gwahtimta ka ago alulinne ginad em hasiy ham. 15 Ne gi-nad emay, “Mataw ka yuw atorantauluwim gifaqin hulosiyta daqagya”haqay ham. Haiqgam ham. Matawin 9 kilok tarommo kam kazaqtabyuw atoranta ayahmo uluwim giholagadan a hi iyayta ham. 16 Teq daqkawa gwahtimta ka kwaziqmo Godago nantut Joel kam anan bilamtanaqmo ham. In kazaq bilam ham.17 God bilam, Kam abebtanta na bo

sinsin tiqiysa teq ya igo BugawDimunta wazbalid on matawbunmo gimalib tuwoqdaqhaqad in bilam ham. Woqsane gigo onmin matmattateq onqonta in yaqgo nantuttibilaq daqay haqad in bilamham. Teq ya daq lul araq diqtane gigo mataw minmintana tigiqisihundaiq haqad inbilam ham. Sa ne gigo matawaseseqta sen qwayeq nagahamo amo ahol tuwaq daqayhaqad in bilam ham. 18 Kamnab ya igo Bugaw Dimuntawazbalid yaqgo kabibiymataw bunmo onqonta teqmatmatta inaqmo gimalibtuwoqdaq haqad in bilamham. Woqsa yaqgo kabibiy

on mataw na yaqgo nantuttibilaq daqay haqad in bilamham.

19 Daq nawa teq gwahtiqdaqta na-gan gitowun kazaq gwahtiqsane ahol tuwaq daqay haqadin bilam ham. Ya daq asorlul araq diqta kaitab ulilib kobemad teq og kab ya inad em-samonagah amoamo tugwah-tiqdaq haqad in bilam ham.Ned teq faq teq faq aqasinayahmo gwahtiqdaqta haqadin bilam ham. 20 Teq ya zeqemid in ahol buliyeq aromriq-naq iysa ya kalam buliyid inkakaqta iyeq ned nog tiqiydaqhaqad in bilam ham. Iyahtaago kam ayahta abin inaqtana bo tugwahtiqnan tonsamodaq nagan bunmo tugwahtiq-daq haqad in bilam ham.

21 Kam nab God in on mataw Iyahtaahaqenib iyim lilewunayta nabunmo gilumsiheq tigiwaq-daq haqad in bilam ham. Joel2.28-32

22 Haqad Pita bilam, Isrel-ib onmatawhamne gamuk ka huritiy ham.Ya Yesus uliq Nasaret-ibta anan tigi-bilennan ham. God inmo Yesus emanbolta na ago inne giqisihunnanhaqadin Yesus zaway ugsa in ne gilikmanibdaq azawayin inaqta amo amo giqe-mangwahtiqsa in kabiy awazmeqintakabemmo giqemyaq ham. Na agone tuhuritiyta ham. 23 God in matnaqmo ne gibenab eman ne matawGod ago maror asan ban osayta nagibe yahan in mat na ayib dom wolantumom ham. Ne nazaq emim nebilaqne negmo gibenab wol emanmomta nog tiqiyiy ham. Kwaziqmodaq na bunmo a hi gwahtiqsa Godanad emim adan tuwastitayan ustaham. 24 Teq in Yesus aholib moqgosantitiy meqinta wamta na walemadin Yesus wazan ta eram ham. Naezaqgo moq in tuteqmo Yesus wazgoago zaway biyab haiqta na ago iyanham. 25 Teq kwaziqmo Devit in Yesusanannazaq bilamtamoham. In bilam,

Page 225: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 2:26 222 Aposel 2:39Iyahta tutimmo ya imeb ossa ya

ahol waqaiqta haqad in bilamham. In ya iben iqabunban osad zaway yagsa ya iwazmeqniyad a hi tukdaiq haqadin bilam ham. 26 Nazaq iyanya igem dimniysa Iyahta abiniluwaiqta haqad in bilam ham.

In teq tiqidimun tondaq haqad yaog kab kayeqmo osad ya isanmoqdaqta na ago ya inad ahi meqniyaqta haqad in bilamham. 27 Na ezaqgo ham yamoqid teq ni ya ihulosid yamataw tumoqiyta gigo sawabkuluwa-kuluwmo a hi osdaiqhaqad in bilam ham. Teq niningo mat tawon diqta na hu-losid in asan hodhodab a hililihdaq haqad in bilam ham.

28 Ni dante dimunta mataw muzim leos dimunta kuluwa-kuluwmoosaytab gwahtiqayta na ni yatiqiqisihun haqad in bilamham. Ad ni teq ya iwaqid yaningo hib inad dimniysa ni-naq tuqosdaiq haqad in bilamham. Buk Song 16.8-11

29 Haqad Pita bilam, Ya imaqbabanham, ya i gises Devit anan kazaq negibilendaiq ham. In kwaziqmo tu-momta ham. Moqan in tiyay toniytaham. In ago hodhod na i gilik-manib usim bo muran kawa in ustutsa i ahol waqauqta ham. 30 TeqGod gamuk awaz meqinta Devit bu-lonad inDevit anaynayin araq emid inago ban waqeq king araq inmo nogtaiyeq tuqosdaq haqad in bulonta ham.Haqan Devit in God ago nantut araqiyim iyan in gamuk na alulin anadtiqem has ham. 31 Nazaq iyan in Godago gamuk na anadin emad in nagahabeb teq gwahtiqdaqta na ahol kemadin Krais teq moqeq ta eraqdaqta naago in bilamta ham. In bilam, Kraismoqid teq God hulosid mataw tumo-qiyta gigo sawab a hi us tutdaq haqadin bilam ham. Teq in bilam, God in

asan hodhodab hulosid a hi lilihdaqhaqad in bilamtamo ham.

32 An muran kawa ya ne tigibilenkemaiq ham. God in mat anan Yesushaqayta na wazan tiqeram haqaiqham. I bunmo ahol tuwawta iyim ianan bilaqauqta ham. 33 Yesus hod-hodab eraqan teq God in abin emidayah iy bugnan haqad in Yesus emaninmo aben aqabun ban tuqos womham. Os woqim in Amam ago hibBugaw Dimunta tuwam ham. Amamkwaziqmo ugnan hel diqmo bulontanazaq ham. Waqimmuran in God agoBugaw Dimunta wazbalan on matawkawa i osauqta ka gimalib woqanne daq kaway ka ahol waqad teqne gidekib gamuk ka tuhuritay ham.34-35 Ne ginad em hasiy ham. Devitulilib kaitab a hi gwalahta ham. Teqinmo bilam,Iyahta in yaqgo Iyahta kazaq bu-

lon haqad in bilam ham. Niya iben iqabun ban kab yaimen emad ossa ya ningo babgiqemid nisen ahaqenib tiqiybug daqay haqad in bilamham. Buk Song 110.1

36 Nazaq iyan ne Isrel on matawbun diqmo gamuk ka hurit kemeqginad em hasiy ham. God in Yesus,mat ne ayib dom woliyta na eman ini bunmo gigo Iyahta teq i gigo Krais*tiqiy ham.

On mataw kabemmo gigem buliyimyuw huziy

37 Ari Pita nazaq gibilenan gamukna mataw giqutil tuqulum. Ulumanin Pita ayogniz nenaq kazaq susumunnegiy, I gimaqbaban haqiy, teq i ezaqtonam? haqiy. 38 Haqan Pita gibilan,Ne bunmo ginad buliyeq ne gigo daqteq ginad meqinta na gileh ugeq teqneYesus Krais ananib yuwhuziy ham.Id teq God in ne gigo daq meqintana bunmo giwalemad anadin a ta hiemdaq ham. Ne nazaq tonsa teq Godin ago Bugaw Dimunta samanmo nawnog tinegdaq ham. 39Na ezaqgo ham

* 2:36: Gamuk Krais ka alulin “God mat emid bo i gilumsihdaqta na amatin” haqayta.

Page 226: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 2:40 223 Aposel 3:9-10God in ago Bugaw Dimunta matawnegnan hel diqmo bilamta na in neteq ne gigo onmin teq on mataw Godago hib pesanmo osayta na bunmo in-aqmo gimen gamuk na bilamta ham. Igigo Iyahta God in onmataw gililewu-nid agerab bol daqayta na bunmo inago Bugaw Dimunta tinegdaq ham.40 Haqad Pita gamuk naqanta kabe-mmo amalib atoranmo gibilenyaq.Ad in bilaqyaq, Ne God lilewunid inne gilumsiheq ta giwaqan haqyaq.Giwaqid teq ne mataw meqmeqintamuran kam kab osayta na nenaqaraqibmo a hi meqniy daqay haqyaq.41 In nazaq bilaqan teq on matawkabemmo diq 3,000 nazaq in Pitaago gamuk huritim anan helmo ti-haqadmo yuw tuhuziy. Yuw huzim inle Yesus ago on mataw na nenaq antuwastoniy.

On mataw helmo haqiyta na gigemamulikmo iyim osiy

42 Ari on mataw helmo haqiyta nain Yesus ago on mataw na nenaqan wastonim tuteqmo in Aposel gigosuleq huritad teq in an ulumsihad teqin humab woleq garab didaq neqadteq in God inaq gamuk tiqem yaqay.43 Sa God in Aposel gibenab daq az-awayin inaqta amo amo kabemmoemsa on mataw bunmo ahol waqadteq in God rabunad abin tuwazinyaqay. 44 Sa on mataw helmo haqaytana bunmo gigem amulikmo iyim osyaqay. Osad in ginad em yaqay, Igimi gimo gigo es nagah bunmo iwazauqta ka in i bunmo gigota haqyaqay. 45 Haqad in gigo og teq ingigo es nagah nagan mataw ta asorgigo hib zayeq amenin waqeq in gigomatawnagah osgo siqim iyayta nagangilumsihad tineg yaqay. 46 In bunmogigem amulikmo iyad kam bunmoin le Tempel-ib humab tuwol yaqay.Teq in gigo bit araq araqab humabwoleqYesus abinib bret orqayeq tineqyaqay. Neqad in an alowan tonadginad dimniysa zib alowabmo tuqosyaqay. 47 Osad kam bunmo in Godabin tiqiluw yaqay. Sa uliqab on

mataw bunmo in Yesus ago onmatawna ginan gigem tidimniy yaqay. Teqkam bunmo Iyahta in on mataw taasormuturta gililewunad tigiwaqyaq.Giwaqsa on mataw helmo haqayta nagigo dauh kabemmo diq tiqiy yaqay.

3Pita ayow Jon inaq in mat araq asen

meqinta wastitayan dimniy1 Ari kam ta araqab 3 kilok imisor

Juda mataw God inaq gamuk emaytaakamnib nab Pita ayow Jon inaqTempel-ib tilehiy. 2 Lehim in matawmat araq asen meqinta sorim a bolsatigibiyiy. Mat na anen agemab naza-qmo hitimta. Kam bunmomatawmatna soreq a le Tempel agelin ago dan ezanan Awaq Dimun haqayta nab emidosyaqta. Ossa on mataw boleq gel naaduganib loqsa in mani nagah anansunyaqta.

3 Ari Pita ayow Jon inaq le Tem-pel agelin aduganib lo gwahtiqnanhaqsamo mat na mani anan tisunnag. 4 Sun negan Pita ayow Joninaq gihol wasihim turad in mat naahol waninunadmo Pita in tubulon,Ni nime kazaq boleq i giger gibiy ham.5-6 Haqan mat asen meqinta na anadam, Mataw ka nagah tiyagnan haqadin ahol buliyim giger na tigibiysa Pitabulon, Ya mani haiq ham. Teq na-gah ya inaq naqmo ya tinignan ham.Yesus Krais Nasaret-ibta na abinib yani nibilenaiq ham. Ni eraqeq loq gelham. 7Haqad in mat na aben aqabnibwazim wazan tiqeram. Eraqim hidnaqmo in asen aditin bunmo awaztimeqniy. 8 Awaz meqniyan in aholloyinadmo in dedibmo eraqim turadtiloq gelyaq. Samo Pita ayow Jon inaqTempel agelin aduganib lo gwahtiqsamat na in nenaq lehad in sor tiktukadteq in God abin wazan tiqeraqyaq.

9-10 Sa on mataw bunmo in matna loq gelad God abin wazan eraqsaahol waqad ginad tiqemiy, Mat ko tu-timmo Tempel agelin ago dan ez ananAwaq Dimun haqayta nab osad maninagah anan sunyaqta naqmo amatinhaqiy. Haqad in mat asen meqinta na

Page 227: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 3:11 224 Aposel 3:24tidimniyan ahol waqad in gihol ritenlamsa ginadnad diq tiqem yaqay.

Pita Tempel agelin aduganib turadmataw gamuk gibilan

11 Ari mat na Tempel ago verandaanan Solomon ago veranda haqaytanab in Pita ayow Jon inaq giwazimgiqay netsa on mataw bunmo giholturuh nemsa in gigerab sibim bolimhumab tuwoliy. 12 Humab wolimtursa Pita gibiyad kazaq gibilan, NeIsrel-ib mataw ham, nagaqgo ne na-gah ka ago ginadnad emad ne i gigergibiy ninunay? ham. Ne towa ginademay, I gigo zaway inaqta iyim i matka wastitay haqay-ya ham. Teq neginad emay, I giger God ago matawdimun diqta iyim i mat ka wastitayanin tiloq gelaq haqay-ya ham. Nahaiqgam ham. Ne ginad nazaq hiemiy ham. 13 I gisesan Abraham,Aisak teq Jekob gigo God inmo daqkawa ne ahol tuwaqay ka amalib inago kabibiy mat Yesus abin wazantiqeraqaq ham. Mat ne waqim babgibenab emiyta naqmo ham. Pailatin mat na hulosid lehgo bilamta teqhaiq ham. Ne mat na gileh ugadbilaqiy, In i gigo a haiq haqad nebilaqiy ham. 14 Mat nawa na in Godagomat tawon diqta iyim in God anadmuz bugta teq in ago daq bunmotitnon diqtamo ham. Ta teq ne ingileh ugad ne mat ta araq matawginol emaqta naqmo waqnan haqadPailat bulonan in hulosan ne gigo hiblah ham. 15 Lehsa ne mat i giyonos kayeqmo kuluwa-kuluwmo osaytaadanteqin wastitay igta na wol emantumomta ham. Moqan God hod-hodab wazan ta eram ham. Eraqimkayeqmo ossa i giger gimeb in aholtuwawta iyim iyan i agamukan bi-laqauqta ham. 16 I Yesus anan helmodiq haqauqta ham. Nazaq iyan Yesusaholnan naqmo in mat ka asen emanawaz timeqniy ham. Ne mat ka aholwaqad ne in ago tuhurit kemaytaham. Teq i Yesus anan helmo haqsaYesus-mo ne bunmo gimeb mat kaahol wastitayan tidimniy bug ham.

17 Ya imaqbaban ham. Ya inademaiq, Ne ginad a hi em hasadmoYesus ago hib daq meqinta na emiytahaqaiq ham. Sa ne gigo mataw asese-qta nazaqmo in ginad ahi emhasiymoham. 18 Kwaziqmo God in ago nantutgiqezab bilam, Yaqgo Krais teq santi-tiy sordaqhaqad in bilamham. Haqadteq in ne gigo daq meqinta na amalibin ago gamuk bilaqan usta na tuwolnet bug ham.

19 Nazaq iyan ne gigo daq teq gi-nad meqinta na ne gileh ugad ginadbuliyiy ham. Ad ne muleqeq Godago hib ta boliy ham. Id teq Godne gigo daq meqinta na giwalemadanadin a ta hi emdaq ham. 20 Adin kam dimunta negid ne Iyahta agohib osad ne gigem hastitaysa giholtisinamoldaq ham. Sa abeb in Yesusemid ne gigo hib tuboldaq ham. Godin mat naqmo ne gilumsihgo haqadatowun eman osaqta ham. 21Mat namuran Heven-ib tuqosaq ham. Kwaz-iqmoGod agonantut tawontana bilaqyaqay, Kam abebtanta nab teq God innagah bunmo giqemid mutur tiqiy-daq haq yaqay ham. An muran Yesuskam na amen emim osaqta ham. Kamna bo gwahtiqsa teq in muleqeq taboldaq ham.

22 Kwaziqmo Moses bilam,Iyahta God teq ne gilikmanib ne gi-

maqbab araq emid gwahtiqeqin ago nantut ya nogmo iyeqosdaq haqad in bilam ham.Osad in ne gamuk gibilensa nein aqez huritiy haqad in bilamham. Lo 18.15-16

23 Ad in bilam,On mataw in aqez a hi hurit daqayta

na bunmo God in gimuzidgibin tihiqiydaq haqad inbilam ham. Gibin hiqiysa inGod ago on mataw nenaq ata hi os daqay haqad in bilamham. Lo 18.19

24 Teq God ago nantut bunmo ingamuk naqanta bilaq toniymo ham.Samuel teq God ago nantut Samuelmuzim gwahtiqiyta na bunmo in kammuturta ka anan bilaqiyta ham.

Page 228: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 3:25 225 Aposel 4:1425 Ari God ago nantut nagan gis-

esan negmo osayta ham. Ossa Godkwaziqmo ne gisesan nenaq an amu-ganwazimnagah negnan gibilanta namuran negmo tuwaqayta ham. GodAbraham inaq an adugan wazim bu-lon,Ni nises abeb teq gwahtiqdaqta na

amalib ya onmatawenbunmotigidimun tondaiq haqad inbilam ham. Jenesis 22.18; 26.4

26 Nazaq iyan muran God negilikmanib ago kabibiy mat naeman gwahtiqim in danmeb ne gigohib tubol ham. In anad mat nane gidimun tonad ginad buliysane bunmo ginad buliyeq gigo daqmeqinta gileh ug daqay haqad in matna eman ne gigo hib bolta ham.

4Pita ayow Jon inaq giqirquriy

1 Ari Pita ayow Jon inaq in onmataw gamuk gibilenad tursamomataw tamaz emayta na asor teqmatawTempel-ib hurmey osayta gigomat danmebta na teq Sadyusi asor inbo tugwahtiqiy. 2 Gwahtiqim tursaPita ayow Jon inaqmataw suleqnegadgibilen yaqay, Yesus moqim ta eramhaq yaqay. Nazaq iyan on matawYesus anan helmo haqayta na moqeqin hodhodab tiqeraq daqaymo haqyaqay. Haqsa mataw aseseqta na ingiger gigo gamuk na huritad in ginangigemtimeqniy yaqay. 3 Gigem meqniysain giger na giwazim giqad lehimbit giqirquran osayta nab giqemantuqosiy. Na ezaqgo zeq tuwolehsaimisor diq tiqiyan in babeq teq ingiyon hazizir emgo haqad. 4 Ta teqon mataw kabemmo God ago gamukna huritim in helmo tihaqiy. Nazaqiyan mataw helmo haqiyta na gigodauh kabemmo diq iyim in ginulin-qan gwalim 5,000 nazaqmo iy.

Mataw aseseqta Pita ayow Jon inaqhazizirib giqemiy

5 Ari usim ta eraqim Juda gigomataw marorta na teq mataw

aseseqta na teq mataw Moses agogunun hurit kemiyta nagan bouliq Jerusalem-ub humab tuwoliy.6 Humab wolim ossa tamaz matdanmebta anan Anaz haqayta nateq Kayafas teq Jon teq Aleksandateq tamaz mat danmebta na asenlulmatmatta bunmo in humab nabosiymo. 7 Osad in Pita ayow Jon inaqgiqeman ginognib tursa teq in kazaqtisusumun negiy, Ne zaway ezaqtawaqiy? haqiy. Ne nog anan biyad daqna emiy? haqiy.

8-9 Haqan God ago Bugaw DimuntaPita aholib ayahmo bolan Pita eratigibilan, Ne Isrel-ib mataw aseseqtateq ne mataw marorta ham i gigermat araq asen meqinta ulumsihta naago ne susumunay ye? ham. Ad nemat na ahol ezaq dimniyta na agone hurit kemnan e? ham. 10 Arine bunmo gidek emeq hurit kemiyham. Sa Isrel on mataw bunmohurit kemiymo ham. Yesus KraisNasaret-ibta na abinibmomat ka aholdimniyan in kawa ne gimeb tituraqham. Ne Yesus ayib domwoliyta ham.Teq God hodhodab wazan ta eramtaham. 11Ne bilaqne mataw bit emaytanog iysa ta mat na in bilaqne tituqnog osaqta ham. Sa ne tituq na aholwaqim hunegad anan ‘meqin’ haqiytaham. Ta teqmuran tituq na zaway diqiyim in bit anon bunmo tisor bugaqtaham.

12 Mat araq i gilumsihdaqta nahaiqgam ham. Og kab on matawbunmo gilikmanib God in matamulikmoqmo eman gwahtiqim inamomo i gilumsiheq ta giwaqdaqtaham. Na Yesus-mo ham.

13 Haqsa mataw aseseqta na in Pitaayow Jon inaq gibiyan in uliqabmomatawta suleq a hi emiyta nogiyiy. Ta teq in giger a hi rabadnan atoranmo bilaqsa in gibiyadgihol turuh nemsa ginad em yaqay,Mataw giger ko Yesus inaq luw osiytahaq yaqay. 14 Haqad in mat aholtidimniyta na Pita ayow Jon inaqgigerab tursa ahol waqad in Pita aqezamenin emgo gamuk haiqgam tiqiyiy.

Page 229: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 4:15 226 Aposel 4:3015 Nazaq iyan in Pita ayogniz ne-

naq gimuzan le kaunsel bit asanban gwahtiqsa teq in gimo osadkazaq an tubuloniy. 16 I matawgiger ko ezaq gitonam? haqiy. Indaq azawayin inaq lul araq diqtatiqemiy haqiy. Eman Jerusalem-ubon mataw bunmo daq na ago tuhu-ritiy haqiy. I haiq haqamta adan-teqin tihiqiy haqiy. 17 Luweq daqka agamukin haresmo on mataw ogsaw bunmo gigo hib tileh tutdaqhaqiy. Nazaq iyan i giger ko gidekwazad gamuk awaz meqinta gibilenidin Yesus ananib mataw gamuk ta higibileniy haqiy.

18 Haqad in Pita ayow Jon inaqgililewunan ta bolan in gamuk araqo suleq araq Yesus ananib ta hi emgoatoranmo gibileniy. 19 GibilenanPita ayow Jon inaq amenin emimgibileniy, Ne ginad ezaq emay? haqiy.I God anad othasad i negmo gigogamuk muzinamta na in God amebdaq dimun o daq meqin? haqiy. Daqnanegmoulumkemeq teq ginad emiyhaqiy. 20 Teq i giqez mugnetgo haiqhaqiy. I nagah ahol tuwawta teq igamuk tuhuritta na ago i tibilaq sire-qam haqiy.

21-22 Haqan mataw marorta na inPita ayow Jon inaq gigo hib daqmeqinta alulin araq ahol a hi waqimin gamuk atoranmo a ta gibilenim teqin gihulosan tilehiy.

Ari mat aholib daq azawayin inaqgwahtiqan in asen tidimniyta na agoulig in 40 nazaq uriyamta. Nazaqiyan mataw aseseqta na in on matawginadin emad in Pita ayow Jon inaqsantitiy araq negnan rabiy. Na ezaqgoon mataw bunmo in daq na ago Godabin tiqiluw yaqay.

Yesus ago on mataw in Yesus awaga-mun bilaqgo azawayin waqnan haqadGod buloniy

23 Ari mataw aseseqta na in Pitaayow Jon inaq gihulosan giger na ingiyogniz gigo hib muleqim ta lehiminmataw tamaz emayta gigo aseseqta

na teq mataw marorta na giqez titu-tiy. 24Giqez tutan giyogniz na bunmohuritim in ginad amulikmo iyad Godinaq gamuk kazaq emiy. Iyahta haqiyni kait teq og teq kamis teq saw nagabnagah bunmo giqusayta na inaqmoni giqam bugta haqiy. Giqem bugimni nagah nagan bunmo gigo anam-ren iyim ni giwamuzad osaqta haqiy.25Kwaziqmoningo BugawDimunta ini gises Devit aqezab gamuk araq emangwahtimta haqiy. Gwahtiqsa ningokabibiy mat na bilam,Nagaqgo mataw en ta asor Juda

a haiqta nagan gigemmeqniyaq? haqad in bilamhaqiy. Nagaqgo in daqsamanta anon a hi emdaqtaharesmo emnan ginad emay?haqad in bilam haqiy.

26 Og kab king bunmo in Iyahta inaqbab emnan gihol tuwastitayiyhaqad in bilam haqiy. Giholwastitayim in Iyahta teq inago Krais inaq gibaymuzad gi-wazid woqnan haqad humabwoliyta haqad in bilam haqiy.Buk Song 2.1-2

27 Helmo haqiy. Ningo kabibiy mattawon diqta ni ninad muz bugta naYesus-mo haqiy. Na in ningo onmataw gilumsiheq ta giwaqgo haqadni ulumim wamta haqiy. Teq Herotayow Pontiyus Pailat inaq teq matawen ta asor Juda a haiqta nagan teq Is-rel on mataw na in Yesus baymuznanhaqad uliq kab humab woliy haqiy.28 Teq in ginadibmo daq na a hi emiyhaqiy. Kwaziqmo ni ningo zaway-ibmo in gimen dante tuwastitaytahaqiy. Wastitayan mataw aseseqtana in ni ninad kwaziqmo ni emanusta naqmo muzinim daq na emiyhaqiy. 29 Iyahta haqiy muran matawaseseqta i gimeqin tonnan bilaqsa nigibiy haqiy. I ningo kabibiy matawtahaqiy. Ni i gilumsihsa i zaway diqiyeq ningo gamuk atoranmo bilaquqhaqiy. 30 Bilaqad i ningo kabibiy mattawonta Yesus anan biysa ni niben

Page 230: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 4:31 227 Aposel 5:11itiwuneq mataw moqayta na giwasti-tayad ni daq azawayin inaqta amoamo giqemid gwahtiqan haqiy.

31 Ari in gamuk na bilaqim ti-hiqiyan bit in humab wolim osiyta nadedibmo ahol wolsa God ago BugawDimunta in giholib ayahmo tubol.Bolan mataw na zaway iyim God agogamuk atoranmo tibilaq yaqay.

On mataw Yesus anan helmohaqayta na an ulumsih yaqay

32 Ari mataw helmo haqayta nabunmo gigem ginad amulikmo tiqiyyaqay. Sa in gigo araq ago nagahahol waqad “Ka yaqgo diqmo” haqadin nazaq a hi bilaqyaq. Haiqgam. Inbunmo gigo nagah araqibmo tuwazyaqay. 33 Sa Aposel in Iyahta Yesushodhodab eraqan in ahol waqiytana agamukan mataw tigibilen yaqay.Gibilensa in gigo gamuk na azawayinayahta inaq iyyaq. Sa God agemdimunta ago on mataw na negsa inbunmo ginad dimniysa dimun diqmotuqos yaqay. 34-35 In gilikmanib mataraq diq in nagah osgo siqim a hiiyyaq. Na ezaqgo mat nog in ago ogo in ago bit inaq na in mataw ta asorgigo hib zayad amenin waqeq inmanina a boleq Aposel tinegyaq. Negsa ingilikmanib nog nog in nagah araq agowoqsa Aposel ahol waqad in mani naasor uroteq tuqug yaqay.

36 Sa in gigo mat araq anan Josephaqayta os. Aposel in anan araq Barn-abas haqad ugiyta. Teq nan Barnabasna alulin mat mataw gigem zawaynegaqta haqayta. Mat na in Judagises Liway anaynayin araq teq in nudSaiprus-ibta. 37 In ago og araq mataraq ago hib zayim in mani na waqima bolim Aposel tinag.

5Ananayas awe Safaira inaq giwaga-

mun1 Ari mat araq anan Ananayas

haqayta na in awe Safaira inaq in gigoog araq mat araq ugad amenin waqiy.2 Amenin waqim aduw mani na asor

ulilemsa awe huritim anad bilam. Saaduw mani na asormo waqim a bolimAposel negad in bilam, Ya og zayimmaniwayta na bunmo kawaqmoham.Sa in awe nagah na ago tuhuritta.

3 In nazaq haqan Pita tubulon,Ananayas ham ezaq tonim ni Satanhulosan in ni ninad wamuzad nibeyahsa ni ningo og na zayim ameninasor ulilam? ham. Ulilemad niGod ago Bugaw Dimunta tikat ugaq?ham. 4 Og na ni a hi zaysamo in ninibinib tuqusta ham. Ad ni og nazayim amenin wamta na in ninmoninad muzgo usta ham. Nagaqgo nidaq meqin kazaq emnan ninad am?ham. Ni matmo diq a hi kat ugham. Haiqgam ham. Ni God-motikat ug ham. 5 Haqanmo Ananayasgamuk na huritim in ogib woqimmotumom. Moqan mataw daq na abinhuritiyta na bunmo tirab naqmo diqhiqiy yaqay. 6 Sa mataw minmintaasor bolim Ananayas momta na asantubusanib il tonim sorim a le tiyaytoniy.

7 Ari mataw na os tutsa zeq adu-lan ezeqman nazaq le tihiqiyan taAnanayas awebo tugwahtim. In aduwmomta na ago abin a hi huritimmoin gadgadmo bol. 8 Bolan Pita bu-lon, Ezaq? ham. Ne giger og nazayim mani kazaqmo waqiy ye? ham.An aw na bilam, Eqe ham i gigermani nazaqmo wawta ham. 9 HaqanPita bulon, Nagaqgo ne giger Iyahtaago Bugaw Dimunta ulum waqnanan adugan waziy? ham. Ni huritham. Mataw niduw yay toniyta nabo dan ezab tituray ham. Teq inni nisoreq niqad tileh daqaymo ham.10 Haqan nawaqmo aw na Pita anog-nib woqimmo tumom. Moqan matawminminta na bo gwahtiqim in aw namoqan ahol tuwaqiy. Ahol waqadin sorim a lehim aduw agerab tiyaytoniy. 11 Nazaq iyan Yesus ago onmatawta na bunmo tirab titay yaqay.Sa on mataw God ago maror asan banosiyta na nazaqmo in daq na abinhuritad tirab yaqaymo.

Page 231: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 5:12 228 Aposel 5:27-28Aposel daq azawayin inaq amo amo

giqeman gwahtiq yaqay12 Ari Aposel in on mataw gilik-

manib daq azawayin inaqta amo amokabemmo giqeman gwahtiq yaqay.Sa Yesus ago on mataw na bunmogigem amulikmo iyim in Tempel agoveranda anan Solomon ago verandahaqayta nab sirisirimo humab tuwolyaqay. 13 Sa on mataw asan banta nain Yesus ago dauh na gibin tiqiluwyaqay. Ta teq in girabunad in bonenaq humab a hi em yaqay. 14Sa Godin on mataw kabem diqmo giqemanin Iyahta anan helmo haqad ago dauhna giduganib tubol yaqay.

15 Nazaq iysa iyan mataw ingiyogniz gigo moq inaqta gisoreqgiqad leheq dan adek ban garuruhhureneq teq in haris-haresmogiqemid us yaqay. In ginad em yaqay,Pita loq gelad luwsa zeq bo aholibworireqsa adulan le mataw moqaytaka giwazid dimniy daqay haq yaqay.16 Sa on mataw kabemmo uliqbenamikmikta Jerusalem agerab osiytanagan inaqmo Aposel gigo hib tubolyaqaymo. Bolad in mataw gigo moqinaqta na teq mataw gigo bugawmeqinta inaqta nagan giqad bolsaon mataw na bunmo gihol tidimniyyaqay.

Aposel giqirquran bitab ossa angeloaraq bolim gidanin has nag

17 Daq nazaq gwahtiqsa tamaz matdanmebta na ayogniz Sadyusi nenaqin Aposel gigemmeqinta tineg yaqay.18 Gigem meqinta negad in eraqimAposel giwazim giqad le gavman gigobit giqirquran osayta nab tigiqemiy.19-20 Giqeman ossa taromab Iyahtaago angelo araq bolim bit na adaninhasim in Aposel giqad asanib gwah-tiqim teq in gibilan, Ne leheq Tem-pel ago gel aduganib gwahti turadne os muturta ka ago adan aga-mukan bunmo on mataw gibileniyham. 21 Haqan Aposel gamuk nahuritim tarommo saw hastitaysa inTempel-ib lehim on mataw gamuk ti-gibilen yaqay.

Ari tamaz mat danmebta na ayo-gniz Sadyusi nenaq bolim nan emanJuda gigo kaunsel ayahta na gigohib lehan Isrel-ib mataw marorta nabunmo bo humab tuwoliy. Humabwolim osad teq in kabibiy mataw asorgiqeman in Aposel giqirquran osaytana giwaqeq giqad mataw aseseqtana gimeb ta bolnan haqad tilehiy.22 Lehim bit giqirquran osayta nabin Aposel gisawan tuwaqiy. Gisawanwaqim in muleqim ta lehim matawaseseqta na tigibileniy. 23 In bilaqiy,I bit nab lehim dan ez bunmo giqotbugan giwaz meqniyim ussa i aholwawhaqiy. Samataw dan ezwamuza-yta nagan in dan ez buntab titurayhaqiy. Ta teq i dan hasim mat araqaduganib ossa i ahol a hi waw haqiy.

24Haqanmataw Tempel-ib hurmeyosayta gigo mat danmebta na teqmataw tamaz emayta gigo aseseqtana in gamuk na huritim in ginad-nad emad bilaqiy, Mataw na ezaqtonim nabag lehiy? haqiy. 25 Samat ta araq bo gwahtiqim gibilan,Huritiy ham. Mataw ne giqirquriytana in muran Tempel agelin aduganibturad on mataw gamuk tigibilenayham. 26 Haqan hurmey gigo matdanmebta na ago mataw asor nenaqlehim in Aposel na amidemqanmogiwazim giqad ta boliy. Na ezaqgoin rabad ginad em yaqay, Luweq imataw ka ginolid on mataw biyahtako i gimen gig hunegad tiginol emdaqay haq yaqay.

Aposel kaunsel ginognib gamuk bi-laqnan a hi rabiy

27-28 Mataw na Aposel giqad bolimJuda gigo kaunsel ayahta na ginog-nib giqeman tituriy. Tursa tamazmat danmebta na gibilan, Ne matna abinib on mataw ta hi gibilengohaqad i atoran diqmo gibilenta ham.Ta teq ne gigo suleq na ayah iyimin uliq Jerusalem tuwaleq ton bugaqham. Sa mat na wol eman momtaagamukan ne i gimalib emnan tonayham.

Page 232: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 5:29 229 Aposel 5:4229 Haqan Pita ayogniz Aposel

bunmo nenaq in amenin emimbilaqiy, I God-mo aqez muzinamtahaqiy. I mataw giqez a hi muzinamhaqiy. 30 Ne Yesus atoranmo wazimayib dom wolad ne wol emantumomta haqiy. Ta teq i gisesangigo God in wazan ta eram haqiy.31 Eraqan God in abin ayahta ugimteq in waqim eman ulilibmo inmoaben aqabun ban tuqos woqim osaqhaqiy. Osad in Maror Iyah diqta onmataw gilumsiheq ta giwaqdaqtaamatin tiqiy haqiy. Iyim in Isrel onmataw ginad wazid eraqsa in ginadbuliyad gigo daq meqinta gileh ugsain gigo daq meqinta na tigiwalemdaqhaqad in osaqta haqiy. 32 God daqnagan bunmo emsa i gimebmo aholtuwaqim on mataw gibilenauqtahaqiy. Sa God in on mataw inmo aqezhuritayta na in ago Bugaw Dimuntatinegan Bugaw na in daq nagan agobilaqaqtamo haqiy.

Mat anan Gamaliyel haqay na bilam,I Aposel gigo hib kiskis iyuq ham

33 Ari mataw aseseqta na in Aposelgigo gamuk na huritim gigem diqmeqniysa in Aposel ginol emnan gi-nad tiqem yaqay. 34Sa Farisi gigo araqJuda gigo kaunsel ayahta nab osim ineraqim titur. Mat na anan Gamaliyel*haqayta. In God ago maror Mosesbilamta na asuleqin bilaqaqta am-atin araq. Sa on mataw bunmo inmat na wazinad ago gamuk hurityaqayta. Ari mat na eraqim turad inAposel gimuzid asanib lehgo tibilam.35Bilaqan Aposel asanib tilehsa teq inmataw aseseqta na kazaq gibilan, NeIsrel mataw ham ne ginad em haseqteq mataw ko giholib daq emiy ham.36Na ezaqgo kwaziq nogmo mat ananTeudas haqayta na eraqim bilam,Ya mat ayahta ibin inaqta haqad inbilam ham. In nazaq haqan mataw400 nazaq muzinad inaq luw yaqaytaham. Luwsa gavman mataw asor

bolim mat na wol eman in ago matawin anan helmo haqiyta na haresmotuksa ago kabiy na tuwomham. 37Teqdaq na abeb gavman in on matawginan waqad ginuliniyta nab mat taaraq anan Judas saw Galiliy-ibta naeraqim on mataw asor giqutil wazaneraqsa in gihuram ham. Teq mat natumommo ham. Moqan agomataw inanan helmo haqiyta na bunmo tukimhares tiqiy bugiy ham. 38 Nazaq iyanya ne gibilenaiq ham. Ne mataw koginan asit rabad giholib daq araq hiemiy ham. Ne gihulosidmo luwiyham. Nagah ka alulin matawmo gigohib ussa teq in anadibmo tihiqiydaqtaham. 39 Ari nagah ka alulin God-moago hib usid teq ne mataw ko a higiwasih daqay ham. Luweq ne nazaqemad ne God inaq an tuwol daqayham.

Ari Gamaliyel nazaq haqanmataw aseseqta na aqez tumuziniy.40 Muzinim in Aposel gililewunanbolan in gusib tigitituw ninaliy. Adin Yesus ananib gamuk araq ta hiemgo atoranmo gibileniy. Gibilenimgihulosan asanib tugwahtiqiy.41 Gwahtiqim in Juda gigo kaunselayahta na hulosad ginad dimniysatilehiy. Na ezaqgo God agem dimuntanegad in Yesus abin eman in gigohib ayahmo iyan in Yesus abinibmebay soriyta na ago in God ago hibginad ayahmo dimniyiy. 42 Ginaddimniysa kam bunmo in Tempel-ibteq on mataw gigo bit amo amo-ibleheq suleq negad bilaq yaqay, Godmat emid bo i gilumsihdaqta amatinanan Krais haqayta na in Yesus-mohaq yaqay. Haqad in giwaz meqniyimgamuk na bilaqad in gigo daq na a hihulos yaqay.

6Yesus ago on matawta na in mataw 7

nazaq Aposel gilumsihgo gitowun emiy* 5:34: Pol Yesus anan helmo a hi haqadmo in mat anan Gamaliyel haqayta naqmo ago hib Farisiasuleqin wamta. Aposel 22.3 nab teq ni ahol waq.

Page 233: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 6:1 230 Aposel 6:151 Kam nab on mataw kabemmo diq

disaipel tiqiy yaqay. Sa in gigo asorGrik nan bilaqayta na eraqim in dis-aipel Hibru nan bilaqayta na tiginadyaqay. Ginadad in bilaq yaqay, Kambunmo ne on mataw didaq nagahago siqim iyayta na gilumsihad ne igigo on waburta gihulosad ginadina hi emayta haq yaqay. 2 Afaqannazaq gwahtiqan Aposel 12 na in di-saipel biyahta na bunmo gililewu-nan bolan in gibileniy, I God agogamuk akabiyan hulosad didaq ib-eramta na in dimun a haiq haqiy.3 Nazaq iyan i gimaqbaban haqiy negilikmanib mataw 7 nazaq ginaguniyhaqiy. Mataw na in on mataw gigohib gibin dimunta usaqta teq God agoBugaw Dimunta in giholib ayahmousaqta teq in ginad awaz meqinta,mataw naqanta ne ginaguniy haqiy.Id teq i mataw 7 na giqemid in kabiyna tuwamuz daqay haqiy. 4Wamuzsaigmo kam buntab God inaq gamukemad teq i on mataw God ago gamukgibilenad i gihol bunmo emid kabiynab lehdaqta haqiy.

5 Haqan on mataw bunmo gamukna huritim in ginad tibilam. Ginad bi-laqsa inmat araq anan Stiven haqaytana anan bilaqim waqiy. Stiven inmat anad helta ayahmo usyaqta.Ussa God ago Bugaw Dimunta inaholib ayahmo usyaqtamo. Teq inFilip teq Prokorus teq Nikanor teqTimon teq Parmenas teq Nikolasginan bilaqim giwaqiymo. Nikolasin mat uliq Antiyok-ibta. In Juda mata haiqta teq kwaziqmo in Juda gigomaror ahaqenib iyim muzinyaqta.6 In mataw 7 na giwaqim Aposelginognib giqeman tursa Aposel Godinaq gamuk tiqemim teq in gibenmataw na giholib emim giwazadkabiy tinegiy.

7 Ari God ago gamuk le ayah iysauliq Jerusalem-ub on mataw kabe-mmo gamuk na anan helmo haqsa di-saipel ginulinqan kuluwmo diq tiqiy

yaqay. Sa Juda gigo mataw tamazemayta na kabemmo in nan huritadhelmo tihaq yaqaymo.

Juda mataw asor Stiven haziziribemiy

8 Ari God agem dimunta teq zawayayahmo Stiven ugsa in daq azawayininaqta aseseqta amo amo on matawgilikmanib giqemyaq. 9 Emsa matawasor eraqim Stiven inaq an tumugiy.Matawna in Juda gigo dauh araq ananFriman* haqayta na gigo asor. Na inuliq Sairin-ibta teq uliq Aleksandriya-ibta teq saw giger Silisiya-ibta teqEsiya-ibta. 10 In Stiven inaq an mugsaGod ago Bugaw Dimunta Stiven anaddimunta ugsa mataw na Stiven agogamuk bayan yo hiqiy yaqay.

11Nazaq iyan in ulilemim le matawta asor mani negan in katiyad bilaqiy,Stiven in Moses teq God inaq gibi-lawunsa i hurit haqiy. 12 In nazaqhaqad in Juda gigo mataw marortana teq mataw Moses ago gunun hu-rit kemiyta na teq Juda on matawkabemmo inaqmo gigem wazan er-aqsa in Stiven anan gigem time-qniyyaq. Gigemmeqniysa in le Stivenwazim ad Juda gigo kaunsel ayahta nagigo hib tilehiy. 13 Lehim in matawasor Stiven amalib nan katiyta emdaqayta humab nab giqem toniymo.An mataw gimileq iyayta nagan inStiven anan bilaqiy, Tutimmo matka God ago bit tawonta ka teq Godago maror Moses bilamta na inaqmogibayan woqayta haqiy. 14 Haqadin bilaqiy, Mat ka bilam, Mat ananYesus uliq Nasaret-ibta haqay na inteq Tempel wolinerad in i gigo marorMoses igta na tubuliydaqmo haqsa ihuritta haqiy. 15 Haqan mataw kaun-sel ayahta nab osiyta na bunmo ingime le Stiven atoranmo ahol waqsaStiven anobun angelo anobun oy nogiysa in ahol waqiy.

* 6:9: Mataw ginan ‘Friman’ haqayta na in kabibiy mataw samanta iyim osiyta teq abeb in gihol zayimsamanmo luw os yaqayta.

Page 234: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 7:1 231 Aposel 7:14

7Kaunsel mataw aseseqta Stiven

gamuk ugsa in ahol adanin qway1 Ari tamaz mat danmebta na in

Stiven susumun ugim bilam, Gamuknawa ni nimalib emayta na in helmoye? ham.

2 Haqan Stiven bilam, Ya ima-man teq ya imaqbaban ham ne hu-ritiy ham. Kwaziqmo i gises Abra-ham uliq Haran-ib a hi lehadmoin saw Mesopotemiya-ib osyaq ham.Ossa God uliq Heven-ib abin teqahol anuwan ayahta inaq osaqta nain Abraham ameb tugwahtim ham.3 Gwahtiqim in Abraham bulon, Niningo og teq nisenlul bunmo gihu-losad og araq ya tiniqisihundaiqtanab ni leh haqad in bulon ham.

4 Haqan Abraham eraqim Kaldiyagigo og in osta na hulosad uliq Haran-ib tilah ham. Lehim ossa amam nabtumom ham. Moqan God in Abra-ham eman bolim in og muran i Judaosauqta kab in tuqos ham. 5 Ossakam nab God in og ka ago asit diqaraq Abraham aholyon waqgo a hiug ham. Teq in hel diqmo haqadAbraham kazaq bulon, Abeb teq yaog ka nigid ni teq ni nitatniz nenaqgiholyon tuwaq daqay haqad in bilamham. Abraham amun haiqmo ossaGod in nazaq bulonta ham. 6 Teq Godkazaq bulonmo ham.Ni nisesan abeb teq gwahtiq daqayta

na in le mataw asor gigoogib begbeg iyeq tuqos daqayhaqad in bilam ham. Ossa oganamreniz na in ni nisesangiqemid in gigo kabibiymataw samanta iysa ingimeqin tonad kabiy afaqantatineg daqay haqad in bilamham. Negsa ni nisesan nazaqmeqin diq ossa le ulig 400nazaq tiqiydaq haqad in bilamham.

7 Sa ni nisesan in mataw na gi-men kabiy emsa ya mataw nagilum kemad gigo daq ameninnegsa in ni nisesan gimuzid ogna huloseq tugwahtiq daqay

haqad in bilam ham. Gwah-tiqeq in boleq og kabmo yaq-men lotu tiqem daqay haqadin bilam ham. Jenesis 15.13-14

8 God nazaq bulonim teq in Abra-ham inaq an adugan wazim bulon,Abraham ham ni nihol abatan asantuqurotdaq haqad in bilam ham. Nain Abraham inaq an adugan wazta naatowun Isrel mataw bunmo gisanibusdaq haqad in maror na ugta ham.Nazaq iyan abeb Abraham ago amunAisak gwahtiqim in ago kam 8 nazaqtiqiyan Abraham in asan tuqurotham. An abeb Aisak in Jekob amamiyim innazaqmo tonham. An Jekob ini gisesan 12 na gimam iyim in atatnizna gigo hib daq nazaq amtamo ham.

9 Teq i gisesan Jekob atatniz na ingimikqan Josep anan gigemmeqniysain waqim mataw ta asor gigo hib ti-zayiy ham. Zayan mataw na Josepwaqim ad Isip-ub tuwolehiy ham. Tateq God in Josep a hi hulosad in inaqluw os tutyaq ham. 10 Ad in Josepulumsihim in ago afaqan bunmo gi-walamham. Walemim teq in Josep za-way ugsa Josep in Isip gigo king Feroameb mat dimun diqta anad awazmeqinta amatin tiqiy ham. Nazaqiyan king na in Josep ban ugan ingavman gigo mat danmebta iyim inIsip bunmo giwamuzad teq in kingFero ago kabiy nagah bunmo inaqmotigiwamuzyaqmo ham.

11 Abeb zarow araq ayahta Isip teqKenan gigo og saw bunmo tugwah-tim ham. Gwahtiqan on mataw sawnagab bunmo afaqan ayahmo tisoryaqay ham. Sa i gises Jekob atatniznenaq in didaq ago siqim tiqiyiymoham. 12 Sa Jekob in Isip-ub didaq us-aqta na agamukanhuritim in i gisesangiqeman in gime danmebta tuwole-hiy ham. 13 Teq in gime gigerta ata lehan Josep in ababan gimeb aholtuqulal ton ham. Ulal tonan teq Feroin Josep asenlul na gigo tuhurit kamham. 14 An teq Josep in amam Jekobamen nan emim lilewunan in amamteq in amaqbaban giqonan gigo on-min nenaqmo bunmo in ago hib tu-

Page 235: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 7:15 232 Aposel 7:34wolehiy ham. Wolehim Josep asenlulna bunmo in on mataw 75 nazaq iyimtuqosiy ham.

15 Ari Jekob Isip-ub tuwolah ham.Wolehim osad abeb in tumom ham.Sa i gisesan na bunmo osim tumo-qiymo ham. 16Moqsa mataw in gisangisoreq giqad Sekem-ub leheq giyayton yaqay ham. Kwaziqmo Abrahamuliq Sekem-ubHamor atatniz gigo hibmani silva negad gigo og asor zaytanab in hodhodab giyay toniyta ham.

17 Giyay tonan ulig kabemmo le ti-hiqiyan teq abeb God in Abraham as-esan og negnan hel diqmo bilamta naakaman tugwahtiqnan tonyaq ham.Gwahtiqnan tonsa Jekob abaqbaqnizna Isip-ub osad in qwabiyayad onmatawkabemmodiq tiqiy yaqayham.18 Sa kam nab mat araq gwahtiqimIsip gigo king iyim os ham. Mat nain Josep ago a hi huritad in abin a hiwazinyaqta ham. 19 In i gisesan gikatnegad gimeqin tonyaqta ham. Gime-qin tonad in gibe yahsa in gigo onminginen mutur giqemsamo in giwaqeqasanib giqemid useq tumoq yaqaytaham.

20 Sa kam nab Moses anen in agoamun Moses tiqam ham. EmanGod amun na ahol waqad ame bi-laq naqmo hiqiyaq ham. Sa Mosesanen amam in bitabmo amun alowantonad ossa le kalam ezeqmanmo ti-hiqiy ham. 21 Hiqiyan in amunwaqim asanib eman ussa Fero amiyin amun na warinim inmo ago amunnog alowan titonyaq ham. 22SaMosesayah iyim in Isip gigo ginad dimuntana bunmo asuleqin waqim in agogamuk teq in ago kabiy bunmo aza-wayin inaq tiqiy ham.

23 Ad abeb in ago ulig 40 nazaqtiqiyan in leheq amaqbaban Isrelgibiygo haqad anad tiqam ham.24Anad emim in lehim luwsa Isip mataraq eraqim anadibmo Isrel mat araqmeqin tonsa in tigibiy ham. Isip matna in mat ago zaway haiqta na meqintonsaMoses gibiyadmo in lehim ayowago zaway haiqta na ulumsihad inaqenin waqim Isip mat na wol eman

tumom ham. 25 Moqan Moses anadam, Muran ya imaqbaban ya inanginad em daqay, God inMoses abenabi tigilumsihaq haq daqay haqad inanad amham. Teq haiq ham. In ginada hi emiy ham.

26 Ari Moses usim ta tiqim in lehimIsrel mataw giger an wolsa gibiyad ingigerab tilom ham. Loqim in gigerna ginobun wastitayid in an a ta hiwolgo haqad gibilenim bilam, Matawham ne maqbab haqad in bilam ham.Nagaqgo ne kazaq an meqin tonay?haqad in bilam ham. 27 Haqan gigerna gigo araq in daq na anamren iytana in Moses ulum hasan lehan bulon,Nog bilaqan ni i gigo maror iyim ni igigo daqulumkemaq? haqad in bilamham. 28 Irimo ni Isipmat na wol emanmomta nazaqmo ni ya inol emdaqmoye? haqad in bilam ham. 29 In nazaqbilaqanmoMoses tituk ham. In tukimlehim Midiya gigo ogib begbeg iyimosyaq ham. Osad teq in aw waqim inago onmin matmatta giger inaq tiqiyham.

30 An ulig 40 nazaq le tihiqiyan teqMoses le og araq amatawun haiqtagarah Sainay agerab usaqta nab luwsaangelo araq in ameb tugwahtim ham.Angelo na faq ay amikta oysa in faqna ameb gwahtiqim tur ham. 31 SaMoses faq na ahol waqad anadnaddiq emyaq ham. Ad in anononmoahol waqgo haqad ay agerab loqanmoIyahta kazaq tubulon ham. 32 Ya ninisesan Abraham teq Aisak teq Jekobgigo God haqad in bilam ham. HaqanMoses abensen harara nemsa in aholwaqnan rabyaq ham. 33 Sa Iyahtabulon, Og kawa ni turaqta ka in tawondiqta haqad in bilamham. Nazaq iyanni nisenab nisendugan na haseq turhaqad in bilam ham. 34 Ad teq inbilam, Isip-ub og anamreniz in yaqgoon mataw afaqan kabemmo negsa yadaq na bunmo tigibiy bug haqad inbilam ham. Yaqgo on mataw gaqsaya huritimmuran ya in gilumsiheq gi-holib afaqan na walemgo haqad tige-woy haqad in bilam ham. Nazaq iyanni eraqeq bo leh haqad in bilam ham.

Page 236: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 7:35 233 Aposel 7:45Ya ni Isip-ub niqemid lehnanhaqad inbilam ham.

35 Ari kwaziqmo Isrel mataw gigerna in Moses baymuzim buloniy, Nogbilaqan ni i gigo maror iyim ni igigo daq ulum kemaq? haqad inbuloniy ham. Ta teq mat bay-muziyta naqmo in ay amikta agerabtursa angelo gwahtiqim bulonan inGod ago on mataw gigo maror iyeqgilumsiheq gigo bab gibenab giwaq-nan haqad lahta ham. 36 Lehimin Isrel on mataw giwaqim giqad leIsip hulosim tugwahtiqiy ham. Matna in Isip-ub daq azawayin inaqtakabemmo giqamta ham. Teq inlehim yuw akurorqanta anan KamisKakaqta haqayta na agerab daq az-awayin inaqta asor giqammo ham.Teq Isrel in og amatawun haiqtab ulig40 nazaq luw ossa nab Moses daqazawayin inaqta kabemmo tigiqe-myaqmo ham. 37 Mat naqmo Isrelgibilenim bilam,God teq ne gilikmanib ne gimaqbab

araq emid gwahtiqeq in agonantut ya nogmo iyeq osdaqhaqad in bilam ham. Lo 18.15

38 Mat Isrel on mataw nenaq og am-atawun haiqtab osta na Moses-moham. Mat naqmo in i gisesan nenaqosta ham. Garah anan Sainay haqaytanab angelo in Moses-mo gamuk bu-lonta ham. Mat God ago gamukdimunta mataw giqeman kayeqmokuluwa-kuluwmo osayta na waqim iigta na Moses-mo ham.

39 Ta teq i gisesan na in Mosesaqez huritnan gituw hiqiyiy ham. Gi-tuw hiqiysa in Moses aqez othasadin Isip-ub muleqeq ta lehnan ginademiy ham. 40 Ginad emad in Aronbuloniy, Ni i giyon god asor giqem ighaqiy ham. Id teq god nagan danmeblehad in i giwamuzeq giqad leh daqayhaqiy ham. Na ezaqgo mat i giwaqimgiqad Isip hulosim bolta na in naba-gag lehim ezaqag titon haqiy ham.41 Haqad kam nab in bulmakau ami-don araq adulan emim teq in anognibkaruw araq anat urotim faqab wizim

in ayon tamaz em ugiy ham. Ad ingod katiyta in gibenab emiyta na aholwaqad in ginad tidimniy yaqay ham.42Nazaq iyanGod in gileh negad gihu-losan in nagah amo amo kaitab usaytana giyon lotu tiqem yaqay ham. Godago nantut gamuk mar toniyta naza-qmo diq in em yaqay ham. Gamuk nabilam,Ne Isrel-ib mataw ham kwaziqmo ne

og amatawun haiqtab ulig 40nazaq osiyta haqad in bilamham. Osad ne bulmakau teqsipsip ginat urotim faqab gi-wiz yaqayta haqad in bilamham. Na ne yaqmen tamazem yagnan haqad ne nazaqem yaqay ye? haqad in bilamham. Haiqgam haqad in bilamham.

43 Ne ya gileh yagad ne god katiytaMolek ago lotu abitan emimteq ne ulig anan Refanhaqayta na adulan emiy ham.Emim ne nagah giger nawazim saw haresmo ne luwyaqayta nab ne sorad a luwyaqay haqad in bilam ham.Ne god katiyta naqmo giyontamaz em negnan haqad ne ingidulan emiyta haqad in bilamham. Nazaq iyan ya ne gigoogib gimuzid ne pesanmo sawBabiloniya-ib le tuqos daqayhaqad in bilam ham. Amos5.25-27

44 Kwaziqmo God in Moses bit araqadulan isihunim bulon, Ni yaqmen bitaraq kazaqta waz yag haqad in bulonham. Haqan i gisesan og amatawunhaiqtab luw osad kam nab in Tempelkaruwsanibta na tiqemiy ham, GodMoses bulonta nazaq ham. In bit naemim ahol waqad ginad em yaqay,Muran God i inaq tuqosauq haq yaqayham.

45 Ari abeb i gisesan in Josuwainaq og kawa i osauqta ka anamr-eniz gimuzeq gigo og waqnan haqadtuboliy ham. Bolan God i gisesangimeb mataw nagan gimuzan lehsa

Page 237: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 7:46 234 Aposel 8:1gigo og ka in waqim i gisesan tinagham. Kam nab i gisesan lotu abi-tan karuwsanibta na og kab a bolimin duq tonan tursa le Devit ago ka-mubmo tiqiy ham. 46 An God agemdimunta Devit ugsa Devit loyinad inGod bulonim bilam, Ni ya ises Jekobago God haqad in bilam ham. Ni yainan ninad dimniysa teq ya ninyonbit diq araq em nigiq haqad in bilamham. 47 Teq haiq ham. Devit inmat bab emad mataw kabemmo ginolamta iyim in bit na a hi amham. Devitatatin Solomon teq in God ayon bitdiq na tiqamta ham.

48 Ta teq God Ulilib Diqta na inbit mataw gibenab emayta nab a hiosaqta ham, God ago nantut bilamtanazaq ham. In bilam,49 Yaqmo Iyahta ya kazaq bilaqaiq

haqad in bilam ham. YaHeven-ib yaqgo ban tawontabosadnagahbunmogiwamuza-iqta haqad in bilam ham. Teqog ka in ya isen abanan iysaya isen emim osaiqta haqadin bilam ham. Nazaq iyanbit ezaqta ne yaqmen emdaqay? haqad in bilam ham.Teq ogib saw araq ayahta yawoqeq usad inamur emdaiqtana edowa? haqad in bilamham. 50 Yaqmo ibenab nagahkagan bunmo a hi giqemta ye?haqad in bilam ham. Aisaya66.1-2

51 Ne mataw gifaqin atoran diqtaham. Ne gigem soqotim ussa gidek-san nan a hi huritaqta ham. Tutimmone God ago BugawDimunta baymuza-yta ham. Ne gisesan gisen muzi-nad in daq emiyta nazaq ne emaymoham. 52Kwaziqmo ne gisesan God agonantut bunmo afaqan negad gime-qin ton yaqayta ham. Sa nantut naasor in mat titnonta teq boldaqta naagamukan bilaqsa ne gisesan na inginol em yaqayta ham. An muranmat titnonta na gwahtiqan ne waqimbab gibenab eman in tuwol emiy ham.Na in bilaqne negmo gibenab wolemiyta nog tiqiy ham. 53 Ne God

ago maror Moses bilamta na angelogibenabwaqiyta teq nemaror nawaz-inad a hi muzinayta ham.

Mataw gigib Stiven wol eman mom54 Ari mataw aseseqta na in Stiven

ago gamuk huritsa gamuk na giqutiltuqulum. Uluman in gite guruwadStiven anan gigem diq timeqniyyaqay. 55 Sa God ago Bugaw DimuntaStiven aholib ayahmo bolan in ameHeven-ib gwalehim turad in Godahol anuwan oysa ahol waqad teq inYesus God aben aqabun ban eraqimtursa ahol tuwammo. 56 Ahol waqadin bilam, Ne ahol waqiy ham. Kaitmisireq nog iyim aqez hassa ya MatAtatin God aben aqabun ban kowatursa ahol tuwaqaiq ham.

57 Haqanmo haiq mataw nadedibmo ek tonad gideksan ituqadin garabmo eraqim sibim le Stiventuwaziy. 58 Wazim in othishasim aduliq asan ban lehim in amalib gigtuhuneg yaqay. Sa mataw iturimmoStiven amalib nan emiyta nagan indaq na anamreniz iyim iyan in gigogiholsihen hasim mat minminta araqanan Sol haqayta anognib humabtuwoliy. 59 Humab wolim teq ingigibmo Stiven tuwolsa Stiven bilam,Iyahta Yesus ham ni ya iwitan waqham. 60 Haqad in abakbakan ulumlaquwim turad in dedibmo lilay,Iyahta ham ni mataw ka gigo daqmeqinta ka walemad anadin ta hi emham. Haqadmo in tumom.

81 An mataw Stiven wol eman

momta na in mat araq anan Solhaqayta na anadib dimun diqmo iy.

Sol in Yesus ago onmatawta na gime-qin tonyaq

Ari Stiven momta kam nab Yesusago on mataw uliq Jerusalem-ubosiyta na gigo hib bab meqin diqtatugwahtim. Gwahtiqan in bunmoharesmo tukim saw giger Judiya teqSamariya gigo saw ban le tuqosiy. AriAposel teq in uliq Jerusalem-ub ostutad a hi tukiy.

Page 238: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 8:2 235 Aposel 8:222 Teq Stiven moqan mataw asor

God anadin diq emayta na in Stivenasan waqim a le tiyay toniy. Yaytonim in ginad meqniysa gaq ayahwaziy.

3 Sa Sol in Yesus ago onmatawta naatoranmo tigimeqin tonyaq. Ad in bitbitmo luwad aduganib gwahtiqeq inmataw on inaqmo giwazeq gihureqeqgiqad le bit giqirquran osayta nabtigiqemyaq.Aposel Yesus ago gamuksaw Judiya-ib teq sawSamariya-ib a lehiy

Aposel asor saw Samariya-ib Yesusawagamun dimunta bilaqiy

4Ari afaqan nazaq gwahtiqsa Yesusago on mataw saw haresmo tukimle osad in Yesus awagamun dimuntaon mataw tigibilen yaqay. 5 Sa Filiperaqim saw Samariya gigo uliq araqabwolehim in mataw na gibileneq bi-laqyaq, Yesus in Krais haqyaq. 6Haqsaon mataw uliq nabta na in ago gamukhuritad teq in daq azawayin inaqtaemsa ahol waqad in bunmo araqibmogidek tih nemeq ago gamuk tuhu-rit naqmo hiqiy yaqay. 7 Na eza-qgo in gigo on mataw kabemmogiholib bugaw meqinta usiyta nain on mataw na gihuloseq gwah-tiqad in ek toneq tileh yaqay. Samataw kabemmo gibensen tumomtateq gisen meqinta nagan in giholtidimniy yaqay. 8Nazaq iyan uliq nabon mataw ginad ayahmo diq dimniyyaqay.

9 Ari uliq nab mat araq anan Sai-mon haqayta in os. Kwaziqmo in liqiyemad bar hares meqinta giwazyaqta.In nazaq emsa saw Samariya-ib onmataw bunmo gihol riten lamsa inginadnad diq em yaqay. Sa matna inmo ahol abin iluwad bilaqyaq,Ya asittaqmo haqyaq. 10 Haqsa onmataw bunmo gibin inaqta teq gibinhaiqta inaqmo in Saimon ago gamuktuhurit naqmo hiqiy yaqayta. Ad inmat na anan bilaq yaqay, God agozaway ayahta na in aholib usaqta haq

yaqay. 11 Saimon ame kabemmo daqlul araq diqta giqemsa iyan matawahol waqad gihol riten lamsa in agogamuk bunmo hurit yaqayta.

12 Ari Filip bolim God ago maroragamukan dimunta bilaqad teq inYesus Krais abin gibilensa kamnab onmataw na kabemmo gamuk na ananhelmohaqsa Filip giqad le yuwub tigi-huz nag. 13 Sa Saimon inaqmo helmotihammo. Haqan Filip in huz ugan inFilip inaq soqoteq diq inaq tiluwyaq.Luwsa Filip daq azawayin inaqta amoamogiqemsa Saimon aholwaqad aholturuh nemyaq.

14 Ari Aposel Jerusalem-ub osiytana in Samariya-ib on mataw Godago gamuk anan helmo haqiyta nagibin tuhuritiy. Huritim in Pitaayow Jon inaq giqeman Samariya gigohib tuwolehiy. 15 Wolehim osad inSamariya-ib onmataw helmo haqiytana gimen God tubulon yaqay, God inago Bugaw Dimunta negdaq haqad.16 Na ezaqgo on mataw na IyahtaYesus abinib yuw huziyta teq Godago Bugaw Dimunta in gigo hib a hibolyaqta na ago iyan. 17 Ari in gigerGod bulonim teq in on mataw na gi-faqinib giben emsa in God ago BugawDimunta tuwaq yaqay.

18-19 Teq Aposel giger na giben onmataw gifaqinib emsa in God agoBugaw Dimunta waqsa Saimon ti-gibiy. Gibiyad teq in mani waqimgiger na gigo hib a bolim gibilan,Ne giger zaway na ya yag toniyham. Yagid ya nazaqmo iben mataraq afaqinib emsa in God ago BugawDimunta tuwaqdaqmo ham. 20HaqanPita bulon, Ni ninad emaq, God agonaw in samanmo igaqta na ya mani-mo amalib tizaydaiq haqaq e? ham.Ni ninad nazaq emad ni ningo maniinaq garabmo tihiqiydaq ham. 21 IGod ago kabiy emauqta ka aduganibni a hi loqdaq ham. Haiq diqmo ham.Ni nigem God ameb dimun a haiqham. 22 Nazaq iyan ni nigem buliyeqninad meqinta na gileh ug bug ham.Ad ni Iyahta bulon waq ham. Yowo

Page 239: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 8:23 236 Aposel 8:40ham. In ni nigemab ninadmeqinta nawalemdaq o haiq? ham. 23 Ya nibiysani nigem meqniysa ninad meqinta nanihol bunmo wamuzsa ni daq araqdimunta a hi emaq ham. 24 HaqanSaimon amenin emim bilam, Ne gigeryaqmen Iyahta bulonsa in ya ilumsi-han ham. Id teq daq nawa ne ananbilaqayta na in ya iholib hi gwahtiqanham.

25 Ari Aposel giger na in Iyahtaawagamun teq nagah bunmo Iyahtaemsa in gimeb ahol waqiyta naatoranmo gibilenim hulosad inmuleqim Jerusalem-ub tugwalehiy.Gwalehad in Samariya gigo uliqamikmikta nagab lehad in Yesusawagamun dimunta na gibilenimgibilenim tilehiy.

Filip in Itiyopiya-ib mat araq Yesusawagamun dimunta bulon

26 Ari Iyahta ago angelo araq Filipbulon, Ni eraqeq saw Saut bantab lehham. Dan Jerusalem hulosad uliqGaza ban wolehaqta naqmo ni muzeqleh ham. (Dan na saw amatawunhaiqtab usaqta.) 27 Angelo nazaqbilaqan Filip eraqim tilah. Lehaddanibmo in Itiyopiya mat araq akayo-gin ayiyta* ahol tuwam. Mat nain Itiyopiya gigo aw marorta ananKandasi haqayta na ago mat ayahtaaraq iyim in maror awta na ago manibunmo wamuzyaqta. Mat na uliqJerusalem-ub God ayon lotu emnanbolta. 28 Bolim in ago wilka-ib mule-qim ta lehad teq in God ago nan-tut Aisaya gamuk mar tonta na aholtuwaqyaq. 29 Samo God ago BugawDimunta in Filip bulonim bilam, Niwilka agerab loqeq inaq leh ham.30 Haqan Filip sibim agerab lehimin mat na Aisaya ago nan asor aholwaqad bilaqsa tuhurit. Huritadmoin bulon, Ni marib nawa gamuk aholwaqad bilaqaqta na alulin asit ni towahurit e? ham. 31 An mat na wilkawazim teq in Filip bulon, Mat araqgamuk ka alulin a hi ibilenid ya ezaqteq inad em hasdaiq? ham. Haqad in

Filip bulon, Ni gwalid ya ninaq osuqham.

32 Ari mat na God ago marib gamukahol waqad bilamta na in kazaq.Mataw sipsip wol emnan haqad

wazim a bolayta nazaqmo inmat na wazim a boliy ham.Teq mataw sipsip amidonwazim ahulgen urotsa in a higayonaqta nazaqmo mat naate akim a hi ek ton ham.

33 Mataw daq titnontab mat na agohazizir a hi emiyta ham. Inmat na mebay ugad bayan diqwom ham. Ezaq teq mataw inmat na asesan ginulin daqay?ham. In amun a hi em-samo wol eman moqim in ogkab ahol amagin titartay ham.Aisaya 53.7-8

34 Ari mat na in Filip bulon, Yasusumun nigaiq ham. God ago nantutnog anan bilaqad gamuk ka am? ham.Inmo ahol anan bilam o haiq in matta araq anan bilamta? ham. 35HaqanFilip in God ago mar asitmo aholwamta naqmo amalib gamuk alulinemim in Yesus awagamun tubulonbug.

36 Ad teq giger na lehad luwimmoin yuw araqab tugwahtiqiy. Gwah-tiqimmo mat na in Filip bulon, Aholwaq ham. Yuw kowa usaq ham. Nagadiq ya idanin qwaysa ni ya a hi huzyagdaq? ham. [ 37 An Filip bilam, Ninigemabmo diq helmo haqeq teq nituhuzdaq ham. Haqanmat na ameninemim bilam, Ya helmo diq haqaiqham. Yesus Krais in God atatin ham.]

38 Haqadmo in bilaqan wilkatuwasih. An Filip in mat na inaqyuwub hitiqim in mat na tuhuz ug.39Huz ugim teq in giger yuw hulosaddubub tugwaliy. Gwalim tursa nansaw haiq Iyahta ago Bugaw in Filipwaqim ad saw araqab tilah. Lehanmat ayahta na in Filip ahol a ta hiwaqyaq. Admo in anad dimniysatilah.

40 Ari Filip ame rireqim in anadtiqam, Ka ya uliq Asdot-ibmo tubol

* 8:27: Mat ka in maror awta na ago bitabmo osad kabiy emdaqta iyan in akayogin ayiyta.

Page 240: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 9:1 237 Aposel 9:17ham. Haqadmo in eraqim lehadsaw nab uliq bunmo in on matawYesus awagamun dimunta gibilenimgibilenim tilehyaq. Lehad luwimabebin le uliq Sisariya-ib tugwahtim.

9Sol anad buliyim Yesus anan helmo

ham1 Ari kam nab Sol agem meqniysa

tibilaqyaq, On mataw Yesus ananIyahta haqayta na giwazeq ginolemid moq bugiy haqyaq. Haqad intamazmat danmebta na ago hib tilah.2 Lehim bulonan mat ayahta na insansandek asor mar tonim tuqug. Solsansandek na giwazeq a leheq uliqDamaskus-ib mataw aseseqta Judagigo bit humab wolayta giwamuzimosayta na amulik-mulikmo tinegdaqhaqad. Teq sansandek nab in bilaqiy,Sol i gibinib luwaq haqiy. Mat awnog dante muturta na muzinsa Solin gibiyeq giwazeq giqirqureq giqadJerusalem-ub tuboldaq haqiy. Matawon inaqmo in tigiwazdaqta haqiy.

3 An Sol sansandek na wazimuliq Damaskus-ib tilah. In lehadluwim sinsin tiqiysamo Heven-ib faqanuwan hikliyanim tiqim Sol amalibtuwol huram. 4 Samo Sol ogib woqimusad in mat araq aqez kazaq bulonsatuhurit. Sol, Sol ham. Nagaqgo niya imeqin tonaq? ham. 5 HaqanSol bilam, Iyahta ham ni nog? ham.Haqan in bilam,Mat nimeqin tonaqtanaqmo ham. Ya Yesus-mo ham.6 Ari ni eraqeq uliq kob le gwahtiqham. Gwahtiqid mat araq teq ni ezaqtondaqta na ago tinibilendaq ham.7 Haqsa mataw Sol inaq boliyta nagiqez hiqiyimmo nab turiy. Turad inmat aqez huritiyta teq inmat na anonahol a hi waqiy.

8 Sa Sol ogib usim eraqim turadin ame rireqim saw ahol waqad teqame aromriq inaq iyyaq. Nazaqiyan mataw in abenab wazim adle uliq Damaskus-ib tugwahtiqiy.9 Gwahtiqan Sol kam ezeqmanmo

ame hiqiyim os. Osad in yuw didaqhaiqmo osyaq.

10 Ari Juda mat araq disaipel iytaanan Ananayas haqayta na in uliqDamaskus-ib os. Osad in nagaharaq sen qwayim ahol waqaytanazaq nogta ahol waqsa Iyahta inameb gwahtiqim anan biyim bilam,Ananayas ham. Haqan Ananayasbilam, Iyahta ham ya kawa osaiqham. 11 An Iyahta bulon, Ni eraqeqdan anan Titnonta haqayta nab nileh ham. Leheq Judas ago bitab nimat araq uliq Tarsus-ibta anan Solhaqayta na anan susumun ham. Innawa God inaq gamuk emad osaqham. 12 Mat na sen qwayim in mataraq anan Ananayas haqayta bogwahtiqim aben giger aholib emimwazsa in ame hastitayta na aholtuwam ham.

13 Haqan ta Ananayas ameninemim bilam, Iyahta ham mat nain ningo on mataw tawonta uliqJerusalem-ub osayta na gigo hib daqhihiq emad ayahmo gimeqin tontaham. Mataw kabemmo nazaq bilaqsaya huritta ham. 14 Ad in matawtamaz emayta gigo aseseqta na gigohib zaway ayahmo waqim in uliqkab on mataw ni nihaqenib iyimninan biyayta na giqirqurnan haqadbolta ham. 15 Haqan haiq. Iyahtakazaq bulon, Ni leh ham. Ya mat naulumim waqan in yaqgo kabibiy mattiqiy ham. In leheq on mataw en taasor Juda a haiqta nagan teq maroraseseqta teq Isrel on mataw inaqmogigo hib in ya inan tigibilendaq ham.16 Teq in ya ibinib yaqgo kabiy emsamataw santitiy teq afaqan kabemmoug daqayta na ago ya tiqisihundaiqham.

17 Ari Ananayas eraqim tilah.Lehim bit aduganib gwahtiqim inSol aholib aben emim wazad bulon,Imaqbab Sol ham, ni danib bolsaIyahta Yesus ningo hib gwahtimtanaqmo in ya iqeman bol ham. Ninime hastitayid saw ahol waqsa teqGod ago Bugaw Dimunta ni niholib

Page 241: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 9:18 238 Aposel 9:33ayahmo boldaq haqad in ya iqemanya kawa tubol ham. 18 Haqanmonaqagag nabiq atiblalan nogta Solame isihim usta na muruwoqimtihitim. Hitiqanmo in ame anuwantiqiyan in saw ahol tuwaqyaq. Ad ineraqim yuwub lehan Ananayas tuhuzug. 19Huz ugan abeb Sol didaq waqimneqad in ahol awaz ta meqniy.

Sol uliq Damaskus-ib Yesus awaga-mun mataw gibilan

Ari Sol kam asor disaipel nenaquliq Damaskus-ib tuqos. 20 Osad inJuda gigo bit humab wolaytab leheqYesus awagamun tigibilenyaq. In bi-laqyaq, Yesus in God atatin haqyaq.21 Haqsa mataw Sol ago gamuk hu-ritiyta na bunmo gihol turuh nemsabilaq yaqay, Mat ko uliq Jerusalem-ubon mataw Yesus anan helmo haqaytana gimeqin diq tonad luwyaqta haqyaqay. Ad in nazaqmo tonim in igigo on mataw Yesus anan helmohaqayta na giqirqureq giqad matawtamaz emayta gigo aseseqta na gimebgwahtiqgo haqad in uliq kab boltamohaq yaqay. 22 Teq haiq. Sol ago zawayayah diqmo iysa in bilaqyaq, Mat igilumsiheq ta giwaqdaqta amatin ianan Krais haqauqta na in Yesus-mohaqyaq. Haqsa uliq Damaskus-ib Judamataw na in Sol ago gamuk amenineman yo hiqiy yaqay. Sa Sol anad emhasad gamuk bilaqsa Juda mataw nain ago gamuk bayid woqgo ginadnaddiq em yaqay.

Juda mataw Sol wol emgo bilaqsa intuk

23 Ari kam kabemmo le tihiqiyanJuda mataw asor humab wolim osadin Sol wol emid moqgo an amugantuwaziy. 24 An amugan wazan teqin gigo gamuk na Sol adekib tuwom.Sa Juda mataw na zeqab taromab in-aqmo uliq adekib gel ayah nenantaturaqta na ago dan ez bunmo bayne-tim tur yaqay, Sol bo asanib gwah-tiqsa i wazeq wol emid tumoqdaqhaqad. 25 Sa tarom araqab Sol ago di-saipel in Sol waqim ad gel abigmanibgwalehim teq in bulonan in kuram

araq ayahta aduganib wo ossa in agodisaipel am emim siney tonim sorimhulosan kiskismowolehanmo Sol uliqasan ban ogib hitiqim tituk.

Sol uliq Jerusalem-ub os26 Abeb Sol le Jerusalem-ub tug-

wahtiqim osad in disaipel uliq nabtana nenaq wastoneq osgo emsa teqhaiq. Disaipel bunmo in Sol dis-aipel iyta na anan helmo a hi haqadin Sol tirabun yaqay. 27 Rabunsamat anan Barnabas haqayta na inSol waqim ad Aposel gigo hib tilah.A lehim in Sol danib Iyahta aholwaqan Iyahta gamuk ugta na awaga-mun bunmo tigibilan bug. TeqSol uliq Damaskus-ib Yesus ananibgamuk atoranmo bilaqyaqta na agoin gibilanmo. 28 Nazaq iyan Sol inYesus ago on mataw na nenaq osadin anadibmo uliq Jerusalem aduganibleh bolad tiluwyaq. Luwad in a hirabad in Iyahta abin bilaqgo awazdiq timeqniyyaq. 29 Teq in Judamataw Grik nan bilaqayta nagan ne-naq nan bilaqad in nenaq an mu-gyaq. An mugsa mataw na in Solwol emid moqgo adanteqin tinagunyaqay. 30 Nagunsa Sol ayogniz in na-gah na ago tuhuritim in Sol waqim aduliq Sisariya-ib tuwolehiy. Wolehimin Sol eman uliq Tarsus-ib tilah.

31 Kam nab saw Judiya-ib teq sawGaliliy-ib teq saw Samariya-ib onmataw Yesus ago nan huritayta nain kam dimunta waqim anononmotuqos yaqay. Ossa bab araq in gigohib a hi gwahtiqsa in giwaz timeqniyyaqay. Giwaz meqniysa in Iyahtaabin wazinad anad muz bugsa Godago Bugaw Dimunta in gigem zawaytinegyaq. Sa on mataw kabemmo boin giduganib tugwahtiq yaqay.

Pita in Ainiyas dimun ton32 Ari Pita uliq saw bunmo gigo hib

lehad luwim in le uliq araq anan Lidahaqaytab tugwahtim. Gwahtiqim inGod ago on mataw tawonta na nenaqtuqosyaq. 33Osad uliq nab inmat araqanan Ainiyas haqayta ahol tuwam.

Page 242: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 9:34 239 Aposel 10:5-6Mat na abensen aditin bunmo mo-qan in ulig 8 nazaqmo banab usta.34Ari Pita in mat na ahol waqad tubu-lon, Ainiyas ham muran Yesus Kraisniqeman nihol tidimniyaq ham. Nieraqeq ningo us ban wastitay ham.Haqanmo mat na hidmo tiqeram.35 An on mataw uliq Lida-ibta na tequliq Saron-ibta na bunmo in Ainiyasahol waqad in ginad buliyad Iyahtaanan helmo tihaq yaqay.

Pita in Tabita wazan ta eram36 Ari uliq Jopa-ib aw araq anan

Tabita haqayta in osyaq. Aw na inYesus ago disaipel araq. Teq Griknanib in anan Dorkas haqayta. In daqdimdimunta kabemmo emad teq insirisirimo on mataw ginaghan haiqtanagan gilumsihyaqta. 37 Kam nabin moq waqimmo tumom. Moqanmataw in asan suholim a le bit aduganaraq ulilibtab tiqemiy. 38 Teq uliqLida na in Jopa agerab sinsin us-aqta. Nazaq iyan disaipel Jopa-ibtana in Pita uliq Lida-ib osaqta naabin huritim in mataw giger giqe-man Pita ago hib lehim in kazaq bu-loniy, Ni hidmo i gigo hib bol haqiy.39 Haqan Pita eraqim mataw gigerna nenaq tilah. In le uliq Jopa-ib tugwahtiqanmo mataw in waqiminaq bit adugan ulilibtab aw asan us-aqta nab tugwalehiy. Gwalehan onwaburta nagan in Pita agerab gaqwazad tur yaqay. Turad in tubusanamo amoDorkas in nenaq osad gimengiqamta na in waq a bo Pita tiqisihunyaqay. 40 Sa teq Pita onmataw bunmogimuzan asanib tilehsa in abakbakanulum laquwim turad God inaq gamuktiqam. Gamuk emim hulosad in er-aqim aw na asan nob ugim turadtubulon, Tabita ham ni eraq ham.Haqanmoawna ame rireqimPita aholwaqad in eraqim tuqos. 41 Ossa Pitaaw na abenab wazim wazan in er-aqim titur. Tursa Pita in God ago onmataw tawonta na gigo on waburtanenaq gililewunan bolan in gibilan,Ne giyow kayeq tiqiyim kawa turaqtaka ne ahol waqiy ham.

42An uliq Jopa-ib onmataw bunmodaq na awagamun tuhuritiy. Huritimkabemmo in Iyahta anan helmo ti-haqiy. 43 Sa Pita kam asor uliq Jopa-ib mat araq inaq tuqos. Mat na inbulmakau asan waqim wastitayaqtaanan Saimon haqayta na ago bitab ininaq osyaqta.

10Angelo araq gwahtiqim Korniliyus

gamuk bulon1 Ari mat araq anan Korniliyus

haqayta in uliq Sisariya-ib osyaq. Inmataw bab emayta gidauhan araq 100nazaq gigo danmebta. Mat na agobab mataw dauh biyahta na nenaqin gigo kantri Italiy hulosim bolimuliq Sisariya-ib os yaqayta. 2 Teq matna God diq anadin emad ahaqenibosyaqta. Ad in asenlul nenaq bunmoGod abin wazinad ahaqenib os yaqay-tamo. Mat na Isrel on mataw gi-naghan haiqta na gilumsihad nagahkabemmo negyaqta. Ad tuteqmo inGod inaq gamuk emyaqta.

3 Ari kam araqab 3 kilok imisornazaq tiqiyan Korniliyus in nagaharaq sen qwayim ahol waqayta nazaqnogta ahol wam. Ahol waqsa Godago angelo araq ulalabmo agerab bo-ladmo in Korniliyus anan biyim bu-lon, Korniliyus ham. 4 Haqan Ko-rniliyus atoranmo angelo na aholwaqad in ahol rab naqmo diq hiqiysabilam, Mat ayah ham, ezaq? ham.

Haqan angelo bulon, Ni tutimmoGod bulonaqta na teq ni on matawginaghan haiqta gilumsihad nagahnegaqta na in bilaqne faqasin ahu-ran dimunta nog iyim gwalehim Godamotgub tuwom ham. Woqsa Godni ninadin emad nob tinigaq ham.5-6Muran ni mataw asor giqemid uliqJopa-ib leheq mat araq anan Saimonhaqayta naguniy ham. Mat na ananaraq Pita haqayta ham. Inmat ta araqanan Saimon haqayta mat bulmakauasan wastitayaqta na ago bitab osaqham. Teq in ago bit na kamis agerablan ezab turaqta ham. Ningo mataw

Page 243: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 10:7 240 Aposel 10:24le mat na ahol waqad teq in buloneqinaq ta boliy ham.

7 Ari angelo nazaq bilaqadmo tilah.Lehsa Korniliyus ago kabibiy matawgiger gililewunan boliy. Bolsa in agobab mataw asor in ago bitab kabiyemayta na gilikmanib araq God diqanadin emaqta na inaqmo bulonanin kabibiy mataw giger na nenaqtuboliymo. 8 Bolan Korniliyus aholibdaq gwahtimta na awagamun bunmoanononmo gibilenim giqeman in uliqJopa-ib tilehiy.

Pita nagah araq sen qwayim aholwaqayta nazaq nogta ahol wam

9 Mataw ezeqman na lehad luwimin tarom amulikmo danib usimteq in lehim uliq Jopa sinsinmotuqugiy. Sinsin ugsamo Pita bitabosim zeq ayahtab 12 kilok nazaq inGod inaq gamuk emnan haqad bitahuqunib ban osnanta nab tugwalah.10 Gwalehim osad agem moqsa indidaq neqnan anad tiqemyaq. Samataw teqmo didaq oysa Pita nabosad in nagah araq sen qwayim aholwaqayta nazaq nogta in ahol tuwam.11 Ahol waqsa kait misireq nog iyimaqez hasanmo naqagag tubusanayahta nog ulilib usim gewoqyaq.Tubusan na ago abeqil aweweqmoam emim teq hulossa hulossa ogibgewoqsa in ahol waqyaq. 12 Satubusan na aduganib karuw aneqhaiqta nag teq nagah ahulinaqtaggibanibmo luwayta na teq ah amoamo kaitab melayta na inaqmogiqusiy. 13 Sa liley araq mat aqeznogta in Pita bulonim bilam, Pita hamni eraqeq karuw na gihunogeq neqham. 14Haqan Pita bilam, Iyahta hamhikidik ham! Ya karuw gineq haiqtagihol abusirinan inaqtag nag a hikidikneqaiqta ham. 15 Haqan mat aqez naame gigerta kazaq bilam, Nagah Godsuholan abusirinan hiqiyta na ni ananabusirinan inaqnazaqni hi bilaqham.16Mat aqez na ame ezeqmanmonazaqPita bulonsa Pita ame ezeqmanmoamenin nazaqmo bilam. Bilaqim

tihiqiyan tubusan na akaruwun inaqhidmo kaitab ta gwalah.

17 Gwalehan Pita anadnad emadbilam, Ya nagah sen qway nog iyimahol wayta na alulin ezaq diq? ham.In nazaq anadnad emad ossamo Ko-rniliyus mataw giqeman boliyta na inbo uliq nab tugwahtiqiy. Gwahtiqimin Saimon ago bit anan susumunimsusumunim bolim in bit na ago danezab tituriy. 18 Turad in lileyim bi-laqiy, Saimon nabag osaq e? haqiy.In anan araq Pita haqad biyayta nahaqiy.

19 Haqan Pita sen qway nog iyimnagah ahol wamta na anadin emad ostutsa God ago Bugaw Dimunta bulon,Ni ko gibiy ham. Mataw ezeqman nininagunim tuboliy ham. 20Ni eraqeqogibhitiqeqnenaq lehham. Ni ninad-nad hi em ham. Na yaqmo giqemanboliyta ham.

21AnPitamatawna gigerabhitiqimgibilan, Mat ne nagunayta na yaqmokawa ham. Ne ezaq haqad boliy?ham. 22 Haqan in bilaqiy, Mat araqanan Korniliyus haqayta i giqemanbol haqiy. Mat na in bab matawgidauhan 100 nazaq gigo danmebtahaqiy. In mat dimunta teq in Godabin wazinad ahaqenib osaqta haqiy.Sa Juda on mataw bunmo in ananmat dimunta haqayta haqiy. Godago angelo tawonta araq Korniliyusbulonim bilam, Ni Pita bulon boleqin gamuk asor nibilenan haqan i ninibilenid ni lehgo haqad i bol haqiy.23 In nazaq haqan Pita gibilenan inbit aduganib tugwahtiqiy. GwahtiqanPita ban negan tarom nab in tuqusiy.Usim saw tihastitayan in eraqim Pitawaqim inaq tilehiy. Lehsa Yesus agomataw uliq Jopa-ib osiyta na asor innenaq tilehiymo.

Pita Korniliyus ago bitab lah24 In lehim tarom amulikmo

danib usim teq in le uliq Sisariya-ibtugwahtiqiy. Sa Korniliyus tekomoasenlul teq ayogniz dimdimuntagililewunan in bo humab tuwolimteq in Pita-nen gimen emim osiy.

Page 244: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 10:25 241 Aposel 10:4225 Ossa Pita bolim bit aduganibtugwahtiqsamo Korniliyus era ledan ezabmo Pita anognib aholhulosan woqim usad in Pita abinsoran tugwalyaq. 26 Sa Pita hidmoKorniliyus wazan eraqan in bulon,Ni eraq ham. Ya mat ni nogtamoham. 27 Haqan in eraqim Pita inaqgamuk emim emim lo bit aduganibtugwahtiqiy. Gwahtiqim Pita onmataw kabemmo humab wolim ossatigibiy. 28Gibiyad in gibilan, Ne i Judagigo maror tuhurit kemiyta ham. Igigo gunun awaz meqinta usaq ham.Juda mat in mataw en ta asor Judaa haiqta nagan nenaq yow a hikidikemdaqta ham. Teq in mataw nagigo bitab le a hi gwahtiqdaqtamoham. Ta teq God kazaq ya tiqiqisihunham. Ya mat araq anan meqin agobusirin inaqta nazaq ya a hi bilaqdaiqham. 29 Nazaq iyan ni yaqmen naneman ya a hi othas ham. Ya ne giqezhuritimmo tubol ham. Ari muran yane tisusumun negaiq ham. Nagaqgone ya ililewuniy? ham.

30 Haqan Korniliyus bilam, Daqaraq ya iholib gwahtimta na muranago kam aweweqta tiqiy ham. Nain kazaq ham. Ya igo bitab osim 3kilok imisor nazaq ya God bulonad osham. Kam kazaq diqtab ham. Ya Godbulonad ossa mat araq ago tubusanhikliyanaqta ya inognib gwahtiqimtur ham. 31Turad in bilam, Korniliyusham, God ningo gamuk tuhurit haqadin bilam ham. Ad ni mataw ginaghanhaiqta gilumsihad nagah negaqta nain anadin emaqmo haqad in bilamham. 32Nazaq iyan ni mataw giqemiduliq Jopa-ib leheq Saimon bulonid inningo hib bolan haqad in bilam ham.Mat na anan araq Pita haqayta haqadin bilam ham. In Saimon ta araqbulmakau asan wastitayaqta na agobitab osaq haqad in bilam ham. Bit nakamis agerab lan ezab turaqta haqadin bilam ham. 33 Nazaq iyan hidnaqmo ya mataw asor giqeman ningohib tilehiy ham. Lehan dimun diq nikawa tubol ham. Ari muran Iyahta

gamuk nigta na ni bilaqsa i bunmohuritnanhaqad bolimkawaGod amebtuqosauq ham.

34 Haqan Pita gamuk alulin emimbilam, Hel diqtaqmo ham. Kwaziqmoya inad emyaiq, God in Judamataw gi-momo ginadin emaqta haqyaiq ham.Ari muran ya inad tiqem ham. God inmataw en amulikmo gigo a hi lehaqtaham. 35 Mataw en bunmo gigo hibmat aw nog in God abin wazinad daqtitnonta emsa God in ginan anad bi-laqaqta ham. 36 God in ago gamukeman Isrel gigo hib bolta na ne tuhu-ritiy ham. Gamuk na bilam, YesusKrais in on mataw bunmo gigo Iyahtahaqad in bilam ham. Inmo i gimendante wastitayan muran i God inaqgigem amulikmo iyeq tuqosam haqadin bilam ham. 37 Teq Jon saw Galiliy-ib mataw gihuz neggo gibilenyaqtanab daq ayah diqta gwahtiqim lesaw Judiya-ib uliq bunmo waq bugtana ago ne tuhuritiymo ham. 38 Nain kazaq ham. God in ago BugawDimunta teq in ago zaway ayahmoYesus uliq Nasaret-ibta na ugta ham.Ugan Yesus uliq-uliqgo luwad in onmataw gidimun tonad teq in matawSatan giqeman meqin os yaqayta na-gan gilumsihad giwastitayyaq ham.Na ezaqgo God in inaq osyaqta ham.39 In Juda gigo og saw bunmo teq uliqayahta Jerusalem-ub daq giqamta na-gan bunmo i gimeb ahol waq bugimi awagamun bilaqauqta ham. Matawin mat na ayib dom wolim wol emanmomta ham. 40Ta teq kamezeqmantanab God wazan ta eraqan in aholalulin tuqulal ton ham. 41 Teq in Judamataw bunmo gigo hib Yesus a hi ulalton ham. Haiqgam ham. God kwaz-iqmo i mataw asormo gitowun emimgiwaqan i in ago gamuk bilaqgo ostanaqmo gigo hib in Yesus ulal ton ham.An Yesus hodhod hulosim eraqan teqigmo in inaq garab didaq neqad yuwuluwta ham. 42Teq inmo gamuk awazmeqinta amalib kabiy igad gibilenan ion mataw bunmo gidek wazad kazaqatoranmo gibilenauqta ham. God in

Page 245: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 10:43 242 Aposel 11:13Yesus-mo atowun eman in teq boleqon mataw tumoqiyta teq a hi mo-qayta inaqmo gigo hazizir tiqemdaqhaqauqta ham. 43 God ago nan-tut bunmo Yesus-mo anan bilaqiytaham. In bilaqiy, Mat aw nog in ananhelmo haqayta na bunmo God in gigodaq meqinta mat na abinib tigiwalembugdaq haqad in bilaqiy ham.

Korniliyus agomataw nenaq God agoBugaw Dimunta waqiy

44 Ari Pita gamuk nazaq bilaqadtursamo God ago Bugaw Dimunta inmataw gamuk huritad osiyta na gi-malib tigehitim. 45-46 Gehitiqan uliqamo amo gigo nan ginadib bolsa inamalib God abin tiqiluw yaqay. SaJudamatawgihol abatan asan tuquro-tim teq Yesus anan helmo haqiyta naasor in Pita inaq bolim nab turiyta.Turad in daq na ahol waqad giholriten lamsa bilaqiy, God in ago BugawDimunta on mataw en ta asor Judaa haiqta nagan inaqmo tinegaqmohaqiy. 47 An Pita bilam, Nog bilaqidteq i mataw ka giqad yuwub leheqa hi gihuz neg nag? ham. In Godago Bugaw Dimunta i waq nogmo intuwaqiymo ham. 48 Haqad in Ko-rniliyus ago mataw nenaq gibilan, NeYesus Krais abinib yuw tuhuz daqayham. Haqan abeb mataw na Pitabulonim bilaqiy, I ginad i kam asor nininaq a ta osam haqiy.

11Pita uliq Jerusalem-ub lehim Ko-

rniliyus ago walmataw nenaq gigo hibdaq gwahtimta na awagamun bilam

1 Ari Aposel teq Yesus ago onmataw saw Judiya-ib osiyta na bunmoin on mataw en ta asor Juda a haiqtanagan gigo asor God ago gamuk hu-ritim anan helmo haqiyta na gibintuhuritiy. 2 An abeb Pita Jerusalem-ub gabolan God ago mataw asor giholabatan asan urotgo giwazmeqniyaytana in Pita tuwadiy. 3 Wadad in bu-loniy, Nagaqgo ni mataw gisan a hiurotayta na gigo bitab lehim nenaqdidaq nam? haqiy.

4-5Haqan Pita eraqim in aholib daqgwahtimta na awagamun wastitay-immo kazaq gibilan, Ya uliq Jopa-ibGod bulonad os ham. Osad ya na-gah araq sen qwayim ahol waqaytanazaq nogta ahol way ham. Naqagagna in bilaqne tubusan araq ayahtakaitab usim tiqsa ya ahol way ham.Sa tubusan na ago abeqil aweweqmogiwazim teq hulossa hulossa yaqgohib gewoqyaq ham. 6Ya nagah naganahol waq kemgo haqad ya ime tubu-san na aduganib woqyaq ham. Imewoqsa ya og kab karuw gihuroraytaamo amo teq karuw kwasikta amoamo teq nagah ahulinaqta amo amoteq ah hares kaitab melayta amo amonagan ya tigibiy ham. 7 Ya nagahnagan gibiysa mat araq aqez ibilensaya hurit ham. In bilam, Pita hamni eraqeq karuw ko gihunogeq neqhaqad in bilam ham. 8Haqan ya bilay,Iyahta hay ya nazaq a hi emdaiq hayham. Ya karuw gineq haiqta giholabusirinan inaqtag na ya a hikidikneqaiqta hay ham. 9 Anmo mat aqezHeven-ib bolta na in ame gigerta yaibilan, Nagah God suholan abusirinanhiqiyta na ni anan meqin nazaq ni hibilaq haqad in bilam ham. 10 Ari mataqez na nazaq diq ame ezeqmanmoibilenanmo nagah tubusan nogta naakaruwun inaqmo muleqim kaitab tagwalah ham.

11 Gwalehsa mataw ezeqman bolimi bit osta nab tugwahtiqiy ham. Nauliq Sisariya-ib mat ayahta araq inmataw na giqeman yaqgo hib boliytaham. 12 Bolan God ago BugawDimunta ya ibilenim bilam, Ni matawamota na gileh hi negad nenaq lehhaqad in bilam ham. Haqan yaimaqbab 6 ka nenaq i mat ayahtana ago bitab lehim aduganib tug-wahtiw ham. 13 Gwahtiqan mat na igibilenimbilam, Ya angelo araq yaqgobit aduganib tursa ahol way haqadin bilam ham. Ahol waqsa angelona bilam ham, Ni mataw giqemidJopa-ib leheq Saimon anan araq Pitahaqayta na bulonid bolan ham haqad

Page 246: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 11:14 243 Aposel 11:29in bilam ham. 14 In teq gamuk asortinibilendaqta ham haqad in bilamham. Sa God in gamuk na amalibni teq ningo mataw ni nenaq bitabosayta na gilumsiheq tigiwaqdaq hamhaqad in bilam ham.

15 In nazaq bilaqan ya era gamukalulin tiqemim bilaqsamo God agoBugaw Dimunta in mat na ayogniznenaq gimalib tigewom ham. Bilaqneiturimmo in i giholib gewomta nazaqnogmo diq ham. 16Anmo ta ya Iyahtaago gamuk na anadin tiqem ham.In bilam, Jon yuw diqmo amalib onmataw gihuz nagta haqad in bilamham. Ari ne teq God in ago BugawDimunta amalib tuhuz negdaq haqadin bilam ham. 17 Nazaq iyan matawna in Iyahta Yesus Krais anan helmohaqan God ago Bugaw Dimunta i igtanazaqmo in mataw na tinagmo ham.Negan ta ya ibin ezaqta iyim ya Godadanin qwaydaiq? ham.

18 Pita nazaq bilaqan mataw inwadiyta na amenin emgo gamuk haiqtiqiyiy. Ad in ginad buliyim God abiniluwad bilaqiy, Nazaq iyan God in onmataw en ta asor Juda a haiqta na-gan ginad eman buliyan in gigo daqmeqinta gileh ugim in os kayeqmokuluwa-kuluwmo osayta na giholyontuwaqiymo haqiy.

On mataw asor uliq Antiyok-ibta nain Krais anan helmo haqan mataw inginan Kristen haqiy

19 Ari Stiven wol eman momta nabafaqan ayahta Yesus ago on matawgigo hib tugwahtim. Gwahtiqsa onmataw Yesus anan helmo haqayta nain tukim on mataw en ta asor gigosaw haresmo lehad in saw Fonisiya-ibteq nud Saiprus-ib teq uliq Antiyok-ib tilehiy. Lehim in God ago gamukdimuntaGrikmataw sawnagab osiytana a hi gibilen yaqay. Haiqgam.In Juda on mataw gimomo gamukna gibilen yaqay. 20 Ta teq matawna gilikmanib asor nud Saiprus-ibtana teq uliq Sairin-ibta na in le uliqAntiyok-ib gamuk tibilaq yaqay. Bi-laqad in Grik on mataw nenaqmo

Iyahta Yesus awagamun dimunta natigibilen yaqay. 21 Sa Iyahta ago za-way in gigo hib ussa iyan Grik onmataw na kabemmo helmo haqad inginad gigem buliyim Iyahta ago hibtisoqotiy.

22 Ari Yesus ago on matawJerusalem-ub osiyta na in nagah naago agamukan huritim in Barnabaseman Antiyok-ib tilah. 23 Lehimin God agem dimunta mataw nanegsa gibiyad in anad diq dimniy.Anad dimniysa in on mataw nabunmo giwaz meqniyeq tuteqmoIyahta tumuzin daqay haqad in ginadwazan tiqeraqyaq. 24 Barnabas inmat dimunta. Teq God ago BugawDimunta in aholib ayahmo ussain anad helmo haqaqta na awazmeqniyeq usyaqmo. Teq kam nab onmataw dauh biyahmo in Iyahta agohib tubol yaqay.

25 Sa Barnabas in Sol nagunim uliqTarsus-ib tilah. 26 Lehim in Sol aholtuwaqim in waqim inaq Antiyok-ibta boliy. Bolim ulig amulikmo ingiger uliq nab Yesus ago on matawna nenaq tuqosiy. Osad in on matawkabemmo God ago gamuk gibilenadteq in gamuk na asuleqin tineg yaqay.Sa uliq Antiyok-ib nab mataw in gimeameb diqta Yesus ago disaipel ginanKristen haqad biyiy.

27 Ari kam nab God ago nantut asorJerusalem hulosim Antiyok-ib tige-woqiy. 28 Gewoqim in gigo araq ananAgabas haqayta na eraqim gilikmanibturad God ago Bugaw Dimunta anadugsa in zarow araq ayahta abeb teqog saw bunmo gwahtiqdaqta na agotibilam. Bilaqan abeb Rom gigo kinganan Klodiyus haqayta na gwahtiqanago kamub zarow ayahta na gwah-timta. 29Nazaq iyan disaipel Antiyok-ibta na ginad tiqemiy, I bunmo gigomani asor tuqurotam haqiy. Nogin anaghan kabemmota na in maniayah nog eman haqiy. Sa nog inanaghan asitmota na in mani asitmoeman haqiy. Emeq teq i mani na

Page 247: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 11:30 244 Aposel 12:15emid i gimaqbaban saw Judiya-ib os-ayta nagan gigo hib leheq gilumsihanhaqiy. 30Haqad in nazaq tiqemim teqin Barnabas ayow Sol inaq giqemanin mani na waqim ad saw Judiya-ibYesus ago on mataw gigo aseseqta nagigo hib tilehiy.

12Herot in Jems wol emanmoqan teq in

Pita irqur1 Kam nab King Herot in Yesus ago

onmatawta na gigo asor gimeqin ton-nan haqad in giwazim tigiqirquryaq.2 Ad in Jon abab Jems wazim baqiribwol eman tumom. 3 In Jems woleman moqan Juda mataw ginad diqbilaqsa iyan inPitawazim tiqirqurmo,Juda on mataw ya inan ginad ayahmodimniydaq haqad. Teq in Juda gigolotu akaman ayahta bret yis haiqmoneqayta na akamnib daq na amta.4 In Pita wazim eman mataw babemayta aweweqmo gibenab lehanin bit giqirquran osaytab tuwamuzyaqay. Bab mataw aweweq na gigokam hiqiyid mataw muturta awewe-qmo boleq gigo ban waq yaqay. Teqbab mataw gidauhan aweweqmo innazaq an ulumsiheq zeqab taromabinaqmo in Pita wamuz yaqayta. Herotanad emyaq, Bret yis haiqmo neqaytaakaman ka tihiqiyid teq ya Pita wazeqon mataw gimeb a leheq wol emidtumoqdaq haqyaq. 5 Nazaq iyan Pitabit giqirquran osayta nab ossa babmataw na tuwamuz yaqay. Sa tute-qmo Yesus ago on mataw in ginadawaz meqin amalib Pita amen Godtubulon yaqay, God teq Pita ulumsih-daq haqad.

Angelo araq bolim Pita aqamunhasan in asanib le gwahtim

6 Ari Herot in Pita ad haziziribgwahtiqgo akaman tugwahtiqnantonsa tarom nabmo Pita sen gigeramalib irquran bab mataw gigergilikmanib tuqus. Ussa bab mataw taasor na in dan ez baynetim wamuzimturiymo. 7 Ari Pita ussa Iyahta agoangelo araq bo gwahtiqanmo bit

adugan in usta na anuwan tiqiy. Saangelo na in Pita azawarnib wolimenqenunan eraqan in bulon, Nihidmo eraq ham. Haqanmo senabenab am wazan usta na milhesimogib tuwom. 8 Woqanmo angelona Pita bulon, Nihol wastitayeqnisendugan waqeq em ham. HaqanPita nazaq tonan angelo bulon, Ningoniholsihen emeq ya imuzeq bol ham.9 Haqan Pita bit adugan na hulosimangelo na muzim inaq tilah. Lehad inanad emyaq, Kaqmo ya sen qwayimnagah ahol waqayta nazaq nogmo yaangelo ka ahol waqaiq haqyaq. Inangelo daq hel diqta emaqta nazaqin anad a hi emyaq. 10 Ad in angelomuzim inaq lehad in bab mataw Pitawamuzim osiyta na giquriyamim lebab mataw bit aqez wamuzim turaytana tigiquriyamiymo. Giquriyamimasanib gwahtiqim in le bit na agelinago dan ez ain-ibta uliq ban usaqtanab tugwahtiqiy. Gwahtiqanmo danez na anadibmo tihas. Hasan giger naasan ban gwahtiqim dan araq muzimtilehiy. Lehad hid naqmo angelo naPita hulosadmo tilah.

11 Lehsa teq Pita anad tihastitayanin bilam, Muran ya inad tiqem ha-saiq ham. Iyahtaqmo in ago angeloaraq eman yaqgo hib bol ham. Bolimin Herot abenab ya tiqiwalam ham.Ad in nagah bunmo Juda mataw yaiholib emnan haqad ginad emiyta nain adanin tuqway bug ham. 12 Pitanagah na anadin tiqemim teq in Jonanen Mariya ago bitab tilah. Jon naanan araq Mak haqayta. Teq kamnab mataw kabemmo bit nab humabwolim God bulonad osiy. 13 OssaPita bit nab lehim asanib dan ez wolhamad tursa kabibiy aw araq ananRoda haqayta in dan hasgo haqadtubol. 14 Bolim Pita aziyan tuhurithasim in anad diq dimniysa dan a tahi has ug. In bit adugan ban sibimta lehim mataw na gibilan, Pita kowadan ezab turaq ham. 15Haqan matawna buloniy, Ni agadan iyaq haqiy. Teqaw na awaz diq meqniyad bilaqyaq,

Page 248: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 12:16 245 Aposel 13:5Haiqgam haqyaq. Hel diqtaqmo inasanib turaq haqyaq. Haqsa matawna bilaqiy, Na in ago angelo bo turaqdaqagya haqiy.

16 Samo Pita dan ez wolhamadtur tutyaq. Tursa mataw na le danhasim Pita ahol waqad in gihol turuhnam. 17 Sa Pita kabiyakibmo gibilan,Ne giqez hiqiyiy ham. An in giqezhiqiyan Iyahta in Pita waqim a boasanib gwahtimta na awagamun intigibilan. Ad in bilam, Ne Jems teqi gimaqbaban bunmo nagah ka agogibileniy ham. Haqad in gihulosad bitta araqab tilah.

18 Ari tarommo saw tihastitayanbabmataw na le Pita asawan tuwaqadin gihol riten lamsa bilaq yaqay, Pitaezaq tilah? haq yaqay. 19 HaqsaHerot huritim in mataw gibilenanPita tinagun yaqay. Teq haiq inahol a hi waqiy. Nazaq iyan Herotin bab mataw Pita wamuzim turiytana hazizirib giqemim susumun kabe-mmo negsa in amenin araq dimuntaa hi emsa Herot in ginol emid moqgotibilam. Ad abeb in saw Judiya hu-losim uliq Sisariya-ib wolehim tuqos.

Herot mom20 Ari abeb Herot in uliq giger Tair

teq Saidon gigo onmataw ginan agemtimeqniyyaq. Agem meqniysa uliqgiger na in garabmo an wastonim inHerot anobun wastitaynan haqad agohib tuboliy. Na ezaqgo mataw na inHerot ago ogib didaq zay yaqayta naago iyan. Teq mataw na Herot agohib a hi bolad iturimmo in le Balastusmat king ago bit wamuzaqta amatinna inaq nan na tuwastitayiy.

21Wastitayan abeb Herot in matawkam nagta nab in ago es balawdimdimun diqta na giqemim teqin ago ban in mataw gigo gamukhuritad ulum kemaqta nab in oswoqim osad in mataw na gamuktigibilenyaq. 22 Gibilensa on matawna Herot soysoy ugad in lileyeq bilaqyaqay, Kamat aqez nog i a hi huritauq

haq yaqay. Ka god araq aqez i huritnog iyauq haq yaqay. 23 Haqsa Herotin on mataw giqez na huritad in taGod abin iluwgo anad a hi am. Nazaqiyan hid naqmo Iyahta ago angelolehim Herot wolan moq meqintaaholib gwalan kadum amikmiktagagembekoq mugtitaysa in tumom.

24 Teq Iyahta ago gamuk na ayahiysa on mataw og saw kabemmo hu-ritad anan helmo tihaq yaqay.

25 Ari Barnabas ayow Sol inaq gigokabiy uliq Jerusalem-ub tihiqiyan ingiger muleqim Antiyok-ib ta boliy.Bolad teq in Jon, anan araq Makhaqayta na, waqim inaq boliymo.Pol in Yesus ago gamuk a leog saw kabemmo bilam

13Yesus ago on mataw Barnabas ayow

Sol inaq giqeman in Yesus ago kabiy em-nan lehiy

1 Ari uliq Antiyok-ib Yesus ago onmatawta na gilikmanib nantut teqtisa asor osiy. Mataw na ginankazaq: Barnabas teq Saimon ananaraq Niger* haqayta na teq Lusiyusuliq Sairin-ibta na teq Manayen inKing Herot ayowta iyim luwta na teqSol-mo. 2 Sa kam araqab Yesus agoon matawta na in didaq udinim osadIyahta abin iluwsa God ago BugawDimunta gibilenim bilam, Ne Barn-abas ayow Sol inaq ya yagiy ham.Yagid teq in yaqgo kabiy em daqayhaqad ya gililewunta nab in lehiyham. 3Haqan on mataw na didaq ud-inad God inaq gamuk tiqemim teq ingiger na giholib giben emim giwazadteq in giqeman tilehiy.

Barnabas ayow Sol inaq nud Saiprus-ib Yesus awagamun dimunta bilaqiy

4 Ari God ago Bugaw Dimuntain giger na giqeman lehad teq inuliq Selusiya-ib tuwolehiy. Wole-him in muyib gwalan muy giqad nudSaiprus-ib tilah. 5 Lehan in nud

* 13:1: Rom gigo nanib gamuk Niger ka alulin in ‘Dubta’ haqayta.

Page 249: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 13:6 246 Aposel 13:20na ago lan ez uliq Salamis-ib zeqgwalaqta ban usaqta nab tugwahtiqiy.Gwahtiqim in le Juda gigo bit humabwolayta nab mataw God ago gamuktigibilen yaqay. Sa Jon Mak in gigerna nenaq gilumsihgo turyaq.

6 In ezeqman nud Saiprus ago sawbunmo luw bugiy. Luwad in leuliq Pafos-ib zeq wolehaqta ban tug-wahtiqiy. Gwahtiqim uliq nab inmat araq liqiy emad bar amo amoemaqta amatin anan Barjisas haqaytaahol tuwaqiy. Mat na in Juda mataraq God abinib nantut katiyta bi-laqyaqta. 7 Teq in gavman amebtaanan Sergiyus Polus haqayta na inaqosyaqta. Sergiyus Polus in mat anadinaqta. Teq in God ago gamuk hu-ritnan haqad in Barnabas ayow Solinaq gibilenan agerab boliy. 8 Arimat liqiy emad bar haresmo emaqtana anan araq Grik nanib in Elimashaqayta. Teq Barnabas ayow Solinaq bolim Sergiyus Polus gamukbulonsa Elimas in gigo gamuk nabayanwoqyaq, luweqgavmanamebtana in gigo gamuk anan helmo haq-daq haqad. 9-10 In nazaq emsa Sol,in anan araq Pol haqayta na, inGod ago Bugaw Dimunta ago zawayaholib ayah diqmo loyinad in Elimasahol waninunadmo tubulon, Satanatatin ham ni daq dimunta ababunham. Daq katiyta bunmo teq daqmeqinta bunmoni niholib oy soqotimgiqusaqta ham. Tutimmo ni Iyahtaago dan titnonta na eman kok tonaqham. Teq ni daq na a hi hulosdaqe? ham. 11 Ari ni hurit ham. MuranIyahta aben ninolid ni nime tihiqiy-daq ham. Nime hiqiyid kam sisaqmoni zeq ahol a hi waqadmo tuqosdaqham.

Pol nazaq haqanmo hidmo nagaharaq bilaqne onqas aromriqnaq nogtahitiqim Elimas ame tiqil ton. Il tonanin mat araq aben wazeq bulonid danisihungo haqad saw tihiknagunyaq.12 Sa gavman amebta na in Iyahta agogamuk huritim ahol turuh nemsa teqin nagah Elimas aholib gwahtimta na

ahol waqad in Iyahta ago gamuk ananhelmo tiham.

Pol ayow Barnabas inaq le uliq An-tiyok saw Pisidiya-ibtab kabiy emiy

13 Ari Pol ayogniz nenaq uliqPafos hulosim muyib gwalan muygiqad uliq Perga saw Pamfiliya-ib tilah. Lehan teq Jon uliq nabgihulosad in muleqim Jerusalem-ub ta lah. 14 Lehsa Pol ayowBarnabas inaq in uliq Perga hulosimle uliq Antiyok saw Pisidiya-ibtabtugwahtiqiy. Gwahtiqim osad Judagigo lotu akamnib in le Juda gigo bithumab wolaytab gwahtiqim banabtuqos woqiy. 15 Os woqim ossamataw God ago maror Moses martonta na agamukan asor bilaqimteq in God ago nantut gigo maragamukan asor tibilaqiymo. Bilaqimtihiqiyan teq bit humab wolayta naago mataw danmebta nagan in Pol-nen ban tinegiy. Negad in bilaqiy, Igimaqbaban haqiy ne gigo gamukagonmataw ka gigem zaway uggo ussunteq ne boleq gibileniy haqiy.

16 Haqan Pol eraqim turad in aben-abmo giqez hiqiygo gibilenim teq inbilam, Ne Isrel mataw ham teq nemataw dauh ta asor God abin wazinadahaqenib osayta ham ne gidek emiyham. 17 Isrel gigo God in kwaziqmoi gisesan gilumim aholyon giwamtaham. Giwaqim giqeman in Isip-ubbegbeg iyim ossa God giqeman indauh biyahta tiqiyiy ham. Iyan teqGod inmo ago zawayib i gisesan giqe-man in Isip hulosim tugwahtiqiy ham.18 Gwahtiqim in og amatawun haiqtanab ulig 40 nazaq luwad daq hihiqemsa God in gigo afaqan sorad atuwa hi hiqiyyaq ham. 19 Ad abeb insaw Kenan-ib on mataw dauh 7 nazaqgimeqin tonim teq in mataw na gigoog waqim i gisesan negan og na ingimo gigo tiqiyta ham. 20 I gisesanIsip-ub wolehim osad teq in Isip hu-losim bolim God abenab og waqiytanab ulig 450 nazaq tihiqiy ham. Anabeb God in mataw marorta i gisesangiwamuzeq os daqayta na tinag ham.

Page 250: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 13:21 247 Aposel 13:35Negan mataw marorta na in i gisesangiwamuzad giqad bolim bo God agonantut Samuel ago kamubmo tiqiyiyham.

21 Kam nab i gisesan in king waqgohaqad God tubuloniy ham. BulonanGod in i gises Bensamin anaynayinaraq Kis atatin Sol na waqim tinagham. Negan Sol ulig 40 nazaq kingiyim osta ham. 22 Ossa teq God Solmuzad Devit ban ugan in i gisesangigo king iyim tuqos ham. Sa God inanan kazaq bilam ham. Ya Jesi atatinDevit aholwaqsa ya inadusaqta nazaqnogmo in anad usaq haqad in bilamham. Nazaq iyan in ya inad bunmotumuzin bugdaq haqad in bilam ham.23 Ari God in mat naqmo asenlulibmat araq i gilumsiheq ta giwaqdaqtana eman Isrel gilikmanib tugwahtim,kwaziqmo in i gisesan hel diqmo gibi-lanta nazaq ham. Mat na anan Yesus-mo ham.

24 Teq in a hi bolsamo Jon gwah-tiqim Isrel on mataw ginad buliyeqgigo daq meqinta gileh ugeq yuwubhuzgo haqad tigibilenyaq ham. 25 Adin ago kabiy emid hiqiynan tonsa inkazaq bilaqyaq ham. Nabag ne gi-nad emay, Mat boldaqta na yaqmohaqay haqyaq ham. Ya mat ne amenemayta na a haiq haqyaq ham. Teqne huritiy haqyaq ham. Mat araqnawa ya ibeb bolaqta na abin yaibin uriyamta haqyaq ham. Ya inahaqenibta haqyaq ham. In yaqgoIyahta haqyaq ham. Ya in ago kabibiymat samanta haqyaq ham.

26 Ari ne mataw Abraham asen-lulibta ham, teq ne mataw dauh taasor God abin wazinad ahaqenib os-ayta ham, ne bunmo ya imaqba-ban iyim ne yaqgo gamuk ka huritkemiy ham. God in mataw gilumsi-heq ban dimuntab giqemgo adante-qin tuwastitay ham. Wastitayan na-gah na agamukan in i bunmo gimenkawa tubol ham. 27Mataw Jerusalem-ub osayta na gigo aseseqta nenaq inYesus ago a hi hurit kemiy ham. Adin God ago nantut gigo gamuk mataw

tutimmo lotu akamnib bilaqayta nahuritim ginad a hi em hasiymo ham.Nazaq iyan in Yesus hazizirib emimwol emgo bilaqiy ham. Ta teq ingigo daq naqmo in nantut gigo gamukna wol net bugta ham. 28 Matawaseseqta na in Yesus ago daq araqmeqinta ahol a hi waqad in samantawol emidmoqgo haqad Pailat buloniyham. 29 In nazaq emad in nantutgigo gamukmar tonan usta na bunmomuzinim tiqembugiy ham. Embugimtihiqiyan in Yesus asan ayib walemima le hodhodab tiyay toniy ham. 30Yaytonan teq God in hodhodab wazan taeram ham. 31 Eraqim in le mataw innenaq Galiliy hulosim Jerusalem-ubboliyta na gigo hib tugwahtim ham.Gwahtiqim in kam kabemmo nenaqtuqos ham. An muran mataw naqmoin Yesus awagamun on mataw tigi-bilenay ham.

32 Kwaziqmo God i gisesan gidimuntonnan hel diqmo gibilanta ham. Anmuran i gamuk araq dimun diqtakazaq ne gimen a bol ham. 33 God igisesan gibilanta na tuwol net bugimin mataw na gigo onmin kawa i os-auqta kaqmo in ago amun tiqig ham.In nazaq emnan haqad Yesus wazanhodhodab eram ham. Buk Song-ibbar gigerta nab gamuk nazaqmo martonan usaqta ham. Gamuk nab Godbilam,Ni ya atatin haqad in bilam ham.

Muran ya ni tiniqulal tonaiqhaqad in bilam ham. Buk Song2.7

34 God in Yesus waz eraqid in asanhodhodab usad a hi lilihdaqta na agoin kwaziqmo bilamta ham. In bilam,Teq yaqgo nagah tawon diqta ya

tinegdaiq haqad in bilamham.Hel diqtaqmo ham. Kwaz-iqmo ya Devit asesan gidimuntongo bilayta nazaqmo diq yatiqem negdaiq haqad in bilamham. Aisaya 55.3

35Nazaq iyan Buk Song-ib gamuk taaraqab in kazaq bilammo ham.

Page 251: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 13:36 248 Aposel 13:48Ni ningo mat tawonta na hulosid in

asan hodhodab usad a hi lili-hdaq haqad in bilam ham. BukSong 16.10

36 Ari Devit in ago on mataw gilik-manib gwahtiqim osad in God anadmuz bugad osim tumom ham. Mo-qan mataw sorim a le asesan gigerabtiyay toniy ham. Yay tonan in asantililih ham. 37 Teq God mat wazanhodhodab eramta amatin na a hi lilihham. 38-39 Nazaq iyan ya imaqbabanham, ya Iyahta ago gamuk kazaq diqtigibilennan ham. Ne mat moqimta eramta na anan helmo haqid teqGod ne gigo daq meqinta walemadanadin a ta hi emdaq ham. God agomaror Moses bilamta na in ne gigodaq meqinta a hi walemad in ne giqe-man ne God ameb mataw titnonta ahi iyayta ham. Ari muran on matawYesus anan helmo haqsa God in gigodaq meqinta na bunmo giwalemad inginan mataw titnonta haqaqta ham.40 Nazaq iyan ne gihol waz naqmohiqiyiy ham. Luweq God ago nantutkwaziqmo bilamta nazaq ne gigo hibtugwahtiqdaq ham. Nantut na bilam,41 Ne mataw ya ibilawunayta ham ya

daq emsa ne ahol waqiy haqadin bilam ham. Ahol waqadne ginadnad emad gihol ritenlamsa ne moqiy haqad inbilam ham. Ya ne gigo kamubdaq araq diq tiqemaiq haqadin bilam ham. Emsa mat araqin daq na ago ne gibilenid neanan helmo a hi haq daqayhaqad in bilam ham. Habakuk1.5

42 Ari Pol ago gamuk tihiqiyanin ayow Barnabas inaq asanib legwahtiqsa on mataw dedibmo kazaqgibilen yaqay, Lotu akaman araq kobteq ne giger gamuk na a i ta gibilenton daqay haq yaqay. 43 Sa humabna tihiqiyanmataw hares tiqiysa Judamataw kabemmo teq mataw en taasor Juda a haiqta nagan gigo asorGod diq anadin emad Juda gigo lotuadan muzin yaqayta na in Pol ayow

Barnabas inaq gimuzim nenaq tile-hiy. Lehsa Pol ayow Barnabas inaq inmataw na ginad wazan eraqsa gibilenyaqay, God agem dimunta tinegaqhaq yaqay. Negsa ne hulosad dante taaraq hi muziniy haq yaqay.

44 Ari lotu akaman araq na tubolanon mataw uliq nabta na kuluw diqmoIyahta ago gamuk huritnan haqadtuboliy. 45 Sa Juda mataw ta asorin mataw kabemmo Pol ayow Barn-abas inaq gigo gamuk huritnan bolsagibiyad in giger na ginan gigem time-qniyiy. Gigem meqniysa in Pol agogamuk walebolad teq in Pol tibilawunyaqay. 46 Nazaq iyan Pol ayow Barn-abas inaq in gamuk awaz meqintakazaq gibileniy, Helmo haqiy, i Godanad muzinim iturimmo i in agogamuk ne Juda gigo hib bilawta haqiy.Teq ne gamuk na gileh tuqugay haqiy.Ne bilaqne negmo gihol tuqulumkemim bilaqay, I os kayeqmo kuluwa-kuluwmo osayta na waqgo i matawdimun a haiq haq nog iyay haqiy.Nazaq iyan ne huritiy haqiy. Muran ine gihuloseq mataw en ta asor Juda ahaiqta nagan gigo hib tilehnan haqiy.47 Na ezaqgo Iyahta in i kazaq gibi-lanta haqiy.Ni lam anuwan nog iyeq mataw

en ta asor Juda a haiqtanagan yaqgo daq dimuntatigiqisihundaq haqad in bilamhaqiy. Ni og saw bunmoleheq ya mataw gilumsihimgimen dante tuwastitaytana agamukan ni tigibilendaqhaqad in bilam haqiy. Kabiynaqmo ni emdaq haqad ya niniqeman ni osaqta haqad inbilam haqiy. Aisaya 49.6

48 Ari on mataw en ta asor Judaa haiqta nagan in gamuk na huritimginad tidimniy naqmo hiqiy yaqay.Ad in Iyahta ago gamuk abin tiqiluwyaqaymo. Sa on mataw God in ago oskayeqmo kuluwa-kuluwmo osayta nanegnan anad mebmebmo tiqamta nabunmo in God ago gamuk anan helmotihaqiy.

Page 252: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 13:49 249 Aposel 14:14-1549 Sa Iyahta ago gamuk saw na

tuwaleq ton bug. 50 Ta teq uliq nabJuda mataw asor eraqim in on as-eseqta God diq anadin emad Judagigo lotu adan muzin yaqayta na-gan teq mataw marorta asor nenaqgigem wazan eraqsa on mataw as-eseqta na in Pol ayow Barnabas inaqginan gigem meqniysa tigimeqin tonyaqay. Gimeqin tonad in gigo uliqabtigimuziy. 51 Nazaq iyan Pol ayowBarnabas inaq in gisenab og usta nawol lilaman ogib tuwom, mataw nagigo daq meqinta ago mebay na ingimo giholib tuqusdaq haqad. Ad inmataw na gihulosim uliq Aikoniyam-ub tilehiy. 52 Lehsa uliq Antiyok-ib on mataw disaipel iyiyta na gi-nad dimniysa gigem dimuntab ossaGod ago Bugaw Dimunta in giholibayahmo diq usyaq.

14Pol ayow Barnabas inaq uliq

Aikoniyam-ub kabiy emiy1 Ari in giger uliq Aikoniyam-

ub lehim daq Antiyok-ib emiytanazaqmo in emim in Juda gigo bithumab wolaytab le gwahtiqim Godago gamuk on mataw tigibileniy.Gibilenad in gamuk wizwazimmobilaqan on mataw dauh biyahmoJuda teq Grik inaqmo helmo tihaqiy.2 Teq Juda asor helmo a hi haqiytana in eraqim on mataw en ta asorJuda a haiqta nagan gigem wazaneraqsa in onmatawYesus anan helmohaqad maqbab iyim osiyta na ginangigem timeqniy yaqay. 3 Nazaq iysaiyan Pol ayow Barnabas inaq kamsisaqmo Aikoniyam-ub tuqosiy. Ossamataw gimeqin tonsa in a hi rabyaqay. In ginad em yaqay, Iyahta teqi tigilumsihdaq haq yaqay. Haqadin on mataw gibilenad in Iyahtaagem dimunta on mataw negimgilumsihta na agamukan bilaqmotibilaq yaqay. Sa Iyahta inmo agogamuk na ulumsihad in Pol ayowBarnabas inaq gibenab daq azawayininaqta amo amogiqemyaq. 4Sa teq on

mataw uliq nabta na gihol huserimdauh giger tiqiyiy. Iyim asor Judanenaq iysa asorAposel giger nanenaqtiqiyiy.

5 Abeb Juda mataw na giyognizmataw en ta asor Juda a haiqtana nenaq teq in gigo mataw asese-qta na nenaqmo wastonim in Polayow Barnabas inaq gimeqin tonadgimen gig hunegnan haqad an amu-gan tuwaziy. 6 Sa Pol ayow Barnabasinaq in mataw na ginad huritim intukim saw Likoniya-ib tilehiy. Lehimin saw na ago uliq giger Listra teqDerbe haqayta na teq uliqben amik-mikta nagab in tiluw os yaqay. 7 Luwosad in uliq nagab Yesus awagamundimunta on mataw tigibilen yaqay.

Pol ayowBarnabas inaq uliq Listra-ibGod ago gamuk bilaqiy

8 Ari uliq Listra-ib mat araq asenmeqinta osyaq. Mat na anen agemabnazaqmo asen meqniyan hitiqim inasit a hi luwta. 9 Sa Pol gamuk bilaqsamat na huritad os. Ossa Pol in aholwaninunad loyinan mat na anad inahol teq dimniydaqta na ago in helmotihamta. 10 Nazaq iyan Pol atoranmobulon, Ni eraqeq tur ham. Haqanmat na hidmo eraqim turad in tiloqgelyaq.

11 Pol daq na eman onmataw kabe-mmo ahol tuwaqiy. Ahol waqimin Likoniya gigo nanib lileyeq bilaqyaqay, I gigo god giger mataw diqgisan waqim i gigerab tigehitiqiy haqyaqay. 12 Haqad in Barnabas ananZeus haqiy. Ad Pol in mat gamuktaiyan in anan Hermes haqiy. 13 Arimataw na gigo god Zeus ago lotu abi-tan uliq na agerab turta. Sa bit na agomat tamaz emaqta na in bulmakaumatmatta teq balaw dimdimunta gi-waqim uliq na ago dan ezab tubol, inago on mataw nenaq giger na gimentamaz emnan haqad.

14-15 Sa Aposel giger Barnabas ayowPol inaq daq na ago huritim in gi-nad meqniysa gigo tubusan wazimtubulsireqiy. Bulsireqim in sibim onmataw na giduganib lehim in lileyim

Page 253: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 14:16 250 Aposel 14:28bilaqiy, Mataw haqiy doq tonnanne kazaq emay? haqiy. I gigermataw diq ne nogmo haqiy. I Godago gamuk dimunta ne gibilenauqtahaqiy. Ne daq samanta ka gileh ugadgihol buliyeq God kayeqmo osaqtana agerab leh daqay haqad i gibilen-nan bolta haqiy. God naqmo in kaitteq og teq kamis teq saw nagab na-gah bunmo usayta inaqmo in giqamtahaqiy. 16 Helmo haqiy, kwaziqmoin on mataw en bunmo gihulosan inginadibmo luw os yaqayta haqiy. 17Tateq in ne gimeb a hi ulilem hastahaqiy. Haiq haqiy. In ne gidimuntonad kaitab uromemanwoqnegaqtahaqiy. Ad in ne gigo kabiyab didaqdimunta eman gwalaqta haqiy. Innazaq ne gitonsa didaq dimunta teqginad dimniy ne giyuninsa ne ginadgigem dimniysa osayta haqiy. 18 Ingiger gamuk nazaq gibileniyta teq onmataw biyahta na in tamaz emnan gi-nad usta na hidmo a hi hulosiy. Sa Polayow Barnabas inaq gime kabemmogibilenan teq in tuhulosiy.

Mataw Pol ayon gig hunegiy19 Teq abeb Juda mataw asor uliq

Antiyok-ibta teq uliq Aikoniyam-ubtana tuboliy. Bolim in on mataw Listra-ibta na ginad ta buliyiy. Ginad bu-liyan mataw na gigem meqniysa Polgigibmo tuwoliy. Wolim bilaqiy, Intumom haqiy. Haqad in hureqim adgel asan ban a le tuhunegiy. 20An dis-aipel uliq nabta na lehim Pol agerabbolim lilut ugim turiy. Tursa Poleraqim uliq aduganib le a ta gwahtim.Gwahtiqim in le usim ta tiqim inBarn-abas inaq uliq Derbe-ib tilehiy.

Pol ayow Barnabas inaq luwad inon mataw Yesus anan helmo haqayta nagigem zaway neg yaqay

21 In giger uliq Derbe-ib lehimYesus awagamun dimunta on matawtigibilen yaqay. Gibilenad in onmataw kabemmo giqeman Yesusago disaipel tiqiyiy. An abeb ingiger muleqim uliq Listra-ib teq uliqAikoniyam-ub teq uliq Antiyok-ib a ta

lehiy. 22 Lehad uliq nagab in disaipelgigem zaway tineg yaqay. Zawaynegad in gamuk atoranmo kazaqgibilen yaqay, Ne helmo haqad giwazmeqniyeq osiy haq yaqay. I afaqankabemmo soreq teq i le God agomaror aduganib tugwahtiqamta haqyaqay. 23Haqad uliq bunmo in lehiytanab inYesus ago onmatawgilikmanibmataw danmebta asor gitowun tiqemyaqay. Gitowun emim teq in didaqudinad God inaq gamuk bilaqim teqin disaipel na bunmo Iyahta abenabtigiqem yaqay, in Iyahta anan helmohaqan in tigiwamuzdaq haqad. Ad innazaq emim emim tilehiy.

Pol ayow Barnabas inaq muleqimuliq Antiyok saw Siriya-ibtab ta lehiy

24 Abeb in giger saw Pisidiya-ib gwahtiqim tilehiy. Lehim insaw na hulosim le saw Pamfiliya-ib tugwahtiqiy. 25 Gwahtiqim inuliq Perga-ib lehim on mataw Godago gamuk dimunta tigibileniy.Gibilenim hulosad in uliq Ataliya-ibtuwolehiy. 26 Wolehim uliq nab inmuyib gwalan muy giqad Antiyok-ibtilah. Kwaziqmo uliq nabmo Yesusago on mataw in Pol ayow Barnabasinaq God abenab giqemiyta, Godagem dimunta negsa in leheq agokabiy tiqem bug daqay haqad. Nazaqiyan in giger kabiy na tiqem bugim inmuleqim uliq nab ta lehiy.

27 In le uliq nab tugwahtiqim inYesus ago on mataw na bunmo gi-humab tuwoliy. Gihumab wolim inkabiy bunmo God inaq emiyta naawagamun tigibileniy. Gibilenad inbilaqiy, God in on mataw en ta asorJuda a haiqta nagan giyon dan hasnegan in inaqmo Yesus anan helmotihaqay haqiy. 28 Ad in giger kamsisaqmo disaipel uliq nabta na nenaqtuqosiy.

15Yesus ago on mataw humab araq

ayahta Jerusalem-ub emiy

Page 254: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 15:1 251 Aposel 15:121Ari mataw asor saw Judiya-ibta na

in uliq Antiyok-ib gewoqim Yesus agoon mataw gibilenim bilaqiy, Ne Godago maror Moses bilamta na muz-inad gihol abatan asan a hi urotidGod ne giwaqeq ago os dimuntaba hi giqemdaq haqiy. 2 Mataw nanazaq bilaqanPol ayowBarnabas inaqhuritim in ginad a hikidik dimniyiy.Ginad a hi dimniysa in mataw nanenaq an ayahmo tumugiy. Nazaqiyan Antiyok-ib mataw na bilaqiy,Pol ayow Barnabas inaq muleqeq uliqJerusalem-ub ta lehsa ne asor eraqeqin ginaq lehiy haqiy. Leheq uliq nabin Aposel teq Yesus ago on matawgigo danmebta nagan nenaq gamukka wastitayiy haqiy.

3 Nazaq iyan Yesus ago on matawuliq Antiyok-ib osiyta na in matawna giqeman Pol-nen nenaq tilehiy.Lehim in saw Fonisiya-ib gwahtiqimlehad in saw na hulosim sawSamariya-ib gwahtiqim tileh yaqay.Lehad in Yesus ago on mataw sawgiger nab osiyta na gibilenad God inon mataw en ta asor Juda a haiqtanagan gigem eman buliyiyta na agoawagamun in wastitayeqmo gibilenyaqay. Gibilensa Yesus ago dauhtanagan bunmo huritim in ginaddimniy naqmo diq hiqiy yaqay.

4 Ari in le uliq Jerusalem-ubtugwahtiqiy. Gwahtiqan Yesus agoon mataw teq Aposel teq matawdanmebta na bunmo gibiyad ingiwazinim giqad gigo bitab tilehiy.Lehan God in Pol ayow Barnabas inaqgimalib kabiy emiyta na awagamunin mataw na tigibilen bugiy. 5 Bilaqbugim tihiqiyan Farisi gigo dauhibtaasor Yesus anan helmo haqiyta na ineraqim bilaqiy, Mataw en ta asor Judaa haiqta helmo haqiyta na in giholabatan asan tuqurot daqay haqiy. Sane gibilenid in God ago maror Mosesbilamta na aduganib gunun bunmotumuz bug daqaymo haqiy.

6 In nazaq haqan Aposel teq Yesusago on mataw gigo aseseqta nagan ingamuk na wastitaygo haqad humab

tuwoliy. 7 Humab wolim in gamukkabemmo tibilaqan teq Pita eraqimgibilan, Ya imaqbaban ham, kwaz-iqmo God i gilikmanib yaqmo itowunemim bilam, Ni leheq on mataw enta asor Juda a haiqta nagan Yesusawagamun dimunta gibilen haqad inbilam ham. Gibilenid in huritad ananhelmo tihaq daqay haqad in ya ibi-lanta ham. Na ago ne tuhuritiytaham. 8 An ya le on mataw na gibile-nan in helmo tihaqiy ham. Ne ginademiy ham. God in on mataw bunmogimugan ahol waq kemaqta ham.Nazaq iyan in mataw na gimuganahol waqan in ginad helta usan iyanin ago Bugaw Dimunta tinag ham.In ago Bugaw Dimunta i igta naza-qmo in mataw na nag ham. Negidmataw bunmo daq na ahol waqad gi-nad em daqay, Helmo God in matawen ta asor na inaqmo tigiwam haqdaqayhaqad in agoBugawnagta ham.9 God i Juda giyon daq araq emadin ta on mataw en ta asor na giyondaq araq a hi emaqta ham. Haiqham. In i bunmo giyon daq araqibmoemaqta ham. In i gigo daq meqintawalamta nazaqmo in mataw na gigodaq meqinta suholan in gigem anum-lan haiq tiqiyiymo ham. 10 Nazaqiyan ta nagaqgo ne Yesus ago disaipelmuturta na gibetarib God ago marorMoses bilamta na a ta emnan tonay?ham. Ne nazaq emad ne God ulumwaq nog iyay ham. Moses marorigta na in afaqan diq ham. I gis-esan afaqan na soran yo hiqiy yaqaytaham. An i nazaqmo afaqan na sorgobiyab a hi iyauqmo ham. 11 I nazaqhi emuq ham. I ginad emauq, IyahtaYesus agem dimunta igad gilumsihsaGod i ta giwaqaqta haqauq ham. Gi-waqad in daq amulik naqmo amalibon mataw en ta asor Juda a haiqtanagan ta giwaqaqmo haqauq ham.

12 Pita nazaq bilaqan matawbiyahta na bunmo giqez hiqiyimtuqosiy. Ossa Barnabas ayow Pol inaqeraqim God in gibenab daq azawayininaqta kabemmo on mataw en taasor Juda a haiqta nagan gilikmanib

Page 255: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 15:13 252 Aposel 15:25-26

eman gwahtimta na awagamun intibilaqiy. Bilaqsa mataw na toknemim huritadmo tuqosiy. 13 Sagiger na gamuk bilaqim tihiqiyan taJems eraqim bilam, Ya imaqbabanham, ne gidek emeq yaqgo gamuk kahuritiy ham. 14 God ame ameb diqtaon mataw en ta asor Juda a haiqtanagan gilikmanib asor inmo aholyongiwamta na awagamun Saimon igibilenan i tuhurit ham. 15An Saimonago gamuk na in nantut gigo nankwaziqmo mar toniyta na nogmoham. Gamuk na kazaq bilam ham.16 Iyahta bilam, Abeb teq ya tuboldaiq

haqad in bilam ham. Boleqya Devit ago maror woqimusaqta na wazid a ta eraqdaqhaqad in bilam ham. Nagahtimeqniyim usaqta na yawastitayid a ta dimniydaqhaqad in bilamham. Dimniyidya maror na wazid ta er-aqdaq haqad in bilam ham.17-18 Eraqeq ussa on matawta asor na bunmo in Iyahtatinagun daqay haqad in bilamham.

Helmo ham on mataw en ta asor Judaa haiqta nagan yaqmo iholananib in gitowun tiqemta na-gan bunmo in ya tiqinagundaqay haqad in bilam ham.Yaqmo Iyahta kwaziqmo yanagah abeb teq gwahtiqdaqtakagan eman ulal iysa bo mu-ranmo haqad in bilam ham.Yaqmo kazaq tibilay haqad inbilam ham. Amos 9.11-12

19 Haqad Jems bilam, God agogamuk nazaq bilaqan ya inad kazaqtiqem ham. On mataw en ta asorJuda a haiqta nagan gigo asor ginadbuliyim God ago hib bolayta na inGod ago maror Moses bilamta na agogunun bunmo muz daqayta nazaq ia hi gibilenam ham. 20 Haiq ham. Igilumsihad in gimen gamuk araq martoneq emid lehan ham. Lehsa i kazaqgibilenuq ham. Tamaz akaruwanmataw god katiyta naw nog negaytana ne hi waziy haquq ham. Ad ne an

waqmeqin tonad anharesmohi hure-qiy haquq ham. Ne karuw anatgumanhuroran momta na hi neqiy haquqham. Ad ne ned hi neqiymo haquqham. 21 I ginad emuq ham. Kwaziqmobolim bo muran kam kab uliq bunmoaduganib mataw aseseqta in God agomaror Moses bilamta na asuleqin bi-laqsa in gigo walmataw bunmo huri-tayta ham. Ad lotu akaman buntabin Moses ago gamuk na bilaqaytamoham.

Aposel in on mataw en ta asor Yesusanan helmo haqiyta na giyon sansandekeman lah

22 Ari Aposel teq on mataw Yesusago nan huritayta na gigo asese-qta nenaq bunmo eraqim an amu-gan tuwaziy. An amugan wazimin bilaqiy, I mataw asor giqemid inPol ayow Barnabas ginaq leheq i gi-maqbaban Antiyok-ibta na gibileniyhaqiy. Haqad in mataw giger Judasin anan araq Barsabas haqayta nateq Sailas inaq ginan bilaqan in Polayow Barnabas ginaq tilehiy. Yesusago mataw Jerusalem-ub osayta nagilikmanib Judas ayow Sailas inaq ingibin inaqta. 23Ari in mataw na giqe-man lehsa in sansandek araq negiy.Sansandek na kazaq bilam,

I Aposel giyogniz mataw dan-mebta na nenaq i sansandek kamar tonim eman i gimaqbaban onmataw en ta asor Juda a haiqtanagan uliq Antiyok-ibta teq sawSiriya-ibta teq saw Silisiya-ibta nagigo hib tileh negaq haqiy. Zeqdimun i gimaqbaban haqiy.

24 I gamuk kazaq tuhurit haqiy.I gigo mataw asor ne gigo hiblehim gamuk bilaqan ne ritenimginadnad tiqemay haqiy. Teq inne gibileniyta nazaq i a hi bilawtahaqiy. 25-26 Mataw na in ne gigohib lehim nazaq tonan i huritim ian adugan wazim gigem amulikmotiqiyim i bilaw, I mataw asor gi-nan bilaqeq giqemid in i giyognizdimun diqta Pol ayow Barnabasinaq ne gigo hib tileh daqay haw

Page 256: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 15:27 253 Aposel 16:3haqiy. Giger na in i gigo IyahtaYesus Krais abin on mataw gibile-nad in gihol nog hulosayta haqiy.

27 Nazaq iyan i Judas ayow Sailasinaq giqeman in giger na nenaqnawa ne gigo hib tilehiy haqiy.In gimo teq gamuk kawa i martonta ka ne tigibilen daqay haqiy.28 I ginad emauq, I gunun kabe-mmo negid ne gihol afaqan hi iyanhaqauq haqiy. Sa God ago BugawDimunta in anad nazaq emaqmohaqiy. Gunun aweweq kaqmo nemuzinad a hi hulos daqayta haqiy.Na in kazaq haqiy.

29 Mataw god katiyta ayontamaz emayta na akaruwan ne hiwaziy haqiy. Ad ne ned hi neqadne karuw ginatguman huroranmoqiyta na hi neqiymo haqiy.Teq ne an waq meqin tonad anharesmo hi hureqiy haqiy. Ne giholasawan woltayad nagah aweweqna aban diq emiy haqiy. Ne nazaqtoneq teq ne dimunmo tuqos daqayhaqiy. Ari zeq dimun i gimaqbabanbunmo haqiy.30 In sansandek nazaq mar tonim

mataw aweweq na negim giqemanin Antiyok-ib tuwolehiy. Wolehimin Yesus ago on mataw uliq nabtana gihumab wolim sansandek natinegiy. 31 Negan in gamuk na aholwaqim tihiqiyan gamuk na gilum-sihdaqta haqad in ginad tidimniyyaqay. 32 Sa Judas ayow Sailasinaq in God ago nantutta iyim inYesus ago on mataw uliq nabta nagamuk dimdimunta kabemmo gibile-nad gigem zaway tineg yaqay. 33 Ingiger kam kabemmo uliq Antiyok-ibtuqosan teq mataw nabta na gigemdimunta negad in giqeman ginaddimniysa uliq Jerusalem-ub ta lehiy,mataw in giqeman uliq Antiyok-ibboliyta na gigerab. [ 34 Teq Sailasanad emyaq, Ya Antiyok-ib asitmota oseq teq lehdaiq haqyaq] 35 SaPol ayow Barnabas inaq in Antiyok-ib tuqos tutiy. Osad in mataw asorkabemmo nenaq Iyahta ago gamuk

on mataw gibilenad teq in gamuk naalulin giqisihun yaqay.

Pol ayow Barnabas inaq an giharugiy

36 Abeb kam asor le tihiqiyan Polin Barnabas tubulon, Bolsa i uliqbunmo Iyahta ago gamuk gibilentanagab muleqeq ta lehad i gimaqba-ban helmo haqayta na a ta gibiyuqham. I nazaq toneq teq in dimunmoosay o haiq na i tuhurit kemam ham.37 Haqan Barnabas in Jon anan araqMak haqayta na waqeq inaq lehnanbilam. 38 An Pol bilam, Kwaziqmomat na uliq Pamfiliya-ib i gihulostaham. Gihulosan i inaq kabiy a ta hiemta ham. Nazaq iyan i waqeq inaqhi lehuq ham. 39 Haqad in Barnabasinaq nagah na ago an ayah tumugiy.An mugim in giger garab kabiy a tahi emiy. Barnabas in Mak waqim inaqmuyib gwalim nud Saiprus-ib tilehiy.40 Sa Pol in Sailas wam. Waqan Yesusago on mataw na in gibilenim bilaqiy,Iyahta agem dimunta negsa ne lehiyhaqiy. 41Haqan in giger saw Siriya-ibteq saw Silisiya-ib luwad in Yesus agoonmataw gidauhan bunmo gigem za-way tineg yaqay.

16Timoti Pol inaq kabiy emnan lah

1 Ari Pol ayow Sailas inaq uliqDerbe-ib lehim teq in le uliq Listra-ib tugwahtiqiy. Uliq nab disaipelaraq anan Timoti haqayta in os. Inanen Juda aw araq Yesus anan helmohamta. Sa amam in Grik mat araq.2 Ari Yesus ago on mataw uliq Listra-ibta teq uliq Aikoniyam-ubta na inTimoti anan bilaq yaqay, In matdimun diqta haq yaqay. 3 Haqsa Polin Timoti inaq lehgo anad tibilaqyaq.Nazaq iyan in Timoti waqim aholabatan asan tuqurot. Na ezaqgo inanad emyaq, Juda mataw kabemmosaw kab osayta haqyaq. Sa Timotiamam in Grik mat na ago in bunmotuhuritiyta haqyaq. Luweq mataw nanan kabemmo bilaq daqay haqad indaq na amta.

Page 257: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 16:4 254 Aposel 16:184 Ari mataw ezeqman na Pol teq

Sailas teq Timoti in uliq-uliqgo luwadgunun aweweqmo Aposel giyognizmataw aseseqta Jerusalem-ub osaytana nenaq an amugan wazim emiytana in Yesus ago on mataw tigibilenyaqay. Gibilenad in bilaq yaqay,Ne gamuk ka muziniy haq yaqay.5 Nazaq iyan on mataw Yesus agonan huritayta gidauhan uliq nagabosiyta na giwaz meqniyim God agogamuk anan helmo diq tihaq yaqay.Sa kam bunmo on mataw muturtabo giduganib gwahtiqad nenaq antuwaston yaqay.

Pol sen qwayim saw Masedoniya-ibmat araq ahol wam

6 Ari God ago Bugaw Dimuntain saw Esiya-ib gamuk hi emiyhaqad Pol-nen ginadib eman in sawEsiya aban emim saw giger Frigiyateq Galesiya agem siseyim tilehiy.7 Lehim saw Misiya-ibmo tiqiyimin saw Bitiniya-ib le tugwahtiqnantonsa teq haiq. Yesus ago Bugawtigiwasihyaq. 8 Nazaq iyan in sawMisiya hulosim uliq Trowas-ibmotuwolehiy. 9 Wolehim taromab Poluliq nab osad in nagah araq senqwayim ahol waqayta nazaq nogtaahol wam. Ahol waqsa mat araq sawMasedoniya-ibta gwahtiqim turad inPol lilewunim bulonyaq, Ni kamisuroteq sawMasedoniya-ib kab boleq igilumsih haqyaq. 10Pol nagah na aholwaqan hidmo i Masedoniya-ib lehgodan tinagunyauq. Na ezaqgo i ginadtiqem. I Yesus awagamun dimuntasaw nab a leheq on mataw gibilengohaqad God i tigililewunaq haw.

Aw Lidiya in Krais anan helmo ham11 Nazaq iyan uliq Trowas-ib i

muy araqab gwalan muy na eraqimnud Samotres-ib wolsireqimmo tilah.Lehim usim kam ta araq nab i uliqNeapolis-ib tileh. 12 Lehim i uliqna hulosim le uliq Filipay-ib tug-wahtiw. Uliq na Rom gigo marorahaqenib ussa Rom mataw in giwa-muz yaqayta. Teq uliq na in sawMasedoniya ago uliq ameb diqta. I

uliq nab gwahtiqim kam asor tuqos.13 Osad Juda gigo lotu akamnib i Godinaq gamuk emnan haqad uliq na agogel asan ban le gwahtiqim yuwub tu-woleh. Wolehad i ginad tiqemyauq,Yuw na aqurumnib mataw God inaqgamuk emayta asawan usaq daqagyahaqyauq. Haqad i yuw na aqurum-nib wolehim on asor humab wolimossa i tigibiy. Gibiyad i gigerablehim os woqim osad i nenaq gamukemad tuqos. 14 Ossa aw araq uliqTayataira-ibta anan Lidiya haqayta innab os. Aw na God anadmo diqmuzadluwyaqta. Teq in tubusan kakaqtaemim zayad mani akabiyan emyaqta.In Pol ago gamuk huritad ossa Iyahtain anad eman hastitayan in gamukna anan helmo tiham. 15 In helmohaqim teq in yuwub huzsa in asenlulteq ago kabibiy onmataw ago bitab osyaqayta na bunmoyuwub tuhuziymo.Ad abeb aw na i gibilan, Ne ya ibiysaya Iyahta anan helmo diq haqaiq e?ham. Ne nazaq ginad emsun teq neboleq yaqgo bitab osiy ham. Ad in igiwaqeq giqad ago bitab lehgo awazdiq meqniysa i in aqez muzinim inaqtileh.

Pol ayow Sailas inaq uliq Filipay-ibgiqirquriy

16 Kam araqab i God inaq gamukemayta asawan nab a ta woleh.Wolehsa kabibiy aw araq danib itigibiy. Aw na aholib bugaw araqmeqinta usyaqta. Usad in aw naaqezab nagah abeb teq gwahtiqdaqtaagamukan emid gwahtiqsa inbilaqyaqta. Nazaq iyan on matawharesmo boleq aw na anamrenizmani negsa aw na in nagah ulilemimusaqta na anan bilaq sireqyaqta. Sain anamreniz na mani ayahmo waqyaqayta. 17 Aw na i gibiyadmo inPol teq i bunmo inaqmo gimuzadtiluwyaq. Gimuzad luwad teq inkazaq lileyeq bilaqyaq, Mataw ka inGod Ulilib Diqta ago kabibiy matawtahaqyaq. God ne gilumsiheq tagiwaqdaqta na ago dante agamukanin ne gibilen kemayta haqyaq. 18Kam

Page 258: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 16:19 255 Aposel 16:37kabemmo aw na nazaq emsa Pol atuwtihiqiy. Atuw hiqiysa in ahol buliyimbugawmeqinta na kazaq bulon, YesusKrais abinib ya ni tinibilenaiq ham. Niaw ka huloseq gwahtiqeq leh ham.In nazaq bilaqanmo bugaw na awhulosim gwahtiqim tilah.

19 Lehsa kabibiy aw anamrenizna in mani waqayta alulin titukanahol waqad in Pol ayow Sailas inaqgiwazim gihureqim giqad uliq gemablehim in mataw aseseqta ginognibtigiqemiy. 20 In giqad lehim marormidiyesin wazayta na ginognibgiqemim teq in bilaqiy, Mataw gigerka in Juda matawta haqiy. In i gigouliqab on mataw giqeman ginadagadan iyay haqiy. 21 Mataw ka ini gigo on mataw daq asor muturtagiqisihunayta haqiy. Teq i Rommatawta iyim iyan i daq nagan emeqi Rom gigo gunun tiqitiyonam haqiy.22 Haqsa on mataw dauh biyahtanab turiyta na inaqmo in giger nagamuk tineg yaqaymo. Sa matawaseseqta na eraqim Pol ayow Sailasinaq gigo tubusan tihasiy. Hasim teqin yukib ginolgo bilaqiy. 23 Bilaqanmataw yukib tiginol titayiy. Ginoltitayim hulosad in giwaqim giqadle bit giqirquran osaytab tigiqemiy.Giqemad in mat bit na ago dan ezwamuzim turaqta na gamuk awazmeqin kazaq buloniy, Ni giger kagisawan diq woltayad tur haqiy.24 Haqan mat dan ezab turaqta na ingamuk awaz meqin nazaqta huritimin Pol ayow Sailas inaq giwaqimgiqad le bit amuganibmo diq giqam.Giqemim in giger na gisen ayib kahtonan in nab tuqosiy.

25 Osad tarom alihanib Pol ayowSailas inaq in God bulonad barwazad God abin iluwad tuqos yaqay.Ossa mataw giqirquran osiyta nabunmo in giger na giqez tuhurityaqay. 26 Huritsamo kanawrigrigaraq ayahta tiqeram. Eraqsa bit naahol dedibmo wolyaq. Wolsa bitago dan ez bunmo has bugsa matawnab osiyta na bunmo gibensenab

sen usta na milhesim tihitim. 27 Samat bit wamuzaqta na usim kayeqiyim in eraqim dan ez bunmo tihasbugimussa aholwaqad in anad tiqam,Mataw giqirquran osiyta na titukbugiy ham. In anad nazaq emad abenle ago baqir tuwam, inmo ahol tuwolemgo haqad. 28 In nazaq emsa Polahol waqadmo in atoranmo bulonimbilam, Sey! ham. Ni nihol hi meqinton ham. I bunmo kawa osauq ham.29 Haqan mat bit wamuzaqta na inlamwaq a bolgo tililay. Lileyim in lamaraq tuwaqim in sibim bit aduganib letugwahtim. Gwahtiqim in rabad aholharara nemsa in Pol ayow Sailas inaqgisen agerab ahol hulosan tuwom.30Woqim usim teq in eraqim giger nagiwaqim giqad asanib le tugwahtim.Gwahtiqim in gibilan,Matawaseseqtaham ya naga diq emid teq God yailumsiheq ta iwaqdaq? ham.

31 Haqan in giger mat na bulonimbilaqiy, Ni Iyahta Yesus anan helmohaq haqiy. Haqid teq God in niteq ningo aw amun inaqmo gilumsi-heq tigiwaqdaq haqiy. 32 Haqad inmat na asenlul bunmo nenaq Iyahtaago gamuk tigibileniy. 33 Gibilenantarom nabmo mat na in Pol ayowSailas inaq giwaqim giqad le gisulantisuhol. Suholim hidmo in asenlulbunmo nenaq yuwub lehan Pol ayowSailas inaq tuhuz negiy. 34Huz neganmat na in Pol ayow Sailas inaq gi-waqim giqad ago bitab lehim in didaqnegan tineqiy. Neqsa mat na anad diqdimniyaq. Na ezaqgo in teq asenlulbunmo nenaqmo God anan helmo ti-haqiyta na ago iyan.

35 Ari saw tihastitayan matawmarorta nagan in hurmey asorgiqeman tuboliy. Bolim in bilaqiy,Ni mataw giger na gihasid in lehiyhaqiy. 36 Haqan mat bit giqirquraytawamuzaqta na in le Pol ago hib gamukna tutim bilam, Mataw marorta nain ne giger gihasid lehgo tibilaqiyham. Nazaq iyan ne bo gwahtiqeqgigem dimniysa lehiy ham. 37 HaqanPol in mataw aseseqta na gigo

Page 259: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 16:38 256 Aposel 17:9gamuk amenin emim bilam, I gigergibin Rom-ub usaqta ham. Teq inwastitayimmo i hazizirib giqemimnaga daqin i emta na in a hi huritkemiy ham. Haiq ham. In onmataw gimeb i samanta ginol titayiyham. Ginolim in i giwaqim giqadle tigiqirquriy ham. Ad muran inulilemeqmo i giger giqemid lehgobilaqay ye? ham. Hikidik ham.In gimo boleq i giwaqeq giqad legwahtiqiy ham.

38 Haqan hurmey na matawmarorta gigo hib muleqim ta lehimin Pol aqez titutiy. Tutan matawaseseqta na in Pol ayow Sailas inaqgibin Rom-ub usaqta na ago huritimin tirab yaqay. 39 Ad in bolimmidemqanmo diq susumun negad inkiskismo gibilen yaqay, Ne uliq kahuloseq saw araqab lehiy haq yaqay.40 Haqsa Pol ayow Sailas inaq in bitgiqirqurayta na hulosim tugwahtiqiy.Gwahtiqim in aw anan Lidiya haqaytana ago bitab tilehiy. Lehim ingimaqbabanYesus ago onmatawta nagibiyad in gamuk dimunta gibilenadgigem zaway negad teq in gihulosadtilehiy.

17Tesalonaika mataw Pol ayow Sailas

inaq ginolnan toniy1 Ari Pol ayow Sailas inaq le uliq

Amfipolis-ib gwahtiqim in uliq na hu-losim le uliq Apoloniya-ib tugwah-tiqiy. Gwahtiqim uliq na hulosim in leuliq Tesalonaika-ib tugwahtiqiy. Uliqnab Juda gigo bit humabwolayta araqturta. 2 Sa Pol ago daq muzinim inbit humab wolayta nab leheq nenaqtuqosyaq. Juda gigo lotu akamanezeqmanmo in nenaq osad in Godago marib gamuk amo amo giqisihu-nad teq in mataw na ginad buliygotigibilenyaq. 3 In God ago gamukalulin bilaq sireqad mat anan Kraishaqayta na in God-mo anad muzeqboleq santitiy soreq teq in moqeq taeraqdaqta na ago in giqisihunyaq. Ad

in gibilenyaq,Mat ananYesus kawayaanan ne gibilenaiqta naqmo in Kraishaqyaq. 4 In nazaq bilaqsa Juda onmataw nab osiyta na gilikmanib asorin ginad buliyim helmo haqad Polayow Sailas inaq gigo hib tuboliy. SaGrik on mataw God diq anadin emadJuda gigo lotu adan muzin yaqayta nakabemmo teq on gibin inaqta kabe-mmo in giger na gigo hib tuboliymo.

5 Sa Juda mataw asor in on matawkabemmo Pol ayow Sailas inaq gigogamuk anan helmo haqsa gibiyad ingigem timeqniyyaq. Gigem meqniysain le mataw asor maket-ib luwmaleyanta luwayta na tigiwaqiy.Giwaqim gibilenan in lehim matawkabemmo girom tonim gigem wazaneraqsa in gigem meqniysa haresharesmo ek toneq lehad teq in babtiqemnan ton yaqay. Bab emnantonad inmat araq anan Jeson haqaytaago bitab lehim in Pol ayow Sailasinaq giwaqeq asanib on mataw gimebgiqad gwahtiqgo tibilaq yaqay. 6 Teqhaiq. In bit nab lehim Pol ayow Sailasinaq a hi gibiyiy. Nazaq iyan in Jeson-mo teq Yesus ago on mataw asor nabosiyta na inaqmo giwazim uliq naago mataw gibin inaqta gigerab giqadlehiy. Lehim giqeman tursa in lileyimbilaqiy, Mataw ka daq meqinta ogsaw bunmo eman gwahtiqaqta haqiy.An muran in uliq kab bolim tuqosayhaqiy. 7 Sa Jeson in gilowan tonadgiwaqim giqad ago bitab lehim nenaqosaqta haqiy. Mataw ka gidauhannenaq bunmo in Sisa ago marorgihar ugayta haqiy. Ad in bilaqay,King araq anan Yesus haqayta osaqhaqayta haqiy. 8 Mataw na nazaqhaqsa on mataw biyahta nab turiytana teq mataw aseseqta na in gamukna huritim gigem meqniysa gamukkabemmo tibilaq yaqay. 9 Ad teqmataw aseseqta na in Jeson agodauh nenaq gibilenan in mani emiy,in Pol ayow Sailas inaq anononmogiwamuzsa in daq araq hi emgohaqad. In mani eman teq matawaseseqta na gihulosan tilehiy.

Page 260: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 17:10 257 Aposel 17:23Pol ayow Sailas inaq uliq Beriya-ib

kabiy emiy10 Ari tarom nabmo Yesus ago on

mataw uliq Tesalonaika-ibta na inPol ayow Sailas inaq giqeman uliqBeriya-ib tilehiy. Lehim uliq nabgwahtiqim in le Juda gigo bit humabwolayta nab tugwahtiqiy. 11 TeqJuda mataw Beriya-ib osiyta na inmataw dimdimunta. In Juda matawTesalonaika-ibta na giquriyamim inYesus awagamun huritnan diq ginadbilaqyaqta. Ginad bilaqsa kambunmoin God ago mar ahol waq kemad gigerna gigo gamuk tuqulum kem yaqay,Pol ayow Sailas inaq gamuk helta igibilenay o haiq? haqad. 12 Nazaqiyan uliq nab Juda on mataw kabe-mmo helmo tihaqiy. Sa Grik onmataw gibin inaqta kabemmo helmotihaqiymo.

13 An abeb Juda mataw uliqTesalonaika-ibta na in Pol uliqBeriya-ib God ago gamuk bilaqaqtana ago tuhuritiy. Huritim in uliqnab bolim in gimo gigo uliqab daqemiyta nazaqmo in uliq Beriya-ibtiqemiymo. In on mataw kabemmoginad walebolad giqutil wazan eraqsain bab araq ayahta tiqemnan toniy.14Nazaq iyanYesus ago onmatawuliqnabta na in hidmo Pol waqim emanlan ez ban tilah. Lehsa Sailas ayowTimoti inaq in Beriya-ib os tutiy. 15 SaBeriya-ib mataw asor Pol waqim addanib lehad in uliq Atens-ib tiqiyimteq in Pol hulosan ossa in muleqimgiquliqab ta lehiy. Lehsa Pol in Sailasayow Timoti inaq gimen nan emimmataw na gibilan, Ne muleqeq leheqgiger na gibilenid in yaqgo hib hidmoboliy ham.

Pol uliq Atens-ib God ago gamuk onmataw gibilan

16Ari Pol uliq Atens-ibmataw gigerna gimen emad tuqos. Osad in uliqnab god katiyta gidulan kabemmogibiyad anad ayahmo meqniyyaq.17 Nazaq iyan in Juda gigo bit humabwolaytab le gwahtiqeq in Juda matawteq Grik mataw God diq anadin emad

Juda gigo lotu adan muzin yaqaytana nenaq gamuk tiqemyaq. Adkam bunmo in maket-ib leheq onmataw nab osiyta na nenaq gamuktiqemyaqmo. 18Teqmataw suleq amoamo bilaqayta asor ginan Epikuriyanhaqayta na teq asor ginan Stowikhaqayta na in Pol inaq gamukib antubay yaqay. An baysa asor bilaqyaqay, Mat gamuk haresmo bilaqaqtaka in naga gamukin diq bilaqaq? haqyaqay. Haqsa ta asor bilaq yaqay,In uliq asor gigo god ginan bilaqaqdaqagya haq yaqay. Na ezaqgoPol in Yesus awagamun teq matawmoqeq hodhodab eraq daqayta naago gibilensa iyan in nazaq ginadnadem yaqay.

19 Ari mataw na Pol waqim inaq ingigo saw araq gamuk emayta ananAreopagus haqaytab tugwalehiy.Gwalehim in buloniy, Ni gamukagmuturta on mataw gibilenaqta na ihuritnan haqiy. 20 I ningo gamukna huritan in lul araq diq iyaqhaqiy. Nazaq iyan i gamuk na alulinhurit kemnan haqiy. 21 Na matawuliq Atens-ibta na teq mataw uliqpesanmo osim Atens-ib bolim osaytana nenaq in bunmo gamuk muturtabilaqad huritad osnan ginad bilaqnaqmo hiqiy yaqayta. In kabiy daqaraq emgo ginad a hi emad in daqnaqmo emad os yaqayta.

22 Ari Pol saw Areopagus-ib eraqimkaunsel gimeb turad in bilam, Nemataw Atens-ibta ham ya ne gibiysane lotu ago daq bunmo emgo gi-waz diq meqniyayta ham. 23 Yane gigo uliq ka aduganib luwad nelotu emayta anaghan kabemmo gibiyham. Gibiyad ya ban araq tamazemgota ahol waymo ham. Ban nabgamuk kazaq mar tonan ussa ya aholway ham. Gamuk na bilam, Ka in godi ago a hi huritauqta na ayon tamazemgo abanan usaqta haqad in bilamham. Ari ham God nawa ne ago ahi huritad ayon lotu samanta emaytana ham muran ya God na abin netigibilennan ham.

Page 261: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 17:24 258 Aposel 18:424 God na in kait og inaq teq na-

gah bunmo saw nagab giqusayta nagiqamta ham. Heven-ib teq og kabinaqmo in Iyahta iyim osaqta ham.Nazaq iyan in lotu abitan matawgibenab emayta na aduganib a hi os-aqta ham. 25 Sa mataw gibenab inulumsihad nagah osgo ug daqayta innazaq a haiqta ham. Na ezaqgo innagah araq ago siqim a hi iyaqta ham.Inmo mataw giqeman kayeqmo os-ayta teq in on mataw bunmo nagahosgo bunmo negaqta ham. 26 In matamulikmo alulib on mataw en bunmogiqeman gwahtiqiyta ham. Teq inon mataw en bunmo gigo kam in osdaqayta na teq in gigo og ayawalanusdaqta na in tuwastitay bugta ham.Wastitay bugan on mataw en amulik-mulikmo gwahtiqsa in giqeman in leog saw bunmo waqim tuqosay ham.27 In anad mataw bunmo saw hik-mizmuzeq inagunad teq tiqibiy daqayhaqad in nazaqmo giqeman osaytaham. Teq in i gihulosim le pesanmo ahi osaqta ham. 28 In og saw bunmo os-aqta ham. Inmo i giqeman i kayeqmoosauqta ham. Teq inmo i gilumsihsai luwauqta ham. Ne gigo matawbar emayta na in nazaqmo bilaqiytaham. In bilaqiy, I bunmo inmo alulibgwahtiwta haqiy ham. 29 Ari ham iGod ago onmin iyeq teq i ginad emha-suq ham. Mataw ginad emad gibenabnagah gidulan gol-ib teq silva-ib teqgigib giqemayta ham. Teq nagah nain God a haiq ham. I God ago onminiyim i kayeqmo osauqta ham. Nazaqiyan i gimamGod in kayeqmo osaqmoham. In gig nog a haiq ham.

30 Kwaziqmo mataw God ago ahi hurit kemad in daq haresmo emyaqayta ham. Emsa God in gigodaq meqinta na amenin hidmo a hiemyaq ham. Ari muran teq God in onmataw uliq saw bunmo gamuk awazmeqinta tigibilenaq ham. In bilaqaq,Ne ginad buliyeq gigo daq teq ginadmeqinta na gileh ugiy haqaq ham.31 Na ezaqgo in teq hazizir ayahtaemdaqta na akaman tibilaqan usaqta

ham. Hazizir nab teq in daq titnontaamalib on mataw bunmo gigo daqtuqulum kemdaq ham. Teq in mataraq anan bilaqan osaqta naqmo haz-izir akabiyan na tiqemdaq ham. Matnamoqan God hodhodabwazan ta er-amta ham. Eraqan daq na amalib matna in God ago hazizir wamuzdaqtaamatin dimun diq tiqiy hasta na agoGod in i bunmo tigiqisihunaqta ham.

32 Ari mataw nab osiyta na in matmoqim hodhodab ta eramta na agohuritim asor yuquwad Pol tibilawunyaqay. Sa asor bilaq yaqay, Kamaraqab teq ni nagah ka ago bilaqsa i ata huritamta haq yaqay. 33 Haqsa Polgihulosim tilah. 34 Lehsa on matawasor Pol inaq iyim ago gamuk ananhelmo tihaqiy. Mataw na gigo araqanan Diyonisiyus haqayta. In kaunselAreopagus-ibta na gigo araq. Teq awaraq anan Damaris haqayta in helmohamtamo. Teq on mataw asor ne-naqmo.

18Pol uliq Korin-ib kabiy am

1 Ari daq na abun ban Pol uliqAtens hulosim uliq Korin-ib tilah.2 Lehim uliq nab in Juda mat araqsaw Pontus-ibta anan Akwila haqaytaahol tuwam. Mat na kwaziqmoago saw Pontus hulosim le uliq Romkantri Italiy-ibtab osyaqta. Osimilatow nogmo in awe Prisila inaqkantri Italiy hulosim uliq Korin-ibboliyta. Na ezaqgo Rom gigo kinganan Klodiyus haqayta na in Judaon mataw gimuzad ginan bilam, Judaon mataw bun diqmo i gigo uliqayahta Rom huloseq saw araqab tilehbug daqay ham. Haqan Akwilaawe Prisila inaq eraqim uliq Korin-ibbolim tuqosiy.

Ossa teq Pol in giger na gigo hibtubol. 3 Bolan Akwila awe inaqbit karuwsanibta akabiyan emad osyaqayta. Sa Pol kabiy naqmo emaqtaamatin iyim in giger na nenaq tuqos.4 Osad lotu akamnib in Juda gigo bithumab wolaytab leheq Juda mataw

Page 262: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 18:5 259 Aposel 18:21teq Grik mataw nenaqmo Yesus anantigibilenyaq, mataw na ginad buliyeqYesus anan helmo haq daqay haqad.

5 Teq abeb Sailas ayow Timotiinaq saw Masedoniya hulosim Polago hib tigewoqiy. Gewoqan Polbit akabiyan hulosad kam bunmo inGod ago gamukmo mataw gibilenadtuqosyaq. In Juda mataw gamukatoranmo gibileneq bilaqyaq, Yesusin Krais haqyaq. 6 Haqsa Juda matawna in Pol geg ugad tibilawun yaqay.In nazaq emsa Pol ago tubusan ulelanbit na arohrohun ogib woqsa gibilan,Ne moqeq hiqiy daqayta na in negmogigo afaqan ham. Afaqan na ya iholiba hi usdaq ham. Muran ya on matawen ta asor Juda a haiqta nagan gigohib tilehnan ham. 7 Haqad in humabwolayta abitannahulosim lemat araqanan Titiyus Jastus haqayta na agobitab tilah. Mat na God diq anadinemad abin iluwyaqta. Teq in agobit Juda gigo bit humab wolayta naagerab turyaqta.

8 Ari Juda gigo mat ayahta bithumab wolayta wamuzaqta ananKrispus haqayta na in ago aw amunnenaq bunmo Iyahta anan helmotihaqiy. Sa Korin on mataw kabemmoin nazaqmo Pol ago gamuk huritimhelmo haqad yuw tuhuziymo.

9 Sa tarom araqab Pol osad nagaharaq sen qwayim ahol waqayta nazaqnogta aholib gwahtiqsa in Iyahta aholtuwam. Ahol waqsa Iyahta tubulon,Ni hi rab ham. Ni niqez hi mugnetad yaqgo gamuk gibilenmo gibilenham. 10Yaninaq ossamat araq eraqeqa hi nimeqin tondaq ham. Yaqgoon mataw kabemmo uliq kab osaytaham. 11 Iyahta nazaq Pol bulonanin uliq Korin-ib ulig amulikmo teqkalam 6 nazaqmo tuqos. Osad in onmataw God ago gamuk asuleqin tigi-bilenyaq.

12-13 Ari abeb Rom in mat ananGaliyo haqayta na eman in saw nabgavman amebta iyim tuqos. Ossakam nab Juda bunmo eraqim Pol gi-har tuqug yaqay. Gihar ugad in

Pol wazim ad hazizirib lehim tibi-laqiy, Mat ka ago soysoy amalib onmataw gihureqsa in i gisesan gigomaror hulosad dante lul ta araq diqtaamalib God ayon lotu emayta haqiy.14Haqan Pol ate akim gamuk ameninemdaiq haqsamo haiq. Galiyo eratigibilan, Ne Juda matawta ham nehuritiy ham. Mat ka in Rom gigogunun araq itiyonid o in daq araqmeqinta emid ari ya ne gigo gamukna tuhurit nag ham. 15 Teq nebolim gamuk amikmikta teq matawgiholnan teq negmo gigo gunun aga-mukan naqmo ago ne susumun yagayham. O tob iyan ham. Negmo leheqgamuk na wastitayiy ham. Ya nagahnaqanta agamukan huritnan ya hulosham. 16 Haqad in mataw na haz-izirib gimuzan tilehiy. 17Lehsamatawbiyahta nab turiyta na bunmo er-aqim Juda gigo mat ayahta bit humabwolayta wamuzaqta anan Sosteneshaqay na wazim Galiyo anognib tu-woltitay yaqay. Woltitaysa teq haiqGaliyo daq na ago asit a hi bilam.

Pol muleqim uliq Antiyok saw Siriya-ibtab ta lah

18 Ari Pol uliq Korin-ib kam kabe-mmo a ta os. Osim abeb in Yesusago dauh uliq nabta na gihulosimuliq Senkriya-ib tilah. Lehsa Prisilaaduw Akwila inaq in Pol inaq tile-hiymo. Lehim uliq Senkriya-ib Polaqensan tuqurot. Na ezaqgo kwaz-iqmo in daq araq emgo haqad Godinaq an adugan wazta iyan. Anadugan wazim in aqensan a hi urotadluwsa le nagah na akaman tihiqiyanteq in aqensan tuqurot. Aqensanurotan teq in bunmo muy araqabgwalim saw Siriya-ib tilehiy. 19 Lehimuliq Efesus-ib tugwahtiqim Pol in Ak-wila awe Prisila inaq gihulosan nabossa in amomo le Juda gigo bit humabwolaytab gwahtiqim nenaq gamuktiqam. 20Gamuk eman Judamataw naPol buloniy, I ni ninaq asit sisaq noga ta osamta haqiy. Haqan Pol bilam,Haiq ham. Ya nenaq sisaqmo a hiosdaiq ham. 21Haqad in gihulosadmo

Page 263: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 18:22 260 Aposel 19:8gibilan, Ne bo kab ta osiy ham. Godanad bilaqid teq ya muleqeq ne gigohib ta boldaiq ham. Haqad in muyibgwalim Efesus tuhulos. 22 Muy nale uliq Sisariya-ib woqan Pol muyhulosim le uliq Jerusalem-ub Yesusago on matawta na tigibiy. Gibiyadin gihulosim uliq Antiyok-ib tuwolah.23Wolehim in Antiyok-ib sisaq nogmotuqos. Osim teq in eraqim le disaipelsaw giger Galesiya-ib teq Frigiya-ibosayta na gibiyim gibiyim tilehyaq.Lehad in gigem zaway tinegyaq.

Apolos uliq Efesus-ib mataw gamukgibilenyaq

24 Ari Juda mat araq uliqAleksandriya-ibta anan Apoloshaqayta bolimuliq Efesus-ib osyaq. Inmat araq gamuk anononmo bilaqaqtaamatin iysa mataw in ago gamukhuritad gidek diq sirir yaqayta. Teqin God ago marib gamuk bunmoalulin anad tiqem hasta. 25 Anadem hasad in Iyahta ago dantemuturta na ago hurit kemad in Iyahtamuzgo agem awaz meqin diqta.Ad in on mataw Yesus awagamungibilenad in Yesus daq amta na agowastitayeqmo gibilenyaqta. Ta teqin Yesus abinib yuw huzgo a hihuritta. In Jon ago suleq naqmohuritim yuw huzta. 26 Mat na Judagigo bit humab wolaytab leheq onmataw gamuk atoranmo gibilenadin a hi girabunyaqta. Sa Prisilaaduw Akwila inaq in Apolos gamukbilaqsa tuhuritiy. Huritim in gigerApolos waqim a le giholbin osad teqin God ago dante muturta na ananwastitayimmo tubulon sireqiy.

27 An abeb Apolos saw Akaya-ib lehgo anad tiqam. Anad emsaYesus ago on mataw uliq Efesus-ibta na ginad tibilammo. Ginad bi-laqsa in disaipel saw Akaya-ibta nagimen sansandek mar tonim kazaqbilaqiy, Ne Apolos wazinad waqeqinaq osiy haqiy. An Apolos le sawAkaya-ib gwahtiqim in onmataw Godagem dimunta negan in Yesus anan

helmo tihaqiyta na ayahmo tigilum-sihyaq. 28 Gilumsihad in ulalabmoJuda mataw nenaq gamuk emad gigogamuk bayan woqsa in amenin emyo hiqiy yaqay. Sa Apolos in Godago marib gamuk giqisihun naqmohiqiyad gibilenyaq, Mat anan Kraishaqayta na amatin Yesus-mo haqyaq.

19Pol uliq Efesus-ib God ago gamuk

bilam1 Ari Apolos uliq Korin-ib ossa kam

nab Pol garan adugan saw agarahininaqta na urotim bolim uliq Efesus-ib tugwahtim. Gwahtiqim nab indisaipel asor tigibiy. 2 Gibiyad intisusumun nag, Kwaziqmo ne Yesusanan helmo haqiyta kam nab ne Godago Bugaw Dimunta waqiy ye? ham.Haqan in bilaqiy, Haiq haqiy. I Godago Bugaw osaqta na akaziran asit i ahi huritta haqiy. 3 Haqan Pol gibilan,Nazaq iyan ne naga suleqin muzinimyuwhuziyta? ham. Haqan in bilaqiy, IJon-mo ago suleqmuzinim yuw huztahaqiy.

4 Haqan Pol bilam, Kwaziqmo Jonon mataw huz negad gibilenyaq, Neginad buliyeq gigo daq meqinta gilehugsa teq ya ne yuwib huz negiqhaqyaq ham. Ad ne mat ya ig-ilehnib boldaqta na anan helmohaqiyhaqyaq ham. Ari mat Jon agilehnibbolta na in Yesus-mo ham. 5 Haqanmataw na gamuk na huritim in IyahtaYesus ago suleq muzinim abinib yuwtuhuziy. 6 Huzan Pol aben in gi-holib emim giwazsa God ago BugawDimunta giholib tubol. Bolan uliqamo amo gigo nan mataw na ginadibbolsa in God ago nantut tibilaq yaqay.7 Teq mataw na bunmo ginulinqan in12 nazaq.

8 Ari Pol uliq nab osad kalamezeqmanmo aduganib in le Juda gigobit humab wolayta nab gwahtiqeq ina hi rabad Yesus awagamun dimuntatigibilenyaq. Mataw na ginad buliyeqhelmo haq daqay haqad in Godago maror asuleqin negad in nenaq

Page 264: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 19:9 261 Aposel 19:25gamuk atoranmo bilaqyaq. 9 Teqmataw na gilikmanib asor in helmohaqnan gituw hiqiysa giqutil a hiritenyaq. Ad in on mataw gimebIyahta ago dante muturta na ananmeqin haq yaqay. Nazaq iyan Poleraqim gihulosad in mataw disaipeltiqiyiyta naqmo giwaqim nenaqlehimmat araq anan Tiranus haqaytana ago suleq abitnib tilehiy. Lehimkam bunmo Pol in God ago gamukatoranmo tigibilenyaq. 10 Ad in uliggigermo nazaq emad tuqos. Nazaqiyan saw Esiya-ib on mataw bunmoJuda teq Grik inaqmo in Iyahta agogamuk tuhuritiy.

Sikewa atatniz giwagamun11 Ari Pol uliq nab ossa God in

abenab daq azawayin inaqta lul araqdiqta kazaq giqemyaq. 12 Mataw Polago tubusan adek amikmikta teq inago tubusan bunta nagan in aholibemeq a luwyaqta na in giwaqeq aleheq mataw moqayta giholib tiqemyaqay. Emsa in gigo moq hiqiysabugawmeqinta giholib usiyta na titukyaqaymo.

13 Ari kam nab Juda asor sawharesmo luwad in on mataw gigobugawmeqinta gimuzad anawunwaqyaqayta. Teq mataw na gigo asorin bugaw meqinta muznan haqad inIyahta Yesus anan biyad bilaq yaqay,I Yesus mat Pol abin bilaqaqta naabinib i atoranmo ne gibilenauq haqyaqay.

14 Sa Juda gigo mataw tamazemayta gigo ayahta araq anan Sikewahaqayta na in atatniz 7 nazaqmo osiy.Osad in bugaw meqinta gimuzad daqnazaqmo em yaqayta. 15 Emad teqkam araqab in bugaw meqinta araqnazaq bulonan bugaw na ameninemim gibilan, Ya Yesus ago tuhuritham. Teq ya Pol ago tuhuritmo ham.Ta teq negmo gingan didiq? ham.16 Haqad mat aholib bugaw meqintausaqta na eraqim sortukim mataw nagibunib gwalim ginol titayad gisanhiksoqorad gigo tubusan bul titayanhitiqmo bug. Hitiq bugan mataw 7

na in bit na hulosad ginedan woqsagibe aholmo tukim tilehiy. 17 An uliqEfesus-ib on mataw bunmo daq naago tuhuritiy, Juda teq Grik inaqmo.Huritim in rabad teq in Iyahta Yesusabin wazid tiqeraqyaq. 18 Sa onmataw Yesus anan helmo haqiytana gilikmanib kabemmo bolim ingigo daq kwaziqmo in ulilemeq emyaqayta na ulum hasan gwahtiqsa intibilaq bugiy. 19 Ad on mataw asorliqiy em yaqayta na in mataw bunmogimeb in gigo liqiy agamukan martoniyta na bulsireqim ginuwan faqabgwalim tuqoyyaq. Liqiy agamukankabemmo faqab oyiyta na anawun innulinan le 50,000 mani silva nazaqmoiy. 20 Sa Iyahta daq azawayin inaqtanazaq emsa in ago gamuk saw bunmoayah iyad awaz meqin diq tiqiyyaq.

Efesus on mataw Pol nan ugiy21 Daq nagan tihiqiyan abeb God

ago Bugaw Dimunta in Pol anad wa-muzsa Pol anad tiqam, Ya saw gigerMasedoniya-ib teq Akaya-ib leheq teqya Jerusalem-ub tilehdaiq ham. Adin bilam, Ya Jerusalem-ub leheq teqya le Rom ahol tuwaqdaiqmo ham.22Haqad inmataw in ulumsih yaqaytana gilikmanib mataw giger Timotiayow Erastus inaq giwaqim giqe-man sawMasedoniya-ib ameb tilehiy.Lehsa Pol amomo saw Esiya-ib asitmoa ta os.

23 Ossa kam nab uliq Efesus-ibmataw asor eraqim Iyahta ago dantemuturta na geg ugad bab araq ayahtawazan tiqeram. 24 Teq daq na alulinin kazaq. Mat araq silva akabiyanemaqta anan Demitriyus haqayta uliqnab os. Osad in god katiyta araqawta anan Artemis haqayta na adulanamikmikta silva-ib giqemsamatawgi-holyon zay yaqayta. Mat na silva ak-abiyan na emad in ago kabibiy matawArtemis adulan giqem yaqayta na gi-men mani ayahmo waqyaqta.

25 Ari kam araqab Demitriyus inago kabibiy mataw na teq mataw taasor kabiy naqanta emayta na giromtonim gibilan, Ya iyogniz ham ne

Page 265: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 19:26 262 Aposel 19:41tuhuritiy ham. I gigo naw dimuntakabiy kaqmo amalib gwahtiqaqtaham. 26 Teq mat anan Pol haqaytana in on mataw kabemmo gihureqanin ginad buliyim i gigo kabiy ka ananginad a ta hi bilaqaq ham. Na ne aholwaqim ne tuhuritiyta ham. Teq matna in uliq Efesus-mo gimen a hi amtaham. Haiq ham. In saw Esiya asorayahmo nazaqmo gimen amtamoham. In bilaqaq, God katiyta amo amomataw gibenab emayta na in god diqa haiq haqaqta ham. 27Ne ginad emiyham. On mataw saw Esiya-ib teq ogsawbunmo inArtemis abinwazinaytaham. Teq luweq in Pol ago gamuk nahuriteq in i gigo mani akabiyan kaanan meqin haq daqay ham. Ad inginad em daqay, I gigo god Artemisago lotu abitan in nagah amikta haqdaqay ham. Nazaq iyid luweqArtemisabin ayahta uliq sawbunmousaqta natihiqiydaq ham.

28 Haqan mataw na gamuk nahuritim in gigem timeqniyaq. Gigemmeqniysa in atoranmo lileyeq bilaqyaqay, Efesus gigo god Artemis indanmeb diq haq yaqay. 29 Haqsaon mataw bunmo huritad ginadnademad in samanmo hares haresmotiqek ton yaqay. Ek tonad inaraqibmo eraqim sibim saw humabwolaytab tilehiy. Lehad in sawMasedoniya-ib mataw giger Gayusayow Aristarkus inaq gihureqimnenaq leh toniymo. Mataw giger naPol inaq luw yaqayta. 30 Sa Pol le onmataw biyahta na gibilengo bilaqandisaipel tuwasihiy. 31 Sa saw Esiya-ibmataw marorta asor uliq nab osiytana in Pol ayognizta iyim in amen nanemim in ginad awaz meqin amalibbulonim bilaqiy, Pol haqiy ni le sawhumab wolayta nab hi gwahtiq haqiy.

32 Sa on mataw biyahta na ginadagadan tiqiy bug. Mataw asor gamukaraq lileyeq bilaqsa ta asor in gamukta araq lileyeq bilaq yaqay. Na ezaqgoon mataw bolim humab woliyta nakabemmo in bab na alulin a hi huri-tiyta na ago iyan. 33 Teq Juda mataw

in gigo mat araq anan Aleksandahaqayta na ulum hasim ad gwahtiqsabiyahta na ahol waqad ginad emiy,Mat kaqmo haqiy. Haqsa Aleksandaaben wazan tiqeram, in humab naalulin gibilen kemgo haqad. 34 Teqhaiq. Mataw biyahta na Aleksandaahol tuwaq hasan in Juda matmo iyanin giqez amulikmo iyim dedibmo a taliley yaqay. I Efesus gigo god Artemishaq yaqay in danmeb diq haq yaqay.In nazaqmo lileyad ossa zeq adulangigermo tihiqiy

35 Hiqiyan gavman gigo mar emaraq Efesus-ib osta na in eraqim onmataw giqez wasihim teq gibilan, NematawEfesus-ibta hamne ginad emiyham. Ayahta Artemis ago lotu abi-tan uliq Efesus-ib kab tursa ne wa-muzayta na abin og saw bunmo ussaon mataw bunmo in ne gigo tuhu-ritiyta ham. Ad ne Artemis ago gigkaitab womta wamuzayta na ago intuhuritiytamo ham. 36 Mat araq negibin na othasdaqta ago zaway haiqham. Nazaq iyan ne giqez hiqiyiyham. Ad ne hidmo daq araq emgone ginad hi emiy ham. 37 Matawgiger ne giqad boliyta ka in i gigolotu abitnib nagah araq a hi rin toniyham. Ad in i gigo god awta na ahi bilawuniymo ham. 38 Nazaq iyanDemitriyus ago kabibiy mataw nenaqin gigo gamuk inaq iyid ari i haziziremauqta akamun inaq ham. Ad igigo megistret osaymo ham. In daqdimunta muzinad in gigo afaqan haz-iziribmo teq wastitayiy ham. 39 Teqne gigo gamuk ta asor ussun ari kaun-sel humab wolayta akaman nab teqne bilaqiy ham. 40 I afaqan araqayahta tuwaqnan diq tonauq ham.Daq ka alulin haiqgam iyan luweqRom huriteq bilaq daqay, Mataw koginadibmo bab wazan eramta haqdaqay ham. Haqad in an wol ka agosusumun igid i gamuk araq bilaqamtahaiq ham. 41Mat na nazaq gibilenimhulosadmo in on mataw na gibilenangibitab tilehiy.

Page 266: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 20:1 263 Aposel 20:1620

Pol saw Masedoniya-ib teq saw Grik-ib luw

1 Ari nan ayah eramta na lemuleqim tuwoqan Pol disaipelgililewunan in bo humab tuwoliy.Humab wolan Pol gamuk dimuntagigem zaway neggo gibilenim gibenwazad teq in tigihulos. Gihulosimin saw Masedoniya-ib tilah. 2 In sawnab lehim luwad in Yesus ago onmataw gamuk dimdimunta kabemmogigem zaway neggo gibilenim teqabeb in saw Grik-ib le tugwahtim.3 Gwahtiqim in saw nab kalamezeqman nazaqmo tuqos. Osim inmuleqeq uliq Jerusalem-ub ta lehnanhaqad in muy waqeq saw Siriya-iblehgo anad tiqam. Anad emsa Judamataw asor in wol emgo an amuganwazsa Pol tuhurit. Huritim in anadbuliyim in muleqeq saw Masedoniyaagem siseyeq leheq teq in muy waqequliq Jerusalem-ub lehgo anad am.4 Teq mataw asor Pol inaq lehiytana ginan kazaq: Pirus atatin Sopatermat uliq Beriya-ibta na, teq matawgiger uliq Tesalonaika-ibta Aristarkusayow Sekundus inaq, teq Gayus uliqDerbe-ibta na, teq Timoti teq matawgiger saw Esiya-ibta Tikikus ayowTrofimus inaq in bunmo Pol inaqlehiyta. 5Mataw na ameb lehim uliqTrowas-ib i gimen emiy. 6 Sa igmoosim Juda gigo lotu akaman bretyis haiqmo neqayta na le tihiqiyanteq i muyib gwalim uliq Filipayhulosim tileh. Lehad kam aweweqmohiqiyan abaynaginta nab i le Trowas-ib tugwahtiw. Gwahtiqim uliq nab ikam 7 nazaqmo tuqos.

7 Osim Sande taromab i Krais agoon matawta nenaq bret orqayeqIyahta anadin emad neqamta haqadhumab tuwol. Humab wolim osadPol in on mataw gamuk tigibilenyaq.Gamuk gibilenad in babeq lehdaqtaiyan in gamuk hureqim a le taromalihanibmo tiqiy. 8 Sa i bit aduganulilibtab humab wolta nab lamkabemmo oyyaq. 9 Teq mat araq

minminta anan Yutikus haqayta intim bolaqta ago dan aqezab os. OssaPol gamuk ayahmo bilaqeq a lehyaq.Sa Yutikus ame rursa in usnan tonadosimmo tuqus lah. Us lehim in bitago ategtegan ezeqmanta ulilibta nabus hilesim woqim le ogibmo tuwom.Woqan mataw hitiqim le tuwaziy.Wazan haiq in tumom. 10 Sa Pol ulilibosta tihitimmo. Hitiqim le amunna agerab ahol hulosan woqan inaynetim teq bilam, Ne ginadnad hiemiy ham. In awitan asanib kawausaq ham. 11 Haqad in bit aduganulilibta nab gwa ta lah. Gwalehim inbret orqayim mataw na nenaq Iyahtaanadin emad tineqiy. Neqim hulosadin mataw nenaq gamuk sisaqmobilaqad ossa le saw tihastitay. Sawhastitayan Pol eraqim tilah. 12 Lehsamataw in mat minminta na kayeqmoossa in waqim ad gigem ayahmodimniysa ago bitab tilehiy.

Pol uliq Trowas hulosim uliqMiletus-ib lah

13 Ari Pol era i tigibilan, Ne muyiblehsa ya isenabmo Asos-ib tilehdaiqham. Haqan in bilamta nazaqmo itiqem. I ameb lehim muyib gwalimuliq Asos-ib tileh, i leheq Asos-ib Polahol waqeq teq i waqeq ad muyibleham haqad. 14 Lehim Asos-ib gwah-tiqim ossa teq Pol bo i tigibiy. Sa i inwaqim muyib inaq tileh, uliq Mitilin-ib. 15 Lehim i uliq na hulosim muyiblehad luwsa kam na tihiqiyan kamta araq nab i le nud Kiyos agerabtugwahtiw. Gwahtiqim lehsa kamna tihiqiyan kam ta araq nab i lenud Samos agerab tiqiy. Iyim teq inud Samos hulosim kam ta araq nabi le uliq Miletus-ib tuwow. 16 AriPol uliq Efesus uriyameq lehgo haqadin tanabmo anad tiqamta. Nazaqiyan in muyib lehad in uliq Efe-sus hulosim wolsireqimmo le uliqMiletus-ibmo womta. Na ezaqgo inhidmo leheq Jerusalem-ub lotu aka-man ayahta anan Pentikos haqayta naahol waqnan haqad in saw Esiya-ibkam asor hulosnan atuw hiqiy.

Page 267: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 20:17 264 Aposel 20:34Pol uliq Efesus-ib Yesus ago on

mataw gigo aseseqta na giben wazadmoin gihulosim lah

17Ari i uliq Miletus-ib tugwahtiqimPol nan eman uliq Efesus-ib tilah,Yesus ago on mataw gigo danmebtanagan bo in ahol waqgo haqad. 18 Anmatawdanmebta naganboPol agerabtugwahtiqan teq in gibilenim kazaqbilam,

Iturimmo ya saw Esiya-ib gwah-tiqim ne nenaq osad ezaq ya osluwyaiqta na negmo tuhuritiy ham.19 Ya ihol abin wazid woqsa Iyahtaago kabiy emyaiqta ham. EmsaJuda mataw ya ilum waqad ibayidwoqgo bilaqsa ya ihol afaqan diqiysa imeqil woqyaqta ham. 20 Teqya ne gilumsihad Iyahta ago gamukdimdimunta bunmo gibilennan a hirabyaiqta ham. Ya ne gigo hum-abub osad teq ya ne gigo bit bitmoluwad ya suleq negyaiqta ham. 21 YaJuda on mataw teq Grik on matawnenaqmo gamuk atoranmo gibilenadbilaqyaiq, Ne gigo daq teq ginadmeqinta gileh ugad ne gihol buliyeqGod ago hib boliy haqyaiqta ham. Adne i gigo Iyahta Yesus anan helmohaqiy haqyaiqta ham. 22 Ari muranne gidek emiy ham. God ago BugawDimunta ya ibe yahsa ya Jerusalem-ub tilehaiq ham. Lehid teq nab nagadaqin diq ya iholib gwahtiqdaqta naya a hi hurit ham. 23 Teq uliq edobedob ya lehaiqta nab God ago BugawDimunta in gamuk atoranmo kazaqya ibilenaq ham. Mataw niqirquradafaqan nig daqayta nawa ni nibaq tu-nim osay haqaqta ham.

24 Teq ya ihol eman danmeb a hiiyaq ham. Ya moqnan a hi rabaiqtaham. Haiq ham. Ya dan muzaiqtanaqmo ya tumuzdaiq ham. Ya inadamulikmo usaqta na ya Iyahta Yesuskabiy yagta na tiqem bugnan haqaiqham. Teq yaqgo kabiy na ya God agemdimunta on mataw negim in gimendante amta naqmo ago ya bilaqadluwaiqta ham.

25 Ne huritiy ham. Kwaziqmo yane gilikmanib osad ya God ago maroragamukan gibilenyaiqta ham. Anmu-ran ya inad emaiq, Abeb ne ya in-obun ahol a ta hi waq daqay haqaiqham. 26Nazaq iyan ya kawa ulalabmone tigibilen sireqaiq ham. Ne gilik-manib araq moqeq meqniy hasid nain yaqgo afaqan a hi iydaq ham. 27Naezaqgo ya God ago anad bunmo negibilenad ya rabim ihol a hi hureqhas ham. 28 Negmo gihol asawanwoltayad osiy ham. Ad ne gigo sip-sip na ne giwamuz naqmo hiqiyiyham. God ago Bugaw Dimunta negiqeman ne mataw danmebta iyimne gigo on mataw na giwamuzaytaham. Teq on mataw na God inmoatatin anedan amalib in gizayta ham.Nazaq iyan ne giwaz meqniyeq Godago on mataw Yesus ago nan huri-tayta na anononmo giwamuziy ham.29 Ya inad kazaq emaiq ham. Yane gihuloseq lehsa abeb gaun kwasikmeqin diqta ne giduganib tubol daqayham. Boleq in ne gigo sipsip kabe-mmo gimeqin ton daqay ham. 30 Sanegmo giduganib mataw asor eraqeqgamuk katiyta tibilaq daqaymo ham.Ad in ne gilikmanib disaipel asor gi-hureqid in gimuzgo haqad gikat negdaqay ham. 31Nazaq iyan kambunmone gihol asawan woltayad osiy ham.Ulig ezeqman taromab zeqab inaqmoya ne amulik-mulikmo gidek wazadosta ham. Ya imeqil woqsa suleqnegyaiqta na ne anadin emiy ham.

32 Muran ya ne giqeman Iyahtaabenab tuqosay ham. Teq God agemdimunta negaqta ago agamukan na inne tigilumsihdaqmo ham. Gilumsihsane gamuk na muz bugad teq ne giwazmeqniyeq tuqos daqay ham. Ossaabeb God in ago on mataw tawontana bunmo ago os dimunta negsa ne osdimunta na tuwaq daqaymo ham.

33 Ya ne gigo mat araq ago silvateq gol teq tubusan araq diq a hi utetham. 34 Yaqmo ibenab kabiy awazmeqinta emad ya nagah ago siqimiyyaiqta na yaqmo iholyon zayyaiqta

Page 268: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 20:35 265 Aposel 21:13ham. Teq mataw ya nenaq bolta nayaqmo giwamuzyaiqtamo ham. Nane tuhuritiy ham. 35 Ya kabiy bunmotigiqisihunta ham. Nazaq iyan neya isen muzinad ne giholtuw buladmataw gigo zaway haiqta na gilum-sihiy ham. Ad ne Iyahta Yesusgamuk bilamta na anadin emiy ham.In bilam, Ni mat araq ulumsihadnagah ugeq teq ni ninad ayahmodimniydaqta haqad in bilam ham.Ad ni ninad dimniydaqta na in matningo nagahwaqim anad dimniyta natuquriyamdaq haqad in bilam ham.

36Ari Pol gamuk na emim tihiqiyanin abakbakan ulum laquwim turadteq in mataw aseseqta na nenaq Godinaq gamuk tiqemiy. 37 Sa mataw nabunmo ayahmo tigaq yaqay. Ad inPol wazim ay netad tiqilawun yaqay.38 Teq Pol bilam, Ne ya inobun ahola ta hi waq daqay hamta naqmo agoin gihol afaqan diq tiqiy yaqay. Giholafaqan iysa in Pol ad muyib tilehiy.

21Pol muyib gwalim Jerusalem-ub lah

1 Ari i mataw na gihulosad muyibgwalan muy aben tuhulos ug. Hulosugan i eraqad nud Kos-ib tileh. Lehimnab i usim eraqim nud ta araq ananRodes haqaytab tileh. Lehim Rodeshulosad i uliq araq lanib usaqta ananPatara haqaytab tuwow. 2 Woqimuliq nab i muy araq saw Fonisiya-iblehgo emsa ahol waqad i muy nabgwalim tileh. 3 Lehad nud Saiprusagerab iyim ahol waqad i ginasaranban tuquriyam. Uriyamad le sawSiriya-ib gwahtiqad i uliq Tair-ibmotuwow. Na ezaqgo in muyib es asoremid uliq nab tiqgo haqad. 4 Sa iinaqmo hitiqim le disaipel ginagunimtigibiy. Gibiyad i kam 7 nazaqmouliq nab tuqos. Ossa God ago BugawDimunta disaipel na ginadib gamukemsa in Pol kazaq bulon yaqay, NiJerusalem-ub hi leh haq yaqay. 5 Sa iuliq nab osan kam lehgota na tugwah-tiqan i uliq hulosad gisen dan tuqug.Ugim lehsa mataw na gigo aw amun

nenaqmo in i giwaqim giqad uliq asanban tilehiy. Lehim kamis aqurumnibi bunmo gibakbakan ulum laquwimturad God inaq gamuk tiqem. 6 Emimhulosad i eraqim tursa in bo i gibenwazad bilaqiy, Bo ta lehiyyo haqiy. Sai nazaqmo in giben wazad bilaw, Bokab ta osiyyo haw. Haqad i muyibgwalsa in giquliqab muleqim ta lehiy.

Uliq Sisariya-ib nantut araq ananAgabas haqayta na in Pol anan bilam

7 Ari i muyib gwalim uliq Tairhulosad le uliq Tolemes-ib tuwow.Woqim nab i le Krais ago on matawasor gibiyad giben tuwaz. Gibenwazim i nenaq kam amulikmotuqos. 8 Osim i Tolemes hulosad uliqSisariya-ib tileh. Lehim i mat ananFilip haqayta na ago bitab tugwahtiw.Filip in mat araq Yesus awagamundimunta on mataw gibilen kemyaqtaamatin araq. Teq kwaziqmo inmataw7 uliq Jerusalem-ub Aposel gilumsihyaqayta na gigo araq iyim osta. Arii mat na ago bitab gwahtiqim inaqtuqos. 9 Sa in amigniz aweweqmomat a hi waqiyta na in gimam inaq bitnab os yaqayta. Osad teq in God agonantut iyim ago gamuk bilaq yaqayta.

10 I uliq Sisariya-ib kam asortuqosan teq God ago nantut ananAgabas haqayta na saw Judiyahulosim tigewom. 11 Gewoqim igigerab bolim in Pol ahulib amhuroran usta na waqim inmo aholabensen irqurim bilam, God agoBugaw kazaq bilaqaq ham. Judamataw Jerusalem-ubta na in am kaanamren kazaq irqureq mataw enta araq Juda a haiqta na tineg daqayhaqaq ham.

12 Haqanmo i gamuk na huritim iteq on mataw uliq nabta na nenaq ibunmo ginad awaz meqin amalib Polkazaq bulonyauq, Ni Jerusalem-ub higwaleh haqyauq. 13Haqsa Pol ameninemim bilam, Nagaqgo ne gaqad yaiqutil eman tartaynan tonaq? ham.Judamataw ya iqirqur daqayta na agoya a hi rabaiq ham. Ya Jerusalem-ublehid in ya inol emid moqdaiqta na

Page 269: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 21:14 266 Aposel 21:26ago ya a hi rabaiqmoham. In nazaq yaitonsa Iyahta Yesus abin ayah iydaqham. Nazaq iyan ya uliq Jerusalem-ubtilehgomo iyimosaiq ham. 14 In nazaqhaqsa i anad buliyan yo hiqiyauq.Nazaq iyan i gamuk na hulosad bilaw,Naqmo Iyahta ago anad haw. In anademaqta nazaqmo in emid tugwahtiq-daq haw.

Pol uliq Jerusalem-ubirquran ossa mataw amen

hazizir emiyPol le uliq Jerusalem-ub gwahtim

15 Ari kam asor le tihiqiyani gihol wastitayim uliq Sisariyahulosim Jerusalem-ub tugwalehadluw. 16 Luwsa Sisariya-ib disaipelasor i nenaq lehad in i giwaqim giqadnud Saiprus-ib mat araq anan Nasonhaqayta ago bitab tilehiy, i mat nainaq osgo haqad. Mat na kwaziqmoYesus anan helmo tihamta. 17 Arii mat na inaq osim teq i eraqimle uliq Jerusalem-ub tugwahtiw.Gwahtiqan i gimaqbaban Krais ago onmatawta na in gigem dimunta igad ini giwazinim giqad in gigo bitab tilehiy.

18 Lehim usim era tarommo i Polinaq Jems ahol waqnan tileh. Lehim iYesus ago on mataw gigo aseseqta nain Jems inaq ossa i tigibiy. 19 GibiyadPol ago zeq dimunnegad giben tuwaz.Giben wazim teq God in amalib onmataw en ta asor Juda a haiqta nagangigo hib kabiy daq emyaqta na awaga-mun in tigibilenyaq.

Mataw aseseqta Pol Tempel-ib lehgobuloniy

20Gibilenanmataw aseseqta na hu-ritim God abin tiqiluw yaqay. Ad inPol buloniy, I gimaqbab haqiy ni hurithaqiy. Juda gilikmanib on matawkuluwmo diq Yesus anan helmo ti-haqiyta haqiy. Ad in bunmo Godago maror Moses bilamta na adanmuznan giwaz diq meqniyayta haqiy.21 Teq mataw na ni nibin kazaq huri-tiyta haqiy. Ni bilaqaq, Juda matawYesus anan helmo haqad og sawharesmo mataw en ta asor Juda a

haiqta nagan gilikmanib osad in Godago maror Moses bilamta na gilehugad anadin a ta hi em daqay haqaqhaqiy. Ad ni bilaqaq, Juda mataw nain gisesan gigo daq bunmo a ta himuzinad in gigo onmin gihol abatanasan a ta hi urot daqay haqaq haqiy.Mataw nazaq ni niwagamun huritiytahaqiy.

22 Teq i ezaq tonam? haqiy. Nitubolta ka in nabag tuhurit bugiyhaqiy. 23 Nazaq iyan i ni nibilenidni kazaq em haqiy. I gigo hibmataw aweweqmo God inaq an amu-gan wazim in gihol udinim osaytahaqiy. 24 Ni mataw na giwaqeq ne-naq leheq in gihol wastitaygo adanbunmo ni nenaq em bug haqiy. Ad ingiqensan urot daqayta na ago anawunninmo zay neg haqiy. Nazaq ni emidteq mataw bunmo ginad tiqem daqay,Gamuk ni nibinib emiyta na alulinhaiqta haq daqay haqiy. Ni God agomaror Moses bilamta na ago gununmuzinad ni maror na wazan a hiwoqaqta haq daqay haqiy. 25 Ari onmataw en ta asor Juda a haiqta nagangigo asor Yesus anan helmo haqiytana i kwaziqmo an amugan wazim ingimen nan eman lehan i kazaq bi-lawta haqiy. Mataw god katiyta ayontamaz emad karuw wol emiyta nain hi neqiy haw haqiy. Ad in nedhi neqad teq in karuw ginatgumanhuroran moqiyta na hi neqiymo hawhaqiy. Teq in an haresmo hureqeqinaq hi usiy haw haqiy.

26 Mataw aseseqta na nazaq Polbulonan Pol usim era mataw aweweqna giwaqim nenaq lehim in Godameb gihol abusirinan hiqiygo ak-abiyan tiqemim teq in Tempel-ib tile-hiy. Lehim in gihol God ameb dimniyhas daqayta na akamankamgineh teqgwahtiqdaqta na ago in mataw tamazemayta tigibileniy, kam 7 nazaq letihiqiyid teq in bunmo ta boleq gi-holyon tamaz tiqem daqay haqad.

Juda mataw Pol Tempel-ib waziy

Page 270: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 21:27 267 Aposel 22:227 Ari gihol abusirinan hiqiy has-

daqta akaman 7na le tihiqiynan tonsaPol Tempel-ib tilah. Lehim luwsaJuda gisenlul ta asor saw Esiya-ibosim boliyta na in nab luwad Polahol tuwaqiy. Ahol waqad in onmataw nab luwiyta na bunmo gigemwazan eraqsa in Pol tuwaziy. 28Wazadin atoranmo lileyim bilaqiy, Isrelmatawta haqiy ne boleq i gilumsihiyhaqiy. Mat kaway ka in i gigo dauhteq i gigo maror teq i gigo lotu abitanka gibayid woqgo haqad in matawuliq bunta gibilen bugaqta haqiy. Teqin daq naqmo amomo a hi emaqtahaqiy. In Grik mataw asor giwaqimgiqad Tempel-ib bolim in saw gu-nunta ka eman anumlan inaq tiqiyhaqiy. 29 Juda mataw na in tekomoPol ayow mat araq anan Trofimusuliq Efesus-ibta na inaq uliq aduganibluwsa in gibiyiyta. Nazaq iyan abebPol le Tempel agelin aduganib luwsain ahol waqad ginad emiy, Pol Efesusmat na waqim ad Tempel aduganibgwahtimta daqagya haqiy.

30 Mataw nazaq lileyeq bilaqsaJerusalem-ub on mataw bunmotiriteniy. Ad in bunmo sibim bohumab wolim in Pol wazim hureqimad asan ban a lehim teq hidmo inTempel agelin ago dan ez bunmotuqot bugiy.

Romgigomataw bab emayta asor Polwaziy

31 Ari kam nab bab mataw gigodanmebta araq ago bab mataw 1,000nenaq uliq Jerusalem-ub osiy. Ossamataw biyahta na Pol wol emnantonsa bab mat danmebta na gamukkazaq hurit. Jerusalemmataw bunmohumab wolim gamuk haresmo bi-laqad bab ayahta wazan tiqeraqaqhaqiy. 32 Nazaq iyan hidmo in babmataw gigo aseseqta in ahaqenibtana asor gigo bab mataw nenaqmogiwaqim in bunmo sibim mataw wa-gayta na gigerab tuwolehiy. Wole-han Juda in bab mat danmebta naago mataw kabemmo nenaq bolsa

gibiyad in Pol wol yaqayta na tuhu-losiy. 33 Hulosan bab mat danmebtana bolim Pol tuwaz. Wazim in ago babmataw gibilan, Sen giger waq a boleqamalib mat ka am waziy ham. Haqadin mataw nab turiyta na tisusumunnag, Ka nog? ham. In ezaq ton? ham.34 Haqsa on mataw biyahta na gigoasor gamuk araq bilaqsa asor gamukta araq bilaq yaqay. In saw garakayahmo emsa bab mat danmebta nain gamuk alulin huritgo eman haiq.Nazaq iyan in ago bab mataw gibile-nan in Pol waqim ad in gigo bitabtilehiy. 35-36 A lehsa on matawdauh biyahta na gimuzim lehad inatoranmo lileyim bilaq yaqay, Wolemid moqan haq yaqay. Haqsa babmataw na Pol wazim ad lehim bit naago kaban asenab gwahtiqsamo Judamataw na Pol wol emgo giwaz meqindiq iysa iyan bab mataw na Pol sorimad tugwalehiy.

Pol anad ezaq emad ago kabiyemyaqta na ago in Juda mataw gibilan

37 Bab mataw na Pol waqeq ad ingigo bit aduganib a lehgo haqsamoPol in gigo mat danmebta na tubu-lon, Ya gamuk araq nibilennan ham.Haqan mat na bilam, Ni Grik nanbilaqaqta ye? ham. 38Ya bilay ni Isip-ub mat ilatow gavman giqez othasadmataw tagumta 4,000 nazaq giqadsaw amatawun haiqtab lahta naqmohay ham. 39 Haqan Pol bilam, YaJuda mat araq ham. Ya uliq Tarsussaw Silisiya-ibta ham. Yaqgo uliq naabin ayahta usaqta ham. Ni ya ihu-losid ya onmataw ko gibilennan ham.40An bab mat danmebta na dimunmohaqan Pol nab kaban afaqinib turad inaben wazan eraqan on mataw giqeztihiqiyiy. Giqez hiqiyan in Hibrunanib gibilenim kazaq bilam,

221Ya imaqbaban teq ya imamanham

ne gidek emiy ham. Ya ne gigo gamukamenin emeq ihol adanin tuqway-nan ham. 2 Pol Hibru nanib gamukemsa iyanmatawnab turiyta na gidek

Page 271: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 22:3 268 Aposel 22:18sirirsa in giqez hikidik iyim tok ne-mim turiy. Tursa Pol kazaq bilam,

3 Ya Juda mat araq ham. Ya inenuliq Tarsus saw Silisiya-ibtab iqamtaham. Teq ya uliq ayahta kabmo osimayah iyta ham. Ad ya mat ananGamaliyel haqayta na ago hib suleqemta ham. Mat naqmo i gisesan gigomaror asuleqin yagta ham. Nazaqiyan ya God aqez muzgo iwaz diqmeqniyyaiq ham, muran ne emaytanazaq ham. 4 Kwaziqmo matawdante muturta kawa ya muzaiqta kain muzinsa ya gimeqin tonad afaqannegsa in moq yaqayta ham. Matawon inaqmo ya giqirqureq giqad lebit giqirquran osaytab giqemyaiqtaham. 5 Tamaz mat danmebta na teqi gigo mataw marorta na bunmo inyaqgo tuhuritayta ham. Ne susumunnegid in ya iwagamun nazaq diqne tigibilen daqay ham. Matawaseseqta naqmo in i gimaqbabanuliq Damaskus-ib osayta na gimennan mar tonim yagan ya waqim adDamaskus-ib tileh ham. Ya leheq onmataw dante muturta muzinayta nagiwazeq giqirqureq giqad Jerusalem-ub ta bolid in gigo daq na amenin faqneg daqay haqad ya lehta ham.

Pol in Yesus anan helmo hamta naananin tut

6 Ari ya Damaskus-ib lehad luwimzeq ayahtab 12 kilok nazaq ya uliqsinsin tiqiysamo saw anuwan araqayahta kaitab hikliyanim hitiqimtiqililut yag ham. 7 Sa ya ogib woqimusad mat araq aqez kazaq ibilensa yahurit ham. Sol, Sol hamnagaqgo ni yaimeqin tonaq? haqad in bilam ham.8Haqan ya amenin emim bilay, Iyahtahay ni nog? hay ham. An in ya ibilan,Ya Yesus Nasaret-ibta haqad in bilamham. Mat ni meqin tonaqta naqmohaqad in bilam ham. 9 Sa mataw yanenaq lehta na in saw anuwan naahol waqiy ham. Teq in mat aqez yaibilanta na a hi huritiy ham.

10 An ya bilay, Iyahta hay, teqya ezaq tondaiq? hay ham. An

Iyahta ibilan, Ni eraqeq Damaskus-ib leh haqad in bilam ham. Uliqnab mat araq teq kabiy ya ninmentuwastitayan usaqta na ago tinibilenbugdaq haqad in bilam ham. 11 Teqsaw anuwan ayah diqta na ya imeulumworan yanagah araq aholwaqgohaiq ham. Nazaq iyan mataw ya ne-naq lehta na in ya iben wazim iqadDamaskus-ib tilehiy ham.

12 Lehan Damaskus-ib Juda mataraq anan Ananayas haqayta nab osham. In God anadin diq emad agomaror Moses bilamta na adan muznaqmo hiqiyaqta amatin araq ham.Teq uliq nab Juda onmataw bunmo inanan bilaqay, Inmat dimunta haqaytaham. 13Mat na ya igerab bolim turadibilan, Ya imaqbab Sol ham ni nimeq-nagin hastitayan haqad in bilam ham.Haqan muran diq nawaqmo ya imetihastitayan ya mat na ahol tuwayham. 14An inbilam, I gisesan gigoGodin ni nilumim tiniwamhaqad in bilamham. Ni God-mo anad huritgo teq niMat Titnonta na ahol waqgo teq niMat na aqezab gamuk gwahtimta nahuritgo haqad in tiniwamham. 15MatTitnonta na in ni niqemid ni leheqnagah ni ahol tuwamta na teq gamukni tuhuritta na ni onmatawbunmo ti-gibilendaq haqad in bilam ham. 16Arita nagaqgo ni nab osmo osaq? haqadin bilam ham. Ni eraqeq mat nanilumsihgo lilewunad anan biy haqadin bilam ham. Anan biyad yuw huzsain ningo daqmeqinta nagan gisuholidhiqiy bugan haqad in bilam ham.

God Pol eman in on mataw en taasor Juda a haiqta nagan gigo hib lahtaawagamun

17 Abeb ya Jerusalem-ub ta bolimTempel-ib lehim God inaq gamukemad tuqos ham. Nab osad ya nagaharaq sen qwayim ahol waqayta nazaqnog ya ahol way ham. 18 Ahol waqsaIyahta ya imeb turad in kazaq ibilanham. Hidmo ni Jerusalem huloseq lehhaqad in bilam ham. Ni ya iwaga-mun uliq ayahta kab bilaqsa mataw ahi hurit daqay haqad in bilam ham.

Page 272: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 22:19 269 Aposel 23:319Haqan ya bilay, Iyahta hay haiqgamhay. Mataw kabta in yaqgo tuhuritkemiyta hay ham. Kwaziqmo ya Judagigo bit humab wolaytab leheq yaon mataw ni ninan helmo haqaytana giqirqurad ginol titayyaiqta haqadya bilay ham. 20 Teq ningo kabibiymat Stivenni nihol awagamunbilaqsamataw wol eman moqsa kam nabyaqmo in gigerab turad ya inad diqdimniyta hay ham. Mataw Stiven wolemsa ya in gigo tubusan wamuzimturta haqad ya bilay ham. 21Haqan inkazaq ya ibilan ham. Ni leh haqad inbilam ham. Ya niqemid ni on matawen ta asor Juda a haiqta nagan uliqpesantab osayta na gigo hib tilehdaqhaqad in bilam ham.

Pol abin uliq Rom-ub usaqta na agoin bab mataw gibilan

22Ari Judamatawna Pol ago gamukhuritad ossa le in bilam, Iyahta yaiqeman ya on mataw en ta asorJuda a haiqta nagan gigo hib lehtahaqan nabmo in gigem timeqniysa inatoranmo lileyim bilaqiy, Wol emidmoqan haqiy. Mat nazaqta na in ogkab kayeqmo ta hi osan haqiy. 23 Inharesmo ek tonad in gigo tubusanasor hasim haresmo hunegad in hon-hon hiksoqorim hunegan gwalyaq.24 Mataw biyahta na nazaq emsa babmat danmebta na bilaqan in agomataw Pol waqim ad in gigo bitabtilehiy. A lehan teq in ago matawna gibilenim bilam, Ne Pol woladsusumun ugeq on mataw nagaqgoamalib ek tonayta na ago ne huritkemiy ham. 25 Haqan bab mataw naPol a lehim aben am wazim sorqenantursa teq Pol in gigo mat ayahta araqnab turta na bulon, Mat abin uliqRom-ub usaqta na ne kazaq haziziriba hi emadmo tuwoltitay daqay ye?ham. Ne gigo maror nazaq bilamtaye? ham.

26 Haqan mat na Pol ago gamukhuritim in lehim bab mat danmebtana bulon, Ni nazaq hi em ham. Mat koabin Rom-ub usaqta ham. 27 An babmataw gigo danmebta na lehim Pol

tisusumun ug, Ni ya ibilen kem ham.Helmo ni nibin Rom-ub usaqta ye?ham. An Pol bilam, Eqe ham. 28 Anbab mat danmebta na bilam, Ya nawayahmohulosimya ibin Rom-ub emtaham. An ta Pol bilam, Ya haiq ham.Ya inen iqeman ya ibin Rom-ub us-aqta ham. 29 Pol nazaq haqanmo babmataw in wolad susumun ug daqaytana rabunim le pesanmo turiy. Sa ingigo mat danmebta na tirabmo. Naezaqgo in mat abin Rom-ub usaqta nasamanta sen-ib irqurta na ago iyan.

Pol Juda gigo kaunsel ginognib turadgamuk bilam

30 Ari usim eraqim tarommo babmat danmebta na in Pol naga daqindiq eman Juda mataw nan ugiytana hurit kemnan haqad in Pol hu-losan asanib gwahtim. Gwahtiqsateq in mataw tamaz emayta gigoaseseqta na teq Juda gigo kaunselayahta na amatawun bunmo gimennan eman in bo humab tuwoliy.Humabwolimossa babmat danmebtana in Pol waqim ad hitiqim emankaunsel ginognib titur.

231 Ari Pol Juda gigo kaunsel ayahta

na gimeb turad in atoranmo gibiyadkazaq gibilan, Ya imaqbaban hamya og kab osad ya God anad muzbugad osim bo muran kawa ya inanad tumuz tutaiq ham. Ya igemdimunmo diq ussa ya iholib daq araqmeqinta a hi loyinaiq ham. 2 In nazaqbilaqan tamaz mat danmebta ananAnanayas haqayta na in mataw Polagerab turiyta na gibilan, Ne atenmoswoliy ham. 3Haqanmo Pol bulon, Godteq ninmo tininoldaq ham. Ni bilaqnebitgo kadug hiran adahuran tiqiytana nog ham. Bit anamren kadugna balaw tonan hus diq iyan matawahol waqad anan bilaqay, Dimuntahaqayta nazaq nog ni ham. Ni i gigogunun itiyonim ya inolgo tibilaqaqham. Ezaq teq ni hazizir ka ago gu-nun titnoneqmo muzinad yaqgo daqtuqulum kemdaq? ham.

Page 273: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 23:4 270 Aposel 23:174 An mataw Pol agerab turiyta na

buloniy, Ni God ago tamaz mat dan-mebta na nazaq bilawunaq e? haqiy.5 An Pol bilam, Ya imaqbaban hammat ko in tamazmat danmebtana ya ahi hurit ham. Ya huritta iyeq ya nazaqa hi bulon nag ham. Na ezaqgo Godago mar bilam,Ningo mat marorta anan meqin hi bi-

laq haqad in bilam ham. KisimBek 22.28

6 Ari mataw dauh gigermo humabnab osiy. Dauh araq in Sadyusi teqaraq na in Farisi. Na ago Pol tuhu-rit. Nazaq iyan in Juda gigo kaunselayahta nab turad in lileyim bilam, Yaimaqbaban ham ya Farisi araq ham.Teq ya imaman in Farisi-mo ham. Yainad emaiq, Hel diqtaqmomatawmo-qeq teq in hodhodab tiqeraq daqaytahaqaiq ham. Ya gamuk amulik naqmowaz naqmo hiqiysa iyan muran inhazizir kab ya tiqiqemay ham.

7 Pol nazaq bilaqanmo anmug araqayahta Farisi teq Sadyusi gilikmanibtiqeram. Eraqan mataw na giholhuseran dauh gigermo tiqiyiy. 8 Naezaqgo Sadyusi ginad kazaq emayta.Mataw tumoqiyta na hodhodab a tahi eraq daqay haqayta. Teq angelohaiqgam haqayta. Teq bugaw haiqmohaqayta. Ari Farisi in nagah naganbunmo ginan helmo haqayta. 9Nazaqiyan kaunsel bunmo era haresmotiqek ton yaqay. Sa Farisi gigo asorginan mataw Moses ago gunun huritkemiyta haqay na in eraqim gamukatoranmo kazaq bilaqiy, I mat koahol waqan in gunun araq a hi itiyonhaqiy. Luweq angelo araq o bugawaraq in mat ko bulonta daqag iydaqhaqiy. 10 Haqsa bab ayah diqmo ingilikmanib tugwahtiqnan tonsa babmat danmebta na tirab, luweq dauhgiger na Pol kozaq kazaq wazeq hurequgad aliqabmo bultayid in tumoqdaqhaqad. Nazaq iyan in ago bab matawgibilenim bilam, Ne woleheq matawna ginolad gibenab Pol waqeq ne gigobitab a lehiy ham.

11 Ari kam nab taromab Iyahta boPol agerab gwahtiqim turad bulon,Ni niwaz meqniyeq tur ham. Niyaqgo gamuk kab uliq Jerusalem-ubatoranmo bilamta kazaqmo ni Rom-ub leheq yaqgo gamuk tibilaqdaqmoham.

Juda mataw asor Pol wol emgo anamugan waziy

12 Ari saw tihastitayan Juda matawasor ulilemim osad an adugan wazimbilaqiy, I didaq hi neqad yuw hiuluwuq haqiy. I nazaq gihol udinad lei Pol wol emuq haqiy. Hel diqtaqmohaqiy. Pol kayeqmo ossa i didaq a hineqad yuw a hi uluwam haqiy. Ari igigo araq gamuk ka itiyonid Mat Iyahinwol eman haqiy. 13Matawulilemiman adugan waziyta na in kabemmodiq ginulinqan 40 uriyamiyta. 14 In anadugan tuwazim teq in tamaz matawaseseqta giyogniz Juda gigo matawmarorta nenaq gigo hib lehim bilaqiy,I Mat Iyah ameb an adugan atorandiqmo wazim bilaw, Hel diqtaqmoi Pol tuwol emam hawta haqiy. IPol a hi wol emad i nagah araq diqgiteb emeq a hi neqam haw haqiy.I gamuk ka itiyonid Mat Iyah i gi-nol eman haw haqiy. 15 Nazaq iyanne teq Juda gigo kaunsel ayahta naamatawun bunmonenaq gamuk emidbab mat danmebta na amen lehanhaqiy. Lehid ne buloniy, I Pol agogamuk alulin tuhuritnan haqad nebuloniy haqiy. Ne nazaq bulonid inPol emid ne gigo hib hitiqan haqiy. Igihol asawan tuwastitay haqiy. Pol bone gigo hib a hi gwahtiqsamo i tuwolemam haqiy.

16 Ari mataw na nazaq danib ulile-meq tureq Pol bolsa in wol emgoan adugan waziyta na ago Pol awawmatta araq tuhurit. Huritim in lebab mataw gigo bitab gwahtiqim Poltubulon. 17Bulonan Pol in bab matawgigo mat ayahta araq bulonan bolanin bulon, Amun minminta ka waqeqinaq ne gigo mat danmebta na agohib hidmo a leh ham. In gamukulilemabta araq bulondaqta a bol

Page 274: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 23:18 271 Aposel 23:35ham. 18 Haqan mat na amun waqimad ago danmebta ago hib tilah. Alehim in bulon, Mat irquran osaqtaanan Pol haqay na in ya ibilenan yaamun minminta ka waqim ningo hiba bol ham. In ago gamuk ulilemabtaaraq nibilengo iyan ham.

19 An bab mat danmebta na amunaben wazim ad adek ban a lehim ingimo giger osad teq in tisusumun ug,Ni ya naga gamukin diq ibilennanbol? ham. 20 Haqan amun minmintana bilam, Juda mataw an amugantuwazim inni susumunnigid ni babeqPol emid Juda gigo kaunsel ayahta nagigo hib gehitiqdaq haqad in bilaqiyham. In katiyeq nibilen daqay, I Polago gamuk alulin hurit kemnan haqdaqay ham. 21 Teq ni in gigo gamukna hi muzin ham. Na ezaqgo in gigohib mataw asor gidauhan 40 nazaqbilaqiy, Hel diqtaqmo i yuw didaqudineq luweq i Pol tuwol emamhaqadin bilaqiy ham. I gigo araq gamukka itiyonid Mat Iyah in wol emanhaqad in bilaqiy ham. In gihol asawantuwastitayim ni eqe nemdaq naqmoin amen emad osay ham. 22 Amunna ago gamuk tihiqiyan bab mat dan-mebta na eman lehsa adek wazim bu-lon, Gamuk kawa ni ya ibilanta ka nimat araq hikidik bulon ham.

Bab mat danmebta na Pol eman gav-man amebta Feliks ago hib lah

23 Ari bab mat danmebta na inmataw bab emayta gigo aseseqtagiger gililewunan bolan in gibilan, Neleheq bab mataw 200 nazaq giwaqadne mataw hos-ib luwayta 70 nazaq gi-waqiymo ham. Teq mataw em waza-yta 200 nazaq ne giwaq toniymo ham.Giwaqeq ne uliq Sisariya-ib lehgo gi-hol wastitayeq osiy ham. Oseq teqtaromab 9 kilok nazaq ne tileh daqayham. 24 Teq ne Pol ayon hos araqin amalib oseq lehdaqta na ne waqeqinaq lehiy ham. Ad ne mat naanononmo wamuzeq gavman amebtaFeliks ago hib a lehiy ham. 25 Haqadin mataw na gibilenim hulosad insansandek araq kazaq mar ton.

26 Yaqmo Klodiyus Lisiyas ham.Ya gamuk ka mar tonan gavmanamebta mat ayah Feliks ningo hiblehaq ham. Zeq dimunham. 27 Judamataw mat ka wazim tuwol emnantonsa yaqgo mataw nenaq lehimgibenab waw ham. Mat ka abinRom-ub usaqta na ago ya hurittaiyim ya ulumsih ham.

28 Teq ya gamuk alulin in ugiytana hurit kemnan haqad ya waqimad Juda gigo kaunsel ayahta nagigo hib hitiy ham. 29 Hitiqim yain gigo gamuk huritim teq inadtiqem ham. In gimo gigo maroragamukan naqmo amalib in matka nan ugayta ham. Mat ka daqaraq meqinta i wol emamta o iirquramta na haiq ham.

30 Teq Juda mataw asor ulilemiman adugan wazim in mat ka wolemgo bilaqiyta na ago ya huritimhidmo ya mat ka ningo hib emanlehaq ham. Ad ya mataw nanugayta na tigibilen ham. Mat kaezaq tonan in nan ugayta na ingimo leheq ni ninognib bilaqsa nihuritdaq haqad ya gibilen ham.Nawaqmo ham.31 An teq mataw bab emayta na

in gigo danmebta na aqez muzinimtaromab in Pol waqim ad uliqAntipatris-ib tilehiy. 32 A lehim sawtihastitayan teq bab mataw gisenabboliyta na bunmo muleqim in gigobitab ta lehiy. Lehsa mataw hos-ibluwayta naqmo in Pol waqim ad uliqSisariya-ib tilehiy. 33 In le Sisariya-ibtugwahtiqim in sansandekna gavmangigo amebta na ugad teq in Pol abolim anognib eman titur. 34 Tursagavman amebta na sansandekibgamuk bunmo ahol tuwaq bugim teqin Pol tisusumun ug, Ni saw edobta?ham. An Pol bilam, Ya saw Silisiya-ibta ham. 35 Haqan gavman amebtana bilam, Ari ham mataw ni nimalibnan emayta na in bo gwahtiqid nabteq ya ningo hazizir tuhuritdaiq ham.Haqad in bilam, Gavman gigo bitHerot wazan eramta nab ne Pol emid

Page 275: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 24:1 272 Aposel 24:17osan ham.

24Juda gigomatawaseseqta na Pol haz-

izirib nan ugiy1 Abeb kam abaynagin le tihiqiyan

tamaz mat danmebta Ananayas inJuda gigo mataw marorta asor teqJuda mat araq Rom gigo maror hu-rit kamta anan Tertulus haqayta nagiwaqim nenaq uliq Sisariya-ib tihi-tiqiy. Hitiqim in gamuk Pol haziziribuggo boliyta na gavman amebtana bulonsa in tuhurit. 2 Huritim inPol lilewunan bolan Tertulus eraqimPol amalib nan tiqemyaq. Ad inbilam, Mat ayah Feliks ham, ni i Judaon mataw gilumsihsa i wastitayimmoafaqan haiqmo osauqta ham. An wolnagah na haiq ham. Ningo ninaddimunta na amalib ni nagah kwaz-iqmo i gimeqin tonyaqta na wasti-tayan i gigo os tidimniy ham. 3 Ogsaw bunmo ningo kabiy daq bunmodimun diq iysa i ahol waqad i gigemdimdikan iysa esey diq nigauq ham.

4 Luweq ya gamuk sisaqmo hureqsani nituw tihiqiydaq ham. Nazaq iyanya tisusumun nigaiq ham. Ni nigemdimunta igad i gigo gamuk asimqantaka i bilaqsa ni hurit ham. 5 I mat kaahol waqan in daq meqinta kabemmoemaqta ham. Uliq bunmo Juda osaytanab in an mug teq an wol ayahmoeman Juda gilikmanib gwahtiqaqtaham. Teq in mataw lotu katiytaemayta ginan Nazarin* haqayta nagigo mat amebta araq ham. 6-8 Teqnaqmo amomo a haiq ham. Mat kaTempel ago gunun araq ayahta baytuwaqnan diq ton ham. In nazaqemnan tonsa i tuwaz ham. An muranninmo nagah ka bunmo ago ni mat kasusumunugeq teq i hazizirib emauqtaka alulin ni inmo aqezab tuhuritdaqham. 9Haqan Juda mataw nab osiytana in Tertulus ulumsihnan haqad eraPol amalib nan emad bilaq yaqay,

Gamuk Tertulus bilamta na bunmo inheltaqmo haq yaqay.

Pol in Feliks gamuk bulon10 Ari gavman amebta na Pol ahol

waqad afaqin ugan in eraqim Judamataw na gigo gamuk amenin emimtibilam, Mat ayah ham ulig kabemmoni Juda on mataw gigo megistretiyim tuqos ham. Nazaq iyan yainad dimniysa mataw ko gigo gamukamenin emad ihol adanin tuqwaynanham. 11-12 Ilatow kam 12 nagzaqya Jerusalem-ub lotu emnan tilehham. Lehim Tempel-ib teq bit humabwolayta nagab teq uliq aduganibya mat araq inaq an mugsa in ahikidik ibiyiy ham. Ad ya on matawgigem wazan eraqsa in bab emiyta nahaiqmo ham. Ni mataw ko susumunnegid teq gamuk kawa ya bilaqaiqtaka in gimo teq tinibilen daqay ham.13 Gamuk nawa in amalib ya iwaqimhazizirib iqemayta na in alulin haiqham. Mataw ko gamuk araq alulinhelta ni ninad em hasdaqta na emid ahi gwahtiqdaq ham.

14 Ari in gamuk helta amulikmoya inan bilaqiyta na in kazaq ham.Helmo ya dante muturta in ananlotu katiyta haqayta na ya muza-iqta ham. Ya dante na muzadya i gisesan gigo God ayon kabiyemaiqta ham. Ad God ago marorMoses bilamta na teq God ago nan-tut gamuk mar toniyta na agamukanbunmo ya anan helmo haqaiqta ham.15 Ad God in mataw dimdimuntateq meqmeqinta nenaqmo giwazidhodhodab eraq daqayta na ya ananhelmo diq haqad amen emaiqta ham.Mataw nan yagayta ko in nazaqmogamuk nawa ya bilayta na bunmoanan helmo haqad in waz naqmohiqiyaytamo ham. 16 Nazaq iyan Godameb teq on mataw gimeb ya igemdimunmo iysa iholib daq araq ananinwaqdaiqta na ya a hi loyinaiq ham.

17Ari ya uliq-uliqgo luwsa ulig asorle tihiqiy ham. Hiqiyan abeb ya

* 24:5: Gamuk Nazarin ka alulin in kazaq. On mataw na in Yesus muzad inaq luw yaqayta iyan in Yesusago uliq Nasaret abinib ginan nazaq biy yaqayta.

Page 276: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 24:18 273 Aposel 25:7muleqim Jerusalem-ub ta leh ham.Yaqgo dauh asor ginaghan haiqta na-gan gimen mani a bolta na ya ne-gad teq ya God ayon tamaz emnanhaqad ya lehta ham. 18 Ya nazaqemad luwim teq ya Tempel-ib lehnanhaqad God ameb ya ihol abusirinanhiqiygo akabiyan tiqem ham. Emimya ihol God ameb tidimniyan teq yaTempel agelin aduganib gwahtiqimluwsa in ya ibiyiy ham. Kam nab yamataw biyahta nenaq a hi luwad yasaw garak araq a hi em ham. 19 TeqJuda mataw asor saw Esiya-ibta inosiy ham. Mataw na gigo gamukagussun in boleq kab ni ninognibmonan yag nagiy ham. 20 Haiq iyan arimataw kowa turayta ko in gimo teqbilaqiy ham. Ya Juda gigo kaunselayahta na gimeb tursa in naga daqinmeqinta ya iholib ahol waqiyta na ingimo bilaqsa ni hurit ham. 21 Nabagya in gigo kaunsel gimeb turad lileyimbilay, Mataw moqeq teq in hodhodabtiqeraq daqay hayta naqmo ago mu-ran in hazizir kab ya imalib nantiqemay-ya ham.

22 Ari Feliks in Krais ago dante mu-turta na ago tuhurit kamta. Nazaqiyan in Juda mataw na gibilan, Ne yaimen asitmo ta emiysa ham. Abeb babmat danmebta Lisiyas hitiqid teq yanenaq afaqan ka tuwastitayam ham.23 Ad in mataw bab emayta gigo matayahta araq nab turta na bulon, Ni Pola leheq bit giqirquran osaytab emidosan ham. Teq ni hi irqur ham. Insamanmo ossa ayogniz nagah a bougsa ni hi gimuz ham.

Feliks Pol hulosan in ulig gigerirquran os

24 Ari kam asor le tihiqiyan Feliksawe Drusila inaq tuboliy. Aw na inJuda awta araq. Teq in giger bolimFeliks in Pol lilewunan bolan in agogamuk asor huritad osiy. Ossa Polin Krais Yesus anan helmo haq agoadan tigibilenyaq. 25 Ad in God amebdaq titnonta em ago adan teq giholwamuz ago adan teq abeb God on

mataw bunmo hazizirib giqemdaqtana ago agamukan gibilensa in tuhuri-tiymo. Huritad Feliks tirabyaq. Rabadin bilam, Dimunmo tiqiy ham. Ni lehham. Abeb ya kam inaq iyeq teq yaa ta nililewundaiq ham. 26 Teq Feliksanad araq ustamo. In anad emyaq, Polmani araq yagid teq ya hulosid lehdaqhaqyaq. Nazaq iyan sirisirimo in Polbulonid bolid in inaq gamuk emyaqta.

27 Teq haiq. Ulig giger le tihiqiyanPorsiyus Festus bolim Feliks ago bantuwam. Waqan Feliks uliq na hulosimlehad in Juda mataw ginad dimniyanhaqad Pol hulosan bit giqirquran os-aytab nab tuqos tut.

25Pol bilam, Sisa-mo yaqgo hazizir hu-

ritdaq ham1 Ari Festus bolim saw Judiya-ib

Rom gigo gavman amebta tiqiyim inkam ezeqman nazaq osim teq in uliqSisariya hulosim Jerusalem-ub tug-walah. 2-3 Gwalehan mataw tamazemayta gigo aseseqta na teq Juda gigomataw marorta asor bolim Pol agile-hunan Festus tubulon yaqay. Bulonadin Festus kat ugim abe yahad bilaqyaqay, Ni i gilumsiheq mat na ayonnantut em lehid in kab Jerusalem-ubboleq hazizirib turan haq yaqay. Nain danib ulilemeq oseq Pol tuwol em-nan haqad in Festus nazaq buloniyta.4 In nazaq haqan Festus amenin emimbilam, Pol Sisariya-ib irquran osaqham. Teq ya Sisariya-ib lehdaiqtaakamun sinsin tiqiyaq ham. 5 Nazaqiyan ne gigo mataw aseseqta na bolidya nenaq tuwoleham ham. Woleheqmat na aholib daqmeqinta usid teq inhazizirib tiqem daqay ham.

6Haqad Festus in nenaq kam 8 o 10nazaq nab a ta osim teq in Sisariya-ibtuwolah. Wolehim kam ta araq nabtarommo in ago ban in mataw gigogamuk huritad ulum kemaqta nab intuqos wom. Os woqim osad in Polwaq a bolgo bilam. 7 An Pol tubolanari Juda mataw Jerusalem hulosim

Page 277: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 25:8 274 Aposel 25:23gewoqiyta na in Pol agerab diq tu-rad gamuk afaqanmeqin diqta amalibtiqem yaqay. Ta teq in gigo gamukna alulin haiq iyyaq. 8 Sa Pol inmoahol adanin qwayim tibilam, Ya daqaraq meqinta a hi em ham. Ya Judagigo maror aduganib gunun araq ahi itiyonta teq ya Tempel a hi meqintonmo ham. Ad ya Sisa aqez a hiothasmo ham.

9 Haqan Festus in Juda matawaseseqta na gilumsihid in ginaddimniy daqay haqad in Pol tubulon,Ni Jerusalem-ub gwalehid ya ningohazizir huritgo ni ninad bilaqaq e?ham. 10 Haqan Pol bilam, Ya ningohazizir em abanab kab turad ya Sisa-mo agomaror ahaqenib turaiqta ham.Na in dimunmo ham. Gavman teqyaqgo hazizir huritad ulum kemdaqtaham. Ya Juda gigo hib daq araqmeqinta a hi em ham. Na ni tuhuritkam ham. 11 Ari gavman anadib yadaq araq meqinta moqdaiqta emsunna dimunmo ham. Ya tumoqdaiqham. Teq Juda mataw ko gigo gamukya imalib emayta ko in alulin haiqgamiyan ni ya iwaqeq in gibenab a hikidikiqemdaq ham. Ya Sisa-mo ago hiblehnan ham. Sisa-mo yaqgo hazizirka huritdaq haqaiq ham. 12 Pol nazaqhaqan Festus in ago mataw ginadawaz meqinta ugayta na nenaq anbulonim an amugan tuwazim teq inPol bulon, Ari ham ni Sisa ago hiblehnan bilaqan ya niqemid ni Sisa-moago hib tilehdaq ham.

King Agripa Pol ago gamuk asor hu-ritnan bilam

13 Ari kam asor le tihiqiyan kingAgripa ahiy Bernaisi inaq in Festuswazineq abenwaznan haqad Sisariya-ib tuboliy. 14 Bolim in giger Sisariya-ib kam kabemmo tuqosiy. Ossa kamaraqab Festus in king Agripa Polanan tubulon. Bulonim in bilam,Kwaziqmo Feliks mat araq wazimbit giqirquran osayta kab eman ostaham. Ossa Feliks tilehad in mat nahulosan in nab tuqos tutaq ham. 15 Saya Jerusalem-ubossa Juda gigomatawmarorta na teq mataw tamaz emayta

gigo aseseqta na nenaq in yaqgo hibbolim mat na awagamun ibileniytaham. Ad ya mat na ayon bilaqid inmoqan haqad in susumun yagiy ham.16Teq ya in gigo gamuk amenin emimkazaq gibilen ham. I Rom gigo daqnazaq a hi usaqta hay ham. I mataraq afaqan samanta a hi ugauqtahay ham. Mat nan ugayta na in agobab nenaq hazizirib turad an anobunahol waqad teq mat na in ago babgigo gamuk amenin emaqta hay ham.Eman teq i in ago daq ulum kemimamenin ugauqta hay ham. Nazaqiyan ya ne ginad muzad mat na ayonbilaqid in a hi wol em daqay hay ham.

17 Ya nazaq gibilenan Juda matawna kabmo tigewoqiy ham. Gewoqimhumab tuwolim ossa ya agudan a hiem ham. Usim era tarommo ya lehazizir emayta abanab os woqim osadteq ya mat na waq a bolgo bilay ham.18 An mat na bolan in ababun eraqimturad nan kabemmo amalib emiyham. Ya inad emyaiq, Mat na daqaraq meqin diq amta daqag haqyaiqham. Teq haiq ham. Juda mataw nain mat na aholib daq araq meqintaanan a hi bilaqiy ham. 19 Naqmo ingigo lotu ago in bilaqad teq in mataraq tumomta anan Yesus haqayta naanan an mug yaqay ham. Pol matna anan bilaqaq, In kayeqmo osaqhaqaqta ham. 20 Sa ya in gigo gamukwastitaygo inadnad eman haiq ya Polsusumun ugim bilay, Ni Jerusalem-ub gwaleheq hazizirib turnan ninadbilaqaq e? hay ham. 21 An Pol bilam,Ya bit giqirquran osayta kab osad yaSisa-mo amen emdaiq haqad in bilamham. Sisa teq ya iholib afaqan katuwastitaydaq haqad in bilam ham.Nazaq iyan ya bilay, In bit giqirquranosayta nab ossa le ya emid Sisa agohiblehgo akaman gwahtiqan hay ham.22 An Agripa in Festus bulon, Ya in-aqmo mat na ago gamuk asor hu-rit nagta ham. Haqan Festus bilam,Babeq teq ni tuhuritdaq ham.

23 Nazaq iyan in usim eraqimtarommo Agripa ahiy Bernaisi inaq

Page 278: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 25:24 275 Aposel 26:11in gigo balaw dimdimunta wazim teqin bo bit adugan hazizir emayta nabtugwahtiqiy. Teq bab mataw gigogifaqin danmebta na asor teq uliqna ago mataw marorta na inaqmoin humab nab tuboliymo. BolanFestus bilaqan in Pol waqim a boliy.24 A bolan Festus in king Agripabulon, King Agripa ham teq nematawaseseqta bunmo ham ne mat ka aholwaqiy ham. Uliq Jerusalem-ub tequliq kabmo Juda mataw bunmo inyaqgo hib bolimmat ka anan ibilenimbilaqiy, Ni wol emid moqan haqiyham. In kayeqmo ta hi osan haqiyham. 25Teq inmoqdaqta ago daq araqalulin meqinta ya ahol a hi way ham.An inmo Sisa ago hib lehnan bilaqanya inad emaiq, Ya Sisa ago hib emidtilehdaq haqaiq ham. 26 Teq nagahamulikmo ago hib ya ulum hamaiqham. Ya naga gamukin mar toneqmat ka inaq emid Ayahta Sisa ago hiblehdaqta na ya inad a hi em hasaiqham. Nazaq iyan King Agripa hamya mat ka ninmo ningo hib teq nebunmo gigo hib a bol ham. I ingogamuk ulum muzeq alulib emeq teqya naga gamukin mar tondaiqta nainad em hasdaiq haqad ham. 27 Naezaqgo ham ya mat irquriyta araqem lehsa ago naga daqin in emanhazizirib emiyta na agamukan araqya mar toneq emid inaq a hi lehdaqtana ya loyinan in dimun a haiq ham.

26Pol king Agripa anognib turad

gamuk bilam1 An Agripa in Pol bulon, Ari ham.

I ban tinigauq ham. Ni ningo nanbilaq ham. Haqan Pol aben wazaneraqan in ago bab gigo gamuk ameninemim bilam, 2 King Agripa ham mu-ran yaqgo dante dimun diqta inaqtiqiyim ya Juda mataw gamuk yagiytana amenin ni ninognib bilaqnan inadtidimniyaq ham. 3 Na ezaqgo i Judagigo maror teq i gigo gunun amo amoi anan an mugauqta nagan ni tuhuritkamta ham. Nazaq iyan ya tisusumun

nigaiq ham. Ni yaqgo gamuk huri-tad ni hidmo nituw hi hiqiyan haqaiqham.

4 Kwaziqmo yaqmo igo uliqab teqJerusalem-ub ya amun luw osad ayahtiqiy bugta ham. Kam nab ya ezaqluw osyaiqta na Juda mataw bunmoin yaqgo tuhurit kemiyta ham. 5 Teqya kam sisaqmo Farisi gigo daq awazmeqin diqta nagan muz bugta na agoin tuhuritiymo ham. In ya iwagamunkawa ya ni nibilenaiqta ka in ni ni-bilennan haqeq in ya inan kazaq diqni tinibilen nagiyta ham.

6 Teq muran kawa in ya haziziribtiqiqemay ham. Kwaziqmo God i gis-esan gilumsiheq ta giwaqnan haqadhel diqmo gibilanta ham. An yaGod aqez na anan helmo haqad amenemaiqta naqmo ago in ya haziziribiqemay ham. 7 Ta teq Juda on matawbun diqmo God aqez nawa na ananhelmohaqad in amen emad osaytamoham. Nazaq iyan zeqab taromab in-aqmo in ginad awaz meqin amalibGod ayon kabiy emayta ham. KingAgripa ham God teq i gilumsiheq tagiwaqdaqta na ya anan helmo haqadamenemaiqta naqmoago Judamatawko ya igilehunan bilaqad imalib nantiqemay ham. 8 Nagaqgo ne bunmoginad emay, God mataw tumoqiytagiwazid hodhodab eraq daqayta na ingamuk helta a haiq haqay? ham.

9 Ari ya Farisi gigo daq muz bugadya Yesus Nasaret-ibta na abin huritiminad kazaq em ham. Ya mat na abinbayid woq hasdaq hay ham. Haqadya in ago on mataw na geg negaddaq kabemmo giholib emyaiqta ham.10 Ad ya uliq Jerusalem-ub nazaqmoemad ya mataw tamaz emayta gigoaseseqta na gigo hib zaway tuwaqimteq ya God ago on mataw tawontana kuluwmo giwazeq bit giqirquranosaytab tigiqemyaiq ham. Sa matawGod ago on mataw na ginol em-nan bilaqsa ya asor bilaqyaiqtamoham. 11 Ya mataw na santitiy neg-nan haqad ime kabemmo bit humabwolayta bunmo luwad ginagunyaiqta

Page 279: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 26:12 276 Aposel 26:23ham. Ginagunim gibiyad ya in gibeyahsa in gigo Iyahta na abin bilawunyaqayta ham. Ad ya in ginan igemayahmo meqniysa ya gimuzad gime-qin tonad luwad uliq pesantab in-aqmo tilehyaiqta ham.

Pol Krais anan helmo hamta awaga-mun

12Ya nazaq emad luwsa kamaraqabmataw tamaz emayta gigo aseseqtana in zaway yagan ya in gibinibuliq Damaskus-ib kabiy in yagiytana emnan tileh ham. 13 Lehsa zeqgabolim liqabmo tiqiysa ya daniblehad luw ham. King Agripa ham heldiqmo ya nibilenaiq ham. Ya lehadluwsamo Heven-ib saw anuwan araqgehitiqim ya iyogniz nenaq gililutigim atoranmo oysa ya ahol wayham. Anuwan na in zeq uriyamimoy naqmo hiqiyyaq ham. 14 Oysa ibunmo ogib woqim tuqus ham. Samat araq aqez Hibru nanib kazaqibilensa ya hurit ham. Sol, Sol hamnagaqgo ni ya imeqin tonaq? haqadin bilam ham. Ni ay ame inaqta nanisenab bay ronad ni ninmo niholsantitiy ugaqta haqad in bilam ham.15An ya bilay, Iyahta hay ni nog? hayham. An Iyahta bilam, YaYesus haqadin bilam ham. Mat ni meqin tonaqtana yaqmo haqad in bilam ham. 16Teqni eraqeq tur haqad in bilam ham.Ya ni nitowun eman ni yaqgo kabibiymat tiqiy haqad in bilam ham. Nazaqiyannagahni yaqgohib ahol tuwamtaka teq nagah ya abeb teq niqisi-hundaiqta na agamukan ni tibilaqdaqhaqad in bilam ham. Ya niqemid nikabiy nazaq emdaq haqad ya ni nig-erab kawa tugwahtiy haqad in bilamham. 17Teqyanilumsihsa Judamatawa hi nimeqin ton daqay ham. Adnazaqmo ya niqemid ni on mataw enta asor Juda a haiqta nagan gigo hiblehid ya nilumsihsa in a hi nimeqinton daqaymo haqad in bilam ham.18 Ni mataw na gigo hib leheq gimeemid tihastitaydaq haqad in bilamham. Gime hastitaysa in romriq gilehugad saw anuwanib gwahtiqeq tuqos

daqay haqad in bilam ham. Ad inSatan ago maror hulosad in God agomaror aduganib bo tugwahtiq daqayhaqad in bilam ham. Sa ya in gigo daqmeqinta tigiwalemdaiqmo haqad inbilam ham. Giwalemad ya in giqemidin yaqgo on mataw ya inan helmohaqan ya iholyon tigiwayta na gimu-ganib tugwahtiq daqaymo haqad inbilam ham.

Pol in God ago kabiy amta na awaga-mun king Agripa bulon

19 Nazaq iyan King Agripa hamya nagah sen qwayim ahol waqaytanazaq nogta ya ahol tuwaqim ya matHeven-ib osim ibilanta na aqez a hiothas ham. 20Haiq ham. Iturimmo yauliq Damaskus-ib lehim mataw nabtana gamuk gibilen ham. Gibilenimabeb teq ya on mataw Jerusalem-ubta na gibilenmo ham. Na abebya saw Judiya ago uliq saw bunmoon mataw gibilenad teq ya lehim onmataw en ta asor Juda a haiqta nagantigibilenyaiqmo ham. Gibilenad yagamuk kazaq bilaqyaiq ham. Ne ginadbuliyeq gigo daq meqinta gileh ugadGod ago hib boliy haqyaiq ham. Bo-lad ne gigem tubuliyiyta nazaqmo negigo daq buliyid dimniyanmohaqyaiqham. 21 Ya kabiy nazaq emyaiqtanaqmo ago Juda mataw Tempel-ib yaiwazim inol emnan toniy ham. 22 Teqhaiq ham. Kwaziq iyim bo murankawa God ilumsihsa ya tuqos tutaiqham. Osad ya mataw gibin inaqta teqmataw gibin haiqta inaqmo gamukamulikmo gibilenaiqta ham. Kwaz-iqmo God ago nantut teq Moses innagah abeb teq gwahtiqdaqta aga-mukan bilaqiyta naqmo amomo yagibilenad ya gamuk araq diq a hi ne-gaiqta ham. 23 Nantut nagan kazaqbilaqiy ham. Krais boleq santitiy ti-sordaq haqiy ham. Santitiy soreqmo-qeq teq in mat ameb diqta hodhodabta eraqdaq haqiy ham. Eraqeq in Godago gamuk dimunta Juda on matawteq on mataw en ta asor Juda a haiqtanagan inaqmo gibilensa gamuk na in

Page 280: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 26:24 277 Aposel 27:8ginadib bilaqne saw anuwan oy nogiysa in huriteq ginad em has daqayhaqad in bilaqiy ham.

Pol in king Agripa bulon, Ni Kraisanan helmo haq ham

24 Pol nazaq ahol adanin qwayimbilaqsa Festus huritad osimmo in ded-ibmo bilam, Pol ham ni ninad agadantiqiy ham. Ni suleq ayahmo amtanaqmo niqeman ni nimaqbel agadantiqiyaq ham. 25 An Pol bilam, Matayah Festus ham. Ya agadan a hiiyaiq ham. Haiq ham. Ya inad emhasad gamuk heltaqmo bilaqaiq ham.26King Agripa nawa huritad osaqta nain nagah kawa ya anan bilaqaiqta kaago in tuhurit bugta ham. Nazaq iyanya bilaqnan a hi rabaiq ham. Ya inademaiq ham, King Agripa in nagah kabunmo ahol tuwamta haqaiq ham. Naezaqgo ham nagah ka ulilemim a higwahtimta ham. 27 King Agripa hamni God ago nantut gigo gamuk ananhelmo haqaq e? ham. Ya inad emaiq,Ni helmo haqaqta haqaiq ham.

28 Haqan Agripa in Pol bulon, Niezaq? ham. Kam asimqan diq kabmoni ya iqemid ya Krais ago mat araqgwahtiqdaiq e? ham. 29 Haqan Polbilam, Kam siqim o kam sisaq na agoya a hi bilaqdaiq ham. Nagah amu-likmo ago ya God bulonaiqta na inkazaq ham. Ni teq on mataw muranya iqez huritad osayta na nenaq nebunmo ya nogmo iyeq osiy haqaiqham. Teq in sen-ib ya iqirquriytakazaq in ne hi giqirquriy haqaiq ham.

30 Pol nazaq bilaqan King Agripatiqeram. Eraqsa gavman amebtaFestus teq Bernaisi teq mataw kinginaq osiyta na bunmo eraqiymo.31 Eraqim le asanib tugwahtiqim teqin gimo an bulonim bilaqiy, Mat kodaq araq meqinta irqur daqayta o wolemid moqdaqta a hi amta haq yaqay.32 Haqsa Agripa in Festus bulon, Matko Sisa ago hib lehnan a hi bilaqid ihulosid samanmo leh nagta ham.

Pol uliq Rom-ub lah

27Mataw in Pol Rom-ub lehgo haqad

muyib emiy1 Ari gavman aseseqta na in i

giqemid i muy araq waqeq uliq Romkantri Italiy-ibtab lehgo tibilaqiy.Bilaqim teq in Pol teq matawgiqirquriyta ta asor giwaqim matawbab emayta gidauhan 100 nazaqgigo ayahta anan Juliyus haqaytana abenab tigiqemiy. Juliyus agobab mataw nenaq gigo dauh ananSebastes* haqayta. 2 Ari i uliqAdramitiyum gigo muy araq sawEsiya ago lan ez ban uliq asoriblehnan haqad usta nab i tugwal.Gwalim i saw na hulosim muyib tileh.Lehad Aristarkus uliq TesalonaikasawMasedoniya-ibta na i inaq lehmo.3Lehad luwim tarommo i uliq Saidon-ib tugwahtiw. Gwahtiqim Juliyusagem dimunta Pol ugad hulosanlehim ayogniz gibiyad gigo hib didaqnagah asor tuwam. 4An abeb i muyibta gwalim uliq Saidon hulosim tileh.Lehsa tim igisor hasyaq. Nazaq iyan i nudSaiprus agilehun ban lan agerablehyauq. 5 Lehad i saw giger Silisiyateq Pamfiliya gigo saw ban kamisurotim lehad luwim i uliq Maira sawLisiya-ibtab tuwow.

6 Woqan uliq nab bab mataw gigoayahta na in uliq Aleksandriya gigomuy araq Italiy-ib lehnan tonsa aholtuwam. Ahol waqad in i giwaqimgiqad muy nab tilah. 7 Lehim gwalimlehsa muy kiskismo kam asor kamis-meb sibad tuqusyaq. Na ezaqgo timeraqad i ginobun ban bolyaqta na agoiyan. Sa muy ago kabibiy matawin muyib giholtuw bulad gihol bibiy-owunsa i le uliq Nidus agerab tug-wahtiw. Gwahtiqan nab tim i tigi-wasih. Giwasihan i nazaq ta lehgohiqiyim i nud Krit agilehun ban tileh,uliq Salmone ager ban. 8 I giholbibiyowunim lehim Krit ago lan ezmuzim lehad luwim uliq anan Lan

* 27:1: Nan Sebastes ka alulin in ‘Sisa-mo ago bab matawta’ haqayta.

Page 281: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 27:9 278 Aposel 27:27Ez Dimunta haqayta nab i tugwahtiw.Uliq na in uliq Lasea agerab usaqta.

9 Ari i uliq nab bolad luwsa kamkabemmo tihiqiy. Teq Juda gigo lotuakaman ayahta in didaq udinayta naakamun i teko tuhulosmo. Nazaqiyan kamisib tim akamun gwahtiqsakamis meqin diq iysa iyan Pol er-aqim tibilam, 10 Mataw ham muran ileheq teq i afaqan araq ayahta anobuntuqwayam ham. Ya inad emaiq hamnagah kagan kabemmo timeqniy has-daq haqaiq ham. I gigo es teq muy kainaqmo timeqniydaq ham. Meqniysamuy ka amatawun kabemmo tumoqdaqaymo ham. 11Haqan teq haiq. Babmataw gigo ayahta na in Pol ago nana hi huritad in mat muy wamuzaqtana ayow muy anamren inaq giqez tu-muz. 12 Teq muy tim akamnib lan eznab usdaqta in saw dimun a haiqmo.Nazaq iyan muyib mataw kabemmobilaqiy, I uliq ka huloseq uliq Finiks-ib leh waquq haqiy. I leheq uliq nabossa teq tim akamun hiqiydaq haqiy.Na ezaqgo uliq Finiks na in nud Kritago lan ezab kamis abeqil amta nudabe ban zeq wolehaqta ban usaqta naago iyan in nazaq bilaqiy.

Tim eraqad kamis eman ayahmoeram

13 Abeb tim araq Ray nogta namidemqanmo eraqsa in ahol waqadginad emiy, I dimunmo tisibam haqiy.Haqad in anka hureqan gwalan in Kritago kamis adek diq muzim tilehiy.14Teq haiq. In asitmo leh nog iyanmotim atoranta tiqeram. Tim araq Ta-leo nogta naqmo in nud Krit ban er-aqim bolyaq. 15 Bolad in muy othassamuy leh yo hiqiyyaq. Nazaq iyani muy ahol buliyan tim i giqothassai tim anad muzim lehmo tilehyauq.16 Lehad i nud araq amikta ananKauda haqayta agilehun ban lehyauq.Lehsa tim asit tihiqiy nog iysa i gi-holtuw bulim muy ago dingi hureqanmuy agerab bol. 17 Bolan in dingihureqanmuyib tugwalan teq in warigawaz meqinta waqim muy ahulibhurorim am waz naqmo hiqiyiy. In

tirab yaqay. Luweq in leheq kantriAfrika gigo kamisib sarte anan Sir-tis haqayta nab ror daqay haqad.Nazaq iyan in muy abe ban anka araqhunegan woqan in kamis amalib timgiqothassa tileh yaqay. 18 Lehsa timayow kamis inaq atoranmo i gilumhishassa tarom tiqiy. Tarom iyimsaw tihastitayan tim a hi hiqiysa iyanmataw es nagah muyib giqusta nakamismeb tuhuneg yaqay. 19 Ad kamezeqmanta nab in gimo gibenab muyago rigen asor hunegan kamismebtuwommo. 20Kam kabemmo i zeq tequlig ahol a hi waqyauq. Sa tim ayahtana kam bunmo i giqothassa i ginamurasit a hi emyauq. Haiqgam. Kambunmo tim i gilum hishasyaq. Nazaqiysa iyan kiskismo i ginad araq gimaq-belab tugwahtiqyaq. Kamis i gineqid iwastitayeq saw araq dimuntab le a higwahtiqamta haqyauq.

21 Teq muyib matawta na kamkabemmo didaq a hi neqimmo osanPol in gilikmanib eraqim tibilam,Mataw ham teko ne yaqgo gamukhuritta iyid i nud Krit a hi hulosadnab useq i afaqan kazaq ahol a hiwaq nag ham. Ad i gigo es nagahbunmo a hi huneg nagmo ham. 22Arimuran ya ne kazaq diq tigibilendaiqham. Ne giwaz meqniyiy ham. I gilik-manibmat araq diq a himoqdaq ham.Muymo teq timeqniydaqham. 23-24YaGod ago matta iyim ya in ago kabiyemaiqta ham. Inmo ago angelo araqirimo taromab ya igerab gwahtiqimturad kazaq ibilan ham. Pol ham nihi rab haqad in bilam ham. Ni leheqSisa anognib titurdaq haqad in bilamham. Ad ni hurit ham. Mataw bunmoni nenaq muyib osayta na ham Godtinigan kamis gineqid a hi moq daqayhaqad in ya ibilan ham. 25Nazaq iyanmataw ham ne zaway iyeq osiy ham.Ya God anan helmo haqaiq ham. In yaibilanta nazaqmo in tiqemdaq ham.26Teqmuyka leheqnud araqab sartebtirordaq ham.

27 Ari i sibad luwsa kam 14 nazaqtihiqiy. Hiqiyan i kamis anan

Page 282: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 27:28 279 Aposel 28:4Meditereniyan haqayta nab sibimlehad tarom alihanibmuy ago kabibiymataw ginad emiy, Muy lan ez araqsinsin tuqugaqya haqiy. 28 Haqad inkamismeb tow waqnan am hunegantuwom. Woqan in ahol waqan 40mita nazaq iy. An i asitmo ta lehnog iyim in tow a ta waqan tow bilam30 mita ham. 29 An in tirab yaqay,luweq i leh tuteq sarteb tuqulumworam haqad. Nazaq iyan in muyabe ban anka aweweqmo hunegankamismeb wom. Woqan mataw nazeq amen emad in God bulonim bilaqyaqay, Saw emid hidmo hastitayanhaq yaqay. 30 Sa muy ago kabibiymataw na in muy huloseq tukgodan tinagun yaqay. Nazaq iyan indingi aqamun hasan dingi kamismebtihitim. Hitiqan in katiyim bilaqiy, Idingi-ib leheq muy anobun ban ankaasor hunegnan haqiy. 31 Haqsa Polin bab mataw gigo ayahta na ago babmataw nenaq gibilan, Mataw ko muykab a hi osid ne bunmo kamis gineqidtumoq daqay ham. 32 Haqanmo babmataw hidmo le dingi aqamun urotankamis sorim ad tilah.

33 Ari zeq gabolgo sinsin tiqiysaPol in mataw na bunmo didaq neqdaqay haqad gibe yahad gibilan, Kam14 nazaq ne rabad samanmo tuqosiyham. Osad ne didaq araq diq a hineqiy ham. 34 Nazaq iyan ya neatoranmo gibilenaiq ham. Ne didaqneqiy haqaiq ham. Didaq neqeq nezaway iyeq a hi moq daqay haqaiqham. Ne huritiy ham. Ne giqen-san araq diq milheseq a hi woqdaqham. Haiq ham. Ne bunmo dimunmotuqos daqay ham. 35 Haqad in bretwaqim ginognib God esey ugim teqin orqayim tinam. 36 Neqsa matawbunmo ahol waqad ginad tidimniysain nazaqmo didaq waqim tineqiymo.37 I mataw kabemmo muyib osta,276 nazaq diq. 38 Teq mataw nabunmo didaq dimunmo tineqim inmuy afaqan hiqiydaq haqad wit ana-gin muy aduganib osta na hunegankamismeb tuwom.

Muy meqniy39 Ari saw tihastitayan in lan ez

araq ahol tuwaq yaqay. Teq in sawezaqta ago lan ez na a hi huritiy. Insaw na ahol waqad kamis abeqil araqloleh titayta aqiburan dimun diqtausaqta na ahol tuwaqiy. Ad in ginademiy, I muy ad leheq lan ez dimundiqta kob gwalam haqiy. 40 Haqad inanka aqamun urotan kamismeb woqbugsa in kwaziqmo stia am waziytana tihasiymo. Hasim in tim waqgohaqad muy ago sel wazan eraqanmomuy amidemqanmo sibim lan ez nabtiloqyaq. 41 Loqadmo haiq muy sar-teb tugwal. Gwaladmo muy anobunror naqmo hiqiyim nab tuqus. Ussakamis muy abe wolad othassa muytimizilay. 42 Tabiyaysa bab matawna in mataw giqirquran osiyta na gi-nol emgo ginad tiqem yaqay, luweqin ameq leheq tituk daqay haqad.43-44 Teq in gigo ayahta na Pol ulum-sihnan haqad in ago mataw na gi-wasihan in nazaq a hi emiy. Adin mataw amayta na gibilan, Nesortukeq woqeq ameq lehiysa ham.Lehsa mataw a hi amayta na in ayanabun teq muy asor milhasta naganwazeq ameq lehiymo ham. Haqanmataw nazaq emim in bunmo wasti-tayimmo le lan ezab tugwal bugiy.

28Pol nud Malta-ib os

1 Mataw bunmo wastitayimmo lanezab tuwoqiy. Woqim teq i nud naanan Malta haqayta na tuhurit. 2 Teqmataw uliq nabta na gigem dimuntaigad in i tigidimun toniy. Kam naburom bolsa saw amuditqan diq iyyaq.Sa mataw na gigem dimunta igad ini giwaqim giqad lehim i gimen faqayahta ulaman i faq iterad tuqos.3Ossa Pol ay aben amikmikta ruqotimfaqmeb emsamo nagah ahulinaqtameqinta araq ayib ulilemim usta nain faq afan loyinadmo bo tugwah-tim. Gwahtiqim in Pol abenab tu-mug. 4 Mugan on mataw nabta nain nagah ahulinaqta Pol aben mugim

Page 283: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 28:5 280 Aposel 28:21yuk tonim ussa ahol waqad bilaqiy,Mat ka in mat araq wol eman momtadaqagya haqiy. An kamis neqan a himoqan bugaw daq meqinta ameninemaqta na in Pol tuwol am haqiy.5 Teq haiq. Pol nagah ahulinaqta nahures laman le faqmeb woqan in asanasit a hi titiyyaq. 6 Sa mataw na ginadtiqem yaqay, In teq ahol umdaqta haqyaqay. Umeq hidmo in woqeq tumo-qdaqta haq yaqay. Haqad in sisaqmoamen emad osan teq haiq. Pol ezaqaga hi ton. Nazaq iyan in ginad buliyimtibilaq yaqay, In god araq haq yaqay.

7 Ari og i osta na in mat araqananPubliyushaqaytana agoog araq.Mat na in nudib on mataw na gigomaror ayah diqta. Nazaq iyan in igiwaqim giqad ago bitab tilah. Lehimkam ezeqmanmo in i giwamuzad os.8Ossa Publiyus amammoq naqmo diqhiqiyad asan afan iyad urad usyaq.Ussa Pol in ago hib lehim ayon Godbulonim teq in aben aholib emimwazanmo in ago moq tihiqiy. 9 In daqnazaq eman abeb nud nab mataw taasor gigo moq inaqta na bunmo inPol ago hib bolsa Pol giwastitaysa intidimniy yaqay. 10 Nazaq iyan matawna in i bunmo giwazinad tigidimundiq ton yaqay. Ad abeb i lehgo tiqiysain nagah ago i siqim iyta na bunmo abolim muyib tiqem igiy.

Pol le uliq Rom-ub gwahtim11 Teq i nud Malta-ib kalam ezeq-

manmo tuqos. Osim teq abeb muyaraq nab usim lehnan tonsa imuy nabtugwal. Muy na in uliq Aleksandriya-ibta teq tim meqinta akamnib iyan innudnabusta. Teqmuyna anobunbanRom gigo god giger ginen araqibmogiqamta na gidulan turta. Ari i muynab gwalan muy aben hulos ugani tileh. 12 Lehad luwim i le uliqSirakyus-ib tugwahtiw. Gwahtiqimnab i kam ezeqmanmo tuqos. 13Osimi uliq na hulosim le uliq Regiyum-ubtugwahtiw. Gwahtiqim kam ta araqnab tim Ray nogta na eraqan i uliq nahulosim lehad kam gigertab nab i uliqPuteoli-ib tugwahtiw. 14 Gwahtiqim

uliq nab i gimaqbaban Yesus ago onmataw asor tigibiy. Gibiysa in bi-laqan i nenaq kam 7 nazaqmo os.Osim gihulosad i uliq Rom-ub tileh.15 Lehsa Krais ago on mataw Rom-ubosiyta na in i gigo huritim gidanintuboliy. Bolim in gigo asor maket sawApiyus-ib usaqta nab danib i gibiyadnenaq muleqim ta lehsa asor uliqanan Ginamur Em Abitan Ezeqmanhaqayta nab i gibaq tunim ossa i ti-gibiymo. Gibiyad Pol agem zawaymuturta waqad in God esey tuqug.

16 Ari i le uliq Rom-ub tugwahtiqangavman in Pol hulosan in aholbin bitaraqab babmat amulikmo inaq tuqos.Ossa bab mat na bitab Pol asawanwoltayad tuqosyaq.

Pol Yesus awagamun dimunta Rom-ub bilam

17 Ari kam ezeqman le tihiqiyanPol in Juda gigo mataw aseseqtauliq Rom-ub osiyta na gililewunan bohumab tuwoliy. Humab wolim ossaPol kazaq gibilan, Ya imaqbaban hamya daq araq meqinta Isrel on matawgigo hib a hi emta ham. Teq ya igisesan gigo gunun araq a hi oth-asmo ham. Ta teq in Jerusalem-ub yaiwazim Rom gibenab tiqiqemiy ham.18 Iqeman Rom in yaqgo hazizir emimin yaqgo daq araq meqinta inol emdaqayta ahol a hi waqim in ya ihu-losnan bilaqiy ham. 19 Bilaqan Judagamuk kabemmo bilaqsa ya dantearaq haiqgam iyan ya Sisa-mo agohib lehnan bilay ham. Teq yaqmoisenlul na ya nan neggo haqad yaSisa a hi lilewun ham. 20 Ya gamukkaqmo ago ne gililewunan ne bolanya nenaq kawa gamuk tiqemaiq ham.Isrel bunmo in God teq gilumsihdaqtana anan helmo haqad amen emaytaham. Sa ya bilaqaiq, Mat i amen emadosta na tubol haqsa iyan in ya sen-ibiqirquriy ham.

21 An mataw na Pol buloniy, SawJudiya-ibta mat araq ni nihol awaga-mun mar tonim eman kab a hi bolhaqiy. Ad mataw saw Judiya-ib osimkab bol yaqayta na in ni ninan i a hi

Page 284: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Aposel 28:22 281 Aposel 28:31gibilenad in ni ninan gamuk meqintaaraq a hi bilaqiymo haqiy. 22 Juda onmataw uliq saw bunmo in suleq mu-turta i Juda gilikmanib gwahtimta naanan meqin haqayta naqmo i tuhurithaqiy. Nazaq iyan i ninmo niqezab nisuleq ezaqta bilaqaqta na i huritnanhaqiy.

23 Haqad abeb Juda mataw asese-qta na giyogniz kabemmo nenaq inPol kam ugiyta nab a ta bolim bitPol osaqta nab in humab ta woliy.In tarommo diq humab alulin emimossa le imisor diq ni nog ya nogtiqiy. Sa Pol in Moses ago gununagamukan na teq God ago nantutgamuk mar toniyta na giqisihunad ingamuk na alulin tibilaq sireqyaq. Adin mataw na ginad buliyid in Yesusanan helmo haq daqay haqad in Godago maror og kab gwahtimta na aga-mukan gibilenyaq. 24 Gibilensa asorin ago gamuk anan helmo haqsa taasor in anan helmo a hi haq yaqay.25 In nazaq an geg ugadmo in Pol hu-losim tilehiy. Lehsa Pol gamuk abeb-tanta kazaq gibilan, God ago BugawDimunta in ne gisesan gibilenad ingamuk heltaqmo Aisaya aqezab bilamham. In bilam,26 Ni on mataw na gigo hib leheq

kazaq gibilen haqad in bilamham. Ne gamuk huritad teqne ginad a hi em has daqayhaqad in bilam ham. Ne gimesaw waqad teq ne nagah araqahol a hi waq daqay haqadin bilam ham. 27 Na ezaqgoon mataw ka gigem soqotimusaqta haqad in bilamham. Sain gideksan ituqim usaqtamohaqad in bilam ham. Matawka gime miyim osayta haqadin bilam ham.

God nazaq giqeman luweq in gimenagah ahol waqad teq in gideknan huritad in ginad em hasnagiyta haqad in bilam ham.Ginad em hasad gigem bu-liyeq God ago hib ta bolid Godgiwastitayid tidimniy nagiyta

haqad in bilam ham. Aisaya6.9-10

28 Nazaq iyan ne gamuk ka huritadginad em hasiy ham. God on matawgimen dante emim in gilumsihim tagiwaqaqta agamukan na in eman onmataw en ta asor Juda a haiqta nagangigo hib tilehaq ham. Mataw naqmoteq gamuk na tuhurit daqayta ham. [29 Pol gamuk na eman tihiqiyan Judamataw na Pol hulosim lehad in anayahmo mug yaqay.]

30 Ari ulig giger Pol in mat araqago bit waqim osad in zayad osyaq.Ossa mataw Pol ahol waqnan bolsain agem dimunta negad nenaqtuqosyaq. 31 Osad in God ago marorasuleqin gibilenad in Iyahta YesusKrais anan tigibilenyaqmo. Gibilenadin ulalabmo bilaqsa mat araq in aqeza hi wasihyaq. Nawaqmo.

Page 285: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 1:1 282 Rom 1:5

RomoSansandek Pol mar tonanuliq Rom-ub lahtaGamuk ameb lehaqtaUliq Rom in kantri Italiy ago uliq

danmeb diqta. Teq Pol le Yesus agoon mataw uliq nabta na nenaq osadYesus awagamun dimunta gibilenkemnan haqad in gimen sansandekka mar ton nag (Rom 1.15). Inanad am, Ya le Rom nenaq oseqteq ya eraqeq kantri Spen-ib Yesusawagamun dimunta bilaqnan lehsaRom matawta na ilumsiheq iqemidya tilehdaiq ham (Rom 15.24). Nazaqiyan in aholyon dante wastitayad innaga gamukin diq bilaqad luwaqta nain Rom mataw gibilen kemnan haqadin gimen sansandek ka mar tonta.

Pol kazaq bilam, Juda on matawteq on mataw en ta asor Juda ahaiqta na bunmo inaqmo in daqmeqinta ahaqenib giqirquran ossaGod in ginan agem meqniyaqta ham.Teq mataw in gigo zawayib og kaago gunun araq muzineq God amebgihol dimniy daqayta na haiqgamham. Nazaq iyan God in ginan anadmeqniysa in gihureqid in ago hib tabolnan haqad in gimen dante araqdimunta samanmo tiqem nag ham.Eman on mataw Yesus Krais ananhelmo haqsa God in ginan mat tit-nonta haqad in giwaqimnenaqosaqtaham. Ad Pol bilam, I Krais aholibsoqotim inaq ossa God ago BugawDimunta zaway igad dan giqisihunsai lehauq ham. Lehsa nagah araq diqi gidanin qwaydaqta haiq iysa i leGod ago os dimunta ahiqiy haiqta natuwaqam ham.

Teq nagah araq ayahta in anan bil-amta na kazaq. Juda onmatawmuranKrais gileh ugim osayta ham. OssaGod in on mataw en ta asor Juda ahaiqta nagan giqeman in ago maroraduganib tubolay ham. Teq abeb Godin Juda onmataw na giqemid in ginad

buliyeq Krais anan helmo haqad inGod ago dauh giduganib le tugwahtiqdaqaymo ham.

Gamuk na tihiqiyan Pol ago gamukabebtanta nab in on mataw Kraisanan helmo haqayta na gigo luw osanan bilamta. In bilam, On matawYesus ago nan huritayta na in agogamuk bunmomuzinad in an anan gi-nad bilaqsa an alowan tonad os daqayham. Haqad gamuk na abeb in kabiyemnan anad usta na ago bilaqim teqin Rom on mataw na ago zeq dimunnag.I God anan helmo haqauqtanaqmo i giqeman i Godameb on mataw titnontaiyim osauq

Pol in Aposel akabiyan emaqta naago ananin tut

1 Yaqmo Pol, ya Krais Yesus agokabibiy mat araq. Inmo ililewunanya Aposel gwahtiyta. Teq in onmataw gimen dante amta agamukandimunta na ya bilaqdaiq haqad inya itowun eman ya God ago gamuknaqmo bilaqgo iyim osaiqta.

2 Kwaziqmo God gamuk dimuntana eman ago nantut ginadib bolsain God ago mar tawonta nab martoniyta. Mar tonanGodhel diqmobil-amta nazaqmo tugwahtim. 3 Gamukdimunta na in God atatinmo ananbilamta. Teq God atatin na King De-vit asenlul giduganib gwahtiqim inmat diq iyta. 4 Iyim in moqim hod-hodab ta eraqan daq azawayin inaqtana amalib in ahol alulin in God-moAtatin Diqta na ulal tiqiy. Na i gigoIyahta Yesus Krais-mo. 5Teq ya YesusKrais anan helmo haqan God agemdimunta yagad Aposel akabiyan yaibenab amta. In anad ya kabiy naemsa onmataw en bunmo gilikmanibkabemmo God anad muzinad Yesusanan helmo haqsa Yesus abin ayahmodiq iydaq haqad in ya iwaqim kabiy

Page 286: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 1:6 283 Rom 1:20nab iqamta. 6An teq on mataw na gi-likmanib God in ne inaqmo gililewu-nan ne Yesus Krais ago on matawtiqiyiymo.

7 Ne God ago on mataw uliq Rom-ub osayta na ya ne gimen sansandekka mar tonim eman leh negaq. Godne ginan anad bilaqsa gililewunan nein ago tawonta iyim osayta.

I GimamGod teq Iyahta Yesus Kraisinaq in gigem dimunta negad negigem emid midemeqmo usan.

Pol le Rom gibiygo haqad anad am8 Danmeb diq ya kazaq gibilendaiq,

Ne ginad God anan helmo haqaytana awaz meqin diq iysa og sawbunmo mataw in ne ginan nazaq bi-laqayta haqdaiq. Nazaq iysa iyan yaigo God inaq gamuk emad ya YesusKrais abinib ne bunmo gimen in eseyugaiqta. 9-10 Ya God ago kabibiy matiyim ya in atatin Yesus awagamundimunta akabiyan emad ya kabiy naihol bunmo ugaiqta. God ya ibiysaya helmo bilaqaiq. Tutimmo ya neginadin emad ne gimen God bulon-aiqta. Bulonad sirisirimo ya susumunugaiq, Ni ninad bilaqid teq ni yaqyondan wastitayid ya Rom gigo hib lehiqhaqaiq. 11 Na ezaqgo ya iholib nawusaqta ka amalib ya ne giwitan gilum-sihid ne zaway iyeq tur daqay haqadya ne gigo hib lehnan inad diq bi-laqaqta. 12 Teq ya inad kazaq us-aqmo. Ya ne gigo hib lehid ne gi-nad helta na ya ilumsihsa ta ya inadhelta na ne tigilumsihdaqmo haqaiq.I nazaq an ulumsihad teq i bunmoginad God anan helmo haqauqta naawaz meqniysa i gigem zaway tiqiy-daq haqaiq.

13 Ya imaqbaban, ya gamuk kagibilensa ne huritiy. Yaqgo kabiy inon mataw en ta asor Juda a haiqtanagan bunmo gigo hib anon tiqamta.Ad ya inad yaqgo kabiy anon asorne gigo hib usdaqmo haqad ya imekabemmo ne gigo hib lehnan inademyaiqta. Teq haiq, daq hares gwah-tiqad ya idanin qwayyaq. 14 Teq Godayahmo ilumsihta na amenin ya emad

ya nazaqmo on mataw bunmo Godago gamuk dimunta amalib gilumsi-haiqtamo. Gilumsihad ya on matawen ta asor Juda a haiqta nagan bunmo,Grik mataw teq mataw yabyabta in-aqmo God ago gamuk gibilenaiqta.Mataw na asor ginad inaqta teq asorginad a hi emayta. Teq ya na ago ahi bilaqad ya mataw na bunmo Godago gamuk negaiqta. 15 Nazaq iyanya uliq Rom-ub nab leheq ne inaqmoYesus awagamun dimunta gibilennanya iqutil diq eraqaqta.

Yesus awagamun dimunta na in Godago zawayta

16 Yesus awagamun dimuntanaqmo in God ago zaway awazmeqinta in amalib on matawgilumsihim giwaqim ban dimuntabgiqemaqta. Nazaq iyan ya Yesusawagamun dimunta na bilaqadimebay a hi woqaqta. Wagamna Juda on mataw gimen danmebgwahtiqim teq in ta on mataw enta asor Juda a haiqta nagan inaqmogimen gwahtimtamo. 17 God onmataw giqeman titnonta iyayta naadan Yesus awagamun nabmo ulaliyim usaqta. Na in kazaq. I Godanan helmo haqauqta naqmo amomoi giqeman i God ameb on matawtitnonta iyauqta. God ago maribgamuk nazaqmo bilaqan usaqta.Gamuk na bilam,On mataw God aqez anan helmo

haqan in ginan titnontahamta naqmo in God inaqdimunmo tuqos daqayta ham.Habakuk 2.4

On mataw bunmo God gileh ugayta18 On mataw og kabta bunmo God

gileh ugad in gigo daqmeqinta amalibgamuk helta bayan woqaqta. WoqsaGod Heven-ib osad mataw na gi-nan agem meqniysa in gigo daqmeqinta nagan amenin ulalabmo ne-gaqta. 19 Na ezaqgo God in mat ezaqdiqta na ago in on mataw bunmogiqisihunsa aholwaqayta. 20Ad kwaz-iqmo in og kab nagah bunmo giqamta

Page 287: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 1:21 284 Rom 2:2nabmo iyim bo muran kam kabmoon mataw in nagah God giqamta na-gan ahol waqayta. Ahol waqsa nagahnaqmo in God ulilemim osaqta naeman gimeb ulal tiqiyaq. Ulal iysain God ago zaway tutimmo usaqta naahol waqad in God ulilib osad nagahbunmo giwamuzaqta na ago ginad emhasayta. Nazaq iyan mat araq bilaq-daq, Ya God ago a hi hurit haqdaqtana haiqmo diq.

21 On mataw God ago tuhuritaytateq in abin wazinad esey a hi ugayta.In daq samanta kabemmo diq anadinemad ginad agadan iysa in romriqabos nog iyad daq helta a hi loyinkemayta. 22 In bilaqay, I gimaqbelinaq haqayta. Teq haiq. In ginadayemyemqan iyim osayta. 23 Godabin ayah diqta inaq iyim in kuluwa-kuluwmo osaqta. Ta teq on matawGod gileh ugad abanab in nagah osimmoqayta gidulan giqemayta. Giqe-mad in mat adulan teq ah adulanteq karuw amo amo gidulan teq na-gah ahulinaqta nagan gidulan naqmogiyon lotu emayta.

On mataw daq amo amo meqintaemayta

24 On mataw daq meqinta nazaqemsa God in giholib hiqiyan in ginadmeqinta gigemab usaqta na muzinaddaq anumlan inaqta emayta. Emadin an mebay ugad an meqin tonayta.25 God nagah bunmo giqeman gwah-tiqiyta. Hel diqtaqmo in abin ayahtana nazaqmo kuluwa-kuluwmo tuqus-daqta. Ta teq on mataw gamuk heltanawa God anan bilamta na hulosanussa abanab in gamuk katiyta waqimmuzinayta. Muzinad in mat nagahbunmo giqamta na gileh ugad in agonagah in giqamta naqmo giwazinadgibin iluwayta.

26 In nazaq emsa iyan God gilehnegan in gihol eraqsa daq amebayinaqta naqmo emad osayta. In gigoon an waq adan dimunta na hulosadin daq hi emnanta emayta. 27 Admataw nazaqmo in aw waqeq inaqwastitayeqmo osgo adan na hulosad

in gimo an aholwaqad gihol eraqaqta.Gihol eraqsa mat in matmo inaq daqamebay inaqta emayta. Emsa daqmeqinta na in gimo giholib anonemsa in amenin meqinta waqayta.

28 On mataw God gileh ugad abina hi iluwsa God gihulosan in gimoginad samanta naqmo muzinad daqhi emnanta emad luwayta. 29 Luwadin giholib daq meqinta naqmo amegwalim ussa in an meqin tonaytateq in nagah utetayta teq in an babugayta teq in mat ago nagah kabem-mota anan gigem meqniyayta teq inmataw ginol emayta teq in an mu-gayta teq in katiyayta teq in matawgimeqin tonayta teq in an agilehu-nan bilaqayta. 30 Teq in mataw gibi-lawunayta teq in gigem meqinta Godugayta teq in mataw haresmo gino-layta teq in igmo ag haqayta teq ingimo gihol abin wazan eraqaqta teqin ginadibmo daq meqinta haresmomuturta eman gwahtiqaqta teq in gi-nenmaman giqez othasayta. 31 Teqin ginad hi emta adan emayta teq innan bilaqad adan a hi emayta teq inan anan ginad a hi bilaqaqta teq inmataw ginan ginad a hi meqniyayta.32 On mataw God gunun amta na agotuhuritayta. Gunun na bilam, Matawnawa daq meqinta nazaq emayta natumoq bug daqay ham. Ta teq ingunun na a hi rabunad daq meqintanagan emmo emayta. Emad inmatawta asor daq meqmeqinta na emsagibiyad in esey haqad gisen baysi-hayta.

2God hazizir titnonimmo emaqta

1Nazaq iyan ni nog ni mat araq agodaq ulum kemad ananmeqin haqaqtana ni ninmo nihol adanin qwayaq. Naezaqgo, in daq am nogmo ni emaq-tamo. Nazaq iyan ni mat na agodaq ulum kemim amalib nan emadni niholyon bilaqaqtamo. 2 God inon mataw daq meqinta emayta nabunmo anononmo gilum kemad ingigo daq ahunibmo amenin negaqta.

Page 288: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 2:3 285 Rom 2:18Na i bunmo tuhuritta. 3 Ta teq nimataw daq meqinta emay na gilumkemad ginan meqin haqad teq ni daqmeqinta nagan emaqtamo. Ni ninadezaq emaq? God ningo daq meqintana ulum kemeq amenin nignan tonsani aban emeq tukdaq haqad ni ni-nad emaq e? Na haiqgam. 4 Ni ni-nad em. God nilowan diq tonad insisaqmo nibaq tunim osaqta. Osad inningodaqmeqinta ameninhidmoahiemaqta. Ni God ago daq dimun diqtana aholwaqsa in nagah amikta iyaq e?God anad ni ninad buliyeq ningo daqmeqinta gileh ugdaq haqad in nazaqnilowan tonaqta. Na ago ni ninad a hiemaq e? 5 Ni nigem soqotim ussa ni-nad a hi buliysa God ago agemmeqniyasor ayahmo ni nibinib eman in ninibaq tunim nawa usaqta. Abeb Godagem meqniysa daq meqinta bunmoamenin emdaqta akaman nab teq inningo daq anononmo ulum kemimninyon tibilaqan usta na ulal iysa niin ago faq tuwaqdaq.

6 Kam nab God in onmataw bunmogigo daq ahunibmo amenin tineg-daq. 7 On mataw asor gibin dimuntawaqeq God inaq kayeqmo tuteqmoosnan haqad in daq dimunta emadgituw a hi hiqiyaqta. God teq onmataw naqanta giwazinad ago osahiqiy haiqta na tinegdaq. 8 Ari onmataw asor in gimo gihol anadinemad in gamuk helta na gileh ugaddaq meqintaqmo muzinayta. Godteq on mataw naqanta ginan agemmeqniysa atoranmo tigimeqin ton-daq. 9Gimeqin tonad in onmatawdaqmeqinta emayta na bunmo afaqan as-eseqta teq santitiy ayah diqmo tineg-daq. Negsa Juda mataw in giyonta nadanmebwaqsa ta onmataw en ta asorJuda a haiqta nagan bunmo in giyontana tuwaq daqaymo. 10 Ad nazaqmoGod in onmatawdaq dimunta emaytana bunmo agem dimunta negad ingiwazinad gibin dimunta tinegdaq.Negsa Juda mataw in giyonta na dan-meb waqsa ta on mataw en ta asorJuda a haiqta nagan in giyonta natuwaq daqaymo. 11 Na ezaqgo God

in on mataw en araqmo gigo a hilehaqta.

12Mataw God ago maror Moses bil-amta na asan ban osad daq meqintaemayta na in maror na haiqmo oseqtihiqiy daqayta. Sa mataw God agomaror na ahaqenib osad daq meqintaemiyta na, maror naqmo in gigodaq meqinta ulum kemid in amenintuwaq daqay. 13Na ezaqgo on matawGod ago maror gidekmo huritaytana in God ameb titnonta a hi iydaqay. Haiqgam. On mataw marorna huritim ago gunun muzin bugaytanaqmo teq God in ginan titnonta ti-haqdaq. 14 Mataw en ta asor Judaa haiqta nagan bunmo in God agomaror Moses bilamta na a hi waqiyta.Teq in gihol loyinad ginadibmomarorna ago gunun muzinayta. In God agomaror na a hi waqiyta teq in gimogisesan gigo maror aduganib God agogunun ussa in gigo maror na bilaqneGod ago maror Juda gigo hib usaqtana nogmo. 15 Mataw na daq emadgihol loyin kemayta. Loyin kemadkam asor in gigem afaqan iysa kamasor in gigem dimunmo iyaqta. Innazaq emsa God agomaror agamukanmataw na gigemab mar tonan us-aqta na ulal tiqiyaq. 16 Nazaq iyanabeb God mataw bunmo gigo daqgigemab ulilemim usaqta na gilumkemsa mataw na gigo gunun naqmoin giyon bilaqid in gigo daq amenintuwaq daqay. Kam nab God in YesusKrais abenab mataw gilum kemgo ak-abiyan na emid inmo tiqemdaqta. YaYesus awagamun bilaqaiqta na nazaqlehaqta.

Juda mataw ginad emay, God agomaror Moses bilamta naqmo teq i gilum-sihdaq haqayta

17 Ari mat ni bilaqaq, Ya Juda mattahaqaq. God hazizir ayahta emdaqtaakamnib nab teq in ago maror Mosesbilamta naqmo tiqilumsihdaq haqaq.Teq ni nihol abin iluwad bilaqaq,Yaqmo God ago dauhibta haqaq. 18Adya God ago anad tuhurit kemta haqaq.Ya God ago maror na asuleqin tuwaq

Page 289: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 2:19 286 Rom 3:4

bugim ya God ago daq helta na agoinad tiqem hasta haqaq. 19 Haqad nininad emaq, Ya mataw gime haiqtadan giqisihunaiqta haqaq. Giqisihu-nad ya bilaqne mataw romriqab os-ayta na gigo saw anuwan nog osaiqtahaqaq. 20 Ya mataw ginad haiqtagiwastitayan in ginad tiqem hasayhaqaq. Teq ya onmin amikmiktasuleq negaiqta haqaq. Haqad ni ni-nad emaq, I Juda on mataw God agomaror waqan maror na amuganib gi-nad dimunta alulin teq gamuk heltaalulin giqus bugaqta haqaq.

21 Ari ya kazaq diq nibilendaiq. Nion mataw asor suleq negad ta ninmonihol suleq a hi ugaq e? Ni bilaqaq, Onmataw hi rin toniy haqad teq ninmotowa a hi rin tonaqta ye? 22 Ad nibilaqaq, Onmataw an tuwaqiyta na inan alulib hureqeq inaq hi usiy haqadteq ninmo towa nazaq a hi emaqtaye? Ni god katiyta ginan ninad ahi bilaqad teq ni towa mataw en taasor God abin a hi huritiyta na gigolotu abitnib nagah rin tonim a hiwazayta ye? 23 Ni nihol abin iluwadbilaqaq, Ya God ago maror Moses bil-amta na tuhurit haqaqta. Teq ninmotowa maror na ago gunun itiyonadningo daq meqinta na amalib Godabin wazan a hi woqaqta ye? 24 Godago marib gamuk araq bilamta kazaqni a hi emaqta ye? Gamuk na bilam,Negmo daq meqinta emsa iyan on

mataw en ta asor na negibiyad in God bilawunad abinbayan woqaqta ham. Aisaya52.5

Gihol abatan asan urotayta na agoalulin diq

25 Ni nihol abatan asan uroteq Godago maror Moses bilamta na muzinbugsa teq ni nisan urotta na tinilum-sihdaq. Ari ni nisan urotim teq nimaror na ago gunun itiyonad luwadna ni bilaqnemat asan a hi urotta nogiyaq. 26 Ad nazaqmo mat asan a hiurotad teq inGod agomaror aduganibdaq titnonta usaqta na muzinad, matna bilaqne mat asan urotta nog iyaq.

27Ne Judamatawnagah giger God agomaror Moses mar tonta na teq gisanurot ago adanta na ne wazayta. Teqne maror na ago gunun itiyonayta.Nazaq iyan mataw gisan a hi urotadGod ago maror muzinayta na in er-aqeq ne Juda gigo daq meqinta naganginan ulalabmo tibilaq daqay. 28 Naezaqgo, Juda matmo diqta abin na ingisango nagah a haiqta. Ad gisan urotadan diq na in giholmo ago a hi bi-laqaqtamo. Haiqgam. 29 Juda matmodiqta abin na in mat agemab teqanadib usaqta. Ad gisan urotmo diqadan na in mat agemab gwahtiqaqta.Nazaq iyan mataw gisanmo wasti-tayim in Juda gisenlul a hi iyayta.Haiqgam. God ago Bugaw Dimuntainmo mat eman in abin Juda matmodiqta na inaq iyim osaqta. Mat naza-qta in mataw gigo hib ahol abin a hiwaqaqta. Haiqgam. In God-mo agohib abin dimunta na waqaqta.

3Daq meqinta in daq dimunta bayid a

hi woqdaq1Ari nazaq iysa iyan Juda onmataw

ezaq tonim in mataw en bunmogiquriyamim danmeb iyim osayta?Teq gisan urot adan na in Judamataw giqeman gibin ezaq diq us-aqta? 2 Mataw! Juda on matawin nagah bunmo gigo hib on matawen bunmo giquriyam bugim osayta.Ameb diqta na in kazaq. God inago gamuk negan in gimo wamuza-yta. 3 Helmo Juda asor gamuk naanan helmo a hi haqayta. Teq iezaq haqam? Juda mataw na Godago gamuk a hi muzinsa God in agogamuk na a himuzindaqmo haqam e?4 Haiq kidik! Mataw bunmo katiysaGod teq nazaq a hi emdaq. In daqhelta tumuzin tutdaq. God ago maribgamuk araq bilamta nazaq. Gamuk nabilam,God ham ni on mataw gilum kemim

ginan hel diqtaqmo bilaqaqtaham. Sa mataw ni nilum ke-mad nimalib nan emsa ni in

Page 290: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 3:5-6 287 Rom 3:22giqez na wazid woqsa ningogamukhelta naqmo tuqus tut-daq ham. Buk Song51.4

5-6Ari teq ezaq? I gigo daqmeqintain God ago daq titnonta emid ulal iysata i ezaq haqam? I bilaqam, God iginan agemmeqniysa faq igaqta na indaq titnonta a haiq haqam e? Haiqkidik! Gamuk nawa na in mataw ogkabta gigo ginadta. God daq meqintaa hi emaqta. In daq meqinta emadezaq teq in onmataw bunmo gigo daqtuqulum kem nag? 7 Teq luweq mataraq bilaqdaq,Matawgigo daq katiytanaqmo in God ago gamuk helta emanulal iysa God abin ayahmo diq iyaqtahaqdaq. Nazaq iyan ta doq ton inmataw na ginan meqinta haqad ingiyon bilaqan in ameb timeqniyimosayta haqdaq? 8 Gamuk nawa na bi-laqne gamuk ta araq meqinta matawbilaqayta kazaq nog. In bilaqay, Idaq meqinta emuq haqayta. I daqmeqinta emsa God ago daq dimuntaulal iy hasaq haqayta. Mataw asorgamuk nawa na igmo giqezab emadin i gibin meqin diq tonayta. Teq innazaq i gibinmeqin tonim in giholyondante eman God in giyon bilaqan intimeqniyim osayta.

Mat araq daq dimunta emad osaqtahaiqgam

9 Ari teq ezaq? I Juda on matawta,i on mataw en bunmo giquriyamimGod amebdimunmoosauq e? Hikidik.Ya teko tibilay. Daq meqinta in Judamataw teq mataw en ta asor Juda ahaiqta nagan bunmo nenaqmo tigi-waleq ton bug hay. 10 Teq God agomarib gamuk araq nazaq bilammo.Gamuk na bilam,Mat araq daq dimunta emaqta haiq

ham. 11 Teq mat araq anadem hasaqta haiqmo ham. Mataraq diq anadibmo God a hinagunaq ham. 12 Bunmo dantitnonta tuhulosiyta ham.Bunmo araqibmo matawmeqin diqta iyim osayta ham.In gigo araq diq daq dimuntaemad osaqta na haiqgamham.

Haiqmo diq ham. Buk Song14.1-3

13 In gitenmos bilaqne hodhod aqezhasan ussa alilihan ahurangwahtiqaqta nazaq nog ham.Buk Song 5.9

Teq in giqezab gamuk katiyta kabe-mmo gwahtiqaqta ham. Ingiteb nan meqin diqta gwah-tiqaqta ham, bilaqne nagahahulinaqta ago ate afan nogham. Buk Song 140.3

14 Teq in gitenmosib an kusluw ugagamukan teq nan meqintaate gwalim usaqta ham. BukSong 10.7

15 In mat araq wol emid moqgoginadnad a hi emayta ham.16Teq in leh bolad luwad in onmataw afaqan negad gimeqindiq tonayta ham. 17 In matawnenaq zib alowab osgo a hihuritayta ham. Aisaya 59.7-8

18 Ad in God anan asit a hi rabaytaham. Buk Song 36.1

19 God ago maror Moses bilamtana in on mataw maror na ahaqenibosayta naqmo gibilenaqta. Na ibunmo tuhuritta. Nazaq iyan i Judaon mataw teq on mataw og sawbunmo inaqmo i bunmo God ameb igigo afaqan inaq iyim i gihol adaninqwayamta dan haiqgam. 20 Mataraq diq God ago maror agununinmuzin bugeq in ameb mat titnontaiydaqta na haiqgam. Na ezaqgo onmataw bunmo maror na ago gununitiyonsa in gigo daqmeqinta ulal tiqiybugaqta.

Mat Yesus Krais anan helmo haqaqtanaqmo abin God ameb titnonim usaqta

21 Teq muran God i ginan onmataw titnonta haqdaqta adanteqinaraq ulalabmo tugwahtim. Dante naGod ago maror Moses bilamta nab ahi lahta. Ta teq God ago maror kwaz-iqta na teq God ago nantut gamuk bi-laqiyta na inaq giduganib dante mu-turta na agamukan usaqta. 22 Dantena in kazaq. God in on mataw YesusKrais anan helmo haqayta na bun

Page 291: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 3:23 288 Rom 4:7diqmo ginan on mataw titnonta ti-haqaqta. Ad in onmataw asormo gigoa hi lehaqta. 23 Na ezaqgo on matawbunmo daq meqinta emim in God agouliqab inaq osgo gibin timeqniyimusaqta. 24 Ta teq Krais Yesus in onmataw gigo daq meqinta na amenintizay bug. Zay bugan muran mat awnog in Yesus anan helmo haqsa Godagem dimunta samanmo naw nognegad in ginan on mataw titnontahaqaqta. 25 Teq in on mataw bunmogimen daq amulikmo emaqta na inemid ulal iydaq haqad in Yesus emanbolim in on mataw gimeb moqimanedan tamaz nog wazbalan wom.Woqanmat aw nog in anedan na ananhelmo haqsa God in ginan agem ata hi meqniyaqta. Daq alulin naqmoago kwaziqmo Yesus a hi moqsa onmataw daq meqinta emsa God aholwasihad amenin a hi negyaq. 26 Teqmuran kam kab Yesus tumoqan Goddaq amulik naqmo emad in onmatawYesus anan helmo haqayta na ginantitnonta haqad in gigo daq meqintana amenin a hi negaqtamo. In nazaqemad in on mataw bunmo gimen daqamulikmo emaqta na ulal tiqiy hassain inaqmo mat titnonta iyaqtamo.

27 Nazaq iyan nog teq inmo aholabin iluwad bilaqdaq, Yaqmo igo za-wayibmoGod amebmat titnonta iyimosaiqta haqdaq? Na haiqgam. Teqnaga daqin diq i gidanin qwaysa igihol abin nazaq a hi iluwamta? I GodagomarorMoses bilamtamuzinauqtaago adan naqmo i gidanin qwaysa igibin a hi iluwam e? Haiqgam. I Yesusananhelmohaqgo adannaqmo i giholabin iluwgo adanteqin qwayim us-aqta. 28Na ezaqgomat God agomarorMoses bilamta na ago akabiyan a hiemad in Yesus anan helmo haqsamoGod in ananmat titnonta haqaqta. Yanazaqmo diq bilaqdaiq.

29 Teq ezaq? God in Juda gimomogigo God daqag? Ad in towa matawen ta asor Juda a haiqta nagan gigoGod a haiq daqag? Haiqgam. Inon mataw en bunmo gigo God-mo.

30 God amulikmoqmo osaqta. Samataw gihol abatan asan urotayta nain Yesus anan helmo haqsa God inginan mataw titnonta haqaqta. Teqmataw gisan urotgo adan a hi muzi-nayta na in Yesus anan helmo haqsaGod in ginan mataw titnonta haqaq-tamo. 31 Teq luweq i ginad emam,Yesus anan helmo haqgo adan nain God ago maror Moses bilamta naeman samanta iyim usaqta haqam.Haiq kidik! I gigo ginad helta naqmoinmaror kwaziqta na asen baysihsa inawaz meqniyim usaqta.

4God Abraham anan mat titnonta

ham1 Teq i Juda gises Abraham anan

ezaq bilaqam? Abraham in God agohib daq ezaqta ahol wam? 2Abrahamkabiy daq dimdimunta emad abin tit-nonta waqeq in matawmo gigo hibabin iluw nagta. Teq in God ago hibabin a hi iluw nag. 3 Na ezaqgo Godago gamuk kazaq usaq.AbrahamGod aqez anan helmohaqan

God in anan mat titnontaham. Jenesis 15.6

4 I ginad emuq. Mat kabiy emaqtana in ago kabiy amenin samanmonawnog a hi waqaqta. Haiqgam. In nawna akabiyan emim teq waqaqta. 5TeqGod in mataw daq meqinta emaytana ginad helta naqmo ahol waqimin gibin titnonta samanmo naw nognegaqta. Nazaq iyan mat kabiy araqa hi emad in God aqezmo anan helmohaqaqta, God in mat naqantaqmoanan titnonta haqaqta. 6 Teq De-vit gamuk nazaqta bilammo. Devitanadib mat kabiy a hi emsamo God inanan mat titnonta samanmo haqaqtanaqmo in tidimniyim osaqta. 7Na agoDevit kazaq bilam,On mataw God in gigo daq meqinta

walemad anadin a ta hiemaqta naqmo in tidimniyimosayta ham. God in matawna gigo daq meqinta gisuholbugim ahol a ta hi waqaqtaham.

Page 292: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 4:8 289 Rom 4:18-198 Helmo ham, Iyahta in mat araq ago

daq meqinta nulinad amenina hi emsamat naqmo tidimniyhasim osaqta ham. Buk Song32.1-2

9 Teq Devit in mataw gihol abatanasan urotayta naqmo ginan gamukdimunta na bilam e? Ad in matawgisan a hi urotayta na ginan a hi bilame? Haiqgam. Teko ya tibilay, Abra-ham God aqez anan helmo haqanmoGod in anan mat titnonta ham hay.

10 Teq Abraham ezaq iyim ossa Godin anan mat titnonta ham? In asantuqurotan teq God in anan mat tit-nonta ham o haiq, in asan a hi urot-samo God in anan mat titnonta ham?In asan a hi urotsamoGod in ananmattitnonta haqad tibilamta. 11 Bilaqimabeb teq in Abraham daq gisan uro-tayta na ugan in wam. Daq na inAbraham helmo haqim mat titnontaiyta na atowun nog in asanib usdaqhaqad God in daq na ugta. Abra-ham asan a hi urotadmo in God ananhelmo haqan God in anan mat tit-nonta ham. Daq na amalib Abrahamin mataw gisan a hi urotad God ananhelmo haqayta na gigo gises gibaqbaqtiqiy. Mataw naqanta God aqezmoanan helmo haqsa in ginan matawtitnonta haqaqta. 12 Teq Abrahamin mataw gisan a hi urotayta na gi-momo gigo gises gibaqbaq a haiq.Haiqgam. Mataw gisan urotayta na inAbrahamasenmuzadAbrahamasan ahi urotadmo God anan helmo hamtanazaqmo in God anan helmo haqsaAbraham inmatawnaqanta gigo gisesgibaqbaq tiqiyaqtamo.

God on mataw gidimun tonnan bil-amta agamukan na in on mataw Godanan helmo haqayta naqmo gigota

13 Kwaziqmo God in Abraham ogbunmo ugnan gamuk hel diqmo bu-lonta. Bulonan gamuk na Abrahamasesan bunmo gigo hib lahtamo. TeqAbraham in God ago maror Mosesbilamta na ahaqenib lehim tuqossateq God in og agamukan ugta nazaqa haiq. Haiqgam. Abraham Godanan helmo haqan God in anan mat

titnonta tihaqim teq in gamuk naugta. 14 Ari mataw God ago marorMoses bilamta muzinayta naqmo inGod ago os dimunta waq daqaytaiyid mataw God aqezmo anan helmohaqayta na in le daq samanta tiqiynag. Ad God gamuk hel diqmo bil-amta na anon araq a hi gwahtiqnagmo. 15 Na ezaqgo on matawGod ago maror Moses bilamta naahaqenib osad gunun itiyonsa God inginan agem meqniyaqta. Ari matawsamanmo maror haiqmo osad in gu-nun itiyonayta na ago afaqan a hiwaqayta.

16 I God ago maror Moses bilamtana ahaqenib iyim itiyonad afaqanwaqauqta. Nazaq iyan i God aqezmoanan helmo haqauqta naqmo amomoi giqeman i in ameb titnonim os-auqta. God anadibmo agem dimuntasamanmo igad gidimun tonaqta. Daqalulin nazaq iysa iyan God in Abra-ham asesan gidimun tonnan gamukhel diqmo bilamta na in Abrahamanaynayniz bun diqmo gigo hib anontiqemdaq. Gamuk na in mataw Godago maror Moses bilamta ahaqenibosayta na gimomo giyonta a haiq.Haiqgam. Gamuk na in on matawginad helta Abraham anad nogta nabunmo giyonta. Na ezaqgo Abra-ham in on mataw helmo haqayta nabunmo gigo gises gibaqbaqta. 17 Godago marib gamuk araq nazaq bilaqanusaqta. Gamuk nab God in Abrahambulonim bilam,Ya niqemid ni onmataw en kabemmo

gises tiqiydaq ham. Jenesis 17.5God in mataw tumoqiyta giqemankayeq ta iyayta teq in nagah a hiusaqta ananbilaqsa in tugwahtiqaqta.Nazaq iyan Abraham God aqez naanan helmo haqan God in ananbilaqan in i bunmo gigo gisesgibaqbaqta tiqiy.

18-19Kamnab Abraham ago ulig 100nazaq tiqiyan in ahol azawayin tihiqiybugta. Teq in awe nignig amun a hiemyaqtamo. Abraham nagah na aholwaqyaqta teq in anadGod ananhelmo

Page 293: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 4:20 290 Rom 5:10hamta na a hi woqad awaz meqniyimus. God tanabmo Abraham bulonimbilam,Teq nisesan gidauhan kuluwmo diq

tugwahtiq daqay ham. Jenesis15.5

HaqanAbraham inonmatawenkabe-mmo gigo gises gibaqbaq tiqiydaqhaqad in God anan helmo diq haqadamen emad anadnad a hi emyaq.20 In anad emyaq, God ya idimuntonnan hel diqmo bilamta haqad inanad giger a hi emad in anad heltana a hi hulosyaq. Ad in anad heltanaqmo ahol zaway ugsa in God abintiqiluwyaq. 21 Nazaq iyan in anademyaq, God hel diqmo bilamta naza-qmo in tiqemdaq haqyaq. 22 In nazaqGod aqez anan helmo haqan God inanan mat titnonta ham.

23 Teq Abraham amomo helmohaqan God anan mat titnonta hamtanazaq God ago marib a hi usaqta.Haiqgam. 24 Gamuk na i on matawGod anan helmo haqauqta na bunmogimen usaqtamo. God in i gigo IyahtaYesus hodhodab wazan ta eramta naago i anan helmo haqsa in i ginanmataw titnonta haqaqta. 25 God igigo daqmeqinta walemnan haqad inYesus waqim mataw gibenab eman inwol eman momta. Teq God i ginanon mataw titnonta haqnan haqad inYesus hodhodab wazan ta eram.I Yesus inaq moqim teq i

inaq kayeqmo osauqta5

God i ginan mataw titnonta haqaqtana alulin

1 Nazaq iyan i gigo Iyahta YesusKrais i gilumsihan i in anan helmohaqan God i ginan titnonta tiham.Nazaq iyan i God inaq gigemamulikmo tiqiyim i inaq an giharugyauqta na tihiqiy. 2Yesus Krais-moi gimen dante wastitayan muran Godagem dimunta igsa i giwaz meqniyimturauq. Ad i ginad emauq, Godteq i giwaqid i in ago os dimuntanab le gwahtiqeq inaq dimunmoosamta haqauq. Haqad i in amen

emad ginad dimniysa osauq. 3 Teqi naqmo amomo ago ginad a hidimniyaq. Haiqgam. I afaqansorad gihol titiyaqta na ago i ginadtidimniyaqmo. Na ezaqgo afaqannazaqta na i giqeman i gigem awazmeqniysa gituw a hi hiqiyaqta. 4 Adi gigem awaz timeqniysa i Yesusago on matawmo diq tiqiyim i ata hi woqauqta. I Yesus ago onmataw nazaq diqta tiqiyim osad inteq boleq i gilumsiheq ta giwaqdaqtana i anan helmo diq haqad i amenemad osauqta. 5 Teq i Yesus amenemim osad i samanmo a hi osauqta.Haiqgam. God in ago Bugaw Dimuntaigan in i giholib bolimussa i God agemdimunta igaqta na i gigemabmo diqtiloyinauq.

6 Na in kazaq. Igmo gihol ulum-sihgo zaway hiqiyim ossa, kam Godanad usta nabmo Krais in i on matawdaq meqinta emauqta na gimen tu-mom. 7 Ne ginad emiy. Nagaqgomat araq in ta mat araq God amebtitnonim osaqta na ago ban waqeqamen moqdaqta? Na haiqgam. Arimat araq in ago walmataw tuteqmogidimun tonsa teq nabag mat taaraq in awaz meqniyeq mat dimuntana ago ban waqeq amen tumoqdaqdaqag. 8 Ta teq God nazaq a hiamta. I bunmo daq meqinta emadossa in Krais eman bolim i gimentumomta. Moqan daq na amalibGod i ginan anad bilaqaqta na ulaliysa i ahol waq kemauqta. 9 Kraismoqan anedan woqim i gigo daqmeqinta tisuholan muran God i ginanon mataw titnonta tihaqaq. Nazaqiyan abeb God in on mataw gilehugayta na ginan agemmeqniysa Kraisi giwaqeq ban dimuntab giqemid itidimniy haseq osamta. 10 Na eza-qgo, i God ababunmo diq iyim ossakam nabmo in atatin moqim i gimendante eman i God inaq an anobuntuwastitay. Teq in atatin na kayeqta iyim osaqta. Nazaq iyan i mu-ran God inaq an anobun tuwastitayimossa abeb in atatin i gilumsiheq tagiwaqid i tidimniy haseqmo tuqosam.

Page 294: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 5:11 291 Rom 5:2111Teq i abeb dimunmo osamta naqmoamomo anan i ginad a hi dimniyaq.Haiqgam. I gigo Iyahta Yesus Krais igimen dante eman muran i God inaqan anobun tuwastitayim osad i Godanan ginad tidimniyaqmo.

Adammoq eman gwahtiqan Yesus inos kayeqmota eman gwahtim

12Mat amulikmo God aqez othasandaqmeqinta emgo adan og kab gwah-timta. Gwahtiqan daq meqin emgoadan na in ta moq eman gwahtim-tamo. Gwahtiqim moq in on matawbunmo giwam. Na ezaqgo on matawbunmo daq meqinta emiyta na agoiyan. 13God ago maror Moses bilamtana a hi gwahtiqsamo daqmeqin emgoadan og kab tuqusta. Teq God agomaror na haiq iysa God in matawgigo daq meqinta nulinad amenin ahi emaqta. 14 Ta teq Adam ago ka-mub iyim bo Moses ago kamub nabmoq in on mataw bunmo giwazanwoq yaqayta. Mataw na Adam gununitiyonta nazaq in a hi emiyta teq inbunmo moq bug yaqayta.

Ari Adam in mat abeb teq gwah-tiqdaqta na nog. 15 Ta teq Adamago daq meqin in amta na in Godago naw in samanmo igaqta na noga haiq. Hikidik. Mat amulik naqmoGod aqez othasan on mataw ku-luwmo moqiyta. Ari God agemdimunta on mataw negad in matta araq amulikmo Yesus Krais-moeman tubol. Bolim in inaqmo agemdimunta negad in samanmo nawnog on mataw kabemmo ayahmodiq tigilumsihta. 16 Teq Adam agodaq meqin anon amta na in Godsamanmo naw nog i gilumsihta nanog a haiqmo. Mat aqenta na in Godaqez othasad daq meqinta amulikmoeman on mataw bunmo timeqniyanGod in gilum kemim giyon bilaqan inmoq daqayta tiqiyim osayta. Ari Godago naw dimunta na in kazaq. Daqmeqinta kuluwmo diq tugwahtiqanteq God on mataw giqemid titnontaiygo adanteqin na in samanmo nawnog eman gwahtimtamo.

17 I ginad emuq. Mat amulikmoGodaqez othasan moq in daq meqintanaqmo amalib gwahtiqim in onmataw bunmo gigo danmebta iyimgiwazan woq bugiyta. Ari Yesus Kraison mataw gilumsihim gimen danteamta na in moq ago zaway ayahmouriyamta. Dante naqmo amalib Godagem dimunta ayahmo on matawnegad gibin titnonta samanmo nawnog tinag. Negan on mataw nakayeqmo osad in nagah zawaytabunmo giquriyamim gigo danmebtatiqiyim osayta.

18 Nazaq iysa iyan mat amulikmoGod anad othasad daq meqin amtana amalib on mataw bunmo gibinmeqniyan God in giyon bilaqan inGod ago faq waqeq moq daqaytatiqiyim osayta. Ad nazaqmo matamulikmo God anad muzinim daqdimunta eman on mataw in ananhelmo haqayta na bunmo gibintitnonta tuwaqim in kayeqmokuluwa-kuluwmo os daqayta tiqiyimosaytamo. 19Mat amulikmo God aqezothasan daq na amalib on matawkuluwmo timeqniyim in daq meqintaemayta tiqiyiyta. Ad nazaqmo matamulikmo God aqez muzinan onmataw kuluwmo tidimniyeq titnontatiqiy daqaytamo.

20 Ari God ago maror Moses bil-amta na abeb gwahtiqan mataw gigodaq meqin kuluwmota na ulal tiqiybug. Ta teq daq meqin kuluwmodiq iysa God agem dimunta igaqta nain daq meqinta nagan giquriyamimayahmo diq iyta. 21Na in kazaq. Godagem dimunta on mataw negad in igigo Iyahta Yesus Krais eman bolimin gimen dante tuwastitay. Wasti-tayan on mataw dante na muzinadin God ameb titnonim osayta. Nazaqiysa iyan daq meqinta in on matawgigo mat danmebta iyim giwamuzsain moqayta. Ad nazaqmo muranGod ago agem dimunta in on matawgigo mat danmebta iyim giwamuzsain kayeqmo kuluwa-kuluwmo osayta.

Page 295: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 6:1 292 Rom 6:196

I Krais inaq garibmo tumowta1 Daq alulin nazaq ussa iyan mu-

ran teq i naga gamukin bilaqam? Ibilaqam, I daq meqinta emtutsa Godagem dimunta na ayahmo i gigo hibbol tutanmo haqad luwam e? 2 Haiqkidik! I tumoq nog iyim daq meqintaahaqenib a ta hi osauqta. Nazaq iyanezaq teq i daq meqinta emad a taluwam? 3 I Krais Yesus aholib soqo-tim yuw tuhuzta. Daq na amalib iKrais inaq tumowta nog tiqiy. Na neginad a hi emay ye? 4 I yuw huztanab i Krais inaq moq nog iyim i inaqhodhodab tuqusta nog iy. Sa God agozaway ayahta mataw ahol waqad abiniluwayta na amalib in Krais hodhodabwazan eramta nazaqmo in i giwazan itiqerawmo. Eraqim i os muturta lularaq diqta na tuwaqim osauqta.

I teq Krais inaq kayeqmo osamta5 I Krais aholib soqotim in momta

nazaq nog i tumowmo. Nazaq iyani in aholib tisoqotim osad in moqimeramta nazaq nog i tiqeraqamtamo.6 Ka ago ne ginad em hasiy. I gigemkwaziqta na Krais inaq ayib domwolan tumomta. Moqan daq meqintai ginad hureqgo ago zaway alulin igigemab usta na tihiqiy. Hiqiyanmuran i daq meqinta ago kabibiy onmataw a ta hi osauqta. 7 Na ezaqgodaqmeqinta inmat tumomta na anadhureqgo ago zaway tihiqiyta.

8-9 I Krais inaq tumowta. Teq GodKrais hodhodab wazan eraqim in a tahimoqdaqta tiqiy. Moq in Krais wazida ta woqdaqta ago zaway tihiqiy.Na i bunmo tuhuritta. Nazaq iyani ginad emauq, Krais hodhodab er-aqim kayeqmo ossa i in inaq kayeqmotuqosammo haqauq. 10 Na ezaqgo,Krais ame amulikmo moqim in daqmeqinta ago zaway meqin tonan daqmeqinta in Krais anad hureqgo biyabhaiqta. Ari Krais kayeq ta iyim osadin God anadmuzingo osaqta. 11Nazaqiyan ne ginad kazaq emiy. I KraisYesus inaq moqan daq meqinta i gi-nad hureqgo azawayin tihiqiy haqiy.

Ad i Krais Yesus inaq kayeq ta iyim iGod anad muzingo osauqta haqiy.

12 Daq meqinta in ne gigo mat dan-mebta iyeq in ne gisan moqdaqta nahi wamuzan. Luweq daq meqinta neginad wamuzsa ne gihol bilaqgo adannaqmo ne tumuzin daqay. 13 Ad negibensen gitenmos nagan gihulosidin daq meqinta ago kabibiy matawiyeq daqdaq hi emiymo. Ne bi-laqne on mataw hodhodab tiqeraqimkayeqmo osayta nog. Nazaq iyanne gihol anaghan na bunmo giqemidin God ago kabibiy mataw iyeq inago daq titnonta naqmo giqemiy.14 Muran ne God ago maror Mosesbilamta na ahaqenib a ta hi osayta.Ne God ago agem dimunta naqmoahaqenib osayta. Nazaq iyan daqmeqinta in ne gigo ayahta iyeq a higiwamuzdaqta.

I daq titnonta ago kabibiy onmatawta iyeq osuq

15 Ari i God ago maror Moses bil-amta na ahaqenib a ta hi osad teq iezaq tonam? Muran i God ago agemdimunta ahaqenib osad daq meqintaharesmo tiqemam daqag? Haiq kidik!16 Ne gihol mat araq ahaqenib emeqaqez muzinad teq ne mat naqmo agokabibiy matawta iyeq os daqay. Nane ginad a hi emay ye? Nazaq iyanne daq meqinta ago kabibiy matawtaiyid in ne giwamuzsa ne tumoq daqay.Ari ne God aqez muzinad teq nein ameb on mataw titnonta tiqiydaqay. 17 Hel diqtaqmo kwaziqmo nedaq meqinta ago kabibiy mataw iyimosiyta. Teq muran God ne giqemanne in ago gamuk ahaqenib lehim negihol bunmo amalib in aqez na tu-muzinayta. Daq naqmo ago i God eseydiq uguq. 18 Kwaziqmo daq meqintane giqirquran os yaqayta. Teq Godne giqamun na hasim in ne giqemanne daq titnonta ago kabibiy matawtiqiyim osayta. 19 Yaqgo gamuk kaya mataw gigo daq muzinim gamukawowunmo hulaiqta. Na ezaqgo ne

Page 296: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 6:20 293 Rom 7:8yaqgo gamuk adugan diqta na hu-ritgo ginad siqim iydaq haqad. Kwaz-iqmo ne gibensen eman daq anum-lan inaqta ago kabibiy mataw iysane daq meqinta haresmo ayahmo diqem yaqayta. Ad nazaqmo muran negibensen na emid in daq titnonta agokabibiy mataw iysa ne God ago onmataw tawon diqta iyeq osiy.

20 Kwaziqmo ne daq meqintaago kabibiy mataw iyim ossa daqtitnonta in ne ginad wamuzgoazawayin haiqta. 21 Teq ne daqmeqinta ago kabiy em yaqaytana anon araq dimunta edowa newaqiy? Na haiqgam. Muran negigo daq kwaziqta na anadin emadne gimebay horwazimmo woqaqta.Na ezaqgo daq meqinta ago kabiyamenin na moqmo. 22 Ari muranGod ne giqamun na tihasan ne daqmeqinta ahaqenib a ta hi osay. Godne giqeman ne inmo ago kabibiyon mataw tiqiyim ne in ago kabiyemad anon dimunta tuwaqay. TeqGod ago kabiy amenin na in kazaq.Muran ne God ago on mataw tawondiqta iyim osayta. Teq abeb ne oskayeqmo kuluwa-kuluwmo osaytana tuwaq daqay. 23 Na ezaqgo daqmeqinta anawun na moqmo. AriGod ago naw in samanmo igaqta nain kazaq. In i giqeman i gigo IyahtaKrais Yesus aholib soqotim inaq osadi inaq kayeqmo kuluwa-kuluwmotuqosamta.

7Muran i gigemmuturta amalib kabiy

emuq1 Ya imaqbaban, ne bunmo God

ago maror Moses bilamta na tuhu-rit kemiyta. Nazaq iyan ya kazaqgibilendaiq. Mat maror na ahaqenibosad a hi moqsamo maror na in matna wamuzaqta. Ari mat na moqidteq maror na in a ta hi wamuzdaq.Na ago ne ginad a hi emay ye? 2 Adnazaqmo aw in mat tuwaqeq in anwaq ago gunun ahaqenib osad in matta araq inaq a hi luwdaq. Ari aw naaduw tumoqid teq gunun na in aw

na a ta hi irqurdaq. 3 Nazaq iyanaw aduw kayeqmo ossa awe in aduwhulosadmat ta araq waqid in anan bi-laq daqay, Aw haresmo luwaqta tihaqdaqay. Ari aduw tumoqid teq aw nain an waq ago gunun na ahaqenib a tahi osdaq. In mat ta araq waqid matawin anan aw haresmo luwaqta nazaq ahi bilaq daqay.

4 Ad nazaqmo ya imaqbaban, neKrais aholib soqotan in moqsa neinaq tumoqiymo. Moqim ne God agomaror Moses bilamta na ahaqenib ata hi osad ne bilaqne aw aduwmoqanin mat ta araq muturta wamta na nogtiqiyiy. Iyimmuran ne mat hodhodabta eramta na tuwaqim inaq osayta.God anad i in ago kabiy emsa kabiyna anon kabemmo tisorqendaq haqadin mat na igan i inaq tuqosauqta.5 I gigem kwaziqta muzinad osta nabi God ago maror Moses bilamta nahuritad i othasnan gihol atoranmoeraqsa i daqmeqinta emyauqta. Emsadaq meqinta i giholib anon emsa imoqgomo iyim osyauqta. 6 Ari mu-ran i Krais inaq tumoqim i God agomaror kwaziqta na ahaqenib a ta hiossa maror na in i a ta hi giqirquraq.KwaziqmoMoses in God agomaror namar tonan mar naqmo i gibe yahsai God anad muzinyauqta. Ari muranGod ago Bugaw Dimunta in i gimuganeman mutur iyan i ginad bilaqsa Godanad muzinad tiluwauqta.

Daq meqinta naqmo i gimeqintonaqta

7 Ari God ago maror Moses bilamtaaduganib gunun giqusaqta na in i gi-nad meqinta emid eraqsa teq i ezaqhaqam? God ago gunun na in meqinhaqam e? Haiq kidik! Gunun na a hiusta iyid ya daqmeqinta ago a hi huritnagta. Kwaziqmo ya mat araq agonagah utetad ya daq meqinta emaiqnazaq ya ihol a hi loyinyaiqta. TeqGod ago maror aduganib gunun us-aqta na bilam, Ni mat araq ago nagahhi utet ham. Haqanmo ya huritimnagah utetyaiqta na loyinan in daqmeqinta tiqiy. 8 Ya gunun na ago

Page 297: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 7:9 294 Rom 8:1inad em hasta nab daq meqinta indante inaq tiqiyim in nagah utet adaneman ya igemab gwahtiqsa ya nagahharesmo tuqutetyaiqta. Helmo, Godago maror haiqgam iysa daq meqintamoq nog iyim ago zaway hiqiyim us-aqta. 9 Nazaq iyan God ago maroribgunun giqusaqta na in ya inadib ahi bolsa ya kayeqmo osyaiqta. Ossateq gunun na ya inadib tubolanmodaq meqinta kayeq iyim tiqeram.10Eraqanmo ya tumoy. Moqim nab yadaq kazaq ahol way. God ago gununMoses bilamta na in ya ilumsihid yakayeqmo kuluwa-kuluwmo os nagta.Teq haiq. In ya iqeman ya moq hasgotiqiyim osyaiqta. 11Na ezaqgo gununna bilaqan daq meqinta in dante inaqtiqiyim in ya ikat yagad inol eman yatumoy. 12 Nazaq iyan God ago marorMoses bilamta na in meqin a haiq.Na in God-mo ago hib bolim in tawondiqta. Ad maror na aduganib gunungiqusayta na inaqmo in tawonta teqin titnonta teq in dimun diqta.

13 Teq ezaq? Towa God ago gununya ilumsih nagta na in ya inol emanmoyta daqagya? Haiq kidikmo! Daqmeqin naqmo in gunun dimunta naamalib ya inol eman moyta. Nazaqiyan daq meqinta in God ago gu-nun dimdimunta na giwazbuliyad gi-malib i ginolsa i ginad emauq, Daqmeqinta naqmo in nagah meqin diq-taqmo haqauq.

Daq meqinta i ginad wamuzsa i daqhi emnanta emauqta

14 God ago maror Moses bilamta naGod-mo ago hib bolim in i ginadmobulonaqta. Na i bunmo tuhuritta. Teqya isan ka in og kabta iyim iyan daqmeqinta iqirquran ya in ago kabibiymat samanta iyim osaiqta. 15 Nazaqiyan yaqgo daq ya emaiqta na inya inad a hikidik muzaqta. Ya daqdimunta emnan inad bilaqaqta na yaa hi emaiqta. Teq ya daq emnaninad a hi bilaqaqta naqmoya tutimmoemaiqta. 16 Ari ya daq inad a hibilaqaqta naqmo emad ya inadmo inGod agomaror Moses bilamta na inaq

rirensa ya igemabmo diq maror naanan dimunta haqaiqta. 17Nazaq iyanyaqmo diq daq hi emnanta na a hiemaiqta. Haiqgam. Daq meqintaadan ya isanib kawa usaqta naqmo indaq na emaqta. 18 Ya inad emaiq, Yaiholib nagah araq dimunta a hi us-aqta haqaiq. Na ya isan kaqmo ananbilaqaiq. Heltaqmo ya daq dimuntaemgo inad emaiqta teq ya adantaemgo yaqgo zaway haiqta. 19 Ya daqdimunta emnan inad bilaqaqta na yaa hi emaiqta. Ad ya daq meqintainad a hi bilaqaqta naqmoya tutimmoemaiqta. 20 Ari ya daq inad a hi bi-laqaqta tutimmo emad ya inad kazaqemaiq. Yaqmodiq daq na a hi emaiqtahaqaiq. Haiqgam. Daq meqinta adanya isanib usaqta naqmo in daq naemaqta haqaiq.

21 Nazaq iyan daq kazaqta ya iholibussa ya ahol waqaiqta. Ya daqdimunta emnan inad emsamo daqmeqinta adan ya isanib usim er-aqad in ya inad dimunta na walebo-laqta. 22 Ya igemabmo diq God agomaror Moses bilamta na anan inadbilaqaqta. 23 Teq daq araq diq yaiholib ussa ya ahol waqaiqta. Daq nain ya inad God ago maror muzgotana inaq an wolaqta. An wolad daqmeqinta adan ya isanib usaqta na inya iqirqurad in ya ihol bunmo wa-muzaqta.

24 Mataw! Ya timeqniy! Nog teqya ilumsihad in ya isanib daqmeqintaadan ka walemid in ya ihulos yagad ahi inol emdaq? 25 Ya God esey ugaiq.I gigo Iyahta Yesus Krais inmo teqtiqilumsihdaqta.

Ari daq alulin nazaqussa iyan ya in-admo in God ago maror na ahaqenibussa ta ya isan ka in daq meqintaahaqenib usaqta.

8Krais daq meqinta walemim God ago

Bugaw Dimunta igan i God anadmuzingotiqiy

1 Ari muran teq on mataw KraisYesus aholib soqotim inaq osayta nain God ago maror Moses bilamta na

Page 298: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 8:2 295 Rom 8:17ahaqenib a ta hi ossa maror na agogunun in giyon bilaqsa in a ta himeqniy daqay. 2 Na ezaqgo mu-ran ya Krais Yesus inaq soqotim ossaBugaw Dimunta ya inad wamuzsaya kayeqmo osaiqta. Osad ya daqmeqinta adan isanib usaqta na a tahi muzinad ya moq hasgo adante-qin na tuhulosim luwaiqta. 3 Nain kazaq. I gisan ka in God agomaror Moses bilamta na ago gununmuzgo ago zaway haiqta. Nazaqiyan gunun na i gigo daq meqintawalemgo azawayin haiqta. Ari marorkwaziqta na i gilumsihdaqta ago za-way hiqiyan God-mo i tigiwastitay.In atatin eman bolim in i matawdaq meqinta emauqta gisan waqimtugwahtim. Gwahtiqan God in idaq meqinta emauqta ago mebay nainmo atatin aholib em bugim teq inatatin ayon bilaqan in daq meqintana amenin bunmo sorimmo tumom.4 God atatin i gigo ban waqim mo-qan muran i gigemabmo diq God agomarorwazad imuz bugnan ginad tibi-laqaq. Ginad bilaqsa i gigem kwaziqtana anad a ta hi muzinauq. Haiqgam.Muran God ago Bugaw Dimunta anadigsa i daq emauqta.

5Mataw gigem kwaziqta anadmuz-inad in ginad bunmo gigem kwaz-iqta ago daq meqmeqinta emgo us-aqta. ArimatawBugawDimunta anadmuzinad luwayta na in ginad bunmoBugaw Dimunta ago daq emgo us-aqta. 6Mat agem kwaziqta anad muz-inaqta na in oseq teq tumoqdaqta. Arimat Bugaw Dimunta anad muzinaqtana in os dimunta kuluwa-kuluwmoosayta na waqeq agem kute nemsatuqosdaqta. 7 Na ezaqgo mat agemkwaziqta anad muzinad in God agomaror ahaqenib a hi osad in Godgeg ugaqta. Mat nazaqta na in Godagomaror muzgo ago zaway haiqgamiyan in maror na muzan yo hiqiyaqta.8 Nazaq iyan mataw gigem kwaziqtaanad muzinayta na in daq God anananad bilaqaqta na emgo biyab a hiiyayta.

9 Ari God ago Bugaw Dimunta inhelmo ne giholib tuqussa teq negigem kwaziqta anad a ta hi muzindaqay. Haiqgam. Ne Bugaw Dimuntaanad naqmo tumuzin daqay. Mataholib Krais ago Bugaw a hi usaqta nain Krais ago mat a haiqta. 10Ne ginademiy. Daq meqinta adan ne gisanibusaqta na ago ne tumoq daqay. Tateq Krais ne giholib ossa ne giwitankayeqmo tuqos tut daqay. Na ezaqgoKrais ne giholib ossa God ne gibiysane mataw titnonta iyim osayta. 11Nain kazaq. God in Krais Yesus hod-hodab wazan tiqeram. Nazaq iyanin ago Bugaw Dimunta ne gimuganibussa teq God Yesus wazan hodhodaberamta nazaqmo in ago Bugaw negiholib usaqta na ago zaway amalibne gisan moqdaqta na giqemid kayeqta iy daqaymo.

God ago Bugaw Dimunta i giqeman iGod ago onmin iyauqta

12 Nazaq iyan ya imaqbaban, Godi gilumsihaqta na amenin ayahmo igigo hib usaqta. Ussa i gigem kwaz-iqta na anad eraqsa i daq meqintaadan gisanib usaqta na a ta hi muz-inam. Haiqmo diq. 13 Na ezaqgone gigem kwaziqta na anad muzinadoseq ne tumoq has daqay. Ari negigem kwaziqta anad ginadib bolsane Bugaw Dimunta ago zawayib wolemad oseq teq ne kayeqmo tuqos tutdaqay.

14MatawGodagoBugawanadmuz-inayta naqmo in God ago onminta.15-16 Na in kazaq. God in ago BugawDimunta negan Bugaw na ne giqemidne God rabunad ago kabibiy matawsamanta iyeq osgohaqad in ne giholiba hi usaqta. Haiqgam. Ne BugawDimunta na waqan in ne giholib ussane God ago onminmo tiqiyim osayta.Ossa Bugaw Dimunta naqmo in i giwi-tan bulonsa i God ago onmin iyim os-auqta na tiloyin kemad i God lilewu-nim bilaqauq, O kabay haqauq ni igimam haqauqta. 17 Teq i God agoonmin tiqiyim iyan abeb i Gimam agoos dimunta na tuwaqamta. I gibab

Page 299: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 8:18 296 Rom 8:30

ayahta Krais in Amam ago os dimuntana tuwaqim osaqta. An abeb in waqnogmo i tuwaqamtamo. Ta teq mu-ran i kayeqmo osad Krais afaqan sornogmo i tisorammo. I Krais inaqaraqibmo afaqan soreq teq abeb i inaqaraqibmo God ago os dimunta nabosad in abin ayah iysa i gibin ayahtiqiydaqmo.

Abeb teq i os dimunta Heven-ibwaqam

18 Muran i afaqan sorauqta. Teqya inad emaiq, Abeb i os dimuntanab le tugwahtiqeq i gibin God agoonminmo diqta na ulal tiqiy hasdaqhaqaiq. Haqad ya daq ayah diqta naanadin emsa i gigo afaqan i murankam kab sorauqta ka in ya inadib na-gah amik diq iyaq. 19 Nagah bunmoGod giqeman ogib kab teq Heven-ib giqusayta nagan in God ago on-min ulal iy has daqayta na akamanamen emad in gihol husisiqsa usayta.20-21 Na ezaqgo nagah bunmo Godgiqeman gwahtiqim dimunmo usiytana in muran timeqniyim giqusayta.Teq nagah nagan in ginadibmo ahi meqniyiyta. Haiqgam. Godinmo anad am, Yaqgo onmin gibinayahta waq daqayta nab teq nagahya giqemta kagan bunmo inaqmotidimniy daqaymo haqad in nagahnagan giqeman in muran timeqniyimusayta. Usad God ago onmin tidimniydaqayta nab teq nagah bunmo mu-ran meqniyim usayta na in inaqmotidimniy has daqaymo.

22 Nagah bunmo God giqamta nagihol titiysa in giholnan emad usayta.Bilaqne aw amun emnan aholnan ektonaqta nazaq. Na i bunmo tuhuritta.23 Teq nagah nagan gimomo in gihol-nan emad a hi usayta. Haiqgam. Iinaqmo giholnan emad gaqauqtamo.Na ezaqgo God ago Bugaw Dimunta igimuganib ussa i ginad emauq, AbebGimam Iyah i giwaqid i in ago diq tiqiyhasamta na atowun kawa i gimuganibtuqusaq haqauqta. Haqad GimamIyah i giwarinid i in ago tiqiy hasamtana akaman i amen emad i giholnan

emad osauqta. I in ago onmin tiqiyhasamta nab teq in i gisanmoqaqta kawastitayid i tidimniyam.

24God i gilumsihim giwaqan i ginademad osauq, Abeb teq in i giwarinidi in ago onminmo diq tiqiy hasamtahaqauq. Haqad daq nawa na a higwahtiqsamo i amen emauqta. Aridaq na tugwahtiqid i ahol waqeq teqi amen a ta hi em nag. Na ezaqgonagaqgo mat nagah tuwaqim aholwaqaqta na in nagah na a amen taemdaq? 25 Ari i teq nagah ahol a hiwaqauqta na tuwaqam haqad i baqtunim gigem kute nemsa osauqta.

26 Osad i God inaq gamuk emgo gi-nadnad emad gigo zaway hiqiysa Godago Bugaw Dimunta i gilumsihaqta. IGod anad muzeq naga diq anan bu-lonamta na i ginad siqim iyaqta. TeqBugaw Dimunta na in gamuk a hibilaqadmo ago gaq naqmo amalib ini gimen God bulonaqta. 27 BulonsaGod in mataw bunmo gigem ahol waqkemad in Bugaw Dimunta anad huritkemaqmo. Na ezaqgoBugawDimuntain God anadmo diq huritad in anadusaq nazaqmo in God ago on matawtawonta na gilumsihgo bulonaqta.

28 Teq i ginad kazaq emauq. Godin on mataw gidimun tonnan haqadgililewunaqta haqauq. Gililewunimin ago on mataw in anan ginad bi-laqayta na giwamuzsa in giholib daqbunmo gwahtiqaqta na in gidimuntongo gwahtiqaqta. 29 Na in kazaq.On mataw na a hi gwahtiqsamo Godin gigo tuhuritim aholyon gitowuntiqamta. Gitowun emim on mataw nabunmo gimugan buliyeq inmo atatinnog gwahtiq daqay haqad in ginantibilaqan usaqta. On mataw na Godatatin Yesus nog gwahtiqid teq Yesusamagniz kabemmo iysaYesus in gibabayahta iydaq haqad in nazaq ginanbilamta. 30 Ad God on mataw gi-nan tibilaqan usaqta na bunmo ingililewunaqta. Teq in on matawgililewunaqta na bunmo giqeman inon mataw titnonta iyayta. Teq in

Page 300: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 8:31 297 Rom 9:5onmataw giqeman titnonta iyayta nabunmo gibin ayahta negaqta.

Nagah araq God anad igaqta na a hiqwaydaq

31 Nazaq iyan i God ago daq nabunmo anadin emad teq i ezaqhaqam? I kazaq tibilaqam, God igilumsihsa mat araq diq geg igadgidanin a hi qwaydaq haqam. 32 Godin atatin na a hi wasihim in igilumsihnan haqad eman bolta.Nazaq iyan God in atatin igad in agonagah bunmo inaqmo tiqigdaqmo.

33 Nog diq God ago on mataw ingilumim aholyon giwamta na gimalibnan emdaq? God-mo i ginan matawtitnonta haqaqta. 34 Ad nog diq igilum kemeq ginan meqin haqad Godago hib i gibaymuzdaq? Na haiqmo.Krais Yesusmoqan Godwazan eraqimin God aben aqabun ban osad in igilumsihgo haqad God susumun ugadosaqta. 35 Krais i ginan anad bilaqsanog diq in anad na adanin qway-daq? Nagah araq Krais agem dimuntaigaqta na adanin a hi qwaydaqta.Afaqan i giholib gwahtiqdaqta na, teqi santitiy soramta na, teq mataw igimuzad gimeqin ton daqayta na, teqi gigemnan moqamta na, teq i nagahosgo siqim iyamta na, teq i dan ahulibdaq meqinta anobun ayamta na, teqmataw bab ig daqayta na, daq naganbunmo in Krais agem dimunta igaqtana adanin a hikidik qway daqayta.36 Helmo, God ago marib gamuk bil-amta nazaqmo daq meqinta nagani giholib gwahtiqdaqta. Gamuk nabilam,Ni nibin i giholib usaqta na ago

mataw gigemmeqinta igad gi-nol emgo bilaqayta ham. In igibiysa i bilaqne sipsip ginolemid moqgo tiqiyim osauqtaham. Buk Song 44.22

37 Ta teq Krais i ginan anad bilaqsain i gilumsihsa i afaqan nagan bunmogiquriyamim ameb diq tiqiyauqta.

38-39 I gigo Iyahta Krais Yesus aholibsoqotim inaq ossa God i ginan anadbilaq naqmo hiqiyaqta. Nazaq iyan

ya inad emaiq, Nagah araq diq Godagem dimunta igaqta na adanin a hiqwaydaq haqaiq. I moqauqta na, teqi kayeqmo osauqta na, teq angelodimdimunta na, teq bugaw aseseqtazaway amo amo wazayta na, teq daqmuran gwahtiqdaqta na, teq daq abebgwahtiqdaqta na, teq nagah zawaytaamo amo nagan, teq nagah ulilibmodiq useq gewoqdaqta na, teq nagahog aduganibmo diq useq gaboldaqtana, teq nagah bunmo God giqamtanagan gigo araq diq in God agemdimunta igaqta na adanin a hikidikqway daqay.God in Isrel on mataw giyondaq amta na ago Pol bilam

9Pol Isrel on mataw ginan anad diq

meqniy1-3 Teq tutimmo ya isenlul Juda on

matawta na ginadin emad ya inadayahmo meqniysa ihol afaqan diqiyaqta. Ya inad ayahta emaiqta nain kazaq. Ya Krais susumun ugidin ya gileh yageq imuzid ya le sawmeqintab ossa in ya isenlul na gi-waqid in yaqgo ban waqeq dimunmoos daqay haqad ya inad emaiqta.Heltaqmo ya bilaqaiq. Ya Krais agomat iyim ya a hi katiyaiq. Teq Godago Bugaw Dimunta ya inad wamuzsaya igemab inad araq a hi loyinaiqmo.4Yaqgo mataw na in Isrel on matawtateq mebmebmo God in gililewunimgiwaqan in ago onmin tiqiyiyta. Adin God ahol anuwan teq ago zawayin gime anonabmo ahol waqiyta. TeqGod in Isrel on mataw na gidimuntonnan haqad tuteqmo in gisesan ne-naq an adugan wazyaqta. Ad teq inagomarorMoses bilamta na tinagmo.Negan Isrel mataw gimomo in Godayon tamaz emgo adan na waqiyta.Teq God in mataw naqmo gidimuntonnan haqad gamuk hel diqmo gibi-lanta. 5 Isrel mataw gisesan aqendiqta na gibin ayahdiqmousaqta. Teq

Page 301: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 9:6 298 Rom 9:19Krais in mat diq iyim Isrel-mo gisen-lul giduganib gwahtiqim in ginedanaraq iyim osta. Krais in nagah bundiqmo gigo danmebta iyim in gi-wamuzim osaqta. Ossa God agemdimunta ugsa in nazaqmo kuluwa-kuluwmo tuqosdaqta. Hel diqtaqmo.

God Isrel gimen daq amta na ago Polbilam

6 Tutimmo ya isenlul na Krais gilehugsa ya in ginan inad diqmeqniyaqta.Teq ya inad emaiq, God Isrel onmataw gidimun tonnan bilamta aga-mukan na le saman diq a hi iyaqtahaqaiq. Na ezaqgo Isrel bunmo inGod ago on matawta iyim a hi osayta.7Ad on mataw Abraham alulib gwah-tiqiyta na bunmo in Abraham agoanaynayniz diq iyim a hi osaytamo.Kwaziqmo God in Abraham bulonimbilam,Ni nitatin Aisak-mo ago onminta

naqmo ginan Abraham asen-lulibta haq daqay ham. Jenesis21.12

8 Gamuk na alulin in kazaq. Godago onmin in matmo araq aluliba hi gwahtiqayta. Haiqgam. Onmataw God gamuk hel diqmo bilamtaagamukan na alulib gwahtiqaytanaqmo in ginan Abraham asenlulibtahaqaqta. 9Na ezaqgo God in Abrahamhel diqmo bulonim kazaq bilam,Ulig araq kob kam kazaqtab ni niwe

Sara amun tiqemid teq yamuleqeq ta boldaiq ham. Jen-esis 18.10

10 Teq gamuk ta araq usaqmo.Rebeka ago onmin giger araqibmogiqamta na in mat amulikmo alulibgwahtiqiyta. Teq mat na in i gisesAisak-mo. 11-12 Ta teq onmin giger naginen agemab usad daq araq dimuntameqinta a hi emsa God anad emadamunamikta na ulumkemimaholyonwaqan usta. Ad in anad amta naza-qmo diq tugwahtiqdaq haqad in Re-beka bulonim onmin giger na ginankazaq bilam,

Amun danmeb hitiqdaqta na inamikqan ago kabibiy mattiqiydaq ham. Jenesis 25.23

Onmin na kabiy daq emsa teq Godgibiyad ginan nazaq a hi bilamta.Haiqgam. God anadibmo matawgiluwiyim gililewunaqta. 13 Na agoiyan God ago marib in gamuk kazaqbilam,Ya Jekob anan inad bilaqsa ya Iso

anan inad a hi bilamta ham.Malakay 1.2-3

14 God daq nazaq emsa teq i ezaqhaqam? God mataw giluwiyim gi-waqaqta na in daq meqinta emaqhaqam e? Haiq kidik! 15God in Moseskazaq bulon,Ya on mataw ginan inad meqniynan

inad usaqta naqmo ya ginaninad meqniyaqta ham. Adya on mataw gilowan tonnaninad usaqta naqmo ya gilowantonaiqta ham. Kisim Bek 33.19

16 Nazaq iyan God in on matawmoginad muzinim a hi gilowan tonaqta.Teq on mataw gigo zawayibmoGod anad hureqsa in ginan anada hi meqniyaqtamo. Haiqgam. Inanadibmo on mataw ginan anadmeqniysa gidimun tonaqta. 17 Neginad emiy. God ago marib in Isipgigo king Fero bulonim bilam,Yaqgo zaway ningo hib ulal iy hasdaq

haqad yaqmo niqeman ni kingiyim ban ulilibta nab osaqtaham. Yaqgo zaway ningo hibulal iysa teq on mataw og sawbunmo ya ibin tuhurit daqayham. Kisim Bek 9.16

18 Nazaq iyan God in mat araq anananad meqniynan anad bilaqsa in matna anan anad timeqniyaqta. Ad inmat araq agem emid soqotnan anadbilaqsa in anadibmo nazaq tiqemaq-tamo.

19 Teq luweq ne gigo araq kazaqya ibilendaq, God nazaq emsun tanagaqgo mataw daq meqinta emsa innan negaqta haqdaq? In on matawginan bilamta nazaq in gigo hib gwah-tiqsa araq diq God anad na othasgo

Page 302: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 9:20 299 Rom 9:32ago zaway haiqta haqdaq. 20 Mat ninazaq God wadaqta na ni naga matindiq? Kagoh araq inmat kagoh emaqtana susumun ugeq bilaqdaq, Nagaqgoni kazaq ya iqam haqad in nazaq bi-laqdaq e? 21Mat kagoh emaqta na inog soskaq waqeq amalib kagoh gigertiqemdaq. In araq kabiy dimuntaemgo emad teq in araq kabiymeqintaemgo tiqemdaq. Emid teq nog in matkagoh giqamta na bulondaq, Ni daqmeqin emaq haqdaq? Na haiqgam.Mat na anadibmo nazaq emgo inmoaholib usaqta.

22 Ad nazaqmo God kagoh asorgimeqin tongo tigiwastitayan os-aymo. Abeb in kagoh na ginanagem meqiniysa gibay zilayad in agozaway teq in ago agem meqniy naon mataw bunmo tigiqisihundaq.In nazaq haqad kagoh meqinta nagiqeman osayta. Teq in kagohmeqinta na hidmo a hi gimeqin tonadin gihulosan sisaqmo tuqosiy. 23 Naezaqgo in kagoh asor dimdimuntainmo abin dimunta teq in ago osdimunta negnan haqad tigiwasti-tayan osaymo. In anad emaq, Yakagoh dimdimunta na ginan inadmeqniysa yaqgo nagah dimdimuntanagan ayahmo diq negsa on matawen bunmo tigibiy daqay haqaq. 24 Arikagoh dimdimunta na in i on matawGod tigililewunan osauqta naqmo.Teq in on mataw gililewunad in Judaon mataw gimomo a hi giwamta.Haiqgam. In on mataw en ta asorJuda a haiqta nagan gigo asor inaqmotigiwammo. 25 Nantut Hosea bilamtanazaqmo in tiqam. Hosea God aqeztutim bilam,Ya onmatawyaqgodauhib ahaiqta na

ginan yaqgo dauh tihaqdaiqham. Ad ya on mataw ginaninad a hi bilamta na ginan yaiqutilmo diq tihaqdaiq ham.Hosea 2.23

Haqad in kazaq ta bilammo.26 Teq uliq saw ginan bilaq yaqay,

Ne God ago dauh a haiqhaq yaqayta nab in gibin

God kayeqmo osaqta na agoonminta tuqusdaq ham. Hosea1.10

27 Ari teq Aisaya in Isrel on matawtana ginan atoranmo kazaq bilam,Isrel gigo on mataw in kabemmo diq

bilaqne kamisib ibur nog iyimosayta ham. Ta teq Iyahta inmataw na gilikmanib amulik-mulikmo gilumsiheq tigiwaq-daq ham.

28 Na ezaqgo in og kab on matawmeqinta giyon bilamta naadan emad in agudan ahi emdaq ham. Ad in onmataw na bunmo gigo daqamenin negad in araq diq ahi hulosdaq ham. Aisaya10.22-23

29 Haqad Aisaya ta bilam,Bab mataw Heven-ib osayta gigo

Iyahta na in Isrel gigo asorgihulosid a hi oseq in giholamagin tartay nagta ham.Uliq giger Sodom ayowGomora inaq gigo on matawbunmo tihiqiy bugiyta nazaqin tihiqiy bug nagiymo ham.Aisaya 1.9

An Aisaya bilamta nazaqmo diq tug-wahtim.

Isrel onmatawhelmo a hi haqim iyanin God ameb titnonta a hi iyiy

30Ari teq i ezaq haqam? I kazaq diqbilaqam. On mataw en ta asor Juda ahaiqta nagan in giholtuw bulad Godameb titnonta a hi iyiy haqam. In Godaqez anan helmo haqsamo God in gi-nan titnonta tihamhaqam. 31Ari Isrelon mataw na in God ago maror Mosesbilamta na muzinad in giholtuw diqbulad luwayta. Ta teq in maror naago gunun a hi wol net bugad in Godameb titnonta a hi iyayta. 32Nagaqgoin God ameb titnonta a hi iyayta? InGod aqezmo anan helmo haqid Godin ginan titnonta haqdaq nazaq inginad a hi emayta na ago iyan. Inginad emay, I God ago maror Mosesigta na ahaqenib iyeq ago gunun muzbugeq teq i God ameb titnonta iyam

Page 303: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 9:33 300 Rom 10:11haqayta. Ta teq in dante na muzadluwsa gig gisen woltaydaqta na gisenwoltaysa in tuwoqayta. 33 God agomar bilamta nazaqmo in emayta.Gamuk na bilam,Ahol waqiy ham. Ya uliq Sayon-ib

gig araqmataw gisenwoltayidwoq daqayta na eman tuqusaqham. On mataw gig na ahol ahi waqadmo lehsa gig na gisenwoltayid in tuwoq daqay ham.Ari on mataw gig na ananhelmo haqayta na bunmo inya imeb turad gimebay a hiwoqdaq ham. Aisaya 8.14; 28.16

10Isrel onmataw God ago daq a hi hurit

kemiy1 Ari ya imaqbaban, ya inad ayah

diqta ussa ya tutimmoGodbulonaiqtana in kazaq. God ni Isrel gilumsiheqta giwaq haqad ya bulonaiqta. 2 Teqya Isrel on mataw ginan kazaq diqbilaqdaiq. In God anad muznan gi-nad bilaq naqmo hiqiyaqta haqdaiq.Ta teq in ginad a hi em hasadmoGod ago gamuk muzinayta haqdaiq.3 Mataw na in God ameb gibin tit-nonta waqgo adan diq a hi huritayta.Ad indante ta araq in gimoginadibmogiholyon emiyta naqmo muzinad inginad emay, I God ameb titnonimmoosauqta haqay. Ta teq in nazaq emadin God ago nan othasad in ameb gibintitnonta waqgo adanteqin diq na a himuzinay. 4 Na ezaqgo Krais amomoGod ago maror Moses bilamta na tu-wolnet bugta. Wolnet bugan muranon mataw Krais anan helmo haqaytana bunmo in Krais-mo aqumnib Godameb titnonimosayta. 5 I ginad emuq.Moses ago marib in mat God amebabin titnonta waqnan haqad maroragamukan muzaqta na anan kazaqbilaqaq,In God ago maror aduganib gunun

giqusaqta na muzin bugeq teqin God inaq dimunmo tuqos-daq haqaq. Wok Pris18.5

6 Ari mat God aqezmo anan helmohaqad abin titnontawaqaqta na amengamukta in kazaq bilaqaq,Luweq ni nihol buloneq bilaqdaq, Nog

diq Heven-ib gwaleheq dantedimunta na waqeq i gimen agewoqdaq? haqdaq haqaq. Ninazaq hi bilaq haqaq. Lo 30.12

(Mat nazaq bilaqdaqta na in bilaqnein aholtuw bulad gwaleheq Kraiswaqeq ad ogib hitiq nog iydaqta.)

7 Ad gamuk na bilaqaq,Teq luweq ni kazaq bilaqdaq haqaq.

Nog diq mataw tumoqiytagigo uliqab woleheq dantedimunta na waqeq i gimen agaboldaq? haqdaq haqaq. Ninazaq hi bilaqmo haqaq. Lo30.13

(Mat nazaq bilaqdaqta na in bilaqnein aholtuw bulad mataw tumoqiytagigo uliqab woleheq Krais waz ta er-aqid in waqeq ad gabol nog iydaqta.)

8 Teq gamuk nawa na in i nagadaqin diq emgo haqad gibilenaq?Gamuk na bilaqaq,Dante dimunta agamukan na in ne

gigerabmo diq usaqta haqaq.In ne gitenmosib teq negigemab usaqta haqaq. Lo30.14

(Teq i on mataw gibilenim bilaqauq,Ne Krais anan helmo haqiy haqauqtanaqmo anan dante dimunta aga-mukan haqayta.) 9 Nazaq iyanni niqezabmo Yesus anan ‘Iyahta’haqad teq ni nigemabmo diq bilaqeq,“Helmo God in Yesus Krais hodhodabwazan ta eramta” haqid teq God inni nilumsiheq tiniwaqdaq. 10 Naezaqgo i gigemabmo diq God ananhelmo haqsa God i ginan on matawtitnonta haqaqta. Ad i ginad heltagigemab usaqta na ulum hasangiqezab gwahtiqsa God i ta giwaqaqta.11 God ago gamuk nazaqmo bilamta.In bilam,On mataw in anan helmo haqayta na

bunmo in ameb turad gime-bay a hiwoqdaqta ham. Aisaya28.16

Page 304: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 10:12 301 Rom 11:212 Nazaq iyan Juda on mataw teq onmataw en ta asor Juda a haiqta na-gan nenaqmo in God ameb araqibmoosayta. Na ezaqgo Iyahta amulikmonaqmo in on mataw bunmo gigoIyahta iyim osaqta. Ossa on matawIyahta lilewunad gilumsihgo bulonsain aholib nagah dimdimunta usaqtana tineg bugaqta. 13 God ago gamuknazaqmo bilamta. In bilam,Mat aw nog in Iyahta gilumsihgo

haqad anan biyeq lilewunsain gilumsiheq tigiwaq bugdaqham. Joel 2.32

14 Ta teq on mataw in mat na ananhelmo a hi haqeq ezaq teq in lilewu-nid in gilumsiheq ta giwaqdaq? Admataw na in Iyahta abin a hi hu-riteq ta ezaq teq in anan helmo haqdaqay? Ad mat araq leheq on matawna Iyahta abin a hi gibilenid ta ezaqteq in abin hurit daqay? 15 Ad matawta asor in mat araq Iyahta abin bilaq-daqta na emid a hi leheq ta ezaq teqmat na leheq onmatawna Iyahta abingibilendaq? Na haiq iyid ezaq teq daqaraq God ago gamuk anan bilamta nain onmataw Iyahta abin a hi huritiytana gigo hib gwahtiqdaq? Gamuk nabilam,Mataw gamuk dimunta a luwayta na

bolsa mataw in gibiyad ginadtidimniyaq ham. Aisaya 52.7

Isrel on mataw Yesus awagamundimunta na huritim asor kabemmo a himuzinayta

16 Ta teq Isrel on mataw in Yesusawagamun dimunta na tuhuritiytateq in gigo asor kabemmo wagam naa hi muzinayta. In gamuk Aisayabilamta nazaq diq emayta. Gamuk nabilam,Iyahta ham, i ningo gamuk bilaqsa

mat araq diq anan helmo a hihaqaqta ham. Aisaya 53.1

17 God ago gamuk naway na nazaqbilaqan i ginad emauq. Mataw Godago gamuk huritim teq in anan helmohaqayta haqauq. Ad gamuk in hu-ritim anan helmo haqayta na in Krais

awagamun mataw bilaqad luwaytanaqmo.

18 Teq ya kazaq susumunaiq. Isreltowa gamuk dimunta na a hi huritiydaqagya? haqaiq. Haiqgam. In tuhu-ritiyta. God ago gamuk bilam,Yaqgo nantut giqez og saw bunmo

tilah ham. Lehan uliq bunmoin yaqgo gamuk tuwaqiy ham.Buk Song 19.4

19 Ad ya a ta susumunaiq. Isrel towagamuk na alulin ago ginad a hi emiydaqagya haqaiq? Haiqgam. In ginademiyta. Iturimmo Moses in God aqeztutim in Isrel kazaq gibilan,Teq ya og saw bunmo dauh haresmo

gidimun tonsa ne gigem time-qniy daqay ham. Ad yaon mataw en ta asor ginadhaiqta na giwaqsa nab negigem meqin diq iy daqayham. Lo 32.21

20An teq Aisaya a hi rabad in God aqeztutim gamuk kazaq atoranmo bilam,Mataw ya a hi inaguniyta na in ya

tiqibiyiy ham. Ad matawya inan a hi susumuniyta nagimeb ya ihol tuqulal tonham.Aisaya 65.1

21 Teq in ta Isrel ginan kazaq bilam,Kam bunta ya on mataw na nenaq an

ben wazgo haqad iben negsain ya gileh yagad yaqgo nanothasayta ham. Aisaya 65.2

11God in Isrel on mataw asor gilowan

ton1 Ari teq ya kazaq ne susumun neg-

daiq. God in ago on mataw Isrel nagileh tineg bug e? Haiq kidik! Yainaqmo Isrel-ib mat araqta. Ya Abra-ham anaynayin araq iyim ya Ben-samin ago dauhibta araq. Teq Godgileh a hi yagta. 2Ad in ago on matawIsrel gileh a hi nagmo. Haiqgam. Onmataw na a hi gwahtiqsamo God ingigo tuhuritim in aholyon gitowuntiqamta. Towa ne Elaija awagamunGod ago marib usaqta na ne a hihuritiy-ya. Elaija in Isrel on mataw

Page 305: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 11:3 302 Rom 11:15bunmo gimalib nan emad in God bu-lonim bilam,3 Iyahta ham, Isrel on mataw ningo

nantut bunmo tiginol embugiy ham. Teq in ningotamaz em abanan bunmotigiwolworiymo ham. Admuran ya imomo ossa in yainol emgo tiqinagunay ham. 1King 19.10, 14

4 Haqan God amenin emim in ezaqbulon? In bilam,Ya on mataw 7,000 nazaq iholyon

gitowun eman osayta ham.Mataw na in god katiyta Baqalanognib gibakbakan ulumlaquwim abin a hi iluwiytaham. 1 King 19.18

5 Ad nazaqmo muran kam kab Godin Isrel on mataw asor agem dimuntanegad aholyon gitowun eman in nawaosaymo. 6 God in mataw na agemdimunta samanmo naw nog negsa inago diqta iyim osayta. Teq matawna in God ago maror kwaziqta naago gunun muzin bugan teq God gi-wamta nazaq a haiq. In nazaq iyid teqya God agem dimunta samanmo nawnog nagta nazaq ya a hi bilaq nag.

7 Nazaq iyan teq i ezaq haqam? Ikazaq bilaqam, Isrel on mataw Godago dauhib gwahtiqgo adanteqin na-gunad luwim teq in dante na ahol ahi waqim in le a hi gwahtiqiy haqam.Ari God in Isrel mataw asormo gi-lumim aholyon giwamta naqmo tug-wahtiqiyta. Teq in gigo asor kabe-mmo na God in gigem eman soqotsain le a hi gwahtiqayta. 8 Nazaq iyanGod ago marib gamuk araq kazaqbilam,God in mataw na giqeman in gihol

sahuq diq iyayta ham. Ingimeqnagin eman in saw ahola hi waq hasayta ham. Ad ingidek eman in nan a hi huri-tayta ham. Mataw na naza-qmo osim bo muran kawa innazaq tuqos tutayta ham. Lo29.4

9 Sa ta Devit in mataw na ginan kazaqbilam,

In gigo neqwaq ahumabun nab in gi-nad dimniysa ossa in gibabunbo tawan emeq osiy ham.Tawan emid teq bul dobubwoqaq nazaq nog in gibabungibenabwoqiymo ham. Teq ingigo kam dimunta na buliyeqin gigo daq meqinta ameninwaqad woq daqayta akamaniyan ham. 10 Sa in gime arom-riq inaq iyid in saw ahol hiwaq hasiy ham. Ad in giko-rkoran mulbunid in nazaqmokuluwa-kuluwmo kok tonadturiy ham. Buk Song 69.22-23

God on mataw en ta asor Juda ahaiqta nagan giwam

11 Nazaq iyan ya tisusumun neg-nan. Isrel woqim in towa tuwoqhasim osay-ya? Haiq kidikmo! Tateq Isrel on mataw God gileh ugsaiyan in ahol buliyim on mataw en taasor Juda a haiqta nagan nob negimtigiwam. In mataw na giwaqsa Is-rel gibiyad in gigem meqniysa ginadtubuliy daqay haqad in nazaq amta.12 Isrel onmatawGod agonanothasanGod ahol buliyim on mataw og kabtabunmo ginadin emad in aholib nagahdimdimunta usaqta na tineg bugaq.Teq Isrel gibin God ameb tihiqiy nogiyan God in on mataw en ta asor Judaa haiqta nagan nob negad in ayahdiqmo tigidimun tonaq. Nazaq iyanabeb Isrel gigo asor kabemmo Godgileh ugim osayta na in muleqeq tabol bugid nab teq God ago on matawbunmo tidimniy haseq tuqos daqay.

13 Ari muran ya ne on mataw Judaa haiqta na tigibilennan. God ya iqe-man ya on mataw en ta asor Juda ahaiqta nagan gigo Aposel iyta. Iyimin kabiy ya ibenab amta na abin yatutimmo iluwaiqta. 14 Ya ne gilik-manib kabiy emaiqta na abin iluwsayaqmo igo matawta na huritad utetsaya in gigo asor inaqmo giwaqdaiqhaqad ya nazaq emaiqta. 15 Naezaqgo God in Isrel gibaymuzim inahol buliyim og kab on mataw enta asor na bunmo nenaq an anobun

Page 306: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 11:16 303 Rom 11:28tuwastitayta. Nazaq iyan ya inademaiq, abeb God in Isrel ta giwaqbugdaqta kam nab teq daq tubu-liy hasdaq haqaiq. Buliy hasid onmataw tumoqiyta na bunmo hod-hodab tiqeraq daqay haqaiq. 16 Neginad emiy. Mataw kabiyab di-daq ameta na God ugan tawon iysa,kabiyab didaq bunmo tawonta iyimusaqmo. Teq ay abeqar tawon iysa ayna aben bunmo tawon iyaytamo.

17 Ari Isrel on mataw in bilaqne ayoliv dimun diqta na nog. An ne onmataw Juda a haiqta na ne bilaqneay oliv kwasikta nog. God ay olivdimunta na aben asor orqayim hune-gan lehsa in ne giwaqim ay dimuntana ahulib aben orqayta na asawnibtigitut. An muran ne ay oliv agodidaq dimunta ay aben diq waqaytanazaq nog ne waqad ne dimunmoosayta. 18 Nazaq iyan ne luweq gi-nad em daqay, I dimun dikan iyim iay dimunta aben diq na giquriyamimosauqta haq daqay. Ne ginad nazaqussun ne ginad diq em hasiy. Ay abenin abeqar yuw a hi ugaqta. Haiqgam.Ay abeqar naqmo in aben yuwugaqta.

19 Ari teq ne luweq kazaq bilaqdaqay, God in ay dimunta na ahulibi gitutnan haqad in ay dimunta abendiq na asor giqorqay haq daqay.20 Helmo God in nazaqmo amta. Is-rel on mataw God anan helmo a hihaqan iyan God in giqorqayta. Teqne God anan helmo haqayta naqmoamomo in ne giqeman ne ay dimuntana ahulib soqotim osayta. Nazaq iyanne gihol abin hi iluwad ne God-morabuniy. 21 Ne ginad emiy. Goday aben diqta na giqorqayta. Adnazaqmo ne nan a hi huritid in negiqorqay tondaqmo.

22God inmataw asor gilowan tonadta asor in daq afanfanta negaqta na neahol waqiy. Isrel mataw osimwoqiytana in God ago daq afanfanta na aholtuwaqayta. Ari negmo teq God netigilowan tonaqta. Ad ne in agogamuk muz tutsa teq in ne gilowantiton tutdaq. Ari ne in aqez othasid

in ne tigiqurot taydaq. 23 Teq ayaben giqorqayta na in ginad buliyeqGod ago gamuk anan helmo haqidteq God in giwaqeq ay dimunta naahulib a ta gitutdaq. Na ezaqgo Godin ta gitutdaqta na azawayin inmoaholib usaqta. 24 Kwaziqmo ne ayoliv kwasikta aben nog osiyta. TeqGod ne giqurotim in ay oliv dimuntanegmo diq gigo a haiqta na ahulibgitutan ne osayta. Nazaq iyan abebGod ay dimunta aben diq giqorqaytana giwastitayeq ay dimunta na ahuliba ta gitutnan haqad in ahol a hi bibiy-owundaqta.

God in ago daq dimunta on matawgiqisihungo anad emaqta

25 Ari ya imaqbaban, ne gamukulilemabta ka huritgo ya inad emaiq.Luweqne ginad a hi emhaseq igmo aghaq daqay haqad. Na in kazaq. God inIsrel onmataw asor giqeman in gigemsoqotim usaqta. Ussa on mataw enta asor Juda a haiqta nagan gigo asorganimGod in giwaqdaqta na in teqmoGod ago maror aduganib tugwahtiqbugay. On mataw na le tugwahtiqbugid nab teq Isrel in ginad tubuliydaqay. 26Ginad buliysa God in bunmota giwaqdaq, God ago marib gamukbilamta nazaq. Gamuk na bilam,Mat Isrel gilumsiheq ta giwaqdaqta

na amatin in uliq Sayon-iboseq boldaqta ham. Boleq indaq amo amo God anan anada hi bilaqaqta na muz bugidlehsa teq daq nagan in Jekobasenlul Isrel gigo hib tihiqiybugdaq ham. 27Kam nab ya ingigo daq meqinta tigiwalem-nan haqad ya in nenaq anaduganwazeq nazaq diqmo ti-gibilendaiq ham. Aisaya59.20-21

28 Muran Isrel on mataw in Yesusawagamun dimunta na anan helmoa hi haqad in God ago bab nog iyimosayta. Ossa God in ne on matawJuda a haiqta na ginadin emad gilum-sihaqta. Ta teq kwaziqmo God in Isrelgisesan gilumim aholyon giwamta.

Page 307: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 11:29 304 Rom 12:6Nazaq iyan in Isrel gisesan na ginadinemad in Isrel on mataw bunmo ginananad bilaqaqta. 29 Na ezaqgo Godin on mataw gidimun tonnan haqadgitowun emeq teq in anad na in gigohib nazaqmo tuqus tutdaq. Us tutsain anad buliyad anad ta araq muturtaa hi em negdaq.

30 Daq alulin nazaq ussa iyan neginad emiy. Kwaziqmo ne God agogamuk othas yaqayta. Teq muranIsrel on mataw God aqez othassa Godne ginan anad meqniysa tigilumsi-haq. 31 Ad nazaqmo Isrel on matawmuranGod ago gamukothassa Godnenob negim ne ginan anadmeqniyaqtanazaqmo teq in Isrel ginan anad a tameqniydaqmo. 32 Na ezaqgo God inonmataw bun diqmo araqibmo ginananad meqniynan haqad in on matawdauh bunmo giqeman in nan othasadan muzinayta.

I God abin iluwuq33 Mataw! God ago daq

dimdimunta teq in anad awazmeqinta na in ayahmo diq, bilaqnekamis ame ayahta sisaqmo wolahtanazaq nog! In mataw gilum kemimgimen daq em negaqta na alulinulilemim ussa i ahol a hi waqkemauqta. Ad i in ago daq lul araqdiqta nagan ulum muzeq alulib emgoi ginad siqim diq iyaqta. 34 God agogamuk bilam,Nog in Iyahta anad bunmo huritta?

ham. Ad nog diq in Iyahtabulonsa in anad muzta? hamAisaya 40.13

35 Nog diq in ago nagah araqsamanmo God ugan God aholafaqan iyim amenin am? ham.Mat araq diq daq nazaq a hiamta ham. Job 41.11

36 Na ezaqgo nagah bunmo alulinGod-mo. Inmo nagah bunmo giqe-man gwahtiqiyta. Ad inmo nagahbunmo anamrenta. Nazaq iyan i tute-qmo in abin iluwuq. Hel diqtaqmo.

Pol in on mataw Krais ananhelmo haqayta na gigo luwos anan bilam

12I gihol tamaz nog God uguq

1 Ya imaqbaban, God ne ginan anadmeqniyaqta. Nazaq iyan ya inadawaz meqin amalib ne gibilenaiq, Nekayeqmo osad gihol tamaz nog Godugiy haqaiq. Ne God-mo ago onmataw tawonta iyeq osad gihol tamaznog God ugsa in ne gigo naw na anananad diq bilaqdaq. Ne nazaq toneqteq ne gigo luw os bunmo bilaqne Godayon lotu emayta nazaq nog iydaq.2 Teq og kab on mataw God gilehugayta na gigo kabiy daq em nogmone hi emiy. Haiq. God in ne ginadbuliyan mutur iysa ne gigo luw os inbuliy buganmo. Ne nazaq emad teqGod anad ne gigo hib usaqta na netuqulum kem daqay. Ulum kemadnaga daqin diq in dimunta teq in Godanad muzaqta teq in God ameb tit-nonim usaqta na ago ne ginad tiqemhas daqay.

I God naw igta na akabiyan emuq3 Nazaq iyan God anad dimunta

yagad itowun eman ya ingo kabiyemaiqta na ya anadin emad ya nebunmo kazaq gibilenaiq. Ne gihol katugad gibin samanta hi iluwiy haqaiq.Ne ginad em haseq God naga kabiyannagta naqmo ago towubmo ne giholabin iluwiy. 4 I ginad emuq. I giholanaghan kabemmo diq usaqta teq ingikabiyan araqibmo a haiqta. 5 Adnazaqmo i on mataw kabemmota teqi bilaqne Krais ahol amulikmo nogi osauqta. Osad i bilaqne mat aholamulikmo anaghan amo amo us nogiyad i bunmo an ulumsihgo osauqta.

6 Teq God agem dimunta igad nawamo amo samanmo igsa i amulik-mulikmo gigo naw inaq iyauqta.Nazaq iyanmat in naga nawunwamtanazaqmo in akabiyan eman. Mataraq God ago nantut bilaqgo anawunwaqeq in God anan helmo diq haqad

Page 308: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 12:7 305 Rom 13:3nantut agamukan na bilaqan. 7 Teqmat araq in on mataw giholyonkabibiy emgo anawun waqeq in kabiyna em naqmo hiqiyan. Ad mat araqin God ago gamuk asuleqin bilaqgoanawun waqeq in anad em haseqsuleq anononmo bilaqan. 8 Teq mataraq in mataw gigem zaway neggoanawun waqeq in mataw gigem teqginad ulumsih naqmo hiqiyan. Admat araq in on mataw ginaghanhaiqta gilumsihgo anawun waqeqin ago nagah na anad hi wazsa inayahmo negan. Teq mat araq in onmataw giwamuzgo anawun waqeq inahol anad bunmo bilaqsa kabiy naeman. Ad mat araq in mataw ginananad meqniygo anawun waqeq inanad dimniysa gilumsihan.

I gimaqbaban gigem dimunta neguq9 Ari ne an hi kat ugad an anan

ginad bilaqsa osiy. Osad ne daqmeqinta bunmo gileh ugad ne daqdimdimunta naqmo waz naqmohiqiyiy. 10 Teq ne an anan ginadbilaqsa an alowan tonad osiy. Osadne gihol abin wazid woqsa ne an abiniluwgo giwaz meqniyiy. 11 Teq neGod anad muznan ginad diq bilaqsane gituw hi hiqiyan. Sa God agoBugaw Dimunta zaway negsa negiwaz meqniyeq turiy. Ad Iyahtakabiy negsa ne emiy. 12 In teq negidimun tondaqta na ne amen emadginad dimniysa osiy. Ginad dimniysaosad afaqan ne giholib gwahtiqsa netok nemeq nan kabemmo hi bilaqiy.Ad kam bunmo ne God inaq gamukemiy. 13 Teq God ago on matawtawonta na in nagah ago siqim iysane gilumsihiy. Ad in ne gigo bitabbolsa ne giwaqeq gilowan toniy.

14 Teq mataw ne gimeqin tonsaGod in gilumsihgo haqad ne buloniy.Bulonad in mataw na gimeqin tongone hi buloniy. 15 Ne gigo asor ginaddimniysa ne nenaq ginad dimniysaosiy. Ad ne gigo asor gaqsa ne nenaqgaqad osiy. 16 Ne zib alowab osad anahaqenib iyeq osiy. Osad ne giholabin wazid hi eraqsa ne mataw gibin

haiqta na nenaq araqibmo osiy. Osadne yaqmo ag hi haqiy.

17 Mataw daq meqinta negsane amenin nazaqmo hi emiy.Ne on mataw bunmo gimeb daqdimdimuntaqmo emgo ginad emiy.18 Ad ne an wad teq an wol abandiq emiy. Tuteqmo negmo giholwamuzad ne on mataw bunmo nenaqmidemqanmo osiy. 19 Ya iyognizmodiq, mataw daq meqinta negsa neamenin hi emiy. God-mo teq in ginanagem meqniysa amenin tinegdaqta.God ago marib gamuk araq kazaqbilam,Iyahta bilam, Daq meqinta aqenin

waqgo na yaqgo kabiytaham. Yaqmo teq daq meqintaamenin tiqemdaiq ham. Lo32.35

20 Nazaq iyan negmo kazaq emiy.Ni nibabun agemnan moqsa ni didaq

ugid neqan. Ad in yuwnanmoqsa ni yuw ugid uluwan. Ninibabun nazaq dimun tonsateq in amebay tuwoqdaq. Bi-laqne ni faq azamorin gin-uweq in afaqinib emid oywor-daqta nazaq nog in ahol loy-inad in amebay ayahmo tu-woqdaq. Gutpela Sindaun25.21-22

21 Daq meqinta nilum waqad nimeqintonnan tonsa ni hi woq. Haiqgam.Daq naqanta nilum waqsa ni daqdimuntaqmo amalib bayid woqan.

13I gavman gihaqenib osuq

1 Ari ne bunmo gavman gihaqenibosiy. Na ezaqgo God inmo bilaqangavman bunmo gwahtiqim giqosayta.Osad gavman araq diq in gimo gigozawayib a hi osayta. Haiqgam. Gav-man bunmo gigo zaway God-mo agohib bolaqta. 2 Nazaq iyan mat noggavman gigo nan othasad na in Godanad othasaqmo. Mat naqanta teqhazizirib turad ago daq na amenintuwaqdaqta. 3 Na ezaqgo on matawdaq dimunta emayta na in gavman a

Page 309: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 13:4 306 Rom 14:1hi girabunayta. Ari mat daq meqintaemaqta naqmo in gavman girabun-daqta. Nazaq iyan ni gavman ginanhi rabnan haqad ni daq dimuntaqmoemad luw. Luwsa gavman nibintiqiluw daqay. 4 Na ezaqgo gavmanin God ago kabibiy matawta. Inni niwamuzsa ni wastitayeqmo osgohaqad God in giqeman osayta. Ari nidaq meqinta emad teq ni rab. Gav-man in baqir samanta a hi waza-yta. In God ago kabibiy matawta.Mataw daq meqinta emsa gavman inGod abinib gigem meqniysa ameninemayta. 5 Nazaq iyan i gavmangiwazinad gihaqenib osuq. Teq idaq meqinta emid in i ginan gigemmeqniysa amenin ig daqayta naqmoamomo ago i rabad gihaqenib hi osuq.Haiqgam. Luweq i gavman giqez oth-aseq i God-mo ameb giholmeqin loyi-nam haqad i gavman gihaqenib osuq.

6 Ad daq alulin naqmo ago ne takiszayaytamo. Na ezaqgo gavman inGod ago kabibiy mataw iyim in kabiynaqmo gihol bunmo ugayta. Ugad inkabiy ta araq gihol ulumsihgo anadindiq a hi emayta. 7 Nazaq iyan nenagah gavman neg daqayta na nenegiy. Ad mataw takis amo amowaqad luwsa ne takis zay daqaytana bunmo in negiy. Ad ne matawgirabunnanta na girabunad teq nemataw gibin inaqta na giwaziniy.

I on mataw ginan ginad bilaqan8 Ari ne gigo nagah araq amenin

mat araq ago hib hi usan. Haiqgam.Ne an ago hib amenin usdaqta amu-likmo na in kazaq. Ne an anan ginadbilaqsa os daqayta naqmo. Na ezaqgomat in ayow anan anad bilaqad inGod ago maror Moses bilamta na agogunun tuwolnet bugaq. 9 Maror naaduganib gunun kazaq giqusaqta,Ni an alulib hureqeq inaq hi us.Ni mat araq hi wol em.Ni hi rin ton.Ni mat araq ago nagah hi utet. Kisim

Bek 20.13-15, 17

Ta teq gamuk ta araq amulikmo us-aqta na in gunun naway na teq gu-nun ta asor usayta na bunmo in-aqmo giquriyamim wol net bugaqta.Gamuk na bilam,Ni nihol anan ninad bilaqaqta naza-

qmo ni niyow anan ninad bi-laqan ham. Wok Pris19.18

10 Mat in ayow anan anad bilaqsa ina hi meqin tondaqta. Nazaq iyan onmataw an anan ginad bilaqsa osadin God ago maror Moses bilamta natuwolnet bugayta.

I wastitayeqmo luw osuq11 Teq ne kam ezaqta ago ne os-

ayta na ago ne ginad em hasad daqnawa nagan bunmo muzinad osiy. Naezaqgo ne mebmebmo Yesus ananhelmohaqiyta nab God ne gilumsiheqta giwaqdaqta na akaman in pesannog usyaqta. Ari muran teq kam nabolim sinsin nog tiqiy. Nazaq iyankam kawa ne osayta kab ne us hu-losad eraqeq gihol asawan woltayadosiy. 12 Ne ginad emiy. Tarom asorayahmo i gibun ban lehan saw tihasti-taynan tonaq. Nazaq iyan i romriqago daq bunmo hulosuq. Hulosadsaw anuwan ago daq dimdimunta na-gan in bilaqne bab emgo giholsihenawaz meqinta nazaq nog i giholibusan. 13 I mataw zeqabta iyim iyan iwastitayeqmo luw osuq. Osad i yuwatoranta uluwad haresmo ek tonadsaw garak hi uguq. Teq i on haresmonenaq luwad sawzun meqmeqintanenaq hi emad i haresmo an mu-gad an anan gigem hi meqniyanmo.14 Ne Iyahta Yesus Krais ago daq gi-waqeq giholsihen nog giholib emiy.Ad ne gigem kwaziqta eraqad nagahharesmo utetsa ne hi muziniy.

14I gimaqbaban gigo daq hi ulum ke-

muq1 Ari ne gigo mat araq in Iyahta

anan helmo haqad teq in anad heltana a hi zilimsa na ne alowan toniy.Alowan tonad daq amikmikta ago ne

Page 310: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 14:2 307 Rom 14:17mat na inaq an hi mugiy. 2 Mataraq anad helta usaqta na in didaqharesmo neqaqta. Sa mat anad heltaa hi zilimaqta na in didaq samanmoakaruwan haiqmo neqaqta. 3 Ari matdidaq bunmo neqaqta na in ta matkaruw a hi neqaqta na abin wazid hiwoqan. Sa mat karuw a hi neqaqtana in ta mat didaq bunmo neqaqta naago daq ulum kemad anan meqin hibilaqanmo. Na ezaqgo God in mat di-daq bunmoneqaqta na agemdimuntaugad inaq osaqtamo. 4 Nagaqgo nimat araq ago kabibiy mat ulum ke-mad nanmeqinta ugaq? Mat na inmoago Iyahta ameb tursa in anan dimunomeqinhaqaqta. Haqsamat na in agoIyahta ameb turaq o haiq in woqaqna in ago Iyahta amomo ago nagahta.Teq mat na a hi woqdaq. Haiqgam.Iyahta in mat na wamuzad ulumsihsain awaz meqniyeq titurdaq.

5 Mat araq kam ulum kemim inkam asor anadin emad udinaqta. Samat araq bilaqaq, Kam bunmo inaraqibmo haqaqta. Nazaq iyan neamulik-mulikmo ginad emad ne nagadaqin diq em daqayta na ago ne ginadamulikmo gigemab ussamo ne daqnazaq emiy. 6 Mat kam asor anadinemad udinaqta na in Iyahta anadinemad kam na udinaqta. Teq matdidaq bunmo neqaqta na in Iyahtaanadin emaddidaqnaneqaqtamo. Naezaqgo in God esey ugim teq didaq naneqaqta. Sa mat didaq bunmo a hineqaqta na in nazaqmo Iyahta anadinemad didaq asor udinaqta. Udinadin ago didaqta na neqad in God eseyugaqtamo.

7 Igmo gihol anad muzinim gwah-tiqim a hi osauqta. Ad igmo giholanad muzinim i a hi moqauqtamo.8 Haiqgam. I kayeqmo osad i Iyahtaanad muzgo osauqta. Ad i moqadi Iyahta anad muzim moqauqtamo.Nazaq iyan i kayeqmo osauqta nateq i moqauqta na i Iyahta agotaiyim i in anad muzauqta. 9 Na eza-qgo Krais in mataw tumoqiyta teqmataw kayeqmo osayta na inaqmogigo Iyahta iyeq osdaq haqad in mo-

qim ta eraqim kayeqmo osaqta.10 Teq nagaqgo ni nimaqbab

ago daq ulum kemad anan meqinhaqaqta? Ad nagaqgo ni nimaqbabninad meqinta ugaqta? I bunmo teqGod ago hazizirib tituramta. 11 Godagomarib gamuk araq nazaq bilamta.In bilam,Yaqmo Iyahta ham ya tutimmo

osaiqta ham. Ya heltaqmobilaqaiq ham. On matawbunmo teq ya inognibgibakbakan ulum laquweqtitur daqay ham. Turad teqin bunmo ya ibin iluwad bilaqdaqay, Ni nimomoGod-mo diqiyim osaqta haq daqay ham.Aisaya 45.23

12 Nazaq iyan hazizir na gwahtiqid ibunmo God ameb turad i ginad ezaqdiq emad i daq emyauqta na agoalulin bunmo i tubulonamta.

I gimaqbaban kat negsa in daqmeqintab hi woqiy

13 Nazaq iyan i gimaqbaban gigodaq ulum kemad ginan meqinhaqauqta na i hulosuq. Ad i giholwasihad i gimaqbaban ginognib gigaraq gisen woltayid woq daqayta naemad gidanin hi qwayuqmo. 14 IyahtaYesus ya inad eman hastitayan yainad emaiq, Nagah bunmo Godameb anumlan haiqta haqaiq. Tateq nagah araq in mat araq anadibanumlan inaqta iyeq, nagah na inmat na aholib anumlan inaq tiqiydaq.15 Nazaq iyan luweq ni didaq araqnimaqbab a hi neqaqta na neqsa innibiyad in a hi neqdaqta luweq intineqdaqmo. Neqeq in God ameb aholafaqan tiqiydaq. Ni daq nazaq emadni nimaqbab anan ninad bilaqgoadan tuhulosim lehaq. Teq Krais innimaqbab na inaqmo amen momta.Nazaq iyan ningo didaq neq amalibni nimaqbab ago anad helta na himeqin ton. 16 Ni ninad em haseqteq daq em. Luweq mataw in nagahni ninadib dimunta usaqta na ananmeqin diq haq daqay. 17 God agomaror aduganib didaq neq teq yuw

Page 311: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 14:18 308 Rom 15:10uluw in nagah diq a haiqta. Haiqgam.God agomaror aduganib daq titnontateq gigem kiskista teq ginad dimniyGod ago Bugaw Dimunta emangwahtiqaqta naqmo in nagah heldiqta. 18Mat anad nazaq ussa in Kraisamen kabiy emsa God in anan anaddimniyaqta. Sa mataw bunmo in matna anan dimunta haqaytamo.

19 Nazaq iyan i garab zib alowabosgo adan muzinuq. Ad i an ulum-sihsa i ginad helta usaqta na ayah iyadin zilim bugan. 20 Ni didaq amomoanadin emad God ago kabiy hi meqinton. Helmo, didaq bunmo in neqgodimunmota. Ta teq ni didaq haresmoneqsa mat araq nibiyad in anadib di-daq hi neqnanta na in neqgo anaderaqsa in tuwoqdaq. Woqsa ningodaq dimunta na inmat na ago hib daqmeqinta tiqiydaq. 21 Nazaq iyan ninimaqbab araq karuw a hi neqaqta oin wain ayun a hi uluwaqta o in daqaraq a hi emaqta na ni anadin emadni nihol wasiheq daq nagan hi emmo.Luweq ni nimaqbab na nibiyad inningo daq na amalib tuwoqdaq. 22Nininad helta ninadib usaqta na in niGod inaq gigo nagah iyeq usan. Matdidaq bunmo anan dimun haqad teqin neqad ahol afaqan a hi iyaqta, matna tidimniyim osaqta. 23Ari mat anadgiger iysa didaq neqaqta na in Godameb ahol loyinsa in daq meqinta emnog iyaqta. Na ezaqgo daq na inanadhelta inaq rirensa in ahi emaqta.Nazaq iyan daq bunmo ni ninad heltainaq diq a hi riranta na in ni niholibdaq meqinta iyaqta.

15I Krais ago daq teq in anad dimunta

na inaqmo muzinuq1 Ari i mataw ginad helta tizilimta

na i mataw ginad helta teqmo zili-maqta na gigo gunun ahaqenib iyeqgilumsihad i ginadibmo hi luwuq.2 Haiqgam. I bunmo i giyogniz gigogunun ahaqenib iysa in i ginan gi-nad dimniysa in ginad helta na zilimbugan. 3 Na ezaqgo Krais anadibmo

a hi luwta. Haiqgam. God agomarib gamuk araq bilamta nazaqmoin amta. Gamuk na bilam,Mataw ni ninadad gamuk meqinta

nigiyta na agamukan yaqmowaqim ihol ug bug ham. BukSong 69.9

4 God ago gamuk kwaziqmo martoniyta na bunmo in i suleq iggo martoniyta. Mar tonan i gamukna anadinemad gigem zaway iysa afaqan so-rad i gituw a hi hiqiyaqta. Gituw ahi hiqiysa God teq i gidimun tondaqhaqad i amen emim osauqta. 5 Teq yainad ayahta ne gigo hib kazaq usaq.God zaway igsa i gituw a hi hiqiyaqtana inmo ne giqemid ne bunmo ginadamulikmo Krais Yesus anad nog iyeqne araqibmo osiy haqaiq. 6 Osad nebunmo giqez araqibmo rom toneq nei gigo Iyahta Yesus Krais amam God-mo abin iluwad osiy haqaiq.

Krais in Juda mataw teq mataw enta asor Juda a haiqta nagan nenaqmogilumsihta

7 Nazaq iyan ne Krais asen muzeqin agem dimunta negad nenaq osaqtanazaqmo ne bunmo an alowan tonadosiymo. Ad ne daq nazaq emad neGod abin emid ayah iyan. 8 Ne yaqgogamuk ka hurit kemiy. KwaziqmoGod in Juda gisesan gidimun tonnanhaqad hel diqtaqmo gibilanta. Gibile-nan teq Krais in God ago gamuk heltana emid anon inaq iydaq haqad inJuda gigo kabibiymat nog gwahtimta.9 Teq in on mataw en ta asor Juda ahaiqta nagan God ago anad meqniygiqisihunid in God abin tiqiluw daqayhaqad in gwahtimtamo. God agomarib gamuk bilamta nazaq. Gamukna bilam,Ya on mataw en ta asor Juda a

haiqta nagan gilikmanib osadya nibin tiqiluwdaiq ham. Adya bar wazad niholnan wazidtiqeraqdaqmo ham. Buk Song18.49

10 Ad God ago mar ta bilam,Ne on mataw en ta asor Juda a

haiqta na ham ne God ago on

Page 312: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 15:11 309 Rom 15:21mataw nenaq ginad dimniysaosiy ham. Lo 32.43

11 Teq in a ta bilam,Ne on mataw en ta asor Juda a

haiqta nagan bunmo Iyahtaabin iluwiy ham. Ad onmatawen bun diqmo God abin soridulilibmo gwalehan ham. BukSong 117.1

12 Teq ta Aisaya bilam,Jesi asenlulib king araq tugwahtiq-

daq ham. Gwahtiqeq in onmataw en bunmo tigiwamuz-daq ham. Giwamuzsa onmataw en ta asor Juda a haiqtanagan in king naqmo ago hibgihol bunmo emad in ginadem daqay, God teq mat kaqmoamalib i gidimun tondaq haqdaqay ham. Aisaya 11.10

13 God nazaq ne gidimun tonnanbilaqan ya in inaq gamuk emad ya negimen kazaq bulonaiq. God haqaiq,Rom mataw na in ni ninan helmohaqad nibaq tunim ossa ni in giwa-muz haqaiq. Giwamuzsa in gigemkute nemsa ginad dimniysa osayta nain giholib ate gwaleq usan haqaiq.Ussa in ningo Bugaw Dimunta agozaway amalib nibaq tunad in giwazmeqniyeq osiy haqaiq.

Pol inmo ago kabiyagamukan emim teq inKrais ago on mataw

Rom-ub osayta na ago zeqdimun nag

Pol Aposel akabiyan emaqta na agoin anad dimniy

14 Ya imaqbaban, ya igemabmo diqne ginan inad kazaq emaiq. Ne daqdimdimunta emad osayta teq ne na-gah bunmo ago ginad em hasayta teqne an suleq uggo azawayin ne giholibayahmo usaqta haqaiq. 15 Teq ya a hirabad ya ne giyon gamuk mar tontakab ya ne ginad enqenungo haqadgamuk asor awaz meqinta kawa tu-mar ton. Na ezaqgo God agemdimunta yagad in ya itowun eman ya

in ago kabiy nazaq atoranmo emgoiyim osaiqta. 16 In ya itowun eman yaKrais Yesus ago kabibiy mat iyim yaon mataw en ta asor Juda a haiqta na-gan gilikmanib in ago kabiy emaiqta.Kabiy emad ya onmataw en amo amona gigo mat tamaz emaqta nog iyimya in gigo hib God i gimen danteamta agamukan dimunta na gibile-naiqta. Gibilensa Bugaw Dimunta inon mataw na asor giqemid in Godago on mataw tawon diqta iyid teqya in giwaqeq tamaz nog God ugidin gibiyad anad tidimniydaq haqad yakabiy emaiqta.

17 Ya Krais Yesus-mo aholibsoqotim inaq osad ya God ayonkabiy na emaiqta. Nazaq iyan yaihol abin iluwad bilaqaiq, Yesus-moyaqgo kabiy ka balaw tonsa anonemaqta haqaiq. 18 Ya kabiy araqyaqgo zawayib emta na agamukanaraq a hi bilaqdaiq. Haiqgam. Kraisya imalib kabiy emsa on mataw en taasor Juda a haiqta nagan in yaqgogamuk huritad teq in yaqgo daqahol waqad in God anad muzinimKrais anan helmo haqayta naqmoamomo ya bilaqdaiqta. 19 Teq BugawDimunta daq azawayin inaqta amoamo ya ibenab emad in yaqgo kabiyzaway ugaqtamo. In nazaq emsa yauliq Jerusalem-ub Krais awagamundimunta na bilaqim teq ya le og sawbunmo luwad gamuk naqmo ya onmataw bunmo gibilenim gibilenimle saw Ilirikum-ubmo tiqiy. 20 Yaqgoinad ayahta usaqta na ya leheq uliqedob Krais abin a hi usaqta nabmoya Yesus awagamun gibilendaiqhaqaiqta. Na ezaqgo yamat araq tituqtilayta na amalib bit waznan ituwhiqiyaq. 21 Ya God ago marib gamukaraq bilamta nazaqmo ya emnan inadbilaqaq. Gamuk na bilam,On mataw mat na awagamun asit a

hi huritiyta na in mat na aholtuwaq daqay ham. Ad onmataw in abin asit a hi hu-ritiyta na in ago tuhurit kemdaqay ham. Aisaya 52.15

Page 313: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 15:22 310 Rom 16:5Pol le Rom mataw gibiyad teq in

kantri Spen-ib lehnan bilam22 Nazaq iyan yaqgo kabiy kabe-

mmo na tuteqmo iwasihsa ya le nea hi gibiyyaiqta. 23 Teq muran yakabiy emdaiqta abanan saw kab ti-hiqiy. Hiqiyan ya ulig kabemmo negibiygo inad emyaiqta nazaqmo yainad a ta emaiq. 24 Inad emad yakantri Spen-ib lehad ya le ne gibiyadteq Spen-ib tilehdaiq haqaiq. Ya lene gibiyad osid teq ne ya ilumsihadiqemid ya inad dimniysa Spen-ib tile-hdaiq haqaiq.

25 Ta teq muran ya uliq Jerusalem-ub leheq God ago on mataw tawontaasor kam meqinta waqim osayta natigilumsihnan. 26 Na ezaqgo Yesusago on mataw saw Masedoniya-ibtana teq saw Akaya-ibta na in an amu-gan wazim mani asor humab tuwoliy.Humab wolim in God ago on matawtawonta uliq Jerusalem-ub osay na gi-likmanib asor nagah ago siqim iyaytana gilumsihgo haqad. 27 Mataw naginad diq bilaqsa mani na emiyta. Naezaqgo Juda on mataw gigo ameninayahmo in gigo hib usaqta. Onmatawen ta asor Juda a haiqta nagan in Judagigo hib giwitango nagah dimuntasamanmo waqiyta.* Nazaq iyan onmataw na in gimo gigo nagah gihol-gota na amalib in Juda mataw ginahaiqta na tigilumsih daqay.

28 Ari ya mani na ad Jerusalem-ub leheq mataw na gibenab emeqkabiy na tihiqiyid teq ya ihol buliyeqSpen-ib tilehad nab teq ya le ne ti-gibiydaiq. 29 Ad ya inad emaiq, Yane gigo hib gwahtiqdaiqta nab Kraisanad dimunta i gimalib tuwoq bugdaqhaqaiq.

30 Ari ya imaqbaban, i araqibmo igigo Iyahta Yesus Krais anan helmohaqauqta. Sa Bugaw Dimunta i gi-nad wamuzsa i an anan ginad bi-laqsa osauqta. Nazaq iyan ya inadawaz meqin amalib kazaq ne gibile-naiq. Ne ya ilumsihad yaqmen God

buloniy haqaiq. 31 Bulonsa in Judamataw in ago gamuk othasayta nagibenab ya iwaqid mataw na hi ime-qin toniy haqaiq. Ad ne bulonsa yauliq Jerusalem-ub God ago on matawtawonta gina haiqta na gilumsihadmani na ibersa in yaqgo kabiy na ananginad bilaqanmo haqaiq. 32 Nazaqiyid teq ya God anad muzinad luwadle ne gigo hib tugwahtiqeq ya ne-naq ginad dimniysa osad ya igemhastitaysa zaway muturta ta waqdaiqhaqaiq.

33 Ari God i gigem emanmidemimmo usaqta na in tuteqmone nenaq osan. Hel diqtaqmo.

16Pol in on mataw kabemmo ago zeq

dimun nag1 Ari i gihiy Fibi le ne gigo hib

tugwahtiqid teq ne alowan toniy. Mu-ran in uliq Senkriya-ib Yesus ago onmatawta na gilumsihad osaqta. 2 Ininaqmo Iyahta ago hib soqotan neGod ago onmataw tawonta bunmo gi-wazinayta nazaqmo ne in waziniymo.Ad in nagah araq ago siqim iysa neulumsihiymo. Na ezaqgo in onmatawkabemmo gilumsihad in ya ilumsih-tamo.

3 Ad ne Prisila aduw Akwila inaqyaqgo zeq dimun negiy. Ya gigerna nenaq i araqibmo Krais Yesus agokabiy emauqta. 4 In ya ilumsihad gi-hol nog hulosnan toniyta. Nazaq iyanyaqgo esey diq in gigo hib lehaq. Teqya imomo haiq. On mataw en ta asorJuda a haiqta nagan gilikmanib Yesusago on mataw gidauhan bunmo inmat na awe inaq esey diq negaytamo.5 Teq Yesus ago on mataw bo gigerna gigo bitab humab wolayta na neyaqgo zeq dimun in negiymo.

Ad ne ya iyowmo diq Epainetusyaqgo zeq dimun ugiy. Saw Esiya-ib on mataw bunmo gilikmanib indanmeb diq Krais anan helmo hamta.

* 15:27: Pol in Judamataw gigo hib giwitango nagah dimunta anan bilamta na in Yesus-mo anan bilam.

Page 314: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 16:6 311 Rom 16:23-246 Teq ne Mariya yaqgo zeq dimun

ugiy. In ne giyon kabiy ayahmo amta.7 Teq ne Andronikus ayow Juniyas

inaq yaqgo zeq dimun negiy. Ingiger yaqgo isenlulta teq ya nenaqaraqibmo bit giqirquran osaytab osta.Aposel gilikmanib in giger gibin inaq-tamo. Teq ya Krais anan helmo a hihaqsamo in giger danmeb Krais agohib soqotiyta.

8 Teq ne Ampliyatus yaqgo zeqdimun ugiy. In Iyahta inaq soqotimosad in ya iyowmo diq.

9 Teq ne Urbanus yaqgo zeq dimunugiy. Mat na i inaq Krais ago kabiyaraqib emauqta.

Ad ya iyow dimunta Stakis yaqgozeq dimun ugiymo.

10 Teq ne Apeles yaqgo zeq dimunugiy. In Krais aholib soqotim ossa Godin anan anad dimniyaqta.

Ad Aristobulus asenlul nenaqyaqgo zeq dimun negiymo.

11 Teq ne Herodiyon yaqgo zeqdimun ugiy. In yaqgo isenlulta araq.

Ad Narsisus asenlul gilikmanib onmataw Iyahta ago hib soqotim osaytana ne yaqgo zeq dimunka in negiymo.

12 Teq ne on giger Trifina ayowTrifosa inaq yaqgo zeq dimun negiy.In Iyahta ago kabiy emayta.

Ad ne ya ihiy dimunta Persis yaqgozeq dimun ugiymo. Aw na in Iyahtaago kabiy emad aholtuw diq buladluwaqta.

13 Teq ne Rufus yaqgo zeq dimunugiy. In Iyahta ago mat araq dimundiqta. Ad ne Rufus anen yaqgo zeqdimun ugiymo. In ya inen nogmoiyim osta.

14 Teq ne Asinkritus teq Flegonteq Hermes teq Patrobas teq Hermasteq i gimaqbaban in nenaq osayta nayaqgo zeq dimun negiy.

15Teq ne Filologus ayow Juliya inaqteq Nereus ahiy inaq teq Olimpas teqGod ago on mataw tawonta in nenaqosayta na bunmo yaqgo zeq dimunnegiy.

16 Ari God ago on mataw gigo daqtitnonta na amalib ne an zeq dimun

ugiy. Teq Krais ago on mataw gi-dauhan bunmo in gigo zeq dimun nenegaymo.

Mataw asor in Yesus ago on matawgihuserayta

17 Ari ya imaqbaban, ya inad awazmeqin diq amalib ne gibilenaiq. NeGod ago suleq tuwaqiyta na waznaqmo hiqiyad osiy haqaiq. Osadmataw suleq na geg ugad in ne gilik-manib an mug eman gwahtiqsa in negihuserad gigo ginad helta na wazanwoqnan tonsa ne gibiy kemiy haqaiq.Gibiy kemad ne mataw naqanta gi-holib hiqiyeq pesanmo luwiy haqaiq.18 Mataw nazaq emayta na in i gigoIyahta Krais ago kabibiy mataw ahaiqta. Haiqgam. Mataw na ingiholmo anad ago kabibiy matawtaiyim osayta. Osad in gamuk ahu-rit dimunta haresmo bilaqad in gigosoysoy amalib onmataw ginad sosiltana kat negad gihureqayta.

19Ne God ago gamuk muzinayta nagibin uliq saw bunmo tilahta. Nazaqiyan ya ne ginan inad diq dimniyaq.Ta teq ya inad ne gigo hib usaqtana in kazaq. Ne daq dimunta emgoginad em hasad ne daqmeqinta emgogidek zizalsa osiy haqaiq. 20 Ossakam sisaq haiq God i gigem emanmidemim usaqta na in ne giqemid negisenab Satan tubay ninal daqay.

Ari i gigo Iyahta Yesus agemdimunta negsa ne osiy.

Mataw asor gigo zeq dimun emanRom-ub lah

21 Ari yaqgo mangteqsor Timoti yainaq garab kabiy emauqta na in agozeq dimun eman ne gigo hib nawalehaq.

Ad yaqmo isenlulniz Lusiyus teqJeson teq Sosipater in inaqmo gigozeq dimun eman nawa lehaqmo.

22 Teq yaqmo Tertiyus ya Polaqezab gamuk waqim ne giyon kawasansandekib kab mar tonta. Iyahtaabinib ya ne zeq dimun negaiqmo.

23-24 Teq yaqmo Pol bilaqaiq, Yaiyow Gayus in ago zeq dimun eman

Page 315: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Rom 16:25 312 Rom 16:27ne gigo hib lehaq haqaiq. Mat na yaiwaqim inaq ago bitab osauqta. Teqin Yesus ago on mataw kab osayta kagibilenan in ago bitab humab wolay-tamo.

Teq uliq ka ago mat gavmangigo mani wamuzaqta anan Erastushaqayta na teq i gimaqbab Kwartusinaq in giger gigo zeq dimun emannawa lehaqmo.

I tuteqmo God abin iluwam25 Ari i God abin iluwuq. Ne

yaqgo gamuk dimunta Yesus Kraisawagamun ya bilaqaiqta na ananhelmo haqsa teq God ne giqemid negamuk na amalib zaway iyeq titurdaqay. Gamuk na in God ago anadulilemabta agamukan naqmo. Teqgamuk na ulilemim kam sisaq diqmousta. 26 Gamuk na sisaqmo ulilemimusta teqmuran God kuluwa-kuluwmoosaqta na bilaqan in ago nantut gigomarib gamuk ulilemabta na ulal tiqiybug. Ulal iy bugan mataw en bunmogamuk na tuhuritayta. Huritad ingilikmanib on mataw kabemmo Godanad muzinim in gamuk na ananhelmo tihaqay.

27Ari God amomo anad awazmeqindiqta. In Yesus Krais ago kabiy amalibi gimen dante amta na i anadin emadi in abin tuteqmo kuluwa-kuluwmoiluwuq. Hel diqtaqmo.

Page 316: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 1:1-2 313 1 Korin 1:7

1 KorinoSansandek amebta Pol martonan uliq Korin-ib lahtaGamuk ameb lehaqtaPol ago kamub uliq Korin in saw

Akaya gigo uliq danmeb usta. Teq onmataw na god katiyta haresmo gibiniluwad in daq meqinta amo amo emyaqayta. Sa Pol in mat danmeb diqtaKorin-ib Yesus awagamun dimuntabilamta. Bilaqad in uliq nab onmatawYesus ago nan huritayta na gidauhanaraq alulin amta. Ta teq Pol gihu-losim saw araqab kabiy emnan lehsaKorin-ib on mataw na gilikmanib gi-nad katiyta haresmo gwahtim. Nazaqiyan Pol in ginad meqinta na wasti-taynan haqad in anad dimdimuntakabemmo sansandek kab mar tonnagta.

Pol in Krais ago on mataw Korin-ibta na ginan anad meqniy, luweqin ginad helta na sosil iysa in dantetitnonta na tuhulos daqay haqad.Nazaq iyan mataw na gihol huseriman bakikiyan ugsa Pol gamuk awazmeqinta nag. Teq in gigo daq asormeqinta an haresmo hureqim inaqusayta na teq an hazizirib emaytana ago in ginadim in ginad meqintana wastitay nag. Ad in an waq agoadan dimunta na ago gibilenim teqin mataw god katiyta gimen tamazakaruwan neqayta na ago asor inbilammo. Bilaqim tihiqiyan teq inGod ayon lotu em daqayta ago adandimunta na ago bilaqim teq in BugawDimunta ago naw amo amo na asule-qin nag. Negim hulosad in mataw tu-moqiyta teq hodhodab eraq daqaytana ago agamukan gibilan kammo. Ko-rin on mataw nagah kagan bunmoanan ginad a hi em hasad in daqharesmo em yaqayta. Teq Pol ingamuk dimun diqta God anad ezaqusaqta na gibilen siram.

Teq nagah araq ayahta Pol ananbilamta na in kazaq. Ni on matawbunmo ginan ninad bilaqdaqta na innaw ameb diqta God in ago on matawnegaqta. Gamuk na ni 1 Korin 13 nabnaguneq teq ahol waqdaq.Krais ago on mataw an a himugad gihol abin wazid a hi

eraqdaqtaPol in Korin on mataw Yesus anan

helmo haqayta na gimen gamuk ka martonta

1-2 Ari yaqmo Pol, God-mo anad bi-laqan in ya ililewunan ya Krais Yesusago Aposel iyta. Ya imaqbab Sostenesinaq i giger sansandek ka mar tonimne God ago on mataw uliq Korin-ib Yesus ago nan huritad osayta nagimen eman leh negaq. God ne gi-waqid ne in ago on mataw tawontaiyeq os daqay haqad in ne gililewunta.Gililewunan ne Krais Yesus ago hibsoqotim osad God ameb ne tawon diqiyim osayta. Teq ne gimomo a haiq.Og saw bunmo onmataw i gigo IyahtaYesus Krais in gilumsihgo lilewunaytana bunmo innenenaqmoGod amomoago diqta iyim osayta. Na ezaqgoYesus in on mataw en ta asor na gigoIyahta iyim osad in i gigo Iyahta iyimosaqtamo.

3 I Gimam God teq i gigo IyahtaYesus Krais inaq in gigem dimuntanegad in ne gigem emid kiskismousan.

Pol anad dimniysa God esey diq ug4 Kam bunmo ya ne ginadin emad

God esey diq ugaiqta. Na ezaqgone Krais Yesus aholib soqotim inaqossa God agem dimunta negad inne gilowan diq tonaqta. 5 Na inkazaq. Ne Krais aholib soqotim ossain ago nagah dimdimunta kabemmona ne gigo tiqiyan gamuk dimuntateq ginad dimunta bunmo ne gigo hibate gwalim giqusaqta. 6 Teq nagahdimunta nawa na ne giholib ayahmoussa ne Krais awagamun i ne gibilentana adan tiqemay. 7 Nazaq iyan ne

Page 317: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 1:8 314 1 Korin 1:22Bugaw Dimunta ago naw araq diq agosiqim a hi iyad ne i gigo Iyahta YesusKrais teq ulalab muleqeq ta boldaqhaqad amen emad ne gihol husisiqsaosayta. 8 Sa inmo zaway negsa negiwaz meqniyeq ossa le ne gigo kamabebtanta tiqiydaq. Nazaq iyid teqi gigo Iyahta Yesus Krais ago kamayahtanabne giholib daq araq ananinwaq daqayta na haiq iydaq. 9God bil-amta nazaqmo diq in emaqta. Nazaqiyan in ne gililewunim giqeman ne inatatin i gigo Iyahta Yesus Krais inaqgigem araqibmo iyim osayta.

Uliq Korin-ib Krais ago on matawgihol huserim humab amo amo iyiy

10 Ya imaqbaban, i gigo IyahtaYesus Krais abinib ya atoranmo kazaqne gibilenaiq. Ne bunmo araqibmoosad gamuk araqibmo bilaqad giholuroteq amo amo hi iyiy haqaiq. Ad nened amulikmo os nog iyad gigem gi-nad amulikmo iyeq osiy haqaiq. 11Yaimaqbaban, aw anan Klowe haqaytana ago walmataw asor bolim kazaqibilenim bilaqiy, Ne gilikmanib anmug ayahmo usaq haqiy. 12 Negigo mataw asor bilaqay, I Pol agodauhibta haqay. Sa asor bilaqay, IApolos ago dauhibta haqay. Sa asorbilaqay, I Pita ago dauhibta haqsaasor bilaqay, I Krais ago dauhibtahaqay. Nazaq iysa ya bilaqaiq.

13 Krais in mataw dauh amo amogilulin eman ne gamuk nazaq bilaqayye? Teq yaqmo Pol ne gimen ayib iholnog hulosim moqan ne nazaq bilaqayye? Ad ne yaqmo Pol inanib yuwhuziy ye? 14 Ne gilikmanib matawgiger Krispus ayowGayus inaq naqmoya yuwub huz negta. Teq matawasor na ya a hi huz negta. Ya nekabemmo a hi gihuz negta na agoya inad tidimniyaq. 15 Na ezaqgomataw in ne ginan bilaq daqay, Korinon mataw Pol-mo abinib yuw huziytanazaq in a hi bilaq daqay. 16 Helmoya on mataw Stefanas ago bitab os-ayta na yuwub huz negtamo. Teq yane gigo mataw ta asor gihuz negmoo haiq na ya inad a hi em hasaiq.

17 Krais ya iqeman ya on mataw gi-huz neggo a hi luwaiqta. Haiqgam.Ya Yesus awagamun dimunta naqmoon mataw gibilengo haqad in ya iqe-man bolta. Teq ya mat inad awazmeqinta iyim gamuk wizwazimmogibilenaiqta nazaq ya ihol anan a hibilaqdaiq. Na ezaqgo luweq ya nazaqgamukwizwazeq bilaqsamatawgideksirirsa in ya iqezmo anan helmohaqad teq in Krais ago kruse anadina hi emad ago zaway asit a hi loyindaqay na ago iyan.

God ago zaway na Krais-mo18 On mataw God ago maror asan

ban osayta na in timeqniyim moqgodanteb osayta. Nazaq iyan ya Yesusawagamun dimunta gibilensa in Kraisayib momta na agamukan huritsa ingamuk agadanta nog iyaq. Sa i onmataw God i gilumsihim giwaqaqtana i gamuk na huritsa in God agozaway awaz meqin diqta in amalib igiwaqaqta na nog iyaq. 19 God agomarib in gamuk araq kazaq bilam,Yamataw gigo ginad awazmeqinta na

bayid woqsa ya mataw gimaq-bel inaqta na ginad tuwale-boldaiq ham. Aisaya29.14

20Nazaq iyan mat anad awaz meqintana in ezaq haqdaq? Ad mat suleqkabemmo amta na in naga gamukinbilaqdaq? Ad mataw gamukib anwolgo hurit kemiyta na in gamuk eza-qta i gibilen daqay? God in og kaago mataw ginad awaz meqinta na-gan bunmo giqeman in mataw ginadhaiqta nog tiqiyay.

21 God-mo anad awaz meqin diqta.In anad em hasimmo mataw gidaninqwayan in ginad awazmeqinta amalibGod nagun yo hiqiyayta. Na eza-qgo God in on mataw gimen dantekazaqta emnan anad bilam. In ikabibiy mataw giqeman i in agogamuk ahuritan araq diqta na amalibon mataw gibilensa in huritad ananhelmo haqsa God in gilumsihim gi-waqaqta. 22 Ne ginad emiy. Juda

Page 318: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 1:23 315 1 Korin 2:6on mataw daq azawayin inaqta aholwaqnan atoranmo bilaqayta. Sa taGrik on mataw in og ka ago nagahbunmo alulin nagunayta. 23 Ta teqi gamuk kazaq on mataw na bunmogibilenauq. Krais ayib dom wolanmomta haqauq. I nazaq gibilensa daqnawa na in daq zawayta nog a hi iysaJuda on mataw i gigo gamuk na ananhelmo haqnan ginadnad diq emayta.Sa Grik on mataw gamuk na huritsain bilaqne gamuk agadanta nog iyaq.24 Ari God on mataw gililewunta nabunmo, Juda on mataw asor teq Grikon mataw asor inaqmo, in i gigogamuk na huritim ginad emay, Godago zaway teq in anad awaz meqintana Krais-mo ago hib ulal tiqiy bugaqtahaqay. 25 Na ezaqgo God ago gamukahuritan agadan nogta na in matawgigo ginad awaz meqinta uriyamaqta.Sa God ago daq azawayin haiqta nogna in mataw gigo zaway uriyamaq-tamo.

26 Ya imaqbaban, kwaziqmo God negililewunanne in agomaror aduganibgwahtiqiyta na ne anadin ta emiy.Kam nab og ka ago mataw marortana teq mataw ginad awaz meqinta nateq mataw gibin inaqta na kabemmone nenaq a hi gwahtiqiy. 27 Na eza-qgo God in og ka ago mataw ginadawaz meqinta mebay negnan haqadin mataw ginad awaz meqin haiqtanagan gilumim giwam. Ad in og kaago mataw zawayta na mebay neg-nan haqad in mataw giwaz meqinhaiqta na gilumim giwammo. 28 Godin on mataw og kab gibin haiqta teqmataw ginan Meqinta haqayta teqginan Samanta haqayta naqmo gilu-mimaholyon giwamta. Daq na amalibin mataw gibin inaqta na giqeman inbilaqne mataw samanta gibin haiqtanog tiqiyiy. 29 Nazaq iyan mat araqin yaqmo ag haqad God ameb aholabin a hi iluwdaq. 30 Haiqgam. God-mo ne giqeman ne Krais Yesus agohib soqotim osayta. Ossa Yesus-moin anad awaz meqinta igsa i ginadinaq iyimosauqta. TeqYesus-mo abin

titnonta i giholib ussa i God ago onmataw tawonta iyim osauqta. TeqYesus-mo i gizayan i God agota iyimosauqta. 31Nazaq iyan God ago maribgamuk araq bilamta nazaq i emuq. Inbilam,Mat inmo ahol abin tiqiluwnan

haqad teq Iyahta in ulumsihtanaqmoago in ahol abin iluwanham. Jeremaya 9.24

2Pol in Korin gigo ginad helta na anan

bilam1 Ari ya imaqbaban, ya ne gigo

hib lehim God ago gamuk alulinulilemim usta na gibilenad kam nabya inad awaz meqinta amalib gamukakamoymoyin inaqta a hi neg. 2 Kamnab ya inad awaz meqinta kabemmogibilennan ituw hiqiyta. Ya YesusKrais ayib dom wolan momta naqmoamomo gibilendaiq haqad ya inademta. 3 Inad emim ya gamuk nane gibilendaiq haqad ne gigo hiblehim ya igo zaway haiqmo osadya rabad ihol harara nem naqmohiqiyyaqta. 4 Ad ya Yesus Kraisawagamun dimunta na gibilenadyaqmo igo zaway teq ya inad awazmeqinta amalib ya ne ginad eman ahi buliy. Haiqgam. Ya God ago BugawDimunta ago zaway naqmo amalibgibilenta. 5 Nazaq iyan ne matmoaraq ago anad awaz meqinta huritimginad buliyim Yesus anan helmo a hihaqiy. Haiqgam. God anad ne inmoago zaway naqmo ahol waqad Yesusanan helmo haq daqay haqad in agozaway nazaq ne giqisihunta.

God ago Bugaw Dimunta naqmo iginad eman hastitayaqta

6 Helmo, God ago on mataw giholawaz meqniysa ginad tizilimta na ini gigo gamuk huritsa i bilaqne matawginad awaz meqinta gamuk bilaq nogiyauqta. Ta teq i gigo gamuk na inog ka agota a haiq. Ad in og kaago mataw marorta gamuk bilaqaytanazaq nog a haiqmo. Mataw marorta

Page 319: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 2:7 316 1 Korin 3:2bunmo in osim tihiqiyayta. 7 I Godago anad awaz meqinta naqmo i bi-laqauqta. Na in kazaq. KwaziqmoGodog ka a hi emadmo in i gimen danteemid i inaq dimunmo osamta haqadin anad amta. Anad emim in anadawazmeqinta na ulilemanmataw a hihurit yaqay. 8 Nazaq iyan og ka agomataw aseseqta bunmo in God agoanad awaz meqinta na ago ginad a hiem hasiy. Haiqgam. Mataw asese-qta nagan in God anad ulilemabta naalulin hurit kemeq teq in Mat Iyahtaabin teq ahol anuwan ayahta inaq uliqHeven-ib osim bolta na waqeq ayibdom a hi wol nagiy.

9 God ago marib gamuk araq kazaqbilam,On mataw God anan ginad bilaqayta

na God in gimen os araqdimun diqta tuwastitayanusaq ham. Teq mat araq diqin ameb os dimunta na asitahol a hi wamta ham. Ad mataraq diq os dimunta na agoanad a hi em hastamo ham.Aisaya 64.4

10 Ta teq God in ago Bugaw Dimuntaeman bolim nagah mataw gimebulilemim usaqta nagan in i tigiqisi-hunaqta. Na ezaqgo Bugaw Dimuntain nagah bunmo ulilemim usaqta naahol waqaqta. Ahol waqad in Godago anad awaz meqinta akasnaknibulilem naqmo hiqiyim usaqta na in-aqmo in ahol waqaqtamo. 11 Na inkazaq. Mat araq anad emsamo matta araq in anad na huritdaq e? Nahaiqgam. Mat na awitan amuganibusaqta naqmo in anad na huritaqta.Ad nazaqmo God anad emsa mat araqdiq in anad na a hi huritaqtamo. Godago Bugaw Dimunta naqmo in Godanad huritaqta. 12 Ne ginad emiy.I bugaw araq og kab osim bolaqtana a hi wawta. Haiqgam. I BugawDimunta God ago hib osim bolaqtanaqmo i tuwawta. Waqan in i gi-nad eman hastitayan i God ago osdimunta in samanmo igaqta na agotuhurit kemauqta. 13 Hurit kemimi God ago os dimunta naqmo aga-

mukan on mataw gibilenauqta. Teqgamuk dimunta nawa i bilaqauqta nai og kab mataw ginad awaz meqintagigo hib a hi wawta. Haiqgam. BugawDimunta inmo anad dimunta na igsai God ago os dimunta na agamukanbilaqauqta. Bilaqsa mataw giduganibBugaw Dimunta usaqta naqmo in hu-ritim ginad em hasayta.

14Mataw giholib Bugaw Dimunta ahi usaqta na in ginad soqotim usaqta.In ginad a hi hastitaysa in God ago na-gah dimdimunta na anan helmo a hihaqayta. In nagah nagan agamukanhuritsa in bilaqne gamuk agadantaalulin haiqta nog iyaq. Mataw nain Bugaw Dimunta giholib haiqgamiyim in gamuk na a hi ulum kemimginad a hi em hasayta. 15 Ari matawgiholib Bugaw Dimunta usaqta na innagah bunmo ulum kemim ginad emhasayta. Sa mataw God ago BugawDimunta inaq a hi luwayta na inmatawginad emhasayta na a hi gilumkem daqay. 16 Na ezaqgo God agomarib gamuk araq kazaq bilam,Nog diq Iyahta ago anad bunmo tuhu-

rit kemim teq in suleq ta araqmuturta ugta? ham. Aisaya40.13

Teq Bugaw Dimunta in i Krais anadgibilensa i hurit kemauqta.

3MatYesus ago onmatawgimenkabiy

emaqta na in God-mo ago kabibiy mat1 Ari ya imaqbaban, kwaziqmo ne

Krais aholib soqotim inaq ossa ya negibiysa ne God ago Bugaw Dimuntaanad muzinayta nazaq nog ya a higibiyyaiq. Nazaq iyan ya ne gamukgibilenta na bilaqne mataw gigemkwaziqta anad muzinayta ya gibilennog iy. Kam nab ne gigem kwaziqtabos tutad ne Krais ago daq dimuntaemgo ne bilaqne onminta nog iyimginadnad emad os yaqay. 2 Ossa yane didaq atoranta negsa ne a hi neqyaqay. Haiqgam. Ne didaq atorantaneqgo hiqiysa ya sus negsa ne neq

Page 320: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 3:3 317 1 Korin 3:18yaqay. Ad muran kam kab ne di-daq atoranta neqgo gigem awaz a himeqniyaqmo. 3 Na ezaqgo ne gigemkwaziqta ago daq na ne muz tutsaiyan. Ne gilikmanib mataw an anangigem meqniysa an wadayta. Daqnawa ne emayta na in gigem kwaziqtanaqmo agota. Teq ne gigem kwaz-iqta ago anadta naqmo ne muzinadne mataw ogibta daq em nog tiqiyay.Nazaq a haiq e? 4Admat araq bilaqaq,Ya Pol ago dauhibta haqaq. Sa mataraq bilaqaq, Ya Apolos ago dauhibtahaqaq. Daq nazaq ne emad ne bilaqneog ka ago matawta nog a hi iyay ye?

5 Ne ginad em hasiy. Apolos innaga matin? Ad yaqmo Pol ya nagamatinmo? YaqyowApolos inaq i gigerGod ago kabibiy mataw samanta.Iyahta kabiy i gibenab amta naqmoi emsa ne Krais anan helmo haqiyta.6 Ya God ago didaq amagin kabiyableyan teq Apolos bolim yuw ugta. TeqGod-mo didaq na eman in kabiyabgwalim anon amta. 7 Nazaq iyanmat didaq amagin kabiyab leyaqta naabin haiqta. Sa mat didaq ahokangwalsa yuw ugaqta na abin haiq-tamo. God inmo didaq kabiyab emangwalim anon emaqta. Nazaq iyaninmo amomo abin inaqta. 8Mat didaqamagin kabiyab leyaqta na teq matdidaq amagin yuw ugaqta na in gigerginad amulikmo iysa in garabmo Godago kabiy emayta. Teq abeb in gigokabiy na amenin waqad in bunmogigo kabiy ahunibmo naw na tuwaqdaqay. 9 Na ezaqgo i God ago kabibiymatawkabiy garabmoemauqta. Sa nebilaqne God ago kabiyab didaq leyangwalaqta nazaq nog. Ad ne bilaqneGod aholyon bit wazan eramta nazaqnogmo.

MatYesus ago onmatawgimenkabiyemaqta na in bilaqne mat bit emaqtanazaq nog

10 God agem dimunta yagad inya iqeman ya ne gigo hib lehimYesus awagamun anononmo gibilen,bilaqne mat bit emaqta wizwazimmobit alulin emaq nazaqmo. Ya bit

alulin na tiqeman teq mat araq lehimyaqgo kabiy na amalib bit anonwazantiqeraqaq. Teq mataw bit akabiyanemayta na bunmo ginad emhaseq teqin yaqgo kabiy na amalib bit anonemiy. 11 Na ezaqgo mataw bit alulinamo amo a hi em daqayta. Haiqgam.Bit alulin amulikmo usaqta na YesusKrais-mo. 12 Teq bit alulin amulikmonab mataw asor gol amalib bit anonwazayta. Sa asor silva amalib bit anonemsa asor gig dimdimunta anawunayahmota gimalib bit anon wazayta.Teq asor ay amalib bit anon emsaasor rey amalib bit anon wazayta. Saasor tuqir amikmikta amalib bit anonemayta.

13 Ari abeb Iyahta ta boldaqtaakamnib nab mataw bunmo gigokabiy ulal tiqiydaq. Kam nab faq inmatawgigo kabiy bunmooysa in nagakabiyan diq emiyta na ulalab tugwah-tiqdaq. Faq naqmo kabiy bunmo oy-worsa noggo kabiy tuteqmo usdaqtana teqnogkabiy samanta amtanaulaliysa i ahol tuwaq kemam. 14Mat araqbit alulin na amalib bit anon awazmeqinta emid teq faq na a hi oydaqta.Ad in kabiy dimunmo amta na agoamenin dimunta tuwaqdaq. 15 Arikabibiy mat araq bit alulin na amalibbit anon awaz meqin haiqta emid teqfaq na bo oy bugid mat na ago kabiybunmo tihiqiy bugdaq. Teq mat naa hi moqdaq. Bilaqne mat ago bitfaq oysa in eraqim ago nagah bunmohulosim asan ban tukim lehim a himoqaqta nazaq nog.

God ago bit diq na negmo16 Ne bunmo bilaqne God ago bit

nog ne osayta. Sa God ago BugawDimunta bolim ne giduganib osaqta.Na ago ne ginad a hi em hasay ye?17 God ago bit na tawon diqta. Nazaqiyan mat araq God ago bit na meqintonid God in mat na timeqin ton-daqmo. Teq God ago bit na negmo.

I mataw og kabta gibin hi iluwuq18 Ne gihol hi kat ugiy. Ne gilik-

manib mat aw nog bilaqaq, Ya og ka

Page 321: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 3:19 318 1 Korin 4:8ago daq bunmo ago tuhurit kemtahaqaqta na in anad emhasan. In anadawaz meqinta na asit a hi ulumsih-daq. Ari in anad buliyeq Yesus awaga-mun anan helmo haqsa ta mataw ogkabta in anan agadan haqsa nab teqin mat anad awaz meqinta tiqiydaq.19 Na ezaqgo og kab mataw ginadawaz meqinta na bunmo in God amebmataw agadanta nog iyayta. God agomarib gamuk araq kazaq bilam,Mataw ginad awaz meqinta na

gimileq iyad God aban emeqtuknan tonsa teq haiq ham.God in mataw na gigo daqkatiyta naqmo amalib gidaninqwayim giwazaqta ham. Job5.13

20Teq God ago gamuk kazaq bilammo.Og ka ago mataw ginad awaz meqinta

na in giholyon dante wasti-taynan haqad ginad emsamoIyahta in ginad na huritaqtaham. Huritad in anad emaq,Mataw aseseqta ginad na insaman diqta haqaq ham. Inginad na anon araq a hi emdaqhaqaq ham. Buk Song 94.11

21 Nazaq iyan ne og kab mataw asese-qta gibin hi iluwiy. Na ezaqgo Godago nagah dimdimunta bunmo in nebunmo gigo tiqiyim usaqta. 22YaqmoPol ya ne bunmo gigota. Sa matawgiger Apolos ayow Pita inaq in naza-qmo ne bunmo gigotamo. Teq og kabunmo teq ne kayeqmo os daqayta nateq nemoq daqayta na teq daqmurankam kab gwahtiqdaqta na teq daqabeb teq gwahtiqdaqta nagan bunmoin ne bunmogigo tiqiyimusaqta. 23Sane bunmo Krais agota iysa Krais inGod ago iyaqtamo.

4Iyahta inmo ago kabibiy mataw

gilum kemaqta1 Ne i ginan ginad kazaq emiy. I

Krais ago kabibiy matawta haqiy. Teqi gigo kabiy na i God ago gamuk alulinulilemim usta na wamuzad i wasti-tayimmo mataw gibilenauqta haqiy.

2 Teq kabibiy mat dimunta daq kazaqemaqta. In ago ayahta anad usaqta natiqem bugaqta. 3Ya Krais ago kabibiymat araq nazaqta teq yaqmo ihol a hiulum kemaiqta. Nazaq iyan ne yaqgodaq ulum kemayta na ya inadib nagahamikta iyaq. Ad mataw og kabta inhazizirib yaqgo kabiy ulum kemsa yadaq na loyinsa in nagah amiktamo.4 Ya ihol loyinsa ya daq araq ananinwaqdaiqta haiqgam. Teq yaqmo iholanan mat titnonta haqad nazaq yaa hi bilaqdaiq. Iyahtaqmo teq ilumkemeq inan bilaqdaqta. 5 Teq in onmataw hazizirib gilum kemdaqta naakamun teqmo. Nazaq iyan Iyahta ahi bolsamo ne yaqgo kabiy hi ulumkemiy. Iyahta boleq teq in nagahbunmo ulilemim romriqab usaqta nawaqeq saw anuwanib emid ulal tiqiybugdaq. Ad in mataw bunmo gi-nad ulilemim usaqta na emid ulalabtugwahtiqdaqmo. Kam nab God inon mataw kabiy dimunmo emiyta nagibin tiqiluwdaq.

On mataw uliq Korin-ibta na in gimogihol abin iluw yaqay

6 Ya imaqbaban, ya ne gilumsihnanhaqad ya Apolos anan teq yaqmo iholanan nawa ne tigibilenta. Ne i gigohib suleq waqad ne God ago gamukmar tonan usaqta na itiyoneq daq taasor muturta inaqmo a hi em daqayhaqad ya nazaq bilayta. Ne nazaqemad teq ne mat araq abin iluwadmat ta araq abin wazid a hi woqdaq.7Ya iyogniz, ne ezaq diq? Ne i matawbunmo nog a haiqta ye? Ne gigo na-gah bun diqmo God abenab a hi waqiyye? Helmo, nagah bunmo ne wazaytana ne God abenab waqiyta. Nazaqiyan nagaqgo ne gihol abin iluway?Ne gigo nagah dimunta nagan negmogigo zawayib waqiyta ye? Haiqgam.God nagah nagan samanmo ne nagta.

8 Ne God ago nagah dimdimuntana teko waqan in tigiyunin bugdaqagya. Ad nagah bunmo ne amalibdimunmo os daqayta na ne gigo inaqtiqiyiy daqagya. I ne a hi gilumsihsane gimomo gigo zawayibmo king

Page 322: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 4:9 319 1 Korin 4:21nog tiqiyim osay-ya. Sa i haiqgamdaqag. Helmo, ya inad ne king diqiyeq os nagiyta haqaiq. Osad teqne i giqemid i inaqmo king iyeq nenenaq os nagtamo haqaiq. 9 Teqhaiqgam. On mataw og kabta teqangelo inaqmo in i Aposel gibiyad iafaqan amo amo meqin diq sorsa ini gibiy ninunad gifaqin hunegayta.Nazaq iyan ya inad emaiq, God ini Aposel giqeman i abeb diq iyimosauqta haqaiq. I bilaqne mataw gigohazizir meqniyan in ginol emgomoiyim osayta nazaq nog i osauqtahaqaiq. 10 I Aposel Krais abin sorad aluwsa mataw i ginan agadanta haqay.Teq negmo Krais aholib soqotimosad ne bilaqne mataw ginad awazmeqinta daqagya. I Aposel gigozaway haiqta. Teq negmo gigo zawayayahmo daqagya. Mataw i Aposelgibilawunad gibin wazan woqsa innegmo giwazinad gibin iluwaytadaqagya. 11 I Aposel mebmebmokabiywaqim bomuranmo i gigemnanmoqad giziyan maysa i osauqta.I gigo tubusan misiramta naqmoamalib i gihol sihenim luwauqta. Samataw i haresmo ginolsa i begbegnog iyim uliq saw bunmo luwauqta.12 I giholtuw bulad kabiy ayahmoemsa i gihol husisiqaqta. Sa onmataw i gibilawunsa i amenin emimnan dimdimunta amalib gidimuntonauqta. In i gimuzad gimeqintonsa i giqezmohiqiyimafaqannaganbunmo sorad a luwauqta. 13Mataw igigilehunan bilaqsa i amenin emimkiskismo gibilenauqta. On mataw igibiysa i saman diqta bilaqne didaqasan a le ban meqintab hunegaytanazaq nog iyauqta. I mebmebmokabiy wawta nab iyim bo muranmomataw bunmo gimeb i bilaqne nagahmeqinta anumlan inaqta nog iyimosauqta.

Korin on mataw Pol asen muzad daqemgo in gibilan

14Teq yamebay negad gamuknawana a hi mar ton. Ne yaqgo on-minmo diq haqad ya ne ginan inad

bilaq gigayinsa ya ne ginad wastitay-nan gamuk na mar ton. 15 Ne ginademiy. Ne gigo hib Krais ago mataw10,000 nazaq ne giwamuz daqaytaiyid teq in gilikmanib ne gimam araqya nogta haiq iydaq. Helmo, KraisYesus aduganib ya ne gimam nogiyim osaiqta. Ya Yesus awagamundimunta gibilenan ne helmo haqimyaqgo onmin tiqiyiyta. 16 Nazaq iyanya atoranmo kazaq ne gibilenaiq. Neya isen muzad ya daq em nogmo neemiy haqaiq. 17Daq alulin naqmo agoya Timoti eman ne gigo hib lahta. Yain inaq Iyahta aholib soqotim osadin yaqgo amun nog iysa ya in ananinad diq bilaqaqta. Teq in Iyahta anadmuzin bugad ago kabiy anononmoemaqta. Timoti leheq ne ginad wazeraqsa ya Krais Yesus aholib soqo-tim in anadmuzinad daq dimdimuntaemaiqta na ago ne anadin a ta emdaqay haqad ya in eman ne gigo hiblahta. Yaqgo daq na ya on matawYesus ago nan huritayta na gidauhanbunmo giqisihunad asuleqin gibile-naiqta.

18 Ne gigo asor ya inan ginad emay,Pol bo a ta hi gibiydaq haqay. Haqadin igmo ag haqad ya iqez tuqothasay.19 Teq haiqgam. Iyahta anad bilaqidya ne gigo hib hidmo tilehdaiqta.Teq ya mataw gihol abin iluwaytana gigo nan huritnan a hi lehdaiq.Haiqgam. Ya bole mataw na gigozaway aholwaq kemgohaqad yanawalehdaiqta. 20 Na ezaqgo God agomaror in gamukmo amalib og kabgwahtiqim a hi usaqta. Haiqgam. InGod ago zawaymo amalib gwahtiqimusaqta. 21 Ari ya ne gigo hib leheqya ezaq ne gitondaiq haqad ne ginademay? Ya yuk wazeq a lehdaiq e?O haiq, ya ne ginan inad bilaqsa negiyon daq kiskista emdaiq?

Krais ago on matawtagilikmanib daq meqintagwahtiqsa in tuwastitay

daqay

Page 323: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 5:1 320 1 Korin 5:135

Daq araq abin meqin diqta Krais agoon mataw uliq Korin-ibta na gilikmanibgwahtim

1 Ari ya ne gigo wagam araq matawbo ibilenan ya kazaq hurit. Daq anharesmo hureqim inaq usayta na negilikmanib usaq haqsa ya hurit. Hu-ritim ya ihol dedibmo ritan. Teq negigo hib daq usaqta na abinmeqin diqiysa onmataw en ta asor Juda a haiqtanagan in daq nawa ne gilikmanib us-aqta na emnan gituw hiqiyayta. Nain kazaq. Mat araq in amam awewaqim inaq usaqta haqiy. 2 Ta teqne igmo ag haqad daq na anamrenalowan tonayta. Ne giqutil tartaysagaq wazad os nagiyta. Sa ne daqanamren na muzid in ne gilikmanib ata hi os nagta.

3-4Helmo, ya inon kab pesanmo os-aqta teq ya iwitan in bilaqne ne ginaqosaqta nog iyaq. Ya ne ginaq os nogiyad mat na ago daq meqinta tuqu-lum kemim ya Iyahta Yesus abinibmat na ayon tibilay. Nazaq iyan neon mataw Yesus ago nan huritaytana bunmo humab araq emiy haqaiq.Humab emeq ossa ya iwitan ne ginaqossa i gigo Iyahta Yesus ago zawayi gilikmanib tuqusdaqmo. 5 Sa nedaq anamren na waqeq Satan abenabemiy. Emid in santitiy waqad osad teqanad tubuliydaq. Anad buliyid abebIyahta ta boldaqta akamnib nab matna awitan dimunmo tuqosdaq.

Korin on mataw mat daq meqintaamta na baymuzid nenaq ta hi osan

6 Ne igmo ag haqad gihol abiniluwayta na in dimun a haiq. Yisasitmo mel deg ayahta inaq buliyanmel na bunmo huhuw nemaqta. Naago ne ginad a hi emay ye? 7 Pasovaakamnib mataw sipsip amidon wolemayta nazaq nog Krais i gimen aholtamaz nog emim tumomta. Moqanne bilaqne bret ago yis haiqta matawPasova akaruwan inaq neqayta nazaqnog ne tiqiyim osayta. Nazaq iyanne gilikmanib yis kwaziqta usaqta nasuholid lehan. Lehid teq ne bret

yis haiqta mutur buliyiyta nazaq nogiyeq osiy. 8 Pasova akamnib Isrelon mataw in gigo humab na emnanhaqad gigo bitab yis kwaziqta us-aqta na ginuwim tuhuneg bugayta.Nazaq iyan in daq emayta nazaq nog iemuqmo. God i gidimun tonta na agoi anadin emad i giholib yis kwaziqtana muzad i gigo daq meqinta nagangileh negad ginadmeqinta na i muzidlehanmo. Lehid teq i bret ago yishaiqta nog osad i gimileq a hi iyadgamuk helta adan emad osuq.

9 Ya ne gimen sansandek araq martonta nab ya kazaq tibilay. Ne onmataw an haresmo hureqim inaq us-ayta na giholib hiqiyeq nenaq hi osiyhaqad ya bilayta. 10 Teq ne og kabmataw an haresmo hureqayta na teqmataw nagah haresmo utetayta nateq mataw nagah rin tonayta na teqmataw god katiyta gimen lotu emaytanagan bunmo giholib hiqiyiy nazaqya a hi bilay. Haiqgam. Ne og kabmataw daq meqinta emayta bunmogiholib hiqiyeq osnan haqad teq ne ogka huloseq ulilib gwaleheq os nagiy.

11 Ari ya gamuk kawa ne gimenmar tonaiqta kab ya kazaq ne tigi-bilen sireqaiq. Mat bilaqaq, Ya negimaqbab Krais aduganibta haqad teqin an alulib hureqim inaq usaqta oin mat araq ago nagah ahol waqadutetaqta o in god katiyta gimen lotuemaqta o in mataw gigilehunan bi-laqaqta o in tutimmo yuw atorantauluwaqta o in mataw gigo nagah rintonaqta, mat nazaq amileq iyaqta nane aholib hiqiyeq inaq araqib hi osiyhaqaiq. Osad ne mat na inaq araqibdidaq hi neqiymo haqaiq. Haiqmodiq. 12 Nagaqgo ya mataw God agomaror asan ban osayta na gigo daqulum kemdaiq? Na yaqgo kabiy ahaiq. Ari on mataw God ago maroraduganib osayta naqmo gigo daqne ulum kemeq giwastitay daqayta.13On mataw God ago maror asan banosayta na God-mo teq in gigo daqtuqulum kemdaq. Ari negmo teq God

Page 324: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 6:1 321 1 Korin 6:13ago gamuk bilamta kazaq ne emiy.Gamuk na bilam,Mat meqinta ne gilikmanib osaqta na

nemuzid asan ban lehan ham.Lo 17.7

6Krais ago on matawta na maqbab

iyeq an hazizirib hi emiy1 Ne gilikmanib mat araq in ayow

nan tuqugad in ta nagaqgo matawGod agomaror asan ban osayta nagangimeb gamuk na wastitayay? Doqton in God ago on mataw tawonta nagimeb afaqan na a hi wastitayay? Matdaq nazaq emaqta na amebay haiqtadaqag iyim in daq na emaq. 2 Abebteq God ago on mataw tawonta na inonmataw God gileh ugayta na bunmohazizirib giqemad gigo daq tuqulumkem daqay. Na ne ginad a hi emayye? Ne teq onmatawGodgilehugaytana bunmo gigo daq meqinta bunmotuqulum kem daqayta. Ta ezaq haqadnegmo gigo afaqan amikmikta nagangwahtiqsa ne ulum kemim a hi wasti-tayay? 3 Abeb teq i angelo haziziribgiqemad gilum kemamta. Na ago neginad a hi emay ye? Nazaq iyan ikayeqmo og kab osad i gigo afaqanamikmikta na gwahtiqsa igmo ulumkemeq wastitayuq.

4 Nazaq iyan ne gilikmanib afaqanan mug nazaqta gwahtiqsa ta ezaqhaqad ne mataw Krais ago dauhibgibin haiqta na gitowun eman in negigo afaqan na ulum kemayta? 5 Nedaq nazaq emnan gimebay a hi woqaqe? Teq ezaq? Ne mataw Kraisanan helmo haqayta na gilikmanibgimaqbab giger anmugsa ne gigomataraq anad awaz meqinta afaqan naulum kemeq wastitaydaqta haiq e?6 Ta teq ne nazaq a hi emayta. Mataraq in amaqbab araq hazizirib emadnan tuqugaqta. Teq daq na amomo ahaiq. Mat na in amaqbab na waqimad le mataw Krais anan helmo a hihaqayta na gimeb hazizirib emaqta!

7Ne gilikmanibmataw asor in giyo-gniz nan negad hazizirib giqemsa ya

ne ginan inad emaiq, Ne Krais agodaq dimunta na hulosim tuwoq hasiyhaqaiq. Ne kazaq em nagiy. Mataw negiholib daq meqinta emsa ne afaqanna hi sor nagiy. Ad in ne gigo nagahrin tonsa ne ananin hi bilaq nagiy.8 Teq haiq. Ne an meqin tonad anago nagah rin tonad luwayta. Teqne mataw asan ban osayta na gigohib daq meqinta nazaq a hi emayta.Haiqgam. Negmo maqbabmo nazaqan meqin tonayta.

9 Mataw daq meqinta emadluwayta bunmo le God ago maroraduganib a hi gwahtiq daqay. Naago ne ginad a hi emay ye? Ne giholhi kat ugiy. On mataw an haresmohureqim inaq usayta na teq matawgod katiyta ayon lotu emayta nateq mataw an alulib hureqim inaqusayta na teq mataw in gimo giholzayim mataw ta asor gihol negaytana teq mataw in matawmo an aholwaqad gihol eraqaqta na 10 teqmatawrin tonayta na teq mataw nagahharesmo utetayta na teq mataw yuwatoranta uluwim gifaqin hulosayta nateq mataw an agilehunan bilaqaytana teq mataw gimileq iyad nagahsamanmo waqayta na, on matawnaqanta bunmo le God ago maroraduganib a hikidikmo gwahtiqdaqayta. 11 Kwaziqmo ne asor nazaqdiq luw yaqayta. Teq God ne gigemtisuhol. Suholim in ne giqeman nein ago on mataw tawonta tiqiyiy. Igigo God in ne giwaqim Iyahta YesusKrais ago kabiy aduganib giqemim inago Bugaw Dimunta negan ne gibinon mataw titnonta tiqiyim usaqta.

I gihol in God ago Bugaw Dimuntaago bit

12 Gamuk araq mataw bilaqadluwayta na in kazaq. “I daq bunmogiqemamta na agununin haiqgam”haqayta. Gamuk na in helta teq daqna asor a hi nilumsihdaqta. Helmo yadaq bunmo giqemdaiqta na agununinhaiqta teq ya daq araq diq hulosidin yaqgo ayahta nog iyeq inad a hihureqdaq. 13 Teq gamuk araq mataw

Page 325: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 6:14 322 1 Korin 7:9bilaqayta na in kazaq. “Didaq bunmoi gigemab woqgomo usaqta” haqayta.“Teq i gigem in didaq bunmo agoabanan iyim usaqtamo” haqayta.Gamuk nawa na in helmota teq God indidaq bunmo emid hiqiysa in i gigememid tihiqiydaqmo. I gihol in anharesmo hureqeq inaq usgo a haiqta.Haiqgam. I gihol in Iyahta anadmuzingo usaqta. Sa Iyahta in i giholwamuzgo osaqtamo. 14 God inmo agozaway amalib Iyahta hodhodabwazaneramta. Nazaqmo teq in i giwazid itiqeraqamtamo.

15 I gihol in bilaqne Krais abensennog iyim usaqta. Na ne ginad a hiemay ye? Nazaq iyan i Krais abensenna waqeq a leheq aw danatabta nainaq tuwastonam e? Haiq kidik!16 Ne ginad emiy. Mat aw danatabtainaq usaqta na in aw na inaq gi-hol amulikmo tiqiyayta. God agomarib gamuk usaqta nazaq. Gamukna bilam,In giger gihol amulikmo iyeq tuqos

daqay ham. Jenesis 2.2417 Ad nazaqmo mat in Iyahta inaqsoqotaqta na in giger ginad gigemamulikmo tiqiyaytamo.

18 An haresmo hureqim inaq us-ayta na ne aban diq emeq tukiy. Naezaqgo daq meqinta bunmo mat aholasan ban gwahtiqim in mat ta araqmeqin tonaqta. Ari mat an haresmohureqim inaq usaqta na inmo aholmeqin tonaqta. 19 I gihol in bilaqneGod ago Bugaw Dimunta ago bit nogiyim usaqta. Na ne ginad a hi emayye? God in ago BugawDimunta neganin ne giduganib tuqosaqta. Nazaqiyan ne gihol in negmo gigo a haiq.20Haiqgam. God naw ayahmo amalibne gizayan ne in agota tiqiyiy. Nazaqiyanne gihol bunmoGodugadne gigodaq amalib in abin iluwid ulilibmogwalan.

Krais ago on mataw anwaqayta ago adan anan Pol

bilam

71 Ari ne yaqmen sansandek mar

tonim nagah anan susumuniyta na yamuran kawa amenin tiqemnan. Negigo asor bilaqay, Mat aw inaq a hiusdaqta na in daq dimunhaqayta. 2Tateq an haresmo hureqim inaq usaytana ayahmo diq iysa iyan yaqmo inadkazaq emaiq. Mataw samanmo os-ayta na bunmo in gigo aw inaq iyiyhaqaiq. Sa on samanmo osayta na ingigo mat inaq iyiymo haqaiq. 3 Teqaw aduw in awe inaq usnan bulonsaawe ahol hi wasihan. Sa aw na inaduw inaq usnan bulonsa aduw aholhi wasihanmo. 4 Aw na ahol inmoagota a haiq. In ahol na aduw agota.Ad nazaqmo mat na ahol inmo agotaa haiqmo. In ahol na awe agota.

5 Mat awe inaq usnan haqsa awehi hulosan. Sa aw aduw inaq usnanhaqsa aduw hi hulosanmo. Ari ingiger God amomo anadin emad inaqgamuk emnan haqad an aduganwazeq teq in gihol tuwasih daqay.Wasiheq osad in an kam ugiyta nale tihiqiyid in araqib a ta us daqay.Luweq in gihol sisaqmo wasiheqluwsa Satan bo tigilum waqdaq.Gilum waqsa in gihol atoranmoeraqsa in Satan aqez othasgo biyab ahi iy daqay. 6 Teq ya ne gibe yahadne mataw bun diqmo on giwaqiynazaq ya a hi bilaqaiq. Naqmo neasor gihol wasiheq samanmo osgobiyab a haiqta haqad ya an waqgone gibilenaiq. 7 Ya inad ya samanmoosaiqta kazaq ne bunmo os nagiytahaqaiq. Teq God in mataw naw amoamo negsa mataw bunmo giholib Godago naw araq araq usaqta. Mat araqnaw araq waqsa ta araq in naw araqwaqaqta.

8 Ari on mataw an a hi waqayta nateq on waburta na ya kazaq gibile-naiq. In an a hi waqad samanmo yanogmo os daqayta na in dimun diqhaqaiq. 9 Ta teq in gihol eraqsa inwasihgo gigo zaway hiqiyaqta na inan tuwaq daqay. Mat aw inaq anwaqayta na in daq dimunta. Ari in

Page 326: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 7:10 323 1 Korin 7:26samanmo osad gihol atoranmo eraq-daqta na meqin.

10 Teq on mataw an tuwaqiyta naya kazaq ne gibilenaiq. Ad yaqgogamuk ka ya inadibmo a hi gibilenaiq.Iyahtaqmo gunun bilamta na ya negibilenaiq. Aw mat tuwamta na inaduw hi hulosan haqaiq. 11 Ari inaduw huloseq le samanmo osad inmat ta araq muturta hi waqan. Teq insamanmo os haiq in muleqeq le aduwinaq an anobun wastitayeq araqibmoa ta osiy. Ad nazaqmo mat in awe a himuzdaqmo.

12 Ari on mataw ta asor na bunmoya kazaq diq ne gibilenaiq. Teq gamukkawa ya bilaqdaiqta ka in Iyahta aqeza haiq. Ka yaqmo inadta ya bilaqnan.Krais agomat araq awe in Iyahta ananhelmo a hi haqaqta teq in aduw inaqosnan anad bilaqsa,mat na in awnahimuzan. 13 Ad nazaqmo aw araq aduwin Krais anan helmo a hi haqaqta teqin awe inaq osnan anad bilaqsa, awna in aduw hi hulosan. 14 Ne ginademiy. Mat helmo a hi haqaqta na inawe helmo haqaqta na inaq ossa Godago gunun in giger giqitiyonim usaq.Adnazaqmoawhelmoahi haqaqtanain aduw helmo haqaqta na inaq ossaGod ago gunun in giger giqitiyonimusaqmo. Na haiqgam iyid ne gigoonmin God ameb gibusirinan inaq iynagiyta. Teq haiq. In God ago gununahaqenib iyim tuqosaymo.

15 Ari mat helmo a hi haqaqta na inawe hulosnan in tuhulosdaq. Sa awhelmo a hi haqaqta na in aduw hu-loseq lehnan in tilehdaqmo. Afaqanna on mataw helmo haqayta na gigoafaqan a haiqta. In gunun a hi itiyon-ayta. Teq God anad mat awe inaq zibalowab os daqay haqad in ne gililewu-nan ne in ago maror aduganib gwah-tiqiyta. 16 Aw ni ninad a hi emaq.Ni ningo mat daq kiskista isihunsa inYesus anan helmo haqid God ulumsi-heq ta waqdaq o haiqta na ago ni a hihurit. Sa mat ni nazaqmo. Ni ningoawdaq kiskista isihunsa inYesus ananhelmo haqid God ulumsiheq ta waq-daq o haiqta na ago ni a hi huritmo.

God i giqeman osauqta nazaqmo i ostutuq

17 God i bunmo giyon bilaqan i osaraq araq waqim osauqta. Nazaq iyani ezaq iyim ossa Iyahta i gililewuntanazaqmo i osuq. Gunun ka ya Yesusago on mataw gidauhan bunmo gigohib emaiqta. 18Mat araq ahol abatanasan tuqurotan teq God lilewunta ye?In asan urotta na hi ulileman. Teqmat araq asan a hi urotsamo Godlilewunta ye? Mat na asan urotgoanad ta hi eman. 19 Mataw gisanurotayta ago adan na in nagah diq ahaiq. Teq mataw gisan a hi urotaytana in nagah diq a haiqmo. Ari matawbunmo God ago gunun muzin bugdaqayta naqmo in heltaqmo. 20 Onmataw bunmo ezaq iyim ossa Godgililewunta nazaqmo in tuqos tutdaqay.

21Ni kabibiymat samanta iyimossaGod nililewunta ye? Ni na ago afaqanhi iy. Ari ni ninmo nihol anawunemeq ni samanmo dimunmo osdaqtaago adanteqin araq ahol waqeq teq nani muz. 22Teq mat nog in kabibiy matsamanta iyim ossa God lilewunta, matnazaqta na in Iyahta ago mat tiqiyimin ameb samanmo tiluw osaqta. Adnazaqmo mat dimunmo samanmoluwsa God in lilewunta, mat nazaqtana inKrais ago kabibiymat tiqiyimos-aqta. 23 God naw ayahmo diq amalibne gizayta. Nazaq iyan ne ginadibmomataw ta asor gihaqenib gihol emeqin gigo kabibiy mataw samanta nogiyeq hi osiy. 24 Ya imaqbaban, neezaq diq iyim ossa God gililewuntanazaqmo ne in ameb os tutiy.

Pol in on mataw an a hi waqayta nagimen gamuk bilam

25 Ari on mataw an a hi waqaytana, ya iholib Iyahta ago gunun araqgibilendaiqta haiqgam. Teq Iyahtaya inan anad meqniysa ban yagan yain ago mat gamuk helta bilaqaiqtaiyim iyan ya inadta ka tigibilennan.26 Muran kam kab afaqan aseseqtagwahtiqsa iyan ne an a hi waqadsamanmo osayta na in dimunmo. Ne

Page 327: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 7:27 324 1 Korin 7:40nazaqmo os tutiy. 27Ari ni aw tuwaq-sun ni muzgo ninad hi em. Teq ni awa hi wamta na ni aw nagungo ninadhi emmo. 28 Mat ni aw tuwamta nani daq meqinta a hi emaq. Ad aw nimat tuwamta na ni daq meqinta a hiemaqmo. Teq onmataw an tuwaqiytana in afaqan aseseqta giholib tiloyindaqay. Nazaq iyan ya inad afaqanna ne giholib hi gwahtiqan haqad yakazaq ne gibilenaiq.

29 Ya imaqbaban, yaqgo gamuknaway na alulin in kazaq. Kam insiqim tiqiy. Nazaq iyan ne kammuturta teq gwahtiqdaqta na anadinemsa og ka ago daq amo amo na neginad hi wamuzan. Haiqgam. Mu-ran teq abeb on mataw an tuwaqiytana in bilaqne an a hi waqiyta nogiyeq osiy. 30 Teq mataw gaq wazaytana in bilaqne a hi gaqayta nog iyeqosiy. Sa mataw ginad dimniyaytana in bilaqne mataw ginad meqniysaosayta nog iyeq osiy. Sa mataw na-gah kabemmo gizayayta na in bilaqnemataw ginaghan haiqta nog iyeq osiy.31 Sa mataw og ka ago kabiy amo amoemayta na in bilaqnemataw og ka agonagah anadin a hi emayta nog iyeqosiy. Na ezaqgo og ka awaqan i gimebahol waqauqta ka hiqiyim lehaqta.

32 Og ka ago daq amo amo ne ginadhureqsa ne ginad meqniydaqta na yaituw hiqiyaq. Mat aw a hi waqaqtana in Iyahta ago kabiy naqmo emgoanad bunmo usaqta. Ad in Iyahtaqmoanad emid dimniygo emaqta. 33 Arimat aw tuwamta na in og ka agodaq amo amo ginadin emaqta. Adin ago aw anad emid dimniygo anadusaqta. 34 In nazaq emad in anadgiger iyaqta. Teq on gidugniz haiqtateq on baras-barasta nagan in Iyahtaago kabiy naqmo emgo ginad bunmousaqta. Usad in gisan gimugan in-aqmo bunmo Iyahta ugeq in amomoagota iyeqosnanginadbilaqsa osayta.Ari aw aduw inaqta na in og ka agodaq amo amo ginadin emaqta. Adin aduw anad emid dimniygo anadusaqta. 35 Ya ne gilumsihgo haqad

gamuk ka bilaqaiq. Ya ne gidanin a hiqwayaiq. Haiqgam. Ne wastitayeqmoosad gihol bunmo Iyahta ago kabiyugiy haqad ya gibilenaiq.

36 Ari mat araq in aw inaq yowtiqemim teq a hi waqaqta na luweqin anad emdaq, Ya aw ka hidmo ahi waqaiqta ka in daq dimun a haiqhaqdaq. Ari mat na in aw waqgo anadayahmo eraqsa in dante araq ahol ahi waqad teq in anad na tumuzindaq.Muzineq in giger an tuwaq daqay. Nadaqmeqinta a haiq. 37Teqmat araq inaw inaq yow tiqemim teq in hi waqgohaqad anad amulikmo ussa mat naahol in anad a hi wamuzdaqta. Adin ahol eraqaqta na wasihad in anademdaq, Ya aw ka inaq yow tiqemtateq ya hidmo a hi waqdaiq haqdaq.Aw ka in ya iyow nogmo iyeq tuqostutdaq haqdaq. Haqad in anad na ata hi buliydaq. Mat nazaqta na in daqdimunta emaqtamo. 38 Nazaq iyanmat in ayownawaqad in daq dimuntaemaqta. Teq mat in ayow na a hiwaqad in daq dimun diqta emaqta.

39Ari aw aduw a hi moqsamo aw nain bilaqne aduw inaq am giwazan osnog iyayta. In aduwna huloseq lemataraq a hi waqdaq. Ari in aduw na tu-moqid teq aw na anadibmo samanmotiluwdaq. In mat araq waqnan anadbilaqeq in mat tuwaqdaq. Teq in mathelmo a hi haqaqta araq hi waqan.Haiqgam. In mat araq Iyahta ananhelmo haqaqta naqmo waqan. 40 Teqyaqmo inad kazaq emaiqta. Aw aduwtumomta na inmat ta araq a hi waqeqin anad ayahmo dimniysa tuqosdaqhaqaiq. Ad ya inad emaiq, God agoBugaw Dimunta anad yagsa ya gamukka bilaqaiq haqaiq.Krais ago on mataw godkatiyta gimen tamaz

akaruwan na tineq daqay ohaiq?8

Pol god katiyta giyon karuw tamazemim teq neqayta na anan bilam

Page 328: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 8:1 325 1 Korin 9:21 Ari mataw god katiyta giyon

tamaz wazim teq akaruwan neqaytana ago ya tibilaqnan. I bunmo gi-nad inaqta na ago i tuhurit. Ta teqmataw asor in God ameb daq dimuntaemgo ginad tiqem hasim in igmo aghaqad gigo walmataw ginad a hi emhasayta na giwazan woqayta. Arimataw an anan ginad bilaqgo ginadtiqem hasayta na in an ulumsihad anagem zaway ugsa in giwaz meqniyimosayta. 2 Mat nog bilaqaq, Ya nagahbunmo ago inad tiqem hasta haqaqta,mat na ahol kat ugad in anad a hi diqem hasaqta. 3 Ari mat nog God anananad bilaqaqta na God in mat na agotuhurit kemaqta.

4 Nazaq iyan mataw asor godkatiyta giyon tamaz akaruwanneqayta na ago ya kazaq negibilendaiq. Mataw god katiytagidulan emayta na in nagah hel diqtagidulan a hi emayta. Na i bunmotuhuritta. Ad God amulikmoqmoosaqta na ago i bunmo ginad tiqemhasauqtamo. 5 Helmo, mataw innagah amo amo kaitab usayta nateq nagah amo amo ogib luwayta naginan ‘I gigo god’ haqayta. Haqsaog kab mataw gigo god kabemmodiq iysa on mataw kabemmo ingihaqenib iyim ginan ‘I gigo aseseqta’haqayta. 6 Ari igmo teq i gigo Godamulikmoqmo osaqta. God naqmoin i Gimam iyim in nagah bunmoosayta na gilulin. Sa i in amomoanad muzgomo iyim osauqta. Teqi gigo Iyahta amulikmo osaqtamo.Na Yesus Krais mat nagah bunmogiqamta amatin. Inmo i giqeman ikayeqmo osauqta.

7Ta teq Yesus ago onmataw asor ingamuk nawa ya bilayta na ago ginad ahi em hasayta. On mataw na in kwaz-iqmo god katiyta nagan ginan helmohaqad os yaqayta. Nazaq iyan muranin tamaz akaruwan na neqad ginademay, Ka god katiyta gigo tamazmodiq i tineqauq haqayta. Haqad inginad a hi zilimsamo neqad iyan in gi-nad meqniysa God ameb gihol afaqan

iyaqta. 8 Teq nagah i neqauqta na ini giqemid i God agerab a hi loqam.Haiqgam. I karuw na udinad gihol ahi meqin tonauqta. Ad i neqauqta nain i a hi gilumsihaqtamo.

9 Teq ne asor ginad em hasim os-ayta na ne gihol waziy. Didaq karuwbunmo neqgomo haqad ne ginadtiqem hasim gunun haiqmo luwayta.Teq luweq ne nagah haresmo neqsamataw giqutil hidmo tartayaqta na negibiyad in ne gisen muzinad teq inGod ameb gihol meqin loyin daqay.10 Ni nog ninad tiqem hasta na nigod katiyta ago lotu abitnib leheqdidaq neqad ossa luweq mat araqaqutil hidmo tartayaqta na tinibiy-daq. Nibiysa ni god katiyta ago tamazadidaqin neqsa in neq nagtamo anada hi emdaq e? 11 Nazaq iyid teq nininad awaz meqinta na in bilaqnegig nog nimaqbab asen tuwoltay-daq. Woltayid ni nimaqbab aqutilhidmo tartayaqta na le tuwoqdaq.Teq Krais in mat na inaqmo amenmomtamo. 12 Ni nazaq nimaqbabaqutil hidmo tartayaqta na ago anadhelta meqin tonad ni nimaqbab naago hib daq meqinta tiqemaq. Adni nimaqbab ago hib daq meqintaemim ni Krais ago hib daq meqintaemaqmo. 13 Nazaq iyan yaqgo didaqneq ya imaqbab emid anad helta hu-losnan tonsa ya karuw naqanta a tahikidik neqdaiqta. Luweq ya imaqbabna ameb didaq na neqsa in ya isenmuzinad teq in anad helta usaq natuhulosnan tondaq.

9Pol Aposel akabiyan emad anawun a

hi waqaqta na ago in anad dimniyaq1 Ne ya inan ginad ezaq emay? Ya

samanmo inadib a hi luwaiqta ye? YaAposel a haiqta ye? Ya i gigo IyahtaYesus ahol a hi wayta ye? Iyahta agokabiy ya emaiqta na ne giholib anona hi amta ye? 2 Mataw asor ya inani gigo Aposel nazaq in a hi bilaqayta.Teq negmo yaqgo tuhurit kemim neya inan i gigo Aposel nazaq ne a hi

Page 329: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 9:3 326 1 Korin 9:17bilaq daqay ye? Ya ne gigo hib Aposelakabiyan emsa ne Iyahta ago dauhibgwahtiqiyta. Nazaq iyan ya Aposeliyim osaiqta atowun na negmo.

3 Ari mataw asor yaqgo kabiy ulumkemad inan helmo diq a hi haqsaya ihol adanin qwayad kazaq diqgibilendaiq. 4 Ya iyow Barnabas inaqi Aposel akabiyan emad mataw gigodidaq yuw samanmo waqamta nazaqi gibin a hi usaq e? 5 Ad i giqo-nan helmo haqayta na giwaqeq ne-naq uliq-uliqgo luwamta nazaq i gibina hi usaqmo ye? Aposel asor teqIyahta Yesus amagniz na teq Pita ingiqonan nenaq luwayta nazaq i a hiemam e? 6 God ago kabibiy matawbunmo kabiy emsa mataw didaq na-gah negayta. Ta teq ya iyow Barn-abas inaq i gimomo teq God ago kabiyemad i ta gihol ulumsihgo akabiyaninaqmo emammo ye? 7 Ne ginademiy. Gavman gigo babmataw in gigokabiy amulik naqmo emsa gavmandidaq nagah negsa in osayta. Osadin giholyon kabiy araq a hi emayta.Teq mat am wain akabiyan emaqtana inmo ago kabiy na anon waqimneqaqta. Teqmat sipsip giwamuzaqtana inmo sipsip gisus waqim uluwaqta.

8 Teq ya matawmo gigo daq anadinemad bilaqaiq e? Haiqgam. Godago maror Moses bilamta na ingamuk nazaq bilaqaqmo. 9 Marorna aduganib gamuk araq kazaq martonan usaq.Bulmakau wit akabiyan emad wit

bay ninalsa ne atenmos am hiwaziy ham. Lo 25.4

God in bulmakau-mo ginadinemad gamuk na bilamta daqagya.10 Haiqgam. In i matawmo ginadinemad gamuk na bilamta. Nazaq ahaiq e? Helmo, gamuk na i matawmogimenta usaq. Daq alulin nazaqiysa iyan mat og wolaqta na teqmat wit anon giluwiyaqta na inginad emay, Kabiy kawa i emadgiholtuw bulauqta ka i teq anonwaqeq tineqam haqad in kabiy naemayta. 11 Ari i ne gigemab God

ago gamuk didaq anagin nog leyanin gwalim ne giwitan tigilumsihaq.Ta teq nagaqgo i ne gigo hib kabiyemta na anon waqgo ne hulosad ne igihol ulumsihgo adidaqan diq ignannan kabemmo bilaqay? 12 Mataw taasor ne gilumsihsa ne in giwazinadgilumsihayta. Ari igmo gibin matawna gibin uriyaman iyan ne i ayahmotigilumsih nagiytamo.

Teq i le ne nenaq osad i gibinnazaq a hi iluwad i ne gigo na-gah araq a hi wawta. Haiqgam. Inazaq emeq i Krais ahol awagamundimunta na adanin qwayam haqad igihol ulumsihgo akabiyan na bunmoigmo emyauqta. 13Mataw Tempel-iblotu akabiyan emayta na in bit nabmodidaq waqim neqayta. Teq matawtamaz em abanab tamaz akabiyanemayta na in tamaz akaruwan asorwaqim neqaytamo. Na ne ginad a hiemay ye? 14 Teq Iyahta gunun emimnazaq tibilammo. In bilam, Matawyaqmo ihol awagamun dimunta naakabiyan emsa in gigo walmataw na-gah gihol ulumsihgo naw nog negiyhaqad in bilam.

15 Helmo ya ibin nazaq usaqta. Teqya adan diq a hi emaiqta. Ad ne yailumsih daqay haqad ya gamuk ka ahi mar tonaiqmo. Haiqgam. Ya Godago gamuk dimunta mataw samanmonegnan inad bilaqaqta. Nazaq iyanya God ago kabiy na emad ya ne gigonagah araq diq a hi waqdaiq. Ad yamoqsun o tob ya moqmo tumoqdaiq.Luweq ya ne gigo nagah waqad teqabeb ya God ago gamuk samanmonegta nazaq ya ibin a ta hi iluwdaiqhaqad. 16 Teq ya Yesus awagamundimunta mataw gibilenaiqta na agoya mat asittaqmo haqad ihol abin ahi iluwdaiq. God-mo kabiy na yaganya in aqez othasgo biyab a haiqta. Yakabiy na a hi emeq ya timeqniydaiq.17 Na ezaqgo ya inad bilaqsa kabiyemeq ya naw dimunta tuwaqdaiq. Ariya ituw hiqiysa teq ya kabiy na hu-losdaiq e? Haiqgam. God-mo kabiy

Page 330: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 9:18 327 1 Korin 10:2na yagan ya ihol anadin a hi emad yainmo anad muzinad kabiy na emmotiqemdaiq. 18 Nazaq iyan ya kabiyna emad naw kazaqmo waqaiqta. YaYesus awagamun dimunta on matawsamanmo negaiqta naqmo ya ananyaqgo naw dimunta haqaiqta. Yanazaq emad ya ihol abin a hi iluwadya mataw gigo nagah araq samanmoa hi waqaiqta.

Pol in on mataw bunmo gigo kabibiymat nog iyim osaqta

19 Mat araq ya izaysa ya in agokabiy emad a hi osaiqta. Yaqmoinadibmo luwad kabiy emaiqta. Tateq ya on mataw bunmo gilumsih-nan haqad ya in gigo maror ezaqyain muzayta na ahaqenib lehad ya ingigo kabibiy mat samanta nog iyimosaiqta. Ya on mataw kabemmo gi-hureqid in Yesus anan helmo haqdaqay haqad ya daq nazaq emaiqta.20Nazaq iyan ya Juda nenaq osad ya inginogmo iyim osaiqta, ya in gigo asorgihureqid in Yesus anan helmo haqdaqay haqad. Ad ya mataw God agomaror Moses bilamta na ahaqenib os-ayta na nenaq osad ya inaqmo marorna ahaqenib os nog iyaiqtamo. Helmoya maror kwaziqta na ahaqenib a tahi osaiqta. Teq ya mataw maror naahaqenib osayta na gihureqgo haqadya nenaq osad in daq em nogmo yaemaiqta. 21 Ad ya mataw God agomaror Moses bilamta a hi waqiyta nanenaq osad in maror na anadin a hiemayta nazaq nogmo ya osaiqta. Teqya God ago maror araq haiqmo diq ahi osaiqta. Krais agomaror in bilamtana ya anadin emad ya maror naqmoahaqenib osaiqta. Osad ya matawnawa God ago maror haiqmo osaytana nenaq osad ya in inaqmo giwaqgohaqad in os nogmo ya osaiqta. 22 Adya mataw ginad helta a hi zilimsagiqutil hidmo tartayaqta na nenaqosad ya nazaqmo iqutil hidmo tar-tayaqta nog iyim osaiqta. Ya matawna ginad helta emid awaz timeqniy-daq haqad ya daq nazaq emaiqta. Ya

on mataw en bunmo gigo asor kabe-mmo giwaqdaiq haqad ya in gigo gu-nun ahaqenib iyim osad ya in gigomaror ezaqta na ya muzmo muzi-naiqta. 23 Yesus awagamun og sawbunmo awaz meqniyeq usdaq haqadya iholtuw bulad mataw bunmo gigokabibiy mat nog iyim osaiqta. Abebon mataw Yesus awagamun dimuntaanan helmo haqad osim moqiyta nain God ago os dimunta waqsa ya nawdimunta na iholyon tuwaqdaiqmohaqad ya nazaq emaiqta.

I atoranmo sibeq le towub iyeq Godago naw dimunta na i giholyon waquq

24 Ne ginad emiy. Mataw sibimle towub gwahtiqayta na gilikmanibamulikmoqmo in le naw dimunta nawaqaqta. Nazaq iyan ne bunmo naza-qmo God ago naw dimunta waqgohaqad atoranmo sibiy. 25 Matawog kab sibayta na bunmo naw araqmeqniydaqta naqmo waqgo haqad ingihol udinayta. Ari igmo teq i nawa hi meqniydaqta na ago i gihol ud-inauqta. 26 Nazaq iyan ya atoranmosibad ime haresmo a hi lehaqta. Adya ibabun inaq an wolad ya ibenhunegad a hi wol kireh nemaiqta.27 Haiqgam. Ya ihol in ya inadmomuzdaq haqad ya ihol wazan woqsain yaqgo kabibiy mat samanta nogiyaqta. Luweq ya Yesus awagamun onmataw kabemmo gibilenid in le nawna waqsa ta ya le liqabmo woqeq nawdimunta na ya a hi waqdaiq haqad.

10Daq meqinta gilum waqsa i hi woquq

1 Ya imaqbaban, ne Moses ago ka-mub daq gwahtimta na anadin taemiy haqad ya gibilenaiq. God ini Juda gisesan bunmo giwaqim teqin onqas eman gehitiqim dan giqisi-hunsa in lehiyta. Teq in bunmokamis ayahta na urotsa God in gimendan emsa in lehiytamo. 2 Matawna Moses ago hib soqotim aqez hu-ritad in onqas na muzim lehim lekamis ayahta na tuqurotiy. In nazaqemim in bilaqne Moses-mo abinib

Page 331: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 10:3 328 1 Korin 10:22yuw huzim ago dauhibta nog tiqiyiy.3 On mataw na bunmo didaq Godago Bugaw Dimunta eman Heven-ibgehitimta na neqiyta. 4Teq in bunmoyuw Bugaw Dimunta nagta na inuluwiytamo. Saw edob in leh yaqaytanab Bugaw Dimunta yuw emid gigibgwahtiqsa in uluw yaqayta. Nazaqiyan gig naqmo in Krais i giqeman ikayeqmo os tutauqta na atowun ingigo hib usta. 5 Ta teq God in matawna gigo asor kabemmo ginan anad ata hi bilaqsa in ginol eman gisan hareshares saw amatawun haiqtab nagabgiqusiy.

6 Daq nagan bunmo i ahol waqeqginad em hasgo in gwahtimta. I aholwaqad ginad em haseq teq mataw nanagah meqmeqinta utetiyta nazaq i ahi emam haqad. 7Mataw na gigo asorgod katiyta giyon lotu emiyta nazaqne hi emiy. God ago marib gamukaraq kazaq bilam,Mataw na humab wolim didaq neqad

yuw uluwim teq in eraqim onnenaq saw zunad osiyta ham.Kisim Bek 32.6

8 Teq mataw na asor an haresmohureqim nenaq usiyta nazaq ne hiemiymo. Mataw na nazaq eman Godin kam amulikmo onmataw kuluwmodiq 23,000 nazaq ginol emanmoqiyta.9 Teq mataw na asor Iyahta ulumwaqiyta nazaq i hi emuq. Mataw naIyahta ulum waqan nagah ahulinaqtagigo liqiy inaqta kabemmogwahtiqimgimugan in tumoqiy. 10Teq mataw naasor gimot meqniysa nan kabemmobilaqiyta nazaq ne hi emiymo. Innazaq emsa angelo mataw ginolaqtana lehim mataw na tiginol em bug.

11Daqmeqinta naganmataw kwaz-iqta na giholib gwahtiqan muran i inginadin emad i ginad tiqem hasauqta.Teq i on mataw kam kab osauqta igihol asawan woltayeq osam haqadin mataw kwaziqta na giwagamunmar ton igiyta. Na ezaqgo nagahbunmo God ago gamuk anan bil-amta na in muran kam kab anontiqemim usaqta. 12 Nazaq iyan mataw nog bilaqaq, Ya iwaz meqniyim

turaiq haqaqta na in ahol waz naqmohiqiyan. Luweq in woqdaq. 13 Daqgilum waqgo ne giholib gwahtiqaqtanagan in i on mataw bunmo giholibgwahtiqaqta. Teq God bilamta nazaqin tiqemdaq. In ne gisen baysihsadaq gilum waqaqta na ne giwazid a hiwoq daqay. Haiqgam. Daq nazaqtane giholib gwahtiqsa God ne gimendante araq giqisihunid ne muzad gi-wazmeqniyeq dimunmo tuqos daqay.

I God diq ayon lotu emad teq i godkatiyta giyon lotu hi emuq

14 Nazaq iyan ya iyognizmo diq,ne god katiyta girabunad tukeq lepesanmo luwiy. 15 Ne on matawginad inaqta iyan ya ne gibilenaiq.Yaqgo gamuk ka negmo huriteq ulumkemiy. 16 I gog wazim God eseyugim uluwauqta na i Krais anedan igiwastitayaqta na ahaqenib lehauqta.Teq i bret orqayim an ugim neqauqtana i Krais anon i gilumsihaqta naahaqenib loqauqtamo. 17 I on matawkabemmo bret amulikmo araqibneqad i bunmo gihol amulikmo nogiyim osauqta. Na ezaqgo i bretanabun amulikmo naqmo i bunmoneqauqta. 18 Ne Isrel on mataw gigodaq anadin emiy. In God ayon tamazemayta na akaruwan neqad in daqnaqmo ahaqenib lehayta.

19 Teq luweq ne ginad em daqay,Pol anadib god katiyta giyon tamazemayta na in daq helta daqag haqdaqay. Ad god katiyta na in nagahhel diqtaqmo haq daqay. 20Haiqgam.Ya kazaq bilaqaiq, Mataw God abin ahi huritayta na in god katiyta giyontamaz emad in naw na God helta a hiugaytahaqaiq. In bugawmeqmeqintatamaz na negayta haqaiq. Nazaq iyannebugawmeqintana gihaqenib lehgoya hulosmo diq hulosaiqta. 21 NeIyahta ago gogib yuw uluwad teq nebugaw meqinta gigo gogib yuw hiuluwiymo. Teq Iyahta ne giwasti-tayta na adidaqan ne neqad teq nebugaw meqinta gigo gunun ahaqenibhi loqiymo. 22 Ne Iyahta emid agem

Page 332: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 10:23 329 1 Korin 11:5meqniydaq haqad ne nazaq kamol-mol ug daqay ye? Teq ne gigo zawayin ago zaway uriyaman ne in ago hibdaq nazaq em daqay ye?

Tuteqmo i God abin iluwuq23 Mataw asor bilaqay, “I daq

bunmo giqemamta na agununinhaiqgam”haqayta. Gamukna in heltateq daq na asor a hi nilumsihdaqta.Helmo ya daq bunmo giqemdaiqtana agununin haiqta teq ya daq naasor emsa mataw ibiyad in gigo ginadhelta na awaz a hi meqniydaqta.24 Nazaq iyan negmo gihol amomoanadin hi emiy. Haiqgam, ne gigomataw ta asor na gilumsihgo haqadne in ginadin emiymo.

25 Karuw bunmo maket-ib emaytana ne zayeq tineq daqay. Teq nekaruw na tizaynan ne hi susumu-niy. Luweq karuw edob bolta na agone susumuneq teq ne ginad meqniy-daq haqad ne giqezmo hiqiyeq zayeqneqiy. 26Na ezaqgo,Og ka teq nagah bunmo ogib

giqusayta na inaqmo in Iyahtaagota. Buk Song 24.1

27 Mat Yesus anan helmo a hihaqaqta araq in ni didaq neqgonililewunid ni ninad bilaqsun nilehmo leh. Leheq in naga didaqinnigdaqta na ni neqad hi susumun.Luweq ni susumuneq ninad meqniy-daq. 28 Ari mat araq nab oseq eranibileneq bilaqdaq, Ka tamaz katiytaakaruwun haqid teq ni mat na anadinemad karuw na ni hi neq. Ni matna anadin a hi emadmo karuw natineqidmat na nibiysa ni daqmeqintaem nog iysa in tinibiydaq. 29 Ta teqne tamaz katiyta akaruwun neqeqnegmo gigem God ameb meqniysa neloyin daqay nazaq ya a hi bilaqaiq.Haiqgam. Luweq ne karuw na neqsamat ananin bilamta naqmo in neginan meqin haqdaq haqad ne hineqiy haqaiq.

Teq mat karuw ananin nazaq bi-laqdaqta araq ya inaq humabub a hiosid ari ya inadibmo karuw na tineq-daiq. Doh haqad mat na a hi ossamo

ya in anad muzinad karuw agununinhaiqta na a hi neqdaiq? Haiqgam. Yatineqdaiqta. 30 Ya God esey ugeq teqkaruw na neqsa ta nagaqgo mat araqya inan meqin bilaqdaq? Didaq na yaGod esey a hi ugimmo neqaiqta ye?31 Nazaq iyan ne yuw uluw daqaytana teq ne didaq neq daqayta na teqkabiy daq bunmo ne em daqayta nane God abin wazid eraqgo haqad neemiy. 32 Ne Juda on mataw teq Grikonmataw teqGod ago onmatawKraisago nan huritayta na bunmo ginadinemad ne gigo daq amalib ne in gigoaraq diq wazid hi woqan. 33 Daqya emaiqta nazaqmo ne emiy. Onmataw bunmo ya inan ginad dimniydaqay haqad ya emaiqta. Yaqmo iholdimun tongo adanteqin ya a hi muzi-naiqta. Haiqgam. Ya on mataw kabe-mmo gilumsihsa in kayeqmo kuluwa-kuluwmo os daqay haqad ya inad emhasimmo pc daq bunmo emaiqta.

111 Nazaq iyan ya Krais asen muzinimdaq emaiqta nazaqmo ne ya isenmuzineq daq dimdimunta na ne

emiymo.Pol in God ayon lotu emgoadan agamukan bilaqad teqin God ago Bugaw Dimuntaago naw amo amo ginan

bilammoOngifaqin isihim teqGod inaq gamuk

emayta na ago Pol bilam2Tutimmo ne ya inadin emad suleq

bunmo ya negta na ne waz naqmohiqiyim osayta. Nazaq iyan ya inaddimniysa ne gibin diq iluwaiq. 3 Teqsuleq araq ne ginad em has daqaytana in kazaq. Mataw bunmo gifaqin naKrais-mo. Sa awafaqinna in aduwmo.Ad Krais afaqin na God-mo. 4 Matafaqin isihim God bulonaqta na inago afaqin Krais mebay ugaqta. Adnazaqmo in afaqin isihim God agonantut bilaqad na in ago afaqin namebay ugaqtamo. 5Teq aw afaqin a hiisihim samanmo turad God bulonad

Page 333: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 11:6 330 1 Korin 11:25in aduw mebay ugaqta. Ad in afaqina hi isihim God ago nantut bilaqadna nazaqmo in ago afaqin na mebayugaqtamo. Daq nawa na bilaqne inaqensan urot bugim afaqin ureqanmatawaholwaqad gime ahi bilaqaqtanazaq nog iyaq. 6 Nazaq iyan awaraq afaqin isihnan atuw hiqiysa teqin aqensan urot bugeq mat nog iyan.Teq aw na aqensan urotid siqim diqiyid in amebay a hi woqdaq e? Adin afaqin ureqid abigman ulal iyequssa mataw ahol waqad gituw a hihiqiy daqay ye? Nazaq iyan aw naafaqin isiheq teq God inaq gamukemsa mataw gime bilaqan.

7 God mat eman inmo nog gwah-tiqim in God ago zaway teq abindimunta na atowun nog iyim osaqta.Nazaq iyan mat in afaqin a hi isih-daq. Ari aw in matmo abin dimuntaatowun nog iyim osaqta. 8Na ezaqgoaw in mat alulin a haiqta. Haiqgam.Matmo in aw alulinta. 9Ad God in awanadin emadmat a hi amta. Haiqgam.In mat anadin emad aw amta. 10 Daqalulin nazaq iysa iyan on inmataw gi-haqenib osayta na atowun in gifaqinisih daqayta. Teq in angelo ginadinemad in nazaq em daqaytamo.

11Ta teq Iyahta ago dauh giduganibaw mat inaq giholbin giholbin iyim ahi osayta. 12 Na ezaqgo mebmebmodiq aw in mat ahol asor amalib gwah-timta. An muran mat in nazaqmoaw agemab gwahtiqaqtamo. Teq Godin on mataw bunmo gigo gilulin.13 Negmo daq na ulum kemiy. Awafaqin a hi isihim samanmo God bu-lonaqta na in daq dimunta ye? 14 Ion mataw og kabta gigo daq kaza-qmo usaqta. Mat aqensan sisaqmoon giqensan nog iysa mataw aholwaqad gime a hikidik bilaqayta. 15Adi ginad emauq, Aw aqensan sisaqtana bilaqne in ago balaw dimuntaafaqinib usaqta haqauq. Na ezaqgoGod inmo on gifaqin isihgo haqadgiqensan sisaqmota na nagta. 16 Arine gigo araq gamuk kawa ya bilaytaka geg ugnan haqad in ya iqez ka

hurit keman. Ya iyogniz nenaq i ongibilensa in gifaqin isihim teq Godinaq gamuk emayta. Sa Krais ago onmataw gidauhan bunmo nazaqmo indante amulik kaqmo muzinaytamo.

Korin on mataw in Yesus anonanedan inaq neqayta adan diq a hi muzinyaqay

17 Ari muran ya gunun asor ne muzdaqayta ka ago gibilenad ya ne gibin ahikidik iluwdaiq. Na ezaqgo tutimmone bo humab tuwolim osad ne analowan a hi tonayta. Haiqgam. Nean meqin tonayta. 18 Ne gigo daqmeqinta ya danmeb bilaqdaiqta na inkazaq. Ne Yesus ago dauhibta na nebo in abinib humab tuwolim osad nabne gihol huserim dauh amikmiktaiyim giholbin giholbin osayta. Ya negibin meqinta nazaq huritim ya inademaiq, Nabag helmo daqag haqaiq.19 Nabag ne ginad emay, I kazaq gi-hol husereq giholbin iyeq ossa teqdauh doqag diqta God in ginan anaddimniyaqta na ulal tiqiydaq haqad nenazaq emayta. 20 Ne daq nazaq emsaiyan ne Iyahta anadin emad adidaqinneqnan humab wolayta na le samaniyaqta. 21 Na ezaqgo ne gigo hum-abub mataw asor hid naqmo didaqwaqim neqsa ta asor gigem moqsaosayta. Sa asor yuw atoranta ayahmouluwad gifaqin hulosayta. 22 Ne gigobit haiqgam daqag iyan ne God agodauh ahumabnib bolim nazaq didaqneqad yuw uluwayta. Ne nazaq Godago dauh gibin emid samanta iydaqe? Ne nazaq Yesus ago onmataw ginahaiqta na mebay neg daqay ye? Yanaga gamukin gibilendaiq? Ne nazaqemsa ya ne gibin iluwdaiq e? Hikidik.

23-24 Na ezaqgo mebmebmo ya daqIyahta ago hib wayta naqmo ya negibilenta. Mat Yesus waqeq babgibenab emdaqta kam nab taromabIyahta Yesus bret waqim God eseyugim teq in orqayim bilam, Ka yainon ne giyon hulosdaiqta ham. Abebne kazaq emad ya inadin emiy ham.25 Ad nazaqmo in didaq neqim hu-losad in gog waqim emim bilam, Gog

Page 334: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 11:26 331 1 Korin 12:10kab ya inedanGod agomarormuturtana zaway ugdaqta usaq ham. Abebne yuw ka uluw daqayta akamnibne kazaq emad ya inadin emiy ham.26 Iyahta nazaq bilaqanmuran ne bretna neqad yuw na ne uluwad ne Iyahtai gimen momta na abin eman ulaltiqiyaq. Ne nazaq tuteqmo emad ossateq in abin na mataw gimeb ulal iyequssa le in muleqeq ta boldaq.

I bunmo ginad em haseq teq Yesusanon anedan inaq nequq

27 Daq alulin nazaq iysa iyan mataw nog in Iyahta ago bret na teq inago gog ayuwun inaq na a hi giwaz-inad neqeqmo in bilaqne Iyahta woleman momta nog iyid daq na agomebay in giholib tuqusdaq. 28 Nazaqiyan ne gigo daq ne emayta na ulumkemeq teq ne bret na neqad gog nane uluwiy. 29 Mat nagah na a hi gi-wazinad neqad uluwaqta na in Iyahtaanon na ahol a hi waq kemaqta. Innazaq emad in aholyon God ago faqhureqan aholib tubolaq. 30 Afaqanalulin naqmo ago ne gigo asor kabe-mmo moqad gigo zaway hiqiysa taasor tumoqiyta. 31 Ari i gihol ulumkemad daq wastitayeqmo emsa teqGod i gilum kemeq ago faq a hi ignagta. 32 Teq Iyahta i gigo daq ulumkemad in i giwastitaynan haqad faqigaqta. In nazaq i giwastitayeq abebin on mataw gileh ugiyta na giyon bi-laqad gigo daqmeqinta amenin negsai nenaq a hi meqniyam haqad.

33 Nazaq iyan ya imaqbaban, nezip tonnan haqad bo humab tuwoleqosad mataw asor teqmo bolsa negibaq tuniy. 34 Ad mat agem mo-qaqta na abitabmo didaq neqeq teqin humab nab bolan. Ne nazaq emidteq ne gigo humab na God amebdimunmo iysa abeb ne ago afaqanaraq a hi sor daqay.

Ari ya ne gigo hib leheq teq gamukka ago asor usaqta na tigibilen bug-daiq.

12Pol Bugaw Dimunta ago naw amo

amo ginan bilam1 Ari ya imaqbaban, muran ya

Bugaw Dimunta ago naw amo amoginan tibilaqnan. Luweq ne nagah naago ginad a hi em has daqay haqad.2 Kwaziqmo ne God abin a hi huritadosiyta kam nab mataw god katiytagiqez haiqta nagan ginan gibilensa negimuzinad nenaq lehmo leh yaqayta.Na ago ne tuhuritiy. 3 Nazaq iyanya gamuk ka gibilensa ne ginad emhasiy. God ago Bugaw Dimunta mataraq aholib usad anad dimunta ugsamat na bilaqdaq, “Yesus meqniyeqabin og kab hiqiyan” haqad in nazaqa hikidik bilaqdaq. Ad mataw gi-nadibmo Yesus anan ‘Iyahta’ nazaqin a hi bilaq daqaymo. Haiqgam.Mat aholib BugawDimunta usad anaddimunta ugaqta naqmo in nazaq bi-laqaqta.

4 Bugaw Dimunta ago naw amoamo giqusaqta. Teq naw na bunmoanamren amulikmo Bugaw Dimuntaosaqta. 5 Sa Iyahta ago kabiy amoamo mataw negsa in emayta. Teqkabiy na bunmo anamren amulikmoIyahtaqmo osaqta. 6 Mataw gigo za-way amo amo amalib God ago kabiyemayta. Sa God amulikmo naqmoin kabiy na emgo azawayin matawbunmo giholib emsa in amalib kabiyamo amo na giqemayta.

7 Bugaw Dimunta Yesus ago onmataw bunmo giholib zaway emsa inan ulumsihad an dimun tongo osayta.8 Bugaw Dimunta in mat araq zawayugsa in ago anad dimdimunta agowalmataw gibilenaqta. Teq BugawDimunta amulik naqmo inmat ta araqzaway ugsa in God ago nagah amoamo alulin bilaqaqta. 9 Teq Bugawnaqmo mat ta araq zaway ugsa inGod anan helmo diq haqaqta. AdBugaw amulik naqmo mat ta araq za-way ugsa in mataw gigo moq inaqtana giwastitaysa dimniyayta. 10 Teqmat ta araq zaway waqad in daq az-awayin inaqta emaqta. Teq mat ta

Page 335: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 12:11 332 1 Korin 12:28araq zaway na amalib God ago nantutbilaqaqta. Teqmat ta araqbugawamoamo gilum kemgo azawayin waqaqta.Teq mat ta araq uliq amo amo gigonan anadib bolsa in gamuk bilaqgoazawayin waqaqta. Sa mat ta araqnan amo amo na huriteq buliygo az-awayin waqaqta. 11 Naw na bunmoBugaw amulik naqmo eman gwah-tiqaqta. In ago on mataw bunmogilum kemad in naga nawun diq waqdaqayta nazaqmo in negaqta.

I bunmo mat amulikmo aholanaghan amo amo nog iyim osauqta

12 Mat ahol in amulikmota. Teqin ahol na anaghan kabemmota. Adin ahol anaghan amo amo kabemmogiqusayta na wastonim in mat aholamulikmo iyayta. Sa Krais ago hibdaq nazaq usaqtamo. 13 I Yesusabinib yuw huzauqta nab God agoBugaw Dimunta amulikmo osaqta nain i bunmo giqeman i mat amulikmoahol nog iyim osauqta. Juda matawteq Grik mataw teq kabibiy matawsamanta teq og anamreniz ginadibmosamanmo luwayta na nenaq i bunmoGod abenab Bugaw Dimunta amu-likmo naqmo waqim i mat amulikmotiqiyta.

14 Na ezaqgo mat ahol anaghan inamulikmo a haiqta. In ahol anaghankabemmo giqusayta. 15 Ari mat naasen bilaqdaq, Ya mat ka aben a haiqhaqdaq. Nazaq iyan ya mat ka aholasor a haiqta haqdaq. In nazaq bi-laqdaqta teq in ago gamuk na heltaa haiq. In mat na ahol asor iyeqtuqus tutdaq. 16 Teq mat na adek-san bilaqdaq, Ya mat ka ameqnagina haiq haqdaq. Nazaq iyan ya matka ahol asor a haiqta haqdaq. Innazaq bilaqdaqta teq haiq. In matna ahol asor iyeq tuqus tutdaqmo.17 Mat na ahol bunmo ameqnaginamomo iyeq ezaq teq in gamuk hu-ritdaq? Ad in ahol bunmo adeksanamomo iyeq ezaq teq nagah ahuranwolsa in huritdaq? 18 Teq mat aholanaghan nazaq amulikmo iyim a higiqusayta. Haiqgam. God inmo anad

muzinim in mat ahol anaghan ezaqdiq giqus daqayta nazaqmo in giqe-man usayta. 19 Mat ahol anaghanbunmo in araqibmo iyeq kabiy amuliknaqmo emad useq in mat ahol buntanog a hi iy daqay. Haiqgam. Inbilaqne mat ahol anaghan amulikmonog iyeq giqus daqay. 20 Teq mat aholnazaq a hi usaqta. Haiqgam. Mat aholanaghan amo amo kabemmo na anwastonim in bilaqne mat ahol buntanog iyim giqusayta.

21 Teq mat ameqnagin in aben bu-loneq bilaqdaq, Ya ninan inad a hi bi-laqsa ya imomo tuqusdaiq nazaq in ahi bilaqdaq. Ad mat na afaqin in asenbuloneq bilaqdaq, Ya ninan inad a hibilaqsa ya imomo tuqusdaiq nazaq ina hi bilaqdaqmo. 22 Haiqgam. I giholanaghan asor giwaz meqin haiqta teqin i giholib hiqiyid i gihol bunmodimunmo a hikidik usdaq. 23 Ad i gi-hol anaghan asor gime a hi bilaqaqtana i giwazinad gibalaw tonsa in gibininaq nog iyayta. Teq i gihol anaghanamebay inaqta na i anononmo giqisi-han in giwaqan dimun diq iyaqta.24 Sa i gihol anaghan asor ame-bay haiqta na i hulosan ulalab us-ayta. God anad emad in i giholanaghan bunmo nazaq giqeman ussaasor gibin haiqta na i ayahmo gi-wazinauqta. 25 In daq nazaq emani gihol anaghan haresmo milhesimlehim a hi giqusayta. Haiqgam. Igihol anaghan araqib an soqotimusadin an ulumsihad giqusayta. 26 Nazaqiyan i gihol anaghan araq titiysa igihol bunmo titiyaqtamo. Sa i giholanaghan araq abin dimunta waqsa igihol anaghan bunmo inaqmo ginaddimniyaytamo.

27 Ne bunmo Krais anon nog iyimosad ne in ahol anaghan amo amonog iyim osayta. 28 Sa Yesus ago onmataw na gilikmanib God in matawkazaqta gitowun eman osay. Dan-meb in Aposel giqam. Gigerta na inmataw God ago nantut bilaq daqaytana giqam. Ad ezeqmanta na inmatawsuleq bilaq daqayta na giqam. Ad

Page 336: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 12:29 333 1 Korin 13:11teq ta araqmo inmataw daq azawayininaq giqem daqayta na giqam. Ad teqinmataw gigo naw inmatawmoqaytagiwastitayayta na giqam. Teq matawin ta mataw asor gilumsih daqaytana in giqam. Teq in mataw marortaamo amo giqam. Teq mataw uliq amoamo gigo nan ginadib bolsa gamukbilaqayta na in giqammo. 29 MatawbunmoAposel iyim osayta ye? Matawbunmo God ago nantut iyim osaytaye? Mataw bunmo on mataw suleqnegad osayta ye? Mataw bunmo daqazawayin inaqta emayta ye? 30Matawbunmo in mataw gigo moq wasti-tayayta ye? Mataw bunmo uliq amoamo gigo nan ginadib bolsa gamukbilaqayta ye? Mataw bunmo nan amoamo na huritim buliyayta ye? Nahaiqgam. 31 Ari ne God ago naw nawaqnan haqad teq ne naw aseseqtadimdimunta naqmo ne waqgo giwazdiq meqniyiy. Teq ya Yesus agoon mataw gilumsihgo adanteqin dan-meb diqta na ne tigiqisihunnan.

13I on mataw bunmo ginan ginad bi-

laqsa gilowan tonuq1 Ari uliq amo amo gigo nan inadib

bolsa gamuk bilaqdaiqta ago anawunna ya iholib usdaqta. Teq ya an-gelo gigo nanib gamuk tibilaqdaiqmo.Naw nagan ya iholib usdaqta teq yata mataw ginan inad a hi bilaqsa yagamuk amoamonabilaqad ya bilaqnebelo samanta wolayta ahulan teq zoqsamanta iyayta ahulan nazaq nog yatiqiydaiq. 2 Teq ya God ago nantutbilaqgo anawun ya iholib ussa ya na-gah God ago hib ulilemim usaqta nateq nagah bun diqmo ago ya tuhuritkemdaiqta. Ad ya God anan helmo diqhaqad garah araq bulonid in ago banhuloseq saw ta araqab le tuqosdaq.Ya mat nazaqta iyeq teq ya ta matawginan inad a hi bilaqsa ya God amebmat saman diqta tiqiydaiq. 3 Teq yamataw gina haiqta na yaqgo nagahbunmo tinegdaiq. Ad ya ibin iluweqbilaqdaiq, Ya God ago kabiy emad ihol

nog hulosta haqdaiq. Ya mat nazaqdiqta iyeq teq ya ta mataw ginan inada hi bilaqsa yaqgo daq dimdimunta naa hi ilumsihdaq.

4 Mat in mataw bunmo ginan anadbilaqaqta na in kiskismo osad agowalmataw a hi ginadaqta. In onmataw bunmo gilowan tonaqta. Teqin mataw gigo nagah kabemmo in-aqta na ginan agem a hi meqniyaqta.Ad in ahol abin a hi iluwad in yaqmoag a hi haqaqta. 5 Mat nazaqta gir-erey haresmo emad a hi luwaqta.Ad inmo ahol anadin diq a hi emadin agem hidmo a hi meqniyaqtamo.Mataw in aholib daq meqinta emsa inna ago anadin a hi emad adek ziza-laqta. 6 Teq mat nazaqta in matawdaq meqinta emsa gibiyad ame a hibilaqaqta. Ari mataw gamuk heltaan bulonsa gibiyad in ginan anad diqdimniyaqta. 7Mat mataw ginan anadbilaqaqta na in afaqan sorad atuw ahi hiqiyaqta. Teq in God ago gamukbunmo anan helmo haqaqta. Tu-timmo in ahol bunmo God ago hibemad God teq dimun tondaqta na agoin baq tunim osaqta. Teq kam bunmoin awaz diq meqniyim afaqan soradnan kabemmo a hi bilaqaqta.

8 Mataw ginan ginad bilaqgo aka-man na a hi hiqiydaq. Ari God agonantut bilaqgo akaman tihiqiydaq. Samataw uliq amo amo gigo nan gi-nadib bolsa gamuk bilaqayta na giqezin tihiqiydaqmo. Teq mataw nagahbunmo ago ginad em hasayta na inginad na akabiyan tihiqiydaqmo. 9Naezaqgo muran i God ago nagah asorasormo ago i huritauqta. Ad i God agonantut bilaqauqta na i asor asormobilaqauqta. 10 Ari abeb nagah bunmotidimniy has daqayta kam nab i daqbunmo asor asormo a ta hi emam.Haiqgam. I daq bunmo anononmotiqem bugamta.

11 Ya amunibmo osad ya amungamuk em nog iyad yaqgo daq teqinad bunmo amun nogmo iyimusyaqta. Teq muran ya mat ayahtiqiyim ya onmin gigo daq na bunmo

Page 337: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 13:12 334 1 Korin 14:12tuhulos bug. 12 Muran i God agonagah asor asormo ago tuhuritauqta.Bilaqne i galas-ib gihol asormo aholwaqauqta nazaq. Abeb nagah bunmotidimniy has daqayta nab teq i Godinaq an anobun ahol tuwaq kemamta.An anobun ahol waqad teq God i gigotuhurit kemim osaqta nazaqmo i Godago tuhurit kemamtamo.

13 Ari muran daq aseseqta ezeq-man ka tuqus tutdaqta. I God ananhelmo haqauqta na teq God i gidimuntondaq haqad i amen emim osauqtana teq i mataw bunmo ginan ginadbilaqaqta na, daq ezeqmanka in tuqustutdaqta. Teq daq ezeqman na gilik-manib i mataw bunmo ginan ginadbilaqaqta naqmo in danmeb diq iyimusaqta.

14Ne God ago nantut bilaqgo ginad diq

bilaqan1 Ne mataw bunmo ginan ginad

bilaqgo adan nawa ya tibilayta namuzinad teq ne Bugaw Dimunta agonaw na giwaqgo giwaz meqniyiy. Adnaw amo amo na gilikmanib ne Godago nantut bilaqgo anawun naqmo newaqgo ginad diq bilaqan. 2 Na eza-qgo mat uliq amota gigo nan anadibbolsa bilaqaqtana in gamukna amalibinmo ago walmataw a hi gibilenaqta.Haiqgam. In gamuk na amalib Godamomo bulonaqta. Na ezaqgo matnazaqta na in Bugaw Dimunta agozawayib nan lul araq diqta na amalibGod ago nagah ulilemabta anan bi-laqsa in ago walmataw na huritadginad a hi em hasayta.

3 Ari mat God ago nantut bilaqaqtana, in ago gamuk na amalib matawgigem zaway negsa in gigo ginadhelta na awaz meqniyaqta. Ad inmataw ginad meqniysa osayta na gi-nad waqsa in ginad dimniyaqta. 4Matuliq ta asor gigo nan anadib bolsa bi-laqaqta na inmo agem zaway ugaqta.Ari mat God ago nantut bilaqaqta nain Yesus ago on mataw bunmo gigemzaway negaqta. 5 Ne bunmo uliq ta

asor gigo nanib gamuk bilaqgo yainad bilaqaq. Teq ya inad ayah diqtane God ago nantut bilaq nagiy haqaiq.Mat God ago nantut bilaqaqta na inon mataw ayahmo gilumsihaqta. Samat uliq ta asor gigo nan anadib bolsabilaqaqta na in amomo ahol ulum-sihaqta. Ari mat araq oseq nan lularaqta na buliyeq Yesus ago onmatawbunmo gibilensa nab teq mat nan lularaq bilaqaqta na in ago walmatawayahmo tigilumsihdaqmo.

6 Ya imaqbaban, ne ginad em hasiy.Ya ne gigo hib leheq uliq amota gigonan inadib bolsa ya gibilenad ezaqteq yaqgo gamuk na ne gilumsihdaq?Haiqgam. Ya ne gilumsihnan haqadteq ya God ago gamuk alulin araq Godiqisihunta naqmo ya gibilendaiq. Teqya God ago nagah asor ago inad emhasta agamukan araq o God ago nan-tut agamukan araq o God ago suleqagamukan araq ya ne gibilendaiq.7 Ne kadug ayow gita inaq ginadinemiy. Nagah giger na kayeq a hiusayta. Teq mat kadug anonon a hiulamsa on mataw ezaq teq bar agoginad em has daqay? Ad mat gita agoakabananan diq a hi muzinad wolsaon mataw bar anatan ezaq teq huritdaqay? 8 Ad mat zoq iyaqta na inbabzoq anonon a hi iyid nog teq babemgo ahol wastitaydaq? Na haiqgam.

9 Daq nazaqta ne gigo hib usaqmo.Ne uliq ta asor gigo nanib ne gigowal-mataw gibilensa ezaq teq in ne gigogamuk na alulin hurit kem daqay? Negigo gamuk na ne saman diqta bilaqdaqay. 10 Helmo og kab mataw gigonan amo amo giqusayta. Ad nan amoamo na ginamreniz in gimi gimo gigogamuk huritim ginad em hasayta.11 Ta teq mat araq inmo ago nanibgamuk ibilensa ya huritad inad a hiem haseq teq ya in anan bilaqdaiq,Mat ko asen tob bolta haqdaiq. Sain ya iloyinsa ya in ago hib nazaqmoisen tob bolta nog iydaiqmo. 12 Adluweq ne gilikmanib daq nazaqmogwahtiqdaq. Nazaq iyan ne BugawDimunta ago naw giwaqnan ginad diq

Page 338: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 14:13 335 1 Korin 14:25

bilaqsa iyan ne naw Yesus ago onmataw giqemid in ginad em hasad za-way iyeq tur daqayta anawun naqmogiwaqgo ne God susumun ugiy.

Yesus ago on mataw uliq amo amogigo nan ginadib bolsa bilaqayta na agoadan agamukan

13Daq alulin naqmo agomat uliq taasor gigo nan anadib bolsa bilaqaqtana in ago gamuk na buliyeq agowalmataw gibilengo anawun inaqmowaqgo haqad in God susumun ugan.14 Ne ginad emiy. Ya uliq amota gigonanib God bulonad ya naga gamukindiq bilaqaiqta na ago ya inad a hi emhasaiqta. Na ezaqgo ya iwitanmo Godinaq gamuk emaq. 15 Nazaq iyid teqya ezaq tondaiq? Ya iwitan God inaqgamuk emsa ya inad em hasnan inadbilaqaq. Ad nazaqmo ya iwitan Godabin iluwad amen bar wazsa ya inadem hasnan inad bilaqaqmo.

16 Ari ni niwitanmo God esey ugsata ni nisan a hi huritsamat araq ningodaq a hi loyinta na in ni niqezabgamuk gwahtiqaqta na huritad inanad a hi em hasdaqmo. Anad a hiem haseq ezaq teq in ningo gamuk naulumsihad ‘hel diqtaqmo’ tihaqdaq?In ningo gamuk na huriteq anad a hiem hasad in ‘hel diqtaqmo’ a hi nem-daq. 17Nazaq iyan ni gamuk dimuntaamalib God esey ugsa ta mat araqna anad a hi em hasad oseq in agoanad helta na samanmo usad awaz ahi meqniyaq. 18 Ya ne giquriyamimuliq ta asor gigo nan ya inadib bolsasirisirimo ya God bulonaiqta. Godnaw na ya yagan ya esey diq ugaiqta.19Ta teq yaYesus ago onmatawnenaqhumab woleq ya in gimeb eraqeq uliqta asor gigo nanib God inaq gamuksisaqmo bilaqnan ituw hiqiyaq. Naezaqgo ya naga gamukin bilaqaiqtana in ginad a hi em daqay. Ari yahumab nab eraqeq suleq agamukanasitmoqmo bilaqnan ya inad diq bi-laqaq. Na ezaqgo ya inad emad gamukna bilaqsamatawnahuriteq ginad emhas daqayta na ago iyan.

20 Ya imaqbaban, ne onmin ginadem nog hi iyiy. Haiqgam. Ne kazaq gi-nad emad osiy. Mataw aseseqta ginadem hasim daq emayta nazaq ne ginademiy. Ad amun sosilta daq meqintaemgo anad a hi emaqta nazaq nogne ginad usanmo. 21 God ago marorMoses mar tonta na aduganib Iyahtain kazaq bilam,Ya mataw gisen tob bolta na giqemid

in giqezab nan amo amogwahtiqsa in yaqgo on matawka yaqgo gamuk tinegdaiqham. Teq yaqgo on matawna gihol a hi ritensa in ya iqezna huritnan gituwhiqiy daqayham. Aisaya 28.11-12

22 Nazaq iyan uliq ta asor gigo nanibgamuk bilaqgo anawun na in onmatawYesus anan helmo a hi haqaytanaqmo gilumsihgo usaqta. Nan lularaq diqta na ne giqezab gwahtiqsaGod in mataw asan banta na ago za-way giqisihunaqta. Naw naway na inYesus ago on mataw gilumsihgo a hiusaqta. Ari God ago nantut bilaqgoanawun na in Yesus ago on matawtagimen usaqta. Na in mataw Yesusanan helmo a hi haqayta na giyon ahaiqta.

23 Nazaq iyan ne Yesus ago onmatawta na, ne bo humab woleqtuqosad teq luweq ne bunmo eraqequliq amo amo gigo nan ginadib bolsatibilaq daqay. Bilaqsa mataw negigo daq a hi loyiniyta na teq matawYesus anan helmo a hi haqayta nain ne gibiyad bilaq daqay, Ne gifaqinhulosim agadan tiqiyiy daqag haqdaqay. 24 Ari ne gigo humab nab nebunmo God ago nantut bilaqsa matYesus anan helmo a hi haqaqta na teqmat ne gigo daq a hi loyinta na in nenenaq osad ne gigo gamuk na bunmotuhurit daqay. Huritsa ne gigo gamukbunmo in mataw na gilum kemsa ingigo daq meqinta na ago gihol tiloyinkem daqay. 25 Ad in ginad bunmoulilemim gigemab usaqta na ulal tiqiybugsa in gihol hulosid ogib woqequsad in God abin iluwad bilaq daqay,

Page 339: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 14:26 336 1 Korin 15:1Helmo God ne gilikmanib nenaq os-aqta haq daqay.

Lotu aduganib daq bunmo tit-noneqmo lehan

26 Nazaq iyan ya imaqbaban, neteq ezaq ton daqay? Ne lotu tiqem-nan haqad bo humab woleq osad nedaq kazaq emiy. Mat araq lotu agobar ginadin emsa gwahtiqan. Saaraq suleq agamukan anadin emeqbilaqan. Sa araq gamuk alulin Godisihunta araq bilaqan. Sa araq uliqamota gigo nan anadib bolsa bilaqan.Sa araq gamuk na buliyeq walmatawgibilenan. Teq ne lotu akabiyan na-gan bunmo emad ne Yesus ago onmataw gigem zaway neggo haqad neemiy. 27 Nazaq emad ne gigo matawkabemmo uliq ta asor gigo nan gi-nadib bolsa in hi bilaqiy. In gigerezeqman nazaq amulik-mulikmo er-aqeq bilaqsa ta bunmo giqez hiqiyeqosiy. Sa mat araq in giqez na buliyeqwalmataw gibilenanmo. 28 Ari matgamuk buliydaqta araq a hi osid teqmat uliq amota gigo nanib gamukbilaqdaqta na in Yesus ago on matawgilikmanib tok nemeq osad inmo aholkiskismo bulonad God inaq gamukeman.

29 Teq mataw God ago nantut bi-laqayta giger ezeqman nazaq eraqeqgamuk bilaqsa walmataw bunmo ingigo gamuk na ulum kemiy. 30 Teqmat araq eraqeq God ago nantut tibi-laqsa ta God in ago gamuk alulin araqmat araq isihunid mat bilaqaqta naaqez wasihad in araq na ban ugsabilaqan. 31Ne dante dimunta namuz-inad teq ne bunmo ban inaq iyeq Godago nantut ginadib bolaqta na tibi-laq daqay. Bilaqsa on mataw bunmosuleq dimunta na huritad in gigemzaway tiqiydaq. 32 Mataw God agonantut bilaqgo anawungiholib usaqtana in gigo naw na anononmo tuwa-muz daqay. Naw na in mataw naginad a hi wamuzdaq. 33-34Na ezaqgoGod in mataw giqeman ginad agadaniysa garak ayahmo a hi emayta. In

mataw giqeman gigem kute nemsa inwastitayimmo osayta.

Ari uliq bunmo God ago on matawtawonta na gidauhan bunmo inlotu tiqemnan haqad bo humabtuwolim ossa in gigo on giqezmohiqiyim osayta. Nazaq iyan negunun na tumuzin daqaymo. Ne ongiwasihid in eraqeq ne gigo humabaduganib gamuk hi bilaqiy. In matawgihaqenibmo iyeq osiy, God agomaror Moses mar tonta bilamtanazaq. 35 Teq in gamuk araq alulinhuritnan haqad in gibitab leheq teqgidugnizmo susumun negeq huritkemiy. Na ezaqgo Yesus ago onmataw in abinib humab wolsa aweraqeq mataw bunmo gimeb gamukbilaqdaqta na in daq amebay inaqta.

36 God ago gamuk in ne Korin gi-momo gigo a haiqta. In ne gigo hibdanmeb ahi gwahtimta. Teq in og kabgwahtiqim ne gimomo gigo hib a hilahtamo. Nazaq iyan ya gunun kagangibilensa ne geg hi yagiy. 37 Mataw nog in God ago nantut bilaqaqtaamatin diqta iyeq teq in yaqgo gamukka huriteq ginad emeq bilaq daqay,Gamuknawana Pol anadibmo a hi bil-amta haq daqay. Iyahtaqmo bulonanin i gunun na gibilenaq haq daqay.Teq mataw bunmo giholib God agonaw usaqta na in ginad nazaq tiqemdaqaymo. 38 Ari mat araq gamuk kagileh ugsa ne mat na gileh ugiymo.

39Nazaq iyan ya imaqbaban, neGodago nantut bilaqgo anawun waqgo gi-waz diqmeqniyiy. Sa ne gigo asor uliqamo amo gigo nan ginadib bolsa ne higiwasihiymo. 40Teq daq ayah diqta neem daqayta na in kazaq. Ne gigo lotuaduganib kabiy daq bunmo wizwaze-qmo emsa in titnoneqmo lehan.On mataw tumoqiyta na teq

tiqeraq daqay15

Krais moqim teq ta eram1 Ya imaqbaban, ne Yesus awaga-

mun dimunta na anadin a ta em

Page 340: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 15:2 337 1 Korin 15:20daqay haqad ya kazaq ne tigibilen-nan. Wagam dimunta na ya meb-mebmo lehim ne gibilenan ne waqimamalib giwaz diq meqniyim tituray.2 Ad ne Yesus awagamun dimunta yagibilenta na waz naqmo hiqiyid teqGod ne gilumsiheq tigiwaqdaq. Ari newagam na bunmo a hi waz bugid teqne Yesus anan helmo haqayta na lesaman tiqiydaq.

3 Teq ya Krais ago hib gamuk ayahdiqta waqim gibilenta na in kazaq.Krais i gigo daq meqinta na bunmogiwalemnan haqad in momta, Godago mar bilamta nazaq. 4 Moqan inhodhodab tiyay toniy. Yay tonan kamezeqmanta nab God hodhodab wazanta eram, God ago mar bilamta nazaq.5 Hodhodab eraqim danmeb in Pitaameb gwahtim. Gwahtiqim teq inago disaipel ta asor na bunmo gimebgwahtim. 6 Ad abeb in i gimaqbabankabemmo diq 500 uriyamiyta nazaqgimeb gwahtiqan in araqibmo aholwaqiy. Mataw na gigo asor kabemmomuran os tutsa asormo tumoqiy. 7Anteq in Jems ameb gwahtiqim teq inAposel bunmo gimeb gwahtimmo.

8An abeb diq in yaqmo imeb gwah-timtamo. Bilaqne aw amun emnanhaqad ago kam ulum riyawunim inkam asor a ta osim teq amun emaqtanazaq. 9 Nazaq iyan Aposel bunmogilikmanib ya ihol abin amik diqta. Yaibin Aposel a hi us nagta usaq. Na eza-qgo kwaziqmo ya God ago on matawYesus ago nan huritayta na gimuzadgimeqin diq tonyaiqta na ago. 10 Tateq God agem dimunta yagan ya kawaibin tidimniyim osaiqta kazaq yatuqos tutaiq. Ad God agem dimuntayagta na le saman a hi iy. Haiqgam.Ya Aposel bunmo giquriyameq kabiyatoran diqmo emyaiqta. Teq yaqmoigo zawayib kabiy na a hi emyaiq.God agem dimunta yagad ago zawayyagsa ya kabiy emyaiqta. 11 Ari teqyaqmo Yesus awagamun dimunta negibilenta o haiq Aposel ta asor nagibileniyta na ago i ananin kabemmohi bilaquq. I bunmo wagam amu-

likmo Yesus moqim teq hodhodab taeramta na ago i bilaqauqta. Bilaqsa newagam amulik naqmo huritim ananhelmo haqiyta.

Abeb onmataw tumoqiyta na bunmohodhodab ta eraq daqayta

12 Ari mataw Yesus hodhodaberamta na awagamun bilaqsa tanagaqgo ne gilikmanib mataw asorbilaqay, I moqeq a ta hi eraqamhaqayta? 13 On mataw tumoqiytahodhodab a hi eraq daqayta iyid,God in Krais hodhodab wazid a hieraq nagtamo. 14 Teq God Kraishodhodab wazan a hi eramta iyid iYesus awagamun gibilenta na alulinhaiq iy nagmo. Sa ne wagam nahuritim anan helmo haqiyta na insamanta alulin haiqta tiqiy nagmo.

15 Teq ta nagah araqmo. I Aposelbilaqauq, God Krais wazan eraqan igimeb ahol tuwawta haqauq. Ari Godmataw tumoqiyta giwazid a hi eraqdaqayta iyid in Krais wazid a hi eraqnagmo. Sa i bilaqauq, I Krais aholtuwaw haqauqta na i katiyad God daqa hi amta na i anan in tiqam haq nag.16 Na ezaqgo God mataw tumoqiytana giwazid a hi eraq daqayta iyid, inKrais wazid a hi eraq nagmo.

17 Teq God Krais wazan a hi eramtaiyid ne ginad helmo haqayta na in nea hi gilumsih nag. Ad ne gigo daqmeqinta amebay na ne giholib tuqustut nag. 18Us tutsa ne gigo asor Yesusanan helmo haqad osim moqiyta nain nabagag timeqniyad os nagiy. 19 Iog kab kayeqmo osad ginad emauq,God Krais amalib i tigidimun tondaqhaqad i baq tunim osauqta. Ari GodKrais wazan a hi eramta iyid i moqeqtihiqiy nag. Ad i a himoqad i gihol katugad samandiqmoGod amenemeqosnag. Ossamataw i gibiyad bilaq nagiy,On mataw bunmo gilikmanib matawkoqmo gihol kat ugad ossa i ginad diqnegaq haq nagiy.

20 Teq in nazaq a haiq. Helmo diqKrais moqan God wazan ta eramta.Mataw tumoqiyta na gilikmanib Kraisdanmebmo diq eraqim kayeqmo

Page 341: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 15:21 338 1 Korin 15:34osaqta. Bilaqne mat ago kabiy amewaqaqta nazaq nog God Krais wazanin danmeb eramta. 21 Na ezaqgomatmo araq on mataw gimen daneman in bunmo moqayta. Nazaqiyan mat ta araqmo on mataw gimendantewastitayan in hodhodab eraqeqkayeqmo kuluwa-kuluwmo tuqosdaqayta. 22Na in kazaq. Adam asenlulbunmo moqayta. Sa Krais asenlulbunmo hodhodab eraqeq kayeqmokuluwa-kuluwmo os daqayta. 23 Teqon mataw bunmo garabmo diq a hieraq daqay. Krais danmeb tiqeramta.An in ta boldaqta nab teq in asenlulbunmo tiqeraq daqaymo.

24 Eraqid nab teq og kab nagahbunmo giqusayta na gikaman tihiqiy-daq. Kamnab Krais inmatawmarortagibin inaq iyim nagah bunmo gi-wamuzad osayta na bunmo giwazidwoqsa in gigo zaway tihiqiy bugdaq.Hiqiy bugid teq Krais ago maror inwazaqta na in Amam God tuqugdaq.25Muran Kraismaror iyim osad in agobab bunmo giwazan tuwoqay. Ad inago bab bunmo giwazid woq bugidnab teq in og ka wamuzgo agwatuqinin wazim osaqta na eronid Amamabenab tilehdaq. 26 Lehid teq Kraisago bab abebtanta in meqin tonidhiqiydaqta na moqmo. 27 God agomarib gamuk araq kazaq bilam,God nagah bunmo giqeman in

ahaqenib giqusayta ham. BukSong 8.6

Teq gamuk na bilam “nagah bunmoin ahaqenib giqusayta” hamta na ihuritim ginad emauq, God nagah na-gan bunmo giqeman in Atatin Kraisahaqenib iysa inmo ahol eman Atatinahaqenib a hi iyaqta haqauq. 28 Godteq nagah bunmo giqemid Atatinahaqenib tiqiy daqayta. In nagahbunmo giqemid Atatin ahaqenib tiqiybugid nab teq in Atatin na inmo aholemid God ahaqenib tiqiydaqmo. Iyidteq kam nab God in nagah bun diqmogigo Iyahta iyeq tuqosdaq.

29 Ne ginad emiy. Mataw asor ingiyogniz yuw a hi huzimmo moqiyta

na gigo ban waqim in gibinib yuwhuzayta. Ari mataw tumoqiyta naa hi eraq daqayta iyid nagaqgo ingiyogniz daq na emayta? In daq nasamanta em nagiy. 30 Teq i moqeqa hi eraqamta iyid ta ezaq haqadtutimmo i bab giteb God ago kabiyemad luwauqta? 31 Ya imaqbaban,ya negmo gigo hib ibin nazaq waqimbilaqaiqta. Ne yaqgo tuhuritiy. Yale ne gigo hib kabiy emad ya babgitebmo diq kabiy na emyaiqta. Teqyaqmo igo zawayib ya kabiy na ahi emta. Haiqgam. I gigo IyahtaKrais Yesus-mo zaway yagsa ya nazaqemyaiq. Nazaq iyan ya bilaqaiq, Kambunmoyamoqgo towwaqim luwaiqtahaqaiq. 32 Teq ya og kab yaqmo iholulumsiheq dimunmo osnan haqadkabiy emaiqta iyid nagaqgo ya uliqEfesus-ib karuw kwasikta na ginaq anwolta? On mataw tumoqiyta na a hieraq daqayta iyid nagaqgo i afaqannazaqta sorauqta? I gamuk araqmataw asor bilaqad luwayta nazaqmoi em nagta. Gamuk na bilam,Babeq i moqeq i ginad dimniysa os-

amta akaman tihiqiydaq ham.Nazaq iyan muran i ginaddimniysa didaq neqad yuwuluwad osuq ham. Aisaya 22.13

33Teqnematawginad katiyta nawabilaqayta na hi muziniy. Ad ne gamukaraq mataw bilaqad luwayta kaqmone anadin emiy. Gamuk na bilam,Mat dimunta matawmeqmeqinta ne-naq luwad in gigo daq meqinta na intiqemdaqmo ham.34 Ne ginad agadanta na hulosad neginad dimunta a ta waqad ne gi-hol anononmo wamuzad osiy. Osadne gamuk katiyta na hulosad daqmeqinta na a ta hi emiy. Nagaqgo yakazaq bilaqaiq? Ne gigo mataw asorGod ago a hi hurit kemim in gamukkatiyta mataw hodhodab a hi eraqdaqayta na ago bilaqsa iyan ya kazaqne gibilenaiq. Gibilensa ne na agogimebay a hi woqaq e?

I hodhodab eraqeq gisan lul araqdiqta waqam

Page 342: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 15:35 339 1 Korin 15:5435 Ari ne gigo mat araq kazaq

susumuneq bilaqdaq, God ezaq teqon mataw tumoqiyta na giwazid hod-hodab eraq daqay? haqdaq. Teq ineraqeq gisan muturta ezaq diqta waqdaqay? haqdaq. 36 Ni agadan hi iy.Ni didaq amagin kabiyab leyaqta na inog aduganib moq nog iyim usim teqa in kayeq ta iyaqta. 37 Ni wit anaginteq didaq asor amagin kabiyab tileyadni anon waqeq neqdaqta nazaq nogni a hi leyaqta. Haiqgam. Ni didaqna amaginmo leyaqta. 38 Leyan teqGod inmo didaq amagin na anon ne-gaqta. Didaq amagin bunmo anonezaq giqemeq us daqayta na God-moin gitowun tiqamta. 39Nazaq iyan na-gah bunmo kayeqmo og kab luwaytana gisan awaqan araqib a haiqta.Mataw gisan awaqan lul araqta. Sakaruw gisan awaqan lul araqta. Saah gisan awaqan lul araq iysa nabiqgisan awaqan lul araqtamo. 40Nagahbunmo kaitab ulilib oyad turayta nagihol lul araq inaqta. Sa nagahbunmo og kab giqusayta nagan gihollul araq inaqtamo. Teq nagah kaitabulilib turayta na gihol awaqan in araq.Sa nagah ogibta na gihol awaqan inaraqmo. 41 Zeq ahol awaqan araq iysata kalam ahol awaqan araq iyaq. Saulig gihol awaqan araq iyaqmo. Tequlig bunmo gihol awaqan araqib ahaiqmo. In giholbin amulik-mulikmoturad in gihol awaqan nazaqmo araqaraq iyaqtamo.

42 Teq mataw hodhodab eraqdaqayta na gigo hib daq nazaqtugwahtiqdaqmo. I gisan a le yaytonayta na lilihim meqniyaqta. Teqi gisan eraqdaqta na a hi lilihdaqta.43 I gisan a le yay tonayta na abinmeqinta. Teq i gisan eraqdaqta naabin dimun diqta. I gisan yay tonaytana ago zaway haiqta. Teq i gisaneraqdaqta na ago zaway inaqta. 44 Igisan yay tonayta na in og ka agota.Teq i gisan eraqdaqta na in Hevenagota.

Og ka ago gisanta inaqta. Sa Hevenago gisanta inaqtamo. 45 God ago

marib gamuk araq kazaq bilam,God in mat aqenta Adam eman in

kayeq iyim osta ham. Jenesis2.7

Ari God in Adam ta araq abeb gwah-timta na eman in ago Bugaw Dimuntaamalib onmataw giqeman kayeq iyimosayta. 46 Teq os dimunta i giwitankuluwa-kuluwmo Heven-ib osamtana i danmeb a hi waqauqta. I gisandiq waqim og kab osauqta naqmo idanmeb waqauqta. Waqim osim abebteq i os lul araq diqta na waqeq i gi-witan kayeqmo kuluwa-kuluwmo os-amta. 47 God og waqim amalib Adamdanmebta na eman gwahtimta. AriAdam gigerta na in Heven-ib osimgehitimta. 48 On mataw og kabtabunmo in mat aqenta og amalib amtanaqmo nogta. Ad nazaqmo matawHeven-ib osayta nagan in mat Heven-ib osim gewomta na nogmo iyayta.49 Nazaq iyan i gihol awaqan mataqenta og amalib amta na awaqannog iyim osauqta nazaqmo teq i giholmat Heven-ib osim gewomta na aholawaqan nog iyeq tuqosamtamo.

50Ya kazaq gibilensa ne ginad emayye? Mat asan ogibta na Heven-ibleheq in God ago maror aduganib ahi gwahtiqdaqta. Ad in asan osimmoqaqta na le os dimunta tuteqmoos daqayta nab gwahtiqeq kuluwa-kuluwmo a hi osdaqtamo. 51Ne gidekemeq gamuk araq ulilemim usta kaya bilaqsa ne huritiy. I bunmo ahi moqamta. Ta teq i bunmo gisanbuliyeq lul araq diq iydaqta. 52Nagahna nan sawhaiq hid naqmo taur abeb-tanta gayonsamo tugwahtiqdaq. Taurna gayonid on mataw tumoqiyta naeraqeq gisan a hi lilihdaqta na waqsai bunmo gisan tubuliydaqmo. 53 Igisan lilihaqta ka buliyeq a hi lilih-daqta tiqiydaq. Ad i gisan moqaqtaka buliyeq a himoqdaqta tiqiydaqmo.54 I gisan buliyeq nazaq diq iysa kamnab daqnaGod agomarib gamuk araqusaqta ka tuwol net bugdaq. Gamukna bilam,God bab bunmo giquriyamim in moq

Page 343: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 15:55 340 1 Korin 16:12inaqmo eman tihiqiy ham.Aisaya 25.8

55 Moq ni mataw ginol emid moqgoazawayin edowa? ham. Adningo em ni amalib matawgilum eman moqayta na niedob eman usaq? ham. Hosea13.14

56 Moq ago em na in daq meqintanaqmo. Sa daq meqinta ago zawayalulin God ago maror Moses bilamtanab usaqta. 57 Teq i God esey diquguq. In i gigo Iyahta Yesus Kraisago zaway amalib i giqeman i babbunmo giquriyamauqta. 58 Nazaqiyan ya imaqbaban dimunta, ne giwazmeqniyeq tursa mataw katiyta bo negilum waqad hi giqothasiy. Ad neginad kazaq emiy. I Iyahta ago kabiyemauqta ka in le samanta a hi iydaqhaqiy. Haqad ne gihol bunmo Iyahtaago kabiy ugad ne giholtuw diq buladkabiy na emiy.Pol kabiy asor emnan anademyaqta na ago in bilam

16Pol in Krais ago onmataw Jerusalem-

ub osayta na gimen mani emid lehgobilam

1 Ari ne God ago onmataw tawontauliq Jerusalem-ub osayta na gimenmani humab wol daqayta na ago yane tigibilennan. Ya saw Galesiya-ibYesus ago onmataw gidauhan bunmogibilenta nazaq ne em daqaymohaqad ya ne gibilenaiq. 2 Sandebunmo ne kazaq emiy. Matawamulik-mulikmo in kabiy emim maniwaqiyta na ago asor uroteq in gimigimo gigo bitab mataw gina haiqtana giyon emid usan. Ne Sandebunmo daq nazaq emsa teq manina kabemmo iyeq usan. Ussa yane gigo hib lehdaiqta nab ne mania ta hi nagun daqay. 3 Teq ya lene gigo hib tugwahtiqdaiqta nab nemataw asor gibin dimunta gitowuntiqem daqay. Emid teq in mani a lehdaqayta na ananin ya sansandekib

mar toneq negad giqemid in naw naad Jerusalem-ub tileh daqay. 4 Ari yanenaq lehnan inad bilaqid teq ya innenaq araqib i tileham.

Pol uliq Korin on mataw na gibiynanbilam

5 Teq danmeb ya le Yesus ago onmataw saw Masedoniya-ib osayta nagibiyeq gibiyeq lehad luweq teq ya leuliq Korin-ib ne tigibiydaiqmo. 6Ya lene nenaq asit sisaq nog osdaiq daqag.Ossa urom akaman tihiqiyid teq yane gihuloseq lehdaiqya haqad inademaiq. Na ezaqgo ya nenaq oseq uliqaraqab lehnan tonsa ne ya ilumsiheqnagah asor yagid teq ya lehdaiqta naago iyan. 7 Daq alulin nazaq iysaiyan muran ya saw Masedoniya-iblehad ya le ne nenaq asitmoqmo os-nan inad a hi bilaqaq. Iyahta anadbilaqsun ya Masedoniya-ib leheq iholbuliyeq ta bolad teq ya le ne ne-naq sisaqmo tuqosdaiq haqad ya inademaiqta. 8 Teq ya saw Masedoniya-ibhidmo a hi lehdaiq. Ya uliq Efesus-ib kab osad Pentikos ago kam ayahtana ahol waqeq teq lehdaiq haqad yainad emaiq. 9 Na ezaqgo God uliqkab yaqmen dante em yagan ya inago kabiy emsa anon kabemmo diqtugwahtiqaqta na ago. Teq matawkabemmo yaqgo kabiy na geg ugay-tamo.

10 Ari Timoti le ne gigo hib gwah-tiqid ne alowan tonsa in nagah araqanan hi rabad agem kute nemsa osan.Ya Iyahta ago kabiy emaiqta nazaqmoin kabiy emaqtamo. 11Nazaq iyan negigo araq mat na hikidik baymuzan.Ad in muleqeq yaqgo hib ta bolsa neulumsihid in agem kiskistab yaqgohib bolan. In i gigo maqbab asornenaq boldaq haqad ya kawa in gibaqtunim osaiqta. 12Ari i gimaqbab Apo-los anan ya kazaq ne gibilendaiq. Ini gigo maqbab asor nenaq ne gigohib lehgo ya ime kabemmo bulonta.Bulonan in muran ne gigo hib lehnananad a hi bilaqaq. Teq abeb in dantedimunta inaq iyeq in ne gigo hib nawatilehdaq.

Page 344: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Korin 16:13 341 1 Korin 16:24Pol ago gamuk ta asor bilamta

13 Ne gihol asawan woltayad ginadhelta na waz naqmo hiqiyeq osiy. Adne giwaz meqniyeq turad nagah araqhi rabuniy. 14 Teq ne gigo kabiy daqbunmo ne emayta na ne God teq onmataw bunmo ginan ginad bilaqsa neemiy.

15-16 Ya imaqbaban, Stefanas asen-lul nenaq saw Akaya-ib on matawbunmo gilikmanib in danmeb Kraisanan helmo haqiyta. Na ago ne tuhu-ritiy. In God ago on mataw tawontana gilumsihnan haqad gimen kabiyemad in gihol bunmo kabiy nab emanlehaqta. Nazaq iyan ya imaqbaban,ya ne atoranmo kazaq gibilendaiq.Ne mataw na gihaqenib iyeq gilum-sihiy. Ad mataw na giyogniz gi-holtuw bulad nenaq kabiy araqibmoemayta na bunmo inaqmo ne gi-wazinad gihaqenib iyeq in bunmogilumsihiymo. 17 Teq ne gigo matawezeqman Stefanas, Fortunatus, teqAkaikus in yaqgo hib bolan ya gibiyadinad diq dimniy. Ya ne bunmo gibiynagta na amenin ya in gibiyim igemtidimniyaq. 18 Na ezaqgo mataw nane gigem eman hastitayan ne zawaymuturta waqiyta nazaq in bolim yaigem eman tihastitaymo. Nazaq iyanne mataw nazaqta giwazinad gibiniluwiy.

19 Saw Esiya-ib Yesus ago onmatawgidauhan bunmo in gigo zeq dimuneman ne gigo hib nawa lehaq. AdAkwila awe Prisila inaq teq Yesus agoon mataw in giger gigo bitab humabwolayta na bunmo nenaq in ne ginanginad diq dimniysa Iyahta abinib ingigo zeq dimun nawa ne gimen emanlehaqmo. 20 Sa i gigo gimaqbaban kabosayta na bunmo in gigo zeq dimuneman ne gigo hib nawa lehaqmo. AriGod ago on mataw gigo daq titnontana amalib ne an zeq dimun ugiy.

21 Yaqmo Pol, ya ibenab yaqgo zeqdimun kawa tumar tonaiq.

22Arimat awnog Iyahta ananginada hi bilaqaqta na God kusluw negid inmeqniy haseq osiy.

Iyahta ni bolmo bol.23 Ari i gigo Iyahta Yesus agem

dimunta negsa ne osiy.24 Teq i bunmo Krais Yesus aholib

soqotim inaq osad iyan ya ne ginaninad bilaqaqta na ayahmo ne gigo hibeman nawa tilehaq. Nawaqmo.

Page 345: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 1:1 342 2 Korin 1:7

2 KorinoSansandek gigerta Pol martonan uliq Korin-ib lahtaGamuk ameb lehaqtaYesus ago on mataw uliq Korin-

ib osiyta na gilikmanib mataw asoreraqim Pol agilehunan kazaq bilaqiy,Pol amileq iyad in aposel diq a haiqtahaqiy. Haqsa Korin on mataw gir-erey emad Pol hulosnan ton yaqay.Sa Pol afaqan na ahol waqad inmataw na giqez amenin emim gamukaraq awaz meqin diqta sansandekibmar tonim uliq Korin-ib eman tilah.Teq sansandek na nabag iyan mu-ran i a hi wazauqta. Ari Korinsansandek na waqim ahol waqan Polago gamuk giqutil uluman in ginadayahmo meqniy. Ginad meqniysa inginad buliyim Pol ago hib ta boliy. AnPol nazaq huritim in anad dimniysa ingimen sansandek kaqmo mar tonimin aposel akabiyan alulin diq gibilenhas (2 Korin 1.1–7.16).

Teq kam nab Yesus ago on matawsaw Judiya-ibta na meqin diq iyimossa Yesus ago on mataw gidauhanasor saw Masedoniya-ibta na teq sawAkaya-ibta na in gimen mani humabtuwol yaqay. Sa tekomo Korin onmataw mani asor emnan tibilaqiymo.Nazaq iyan sansandek kab Pol in Ko-rin gigemwazid eraqsa inmebmebmomani emnan bilaqiyta nazaq in tiqemdaqay haqad in atoran nogmo gibilan(2 Korin 8.1–9.15).

Ari abeb Pol ago bab na a ta eraqimin Pol abin wazan diq wom. In bilaqiy,Pol ago zaway haiqgam haqiy. Ingamuk anonon a hi bilaqaqta haqiy.In Krais ago a hi hurit kemad in Kraisago gamuk bilaqgo abin haiqta haqiy.Haqan Pol gamuk na huritim aqutiltartay. Sa in ahol adanin qwayadinmo ahol abin iluwad in aposel ak-abiyan diq emaqta na awagamun tigi-bilen siram (2 Korin 10.1–13.10).

God Aposel gibenab kabiyamta na ago Pol bilam

1 Ari yaqmo Pol. God-mo anad bi-laqan ya Krais Yesus ago Aposel iyta.Ya imaqbab Timoti inaq i sansandekka ne God ago on mataw Yesus agonan huritad uliq Korin-ib osayta nateq saw Akaya-ib God ago on matawtawonta na bunmo gimen sansandekka i mar tonim eman leh negaq.

2 I Gimam God teq Iyahta YesusKrais inaq in gigem dimunta negad inne gigem emid kiskismo usan.

God Pol ulumsihta na ago Pol esey ug3 Ari i God abin iluwuq. In i gigo

Iyahta Yesus Krais ago God teq inYesus Amamtamo. Teq i afaqan amoamo waqad ginad meqniysa ossa iGimam God in i ginan anad meqniysaginad waqaqta. 4-5 Afaqan nagan igiholib gwahtiqsa in i ginad waqsai gigem kiskismo usaqta. Na eza-qgo Krais santitiy ayahmo sorta naasor i giholib bolsa i santitiy kabe-mmo sorauqtamo. Ad nazaqmo iKrais aholib soqotim inaq ossa inagem kiskismo usaqta na ayahmo diqiyim in wazbalim i gigemab tubo-laqtamo. Nazaq iyan God i gigememan kiskismo usaqta nazaqmo i onmataw gigo afaqan amo amo usaqtana ginad waqsa in gigem kiskismousaqmo. 6 I ne gilumsiheq giqemid neban dimuntab osad gigem kiskismousdaq haqad i ne gimen afaqan so-rad gihol afaqan diq iyaqta. Teqi afaqan sorsa God i ginad waqsa igigem kiskismo usaqta. Sa ne nazaq igibiyad i santitiy sor nogmo ne soradnan kabemmo a hi bilaqsa God neginad waqad teq in ne gigem emankiskismo usaqtamo. 7 I ginad emauq,I santitiy sor nogmo ne sorsa Godi gilumsihad gigem eman kiskismousaqta nazaqmo in ne gilumsihad negigem eman kute nemaqtamo. Nazaqiyan i ne ginan ginadnad a hi emadbilaqauq, Ne zaway diq iyeq turad a hiwoq daqay haqauq.

Page 346: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 1:8 343 2 Korin 1:228 Ya imaqbaban, ya saw Esiya-ib

osad afaqan sorta na ago gibilensane huritiy. Afaqan ayah diqta naya iholib gwahtiqan ya sorgo biyaba hi iysa in yaqgo zaway bayan diqwom. Sa ya bilaqyaiq, Ya tumoqdaiqdaqagya haqyaiq. 9Helmo diq. Ya iholloyinad ya bilaqne mat wol emid mo-qgo ayon bilaqiyta nazaq nog ya iholloyinyaiq. Kamnab yaqmo ihol ulum-sihgo yaqgo zaway tihiqiy. Nazaqiyan ya ihol bunmo eman God matawtumoqiyta giwazan ta eraqayta na agohib usyaq. 10-11 Sa afaqan meqindiqta na ya inol eman moqnan tonsaGod ya ilumsihim ta iwam. Ad naza-qmo in tiqilumsih tutdaqta. Ya inadbunmo God amomo ago hib eman us-aqta. Nazaq iyan ya inad emaiq, Abebafaqan araq meqinta imeqin tonnantonsa ne ya ilumsihad imen God bu-lonsa in a ta ilumsihdaq haqaiq. Nekabemmo nazaq emsa teq God negiqez huritad tiqidimun tondaq. Saonmataw kabemmo God ya ilumsihtana anadin emad in God esey tuqugdaqay.

Pol gamuk helta Korin on matawgibilan

12 Ari ya kazaq ihol abin iluwaiqta.God ya inad wamuzsa ya imileq a hiiyad on mataw bunmo gigo hib yadaq titnonta emad ya inad giger a hiiyaqta. Helmo, ya igem nazaq diqloyinad bilaqaiq. Teq yaqgo luw osna ya mataw og kabta ginad muzinima hi luwaiqta. Haiqgam. God-moagem dimunta yagad dante dimuntana iqisihunta. Iqisihunan ya dantena muzad ya ne gigo hib mat nazaqdiqta iyimyaqgo daqna ya ne ayahmogiqisihunaiqta. 13-14 Giqisihunad yane gimen gamuk araq ne ginad ahi em has daqayta a hi mar tonaiq.Haiqgam. Gamuk ne ahol waqadalulin ginad em has daqayta naqmoya ne gimen mar tonaiq. Teq ya inademaiq, Ya mat ezaqta na ago asormone tuhuritiyta haqaiq. Ad ya inadayahta na ne yaqgo hurit kemeq ne yainan ginad emhasiy haqaiq. Ne yaqgo

ginad em hasid teq Iyahta Yesus taboldaqta nab ya in ameb turad negibin iluwdaiqta nazaqmo ne ya ibintiqiluw daqaymo haqaiq.

15-16 In nazaq diq tiqiydaq haqadya ime gigermo ne gigo hib le gibiy-daiq haqad inad emta. Ya sawMasedoniya-ib lehad danmeb ya lene tigibiydaiq hay. Gibiyad teq yagihulosad Masedoniya-ib le oseq teqyamuleqeq ta bolad a ta gibiy tondaiqhay. Gibiysa teq ne ya ilumsiheqiqemid ya saw Judiya-ib ta boldaiqhay. Ya nazaq ime gigermo ne nenaqossa God ame gigermo ne gidimuntondaq hay. 17 Teq ya inad buliyimnazaq a hi em. Nazaq iyan ne ya inanginad ezaq emay? Ya ne gibiynanbilayta na ya inad a hi em hasimmonazaq bilayta ye? Mataw og kabtagiqez giger iyaqta nazaq ya emta ye?Mataw na bilaqay, Eqe ya tiqem-daiq haqayta teq in ginad hi emgoulilemimusaqta. Yamat nazaqta iyimgamuk haresmo gibilenta ye? Haiqdiqmo. 18 God in ago gamuk muzinbugaqta nazaqmo ya emaiqtamo. Yaiqez giger iyim ya eqe nemim teq a yahaiqgam ta nemaiqmo nazaq ya a higibilenaiqta.

19 Kwaziqmo i le God atatin YesusKrais anan gibilenta nab yaqmo Polteq ya iyogniz Sailas ayow Timotiinaq i giqez giger iysa i eqe nemadhaiqgam a hi bilawmo. Haiqgam.Krais aqez giger a hi iyaqta. In aqezamulikmo eqemo nemaqta. 20 Naezaqgo God i gidimun tonnan heldiqmo bilamta agamukan kabemmogiqusaqta na bunmo Krais ago hibanon tiqemim usaq. Nazaq iyani Krais inaq soqotim osad God igidimun tonnan bilamta na i anadinemad i gamuk na anan hel diqtaqmohaqauqta. Haqsa God i gigo hib abinayahta waqaqta. 21 Teq God inmoi nenaq araqibmo giqeman i bunmoKrais aholib soqotim inaq osad i gi-waz diq meqniyim osauqta. Ossa Godi gitowun eman i in amomo agotatiqiyim osauqta. 22 I inmo ago iyeq

Page 347: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 1:23 344 2 Korin 2:13osamta haqad in ago gunun i giholibemim teq in ago Bugaw Dimunta igani giduganib usaqta. Ussa i ginademauq, God ago os dimunta in ignanbilamta na ago atowun kawaqmo ituwazauq haqauq.

Pol uliq Korin-ib hidmo a hi lah23 Ari ya ne gigo hib a hi lehta na

alulin in kazaq. Ya afaqan araq ayahtaa ta negid ne ginad ayahmo meqniy-daq haqad ya ne gigo uliq Korin-ibhidmo a hi leh. God ya ibiysa ya heldiqmo bilaqaiq. 24Teq i ne ginad heltana wamuzad kazaq ne ginad emiyhaqadnazaq i a hi emauqta. Haiqgam.Ne ginad helmota na awaz meqniyimussa ne zaway iyim turayta. Nazaqiyan yaqmo Pol teq ya iyogniz nenaq ine gigo kabiy araqibta iyim i ne ginademid dimniydaq haqad i ne nenaqgarab kabiy emauqta.

21 Nazaq iyan ya inad tiqem, Ya ne

gigo hib muleqeq ta lehid ne giholafaqan diq a ta iydaq haqad ya ne gigohib hidmo a hi leh. 2 Ya ne gigememid afaqan iyid teq nog ya igememid dimniydaq? Na haiqgam. Negimomo ya igem eman dimniyaqta.3 Na ago ya ne gigo hib a hi lehadya inadta na bunmo sansandekib negimen mar tonan lahta. Ne gi-momo ya igem eman dimniyaqta.Nazaq iyan ya ne gigo hib leheq iholafaqan iyeq osnan hulosyaiq. Ad yainad emyaiq, Ne yaqgo sansandek nawaqeq ahol waqad ne gigo afaqanna wastitayid dimniyid teq ya le ti-gibiydaiq haqyaiq. Gibiyad ya ne gi-nan inad dimniysa ne ginad dimniydaqaymo haqyaiq. 4 Helmo ya ne gi-men sansandek araq na mar tonad yainad meqniysa igem afaqan diq iysaya ime kabemmo gaqyaiq. Teq ya negiqutil emid tartaydaq haqad gamukna a hi mar ton. Haiqgam. Ya neginan inad ayahmo bilaqsa ya igemne gigo hibmo diq usaqta na ago yagibilen kemnan haqad ya sansandekna ne gimen mar tonta.

Krais ago on mataw Korin-ib osaytana in giyow ago daq meqinta na walemadanadin a ta hi em daqay

5 Ari ne gigo hib mat afaqan emangwahtimta na in ya imomo igememan afaqan a hi iy. Teq ya daq naagamukan kabemmo atoranmo bilaq-nan ituw hiqiysa ya kazaq siqim bi-laqdaiq, In ne asor kabemmo inaqmogigem eman afaqan tiqiymo haqdaiq.6Teq ne gigomataw kabemmomat nawastitayad faq ugan inmat daq nazaqamta na ahunmo tiqiy. 7 Nazaq iyanne amenin araq a ta hi ugad ne inago daq meqinta na walemad anadinta hi emiy. Ad ne in anad waqsaagem kiskismo usan. Luweq in anadayahmo diq meqniysa in afaqan nasorgo biyab a hi iydaq. 8 Nazaq iyanya ne gibilenaiq, Nemat na a tawaqadne in anan ginad bilaqaqta na agobulonid in hurit keman haqaiq.

9Nemat na ago daq wastitay daqayhaqad ya sansandek araq na ne gi-men mar tonta. Mar tonim ya negilum waqid ne yaqgo nan bunmohurit daqay o haiq haqad ya mat nawastitaygo gibilenta. 10Ari ne mat naago daqmeqinta walemad anadin a tahi emsa ya nazaqmo daq meqinta natuwalemdaiqmo. Helmo, mat na yaa hi imeqin tonta. Teq ya ne gilum-sihnan haqad Krais ameb ya mat naago daq inadib tuwalemaiq. 11 I nazaqan asen baysihsa teq Satan kat igadi gidanin a hi qwaydaq. Haiqgam. ISatan ago daq bunmo tuhurit kemimi nazaq an tuqulumsihamta.

Pol uliq Trowas-ib Taitus ahol a hiwaqim anadnad am

12 Ari ya Krais awagamun dimuntabilaqnan haqad uliq Trowas-ib le tug-wahtiqan Iyahta yaqmen dan hasanya gamuk bilaqgo adanteqin inaqtiqiyta. 13 Ta teq ya imaqbab Taitusuliq nab ahol a hi waqim ya igemkiskismo a hi usyaq. Ya inad emyaiq,Ya Taitus ahol waqsa in ne ginanibilenid teq ya igem kute nemdaqhaqyaiq. Nazaq haqad ya Trowas on

Page 348: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 2:14 345 2 Korin 3:6mataw gihulosim saw Masedoniya-ibmo tileh.

Aposel God ago zaway amalib babgiquriyamayta

14 Teq ya God esey diq ugaiq.In Krais eman bolim in ago babbunmo ginolim tigiquriyam bugta.Giquriyam bugim in i bab gibenab gi-waqan i Krais aholib tisoqot. Soqotanteq God i giwaqim giqad on matawbunmo gimeb lehad in danmeb lehsai muzim inaq lehauqta. In uliq sawbunmo i giqad lehsa i on matawKrais anan gibilensa in huritayta,bilaqne faq aqasin ahuran dimuntagwahtiqim saw bunmo waleq tonaqtanazaq nog. 15Helmo Krais ago tamazin God ugta na ahuran nog igmo. Adi gihuran na gwalad on mataw Godgilumsihim giwaqaqta na gimotgubwoqad in mataw timeqniy hasaytana gimotgub tuwoqaqmo. 16 Matawtimeqniy hasayta na i gihuran hu-ritsa in bilaqne nagah tumomta ahu-ran nog iyaqta. Iysa in moqeqmeqniy has daqayta na ago in ginademayta. Sa on mataw God gilum-sihim giwaqaqta na i gihuran hu-ritsa in dimun diq bilaqne nagah tu-timmo kayeqmo osaqta ahuran nazaqnog iyaqta. Iysa mataw na tute-qmo kuluwa-kuluwmo os daqayta naago in ginad emayta. Nazaq iyannog diq inmo ago zawayib Aposelakabiyan ka tiqemdaq? 17 Matawkabemmo God ago gamuk on matawnegad amenin mani waqayta nazaq ia hi emauqta. Haiqgam. God-mo igiqeman lehsa in i gibiy kemsa i inago kabiy emauqta. Teq i Krais inaqsoqotimosad i God ago gamukbilaqadgimileq a hi iyauqta.

3Aposel in God ago maror muturta na

ago kabibiy matawta1 Ari ya gamuk teko bilaqim bolta

nab ya iyogniz nenaq i gibin a tailuwnan haqad ya bilayta ye? Helmomataw pesanta ne gigo hib le God

ago kabiy emnan bilaqsa in gigowalmataw asor in mataw na gibindimunta sansandekib mar tonimnegan in wazim a le ne giqisihunayta.Teq ne ginad i gigo walmatawnazaqmo i gibin sansandekib martoneq emid ne gigo hib lehid ne igigo hurit kem daqaymo haqay e?Teq i le uliq araqab kabiy tiqemnanhaqsa ne i gilumsiheq i gibin dimuntasansandekib mar tonid i wazeq uliqnab a leheq mataw giqisihunamhaqad ne ginad emay ye? 2Haiqgam.Negmo bilaqne sansandek i gibinbilaqaqta na nog iyim osayta. Sagamuk na i gigemab mar tonan ussaon mataw bunmo gamuk na aholwaqad in i gigo tuhurit kemayta. 3 Igigo kabiy ne gigo hib anon emanne bilaqne sansandek araq Kraisi gibin mar tonim igan i a le onmataw giqisihunauqta nazaq nog neulalabmo osayta. Teq Krais i gibinagamukan na zamor diq amalib a himar ton. In God kayeqmo osaqta agoBugaw amalib gamuk na mar tonta.Ad i in ago kabibiy matawmo diqtaagamukan na in gig alaplapantab ahi mar ton. Haiqgam. In on matawgigemabmo gamuk na mar tonanusaqta.

4 Gamuk kawa ya bilayta ka alulinin kazaq. Krais-mo i Aposel giqe-man i inmo abinib ago kabiy emauqta.Nazaq iyan inmo teq i gigo kabiy naemid dimniydaq. 5 Helmo igmo gigozawayib Aposel akabiyan ka a hi emnagta. Nazaq iyan i bilaqam, Igmodiq kabiy emauqta nazaq i a hi bi-laqam. God-mo zaway igsa i kabiyemauqta haqam. 6 Inmo zaway igsai in ago maror muturta naqmo ak-abiyan emauqta. Teq maror muturtana in God agomaror Moses mar tontanab a hi usaqta. Haiqgam. BugawDimunta naqmo mataw giqeman inGod ago maror muturta aduganibgwahtiqayta. Na ezaqgo God agomaror kwaziqta aduganib gunun amoamo mar toniyta na in mataw giyonbilaqsa in moqayta. Ari God ago

Page 349: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 3:7 346 2 Korin 4:2

Bugaw Dimunta mataw giqeman inkayeqmo osayta.

7 Ne ginad emiy. God gununkwaziqta na agamukan gigib qwayta.Qwayim inmo abin ayahta na ulaltonad ahol anuwan atoranmo oysa ingunun na Isrel gibilengo haqadMosesabenab tiqam. Eman Moses gig nawaqim Isrel gimen ad gewoqim tine-gad in anobun anuwan diq iysa Isrelonmataw gime tih nemeq aholwaqgobiyab a hi iy yaqay. Sa abeb Mosesossa anobun anuwan na tihiqiyyaq.Ari gunun kwaziqta na God anuwanayahta inaq bolim iyan in abin inaqta.Ta teq gunun na in on mataw giwa-muzsa in gigo daq meqinta ulal iysain moqayta. 8 Ari God ago BugawDimunta mataw giwamuzsa in Godago maror muturta aduganib gwah-tiqim kayeqmo osayta. Nazaq iyanBugaw Dimunta akabiyan na abin ingunun kwaziqta akabiyan na abinayahmo diq uriyamaqta. 9 Gununkwaziqta na in on mataw giyon bi-laqsa in gibin timeqniyaqta. Gibinmeqniysa in gigo daq meqinta ame-bay na sorim tihiqiyayta. Ta teqgunun na God ahol anuwan ayahtainaq bolim in abin ayahta. Ari Godin on mataw giwastitayim ginan onmataw titnonta haqaqta na in nagahayah diqmo iyim in abin ulilibmo diqgwale usaqta. 10 Gunun kwaziqta naabin inaq usta teq abin na tihiqiy. Naezaqgo Bugaw Dimunta akabiyanmu-turta na in gunun kwaziqta na abinwazan woqsa in uriyamim abin ayahdiqmo iyaqta. 11 Gunun kwaziqta naGod ahol anuwan inaq bolta teq inakaman tihiqiy. Ari Bugaw Dimuntaakabiyan muturta na tuteqmo tuqus-daqta. Nazaq iyan kabiy muturta naabin ayah nenan diq iyim usaqta.

12 Ari God ago Bugaw Dimunta onmataw giqemid in God agomarormu-turta aduganib gwahtiqeq kuluwa-kuluwmo tuqos daqay haqad, i a hirabad gamuk na ulalabmo gibilenadluwauqta. 13 Teq Moses daq amtanazaq i a hi emauqta. In anobun

anuwan na oyad a hi hiqiysamo intubusan amikta waqeq anobun tiqisi-hyaq, isihid teq anobun anuwan namiyeq hiqiysa Isrel ahol a hi waqdaqay haqad. 14 Kam nab Isrel ginadsoqotim usyaqta. Ad muran kam kabin God ago maror kwaziqta na aga-mukan huritad in alulin ginad a hiem hasad os tutayta, bilaqne tubusanamikta na ginad isih netim usaqtanazaq. Na ezaqgo mataw na Kraisamomo aholib soqotid teq God tubu-san amikta na tuwalemdaqta. 15 TeqYesus ago kamub iyim bo muran kamkabmo Isrel on mataw in God agomaror Moses bilamta na agamukanhuritsa tubusan amikta na ginad isihnetsa in ginad a hi emayta. 16 Ariteq mat aw nog ginad buliyim Iyahtaago hib muleqim ta lehsa Iyahtaqmotubusan ginad isih netim usaqta nawalemaqta. 17 Ya Iyahta anan bi-laqad ya Bugaw Dimunta naqmo ananbilaqaiq. Inmo mataw ginad emanhastitayaqta. Nazaq iyan Iyahta agoBugawmat araq aholib kabiy na emsamatna samanmogununhaiqmo tiluwosaqta. 18 Bugaw Dimunta nazaqemsa i bunmo ginobun samanmotubusan haiqmo usad Iyahta aholanuwanib oyaqta, bilaqne mataw igibiyad in Iyahta anobun galas-ibahol waq nog iyayta. Iyahta inmoBugaw. Teq in nazaq i gihol buliysai giwaqan bilaqne in awaqan nog iysai gihol abin na inaqmo buliyad dimundiq tiqiyaqmo.

4Aposel gisan moqaqta na in bilaqne

kagoh nog1 God-mo i ginan anad meqniyan

in Aposel akabiyan ka igta. Nazaqiyan i kabiy na emad gidan sosil ahi iyaqta. Haiqgam. 2 Daq amebayinaqta mataw ulilemim emayta na igileh tuqug bug. I mataw kat ne-gad ginad a hi hureqauqta. Teq iGod ago gamuk buliyan le araq a hiiyaqta. Haiqgam. God ameb i gamukheltaqmo ulalab bilaqauqta. I nazaq

Page 350: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 4:3 347 2 Korin 4:17emsa mataw bunmo in gigemabmodiq i giloyinsa imatawdaqhelta emadgamuk helta bilaqauqta.

3 Ari i on mataw asor Yesus awaga-mun gibilensa in ginad a hi emhasayta. On mataw naqanta sawmeqinta na ago danteb osad in hiqiy-nan tonayta. Nazaq iyan i gigo gamukna alulin in gimeb ulilemim ussa inahol a hi waqayta. 4 Og ka ago godna in on mataw helmo a hi haqaytabunmo ginad eman romriq iyaqta.Romriq iysa in Krais ahol a hi waqkemayta. Krais in God adulanmodiq osaqta. Ta teq wagam dimuntaKrais abin eman ulal iyaqta na in sawanuwan oy nog iysa mataw romriqabosayta na ahol a hi waqayta.

5 Mataw i gibin iluwad gimuzingoaqad i a hi gibilenauqta. Haiqgam. Ibilaqauq, Yesus Krais-mo in i bunmogigo Iyahta haqauq. Ad Yesus-mo igiqeman i ne gigo kabibiymataw iyimosauqta haqauq. 6 Kwaziqmo Godbilam, Romriq saw isihim usaqta nabsaw anuwan gwahtiqeq oyan ham. AdGod naqmo in ago anuwan eman igigemab tuqoyaqmo. Oysa i gimehastitayan i Yesus Krais anobun aholtuwaqauq. Ahol waqsa in anobun Godahol anuwanib oysa i God abin teq inago zaway na ago tuhurit kemauqta.

7 I Aposel giwaz meqin haiqta teqGod ago kabiy dimun diqta na i gi-holib usaqta. I bilaqne kagoh araqaduganib nagah dimunta tenan us-aqta nazaq nog. On mataw i gibiysa imataw gihol awaz meqin haiqta nogiyauqta. Nazaq iyan i mataw zawayhaiqta God ago kabiy atoran diqmoemsa God-mo ago zaway i giduganibusaqta na ulal tiqiy hasaq. 8 Og kaago afaqan amo amo tutimmo i gi-holib gwahtiqaqta teq in i gidanin ahi qwayaqta. Kam kabemmo i kabiyemgo ginadnad emauqta teq i ginadmeqniysa kabiy a hi hulosauqta. 9Babkabemmo i gimuzad gimeqin tonaytateq God i a hi gihulosaqta. Bab nai gibayan diq woqauqta teq i a himeqniy hasauqta. 10 I giholib santitiy

ayahmo sorad a luwsa on mataw igibiyad in Yesus momta adulan aholwaq nog iyayta. Teq i Yesus agokabiy daq emsa Yesus hodhodab er-aqim azawayin inaq osaqta na i gi-holib ulal iysa in ahol waqaytamo.11 I kayeqmo osad Yesus abinib kabiyemsa mataw tutimmo i ginol emnantonayta. Ginol emnan tonsa i moqago dantebmo diq osad teq i a hi mo-qauqta. Nazaq iyan Yesus ago zawayi giqeman kayeqmo osauqta na in igisan moqaqta kab ulal tiqiy hasaq.12Daq naqmo ago i bilaqauq, Moqmo iAposel giholib kabiy emaqta haqauq.Ta teq i Aposel gigo kabiy ne gi-holib anon emsa ne kayeqmo kuluwa-kuluwmo tuqos daqay haqauq.

13 Teq God ago marib gamukaraq bilamta nazaq i ginad usaqmo.Gamuk na bilam,Ya God anan helmo haqad iyan ya

bilaqaiq ham. Buk Song 116.10An nazaqmo i God anan helmo haqadiyan i bilaqauqtamo. 14 I ginad emauq,God in Iyahta Yesus hodhodab wazaneramta nazaqmo in i inaqmo giwazidi tiqeraqamtamo haqauq. Eraqid teqin i ne nenaq araqibmo giqad lehid ibunmo in agerab tuqosam haqauq. Iginad nazaq emad gamuk bilaqauqta.15 Helmo afaqan nagan bunmo i so-rauqta na i negmogilumsihnanhaqadsorauqta. Teq i afaqan nagan sorsadaq na amalib God ago agem dimuntale onmataw kabemmo gigo hib gwah-tiqsa in God esey ugad abin wazaneraqaqta.

Aposel God anan helmo haqad zawaywaq yaqayta

16 Nazaq iyan i God ago kabiyemad i gituw a hi hiqiyad gidansosil a hi iyaqta. Helmo i afaqansorsa i ginon ka tihiqiyaq. Teq kambunmo i gigem zaway muturta waqsai ginad dimniysa osauqta. 17 Naezaqgo i afaqan ka sorad oseq teqamenin kazaq i waqamta. Abeb Godabin ayahta teq in ago os dimuntatiqigdaq. Igid i nagah aseseqtana loyinsa in nagah ahol afaqan

Page 351: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 4:18 348 2 Korin 5:13meqin diqta kuluwa-kuluwmo us-daqta iydaq. Nazaq iyan i afaqanmuran sorauqta ka loyinsa in na-gah sinamolta kam asitmo usdaqtanazaq nog iyaq. 18 Na ago iyani nagah gimeb ulal iyaqta na aholwaqad anan helmo diq a hi haqauqta.Haiqgam. Nagah i gimeb ulilemimusaqta naqmo i gime le ahol waq nogiyad i anan helmo haqauqta. Na eza-qgo nagah i gimeb ahol waqauqta nain kam asitmo usimmo tihiqiyaqta.Ari nagah dimunta i gimeb ulal ahi iyaqta na in tuteqmo kuluwa-kuluwmo tuqusdaqta.

51 I gisan ka bilaqne baybay nog

iysa i og kab osauqta. Ad baybay kameqniyid teq God i gimen bit araqwastitayta na in tiqigdaq. Bit namataw gibenab a hi emiyta. Haiqgam.In tuteqmo kuluwa-kuluwmo Heven-ib tuqusdaqta. Na i bunmo tuhuritta.2 Nazaq iyan i bit dimunta Heven-ibusaqta na waqeq tubusan nog i giholsihennan ginad diq bilaqsa i giholnanek tonad baybay kab osauqta. 3 Naezaqgo i baybay ka huloseq leheq i gi-non muturta na waqeq gihol siheneqi giwitan samanmo gibe aholmo a hiluwam. 4 I baybay kab osad giholafaqan iysa i giholnan ek tonauqta.Teq i moqeq gisan ka hulosad gibeaholmo osnan ginad bilaqaq nazaq iginad a hi emauqta. Haiqgam. Igisan kwaziqta ka amalib gisan ta araqmuturta na waqeq tubusan nog i gi-holib emnan ginad bilaqaq. Nazaqiyid teq i gisan moqdaqta ka ulilemsai gisan kayeqmo us tutdaqta naqmoulalab tuqusdaq. 5 Na God-mo anadi teq gisan muturta waqeq tuteqmoosamta haqad in i giwastitayim giqe-man i osauqta. Ad daq nazaq diqmoi giholib tugwahtiqdaq haqad in agoBugaw Dimunta tiqig. Igan i ginonmutur iydaqta na atowun nog in igiholib usaqta.

6 Nazaq iyan i nagah na anadinemad i giwazmeqniyad a hi rabauqta.

Teq i ginad emauq, I gisan ka i gigobaybay nog iyan i osauqta haqauq.Ad i baybay kab osad i Iyahta inaqin ago uliqab a hi osauqta haqauq.7 Nazaq iyan nagah i gimeb ulaliyaqta na i anadin emad kabiy daqemauqta nazaq a haiq. Haiqgam.Nagah God anan gibilenan i ananhelmo haqauqta naqmo i ginad wazsai og kab luw osauqta. 8 Ad i giwazmeqniyim a hi rabad og kab osauqta.Osad i gisan ka hulosad leheq Iyahtainaq in ago uliqab osnan i ginadayahmo bilaqaqta. 9 Teq i le i gigouliq diqta nab osad o haiq i og kabIyahta ago hib pesan nog osad i ginadamulikmo kazaq usaqta. I tuteqmodaq dimunta Iyahta anan anad bi-laqaqta naqmo i emad osuq haqauqta.10 Na ezaqgo i bunmo Krais anognibgwahtiqeq ago hazizirib tituramta.Turad i og kab osad daq emyauqtana ago ahunibmo naw tuwaqam. Idaq dimunta o daq meqinta emeq iamenin nazaqmo tuwaqamta.

I on mataw gilumsihid in God inaqan anobun wastitay daqay haqad i kabiyemauqta

11 I teq hazizirib turamta haqad iIyahta anan rabad ahaqenib osauqta.Osad on mataw bunmo ginad i ginadnog iyeq in Iyahta anan helmo haqdaqayhaqad i atoranmogibilenauqta.God i gigem ginad tuhurit bugta. Saya ne ginan inad emaiq, Nabag negigemabmo diq i ginan helmo haqay-tamo haqaiq. 12 Gamuk ka amalibigmo gibin dimunta gibilenid ne i gi-nanmataw dimunta haq daqay haqadi a hi gibilenauq. Haiqgam. Ne igigo hurit kemeq teq nemataw i giharigayta na giqez amenin emeq i gibiniluw daqay haqad i kawa i gihol ananne gibilen sireqauq. I gigo bab na gigodaq ulalabta naqmo amalib in gimogibin iluwad teq in ginad gigemab us-aqta na in isihayta. 13Ad in i ginan bi-laqay, Mataw ginad agadanta haqay.Teq i ginad agadan iyid na i God inaqgigo nagah. In mataw na gigo nagaha haiq. Ari i ginad dimunta iyid na

Page 352: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 5:14 349 2 Korin 6:5i ne nenaq gigo nagah. Na matawna gigo nagah a haiqtamo. 14 Naezaqgo Krais agem dimunta igaqta nai anadin emad i giqutil eraqsa i in aholawagamun bilaqad i giqez wasihgobiyab a hi iyauqta. I ginad emauq,Mat amulikmo onmataw bunmo gigoban waqim in gimen momta haqauq.Nazaq iyan on mataw bunmo tumo-qiymo haqauq. 15 Teq mat na anadkazaq emad in on mataw bunmogiyon momta. Ya on mataw ya ibinibkayeqmo os daqayta na gimenmoqeqta eraqid teq on mataw na in gimogihol anadin a ta hi em daqay ham. Inyaqmo inadin emad inad muzinad osdaqay ham.

16 Nazaq iyan muran teq abeb iKrais-mo anad muzinad i mataw ogkabta ginad a ta hi muzinauq. Admataw og kabta mat asanmo aholwaqad ulum kemayta nazaq i a ta hiemauqmo. Helmo, kwaziqmo i og kaago daq na amalib Krais ulum kemimanan mat diqmo araq haqyauqta.Ari muran i daq na hulosim i Kraisulumkemim in ago tuhurit kemauqta.17Hurit kemim i ginad emauq, Mat awnog Krais aholib soqotim inaq osaytana God in giqeman in matawmuturtatiqiyiy haqauq. In ginad gigem kwaz-iqta na tihiqiy bugan abanab in ginadgigem muturta tugwahtim haqauq.

18 Teq mat mutur iyaqta na alulinGod-mo. Kwaziqmo i in ago babiyim ossa in Krais eman bolim i gi-men dante wastitayan i God inaqan anobun tuwastitay. An anobunwastitayim in daq na agamukan igibenab eman i on mataw bunmotigibilenauq. 19 Gamuk na i kazaqbilaqauqta. God in on mataw ingileh ugayta na gigo daq meqme-qinta nagan ago a hi bilaqad in Kraiseman bolim on mataw na gigo banwaqim in gibinib God inaq an anobuntuwastitay haqauq. Wastitayan Godin daq nawa Yesus amta na agamukani bilaqgo haqad i gibenab tiqamtahaqauq. 20 Eman i God aqez na waqimtutad Krais on mataw gilumsihta na

ago bilaqad i God abinib on matawgililewunad luwauqta. Nazaq iyani Krais aqez tutad atoranmo kazaqne tigibilenauqmo, Ne God inaq ananobun wastitayeq inaq dimunmoosiy haqauq. 21 Krais daq araqmeqinta a hi amta. Teq God i gigo daqmeqinta bunmoginuwimKrais aholibeman in daq meqinta nagan bunmoanamren tiqiy. Ad nazaqmo muran iKrais inaq soqotim osad in God anadmuzinim titnonimmo luwta nazaqmoi gibin tuqusaqtamo.

6Aposel kabiy emad afaqan kabemmo

soriy1 I God inaq kabiy emauqta iyan

i gamuk awaz meqin diq kazaq negibilenauq. God agem dimunta negsane abu hi ulumiy haqauq. Luweqne in ago zaway na samanta waqeqakabiyan a hi em daqay. 2 Na ezaqgoGod ago marib in kazaq i gibilenaq,Ya igem dimunta negdaiqta akaman

ya inad bilamta nab yaidek emim ne giqez hurittahaqaq. Ad ya ne gilumsiheqgiwaqdaiqta akaman nabmoya ne gilumsihim giwaytahaqaq. Aisaya 49.8

Ne ginad em hasiy. God agemdimunta negdaqta akaman na mu-ranmo gwahtiqim usaqta. In mu-ranmo ne gilumsiheq tigiwaqdaqta.

3Mataw i gigo kabiy ka abin meqinbilaqgo i hulosmo diq hulosauqta.Nazaq iyan i daq araq mataw ananinbilaq daqayta i a hi emauq. 4Haiqgam.I God ago kabibiy matawmo iyim os-auqta. Nazaq iyan tutimmo i daqdimuntaqmo onmatawbunmo giqisi-hunauqta. Ad i God ago kabiy emadi gituw a hi hiqiysa afaqan amo amosorauqta. Sa daq hares i gimeqintonnan tonsa i ginad meqniysa gi-hol bibiyowunad teq i a hi hureqhasauqta. 5 Mataw i ginolad in igiwazim giqirqurayta. Ad in humabemim ek ton meqin i gimalib ektonad in gigem eraqsa i ginol emnan

Page 353: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 6:6 350 2 Korin 7:1tonayta. Sa i giholtuw diq bulad kabiyafaqanta emauqta. Tarom kabemmo ianononmo a hi usauqta. Ad kam asori gigemnanmoqad samanmo osauqta.6 Ad teq i daq anumlan inaqta abandiq emad i ginad dimuntaqmo onmataw gibilenauqta. Mataw afaqanigsa i nan kabemmo a hi bilaqad imataw na gilowan tonauqta. Sa GodagoBugawDimunta i ginadwamuzsa ion mataw bunmo ginan ginad bilaqsai gigemab ginad araq meqinta a hiusaqta. 7 I gamuk helta amalib onmataw gibilenauqta. Ad i God agozawayib kabiy emad i gigo daq tit-nonta na bilaqne baqir nog i gibengiqabun ban ussa amalib i gigo babginolauqta. Sa bab na in i ginolnantonsa i gigo daq titnonta na bilaqnedareq nog i giben ginasaran ban ussaamalib i gihol adanin qwayauqtamo.8 Mataw asor i gibin wazan eraqsaasor i gibin bayan woqaqta. Sa matawasor i gigilehunan bilaqsa asor i ginandimunta haqayta. Mataw asor i ginanginad emay, Mataw gikatiy meqinhaqad in i gibaymuzayta. Teq haiq igamuk heltaqmo bilaqauqta. 9Matawi gibiysa i bilaqne mataw gibin haiqtanog iyauq. Teq haiq, i gibin uliqsaw bunmo tilahta. I bilaqne matawmoqnan tonayta nog iyim teq haiq ikayeqmo osauqta. I santitiy ayahmowaqauqta. Teq santitiy na i ginoleman a hi moqauqta. 10 I gihol gigemafaqan iyaqta teq kam bunmo i gi-nad dimniysa osauqta. I mataw gi-naghan haiqta os nog iyauqta teq imataw kabemmo gilumsihan in gi-naghan kabemmo inaq iyayta. Sai bilaqne i gigo nagah haiqmo osnog iyauqta teq i nagah dimdimuntabunmo waz bugauqta.

11Ne Korin onmatawta, i ulalabmokawa ne gibilenad i gigemab ginadaraq a hi usaqta. I gigem bunmone negauqta. 12 I gigem a hi wasi-had i ne ginan ginad diq dimniyaqta.Ta teq ne gigem wasihad ne i ginanginad a hi bilaqaqta. 13 Muran yabilaqne onmin gimam gibilen nog ne

tigibilenaiq. I ne gimen daq emauqtanazaqmo ne i gimen emad ne gigemdimunta bunmo i igiymo haqaiq.

I God ago bit iyim osauqta14 Mataw God anan helmo a hi

haqayta na in gihol lul araqta. Nazaqiyan ne in nenaq soqoteq kabiy daqaraqibmo hi emiy. Ezaq teq matdaq titnonta emaqta na in mat gununothasaqta na inaq ginad amulikmoiyeq araqibmo os daqay? Ta ezaq teqsaw anuwan romriq inaq araqibmogwahtiqeq usdaq? 15Krais Satan inaqgigem araqibmo iyim osayta ye? Teqmat Krais anan helmo haqaqta na inmat Krais gileh ugaqta na inaq ginadaraqibmo usdaq e? 16 God ago bit inlul araqta. Sa god katiyta ago bit inlul araqtamo. Ne ginadib bit giger naaraqibmo ye? Ne ginad emiy. Godkayeqmo osaqta na ago bit igmo. Godnazaqmo diq bilamta. In bilam,Ya igo on mataw nenaq osad teq ya

in gilikmanib nenaq tiluwdaiqham. Teq ya in gigo God iyeqossa in yaqgo on mataw iyeqtuqos daqay ham. WokPris 26.12; Jeremaya 32.38; Esekiel37.27

17 Nazaq iyan yaqmo Iyahta ya nekazaq gibilenaiq ham. Nemataw meqinta na gihulosadgwahtiqeq le giholbin iyeqluwiy haqaiq ham. Luwad nenagah anumlan inaqta na hiwaziy haqaiq ham. Ne nazaqwastitayeq osid teq ya igemdimunta negad nenaq tuqos-daiq ham. Aisaya52.11

18Ad ya ne gimam iyeq ossa ne ya itat-niz teq ya imigniz iyeq tuqosdaqay ham. Yaqmo Iyahta yazaway bunmo wazaiqta ham.Ya nazaqmo tibilay ham. 2Samuel 7.8, 14

71 Ya iyognizmo diq, Gamuk nawa

nab God i ginaq osnan haqad heldiqmo tigibilanta. Nazaq iyan igiholib daq meqinta bunmo muzid

Page 354: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 7:2 351 2 Korin 7:12lehsa teq i gigemab ginad meqintanagan bunmo hulos buguq. Hulosbugad i God ameb ginumlan hiqiysai in ago on mataw tawon diqta iyeqosad i in abin wazinad ahaqenib osuq.

Korin on mataw ginad buliyan Pol inginan anad dimniy

2 Ne gigem dimunta igiy. I ne gigomat araq a hi meqin ton. Ad i negigo mat araq hureqan dan titnontaa hi hulos. Teq i ne gigo mat araqkat ugim ago nagah asit diq a hihurew. 3 Gamuk ka ya ne giwazidwoqgo a hi gibilenaiq. Haiqgam. Yateko ne ginan tibilayta. Ne i giqutilanabun asormo diq hay. Nazaq iyanne moqsa i ne nenaq araqibmo tumo-qam. Ari ne kayeqmo ossa i ne nenaqkayeqmo tuqosammo. 4 Ya ne ginaninad emaiq, Ne dante titnonta na ahikidik hulos daqay haqaiq. Haqad yane ginan inad diq dimniyaqta. Helmodiq, ya ne ginadin emad igem zawayiysa osaiqta. Zaway iysa i giholibafaqan kabemmo gwahtiqsa teq haiq ine ginadin emad i gigem dimun dikaniyaqta.

5 Teq ya Taitus adanin lehta nane anadin ta emiy. Kam nab i lesaw Masedoniya-ib gwahtiqim kabiyemad i ginamur asit a hi emyauqta.Saw nab afaqan amo amo i giholibgwahtiqyaq. Sa mataw i gisan kameqin tonnan tonsa i giduganib rabgilum netyaqmo. 6 Ta teq i gigoGod on mataw ginad meqniysa gi-nad waqaqta na inmo Taitus emani gigo hib bolan i ahol waqad ginaddimniysa gigem kute tinam. 7 TeqTaitus i gigo hib gwahtimta naqmoamomo ago i ginad a hi dimniy.Haiqgam. In le ne gibiysa ne gi-nad buliyim dimunmo osayta nazaqin ne gibiyad in agem kiskismo iy.Agem kiskis iyim ussa in bolim negiwagamun na bilaqan God i gigememan kiskis tiqiymo. Ne ya ibiy-nan ginad ayahmo bilaqaqta na agoTaitus bilam. Ad daq meqin negigo hib gwahtimta na ago ne ginad

meqniysa ne ya iqez muzinnan gi-waz diq meqniyayta na ago in bil-ammo. Bilaqan ya huritim inadayahmo dimniy.

8 Nabag ne yaqgo sansandek araqna waqim ahol waqad ne ginad time-qniy. Teq ya sansandek na mar tonimeman ne gigo hib lahta na ago yainad a hi meqniyaq. Helmo. Neyaqgo sansandek na ahol waqim kamasitmo giqutil tartaysa osiyta na agoya inad meqniyta. 9 Ari muran yainad tidimniyaq. Teq ya ne giqemanne ginad meqniyta na ago ya inada hi dimniyaq. Haiqgam. Ne gi-nad meqniysa osim le ne ginad bu-liyiyta na ago ya inad dimniyaq. Yainad emaiq, God-mone giwastitaynanhaqad in afaqan na eman ne giyongwahtimta haqaiq. Nazaq iyan i gigosansandek na le ne a hi gimeqin ton.

10 God i giwastitaynan haqad ini ginad eman meqniyaqta. Teq igigo ginad meqniyaqta na in i gi-holib anon emsa i ginad buliyim gigodaq meqinta gileh ugauqta. Dantenabmo God i gilumsihim giwaqaqta.Giwaqan abeb i ginad meqniysa ostana i anadin emad i gihol afaqan ata hi iyauqta. Ari mataw God agomaror asan ban osayta na nazaq a hiemayta. Mataw na ginad meqniysaosad in gigo ginad meqniy naqmoayah iyim ginol eman moqayta. 11Neginad em hasiy. God ne giqemanne ginad meqniysa osad gihol abinmeqniyim usta na ne hidmowastitay-nan giqutil eramta. Eraqsa ne matdaq amta na anan gihol riten lamsa nein anan gigem timeqniyyaq. Gigemmeqniyad giqutil inaqmo tartaynantonsa ne afaqan nawastitaynan giwazdiq meqniyiy. Giwaz meqniyim nemat na alowan a hi toniy. Sa neafaqan na wastitayad daq bunmo neemiyta na ago ya huritim inad em,Afaqan na ne bunmo gigota a haiqhay.

12 Nazaq iyan ya ne gimensansandek mar tonta na ya mat daq

Page 355: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 7:13 352 2 Korin 8:8meqin amta na anadin emad ya a himar ton. Teq in mat ta araq meqintonta na ya anadin emad sansandekmar tonta nazaq a haiqmo. Haiqgam.Ne i ginadin diq emad i ginad bunmomuzinayta na ulal iyid ne ahol waqkemsa God ahol tuwaq kemdaqmohaqad ya ne gimen sansandek na martonta. 13 Daq alulin naqmo ago i neginan ginad dimniysa i gigem kutenemim usaqta.

Teq i gimomo ne ginan ginad a hidimniyaq. Ne Taitus ago anadmeqniyna walemim ne in anad eman ayahmodimniymo. An in muleqim ta bolani in ago anad dimniy na ahol waqadi inaqmo ginad diq tidimniyaqmo.14Ne nazaq eman ya kwaziqmo Taitusameb ne gibin wazan eraqyaqta naago ya imebay a hi woqaq. Haiqgam.Gamuk bunmo i ne gibilenta na igamuk helta bilawta. Ad nazaqmoi Taitus ameb ne gibin iluwta na igamuk helta in bulonmo. 15 Taitus negigo hib lehan ne bunmo waqim inaqkiskismo osad ne in wazinad ago nanhuritiyta. In ne gigo daq na anadinemad in agem ayahmo ne negaqta.16Muran ya ne ginan inadnad a ta hiemaiq. Na ezaqgo ne dante titnontana muzinad a hikidik hulos daqayhaqad ya ne ginan inad tidimniyaq.Krais ago on mataw uliqKorin-ib osayta na in

gimaqbaban saw Judiya-ibosayta na gilumsihnan

haqad gihol wastitayeq osdaqay8

Krais ago on mataw in gimaqbabannagah ago siqim iyim osayta na gilumsihdaqay

1 Ya imaqbaban, ya Krais ago onmataw gidauhan saw Masedoniya-ibosayta na ginan bilaqsa ne huritiy.God agem dimunta mataw na negadin gilikmanib daq araq ayahta tiqam.2 Na in kazaq. Mataw na gigo hib

afaqan araq ayahta gwahtiqan in kammeqin diq waqiy. Teq haiq. In ginadayahmo dimniysa osad in samanmogina haiqmo os yaqayta na ago a hi bi-laqiy. Haiqgam. Kam nab in Krais agoon mataw saw Judiya-ib gina haiqmoosayta na gilumsihnan haqad in gi-men mani kabemmo humab tuwoliy.3 Ya in gibin kazaq diq bilaqdaiq.Mataw na ginad bilaqsa in ginadibmomani na emiyta haqdaiq. Teq in na-gah em daqayta na tiqemim in naamalib in gimo giholyon nagahta naasor inaqmo a ta em toniy. 4 Emtonad in ginad awaz meqin amalibgime kabemmo i gibilen yaqay, Nehi giwasihsa i inaqmo God ago onmataw tawonta gina haiqta ko tig-ilumsihnanmo haq yaqay. 5 Haqad indaq emnan bilaqiyta na uriyamim indaq dimun diqta emiy. Na in kazaq.Danmeb in gihol Iyahta ugim teq inGod anad muzinim in gihol i igiymo.

6 In daq nazaq emsa i gibiyad teqi Taitus abe yahad bulon, Tekomoni Korin gigo hib lehim gibilenan inmataw gina haiqta na gigem dimuntanegad in gimen nagah emnan tibi-laqiyta haw. Nazaq iyan ni mule-qeq ta leheq kabiy ni alulin tiqamtana wamuzad ni Korin on mataw nagilumsihsa in nagah emnan bilaqiytana emmo emiy haw.

7 Ari muran God ago daqdimdimunta kabemmonegigohib ategwalim usaqta. Ne God anan helmohaqayta na teq ne gamuk anononmobilaqayta na teq ne ginad amulikmoiysa ne gihol bunmo God ago kabiyugayta na teq ne gigem dimuntaayahmo i igayta na, daq nagan bunmone gigo hib kabemmodiq iyim usaqta.Nazaq iyan i ginaddaqdimuntanagankabemmo ne giholib usaqta nazaqmone mataw gina haiqta ko ayahmogilumsihiymo haqauq.

8 Ya ne gibe yahsa ne daq emiyhaqad ya a hi gibilenaiq. Haiqgam. Nehelmo on mataw ginan ginad bilaqaqo haiq haqad ya ne gilummo waqaiq.

Page 356: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 8:9 353 2 Korin 8:23On mataw asor kabiy ka emnan giwazmeqniyayta nazaq ne ginad usaq ohaiq haqad ya gamuk ka gibilenaiq. 9 Igigo Iyahta Yesus Krais agemdimuntaonmataw negad gilumsihta na ago netuhuritiy. In ago nagah kuluwmo diqgiqusta teq in nagah nagan anadin ahi emad in hulosim ne gilumsihnanbol. In mat ana haiqta os nog iysane God ago sawab nagah dimdimuntainaq tiqiy daqay haqad in nazaq amta.

10 Ari ya inadta ka bilaqsa ne kaza-qmo emiy. Ulig le tihiqiyta nab nedanmeb diq mataw gina haiqta nagilumsihnan ginad eraqsa ne gigo na-gah asor humab tiqemiyta. 11 Arimuran ne kabiy na emid hiqiyan.Kwaziqmo ne kabiy na hidmo emnangigem eramta. Nazaq iyan muranne ginad bilamta nazaqmo ne emiy.Emad ne gigo nagah usaqta naqmoamalib ne kabiy na emid hidmo hiqiybugan. 12 Luweq ne ginad em daqay,I nagah emamta kabem a haiq haqdaqay. Ne ginad nazaq hi emiy. Matinmataw gilumsihnan agem eraqaqtana in ago nagah asitmo in inaq diqtanaqmo emsa God ahol waqad anadbilaqaqta. Anad bilaqsa mat na nagahkabemmo a hi amta na ago in a hibilaqdaq.

13 Teq ne gihol ruguseq samanmoossa ta nemataw gilumsih daqayta koin nagah kabemmo inaq iyeq afaqanhaiqmo osiy nazaq ya a hi bilaqaiq.Haiqgam. Naqmonemataw ko gilum-sihid in ne nenaq araqibmo os daqayhaqad ya mataw na gilumsihgo negibilenaiq. 14 Kam kab ne gigo na-gah kabemmo inaqta. Sa mataw kosiqim diq iyim osayta. Muran negigo nagah asor mataw na negid abebne nagah ago siqim iysa teq in negilumsiheq in gigo nagah asor netineg daqaymo. Nazaq iyid ne bunmodaq amulik naqmo emad ne araqibmodimunmo tuqos daqay. 15 I an ulum-sihad araqibmo osamta na agamukanaraq God ago marib usaqmo. Gamukna bilam,

Mataw gigo didaq kabemmo tayiytana in gigo didaq na bitab ahi lilih ham. Sa mataw gigodidaq asitmousta na in gigem-nan a hi moqiy ham. KisimBek 16.18

Pol mataw asor giqeman uliq Korin-ib lehiy

16 Ya God esey diq ugaiq. In Taitusagem wazan eraqan ya ne gilumsih-nan igem eraqaqta nazaqmo in agemloyinaqmo. 17 In ne gigo hib muleqeqta lehdaq haqad i susumun ugan indimunmo ham. Teq in kabiy ka em-nan agemeraqsa iyan inmo anadibmone gigo hib nawa lah.

18 Lehsa i gimaqbab araq eman inTaitus inaq lahmo. Mat na Yesusawagamun dimunta anonon diqmobilaqaqta iyan on mataw Yesus agonan huritayta na gidauhan bunmogigo hib in abin usaqta. 19Teq naqmoamomo a haiq. Yesus ago on matawgidauhan na bunmo in mat naqmoatowun eman in i inaq araqib naw nawaqeq a leheq on mataw gina haiqtana gibenab tiqemam. I nazaq emeqteq i mataw na gilumsihnan ginadayahmo bilaqaqta na ulal iysa matawna Iyahta abin wazid ulilibmo tug-walehdaq. 20 Teq i le naw ayahmo naakabiyan emad on mataw ko gilum-sihsa mat araq i gimalib nan emnani gituw hiqiyaq. 21 I Iyahta ameb daqdimunta emsa i gigo daq na onmatawbunmo gimeb dimunta tiqiydaqmohaqad i ginad emauqta.

22 Teq i gimaqbab ta araq emanin giger na nenaq lehiymo. I matna ulum waqad kabiy amo amo ugsain zaway diq iyeq kabiy na emsa iahol waqyauqta. In ne ginan anademaq, Ne nagah kabemmo diq matawgilumsihgo tiqem daqay haqad in lene nenaq kabiy na emnan agem diqeraqaq.

23 Ari ne Taitus ago tuhuritiyta. Inya iteqsor dimunta teq in ya inaq iaraqibmo ne gilumsihad gimen kabiyemauqta. Teq i gimaqbaban gigerteko ya ginan bilayta na in Yesus ago

Page 357: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 8:24 354 2 Korin 9:12on mataw gidauhan bunmo gibinibkabiy emad in Krais abin eman ayahiyaqta. 24 Nazaq iyan ne mataw eze-qman na gilowan tonsa on matawYesus ago nan huritayta na gidauhanbunmo in ne gibiyiy. Gibiyad nemataw na ginan ginad bilaqaqta naago in ahol waq kemad in ginad emdaqay, Ne Korin gigo daq nazaq iysaiyan Pol ne gibin iluwaqta haq daqay.

9Krais ago on mataw Korin-ib osayta

na in gimaqbaban saw Judiya-ib osaytana gilumsihnan haqad naw em daqay

1 Ne God ago on mataw tawontagina haiqta na gilumsihgo anawunne em daqayta na ago ne tuhuri-tiy. Nazaq iyan ya na ago agamukansisaqmo a hi mar tondaiq. 2 Nekabiy na emnan gigem eraqaqta naya tuhurit. Na ago ya on matawsaw Masedoniya-ib osayta na gimebne gibin tuteqmo iluwyaiqta. Adya kazaq gibilenyaiq, Ulig tihiqiytanabmo Korin on mataw saw Akaya-ibta na in on mataw gina haiqta nagimen naw emnan gihol tuwastitayiyhaqyaiq. Haqsa ne kabiy na emnangigem diq eraqaqta na ago in tuhu-ritim in kabiy na emgo giqutil tiqer-aqaqmo. 3 Teq i ne gibin iluwyauqtana ago agamukan luweq samanta iy-daq haqad i gimaqbaban ezeqman nagiqeman ne gigo hib tilehiy. In leheqne ginad enqenunid ya ne ginan bi-layta nazaqmo ne naw na emgo giholwastitayeq os daqay haqad. 4 Luweqya Masedoniya mataw asor nenaq negigo hib lehid ne gihol a hi wastitayeqoseq ne gimebay tuwoqdaq haqad.Sa i ne ginan helmo hawta na agoi gimebay horwazeq tuwoqdaqmo.5 Nazaq iyan ya i gimaqbaban ezeq-man na gibilenad gibe yah nog iyan innawa ne gigo hib tilehiy. In ne gigohib danmeb leheq nenaq gamuk nawastitayid ne naw ayahmo emnan heldiqmo bilaqiyta na in gimo ginuweqemid tuqusdaq haqad. Nazaq iyid teqnaw ayah na ne ginadibmo emiyta

nazaq nog tiqiydaq. Sa mataw ginadem daqay, Pol-nen lehim Korin gituwbulad gigo nagah hureqsa in naw naemiy nazaq in ginad a hi em daqay.

6 Gamuk ka ne huritiy. Mat agokabiyab didaq amagin amulikmoleyaqta na in didaq anon kabemmoa hi waqaqta. Teq mat didaq amaginkabemmo leyaqta na in didaq anonkabemmo waqaqta. 7 Ne amulik-mulikmo ginad tiqemiyta nazaqmone gigo nagah asor emiy. Luweq mataraq atuw hiqiysa ago nagah asoremad bilaqdaq, Mataw ko ituw bulsaya nagah emaiq haqdaq. Haiqgam.Mat agem dimniysa ago nagahmatawnegsa God in anan anad bilaqaqta.8Ne huritiy. God teq nagah kabemmonegid tigiyunindaq. Giyuninsa nenagah osgo bunmo inaq iyeq ne gigonagah kabemmo na amalib kabiydimdimunta bunmo tiqem daqay.9God agomarib gamuk araq nazaqmobilamta. In bilam,God in on mataw gina haiqta saw

haresmoosayta na gilumsihadin ago nagah kabemmo hune-gan in gigo hib lehaqta ham.Teq in ago daq titnonta natutimmo usaqta ham. BukSong 112.9

10 God-mo didaq amagin kabiy anam-ren ugan in ago kabiyab leyaqta. Teqinmo didaq na eman gwalim anonemanmat na neqaqta. Ad God naqmodidaq amagin kabemmo diq negid negigo nagah kabemmota na amalib onmataw kabemmo tigilumsih daqay.Sa ne gigo daq titnonta na ne gi-men anon kabemmo diq tisorqen-daqmo. 11 Ad God ne gigo kabiy daqbunmo emid dimunmo lehsa ne onmataw gina haiqta na ayahmo tig-ilumsih daqay. Sa i ne gigo nagahkabemmo na waqeq a le mataw ginahaiqta na negid in ne ginadin emadGod esey tuqug daqay. 12 Nazaqiyan ne God ago on mataw tawontagina haiqta na ginadin emad gilum-sihsa in nagah ago siqim iyim osaytana tuwaq daqay. Teq na amomo a

Page 358: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 9:13 355 2 Korin 10:12haiq. Ne on mataw na nagah kabe-mmo negid in wazlilin tonad gimekabemmo God abin iluwad esey diqtuqug daqaymo. 13 Teq daq nawane in gilumsihgo em daqayta na inne gihol alulin emid tugwahtiq has-daq. Gwahtiq hasid mataw na negibiyad bilaq daqay, Ne Krais awaga-mun dimunta bilaqayta na adanmodiq emayta haq daqay. Haqad nenaw ayahmo negsa in ahol waqad teqne on mataw ta asor inaqmo gilum-sihsa in gibiyad in God anan soridulilibmo tugwalehdaq. 14 Ad in neginan ginad em daqay, God agemdimunta ayahmo negad ginad enqe-nunsa ne daq na emay haq daqay.Haqad in ne ginan ginad bilaqsa Godin ne gidimun tongo haqad in tubulondaqay. 15 Helmo. God i gilumsihimnaw dimunta igta na in nagah ayahdiqmo iyan i abin bilaq hasgo biyab ahaiqta. Nazaq iyan i naw na anadinemad God esey diq uguq.Mataw asor Pol abin wazanwoqsa in Korin giqemangigem meqinta Pol ugsa Polinmo ahol adanin qway

10Mataw asor Pol ago kabiy bayan

woqnan ton1 Ari mataw asor nan yagad kazaq

bilaqay, Pol bolim i inaq osad inahol wazan woqsa osaqta haqay. Teqin i gihulosim le pesanmo osad ini giyon gamuk atoran diqmo bi-laqaqta haqay. Ta teq yaqmo Polkazaq ne gibilenaiq. Krais inmoahol wazan woqsa daq kiskista onmataw giyon emaqta nazaq ya nekiskismo gibilenaiqmo. 2 Gibilenadyaqgo gamuk kazaq ne gigo hib lehaq.Ne ginad buliyad midemeqmo osiy.Luweq ya le gwahtiqeq mataw giharigayta na gamuk awaz meqin diqmogibilendaiq. Mataw na ginad emay,Pol ayogniz nenaqog kab gibin ayahtawaqnan haqad kabiy emayta haqay.Ari in ginad na a hi hulosid yaqmo

leheq in giqez na emid tihiqiydaq.3 Helmo, i mataw og kabtamo. Teqmataw og kabta an wolayta nazaq i ana hi wolauqta. 4 An wolgo anaghani wazauqta ka in og ka ago nagahtaa haiq. Haiqgam. Nagah nagan Godago zaway inaq iyim in i gibabun nanigayta ko gigo zaway bunmo tuwol-biyaydaqta. 5 Mataw igmo ag haqadgamuk katiyta amalib God abinwazanwoqsa i in ginad meqinta na bayanwoq bugaqta. Woq bugsa i in ginad naeman Krais ahaqenib iysa in Krais agonan huritayta. 6 I gihol tuwastitayimosauqta. Ossa ne Krais ahaqenib iyeqnan bunmo huritad muzinsa teq negilikmanib mataw nan othasayta na ifaq tinegam.

7Nagah ne gimeb usaqta na ne aholwaq kemeq teq ulum kemiy. Ad neKrais ago matawmo diq iyeq teq neginad kazaq emiy. I Krais agota iyimossa nazaqmo Pol-nen in Krais agotaiyim osaymo haqiy. 8 Iyahta i giholabin ayahta igta ka i ne giwazidwoqgohaqad in a hi igta. I ne giqemid nezaway iyeq turgo haqad in i gibinka igta. Nazaq iyan Aposel abin igiholib usaqta ka ya iluwad imebay ahi woqaqta.

9 Teq ne luweq ginad em daqay,Pol i gimen sansandek mar tonaqtakagan in i giritewunnan haqad martonaqta haq daqay. Haiqgam. Neginad nazaq hi emiy. 10 Teq nabagne gigo hib nawa mataw asor yainan kazaq bilaqay, Pol sansandekibgamuk afaqanta amo amo atoranmogibilenaqta haqay. Ta teq inmo gwah-tiqan i ahol waqsa in ago zaway haiqdiqta iyim in gamuk bilaqgo adansosil iyaqta haqay. 11 Ari matawnazaq bilaqayta na in i ginan ginadem hasiy. I pesanmo osad gamukatoranmo sansandekib gibilenauqtanazaqmo i ne nenaq osad teq i tiqe-mam.

12 Teq mataw asor ne gilikmanibosad in gimo gihol abin iluwaytanazaq i gihol anan a hi bilaqam. Ad“I mataw ko nogmo” nazaq i a hi

Page 359: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 10:13 356 2 Korin 11:9bilaqammo. Ta teq mataw na in Godago gamuk anadin a hi emad in gimoan ahol waqad gihol ago daq ulumkemayta na in dimun a haiq. Innazaq an ago daq ulum kemayta nain ginad hi emta adan emay. 13 Ari inazaq a hi emauqta. I ban God igtana hulosad gibin samanta iluwnan ihulosauq. Hulosad God kabiy igtanaqmo i anadin emad i gihol abinnazaq bilaqauqta. Teq i gigo kabiyna ayawalin le ne gigo hib iytamo.14 Nazaq iyan i kwaziqmo ne gigohib lehta nab i mat araq ago kabiyaduganib a hi gwahtiw. Na igmokabiy emta na aduganib le gwahtiqimKrais awagamun dimunta ne gibilen.

15 I ban God igta na hulosimmatawta asor gigo kabiy aqumnib i gi-hol abin samanta a hi iluwauqta.Haiqgam. I ginad kazaq emauq. Neginad helmo haqayta na le ayahmodiq tiqiysa teq i dante inaq iyeq negilikmanib kabiy kabemmo tiqemamhaqauq. 16 Emeq teq og saw ne gig-ilehun ban usaqta nab i leheq Yesusawagamundimunta in tigibilenammohaqauq. Na ezaqgo uliq saw matawasor kabiy tiqemiyta nab i in giqum-nib gihol abin samanta waqnan gituwhiqiyaqta. 17 God ago marib gamukusaqta ka i anadin emauq. Gamuk nabilam,Mat inmo ahol abin iluwnan haqad in

Iyahtaqmo aqumnib ahol abiniluwan ham. Jeremaya 9.24

18 Gamuk na alulin in kazaq. Matinmo ago zawayib abin eman ayahiyaqta na in Iyahta ago kabibiy mata haiq. Ari Iyahta inmo mat asenbaysihad ago kabiy balaw tonsa matnaqmo in Iyahta ago kabibiy matmodiqta.

11Pol abin Aposel katiyta nagan gi-

haqenib a hi usaqta1 Ari ne tok nemeq ginad emiysa

ya gamuk araq inad hi emta tibilaq-nan. Bilaqsa ne huritad asormo hibilaqiy. 2 God anad ne in amomo diq

anan moqad ago hib soqoteq inaq osdaqayta nazaq ya inad usaqmo. Naezaqgo ya Krais inaq gamuk emimmataw aw barasta araq mat inaq asita hi usta waqim aduw ugayta nazaqnogmo ya ne giwaqeq Krais tuqug-daiq haqad ya in hel diqmo tubu-lonta. 3 Teq ya rabaiq. Luweq na-gah ahulinaqta na in hilhil ago huritkemim Iv kat ugta nazaqmo mataw igihar igayta ko in ne ginad hureqsane ginaddimunta amulikmoKrais agohib usaqta na tuhulos daqaymo. 4 Yane gigo daq tuhurit. Mat araq negigo hib lehim Yesus diqta i anangibilenta na ago a hi bilaqad in Yesusta araq katiyta anan gibilensa ne hu-ritmo huritayta. Ad nazaqmo ne Godago Bugaw diqta mebmebmo waqiytana hulosad bugaw ta araq katiytawaqad ne nan kabemmo a hi bilaqay-tamo. Teq mat araq Yesus awaga-mun dimunta ne mebmebmo waqimmuziniyta na buliyad in Yesus awaga-mun lul ta araq diqta bilaqsa ne hurit-gomo iyim osayta.

5Ne gilikmanibmataw asor in gimogihol anan bilaqay, I Aposel bunmogiquriyamim danmebmo diq osauqhaqayta. Teq ne huritiy. Ya matawna gihaqenib a hi osaiqta. 6 Helmoya mat gamuk a hi diq bilaqaiqta teqya nagah kabemmo ago inad tiqemhasta. Ad i gigo kabiy daq bunmoamalib i ginad awaz meqinta na ulaliysa ne ahol tuwaq kemiyta.

7Ne ginad emiy. Ya God ago gamukdimunta na ne gigo hib a lehim gibile-nad ya anawun araq anan a hi bi-layta. Teq ya ne gibin wazan er-aqsa ya ihol wazan womta na ya daqmeqinta em e? 8 Haiqgam. Yesusago on mataw gidauhan ta asor yaibunib turad ilumsihsa ya ne gigohib kabiy emyaiqta. Na bilaqne yain gigo hib nagah rin tonim amalibne gilumsihyaiqta nog. 9 Ya ne ne-naq osad nagah araq ago siqim iyeqafaqan na ya a hi negyaiqta. Kamnab ya imaqbaban asor saw Mase-doniya hulosim bolim ya tiqilumsih

Page 360: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 11:10 357 2 Korin 11:23yaqayta. Sa ya nenaq osad ya iholwasihim ne yaqgo afaqan sorgo a higibilenyaiqta. Ad abeb teq ya afaqanaraq a hi negdaiqmo. 10 Krais agogamuk helta na ya igemab ussa yahelmo diq kazaq bilaqaiq, Ya matawgimen kabiy samanmo emaiqta naago ya ibin iluwaiqta haqaiq. Adya ibin kazaq iluwsa ne gigo mataraq saw Akaya-ib ya iqez ka bayida hikidik woqdaq. 11 Teq nagaqgoya nazaq ne gimen kabiy emad yane gigo nagah araq a hi waqyaiqta?Ya ne ginan inad a hi bilaqsa nazaqemyaiqta ye? Haiqgam. Ya ne ginaninad diq bilaqaqta na ago God tuhurit.

12 Teq ya mataw gimen kabiysamanmo emaiqta na ya em tuteqmoa tilehdaiq. Na ezaqgo mataw asorgihol kat ugad bilaqay, I Pol kabiyem nogmo i emauqta haqay. Nazaqiyan ya God ago kabiy samanmoemad ya mataw na giqez adanintuqway bugaiq. 13 Mataw nazaqin gimo gihol abin iluwayta na inaposel katiyta. In mataw kat negnanhaqad kabiy emayta. Mataw nagiholin awaqan bilaqne Krais agoAposel diqta giwaqan nogta teq inhel diq a haiqta. 14 Teq ya matawna ginan nazaq bilaqsa ne ginadnadhi emiy. Satan ahol buliyim awaqanbilaqne God ago angelo awaqan nogiyaqtamo. 15 Nazaq iyan Satan agokabibiy mataw nawa ne gilikmanibkabiy emayta na in gihol awaqanbuliyad dante titnonta ago kabibiymataw nog iysa daq na ago ne giholhi ritenan. Abeb mataw na kabiymeqinta emayta nazaqmo in ameninmeqinta tuwaq daqaymo.

Pol Aposel akabiyan emad afaqankabemmo sor

16 Ya gamuk tibilayta nazaq ya ata bilaq tonaiq. Ne ya inan matagadanta hi bilaqiy haqaiq. Ari ne yainan nazaq ginad emeq na dimunmo.Ne mat anad asorta hulosan gamukharesmo bilaqaqta nazaqmo ne yaihulosid ya ihol abin asit iluwiqmo.17 Ya Iyahta anad muzinim gamuk ka

a hi bilaqaiq. Haiqgam. Ya ihol abiniluwaiqta ka ya mat agadanta gamukbilaq nog iyaiq. 18 Mataw kabemmoin og ka ago daq muzinad gihol abinwazan eraqaqta. Nazaq iyan ya naza-qmo daq na muzineq ya ihol abintiqiluwnanmo.

19 Nabag ne ginad emay, I gi-nad tiqem hasta haqayta. Nazaqiyan ne mataw agadanta gihulossa ingamuk haresmo bilaqsa ne gigem ahi meqniyaqta. 20 Ad mat araq negiqeman ne in ago kabibiy matawsamanta iyad ne nan kabemmo a hibilaqayta. Sa in ne kat negad gigonagah bunmo samanmowaqsa ne toknemim kiskismo osayta. Ad in bi-laqaq, Yaqmomat ayahta haqad teq inne gimanmanib hunegsa ne aholibmohiqiyad nan araq a hi ugayta. 21 Arii ne nenaq osta nab i daq atorantanazaq a hi emyauqta. Teq ne ginadezaq emay? I le ne nenaq kiskismoosta na towa ne ginadib i mataw diqa haiqta daqagya haqay. Nazaq iyanyaqgo daq kiskista na ago ya anadinemad imebay tuwoqaq.

Ta teq aposel katiyta na in gimogihol awagamun bilaqad gibin iluwsaya nazaqmo ihol awagamun bilaqadyaqmo ihol abin tiqiluwdaiqmo.(Oyeq, ya mat agadanta gamuk bilaqnog tiqiyaiq.) 22 Mataw na in Hibruginedan asor e? Ya Hibru ginedanaraqmo. Teq in Isrel gigo God ananhelmo haqay ye? Ya nazaqmo Isrelgigo God anan helmo haqaiqta. InAbraham anaynayniz asor e? Yainaqmo Abraham anaynayin araqmo.23 In Krais ago kabibiy matawtaye? Ya in giquriyamim Krais agokabiy dimun diqmo emaiqta. (Yamat agadan diqta gamuk bilaq nogtiqiyaiq.) Teq ya mataw na gigo kabiyuriyamim ya iholtuw bulad kabiyayah diqmo emta. Ad ya matawna giquriyamim ime kabemmobit giqirquran osaytab osta. Teqmataw gime kabemmo inoliyta nain mataw na giquriyammo. Ad ya

Page 361: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 11:24 358 2 Korin 12:6ime kabemmo moqnan tonta na ingiquriyammo.

24 Kam abaynaginmo Juda matawya iwazim gime 39 nazaq gusib ya inoltitayiy. 25 Teq in gime ezeqmanmoyukib inoliy. Ad in gime amulikmoeraqim ya imalib gig hunegiymo.Ime ezeqmanmo ya muyib lehsamuy meqniyim kamismeb wolahta.Teq kam araqab muy meqniyan kamamulikmo taromab zeqab inaqmoya kamis amalib al tonad luwta.26 Tutimmo ya uliq-uliqgo luwadinamur a hi emyaiqta. Ya yuwaseseqta urotim lehsa yuw ineqnantonyaqta. Teq mataw girin inaqtadanib ibiyad inol emnan ton yaqayta.Sa yaqmo isenlulmo in ya inolemnan tonsa mataw ta asor Judaa haiqta nagan ya inol emnan tonyaqaymo. Uliq aseseqtab ya lehimossa inol emnan ton yaqayta. Adya uliq huloseq danib lehad luwsainol emnan ton yaqaymo. Yakamismeb luwsa mataw inolnan tonyaqayta. Teq mataw asor katiyad “Ini nimaqbaban” haqad teq in ya inolemnan ton yaqaymo.

27 Ya iholtuw bulad kabiy afaqantaemyaiqta. Sirisirimo taromab ya ahi usyaiqta. Ya didaqnan yuwnanmoqad ime kabemmo didaq haiqmoosyaiqta. Ad tim inolsa ya nagaharaq ihol sihendaiqta haiq iyaiqtamo.28Teq yaqmo igo afaqan kawa ya tibi-layta ka amomo ya a hi soryaiqta.Haiqgam. Kam bunmo ya Krais agoon mataw gidauhan uliq-uliqgo os-ayta na gigo afaqan inaqmo sorad yaihol afaqan diq iyyaqta. 29 Ne ginademiy. Krais ago on mataw gilikmanibaraq ago zaway hiqiysa yaqgo zawaytihiqiyaqtamo. Teq in gigo araq daqmeqintab woqsa ya ihol afaqan iysainad timeqniyaqtamo.

30 Ari ya dante araq haiqgam iyeqyaqmo ihol abin tiqiluwdaiq. Ta teqyaqgo zaway hiqiyan ya ihol ulumsi-hgo dan haiqmo osta naqmo ago yaihol abin iluwdaiqta. 31 Helmo ya bi-laqaiq. I Iyahta Yesus Amam God abin

tuteqmo soramta na inmo ya igemahol waq kemad ya a hi katiyaiqtana ago in tuhuritaq. 32 Na in kazaq.Kwaziqmo ya uliq Damaskus-ib ossaKing Aretas ago ahaqenibta na in uliqna wamuzad osim bilaqan uliq na agodan ez bunmo tawan emiyta, in yaiwazeq iqirqurnan haqad. 33Teq haiq.Ya iyogniz asor ya iwaqim kararibiqemim teq in gel asan ban ihulosanwole ogib hitiqim ya tukim lehsa matna a hi iwaz.

12Pol nagah araq mataw sen qwayim

ahol waqayta nazaq nog ahol waqsa Godgamuk awaz meqinta ug

1 Ya ihol adanin qwaynan haqaddante araq haiqgam iyim ya ihol abiniluweq a tileh tutnan. Gamuk ka asita hi ilumsihdaqta teq ya bilaqmo tibi-laqdaiqta. Ad mat araq sen qway nogiyim Iyahta ago nagah asor gibiyadteq in gamuk ulilemabta huritta naago ya ne tigibilendaiq. 2Ya Krais agomat araq abin kazaq huritta. Kwaz-iqmo God in mat na waqim ad agouliq Heven-ibmo diq gwalahta. Teq ingwalahta na ago ulig 14 nazaq tihiqiy.Mat na asan inaqmo gwalahta o haiqin awitanmo gwalah o ya inad a hiemaiq. God amomo huritta. 3-4 AriGod in mat na waqim ad ago uliqParadais-ib gwalahta naqmo ago yahuritta. Teq ya teko bilayta nazaqya a ta bilaq tonaiq. In asan inaqmogwalahta o haiq in awitanmo gwalaho ya inad a hi emaiq. God amomohuritta. Mat na gwalehim gamuk lularaq diqta hurit. Huritim in bilaqgoanad siqim iyaq. Sa gamuk na agu-nunin ayah diqmo iyan in bilaqgo agozaway haiqmo. 5 Ya mat naqantaabin tiqiluwdaiqta. Teq yaqmo kabiyemta na ago ya ihol abin iluwnanituw hiqiyaq. Ari tutimmo yaqgozaway hiqiyan ya ihol ulumsihgo danhaiqmo osaiqta naqmo ago hib ya iholabin tiqiluwdaiq.

6 Helmo ya ihol abin diq tiqiluw-nan haqad ya mat agadanta gamuk

Page 362: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 12:7 359 2 Korin 12:17bilaq nog a hi iydaiq. Na ezaqgoya gamuk heltaqmo bilaqdaiqta. Teqyaqmo ihol wasihim ya ihol abin ahi iluwaiqta. Luweq mataw yaqgogamuk teq yaqgo daq diqta na anadina hi emad in yaqgo daq asor ahola hi waqiyta na inaqmo bilaqad inya ibin samanta iluwid ulilibmo diqgwalehdaq haqad.

Nagah araq sasuq nogta Pol asanulum tayyaq

7Helmo, ya God ago uliq nab gwale-han in ago nagah dimdimunta kabe-mmo iqisihunta. Teq ya nagah naanadin emad ya inad dimniysa iholabin wazid eraqgo God hulos. Nazaqiyan in nagah araq bilaqne sasuqnogta eman bolim ya isan tuqulumaq,ya ihol wazid woqsa ihol abin a hiiluwdaiq haqad. Nagah na Satan agohib osim bolim in bilaqne Satan agonantut nog iyim ya iholib usaqta.8Ussa ya ime ezeqmanmo Iyahta inaqgamuk emad tubulon, in ya iholibnagah na walemdaq haqad. 9 Teqin ya kazaq ibilan. Ya a hi walem-daiq ham. Ya igem dimunta nigsani zaway diq iyeq afaqan na tisordaqham. Na ezaqgo ham ya mat agozaway haiqta na ulumsihad amalibkabiy emsa yaqgo zaway in aholibulal tiqiy hasaqta ham. Iyahta nazaqibilenan muran ya mat yaqgo zawayhaiqta nazaq ya ihol abin iluwnaninad diq bilaqaqta. Ya nazaq emsaKrais ago zaway ayahmo ya iholibussa ya loyin kemaiqta. 10Nazaq iyanya ihol loyinsa yaqgo zaway hiqiysakam nab ya inad dimniysa tok nemimosaiqta. Krais abin ya iholib usaqta naago mataw ibilawunad afaqan yagadteq in ya imeqin tonayta. In nazaqemsa ya God ago kabiy emad iholbibiyowunaiqta. Teq daq nazaq iholibgwahtiqsa ya igem kiskismo ussa nankabemmo a hi bilaqaiqta. Na ezaqgoya ihol loyinsa yaqgo zaway hiqiy nogiyaqta nab Krais ago zaway ya iholibbolsa ya iwaz timeqniyaiqta.

Pol in uliq Korin on mataw God ananhelmo haqayta na zaway nag

11 Ya mat agadanta gamuk bilaqnog tiqiy. Teq negmo ya igem wizanya gamuk nawa na tibilayta. Negmoya ibin dimunta na bilaq nagiyta. Teqne a hi bilaqan iyan yaqmo ihol abintibilay. Helmo ya mat ibin haiqta teqya mataw nawa ne ginan Aposel dan-meb diqta haqayta na gihaqenibta ahaiq. 12Ya ne gilikmanib osad Aposelago kabiymo diqta emad ya ituw ahi hiqiyyaqta. Daq azawayin inaqtaamo amo kabemmo teq kabiy asese-qtaqmo ya ne gigo hib giqemsa yaAposel diqta na ago ne tuhurit kemiy.13 Ya Krais ago on mataw gidauhanta asor na gigo hib kabiy daq emtanazaqmo ya ne gigo hib tiqemtamo.Ari ya in gigo hib kabiy emta na araqne gigo hib a hi emid ne bilaqsa yahuritiq. Helmo daq araq ya in gigohib emim teq ya ne gigo hib a hiemta na in kazaq. Ne didaq nagahyaggo haqad ya a hi gibilenan ne yaiwamuzgo giholtuw a hi buliy. Yaqgodaq na ne ginadib meqniyid ne ginaddimunta yagad yaqgo daqmeqinta nawalemad anadin ta hi emiy.

14Ari ya ime ezeqmanta ne gigo hiblehnan ihol tuwastitayim osaiq. Ya negigo hib leheq didaq nagah yaggo ahi gibilenid ne ya iwamuzad giholtuwa hi bul daqay. Na ezaqgo ya negigo nagah waqnan inad a hi bilaqaq.Ya negmo giwaqnan inad bilaqaqta.Ne ginad emiy. Onmin in ginenma-man gimen didaq nagah zaygo manihumabahiwolayta. Haiqgam. Ginen-maman naqmo in gigo onmin gimennagah zaygo mani humab wolayta.15Nazaq iyan ya inad dimniysa yaqgonagah bunmo ne gimen hulosad yaihol nog inaqmo tuhulosdaiq. Ya neginan inad ayahmo bilaqsa ta ne yainan ginad asitmoqmo bilaqdaq e?

16 Ya nenaq osad afaqan a hi negtana ago ne ginad tiqem hasayta. Teqluweq ne ginad em daqay, Pol kat igadago soysoy amalib i gihureqan i inaqez muzta haq daqay. 17 Ya mataw

Page 363: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 12:18 360 2 Korin 13:6asor giqeman ne gigo hib lehiyta nain ne kat negad ne gigo nagah asorsamanmo yaqmen waqiy ye? 18 YaTaitus abe yahsa in ne gigo hib lahta.Lehsa i gimaqbab araq na ya eman ininaq lahmo. Lehim Taitus kat negadne gigo nagah asor samanmo wame? Teq in anad dimunta negad nenaqkiskismo osta nazaq i nenaq a hi os-tamo ye? Ad in ne gilumsihnan kabiydimunta ne gimen emyaqta nazaqmoi a hi em negtamo ye?

19 I gamuk kazaq bilaqsa nabagne huritad ginad emay, Pol ayog-niz nenaq in gimo gihol ulumsihnanhaqad gihol adanin qwayim gamukka i gibilenayta haqay. Haiqgam.God i gibiysa i Krais ago on matawiyim i gamuk ka helmo ne gibilenauq.I giyogniz dimun diqta, kabiy daqbunmo i emauqta na i negmo zawaynegid ne giwaz meqniyeq tur daqayhaqad i emauqta. 20Ya rabaiq. Luweqya le ne gigo hib gwahtiqeq ya neginan inad emaiqta nazaq nog ne ahi iysa ta ne ya inan ginad emaytanazaq nog ya a hi iydaiqmo. Teqya le ne gigo hib gwahtiqeq ne gi-likmanib daq meqinta kagzaqta aholwaqdaiq haqad ya rabaiqmo. Ne anmugsa teq ne an agem meqinta ugsateq ne gigem meqniysa teq ne anrabunadgiholbin giholbinmoossa teqne an agilehunan bilaqsa teq ne yuwalozin a luwsa teq ne girerey emsateq ne ginad hi emta adan emad gi-nadibmo kabiy daq emsa luweq nedaqnagan emsa ya gibiydaiq haqad yarabaiq. 21 Teq luweq ne gigo matawasor kwaziqmo daq anumlan inaqtaem yaqayta na teq asor an haresmohureqeq inaq us yaqayta na teq asorgihol bilaq adan ayahmo giholib ussain muzin yaqayta nagan in ginad ahi buliyeq gigo daq meqinta nagangileh a hi negsa ya gibiydaiq haqadya rabaiqmo. In nazaq emad luwsa yane gigo hib a ta gwahtiqid nab yaqgoGod ne gimeb iwazid woqeq ya iqutiltartaysa mataw nan a hi huritayta naginan gaq wazad tuqusdaiq.

13Korin on mataw Krais ago nan hu-

ritayta na in ginad helmo haqayta naalowan ton daqay

1 Muran ya ime ezeqmanta ka negigo hib leheq yamatawnan ahi huri-tayta na hazizirib tigiqemdaiq. Nazaqhaqad ya God ago marib gamuk araqusaq na anadin tiqemaiq. Gamuk nabilam,Mataw giger o ezeqman nazaq in

giqez rom toneq gamukaraqibmo bilaqid teq ingigo gamuk na zaway iyeqnazaqmo tuqus tutdaq ham.Lo 19.15

2 Ya ime gigerta le ne nenaq osadya eraqim mataw kwaziqmo daqmeqinta emiyta na giyogniz bunmonenaq gidek wazim gibilen kem. Admuran ya pesanmo osad ya kazaq ingidek wazim a ta gibilen tonaiq. Yane gigo hib muleqeq ta leheq teq yamataw daq meqinta emay na gilowana hi tondaiq haqaiq. 3 Na ezaqgonegmo ya igem ulumad bilaqay,Ezaq teq Krais ni niqezab gamukbilaqaqta na ago i hurit kemamhaqayta. Ari ne ginad emiy. Krais negiwastitaynan haqad in ne girabunaddaq kiskista a hi negaqta. Haiqgam.In ne gilikmanib kabiy awaz meqindiqta emaqta. Sa ya ne gigo hibleheq nazaqmo diq ya tiqemdaiqmo.4 Helmo kwaziqmo Krais ago zawayhaiqta nog iyan mataw in ayib domwoliyta. Teq muran in God agozaway amalib kayeqmo luw osaqta.Ari i Krais inaq soqotim osad inog kab zaway haiqmo osta nazaq iosauqtamo. Teq i God ago zawayamalib Krais inaq kayeqmo osad i negilumsihad giwastitayauqta.

5 Krais ne giduganib usaqta na agone ginad a hi emay ye? Negmo giholulum kemad teq gigem loyin kemiy.Ne Krais anan helmo haqad inmoanad muzinad osay o haiq? Ari ne gi-hol loyinsa ne gidugan samanmo usidnab ne ginad em daqay, Krais Yesus igiduganib a hi osaq haq daqay. 6 Ad

Page 364: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Korin 13:7 361 2 Korin 13:14ne i gilum kemiymo. Gilum kemeqKrais i giduganib ossa i in ago kabiyemauqta na ago ne hurit kemiy. 7 TeqGod ne ginad wamuzsa ne i gilumkemad ginad meqinta araq hi waqiyhaqad i ne gimen God bulonauqta. Tateq Krais igmo giduganib osaqta naulal iysa ne i ginan helmo haq daqayhaqad nazaq i God a hi bulonauqta.Haiqgam. Luweq ne i gibiy kirehtonsa i mataw katiyta nog iysa nedan titnonta tuhulos daqay haqad inazaq ne gimen God bulonauqta. Teqi ginad ayahta ne gigo hib usaqta nain kazaq. Ne i ginan helmo haqay ohaiq na o tob iysa ne God-mo anadmuzinad daq dimunta emiy haqauq.8 Ne ginad emiy. I God ago gamukhelta bayid woqgo i giholib haiqgam.I gamuk helta na ulumsihgomo os-auqta. 9 Daq alulin naqmo ago i gigozaway hiqiysa ta ne giwaz meqniyimossa nab i ginad tidimniyaq. Adne giwaz timeqniy haseq God anadbunmo tumuzin bug daqay haqad ine gimen God bulonauqta. 10 Ya Godago on mataw gilumsihid in giwazmeqniyeq os daqay haqad Iyahta inya ibin Aposel ka yagta. Ya matawgiwazid woqgo haqad in ya ibin ka ahi yag. Nazaq iyan ya nenaq nab a hiosad iyan ya sansandek ka mar tonimeman ne gigo hib lehaq. Ne gamukka ahol waqad gihol wastitaysa teq yanawa lehdaiq haqad. Nazaq iyid teqya leheq ne nenaqmidemqanmo osadya ibin ayahta ka amalib atoranmo ahi gibilendaiq.

Pol ago zeq dimun eman Krais ago onmataw uliq Korin-ib osayta na gigo hiblah

11 Ya imaqbaban, yaqgo gamukbolim kawaqmo tihiqiy. Ne ginaddimniysa osiy. Ad ne wastitayeqanonon diqmo osnan haqad giholtuwbulad luwiy. Teq ya ne gigo oswastitaygo gibilenta ka ne huritiymo.Huriteq ne ginad amulikmo iysa zibalowabmo osiy. Ne nazaq emsa teqGod i giqeman i an anan ginad bilaqsa

zib alowab osauqta na inmo ne nenaqtuqosdaq.

12-13Ari God ago onmataw gigo daqtitnonta na amalib ne an zeq dimunugiy. Teq God ago on mataw tawontakawa osayta ka bunmo in gigo zeqdimun ne negaymo.

14 Ari Iyahta Yesus Krais agemdimunta negsa ne osiy. Teq Godne ginan anad bilaqsa in ago BugawDimunta ne bunmo nenaq usanmo.Nawaqmo.

Page 365: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Galesiya 1:1 362 Galesiya 1:8

GalesiyaoSansandek Pol mar tonansaw Galesiya-ib lahtaGamuk ameb lehaqtaMataw en ameb diq Yesus anan

helmo haqiyta na in Juda-mo. Anteq abeb Yesus in Pol eman lehimin og saw bunmo on mataw en taasor Juda a haiqta na gigo hib lehadin mataw na inaqmo Yesus awaga-mun dimunta gibilenyaq. Gibilensaon mataw na kabemmo bolim leYesus ago asenlulib tugwahtiqim inJuda mataw helmo haqiyta na nenaqtuwastoniy. Teq mataw en ta asorhelmo haqiyta na in God ago marorMoses bilamta na anan uliq araq agomaror haqad in a hi muzin yaqayta,Juda em yaqayta nazaq. Nazaq iyanmataw na in maror na agamukan a himuzinsa Juda mataw helmo haqiytana in ginan bilaq yaqay, Mataw na inGod ago onmatawmodiq a hi iy daqayhaq yaqay.

Afaqan nazaq gwahtiqan teq Judamataw asor saw Galesiya-ib lehimYesus ago dauh nab osiyta na suleqkatiyta gibilenad in ginad tuwalebolyaqay. Ad in giwaz diq meqniyeqmataw en ta asor helmo haqiyta nagiqemid in God ago maror Moses bil-amta na muzinad gihol abatan asanurotnan ton yaqay. In bilaq yaqay,Ne gisan a hi uroteq teq ne God agomaror aduganib le a hi gwahtiq daqayhaq yaqay.

Haqsa Pol nagah na abin hu-ritimmo in Galesiya ginan anadmeqniysa in gimen sansandek kamar tonim eman in gigo hib tilah,in ginad agadanta na tuwastitaynanhaqad. In bilam, I Yesus Krais ananhelmo haqauqta naqmo amomo igiqeman i God ameb on matawtitnonta kayeqmo kuluwa-kuluwmoosamta tiqiyim osauq ham. Haqad inbilam, Yaqgo gamuk ka ya inadibmo

a hi bilaqaiqta ham. Teq ya gamukka mat araq ago hib a hi wayta ham.Ya Yesus awagamun bilaqaiqta kaGod-mo isihunan ya ne gibilenaiqham. Nazaq iyan ne ginad katiytana hulosad gamuk hel diqta yagibilenaiqta kaqmo ne waz naqmohiqiyiy ham.God inmo Pol atowun emanin Aposel akabiyan emaqta

1 Yaqmo Pol, ya Aposel araq.Teq mat diq araq ya itowun emanya Aposel gwahtiqim a hi luwaiq.Haiqgam. God Yesus Krais hodhodabwazan eraqim in Amam inaq kabiy nayagiyta. 2 Yaqmo teq ya imaqbabanya ginaq kawa osauqta ka, i bunmosansandek ka mar tonim sawGalesiya-ib on mataw Krais ago nanhuritayta na gidauhan bunmo gimeneman leh negaq.

3 I Gimam God teq i gigo IyahtaYesus Krais inaq in gigem dimuntanegad in ne gigem emid kute neman.4 Yesus Krais-mo i Gimam God anadmuzinim bolim i gimen ahol nog hu-losim i gigo daq meqinta tizay bug.Zay bugan og ka ago daq meqintanagan i ginad a ta hiwamuzsamuran isamanmo tiluw osauqta. 5Nazaq iyankam bunmo i God abin iluwad osuq.Hel diqtaqmo.

Yesus awagamun amulikmoqmo us-aqta

6 Mataw! Ya ne gibin araq diqhuritim ihol turuh nam. Na in kazaq.Krais agem dimunta negad gilumsi-han teq God ne gililewunim giwamta.Giwaqan sisaq haiq ne gihol buliyimYesus awagamun lul araq diqta muzi-nad ne God gileh ug nog iyim tuqosay.Ya ne gibin nazaq huritim ya riteniminadnad diq tiqemaiq. 7Helmo, Yesusawagamun araq araq haiqgamta. Teqmataw asor ne giwazbalnan haqad inKrais ago wagam dimunta na wazbu-liyim ne gibilenayta. 8 Ta teq igmogigo araq ne gigo hib leheq Yesusawagamun i mebmebmo gibilenta nabuliyeq wagam lul ta araq gibilenid

Page 366: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Galesiya 1:9 363 Galesiya 2:2God in kusluw ugid ban meqintabwolehan. Ari angelo araq Heven-ib gehitiqeq Yesus awagamun buliyeqwagam ta araq gibilenid God in kus-luwugid in nazaq banmeqintabwole-hanmo. 9 Ya nawa tibilayta nazaqya a ta bilaq tonaiq. Mat araqYesus awagamun ne mebmebmo hu-ritim anan helmo haqiyta na buliyeqwagam ta araq gibilenid God kusluwugid in ban meqinta nab wolehan.

10 Ya kazaq atoranmo bilaqidne ya iwazineq inan dimun haqdaqay haqad ya gamuk ka bilaqaiqe? Haiqgam. God-mo ya inandimun haqdaq haqad ya gamuk kabilaqaiqta. Ya matawmo giqemidginad dimniy daqay haqad kabiy a hiemaiqta. Na ezaqgo ya mataw ginadmuzinad kabiy emeq teq ya Krais agokabibiy mat a hi iydaiq.

Pol in Aposel gwahtimta awagamun11 Ya imaqbaban, ya ne hel diq-

taqmo gibilenaiq. Yesus awagamundimunta ya bilaqaiqta ka mat araq ogkabta eman ahi gwahtimta. 12Wagamna ya mat araq ago hib a hi huritta.Teq mat araq wagam na asuleqin a hiyagtamo. Haiqgam. Yesus Krais-mogamuk na iqisihunta.

13 Ne yaqgo tur os kwaziqta naawagamun tuhuritiyta. Ya Juda gigomaror ahaqenib osad ya God agoon mataw Krais ago nan huritaytana atoranmo gimeqin tonad giwale-bolyaiqta. 14 Kam nab ya mat araqdiq nazaqta ya luwyaiqta. Yaqgo onmataw gilikmanib ya iyogniz kabe-mmo giquriyamim ya ameb diq iyimi gisesan Juda gigo daq teq in gigogunun bunmo ya muzin bugyaiqta.

15 Ta teq kwaziqmo ya inen a hiiqemsamo God agem dimunta yagaditowun tiqamta. Itowun eman yatugwahtiqan teq ya in ago kabiy emgohaqad in tiqililewun. 16 Ililewunadin Atatin tiqiqisihun, iqisihunid yain Atatin awagamun na a leheq onmataw en ta asor Juda a haiqta nagangibilendaiq haqad. Ari God in Atatin

tiqiqisihunan ya teq ezaq tondaiqtana ago ya mat araq ago hib lehima hi susumun ug. 17 Teq ya uliqJerusalem-ub mataw ya iquriyamimdanmeb Aposel gwahtiqiyta na gigohib a hi lehmo. Haiqgam. Ya erahid naqmo saw Arebiya ban lehimtuqos. Osim abeb ya uliq Damaskus-ib muleqim ta leh. 18 Ad abeb uligezeqmanmo tihiqiyan teq ya Pita aholwaqnan haqad uliq Jerusalem-ub tug-waleh. Gwalehim ya Pita inaq wikgiger nazaq tuqos. 19 Osad ya Aposelasor bunmo a hi gibiyad ya Iyahtaamikqan Jems amomo ahol way.

20 (Gamuk kawa ya ne gimen martonaiqta ka God ibiysa ya hel diqmobilaqaiq. Ya a hi katiyaiq.)

21 Ari abeb ya saw giger Siriyaayow Silisiya inaq gigo saw ban lehimtiluwyaiq. 22 Luwsa kam nab Yesusago on mataw gidauhan saw Judiya-ib osiyta na in ya inobun asit ahola hi waqad in yaqgo a hi hurit kemyaqayta. 23 Teq mataw ya iwagamunasitmo kazaq bilaqsa in hurit yaqay.Mat kwaziqmo i Yesus anan helmohaqsa in i gimeqin tonad luwyaqtaamatin na muran in anad buliyimYesus awagamun dimunta on matawtigibilenaq haq yaqay. 24Haqsa Yesusago on mataw saw Judiya-ibta na inya iwagamun asitmo nazaq huritim inGod abin tiqiluw yaqay.

2Aposel bunmo Pol inaq gigem amu-

likmo iyiy1 Ari ulig 14 nazaq le tihiqiyan

ya Barnabas inaq uliq Jerusalem-ubtugwaleh. Gwalehad i Taitus waqiminaq gwalehmo. 2 Teq ya gwalehtana God-mo ya inadib emim ibilenanya gwalehta. Gwalehim ya Yesus agoon mataw gigo aseseqta na giromtonim nenaq humab tuwol. Humabwolim i gimomo giholbin osad teqya Yesus awagamun ezaq diqta onmataw en ta asor Juda a haiqta nagangibilenad luwyaiqta na ago ya matawaseseqta na tigibilen bug. Luweq

Page 367: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Galesiya 2:3 364 Galesiya 2:14ya wagam na wazbuliyeq bilaq kirehtonid teq ya iholtuw bulad luwta nasaman iydaq haqad. 3 Teq in yaqgogamuk araq diq a hi wastitayiy. Adin Grik mat ya inaq lehta anan Taitushaqay na ahol abatan asan urotgoa hi bilaqiymo. 4 Helmo, matawasor urotgo bilaqiyta teq daq na ahi gwahtim. Mataw nazaq bilaqiytana katiyim bilaqiy, I ne gimaqbabanhaqiy. Ta teq haiq. Na in katiyadbo i giwirinad luw yaqay. Na ezaqgoKrais Yesus i giqamun hasan i Godago maror Moses bilamta na hulosimsamanmo luw osauqta na ago in aholwaq kemnan haqad. Mataw na ginadem yaqay, I on mataw ka i gigo gu-nun amalib a ta giqirqurid in i gigokabibiy mataw samanta tuqos daqayhaq yaqay. 5 Ta teq i ne ginadin emadi mataw na gihaqenib iyim daq na ahi em. Haiqgam. Yesus awagamundimunta na aduganib gamuk araqkatiyta hi usan haqad imataw gimileqiyayta na giqez asit a hikidik muzinta.

6 Ari ya mataw aseseqta gibilentana gibiysa in bilaqne mataw gibininaq nogta teq in ginad asor muturtaa hi yagiy.

(Teq mataw na gibin inaq o haiqna ya inadib nagah amik diq iyta. Naezaqgo God on mataw bunmo gibiysain gibin araqibmo iyaqta. Iysa in asorgigomo a hi lehaqta.)

Ari ya Yesus awagamun bilaqyaiqtana mataw aseseqta na gibilenan inasit a hi wastitayiy. 7 In ginad kazaqemiy. God Pita atowun emim kabiyugan inmataw gihol abatan asan uro-tayta na Yesus awagamun gibilenaqtahaqiy. Ad nazaqmo in Pol atowuneman in mataw gisan a hi urotayta naYesus awagamun gibilenaqta haqiy.8 (Na ezaqgo God ago zaway Pitaaholib kabiy emsa in Juda on matawgigo Aposel iyta. Ad zaway naqmo yaiholib kabiy emsa ya on mataw en taasor Juda a haiqta nagan gigo Aposeliytamo.) 9Nazaq iyanmataw aseseqtana bunmo in God-mo kabiy yagta na

ago ginad tiqem hasiy. Ginad emhasad Jems teq Pita teq Jon in Yesusago on mataw na gigo danmebta iyimin ya Barnabas inaq giben tuwaziy.Giben wazad in i gibileniy, I garabmoGod ago kabiy tiqemam haqiy. Emadne on mataw en ta asor Juda a haiqtanagan gigo hib lehsa i mataw giholabatan asan urotayta na gigo hib tile-ham haqiy. 10 Haqad teq in gamukamulikmo igiyta na in kazaq. I gigerKrais ago on mataw gina haiqta naginadin emad gilumsiham haqad in igibileniy. Teq ya inad nazaq tekomotuqusta iyan ya in giqez na muzinnaninad diq tibilam.

Pol in Pita ago daqmeqinta emanulaliy

11 An teq abeb Pita uliq Antiyok-ib bolim osad in ago daq meqintaaraq ulal iyan ya in inaq an nobugim turadmo ya wad. 12 Na eza-qgo Jems ago mataw asor uliq naba hi bolsamo Pita in Krais ago onmataw Juda a haiqta na gigo bitableheqnenaq didaq neqyaqta. Ari abebJems ago mataw na bo gwahtiqimin Antiyok mataw Krais anan helmohaqiyta na gihol abatan asan urotgogiwaz timeqniy yaqay. Sa Pita in Jemsago mataw na girabunad in ayognizJuda a haiqta na gihulosim giholibtihiqiyyaq. 13Samo Judamataw Yesusanan helmo haqiyta na bunmo er-aqim Pita asen muzim daq katiyta nainaq tiqem yaqaymo. Emsa in gigodaq katiyta na Barnabas anad tuhu-rammo. 14Ta teq ya mataw na gibiysain gigo daq na Yesus awagamun heltana inaq a hi rirensa ya in bunmogimeb Pita kazaq bulon, Ni Judamattahay. Teq ni uliq kab bolim osad ni onmataw Juda a haiqta kagan gigo daqmuzinad in osayta nazaq ni osyaqtahay. Teq muran ezaq haqad ni ninadbuliyim mataw Juda a haiqta ka gibeyahid in Juda gigo maror ahaqenibiyeq muzingo ni gibilenaq hay?

I Yesus anan helmohaqauqta naqmo amomo i

Page 368: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Galesiya 2:15 365 Galesiya 3:5giqeman i God amebtitnonta iyim osauqtaOn mataw Yesus anan helmo

haqayta naqmo in God ameb on matawtitnonta

15 Helmo, ya iyogniz nenaq i Juda-mo gisenlulib gwahtiqim i gibin Judamat usaqta. I on mataw en ta asorJuda a haiqta nagan gilulib a hi gwah-tiqim in gibin mataw God ago gununitiyonayta nazaq i gibin a hi usaqta.16 Teq i ginad kazaq emauq. God agomaror Moses bilamta na ago gununin mat araq emid God ameb titnontaa hi iydaq haqauq. Mat Yesus Kraisanan helmo haqaqta naqmo God inanan mat titnonta haqaqta haqauq.Haqad i Juda mataw asor i inaqmoKrais Yesus anan helmo haqid God iginanmataw titnonta tihaqdaqhaqadi Moses ago gunun na akabiyan hu-losad i Krais-mo anan helmo tihawta.Na ezaqgo on mataw God ago marorMoses bilamtana ago gununakabiyanemim teq in God ameb titnonta a hiiyayta na ago iyan.

17 Ari God i ginan mataw titnontahaqdaq haqad i in ago maror Mosesbilamta na hulosad i Krais amomoanan helmo haqad inaq soqotim os-auqta. Nazaq iyan on mataw en taasor Juda a haiqta na in God agomaror ahaqenib a hi osayta nazaq nogi tiqiyim osauqta. Teq i ginad ezaqemam? Krais i giqeman i gibinmatawGod ago maror Moses bilamta naanadin a hi emaddaqmeqinta emaytanazaqnog i tiqiy haqame? Haiq kidik!18YaKrais ananhelmo tihaqimyaGodago maror Moses bilamta na wolzi-lay nog iyan in ago zaway ya inadwamuzgota na tihiqiy bug. Ari abebnagah ya wolzilayan timta na ya wazta eraqid mataw ya ibiysa ya marorMoses bilamta na ahaqenib osad agogunun itiyonaiqta amatin nog a taiydaiq. 19 Na ezaqgo kwaziqmo yaGod ago maror na itiyonsa maror naya iyon bilaqan ya moyta nog tiqiy.Moqim muran ya maror na ahaqeniba ta hi osaiqta. Ad teq ya kayeq ta iyim

ya maror na ago gunun anadin a ta hiemad ya God anadmo diqmuzingo os-aiqta. Na in kazaq. Ya Krais aholib ti-soqotan mataw in ayib dom wolad yainaqmo ayib dom wol nog tiqiyiymo.20An muran yaqmo diq kayeqmo a hiosaiqta. Haiqgam. Krais ya iduganibkayeq iyim osaqta. Inmo ya inananad bilaqsa in ya imen ahol nog hu-losim ilumsih. Ilumsihan muran yaog kab osad God atatin anan helmohaqsa inmo ya iqeman ya kayeqmoosaiqta. 21 Nazaq iyan God agemdimunta on mataw negad gilumsi-haqta na ya eman daq samanta a hiiyaq. Ari God ago maror Moses bil-amta na in on mataw giqemid Godameb titnonta iyid teq nagaqgo Kraismom? In samanta moq nag.

3God ago maror Moses bilamta na

adan teq Yesus anan helmo haqgo adan1 Ne Galesiya-ib matawta, ne God

ago maror Moses bilamta na a tamuzinnan tonad ne ginad hi emtaadan tiqemay. Nog ne kusluw neganne ginad agadan iyaq? I YesusKrais awagamun dimunta gibilensane bilaqne gime anonabmo Yesusayib dom wolan ussa ahol waqnog tiqiyiyta. 2 Ya nagah araq agotisusumunnegnan. NeGod agomarorMoses bilamta na adan muzinimGod ago Bugaw Dimunta waqiy ohaiq ne Yesus awagamun dimuntana anan helmo tihaqim teq ne BugawDimunta na waqiy? 3 Ne agadan hiiyiy. Mebmebmo diq ne God agoBugaw Dimunta ago zawayib Godameb mataw titnonta iyiyta. Arimuran negmo gigo zaway amalibne gihol emid God ameb tidimniyhasnan haqad ne ginad emay ye?4Daq kabemmo ne giholib gwahtimtana samanta gwahtim e? Teq ya inademaiq, Daq nagan ne samanta a hiloyiniy haqaiq. 5 Nazaq iyan neezaq tonan God ne gilikmanib daqazawayin inaqta emad teq in agoBugaw Dimunta negaqta? Ne God ago

Page 369: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Galesiya 3:6 366 Galesiya 3:16maror Moses bilamta na ago gununmuzinsa in nazaq gidimun tonaqtao haiq, ne Yesus awagamun huritimanan helmo haqiyta na ago in ne gigohib daq aseseqta na giqemaq?

6 God ago marib Abraham abinkazaq usaqta.AbrahamGod aqez anan helmohaqan

God in anan mat titnontaham. Jenesis 15.6

7 Ad nazaqmo muran on mataw Godanan helmo haqayta na in Abrahamatatniz tiqiyaytamo. 8 Teq on matawen ta asor Juda a haiqta nagan ininaqmo God anan helmo haqsa Godin ginan titnonta haqaqtamo. Daq naagamukan kwaziqmo God ago maribmar tonan tuqusta. Ussa daq na a higwahtiqsamo God in gamuk dimuntakazaq Abraham bulonim bilam,Ninmo nimalib teq ya on mataw

en bunmo tigidimun tondaiqham. Jenesis 12.3

9 Nazaq iyan Abraham helmo haqanGod dimun tonta nazaqmo diq God inon mataw helmo haqayta na bunmogidimun tonaqtamo. 10 Ari teq onmataw ginad emay, God ago marorMoses bilamta naqmo teq i tigilum-sihdaq haqayta, mataw na oseq teqtimeqniy has daqay. Na ezaqgo Godago marib gamuk araq mataw ginadnazaq usaqta na ginan kazaq bilam,On mataw God ago maror Moses

mar tonta na ahaqenib osadago gunun bunmo a hi muzbugayta na, God in on matawna bunmo kusluw negid inoseq timeqniy has daqaytaham. Lo 27.26

11Teq God ago gamuk kazaq bilammo,On mataw God aqez anan helmo

haqan in ginan titnontahamta naqmo in God inaqdimunmo tuqos daqayta ham.Habakuk 2.4

God ago gamuk nazaq bilaqan i gi-nad emauq, Mat araq God ago marorMoses bilamta namuzinim ahol emanGod ameb titnonta iyta na haiq diqhaqauqta. 12 God ago maror Mosesbilamta ago adan na in i ginad helmo

haqauqta na ago a haiqta. Haiqgam.Na in i giholtuw bul ago nagahta. Godago gamuk tibilam,On mataw God ago maror Moses

bilamta na muzinad ago gu-nun akabiyan em bugid teqmaror na giqemid in God inaqdimunmo tuqos daqay ham.Lo 18.5

13 Ta teq i bunmo God ago marorMoses bilamta na a hi muz bugim ibunmo timeqniyim osta. Teq i marorna itiyonim God ameb timeqniyimosta na ago mebay Krais inmo aholugim sorim i gizayan i God ago marorkwaziqta na ahaqenib a ta hi osauqta.Krais i gigo ban waqim in meqniyhasimosta. Na ezaqgoGod ago gamukbilam,Mataw ayib giqothenan turayta na

bunmo God in kusluw neganin ameb timeqniy hasim os-ayta ham. Lo21.23

14 Nazaq iyan Krais Yesus afaqanayahta on mataw gidanin qwayimusta na waleman God Abrahamdimun tonta nazaqmo in muranon mataw en ta asor Juda a haiqtanagan tigidimun tonaqmo. Gidimuntonsa i on mataw Yesus anan helmohaqauqta na bunmo i God ago BugawDimunta waqauqta, kwaziqmo Godignan hel diqmo bilamta nazaq.

God ago maror Moses bilamta nagwahtiqim in God Abraham gamuk heldiqmo bulonta na a hi walam

15 Ya imaqbaban, ya mataw gigodaq araq anan tibilaqnan. I gilik-manib mat araq a hi moqadmo nogdiq in ago ahuran nagah waqdaqtana agamukan bunmo in wastitayimmar tonaqta. Mar tonim tumoqanabeb mat araq diq gamuk na a hiothasad teq in anadibmo gamuk taaraq samanta a hi emaqtamo. 16 Arikwaziqmo God in Abraham teq Abra-ham anaynayin araq abeb teq gwah-tiqdaqta na inaq gidimun tonnanhaqad in hel diqmo bilamta. Bilaqangamuk na God ago marib tuqusaqta.

Page 370: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Galesiya 3:17 367 Galesiya 3:28Teq gamuk nab God bilam, ‘Abra-ham anaynayniz’ nazaq in a hi bilam.In amun amulikmo anan bilaqad in‘Abraham anaynayinmo’ ham. AnAbraham anaynayin na Krais-mo.

17 Ari yaqgo gamuk nawa na alulinin kazaq. Mebmeb diqmo God inAbraham inaq an adugan wazim inhel diqmo bulonta. In gamuk nabilaqan abeb ulig 430 nazaq le ti-hiqiyan teq God ago maror Mosesbilamta na tugwahtim. Gwahtiqimmaror na in God Abraham inaq anadugan wazta na eman samanta a hiiyaq. Haiqgam. Maror na in God agogamuk amebta in hel diqmo Abrahambulonta na a hiwalam. 18Ari i God agomarorMoses bilamta namuzin bugeqago os dimunta waqamta nazaq iyidteq i ginad kazaq em nag. God heldiqmo haqad ago os dimunta Abra-ham samanmo ugnan bilamta na lesaman tiqiy haq nag. Teq haiq. Godin ago os dimunta Abraham samanmougnan haqad gamuk hel diqmo bu-lonta.

19 Ari nazaq iyan teq nagaqgo Godago maror Moses bilamta na gwah-tim? Na in kazaq. God anad i gigodaq meqinta na ulal iydaq haqad inago maror na agununin inaq abeb teqeman gwahtimta. Gwahtiqim gununna nazaqmo ussa le Abraham anay-nayin in dimun tonnan hel diqmo bil-amta na tugwahtiqdaq haqad in anadamta. God ago gunun kwaziqta na an-gelo giqezab gwahtiqan mat liqabmoturyaqta nawaqimgarahab gehitiqimteq ago walmataw nagta. 20 Teq matliqab turaqta na akabiyan kazaq. Matna mataw giger gilikmanib turad inaraq ago gamuk waqim teq in araq naugaqta. Teq God amulikmo iyim inago gamuk hel diqta na inmo Abra-ham ugta. Nazaq iyan in Abrahamgamuk ugta na in maror kwaziqta nauriyamta.

God ago maror Moses bilamta na in igimamgiwarinta nog iyim in i giqadKraisago hib lehaqta

21Nazaq iyan God agomarorMosesbilamta na in God i gidimun ton-nan hel diqmo bilamta agamukanna ago bab daqagya? Haiq kidik!God in gunun araq i muzeq kayeqmoosamta na igid teq i bilaq nag, IGod ago gunun naqmo muzinad inameb on mataw titnonta iyauq haqnag. Nazaq iyid teq gunun na inGod samanmo gidimun tonnan heldiqmo bilamta agamukan na wazidwoq nag. 22 Teq haiq. God ago gu-nun Moses bilamta na in on matawbunmo giqirquran in daq meqintamoahaqenib osayta. Nazaq iysa iyan Godmatawgidimun tonnanhel diqmobil-amta agamukan na in maror kwaz-iqta na agurmamnib a hi bolaqta.Haiqgam. Gamuk dimunta na i gi-nad helmohaqauqta agurmamnib bo-laqta. Bolim in on mataw Yesus Kraisanan helmo haqayta naqmo gigo hibanon emaqta.

23 Ari Yesus anan helmo haqgoakaman na a hi gwahtiqsamo Godago maror Moses bilamta na in igiqirquran ossa le Yesus anan helmohaqgo adanteqin na ulalab tugwah-tim. 24 Nazaq iyan God ago marorMoses bilamta na in i gimam giwar-inta nog iyim in i giwamuzim ossale Krais tugwahtim. Na ezaqgo Godanad i Krais-mo ananhelmohaqsa teqin i ginan on mataw titnonta haqdaqhaqad in anad usta. 25 Ari muran iKrais anan helmo haqamta adan natugwahtiqan i gimam giwarinta naahaqenib a ta hi osauq.

I ginad helmo haqauqta naqmo igiqeman i God atatniz iyim osauqta

26 Ne bunmo Krais Yesus aholibsoqotim inaq osad ne God atatniztiqiyim osayta. 27Na ezaqgo ne Kraisabinib yuw huzim ago dauhib gwah-tiqiyta nab ne God atatin Krais waqimgiholsihen nog giholib eman ne gisanawaqan amo amo na tuqulilem nogiy. 28 Nazaq iyan ne gilikmanib Judamat haiq teq Grik mat haiqmo. Adne gilikmanib kabibiy mat samantahaiq teq mat samanmo luw osaqta

Page 371: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Galesiya 3:29 368 Galesiya 4:14haiqmo. Ne gilikmanib mat haiq teqaw haiqmo. Muran ne bunmo KraisYesus ago hib soqotim ne bunmogihol araqibmo tiqiyiy. 29 Ad neKrais agota tiqiyimneAbrahamanay-naynizmo tiqiyim osaytamo. Nazaqiyan kwaziqmoGod inAbrahamanay-nayniz nenaq gidimun tonnan heldiqmo bilamta agamukan na in negimen usaqtamo.

4I bugawmeqinta gigo kabibiy mataw

samanta nog ossa Krais gilumsihan i Godatatniz tiqiy

1 Ari yaqgo gamuk alulin diq na yakazaq bilaqdaiq. Amun aqenta amamago nagah bunmo giwaqeq giwamuz-daqta. Nazaq iyan amam ago nagahnagan bunmo in amun aqenta na agodiqta. Amun na abin nazaqta teqin amun osad in bilaqne amam agokabibiy mat samanta nog osaq. 2Ossamataw asor amun na wamuzad ginaddimunta ugsa in gihaqenib osad leamamkamananbilamta nab in amamago nagah na tigiwaqaqta.

3 Teq i nazaqmo amun nog ossabugawmeqmeqinta og ka ago daqwa-muzayta nagan in i giqeman i in gigokabibiy mataw samanta iyim osta.4 Ossa God kam anan bilaqan ustana tugwahtiqan kam nabmo in atatineman tubol. Bolim in aw araq agemabgwahtiqan aw na eman in God agomaror Moses bilamta na ago akamnibgwahtiqim maror na ahaqenib tuqos.5God anad in atatin leheq i on matawmaror kwaziqta na ahaqenib osauqtana gizayid i God atatniz diq iyeq osamhaqad in atatin na eman og kab bolta.

6Nazaq iyan ne God atatniz tiqiyimiyan God in Atatin ago Bugaw emani ne nenaq gigemab bolim osad inGod lilewunimanan kazaq biyaqta, “Okabay,” haqaq, “Ni ya imam” haqaqta.7 Nazaq iyan ne kabibiy matawsamanta a ta hi iyay. Haiqgam. NeGod ago onmin tiqiyim osayta. Nazaqiyan God ago nagah dimdimunta in

ago onmin diqta negdaqta na in neinaqmo tinegdaqmo.

Pol in Galesiya on mataw ginan anadayahmo meqniy

8 Kwaziqmo ne God ago a hi hu-ritsa og ka ago god katiyta naganne giqirquran ne in gihaqenib osadin gigo gunun akabananan kabemmoem yaqayta. Teq nagah nagan in goddiq a haiqta. 9 Ari muran ne Goddiqta na ago tuhurit kemiy. Ta teqya kazaq ne tigibilen kemnan. Dan-meb God in ne gigo tuhuritan teqne in ago huritiyta haqaiq. Nazaqiyan nagaqgo ne hureq hasim og kaago bugaw na gigo hib muleqeq talehnan tonay? Bugaw meqinta nagangigo zaway ayah diq haiqta teq ingiholib nagah araq ne gilumsihdaqtana haiqmo. Teq ta nagaqgo in ne a tagiqirqurid ne in gihaqenib osad gigokabibiy a ta emnan ginad bilaqaq?10Muran ne Juda gigomaror muzinadne kam teq kalam teq ulig nulinadteq ne zeq akaman teq urom akamaninaqmo anadin emad kam amulik-mulikmo na ago agununin bunmone muzin bugayta. Nabag ne ginademay, I gunun muzinad God amebtitnonta iyauq haqay. 11 Ne nazaqemsa ya inad emaiq, Ya ne gilikmanibkabiy samanta em haqaiq. Haqad yane ginan inad ayahmo meqniyaq.

12 Ya imaqbaban, ya ne ginan inadmeqniysa kazaq gibilenaiq, Ya osaiqtakazaq nogmo ne osiy haqaiq. Naezaqgo kwaziqmo ya nenaq osad yane nogmo iyim osta. Ossa kam nabne ya a hi imeqin toniy. 13 Ya nenaqosta na ne anadin ta emiy. Kamnab ya nenaq osnan inad a hi emtateq ya igo moq inaq iyim ya imeamebta ne nenaq osad Yesus awaga-mun dimunta gibilen. 14 Ya moqadne gigo hib ossa ne ya iwamuzad gi-holtuw diq buliyta. Ta teq ne ya inangituw a hi hiqiysa gileh a hi yagiyta.Haiqgam. God ago angelo araq negigo hib lehid ne wazineq alowan tonnagiyta nazaqnogmodiqne ya ilowan

Page 372: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Galesiya 4:15 369 Galesiya 4:30toniy. Helmo, Krais Yesus-mo ne gigohib le gwahtiqid ne gigem dimuntaugad wazin nagiyta nazaqmo ne yailowan toniyta. 15 Kam nab ne yainan ginad bilaq naqmo hiqiyyaqta.Teq muran ne gigo ginad dimniy naedowa? Kam ya nenaq moqad ostanab ya ihol dimniyan haqad negmogimeqnagin araq othaseq ya imeq-nagnib emnan bilaqiyta. Ya ne helmoginan bilaqaiq. 16 Ari muran ya neginadwastitaynan gamuk helta kazaqgibilensa ne ya inan i gigo bab haqayye?

17 Ne huritiy. Mataw ne gihure-qnan haqad kagin negayta na in neginadin diq a hi emayta. Haiqgam. Inne gigel tonid ne ya gileh yagad teq nein ginadin emad gimen giholtuw buldaqay haqad in soysoy na negayta.18Helmo. Ya nenaq osad ya imomo negimen iholtuw bulad gilumsihdaiqtana in dimun diq a haiq. Ya nenaqa hi ossa mataw ta asor in inaqmone gidimun tonnan haqad giholtuwbul daqayta na in dimunmo diq. Teqmataw nawa ne ginad hureqayta nain negmo diq ginadin a hi emayta.19 Yaqgo onmin, ya ne gibibiyowu-nad ihol titiyaq, bilaqne aw amunemnan ahol titiyaqta nazaq nog. Nebilaqne God ago amun Krais nogmodiq tugwahtiq hasid nab teq ya iholtitiyaqta ka tihiqiydaq. 20Ya ne ginaninadnad diq tiqemaiq. Ad ya kab pe-sanmo osad ya inad emaiq, Ya ne gigohib nenaq osad teq ya gamuk awazmeqin ka hulosad kiskismo gibilennagta haqaiq.

Hagar ayow Sara inaq gigo gamukawowun

21 Ne mataw God ago maror Mosesbilamta na ahaqenib osnan ginadbilaqaqta na ya susumun negid neamenin emiy. Maror naqmo gibilensane hurit daqay ye? 22 God agomarib Abraham awagamun kazaq us-aqta. In atatniz giger osiyta nagigo araq anen kabibiy aw samanta.Sa araq na anen in aw samanmoanadibmo luw osyaqta. 23Teq kabibiy

aw samanta atatin na in mataw ogkabta gigo daq amalib gwahtimta.Ari aw samanmo luw osyaqta na inaw nignigta iyan in ago amun naGod ago gamuk hel diqta in Abra-ham ugta naqmo amalib in gwah-timta. 24Wagam ka amuganib gamukawowunta usaq. On giger na in Godago maror kwaziqta Moses wamta nateq gamuk helta God Abraham bu-lonta na gitowun emiyta. Kabibiy awsamanta anan Hagar haqayta na inGod agomaror garah Sainay-ib gwah-timta na atowun. In kabibiy awtaiyim iyan ago onmin in giqemaqtana in kabibiy on mataw samantaiyim osaytamo. 25 Hagar in garahSainay kantri Arebiya-ib turaqta naatowun. Teq in uliq Jerusalem muranusaqta na atowuntamo. Aw na agoonmin nenaq in muran kabibiy onmataw samanta iyim osayta. 26 AriJerusalem araq ulilib usaqta nab onmataw bunmo samanmo ginadibmoluw osayta. Uliq naqmo in i ginendiqta. 27NaezaqgoGod agomar kazaqbilam,Ni aw amun a hi emad nignig iyim

osaqta na ni ninad dimniyanham. Aw ni amun emgo san-titiy a hi loyinaqta na ni ni-nad dimniysa bar waz naqmohiqiy ham. Na ezaqgo awsamanmo osaqta na ago on-min kabemmo diq iyim in awaduw inaqta na ago onmintagiquriyamayta ham. Aisaya54.1

28 Ya imaqbaban, ne aw samanmoluw osyaqta na atatin Aisak nogta.God ago gamuk in hel diqmo bil-amta naqmo amalib ne in ago on-min tugwahtiqiyta. 29 Teq kwaz-iqmo Abraham ago amun og ka agodaqib gwahtimta na in amun God agoBugaw Dimunta ago zawayib gwah-timta na meqin tonyaqta. An mu-ran ne daq naqanta ahol tuwaqaymo.Mataw God ago maror Moses bilamtaahaqenib os tutayta na in ne afaqannegayta. 30 Teq God ago mar ezaq

Page 373: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Galesiya 4:31 370 Galesiya 5:13bilam? In bilam,Kabibiy aw samanta na atatin inaq

gimuzid lehiy ham. Na ezaqgokabibiy aw samanta agoamunta na in aw samanmoluw osaqta ago amun nainaq gimamgo ahuran nagaharaqibmo a hi waq daqay ham.Jenesis 21.10

31Nazaq iyan ya imaqbaban, i kabibiyaw samanta ago onmin a haiq.Haiqgam. I aw samanmo luw osaqtaago onminta.

I God ago maror Mosesbilamta na ahaqenibgiqirquran ossa Krais i

giqamun na hasan muranGod ago Bugaw Dimunta igigo tur os wamuzsa i daqdimdimunta gimaqbaban

gigo hib emam5

I God ago maror Moses bilamta naahaqenib a ta hi osad i samanmo luw osuq

1 Ari Krais anad i samanmo luw os-amta haqad in i giwaqan i Moses agogunun i giqirquran osta na ahaqeniba ta hi osauqta. Nazaq iyan ne zawaydiq iyeq turiy. Ad mataw ne a tagiqirqurnan tonsa ne in giqez othasadgiholibmo hiqiyiy.

2 Yaqmo Pol kazaq diq gibilensa negidek emeq hurit kemiy. Mataw nagihol abatan asan urotgo gibilensa negiqez hi muziniy. Haiqmo diq. Nemaror kwaziqta na anan helmo haqadgisan urotid teq Krais ne gimen kabiyamta na a ta hi gilumsihdaq. 3 Nemataw gisan urotgo ginad emayta naya ne bunmo a ta gibilen tonaiq. Nenazaq ginad emad ne God ago marorMoses bilamta na ahaqenib tilehnantonay. Nazaq ne emad ne maror naago gunun amikmikta na bunmo tu-muzin daqaymo. 4 Ad ne ginad emay,I God agomarorMoses bilamta na agogunun muzin bugeq teq i God amebtitnonta iyam haqayta na, ne bunmo

gihol adanin qwayim Krais ago hib ata hi soqotay. Ne God agem dimuntain samanmo negaqta na tuhulosiy.5 Na ezaqgo i Bugaw Dimunta agozawaymo amalib Krais anan helmotihaqim i God ameb mataw titnontatiqiy. Iyim God i gidimun tonnan bil-amta nazaq diq in tiqemdaq haqad ibaq tunim osad gihol husisiqaq. 6MatKrais Yesus inaq tisoqotta na anadibgisan urotayta na in nagah a haiq.Teq in anadib gisan a hi urotayta nain nagah a haiqmo. Mat na anadibmataw Krais anan helmo haqad teqin on mataw bunmo ginan ginad bi-laqaqta naqmo in daq hel diqta.

7 Kwaziqmo ne Krais asen muzadne dimun diqmo sib yaqayta. Ta teqnog ne gigo dan qwayan ne gamukhelta na a ta hi muzinay? 8 God negililewunta na in ne ginad buliyanne maror kwaziqta na a hi muznantonay. Haiqgam. 9 Ne gamuk araqmataw bilaqad luwayta ka anadinemiy. Yis asitmo naqmo bret araqahol bunmo eman huhuw nemaqta.10 Teq ya inad emaiq Iyahta ne ginadwamuzsa ya inad usaq nazaq ne gi-nad tuqusdaqmo haqaiq. Sa mat nogne ginad eman agadan iyaqta na inago daq na amenin naw meqin diqtatuwaqdaq haqaiq.

11 Ya imaqbaban, kwaziqmo yamataw gihol abatan asan urotgogibilenyaiqta. Teq muran ya nazaqa ta hi bilaqsa iyan Juda mataw babyagayta. Ari ya gisan urotgo bilaqtutsa teq Juda mataw muran ya ahi imeqin ton nagiy. Ad ya Yesusayib dom wolan momta agamukana hi gibilensa in ya inan gigem a himeqniy nagiy. 12 Mataw na ne gisanurotgo gibilenad in ne giritewunayta.Teq ya mataw na ginan inad kazaqemaiq. Mataw gisan urotgo giwazmeqniyayta na in gimo gihol abatanasan urotad in gihol abatan gikayogininaqmo uroteq huneg nagiymohaqaiq!

13 Ya imaqbaban, God anad nesamanmo tiluw os daqay haqad in

Page 374: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Galesiya 5:14 371 Galesiya 6:2ne gililewunta. Teq luweq ne gi-nad em daqay, I gunun haiqmo os-auq haqad ne giholmo anad tumuzindaqay. Haiqgam. Ne an anan gi-nad bilaqsa an ulumsihad osiy. 14 Naezaqgo God ago marib gamuk amulikkaqmo in God ago maror Moses bil-amta na agamukan wol net bugaqta.Gamuk na bilam,Ni ninmo nihol anan ninad bilaqaqta

nazaqmo ni niyow anan ninadbilaqan ham. Wok Pris 19.18

15 Ari ne an mugad an meqin tonadosad teq ne gihol waziy. Ne bunmoaraqibmo tihiqiy daqay.

God ago Bugaw Dimunta ago daq teqgigem kwaziqta ago daq

16 Teq yaqmo kazaq diq ne gibile-naiq. God ago Bugaw Dimunta dangiqisihunsa ne lehiy haqaiq. Ne nazaqemad teq ginad meqinta bolsa ne ahi muzin daqay. 17 Na ezaqgo i ginadmeqinta gwahtiqaqta na in God agoBugaw Dimunta anad nog a haiqta.Sa God ago Bugaw Dimunta anad inne gigem kwaziqta na anad nog ahaiqmo. In gigermo an geg ugsa nedaq asor emnan ginad bilaqaqta na ahi emayta. 18Ari Bugaw Dimunta dangiqisihuneq giqad lehid teq ne GodagomarorMoses bilamtana ahaqeniba ta hi os daqay.

19 Gigem kwaziqta ago adan naulalab usaqta. Ni an haresmo hure-qim inaq usaqta na teq ni daq anum-lan inaq emaqta na teq ni nime-bay haiqmo daq haresmo emaqta na,20 teq ni god katiyta muzinaqta nateq ni liqiy tagum emaqta na teq nimataw bab negaqta na teq ni matawnenaq an mugaqta na teq mat araqago os dimniysa ni ahol waqad nigemmeqniyaqta na teq ni nigem meqintamataw negaqta na teq ni ninmo ni-hol anadin emaqta na teq ni matawbunmo gigo gamuk geg ugaqta na teqni mataw gihuseraqta na, 21 teq nimat araq ago nagah dimdimunta ute-taqta na teq ni yuw atoranta uluwimnifaqin hulosaqta na teq ni niyogniznenaq yuw uluwad daq hares emaqta

na teq daq naqanta kabemmo i gigemkwaziqta na giqeman gwahtiqayta.Kwaziqmo ya ne gidek wazta naza-qmo ya ne gidek a ta wazim kazaq negibilenaiq. On mataw daq meqintanagan emayta na bunmo in God agomaror aduganib le a hi gwahtiq daqayhaqaiq.

22 Ari God ago Bugaw Dimuntain daq kazaq eman i giholib gwah-tiqaqta. Ni on mataw ginan ninad diqbilaqaqta na teq ni ninad dimniysaosaqta na teq ni nigem kute nemsaosaqta na teq ni hidmo nigem a himeqniyaqta na teq ni mataw gilowantonaqta na teq ni daq dimuntaemaqta na teq ni gamuk bilamtanazaqmo diq ni emaqta na, 23 teqni mataw nenaq kiskismo osaqtana teq ni ninad in nihol anononmowamuzaqta na, daq nagan bunmoBugaw Dimunta giqeman i giholibgwahtiqayta. Gunun araq diq daqnagan giwasihdaqta na haiqgam.24 Teq Krais Yesus ago on matawbunmo in gigo gigem kwaziqtana ayib dom wolan in ago zawayalulin tihiqiy. Hiqiyan mataw naginad meqinta bolsa in daq meqintaharesmo emnan ginad em yaqayta natihiqiymo.

25 God ago Bugaw Dimunta i giqe-man i kayeqmo osauqta. Nazaqiyan Bugaw Dimunta dan giqisihunadgiqad lehsa i muzineq inaq lehmolehuq. 26 Lehad i gihol abin hi iluwuq.Ad i an agem hi ulumad i ango nagahhi utetuq.

6Ni naga didaqin amagin leyaqta

naqmo anon ni tuwaqdaq1 Ya imaqbaban, mat araq daq

meqinta emid ne mataw God agoBugaw Dimunta inaq luwayta na aholwaqad ne mat na inaq midemqanmoago daq na wastitayiy. Ad negmogihol asawan woltayiymo. Luweqmat na ago daq meqinta na ne gilumwaqid ne inaqmo woq daqaymo. 2Nenazaq an ulumsihad mat araq aholib

Page 375: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Galesiya 6:3 372 Galesiya 6:18afaqan gwahtiqsa ne bunmo agerabloqeq inaq garabmo afaqan na soriy.Daq nazaq ne emad teq ne marorKrais igta na tuwol net bug daqay.3 Na ezaqgo i bunmo gigo zawayhaiqta. Nazaq iyan mat nog anademad bilaqaq, Ya asittaqmo haqaqta,mat na inmo ahol kat ugaqta. 4Ningokabiy daq ni emaqta na bunmo niulum kemad dimun meqin na ni aholwaq kem. Ahol waq kemad ni niyowago kabiy hi ulum kem. Na ningonagah a haiq. Ni ninmo ningo luw osanadin em. Ne bunmo nazaq emeqteq ne gihol abin iluw daqayta naalulin negmo giholib usdaq. 5Na eza-qgo on mataw amulik-mulikmo gigokabiy in em daqayta naqmo in tiqemdaqay.

6 Mat God ago gamuk asuleqinwaqaqta na in ago nagah dimdimuntainaq na asor husereq suleq anamrenugan.

7 Ne gihol hi kat ugiy. God inmat araq ago kamolmol a haiqta.Mat araq ago kabiyab naga didaqinleyaqta na in didaq naqmo anontayim waqaqta. 8 Mat agem kwaz-iqta anad muzinad daq emsa teq inago daq na aholib anon emsa matna ahol meqniyeq tumoqdaq. Arimat God ago Bugaw Dimunta muz-inad daq emsa teq Bugaw Dimuntamat na emid in kayeqmo kuluwa-kuluwmo tuqosdaq. 9 Teq i kabiydimunta emad gihol husisiqsa gituwhi hiqiyan. I kabiy dimunta emgogidan sosil a hi iyid teq didaq waqgoakamnib i gigo kabiy dimunta naanon kabemmo tuwaqam. 10 Nazaqiyan kam bunmo i daq dimunta emgoadanteqin inaq iyadmo i on matawbunmo gigo hib daq dimunta emuq.Ad i gimaqbaban helmo haqayta naginadin emad gidimun tonuq.

Krais ayib dom wolan momta na agoPol anadin emad anad ayahmo dimniy

11Mar aseseqta yaqmo ihol abenabne gimen mar tonta ka ne ahol waqiy.

12 Mataw nawa ne gihol abatanasan urotnan bilaqayta na in nagaqgo

nazaq emay? In gihol abin ayahtawaqgo haqad daq nazaq emayta. Adin kazaq ginad emay. Luweq i Kraisayib dom wolan momta na adandiq muzinsa Juda mataw gisan uro-tayta na in afaqan ig daqay haqayta.13 Mataw gisan urotayta na in Godago maror Moses bilamta na anonona hi muzin bugayta. Ta teq in negisan uroteq ne giqumnibmo in gibinemid ayahmo iydaq haqad in nazaqemayta. 14 Teq ya nagah araq agohib ibin dimuntawaqnan ituwhikidikiyaq! I gigo Iyahta Yesus Krais ayibdom wolan momta naqmo ago hibya ibin dimunta waqgo inad bilaqaq.Ay nab og ka ago anad meqinta yaiholib usta na moqad in ya inad hure-qgo azawayin na inaqmo tumommo.15 Gihol abatan asan urotgo adan nain nagah diq a haiqta. Teq mat asana hi urotaqta na nazaqmo in nagahdiq a haiqtamo. God i giqeman imat muturta iyim osauqta naqmo innagah heltaqmo. 16Ya inad on matawginad ya inad nog usaqta na bunmogigem kiskis iysa God in ginan anadmeqniyan haqaiq. On mataw naqmoin God ago on mataw Isrel-mo diqiyim osayta.

17 Ya Yesus asen muzad ago kabiyemsa mataw ya inoliyta na abatlanya isanib kawa usaqta. Nazaq iyanmuran teq abeb mat araq in afaqanaraq ta hi yagan.

18 Ya imaqbaban, I gigo IyahtaYesus Krais agem dimunta negsa neosiy. Hel diqtaqmo.

Page 376: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Efesus 1:1 373 Efesus 1:7

EfesusoSansandek Pol mar tonanuliq Efesus-ib lahtaGamuk ameb lehaqtaPol bit giqirquran osaytab osad

in sansandek ka mar tonta (Efesus3.1; 4.1). Mar tonim in mat ananTikikus haqay na ugan in waqim aduliq Efesus-ib tilah (Efesus 6.21-22).Teq mataw asor gamuk ka anan gi-nad emay, Pol anad on mataw uliqEfesus-ibta na gamuk ka ahol waqeqteq in Yesus ago dauh uliq sinsin us-ayta nagab em lehid in ahol tuwaqdaqaymo haqad in mar tonta haqay.

Sansandek ka ago asor gigerta nain kazaq: Efesus 1-3 teq Efesus 4-6.Asor danmebta nab Pol bilam, Godin atatin Yesus Krais amalib Juda onmataw teq onmataw en ta asor Juda ahaiqta nagan bunmo inaqmo ayahmogidimun tonta ham. In Krais emanbolim in on mataw bunmo giyonahol nog hulosan muran on matawKrais aholib soqotim inaq osayta nabunmo in bilaqne on mataw en amu-likmota tiqiyiy ham. In gilikmanib angeg ug na tihiqiyan in bunmo gigemaraqibmo tiqiyim osay ham. Teqsansandek ka ago asor gigerta nabPol kazaq bilam, Krais ago on matawginad amulikmo ussa in an alowantonad teq in gigo os kwaziqta na gilehugad in God ago daq titnonta naqmotumuzin daqay ham.

Teq Pol in Krais ago on matawned amo amo na giqisihunid in enamulikmo tiqiyiyta na ago ginad emdaqay haqad in gamuk awowun kazaqgibilan, God ago on mataw bunmo inGod ago bit anon nog iysa Krais intituq liqab diqta nog iyim bit na anonbunmo soraqta ham (Efesus 2.19-22).Sa on mataw na gihol amulikmo iysaKrais in gihol na ago afaqin ham (Efe-sus 4.1-16). Teq on mataw na bilaqneaw aduw ahaqenib os nog iysa Krais

in aw na aduw nog osaq ham (Efesus5.22-32).God Krais eman bolim igimen dante wastitayan ion mataw muturta tiqiy1 Ari yaqmo Pol. God-mo anad bi-

laqan ya Krais Yesus ago Aposel iyta.Ya sansandek ka God ago on matawtawonta uliq Efesus-ib Krais Yesus agonan huritad muzinayta na gimenmartonim eman leh negaq.

2 I Gimam God teq i gigo IyahtaYesus Krais inaq in gigem dimuntanegad in ne gigem emid kiskismousan.

Krais i gimen kabiy amta na amalibGod i ayahmo gidimun ton

3 I God abin iluwuq. In i gigoIyahta Yesus Krais ago God teq inYesus Amamtamo. In i giqeman iKrais aholib soqotim inaq ossa in i gi-witan gidimun tonim ago os dimuntaHeven-ib usaqta na tiqig bug. 4Na inkazaq. Kwaziq diqmo God og ka a hiemadmo in i Yesus inaq soqoteq os-amta na ago tibilaqan usta. In i ginananad am, In Yesus inaq soqoteq teq inya imebyaqgo onmataw tawonta iyeqos daqay ham. Osad daq araq ananinwaq daqayta in giholib haiq iysa in yainan ginad diq bilaqsa os daqay ham.God i gimen daq nazaq diq tiqemigdaq haqad in aholyon i gitowuntiqamta. 5 Gitowun emim in YesusKrais ago kabiy amalib i giwarinan iinmo ago onmin tugwahtiw, in kwaz-iqmo anad bilaqan usta nazaq. 6 Godin atatin Yesus anan anad diq bilaqsain agem dimunta ugaqta. Nazaq iyani Yesus inaq soqotim ossa God agemdimunta atatin ugaqta nazaqmo inagem dimunta samanmo naw nog iigaqtamo. Igsa i in ago agem dimuntaayahmo igaqta na anadin emad i abiniluwauqta.

7 Yesus Krais inmo ahol anedanhulosim i gizayim giwamta. Giwaqanmuran i in aholib soqotim inaq ossa inanedan na i gigo daq meqinta tisuholbugan God in anadin a ta hi emaqta.

Page 377: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Efesus 1:8-9 374 Efesus 1:21God agem dimunta ignan haqad innazaq i gimen dante dimun diqta naam. 8-9 Emad in agem dimunta nawana ayahmo diq igan giyunin bugani ginad tihastitay. Hastitayan Godanad ulilemim usta na in i giqisihu-nan i ginad tiqem has. Na ezaqgoGod i gilumsihnan anad bilamta naKrais ago hib ulal iysa i ahol waqimGod anad ulilemabta na ago tuhurit.10Teq God anad na in kazaq. In nagahbunmo giwamuzad dan ugeq ugeq lein anad usaqta nazaqmo in tugwahtiqbugdaq. Gwahtiq bugidnab teqnagahbunmo Heven-ibta teq ogibta inaqmoin Krais ahaqenib iyeq wastitayeqmotuqus bug daqay.

11-12 God nagah bun diqmo gi-wamuzad giqemsa in tekomo anadtiqamta nazaqmo diq in gwahtiqayta.Ad kwaziqmo in anad am, Juda onmataw teq danmeb Krais anan helmohaqsa ya iholyon giwaqid in yaqgoon matawmo diq iyeq tuqos daqayham. Osad ya in gidimun tonta na agoin anadin emad in tuteqmo ya ibintiqiluw daqay ham. Nazaq iyan Godin i Juda asor ginan anad amta naza-qmo in bilaqan i in anad na muzinimdanmeb Krais anan helmo tihawta.

13Ari ne onmataw Juda a haiqta na,ne inaqmo Yesus awagamun dimuntana tuhuritiymo. Ne God ago gamukhelta na huritim ginad emiy, God iinaqmo tigiwaqdaq haqad ne Kraisanan helmo tihaqiy. Haqad ne Kraisinaq soqotim ossa God in ago BugawDimunta ne tinag, in ago on matawbunmo negnan hel diqmo bilamtanazaq. Negan ne ginad emay, Helmo,i God ago on matawmo diq tiqiyimosauqta haqay. 14 I Yesus ananhelmo haqauqta na bunmo i God agoBugaw Dimunta tuwawta. Waqiminaq osad i ginad emauq, God agoBugaw i giholib usaqta ka in God agoos dimunta in teq igdaqta na atowunnog i giholib usaqta haqauq. Godago Bugaw Dimunta ka i giholib ussale God i giwaqid i in ago on matawtiqiy hasamta haqauq. Haqad God i

gidimun tonta na i anadin emad abintutimmo iluwauqta.

God Efesus on mataw ginad emidhastitaydaq haqad Pol in bulon

15 Ari mataw ne gibin kazaq bilaqsaya huritta. Ne Iyahta Yesus ananhelmo haqad ne God ago on matawtawonta na bunmo ginan ginadbilaqaqta. 16 Ya ne gibin nazaqhuritim tutimmo ya God inaq gamukemad esey ugaiqta. 17 I gigo IyahtaYesus Krais ago God in i Gimam iyimuliq Heven-ib abin teq ahol anuwanayahta inaq osaqta. Nazaq iyan yain inaq gamuk emad ya ne ginadinemad kazaq bulonaiq, God haqaiqni ninad dimunta Efesus on matawna negsa in ginad awaz meqniyanhaqaiq. Awaz meqniysa ni ningogamuk alulin ulilemim usaqta naemid in gimeb ulal iysa in ningo hurithasiy haqaiq. 18 Ad ni in ginad emidhastitayanmo haqaiq. Hastitaysa niin giwaqeq gidimun tonnan haqadgililewunta na ago in ginad emiyhaqaiq. Ginad emad in ningo osdimunta abin inaqta na ago huritiyhaqaiq. Ningo on mataw tawontabunmo in ningo os dimunta natuwaqim in mataw ginaghan inaqtanog iyim osayta haqaiq. 19 Teq yaGod kazaq bulonaiqmo, Efesus matawna in ningo zaway awaz meqinta ion mataw ni ninan helmo haqauqtagiholib kabiy emaqta na ago inloyiniymo haqaiq. Loyinad ningozaway in nagah ayah diqmo iyan in ahi ulum kem daqayta na ago in ginadem hasiymo haqaiq.

20 Zaway naqmo kwaziqmo Kraisaholib kabiy eman in hodhodab usimta eramta. Eraqan God ago za-way naqmo Krais eman in Heven-ib gwalehim God aben aqabun bantuqos woqim osaqta. 21 Osad mu-ran in bugaw aseseqta zaway amoamo wazayta nagan teq angelo giwazmeqmeqinta maror nog iyim ulilibosayta nagan bunmo giquriyamim inulilibmo diq osaqta. Osad in nagahaseseqta gibin inaqta nagan bunmo

Page 378: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Efesus 1:22 375 Efesus 2:12giquriyamad kam muturta teq gwah-tiqdaqta nab in abin nazaqmo tuqostutdaqtamo. 22 God in on matawKrais ago nan huritayta na ginadinemad in nagah bunmo giqeman Kraisahaqenib tiqiy bugsa in Krais emannagah na bunmo gifaqin tiqiy. 23 Teqon mataw Krais ago nan huritaytana in Krais anon iyim in Krais aholbunmo iyim osayta. Sa Krais-mo inog kait inaq giwaleq ton bugim osaq-tamo.

2God i giqeman i Krais inaq kayeqmo

osauqta1 Kwaziqmo ne God ago gunun itiy-

onad daq meqinta haresmo emsa negigo daq meqinta naqmo ne ginoleman ne giwitan God ameb tumo-qim us. 2 Kam nab ne og ka agogunun haresmo muzinad ne bugawmeqinta kaitab ulilib luwayta gigogifaqin na anad muzin yaqaytamo.Bugaw meqinta danmebta na ago za-way awaz meqinta in mataw nana hi huritayta na gigemab kabiyemad gibe yahsa in God aqez oth-asayta. 3 Kwaziqmo i bunmo nana hi huritad ginad meqinta gwah-tiqsa i muzmo muzinyauqta. Muz-inad i giholmo i ginad wamuzsai gigem kwaziqta naqmo ago adanmuzinyauqta. I nazaq diq iyim gine-nan gigemab hitiqan iyan God i gi-nan agem meqniyyaqta, in on matawnan othasayta bunmo ginan agemmeqniyaqta nazaq.

4-5 Helmo i gigo daq meqintanaqmo i ginol eman i bilaqne matawtumowta os nog iyyauqta. Teq God iginan anad bilaq naqmo hiqiysa ini ginan anad ayahmo meqniyyaq.Nazaq iyan in Krais eman kayeqiyta nab in i giqeman i Krais inaqkayeq tiqiymo. (Na God anadibmoagem dimunta negim in nazaq negilumsihim giwamta.) 6 Ari i Kraisinaq araqibmo kayeq tiqiyan God ini Krais Yesus inaq giwazan tiqeraw.Eraqan in i giqeman i Krais aholib

soqotim inaq ulilib Heven-ib tuqosnog iyauq. 7 God agem dimuntaayahmo igad in Krais Yesus agokabiy naqmo amalib i gilowan diqtonta. In anad abeb kam muturtanab in ayahmo i gidimun tonta nain on mataw bunmo giqisihunnanhaqad in nazaq amta. 8 Na inkazaq. God agem dimunta neganne Krais anan helmo haqan in negilumsihim giwamta. Daq nawa nanegmo gigo zawayib ne eman a higwahtimta. Haiqgam. God anadibmosamanmo ne gilumsihim giwamta.9 Teq ne giholtuw bulad kabiy daqdimdimunta emiyta na ago ameninin ne gilumsihim giwamta nazaq ahaiqmo. Nazaq iyan mat araq inmoahol abin wazid eraqdaqta adanteqinhaiq tiqiy. 10 God-mo i giqeman imataw muturta iyim osauqta. I inago kabiy daq dimdimunta emadluwamta haqad in i giqeman i KraisYesus aholib soqotim inaq tuqosauq.God anad i in ago kabiy dimdimuntana emad osamta haqad in kwaziqmo igibinib kabiy na tuwastitayan usta.

Krais in Juda mataw teq mataw en taasor Juda a haiqta nagan bunmo inaqmogiqeman in mataw en amulikmo tiqiyiy

11 Ari ne on mataw Juda a haiqtana ne ginad emiy. Ne gisesan gilulibgwahtiqim ne in gigomaror ahaqenibosayta. Ari Judamatawta na nazaqmoin gisesan gigo maror ahaqenib osadin gihol abatan asan urotayta. Ad inne gibin wazan woqsa ginan bilaqay,Mataw gisan a hi urotayta haqay. Teqdaq na in gibenabmo eman gisanibgwahtiqaqta. 12 Ad kwaziqmo neKrais abin a hi hurit yaqayta na neanadin emiymo. Kam nab ne Kraisago hib pesan diqmo os yaqayta. Osadne Isrel gigo maror aduganib a hi osyaqay. Ad God in Isrel gisesan ne-naq an adugan wazad in giwamuzeqgidimun tonnan hel diqmo gibilensane asan ban os yaqay. Nazaq iyanGod teq ne gilumsihdaqta nazaq neginad a hi emyaqay. Sa God ne giholib

Page 379: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Efesus 2:13 376 Efesus 3:6hiqiyan ne og kab dante haresmosamanta muzad luw yaqay.

13 Kwaziqmo ne God ago hib pe-sanmo diq osiyta. Ari muran Kraismoqan anedan womta na amalib Godne giqeman ne Krais Yesus inaq so-qotim osad ne God agerabmo diqtuqosayta. 14Na in kazaq. Judamatawin mataw en ta asor Juda a haiqtanagan bunmo nenaq an geg ugayta.An gegugsa daqna gigel tonan in gimigimo iyim araqibmo a hi osayta. TeqKrais inmo ahol anedan amalib gel nawolbiyayan mataw na gilikmanib babusta na tihiqiy bug. Hiqiy bugan Kraisin mataw na bunmo giwastonan inmataw en amulikmo tiqiyiy.

15 Krais i gimen ahol nog hulostanab in God ago maror Moses bil-amta na aduganib gunun amikmiktagiqusta na gimuzan maror kwaziqtana akaman tihiqiy. In nazaq emimin mataw en bunmo inmo aholibgiwastonan in mataw en muturtaamulikmo tiqiyim in bab hulosadaraqibmo tuqosay. 16 Na in kazaq.Krais inmo ahol amalib on matawen bunmo giwastonim in gigo banwam. Waqan mataw ayib dom wolanin moqim on mataw na bunmo gib-inib God inaq an anobun tuwasti-tayiy. In daq nazaq emim in matawen bunmo gilikmanib an geg usta nawol eman tihiqiy. 17 Hiqiyan in agokabibiy mataw giqeman in lehim babtihiqiyta na agamukan ne mataw pe-sanmo osiyta na gibilenad in matawsinsin osiyta na tigibileniymo. 18 Naezaqgo Krais in i on mataw bunmogimen dante wastitayan muran Godago Bugaw amulik naqmo i bunmogilumsihsa i araqibmo Gimam Iyahagerab loqauqta.

Krais ago on mataw bunmo in Godago bit nogta

19 Nazaq iyan muran ne God agomaror asan ban iyimmataw begbegtaog sawharesmo luw yaqayta nazaq nea ta hi luway. Haiqgam. Ne God agoon mataw tawonta na bunmo nenaqaraqibmo God ago maror aduganib

tugwahtiqim ne in asenlulmo diqtiqiyim osayta. 20 Ne bilaqne Godaholyon bit amta nazaq nog. Sa Godago Aposel teq in ago nantut naganin bilaqne tituq gan nog iysa God ingimalib ago bit na wazan tiqeraqaq.Sa Krais Yesus in bit na ago tituq liqabdiqta iyim in bit na anon bunmo tiso-raq. 21Sorsa bit na aditin bunmoKraisaholib soqotim ussa Iyahta Krais-moin bit na ulum tutsa in ayah iyad Godago bit tawonta nog tiqiyaq. 22 Sa neinaqmo Krais Yesus ago hib soqotanin ne giwaqim Juda on mataw na ne-naq girom tonan ne bunmo God agobit in ago Bugaw Dimunta bo osaqtana tiqiyiy.

3Pol ago kabiy in Yesus awagamun

dimunta on mataw en ta asor Juda ahaiqta nagan gibilenaqta

1 Daq alulin nazaq iysa iyan yaqmoPol ya ne on mataw Juda a haiqtana gilumsihnan haqad Krais Yesusago gamuk gibilenaiqta. Teq yakabiy naqmo emsa mataw ya iwazimiqirquran ya bit kab tuqosaiq. 2Nabagne yaqgo tuhuritiyta. God on matawen ta asor Juda a haiqta nagan in-aqmo gilumsihta agamukan na inya yagan ya gamuk na wamuzad negibilenaiqta. 3 Gamuk na kwaziqmoulilemim usta. Teq God eman yaqgohib ulal iyan ya ago tuhurit. Huritimya gamuk na asitmo nawa ne gimenmar tonan ne ahol tuwaqiy.

4 Krais boleq on mataw enbunmo gilumsihdaqta na agamukanulilemim usta. Teq ya ne gimengamuk nawa mar tonta na ne aholtuwaqeq teq ya Krais ago kabiy alulinhurit kemta nazaq ne ginad tiqemhas daqaymo. 5 Kwaziqmo Godgamuk na ulileman ussa in matawa hi gibilenyaq. Ari muran God agoBugaw Dimunta in God ago Aposeltawonta na teq in ago nantut tawontana gamuk ulilemabta na tigibilan.6 Gamuk na kazaq bilam, On matawen ta asor Juda a haiqta nagan in

Page 380: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Efesus 3:7 377 Efesus 3:20Juda mataw nenaq araqibmo Yesusawagamun dimunta tuwaqim inbunmo araqibmo Gimam God atatniztiqiyim osayta ham. Osad in bunmomataw en amulikmo iyim in bunmoKrais anon amulikmo tiqiyiymo ham.Iyan God in Krais Yesus amalib onmataw gidimun tonnan haqad heldiqmo bilamta agamukan na inmuran Krais ago on mataw bunmogigota tiqiy ham.

7 God ya itowun emim agemdimunta yagad in ago zaway yaiholib tiqam. Eman zaway na amalibya Yesus awagamun dimunta naakabiyan emaiqta. 8 God ago onmataw tawonta na bunmo gilikmanibya ibin amik diq usaqta. Ta teq Godkabiy dimunta na samanmo naw nogyag. Kabiy na ya on mataw en ta asorJuda a haiqta nagan gibilenid Krais ingilumsihta na ago in hurit daqayta.Teq Krais i gilumsihta na in nagahayah diqmo iyan i a hi ulumkemamta.9 God nagah bunmo giqeman osayta.Ad in on mataw en ta asor Judaa haiqta nagan gilumsihgo anadusta na in isihan kam sisaqmo diqulilemim usta. Teq muran ya in anadulilemim usta na ulalabmo bilaqsa onmataw en bunmo tuhurit kemayta.10 Nazaq iysa iyan on mataw Yesusago nan huritad abin sorsa God anaddimdimunta amo amo na in gigo hibulal tiqiyaq. Ulal iysaHeven-ib angelogiwaz meqinta maror gan osaytana teq bugaw aseseqta gibin inaqtanagan bunmo in tuhurit kemaymo.

11 Kwaziq diqmo God daq nazaqemnan haqad anad emad osta. Ossamuran i gigo Iyahta Krais Yesus gwah-tiqim in God anad na tuwol net bug.12 I Krais anan helmo haqad aholibsoqotim inaq osad i God agerab loq-nan a hi rabauqta. Haiqgam. Mu-ran i God anognib gwahtiqsa nagaharaq i gidanin a hi qwayaq. 13 Nazaqiyan muran ya ne gibilenaiq. Ya negilumsihad santitiy soraiqta ka luweqne ya ibiyad gidan sosil iydaq haqaiq.Haiqgam. Ne ya inan ginad dimniyan.

Ya ne gimen afaqan ka sorsa Godago hib ne gibin inaq tiqiyay. Gibininaq iyeq abeb teq ne le tugwahtiqeqdimunmo tuqos daqay.

Krais ago on mataw Efesus-ib osaytana giwaz meqniyeq tur daqay haqad Polin gimen God bulon

14 I Gimam Iyahta ne gilumsihnaqmo hiqiyta na ya anadin emad yain ayon ibakbakan ulum laquwaiqta.15 In on mataw Heven-ib teq ogkab osayta na bunmo Gimamta teqinmo bilaqan on mataw en bunmo ingimo gimaman og kabta gihaqenibosaytamo. 16 Ya in ayon ibakbakanulum laquwim turad ya ne gimenkazaq God bulonaiqta. God haqaiqni nibin teq ningo zaway ayahmousaqta nazaqmo ni Efesus on matawna ayahmo gilumsihmo haqaiq.Gilumsihad ni ningo Bugaw emid lein giduganib usad in ginad gigeminaq emid awaz meqniyan haqaiq.17 Awaz meqniysa on mataw na Kraisanan helmo haqsa Krais in gimuganibosanmo haqaiq. Sa Krais in ginananad bilaqaqta na in loyinad giwazmeqniyeq turiy haqaiq. Bilaqne ayaninin og aduganib wolehim og waznaqmo hiqiysa ay na zaway iyimturaqta nazaq nog haqaiq. 18-19Nazaqiyeq teq Krais agem dimunta negaqtana in loyin kemiy haqaiq, ningo onmataw tawonta bunmo loyinaytanazaq haqaiq. Loyinsa Krais i ginananad bilaqaqta na in nagah ayahdiqmo iyim ago sisaq pesanmolehaqta na ago in ginad emiy haqaiq.Teq nagah na ulilibmo diq gwalehimabeqar ogibmo diq wolehaqta naago in hurit kemiymo haqaiq. Huritkemeq Krais ago daq na ayah diqmoiyim i ginad bunmo uriyamta nazaqin ginad emiymo haqaiq. Efesus onmataw na in nazaq diqta iyid teqningo daq teq ninad dimdimuntanagan bunmo in giholib ate gwalequsan haqaiq.

20 Ari God ago zaway i gigemabkabiy emaqta na amalib in i gidimundiq tonaqta. Teq i ginad emad

Page 381: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Efesus 3:21 378 Efesus 4:14susumun ugauqta na in i igad in na-gah asor i anadin a hi emta inaqmoem igaqtamo. Igsa i nulingo biyabhaiq. 21Nazaq iyan kam bunmo tute-qmo on mataw Krais ago nan huri-tayta na in God abin iluwiy. Sa Godin Krais Yesus ago hib abin ayahtawaqanmo. Waqsa daq na muran useqle onmataw gidauhan abeb teq gwah-tiq daqay na gigo kamub iyeq in naza-qmo leh tutan. Hel diqtaqmo.I Krais anon nog iyim osadGod ago daq dimdimunta

naqmo i emuq4

Krais ago on matawta na bunmo inKrais anon

1 Yaqmo Pol, ya Iyahta ago kabiyemaiqta na ago ya iqirquran osaiqta.Osad ya atoranmo kazaq ne gibile-naiq. God ne gililewunan ne inagota tiqiyim osayta haqaiq. Nazaqiyan ne anonon diqmo luw osad negigo daq bunmo in God ago liley nainaq rireneqmo usan. 2 Ne giholwazid woqsa daq kiskistaqmo giyog-niz gigo hib emiy. Emsa giyow araqne gimeqin tonid ne gigem hidmo himeqniyan. Haiqgam. Ne an alowantonad an anan ginad bilaqsa osiy.3 Sa God ago Bugaw Dimunta anaddimunta negsa ne gigem amulikmoiyeq osiy. Osad ne giholtuw bulad zibalowab osgo adan muziniy. Muzinsadaq na bilaqne am nog ne giqirquridne mataw en amulikmo iyeq osiy.

4 Krais anon amulikmo usaqta. SaBugaw Dimunta in amulikmo osaq-tamo. Ad nazaqmo God ne gililewu-nanne in ago onmatawbunmonenaqwastonim ne bunmo araqibmo Godteq gidimun tondaqta na amen emimosayta. 5 Teq i gigo Iyahta amulikmoosaqtamo. Ossa i bunmo God agogamuk helmota amulikmo wazad ibunmo daq amulikmo muzinim Kraisabinib yuw huzauqtamo. 6 Teq Godamulikmoqmo osad in i bunmo Gi-mamta. In ago on mataw bunmo

inmo ahaqenib iysa in giwamuzaqta.Giwamuzsa in gigo kabiy daq bunmoinmo anad muzinaqta. Sa in ago onmatawna bunmogilikmanib in nenaqosaqtamo.

7 I bunmo God ahaqenib araqibmoiyim osauqta. Ta teq Krais in ago za-way araqibmo a hi igaqta. Haiqgam.In anad emad zaway ezaqta in igdaqtanaqmo in i amulik-mulikmo naw nogsamanmo tiqig. 8 Na ago God agomarib gamuk araq kazaq bilam,In bab emim mataw kabemmo

giqirqurim teq in giqadulilibmo tugwalah ham.Gwalehim in ago walmatawnaw amo amo tinag ham. BukSong 68.18

9 Teq gamuk nawa bilam, “In gwalah”hamta na alulin in kazaq. Danmebin pesanmo ulilib osim ogib gewomta.10 Teq mat pesanmo gewomta naqmomuleqim gwalehad in kait uriyamimulilibmo diq a ta gwalah. Nazaq iyanin og saw bunmo tuwaleq ton bugimosaqta.

11 Teq in ago on mataw naw amoamo kazaq nagta. Mataw asor inAposel akabiyan nag. Sa asor in Godago nantut akabiyan nag. Sa asorin uliq-uliqgo luwad Yesus awaga-mun dimunta onmataw gibilengo ak-abiyan nag. Sa asor in God ago sipsipgiwamuzgo akabiyan negad in matawasor God ago gamuk asuleqin bilaqgoakabiyan nag. 12 In ago on matawtawonta na giwazmeqniyeq ago kabiydimunmo tiqem daqay haqad in nawamo amo na nagta. Negan in kabiyamo amo na emsa Krais anon ayahiyaqta. 13Ari i bunmo nazaq an ulum-sihad kabiy amo amo na emad teq ibunmo ginad helta amulikmo ussa iGod atatin ago tuhurit kemam. Huritkemeq nab i gihol tizilimdaq. Zili-mad teq i Krais anon wolnet bugid inbilaqne mat ahol bunmo usaqta nogiyad in anon afaqin inaq tirirendaq.

14 I nazaq diq tiqiyeq teq i amunamikta os nog a ta hi iyam. Sa matawgimileq meqinta nagan gigo suleq

Page 382: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Efesus 4:15 379 Efesus 4:30katiyta bilaqsa i bilaqne muy kamisiblehsa tim bolad sorsa in haresmolehaqta nazaq i a hi iyam. Mataw nagimileq iyad yuw hunegsa i huriteqa hi muzinam. 15 Haiqgam. I matawginan ginad bilaqsa gamuk heltaqmogibilenam. I nazaq toneq teq i Kraisanon nog iyeq ayah tiqiy bugamta.Ayah iy bugeq i gifaqin Krais agotowubmo tugwahtiqeq inaq diq tiso-qotamta. 16 Krais i gifaqin iyim ossai in abensen ameqnagin teq in aholanaghan bunmo iyim osauqta. Sa i gi-faqin na zaway igsa i kabiy anononmoemauqta. Emad i bunmo an soqotimaraqibmo diq osad i an anan ginadbilaqsa osauqta. I nazaq emad ossaKrais anon na ayah iyad in awaz diqtimeqniyaq.

Krais ago onmataw loq gel muturtabluwiy

17 Ari i bunmo Iyahta ahaqenibiyim osad iyan ya gamuk ka atoranmokazaq diq ne gibilenaiq. On matawGod abin a hi huritayta na gigo daqne hi muziniy haqaiq. On matawna ginad agadanmo diq iysa in daqhi emnanta kabemmo emayta. 18 Inginad romriq iyan in ginad a hi emhasayta. Ad in gigem soqotim ussain ginad dimunta araq a hi usaqta.Nazaq iyan in God ago maror asanban osad in ago os dimuntab nab boa hi gwahtiqayta. 19 In daq meqintaemim gihol a hi loyinad gimebay ahi woqaqta. Sa ginad meqinta bolsain a hi wasihad adan emmo emayta.Matawnazaqta in daqmeqinta anum-lan inaqta bunmo emnan ginad diqbilaqayta.

20 Ari ne Krais ago suleq waqiytana in ne daq meqinta nazaq emgoa hi bilamta. 21 Ne Krais ago tuhu-ritiyta. Ad ne in ago suleq bunmotuwaqiyta. Suleq na ne daq heltaYesus i giqisihunta naqmo asuleqinne waqiyta. 22Waqan suleq na bilam,Ne gigo os kwaziqta na gileh ugad neta hi muziniy ham. Na ezaqgo negigem kwaziqta na eraqad kat negsane nagah haresmo utet yaqayta. Sa

daq naqmo ne gihol meqin tonyaqta.Teq ne Krais ago suleq na huritimne gigem kwaziqta na muzan tilah.23 Teq suleq na kazaq bilammo. Neginad buliyidmuturta iyanham. 24Neginad muturta iyid teq ne mat mu-turta ago daq waqeq tubusan nog gi-holib emiy ham. God-mo ne giqe-man ne on mataw muturta gwah-tiqayta. Gwahtiqim ne gigo daq Godago daqmo nog iyaq. Nazaq iyanne mutur iyim daq titnonta emad neGod ago on mataw tawon diqta iyimosayta.

25 Nazaq iyan ne gamuk katiytaago adan hulosiy. Hulosad i gi-maqbaban Krais aduganibta na ne-naq gamuk emad i nan heltaqmo anbulonad osuq. Na ezaqgo i bunmomat amulik naqmo ahol asor iyimosauqta. 26Teq ne gigemmeqniysa negiholwaznaqmohiqiyeqdaqmeqintahi emiy. Ad ne gigem meqniy-daqta na hulosid sisaqmo hi usanmo.Haiqgam. Zeq a hi woleh bugsa nihidmo leheq nimaqbab nog ni nigemmeqinta ugta na inaq an anobunwastitayiy. 27 Luweq ne Satan ayondan has ugid in ne gilikmanib gwah-tiqeq ne gigo os timeqin tondaq.

28 Teq mataw rin tonad luwayta nain ta hi rin toniy. Haiqgam. In Kraisanan helmo tihaqim in daq titnontamuzinad in gimo gibenab kabiy daqtiqem daqay. In nazaq emeq teqmataw nagah ago siqim iysa in gimogigo nagah amalib tigilumsih daqay.

29 Gamuk meqinta araq diq negiqezab hi gwahtiqan. Haiqgam.Gamuk dimunta mataw gilumsihid ingiwazmeqniyeq os daqayta naqmonebilaqiy. Bilaqsa mataw ginad siqimiyayta na huritad in ginad tizilimdaq.

30 Teq ne God ago Bugaw Dimuntaemid ahol afaqan hi iyan. Bugaw nain God ne gizayan ne in ago onmatawtiqiyiyta na atowun nog ne giholibusaqta. Tow na ne giholib ussa leYesus ta boldaqta akaman nab teqGod ne giwaqid ne in ago tiqiy hasdaqay haqad in nagta.

Page 383: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Efesus 4:31 380 Efesus 5:1731 Teq ne yuwlozin bilaqayta na

adan hulos tayiy. Ad ne gigemmeqniyaqta na teq ne an wadadharesmo an mugad an bilawunaytana ne hulos bugiymo. Ad gigemmeqniysa an meqin tonayta adan nane aban diq emad luwiy. 32 Nean alowan tonad an agem dimuntaugad osiy. Osad ne gimaqbaban daqmeqinta negsa ne walemad anadin tahi emiy. Ne Krais aholib soqotan Godne gigo daqmeqinta walemim anadina ta hi emaqta nazaqmo ne emiy.

5I saw anuwanib luwuq

1 Ne God ago onmin iyan in neginan anad diq bilaqaqta. Nazaq iyanne in asen muzeq in daq em nogmone emiy. 2 Ad Krais i ginan anadbilaqsa in i giyon ahol nog hulostanazaqmo ne an anan ginad bilaqsaosiymo. Na ezaqgo Krais ahol tamaznog God ugan God ameb in bilaqnetamaz ahuran dimunta nog iyan inhuritim anad diq bilamta.

3 Teq ne an haresmo hureqeq inaqhi usiy. Ad ne daq anumlan inaqtabunmo hi emad mataw asor gigo na-gah hi utetiymo. Daq nawa ya ginanbilayta na ne aban emsa in abin asitne gilikmanib hi gwahtiqan. I Godago on mataw tawonta iyim i nazaqwastitayeq osamta. 4 Teq ne gamukmeqinta teq gamuk agadanta teqgamuk akamolmolin inaqta meqintanagan ne hi bilaqiy. God ago onmataw gamuk naqanta a hi bilaqayta.Haiqgam. Ne gamuk meqinta na hu-losad gamukdimuntaqmoamalib Godeseymo ugiy. 5 Ne gamuk ka huriteqginad diq em hasiy. On mataw anharesmo hureqim inaq usayta na teqmataw daq anumlan inaqta emaytana teq mataw nagah haresmo ute-tayta na in God ago maror aduganibgibin haiqta. Mat nagah haresmoutetaqta na in bilaqne god katiytaabin iluwaqta nazaq nog iyaq. Matawnaqanta nagan bunmo in God ayow

Krais inaq gigo os dimunta nab le a higwahtiq daqayta.

6 Ne gihol waz naqmo hiqiyiy.Luweqmat araq kat negad ago gamuksamanta gibilensa ne muzin daqay.Ne nazaq hi emiy. Mataw gamuksamanta muzinad God ago gununothassa God in ginan agem meqniysafaq negaqta. 7 Nazaq iyan ne matawnaqanta giholib hiqiyad nenaq araqibhi luwiy. 8 Kwaziqmo ne romriqabosiyta. Ari muran ne Iyahta aholibtisoqotim ne inaq saw anuwanibtuqosay. Nazaq iyan ne on matawsaw anuwanib luwayta nazaq nog neluwiy. 9 Na ezaqgo ne saw anuwanibdaq emsa saw anuwan naqmo in negigo daq dimdimunta teq ne gigo daqtitnonta teq ne gigo daq helta naganbunmo giqeman anon kabemmotisorqenaqta. 10 Teq naga daqinne emsa Iyahta anad dimniyaqtanaqmo ne nagunad luwiy. 11 Matawromriqab osad daq samanta emsa negilumsihad ginaq hi emiy. Haiqgam.Ne gigo daq dimunta naqmo amalibne mataw gigo daq meqinta emid ulaliyan. 12 Na ezaqgo daq hares matawulilemim emayta na in meqin diqiysa i giqezabmo bilaqnan gimebaywoqaqta. 13 Ari nagah bunmo sawanuwanib gwahtiqimmo ulal iyaqta.Nazaq iyan saw anuwan naqmoin daq bunmo alulin eman ulalabgwahtiqaqta. 14 Daq naqmo agomataw bar wazad kazaq bilaqayta.

Mat ni usaqta na ni eraq haqayta.Eraqeq ni hodhodhuloseq asan ban

gwahtiq haqayta.Gwahtiqeq ni Krais ahol anuwanib

os haqayta.15 Nazaq iyan ne gihol wamuzad

luwiy. Ad ne mat anad haiqta luwnog hi iyiy. Haiqgam. Ne bilaqne matanad inaqta luw nog iyiy. 16 Murankam kab daq meqinta haresmo gwah-tiqim tilehaq. Nazaq iyan ne kamabu hi ulumad ne God ago kabiy emnaqmo hiqiyiy. 17 Ad ne agadan hiiyad Iyahta anad ezaq usaqta na agone ginad em haseq nazaqmo ne emiy.

Page 384: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Efesus 5:18 381 Efesus 6:218 Teq ne yuw atoranta ayahmo

uluwad gimaqbel hi hulosiy.Haiqgam. Yuw na mataw ginadwamuzsa in daq hi emnanta emad ingimo giholmeqin tonayta. Ari negmoteq ne God ago Bugaw Dimunta banugid in ayahmo ne giholib usad neginad wamuzan. 19 Sa ne gimaqbabannenaq humab woleq lotu abarinteq Buk Song-ib bar usaqta nag teqbar asor Bugaw Dimunta ne ginadibeman gwahtiqaqta nagan ne wazadosiy. Osad ne Iyahta ayon bar naganwazad ne gigemabmo diq in abiniluwiy. 20 Teq ne giholib daq bunmogwahtiqaqta na ago ne i gigo IyahtaYesus Krais abinib i Gimam God eseyugiy.

On mataw an tuwaqiyta gimengamuk

21 Krais ne gibiymuzsa ne in wazi-nad ahaqenib iyeq osiy.

22 Teq ne on mat tuwaqiyta na, neIyahta ahaqenib iyim osayta nazaq negidugniz gihaqenib iyeq osiymo. 23Naezaqgo mat in awe afaqinta. BilaqneKrais in on mataw inmo ago nan hu-ritayta na gigo gifaqin iyim osaqtanazaq nog. Teq Krais in ago onmatawna gilumsihim giwaqan in Krais anonnog iyim osayta. 24 Ad Krais ago onmataw in ahaqenib iyim osayta naza-qmo on in gidugniz gihaqenib iyeq inginad muzin bugiy.

25 Sa nemataw aw tuwaqiyta na, negiqonan ginan ginad bilaqan. Krais inago on mataw ginan anad bilaqsa ingilumsihnan haqad ahol nog hulostanazaqmo ne giqonan ginan ginad bi-laqan. 26 Krais in ago on mataw nagiqemid tawon diq iy daqay haqad ingimen ahol nog hulosta. In nazaqemim teq in ahol awagamun na in agoon mataw negan in tuhuritiyta. Hu-ritim in gamuk na anan helmo haqadyuw huzan Krais in gigem suholan inameb ginumlan tihiqiy. 27 Ginumlanhiqiyan in giwaqan dimundiqmo iyanKrais aholyon tigiwam. Krais agoon mataw na giholib gibatlan araqhiqiyan gisan dimun diq iysa in gihol

awaqan dimunmo diq tiqiy hasaqta.Nazaq iyan in Krais ago on matawtawon diqta iyim in giholib daq araqananin waq daqayta na a hi usaqta.

28 An nazaqmo mataw awtuwaqiyta na in gimo gihol ananginad bilaqaqta nazaqmo in giqonanginan ginad bilaq daqaymo. Matin awe alowan tonad na inmo aholalowan tonaqtamo. 29 Mat araqdiq inmo ahol bab ugad a hi meqintonaqta. Haiqgam. Mataw bunmoin gimo gihol alowan tonad ingihol anononmo wamuzayta. TeqKrais in ago on mataw giyon nazaqemaqtamo. 30 Na ezaqgo i inmo aholanaghan nog iyim ossa in nazaq igidimun tonaqta.31 Daq alulin naqmo ago mat in

anen amam gihuloseq in aweaholib tisoqotdaq ham. So-qoteq in giger gihol amulikmoiyeq tuqos daqay haqad inbilam ham. Jenesis 2.24

32 Mat awe inaq ezaq tonimgihol amulikmo iyayta na alulinulilemimmo diq ussa i a hi ulumkemamta. Teq ya gamuk na waqimKrais ago on mataw nenaq giholibemim ya in ginan bilaqaiq. 33 Ari nemataw amulik-mulikmo bunmo negihol anan ginad bilaqaqta nazaqmone giqonan ginan ginad bilaqan. Saaw aduwwazinad ahaqenib iyeq osan.

6Pol in onmin ginenmaman nenaq gi-

men gamuk bilam1 Onmin, ne ginenmaman nenaq

araqibmo Iyahta aholib soqotim inaqosayta. Nazaq iyan ne ginenmamangigo gamuk huritiy. Daq na God amebdimundiqta. 2Na ezaqgoGod agomarkazaq bilam,Ni ninenmam giqez hurit ham. Lo

5.16aAri God in ago gunun asor tibilaqimteq in gunun nawa na bilaqim abi-tanib in gamuk araq i gidimun ton-daqta na tutim in kazaq hel diqmobilam,

Page 385: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Efesus 6:3 382 Efesus 6:183 Ni ninenmam giqez huriteq teq

ningo os dimniysa ni og kabsisaqmo tuqosdaq ham. Lo5.16

4 Ari onmin gimaman ne gigoonmin gimeqin tonsa in gigem himeqniyiy. Haiqgam. Ne in giwa-muzad gigo daqwastitayad Iyahta agosuleq dimunta amalib in gibileniy.

Kabibiy mataw gigo aseseqta na ne-naq gimen gamuk

5 Ari ne kabibiy mataw samanta,ne ginamreniz og kabta na gihaqenibiyeq osad ne girabunad giqez huritkemiy. Ad ne Krais ago gamuk muz-inayta nazaq ne in giqez muzinad neginad giger hi iyan. 6 Luweq ne ginadem daqay, I gigo aseseqta kawa osayhaqad ne kat negad in gimebmo kabiyemsa in ne ginan ginad dimniy daqay.Haiqgam. Ne Krais ago kabibiymatawiyim ne God anad muzinim mataw nagigo kabiy emayta. Nazaq iyan negihol bunmo kabiy ugad ne hi katiyadanononmo emiy. 7 Ne giholtuw bu-lad gigem dimniysa kabiy emiy. Naezaqgo ne matawmo gigo kabiy a hiemay. Haiqgam. Ne Iyahta ago kabiyemayta. 8 Ad ne ginad kazaq emiy.Mataw samanmo luw osayta na ingigo kabiy dimunmo emid Iyahta inamenin naw dimunta tinegdaq. Adnazaqmo kabibiy mataw samanta nain gigo kabiy dimunmo emid Iyahtanaw dimunta naqmo in tinegdaqmo.

9 Ari ne kabibiy mataw gigo asese-qta, ne gigo kabibiy mataw samantagimen daq dimuntaqmo emiy. Ad netor negad ginolnan tonsa in rabaytana ne hulosiy. Iyahta Heven-ib osaqtana in ne gigo Iyahta teq in kabibiymataw samanta na gigo Iyahtamo.Ad in mataw gibin inaqta gigo a hilehaqta. Haiqgam. In mataw bunmogimen daq amulikmo emaqta.

Krais ago on mataw in mataw babemayta nog luwiy

10 Ari yaqgo gamuk ta asor us-aqta na in kazaq. Ne Iyahta inaqsoqoteq ago zaway waqad ne giwaz

meqniyeq osiy. 11God bab emgo abal-awun negaqta na bunmo ne waqeqgihol siheniy. Gihol sihenid teq Sa-tan ulilemeq ne gimen kilek amidonhunegsa ne zaway iyeq titur daqay.12 Na ezaqgo i matmo inaq bab a hiemauqta. Haiqgam. I bugaw meqintagigo aseseqta nag teq og ka ago bugawmarorta nagan teq nagah aseseqtagiwaz meqin diqta kam aromriq inaqka ago daq wamuzayta nag teq bugawmeqinta ulilib luwad mataw gimeqintonayta nagan nenaq i an wolauqta.13Nazaq iyan God bab emgo abalawunbunmo negaqta na ne waqeq giholibemiy. Giholib emeq teq kam araqbab meqinta boldaqta nab ne zawayiyeq tursa bab na bo ne ginolsa ne ahi woq daqay. Haiqgam. Ne giholanononmo wastitayeq teq ne bab nainaq an wolad ne giwaz meqniyeqtitur daqay.

14 Nazaq iyan ne gihol wastitayeqzaway iyeq turiy. Ne God ago gamukhelta waqeq let nog gihulib hureqidusan. Ad teq Krais ago daq titnontane emayta na in bilaqne gibanisih ain-ibta na nog ne giholib usan. 15 Sa kambunmo ne gihol wastitayeq God agogamuk dimunta mataw gigem emankute nemaqta na ne bilaqgomo iyeqosiy. Ad ne God ago gamuk bilaqgoiyim osayta na ne bilaqne gisendugannog gisenab emeq turiy. 16 Nagahna bunmo ne giholib emeq teq neginad helmo haqayta na dareq nogne wazeq turiy. Tursa mat meqintana ago kilek amidon faq oyaqta na negimen hunegsa ne dareq na amalibtuqot has daqay. 17 Ad God ne gilum-sihim tigiwamta na agamukan in bi-laqne hat ain-ibta ne gifaqin isiheq usnog iyan. Sa ne Bugaw Dimunta agobaqirwazeq turiy. Baqir na in God agogamuk naqmo.

18 Bugaw Dimunta ne ginad wa-muzsa tuteqmo ne God inaq gamukemad in ne gilumsihgo haqad ne bu-loniy. Ad tuteqmo ne gihol asawanwoltayad osiy. Teq kam bunmo ne

Page 386: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Efesus 6:19 383 Efesus 6:24God ago on mataw tawonta na gimenGod bulonad ne daq na hi hulosiy.

19 Teq ne yaqmen God bulonsa inya ilumsihanmo. Ilumsihsa teq yaiteb inmo ago nantut gwahtiqsa yaa hi rabad Yesus awagamun dimuntaalulin ulilemim usta na tibilaq sire-qdaiq. 20 Ya God abinib gamuk nabilaqad luwsa iqirquriyta. Teq ya bitkab osad ya God ago nantut na bilaqtutaiqta. Nazaq iyan ne yaqmen Godbulonsa ya rab bayid woqsa ya God-mo anad muzinad ago gamuk na tibi-laqdaiq.

Gamuk asor21 Ari ya kab ezaq iyim osaiqta

na teq ya naga emad osaiqta na agoTikikus tigibilendaq. Tikikus in i gi-maqbab araq dimun diqta. Teq inIyahta kabiy ugta na emad atuw a hihiqiyaqta. 22 Ya in eman nawa lehimi ezaq diq osauqta na ago teq in negibilensa ne gigem zaway tiqiydaq.

23Ari i GimamGod teq Iyahta YesusKrais inaq in ne on mataw Krais abinwazinayta na bunmo gilumsihsa negigem kute nemsa osiy. Osad ne ginadhelmota na waz naqmo hiqiyad ne ananan ginad bilaqsa osiy.

24 Ari on mataw tutimmo i gigoIyahta Yesus Krais anan ginadbilaqaqta na bunmo God in agemdimunta negsa in osiy. Nawaqmo.

Page 387: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Filipay 1:1 384 Filipay 1:9

FilipayoSansandek Pol mar tonanuliq Filipay-ib lahtaGamuk ameb lehaqtaPol ame amebta kamis urotim saw

Masedoniya-ib gwahtimta nab inle uliq Filipay-ib Yesus awagamundimunta na bilam (Aposel 16.8-15nab teq ni ahol waq). Abeb in lehimuliq araqab ossa mataw in wazimirquriy. Irquran ossa Krais ago onmataw uliq Filipay-ibta na huritim inPol amen mani asor urotim mat ananEpafroditus ugan in waqim ad Pol agohib tilah, Pol aholyon didaq nagahzaydaq haqad. An Pol mani na waqimanad ayahmo dimniysa in Filipay onmataw na esey negnan haqad gimensansandek ka mar tonta (Filipay 1.5;4.10-19).

Teq gamuk ka alulin ta asor kazaqusaqmo. 1) Pol ezaq iyim osaqta naago in gibilan (Filipay 1.12-26; 4.10-19). 2) Teq in Filipay on mataw na gi-nad helta zaway ug, luweq Pol irquranosaqta na ago in ginad meqniysain Krais abinib afaqan sornan gituwhiqiy daqay haqad (Filipay 1.27-30;4.4). 3) Teq in Filipay ginad enqe-nunid in gihol wazid woqsa ginadamulikmo iyeq os daqay haqad inbilam (Filipay 2.1-11; 4.2-5). 4) Teqin Timoti ayow Epafroditus inaq gibiniluwmo, abeb mataw giger na le uliqFilipay-ib gwahtiqid Filipay matawna in giwazineq gilowan ton daqayhaqad (Filipay 2.19-30). 5) Teq in Fili-pay onmataw na gidek waz, inmatawgihol abatan asan urotgo bilaqayta nateq mataw gihol bilaqgo adan muz-inayta na gigo in girabuneq giholibhiqiy daqay haqad (Filipay 3.1–4.1).Filipay on mataw Pol inaq

yow emim ayahmoulumsihan Pol in ginan

anad dimniy

1 Yaqmo Pol ya iyow Timoti inaqi giger Krais Yesus ago kabibiymatawta iyim i sansandek ka martonim eman uliq Filipay-ib God agoon mataw tawonta Krais Yesus inaqsoqotim osayta na teq in gigo matawdanmebta na teq in gigo kabibiymatawta nagan bunmo gigo hiblehaq.

2 I Gimam God teq i gigo IyahtaYesus Krais inaq in gigem dimuntanegad in ne gigem emid kiskismousan.

Pol God esey ug3 Kam bunmo ya ne ginadin emad

yaqgo God esey ugaiqta. 4 Esey ugadsirisirimo ya ne bunmo ginan inaddimniysa ne gimen God bulonaiqta.5 Na ezaqgo mebmebmo ne Yesusawagamun huritiyta nabmo ne yainaq wastonim i araqibmo wagamdimunta na akabiyan emyauqta.Emad luwim bo muran i kabiy nagarabmo tisor tutauq. 6 God-mokabiy dimuntana alulinne gilikmanibamta. Emim inmo kabiy na wamuzadoseq le Krais Yesus ta boldaqtaakamnib nab teq in emid tihiqiybugdaq.

7 God agem dimunta igad ago kabiyi gibenab eman ya nenaq i araqibmokabiy na emauqta. Sa ya iqirquranuliq kab ossa ne yaqgo afaqan nasorad ne bilaqne giqirquran os nogiyaymo. Ad mataw Yesus awagamungeg ugsa ya amenin emad gibilen sire-qsa ne ya ibunib turayta. Turad ne yailumsihsa i araqibmowagam dimuntana zaway ugsa in awaz timeqniyaq.Ya ne giloyinsa ne ya inan ginad diqbilaqaqta. Nazaq iyan ya kazaq inaddimun diqta ne bunmo negaiqta ka indaq dimunta. 8God ameb yahelmobi-laqaiq. Krais Yesus ne ginan anad bi-laqaqta nazaqmo ya ne bunmo ginaninad bilaqsa ne ginadin diq emaiqta.

9 Ya ne gimen God bulonad kazaqbilaqaiq, God haqaiq, ni mataw nagilumsihad ginad emid hastitaysa inan anan ginad bilaqgo ginad em hasiyhaqaiq. Ginad em hassa daq na

Page 388: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Filipay 1:10 385 Filipay 1:25in gilikmanib ayahmo iyan haqaiq.10Ad in daq bunmo gilum kemad em-nanta naqmo amomo in emad osiyhaqaiq. In nazaq emad oseq le Kraista boldaqta akaman nab in gigemabginumlan haiq diq iysa in giholib daqaraq ananin waq daqayta hi usanhaqaiq. 11 Ad kam nab Yesus Kraisabin titnonta naqmo amomo in gi-holib ayahmo usan haqaiq. In onmataw nazaq diqta iyid teq ni nibinayahta in gigo hib waqsa on matawbunmo ninmo nibin tiqiluw daqayhaqaiq.

Pol irquran osta na ago Yesus awaga-mun le ayahmo iy

12 Ya imaqbaban, ne hurit kemiy.Daq kawa ya iholib gwahtimta kain Yesus awagamun a hi wasihaq.Haiqgam. In leh tutaq. 13 Nazaqiyan uliq kab Sisa ago bab matawtana teq in ago gavman mataw bunmoteq on mataw ta asor na bunmo inyaqgo tuhuritiy. Huritim in ya inanginad kazaq tiqemay, Pol Krais asenmuzinad ago kabiy emaqta na ago inirquran osaq haqay. 14Teq uliq kab yaimaqbaban Iyahta ago on matawta nakabemmo in ya iqirquran ossa ibiyadin zaway diq tiqiyay. Zaway iyad ina hi rabad God ago gamuk atoranmobilaqayta.

15Helmo, mataw na gigo asor ginadmeqinta yagad in ya ibin wazid woqsain gibin ayah iydaq haqad in Kraisawagamun bilaqayta. Sa ta asor ginaddimunta yagad in Krais awagamunbilaqayta. 16Mataw ginad dimunta nain yaqgo tuhurit kemay. Ad in ginademay, God-mo bilaqan Pol gavmanmatawta na Yesus awagamun gibilensireqgo haqad in bit giqirquran os-ayta nab osaq haqay. Haqad in yainan ginad bilaqsa in Krais awaga-mun bilaqayta. 17 Ari mataw giharyagayta na in on mataw gihureqid inya ihuloseq in gigo hib lehnan haqadin Krais awagamun bilaqayta. In gi-nad dimunta ussa nazaq a hi emayta.Haiqgam. Ya iqirquran kab ossa in

ya iholib afaqan ta araq emid ya inadayahmo meqniydaq haqad in nazaqemayta. 18Teq ya inad a hi meqniyaq.Mataw asor na ginad meqinta ussa inYesus awagamun bilaqayta. Sa asorna daq helta emayta. Teq in bunmoKrais awagamun bilaqsa on matawkabemmo huritayta. Nazaq iyan yainad dimniysa osaiq.

Pol in Filipay gilumsihnan haqad inhidmo moqgo anad a hi amta

Teq ya inad dimniyaqta na a hihulosdaiq. 19 Haiqgam. Ya inadkazaq diq emaiq. Ne yaqmen Godbulonsa in Yesus Krais ago BugawDimunta yagsa ya zaway iyeq osada hi woqdaiq haqaiq. In ya ilum-sihsa afaqan kawa ya iholib usaqta kale tihiqiyid ya dimunmo God amebtuqosdaiq haqaiq. 20Ya inad emaiq, Inya ilumsihsa ya imebay asit a hi woq-daq haqaiq. Ya zaway diq iyeq ossaKrais abin ayahta yaqgohib tuwaqdaqhaqaiq. Nazaq iyid teq ya kayeqmoosdaiq o haiq, mataw ya inol emidmoqsa, daq bunmo ya iholib gwahtiq-daqta na amalib ya Krais abin emidayah tiqiydaq haqaiq. Haqad ya Godamen emad ihol tuhusisiqaq. 21 Naezaqgo ya og kab kayeqmo osad naya Krais inaq tisoqotim dimunmo os-aiqta. Ari ya moqeq na ya tidimniyhasdaiq.

22 Teq ya isan ka kayeqmo osad yaGod ago kabiy emad on mataw kabe-mmo gilumsihaiqta. Ya naga dante-qin diq muzindaiq? Dante giger nadimun. 23 Nazaq iyan ya inad gigertiqemaiq. Ya isan ka huloseq leheqKrais inaq osnan inad ayahmo usaqta.Ya Krais inaq osdaiqta na in og ka agoos uriyameq dimun diqmo iydaqta.24 Teq ya ne ginadin emaiqmo. Naezaqgo ya kayeqmo osad ne tigilumsi-hdaiqta haqad. Ari ya gihuloseq leheqya ne a ta hi gilumsihdaiq. 25 Nazaqiyan ya inad emaiq, Ya ne gihuloseqa hi lehdaiq haqaiq. Haiqgam. Ya nebunmo nenaq og kab tuqos tutdaiqhaqaiq. Osad ya ne gilumsihsa ne

Page 389: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Filipay 1:26 386 Filipay 2:11ginad helmo haqayta na ayah iysa neginad dimniysa tuqos daqay. 26Nazaqiyid teq ya le ne gigo hib a ta gwah-tiqid ne ya inan ginad dimniysa KraisYesus abin tiqiluw daqay.

Filipay on mataw Krais anan helmohaqad in abinib santitiy sor daqayta

27-28 Ari ya ne gigo hib leheq ne-naq osdaiq o haiq ya kab ne gigo hibpesanmo ossa tuteqmo ne daq kazaqemad osiy. Ne gigo luw os bunmoKrais awagamun na inaq rireneqmolehan. Sa ne gigem amulikmo iyeqgiwaz meqniyeq turiy. Ad ne gi-nad amulikmo iyeq ne an ulumsihadmatawYesus awagamunwazbuliynantonsa newagamna anononmogibilenkemiy. Teq ne gigo bab na gihar negsane hi girabuniy. Ne nazaq emsa teq yale ne gibiydaiq o haiq ya ne gigo hibpesanmo osad ya ne gibin dimuntanazaq tuhuritdaiq.

Ari ne nazaq giwaz meqniyadtursa ne gigo bab ne gibiyad ingihol loyinim ginad emay, I teqtimeqniyam daqagya haqay. Sanegmo ginad emay, God-mo igiqeman i kazaq giwaz meqniyimturauqta haqay. Nazaq iyan i teqleheq in inaq dimunmo tuqosamhaqay. 29 God ne ginad emanhastitayan ne Krais anan helmotihaqayta. Teq ne Krais anan helmohaqgomo haqad in ne a hi giwamta.Haiqgam. Ne Krais anan helmohaqad in abinib santitiy sor daqaymohaqad in ne giwamta. 30 KwaziqmoKrais ababun bab yagsa ne ya ibiyyaqayta. Teq muran ya bab na emtutsa ne huritad bab amulik nabmone tituraymo.

2I gihol wazid woqsa i gimaqbaban

ginan ginad meqniyan1 Ari ne Krais aholib soqotim inaq

osad ne gigem zaway iyim osayta.Ossa Krais ne ginan anad bilaqsa negigem kiskismo usaqta. Teq God agoBugaw Dimunta ne bunmo giduganibussa ne gigem dimunta mataw negad

ginan ginad meqniyaqta. 2 Ne nazaqemsa ya ne ginan inad tidimniyaq.Ari ne gigo daq dimdimunta naulumsiheq ne ginad amulikmo ussaaraqibmo an anan ginad bilaqsaosiy. Osad ne gigem amulikmo ussane ginad amulikmo usanmo. Nenazaq emsa teq ya ne ginan inadtidimniy naqmo diq hiqiydaq. 3 Nenegmo gihol anadin emad gibinayahta waqgo hi emiy. Haiqgam. Negihol wazid woqsa an abin iluwadan ahaqenib iyeq osiy. 4 Ne negmogihol ulumsihgomo daq hi emiy.Haiqgam. Ne giyogniz ginadin emadin gilumsihiymo.

Krais inmo ahol wazan woqan Godabin wazan eram

5Krais Yesus anad usta nazaqmo neginad usan.6 In God diq iyim osta.Teq in ago ban ulilibta na anad a hi

waz.7 Haiqgam. In ago ban ulilibta na

hulosim in abin wazan woqanin kabibiy mat samanta abinwaqim ahol ug.

Ugad in mat diq asan waqim bo tug-wahtim.

8Gwahtiqim inmat diq iyim osad aholwazan woqsa in God-mo aqezmuzinim lemo in tumom.

Teq in dante dimuntab a hi mom. Inayibmo dom wolan momta.

9 In nazaqmo ahol abin wazanwoqan teq God in abin wazanulilibmo diq iy.

Ad God in anan araq mataw bunmoginan uriyamta na tuqug.

10 Ugan teq mataw bunmo Heven-ibosayta na teq og kab osaytana teq og aduganib usayta na-gan bun diqmo in Yesus ananbiyad teq in ayon gibakbakantuqulum laquw daqay.

11 Ad in bunmo bilaq daqay, YesusKrais in Iyahta haq daqay.

Haqsa Amam God abin ulilibmo diqgwale tuqusdaq.

I ulig oyaq nazaq nog mataw gilik-manib osuq

Page 390: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Filipay 2:12-13 387 Filipay 2:29-3012-13 Ari ya iyogniz, negmo teq

kazaq emiy. Ne yaqgo nan hurityaqayta nazaqmo ne muran em tutadosiy. Teq ya nenaq ossa ne nan huritiyhaqad ya a hi bilaqaiq. Haiqgam.Muran kam kab ya ne gihulosim uliqkab pesanmo ossa ne ya iqez ka hu-rit naqmo hiqiyiy haqaiq. Ne ginademiy. God-mo ne gimuganib kabiyemad in ne ginad wazan eraqsa inanad usaqta nazaqmo ne kabiy daqemayta. Nazaq iyan God ne giwaq-nan haqad gimen dante amta na nemuzinad gihol anononmo wamuzadne rabad gihol harara nemsa dante namuzinad luwiy.

14 Kabiy daq bunmo ne emad naago ananin kabemmone bilaqad an himugiy. 15-16 Ne nazaq emad oseq teqne gigemab ginumlan hiqiysa afaqanaraq a hi em daqay. Haiqgam. Onmataw meqmeqinta muran kam kabosayta ka gilikmanib ne God ago on-min dimun diqta iyeq tuqos daqay.Osad on mataw na daq hihiq emsa neos dimunta kayeqmo os tut daqaytana agamukan tigibilen daqay. Negamuk dimunta na gibilenad ne bi-laqne ulig kaitab oyayta nazaq nogne on mataw God gileh ugayta nagilikmanib oyad tuqos daqay. Nenazaq diq emid teq Krais ta boldaqtaakaman nab ya ihol abin iluwad bi-laqdaiq, Ya kabiy samanmo a hi emhaqdaiq. Ad yaqgo zaway hunegan lesaman a hi iy haqdaiq.

17 Ne Yesus anan helmo diq haqadGod ago kabiy emad ne gihol bunmotamaz nog God ugayta. Sa abebmataw ya inol emid inedanwain ayunnog ne gigo naw na amalib wazbalidwoqsa i agaribmo gihol tamaz nogGod tuqugam. Ya ihol nazaq diq loy-inaiqta teq ya inad a hi meqniyaq.Haiqgam. Ne ya inan ginad dimniysaya inad tidimniyaqmo. 18Ad nazaqmoya ne ginan inad dimniysa ne ginaddimniyanmo.

Pol Timoti emid uliq Filipay-iblehnan bilam

19 Ari Iyahta Yesus anad bilaqidteq ya Timoti emid nawa ne gigohib hidmo tilehdaq. Leheq in muleqta boleq ne ezaq osayta na awaga-mun ibilenid ya igem zaway tiqiy-daq haqad. 20 Yaqgo mat araq Tim-oti nogta haiqgam. In anad ya inadnog iyim in ne ginadin diq emaqta.21 Mataw asor bunmo in gimo gi-hol anadin emad in Yesus Krais agokabiy anadin diq a hi emayta. 22 Teqnegmo Timoti ago tuhuritiyta. Inmatatuw inaqta. Amun amam ulumsi-haqta nazaq in ya ilumsihsa i garabmoYesus awagamun dimunta akabiyanemauqta. 23 Nazaq iyan ya bit kabossa yaqgo hazizir le ezaq iyid yaahol waqad teq ya Timoti emid hidmonawa ne gigo hib tilehdaq. 24 Teq yainad emaiq, Asit naqmo Iyahta yaq-men dan emid ya ne gigo hib tile-hdaiqmo haqaiq.

Pol Epafroditus emid uliq Filipay-iblehnan bilam

25 Teq ya inad emaiq, Ya Epafrodi-tus ne gigo hib emid in muleqeq talehdaq haqaiq. Na in ya imaqbab nogiyim ya inaq i araqibmo kabiy emadYesus ago bab nenaq an wolauqta.Kwaziqmo ne mat na yaqgo hib emanbolim in ya ilumsihad osim bo murantiqiy. 26 Iyim in muran ne gibiynananad diq meqniyaqta. Ad in mo-qad usta na ago ne huritim ginad-nad emiyta na ago in agem afaqaniyaqmo. 27 Helmo in moq waqim tu-moqnan tonta. Teq God in anan anadmeqniy. Anad meqniysa in Epafrodi-tus amomo anan anad a hi meqniysain ya inan anad meqniymo. In anadkazaq am. Pol irquran osaqta na agoafaqan sorsa in ayow na moqid agoafaqan na ayah diqmo isihdaq haqadin Epafroditus ulumsihan a hi mom.28 Nazaq iyan ya in emid ne gigo hiblehnan inad ayahmo bilaqaq. In negigo hib lehid ne ahol waqad teq neginad tidimniydaq. Sa ya ne ginadinemad inadnad kabemmo emaiqta naasit tihiqiydaq. 29-30 Nazaq iyan inle ne gigo hib gwahtiqid ne ginad

Page 391: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Filipay 3:1 388 Filipay 3:12dimniysa Iyahta abinib in waqiy. InKrais ago kabiy aduganib moqnantonta. Ne ya ilumsiheq yaqgo kabiyka asor a hi em daqayta iyan in amewolnetnan haqad inmo ahol nog hu-losnan ton. Nazaq iyan ne matawnaqanta gibin tiqiluw daqay.

3Mat Krais anan helmo haqaqta

naqmo in mat titnonta1 Ya imaqbaban, yaqgo gamuk ta

asor usaqta na in kazaq. Ne Iyahtaanan ginad dimniyan. Gamuk naya ne gimen tumar tonta. Teq negamuk na anadin emad dimunmotuqos daqay haqad ya a tamar tonnanituw a hi hiqiyaq.

2 Mataw gihol abatan asan urotgobilaqayta na gigo ne gihol waznaqmo hiqiyiy. Na in bilaqne gaunkaruw asan mugtitay nog iyim inmataw gisan meqin tonayta. Inbilaqay, I mataw gisan urotsa inGod ago dauhibta iyay haqayta.3 Haiqgam. Igmo God ago dauhibtaiyim tuqosauqta. Igmo God agoBugaw Dimunta amalib God ayon lotuemauqta. Ad Krais Yesus amomoi gilumsihan i in abin iluwauqta.Teq i ginad emauq, Gisan akabiyankabemmo emayta na asit a higilumsihdaq haqauqta. 4 Ari gisangodaq nagan mataw gilumsihdaqtaiyid ya kwaziqmo tidimniy nagta.Mataw asor gisango daq kabemmoemim in ginad emay, Daq kaqmo itigilumsihdaq haqayta. Teq gisangodaq na gigo hib ya mataw nagiquriyamim ya ihol abin tidimniyimusta. 5 Ya inen iqeman yaqgo kam 8nazaq tiqiyan mataw ya isan urotiyta.Teq ya Bensamin anaynayin araqiyim ya Isrel mat diqta araq. Nazaqiyan ya Hibru gigo ned watwatmota.Teq ya Farisi araq iyim ya God agomaror Moses bilamta na anononmomuzinyaiqta. 6 Ya God ago kabiyemnan zaway diq iyim ya Yesusago on mataw gimuzad gimeqintonyaiqta. Teq ya God ago maror

Moses bilamta na ago gunun muzinbugsa mataw ya ilum kemim yaqgoafaqan araq ahol a hi waqad in yainan mat titnonta haq yaqayta.

7 Kwaziqmo ya inad emyaiq, YaJuda gigo maror muzin bugta na agoGod tiqiwaqdaq haqyaiq. Ta teqmuran ya Krais ago tuhurit kemimya gisango daq bunmo emta na inbilaqne nagah samanta nog tiqiy.8Helmo ya bilaqaiq. Ya ibin dimuntausta na ya inadib in nagah diq ahaiqta. Ari yaqgo Iyahta Krais Yesusago ya tuhuritta naqmo in nagahheltaqmo. Ya Krais amomo ago hibsoqotnan haqad nagah bunmo yainad wazta na ya tuhulos bug. AdKrais amomo ilumsihdaq haqad yagunun akabiyan kabemmo emta na yainadib in bilaqne naga hekbel didaqasan nog tiqiy. 9 Ya Krais amomo agohib soqotnan inad bilaqaq. Ad ya Godago maror Moses bilamta na muzinadmatawmo gigo hib ihol abin titnontawaqnan inad a hi bilaqaq. Haiqgam.Ya Krais anan helmo haqeq God-moago hib ibin titnonta waqnan inadusaq. Gibin titnonta na mataw Kraisanan helmo haqsa God-mo in gibin nanegaqta. 10Ya Krais ago hurit kemnaninad ayahmo usaqta. Teq God ago za-way Krais wazan eramta na ya iholibloyinnanmo. Ad Krais santitiy sortanazaqmo ya in ago santitiy na asorsornanmo. Ya nazaq emeq teq Kraissantitiy sorim le in momta nazaqmoya in asen muzeq in amta nazaq yaemnanmo. 11Ya ihol nazaq bibiyowu-nad oseq teq Krais hodhodab eramtanazaqmo ya hodhodab useq tiqeraq-daiqmo haqaiq.

Pol zaway diq iyeq sibeq le God towamta nab in gwahtiqnan bilam

12 Ya Krais ago daq naway na gi-waq bugan tiqiyunin nazaq ya a hibilaqdaiq. Teq ya mat dimun diqtiqiy hasta nazaq a haiqmo. KraisYesus ya iwaqan ya in ago tiqiyta.Nazaq iyan muran ya in ago daq na-gan wazeq ihol ugid yaqgo tiqiy bug-daq haqad ya iholtuw bulad tiluwaiq.

Page 392: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Filipay 3:13 389 Filipay 4:813Ya imaqbaban, ya inad kazaq emaiq.Ya Krais ago daq nagan a hi wazbugaiqta haqaiq. Teq daq amulikmoya emaiqta na in kazaq. Kabiy daqbunmo ya ibun ban tilahta nagananan ya idek zizalsa nagah dimuntaya inobun ban usaqta naqmo ya waz-nan iholtuw diq bulaiqta. 14 Ya za-way diq iyeq sibeq le God yaqmentow eman usaqta nab gwahtiqeq nawdimunta na tuwaqdaiq haqad ya iwazmeqniyim iholtuw bulad luwaiqta.Naw na God ya ililewunan ya danteKrais Yesus yaqmen amta namuzineqgwale Heven-ib tiqiyeq teq ya tuwaq-daiqta.

15Ari i onmataw ginad tizilimta na,i bunmo ginad nawa ya tibilayta naza-qmo usan. Ad ne ginad ta araq usidteq God giqisihunid ne ginad tiqemhas daqay. 16 Teq nagah bunmo agoi ginad tiqem hasauqta naqmo i waznaqmo hiqiyad adan emuq.

17 Ya imaqbaban, ne ya isen muzeqya daq em nogmo ne emiy. Ne ezaqluw os daqayta na ago i tigibilen bug.Nazaq iyan mataw i gisen muzad daqemsa ne gibiy kemiy. 18 Na ezaqgomataw kabemmo Krais ago kruse gi-har ugad osayta. Ya ime kabemmone gidek wazad mataw na ginan ti-gibilenta. Ad muran ya a ta gibilentonad ya imeqil woqaq. 19 Matawna oseq teq tihiqiy daqayta. In gi-hol ginadmo bilaqne in gigo god nogiyan in daq amo amo amebay inaqtaemad luwayta. Teq in gimebay a hiwoqaqta. Haiqgam. In gihol abiniluwad ginad dimniysa osayta. Matawnaqanta in og ka ago nagahmo gi-nadin emayta.

20 Ari igmo i on mataw Heven-ibta. Mat i gilumsiheq ta giwaqdaqtana amatin in saw nabmo oseq teqa ta gewoqdaqta. Na i gigo IyahtaYesus Krais-mo. I in baq tunad giholhusisiqsa osauqta. 21 In ago zawayayahta amalib nagah bunmo giqemidahaqenib tiqiy bugdaqta. Ad in agozaway naqmo amalib i gihol meqinta

ka emid inmo ahol anuwanta nog iyeqdimun diq tiqiydaqta.

4I gigem amulikmo iyeq ginad

dimniysa osad ginad dimunta waquq1 Nazaq iyan ya imaqbaban

dimunta, ya tibilayta nazaqmone Iyahta ago hib soqoteq giwazmeqniyeq turiy. Ya ne ginan inadbilaqsa ya ne gibiynan igem gaqaqta.Ne bilaqne yaqgo kabiy anawundimun diqta nog iysa ya ne ginan inadtidimniyaqta.

2 Teq ya on giger Yuodiya ayowSintike inaq ginan inad meqniysaya kazaq atoranmo gibilenaiq. Negiger Iyahta ago on iyim iyan negigem amulikmo iyeq osiy haqaiq.3 Ad mat ni yaqgo mangteqsor diqtana ya ni kazaq nibilenaiq, Ni ongiger na gilumsih haqaiq. In gigerya iteqsormo diq iyan i garibmoYesus awagamun dimunta na ak-abiyan emyauqta. Sa Klemen teqya iyogniz ta asor ya nenaq kabiyemyauqta na in on giger na nenaqkabiy emyaqaytamo. In bunmoginanGod ago buk mataw kayeqmo tute-qmo os daqayta ginan usaqta nabmartonan usaq.

4 Ari ne bunmo Iyahta ago hib ti-soqotim osad iyan tuteqmo ne ginaddimniysa osiy. Ya gamuk na a ta bilaqtonnan. Ne ginadmo dimniyan.

5 Teq ne tok nemeq kiskismo ossaon mataw bunmo ne gigo daq na aholwaq kemiy. Iyahta ne gigerabmo diqosaqta. 6 Sa ne nagah araq ananginad hi meqniyan. Haiqgam. Negigo kabiy daq bunmo ago ne Godbulonad susumun ugiy. Ad ne Godinaq gamuk emad susumun ugad teqne esey ugiy. 7 Ne Krais Yesus aholibsoqotim inaq ossa God-mo ne gigemginad wamuzsa ne gigem kiskismotuqusdaq. Sa afaqan ne giholib gwah-tiqsa ne ezaq tonim gigem kute ne-maqta na ago ne a hi hurit daqay.

8 Ya imaqbaban, yaqgo gamuk taasor usaqta na in kazaq. Ne ginad

Page 393: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Filipay 4:9 390 Filipay 4:23kazaq emad osiy. Naga daqin inhelta teq in abin dimunta teq in tit-nonta teq in anumlan haiqta teq inawaq dimunta teq in ulalab emnanta,daq naqanta bunmo ne anadin emadluwiy. Daq dimdimun diqta teq daqbunmo i abin wazid eraqnag diqtanagan bunmo ne anadin emad adanemiy. 9 Daq emnanta na bunmo yaanan gibilenan ne huritim tuwaqiyta.Teq ya daq na bunmo emsa ne yaqgohib ahol tuwaq kemiymo. Nazaq iyanne daq dimdimunta nagan emsa God igigem eman kiskismo usaqta na in nenenaq tuqosdaq.

Filipay on mataw Pol amen naweman bolan in anad ayahmo dimniy

10 Kam sisaq nog ne ya inan ginadmeqniyaqta na ya asit a hi loyinta.Helmone ya inadin emyaqayta teq negigo dan hiqiyyaq. Ari muran Iyahtane gimen dan eman ne ya tiqilumsi-hay. Nazaq iyan ya inad diq dimniyaq.11 Teq ya nagah ago siqim iyim ostana ago ya a hi bilaqaiq. Haiqgam. Yanagah osgo inaq o haiq na ya inad a himeqniysa ya igem dimunmo usaqta.12Kam asor ya mat ina haiqta nog os-aiqta. Ad kam asor yaqgo nagah kabe-mmo inaq iyim osaiqta. Kam asor yadidaq kabemmo neqaiqta. Ad kamasor ya zarow diq iyim osaiqta. Teq yakam bunmo igem dimniysa osgo adanna ya tuhurit kem. Nazaq iyan yanagah kabemmo inaq iyim osaiqta naago ya a hi bilaqad ya igem dimniysaosaiqta. Ad ya nagah kabemmo agosiqim iyim osaiqta na ago ya a hibilaqad ya igem dimniysa osaiqtamo.13 Krais-mo ya zaway yagsa ya kambunmo igem dimniysa osaiqta.

14 Teq ne yaqgo afaqan na giholugim soran ya inad tidimniyaq. Na nedaq dimunta emay. 15Ne mebmebmoYesus awagamun dimunta huritiytanab ya nenaq osim teq ya eraqim sawMasedoniya hulosim lehsa Yesus agodauh araq ya a hi ilumsihiy. Haiqgam.In yaqgo hib nagah tuwaqim teq inamenin emim nagah araq a hi yagiy.Kam nab ne gimomo ya ilumsihiyta.

Na ne Filipay on mataw, ne tuhuri-tiyta. 16 Teq ya ne gihulosim le uliqTesalonaika-ib kabiy emad nagah agosiqim iysa ne ya ilumsihim teq ne ata ilumsih toniy. 17 Teq ya ne gigonagah anan a hi sunaiq. Haiqgam. Yainad kazaq emaiq. Ne ya ilumsihsa negigo daq dimunta na anon kabemmotisorqendaq haqaiq. Sa abeb Godne gigo daq anon kabemmo na aholwaqad in amenin dimunta tinegdaqhaqaiq. Na ago ne ya ilumsihan yainad tidimniyaq.

18 Ari Epafroditus ne gigo nawa bolim ya ibenab tiqam. Emanya ne gigo nagah na waqan intiqiyunin. Nagah ne yag daqaytana ne uriyamim nagah asor buntainaqmo ne emiy. Ne gigo naw nabilaqne faq aqasin ahuran dimuntanog iyan God tamaz na waqim agemtidimniyaq. 19 Teq yaqgo God agonagah dimdimun diqta bunmo KraisYesus ago hib usaqta. Nazaq iyan neKrais aholib soqotim inaq ossa nagahbunmo ago ne siqim iyayta na God-mo negid tigiyunindaq. 20 I GimamGod abin tuteqmo kuluwa-kuluwmoiluwuq. Hel diqtaqmo.

Gamuk asor21 Ya ne gigo hib on mataw Krais

Yesus aholib soqotim God ago onmataw tawonta iyim osayta nabunmo yaqgo zeq dimun ka in negaiq.Sa ya imaqbaban Krais ago on matawya nenaq kawa osaiqta ka in zeqdimun ne negaymo. 22 Teq God agoon mataw tawonta kab osayta nabunmo in gigo zeq dimun ne negadin gilikmanib mataw asor Sisa agobitab kabiy emayta na in ne ginadinemad in gigo zeq dimun eman nawalehaqmo.

23 I gigo Iyahta Yesus Krais agemdimunta ne bunmonegan. Nawaqmo.

Page 394: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Kolosi 1:1-2 391 Kolosi 1:7

KolosioSansandek Pol mar tonanuliq Kolosi-ib lahtaGamuk ameb lehaqtaKolosi in uliq araq saw Esiya-ib

usta. Teq Pol uliq nab lehim Yesusawagamun a hi gibilan. Haiqgam. Inuliq Efesus-ib irquran osad in matawta asor giqeman uliq araq araqabGod ago kabiy emnan lehad in uliqKolosi-ib lehiymo. Lehim in Yesusawagamun dimunta gibilenan Kolosion mataw asor helmo tihaqiy.

Ari abeb Kolosi on mataw na gilik-manib mataw asor suleq katiyta bi-laqad in onmataw gigo ginad helta nawalebolnan tonsa Pol tuhurit. Matawna bilaq yaqay, Ne i gigo gunun kamuzinad ne didaq nagah udinad teqne gihol abatan asan urotiy haq yaqay(Kolosi 2.11, 16-17; 3.11). Teq neangelo gimen lotu emiy haq yaqay(Kolosi 2.18). Ad in bilaq yaqay, Igimomo God ago nagah ulilemabtakabemmo ahol tuwawta haq yaqay(Kolosi 2.18).

Nazaq iysa iyan Pol Kolosi gimensansandek ka mar tonim in gigemzaway neggo haqad eman lahta. Inkazaq bilam, Krais in nagah bunmogifaqin iyim in amomo i ta giwaq-daqta ham. Sa dante ta asor na in ia hi gilumsihdaq ham. Dante katiytanagan in i giqad Krais ago hib pesandiqmo lehdaqta ham. Ad in bilam,God in Krais-mo amalib nagah bunmogiqeman gwahtiqiyta ham. Teq Kraisago hib God ago anad awaz meqintateq in ago zaway bunmo ulal tiqiybugaqta ham. Krais i gimuganib ussai on mataw muturta iyim i Krais-moago daq muzinauqta ham.

Pol bit giqirquran osaytab osadin sansandek ka mar tonim matawgiger Tikikus ayow Onesimus inaqnegan in ad uliq Kolosi-ib a lehiyta.Teq Pol in Filemon amen sansandek

mar tonad in Onesimus naqmo anangamuk kabemmo bilamta.

Krais in nagah bunmogifaqinta iyan os kayeqmokuluwa-kuluwmo osayta na

alulin teq God ago daqbunmo inmo aholib giqus

bugaqta1-2 Ari yaqmo Pol. God-mo anad

bilaqan ya Krais Yesus ago Aposeliyta. Ya imaqbab Timoti inaq i gigersansandek ka God ago on matawtawonta uliq Kolosi-ib osayta na negimen mar tonan lehaq. I bunmoaraqibmo Krais aholib soqotim inaqosad iyan ne i gimaqbabmo diq iyimosayta. Osad ne Krais ago gamukmuzinad gituw a hi hiqiyayta.

I Gimam God agem dimunta negadin ne gigem emid midemeqmo usan.

Uliq Kolosi on mataw Yesus ananhelmo diq haqiy

3-6 Ari kwaziqmo mataw asor Yesusawagamun dimunta ne gigo hib alehim gibileniy. In gamuk helta nane gibilensa God ne gimen os dimundiqta wastitayan Heven-ib usaqta naago ne tuhuritiy. Nazaq iyan muranne Krais Yesus anan helmo haqad neGod ago onmataw tawonta na bunmogigem dimunta negayta. I ne giwaga-mun nazaq huritim kam bunmo i gigoIyahta Yesus Krais Amam God inaqgamuk emad i esey ugauqta.

Og saw bunmo mataw Yesusawagamundimunta bilaqsa onmatawkabemmo huritad anan helmo haqsagamuk na in gigo hib anon kabemmoemaqta. An nazaqmo ne Yesusawagamun waqiyta nabmo gamuk nain ne gigo hib anon emim emim bomuran tiqiy. Na ezaqgo God agemdimunta ne nagta na ago agamukanne huritim ne ginad em hasim ananhelmo diq haqiyta na ago iyan.

7Mat anan Epafras haqayta naqmoin God ago gamuk na ne gigo hib alehan ne huritiyta. I Epafras inaq

Page 395: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Kolosi 1:8 392 Kolosi 1:22garabmo God ago kabibiy mataw iyimosauqta. Teq Krais in mat na kabiyugan in anononmo emad ne gilum-sihad atuw a hi hiqiyaqta. 8 Mat namuleqim i gigo hib ta bolim in neginan kazaq i gibilan, God ago BugawDimunta ne ginad wamuzsa ne Godago on mataw bunmo ginan ginadbilaqaqta ham.

God Kolosi on mataw ginad helta us-aqta na emid awaz meqniydaq haqad Polin bulon

9 Epafras nazaq i gibilenan kamnab i ne gimen God bulonim bu-lonim bolim muran i ne gimen bu-lon tutad i daq na a hi hulosauqta.I ne gimen God susumun ugad ikazaq bilaqauq, God haqauq, ningoBugaw Dimunta Kolosi on mataw nagiholib emid usad in mataw na gi-nad emid hastitay bugsa in ginad naawaz meqin diq iyan haqauq. Gi-nad awaz meqniysa in ninmo ninadmuzinad luw daqayta na ago in gi-nad em hasiy haqauq. 10 Ginad emhasad in Iyahta ago on matawmodiq iyeq luw osiy haqauq. Osad inningo huritayta na in ginadib ayahiysa in ningo hurit kemiy haqauq.Hurit kemad in kabiy dimdimuntaemsa kabiy na anon kabemmo gwah-tiqsa Iyahta in ginan agem dimniyanhaqauq. 11-12 Haqad i bulonauq,God haqauq, ningo zaway ayah diqtamataw ahol waqad nibin iluwayta nain on mataw na gigemab kabiy emsain giwaz meqniyeq osiy haqauq. Ossaafaqan amo amo giholib gwahtiqsain sorad gituw hi hiqiyan haqauq.In ginadmo dimniysa osad GimamIyah esey ugiy haqauq. Na ezaqgoninmo mataw na gimen dante emanin teq leheq ningo on mataw tawontana bunmo nenaq araqibmo ningo osdimunta tuwaqdaqayhaqauq. Waqeqin ningo saw anuwanib gwahtiqeqtuqos daqay haqauq.

13 Kwaziqmo romriq ago zawayawaz meqinta i ginad wamuzsa iosyauqta. Ossa God i gilumsihimgiwaqim in atatin Yesus ago maror

aduganib i giqam. God in atatin naanan anad diq bilaqaqta. 14 Teq Godatatin naqmo in i gigo daq meqintawalemad in i gizayan i in agota tiqiy.

Krais in mat ezaqta na ago Pol bilam15 Ari God atatin na i God ahol a

hi waqauqta nog i in ahol waqauqta.In nagah bunmo God giqeman gwah-tiqiyta na gigo Iyahta iyim osaqta.16 Na ezaqgo God in atatin naqmoamalib nagah bunmo Heven-ib teqog kab giqusayta na inaqmo giqemangwahtiqiyta. Nagah bunmo i gimebulal iyayta na teq nagah bunmo igimeb ulilemim usayta na teq an-gelo giwaz meqmeqinta maror nogiyim ulilib osayta nagan teq bugawaseseqta zaway amo amo wazayta na-gan bunmo God Atatin inmo giqemangwahtiqiyta. Gwahtiqim nagah nabunmo inmo anad muzingo osayta.17 Teq nagah na bunmo a hi gwah-tiqsa inmo tuqosta. Nazaq iyan na-gah na inmo ago zawayib gwahtiqimgiqusayta. 18Onmataw in agonanhu-ritayta na bunmo gigo gifaqin inmo.Sa on mataw na bilaqne in anon nogiyim osayta.

In nagah bunmo gilulinta iyim inameb hodhodab tiqeramta. Nazaqiyan God nagah bunmo giqamta nagilikmanib inmo danmeb diq iyim os-aqta. 19 Na ezaqgo in Amam anadbilaqan Amamgo zaway teq in anadawaz meqinta teq in ago daq bundiqmo atatin na aholib giqus bugaqta.20 Sa nagah bunmo Heven-ib teq ogkab giqusayta na in God geg ugsa Godin atatin na eman ayib othenan turadin anedan tuwom. Woqan bab usta natihiqiy. Hiqiyan God in daq na amalibnagahnagan bunmogihureqan in agohib ta bol bugiy.

21 Kwaziqmo ne gigem meqintaGod ugad ne in aholib hiqiy yaqay.Ad ne in anan ginad a hi bilaqsa nedaq meqmeqinta haresmo emad luwyaqay. 22 Luwsa God in atatin emanbolim ne gimen ahol nog hulosimtumom. Moqim in ne gimen dante

Page 396: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Kolosi 1:23 393 Kolosi 2:5eman ne God inaq an anobun tuwasti-tayim osayta. God ne giwastitayidne in ago on mataw tawonta iyeq negiholib daq araq ananin waq daqaytahaiq iysa ne in ameb titnoneqmotur daqay haqad in daq na amta.23 Nazaq iyan ne giwaz meqniyeq neginad God anan helmo haqayta nawaz naqmo hiqiyeq osiy. Osad Godteq ne gidimun tondaqta na ne ananhelmo diq haqad ne ginad na hikidikbuliyiy. Luweq mat araq gihureqid neYesus awagamun dimunta huritiytana hulos daqay. Mataw Yesus awaga-mun dimunta og saw bunmo a lehimtibilaqiyta. Sa yaqmo Pol ya inaqmowagam dimunta na ago kabibiy matiyim osaiqtamo.

Pol in Kolosi gilumsih24Ya ne gilumsihad ne gimen santi-

tiy sorad ya inaddimniysa kawaosaiq.Na ezaqgo Krais in ago on matawgilumsihnan haqad santitiy sorta naa hi hiqiy bugsa ya santitiy na yaihol ugim sorad ya tuwolnet bugaiq.Wolnet bugad ya in ago on matawin anon nog iyim osayta na tigilum-sihaiqmo. 25 God ya itowun emimkabiy yagan ya Krais ago on matawgigo kabibiy mat iyim osaiqta. Ossain anad ya ne inaqmo gilumsihdaiqhaqad in kabiy na ya ibenab eman yain ago gamuk bunmo ne gibilenaiqta.26 Kam sisaq diqmo God ago gamukalulin na ulilemim ussa on matawbunmo a hi hurit yaqayta. Ari murankamkabGod in ago gamuk ulilemabtana eman inmo ago onmataw tawontabunmo gimeb ulal tiqiy. 27 God anadin ago gamuk ulilemim usta na onmataw en ta asor Juda a haiqta nagangigo hib anon kabemmo emsa in agoon mataw bunmo ahol waqad abiniluw daqay haqad in nazaq amta. Teqgamuk ulilemabta na alulin kazaq.Krais in ne on mataw en ta asor Judaa haiqta nagan inaqmo gimuganibosad in teq ne giwaqeq giqad le inago os dimuntab tigiqemdaq. 28 IKrais awagamun naqmo on mataw enbunmo gibilenauqta. Gibilensa God i

ginad eman awaz meqniysa i matawbunmo gidek wazad God ago suleqnegauqta. Ad i ginad emauq, I Godago on mataw bunmo gilumsihsa inKrais aholib soqoteq inaq osad in gi-hol ginad tizilimsa teq i giqad le Godameb tugwahtiqam haqad i kabiy naemauqta. 29 In nazaq diq tugwah-tiqdaq haqad ya iholtuw bulad Kraisago zaway ya iholib ayahmousaqta naamalib ya iwazmeqniyim yaqgo kabiyna atoranmo emaiqta.

2Ne bunmo Yesus anan helmo haqad

gamuk katiyta hulosiy1 Ari ya ne gimen kabiy ayahmo

emad ihol bibiyowunaiqta ka ago neginad em hasiy. Ya negmo teq onmataw Laodisiya-ibta na teq matawen asor ya inobun ahol a hi waqiytana nenaqmo gilumsihnan iholtuw bu-lad luwaiqta. 2 Ya inad God ago onmataw na bunmo gigem zaway iysa inan anan ginad bilaqsa osad in matawen amulikmo iyeq osiy haqaiq. Teqin ginad helmo haqayta na ayahmodiq iysa in ginad em hasiy haqaiq.Ginad em haseq God ago gamuk heltaulilemim usta na ago in hurit kemiyhaqaiq. Teq gamuk ulilemim ustana alulin Krais-mo. 3 Krais amomo iginad eman hastitayaqta. Hastitaysai gamuk ulilemabta na alulin huritkemim i ginad awaz meqniysa i Godago nagah kabemmo ago ginad emhasauqta.

4 Ezaq haqad ya kazaq ne gibile-naiq? Luweq mat araq suleq katiytanegad in ago hilhil amalib ne katnegdaq haqad ya ne gimen gamukka mar tonaiq. 5 Ya ne ginaq a hiosaiqta teq ya ne ginadin tutimmoemad ya iwitan ne gigo hib os nogiyaiq. Nazaq iyan ne wastitayimmoosad Krais anan helmo diq haqsa yane ginan inad tidimniyaq.

I bunmo Krais ago hib soqoteq teq igiwitan kayeqmo osam

Page 397: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Kolosi 2:6 394 Kolosi 2:206 Ne bunmo Krais Yesus ahol waq

hasim anan i gigo Iyahta haqadahaqenib iyim osayta. Nazaq iyanne in aholib soqoteq inaq luw osiy.7 Osad ne suleq waqiyta nazaqmo nein ago hib zaway waqad ne ginadhelmo haqayta na ayah iyan. Ayaninin ogib sisaqmo wolehsa ayna zaway waqim sisaqmo gwalaqtanazaq nogmo ne zaway iyeq turadtuteqmo ne God esey ugiy.

8 Ne gihol waz naqmo hiqiyeqosiy. Mataw asor eraqeq og ka agosuleq katiyta alulin haiqta amalib negiqirqureq gihureqeq giqad lehnantonsa ne in gigo gamuk na hi huritiy.Matawnaqanta in gisesan gigo gamukkwaziqta naqmo in bilaqayta. Teqgamukna in bugawmeqinta og ka agodaq wamuzayta naqmo gigo hib bo-laqta. In gigo suleq na Krais ago hib ahi bolaqta. 9Na ezaqgo God ago zawayteq in anad awaz meqinta teq in agodaq bun diqmo Krais-mo aholib giqusbugaqta. 10TeqKrais abin ayah diqmoiyan angelo giwazmeqintamaror ganosayta na teq nagah aseseqta gibininaqta naganbunmo in ahaqenib iyimosayta. Nazaq iyan ne inmo amomoago hib tisoqotim ne tidimniyim osadne nagah araq ago siqim a hi iyayta.

11 Teq ne bunmo Krais aholib so-qotan in ne gigem kwaziqta na agozaway alulin urotim hunegan lehanne gigem kwaziqta anad a ta hi muz-inay. Bilaqne mataw gibenab giholabatan asan urotim hunegan lehaqtanazaq nog. Teq Krais abenabmo igigem kwaziqta ago zaway a hi urot.12 Haiqgam. Ne Krais abinib yuwhuziyta nab ne Krais inaq moqimne inaq hodhodab tuqus nog iyiy.Teq ne God ago zaway Krais wazanhodhodab eramta na anan helmohaqan God in ne Krais inaq giwazanne araqibmo hodhodab ta eraq nogiyiymo. 13 Kwaziqmo ne gigem kwaz-iqta anad muzinad daq meqinta amoamo emsa daq meqinta nagan inne ginol eman ne giwitan tumoqimusiyta. Teq God in i gigo daq meqinta

na bunmo giwalem bugim in i giqe-man i Krais inaq kayeqmo osauqta.14 I God ago gunun othasta na agoafaqan in i giwazan woqnan tonta. Naezaqgo nan na in i hazizirib giqemidi amenin meqin diq waqgota. TeqGod in nan na ayib dom wolan nanna ago zaway tihiqiy bug. 15 Sa aynabmo God in bugaw aseseqta zawayamo amo wazayta nagan teq nagahgiwaz meqinta gibin inaq iyim marorgan osayta nagan bunmo gigo zawaywolan woqan nagah nagan in matawbunmo gimeb mataw zaway haiqtanog tiqiyiy.

I Krais inaq tumowta16 Nazaq iyan ne didaq haresmo

neqad yuw haresmo uluwsa mat araqne ginan meqin haqsa ne in agoafaqan hi iyiy. Teq in kam aseseqtagigo gunun teq kalam mutur gwah-tiqaqta ago gunun teq lotu akamanamo amo gigo gunun nagan muzgogibilensa ne hi huritiy. 17 Nagahgunun emayta nagan in daq heltaabeb teq gwahtiqdaqta na ago adulannogta. Teq nagah nagan ginon diqKrais-mo. 18 Mat araq sen qwayimnagah ahol wamta na agamukan bi-laqad in ne gibe yahad gibilendaq, Negihol wazid woqsa angelo-mo giyonlotu emiy haqsa ne in aholib hiqiysain ne gidanin hi qwayan. Mat naza-qta in mataw og kabta ginad em nogiyad inmo ahol abin iluwim nazaqbilaqaqta. Teq in anad na samandiqta. 19Matnaqanta in i gifaqinKraisago hib soqotim a hi osaqta. Ta teqi gifaqin naqmo in i giwamuzsa i inanon nog iyim osauqta. Ossa i gifaqinna in ahuliq teq abensen teq anaghanbunmo didaq negsa in aliklikin teqahol anaghan bunmo araqibmo anwastonim usayta. Usad in anon naGod-mo ago zawayib gwahtiqim ayahiyaqta.

20 Ne bunmo Krais inaq moqim nebugaw og ka ago daq wamuzayta nagigo maror ahaqenib a ta hi osayta.Nazaq iyan doq tonnan ne og ka agoon matawta os nog iyad ne og ka ago

Page 398: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Kolosi 2:21 395 Kolosi 3:11gunun amikmikta nagan ahaqenib ostutay? 21 Gunun nagan bilaqay, Ninagah na hi waz haqayta teq didaqna niteb hi em haqayta teq nagah nanibenab hikidik mirirewun haqayta.22 Teq gunun amo amo nagan in na-gah tuteqmo usdaqta na ginan a hibilaqay. Haiqgam. Mataw in nagahgunun emayta na wazim neqsa inhiqiyaqta. Gunun nazaqta na matawin ginadibmo giqeman gwahtiqan teqin asuleqin i gibilenayta. 23 Helmoi gunun nagan huritsa in bilaqnegunun dimdimunta nog iyayta. Naezaqgo gunun anamreniz na bilaqay,I giholyon gunun emta kagan muznaqmo hiqiyad i gihol wazan woqsai gigem kwaziqta na a hikidik muz-inauqta haqayta. Teq haiq. Gununnawa in emayta na in i gigemab ginadkwaziqta nagah haresmo utetaqta naa hikidik wasihaqta.

3I Krais inaq hodhodab usim ta eraw

1 God ne Krais inaq hodhodab gi-wazan eraqiyta. Eraqim muran Kraisulilib gwalehim God aben aqabun bantuqos woqim osaq. Nazaq iyan ne na-gah dimdimunta Krais ago hib usaqtanaqmo ginagunad luwiy. 2 Luwadkam bunmo ne nagah dimdimuntaulilib usaqta naqmo anadin emad neog ka ago nagah nagan anadin diqhi emiy. 3 Na ezaqgo ne tumo-qiyta. Moqim muran ne kayeqmo os-ayta alulin na in ulilemim Krais inaqGod ago hib usaqta. 4 Krais-mo negiqeman ne kayeqmo osayta. Abebin ulalab bo gwahtiqsa nab ne Kraisinaq araqibmomatawgimebulal tiqiydaqaymo. Ulal iyeq ne Krais aholanuwanib dimniyeq ossa on matawbunmo ne tigibiy kem daqay.Krais i gimuganib ussa i on

mataw muturta iyimosauqta

I on mataw muturta tiqiy5 Nazaq iyan ne og ka ago ginad

meqinta gigemab usaqta na gileh

ugad wolid moqan. Ne an haresmohureqim inaq usayta na, teq ne daqanumlan inaq emayta na, teq negihol atoranmo eraqaqta na, teq nedaq meqinta haresmo emgo ginadbilaqaqta na, teq ne nagah haresmoutetayta na, daq nagan bunmo negiholib muzid lehan. Mat nagahharesmo utetaqta na in bilaqne godkatiyta tumuz nog iyaq. 6Mataw Godaqez othasad daq meqmeqinta nazaqemsa iyan God ago agem meqniynawa in gigo hib teq gwahtiqdaqta.7 Kwaziqmo ne mataw meqinta nanenaq luw osad ne in gigo daq naem yaqaymo. 8 Teq muran ne daqmeqinta nagan bunmo hulos bugiy.Ne gigem meqniyyaqta na, teq nemataw atoranmo ginad yaqayta na,teq ne an agem meqinta ug yaqaytana, teq ne an agilehunan bilaqyaqayta na, teq ne gamuk meqintaamalib an wad yaqayta nagan bunmone hulos bugiy. Bilaqne mat araqtubusan meqinta hasim huneganlehaqta nazaqmo ne daq nagan hulostayiy.

9 Ne ginad kwaziqta ago daqmeqmeqinta inaq na ne gimuzantilahta. Nazaq iyan ne an hi kat ugiy.10 Teq ne ginad muturta na waqimgiholib eman in ne ginad kwaziqtana ago ban tuwaq bug. Waq buganne God ago tuhurit kemsa inmo neginad eman mutur iyad ne ginadin anad nog iyaqta. 11 Nazaq iyanmataw ginad buliyim mutur iyaytana bunmo in araqibmo iyim osayta.In gilikmanib Grik mat haiq. Teq Judamat haiq. Teq mat ahol abatan asanurotta na haiqmo. Teq mat asan a hiurotta na haiqmomo. Matawmuturtana gilikmanib mat asen tob bolta nahaiqgam teq mat yabyabta haiqmoteq kabibiy mat samanta haiqgamteq mat anadibmo samanmo luwaqtana haiqmo. Krais amomo osad teqin ago on mataw bunmo giduganibosaqtamo.

I ginad dimunta gimaqbaban negadgilowan tonuq

Page 399: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Kolosi 3:12 396 Kolosi 4:312God ne gitowun emim in aholyon

ne tigiwamta. Giwaqan ne in ago onmataw tawon diqta tiqiyim ossa inne ginan anad diq bilaqaqta. Nazaqiyan ne daq dimunta kazaqta waqeqgiholib emiy. Ne mataw bunmo gi-nad dimunta negad gilowan toniy.Ad ne gihol wazid woqsa ne matawnenaq midemqanmo osiy. Osad neafaqan sorad gituw hi hiqiyan. 13 Ninimaqbab araq in nimeqin tonid ninigem hidmo hi meqniysa ni tok ne-meq os. Osad ni nan ugdaqta na hu-losad ni nimaqbab ago daq meqintana walemad anadin ta hi em. Iyahtane gigo daq meqinta bunmo tigi-walamta. Nazaq iyan ne an ago daqmeqinta walemad anadin a ta hi emdaqaymo. 14 Teq daq ameb diqta neem daqayta na in kazaq. Ne an ananginad bilaqsa osiy. Daq na in bilaqneam nog ne gituq tonid ne araqibmotitnoneqmo ossa ne gigo os tidimniy-daq. 15 Sa Krais ne ginad wamuzsa nezib alowabmo osiy. Ne nazaqmo osdaqay haqad God in ne gililewunimgiqeman ne mat amulikmo anon nogiyim osayta. Kam bunmo ne Godesey ugad osiy. 16 Osad ne Krais agogamuk dimunta na alowan tonsa inne giholib anon emeq usan. Ussane ginad em hasad suleq dimuntaamo amo an bulonad teq ne an adekwazad osiy. Ad Buk Song-ib bar us-aqta na teq lotu abarin amo amotana teq bar asor Bugaw Dimunta emanne ginadib gwahtiqaqta nagan newazad gigemabmo diq God esey ugiy.17 Ad ne gamuk bunmo bilaqaytana teq kabiy bunmo ne emayta nane Iyahta Yesus-mo abin emid ayahiynan haqad ne emiy. Teq Yesusayahmo gidimun tonta na ne anadinemad ne Gimam God esey ugad osiy.

Mat ago aw amun nenaq anononmoos daqayta na agamukan

18 Ari ne on mat tuwaqiyta na,ne gidugniz giqez huritad gihaqenibosiy. Ne Iyahta ago on tiqiyim iyan nenazaqmo os daqayta. 19Teq nematawaw tuwaqiyta na, ne giqonan ginan

ginad bilaqsa ne in ginadad atoranmohi gibileniy. 20 Ari ne onmin, ne gi-nenmaman giqez huritad ne in ginadmuzin bugiy. Iyahta in daq dimuntanazaqta anan anad bilaqaqta. 21 Teqne onmin gimaman, ne gigo onmingigem emid hi meqniyan. Luweq ingihol loyinsa in kabiy araq dimuntaemgo biyab a hi iy daqay.

Kabibiy mataw in gigo aseseqta ne-naq anononmo os daqayta agamukan

22 Ari ne kabibiy mataw samantane gigo mataw aseseqta og kabta nagiqez huritad muzinad osiy. Luweqne ginad em daqay, I gigo asese-qta kawa osay haqad ne kat negadin gimebmo kabiy emsa in ne gi-nan ginad dimniy daqay. Haiqgam.Ne Iyahta amomo anan rabad ne gi-nad amulikmo iyeq kabiy anononmoemiy. 23 Ne gigo aseseqta nagakabiyan negid ne ginad bilaqsa emmoemiy. Ne matmo ago kabiy a hiemayta. Haiqgam. Ne Iyahta agokabiy emayta. 24 Teq ne Iyahta anadmuzinad osayta na amenin in ago osdimunta tinegdaq. Na ago ne tuhu-ritiyta. Nazaq iyan ne ginad emiy.Krais amomo in Iyahta iyim ossa nein amen kabiy emayta. 25 Teq matdaq meqinta emaqta na in nazaqmoIyahta abenab in ago daq na amenintuwaqdaqmo. Kam nab Iyahta in onmataw bunmo gimen daq amulikmoemad in mataw asor gigomo a hilehdaqta.

41 Ari kabibiy mataw gigo aseseqta

na, ne gigo kabibiy mataw samantana gimen daq titnonta emad ne ingilowan toniy. Ne ginad emiy. Negigo Iyahta Heven-ib osad in ne gibiymuzaqtamo.

I bunmo God inaq gamuk emad teq ititnoneqmo luw osuq

2 Ne tuteqmo God inaq gamukemad ne daq na hi hulosiy. Teq ne gi-nad emhaseqGod bulonad in ne giqezwazta na ago ne esey ugiy. 3 Ad ne i

Page 400: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Kolosi 4:4 397 Kolosi 4:18gimen God buloniymo. Bulonsa in igimen dante em igid teq i Krais agogamuk ulilemim usta na on matawgibilen kemam. Gamuk naqmo yabilaqsamataw ya iwazim iqirquran yakawa osaiqta. 4 Ne yaqmen God bu-lonsa ya in anad muzinad ago gamukulilemabta na ulalabmo bilaq sireq-daiq haqad ya kawa ne gibilenaiq.

5 Ne mataw God ago maror asanban osayta na gimeb anononmo luwosiy. Ad ne gigo kabiy dimdimuntaem daqayta akaman na abu ulumadsamanmo hi osiy. 6 Kam bunmo neon mataw gamuk dimdimunta gibile-nad luwsa ne gigo gamuk akamoy-moyan inaq iyan, bilaqne kamis didaqeman aneq dimniyaqta nazaq nog. Nenazaq emad teq ne ginad em hasadonmataw bunmo giqez amenin tiqemdaqay.

Pol in Tikikus ayow Onesimus inaqgiqeman Yesus ago on mataw Kolosi-ibosayta na gigo hib lehiy

7 Tikikus teq ya ihol awagamun netigibilen kemdaq. Mat na in i gi-maqbab dimun diqta. In Iyahta agokabiy emad atuw a hi hiqiyaqta. Teqi mat na inaq araqibmo Iyahta agokabibiy mataw iyim osauqta. 8 In igiwagamun gibilenad teq in ne gigememid awazmeqniydaq haqad ya emanin ne gigo hib nawa lah. 9Sa ya negmogigo mat araq Onesimus eman inTikikus inaq ne gigo hib lahmo. Ones-imus in i gimaqbab dimun diqta. Teqin i gilumsihad atuw a hi hiqiyaqta.Matawgiger naqmo teqnagah bunmoi gigo hib kab gwahtimta na ago in netigibilen bug daqay.

Pol ayogniz nenaq gigo zeq dimuneman Kolosi giyon lah

10 Ari Aristarkus in ago zeq dimuneman nawa ne gigo hib lehaq. Ya matna inaq giqirquran bit kab osauqta. SaBarnabas ayan Mak in ne gimen zeqdimun eman nawa lehaqmo. Ya negimen gamuk tamar tonta nab yamatna anan ne tigibilenta. In le ne gigohib gwahtiqid teq ne waziniy. 11 Sa

mat anan Jisas haqayta na in ago zeqdimun eman nawa lehaqmo. In ananaraq Jastus haqaytamo. Juda gilik-manib mataw ezeqman naqmo in yanenaq araqib God agomaror akabiyanemauqta. In ya ilumsihsa ya igemdimun dikan iyaqta.

12 Teq negmo gigo mat ananEpafras haqayta na in ne gimen zeqdimun eman nawa lehaqmo. Matna in Krais Yesus ago kabibiy mattateq in aholtuw diq bulad ne gimenGod tutimmo bulonaqta. In anad Godne gilumsihsa ne gihol ginad bunmozilimsa ne God anan helmo diq haqadgiwaz meqniyeq tur daqay haqad inne gimen God bulonaqta. 13 Mat nain ne gimen kabiy atoranmo emadin mataw uliq Laodisiya-ibta na teqmataw uliq Herapolis-ibta na gimenkabiy ayahmo ammo. Ya in ago huritkemta iyim ya ne gibilenaiq. 14 Sa yaiyow dimunta Luk, mat gihol wastitayakabiyan emaqta na, in ayow Demasinaq ne gimen zeq dimun eman nawalehaqmo. 15 Ne yaqgo zeq dimun kai giyogniz uliq Laodisiya-ib osayta nanegiy. Ad ne aw anan Nimfa haqaytana teq Yesus ago on mataw in agobitab humab wolayta na nenaq yaqgozeq dimun ka in negiymo.

16 Ari ne sansandek ka aholtuwaqeq teq ne Yesus ago on matawLaodisiya-ib osayta na gimen emidlehan. In inaqmo sansandek ka aholwaq daqayta. Ad ya sansandek emanLaodisiya-ib lahta na in ne gigo hibem lehid teq na ne ahol waqiymo.

17Teqnemat ananArkipus haqaytana kazaq buloniy, Ni Iyahta abenabkabiy wamta na anadin emad ni emidhiqiy bugan haqiy.

18 Ari ya Pol yaqmo iholbenabyaqgo zeq dimun ka mar tonim negiyon eman nawa lehaq. Ya bit kabiqirquran osaiqta ka ne anadin emiy.

Ari God agem dimunta negsa neosiy. Nawaqmo.

Page 401: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Tesalonaika 1:1 398 1 Tesalonaika 1:4-5

1 TesalonaikaoSansandek amebta Pol martonan uliq Tesalonaika-ib

lahtaGamuk ameb lehaqtaUliq Tesalonaika in uliq araq

saw Masedoniya-ib usaqta. Poluliq nab lehim Yesus awagamungibilensa on mataw kabemmo Polaqez huritim in Yesus Krais ananhelmo tihaqiy. Haqsa Juda nazaqgibiyad gigem meqniysa in Polmuzan uliq Tesalonaika hulosim tilah(Aposel 17.1-9 nab teq ni ahol waq).Abeb Pol lehim uliq Korin-ib ossain ayow Timoti bolim Yesus ago onmataw uliq Tesalonaika-ib ezaq iyimosayta na ago in Pol bulon.

Bulonan Pol in Tesalonaika-ib onmataw ginad helta na zaway ugnanhaqad sansandek ka mar ton, in ayo-gniz giger Timoti ayow Sailas inaq.Mar tonim Pol gamuk alulin kazaqtagibilan. In Tesalonaika on matawYesus asen muzinad osayta na agohuritim anad ayahmo dimniysa gibiniluw. Teq Tesalonaika-ib mataw asorPol abin wazanwoqsa Pol ahol adaninqwayim bilam, Ya iyogniz nenaq lene nenaq osad i Yesus awagamundimunta gibilenad i ne gigo nagaharaq a hi hurew ham. Teq uliq nabJuda mataw helmo a hi haqiyta nain Krais ago on mataw afaqan negsain zaway iyeq turgo haqad Pol gibi-lanmo. Ad on mataw na in gigo oskwaziqta na gileh ugad in an haresmohureqeq inaq hi usgo haqad in bil-ammo.

Teq afaqan araq ayahta in gigohib us na kazaq. Yesus muleqimhidmo a ta hi bolsa in ago on matawTesalonaika-ibta na asor moqsa ingiyogniz ginadnad em yaqay, luweqmataw na hodhodab ussa Yesus tabolid in kam na ahol a hi waq daqayhaqad. Sa ta asor bilaq yaqay, Yesusta boldaqta na sinsin tiqiysa iyan i

kabiy hulosad ginadibmo samanmoosuq haq yaqay. Haqsa Pol bilam,Haiq ham. Yesus ta boleq in matawtumoqiyta na a hi gihulosdaq ham.Danmeb diq in mataw tumoqiyta nagiwazid hodhodab eraqsa in tigiwaq-daq ham. Haqad in gibilan, Ne Yesusamen emad samanmohi osiy ham. Negituw inaq iyeqmataw aseseqta giqezhuritad teq ne kabiy dimdimuntaemad osiy ham.

Pol ayogniz nenaq inTesalonaika on matawginan ginad diq meqniy

1 Yaqmo Pol, ya iyogniz Sailasayow Timoti nenaq i gamuk ka martonim ne Yesus ago on mataw uliqTesalonaika-ib osayta na gigo hibeman leh negaq. I Gimam God teqi gigo Iyahta Yesus Krais inaq in negiwamuzsa ne in gihaqenib osayta.

God agem dimunta negad in negigem emid midemeqmo usan.

Tesalonaika on mataw God ananhelmo diq haqsa Pol in ginan anadayahmo dimniy

2-3 Ari kam bunmo i ne ginadinemad God esey ugauqta. Ne Godanan helmo haqad kabiy dimuntaemayta. Emad ne on mataw ginanginad bilaqsa gilumsihayta. Teq nei gigo Iyahta Yesus Krais ta boldaqtana anan helmo diq haqad ne amenemad gituw a hi hiqiyayta. I ne gigodaq dimdimunta nagan anadin emadsirisirimo i ne gimen i Gimam Godbulonauqta.

4-5 I gimaqbaban, God ne ginananad diq bilaqaqta. Kwaziqmo iGod ago gamuk dimunta ne gigohib a lehim gibilensa i giqezabgamuk gwahtiqyaqta na in gamukamidemqanta nog a hi iyyaq.Haiqgam. I God ago gamuk negibilensa God daq azawayin inaqtagiqemid gwahtiqyaqmo. GwahtiqsaGod ago Bugaw Dimunta i gilumsihsai helmo diq haqad gamuk atoranmogibilenyauqta. I mataw nazaq

Page 402: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Tesalonaika 1:6 399 1 Tesalonaika 2:8diqta iyim ne gilikmanib osadgilumsihyauqta na negmo tuhuritkemiyta. I God ago gamuk ne gigohib a lehan daq nazaq ne gilikmanibgwahtiqan i ginad emauq, Helmo Godinmo aholyon ne tigiwamta haqauq.

6 Kam nab ne God ago gamukhuritsa God ago Bugaw Dimuntain ne ginad wazan eraqsa neginad dimniysa gamuk na waqimgigemabmo emiy. Emim teq ne igigo daq muzinad teq ne Iyahta asenmuzinim ne afaqan sorad God agogamuk na a hi hulosiy. 7 Ne nazaqemsa saw giger Masedoniya-ib teqAkaya-ib on mataw God anan helmohaqayta na bunmo in ne gibiyadta in negmo gisen tumuzinaymo.8 Teq ne Iyahta ago gamuk eman sawgiger Masedoniya teq Akaya gimomogigo hib a hi lah. Haiqgam. Onmataw uliq saw bunmo in ne Godanan helmo haqayta na awagamuntuhuritiymo. Bilaqne mataw zoqiysa ahulan uliq-uliqgo lehaqta nazaqnog. Nazaq iyan i mat araq ne giholawagamun bulonamta na haiq tiqiy.On mataw bunmo ne gigo tuhuritbugiy. 9 I uliq-uliqgo luwsa on matawne giwagamun bilaqsa i huritauqta.In bilaqay, Pol ayogniz nenaq uliqTesalonaika-ib lehan mataw nabta nain gigem dimunta negad giwaziniyhaqayta. Giwazinad in gigo godkatiyta nagan gihulosad in giholbuliyim God helta kuluwa-kuluwmoosaqta na ago hib tisoqotiy haqayta.10Soqotim in God atatin Amamgo sawhuloseq muleqeq ta boldaqta na baqtunim osay haqayta.

God atatin na moqan God wazan taeramta. Na in Yesus-mo. In i gilum-sihsa God ago agem meqniy abeb teqgwahtiqad in bo i a hi gimeqin ton-daq.

2Pol uliq Tesalonaika-ib kabiy amta

na anan bilam1 Ya imaqbaban, i ne gigo hib lehim

kabiy eman kabiy na le samanta a

hi iy. Na ago ne tuhuritiyta. 2 Teqi ne gigo hib le a hi gwahtiqadmoi uliq Filipay-ib osad afaqan ayahtasorta na ago ne tuhuritiymo. Matawuliq nabta na in i gibilawunad teqin i gimeqin diq ton yaqay. Tateq i gigo God in i gigem ulumsihnaqmo hiqiysa i bab girabunad gihola hi hureq has. Haiq. I giwaz diqmeqniyim ne gigo hib tileh. Lehanne gigo uliqab mataw asor nazaqmoi gibaymuzsa i na ago a hi bilaqadGod i gimen dante amta agamukandimunta na i ne tigibilenmo. 3 Teq ia hi rabad ne ginad buliygo gibilentana alulin in kazaq. I ginad a hi emhasad gamuk bilaq kireh tonim a higibilen. Ad i ne ginad hureqid nei nenaq daq anumlan inaqta emgo ia hi bilaw. Teq i kat negad i gigosoysoy amalib ne a hi gihurewmo.4Haiqgam. God i gilumkemim i gimu-gan ezaq diq iyim usaqta na inmoahol waq kemaqta. In i gimugan aholwaqan i in ago gamuk bilaq sireqamtaiyan in Yesus awagamun dimunta na igibenab amta. Eman i in ago gamukna wastitayimmo bilaqauqta. Teq imataw ginad buliyid in i ginan gigemdimniy daqay haqad i kabiy na ahi emauqta. Haiqgam. I God-moagememid dimniydaq haqad kabiy naemauqta.

5 I ne gigo hib gamuk a lehta nabi soysoy a hi neg. Na ago ne tuhuri-tiyta. Ad God i gibiysa i ne gigo na-gah samanmo giwaqgo haqad gamukna a hi gibilenmo. 6 Teq i gibinayahta waqgo adanteqin nagunim ine gigo hib kabiy a hi emmo. Ad nei gibin iluwgo haqad i ne a hi gibile-nad teq i mataw ta asor nazaq a higibilenmo. 7Helmo, i Krais agoAposelosauqta. Nazaq iyan i ginad bilaqid ine giqemid ne i gilumsihgo azawayini giholib kawa usaqta. Teq i nazaq nea hi gitonad i nenaq kiskismo osta, bi-laqne aw in ago onmin gilowan tonadgiwamuzim osaqta nazaq. 8 I ne ginanginad diq bilaqaqta. Nazaq iyan iYesus awagamun dimunta God igta

Page 403: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Tesalonaika 2:9 400 1 Tesalonaika 2:19na i gimomo giholyon a hi wazad ine gibilenan ne hurit toniymo. Teqi gamuk amomo ago hib a hi gilum-sihta. Haiqgam. I God ago gamuknegad i ne gimen gihol nog hulosmo.Na ezaqgo i ne giloyinsa ne i giqutilanabun asormo diq iyiyta na ago.

9 I gimaqbaban, i giholtuw buladkabiy ayahmo ne gilikmanib emta nane ahol tuwaqiy. I zeqab taromabinaqmo kabiy emyauqta. I ne gimenkabiy emad teq i igmo giholyon kabiyemyauqtamo. Luweq i Yesus awaga-mundimunta God igta na gibilensa nedidaq nagah igad ne gihol husisiqdaqhaqad. I afaqan nazaq negnan hu-losyauq.

10 I le ne nenaq ossa ne i gibiykemiyta. I nenaq osad i gigo daqtawon diq iyim titnonimmo lehsai daq araq ananin waqamta a hiemyauq. Teq i nenaq osad daq nazaqemsa God i gibiytamo. 11Mat ago on-min anononmo giwamuzaqta naza-qmo i ne giwamuzyauq. Na ago netuhuritiyta. 12Giwamuzad i ne gigemzaway negnan haqad i ginad awazmeqin amalib gibileneq bilaqyauq,God in ne gililewunim bilaqaq, Neboleq yaqgo maror aduganib gwah-tiqeq osiy haqad in bilaqaq haqyauq.Ne bo tugwahtiqeq teq ne yaqgo osdimunta na tuwaq daqay haqad inbilaqaq haqyauq. Haqad i ne gibeyahad gibilenyauq, Ne gigo luw os inGod ago liley na inaq rireneqmo usanhaqyauq.

Yesus ago on mataw uliqTesalonaika-ibta na in God anan helmodiq haqad zaway iyim turad afaqan soriy

13 Ari nagah araq ago i tutimmoGod esey ugauqta na in kazaq. Kwaz-iqmo ne God ago gamuk i giqezabwaqiyta nab nemat araq og kabta agogamuk waq nogmo a hi iyiy. Haiq.Ne bilaqne God aqezab gamuk waqnog iyiyta. An helmo, gamuk na inGod-mo ago gamukta. Ne gamuk nawaqan in nemataw helmo haqayta nagigemab kabiy atoranmo tiqemaqta.14 I gimaqbaban, saw Judiya-ib God

ago on mataw Krais Yesus aholibsoqotim ago nan muzinsa in gigoginedan Juda naqmo in afaqan kabe-mmo tinegiy. An saw Judiya-ib onmataw na gigo hib daq gwahtimtanazaqmo diq ne gigo hib gwahtim-tamo. Ne Yesus anan helmo haqsaiyan negmo gisenlul naqmo in afaqanne tinegaymo. Ne Yesus ago onmataw gidauhan saw Judiya-ib osaytana gisenmuzinimafaqan sorsa i ginademauq, God ago gamuk ne gigemabkabiy tiqemaq haqauq.

15 Juda mataw helmo a hi haqaytanaqmo in Iyahta Yesus wol emiyta.Ad in God ago nantut ginol emiy-tamo. Teq mataw naqmo in ne gigosawab i gimuziytamo. Mataw na inGod anad a hikidik muzinad inmatawbunmo gibabunmo diq iyim luwayta.16Nazaq iyan i God ago gamuk a luwadonmataw en ta asor Juda a haiqta na-gan gibilensa Judamataw na i gidaninqwaynan tonayta. In ginad emay,Luweq mataw en ta asor na God agogamukhuritad ananhelmohaqsaGodin gilumsiheq ta giwaqdaq haqayta.In nazaq tutimmo emsa in gigo daqmeqinta kuluwmodiq iyimban tuwaqbugaq. Samo God ago agem meqniyin mataw na sisaqmo gimuzad luwimmuran in giholib ulal iyim tigimeqintonaq.

Pol le Tesalonaika on mataw a tagibiygo anad bilaq naqmo hiqiyyaq

17 I gimaqbaban, i le ne gigo hibossa Juda mataw na bolim i tigimuziy.Gimuzan i ne ginobun ahol a ta hiwaqyauq. Ta teq i gigem ginadinaq ne gigo hib tuqus tutyaq. Kamasimqanta nab i bilaqne onmin aman-maninta ginen gimam haiqta os nogiyyauqta. Osad i ne ginobun ahola ta waqgo ginad bilaqsa i giwazmeqniyim lehan yo hiqiyyauqta. 18 Ine gigo hib lehnan ginad diq bilamta.Yaqmo Pol ya ime kabemmo ne gigohib lehgo inad emyaiqta. Teq haiq.Satan tuteqmo i gidanin qwayyaq.19 Ari i ne gigo hib lehnan ginad bi-laqyaqta na alulin in kazaq. Abeb i

Page 404: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Tesalonaika 2:20 401 1 Tesalonaika 3:13gigo Iyahta Yesus ta bolid i in amebturad naga diq ago i ginad dimniy-daq? Teq Yesus in naga diq ago i gi-nan anad dimniydaqmo? Teq i Yesusameb tursa naga diq i giholib ussa ini gibiyad gibin tiqiluwdaq? Bilaqne igifaqinib baliy dimunta titoreq Yesusameb gwahtiqid in i gibiyad ame sirir-daqta nazaq? Nagah nagan bunmoalulin na negmo. 20Helmo diq. Yesusameb i gibin ayah iydaqta alulin nateq i ginad dimniydaqta alulin nanegmo.

3Pol Timoti eman in Tesalonaika on

mataw gilumsihnan lah1 Ari kam sisaqmo i ne gigo a hi hu-

ritad osan haiq i ginad tiqem, YaqmoSailas inaq uliq Atens-ib kab osad iTimoti emid ne gigo hib tilehdaq haw.2 Haqad i Timoti eman ne gigo hibnawa tilah. Timoti in i gigo maqbabaraq teq i inaq garabmo God agokabibiy mataw iyim i araqibmo Kraisawagamun dimunta na bilaqauqta. Iginad em, Timoti leheq in ne gigemzaway ugad teq in ne ginad helmohaqayta na ulumsihid awaz timeqniy-daq haw. 3Awaz meqniyid teq matawne gimeqin tonad gibaymuzsa ne gi-hol a hi hureq has daqay haw. Netuhuritiyta. I afaqan nazaq waqamtana God i gimen kwaziqmo tibilaqanussa i aban a hi emamta. 4 Helmo,kwaziqmo i nenaq osad i gibileneqbilaqyauq, Abeb teq i santitiy waqamhaqyauq. Haqan daq nazaqmo diqgwahtiqan ne ahol tuwaqay. 5 Nazaqiyan ya ne ginadin emad osan haiqya hidmo Timoti eman tilah, ne gi-nad helmo haqayta na dimunmo usaqo haiq na ago ya huritnan haqad.Luweq Mat I Gilum Waqaqta na inne gilum waqid i ne gilikmanib kabiyemta na le saman tiqiydaq haqad.

Timoti nan dimunta Pol ago hib abolan Pol anad dimniy

6 Ari Timoti in ne gihulosimmurandiq kawaqmo bo tugwahtim. Gwah-tiqim in ne giwagamun bilaqad neginad helta na waz naqmo hiqiyad onmataw bunmo ginan ginad bilaqaqtana ago in i tigibilan. Gibilenan gamukna i gidekib dimunmo diq iy. In bilam,Tesalonaika on mataw na tutimmoi ginadin emad in gigem dimuntaigayta haqad in bilam. Ad i ne gibiygoginad bilaqaqta nazaqmo ne i gibiy-nan ginad bilaqaqmo haqad in bilam.7 I gimaqbaban, i kab ossa matawi gimeqin tonad afaqan kabemmoigayta. Ta teq ne God anan helmo diqhaqad osayta na ago i huritim i zawaymuturta waqim i giwaz meqniyimafaqan na tisorauq. 8Na in kazaq. NeIyahta ago hib giwaz meqniyeq ossai nazaqmo dimunmo tuqosammo. 9 Ine ginadin emad i gigo God ameb ine ginan ginad diq dimniyaqta. Ginaddimniysa tutimmo i God esey ugad ine ginan gigem dimniyaqta na ago ibilaq buggo biyab a hi iyauq. 10Ad ze-qab teq taromab i ginad awaz meqinamalib God bulonim bilaqauq, Ni igiyon dan wastitayid i le mataw koginobun ahol ta waquq haqauq. I lene gibiyad teq nagah asor ne ginad ahi em hasayta na i giqisihunid ne gi-nad helmo haqayta na awaz timeqniyhasdaq haqad.

God Tesalonaika on mataw gilumsi-hgo haqad Pol in bulon

11 Teq ya iyogniz nenaq i ne gi-men i Gimam God bulonad i kazaqbilaqauq, God haqauq, Ni i gigo IyahtaYesus inaq i gilumsihid i dan inaq iyeqTesalonaika gigo hib lehuq haqauq.12 Haqad i bilaqauq, Iyahta haqauq,ni Tesalonaika on mataw na gilum-sihsa in an anan ginad bilaqsa ossadaq na in gilikmanib ayahmo gwah-tiqan haqauq. Gwahtiqsa i in ginanginad ayahmo bilaqaqta nazaqmo inonmataw bunmo ginan ginad bilaqanhaqauq. 13 Haqad i ginad emauq, Inne zaway nazaqta negsa teq ne giwazmeqniyeq ossa le i gigo Iyahta Yesus

Page 405: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Tesalonaika 4:1 402 1 Tesalonaika 4:14in ago on mataw tawonta bunmo ne-naq ta bol daqay haqauq. Bolid kamnab teq ne i Gimam God ameb tu-rad ne giholib daq araq ananin waqdaqayta haiq iysa ne in ago tawondiqta tiqiy daqaymo haqauq.

Tesalonaika on matawtuteqmo daq dimdimuntaemad os daqay

4I an haresmo hi hurequq

1 I gimaqbaban, i gigo gamuk taasor usaqta na in kazaq. Ne ezaq luwos daqayta na ago i ne giqisihunan neahol tuwaqim ne nazaqmo tiqemay.Ad i God anad emid dimniygo adan-teqin muzinsa ne i gibiy kemim dantena ne tumuzinaymo. Nazaq iyan i ne-naq araqibmo Iyahta Yesus aholib so-qotimosad i ginad awazmeqin amalibkazaq gibilenauq, Nedaqdimdimuntanagan em tutad ne ayah diqmo emiyhaqauq.

2 I IyahtaYesus agohib suleqwawtanaqmo i ne gibilenan ne tuhuritiyta.Suleq na kazaq bilam, 3 God anad nein ago on mataw tawon diqta iyeq negihol anumlan haiqmo osiy ham. Inago suleq nazaq bilaqan ne in anad namuzinad an haresmo hureqeq inaq hiusiy. 4 Ad ne amulik-mulikmo ginadem hasad ne daq dimunta amalib yowemeq teq an waqiy. An waqad teq negiqonan nenaq God ameb tawon diqtaiyeq osiy. 5 Osad ne gihol atoranmoeraqsa ne ginad meqinta on haresmogiqutetayta na ne hikidikmuziniy. Nain on mataw en ta asor God abin a hihuritiyta nagan gigo daqta. Matawnazaqta in God ago asit a hi huri-tiyta. 6 Luweq ne nazaq emeq teqne gimaqbab araq kat ugad ago anwaq timeqin ton daqay. Ne nazaqhikidik emiy. Na ezaqgo Iyahta inmodaq meqinta nazaqta bunmo aqeninwaqaqta. I mebmebmo ne gidekwazim i atoranmo nazaq gibilenta. 7 Idaq anumlan inaqta emgo haqad Godi a hi gililewun. Haiqgam. I in ago

on mataw tawon diqta iyeq ginumlanhaiqmo osgo haqad in i gililewunta.8 God anad i nazaq wastitayeq osamhaqad in ago Bugaw Dimunta igaqta.Nazaq iyan on mataw an waq asule-qin teko ya bilayta na gileh ugad inmatmo aqez a hi othasayta. Haiqgam.Na in God-mo aqez othasayta.

I daq dimunta emad gituw hi hiqiyan9 I gimaqbaban, Ne an anan ginad

bilaq ago adan na God-mo ne tigiqisi-hun. Nazaq iyan ne gimaqbaban Kraisago on matawta na ginan ginad bi-laqgo agamukan araq ya a ta hi marton negdaiq. 10Helmone gimaqbabansaw Masedoniya-ib osayta na bunmone gigem dimunta in negayta. Teqmuran i ne gibe yahad a ta gibilentonauq. Ne daq na tuteqmo emsain ne giholib oy soqotid ne daq naayahmo emad osiy haqauq. 11 I kwaz-iqmo gibilenta kazaqmo ne emiy. Netok nemeq osad negmo gigo kabiytanaqmo ne anadin emad ne mat taaraq ago nagah anan hi bilaqiy. Adne samanmo hi osad kabiy daq emiy.12 Ne nazaq emad teq ne mataw Godago maror asan ban osayta na nenaqtitnoneqmo osad ne nagah araq agosiqim a hi iy daqay.

Iyahta teq muleqeq i gigo hib taboldaq

13 Ari i gimaqbaban, ne gigo onmataw asor tumoqiyta na ago ne gi-nadnad emgo i hulosauq. On matawGod anan helmo a hi haqayta na inmoqeq God inaq kayeqmo os daqaytanazaq in ginad a hi emayta. Nazaqiyan in gigo mat araq moqan in mo-qab lehim giqutil tartaysa in gaqayahmo wazayta. Ari luweq ne gi-nad a hi em haseq ne gisenlul araqmoqid ne nazaqmo gaq ayahmo wazdaqaymo. Ne nazaq hi emiy. 14 I Yesusmoqim ta eramta na anan helmohaqauqta. Nazaq iyan i ginad emauq,God in on mataw Yesus anan helmohaqad osim moqiyta na giwaz eraqeqin Yesus inaq ta bol daqay haqauq.

Page 406: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Tesalonaika 4:15 403 1 Tesalonaika 5:1315 Iyahta i gibilenan i in aqez tu-

tad kazaq ne tigibilenauq. AbebIyahta muleqeq ta bolsa nab i onmataw og kab kayeqmo osauqta ka ion mataw tumoqiyta na giquriyameqYesus agerab danmeb a hi gwale-hamta. 16 Haiqgam. Kam nab Iyahtaatoranmo tiqek tondaq. Sa angelogigo amebta araq in dedibmo lileysaGod ago taur tigayondaqmo. Nab teqIyahta in God ago saw huloseq gehi-tiqsamo mataw Yesus anan helmohaqad osim moqiyta na in danmebtiqeraq daqay. 17 Eraqsa teq Iyahtain i on mataw abeyanta kayeqmo ogkab osauqta ka giwaqidmo i kaitabon mataw danmeb eraqiyta na ne-naq tugwaleham. Gwaleheq i ulilibkaitabmo Iyahta ahol tuwaqam. Aholwaqad teq i Iyahta inaq kuluwa-kuluwmo tuqosam. 18 Nazaq iyanabeb ne mataw tumoqiyta na ginadinemad ne gamuk nawa teko ya bilaytanaqmo amalib ne an bulonad an anadwaqad osiy.

5I gihol asawan woltayad ossa teq

Iyahta bolan1 I gimaqbaban, Iyahta kam gineh

ta boldaqta na teq in kam ezaqtabgwahtiqdaqta na agamukan araq i negiyon a hi mar tonam. 2 Na ezaqgone ginad tiqem hasad osayta. Iyahtata boldaqta akaman na in bilaqnemat nagah rin tonaqta taromab bo-laqta nazaq nog iydaq. 3Mataw bilaqdaqay, Bab tihiqiy bug haq daqay.I nagah araq a hi rabunad i ginaddimniysa tuqosam haq daqay. Haqadin nazaq gadgadmo ossa daq na nansaw haiqmo tugwahtiqdaq. Bilaqneaw agem iyim ossa amun baydaqtaakaman na anadibmo bolaqta nazaq.Kam na bo tugwahtiqsamo on matawgihol asawan a hi woltayiyta na in a hituk daqay. Haiqgam. In timeqniy bugdaqay.

4 Ari i gimaqbaban, negmo teqromriqab a hi osayta. Nazaq iyankam na bo gwahtiqsa ne a hi riten

daqay. Bilaqne mat rin tonaqtabo gwahtiqsa bit anamren ritenaqtanazaq nog ne a hi riten daqay. 5 Nebunmo saw anuwanib tugwahtiqimosayta. Osad ne saw anononmo aholwaqayta. I mataw romriqabta a haiq.Ad i taromab saw ahol a hi waqadluwauqta nazaq i a hi emauqmo.

6 Nazaq iyan mataw ta asor nagime rursa usayta nazaq nogmo i hiusuq. I gime rireqeq ginad hasti-taysa osuq. 7 Na ezaqgo mataw gimerursa usayta na in taromabmo usayta.Ad mataw yuw atoranta uluwim gi-faqin hulosayta na in taromabmoyuwuluwayta. 8 Ari igmo on mataw ze-qabta. Nazaq iyan i ginad hastitaysaosuq. Ad i ginad God anan helmohaqauqta na teq i on mataw ginanginad bilaqaqta na in bilaqne tubusanain-ibta mataw gihol sihenim teq babemayta nazaq nog i giholib usan. AdGod teq boleq i gilumsiheq ta giwaq-daqta haqad i baq tunim osauqta nain bilaqne balaw ain-ibta mataw gi-faqinib emim teq bab emayta nazaqnog i giholib usanmo. 9God i gitowuneman i in ago agem meqniy waqgo ahi osauqta. Haiqgam. I gigo IyahtaYesus Krais i gimen dante wastitayanGod i gilumsiheq giwaqid i in agoos dimunta waqgo tiqiyim osauqta.10 Yesus anad i kayeqmo osad i inaqosamta haqaq. Teq in anad i mo-qeq in inaq tuqosammo haqaq. I ininaq nazaq tuteqmo osamta haqad ini gimen momta. 11 Nazaq iyan ne anulumsihad an zaway ugayta nazaqmone tuteqmo emad ne daq na hi hu-losiy.

God in ago on mataw gilumsihsa indaq dimdimunta emad os daqay

12 Ari i gimaqbaban, i kazaq atorannog ne gibilenauq. Ne gigo matawdanmebta ne gilikmanib God agokabiy emsa ne in giqez huritiyhaqauq. Iyahta inmo mataw nagiqeman in ne giwamuzad ginadwastitayayta. 13 Ne mataw aseseqtana gigo kabiy anadin emad ne in

Page 407: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Tesalonaika 5:14 404 1 Tesalonaika 5:28ginan ginad bilaqsa giwaziniy. Teqne bunmo zib alowabmo osiy.

14 Teq i gimaqbaban, i ginad awazmeqin amalib kazaqne gibilenauqmo.Mataw gituw haiqta na ne ginadwastitaysa in gituw inaq iyiy haqauq.Ad ne mataw nagah haresmo ananrabayta na gigem zaway negad nemataw giwaz meqin haiqta na gilum-sihiy haqauq. Teq ne mataw naqantabunmo gigo afaqan sorad kiskismogiwastitayiy haqauq.

15 Mataw daq meqinta negsane amenin daq meqinta hi negiy.Haiqgam. Ne an dimun tonad osadne on mataw God ago maror asan banosayta na bunmo gidimun toniymo.

16 Kam bunmo ne ginad dimniysaosiy. 17 Tuteqmo ne God inaq gamukemiy. 18 Kam dimuntab teq kammeqintab inaqmo ne daq bunmo gi-holib gwahtiqaqta na ago ne God eseyugiy. God anad ne Krais Yesus aholibsoqotim osad daq nagzaq emgo inanad bilaqaqta.

19 God ago Bugaw Dimunta ne gi-likmanib kabiy emsa ne hi wolmiyiy.20 Ad mataw God ago nantut bilaqsane gileh hi negiy. 21 Ta teq ne gamukbunmo ulum kemad gamuk dimuntanaqmo ne waziy. 22 Wazad ne daqmeqinta bunmo aban diq emad pe-sanmo luwiy.

23 Ari ya ne gimen God kazaq bu-lonaiq. God haqaiq, ninmo i giqe-man i gigem kiskismo usaqta haqaiq.Nazaq iyan ni Tesalonaika on matawna giqemid in ningo on mataw tawondiqta iyiy haqaiq. Ad ni in ginad teqgiwitan teq ginon bunmowamuzsa indimunmo titnoneqmo osiy haqaiq. Innazaq ossa le i gigo Iyahta Yesus Kraista boldaqta nab in giholib daq araqananin waq daqayta hi usan haqaiq.24 God ne gililewunta na in i gilum-sihnan bilamta nazaq diq in emaqta.Nazaq iyan ya nawa ne gimen Godbulonta nazaqmo in tiqem negdaq.

25 I gimaqbaban, ne i gimen Godbuloniymo.

26 Ari God ago on mataw gigo daqtitnonta na amalib ne an zeq dimunugiy.

27 Ya Iyahta abinib gamuk awazmeqin diqta kazaq ne gibilenaiq.Gamuk kawa i ne gimen mar tontaka ne i gimaqbaban nab osayta nabunmo gibilensa in huritiy haqaiq.

28 Ari, i gigo Iyahta Yesus Kraisagem dimunta negsa ne osiy.Nawaqmo.

Page 408: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Tesalonaika 1:1 405 2 Tesalonaika 1:9

2 TesalonaikaoSansandek gigerta Pol martonan uliq Tesalonaika-ib

lahtaGamuk ameb lehaqtaPol in ago sansandek amebta na

uliq Tesalonaika-ib eman lehan ingigo afaqan asor usta na tihiqiy.Hiqiyan teq afaqan giger ka us tut.Yesus ago on mataw uliq nabta naasor inKrais ta boldaqta na ago ginad-nad emad bilaq yaqay, Iyahta ago kamna tekomo tugwahtimta daqag haqyaqay. Haqsa ta asor in daq haresmoemad in giholyon kabiy araq emnangituw hiqiy yaqay. Nazaq iyan teq Polayogniz giger Sailas ayow Timoti inaqin sansandek gigerta ka Tesalonaikaginad wastitaygo haqad mar toniy.

Mar tonad Pol kazaq bilam, Iyahtaago kam na a hi gwahtiqaq ham.Ameb diq on mataw kabemmo gir-erey emeq daq meqinta haresmoemad in God tuhulos daqay ham. Samat gunun othasdaqta na ulalab tug-wahtiqdaq ham. Nagah giger na ahi gwahtiqsamo i ginad emam, Iyahtaago kam na a hi gwahtiqaq haqamham.

Teq Pol in mataw luw maleyniztana gamuk atoranmo gibilenim bilam,Ne tok nemeq osad giholyon kabiyemiy ham. Ne giyogniz gigo didaqneqad samanmo hikidik osiy ham.Haqad in Tesalonaika on mataw nabunmo gibilenim bilam, I God agosuleq negta na bunmo ne waz naqmohiqiyeq osad ne an ulumsihad osiyham.Iyahta ago kam abeb teq

gwahtiqdaqta1 Yaqmo Pol ya iyogniz giger Sailas

ayow Timoti nenaq i gamuk ka martonim ne Yesus ago on mataw uliqTesalonaika-ib osayta na gigo hibeman lehaq. I Gimam God teq i gigo

Iyahta Yesus Krais inaq in ne giwa-muzsa ne in gihaqenib osayta.

2 I Gimam God teq Iyahta YesusKrais inaq in gigemdimunta negad negigem emid midemeqmo usan.

Tesalonaika on mataw giwazmeqniyim turad afaqan soriy

3 I gimaqbaban, tutimmo i ne gi-nan God esey ugad daq na i a hihulosamta. I nazaq emamta na indimun diq. Na ezaqgo ne ginad helmohaqayta na in awaz timeqniyaq. Adne bunmo an anan ginad bilaqsa ossane gigo daq na ne gilikmanib ayahtiqiyaqmo. 4 Nazaq iyan i uliq sawkabemmo luwad i God ago on matawYesus ago nan huritayta na gigo hibne gibin sorauqta. Sorad i gibilenauq,Tesalonaika on mataw na gibabun ingimeqin tonsa in giwaz meqniyim tu-rayta haqauq. Turad in ginad helmohaqayta na wazad in afaqan teq santi-tiy sorad gituw a hi hiqiyayta haqauq.

God daq titnonta amalib i gilum ke-maqta

5 Teq muran ne God ago maroraduganib gwahtiqnan haqad afaqansorayta na in God anad titnonta emanulal iyaqta. God anad emaq, Neafaqan sorad oseq teq ne yaqgomaroraduganib gwahtiqgo gibin inaq tiqiydaqay haqaq. 6 Na ezaqgo abebteq in daq titnonta emad in matawnawa ne afaqan negayta na giholibamenin emad in mataw na afaqantinegdaqmo. 7 Negad in ta ne gigoafaqan na walemid ne ginamur tiqemdaqay. Ginamur emsa God in igigo afaqan na walemid i ne nenaqgarabmo ginamur tiqemammo. Kamnab Iyahta Yesus Heven huloseq inago faq amileq ayahta inaqmo boladin ago angelo giwazmeqinta nanenaqtigehitiq daqay. 8Gehitiqeq in matawGod ago a hi huritad teq in i gigoIyahta Yesus awagamun dimunta ahi muzinayta na amenin meqin diqtatinegdaq. 9Negid mataw na timeqniyhaseq in nazaqmo kuluwa-kuluwmotuqos daqay. Osad in Iyahta ago hib

Page 409: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Tesalonaika 1:10 406 2 Tesalonaika 2:8pesanmo osad in Iyahta ago zawaymataw ahol waqad abin iluwayta naahol a ta hi waq daqay. 10 Kam nabYesus in ago on mataw tawonta nagigo hib abin ayahta waqnan haqadtuboldaq. Bolsa in ago on mataw nain ahol waqad in giqutil riten lamsain ginad tibilaq gigayindaq. Sa neinaqmo in ahol waqad abin iluwadginad tidimniy daqaymo. Na eza-qgo kwaziqmo i ne gigo hib lehimGod ne gimen dante amta na aga-mukan gibilenan ne huritim ananhelmo haqiyta na ago iyan.

Pol ayogniz nenaq in Tesalonaika onmataw gilumsihgo haqad God buloniy

11 Kam abebtanta nab ne inaqmoIyahta abin tiqiluw daqay haqad tu-timmo i ne gimen i gigo God kazaqbulonauq. God haqauq, ni Tesalon-aika on mataw gililewunan osaytako giwamuzsa in gigo luw os ningoliley na inaq rireneqmo usan haqauq.Ad ni ningo zaway amalib gilumsihsain kabiy dimdimunta emnan ginademayta na em bugiy haqauq. Ad inni ninan helmo haqad ningo kabiyemsa kabiy na anon kabemmo emanhaqauq. 12 Anon emsa in ahol waqadin i gigo Iyahta Yesus abin sorsaYesus in gibin soranmo haqauq. Adi bulonauq, I gigo God haqauq, niteq Iyahta Yesus Krais inaq gigemdimunta on mataw na negad in giyondaq nazaqmo em negiy haqauq.

2Mat gunun othasaqta na teq gwah-

tiqdaqta1-2 Ari i gimaqbaban, i gigo Iyahta

Yesus Krais muleqeq ta bolsa i bunmoleheq in ago hib humab emamta naago i ne tigibilennan. Luweq matawasor kat negeq bilaq daqay, Iyahtaago kam na tekomo tugwahtimta haqdaqay. Haqad in gihol ulumsihadkazaq bilaq daqay, Bugaw araq anadigan i bilaqauq haq daqay. O in bilaqdaqay, Mat araq nazaq bilaqsa i hu-ritta haq daqay. O in bilaq daqay, Polayogniz nenaq sansandek mar tonim

nazaq bilaqiyta haq daqay. Ari negamuk naqanta huriteq ne riteneqhidmo ginadnad hi emiy. 3 Mat araqle nazaq kat negsa ne in aqez hikidikhuritiy. Iyahta ago kam na ulilemeqa hi gwahtiqdaqta. Haiqgam. Nain atowun inaq kazaq iyeq gwahtiq-daqta. Kam na tugwahtiqnan tonsamataw kabemmo God ago nan bay-muzad in gileh tuqug daqay. Samomat gunun othasaqta na ulal tiqiy-daqmo. Mat nawa na God in ayon bi-laqan in oseq teq timeqniy hasdaqta.Daq nagan bunmo tugwahtiqid teqIyahta ago kam na bo tugwahtiqdaq.

4 Ari mat gunun othasaqta nabo gwahtiqeq in og kab nagahzawayta mataw giwazinad ginan‘i gigo god’ haqad gibin iluwaytanagan bunmo gihar tinegdaq. Giharnegad inmo ahol abin iluwad innagah gisesta nagan bunmo gibayidwoqsa in ahaqenib tiqiy bug daqay.Ad in God ago Tempel aduganibgwahtiqeq in ago marorgo ban emeqosad teq in bilaqdaq, Ne gigo godyaqmo kawa haqdaq. 5 Yaqmo Polkwaziqmo ya nenaq osad ya daq nawagwahtiqdaqta na ago agamukan netigibilen bugta. Na ago ne gidektizizal e? 6 Teq muran nagah araqin mat gunun othasaqta na adaninqwaysa in ulal a hi iyaq. Na netuhuritiyta. Nagah na in mat nawasihad ossa le in ulal iydaqta agoakaman tugwahtiqid nab teq in ulaltiqiydaq. 7 Na ezaqgo mataw ginadmeqinta bolsa in gunun othasayta naalulin diq i gimeb ulilemim ussa i ahola hi waqauqta. Sa ginad meqinta namataw gibe yahsa in God ago gununtuqothasad osayta. Ta teq nagahdimunta nawa ya anan bilayta na inmataw ginad meqinta na wasihsa ingwahtiqim ban a hi waq bugaqta. Arinagah dimunta na in ginad meqintaadan na wasihad oseq le in aholtuhureq hasdaq. 8 Hureq hasid nabteq mat gunun othasaqta na ulaltiqiydaq. Ulal iyeq ossa Iyahta Yesus

Page 410: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Tesalonaika 2:9 407 2 Tesalonaika 3:4inmo ahol aqurin ulam hasid le matna wol emid tumoqdaq. Kam nabIyahta bo gwahtiqadmo in ago zawaybunmo ulal iysa zaway na le mat nameqin diq tonid in tihiqiydaq.

9 Ari mat gunun othasaqta na bolsaSatan in abunib turad zaway ugsain ulal tiqiydaq. Ulal iyeq in Sa-tan ago zaway ayahta na amalib daqkatiyta aseseqta azawayin inaqta amoamo giqemid gwahtiqsa mataw aholwaqad in mat na anan helmo ti-haq daqay. 10 Mat na daq meqintaamo amo amalib mataw kat negsa onmataw asor teq timeqniy has daqaytanaqmo in anan helmo tihaq daqay.

Teq on mataw na oseq meqniyhas daqayta na alulin in kazaq. Onmataw naqanta in God ago gamukhelta anan ginad bilaqid teq God ingilumsiheq ta giwaqnagta. Teq inGod ago gamuk anan helmo haqnanhulosayta. 11 Nazaq iyan God in agozaway amalib mataw nazaqta ginadwalebolsa in daq aseseqta katiyta na-gan gibiyad ginan helmo haqayta.12 God in on mataw naqanta giyondante nazaq em negsa in teq ago haz-izir ayahta nab tursa in giyon bilaqidin tihiqiy bug daqay. Na ezaqgo inGod ago gamuk helta anan helmo a hihaqad in daq meqinta haresmo emadginad dimniysa osiyta na ago iyan.

God in ago on mataw giwaqgo haqadgitowun eman osayta

13 Ari i gimaqbaban, Iyahta in neginan anad bilaqaqta. Mebmebmodiq God ne gitowun emim ago BugawDimunta negan in ne giholib usaqta.Usad in ne giwamuzsa ne God agoon mataw tawonta iyim osad ne inago gamukhelta ananhelmohaqayta.Dante naqmo amalib God in ne gilum-sihim giwamta. Nazaq iyan tute-qmo i ne gimen God esey ugamta.14 God nazaq diq ne gidimun ton-nan haqad in i giqeman i ne gigohib lehim Yesus awagamun dimuntagibilen. Gibilensa God i gigo gamukna amalib in ne gililewunan muranne i gigo Iyahta Yesus Krais ago

os dimunta na ne giholyon waqgotiqiyim osayta. 15 Nazaq iyan i gi-maqbaban, ne giwaz meqniyeq turadi God ago suleq negta na bunmo newaz naqmo hiqiyiy. Suleq na i giqezabgibilenta teq i sansandekibmar tonimeman ne gigo hib lahtamo.

16 Ari i Gimam God teq i gigoIyahta Yesus Krais inaq in i ginanginad bilaqaqta. Ad God agemdimunta igsa i in ago zaway ahiqiyhaiqta na waqad i gigem kute nemsaosauqta. Osad in teq ago os dimuntana tiqigdaq haqad i in amen emimosauqta. 17 Nazaq iyan i ne gimenGod bulonad i kazaq bilaqauq,God haqauq, ni Tesalonaika-ib onmataw osayta ko gigem zawaynegsa in giwaz meqniyeq gamukdimdimunta bunmo bilaqad teqin kabiy dimdimunta bunmo emiyhaqauq.

Tesalonaika on matawgilikmanib on mataw gituwhaiqta osayta na intigiwastitay daqay

3Tesalonaika on mataw God bulonid

in Pol ayogniz nenaq gilumsihdaq1 I gimaqbaban, i gigo gamuk ta

asor usaqta na in kazaq. Ne i gi-men God bulonsa in i gilumsihan.Gilumsihsa i ne gigo hib Iyahta agogamuk bilaqan anon kabemmo amtanazaqmo i le og saw bunmo gigohib bilaqsa in nazaqmo anon kabe-mmo emeq ameb diq iyan. 2 Ad Godin mataw meqinta daq hihiq emaytana gibenab i giwaqid in i hi gime-qin tongo haqad ne i gimen God bu-loniymo. Na ezaqgo, mataw kabe-mmo God anan helmo a hi haqayta naago iyan.

3 Teq Iyahta i gilumsihnan bilamtanazaqmo in emaqta. Nazaq iyan in negiwamuzad zaway negsamatmeqintana a hi gimeqin tondaq. 4 I ginademauq, Iyahta ne ginad wamuzsa i

Page 411: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Tesalonaika 3:5 408 2 Tesalonaika 3:18daq bunmo tigibilenta nagan nemuz-inad ne nazaqmo tiqem tut daqayhaqauq.

5 Haqad i ne gimen Iyahta bulonimbilaqauq, Iyahta haqauq, ni Tesalon-aika on mataw ko ginad enqenunsaGod in ginan anad bilaqaqta na agoin anadin emad in Krais afaqan soradahol a hi hureq hasta na ago in anadinemiymo haqauq.

Mataw bunmo kabiy em daqayta6 I gimaqbaban, i gigo Iyahta Yesus

Krais abinib i gamuk atoranmo kazaqne gibilenauq. Mat araq samanmoosad aholyon kabiy a hi emsa neaholib hiqiyiy haqauq. Mat naqantain i gunun negta na othasad a himuzinaqta. 7 Ne i gisen muzineqdaq ezaqta em daqayta na ago neginad emayta. Kwaziqmo i ne ne-naq osad i samanmo kabiy haiqmo ahi osta. 8 Ad i ne gigo didaq araqsamanmo a hi wawta. Haiqgam. Izayadmo waqyauqta. Luweq i negigo didaq nagah samanmo neqsa nei gigo afaqan sorad gihol husisiq-daq haqad i taromab zeqab inaqmoi giholtuw bulad kabiy atoranmoemyauqta. 9 Helmo i ne gigo hibdidaq nagah samanmo waqgo i gibininaqta. Teq i daq dimunta giqisihu-nid abeb ne i gisen muzinad naza-qmo em daqay haqad i ne gigo nagahsamanmo waqgo hulosta.

10 Kwaziqmo i ne nenaq osta nabi gunun araq kazaq em. Mat araqkabiy emnan atuw hiqiysa ne didaqugid hi neqan haw. 11 Teq nagaqgomuran i gamuk nawa na a ta gibilentonauq? Nabag ne gilikmanib matawasor luw maleyniztag osayta. Osad ingiholyon kabiy a hi emad in matawta asor gigo kabiy naqmo in wamuzgoginad emayta. I ne gigo wagam asitnazaq huritim i kawa ne tigibilensireqauq. 12 Ari ne mataw gituwhaiqta na, i Iyahta Yesus Krais abinibatoran diqmo kazaq ne gibilenauq, Netok nemeq osad kabiy emiy haqauq.Kabiy emad negmo giholyon didaqwaqeq neqiy haqauq.

13 I gimaqbaban, ne daq dimuntaemad gituw hi hiqiyan. 14 Ad mataw nog in gamuk kawa i sansandekibmar tonta ka a hi muzinsa ne gibiykemiy. Gibiy kemad ne mataw nagirabunad giholib hiqiyiy. Ne nazaqgitonsa teq in daq emayta na agogimebay tuwoqdaq. 15 Teq ne matawna ginan i gibabun haqad hi bilaqiy.Haiqgam. Ne in ginan i gimaqbabanhaqad gidekmo waziy.

Gamuk abebtanta16 Ari i ne gimen kazaq Iyahta

bulonauq. Iyahta haqauq, ni i gigememan midemim usaqta haqauq.Nazaq iyan kam bunmo Tesalonaikaon mataw giholib daq amo amogwahtiqsa ni in gigem emid kutenemsa in nagah araq diq anan ginadhi meqniyan haqauq.

Ari Iyahta ne bunmo nenaq osadgiwamuzan.

17 Yaqmo Pol ya iholbenab yaqgozeq dimun ka mar tonim ne giyoneman nawa lehaq. Yaqgo sansandekbunmo ya kazaqmo iholnan martonaiqta.

18Ari i gigo IyahtaYesusKrais agemdimunta ne bunmo negsa ne osiy.Nawaqmo.

Page 412: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Timoti 1:1 409 1 Timoti 1:7

1 TimotioSansandek amebta Pol inTimoti amen mar tonanlahtaGamuk ameb lehaqtaTimoti in mat araq minminta. In

anen Juda aw araq. Sa in amam Grikmat araq teq in Judamat a haiqta. TeqTimoti in uliq Listra, saw Galesiya-ibosta. Ossa Pol nab lehimYesus awaga-mun dimunta bilaqsa Timoti huritimYesus anan helmo tiham. Haqan Polin Timoti waqim inaq lehim God agokabiy tiqem yaqay (Aposel 16.1-3 nabni Timoti ahol awagamun asitmo aholwaqdaq).

Ari ulig asor le tihiqiyan Yesus agoon mataw uliq Efesus-ibta na gilik-manib in gigo mataw danmebta asoreraqim suleq katiyta tibilaq yaqay,Pol mebmebmo gibilan, Daq kazaqteq gwahtiqdaq hamta nazaq (Aposel20.29-30 nab teq ni ahol waq). Matawna suleq katiyta bilaqsa Pol ayowTim-oti inaq lehimnazaq gibiyad teq Pol inTimoti hulosan uliq Efesus-ib matawkatiyta na giqez wasihnan tuqos. InTimoti hulosad bulon, Ni kab uliqEfesus-ib osad mataw gamuk katiytaamalib suleq bilaqayta na gibilenid innazaq ta hi emiy ham.

Haqad Pol in saw Masedoniya-iblehim uliq araqab tuqosad teq in Tim-oti amen sansandek ka mar tonimeman leh ug, Timoti anadnad a hiemad in awaz diq meqniyeq agokabiy anononmo tiqemdaq haqad.Pol anad Timoti in mataw asese-qta gamuk katiyta bilaqayta na giqezemid hiqiysa teq in Yesus ago onmataw na suleq helta gibilenad dantedimunta giqisihunsa in gigo os ta tit-nondaq haqad in gamuk ka bilam.Haqad in anad dimdimunta kabemmoTimoti ugnan haqad amen gimar to-nan sansandek kab usaqta.Timoti inmo ahol wamuzadteq in uliq Efesus-ib on

mataw Yesus ago nanhuritayta na giwamuz

tonanmo1 Yaqmo Pol, ya Krais Yesus ago

Aposel araq. God I Gilumsihim Gi-waqaqta na teq in atatin Krais Yesusi amen emim osauqta na inaq in yainan bilaqan ya Aposel iyta. 2 Timoti,ya inad Krais anan helmo haqaiqtanazaq ni ninad usaqmo. Nazaq iyanni yaqgo amunmo diq. Ya ninmengamuk ka mar tonim eman tileh ni-gaq.

I Gimam God teq i gigo Iyahta KraisYesus inaq in gigem dimunta nigadin ni ninan ginad meqniysa ni nigemmidemeqmo usan.

I gamuk katiyta bayid woqan3 Ari kwaziqmo ya nihuloseq saw

Masedoniya-ib lehnan haqad gamuknibilenta na ya muran a ta nibilentonaiq. Ni nab uliq Efesus-ib osadmataw God ago gamuk bilaq kirehtonim suleq katiyta bilaqayta naatoranmo gibilenid in nazaq ta hiemiy. 4Ad in tutimmo wagam katiytabilaqad teq in gisesan giwagamunbilaqayta na in hulosiymo. Gamuknazaq na in anmug ayah diqmo emaneraqaqta. Eraqsa in gigo walmatawnenaq God ago kabiy emid ayah iygoginad a hi emayta. Ni ninad em.I ginad God anan helmo haqauqtanaqmo in God ago kabiy eman ayahiyaqta. 5 On mataw God ameb gigemdimunmo anumlan haiqmo ussa teqin giholib daq araq meqinta a hiloyinad teq in gimileq a hi iyad Godanan helmo diq haqayta, on matawnaqantamo in an anan ginad bilaqsaosayta. Nazaq iyan ni on matawgiwamuzaqta na atoranmo gibilenadginad wastitaysa in an anan ginadbilaqsa osiy haqad ya tinibilenaiq.

6 Teq mataw asor in daqdimdimunta nawa ya teko ginanbilayta na hulosad in ginad agadaniysa gamuk samantaqmo bilaqadluwayta. 7 Mataw na in danmebtaiyeq God ago maror Moses bilamta

Page 413: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Timoti 1:8 410 1 Timoti 1:19na asuleqin bilaqnan ginad usaqta.Ad in gamuk atoran diqmo bilaqayta,bilaqne in ginad em hasayta nog. Teqhaiq. In maror na alulin diq ginad ahi em hasadmo bilaqayta.

8 Ari i ginad em hasad God agomaror Moses mar tonta na adan emsamaror na i gidimun tonaqta. Na ibunmo tuhuritta. 9 Ta teq i maror naanan ginad kazaq em hasuq. God inmataw titnonta giwastitaynan haqadago maror kwaziqta na eman a higwahtim. Haiqgam. God ago marorna in mataw meqinta giwastitaygousaqta. Mataw naqanta in gununothasayta teq in nan a hi huritaytateq in God gileh ugayta teq in daqhihiq emayta teq in gigemab ginum-lan ayahmo usaqta teq in God bi-lawunayta teq in ginenmaman ginolemayta teq inmatawasor ginol emay-tamo. 10Teq in an alulib hureqad inaqusayta teq in Sodom gigo daq emaytateq in mataw girin tonim gizaysa inmat araq ago kabibiy mataw samantaiyayta teq in nan katiyta bilaqayta teqin hazizirib gimileq iyadmat dimuntanan ugayta. God ago maror Mosesbilamta na in daqmeqinta suleq heltabab ugaqta nagan bunmo giwasihgousaqta. 11 Suleq Yesus awagamundimunta inaq rirenim usaqta naqmoi anan suleq helta haqauqta. Adwagam nabmo God ago zaway ulaliy bugsa i ahol waqad i God anangigem dimniysa abin iluwauqta. Teqya Yesus awagamun dimunta naqmoon mataw wastitayeqmo gibilengohaqad God ya ibenab amta.

Krais Yesus Pol anan anad meqniytana ago Pol esey ug

12 I gigo Iyahta Krais Yesus yailum kemim inan bilam, Pol atuw in-aqta in ya inad usaqta tiqem bug-daq ham. Haqad in ya itowun emimzaway yagan ya in ago kabibiy matiyim osaiqta. Nazaq iyan ya eseydiq tuqugaiq. 13 Helmo kwaziqmoya in abin bilawunad ya in ago onmataw gimuzad gimeqin tonyaiqta.Ad ya in ago nan a hi huritad ya

girerey ayahmo emyaiqta. Ta teq yain ago a hi hurit kemta na ago yain anan helmo a hi haqad daq naganemyaiqta. Nazaq iyan in ya inananad meqniy. 14 Anad meqniysa igigo Iyahta na agem dimunta ayahmoyagad ilumsihan ya inad tihastitay.Inad hastitayan ya Krais Yesus ananhelmo haqad ya on mataw bunmoigem dimunta tinegaiqmo.

15 Krais Yesus in on mataw Godgileh ugad daq meqintab osaytanaqmo gilumsihnan og kab bolta.Gamuk nawa na in hel diqtaqmo iyanonmatawbunmohuriteq anan helmotihaq nagiyta. Teq og kab ya onmataw bunmo giquriyamim ya matmeqin diqta osyaiq. 16 Ossa Yesushidmo gileh a hi yag. Haiqgam. Yadaq hihiq emad luwsa in ya imenemad sisaqmo os. Osim abeb in yainan anad meqniysa in ya ilumsihimtiqiwam. Nazaq iyan Yesus ago anadmeqniy na yaqgo hib ulal iysa onmataw ya ibiyad ginad emay, God inmat meqin diqta ko ulumsiheq in itigilumsihdaqmo haqay. Gilumsihidi inaqmo kuluwa-kuluwmo tuqosamhaqay. Haqad in Yesus anan helmotihaqay. 17 Ya God anan inad ayahmodimniyaqta. In on mataw bunmogigo king iyim giwamuzad kuluwa-kuluwmo osaqta. Osad in a himoqdaqta teq in on mataw gimebulilemimosad in amomoGod diq iyimosaqta. Nazaq iyan i in wazinad abinkuluwa-kuluwmo iluwad osuq. Heldiqtaqmo.

Timoti zaway iyeq daq meqintabayid woqan

18 Yaqgo amun Timoti, kwaziqmomataw asor God ago nan tutim nininan bilaqiyta nazaqmo ya a ta ninibilen tonaiq. Ni gamuk na bunmoanadin emad muzin bugsa teq babezaq ban bolsa ni inaq an wolad niniwaz meqniyeq titurdaq. 19 Turadni God anan helmo diq haqad ni ni-holib daq araq meqinta a hi loyin-daq. Ni ninad em. Mataw asor gi-holib daq meqinta ussa in loyinim

Page 414: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Timoti 1:20 411 1 Timoti 3:1teq in gileh a hi ugiyta. In gigodaq meqinta nazaq alow ugad osim inYesus anan helmo a ta hi haqimmotuwoqiy, bilaqne muy kamisib lehimsarteb ulumworimhitimta nazaqnog.20 Mataw na gilikmanib Himeneusayow Aleksanda inaq in nazaqmoemiyta. Eman ya giger na giqemanSatan abenab tilehiy. In ginad emhaseq teq God anan a ta hi bilawundaqay haqad.

2I God bulonid in on mataw bunmo

gilumsihan1Ari nagah danmeb diq ni emdaqta

na in kazaq. Ni mataw gibilenid insirisirimo God inaq gamuk emad teqin susumun ugiy. Susumun ugad inon mataw bunmo gilumsihgo haqadGod buloniy. Sa God in gilumsihsain esey ugiy. 2 In God inaq gamukemad bulonsa in king teq gavmanbunmo anad dimunta negsa in gigokabiy dimunmo emiy. Nazaq iyid teqi gigo os dimniysa i tuteqmo afaqana hi waqam. Ad i God anad muzi-nad ago daq dimdimunta emsa i gibindimunta og saw bunmo usdaq. 3 Inazaq osamta na in God I GilumsihimGiwaqaqta na ameb dimun diq iyaqta.4Na ezaqgo in anad on mataw bunmoinmo ago maror aduganib gwahtiqeqago gamuk helta huritad ginad emhasad os nagiy haqaqta.

5 Na ezaqgo God amulikmo osaqtana in on mataw bunmo gigo God. Samat amulikmoqmo God teq onmatawbunmo gilikmanib liqabmo turaqta.Mat na in Krais Yesus-mo. 6 In ago onmataw bunmo bab gibenab giwaqgohaqad in gimen ahol naw nog emimgizayta. God anad usta kam nabmoKrais Yesus daq na eman God anad onmataw bunmo in agomaror aduganibgwahtiqgo usta na ulal tiqiy. 7 Ulaliyan ya nagah na agamukan waqeq ale og saw haresmo bilaqdaiq haqadGod ya itowun eman ya Aposel iyta.(Hel diqmo ya bilaqaiq. Ya a hikatiyaiq.) Ya Aposel tiqiyim ya on

mataw en ta asor Juda a haiqta na-gan suleq negsa in Krais anan helmohaqad in God ago gamuk helta ananginad tiqem hasay.

8Nazaq iyan ya inad on mataw uliqbunmo giben tawonta waz eraqsa ingigem meqniy teq an mug hulosad inGod inaq gamuk emiy haqaiq.

Kabiy dimdimunta naqmo in on gigobalawmo diq

9 Ari ya inad on in daq kazaq emiyhaqaiq. In tubusan dimunta giholsihengo in inaq diq naqmo in giholwastitayeqmo siheneq isihiy. In igmoag haqad giqensan balaw tonad teqin balaw amo amo kaliloy teq golteq tubusan anawun ayah diqta na-gan in hi emiy. 10 On God anadinemad aqez huritayta na in kabiy amoamo dimdimunta emsa kabiy naqmoin gigo balaw nogmo giholib usan.

11TeqmatawGod ago gamuk asule-qin bilaqsa on gihol wazid woqsain giqezmo hiqiyeq gamuk na huri-tadmo muziniy. 12Ya on giwasihan indanmeb iyad mataw a hi giwamuzadteq inGod ago suleqmatawahi gibile-nayta. Haiqgam. On giqezmo hiqiyeqgamuk huritmo hurit daqay. 13 Nininad em. God in Adam eman dan-meb gwahtimta. Gwahtiqan abeb teqin awe Iv am. 14 An Adam in gamukkatiyta na anan helmo a hi ham.Haiqgam. In ago awmo gamuk katiytana huritim God ago gunun itiyonta.15Nazaq iyan God in on ginan bilamtanazaqmo in osad in onmin ginen iyeqosiy. Ad in God anan helmo haqadin on mataw ginan ginad bilaqsa Godago daq tawonta naqmo in giqemadosiy. In nazaq emad teq in God agomaror aduganib dimunmo kuluwa-kuluwmo tuqos daqay.

3Yesus ago on mataw gigo danmebta

na in titnoneqmo os daqay1 Gamuk kawa ka in hel diqtaqmo.

Mat Yesus ago on mataw gifaqin iyeqgiwamuznan haqad anad emaqta na

Page 415: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Timoti 3:2 412 1 Timoti 3:14-15in kabiy dimun diqta utetaq. 2Nazaqiyan mat Yesus ago on mataw giwa-muzdaqta na inmataw gimeb anonondiqmo tur osan. Ad in ago daq bunmoon mataw gimeb dimunmo usanmo.Mat na in aw tuwaqeq inaq osad in tamat araq ago aw inaq hi luwan. Inago aw diq naqmo aduw iyeq osan.Ad in worworeq osad in anad emhasadmo daq eman. Sa mataw inago bitab bolsa in anononmo gilowantonan. Teq in God ago gamuk alulinanad em hasadmo on mataw suleqnegan. 3 In yuw atoranta uluwadafaqin agadan hi iyan. Ad in hidmoagem meqniysa mataw haresmo higinolan. Haiqgam. In mataw gilowantonad nenaq kiskismo osan. Ad inmani anan diq hi moqan. 4 Teq in agoaw amun giwamuzad nenaq wasti-tayeq osad in ago onmin giqemid inahaqenib iyeq aqez muziniy. 5 Matin ago aw amun anonon a hi giwa-muzaqta na ezaq teq in Yesus ago onmataw anononmo giwamuzdaq? Nahaiqgam.

6 Teq mat Yesus ago on mataw gi-wamuzdaqta na in Yesus anan helmohaqad inaq sisaqmo luweq teq in banna waqan. Mat mutur diqmo Yesusanan helmo hamta na in kabiy naa hi wazdaq. Luweq in yaqmo aghaqad girerey emsaGod in Satan ayonbilaqan in ago ban ulilibta hulostanazaqmo in mat na ayon bilaqeq tu-muzdaqmo. 7 Mat in on mataw Godagomaror asan ban osayta na gigo hibabin dimunmousaqta naqmo inYesusago on mataw giwamuzdaqta. Luweqmat ahol abinmeqinta araq kabiy nabgwahtiqid mataw asan ban osayta naafaqan ugsa in amebay woqsa Satanago dobub tuwoqdaq.

Mataw Yesus ago dauh gilumsihadgiyon kabibiy emayta na inwastitayeqmoos daqay

8 Ad nazaqmo mataw Yesus agodauh gilumsihad giyon kabiy amik-mikta emayta na in worworeqmoosad in gibin on mataw gilikmanibdimunmo usan. In gimileq iyad giqez

giger hi iyan. Ad in wain ayunayahmo uluweq gifaqin hi hulosiy.Teq in og ka ago nagah kabemmo ingimo giholyon waqgo ginad hi usan.9 In God ameb gigemanumlanhaiqmodimunmo usan. Teq God ago gamukasuleqin ulilemabta God eman ulaliyta na in waz naqmo hiqiyad adanemad osiy. 10 Mataw kabiy na giholugeq emnan bilaqsa ni in gilum ke-meq kabiy asor negid in em waqiy.In kabiy anononmo emsa ni gibiyadteq ni giqemid in Yesus ago onmatawgigo kabibiy mataw iyiy.

11 Sa kabibiy mataw na giqonan innazaqmo worworeqmo osad in gibinon mataw gilikmanib dimunmo us-anmo. In gamuk an agilehunan bi-laqayta na hulosiy. Ad in tok nemeqosad gigo kabiy emad in gituw hihiqiyan.

12 Ari mataw Yesus ago dauh gigokabibiy mataw iy daqayta na in awtuwaqeq inaq osad in ta mat araq agoaw inaq hi luwiy. In gigo aw diqtanaqmo aduw iyeq osiy. Osad in gigoaw amun anononmo giwamuzad ne-naq wastitayeqmo osiy. 13 Na ezaqgomataw kabiy na anononmo emsa ingibin onmataw gimeb dimunmo usadin God ameb dimunmo usaqmo. Ingibin nazaq ussa in Krais Yesus agokabiy atoranmo emnan a hi rabayta.

I God anan helmo haqadmuzinauqtana alulin in nagah ayah diqta

14-15 Timoti, ya hidmo leheqnibiygo inad emaiqta teq ya daninaq iydaiq o haiq na ya a hi hurit.Nazaq iyan ya ninmen gamuk kawamar tonim nibilen kemaiq. Yahidmo ningo hib a hi gwahtiqid ninimomo nab osad teq ni gamuk kaahol waqad God asenlul ezaq luw osdaqayta asuleqin ka ni gibilendaq.God asenlul na in God kayeqmoosaqta ago on mataw Yesus ago nanhuritayta naqmo. Teq on mataw nain God ago gamuk helta waz naqmohiqiyad asuleqin bilaq sireqsa gamukna zaway iyim usad a hi woqaqta,bilaqne tituq ayow salmoq inaq giwaz

Page 416: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Timoti 3:16 413 1 Timoti 4:12meqniyim bit anon bunmo sorsa ahi woqaqta nazaq nog. 16 Helmoon mataw God asenlul iyim in anadmuzinad agodaqdimdimunta emaytana ago asuleqin in nagah ayah diqta.Gamuk na alulin ulilemim usan Godeman ulal iyta. Na in kazaq.

In mataw ogibta gisan waqim onmataw gimeb gwahtim.

Teq God ago Bugaw Dimunta agozaway amalib in ahol alulin diqtana ulal iy.

Sa angelo in ahol waqiy.Teq mataw in ahol awagamun

a luwad on mataw en bunmogibileniy.

Gibilensa on mataw og saw bunmoin anan helmo haqiy.

Teq God in waqim ad Heven-ibgwalehan in abin ayah diqmo iy.

4Gamuk katiyta on mataw ginad

walebolaqta na agamukan1 Ari God ago Bugaw Dimunta in

nantut giqezab kam kawa i osauqtaka anan tibilaq kemaq. In bilaqaq,Kam abebtanta kab mataw in ginadGod anan helmo haqayta na tuhu-los daqay haqaq. Ad in le matawgiholib bugaw meqinta ussa gamukkatiyta bilaqayta naqmo gigo hib tiso-qot daqay haqaq. Soqoteq in bugawmeqinta naqmo gigo gamuk tumuzindaqay haqaq. 2Mataw gamuk katiytabilaqayta na in gimileq iyad gamukahurit dimunta bilaqayta teq in gigotur os meqin. Mataw na ginad faqoyan in daq meqinta emad gihol a hiloyinayta. 3 In gunun emim bilaqsain gigo walmataw an a hi waqayta teqin didaq neqnanta asor udinad a hineqayta. Teq God-mo didaq in udi-nayta na giqamta. In anad on matawyaqgo gamuk helta huritim ananhelmo haqayta na in didaq na waqeqya esey yagadmo in tineq daqay ham.4 Nagah bunmo God giqamta na indimunmota. Nazaq iyan i araq diq ahi hulosam. Haiqgam. I didaq gununemiyta na inaqmo waqad God esey

ugsa teq in dimunta iydaq. 5 Na eza-qgo nagah giger God ago gamuk teq iGod esey ugauqta na in nagah nagangiqeman God ameb tawonta iyaq.

Timoti in Krais ago kabibiy matdimunta osan

6 Ari ni gamuk nawa teko yatinibilenta na ni nimaqbaban teqnihiyan Krais aduganibta na gibilenbugeq teq ni Krais Yesus ago kabibiymat dimunta iydaq. Ad ni Godago gamuk dimunta i ginad heltawazan eraqaqta na anadin emad niGod ago suleq titnonta muz bugadteq ni niwaz timeqniydaq, bilaqneni didaq neqim nihol zaway iyaqtanazaq nog. 7 Ni wagam katiyta Godabin bayan woqaqta na teq ginadsamanta alulin haiqta nagan bunmogileh ug. Gileh ugad ni God ago daqdimdimunta emgo nihol emunad luw.8Na ezaqgomataw saw zunnan haqadgihol emunad giwaz meqniyayta nain asitmoqmo gilumsihaqta. Arii God ago daq dimdimunta emgogihol emunauqta na in ayah diqmogilumsihaqta. Gilumsihsa muran iGod ago os dimuntab tugwahtiqim igiwaz meqniyim osauqta. Ad abebi moqamta nab i giwitan God inaqginad dimniysa kuluwa-kuluwmotuqosammo. 9 Gamuk nawa na inhel diqtaqmo iyan on mataw bunmohuriteq anan helmo tihaq nagiyta.

10 Na ezaqgo God I GilumsihimGiwaqaqta na in on mataw bunmogilumsihim in gimen dante amta.Eman on mataw God anan helmohaqad dante na muzinsa God in ayahdiqmo gilumsihaqta. Nazaq iyan iginad bunmo God kayeqmo osaqtana ago hib emad i giholtuw buladago kabiy atoranmo emauqta. 11 Yagamuk nawa ninmen mar tonta nabunmo ni ningo on mataw na gibile-nad asuleqin negsa in muziniy.

12 Ari ni mataw gimeb titnoneqmoluw os. Luweq ningo walmatawnibiyad in ni ninan amun haqad ahi niwazin daqay. Haiqgam. Ni

Page 417: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Timoti 4:13 414 1 Timoti 5:10

daq dimdimunta giqisihun. Giqisihu-nad ni gamuk dimunta bilaqad teq niwastitayeq luw osad teq ni on matawginan ninad bilaqsa teq ni God ananhelmo haqad teq ni daq anumlan in-aqta aban emsa in nibiy kemiy. Nibiykemad in nisen muzeq ni daq emnogmo in emiy. 13 Teq ni ya ibaqtuneq osad tuteqmo ni God agomaribgamuk bilaqsa ningo walmataw hu-ritiy. Ad ni gamuk na asuleqin ne-gad ginad wazid eraqsa in God anadmuzin bugiy.

14 Kwaziqmo Yesus ago on matawgilikmanib mataw danmebta asor er-aqim in giben ni niholib emim ni-wazad zaway nigiyta. Ad God agogamuk in ginadib bolsa in ni ninanbilaqsamo God ago naw ni niholibtubol. Nazaq iyan naw dimunta Godnigta na in saman hi usan. Ni anadinemad akabiyan em.

15 Teq gamuk bunmo kawa ya tini-bilenta ka ni muzinad akabiyan em.Ni nazaq emad teq ningo kabiy daqbunmo dimunmo lehsa on matawbunmo ahol tuwaq daqay.

16 Ninmo nihol anononmo wa-muzad os. Osad ni ninad em haseqningo suleq bilaq. Ni tuteqmo nazaqemsa teq God in ni nilumsiheq ni-waqad in onmataw ni niqez huritaytana inaqmo tigiwaqdaqmo.

5Timoti in agowalmatawgilowan ton-

daq1 Ni mataw aseseqta ginadad

gamuk atoranmo hi gibilen.Haiqgam. Ni nimam alowan tonadinaq gamuk kiskismo bilaqaqtanazaqmo ni mataw aseseqta nenaqgamuk em. Ad ni nimaqbaban gibilennogmo ni mataw minminta gibilen.2 Teq ni ninen inaq gamuk emaqnazaqmoni on aseseqta nenaq gamukem. Ad ni nihiyan nenaq gamukemaqta nazaqmo ni on baras-barastanenaq gamuk em. Gamuk emad niin gigo hib ninad araq meqinta higwahtiqan.

Yesus ago on mataw in on waburtasaman diqmo osayta na tigilumsih daqay

3 Aw araq aduw moqan in waburiyim amomo diq osaqta na in awwaburmo diqta. Ni on naqanta gi-nadin emad tigilumsihdaqta. 4 Ariaw waburta araq ago onmin o in as-esan asor osid ni gibilensa in ginadem haseq ginen na ulumsihiy. Na ingigo kabiy danmebta. Na ezaqgo inamunibmo ginen gimam gituw buladluwiyta na amenin in nazaqmo tiqemdaqay. Daq na in God ameb dimundiqta.

5 Teq aw waburmo diqta na inamomo samanmo osad in anadbunmo God-mo ago hib usaqta. Ussain tutimmo God inaq gamuk emadin on mataw gigo afaqan inaq nagilumsihgo haqad bulonaqta. 6 Ariwabur asor in daq gihol bilaqaqtanaqmo amomo anadin emad osayta.Osad in God anadin diq a hi emadin on mataw gilumsihgo ginad a hiemaymo. Nazaq iyan on naqanta insamanta tumoqiyta nog iyim osayta.7 Ni on waburta gamuk ka gibilensain muzinad mataw gimeb anononmoluw osiy. In nazaq emsa teq mataw ingigilehunan a hi bilaq daqay. 8 Arimat aw nog inmo asenlul teq agoned giwamuzad a hi gilumsihaqtana in God ago suleq dimunta gilehugaqta. Mat nazaqta in on mataw enta asor God abin a hi huritim ananhelmo a hi haqayta nagan gigo daqmeqinta giquriyamim in daq meqindiq emaqta.

9 Nazaq iyan ni aw wabur kazaqtaulumsihgo anan mar tonid usan. Inago ulig 60 nazaq tiqiyta teq in mattuwaqim inaq osad in ta aw araq agomat inaq a hi luwta. 10 Aw na aholabin in kabiy dimdimunta kabemmoamta teq in ago onmin anononmogiwamuzta teq mataw in ago bitabbolan in gilowan tonta teq inmo aholwazan woqsa in God ago on matawtawonta na gimen kabiy amikmiktaamta. Teq in on mataw meqin ossagibiyad gilumsihta. Ad in kabiy amoamo dimdimunta kabemmo giqemad

Page 418: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Timoti 5:11-12 415 1 Timoti 5:24in ahol bunmo kabiy nab eman lahta.Aw wabur naqan diqta ulumsihgo nianan tumar tondaq.

11-12 Ari on baras-barasta gidugniztumoqiyta na ginan ni hi mar ton.On naqanta in osim ginad a ta er-aqsa in gihol wasihim gunun emiytana itiyonim in Krais gileh ugad matmuturta a ta waqgo ginad emayta.In nazaq tonsa in gibin on matawgimeb timeqniyaq. 13 Teq in daq araqkazaq emaytamo. In gituw hiqiysakabiy haiqmoosad in bitbitmogwaladtiqad luwayta. Teq in samanmo a hiosayta. Haiq. In gamuk yuwlozin onmataw haresmo bilaqayta na huritimluwad in on mataw gigilehunan bi-laqayta. Ad in on mataw bunmo gigokabiy daq emayta na huritnan ginaddiq bilaqsa in gamuk hi bilaqnantabilaqaytamo. 14Nazaq iyan ya inad onbarasta gidugniz tumoqiyta na inmata ta waqeq in onmin giqemad in gimogigo bit wamuzad osiy haqaiq. Innazaq emsa teq mataw i gihar igaytana in i ginanmeqin bilaqgo adanteqinhiqiydaq. 15 Ni ninad em. On baras-barasta gidugniz tumoqiyta na asorin dan titnonta hulosim Satan-mo tu-muzad luway.

16 Ari aw araq Yesus anan helmohaqaqta na anenan waburta asor ossaaw na in tigilumsihdaq. Afaqan nain Yesus ago on mataw bunmo gigo ahaiqta. Ari on waburta saman diqmoosayta naqmo ne tigilumsih daqay.Luweq ne on waburta bun diqmogilumsihsa ne gigo nagah siqim iydaq.Siqim iyid ne onwabur ginaghan haiqdiqta na a ta hi gilumsih daqay.

Mataw marorta in gigo kabiydimunmo emsa i giwazinad gidimuntonam

17 Ne gigo mataw danmebta inanononmo ne giwamuzsa ne giwazi-nad naw dimunta negiy. Ad matawaseseqta na gilikmanib mataw Godago gamuk bilaqad asuleqin negadgiholtuw bulayta na ne naw ayahmonegiy. 18 Na ezaqgo God ago maribgamuk araq kazaq bilam,

Bulmakau wit akabiyan emad witbay ninalsa ne atenmos am hiwaziy ham. Lo 25.4

Ad gamuk araq bilam,Mat mataw gimen kabiy emsa in

amenin tuqug daqay ham. Luk10.7

19 Teq mat amulikmo era matdanmebta araq amalib nan emsa nigamuk na hi hurit. Ari mataw gigero ezeqman in gamuk amulik na anulumsiheq bilaqsa ni in giqez tuhu-ritdaq. 20 Teq mat danmebta araqdaq meqinta emad in hulosnan atuwhiqiysa ni Yesus ago onmatawbunmogimeb mat na wad. Wadsa matawdanmebta bunmo in giyow na mebaywaqsa ahol waqad in daq meqintaaraq emnan tirab daqay.

Timoti in mataw gilum kemeq teqGod ago kabiyab giqemdaq

21 Ari God teq in atatin KraisYesus inaq teq in ago angelo inmoaholyon gilum kemim giwamta nanenaq bunmo in i gibiysa ya nidekwazim kazaq nibilenaiq. Gamuk nawaya teko nibilenta na ni muz naqmohiqiyadmataw bunmo gigo hib ni daqaraqibmo emad mataw asor gigomohi leh haqaiq.

22 Teq ni hidmo mat araq aholibniben emeq bulonid in God ago kabiyhi eman. Luweq mat na ago daq araqmeqinta akasnaknib ulilemeq usdaq.Ussa teq abeb mat na God ago kabiytiqemad in ago daq meqinta na in-aqmo emsa afaqan na ninmo ningotiqiydaq. Na ezaqgo ni mat na a hiloyin kemimmo hidmo ni kabiy ugtana ago. Ni nihol asawan woltayadossa afaqan nazaqta niholib hi gwah-tiqan.

23 (Teq ni yuw amomo uluwaqtana hulosad ni wain ayun asitmo uluwtonmo. Ni nazaq emad teq ni nigemtitiyaqta na teq niholib moq tutimmogwalaqta na tihiqiydaq.)

24 Mataw asor gigo daq meqintaulalabmo usaqta. Nazaq iyan matawna hazizirib lehsa in gibin meqinta nadanmeb le mataw gidekib woqsa teq

Page 419: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Timoti 5:25 416 1 Timoti 6:10amatawun in abeb bo gwahtiqayta.Sa mataw asor gigo daq meqintaulilemim usaqta. Nazaq iyan matawna le hazizirib titursa teq in gigo daqna ulal iyaqta. 25 An nazaqmo matawgigo daq dimunta in ulilemgo abananhaiqmo. Daq dimunta asor ulalabmodiq usaqta teq asor in asitmo ulilemnog iyim usad teq in ulal iyaqta.Nazaq iyan daq dimunta tuteqmoulilemeq a hi usdaq. Dante nazaqtausaqta iyan ni hidmo mat araq aholibniben emeq bulonid in God ago kabiyhi eman.

6Kabibiy mataw samanta na in kabiy

dimunmo em daqay1 Kabibiy mataw samanta Yesus

anan helmo haqayta na in gigo asese-qta giqez huritad gihaqenibmo osiy.Luweq in girerey emsa in gigo asese-qta na gibiyad in God abin bilawu-nad teq in God ago suleq bilawundaqaymo. 2 Ari kabibiy mataw naasor gigo aseseqta in inaqmo Godanan helmo haqsa luweq in gigokabibiy mataw helmo haqayta na gi-nad kazaq em daqay, I gigo asese-qta Yesus anan helmo haqad in i gi-maqbaban tiqiyiyta haq daqay. Nazaqiyan i in giqez othasad kabiy hi emuqhaq daqay. Kabibiy mataw na ginadnazaq hi emiy. Haiqgam. In ginadkazaq emiy. I gigo aseseqta Yesusanan helmo haqsa iyan i in tigilum-siham haqiy. God-mo i gigo aseseqtaginan anad bilaqsa iyan i in gigo kabiydimunmo tiqemam haqad in ginadnazaq emiy.

Mani utet adan na in daq meqintabunmo alulin

Gamuk kawa ya tinibilendaiqta kani tuteqmo onmataw gibilenad ginadwazid eraqsa in muzin bugiy. Na inkazaq. 3-4 I gigo Iyahta Yesus Kraisago gamuk helta na in God ago daqdimdimunta asuleqin i gibilenaqta.Ari mat araq Yesus ago gamuk nageg ugad anadibmo suleq ta araq bi-laqaqta, mat na inmo ahol abin wazid

eraqnan anad emaqta. Mat naqantaanad a hi em hasad in anadmeqin diqusaqta. Ussa in gamukmo amalib anwolnan anad bilaqsa in mataw gigemulumsa in nagah amikmikta aqananmugayta. Anmugad in an anan gigemmeqniysa teq in an wadad teq in anbilawunad teq in ginad meqinta gi-maqbaban negayta. 5 Teq in tutimmomataw nenaq gamukib an wolayta.Mataw na ginadib gamuk helta araqdiq a hi ussa in ginad buliyim matawgigo os meqin tongo ginad emayta.Ad in ginad emay, I God ago daqdimdimunta nagan muzinad teq i esnagah kabemmo tuwaqam haqayta.

6 Helmo, mat God anad muzi-nad ago daq dimdimunta emaqta nain God ago nagah dimunta kabe-mmo aholyon waqim in bilaqne matanaghan kabemmo inaqta nog iyaq.Nazaq iyan in og ka ago nagah kabe-mmo waqgo aqutil a hi eraqsa inagem midemimmo usaqta. 7 I ginademuq. I ginen giqeman i og kabgehitiqad i nagah araq diq wazim ada hi gehitiqauqta. Ad nazaqmo i ogka huloseq lehamta nab i nagah araqdiq wazeq ad a hi lehamtamo. 8 Arii nagah neqgota na teq nagah giholsihengota na inaq iyeq i bilaqam, Kadimunmo tiqiy haqam. Haqad i nagahta asor waqnan ginad a hi emam.9 Ari mataw mani kabemmo waqnanginad bilaqaqta na in dante nagunadluwsa daq meqinta hidmo bo gilumwaqaqta. Gilum waqsa mataw nagigem eraqsa in ginad hi emta adanemad in gimogiholmeqin tonayta. Tateq in gigo ginad meqinta na giqirqurnog iysa in dante na hulosgo biyaba hi iyayta. Haiqgam. In dante namuzad luwim in meqniy hasim ti-hiqiyayta.

10 Mani anan ginad bilaq ago adanna in afaqan amo amo kabemmogiqe-man gwahtiqayta. Mataw asor ingiholyon nagah kabemmo tuwal em-nan giqutil eraqan in dante nagunadluwad in ginad helta na kiskismo hu-losad le in Krais anan helmo a ta hi

Page 420: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Timoti 6:11 417 1 Timoti 6:21haqiy. In nazaq emad luwim in gimogihol santitiy kabemmo ugiy, bilaqneem amalib bul aqutil ulumsa in santi-tiy ayah diqmo waqaqta nazaq.

Ni niholtuw bulad God ago osdimunta ahiqiy haiqta na niholyon waq

11 Ari Timoti ni God ago matmo diqiyim iyan ni daq meqinta na bunmogileh ugeq tuk. Tukeq ni God agodaq titnonta naqmo muzinad luw.Luwad ni God anad muzad ago daqdimdimunta na emad ni in ananhelmo haq. Haqad ni mataw ginanninad bilaqsa ni afaqan soradnituwhihiqiyan. Ad ni ningo walmataw giyondaq kiskista em neg. 12 Mat Kraisanan helmo haqaqta na in bilaqnemat sibim ameb lehim naw waqaqtana nog. Nazaq iyan ni niholtuw diqbuleq nibabun bunmo giquriyameqleheq os dimunta kuluwa-kuluwmoosayta na ni niholyon waq. Godin os dimunta na nignan haqadnililewunta. Nililewunan ni osdimunta naqmo waqnan haqadkwaziqmo ni on mataw kabemmogimeb turad Yesus anan helmohamta.

13-14 God inmo nagah bunmo giqe-man kayeqmo giqusayta. Teq KraisYesus zaway diq iyim turad in Pon-tiyus Pailat gamuk bilaq sireqimmobulonta. Nazaq iyan ya God teq KraisYesus inaq gimeb atoranmo kazaqnibilenaiq, Ni God ago gamuk awazmeqinta in nigta na anononmo muz-inad ningo daq bunmo on matawgimeb dimunmo iysa ni daq araqananin waqdaqta niholib hi usan. Ninazaq emad ossa le i gigo IyahtaYesus Krais ni nimeb ulalab bo gwah-tiqan. 15 God anad usaqta kamnabmo in Yesus Krais tuqulal ton-daq. In amomo ameb diq iyimin nagah bunmo giwamuzsa in agoon mataw bunmo in abin iluwayta.In king bunmo gigo King-ta teq inmataw aseseqta bunmo gigo Iyahdiqta. 16 In amomo a hi moqadmokuluwa-kuluwmo osaqta. In aholanuwan ayahmo oysa iyan matawagerab a hi loqayta. Mataw in gimeb

God ahol waqgo biyab haiqta iyimmat araq diq in ahol a hi wamta.God in mat nazaqta iyan i in abintuteqmo iluwuq. Sa in zaway bunmowazad in nagah bun diqmo giwa-muzad kuluwa-kuluwmo osan. Heldiqtaqmo.

Mat ago mani nagah kabemmo us-aqta na in God anan helmo haqad onmataw asor gilumsihan

17 Mataw og ka ago nagah kabe-mmo inaqta na in igmo ag haqsani gibilenid in gihol abin hi iluwiy.Ad in ginad bunmo in gigo es na-gah nagan gigo hib hi emiy. Na-gah na muran useq babeq in tihiqiy-daqta. Ni mataw na gibilenid inginad bunmo God amomo ago hibusan. Na ezaqgo God-mo in nagahdimunta i gigem eman dimniyaqtana bunmo igaqta. 18 Nazaq iyan nimataw gigo nagah kabemmo inaqtana gibilensa in mataw gina haiqtagilumsihiy. Gilumsihad in gigo nagahkabemmo usaqta nazaqmo in matawna ayahmo gidimun toniy. Ad in gigoes nagan ginad hi wazsa in matawmeqin ossa gibiyad in gigo nagahkabemmo mataw na gigo hib ibereqnegiy. 19 In nazaq giholyon dantewastitayeq teq abeb in nagah araq agosiqim a hi iy daqay. Ad in os heltaahiqiy haiqta na inaqmo in giholyontuwaq daqay.

Timoti in ago kabiy wamuz naqmohiqiydaq

20 Timoti, God kabiy nigta na niwamuz naqmo hiqiysa in hi woqan.Ad ni og ka ago gamuk samanta alulinhaiqta na gileh ug. Teq mataw bi-laqay, I dante ahol tuwaw haqad teqin gigo gamuk God ago gamuk inaq ahi rirensa ni mataw nazaq katiyaytana girabunad pesanmo luw. 21Matawasor suleq katiyta na anan helmohaqad muzinim lehim in God agogamuk helta na tuhulosiy.

Ari God agem dimunta ne bunmonegsa ne osiy. Nawaqmo.

Page 421: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Timoti 1:1 418 2 Timoti 1:7

2 TimotioSansandek gigerta Pol inTimoti amen mar tonanlahtaGamuk ameb lehaqtaPol ame gigerta uliq Rom-ub

irquran osad in Timoti amensansandek ka mar tonim eman lehug. Kam nab Pol afaqan kabemmosoryaq. In aholyogniz asor God agokabiy emnan haqad hulosim lehsain amomo osyaq. Ossa mat amulik-mulikmo bo Pol ahol waqsa bunmoin Pol aholib hiqiy yaqay. Hiqiysa Polago hazizir amebta nab in amomoiyim tur. Teq in ago hazizir na lea hi dimniyan in anad tiqemyaq,Muran Rom mataw ka ya inol emidya tumoqdaiq haqyaq. Nazaq iyanin Timoti bulonid agerab hidmotuboldaq haqad in amen gamuk kaeman lah.

Timoti in Pol inaq kabiy agaribmoemsa Pol in Timoti loyinsa in agoamun diqta nog iyyaq. Nazaq iyanluweq in irquran osaqta na ago Timotianad meqniy hasdaq haqad in gamukawaz meqinta kazaq bulon, Timoti, nininad helmota na hi hulosad ni YesusKrais ago wagam dimunta bilaqaqtana ni waz naqmo hiqiy ham. Ni Godago gamuk na bunmo muzin bugsamataw afaqan nigad santitiy nigsa nizaway diq iyeq God kabiy nigta na niemmo em ham.

Pol anad emyaq, Ya moqid teqTimoti in yaqgo ban waqeq Godago kabiy ka em tuteq ad tilehdaqhaqyaq. Haqad in Timoti bulonimbilam, Kabiy ka God-mo agota iyan inwamuzsa in a hikidikwoqdaq ham. Samataw i gisan ka wol emid moqsa igiwitan le God inaq kuluwa-kuluwmoginad dimniysa osamta ham. Nazaqiyan Timoti ham, ni ya isen muzi-nad helmo haqad nidan sosil hi iyanham. Ad teq ni nigem kiskismo ussa

ni mataw ginan ninad bilaqsa afaqanbunmo sor ham.Timoti aholtuw bulad Godago kabibiy matmo diq

iydaq1 Ari yaqmo Pol. God-mo anad bi-

laqan ya Krais Yesus ago Aposel iyta.Ya on mataw gibilensa in os dimuntaGod negnan hel diqmo bilamta na agohurit kem daqay haqad God in kabiyna ya ibenab amta.

2 Timoti, ni yaqgo amunmo diq nogiysa ya ni ninan inad bilaqaqta. Yaninmen gamuk ka mar tonim emanleh nigaq.

I Gimam God teq i gigo Iyahta KraisYesus inaq in gigem dimunta nigadin ni ninan ginad meqniysa ni nigemmidemeqmo usan.

I Yesus awagamun dimunta agogimebay hi woqan

3 Ya isesan God abin wazinadayon lotu em yaqayta nazaqmo yaemaiqmo. Emad ya igem loyinsain God ameb dimun diqmo usaq.Timoti, taromab teq zeqab inaqmo yaGod inaq gamuk emad ya ni ninadinemad God esey ugaiqta. 4 Ad yanihulosim lehsa ni nimeqil womtana ya anadin emad ya a ta nibiynaninad diq bilaqaq, ya nibiyeq teq inadtidimniydaq haqad. 5Teq ni nimileq ahi iyad Krais anan helmo diq haqaqtana ya anadin emaiq. Kwaziqmo ninises Lowis teq ni ninen Yunis inhelmo haqad osiyta. An ya inademaiq in ginad nog ni ninad usaqmohaqaiq. 6 Nazaq iyan kwaziqmo yaiben niholib emim niwazsa ni Godago naw wamta na ni anadin emadakabiyan waz ta eraqsa in niholibayahmo diq usan. Bilaqne faqmiynantonsa mat ulam haman amileq a taeraqaqta nazaq nog. 7 Ni ninad em.God in ago Bugaw igan Bugaw na igiqemid i mataw girabungo a haiqta.Haiqgam. Bugaw na i giqemid izaway diq iyeq osad i on mataw ginanginad bilaqsa i gigo luw os anononmo

Page 422: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Timoti 1:8 419 2 Timoti 2:4wamuzam haqad in ago Bugaw naigta.

8 Nazaq iyan ni i gigo Iyahtaawagamun ulalab bilaqnan nimebayhi woqan. Ad ya Iyahta ago kabiyemsa mataw ya iwazim iqirquran yakawa osaiqta na ago ni nimebay hiwoqanmo. Haiqgam. God zawaynigsa ni ya inaq araqibmo Yesusawagamun dimunta akabiyan emadi araqibmo afaqan soruq. 9 I God agoon mataw tawonta iyeq osam haqadin i gililewunim aholyon giwamta.Teq i kabiy dimdimunta emsa in igibiyad giwamta nazaq a haiq. Inanadibmo agem dimunta samanmoigad in i gilumsihim giwamta.Kwaziqmo diq in og ka eman a higwahtiqsamo in anad tiqam, Ya onmataw iholyon giwaqdaiqta na inadnegad ya Krais Yesus ago kabiy amalibtigilumsihdaiq ham. 10Haqan muranmat i gilumsihim giwaqaqta amatinKrais Yesus-mo bo tugwahtiqim inGod anad bilaqan usta na emanulal tiqiy. In bolim moq ago zawaywalemim teq in os dimunta kuluwa-kuluwmo osayta na ago dante emansaw anuwanib tugwahtim. An onmataw Yesus awagamun dimuntahuritim anan helmo tihaqayta na indante na ahol waq kemayta.

11 Ya Yesus awagamun dimuntanaqmo waqeq a le og saw haresmobilaqdaiq haqad God ya itowun emanya in ago Aposel iyta. Iyim ya in agogamuk na asuleqin on mataw negadluwaiqta. 12 Daq alulin naqmo agoya kawa santitiy waqad osaiqta. Teqya imebay a hi woqaq. Na ezaqgoya mat anan helmo haqaiqta na agoya tuhurit has. In kabiy dimunta yaibenab amta na inmo wamuz naqmohiqiysa yaqgo kabiy na dimunmoussale Krais Yesus ta boldaqta na akamantugwahtiqdaq.

13 Ya suleq dimunta nibilenta nani anadin emad tuteqmo ni suleq naadan emad os. Osad ni Krais Yesusasenmuzad ni God anan helmo haqad

teq ni on mataw ginan ninad bi-laqan. 14 God ago Bugaw Dimunta igiduganib usaqta na in nilumsihsa niGod kabiy dimunta nibenab amta naanononmo wamuzsa in hi woqan.

15 On mataw saw Esiya-ibta nabunmo gileh tiyagiy. Ad in gilikmanibmataw giger Figelus ayow Hermo-genes inaq tiqihulosiymo. Na ago nituhuritta.

16-17 Teq ya Onesiforus asenlulnizgimen Iyahta bulonaiqta, in matawna ginan anad meqniydaq haqad. Naezaqgo ya iqirquran kab ossa Onesi-forus in ya iben am waziyta ka agoamebay a hi womta. Haiqgam. Inuliq Rom-ub kab bolim in aholtuwbulad inagunad luwim le in bo yatiqibiyta. In sirisirimo bo ya ibiysaya igem hastitaysa zaway muturtawaqyaiq. 18 Nazaq iyan ya inad awazmeqin amalib Iyahta kazaq bulonaiq,Iyahta haqaiq, kam abebtanta nabni Onesiforus anan ninad meqniyanhaqaiq. Teqmat na uliq Efesus-ib amekabemmo ya ilumsihtamo. Na ago nituhurit kamta.

2Timoti in Krais Yesus ago bab mat

dimunta iyeq osan1 Ari yaqgo amun Timoti, Krais

Yesus agem dimunta nigad nilumsi-haqta na ni anadin emad ni niwazmeqniyeq os. 2 Ad ningo walmatawgilikmanib ni mataw asor gituw in-aqta ginagun. Ginagunad gibiyeq teqni gamuk kwaziqmo ya mataw kabe-mmo gimeb nibilenan ni huritta naagamukan bunmo ni mataw na neg.Negid teq in gamuk na asuleqin tuteqin gigo walmataw gibileniymo.

3 Teq ni Krais Yesus ago bab matdimunta iyeq osad ni santitiy sor, ibunmo Yesus ago kabiy emad san-titiy sorauqta nazaqmo. 4 Mat babemaqta na in kabiy haresmo matawuliqabta emayta nagan in a hi emaqta.Haiqgam. In ago ayahta anad muz-inad in ago ayahta kabiy anan anadbilaqaqta naqmo amomo in emaqta.

Page 423: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Timoti 2:5 420 2 Timoti 2:195 Teq mat sibtitayim ameb le towubgwahtiqaqta na in anadibmo a hisibaqta. Haiqgam. In daq na agoagununin muzinim sibaqta. Ari ingunun nagan itiyoneq in ago naw naa hi waqdaq. 6 Teq mat aholtuwbulim kabiyab didaq layta naqmo inkabiy ame waqim neqaqta. Matawhares in didaq ameta na waqim a hineqayta. 7Gamuk naway na ni anadinemsa Iyahta teq ninad emid hastitay-daq. Hastitaysa ni gamuk ezeqman naalulin bunmo ninad tiqem hasdaq.

8 Tuteqmo ni Yesus Krais anadinem. In Devit asenlulib gwahtiqimin moqim teq ta eramta. YaYesus awagamun dimunta nazaqmobilaqaiqta. 9 Teq ya wagam dimuntana bilaqsa mataw ya inan mat meqinhaqad in afaqan amo amo yagimle tiqiqirquriy. Bilaqne ya gavmangigo gunun itiyonim daq meqintaemta nazaq. Ta teq in God agogamuk irqureq a hi wasih daqay.10 Nazaq iyan ya on mataw Godgilumim aholyon giwamta na ginadinemad ya ituw a hi hiqiysa afaqan kabunmo soraiqta. Sorad ya inad emaiq,Ya God ago on mataw na gimenafaqan ka sorsa teq in le ban dimuntaKrais Yesus in gimen wastitayanusaqta na waqeq in God inaq ginaddimniysa kuluwa-kuluwmo tuqosdaqay haqaiq. 11 Teq gamuk araq yanibilendaiqta ka in hel diqtaqmo.

I Yesus Krais inaq moqeq teq i inaqkayeqmo tuqosam.

12 Ad i afaqan sorad gituw a hihiqiysa teq i inaq araqibmo kingiyeq tuqosam.

Ari i gileh ugsa teq in i gileh tiqig-daqmo.

13 Teq i ginad buliyeq i gigo gamukhelta in bulonta na i a ta himuzinsa in i gigo hib daq nazaqa hi emdaq.

Inmo gamuk helta i gibilanta natumuzin tutdaq.

Na ezaqgo inmo ago gamuk in bil-amta na in a hikidik hulosdaq.Timoti atuw bulad God ago kabibiy

matmo diq iydaq

14 Tuteqmo ni gamuk nawa ya tekonibilenta na ningo on mataw ginadibemsa in anadin emad osiy. Ad niGod ameb in gidek wazad gamukatoranmo gibilensa in gamuk amik-mikta aqanan hi mugiy. An mugnazaq na in mat araq a hikidik ulum-sihaqta. Haiqgam. Mataw nazaq anmugsa mataw ta asor gamuk meqintana huritad in ginad dimunta usaqtana timeqniyaqta.

15 Ni niholtuw bulad God ago kabiyemsa in ni ninan anad dimniyan. Adni on mataw in ago gamuk heltaasuleqin negad ni gamuk na alulinanonon ninad em hasadmo in gibilen.Ni nazaq God ago kabiy wastitayeqmoemad teq ni in ameb turad ningokabiy anan nimebay a hi woqdaq.16 Teq ni og ka ago gamuk samantaGod abin wazan woqaqta na bunmogileh ug. Mataw gamuk naqantabilaqad oseq in God anad huloseqdaq meqinta haresmo emsa le daqnaqmo ayahmo diq in gilikmanibtuqusdaq. 17 Ussa in gigo gamukmeqinta na on mataw kabemmo gi-holib lehdaq, bilaqne mat aholib asu-lan meqinta gwahtiqim lilihim banbunmo waqaqta nazaq nog. Matawgiger Himeneus ayow Filetus inaqin gamuk naqanta bilaqayta. 18 Ingiger gamuk helta ago dante tuhu-losim in bilaqay, Mataw hodhodaberaq daqayta akaman na tekomo tug-wahtim haqayta. Abeb mataw moqeqin a ta hi eraq daqay haqayta. Haqadin mataw asor ginad helta walebolsain ginadnad tiqemayta.

19 Teq God ago gamuk awazmeqniyim usad ahol a hi buliyaqta.In bilaqne tituq araq zawayta tileyanturaqta nazaq nog. Teq tituq naahulib gamuk giger mar tonan usaqtana gigo araq in kazaq bilam,

Iyahta in ago on matawta na gigotuhurit ham.

Teq ta araq na in bilam,On mataw Iyahta ahaqenib iyim

abin wazinayta na bunmo in daqmeqinta gileh ugiy ham.

Page 424: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Timoti 2:20 421 2 Timoti 3:620 Ni ninad em. Bit araq ayahtab

reb deg teq yuqsan amo amogiqusaqta. Nagah na asor gol teqsilva amalib giqemiyta. Teq asorayib sisoqiyta teq asor og soskaqibgiqemiyta. Nagah na asor in kabiydimdimunta emgo giqusaqta teqasor in kabiy meqmeqinta emgogiqusaqta. 21 Nazaq iyan on matawin giholib daq meqinta ya ginan tekonawa tibilayta nagan suhol bugeq inbilaqne gog deg dimdimunta amalibkabiy dimunta emayta nazaq nogtiqiy daqay. Iyeq in bit anamren naamomo agota iysa in giwazsa in abeninaq diq tiqiy daqay. Sa bit anamrenna in gimalib kabiy dimdimunta emgohaqad wastitayeqmo gigo banabgiqemdaq.

22 Nazaq iyan mataw minmintagigemab ginad meqinta gwahtiqaqtanagan ni gileh ugad tuk. Tukeq ni onmataw gigem anumlan haiqmo osadin Iyahta ahaqenib iyim anan biyaytanaqmo nenaq luwad ne bunmo God-mo ago daq titnonta muzinad luwiy.Ad ni mataw dimunta na nenaq Godanan helmo haqad ne an anan ginadbilaqsa zib alowabmo osiy. 23 Teqmataw nan agadanta bilaqsa in gilik-manib an mug alulin haiqta gwah-tiqsa ni gamuk na asor hi bilaq.Mataw gamuk naqanta bilaqad ingigem meqniysa an haresmo wa-dayta. Na ago ni tuhuritta. 24 Iyahtaago kabibiy mat in mataw nenaq ana hi mugdaqta. Haiqgam. In matawbunmo gilowan tondaqta. Teq in agowalmataw God ago suleq gibilen sire-qsa mataw ta asor in gihar ugsa inmataw na gigo afaqan sorad a hi gi-nadaqta. 25-26Haiqgam. Mataw na inago gamuk othassa in kiskismo ginadwastitaydaqta. Mataw gamuk oth-asayta na in Satan ago dobub woqanSatan in giwazim giqeman in anadmuzinad daq emayta. Teq Iyahtaago kabibiy mat na in mataw naqantakiskismo giwastitaydaqta. Na ezaqgoluweq God in mataw na gilumsihidin ginad tubuliy daqay. Ginad bu-

liyeq gigo daq meqinta gileh ugadteq in God ago gamuk anan ginadem has daqay. Ginad em haseq teqin Satan ago dob bayid woqsa asanibgwahtiqeq osad in ginad hastitaysadimunmo tuqos daqay.

3Kam abebtanta na bo sinsin tiqiysa

teq on mataw daq meqinta kabemmo emdaqay

1 Ari ni ninad em. Kam abebtantana tubolsa afaqan meqmeqinta kabe-mmo kazaq tugwahtiqdaqta. 2Matawin gimo gihol anadin emad manikabemmo waqgo ginad em daqayta.Teq in gihol abin iluwid eraqsa inigmo ag haqad nan meqinta haresmobilaq daqayta. Teq in ginenmamangiqez othas daqayta. Teq on matawin gimen daq dimunta emsa in ginaddimunta a hi neg daqayta. Teq inGod gileh ugad daq anumlan inaqtanaqmo emad os daqayta. 3 Teq inmataw amota meqin diq ossa gibiyadin ginan ginad a hikidik meqniy-daqta. Teq in mataw ginan gigemmeqniyad in ginad na a hikidik buliydaqayta. Teq in mataw gigilehunanbilaq daqayta. Teq in giholmo inginad wamuzdaqta. Teq in gimotmeqniysa in mataw haresmo gimeqinton daqayta. Teq in God ago daqdimunta na bunmo geg ug daqayta.4 Teq in giyogniz kat negeq giwaqeqbab gibenab giqem daqayta. Teq inginad hi emta adan muzinad bilaqdaqay, Igmo asittaqmo haq daqayta.Teq in ginad dimniysa osnan ginadbilaqsa in God anan ginad a hi bilaqdaqayta. 5 Teq in mataw kat ne-gad God ago daq akabiyakinmo emdaqayta. Ta teq in God ago zawayanan helmo a hi haqad in asit diq a hiloyin daqayta. Nazaq iyan ni matawnaqanta girabunad pesanmo luw.

6 Na ezaqgo mataw na gilikmanibasor in le on ginad haiqta na gigobitab gwalim kat negad ginad wa-muzayta. On naqanta gigo daqmeqinta kabemmo giholib usad iyan

Page 425: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Timoti 3:7 422 2 Timoti 4:2in ginad soqotim usaqta. Sa in gi-hol gigem eraqsa in muzgomo iyayta.7On na tutimmo suleq dimunta huri-tayta teq gamuk dimunta na ginadiblehim in soqotim a hi usaqta. Nazaqiyan in gamuk helta na anan ginad ahi em hasayta.

8 Mataw nawa daq meqmeqintanazaq emayta na in gamuk heltabab ugayta, kwaziqmo Janes ayowJambres inaq in Moses bab ugiytanazaqmo. Mataw na ginad meqintaayahmo ussa in katiyad God ananhelmo haqayta. 9 Ta teq in gigodaq na ayahmo diq a hi gwahtiqdaq.Haiqgam. In gigo daq agadanta nagwahtiqsa mataw bunmo ahol tuwaqkem daqay. Kwaziqmo Janes ayowJambres inaq daq agadanta emsa onmataw ahol waq kemiyta nazaqmo.

Timoti in God ago gamuk waz naqmohiqiydaq

10 Ari ya ninaq luwad ya on matawGod ago suleq gibilensa ni tuhuritbugta. Ad ni yaqgo daq bunmo aholwaqad ya iholyon dan emimmuzaiqtana ago ni tuhuritmo. Teq ya Godanan helmo haqaiqta na teq ya ituwa hi hiqiysa kabiy emaiqta na teqya mataw ginan inad diq bilaqsa yaafaqan sorad ihol a hi hureq hasaiqtana ni ahol tuwamtamo. 11 Teq ya Godago kabiy emsa mataw imeqin tonyaqayta na ago ni tuhurit. Antiyok-ib teq Aikoniyam-ub teq Listra-ibmataw santitiy meqin diq yagiyta naago ni tuhurit bug. Uliq nab matawimuzad imeqin tonsa ya afaqanayahmo sorta. Teq Iyahta ilumsihsaafaqan nagan a hi inol am. 12 Helmo,on mataw Krais Yesus aholib soqoteqin God ago daq dimdimunta emadluwsa mataw tigimeqin ton daqay.13 Sa mataw ginad meqinta usaqtana teq mataw katiyayta na in daqhihiq emad oseq in daq meqintamebmebmo em yaqayta na uriyamadin ta daq meqin diqta tiqem daqay. Inon mataw kat negad teq in gimo nankatiyta anan helmo tihaq daqaymo.

14 Ari Timoti ninmo nazaq hi em.Haiqgam. On mataw gamuk heltaasuleqin nibileniyta na gigo tur osni anadin emad ni suleq in gigo hibhuritim anan helmo hamta naqmoni muzin tut. 15 Teq kwaziqmo niamunib osad ni God ago mar tawontana bunmo huritad osim bo murankawa tiqiy. God ago gamuk naqmo inKrais Yesus anan helmo haqgo adanniqisihunaqta. Nazaq iyan ni gamukna muzinsa teq God ni nilumsiheqtiniwaqdaq. 16 God ago marib gamukusaqta na bunmo God ago Bugawinmo eman gwahtimta. Nazaq iyangamuk na ayahmo i gilumsihaqta.Gamuk nab i God ago suleq heltawaqauqta. Teq gamuk na in onmatawginad meqinta wazan woqaqta. Teqin mataw gigo luw os wastitayaqta.Teq gamuk na in God ago dantetitnonta na ago i gibilen kemaqta.17 Nazaq iyan God ago kabibiy onmataw bunmo in gamuk na wazad inGod ago kabiy emgo anaghan araqago siqim a hi iyayta. Haiqgam. InGod ago kabiy dimdimunta bunmotiqem bug daqayta.

4Timoti zaway diq iyeq God ago

gamuk bilaqan1 Ari God teq Krais Yesus mat on

mataw tumoqiyta teq a hi moqaytainaqmo giyon hazizir emdaqta am-atin na inaq in ya ibiysa ya gamukaraq awaz meqinta tinignan. AdKrais Yesus teq on mataw bunmogimeb ulalabmo boleq ago maror ogsaw bunmo emid gwahtiqdaqta naya anadin emad ya atoranmo kazaqtinibilenaiq. 2 Ni on mataw God agogamuk gibilen. In gamuk na hu-ritnan ginad bilaqsa o haiq in gi-tuw hiqiysa ni na ago a hi bilaqadni gibilenmo gibilen. Ad ni gamukawaz meqintaqmo amalib gibilenadgiqutil ulumsa in ginad buliyiy. Teqin daq meqinta emsa ni ginad. Adin gidan sosil iysa ni zaway neg.Tuteqmo ni God ago suleq gibilenad

Page 426: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Timoti 4:3 423 2 Timoti 4:21ni in gigo afaqan bunmo sorad ni-tuw hi hiqiyan. 3 Na ezaqgo kamaraq meqinta nawa tubolaq. Kam nabo tugwahtiqid teq mataw in suleqdimuntahuritnanginad ahi bilaqdaq.In gamuk gidek siriraqta naqmo hu-ritnan ginad bilaqsa in mataw ta asorgihureqid in bo suleq in ginad usaqtanaqmo bilaqsa in tuhurit daqayta.4 Ad in gamuk helta na huritnan gi-tuw hiqiysa in gihol buliyeq danteharesmo muzad in wagam samantaalulin haiqta naqmo huritnan gidektiqem daqay. 5 Ari ninmo teq wor-woreqmo osad mataw afaqan nigsani sorad nituw hi hiqiyan. Ad nion mataw God ago gamuk dimuntagibilenad ni kabiy God nigta naqmoniem bug.

Pol moqdaqta akaman sinsin tiqiy6 Ari mataw ya inol em daqayta

na sinsin tiqiy. Inol emid ya inedanbilaqne mataw wain ayun tamazemimGod anognibwazbalanwoqaqtanazaq nog tiqiydaq. 7 Ya God ago babnenaq an wolad ya wagay dimuntanab iwaz meqniyim titur. Ad Godyaqmen tow amta nab ya sibim letugwahtiy. Teq ya God ago suleqhelta na waz naqmo hiqiyad ya inanad tumuzin bug. 8Muranmat sibimle towub gwahtiqaqta na ago balawdimunta gifaqinib emayta na in yaibaq tunim usaq. Balaw na in kazaq.Iyahta teq ya inan mat titnonta haqidya ibin nazaqmo iholib tuqus tutdaq.Iyahta daq titnontaqmo amalib onmataw gigo daq ulum kemaqta. Adin hazizir ayahta emdaqta akamannab teq in naw na tiyagdaq. Teq in yaimomo naw na a hi yagdaq. Haiqgam.On mataw ginad emay, Iyahta hidmobolan haqad gihol husisiqsa osaytana bunmo inaqmo in God abenab nawdimunta na tuwaq daqaymo.

Timoti in Pol ago hib hidmo bolan9 Timoti, ni agudan hi emad

hid naqmo yaqgo hib bol. 10 Naezaqgo Demas in og ka ago nagahanan moqad in ya ihulosim uliq

Tesalonaika-ib tilah. Teq Kresenssaw Galesiya-ib lehsa Taitus sawDalmesiya-ib tilahmo. 11 Sa Lukamomo ya inaq kawa osauq. Nazaqiyan ni bolad teq ni Mak waqeq inaqbol. In mat dimunta iyim in yakabiyab tiqilumsihdaqta. 12 Teq yaTikikus eman Efesus-ib lahta.

13 Ni bolnan teq uliq Trowas-ib nile Karpus ago bitab yaqgo iholsihensisaqta ya hulosan nawa usaqta nani waqeq teq a bol. Ad ni yaqgobuk giwaqmo. Giwaqad buk karuwasanib giqemiyta na ni inaqmo giwaqton. Buk naqmo ya ahol waqnan inadbilaqaqta.

14 Aleksanda mat ain akabiyanemaqta na in ya imeqin diq tonta.Abeb teq Iyahta in ago daq na amenintuqugdaq. 15Ni mat na ago nihol waz.In God ago gamuk i bilaqauqta naababunmo diq.

16 Ya ime amebta hazizirib gamukamenin emad tursa mat araq yaibunib turad gamukib a hi ilumsih.Haiqgam. Mataw bunmo tiqihulosyagiy. Teq ya God bulonaiq, Matawya ihulosiyta na gigo daq meqintana ni walemad anadin ta hi emhaqaiq. 17 Ari ya hazizirib tursa Iyah-taqmo ibiy muzad zaway yagyaq, yain ago gamuk dimunta bilaq sireqsaon mataw en ta asor Juda a haiqta natuhurit daqay haqad. In nazaq ilum-sihim in laiyon ateb iwaqan ya afaqanaraq a hi way. 18 Ad nazaqmo mu-ran teq abeb mat nog imeqin tonnantonsa Iyahta ilumsihid ya dimunmotuqosdaiq. Oseq yaqgo kam tugwah-tiqid nab teq in ya iwaqeq iqad agosawab lehid ya in agomaror aduganibdimunmo tuqosdaiq. Nazaq iyan ibunmo tuteqmo Iyahta amomo abinwazid eraqsa osuq! Hel diqtaqmo.

19 Ari ni Prisila aduw Akwilainaq teq Onesiforus asenlulniz nabunmo yaqgo zeq dimun neg. 20 YaErastus uliq Korin-ib hulosan osaq.Ari Trofimus ago moq inaq iyan yaMiletus-ib hulosan towa osaq. 21 Niagudan hi emad hidmo bol. Luweq ni

Page 427: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Timoti 4:22 424 2 Timoti 4:22tim meqinta amuditqanta na anobunqwaydaq.

Yubulus teq Pudens teq Linus teqKlodiya teq ni nimaqbaban Kraisaduganibta na bunmo in gigo zeqdimun ninmen eman nawa lah.

22 Iyahta ni niwamuzad ninaq osan.Ari God agem dimunta ne bunmo

negsa ne osiy. Nawaqmo.

Page 428: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Taitus 1:1 425 Taitus 1:6

TaitusoSansandek Pol in Taitusamen mar tonan lahtaGamuk ameb lehaqtaTaitus in Juda mat a haiqta. Teq

in Yesus anan helmo tihaqan Pol inwaqim inaq on mataw en ta asorJuda a haiqta na gigo hib Yesus agokabiy tiqem yaqay. Kam araqabuliq Jerusalem-ub Aposel in humabayahta araq emsa Pol in Taitus waqiminaq humab nab lehiyta (Aposel 15.2).Teq Pol ame gigermo Taitus emanin uliq Korin-ib kabiy emnan lahmo.(2 Korin 7.6-7; 8.6, 16). Teq ingiger kabiy emad luwim le nud Krit-ib gwahtiqim in Yesus awagamundimunta gibilenim teq in saw nabYesus ago on mataw gidauhan asorgilulin eman tugwahtiqiy.

Gwahtiqan teq nud Krit-ib kabiy naa hi hiqiysamo Pol in Taitus hulosannab ossa in saw araqab tilah. Lehimin uliq araqab tuqosad teq in Taitusamen sansandek ka mar tonim Tai-tus in kabiy asor usaq na emid hiqiybugdaq haqad in bulon. Bulonim inbilam, Taitus ham, ni nab osad kwaz-iqmo ya nibilenta nazaqmo ni uliqbunmo leheq mataw danmebta Yesusago onmataw giwamuz daqayta na nigitowun emid osiy ham. Teq ni ni-nad em hasadmo mataw dimdimuntasuleq katiyta bayid woqdaqta naqmoamatawun ni gibiy kemad ni gitowunem ham. Haqad in bilam, Ninmo ni-hol anononmo wamuzad teq ni Yesusago on mataw na bunmo ginad en-qenunsa in dante titnonta na muzadakabiyan emad osiy ham.

Taitus in Yesus ago onmataw nud Krit-ib osaytana gilumsihad gigo daq

wastitaysa in ginad helmohaqayta na awaz meqniyan

1 Yaqmo Pol, ya God ago kabibiy

mat teq ya Yesus Krais ago Aposel-mo. Ya God ago on mataw in gilumimaholyon giwamta na gilumsihsa ingigo ginad helta na awaz timeqniydaqhaqad in ya iqeman ya in ago kabiyka emaiqta. Teq ya God ago gamukhelta na on mataw gibilensa in ginadem hasad God ago daq dimdimuntanaqmo emad os daqay haqad in kabiykab ya iqamta. 2 Iqeman ya God agoon mataw na gimen kabiy emsa inGod anan helmo haqad in os dimuntakuluwa-kuluwmoos daqayta na amenemad tuqosayta. Kwaziq diqmo Godin og ka eman a hi gwahtiqsamo inago on mataw os dimunta na neg-nan hel diqmo bilamta. Ad in a hikatiyaqta. 3 God I Gilumsihim Gi-waqaqta na in nazaq bilaqim teq abebkam inmo anad usta nabmo in yaiwaqim ibenab kabiy eman ya in agogamuk na waqim bilaqsa ulal tiqiyaq.

4 Taitus, ya sansandek ka ninmeneman nawa lehaq. Ya inad Krais ananhelmo haqaiqta nazaq ni ninad us-aqmo. Nazaq iyan ni yaqgo amunmodiq.

I Gimam God teq in atatin KraisYesus i gilumsihim giwamta amatinna inaq in gigem dimunta nigsa ninigem midemeqmo usan.

Taitus in mataw dimdimunta gi-towun emid in Yesus ago on mataw giwa-muzad os daqay

5 Ari ya kabiy asor liqabmo hu-losan usaqta na ni emid hiqiy bugdaqhaqad ya nihulosan ni nud Krit-ibnawa osaq. Ni nab osad kwaziqmoya nibilenta nazaqmo ni uliq bunmoleheq mataw danmebta Yesus ago onmataw giwamuz daqayta na gitowunemid osiy. 6 Teq ni mataw kaza-qta gibiyad giwaq. In gibin dimuntamataw gimeb usaqta. Teq in awtuwaqim inaq osad in ta mat araq agoaw inaq a hi luwayta. Ad in gigoonmin Krais anan helmo haqad in daqhihiq a hi emad teq in ginenmamangiqez a hi othasaytamo.

Page 429: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Taitus 1:7 426 Taitus 2:47 Ni ninad em. Mat Yesus ago

on mataw giwamuzaqta na in God-mo ago kabiy emaqta. Nazaq iyan nimat abin dimunta on mataw gimebusaqta naqmo ni waqid in Yesus agoon mataw giwamuzan. Mat ni waq-daqta na in yaqmo ag haqad ago onmataw gamuk atoranmo a hi gibile-naqta. Ad in agem hidmo a himeqniyaqta. In yuw atoranta a hiuluwaqta teq in mataw haresmo ahi ginolaqta. Ad in mani kabemmowaqeq tuwal emgo anad a hi emaq-tamo. 8 Mat na mataw in ago bitabbolsa in gilowan tonaqta. Ad in Godago daq dimdimunta naqmo emnananad bilaqaqta. In mat anad emhasaqta teq in ago daq titnonta. InGod anadin diq emad worworim os-aqta. 9Teq in God ago gamuk asuleqinhelta i Aposel gigo hib wamta naqmoin waz naqmo hiqiyaqta. Mat nazaqtain Yesus ago on mataw God ago suleqdimunta negsa in gigem zaway tiqiydaqayta. Teq in mataw God ago suleqgeg ugayta na giqez amenin emsa ingiqez tihiqiy daqaymo.

Nud Krit-ib mataw kabemmo inmataw gigo ginad helta nameqin tonayta

10 Ni mataw dimdimunta nazaqtagitowun emid in uliq-uliqgo osad teqin Yesus ago on mataw giwamuzadosiy. Na ezaqgo mataw nabta kabe-mmo in nan dimunta a hi huritayta.In nan haresmo alulin haiqta bilaqadteq in mataw kat negayta. Matawna gilikmanib Juda asor in daq naganayahmo emayta. 11 Mataw na in onmataw gigo mani hureqad in daq hiemnanta naqmo asuleqin gibilenayta.Gibilenad in mataw asor gigo awamun nenaqmo giwazbalsa in gigo ostimeqniyaqta. Nazaq iyan ni matawna gidanin qwaysa in giqez hiqiyiy.

12 Kwaziqmo Krit gigo mat araqanad awaz meqinta inmo ago onmataw gilum kemim ginan kazaqbilam, Mataw Krit-ibta gimileqmeqinta ham. In meqin diqta bilaqnekaruw kwasikta ginaq amugnaqtanazaq nog iyim in kabiy haiqmo

osad didaq neq naqmo ago in ginademayta ham. 13 Gamuk nawa na inhelmo diq. Nazaq iyan ni mataw naginadad nan awaz meqinta gibilen.Gibilensa in God ago suleq heltanaqmo hurit kemiy. 14 Hurit kemeqin Juda gigo wagam samanta amoamo nagan hi huritiy. Ad matawta asor God ago gamuk helta gilehugad in ginadib gunun amo amo emsain hi muziniymo. 15 On mataw Godameb gigem anumlan haiqmo osaytana in didaq nagah bunmo wazsa inabusirinan hiqiysa in neqayta. Arion mataw gimugan meqniyim ussa inKrais anan helmo a hi haqayta na indidaq nagah bunmowazsa abusirinaninaq iyaqta. Na ezaqgo matawna ginad gigem inaqmo God amebmeqniyim usaqta na ago. 16 Matawnaqanta in giqezabmo bilaqay, I Godago tuhurit haqayta. Teq in daqdaqemsa i gibiyad ginad emauq, Matawko God gileh ugim osayta haqauq.Mataw na God ago nan othasad in daqaraq dimunta emgo biyab a hi iysaGod in gibiyad ame a hikidik bilaqaq.

2Onmatawaseseqta in God anadmuz-

inad daq dimunta emiy1 Ari ninmo teq suleq dimunta God

ago gamuk helta inaq riranta naqmoni bilaq. 2 Bilaqad ni mataw asese-qta gibilenid in worworeqmo osadyuw atoranta hi uluwiy. Ad in gi-hol anononmo wamuzad in God agogamuk hurit kemeq ginad em hasiy.Ad in on mataw ginan ginad bilaqsain afaqan sorad gituw hi hiqiyan.

3 Teq ni on aseseqta gibilenidin luw os dimunta God anan anadbilaqaqta naqmo muzinad in matawgibun ban nanmeqmeqinta hi bilaqiy.Teq in wain ayun ayahmo uluwsaginad hi wamuzan. Ad in daqdimdimunta emgo adan on matawbunmo giqisihuniy. 4 Giqisihunadin on baras-barasta mat muturwaqiyta na gilumsihad in giholib daqdimdimunta usaqta na asuleqin on

Page 430: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Taitus 2:5 427 Taitus 3:2barasta na gibilensa innazaqmoemadosiy. Osad in gidugniz gigo onminnenaq gilowan tongo hurit kemiy.5 Hurit kemad in gihol anononmowamuzad in aw silumta nog hi iyiy.In haresmo hi luwad in gigo bit teq ingigo mat amun nenaq giwamuziy. Adin gidugniz giqez huritad gihaqenibosiy. On aseseqta na in nazaq onbaras-barasta gibilensa teq matawGod geg ugayta na in God ago gamukbilawungo adanin haiq tiqiy daqay.

Taitus in mataw minminta daqdimdimunta giqisihundaq

6 Ad nazaqmo ni mataw minmintaginad wazid eraqsa in gimo giholanononmo wamuziy. 7 Ad ni ningodaq dimdimunta giqisihunsa innibiyad nazaqmo emiymo. Teq nion mataw suleq negad nan katiytainaqmo hi gibilenad ni on matawgimeb mat nihol akamolmolin inaqtanog hi iy. 8 Kam bunmo ni ninadem haseq suleq heltaqmo gibilen. Ninazaq emsa teq ningo bab in ningonan na bayid woqgo biyab a hi iydaqay. Ad in gimebay woqsa in igigilehunan bilaqgo adanteqin haiqtiqiy daqaymo.

Kabibiymataw in gigo aseseqta giqezhurit daqay

9 Ni kabibiy mataw samantagibilenid in gihol wazid woqsa ingigo aseseqta giqez huritiy. Huritadin kabiy bunmo dimunmo emsa ingigo aseseqta gigem dimniyan. Teqin gigo aseseqta kabiy agamukangibilensa in amenin emad hi othasiy.10 Ad in gigo aseseqta gigo nagahhi rin toniymo. Kabibiy mataw nain gigo aseseqta giqez huritad kabiyanononmo emsa in gigo aseseqta nain ginan ginad diq tibilaqdaq. Sa onmataw bunmo in gibiyad in i gigo GodI Gilumsihaqta na ago suleq huritnanginad tibilaqdaqmo.

I God ago daq dimdimunta na muz-inad i Krais muleqeq ta boldaqta na baqtuneq osuq

11 I ginad emuq. God in onmataw bunmo agem dimunta negadin gilumsiheq ta giwaqgo adanteqintuwastitay. Wastitayan dante na ulal-abmo tugwahtiqim usaq. 12 Ussadante na agamukan i ginadwastitaysai God gileh ugyauqta na hulosad iginad dimunta tiqemauq. Ad i og kaago daq gihol bilaqaqta na hulosad idan titnonta na tumuzinauq. Helmomuran i og kab on mataw nan a hihuritayta gilikmanib osauqta. TeqGod dante dimunta na i giqisihunsa iahol waqad i gihol wamuzad teq i daqdimdimunta God anan anad bilaqaqtanaqmo i emad luwauqta. 13 I nazaqGod anad muzinad Yesus Krais mule-qeq ta boldaqta na amen emad i ginaddimniysa osauqta. Yesus Krais-mo in igigo God AwazMeqinta teq in i gilum-siheq ta giwaqdaqta. In teq ulalabmoahol abalawun anuwan diqta na oysabo tugwahtiqdaq. 14 Inmo i gimenahol nog hulosim momta. In moqeqahol naw nog emeq in i gizayid idaq meqinta ahaqenib a ta hi osamhaqad in daq na amta. Teq in igibusirinan suholid hiqiyid i in agoon matawmo diq iyeq giholtuw buladdaq dimdimunta emad osamta haqadin i gilumsihim aholyon giwamta.

15 Kam bunmo ni gamuk nawa naningo on mataw gibilen. Gibilenadni in ginad wazid eraqsa in gamukna muziniy. Ad ni on mataw nanothasayta na ginadsa in ginad buliyiy.Ni mat nibin inaq nog iyeq matawatoranmo gibilensa teq in ni nibi-lawunad ninan amun a hi bilaq daqay.

3God i gidimun tonan iyan i in anad

muzinad daq dimuntaqmo emuq1 Ni ningo on mataw gibilensa

in mataw marorta teq gavman gigoaseseqta bunmo gihaqenib iyeq osadnan huritiy. Ad in kabiy dimuntaemgo gihol wastitayeqmo osiy. 2Osadin an agilehunan hi bilaqad ingamukib an hi mugiy. Kam bunmo in

Page 431: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Taitus 3:3 428 Taitus 3:15tok nemeq osad in on mataw bunmogidimun toniy.

3 Ni ninad em. Kwaziqmo i inaqmoginad dimunta haiqgam iyan i nanothasad osyauqta. Ossa mataw katigsa i God ago dan titnonta na huloseqdante haresmomuzyauqta. I giholmoin i ginadwamuzsa i bunmodaq haresemad an gihar ugyauqta. Sa matawi ginan ginad a hi bilaqsa ta igmo anagem meqinta ugyauqtamo.

4 I nazaq meqin diqta iyim ossaGod I Gilumsihaqta na agem dimuntaigad in i ginan anad bilam. Anad bi-laqsa in i gimen dante dimunta amtana eman ulalab i gimeb gwahtiqsai ahol tuwaw. 5 Ahol waqsa Godin dante nabmo i gilumsihim tigi-wam. Teq i daq dimdimunta emsa ini gibiyad agem dimunta igad gilum-sihta nazaq a haiq. I mataw meqindiqta osta teq God anadibmo i ginananad meqniysa in i gilumsihim gi-wamta. Giwaqim in i gimugan suholnog iyan i on mataw muturta tiqiy.Ad in ago Bugaw Dimunta igan in bo igilumsihan i gigo os buliyim muturtatiqiymo. 6 Yesus Krais-mo i gilum-sihad gimen dante wastitayan Godin ago Bugaw Dimunta na ayahmowazbalan i giyon tihitim. 7 God anadin dante naqmo amalib i giwastitayidi in ameb on mataw titnonta iyeqosam haqad in nazaq i gilumsihta.In i gilumsihim giwaqan muran i osdimunta kuluwa-kuluwmo osamta nai giholyon waqgomo tiqiyim osad iginad emauq, Helmo i tuwaqamtahaqauq. 8 Gamuk nawa ya tinibilentana in hel diqtaqmo.

Teq ya inad ni tuteqmo gamuknawa ya teko nibilenta na ningo onmataw gibilensa gamuk na in ginadiboy soqotan. Oy soqotsa ningo onmataw God anan helmo haqayta na ingituw hi hiqiysa in daq dimdimuntanaqmo emad osiy. Na ezaqgo God agodaq dimdimunta naqmo in hel diqtateq in onmatawbunmogilumsihaqta.9 Teq mataw nan agadanta bilaqad anmugsa ni gilumsihad asor hi bilaq.

Ad in gisesan giwagamun nagan agoan mugsa ni giholib hiqiyeq pesanmotur. Ad mataw gihol husereq anbaysa ni in giban diq em. Teq inGod ago maror Moses bilamta na agoagamukan amikmikta anan an wadsani niqezmo hiqiyeq luw. Daq nawaan mugayta na in saman diqta. In igilumsihid i kabiy araq dimunta a hiemamta.

10Teqmat araqYesus agoonmatawgihusernan tonsa ni in adek wazeqbulon. Ari ni nime giger nazaq bu-lonid in a hi huritsa teq ni mat naaholib hiqiyad gileh ug. 11 Ni ninadem. Mat naqanta in dan titnontatuhulosim in daq katiyta naqmo ananhelmo haqad in daq meqinta agokabibiy matmo tiqiyim osaqta. Matnaqanta ago daq meqinta naqmo inmat na ayon bilaqan in God ago faqwaqgomo tiqiyim osaqta.

Taitus boleq Pol ahol waqan12 Ari ya Artemas o Tikikus emid

ningo hib lehid teq ni niwaz diqmeqniyeq yaqgo hib bol, uliq Nikopo-lis haqayta nabmo. Ya inad emaiq,Kammeqinta urom atimun inaq bolsaya uliq nabmo leheq teq tuqosdaiqhaqaiq. 13Teqmataw giger Senas matmidiyesin wazaqta na ayow Apolosinaq in ni nihuloseq lehsa ni gilowantonad gilumsih. Gilumsihid in daniblehad nagah araq ago siqim hi iyiy.14 Teq ni ningo on mataw na bunmogibilenid in kabiy dimdimunta emadosiy. Osad in on mataw nagah os-gota siqim diq iysa gibiyad in gimogigo nagah amalib gilumsihiy. In daqnazaq emad teq in samanmo a hi ossaGod ago kabiy gibenabusaqta na anonkabemmo tisorqendaq.

15 Ari on mataw ya ginaq kawaosauqta ka in gigo zeq dimun emanningo hib lehaq. Ad nazaqmo ni igigo zeq dimun ka i giyogniz Yesusanan helmo haqad nawa osayta nagibilenmo.

Ari God agem dimunta ne bunmonegsa ne osiy. Nawaqmo.

Page 432: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Filemon 1 429 Filemon 11

FilemonoSansandek Pol in Filemonamen mar tonan lahtaGamuk ameb lehaqtaFilemon in mat araq ayahta Yesus

anan helmo haqad uliq Kolosi-ib osta.Teq in ago kabibiy mat samantaaraq anan Onesimus haqayta na inFilemon hulosim tukim uliq Rom-ubtilah. Lehim luwad uliq nab in Polahol waqim teq in Krais abin huritimanan helmo tiham.

In anad buliyim Krais Yesus ananhelmo tihaqim teq in muleqeq agoayahta ago hib ta leheq in tukta naago afaqan wastitaynan haqad anadtiqam. Anad emsa kam nab Polirquran osad in Onesimus inaq leheqFilemon ahol waqgo haiq iy. Nazaqiyan in Onesimus ayon dante wasti-taynan haqad in sansandek ka martonim ugim eman in ago ayahta agohib ta lah. Sansandek kab Pol inFilemon kazaq bulon, Ningo kabibiymat samanta ka hi wad ham. In Kraisanan helmo tihaqim muran in ningomaqbab tiqiy ham. Nazaq iyan ni inaqan anobun wastitayeq teq ne an ananginad bilaqsa osiy ham.Filemon ago kabibiy mattukim lehim abeb in Yesusanan helmo haqan Poleman Filemon ago hib

muleqim ta lah1Ari yaqmoPol. Krais Yesus abin ya

iholib usaqta na ago ya bit giqirquranosayta kab osaiq.

Filemon, ni i giyow dimun diqta.Teq i ninaq araqibmo Iyahta ago kabiyemauqta. Ya teq i gimaqbab Timotiinaq i giger sansandek ka mar tonimningo hib eman lehaq. 2 Sa i gihiyApiya teq Arkipus, mat i inaq araqibIyahta ago bab nenaq an wolauqtaamatin na, teq Yesus ago on matawningo bitab humab wolayta na nenaq

bunmo gimen sansandek ka i martonim eman leh negaqmo.

3 I Gimam God teq i gigo IyahtaYesus Krais inaq in gigem dimuntanegad ne gigem emid midemeqmousan.

Pol in Filemon ago daq dimdimuntaanan anad dimniy

4 Ya sirisirimo ni ninadin emadyaqgo God bulonad esey diq ugaiqta.5Na ezaqgo kam bunmo mataw ni ni-nan kazaq ibilenay, Filemon in IyahtaYesus anan helmo diq haqad in Godago on mataw tawonta na bunmo gi-nan anad bilaqaqta haqay. 6 Haqsaya huritim ya ninmen God bulonimbilaqaiq, God haqaiq, Filemon in Kraisayon daq dimunta kabemmo emdaqtana ni isihunid in anad em hasadin amaqbaban Yesus anan helmohaqayta na gilumsih naqmo hiqiyanhaqaiq. 7Helmo kadoy, ni God ago onmataw tawonta bunmo ginan ninadbilaqad gilumsihsa in gigem hasti-taysa zaway muturta waqayta. Yaningo daq nazaqta na awagamun hu-ritim inad dimniysa igem zaway diqtiqiyaqmo.

Filemon in ago kabibiymatOnesimusbilaqne amaqbab waq nog iydaq

8 Nazaq iyan ni yaqmen daq araqemdaqta na ago ya tinibilennan.Helmo ya Krais abinib gamukatoranmo nibilenid ni yaqmen daqna emgo azawayin ya iholib usaqta.9 Teq ya gamuk awaz meqinta a hinibilendaiq. Ya Pol ya mat adinowantiqiyta. Ad Krais Yesus abin ya iholibusaqta na ago muran ya iqirqurankawa osaiqta. Ya ninaq an ananginad bilaqsa ya inad awaz meqinamalib gamuk ka nibilenaiq. 10 Niyaqgo amun Onesimus waqeq alowanton haqaiq. Ya uliq kab iqirquranossa Onesimus bo ya ibiysa ya Kraisawagamun bulonan in huritim ananhelmo tiham. Haqan nab ya in amamnog tiqiy. 11 Kwaziqmo in ni ninaqosad in kabiy araq dimunta amalib ahi nilumsihyaqta. Ari muran in anad

Page 433: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Filemon 12 430 Filemon 25buliyim in ya teq ni inaq garabmoayahmo i tigilumsihdaq.*

12 Muran ya Onesimus eman inningo hib muleqim ta lehaq. In yaiqutilmo diqta. 13Nazaq iyan ya wasi-hid in ningo banwaqeq ilumsihad kabosdaq haqad ya inad emta. Ya Yesusawagamun dimunta bilaqsamataw yaiwazim iqirquran ya bit kab osaiq. Saninmo kab osta iyeq ni tuteqmo yailumsih nagta. Nazaq iyan ni ya ilum-sih nagta na amenin ya ningo kabibiymat Onesimus ka wasihgo inad emta.14Teq ni ninad a hi bilaqdaq haqad yanazaq a hi em. Ni ninad bilaqsa teq nidaq dimunta kawa ya anan bilaqaiqtaka ni ninadibmo em yagdaqta na indimun. Ari ya nibe yahid ni ninad a hibilaqsa iqezmuzdaqta na ya loyinsa indimun a haiq.

15 Helmo Onesimus in ni nihu-losim in tukim bolim kab kam asitmotuqosta. Teq ya inad emaiq, In samanyaqgo hib a hi bol haqaiq. Ni mat nata waqeq inaq tuteqmo anononmo osdaqayta naqmo ago in ni nihulosimkab bol haqaiq. 16 Ta teq muran inningo hib lehid ni kabibiy mat noga hi waqdaq. Helmo in ningo kabiyemdaqta. Teq in ningo hib lehid ninimaqbab araq anan ninad bilaqaqtanazaq nog ni tuwaqdaq. Ya mat naloyinsa in ya imaqbab dimun diqtanog iyaq. Sa in ningo hib ta lehidni nazaq tiloyindaqmo. Ad ne gigeraraqibmo Iyahta aholib soqoteq inaqosad ni mat na anan ninad bilaq gi-gayindaq.

17 Nazaq iyan ni ya ibiysa ya ni-naq i giger an ulumsihad Iyahta agokabiy araqib emauqta nazaq iyid teqni Onesimus waqeq nigem dimuntaugad inaq os. Ni nigem dimunta yayagad inaq os nagta nazaq. 18 Teqin ningo nagah araq meqin tonta oningo amenin araq in ago hib ussunari ni in ananta ningo hib usaqtana suholeq abanab ni ya inanta marton. 19 Yaqmo Pol ya kawa ibenabmo

nan ka mar tonaiq. Ya teq nagahna tuwastitaydaiq. Teq ya ayahmonilumsihta na amenin ningo hib us-aqmo. Helmo ni amenin na yagnanhaqad ni nihol bunmo yagdaqta. Teqya na ago a hi nibilendaiq. 20 Yaimaqbab dimunta, ni yaqgo gamukka hurit. Ya ninaq araqibmo Iyahtaaholib soqotim osauqta. Nazaq iyanni ya ilumsihad daq dimunta kawaya anan tinibilenta ka ni em yag.I giger Krais-mo ago dauhibta iyimiyan ni ya igem emid hastitaysa yainad dimniyan.

21 Ni yaqgo gamuk ka tumuzindaqhaqad ya ninmen sansandek ka marton nigta. Ad ya inad emaiq, Ni yaqgogamuk ka muzinad ni ninadibmo na-gah asor ya anan a hi bilayta inaqmoni tiqem yagdaq haqaiq.

22 Teq yaqgo gamuk araq usaqmo.Ni niyogniz nenaq yaqmen God bu-lonsa in ya ilumsihid ya bit ka huloseqgwahtiqdaiq haqad ya ne gibilenaiq.Ya inad emaiq. Ne nazaq God bu-lonsa in ne giqez tuhuritdaq haqaiq.Huriteq teq in yaqgo dan wastitayida ya ne gigo hib ta lehdaiq haqaiq.Nazaq iyan ningo bit adugan araq yale usdaiqta na ni wastitay yag.

Pol ayogniz asor in Filemon zeqdimun ugiy

23 Epafras in Krais Yesus ago afaqansorad in kawa ya inaq giqirquran os-auq. In ago zeq dimun eman ningohib lehaq. 24 Sa ya iyogniz Mak teqAristarkus teq Demas teq Luk in naza-qmo in gigo zeq dimun eman ningohib lehaqmo. In ya nenaq araqibmoYesus ago kabiy emauqta.

25 Ari Iyahta Yesus Krais agemdimunta negsa ne osiy. Nawaqmo.

* 1:11: Grik nanib gamuk Onesimus ka alulin ‘gilumsih’ haqayta.

Page 434: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 1:1 431 Hibru 1:4

HibruGamuk ameb lehaqtaMat araq in Juda on mataw Yesus

anan helmo haqiyta na asor gilumsi-hnan haqad sansandek ka mar tonta.Juda on mataw na in Hibru nan bi-laq yaqayta iyan in ginan araq Hibruusaqtamo. Teq nog diq sansandek kamar tonta na i a hi hurit.

Juda on mataw na in Yesus agosuleq muzinad ossa in gigo walmatawasor afaqan negad gimeqin ton yaqay.Gimeqin tonsa on mataw na in Yesushuloseq gigo lotu kwaziqta nabmo inmuleqeq ta lehnan ginad em yaqay.In ginad nazaq emsa sansandek kaanamren in ginad meqinta na wasti-tayid in giwaz meqniyeq Yesus in gi-men dante amta na a hi hulos daqayhaqad in gimen sansandek ka martonta.

Sansandek ka in nagah aseseqtaezeqmanmo ginan bilamta. Dan-mebta na in kazaq. Yesus in Godatatinmo diq. In og kab osad afaqankabemmo teq santitiy ayahmo sorimteq in abin ayah diqta wam. Daqnaqmo amalib Yesus in i gilumsiheqta giwaqdaqta amatin tiqiyim osaqta(Hibru 2.10). Nazaq iyan in abinayahta na angelo gibin teqMoses abinteq Juda gigo tamazmat danmebta naabin tigiquriyam bug.

Teq gamuk afaqin gigerta na inkazaq. Yesus bolim i gimen ahol noghulosim inmo ahol tamaz nog Godugim in i gigo daq meqinta amebaytisuhol bug. Suhol bugan God inanan bilaqan in i gigo tamazmat dan-mebta iyim osaqta. Osad in i gimendante wastitayim i le God amebmodiq gwahtiqamta na ago dan ez intihas ig. Nazaq iyan in i gimen kabiyemaqta na in Juda gigo mataw tamazem yaqayta na gigo kabiy tuquriyambugmo.

Teq gamuk afaqin ezeqmanta na inkazaq. Yesus i gimen dante dimuntana eman i abu a hi ulumad i giwaz

meqniyeq afaqan sorad gituw a hihiqiyam. I mataw kwaziqmo osiytana ginadin emad in God anan helmohaqad osim moqiyta nazaqmo diq iemam. Onmataw kwaziqta na gime leos dimunta Heven-ib usaqta na aholwaq nog iyad in afaqan sorad ginad-nad a hi em yaqayta. Ari i nazaq a hiemeq luweq i Yesus muzad inaq lehadteq dan aliqabmo i gihol buliyeq tamuleqam. Nazaq iyan mat sansandekmar tonta na bilam, Afaqan amo amone giholib gwahtiqsa ne gigo ginadhelmota na ne waz naqmo hiqiysale ne gigo moq akamnib iyan ham.Ne Yesus ago hib gime ussa in agodaq na ne muziniy ham. Ad ne anwamuzad an agem zaway ugad nebunmo araqibmo os dimunta nab legwahtiqiy ham.Yesus in angelo giquriyam

bugtaGod atatin in gamuk ig

1 Kwaziqmo God in ame kabemmoi Juda gisesan gibilenad in daq amoamo amalib in ago gamuk eman nan-tut giqezab gwahtiqyaqta. 2 Ari mu-ran kam abebtanta kab God in atat-inmo aqezab i tigibilan. God in atatinna atowun emim in zaway bunmoabenab tiqamta. Ad in atatin naamalib og teq kait teq nagah bunmogiqeman gwahtiqiyta. 3 Amam aholanuwan teq abin ayahta na in amidonna aholib us bugaqta. Sa amidon naago zaway teq in anad awaz meqintateq in ahol anaghan bun diqmo inamammo nogta. In ago gamuk awazmeqinta na amalib nagah bunmo za-way negsa in usayta. Teq in onmatawgigo daq meqinta gisuholan gibusiri-nan tihiqiy bugan teq in gwale KingAwaz Meqin Diqta ulilib osaqta naaben aqabun ban tuqos wom.

God atatin abin in angelo gibinuriyamta

4 God atatin abin in angelo gibinuriyamaqta. Nazaq iyan in banwaqimosaqta na in nazaqmo angelo gigo ban

Page 435: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 1:5 432 Hibru 2:3uriyamaqtamo. 5 Na ezaqgo kwaz-iqmo God in ago amidon na kazaqbulon,Ni ya itatin ham. Muran ya ni

tiniqulal tonaiq haqad inbilam ham. Buk Song 2.7

Ad in ta bilam,Ya in amam iyeq ossa in ya itatin iyeq

tuqosdaq ham. 2 Samuel 7.14Ari kam gineh diq God in atatin ananbilamta nazaqmo in angelo araq ananbilam? Na haiqgam. 6Teq in ago Ami-don aqenta na emid og kab tubolnanhaqad in kazaq ta bilam,God ago angelo bunmo in amun

kaqmo abin iluwiy ham. Lo32.43

7 Ari in ta angelo ginan kazaq bilam,In ago angelo giqeman in tim nog

iyim luwayta ham. Ad in giqe-man in faq amileq nog iyimago kabiy emad luwaytamoham. Buk Song 104.4

8 Teq God in atatinmo anan kazaqbilam,Ni God ham. Ni king iyeq kuluwa-

kuluwmo tuqosdaqham. Osadni ningo maror aduganib daqtitnonta amalib ningo onmataw tigiwamuzdaq ham.

9 Ni daq titnontaqmo anan ninadbilaqsa ni daq meqinta anannigem meqniyaqta ham.Nazaq iyan ningo God in ninimaqbelab masil wazbalanwoqsa in ni ninan bilam, Niniyogniz gilikmanib ninmonibin ayahta iyeq ni ninaddimniysa osdaq haqad inbilam ham. Buk Song 45.6-7

10 Ad in atatin bulonim kazaq bil-ammo,Iyahta ham kwaziqmo diq ni og ka

eman gwahtiqim in awaztimeqniyim usaqta ham. Adninmo nibenab ni kait teqnagah bunmo ulilib usayta nagiqamta ham.

11 Og kait inaq timeqniydaqta ham.Teq ninmo nazaqmo kuluwa-kuluwmo tuqos tutdaqta ham.Nagah giger na in kwaziq tiqiy

has daqayta ham. Bilaqnetubusan kwaziq iyim tartaybugaqta nazaq in tiqiy daqayham.

12 Teq nagah nagan kwaziq iyid nibilaqne mat aholsihen hasimayaqta nazaq nog ni giqaydaqham. Giqayeq teq ni nagahnagan giwazbuliyid muturtatiqiydaq ham. Bilaqne mattubusan kwaziqta hasimhunegad muturta waqimaholib emaqtanazaqnogham.

Teq ningo daq a hi buliysa ni osaqnazaqmo ni tuqos tutaqtaham. Ad ni kuluwa-kuluwmoosad ningo kam a hi hiqiydaqham. Buk Song 102.25-27

13 Teq God in atatin kazaq bulonmo,Ni ya iben iqabun ban kab ya imen

emad ossa ya ningo babgiqemid nisen ahaqenib tiqiybug daqay ham. Buk Song 110.1

Teq kam gineh diq God in angelo araqanan nazaq bilamta? Na haiqgam.

14 Ari angelo in naga matawundiqta? In bugawta teq in God agokabiy emayta. God in giqeman lehadin on mataw God ago os dimunta teqwaq daqayta naqmo gilumsihayta.

2God i gilumsihim ta giwaqaqta na in

daq ayah diqta1 God atatin ahol abin in ayah

diqmo. Nazaq iyan gamuk i tuhurittana i gimaqbelab waz naqmo hiqiyadmuzinuq. Luweq i gidan sosil iysa igamuk tuhuritta na kiskismo hulosadta muleqam. 2 Kwaziqmo God agogamuk angelo gibenab bolta na inawaz meqin diq usyaqta. Ussa mataraq in gamukna ago gunun araq oth-asad itiyoneq in daq meqinta amta naago afan waqyaqta. 3 Ari muran Godin i gilumsiheq ta giwaqnan haqaddante muturta amta ka in daq ayahdiqta. Nazaq iyan i daq ayahta nagileh ugeq abeb i gigo daqmeqinta naago afan i waqad i edob tukeq leham?I tukamta adanteqin araq haiqmo diq.

Page 436: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 2:4 433 Hibru 2:15God i gilumsiheq ta giwaqdaqta

agamukan na Iyahta inmo danmebbilamta. Bilaqsa mataw in ago gamukna huritim in aqez tutad i gibilenimbilaqiy, Nagah ka i gime anonabmoahol wawta haqiy. 4 Haqsa God inmogamuk na zaway ugnan haqad inmataw na gisen baysihad daq aza-wayin inaqta amo amo emad in kabiyazawayin inaqta amo amo giholibeman tugwahtiqyaqmo. GwahtiqsaGod anad bilaqsa in anadibmo agoBugaw Dimunta naw nog on matawtinegyaqmo.

Yesus amomo i gilumsiheq ta giwaq-daqta

5Ari abeb og ka ahol buliyeqmuturiydaqta na i anadin emuq. God in ogmuturta na wamuzgo haqad angeloa hi giqam. Haiqgam. 6 Mat araqGod ago marib gamuk kazaq emim inbilam,God ham, onmataw ogibta in ezaq diq

iyan teq ni in ginadin emaqta?ham. Doh haqad ni onmataw ogibta ginadin emadni anononmo giwamuzaqta?ham.

7Ni onmataw giqeman in kam asitmoangelo gihaqenib iyim osaytaham. Teq ni giwazinad gibinayahta na negan in og kabnagah bunmo giquriyamim inameb diq iyim osayta ham.8 Ossa ni nagah bunmo emanon mataw gihaqenib ussa ingiwamuzayta ham. Buk Song8.4-6

God in nagah bunmo mataw gi-haqenib emad in nagah araq hulosanmataw gihaqenib samanmo a hiusaqta. Ta teq muran nagah bundiqmo mataw gihaqenib ussa ingiwamuzayta nazaq i ahol a hiwaqauqta. 9 Ari Yesus teq i aholwaqauqta. God in Yesus eman in kamasitmo angelo gihaqenib iyim osta.Daq na amalib God agem dimuntaigad inYesus emanbolim in onmatawog saw bunmo gigo ban waqim ingimen santitiy ayahmo sorad osim

momta. Nazaq iyan God Yesus wazaneraqan teq in wazinad ahol abinayahta ugan muran in nagah bunmogiquriyamim ameb diq iyim osaqta.

10God innagahbunmogilulinta teqin nagah bunmo giqamta. In ago on-min helmo haqayta na kabemmo gi-waqeq giqad in ago sawanuwanta nabtugwalehnan haqad in Yesus eman insantitiy ayahmo sorta. Sorim teq inmataw giwaqeq ban dimuntab giqem-daqta amatin dimunta tiqiy. Nazaqiyan God in Yesus eman santitiy sortana in daq dimunta am. 11 Na ezaqgoYesus in God ago on mataw bunmogiqeman in God ago onmin tawondiqta iyayta. Sa Yesus amam in God-mo. Nazaq iyan Yesus in God agoonmin na ginan ya imagniz teq yaihiyan haqnan amebay a hi woqaqta.12 Inmo bilam,Ya teq ni nibin ya imagniz ihiyan gigo

hib tibilaqdaiq ham. Inhumabwoleq ni ninan sorsa ya in gi-likmanib nenaq bar wazad yani nibin tiqiluwdaiqmo ham.Buk Song 22.22

13 Ad in ta bilam,Ya ihol bunmo God ago hib emim

ya inmo amen tiqemaiq ham.Aisaya 8.17

Teq in bilam,Ahol waqiy ham. God in ago onmin

ka ya ibenab eman ya nenaq ikawa osauq ham. Aisaya 8.18

Yesus i gilumsihnan haqadmat diq iy14Ari onmin nawa ya teko ginan bi-

layta na inmataw diqta gisan ginedaninaqta. Nazaq iyan Yesus in naza-qmo mataw gisan waqim in mat diqiytamo. In moqeq i gibabun moqago azawayinwamuzim osaqta na agozaway alulin tuwolnan haqad in matdiq iyta. Teq i gigo bab na Satan-mo. 15Onmataw bunmo amunib osadle adinowan iyim in moqnan rabayta.Rabsa Satan in gigo rab na muzinimgiqirquran in anad muzinad osayta.Ari Yesus in bab na abenab on matawgiwaqid in gibabun na anad a ta himuzin daqay haqad in momta.

Page 437: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 2:16 434 Hibru 3:1216 Helmo. Yesus in angelo

gilumsihnan a hi mom. Haiqgam. Inon mataw Abraham asen muzinadhelmo haqayta naqmo ginadin emadinmomta. 17Teq Yesus in amaqbabanhelmo haqayta na gilumsihnan haqadin ginogmo diq iyan daq bunmoin amaqbaban giholib gwahtiqaqtanazaqmo in aholib gwahtimtamo.Nazaq iyan muran in tamaz matdanmebta tiqiyim in on matawanad negad ago kabiy anononmoemaqta. Emad in mataw gigo daqmeqinta amenin emad in God agoagem meqniy walemaqta. 18 Insantitiy ayahmo sorsa og ka ago daqbunmo ulum waqsa in loyin kamta.Nazaq iyan on mataw giholib daqgilumwaqgo gwahtiqsa in anononmogilumsihdaqta.

Yesus in Moses uriyambugta3

Yesus abin Moses abin uriyamta1 Ya imaqbaban tawon diqta, God

ulilib osad ne gililewunan ne inaqmoin ago on matawta tiqiyiy. Ne Yesus-mo anadin emiy. God in eman in igimen gamuk helta a bolta teq in igigo tamaz mat danmebta iyim os-aqta. Ossa i in abin nazaq diqmo onmataw gibilenauqta. 2 God kabiy naugan in og kab osad God anad bunmotumuzin bugta. Kwaziqmo Moses inGod ago on mataw giwamuzad Godanad muzin bugad kabiy emyaqtanazaqmo Yesus amtamo. 3 Teq ogkab mataw maqbab iyim osayta nagigo hib in gimam ayahta naqmo abinin atatniz bunmo gibin uriyamaqta.Ad nazaqmo Yesus abin in Mosesabin ayahmo uriyamaqtamo. 4Matawgisenlul amulik-mulikmo in gisesangilulib gwahtiqayta. Teq God inmoon mataw en bunmo giqeman gwah-tiqiyta. 5 Moses in God ago kabibiymat dimunta iyim inGod anad bunmomuzinad God ago on mataw gimenkabiy emad osyaqta. Kabiy emad in

God nagah abeb teq emid gwahtiq-daqta na agamukan in ago on matawgibilenyaqta. 6Ari Krais in God atatindiq iyim in God anad bunmo tumuzbugtamo. Muzinim muran in Godago on mataw bunmo gifaqin iyimin giwamuzim osaqta. Nazaq iyanin amomo i gilumsihdaqta na i ananhelmo haquq. Ad in teq i gidimuntondaqta na i amen emad i ginaddimniysa abin bilaquq. I ginad heltana waz naqmo hiqiyad teq i inaqmoGod ago on mataw Yesus giwamuzimosaqta na tiqiyammo.

Mataw nan othasayta na in God agosaw ginamur emayta nab le a hi gwahtiqdaqay

7 Nazaq iyan i God ago BugawDimunta aqez God ago gamukib us-aqta ka i hurituq. Gamuk nab Godkazaq i gibilenaq,Muran ne ya iqez huriteq teq ne

gigem hi soqotan haqaq.8 Kwaziqmo ne gisesan nana hi huritad ya iqez othasiytanazaq ne hi emiy haqaq.

Kam nab in saw amatawun haiqtabosad ya ilum waqiyta haqaq.9 Saw nab ne gisesan ya inanhelmo a hi haqad ilum waqyaqayta haqaq. Ilum waqsaya daq azawayin inaqta kabe-mmo eman gwahtiqsa in ulig40 nazaq ahol waqad luwiytahaqaq. Teq haiq, in ginad asita hi emiyta haqaq.

10 Nazaq iyan ya in ginan bilay, Tu-timmo in gigem yaqgo hibpesanmo usaqta hay haqaq.In yaqgo maror anan ginada hi em hasayta hay haqaq.11 Haqad ya igem meqniysain ginan bilay, Helmo diq inyaqgo saw ginamur emaytanab le a hikidik gwahtiq daqayhay haqaq. Buk Song 95.7-11

Isrel on mataw God ago gamuk oth-asiyta nazaq i hi emuq

12 Ya imaqbaban, ne gihol waziy.Luweq ne gilikmanib gimaqbab araqanad meqinta agemab ussa in anad

Page 438: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 3:13 435 Hibru 4:7helta na hulosad God Kayeqmo Os-aqta na gileh tuqugdaq. 13 God agomarib in kam anan Muran hamtana akaman muran kawa i osauq.Nazaq iyan kam bunmo ne gamukdimuntaqmo an bulonad an zawayugiy. Luweq ne gilikmanib mat araqanad meqinta gwahtiqad kat ugsain muzinad luwad agem tisoqotdaq.14Kwaziqmo i God anan helmo hawtanaqmo i ginadib us tutan. Us tutsa iginad helmota na waz naqmo hiqiyeqossa le i gigo moq akamnibmo iyan.I daq nazaq emad oseq teq i Kraisago on matawmo diq tiqiyam. 15 Daqalulin na ago iyan God in ago gamukibkazaq bilam,Muran ne ya iqez huriteq teq ne

gigem hi soqotan ham. Kwaz-iqmo ne gisesan nan a hi huri-tad ya iqez othasiyta nazaq nehi emiy ham. Buk Song 95.7-8

16Ne gisesan na gigo kamub gingandiq God aqez huritim teq in girereyemad ago gamuk othasiyta? Na onmataw bunmo Moses giwaqim Isiphulosim giqad lahta naqmo in daqna emiyta. 17 Teq in ulig 40 nazaqsaw amatawun haiqta nab ossa God ingingan diq ginan agemmeqniyta? Naonmatawdaqmeqinta emiyta naqmoin ginan agem meqniyta. Agemmeqniyanmatawnamoqimgisan sawamatawun haiqta nabmo giqusiyta.18Teq God in mataw gingan diq ginanbilam, Helmo diq ham in yaqgo sawginamur emayta nab le a hi gwah-tiq daqay ham? Na on mataw inago gamuk othasiyta naqmo in ginannazaq bilamta. 19 Nazaq iyan i gi-nad emuq. On mataw na in God agogamuk anan helmo a hi haqsa iyanGod giwasihan in ago saw ginamuremayta nab le a hi gwahtiqiy.

4God ago on mataw gimomo in God

ago saw ginamur emaytab gwahtiqayta1 Ari God in ago on mataw giqemid

in ago saw ginamur emaytab le tug-wahtiq daqay haqad in hel diqmo

tibilamta. Bilaqan in ago gamuk heldiqta na akaman a hi hiqiyad in mu-ran us tutaq. Nazaq iyan i gihol diqwazuq. Luweq gamuk na akaman ustutsa ne gilikmanib mat araq le sawnab a hi gwahtiqdaq haqad. 2 I Godago gamuk dimunta tuwawta. Teqkwaziqmo Isrel in God ago gamukdimunta tuwaqiytamo. Ta teq ingamuk na huritim anan helmo a hihaqan gamuk na a hi gilumsih.

3 Na ezaqgo i on mataw God ananhelmo tihawta naqmoGod ago saw gi-namur emayta nab le tugwahtiqamta.God bilamta nazaq. In bilam,Ya igem meqniysa in ginan bilay,

Helmo diq in yaqgo saw gina-mur emayta nab le a hikidikgwahtiq daqay hay ham. BukSong 95.11

Helmo gamuk na inMoses ago kamubdaq gwahtimta naqmo anan bilamta.Ta teq kwaziq diqmo og ka muturgwahtimta nabmo God in ago kabiyeman tihiqiyta. 4 Na ezaqgo God agomar asor ban gamuk araq kam 7-ta naanan kazaq bilam,God in ago kabiy bunmo emim ti-

hiqiyan kam 7-ta nab in ana-mur am ham. Jenesis2.2

5 Teq gamuk teko i huritta nab inkazaq ta bilammo,Helmo diq in yaqgo saw ginamur

emayta nab le a hikidik gwah-tiq daqay hay ham. Buk Song95.11

6 Mataw kwaziqmo God ago gamukdimunta huritiyta na in gamuk naothasad in le a hi gwahtiqiyta. Tateq mataw ginamur em daqayta aga-mukan na in us tutaq. Us tutsa i ginademauq, Onmataw ta asor teq God agosaw ginamur emayta nab le tugwah-tiq daqay haqauq. 7 Ari on matawkwaziqta na le a hi gwahtiqiy. An uligkabemmo le tihiqiyan teq God in kamta araq mataw le gwahtiq daqaytana Devit aqezab eman gwahtiqsa inbilam, ‘Muran’ ham. Teko i bilawtanazaq. Gamuk na bilam,

Page 439: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 4:8 436 Hibru 5:5Muran ne God aqez huriteq teq ne

gigem hi soqotan ham. BukSong 95.7-8

8 Ari kwaziqmo Josuwa in ago onmataw na giqad leheq giqemid inginamur tiqemid teq gamuk nawabilam, ‘Muran’ hamta na akaman ti-hiqiy nag. Hiqiyid God in kam taaraq mataw le ginamur em daqaytana anan a ta hi bilaq nag. 9Nazaq iyani ginad emauq, God ago on matawginamur em daqayta akaman muranus tutaq haqauq. Us tutsa kwaziqmoGod in kam 7-ta nab anamur amtanazaqmo in ginamur tiqem daqaymohaqauq. 10 Teq on mataw God agosaw ginamur emaytab gwahtiqim gi-namur emayta na in kabiy bunmotuhulosim teq in ginamur emayta.Kwaziqmo God ago kabiy tihiqiyanin anamur amta nazaq. 11 Nazaqiyan i bunmo zaway diq iyeq sawginamur emayta nab le gwahtiquq.Luweq i gigo mat araq in nan othasadan muzineq kwaziqmo Isrel nanothasiyta nazaqmo in emeq in tuwoq-daq haqad.

12 God ago gamuk kayeqmo usadkabiy atoran diqmo emaqta. Inbaqir ame gigermota na uriyamimin ame meqin diqta. Gamuk nain mat ulum turim amuganibmo diqlehim aditin tutim usaqta na ulumtayan milhesaqta. In liqabmo diqlehim mat anad hares agemab us-aqta na giqurotan giholbin iyim us-aqta. Nazaq iyan gamuk na in iginad gigemab ulilemim usaqta nabunmo eman ulal iyaqta. 13 Nagahbunmo God giqamta nagan gigo araqdiq in God ameb a hi ulilemdaq.Haiqgam. Nagah nagan bunmo ulalabGod amebmo diq giqusayta. Ussa Godin i gigo daq bunmo i emauqta naanononmo ulum kemaqta.Yesus Heven-ib God agomaror muturta na ago

tamaz mat danmebta iyimosaqta

Yesus in i gigo tamaz mat danmebta

14 Ari i gigo tamaz mat danmebtaaraq nawa osaqta. In ulilib Heven-ibmo diq le tugwahtimta. Na inGod atatin Yesus-mo. Nazaq iyani in awagamun helta nazaq bilaqadi ginad hi buliyuq. 15 Na ezaqgo igigo tamaz mat danmebta na in iginan anad meqniyaqta. Gilumwaqmeqinta i giholib gwahtiqaqta naza-qmo in aholib gwahtimtamo. Tateq in woqim daq meqinta araq a hiam. 16 Nazaq iyan God in ago bantawontab ossa Yesus i gisen baysihsai hi rabad God agerabmo diq loquq.I Yesus abinib in agerab loqsa in iginan anad meqniysa agem dimuntatiqigdaq. Sa i gigo afaqan ezaq usaqtana i bulonsa in i tigilumsihdaq.

5Tamaz mat danmebta Yesus-mo i

gilumsiheq ta giwaqdaq1 Ari mat araq in tamaz mat dan-

mebta iydaqta na adan kazaq. Godinmo mataw gilikmanib mat araqatowun eman in gwahtiqim ban nawaqaqta. Waqim in ago on matawbunmo gigo ban waqim God anognibturad in gibinib naw amo amo Godugad teq in daq meqinta walemgoatamazin emaqta. 2 Teq tamaz matdanmebta na inaqmo in ago zawayhaiqta iyim in ago walmataw ginada hi em hasad God ago dan titnontahulosayta na nenaq kiskismo lehaqta.3 In mat diq iyim iyan in on matawgigo daq meqinta walemgo atamazinemad teq inmo ago daq meqintawalemgo atamazin in emaqmo.

4 Tamaz mat danmebta na abinayah diqta. Mat araq in kabiy naanadibmo ahol a hi ugdaqta. God-momat lilewunan in kabiy na waqaqta.Kwaziqmo in Aron lilewunta naza-qmo.

5 Ad nazaqmo Yesus in tamazmat danmebta abin ayahta na inanadibmo ahol a hi ugmo. Haiqgam.God-mo Yesus atowun emim bulon,

Page 440: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 5:6 437 Hibru 6:7Ni ya itatin ham. Muran ya ni

tiniqulal tonaiq haqad inbilam ham. Buk Song 2.7

6 Teq God ago mar asor ban in kazaqbilammo,Ni tamaz mat Melkisedek ago

dauhibta iyeq ni tamazakabiyan kuluwa-kuluwmoemad tuqosdaq ham. Buk Song110.4

7 Kwaziqmo Yesus og kab osad inanad emyaq, God ya ilumsiheq iwaqidya a hi moq hasdaiq haqyaq. Haqad inGod inaq gamuk emad susumun ugadin atoranmo ek tonad ago gaq inaqame kabemmo bulonyaq. Bulonadin ahol wazan woqsa in God wazinadahaqenib iyim osyaq. Nazaq iyan Godin aqez tuhurit. 8Yesus in God atatin.Ta teq in santitiy ayahmo sorad inahol suleq ugad God aqez muzingoin hurit kamta. 9 Hurit kemim teqin tamaz akabiyan emdaqta na agoamatin dimun diqta tiqiyim in oskayeqmo kuluwa-kuluwmo osayta naalulin iyim osaqta. Ossa on matawinmo aqez huritad muzinsa in osdimunta na negaqta. 10 Nazaq iyanGod in atatin na atowun emim bulon,Ni Melkisedek nogmo iyeq tamaz matdanmebta tuqosdaq ham.

I onmin amikmikta os nog hi iyuq11 Ya inadib Melkisedek agamukan

kabemmo bilaqdaiqta usaq. Na yagibilen nagta teq ne gimaqbel so-qotim usad ginad a hi hastitayaq.Nazaq iyan ya gamuk na alulin giqisi-hunnan haqad teq ya ne gibibiyowu-naiq. 12 Kam sisaqmo ne God agogamuk huritad osiyta. Osim murannegmo gamuk na asuleqin mataw ti-gibilen nagiyta. Teq haiq. Ne gi-maqbel siqim diq iyim ussa ne Godago suleq kiskista ne danmeb huri-tiyta naqmo ne a ta huritnan os nogiyay. Ne didaq atoranta neqgo ahunhaiqta daqag. Ne susmo neqgo gi-nad usaqta. 13 Teq onmin amikmiktanaqmo in sus neqayta. Ad in daqdimunta emgo adan a hikidik huritkemayta. 14 Ari on mataw aseseq

tiqiy bugiyta naqmo didaq atorantaneqayta. On mataw naqanta in tu-timmo gihol suleq ugad ginad emu-nad in daq ulum kemad dimunmeqinhaqgo in tuhurit kemiyta.

6I zaway iyeq ossa teq God i tigilumsi-

hdaq1-2 Ari Krais ago suleq kiskista ne

danmeb huritiyta nab i roreq hi usuq.I ginad buliyeq gunun samanta ahi gilumsihaqta nagan gileh uggoagamukan teq i God anan helmohaqgo agamukan teq i yuw huzgoasuleqin teq i mataw giholib gibenemeq giwazgo agamukan teq matawmoqiyta na bunmo eraq daqaytana agamukan teq mataw haziziribtureq gigo daq meqinta ameninwaqad kuluwa-kuluwmo os daqaytana agamukan nagan bunmo i ta hibilaquq. I bit ago tituq tileyeq teq itituq na titeqeq a ta leyamta na indimun a haiq. Nazaq iyan i gamukasamelan haiqta na hulosad i suleqawaz meqinta mataw ginad tizilimtahuritayta naqmo i bilaq tuteq a lehuq.3 Ari God i gibiysa i mataw nazaqtaiyid teq i suleq awaz meqinta nabtileham.

4 Ne ginad emiy. God in matawasor ginad eman hastitayan in nawdimunta Heven-ib usim hitimta nawaqim tiloyiniy. Sa God ago BugawDimunta in giholib tuqoy soqotmo.5Mataw na in God ago gamuk loyinanin dimunmo diq iyta. Teq in God agokam muturta azawayin inaq abeb teqgwahtiqdaqta na tiloyiniymo. 6 Ariin nagah dimdimunta na loyineq teqabeb in God gileh ugeq ari in ginadta buliyeq gigo daq meqinta na gilehuggo akaman haiq tiqiydaq. Na eza-qgo in gigo daq naqmo amalib in bi-laqne God atatin ayib dom a ta wolanin ulalab tursa mataw ahol waqad bi-lawunayta nazaq nog in tiqem daqay.

7 Urom sirisirimo ogib woqsaog na yuw dimunta waqad didaqeman anon dimunmo emsa og na in

Page 441: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 6:8 438 Hibru 7:1dimunta. Og naqantab on matawdidaq akabiyan emim in giholyondidaq dimdimunta waqad dimunmoosayta. Nazaq iyan God in og naqantaanan anad dimniyaqta. 8 Ari og nabsirisirimo urom woqsa teq in am taamo amo asasuqin inaqta naqmoemid gwalsa og na in dimun a haiqta.In God ameb timeqniyim ussa abebfaq tuqoywordaqta.

9 I giyogniz dimunta, muran igamuk atoran diqmo ne gibilenauq.Ta teq i ne ginan ginad kazaq emauq,God ne giwaqan ne inmo ago onmataw tiqiyim osayta haqauq. Ossaafaqan nawa i anan bilawta nazaqne gigo hib a hi gwahtiqdaq haqauq.10 God in meqin a haiqta. Nazaq iyanne kabiy dimunta emayta na ago inadek a hi zizaldaq. Sa ne in anadinemad ago onmataw tawonta na ginanginad bilaqsa gilumsih yaqayta na agoin adek a hi zizaldaqmo. Ne daqnaqantamuran tiqem tutayta. 11Teq iginad ayahmo ne bunmo gigo hib us-aqta na in kazaq. Ne amulik-mulikmonazaqmo God ago kabiy atoranmoemad os tutiy haqauq. Ne nazaqemad teq ne ginadnad emad “God teqi gilumsiheq ta giwaqdaq o haiq?”haqad ne ginad kabemmo nazaq a hiusdaq. Ad ne ginad amulikmo Godamomo ago hib ussa le in ne giyonkam anan bilamta nabmo teq in netigidimun tondaq. 12 Ne gituw hihiqiyan. Mataw God amen emim osadgituw a hi hiqiy yaqayta naqmo gisenne muzinad luwiy. Mataw na in Godanan helmo haqad gituw a hi hiqiysaosim muran in nagah God negnanhel diqmo gibilanta na tuwaq bugimosayta.

I God ago gamuk anan helmo diqhaquq

13 Kwaziqmo God in Abraham na-gah araq ugnan haqad hel diqmo bu-lonta. Bulonad in mat araq aholabinib helmo ulilib bilaqdaqta nahaiqgam iyan inmo ahol ananib inhelmo diq ulilib ham. 14 In bilam,Ya helmo diq bilaqaiq ham. Ya ni

ayahmo diq nidimun tonad

nibar tonid teq abeb ni nis-esan kabemmo diq tugwahtiqdaqay ham. Jenesis 22.17

15 God nazaq bilaqan Abraham in na-gah na amen emad in hidmo atuw ahi hiqiy. An abeb nagah bunmo Godugnan haqad hel diqmo bulonta na intuwaq bug.

16Mataw og kabta in gamuk helmodiq ulilib tihaqnan haqad in mat araqabin in gibin uriyamta naqmo biyadin helmo haqayta. Teq in nagaharaq anan an mugsa in gigo araq er-aqeq helmo diq ulilib haqid matawna bunmo giqez hiqiyaqta. 17 AriGod in ago onmataw gidimun tonnanhel diqmo bilamta. Ad in anad a hibuliydaqta na ago in on mataw nagiqisihunnan haqad in ago gamuk nazaway ugad in helmo diq ulilib ham.18 Teq nagah giger na God ago gamukteq in helmo ulilib hamta na in a hibuliydaqta. Sa God in nagah giger naamalib i a hi kat igdaqtamo. Hikidik.Nazaq iyan in teq i gidimun ton-daqta na agamukan i gigo hib bolani gamuk na waz naqmo hiqiyauqta. Igamuk na waz naqmo hiqiyad i tukimlehim in ago hib ulilemim osad i ahi rabad giwaz meqniyim osauqta.19 Nagah giger na in i giholib bi-laqne anka afaqan meqinta i giholwaz nog iyim usaqta. Teq anka nain Tempel aduganibmo diq tubusanayahta othenan usaqta na agilehnibgwahti lehim usaqta. 20 Sa Yesus intamaz mat danmebta Melkisedek agodauhibta tiqiyim in i gimen dan emadin danmeb Tempel aduganib tubu-san na agilehun ban le tugwahtimta.Gwahtiqim in i gimen tamaz akabiyankuluwa-kuluwmo emad osaqta.

7Melkisedek abin ayahmo diq

1 Melkisedek in uliq Salem gigoking-ta teq in God Ulilib Diqta agomat tamaz emyaqta araq. KwaziqmoAbraham in mataw en ta asor gigoking nenaq an wolim in ginol emadluwim muleqim aquliqab ta lehsa

Page 442: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 7:2 439 Hibru 7:14Melkisedek in danib ahol waqad bartonta. 2 Bar tonan Abraham in babemad luwimnagahwamtanahuseranhumab 10 nazaq iyan in humab amu-likmo waqim Melkisedek tuqug.

Teq mat na aholnan Melkisedekhaqayta na alulin in ‘Daq titnonta agoking-ta’ haqayta. Teq alulin ta araqna in ‘Salem gigo king-ta’ haqaytamo.Ad gamuk Salem haqayta na alulinin ‘gigem kiskista’ haqayta. Nazaqiyan in on mataw gigem kiskismo us-aqta na gigo king-tamo. 3Melkisedekanen nog teq in amam nog na i a hihurit. In bilaqne anen amam haiqtanog osaq. Teq in asesan ginan nai a hi huritmo. Ad in anen amtaakaman na teq in momta akaman nai a hi huritmo. Nazaq iyan in Godatatin na adulan nog iyim in tamazmat kuluwa-kuluwmo os nog iyaqta.

4 Ne Melkisedek anadin emiy. Inabin ayah diqmo. I gises aqentaAbraham in bab emad luwim nagahdimdimunta giwamta na huseranhumab 10 nazaq iyan in humabamulikmo Melkisedek ugta. 5 Ariabeb Abraham ases Liway anaynaynizgwahtiqan God in gitowun emadtamaz em akabiyan tinag. NeganGod ago maror Moses bilamta na agogunun araq bilaqan Isrel on matawbunmo in gigo nagah bunmo huseridhumab 10 nazaq iyid in humabamulik-mulikmo Liway anaynaynizna tineg yaqay. Isrel mataw bunmoAbraham asenlulib gwahtiqim inLiway mataw na nenaq maqbab iyimosiyta. Ta teq Liway asenlulibta na ingimaqbaban ta asor na bunmo gigohib in gigo nagah ahumaban amulik-mulikmo waq yaqayta.

6 Ari Melkisedek in Abraham asesLiway asenlulibta a haiq. Ta teqin Abraham ago nagah asor inmoaholyon wamta. Waqad in mat Goddimun tonnan hel diqmo bulonta natubar tonmo. 7 Ari mat mataw gibartonaqta na in mat ayahta. Sa matawin gibar tonaqta na in mat ayahta

na ahaqenib osayta. Mataw bunmoginad nazaq emayta.

8 Teq Liwaymataw Isrel gigo nagahasor waqayta na in mataw diq iyimmoqayta. Ari Melkisedek teq haiq.In momta na abin God ago mariba hi ussa iyan in bilaqne tuqos tutnog iyaqta. 9 Helmo Liway matawtanaqmo in gimaqbaban Isrel gigo na-gah asor waqayta. Ta teq i kazaqbilaqam. Kwaziqmo Abraham inago nagah huserim humab amulikmoMelkisedek ugsa Abraham ases Liwayin ago nagah asor huserim humabamulikmoMelkisedek tuqugmo. 10Naezaqgo Melkisedek in Abraham danibahol waqan Abraham in ago nagahasor Melkisedek ugsa kam nab Li-way in ases Abraham aholib usad inbilaqne ases inaq garabmo in gigonagah asor Melkisedek ugiyta nogtiqiyiy.

Tamaz mat danmebta muturta na intamaz mataw kwaziqta na tigiquriyambug

11 Ari Liway mataw in gigo tamazakabiyan na amalib on mataw giqe-man God ameb titnonta a hi iyhasayta. Nazaq iysa iyan God intamaz mat ta araq abeb teq gwahtiq-daqta na anan bilam. Helmo, Godin Liway mataw gigo tamaz akabiyannaqmo aqumnib in ago maror Mosesbilamta na Isrel on mataw nagta. Tateq abeb God bilam, Mat ta araq teqgwahtiqdaqta na in Melkisedek-moago dauhibta iydaq ham. Mat naAron asenlul Liway mataw giduganibgwahtiqdaq nazaq in a hi bilamta.12 Nazaq iyan mataw tamaz emaytana gidauhan buliysa God ago marorkwaziqta na tubuliydaqmo. 13 TeqGod in mat ta araq anan bilam,“In tamaz mat iyeq tuteqmo osdaq”hamta amatin na in Liway asenluliba hi gwahtimta. In mataw en ta araqgilikmanib gwahtimta. Teq matawen ta araq na gilikmanib mat araqdiq gwahtiqeq God ayon tamaz emabanan nab in tamaz akabiyan a hiem yaqayta. 14 Na in kazaq. I gigo

Page 443: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 7:15 440 Hibru 7:28Iyahta in Isrel gises Juda-mo asenlulibgwahtimta. Na i bunmo tuhuritta.Teq gem Juda matawta na in tamazakabiyan em daqay haqad Moses ingimen gamuk araq nazaq a hi bilamta.

15 Teq tamaz mat muturtaMelkisedek nogta na gwahtiqan i aholtuwaqim teq i ginad tiqem hasauq.Tamaz em akabiyan kwaziqta na inGod anad eman a hi diq ulal iysa intamaz akabiyan muturta na waqim abo kwaziqta na abanab tiqam haqauq.16 Teq mat muturta na in mataw ogkabta gigo gunun muzinim Liwayasenlulib gwahtiqim tamaz mat ahi iyta. Haiqgam. Mat na tuteqmokuluwa-kuluwmo osdaqta naqmo agoazawaynib in tamaz mat iyta. 17 Naezaqgo God in anan kazaq bilam,Ni tamaz mat Melkisedek ago

dauhibta iyeq ni tamazakabiyan kuluwa-kuluwmoemad tuqosdaq ham. Buk Song110.4

18Gamuk naqmo amalib God inmarorkwaziqta na muzan tihiqiy. Na eza-qgo maror na in samanta ago za-way hiqiyim usta. 19 God ago marorMoses bilamta na in nagah araqdiq eman God ameb dimniyeq a hiusyaqta. Nazaq iyan God in danteta araq dimun diqta maror kwaziqtauriyamta na tiqem ig. Em igan idante nabmo gwahtiqim muzinad leGod agerabmo diq tiloqauqta.

20 Ari God in Yesus samanmoeman tamaz mat danmebta a hiiy. Haiqgam. In helmo diq ulilibhaqadmo in Yesus atowun eman intamaz mat danmebta iyta. Ari tamazmataw ta asor na bunmo gimen daqnazaq a hi em yaqayta. Mat araqhelmo ulilib haqad gitowun emanin tamaz emgo amatawun a hi iyyaqayta. 21 Teq God-mo in helmodiq ulilib haqad Yesus anan bilaqanYesus in mat tamaz emaqta amatiniyta. God ago gamuk kazaq bilam,Iyahta in helmo ulilib tibilam

ham. Ad in anad a hikidikbuliydaq ham. Ni tamazakabiyan kuluwa-kuluwmo

emad tuqosdaq haqad inbilam ham. Buk Song 110.4

22 God nazaq bilaqan Yesus in tamazakabiyan na waqim emad in God agomaror muturta na zaway ugsa in a hihiqiyaqta. Nazaq iyan maror muturtana in God ago maror kwaziqta nauriyamim in dimun diq iyaqta.

23 Tamaz mataw aqenta nagan mo-qsa mataw asor muturta gwahtiqeqin gigo ban waq yaqayta. Nazaq iyanmataw kabemmo in tamaz amatawuniyeq os yaqayta. 24 Ari mat ta araqmuturta na gwahtiqim ban tuwaqimin tamaz akabiyan emsa mat araq boin ago ban a hi waqaqta. Na ezaqgo inkuluwa-kuluwmo osaqta na ago iyan.25 Nazaq iyan in on mataw gimendante wastitayan in God agerab loqsain gilumsihsa in tutimmo dimunmoosayta. Na ezaqgo mat na kayeqmokuluwa-kuluwmo osad in on matawgimen God bulonad osaqta na agoiyan.

26 Tamaz mat danmebta nawa yaanan teko tibilayta naqmo in i tig-ilumsihdaqta. In tawon diqta iyimin aholib daq araq in ananin waq-daqta haiqgam. In ahol abusirinanhaiqta teq in mataw daq meqintaemayta na gigo hib pesanmo luwaqta.Nazaq iyan in kait uriyamim gwale-him God ago saw aduganibmo diq bantuwaqim osaqta. 27 Tamaz matawkwaziqmo os yaqayta na in kambunmo tamaz em yaqayta. Emaddanmeb in gimo gigo daq meqintawalemgo atamazin emeq teq in gigowalmatawgigo daqmeqinta nagan gi-men tamaz in em yaqaymo. Ari Yesusnazaq a hi amta. In ahol naw nog Godugad in ame amulikmoqmo tamaz naamta. 28 God ago maror Moses bil-amta na in mataw gihol awaz meqinhaiqta ginan bilaqan in tamaz matawdanmebta iyayta. Ari God ago gamukin helmo ulilib hamta na in God agomaror kwaziqta na abeb gwahtimta.Gwahtiqim in God atatinmo atowunamta. Eman God atatin na in tamazmat danmebta dimun diqta tiqiyim innazaqmo kuluwa-kuluwmo osaqta.

Page 444: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 8:1 441 Hibru 8:128

Yesus tamaz mat danmebta iyimHeven-ib osaqta

1 Ari gamuk kawa i bilaqauqta kaalulin in kazaq. I gigo tamaz matdanmebta naqan diqta Heven-ib GodAwaz Meqinta ago ban tawonta naaqabun ger ban nab osaqta. 2 InGod ago bit Adugan Tawon Diqtanab tamaz akabiyan emaqta, God agolotu abitan Heven-ib turaqta nabmo.Bit na mataw wazan a hi eramta.Haiqgam. Iyahtaqmo bit na wazaneramta.

3 Tamaz mataw danmebta bunmogigo kabiy in naw amo amo God ugadteq in ayon tamaz emayta. Nazaq iyanYesus in tamaz mat danmebta iyim innazaqmoGod ayon tamaz tiqamtamo.4 Ta teq Yesus og kab oseq in tamazmat danmebta a hi iy nagta. Naezaqgo God ago maror Moses bilamtana tibilaqan tamaz mataw danmebtanaw amo amo God ugayta na in ogkab ban tuwaqim osayta na ago iyan.5 Teq kwaziqmo Moses in God ago bitkaruwsanibta nawazid eraqnan tonsaGod in adek wazim bulon,Ni garah abigmanib gwalehim ossa ya

bit adulan niqisihunta naza-qmo diq ni bit na anaghanbunmo em gwahtiqan ham.Kisim Bek 25.40

Nazaq iyan i ginad emauq, Mataw ogkab lotu akabiyan emayta na in daqhel diqta Heven-ib usaqta na adulanteq atowunmo emad osayta haqauq.6 Ari muran Yesus tamaz akabiyantuwaqim in og kab tamaz matawbunmo gigo kabiyta na uriyamim inkabiy dimun diqta emaqta. Ad inGod teq on mataw gilikmanib turadin God ago maror muturta na ak-abiyan emsa maror muturta na innazaqmo God ago maror kwaziqta nauriyamaqtamo. Na ezaqgo God inago maror muturta amalib i gidimuntonnan hel diqmo bilamta nazaq inmaror kwaziqta na anan a hi bilamta.

God ago maror muturta na in agomaror kwaziqta na uriyam

7 Ari God ago maror kwaziqta nain dimunta iyid God in maror ta araqmuturta ka emid a hi gwahtiq nagta.8 Ta teq God ago maror kwaziqta naakamnib Iyahta in ago on mataw gigodaq meqinta ulalab eman gwahtiqsain nan negad bilam,Yaqmo Iyahta ya kazaq bilaqaiq ham.

Ahol waqiy ham. Ya teq Judaon mataw saw Isrel-ibta nateq saw Judiya-ibta na bunmonenaq yaqgo maror muturtatinegdaiq ham. Kam na kowatubolaq ham.

9 Kwaziqmo ya Juda gisesan gibenwazim giqad Isip hulosimlehta nab ya mataw na yaqgomaror kwaziqta na tinegham. Negan in yaqgo marorna a hi muzinsa ya in gilehnegyaiq ham. Nazaq iyanmaror muturta ya negdaiqtana in maror kwaziqmo ya ingisesan negta nazaq nog a hiiydaq ham. Yaqmo Iyahta yanazaqmo bilaqaiq ham.

10 Ari yaqgo maror muturta ya abebteq Isrel on mataw negdaiqtana in kazaq ham. Yaqgomarorna agamukan bunmo ya in gi-nadib tiqemdaiq ham. Ad yagamuk na in gigemab tumartondaiqmo ham. Teq ya ingigo God iyeq ossa in yaqgo onmataw iyeq tuqos daqay ham.Yaqmo Iyahta ya nazaqmo bi-laqaiq ham.

11 Kam nab on mataw na in an suleqa ta hi ug daqay ham. Adin bilaq daqay, Ne Iyahta agohuritiy nazaq in a ta hi bi-laq daqaymo ham. Haiq ham.Yaqgo on mataw bunmo gibininaqta teq gibin haiqta in-aqmo in yaqgo tuhurit daqayham. 12 Na ezaqgo ham onmatawna in yaqgo gununoth-assa ya in ginan inad time-qniydaq ham. Inad meqniysaya in gigo daq meqinta na

Page 445: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 8:13 442 Hibru 9:12walemad anadin a ta hi em-daiq ham. Jeremaya31.31-34

13 Ari gamuk nawa nab God inbilam, Yaqgo maror muturta ham. Innazaq bilaqad in agomaror danmebtana eman in kwaziqta tiqiy. Teq nagahkwaziq tiqiyta na in sisaqmo a hi use-qmo tihiqiy bugdaq.

9Tamaz mataw danmebta in karuw

anedan amalib tamaz em yaqayta1 God ago maror danmeb gwah-

timta na in ago lotu emgo agununininaqta teq in ago lotu abitan og kabturtamo. 2 Bit lotu em yaqayta nakaruwsanibmowazan eramta. Teq bitna adugan amebta nab lam teq banteq bret God anognib eman usaqtanagan in giqusta. Bit adugan amebtana anan Adugan Tawonta haqayta.3 Teq in tubusan ayahta bit adugannab othenan ussa abe ban bit aduganamikta usta na in ananAduganTawonDiqta haqayta. 4Ad faq aqasin ahurandimun diqta gwalaqta abanan gol-ibemiyta na teq God ago maror amebtaabitan amikta na in bit adugan nabgiqusta. God ago maror amebtaabitan amikta na in gol amalib isihbugiyta. Teq bit amikta na amuganibmanna bret arebun gol-ib emiyta inaqin us. Teq Aron ago katek ahokangwalta na teq gig giger God in agomaror amebta agamukan mar tontana inaqmo in bit amikta na amu-ganib giqusmo. 5 Ad angelo gidulangigermo gihol awaqan dimun diqtaGod ahol anuwan nogta na in bitamikta na amalib adek adek ban annob ugim turad in bit na ahuqunanisihim turiy. Angelo giger na gisen-lotab ban usta nab in ned wazbalidGod ago agem meqniy suholyaqta naabanan us. Teq muran ya nagah na-gan alulin bilaq hasgo akaman haiq.

6 Ari tamaz em anaghan na wasti-tay bugan tihiqiyan teq kam bunmomataw tamaz emayta na in bit aduganamebta nabmo le gwahtiqim kabiy

emayta. 7 Ari bit adugan gigerta nabteq tamaz mat danmebta amomo legwahtiqaqta. Ulig amulik-mulikmoin ame amulikmo le gwahtiqad insamanmo le a hi gwahtiqaqta. In nedwaqim teq a le gwahtiqaqta. Nedna amalib inmo aholyon tamaz emadago daq meqinta walemim teq in agoon mataw ginad a hi emadmo daqmeqinta emiyta na gigo afaqan inwalemaqtamo. 8 Daq naqmo amalibGod ago Bugaw Dimunta in kazaq igiqisihun kemaq. Lotu abitan amebtana tur tutsa i naga danteqin diqmuzeq bit Adugan Tawon Diqta nable gwahtiqamta na in i gimeb ulal ahi iyaq. 9 Tamaz akabiyan kwaziqtana in muran kam kab suleq kazaqigaqta. Bit kwaziqta nab in naw amoamo God ugayta teq in ayon tamazamo amo emaytamo. Ta teq tamaz emadan kwaziqta na inmataw God amentamaz a bolayta na giqeman in Godameb a hi dimniyayta. 10 Daq kwaz-iqta na in on mataw gisanmo wasti-taygo usaqta. Teq gunun amo amodidaq neqgota na teq yuw uluwgotana teq mataw huzeq gisan abusirinanmuzgota nagan bunmo in kuluwa-kuluw usgo a haiqta. God anad onmataw gunun nagan muzinad ossale in nagah bunmo giwastitaydaqtaakaman iydaq haqad in nagta.

Krais inmo ahol anedan amalibtamaz am

11Ari Kraismuran tubolim in dantedimun diqta God i giyon amta naago tamaz mat danmebta iyim os-aqta. In lotu abitan ta araq dimundiqta nab le gwahtiqim teq in i gimendante na wastitayta. Bit na in lotuabitan karuwsanib emiyta na uriyambugta. Teq bit na mataw gibenab ahi emiytamo. Na ezaqgo bit na inog ka ago a haiqta. 12 Teq Krais inmemeq anedan teq bulmakau ami-don anedan amalib bit na aduganibgwahtiqim a hi lah. Haiqgam. Inmoahol anedan amalib in ame amulik-moqmo bit adugan Tawon Diqta nabgwahtimta. Gwahtiqim in i giwaqid

Page 446: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 9:13 443 Hibru 9:24i tuteqmo in agota iyeq osam haqadin i gizayim amenin inmo anedan natiqam. Emim teq in bit adugan nab lea ta hi gwahtiqdaqta tiqiy.

13 Ari God ago maror kwaziqta naakamnib on mataw in God ameb gi-hol abusirinan inaq iysamataw tamazemayta na kazaq giton yaqay. Inmemeq ginedan teq bulmakau mat-matta ginedan waqeq bulmakau awtaanon bunmo oyworta na abutbutanwaqeq ned inaq buliyeq teq in matawna gimalib hures lam yaqayta. Innazaq gitonsa teq on mataw na inGod ameb gisan abusirinan hiqiysa indimunmo os yaqayta. 14 Ari muranKrais anedan in nagah nagan bunmotigiquriyam bugta. Krais aholib daqaraq meqinta a hi ussamo in BugawDimunta tutimmo osaqta na ago za-way amalib inmo ahol tamaz nogGod ugta. Ugan tamaz na in igisan abusirinan amomo a hi suholta.Haiqgam. Na in gunun samanta a higilumsihaqta na ago afaqanne giholibussa ne gigem meqin loyin yaqaytana inaqmo suholan tihiqiy bugan neGod Kayeqmo Osaqta na ago kabibiyon matawta tiqiyim osayta.

Krais anedan naqmo in God agomaror muturta na zaway ugaq

15 Ari Yesus in daq nazaq emim inGod ago maror muturta emid anonemdaqta amatin tiqiy. In God agomaror kwaziqta na ago akamnib mo-qim in daq meqinta amenin usta natizay bug. Zay bugan on mataw Godgililewunim ago os dimunta ahiqiyhaiqta negnan gibilanta na in osdimunta na waqgo adanteqin inaqtiqiyiy.

16 Mat araq a hi moqadmo nog diqin ago ahuran nagah waqeq wamuz-daqta na agamukan in sansandekibtumar tondaq. Mar toneq in a himoqsa ago ahuran nagah agamukanna samanta akabiyan haiqmo usdaq.17Na ezaqgo gamuk anamren a himo-qsamo ago ahuran nagah agamukanna in ago zaway haiqgam. Ari mat

na tumoqid teq in ago gamuk na az-awayin inaq tiqiydaq. 18 Daq alulinnaqmo ago kwaziqmo in karuw wolemim anedan tuwazbalan teq Godagomaror kwaziqta na azawayin inaqtiqiyim usyaq. 19 Mebmebmo diqMoses in ago walmataw bunmo Godago maror agamukan gibilenad inmaror na ago gunun bunmo gibilenbug. Gibilen bugim teq in bul-makau amidon anedan teq memeqmatta anedan waqim in yuw inaqbuliy. Buliyim in sipsip ahulgenkakaqta waqim ay hisop aben amot-nib am wazim teq in ned yuw inaqbuliyanusta naulum turim inGod agomaror agamukan buk-ib mar tontana amalib ned hures lamad teq inon mataw bunmo gimalib ned nahunagmo. 20 In gimalib ned hureslamadmo bilam, Ned ka God agomaror in ne muzingo gibilanta nazaway ugaqta ham. 21 Ad nazaqmoMoses in lotu abitan karuwsanibtana teq deg bunmo amalib tamaz ak-abiyan emdaqayta na inaqmogimalibned na hures lam tonmo. 22 Godago maror Moses wamta na bilaqsanedmo woqim nagah bunmo giqe-man God ameb gibusirinan hiqiyaqta.Helmo, ned araq a hi woqid teq Godin on mataw gigo daq meqinta a hiwalemdaq.

Krais inmo ahol tamaz gan emim in igigo daq meqinta na tisuhol bug

23 Nagah amo amo lotu abitankwaziqta nab giqusta na in nagahHeven-ib giqusaqta na gidulanmoiyim usta. Sa in karuwmo ginedanamalib nagah nagan suholan Godameb gibusirinan hiqiyyaqta. Ari teqkaruw ginedan na in nagah hel diqtaHeven-ib giqusaqta na giwastitaygoago zaway haiqta. Tamaz araq karuwginedan uriyamdaqta naqmo amomoin nagah nagan tigiwastitaydaqta.24 Nazaq iyan Krais lotu abitan ogkab gibenabmo emiyta nab in le ahi gwahtimta. Bit gibenab emiytana in bit diq Heven-ib turaqta naadulanmo. Nazaq iyan Krais in

Page 447: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 9:25 444 Hibru 10:11bit diq Heven-ib turaqta nabmo legwahtimta. Gwahtiqim muran in igilumsihad God anognib tituraq.

25 Teq og kab tamaz mat danmebtana in ulig bunmo ned tamaz emgotawazim bit adugan Tawon Diqta nable gwahtiqaqta. Teq in ned wazaqtana inmo ahol anedan a haiqta. AriYesus nazaq ame kabemmo tamaz a hiamta. 26 Na ezaqgo in ame kabemmoahol tamaz gan emnan haqad teq ogmutur gwahtimta nab iyim bo mu-ranmo in tuteqmo santitiy sor nagta.Teq haiq. Muran kam abebtanta kabKrais ulalabmo tugwahtim. Gwah-tiqim in on mataw gigo daq meqintatigiwalem bugnan haqad in ame amu-likmoqmo inmo ahol tamaz gan Godtuqug. Ugim in tamaz araq a ta ug-daqta na haiq tiqiy. 27 Na ezaqgoGod inmatawbunmogiyon bilaqan ingime amulikmoqmo moqeq teq haz-izirib tur daqayta. 28 Ad nazaqmoKrais ame amulikmoqmo ahol tamazgan emim in mataw kabemmo gigodaq meqinta inmo ahol ugim sorimtumomta. Abeb teq in ame gigertagwahtiqdaqta nab in daq meqintawalemgo a hi boldaq. Haiqgam. In onmataw in amen emad osayta naqmogiwaqnan haqad in bo a ta gwahtiq-daqta.

10Tamaz kwaziqta na in daq meqinta a

hi walemyaqta1 Ari God ago maror Moses bilamta

na aduganib nagah dimdimunta abebteq gwahtiqdaqta na gidulanmo ussai ahol waqauqta. Nagah nagan ginondiqmaror nab a hi usaqta. Nazaq iyanulig bunmo mataw tamaz emayta nain tamaz amulik naqmo emsa tamazna in mataw God agerab loqayta nagiwastitayan in God ameb a hi dimniyhasayta. 2 Ari tamaz na in matawgiqemid dimun diq tiqiy hasid teqin ulig ta araq nab tamaz na a tahi em nagiy. Na ezaqgo tamaz nain mataw lotu-ib bolayta na giwasti-tayid in gigemab gigo daq meqinta

na a ta hi loyin nagiy. 3 Teq haiq.In ulig bunmo tamaz emsa daq nain mataw ginad enqenunsa in gigodaq meqinta usaqta na ginadin a taemayta. 4 Na ezaqgo bulmakau mat-matta ginedan teq memeq matmattaginedan in mataw gigo daq meqintagiwalemgo azawayin haiqta. 5 Nazaqiyan Krais in og kab tubolnan haqadin amam kazaq bulon,Karuw wol emim ninmen tamaz

emayta na teq naw amo amonigayta na ginan ni ninada hi bilaqaq ham. Na agoiyan ni yaqmen mat diq asantuwastitayim eman usaq ham.6 Daq meqinta atamazin teqkaruw anon bunmo faqabeman oyworaqta na ni ginanninad a hi dimniyaq ham.

7 Teq ya bilay, Yaqmo kawa osaiq hayham. Kwaziqmo ningo maribya ibin mar toniyta nazaqmoya ni ninad tumuzinnanhaqad ya kawa tubol hay ham.Buk Song 40.6-8

8 Gamuk naway nab in danmebbilam, Karuw wol emim ninmentamaz emayta na teq naw amo amoni nigayta na ginan ni ninad a hibilaqaq ham. Ad in bilam, Daqmeqinta atamazin teq karuw anonbunmo faqab eman oyworaqta nani ginan ninad a hi dimniyaq ham.Ta teq mataw in God ago marorMoses bilamta naqmo ago gununmuzinim in tamaz amo amo naganemayta. 9Ad teq gamuk nab in bilam,Yaqmo kawa osaiq ham. Ya ni ninadtumuzinnan haqad kawa tubol ham.In nazaq haqad in tamaz kwaziqta nabaymuzad abanab in tamaz muturtana eman tuqusaq. 10 Daq na God-moanadnazaq usan in gwahtimta. Nazaqiyan Yesus ame amulikmo inmo aholtamaz nog God ugan daq naqmoamalib i gihol tidimniyim i God agoon mataw tawonta tiqiyim osauqta.

Krais tamaz amta naqmo in daqmeqinta walemaqta

11 Mataw tamaz emayta na bunmoin gigo banab turad kam bunmo in

Page 448: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 10:12 445 Hibru 10:29tamaz akabiyan emayta. In tamazakabiyan emad in tamaz adan amu-lik naqmo tutimmo emayta. Ta teqtamaz na in gigo daq meqinta ahikidik walemaqta. 12 Ari Krais indaq meqinta tigiwalemnan haqad iname amulikmoqmo tamaz am. Emantamaz na in kuluwa-kuluwmo usaqta.Krais nazaq tiqemim teq in God abenaqabun ban tuqos wom. 13 Os woqimosad God in ago bab bunmo giqemidasen ahaqenib iy bug daqayta na aka-man in baq tunim osaqta. 14 Na eza-qgo tamaz amulik naqmo in onmatawGod in gitowun emim aholyon gi-waqan osayta na giqeman in tidimniyhasayta. Dimniy hasim in God agoon mataw tawon diqta iyim osad innazaqmo tuqos tut daqayta.

15 Teq God ago marib BugawDimunta in nagah nagan anan igibilenaqmo. Gamuk na bilam,16 Yaqgo maror muturta abeb teq

ya mataw negdaiqta na inkazaq ham. Yaqgo marorna agamukan bunmo ya ingigemab tiqemdaiq ham. Adya gamuk na in ginadib tu-mar tondaiqmo ham. YaqmoIyahta ya nazaqmo bilaqaiqham. Jeremaya 31.33

17Haqad in gamuk na tibilaqim teq inbilam,Ya in gigo daq meqinta teq in yaqgo

gunun othasayta na walemadanadin a ta hi emdaiq ham.Jeremaya 31.34

18 Yesus daq meqinta tigiwalembugan God in daq meqinta nagananadin a ta hi emaqta. Nazaq iyandaq meqinta walemgo atamazin araqa ta emnanta na haiq tiqiy.

I God anan helmo haqad agerab diqloquq

19Nazaq iyan, ya imaqbaban, Yesusanedan i giwastitayan i a hi rabad Godago bit adugan Tawon Diqta nabmoi le tugwahtiqam. 20 Yesus anedanna in i gimen dan muturta tutimmousaqta eman tugwahtim. Dan na le

tubusan ayahta God ago bitab oth-enan usaqta na agilehun ban le gwah-timta. Teq tubusan na inmo anon.21Yesus in i gigo tamazmat danmebtaawazmeqinta iyim osad in God ago onmataw bunmo giwamuzaqta.

22 Yesus inmo ahol anedan igigemab hures lamad in i gununitiyonim ginad meqniyaqta nasuholan tihiqiy bug. In yuw dimuntaamalib i gihuz igan i gisan abusirinanhaiq tiqiy. Nazaq iyan i ginad heltausaqta na ago i zaway diq iyad igigem God ameb titnonimmo ussa iGod agerab loquq. 23 God i gidimuntonnan haqad hel diqmo bilamtanazaqmo in tiqemdaq. Nazaq iyanin teq i gidimun tondaqta na abini bilaqad i ginad hi buliyuq. Ad iginadnad emad hi hureq hasuq. 24 Ian anadin emad an abe yahad i onmataw ginan ginad bilaqsa kabiydimuntaqmo emuq. 25 Teq matawasor gituw hiqiysa in Yesus ago onmataw nenaq humab a ta hi wolaytanazaq i hi emuq. Haiqgam. Ne ginademiy. Krais ago kam na bolim sinsintiqiy. Nazaq iyan ne tuteqmo humabwoleq an bulonad an zaway ugad osiy.

I God atatin gileh hi uguq26 Ari luweq i Krais ago gamuk

helta na huritad ginad tiqem haseqteq abeb i ginadibmo daq meqinta ata emad luwam. I nazaq tonsa teqtamaz araq i gigo daq meqinta a tawalemdaqta na haiqgam. 27 Naqmo irabadGod ago hazizir ayahta na amenemad i in ago faq meqinta ago babginoy emdaqta naqmo i baq tuneqtuqosam. 28 Kwaziqmo mat araq Godago maror Moses bilamta na itiyonsamataw giger o ezeqman nazaq in aholwaqeq in leheq nagah in gimeb aholwaqiyta na tibilaq yaqay. Bilaqsamataw huriteq in mat na anan ginada hi meqniysa in wol emid tumoqyaq.29 Ari muran mat helmo tihaqim teqin anad buliyim a God atatin gilehta ugaqta na ne mat naqanta ananginad ezaq emay? Mat na afaqan ayahdiqmo a hi waqdaqmo e? God atatin

Page 449: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 10:30 446 Hibru 11:4anedan God ago maror zaway ugaqtana in mat naqanta eman in God agomat tawon diqta iyim osta. Ta teq inanad buliyim God gileh ugad in nedna eman in bilaqne ned samanta nogiyaq. Ad God agem dimunta ugadago Bugaw Dimunta ugan in Bugawna tibilawunaqmo. 30 God ago maribgamuk araq kazaq bilam,Daq meqinta aqenin waqgo na yaqgo

kabiy ham. Yaqmo teqmataw daq meqinta emiytana amenin tinegdaiq ham. Lo32.35

Teq gamuk araq kazaq ta bilam,Iyahta in ago on mataw hazizirib tig-

ilum kemdaq ham. Lo32.36

An gamuk nawa na anamren agoi tuhurit kemta. 31 Helmo, GodKayeqmo Osaqta na in ni faq nignanhaqad niwazid teq ni rab naqmo diqhiqiydaqta.

I ginad helta usaqta na awazmeqniyeq usan

32 Ne mebmebmo Yesus abin hu-ritim anan helmo haqiyta na neanadin ta emiy. Kam nab God inne ginad eman hastitayan ne ginadanuwan inaq tiqiyta. Sa mataw negeg ayahmo negsa ne afaqan kabe-mmo sorad gituw a hi hiqiy yaqayta.33 In ulalab on mataw bunmo gimebne mebay negad gibilawunad afaqanneg yaqayta. Ad kam asor in naza-qmo ne giyogniz afaqan negsa ne ingilumsihad in gigo afaqan na ne soryaqaytamo. 34 Ad ne gigo matawasor giqirquran ossa ne in ginan gi-nad meqniysa le gibiy yaqayta. Sakam asor mataw in ne gigo nagahharesmo ginadibmo giwaqsa ne ginaddimniysa a hi giwasih yaqayta. Neginad em yaqay, I gigo nagah dimundiqta tuteqmo usdaqta na in a hi waqdaqay haq yaqayta.

35 Nazaq iyan ne ginad Krais ananhelmo haqayta na ne hulosid hiwoqan. Ne ginad helta ago amenin

ayahmo waqnanta usaq. 36 Ne gi-wazmo meqniyeq God amen emad gi-tuw hi hiqiyan. Ne nazaq God anadmuzinad oseq teq naw in negnan heldiqmo bilamta na ne tuwaq daqay.37God in ago gamukib kazaq tibilam,Sisaq haiq mat boldaqta na in

tuboldaq ham. In agudan ahi emdaq ham. 38 Sa yaqgo onmataw titnonta na in helmohaqad oseq teq in dimunmokayeqmo tuqos daqay ham.Ari in helmo haqad oseq giholhureqid teq ya in ginan inad ahi dimniydaq ham. Habakuk2.3-4

39 Teq i ne nenaq i mataw giholhureqimmeqniyayta na nog a haiqta.I helmo haqad kayeqmo dimunmo os-amta aqon matawun tiqiyim osauqta.I God anan helmo diq haqad

giwaz meqniyeq turam11

I helmo haqauqta na ago adan alulin1 Ari i helmo haqauqta na ago

adan kazaq. I nagah bunmo Godignan bilamta na amen emim osad iginad emauq, Helmo diq God tiqig-daq haqauq. Haqad i nagah na igimeqnagnib ahol a hi waqad i gi-nad emauq, Nagah na hel diqmotuqusaqta haqauq. 2 Mataw asese-qta kwaziqmo osiyta na in nazaq Godanan helmo haqsa God in ginan anaddimniyyaqta.

3 Teq i helmo haqad ginad kazaqemauq, God gamukmo bilaqan kait oginaq gwahtimta haqauq. In nagahi gimeb ulilemim usaqta na amalibnagah bunmo i ahol waqauqta nagiqamta haqauq.

Abel, Enok teq Nowa in God ananhelmo haqiyta

4 Teq Abel in God ayon tamaz emadanan helmo diq hamta. Haqad inago tamaz in abab Kein ago tamazuriyamim dimun diq iyta. Nazaqiyan God in Abel ago tamaz anananad dimniysa in Abel anad helta

Page 450: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 11:5 447 Hibru 11:15na ahol waqad anan mat titnontaham. Abel tumomta teq in God ananhelmo hamta awagamun na in i suleqdimunta gibilen tutaq.

5 Teq Enok helmo haqad osim a himoqsamo God in waqim ad Heven-ibtugwalah. God in Enok anon awitaninaqmo waqim a gwalehan mataw ogkabta in nagunim teq ahol a ta hiwaqiy. Na ezaqgo God ago marib igamuk kazaq ahol waqauqta. Gamukna bilam, God in Enok waqim ad ahi gwalehadmo in Enok anan anadtidimniy ham. 6 Na ezaqgo mat Godanan helmo a hi haqsa God in anananad a hikidik dimniydaqta.Haiqgam. Mat God agerab loqnananad usaqta na in kazaq anad emdaq.God helmo diq osaqta haqdaq. Ossamataw giholtuw bulad God nagunadluwsa teq God in gimeb ahol ulaltonad gidimun tonaqta haqdaq. Matanad nazaq emaqta naqmo in Godagerabmo diq loqaqta.

7 Teq Nowa in God anan helmohaqan God in nagah abeb teq gwah-tiqdaqta na ago Nowa anadib emadtubulon. Bulonan in nagah nazaqtaahol a hi wamta teq in God ago gamukna huritim anan helmo haqadmo inmuy araq tiqam. Emim muy nab inago aw amun nenaq le gwahtiqim indimunmo osad a hi moqiyta. Nowaago daq naqmo amalib in on matawGod gileh ugiyta na gigo daq meqintaeman ulal iyan in timeqniy has bugiy.Sa Nowa-mo abin God ameb titnon-immo usta. Na ezaqgo in God ananhelmo haqan God in anan mat tit-nonta ham.

AbrahamGod anan helmo haqanGodin awe Sara inaq gidimun ton

8 Teq God in Abraham og araq ugidingo iydaq haqad in lilewunim og nablehgo tubulon. Bulonan AbrahamGod aqez na anan helmo haqad ineraqim tilah. Lehadmo in edob diqlehyaqta na ago in a hi hurityaq. 9 Inhelmo haqad lehim God kwaziqmo

og ugnan hel diqmo bulonta nabmoin gwahtiqim in mat begbegta nogiyim og nab saw haresmo tiluw osyaq.Osad in bit karuwsanibta emim ossain atatin Aisak teq Aisak atatin Jekobinaq in bit naqantab og nab tuqosyaqaymo. Teq God in Abraham ogugnan haqad hel diqmo bulonta aga-mukan na in Aisak ayow Jekob inaqgimen ustamo. 10 Abraham og nabluwad in uliq ta araq teq gwahtiq-daqta na amen emyaq, uliq na gwah-tiqid in nab abe emeq tuteqmo tuqos-daq haqad. Na ezaqgo God-mo in uliqna wazid eraqdaqta teq uliq na ezaqdiq iyeq usdaqta na God-mo anadibusaqta.

11 Teq Abraham God anan helmohaqsa in awe amun uggo azawayinaholib tubol.* In awe Sara aw nig-nigta. Teq in awe amun ugdaqtaakaman tekomo tuhulosta. Teq inanad emyaq, God amun yagnan heldiqmo bilamta nazaqmo in tiqem-daq haqyaq. 12 Nazaq iyan mat adi-nowan iyim aholib amun emgo aza-wayin tihiqiyta na alulib mataw enaraq tugwahtiqiy. Mataw na kabe-mmo diq gwahtiqiyta, bilaqne kaitabulig turayta na teq kamis adekib iburgiqusayta nazaq nog in gwahtiqiy.Gwahtiqan teq mat araq diq in gin-ulingo ahun haiqgam.

13 Mataw nawa i giwagamun hu-ritim bolta na bunmo in God ananhelmo haqad osim tumoqiyta. Teqin kayeqmo osad in og God negnanhel diqmo gibilanta na a hi waqiyta.Haiqgam. In pesanmo turad nagahabeb teq gwahtiqdaqta na aholmowaqad in ginad tidimniy yaqayta. Gi-nad dimniysa osad in bilaq yaqay,I bilaqne on mataw uliq araqabtabolim og kab begbeg os nog iyauqhaq yaqayta. 14 On mataw gamukasen naqanta bilaqsa i huritad ginademauq, Mataw na giholyon og araqtinagunay haqauqta. 15 Ari matawna in gigo og in hulosim boliyta na

* 11:11: Mataw asor in Grik nan-ib gamuk ka ahol waqad ginad emay, Sara-mo God anan helmo haqadamun emgo azawayin wamta haqay.

Page 451: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 11:16 448 Hibru 11:30anadin em tutad teq inmuleqeq ta lehnagiyta. 16Teq in gigo og na in anadina ta hi em yaqay. Haiqgam. In og araqdimun diqta Heven-ib usaqta naqmowaqnan ginad bilaqyaq. Nazaq iyan inGod anan i gigo God haqsa God ame-bay a hi woqyaq. Na ezaqgo in matawna gimen uliq araq tuwastitayan ustana ago iyan.

17-18 Ari God in Abraham bulonimbilam,Ni nitatin Aisak-mo ago onminta

naqmo ginan Abraham asen-lulibta haq daqay ham. Jenesis21.12

Haqan Abraham in God aqez na ananhelmo tiham. Nazaq iyan abebGod in Abraham ulum waqad atatinwol emgo bulonan Abraham in Aisaktamaz nog God ugnan ton. God inAisak-mo ago hib Abraham dimuntonnan hel diqmo bulonsa Abrahamtuhuritta. Teq in atatin amulikmoosta na tamaz nog God uggo tiqiyimos. 19 Na ezaqgo in anad am, Aisakmoqid teq God wazid ta eraqdaq ham.An in nazaq nogmo tiqiy. Aisakmoqgo banab usim ta eraqan teq inamam ta wam.

Aisak, Jekob teq Josep in God ananhelmo haqiyta

20 Teq Aisak in God anan helmohaqad in atatniz Jekob ayow Iso inaqgibar tonad in giger gigo hib nagahabeb teq gwahtiqdaqta na ago tigibi-lan.

21 Teq Jekob in God anan helmohaqad osim tumoqnan tonadmo inatatin Josep atatniz giger na gibarton. Gibar tonim hulosad teq in agokatek wazim ulum ugim in kuh tonimGod abin tiqiluw.

22 Teq Josep in God anan helmohaqad osim tumoqnan tonadmobilam, Abeb teq Isrel in Isip huloseqtileh daqay ham. Haqad in lehdaqayta nab teq in ahol aditin waqeqad lehgo in tibilammo.

Moses in God anan helmo hamta23 Teq Moses anen agemab hitiqan

anen amam in gigo amun na aholwaqan in dimun diq iyyaqta. Nazaq

iyan in king ago gunun itiyonnana hi rabad in God-mo anan helmohaqad in gigo amun na kalam ezeq-man nazaq ulileman us.

24 Teq Moses ayah tiqiyim in Godanan helmo haqad osad in anadtiqam, Ya inan bilaq daqay, King Feroamiy ago amun Isip-ubta haq daqayna ya hulosaiq ham. 25 Na eza-qgo in daq meqinta ago adan muzi-nad kam asitmo anad dimniysa osnanatuw hiqiyyaqta. In God asenlul ne-naq afaqan sornan anad bilaqyaqta.26Krais in ago onmatawgimenmebaysornan anad bilamta nazaqmo Mosesin mebay na sornan anad bilammo.Ad in anad emyaq, Yaqgo on matawgimen mebay sordaiqta na in Isipgigo os dimunta anaghan nag bunmogiquriyamta haqyaq. Na ezaqgo innaw dimunta God teq ugdaqta naqmoin anadin tuteqmo emad luwyaqta.

27 Teq Moses God anan helmohaqad osad in eraqim Isip hulosimtilah. Lehsa Isip gigo king na aholwaqad agem timeqniyyaq. Ta teqMoses in king na anan a hi rab. In amele God i ahol a hi waqauqta na aholwaq nog iyad in zaway diq iyeq osyaq.

28 Teq Moses God anan helmohaqad in ago on mataw gibilenan inPasova adidaqan wazim teq in nedwaqim in gigo dan ezab tiqemiy. Innazaq tonid teq angelo boleq Isip gi-tatniz aqenta ginol emad in Isrel gigoonmin gihulosid dimunmo os daqayhaqad.

Isrel on mataw kabemmo in helmodiq haqiyta

29 Teq Isrel on mataw Isip hu-losim lehiyta na in God anan helmohaqad Kamis Kakaqta urotsa kamishureq hasan in og amayqanta bay nogiyim lehiyta. Lehsa Isip mataw nain Isrel gimuzim lehad in nazaqmokamis urotam haqad lehsamo kamisna muleqim gineqanmo tumoqiy.

30 Teq Isrel on mataw na in Godanan helmo haqad in uliq Jeriko agogel lilut ugadkam7nazaq in luwanmogel na tuwom.

Page 452: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 11:31 449 Hibru 12:231 Teq danatab aw Rahab in God

anan helmo haqsa Isrel mataw gigerin ago uliqab saw wirinim bolanin agem dimunta negad gilumsihta.Nazaq iyan in ago uliqab on matawGod aqez othasiyta na moq bugsa innenaq a hi momta.

32 Teq ya naga gamukinmo a tabilaq tutdaiq? Ya Gideon teq Barakteq Samson teq Jepta teq Devitteq Samuel teq God ago nantutnagan giwagamun bilaqgo akamanhaiq. 33 Mataw na in God ananhelmo diq haqad in bab emim kingkabemmo gidauhan nenaq gibayanwoq yaqayta. Teq in gigo walmatawgiwamuzad in daq titnonta amalibgigo daq ulum kemeq amenin negyaqayta. Teq God nagah negnanhel diqmo gibilanta na in tuwaqyaqayta. Teq in laiyon gitenmosituq yaqayta. 34 In God anan helmohaqad faq ayahta oysa in wolmiyyaqayta. Teq in baqir aban emsa baqira hi gilum emyaqta. In gihol moqsain zaway waqim gihol ta dimniyyaqayta. Teq in bab emgo giwazmeqin diq iy yaqayta. Ad in uliq enta asor gigo mataw bab emayta nagimuzid leh yaqayta. 35 Teq on asorGod anan helmo haqsa in gigo onmintumoqiyta na hodhodab eraqid innenaq ta os yaqayta.

Ta teq mataw God anan helmohaqiyta na asor bab in ginol titayanmoq yaqayta. Moqsa mataw ta asorgilumsihnan tonsa in hulos yaqayta.In ginad em yaqay, Abeb i hod-hodab eraqeq kayeqmo dimun diqmotuqosamta haq yaqayta. 36 Sa matawdimdimunta na asor bab in afaqannegad gibilawunad teq in gusib gi-wistayad teq in sen-ibmo giqirquridos yaqayta. 37 Teq in mataw na asorgimalib gig hunegad teq in asor aygugur amalib giqurot tay yaqayta.Teq in baqir amalib ginol emsa moqyaqayta. Sa mataw dimdimunta naasor in sipsip teq memeq gisan tubu-san nog weleq luw yaqayta. In gi-hol ago nagah bunmo ago siqim iysa

mataw in afaqan negad teq in gi-holib daq meqin diqta em yaqayta.38Nazaq iyan inharesmo lehadog am-atawun haiqtab teq garahab teq gigakuduqnib teq og akuduqnib in ulile-meq os yaqayta. In mataw dimdimundiqta. In og kab mataw meqinta ne-naq a hi os nagiyta in os yaqayta.

39Onmataw na bunmo in God ananhelmo haqad in gihol abin dimundiqta God ameb usyaqta. Ta teq in ogkab osad in nagah dimunta God neg-nan haqad hel diqmo gibilanta na a hiwaqiyta. 40Na ezaqgo God in i bunmogimen dante araq dimun diqta teqgwahtiqdaqta na in ahol waqan usta.In anad am, Mataw kwaziqmo ya inanhelmo haqad osiyta nagan in dantena hidmo ahol a hi waq daqay ham.In on mataw abeb teq gwahtiqeq yainan helmo haq daqay na gibaq tunsain bunmo araqibmo dimniy has daqayhaqad in anad usta.

12I Yesus ahol waqad anan helmo

haquq1 God ago on mataw dauh biyahta

nawa ya ginan bilayta na in i gililutigim turad in i God anan helmohaqamta na adanteqin giqisihunayta.Nazaq iyan i nagah afaqanta giholibusaqta na bunmo teq giholib daqmeqinta i ginad hureqaqta na i hulosbuguq. Ad i gituw hi hiqiysa Godi gimen dan emim bilam, Bo kazaqsibiy hamta naqmo i muzeq sibuq. 2 IYesus anan gime diq tih neman. Inmoi ginad helmota na alulin teq inmo iginad helta na tuwol netdaqta. Yesusabeb teq os dimunta waqeq anaddimniysa osdaqta na anadin emad inzaway diq iyim afaqan sorad tursa lein ayib othenanmo tumom. In ay nabmoqdaqta agomebay na anadin emanin nagah diq a hi iyta. An muran inGod ago ban tawonta na aqabun bantuqos woqim osaqta.

God i giwastitaynan haqad afaqanigaqta

Page 453: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 12:3 450 Hibru 12:173 Ne ginad em hasiy. Kwaziqmo

mataw meqinta in Yesus bab diq ugyaqayta. Ta teq in awaz meqniyimturad ahol a hi hureq hasyaq. Na neanadin emad ne gihol husisiqsa gituwhi hiqiyan. 4 Helmo ne og ka agodaq meqinta bayid woqgo haqad inaqbab emayta teq bab na amuganib neginedan asor a hi woqaqta. 5 Teq Godin ne gigem zaway ugnan bilamta naanan ne gidek tizizal e? In ne ginanyaqgo onminmo diq haqad in kazaqne gibilan,Yaqgo amun ham, Iyahta suleq nigsa

luweq ni suleq na anan nagahsamanta haqdaq ham. Adluweq in ni niwastitaynanhaqad ninolsa ni nituwhiqiydaq ham.

6 Ne nazaq hi emiy ham. Iyahta inon mataw ginan anad diq bi-laqaqta naqmo suleq negaqtaham. Teq in on mataw gi-waqim ginan yaqgo onminhaqaqta na bunmo in gusib gi-wistitayaqtamo ham. GutpelaSindaun 3.11-12

7 Nazaq iyan ne zaway diq iyeqtursa God ne giwastitayan. Amunamam in ago amun ayon emaqtanazaq nog in ne giyon emaq. Og kabmat araq in ago amun a hi wasti-taydaqta haiqgam. 8 Ad nazaqmoGod in ago onmin bunmo giwasti-tayaqtamo. Ari in ne a hi giwasti-tayid teq ne in ago onmin diq a hiiy daqayta. Haiqgam. Ne bilaqneonmin danatabta nog iy daqayta. 9Neginad emiy. I gimaman og kabtana in i giwastitaysa i giwazinauqta.Nazaq iyan i Gimam i giwitan gi-wamuzaqta na in i giwastitaysa i inaqez huritad ahaqenib a hi osam e?Na haiqgam. I in aqez hurit kemeqahaqenib iyeq kayeqmo osamta. 10 Igimaman og kabta na in ginadibmokam asitmoqmo i giwastitayayta. AriGod-mo i gidimun tonnan haqad gi-wastitayaqta. In anad emaq, Ya tawondiqta iyim osaiqta nazaq nog yaqgoonmin os daqaymo haqad in i giwasti-

tayaqta. 11 I Gimam Iyahta na ini giwastitaysa i ginad a hi dimniysagigem afaqanmo loyinauqta. Teqabeb in i giwastitayta na anon emsai giholib daq titnonta gwahtiqsa igigem kiskismo tuqusaqta.

I giditin itiwuneq zaway iyeq turuq12 Nazaq iyan ne giben husisiqim

wo yuk tonad usaqta na waz ta er-aqan. Ad ne gibakbakan harara ne-maqta na itiwunid awaz ta meqniyan.13 Ne giholyon dan wastitayid tit-nonan. Ne nazaq emeq teq ne dan namuzinad gisen kok tonim usaqta na ahi meqniy hasdaq. Haiqgam. Ne dantitnonta na muzadmo ne gisen koktonim usaqta na tidimniydaq.

14Ne zaway diq iyeq mataw bunmonenaq zib alowabmo osiy. Ad negmogihol God ugad ne God ago daqtawonta naqmo ne muziniy. Mataholib God ago daq tawonta a hi us-aqta na in abeb Iyahta ahol a hi waq-daq. 15 Teq ne an wamuz naqmo diqhiqiyiy. Luweq ne gimaqbab araqwoqeq God agem dimunta ugaqta nain hulosdaq. Ad ne an wamuzad negigo araq in bilaqne ay aninin agoninaqta nazaq nog hi iyan. Luweq ayna gwaleq anon emsa ne bunmo Godameb gihol anumlan inaq iy daqay.16 Teq ne gilikmanib mat araq Godgileh ugim inmo anadmeqinta muza-qta na in ne nenaq hi osan. Mat naza-qta araq in Iso daq amta nazaqmo inemad in God ago nagah dimdimuntaanan nagah a haiq haqsa ne mat nahidmo wastitayiy. Iso in Aisak atatinaqenta iyim in amamgo nagah kabe-mmo waqdaqta abin dimunta usta.Teq in abin dimunta na amikqanugad amenin in didaq deg amulikmowaqim namta. 17 Wagam na netuhuritiyta. Abeb in amam ago hibnagah dimunta na waqnan bulonsaamam gileh tuqug. Gileh ugan Isogaqad ame kabemmo bulonyaqta teqin anad buliydaqta akaman haiq tiqiy.

I uliq Jerusalem Heven-ib usaqta nabtugwahtiw

Page 454: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 12:18 451 Hibru 13:218 Ari og ka ago saw araq ne God

ago nagah ahol waqad waz daqaytanab ne le a hi gwahtiqiyta. Ne gi-nad emiy. Kwaziqmo Isrel on matawgarah araq asenab gwahtiqim turadin gime anonab daq kabemmo gwah-tiqsa ahol waqiyta. Garah nab faqayahta oysa romriq dub diq tiqansaw arab inaq iysa tim awaz meqintasibyaq. 19 Sa taur gayonsa in mataraq gamuk bilaqsa huritiyta. Isrel onmataw bunmo gamuk na huritad inrabad teq in Moses kazaq buloniy. NiGod bulonid in i gimen gamuk araq tahi bilaqan haqiy. 20 Na ezaqgo tekoGod in gamuk atoranta kazaq gibilan,Mat araq o karuw araq in asen garah

ka asitmo mirirewunidmo negig hunegeq wol emid moqanham. Kisim Bek 19.12-13

Haqsa Isrel mataw gamuk na hu-ritim in gigo zaway tihiqiy bugyaq.21 Helmo, daq aseseqta nagan gwah-tiqsa mataw bunmo rab titay yaqay.Sa Moses inaqmo nagah nagan aholwaqad bilam,Ya rab ilum netsa ihol harara nemsa

osaiq ham. Lo 9.1922 Ari negmo teq ne le garah nab

a hi gwahtiqiy. Haiqgam. Ne garahta araq anan Sayon haqaytab tugwah-tiqiyta. Teq ne God Kayeqmo Osaqtana ago uliq Jerusalem Heven-ib us-aqta nab ne tugwahtiqiymo. Uliq nabangelo kuluw diqmo humab wolimginad dimniysa osayta. 23 Teq ne Godago onminGimamgonagah kabemmotuwaqim in atatniz aqenta nog iyimosayta na gigo humabub ne tugwah-tiqiymo. On mataw na gibin Heven-ib mar tonan usaqta. Teq ne Godon mataw bunmo gilum kemdaqtana agerab tugwahtiqiymo. Sa ne onmataw titnonta God gilumsihan giwi-tan tidimniy hasim osayta na gigerabtugwahtiqiymo. 24 Teq ne Yesus-moago hib tugwahtiqiymo. In i gimenGod ago maror muturta a bolta. Adne Yesus anedan in ne gimalib hureslamta na ago hib tugwahtiqiymo. Ned

na in Abel anedan uriyamim in i gi-men gamuk dimun diqta bilaqaqta.

I gihol wamuz naqmo hiqiyuq25 Ne gihol waziy. Luweq ne gidek

hiqiyad God aqez othas daqay. Kwaz-iqmo God aqez og kab gwahtiqimin on mataw gidek wazim gamukatoran diqmo gibilensa in huritiyta.Ta teq mataw na God aqez na gilehugiyta. Gileh ugan God faq negsain tuk daqayta asawan nagun yohiqiy yaqayta. Ari muran God aqezHeven-ibmo hitiqad i gidek wazaqta.Gidek wazsa i in aqez na othaseqi edob tukeq leham? Na hikidik.26Kwaziqmo Isrel on mataw garah naasenab tursa God aqez iyanmoog aholwolta. Ari muran in ago gamuk heldiqta araq tuqus tutaq. Gamuk nabilam,Abeb ya og emid in ame amulikmo-

qmo ahol a ta woldaq ham.Teq ya og amomo emid ahola hi woldaq ham. Og kaitinaqmo ya giqemid in giholtuwol daqay ham. Hagay 2.6

27Ari in bilam, Og ame amulikmoqmoahol a ta woldaq hamta. Nazaq iyani ginad emauq. God in og kait inaqgiqemid gihol wolsa nagah bunmogihol woldaqta na hiqiy bugsa nagahahol wol haiqta naqmo amomo intuqus tutdaq haqauq.

28 Nazaq iyan i God ago maror aholwol haiqta na aduganib gwahtiqimosad i ginad dimniysa God esey uguq.Ad i in anad muzinad daq in anananad bilaqaqta naqmo amalib i inayon lotu emuq. Lotu emad i in ananrabad abin wazinad osuq. 29 Na eza-qgo i gigo God in bilaqne faq ayahtaeraqim nagahmeqmeqinta bunmo oybugaqta nazaq nogta.

13I gimaqbaban ginan ginad diq bi-

laqan1 Ari ne bunmo maqbab nog an

anan ginad bilaqsa osiy. 2 Sa matawuliq araqabta ne gigo bitab bolsa ne

Page 455: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 13:3 452 Hibru 13:17

gilowan tonad nenaq osiy. Na eza-qgo daq na amuganib mataw asorin angelo-mo giwaqim giqad bitab alehim nenaq osiyta. In angelo boliytanazaq in ginad a hi emiy. In ginademiy, Ka matmo bol haqiy.

3 Teq ne gimaqbaban giqirquranosayta na ginadin emad gigo afaqansoriy. Bilaqne mataw ne inaqmogiqirquran osayta nazaq nog. Admataw gibaymuzan afaqan soraytana ne ginadin emiymo. Bilaqne inafaqan sorsa ne in nenaq araqibmoafaqan sorayta nazaq nog.

4 Mat aw inaq an waqayta na indaq dimunta. Teq mat awe inaqan tuwaqeq in God ameb ginumlanhaiqmo dimunmo osiy. Ne ginademiy, Abeb teq God in on mataw anharesmo hureqim inaq usiyta na teqin an alulib hureqim inaq usiyta nabunmo gigo daq meqinta na ameninmeqin diqta tinegdaq.

5Nemani anan ginad hi bilaqan. Sanagah ne inaqta naqmo ne wazad nemat araq ago nagah ta asor hi utetiy.God inmo tibilam,Ya ne giholib hiqiysa ne samanmo a

hi os daqay ham. Haiqmo diqham. Lo 31.6

6 Nazaq iyan i gigem zaway ugadkazaq bilaqam,Iyahta ya ilumsihsa ya a hi rab-

daiq haqam. In ya iwamuzsamat araq a hi imeqin tondaqhaqam. Buk Song 118.6

I Yesus muzeq inaq lehad gimebay hiwoqan

7 Ne gigo mataw danmebta Godago gamuk gibileniyta na ne gi-nadin emiy. In og kab kabiy daqdimdimunta emad ossa in gigo kabiyna anon kabemmo emsa in amenindimunta waqiyta. Na ne anadin emadne in gisen muzad in God anan helmohaqiyta nazaqmo ne helmo haqiymo.

8 Yesus Krais ago daq a hi bu-liyaqta. In irimo osta nazaqmo inmuran osaq. Teq in nazaqmo kuluwa-kuluwmo tuqos tutdaqmo. 9 Nazaqiyan suleq amo amo ahuritan araq

diqta na in ne ginad hureqsa neGod ago dan hi hulosiy. God agemdimunta igaqta naqmo in i giqemid izaway iyeq turamta. Ari didaq agu-nunin amo amomataw asor bilaqaytana in i gigem zaway a hi ugdaq.Mataw gunun na muzinsa gunun na ahi gilumsihsa in luwayta.

10 I gigo tamaz em abanan ta araqturaqta. Teq mataw God ago bitabtamaz akabiyan kwaziqta emayta nain i gigo ban nab karuw waqeq neqgogibin haiqta. 11 Tamaz akabiyankwaziqta na amuganib tamaz matdanmebta in karuw anedan waqimad le bit adugan Tawon Diqta nabgwahtiqim in daq meqinta atamazinemaqta. Emim teq in karuw na gi-non uliq asan ban faqmeb huneganoyaqta. 12 Nazaq iyan Yesus inmoanedan amalib on mataw giqemidin God ago tawonta iy daqay haqadin nazaqmo uliq asan ban santitiysormo. 13 Daq naqmo ago i uliqasan ban Yesus agerab leheq in nanmeqinta waqad mebay sorta naza-qmo i mebay soruqmo. 14 Na eza-qgo og kab i gigo uliq araq tuteqmousdaqta na haiqgam. I uliq abebteq gwahtiqdaqta naqmo anan sawwaqauqta. 15 Nazaq iyan Yesus i gi-men dante tuwastitayan i tuteqmoGod abin iluwauqta na tamaz nog Goduguq. Mataw God anan i gigo Godhaqayta naqmo giqezab gamuk naza-qta gwahtiqaqta. 16 Ad ne on matawgigo hib daq dimunta emiymo. Teqne gigo asor nagah ago siqim iysa nenegmo gigo nagah na amalib gilum-sihiy. God in tamaz naqan diqtaqmoanan anad bilaqaqta.

God i giqemid i dimunmo osamta17 Ne gigo mataw danmebta na ne

giwamuzad osayta. Abeb teq Godin susumun negsa in kabiy bunmoemiyta na ago agamukanGod tubulondaqay. Nazaq iyan ne in giqez huritadgihaqenibmo osiy.Ne nazaq emsa teq in ginad dimniysagigo kabiy anonon diqmo emad in

Page 456: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Hibru 13:18 453 Hibru 13:25gigem afaqan a hi iydaq. Ari negiqemid gigem afaqan iysa teq in negimen kabiy anononmo a hi emad a higilumsih daqay.

18 Teq ne i gimen God bulonadsusumun ugsa in i gilumsihan. Naezaqgo i gihol loyinad i God amebgigem dimunmo ussa kam bunmo ititnoneqmo luwnan ginad bilaqaqta.19 Teq yaqmo inad awaz meqintaamalib kazaq ne gibilenaiqmo. NeyaqmenGod bulonsa in hidmo iqemidya ne gigo hib muleqeq ta lehiqhaqaiq.

20 God in Sipsip Anamren awazmeqin diqta na hodhodab wazan taeramta. In anad i gigo Iyahta Yesuseraqeq inmo anedan amalib God agomaror muturta na zaway ugsa marorna tuteqmo usdaq haqad in wazaneramta.

Ari i gigem kiskismo usdaqta naalulin God-mo. 21 In ne gilumsihsateq ne daq dimunta bunmo emgotiqiyad ne in anadmo diq tumuzinbug daqay. Ad in Yesus Krais kabiyamta na amalib i bunmo giduganibdaq in anan anad bilaqaqta na emidtugwahtiqdaq. Nazaq iyan i tuteqmokuluwa-kuluwmo Yesus abin iluwuq.Hel diqtaqmo.

Gamuk abebtanta22 Ya imaqbaban, ya inad awaz

meqin amalib kazaq bilaqaiq, Negidek emeq yaqgo gamuk ka huritadgituw hi hiqiyan haqaiq. Na eza-qgo ya ne gigem zaway uggo haqadsansandek kab gamuk siqimmo martonta. 23 I gimaqbab Timoti irquranosan in hasiyta na ago ne tuhuritiy.Ari in yaqgo hib hidmo gwahtiqid teqya inaq i leheq ne tigibiyam.

24Ari i gigo zeq dimun ka ne waqeqne gigo mataw marorta na teq Godago on mataw tawonta na bunmonegiy. Sa Yesus ago on mataw Italiy-ib osim boliyta na in gigo zeq dimunne gimen eman nawa leh negaqmo.

25Ari God agemdimunta ne bunmonegsa ne osiy. Nawaqmo.

Page 457: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jems 1:1 454 Jems 1:8

JemsGamuk ameb lehaqtaSansandek ka mat araq anan Jems

haqay na mar tonta. Mataw kabe-mmo ginad emay, Yesus amikqanJems naqmo gamuk ka mar tontahaqay. Mat na Yesus ago dauh uliqJerusalem-ub osiyta na gigo maroriyim osta (Aposel 15.13; 21.18). SaJuda on mataw Yesus anan helmohaqiyta na kabemmo le uliq sawharesmo ossa Jems in ginad heltaulumsihid awaz meqniydaq haqad gi-men gamuk ka mar tonta.

On mataw na Yesus anan helmohaqiyta teq in gidan sosil iysaafaqan kabemmo in gigo hib usyaq.Daq meqinta gilum waqsa in ginadmeqinta haresmo em yaqay. Teqmataw ginaghan kabemmota na inmataw gina haiqta gibayan woqsa inigmo ag haq yaqay. Sa in an mugadan agem meqinta ug yaqay. Matawna Yesus anan helmo haqiyta teq inginad helta na akabiyan asit a hi emyaqayta.

Nazaq iysa iyan Jems gamuk kabe-mmo atoran diqmo gibilan. In anaddimdimunta gibilenad in mat anadem haseq ahol anononmo wamuz-daqta na ago in bilam. Ad in bilam,Mat Yesus anan helmo haqaqta nasamanmo a hi osdaq ham. Haiqgamham. Mat na amaqbaban gilowana hi toneq in samanta Yesus ananhelmo haqdaqta ham. Mat dimuntaGod ago gamuk huritim adan emaqtaham. Ad inmo ahol anadin a hiemad in amaqbaban bunmo gilum-sihad in mataw asor gigomo a hilehaqta ham. Teq in bilam, Yesus agoon mataw in gitenmos wamuzad inmataw gigilehunan a hi bilaq daqayham. Haiqmo diq ham. Mataw Yesusanan helmo diq haqayta na in gi-hol amileq amalib God abin iluwadteq in giyogniz gamuk dimdimuntain gilumsihdaqta naqmo neg daqaytaham.

Daq meqinta gilum waqsa igiwaz meqniyeq turad teq iGod inaq dimunmo osam

Jems sansandek ka mar tonta1 Yaqmo Jems. Ya God teq Iyahta

Yesus Krais inaq gigo kabibiy matta.Ne gem Isrel on mataw gidauhan 12nazaq og saw haresmo le osayta nagimen sansandek ka ya mar tonimeman leh negaq. Zeq dimun nebunmo.

2 Ya imaqbaban, afaqan amo amone giholib gwahtiqsa ne ginadmodimniyan. 3 Na ezaqgo afaqan nawane giholib gwahtiqaqta nagan inne ginad helmo haqayta na ulumwaqaqta. Ulum waqsa ne ginad nahel diqta iyid teq ne tuteqmo giwazmeqniyeq turad a hi woq daqay. 4 Adne tuteqmo giwaz meqniyeq turadteq ne gihol kazaq tiloyin daqay.Ne ginad gihol bunmo tiziliman netidimniy hasim nagah araq ago siqima hi iyayta nazaq ne gihol tiloyindaqay.

Mat anad dimunta ago siqim iyeq teqin God bulonan

5 Ari ne gilikmanib mat araq anaddimunta ago siqim iyeq teq in Godbulonid God anad dimunta ayahmotuqugdaq. On mataw ginad dimuntawaqnan God bulonsa in a hi gi-nadaqta. Haiqgam. In nagah na neg-nan anad diq bilaqaqta. 6 Teq mat nahelmo diq haqad God susumun ugadin anad giger hi eman. Na ezaqgomat anad haresmo emaqta na in bi-laqne tim bolad kamis sorsa haresmoeraqaqta nazaq nog. 7 Mat nazaqanadnad emaqta na in ahol kat ugeqIyahta teq nagah araq tiyagdaq haqadnazaq in anad hi eman. 8 Haiqgam.Mat nazaqta na anad giger usaqta. Addaq bunmo in emaqta na in danteamulikmo a hi muzaqta.

Mataw ginaghan inaqta na giyognizmataw ginaghan haiqta na nenaq gimengamuk

Page 458: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jems 1:9 455 Jems 1:249 I gimaqbaban ginaghan haiqta

na God ameb gibin inaq iyim osaytana ago in gihol abin iluwiy. 10 Teqmataw gigo nagah kabemmota na ingibin God ameb Yesus ago on matawbunmo gibin nog usaqta na ago in gi-hol abin iluwiymo. Na ezaqgo sisihunazizorin emim asitmo usim hiqiyaqtanazaq nog mat anaghan inaqta ti-hiqiydaqmo. 11 Zeq gwalim hura-mad afanfan diq iyad sisihun oysa inmiliyawim mayaqta. Maysa sisihunna azizorin murwoqim ogib woqsain awaqan dimunta na timeqniyaqta.Ad nazaqmo mat ago nagah kabe-mmo inaqta na in bilaqne sisihun azi-zorin mayim hiqiyaqta nazaq nogmo.In ago kabiy kabemmo emad luwadin kiskismo hiqiyeq le tihiqiy bug-daqmo.

God i gidimun tonad in i giqemid idaq meqintab woqgo a hi gilum waqaqta

12 Mat afaqan sorad awazmeqniyim turaqta na in tidimniyimosaq. Na ezaqgo afaqan na matna ulum waqsa in sorad a hiwoqid teq God in ago os dimuntakuluwa-kuluwmo osayta na naw nogtuqugdaq. Iyahta in on mataw inmoanan ginad bilaqaqta na bunmo nawnanegnanhaqadhel diqmo tibilamta.13 Teq daq meqinta mat araq ulumwaqsa mat na kazaq hi bilaqan.God-mo ya ilum waqaq haqad innazaq hi bilaqan. Haiqgam. Daqmeqinta God anad hureqgo ago zawayhaiqta. Sa God daqmeqinta amalib onmataw a hi gilum waqaqtamo. 14Mataw amulik-mulikmo gigemab ginadmeqinta usaqta naqmo gwahtiqadgilum waqaqta. Ginad meqinta nagilum waqad kat negad gihureqsa inadan emgo gigem eraqaqta. 15 Ad ingigem eraqaqta na tizilimim teq indaq meqinta eman tugwahtiqaqta,bilaqne aw agemab amun tizilimimteq asan ban gwahtiqaqta nazaq nog.Ad daq meqinta na le ayah tiqiybugim in anamren ulumronan banmeqintab tuwolehaqta.

16 Ya imaqbabanmo diq, ne giholhi kat ugiy. 17 Nagah dimdimunta onmataw samanmo naw nog waqaytanagan bunmo ulilib usim gehitiqaqta.Nagah anuwanta kaitab oyayta naginamren naqmo in naw tawontanagan giqeman i gimen bo hitiqaqta.Teq i Gimam Iyahta na ago daq ahi buliyaqta. Ad zeq nagah araqamalib worireqsa awitan sisaqmoiyimgwalehima siqim ta iyaqta nazaqnog God a hi iyaqtamo. 18 Inmo anadusta na tuwol net bugnan haqad inago gamuk helta na amalib i giqemanin asenlulib gwahtiwta. God anadin teq nagah bunmo in giqamta nagiwastitayid dimniy daqayta atowunnog igmo danmeb dimniy haseqtuqosam haqad in i giwamta.I God anan helmo diq haqad

daq dimdimunta emadosamI God ago gamuk huritad muzinuq

19 Ya imaqbabanmo diq, ne bunmonagah ka ago hurit kemiy. Kambunmo ne gidek emeq gamuk huritgohaqad gihol wastitayad osiy. Teq negamuk amenin hidmo hi bilaqad negigem hidmo hi meqniyanmo. 20 Naezaqgo mat agem meqniyaqta na inGod ago daq titnonta a hi emaqta.21Nazaq iyan daq anumlan inaqta teqdaq meqinta ne giholib kabemmo diqgwahtiqaqta na ne muzid leh bugan.Ad ne gihol wazid woqsaGod ne gigemab gamuk dimunta laytana ne wamuzad alowan toniy. Na eza-qgo God ago gamuk dimunta na agoazawayin inaqta. In ne gilumsiheqgiqemid ne dimunmo tuqos daqayta.

22 Teq ne God ago gamuk na hu-ritad muziniy. Luweq ne gamuk nasamanta huritad akabiyan asit a hiemad teq ne gihol tikat ug daqay.23Mat God ago gamuk huritad teq inadan a hi emaqta na in bilaqne matgalas-ib ahol adulan ahol waqaqtanazaq nog. 24 Mat na ahol anobungalas-ib ahol waqim teq in ahol bu-liyim lehad hidmo in anobun ezaqta

Page 459: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jems 1:25 456 Jems 2:12na ago in adek zizalaqta. 25 Ari matGod ago maror dimun diqta na aga-mukan anononmo ahol waqad muz-inad atuw a hi hiqiyaqta, mat natidimniyim osaqta. Na ezaqgo Godago maror na in mataw giqemansamanmo luw osayta. Mat nazaqtain gamuk na huritim adek a hi ziza-laqta. In mat kabiyta iyim gamuk naakabiyan emad atuw a hi hiqiyaqta.

26 Ari luweq mat araq ahol buloneqbilaqdaq, Ya God anadin diq emadayon lotu emaiqta haqdaq. Haqad teqin anonon atenmos a hi wamuzdaqta.Mat nazaqta na inmo ahol agem tikatugad in samanta God anadin emadayon lotu emaqta. 27 Ari ni Godanadin emad ayon lotu emdaqta naadanteqin diq kazaq. Onmin ginen-maman tumoqan in amanmaninta os-ayta na teq on waburta giholbin iyimafaqan sorayta nagan ni le gibiyadtigilumsihdaq. Ad ni ningo luw osanonon diqmo wamuzad og ka agodaq anumlan inaqta na ni aban diqtiqemdaqmo. Lotu adan nazaqta nai Gimam God ameb dimunta anumlanhaiqmo usaqta.

2I on mataw bunmo gimen daq

araqibmo em neguq1 Ari ya imaqbaban, i gigo Iyahta

Yesus Krais abin ayahmodiqta. Nazaqiyan ne in amomo anan helmo haqadog kab ne on mataw bunmo gimendaq araqibmo em negiy. 2 Luweq mataraq tubusan dimunta teq ring gol-ibta asor aholib emeq teq in ne gigolotu abitnib nab le tugwahtiqdaq. Samat ta araq anaghan haiqta ago tubu-san anumlan inaqta aholib emeq inle ne gigo humab nab tugwahtiq-daqmo. 3 Id teq ne mat ago tubusandimuntab ahol sihanta naqmo alowantonad ne kazaq bulon daqay, Kadoyni ban dimun diqta kab os woqeq oshaq daqay. Ad mat anaghan haiqtana ne kazaq bulon daqay, Ni kobmole tur haq daqay. O ne bilaq daqay,Kab ya isen agerabmo os woqeq os

haq daqay. 4 Ne nazaq emad ne gi-nad meqinta na amalib negmo giholhuserim ne gigo asor ginan meqinhaqad asor ne ginan dimun haqayta.

5 Ya imaqbaban dimun diqta, nehuritiy. On mataw og kab matawtagimeb ginaghan haiqmo osaytanaqmo God in gitowun emim ginadhelta ayahmo diq negaqta. Ad inmataw naqmo aholyon giwaqan inteq ago maror aduganib tugwahtiqdaqayta. Na ezaqgo in hel diqmokazaq bilam, Mataw ya inan ginadbilaqaqta naqmo ya giwaqid inboleq yaqgo maror aduganib ginaddimniysa tuqos daqay ham. 6 Tateq ne mat anaghan haiqta namebay ugayta. Ne huritiy. Matawginaghan kabemmo inaqta naqmo inne gibayanwoqsa in afaqan kabemmonegayta. Mataw naqmo ne giwaqimgiqad hazizirib lehayta. 7 Ad matawnaqmo Krais abin dimunta ne giholibusaqta na bilawunayta. Nazaq a haiqe? 8Teq i gigoKing diqta na agomarorGod ago marib usaqta na bilam,Ni nihol anan ninad bilaqaqta naza-

qmo ni niyow anan ninad bi-laqan ham. Wok Pris19.18

Nazaq iyan ne maror na tuwol netbugeq teq ne tidimniy daqay.

9 Ari ne mataw asormo gilowantonad asor ne gileh negad ne daqmeqinta tiqemay. Samo i gigo Kingago maror na in ne ginan bilaqanne daq meqinta emayta amatawuntiqiyim osay. 10 Na ezaqgo mataraq God ago maror aduganib gununbunmo muzinad teq in gunun na gi-likmanib gamuk amulikmoqmo itiy-oneq mat na bilaqne gunun bunmoitiyonta nog tiqiydaq. 11Na in kazaq.God bilam,Ni an alulib hureqeq inaq hi us ham.

Lo 5.18Ad in kazaq bilammo,Ni mat hi wol em ham. Lo 5.17Ari ni mat araq ago aw inaq a hiluwad teq ni mat wol emid moqidnawaqmoni gunun itiyonaqta amatintiqiyim ni timeqniy. 12 Ari ne God

Page 460: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jems 2:13 457 Jems 2:26ago gunun an anan ginad bilaqgota naahaqenib iyim muzinad ne gunun taaraq diq ahaqenib a hi osayta. Sa abebGod in ago gunun dimunta naqmoamalib ne gilum kemeq in ne gigodaq amenin tinegdaq. Nazaq iyanne gihol anononmo wamuzad ne gigogamuk teq ne gigo daq bunmo gu-nun an anan ginad bilaqgota na inaqrireneqmo usan. 13 Na ezaqgo matmataw ginan anad meqniysa gilowana hi tonaqta na God in mat na haz-izirib ulum kemad anan anad asit a himeqniydaqmo. Ari mat mataw ginananad meqniysa gilowan tonaqta na inGod ago hazizirib turnan a hi rabaqta.

Mat God anan helmo haqad teq indaq dimdimunta a hi emaqta na in anadhelta na samanta usaq

14 Ya imaqbaban, mat bilaqaq, YaKrais anan helmo haqaiqta haqadteq in daq dimunta a hi emaqta,mat na Krais anan samanta helmohaqaqta. Mat nazaqta ago anad heltana in mat na tuqulumsihdaq e? Nahaiqmo diq. 15-16 Ne gimaqbab araqteq ne gihiy araq in gigo giholsihendimunta haiqgam iyim teq in didaqneq daqayta haiqgam iysa ta ne gi-likmanib mat araq in gibileneq bilaq-daq, Ne gigemdimniysa lehiy haqdaq.Tim hi ginolan haqdaq. Ne gigemayah iyan haqdaq. Haqad teq in gi-holgo nagah nagan a hi negid matna aqez ezaq teq gilumsihdaq? Nahaiqgam. 17 Nazaq iyan i ginad heltana samanmo usad daq araq dimuntaeman a hi gwahtiqsamo i ginad namoqim a hi gilumsihaqta.

18 Teq mat araq ya ibileneq bilaq-daq, Mat araq anad helta ulilemimusaqta haqdaq. Sa mat ta araqdaq dimunta emaqta haqdaq. Matnazaq bilaqdaqta na anad meqin. Nidaq dimunta araq a hi emsa ezaqteq ya ninad helta na ahol waqdaiq?Na haiqgam. Ari ya daq dimuntaemaiqta naqmo amalib ya inad heltausaqta na tiniqisihundaiq. 19 Godamulikmo osaqta na ni anan helmohaqaqta. Ni ninad na dimun. Teqbugaw meqinta nagan inaqmo God

anan helmo haqaytamo. Ta teq inGod ago hazizirib turgo in rab naqmohiqiyayta.

20 Mat ni ninad siqim diq. Ya bilay,Mat God anan helmo haqad teq in daqdimunta a hi emaqta,mat na ago anadhelta saman diqta usaq hay. Haqanni yaqgo gamuk nawa na alulin huritkemnan e? Ari ni hurit. 21 Kwaziqmoi gises Abraham in atatin Aisak tamazemgo abanab emim teq in God ugnantonta. In nazaq tonan God in agodaq in amta naqmo ahol waqim teqin Abraham anan bilam, Mat titnontaham. 22 Ne ginad emiy. Abrahamago daq dimunta na in anad helta nainaq garabmo diq lehyaqta. Lehadin ago daq dimunta naqmo in anadhelta eman tidimniy has. 23Abrahamdaq na emim in God agomarib gamukaraq usaqta na tuwol net bug. Gamukna kazaq usaq.AbrahamGod aqez anan helmohaqan

God in anan mat titnontaham. Jenesis 15.6

Nazaq iyan mataw in Abraham ananGod ayowmo diq haqiy. 24 Ari neginad emiy. God in mat anad heltanaqmo amomo ahol waqim anan mattitnonta a hi haqaqta. Haiqgam. Inmat ago anad helta na ahol waqadteq in ago daq dimunta na inaqmoahol waq tonim in anan mat titnontahaqaqta.

25 Ad nazaqmo Josuwa ago matawasor in aw danatabta anan Rahabhaqay na ago hib bolan in giwazi-nad gilowan tonim giqeman inmatawgime titonim dante ta araq waqimtilehiy. Nazaq iyan God in aw na agodaq dimunta na ahol waqim teq inanan aw titnonta ham. 26 Ne ginademiy. Mat awitan asan amuganib ahi usaqta na in tumomta. Ad naza-qmo mat God anan helmo haqad teqin anad helta na akabiyan araq a hiemaqta,mat na anadhelta na tumom-tamo.

3I giteb gamuk gwahtiqaqta na ago i

gihol waz naqmo hiqiyuq

Page 461: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jems 3:1-2 458 Jems 3:161-2 Ya imaqbaban, ne gilikmanib

mataw kabemmo diq God ago suleqanamreniz nog iyeq on mataw suleqhi negiy. Na ezaqgo i bunmo daqkabemmo em kireh tonauqta na agoiyan. Abeb God in mataw bunmogilum kemdaqta nab in i matawganim ago suleq on mataw gibilentana gilum kem naqmo hiqiyad kamol-mol a hi igdaqta. Nazaq iyan mattutimmo gamuk anononmo bilaqadin gamuk araq diq a hi bilaq kirehtonaqta, mat na tidimniy hasim aholbunmo anononmo wamuzaqta.

3 Ne ginad emiy. I hos giteb ainasugin asor eman ussa i na wamuzsain edob i ginad usaqta nab in lehayta.Nagah amik diqta giteb usaqta na iwazsa hos abensen teq ahol bunmo inanobun naqmo muzim lehaqta. 4 Teqne muy anadin emiymo. Muy asor inaseseq diqmo. Sa tim awaz meqintaeraqim bolim othassa in kamis amalibsibim lehayta. Sa muy anamren inmuy ago stia amik diqta na wazsa inanad saw edob usaqta nabmo muyayah diqta na lehaqta.

5 Ad nazaqmo i gimileq in i ginonbunmo ago anaghan araq amik diq-taqmo. Ta teq in yaqmo ag haqadkabiy aseseqta anan bilaqaqta. I gi-nad emuq. Faq amik diqta naqmogaranab eraqim in ay bunmo tuqoybugaqta. 6 Teq i gimileq na bilaqnefaq nogmota. I gihol anaghan bunmogilikmanib inmo mat meqin diqta.In usad gamuk meqmeqinta teq daqmeqmeqinta bunmo eman gwahtiqadin i ginon bunmo eman anumlan inaqiyaqta. Ad in bilaqne faq afanta nogiyim eraqad in i gigo luw os bunmomideran oyaqta. Teq i gimileqib faqgwahtiqaqta na in saw faq oyad a himiyaqta naqmo ago faqta.

7 Karuw kwasikta amo amo teq ahamo amo teq kwanib amo amo teq na-gah kamisib luwayta amo amo naganbunmo in marmar iyeq i matawmogihaqenib os daqayta. Helmo, matawin karuwnagan bunmo giqemanmar-mar tiqiyiyta. 8 Ta teq igmo gihol

amileq emid marmar iygo i bunmobiyab a haiqta. I gimileq naqmoeraqim in gamuk araq meqinta bi-laqdaqta na nagunad anamur a hiemaqta. In bilaqne nagah ahulinaqtaate afan ayahmo atenmosib usim bogwahtiqaqta nazaq nog. 9 I gimi-leq na amalib i Gimam i gigo Iyahtaiyim osaqta na abin iluwauqta. Adi gimileq naqmo amalib i on matawGod giqeman inmo nog gwahtiqimosayta na gimeqin tongo agamukanbilaqauqtamo. 10GamukdimuntaGodabin iluwauqta na teq gamukmeqintamataw gimeqin tonauqta na inaqmogigermo i gitenmos amulikmo nabmogwahtiqayta. Ya imaqbaban, daqnaway na a hi gwahtiq nagta gwah-tiqaq. 11Ne ginad emiy. Yuw yayibtanab yuw diq teq kamis inaq araqibmogwahtiqdaq e? 12 Ya imaqbaban, neya ibileniy. Ay fik abenab oliv anagingwahtiqdaq e? Sa am wain ahulib fikanagin gwahtiqdaq e? Na nazaqmokamis ahol buliyeq yuw dimunta a hiiydaqtamo.

Mat anad dimunta usaqta na in daqdimunta emaqta

13 Ari ne gilikmanib nog diq anadawaz meqin diq iysa in anad emhasaqta? Mat nog aholnan nazaq bi-laqaqta na in ago luw osmataw gimebdimniysa in anad em hasad matawgiyon daq kiskista emsa in ahol waqkemiy. 14 Ari ne kam bunmo an anangigem meqniysa gibin ayahta waqgohaqad an bakikiyan ugad teq ne giholabin samanta hi iluwiy. Ne nazaqgimileq iyad ne God ago gamuk heltana adan a hi emayta. 15Ginadmeqintanazaqta na uliq ulilib nab usim a higewoqaqta. Na in og ka agota teqin gigem kwaziqta ago nagahta teqin bugaw meqinta gigo ginad nogta.16 Na ezaqgo mataw an anan gigemmeqniysa gibin ayahta waqgo haqadan bakikiyan ugsa in gigo osmeqniysadaq meqinta bunmo in gilikmanibgwahtiqayta.

Page 462: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jems 3:17 459 Jems 4:1117 Ari ginad dimunta ulilib usim

gewoqaqta na in anumlan haiqta.Teq in mataw nenaq kiskismo os-aqta. Ginad dimunta na in matawgilowan tonad teq in gigo nan huri-taqta. In mataw ginan anad ayahmomeqniyaqta teq in anon dimuntakabemmo emaqta. Ginad dimuntana in mataw asor gigomo a hi lehadteq in aqez giger iyad amaqbaban ahi kat negaqta. 18 Ad mataw ginaddimunta nazaqmo usaqta na in giyo-gniz nenaq kiskismo ossa an mug teqan wol hiqiyaqta. Teq mataw ginaddimunta na in gigo walmataw nenaqkiskismo osad in daq titnonta didaqamagin nog walmataw gigemab leysain gwalim anon emsa daq titnontakabemmo on mataw na giduganibgwahtiqaqta.

4Mataw og ka ago nagah meqme-

qinta anan ginad diq bilaqsa in God giharugayta

1 Naga daqin diq ne gilikmanibusim an wol teq bab hares emangwahtiqaqta? Ne gigem atoranmoeraqsa ginadmeqinta haresmo gwah-tiqim ginad hureqsa ne an giharugayta naqmo in an wol na emangwahtiqaqta. Ne daq nazaq a hiemayta ye? 2Ne nagah amo amowaq-nan ginad bilaqsa teq ne a hi waqayta.Nazaq iyan ne gigem meqniysa angem ugayta. Ne nagah kabemmoutetad teq ne waqan yo hiqiyayta.Nazaq iyan ne an wolad bab ayahmoeman eraqaqta. Ne God susumun a hiugayta na ago ne nagah a hi waqayta.3 Ad teq nagah asor ne anan susumu-nayta na ne a hi waqaytamo. Naezaqgo ne ginad titnonim a hi ussamone nagah na ginan susumunayta. Nenagah na waqeq muran kam kabmone ginad dimniysa osgo ne susumu-nayta. 4Aw aduwhulosimmat ta araqinaq luwaqta nazaq nog ne God gilehugim og ka ago anad meqinta haresmuzad osayta. Teq mat og ka agoanad meqinta inaq yow emaqta na in

God gihar ugaqta. Na ago ne ginad ahi emay ye? Nazaq iyanmat og ka agoanad meqinta ayow iyim osaqta na,in God ago bab iyim osaqta. 5 Gamukaraq God ago marib kazaq bilam,

God ago tim nawa in i gimuganibeman usaqta na in God amomoagota ham.

Nazaq iyan i og ka ago anadmeqinta inaq yow emsa Godagem meqniyaqta ham.

Ne ginad ezaq emay? God ago gamuknawa bilamta na in gamuk samantahaqay ye? Haiqgam.

6 Teq God agem dimunta igaqtana in i gigem kwaziqta na uriyamimayahmo diq gilumsihaqta. Nazaq iyanGod ago marib gamuk araq kazaqbilam,God in mataw girerey emayta na geg

negaqta ham. Ad in matawgihol wazan woqsa osayta naagem dimunta negaqta ham.Gutpela Sindaun 3.34

7 Nazaq iyan ne God ago nan huritadahaqenibmo osiy. Osad teq ne Sa-tan othasid in ne gihulosad titukdaq.8 Ne God agerabmo diq loqsa in negigerab tigeldaqmo. Ne mataw daqmeqinta emayta na, ne giben suholidginumlan hiqiyan. Ad ne mataw gi-nad giger usaqta na, ne ginadmeqintana walemid dimunta naqmo amomousan. 9 Ne God anad a hi muzinaytana ago ne giqutil tartaysa gaqad osiy.Ad ne yuquwayta na hulosad ne ginadbuliyeq gaq waziy. Teq ne gigemdimniysa osayta na hulosad ne gigemafaqan iysa osiy. 10 Ne bunmo Iyahtaameb gihol wazid woqsa teq in negiwazid tiqeraq daqay.

I gimaqbaban gigilehunan hi bilaquq11 Ya imaqbaban, ne an agilehunan

hi bilaqiy. Mat in amaqbab araq agodaq ulum kemim anan meqin haqadteq in agilehunan bilaqaqta, mat nain God ago maror gileh ugad in bi-laqne maror na ulum kemim ananmeqin haq nog iyaqtamo. Teq niGod ago maror ulum kemeq ananmeqin haqeq ni maror na ahaqenib

Page 463: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jems 4:12 460 Jems 5:9osad muzinaqta nog a ta hi iydaq.Haiqgam. Ni bilaqne maror na anam-ren mataw gigo daq ulum kemimamenin negaqta na nog tiqiydaq.12 Teq mat amulikmo maror igaqta.Teq in amomo mataw gigo daq ulumkemim amenin negaqta. In amomomat ulumsihid in dimunmo tuqos-daqta teq in amomo mat meqin tonidin tihiqiydaqta. Ni nibin ezaqta iyanni bilaqne maror anamren nog iyimni niyow ago daq ulum kemim ananmeqin haqaqta?

I girerey hi emuq13 Ari ne gigo asor bilaqay, Muran o

babeq i taun-ib leheq ulig amulikmonazaq i gigo es zayad mani kabemmowaqad oseq teq ta bolam haqayta.Ne yaqgo nan ka huritiy. 14 Nagahbabeq gwahtiqdaqta na ago ne a hihuritayta. Teq ne og kab osayta nain bilaqne naga daqin diq nog? Nebilaqne onqas gwalim asitmo usimmotihiqiyaqta nazaq nogta. 15 Ne kazaqbilaq nagiy. Iyahta anad bilaqid teqi dimunmo osad kabiy kazaq kazaqemamta haq nagiy. 16 Ta teq ne igmoag haqad gihol abin iluwayta. Daqnawa ne girerey emayta na in meqindiqta. 17 Nazaq iyan ni daq dimuntaaraq emnanta anadin emeq teq ni daqna a hi emeq na ni daqmeqinta tiqam.

5Mataw gigo nagah kabemmo inaqta

na in abeb naw meqinta tuwaq daqay1 Ari ne mataw gigo nagah kabem-

mota na, ne yaqgo gamuk ka huritiy.Ne gigo daq meqinta na amenin nawane giholib tugwahtiqnan tonsa nane anadin emad ne atoranmo gaqadosiy. 2Ne gigo es nagah bunmo tililihbugim usaqta. Ad ne gigo tubusanbunmo bidbid tumuktitayiy. 3Ne gigogol teq silva na God ameb samantaiyim usaqta. Hazizirib teq ne gigonagah naqmo in ne gigo daq meqintaemid ulal iydaq. Ulal iysa ne gigo esnagah na bilaqne faq nog ne giholiboy soqoteq in ne gisan tuqoywordaq.

Nagaqgo ne kam abebtanta kab negiholyon es kabemmo tuwal emadosay? 4Ahol waqiy. Kabibiymataw negigo kabiyab wit urotan ne kat negadingigo naw asor wasihim a hi negiy. Teqin gigo naw asor rin toniyta na inmuran atoranmo lileyad aholib ulalemad usaq. Sa kabibiy mataw nainaqmo lileysa in giqez gwale IyahtaZaway Bunmo Wazaqta na adekib tu-woqaq. 5 Ne ogib kab osad nagahdimdimunta bunmo waqad ne giholbilaqsa tuqosayta. Osad ne didaqnagah dimdimunta neqad giyuninsane gisan huhuw nemsa ne gigemdimniysa osayta. Ta teq ne bilaqnebulmakau amidon anon ayahmotawol emeq neqgo tiqiyim osaqta nazaqnogmo ne osayta. 6 Ne haziziribmataw titnonta giyon bilaqad ginolemsa in moqayta. Ad ne ginadibmomataw na gimeqin tonsa in tok ne-mim nan araq a hi bilaqayta.I giwaz meqniyeq osad Godinaq gamuk emad teq iIyahta baq tuneq osuqI gigem zaway iyeq afaqan sorad teq

i Iyahta baq tuneq osuq7 Ari ya imaqbaban, ne giholib

afaqan gwahtiqsa ne sormo soradIyahta boldaqta na baq tuneq osiy.Osad ne kazaq ginad emiy. Kabiyanamren ago kabiyab didaq tileyimteq in og ka ago didaq dimdimuntana baq tunim osaqta. Mat na agemkiskismo diq ussa urom amebta nawoqan teq urom abebtanta na in-aqmo tuwoqan in didaq na titayaqta.8 Ad nazaqmo ne afaqan sorad Iyahtaamen emad ne gigem kiskismo us-anmo. Ussa ne gigem zaway ugadgituw hi hiqiyan. Na ezaqgo Iyahta taboldaqta na ago kam sinsin tiqiy.

9 Ya imaqbaban, ne yuwlozin tahi bilaqiy. Ne daq na a hi huloseqteq abeb ne hazizirib turad nab negigo daq meqinta na amenin meqindiqta tuwaq daqay. Ne ahol waqiy.Mat ne gigo daq ulum kemdaqta na

Page 464: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jems 5:10 461 Jems 5:20ahol tuwastitayim in bo tugwahtiqgohaqad nawa dan ezab tituraq.

10 Ya imaqbaban, ne God ago nan-tut kwaziqmo Iyahta abinib gamukbilaqiyta na ginadin ta emiy. In gigobab gimeqin tonsa in gigem kiskismoussa in afaqan na sorad gituw a hihiqiy yaqayta. Nazaq iyan ne ingisen muzad nazaqmo emiy. 11 Naezaqgo i ginadib mataw afaqan so-rad gituw a hi hiqiyta na in murantidimniyim osay haqauq. Teq Jobagem zaway ugim afaqan aseseqtasorim atuw a hi hiqiyta na awagamunne tuhuritiy. Ad wagam nab Iyahtaanad in Job wamuzsa le in ago afaqantihiqiydaq haqad anad amta na neahol tuwaqiymo. Job awagamun nabIyahta i ginan anad diq meqniysaagem igaqta na i ahol waq kemauqta.

I gigo gamuk zaway ugnan helmoulilib hi bilaquq

12 Ari ya imaqbaban, daq danmebdiqta ne muzin daqayta na in kazaq.Ne gamuk araq atoranta bilaqnanhaqad ne helmo ulilib hi bilaqiy. Adne Heven anan teq og ka anan teq na-gah asor giwaz meqinta nagan ginanbiyad helmo diq haqad nazaq ne hibilaqiymo. Haiqgam. Ne bilaqeq, Eqeya tiqemdaiq haqeq na ne nazaqmoemiy. Ad ne bilaqeq, Haiqgam yaa hi emdaiq haqeq na ne nazaqmoemiymo. Luweq ne katiyad samantahelmo diq haqid God ne giyon bilaqidne amenin meqinta tuwaq daqay.

Mat titnonimmo luwaqta na in Godbulonsa in ago gamuk azawayin inaq iyaq

13 Ari ne gilikmanib gimaqbab araqahol afaqan iyaq e? Mat na God bulo-nan. Teq ne gigo araq anad dimniysaosaq e? In bar wazad God abin so-ran. 14 Ad ne gilikmanib gimaqbabaraq ago moq inaq iyeq in Yesusago on mataw gigo danmebta nagangililewunan. Gililewunid boleq inmatna amen God bulonad Iyahta abinibin mat na afaqinib masil wazbalidwoqan. 15Mataw danmebta na helmo

diq haqad God bulonid teq mat mo-qaqta na a hi moqdaq. Iyahtaqmomat na wazid tiqeraqdaq. Ad mat naago daq meqinta asor aholib usid teqIyahta daq nagan tigiwalemdaqmo.16 Nazaq iyan ne gigo daq meqintagiholib usaqta na ulum hasid gwah-tiqsa ne daq emiyta na ago an buloniy.Ad God ne gigo moq wastitayid gi-hol dimniygo haqad ne an ulumsihadGod buloniymo. Mat titnonta Godinaq gamuk emsa in ago gamuk naazawayin inaq iyad kabiy atoranmoemaqta. 17 Mat anan Elaija haqaytana in i nogtamo osyaq. Teq in uromhi woqan haqad anad awaz meqinamalib God bulonan ulig ezeqmanmoteq aweweqta na asormo urom asit ahi wom. 18 Ad teq abeb in a God tabulonan kaitab urom tuwom. Woqanog didaq eman a ta gwalim lah.

Mat araq dante titnonta hulosid iwaqeq ad dan dimunta nab a ta boluq

19 Ya imaqbaban, ne giyow araqGod ago gamuk helta na adan hu-losad in dante ta araq muzeq lehsane gigo araq le waqeq ad muleqeqdante helta nab a ta bolan. 20Teq matnazaq ayow haresmo luwsa in hure-qim dan titnontab a ta bolaqta na ingamukkahurit keman. In nazaq ayowdaq meqinta emaqta na ulumsihid inayow na awitan a hi moqdaq. God inayow na ago daq meqinta kabemmousaqta na giwalemad anadin a ta hiemdaq. Nawaqmo.

Page 465: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Pita 1:1-2 462 1 Pita 1:7

1 PitaoSansandek amebta Pita martontaGamuk ameb lehaqtaPita sansandek kamar tonim Yesus

ago on mataw uliq saw haresmo leosiyta na gimen eman lahta. Onmataw na gigo uliq diqtab afaqangwahtiqan in tukim le uliq haresmotuqos yaqay. Ossa Pita uliq Rom-ubosad in gimen gamuk ka mar tonta.Teq in uliq na anan diq biynan atuwhiqiysa in gamuk awowunhulim ananBabilon hamta (1 Pita 5.13).

Yesus ago on mataw na le begbegiyim osad afaqan aseseqta sorsa Pitain gigem zaway negnan haqad gimensansandek ka mar tonta. In bilam,Ne Yesus Krais awagamun dimuntana anadin ta emiy ham. Ne Yesusanan helmo haqayta na in nagah ayahdiqta iyan newaz naqmohiqiyiy ham.Ad ne afaqan sorad ginadnad hi emiyham. Daq na in ne ginad helta ulumwaqsa awaz timeqniyhasdaqhaqad inne giholib gwahtiqaqta ham. Yesusdaq araqmeqinta a hi amta teq in san-titiy ayahmo sorta ham. Sorim inmo-qim ta eraqimbilam, Teq ya ta boldaiqhaqad in bilam ham. Ne in agogamuk awazmeqinta na anadin emadin boldaqta na ago ne baq tuneq osiyham. Osad ne God ago saw anuwanibossa on mataw God ago maror asanban osayta na in ne gibiyad gigo daqdimdimunta nagan ahol waq kemiyham. Sa ne gihol bunmo God abenabemid in ne giwamuzad ossa le ne inago hib tugwahtiq daqay ham.

I Yesus ago on matawtawonta iyim iyan i daqdimuntaqmo emad nagahdimunta i waqamta na baq

tuneq osuq1-2 Yaqmo Pita, ya Yesus Krais ago

Aposel araq. Ne Yesus ago on mataw

saw Pontus teq saw Galesiya teq sawKapadosiya teq saw Esiya teq saw Bi-tiniya gigo og saw haresmo begbegnog iyim osayta na gimen sansandekka ya mar tonim eman ne gigo hiblehaq. Kwaziqmo diq ne a hi gwah-tiqsamo i GimamGod in ne gigo tuhu-ritim in aholyon ne gitowun tiqamta.Gitowun emim abeb in ne giwaqimago Bugaw Dimunta negan ne in agoon mataw tawonta tiqiyiy. God inYesus anedan ne giholib hures lamanne gibusirinan tihiqiyan ne YesusKrais ago gamuk huritad muzinayta.

God agem dimunta negad ne gigememan kute nemaqta na in ne gigo hibayahmo diq gwahtiqan.

Os dimunta Heven-ib i gibaq tunimusaqta

3 Ari i God abin iluwuq. In igigo Iyahta Yesus Krais ago God teqin Yesus Amamtamo. In i ginananad ayahmomeqniysa i gimen dantewastitaynan haqad in Yesus Kraishodhodab wazan eram. Eraqan dantenaqmo amalib God i giqeman i gimu-gan muturta iyim i teq in ago osdimunta na tuwaqam haqad amenemim osauqta. 4 In ago os dimuntaigdaqta na a hi meqniydaqta teq inanumlan haiqta teq in ahiqiy haiqta.Teq God nagah na ne gimen tuwasti-tayim Heven-ib eman usaqta. 5 NeGod anan helmo haqsa iyan in agozaway ayahta amalib ne giwamuza-qta. In ne giwamuzad ossa le kamabebtanta nab in atatinHeven-ib ulal-abmo boleq in ne ta giwaqid ne bandimuntab tuqos daqay.

6 Ari God in ago os dimunta neg-daqta na ago ne anadin emad ne gi-nad bilaq gigayinsa osayta. Ta teqmuran kam asitmo kab God-mo bi-laqan gilumwaq amo amo ne giholibgwahtiqsa ne gihol afaqan diq iyaq.7 Daq nawa na amalib God ne gigemulum kemaqta. Ne ginad emiy. Giganan gol haqayta na anawun ulilibtateq in usim hiqiyaqta. Teq mataw ingol faqab wizsa anumlanmuruwoqimwoqsa golwatwat dimundiqta naqmo

Page 466: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Pita 1:8 463 1 Pita 1:20us tutaqta. Ari ne ginad helta na ingol uriyamim in nagah ayah diqta.Ad nazaqmo gilum waq amo amo negiholib gwahtiqad in ne ginad heltana ulum kemaqtamo. Ulum kemsa neginad helta na hel diqmousid teq kamabebtanta Yesus Krais ulal iydaqtanab God in ne gibin sorid gwalsa in negiwazinad gibin ayahta tinegdaq. 8NeYesus ahol a hi waqadmo anan ginadbilaqaqta. Ne muran gimeb ahol a hiwaqayta teqne in ananhelmo tihaqadne ginad bilaq gigayinsa gigemdimundiq iyaqta. Ad ne gimugan dimun diqiyaqta na ago ne bilaq buggo biyaba hi iyayta. 9 Yesus ulal iydaqta nabne ginad helta na anon emsa ne osdimunta na tuwaq daqay.

10KwaziqmoGod ago nantut in Godteq ne gilumsiheq ta giwaqdaqta naago in bilaq yaqayta. Ad in God teqagemdimunta ne negad gidimun ton-daqta na ago susumunad in gamukna alulin nagun diq titay yaqayta.11 Krais ago Bugaw in God ago nan-tut na giholib usad in Krais afaqanamo amo soreq teq abin ayahta waq-daqta na ago agamukan in nantut nagiqezab eman gwahtiqyaq. Sa nantutna in giqezab gamuk gwahtiqyaqtana alulin nagunad in susumun yaqay,Nagah na kam gineh teq gwahtiqdaq?haq yaqay. Teqmat afaqan soreq abinayahta waqdaqta na nog diq? haqyaqay. 12 Haqsa God in nantut nagiqisihunan in ginad tiqemiy, Nagahi anan bilawta na i gimen a hi gwah-tiqdaqta haqiy. In ginad emiy, Matawabeb gwahtiq daqayta naqmo gimengamukta i bilawta haqiy. An mu-ran God in ago Bugaw Dimunta emanHeven-ib tihitim. Hitiqan mataw inGod ne giyon dante wastitayta naawagamun dimunta a lehim BugawDimunta ago zaway amalib ne tigi-bileniy. Gamuk dimunta gibileniytana in nagah ayah diqta iyan angeloinaqmo huritgo ginad bilaqaqta.

I God ago on mataw tawon diqta iyeqosgo haqad in i gililewun

13 Ari nazaq iyan tuteqmo ne daqdimunta emgo haqad ginad emadosiy. Osad ne gihol anononmo wa-muziy. Abeb Yesus Krais ulalabboldaqta nab teq God agem dimuntanegad tigidimun tondaq. Nazaq iyanne nagah dimunta na amen emad neginadnad hi emad ginad helta amu-likmo iyeq usan. 14Ne onmin nan hu-ritayta nazaq nog ne osiy. Kwaziqmone ginad a hi emad osad ne gigematoranmo eraqsa ne daqmeqinta amoamo em yaqayta nazaq ne ta hi emiy.15 Mat ne gililewunta na in tawondiqta osaqta. Nazaq iyan ne giholbunmo God ugad ne gigo luw osbunmo in tawon diq iyanmo. 16 Naezaqgo God agomarib in kazaq bilam,Ya tawon diq iyim osaiqta nazaq

nogmo ne tawon iyeq osiyham. Wok Pris 11.44-45; 19.2;20.7

God naw ayah diqmo amalib i giza-yim giwam

17 Ne God anan biyim bilaqay, ‘IGimam’ haqayta naqmo in on matawbunmo araqibmo gilum kemad gigodaq ahunibmo amenin negaqta. Ne-gad in mataw asor gigomo a hilehaqta. Nazaq iyan ne og ka anan igigo diq hi haqad ne God abin wazi-nad ahaqenib osiy. 18 Osad ne nagahka anadin emiy. Ne gimaman gigohib daq asor samanta alulin haiqtane waqim muzinsa daq nagan in negiqirquran osiyta. Ossa God ne giza-yim in ne giqamun na tihas. Ta teq ingol teq silva amalib ne a hi gizayta. Naezaqgo nagah nagan useq hiqiydaqta.19 Nazaq iyan in Krais anedan tawondiqta naqmo amalib ne gizayim giqa-mun na hasta. Bilaqne mataw sip-sip amidon aholib abatlan teq asulanaraq haiqta na anedan amalib Godayon tamaz emayta nazaq nog in am.20 God kwaziqmo og eman a hi gwah-tiqsa in Krais atowun eman ne giza-yeq giwaqgo in osta. Osan teq mu-ran kam abebtanta kab God in emanin ne gilumsihgo haqad ulalabmo bo

Page 467: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Pita 1:21 464 1 Pita 2:8tugwahtim. 21 Gwahtiqim in ne tig-ilumsihan ne ginad emay, Helmo diq,God in Krais hodhodab wazan eraqanin abin ayahta tuqug haqay. Haqadne God anan helmo haqad in teq negidimun tondaq haqad ne baq tunimtuqosay.

I gimaqbaban ginan ginad bilaqan22Ari ne God ago gamuk heltamuz-

inad ne gigemab gibusirinan usta natihiqiysa ne osayta. Ad ne gimileqa hi iyad ne gimaqbaban Yesus agoonmatawta na ginan ginad bilaqaqta.Nazaq iyan muran ne gigemabmo diqan anan ginad bilaqsa osiy. 23 God-mo ne giqeman ne mutur a ta gwah-tiqiyta. Teq ne ginen gimam giqemanne osim teq moqayta nazaq nog in nea hi giqamta. In ne giqeman nemuturiyim osad tuteqmo kuluwa-kuluwmotuqos daqayta. Na ezaqgo God inago gamuk awaz meqinta tuteqmousdaqta naqmo amalib ne giqemanne muturta gwahtiqiyta. 24 God agogamuk bilam,Onmataw bunmo bilaqne sisihun nog

ham. Teq in gibin bilaqnesisihun azizorin nog ham.Sisihun na miliyawaqta ham.Teq azizorin na muruwoqimtiqaqta ham. 25 Ari Iyahtaago gamukmo teq kuluwa-kuluwmousdaqta ham. Aisaya40.6-8

An Iyahta ago gamuk na in Yesusawagamun dimunta mataw a lehimne gibileniyta naqmo.

2Yesus in tituq dimunta tutimmo tu-

raqta nazaq nog1 Ari ne on mataw muturta tiqiyim

iyan ne daq meqinta kagan bunmohulosiy. An agem meqinta ugaytana teq an kat ugayta na teq gimileqiyayta na teq gigem meqniyaqta nateq an agilehunan bilaqayta nagan nehulos bugiy. 2-3 Iyahta ne gidimuntonsa ne gihol tiloyiniyta. Nazaq iyanne amun sosilta nog iyeq God agosus dimundiqta giwitanneqimaseseq

iyayta na ne tuteqmo neqnan ginadbilaqan. Ne sus na neqsa ne giwitanzilimeq tihemid teq God ne tigiwaq-daq.

4 Iyahta Yesus in bilaqne tituq araqkayeqmo turaqta nazaq nog. Onmataw tituq na anan meqin haqadbaymuziyta. Teq God anadib tituqna in dimunmo diq iyan in aholyonwamta. Nazaq iyan ne Iyahta Yesusago hib boliy. 5 Boleq ne bilaqnetituq kayeqmo turayta nog iysaGod inne gimalib inmo aholyon lotu abitantiqemdaq. Nazaq in emid teq ne inago on mataw tamaz emayta tawondiqta iyeq osad ne Yesus Krais abinibne gihol tamaz nog God ugsa in negibiyad anad bilaqdaqta. 6 Na eza-qgo daq na agamukan God ago maribkazaq usaqta.Ahol waqiy ham. Ya uliq Sayon-ib

tituq araq tileyan turaq ham.Tituq na ya ahol waqan in bitanon bunmo sordaqta iyan yainadib in dimun diq iysa yaiholyon wayta ham. An onmataw tituq na anan helmohaqayta na bunmo in ya imebturad gimebay a hi woqdaqham. Aisaya 28.16

7Nazaq iyan nematawhelmohaqaytana ginadib Krais in dimun diqta. Teqmataw helmo a hi haqayta na ginadibKrais in bilaqne,Tituq araq mataw bit wazayta anan

‘meqin’ haqad hunegan lahtanazaq nogta. Ta teq murantituq naqmo awaz meqniyimbit anon bunmo sorim tu-raqta. Buk Song118.22

8 Teq mataw ginad helta haiqta nagigo hib Krais in bilaqne,Gig araq danib usad mataw gisen

woltayan woqnan tonaytanazaq nog. Mataw in gignab gisen woltayim in dantitnonta na muzeq ta lehgohulosayta. Aisaya 8.14

Mataw naqanta in God ago gamukothasad in gisen gig nab wolhamim

Page 468: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Pita 2:9 465 1 Pita 2:21woqayta. Kwaziqmo God in giyontibilaqan usta nazaqmo in emayta.

9 Ari negmo teq God in ne gitowuneman ne in ago walmat tiqiyim os-ayta. Ad ne King ago mataw tamazemayta nog iyim osaytamo. Osad neGod ago on mataw tawon diqta iyimahaqenib osad ne in amomo anadmuzinayta. Mebmebmo ne romiqabossa God ne gililewunan ne rom-riq na hulosim bolim in ago sawanuwan dimun diqta nab tugwah-tiqiyta. In kabiy aseseqta dimdimundiqta emaqta na agamukan ne onmataw bunmo gibilen daqay haqad inne gitowun emim aholyon giwamta.

10 Kwaziqmo ne God ago on matawa haiqta.

Teq muran ne in ago on matawtiqiyiy.

Kwaziqmo God ne ginan anad a himeqniyyaqta.

Teq muran in ne ginan anad time-qniyaq.

I on mataw God ago marorasan ban osayta na gimebtitnoneqmo luw osuqI God ago kabibiy on mataw nog iyeq

osuq11 Ari ya iyognizmo diq, ya

atoranmo kazaq ne gibilenaiq. Neon mataw gisen tob bolta nog iyeqog kab begbegta os nog iyiy. Ad neog ka ago ginad meqinta na bunmogileh ugiy. Ginad meqinta na in neginad helta inaq an wolaqta. 12 Netitnoneqmo onmataw God agomarorasan ban osayta na gimeb luwiy.Luwsa mataw na in ne gigo daq aholwaqad in ne gigilehunan bilaqadginan meqin haqad oseq teq abeb inginad tiqem has daqay. God in onmataw hazizirib giqemnan boldaqtanab teq mataw asan banta na in negigo daq dimdimunta in ahol waqiytana anadin a ta emad in God abintiqiluw daqay.

13 Ari ne Iyahta anadin emad gav-man bunmo giqez huritiy. Rom gigoking in danmeb diqta iyim iyan ne

in aqez muziniy. 14 Muzinad negavman amikmikta king giqeman os-ayta na giqez huritiymo. Na ezaqgomaror amikmikta nagan in matawdaq meqinta emayta na faq neggoosayta. Ad in mataw daq dimuntaemayta na gibin iluwgo osaytamo.15 God anad ne daq dimdimuntaamalib mataw ginad haiqta gamuksamanta negayta na giqez tuwasihdaqay. 16 Ne mat araq ago kabibiymat nog iyeq hi luw osiy. Ta teq neginad kazaq hi emiymo. I mat araqdiq ahaqenib a hi osad iyan i daq hihiqginadibmo tiqemam haqad ne ginadnazaq hi emiy. Haiqgam. Ne ginadkazaq emiy, I mat araq ahaqenib a hiosad iyan i God amomo ago kabibiyon mataw iyim osauqta haqiy. 17 Neon mataw bunmo giwaziniy. Ad negimaqbabanYesus ago onmatawta nabunmo ginan ginad bilaqanmo. Teqne God rabunad Rom gigo king naabin waziniymo.

I Krais asen muzad afaqan soruq18 Ari ya kabibiy mataw samanta

tigibilennan. Mataw ne gibunib turadgiwamuzsa ne in gihaqenibmo osadgirabunad giqez muzin bugiy. Yamataw dimdimunta ne gibunib tu-rad gilowan tonayta na gimomo gi-nan a hi bilaqaiq. Haiqgam. Matawmeqinta kabiy afaqanta negayta nainaqmo gihaqenib ne osiymo haqaiq.19 Osad ne God anad muzinad kabiydimunmo emiy. Emsa ta ne gigoaseseqta na in ginadibmo ginolid nesantitiy na samanta sorsa God agemdimunta tinegdaq. 20 Na ezaqgo nedaqmeqinta emeq ago asantitiyin so-rad nan a hi bilaqsa nagaqgo Godnaw dimunta tinegdaq? Ari ne kabiyanononmo emsa ne gigo aseseqtasamanta ne ginolid, ne giqez hiqiyeqafaqan na sorsa God agem dimuntanegad in ne tigidimun tondaq.

21 Ne dante dimunta naqmomuzingo haqad God in ne gililewunta.Na ezaqgo Krais in nazaqmo daq araqmeqinta a hi amta teq in ne gimen

Page 469: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Pita 2:22 466 1 Pita 3:11santitiy sorta. Sorad in anad ne inasen muzeq in daq em nogmo netiqem daqaymo haqad in ago daqnawa na ne giqisihunta.22 In daq araq meqinta a hi am. Ad

in gamuk araq katiyta a hi bil-ammo. Aisaya53.9

23 Mataw gamuk meqinta ugsa inamenin emim gamuk meqinta a hinag. In santitiy sorad teq in agobab na gimeqin tongo a hi bilam.Haiqgam. In ahol bunmo God agohib emad in anad am, God teq matawbunmo gigo daq anononmo tuqulumkemdaq ham. 24Krais ayib domwolanin i gigo daq meqinta na bunmo inmoahol ugim afaqan na sorad tur. In igiwastitayid teq i daq meqinta hulostayeq tuteqmo daq titnonta emamhaqad in afaqan na i giyon sorta.In santitiy sorim anedan womta naamalib ne giqeman tidimniyiy.

25Kwaziqmone bunmobilaqne sip-sip an hulosim haresmo le luw nogiyiyta. Teq muran ne muleqim SipsipGinamren Diqta na ago hib ta bolan inne giwamuzim tuqosaqta.

3On mataw an tuwaqiyta gimen

gamuk1 Ari ne on mat tuwaqiyta na,

ne gidugniz gihaqenib osiy, kabibiymataw in gigo aseseqta gihaqenib os-ayta nazaq. Osad ne gidugniz asorGod ago gamuk a hi huritayta nane in gamuk araq a hi gibilensa inne gigo luw os dimunta naqmo aholwaqad ginad buliyeq God ago hibtubol daqay. 2Na ezaqgo in ne gibiysane titnonimmo luwad teq ne in gi-wazinim gihaqenibmo osayta naqmoin ginad tubuliydaq. 3 Ad ne gi-hol awaqan dimniydaq haqad gisanamomo hi balaw toniy. On asor ingisan amomo anadin emad in giqen-san otsireqad balaw dimdimunta gol-ibta wazad tubusan amo amo giholibemayta. 4 Ari negmo teq ne gimu-gan inaqmo balaw tonid ne giwaqan

dimniy hasan. Ne gihol wazid woqsatok nemeq kiskismo luw osiy. Balawnazaqta a hi hiqiyaqta teq in Godameb dimun diqta. 5 Kwaziqmo ondimunta God anadin diq em yaqaytana in balaw naqanta amalib giholbalaw tonad in gidugniz gihaqenibos yaqayta. 6 Ne Sara anadin emiy.In aduw Abraham ahaqenib osadanan yaqgo ayahta haqyaqta. Arine nagah araq ago a hi rabad daqdimdimunta nagan tiqemad teq neSara-mo amigniz nog tiqiy daqay.

7 Ad nazaqmo ne mataw awtuwaqiyta na, ne ginad em hasadne gigo on nenaq osiy. On in giwazmeqin a haiqta. Nazaq iyan negiqonan giwazinad gilowan toniy. Adne ginad kazaq emiy, God in i gigo onka inaqmo agem dimunta negan inteq ago os dimunta in giholyon tuwaqdaqaymo haqiy. Haqad ne giqonannenaq nazaq wastitayeqmo osad teqne God inaq gamuk emsa in ne giqeztuhuritdaq.

Tuteqmo i on mataw bunmo gimendaq dimunta emuq

8 Ari yaqgo gamuk ta asor us-aqta na in kazaq. Ne bunmo gigemamulikmo iyeq osad araqibmo afaqansoriy. Ad ne an anan ginad bilaqsaan alowan tonad osiy. Teq ne giholwazid woqsa luwiy. 9Mataw ne gime-qin tonsa ne amenin hi emiy. Adin gamuk meqinta negsa ne ameninnan meqinta hi negiymo. Haiq.Mataw ne gimeqin tonsa ne God bu-lonid in mataw na gidimun tonan.Ne daq nazaq emgo haqad God negililewunta. Ne nazaq emsa teq Godne tigidimun tondaqmo. 10 Na eza-qgo,Mat araq in os dimuntab osnan anad

emad, teq in og kab osad kamdimunta ahol waqnan haqad,in gamuk meqinta hi bilaqan.Ad in aqezab nan katiyta araqhi gwahtiqanmo. 11 In daqmeqinta bunmo gileh ugad indaq dimuntaqmo muzan. Adin aholtuw bulad on mataw

Page 470: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Pita 3:12 467 1 Pita 4:3bunmo nenaq kiskismo osadin daq na hi hulosan.

12 Na ezaqgo, Iyahta in on matawtitnonta gibiy kemaqta. Adin adek emad in mataw nagigo susumun huritaqtamo.Teq Iyahta in on mataw daqmeqinta emayta na gigobabmo diq. Buk Song 34.12-16

I daq dimunta emad ago afaqanwaqamta na dimunmo

13 Ne daq dimdimunta emnan gi-waz diq meqniysa nog teq ne giwazidwoq daqay? 14 Ari ne daq dimuntaemsa mataw santitiy negsa ne ginadhi meqniyan. God teq ne gidimuntondaqta na ago ne tidimniyim os-ayta. Nazaq iyan mataw na ne gime-qin tonsa ne girabunad gihol afaqanhi iyan. 15 Teq ne gigemabmo diqKrais abin wazinad ossa in amomo negigo Iyahta iyeq osan. Ad God teq netigilumsihdaq haqad ne amen emadluwsa mataw asor ne ginad heltana ago susumun negid ne in giqezamenin emgo ginad em haseqmoluwiy. 16 Teq ne in gigo susumun naamenin emad ne gihol wazid woqsakiskismo gibileniy. Ad ne gigemGod ameb titnoneqmo ussa ne Kraisasen muzinad daq dimunta emiy. Nenazaq emsa teq mataw ne gibilawu-nim gamuk meqinta negayta na inne gibiyad gimebay tuwoqdaq. 17 Naezaqgo God anad bilaqid teq i daqdimunta emad ago afaqan tisoram.Na in dimunmo. Ari i daq meqintaemad ago afaqan soramta na inmeqindiq.

Krais i giwaqgo haqad moqim taeram

18 Krais in on mataw gigo daqmeqinta walemnan haqad in naza-qmo santitiy sorim tumom. Moqimin santitiy na a ta hi sordaq. Inmat titnonta teq in mataw meqintagigo ban waqim in gimen mom, ini giwaqeq giqad God agerab lehnanhaqad. Mataw in asanmo wol emanmomta. Teq God in awitan wazanta eram. 19 Teq in awitan naqmo

lehim on mataw giwitan giqirquranosiyta na gamuk gibilan. 20On matawna in kwaziqmo Nowa ago kamubGod ago gamuk othasad osiyta. Kamnab Nowa muy emad luwsa God inmataw na ginad buliygo haqad gibaqtunim sisaqmo osta. Teq haiqgam.On mataw kabemmo haiq 8 nazaqmomuyib gwalim ossa uq tihitim. Hi-tiqim muy na sorsa God yuw naqmoamalib Nowa asenlul nenaq gilumsi-han in dimunmo osad a hi moqiy.

21 Ari daq na in bilaqne muran neyuw huzayta na adulan nog. Yuwhuzgo adan na in ne gilumsihsa ne ahi moqaytamo. Teq ne yuw huzimgisanib ginumlan hiqiyaqta nazaq ahaiq. Naqmo God in Yesus Krais hod-hodab wazan ta eramta na ago neanan helmo tihaqim ne gigem Godameb tidimniyim usad iyan ne Godanad muzinim yuw huzayta. 22 YesusKrais Heven-ib gwalehim in God abenaqabun ban osaqta. Ossa angeloteq bugaw aseseqta zaway amo amowazayta na teq nagah giwaz meqintagibin inaq iyim maror gan osayta na-gan bunmo in ahaqenib tiqiy bugimosay.Gilumwaq ayahta Yesus ago

on mataw giholibgwahtiqsa in santitiy soriy

4I gigem kwaziqta ago daq bunmo hu-

losuq1 Ari Krais in aholib santitiy

ayahmo sorta. Nazaq iyan in anadusta nazaqmo ne ginad ussa negiwaz meqniyeq osiy. Na ezaqgomat Yesus santitiy sorta nazaq inaholib santitiy soraqta, mat naqantain ahol wasihim daq meqinta a tahi emaqta. 2 Mat nazaq emaqta nain agem kwaziqta atoranmo eraqadanad hureqsa in muzinnan anad a hibilaqaqta. In og kab osad God amomoanad muzinad oseq le in tumoqdaqhaqad in anad emaqta. 3 Kwaziqmone Krais anan helmo a hi haq yaqayta

Page 471: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Pita 4:4 468 1 Pita 4:17nab ne on mataw God ago maror asanban osayta na gigo ginad meqintamuzinad ne daq hihiq na dimunmotiqemiy. Ari muran ne daq meqintanagan ta hi emiy. Mataw asan bantana in daq gihol bilaqaqta naqmoemad osayta. Osad in nagah haresmoutetayta teq in yuw atoranta uluwimgifaqin hulosayta teq in giyogniznenaq garak ayahmo emayta teq inhumab wolim yuw uluwad daqdaqemayta teq in God ago gunun othasadgod katiyta giyon lotu emayta. 4 Teqmuran in daq hihiq haresmo emtitursa ne nenaq araqib humabwolimdaq meqinta nagan a ta hi emayta.Sa in nazaq ne gibiyad in gihol turuhnemsa ne gibilawunayta. 5 Teq matmataw kayeqmo osayta teq matawtumoqiyta inaqmo bunmo gigodaq ulum kemeq amenin negdaqtaamatin na in ahol tuwastitayimhazizir emgomo tiqiyim nawa osaqta.Abeb teq mataw ne gibilawunayta nain nagaqgo ne gibin nazaq meqintoniyta na ago in mat na tubulondaqay. 6 Daq alulin naqmo ago onmataw tumoqiyta na a hi moqadmoin Yesus awagamun dimunta nahuritiyta. Huritim ossa teq God ingigo daq gilum kemim giyon bilaqanin tumoqiy, mataw bunmo moqaytanazaq. Ta teq in gamuk dimunta natuhuritim in giwitan kayeqmo osayta,God kayeqmo osaqta nazaq.

God naw igta na akabiyan I anonondiqmo emuq

7 Ari nagah bunmo hiqiydaqta aka-man na sinsin tiqiy. Nazaq iyan negihol anononmo wamuzad ne ginadem hasad God inaq gamuk emiy. 8Teqdaq ameb diqta ne em daqayta nane tuteqmo an anan ginad bilaqsaosiy. Na ezaqgo mat in ago wal-mataw ginan anad bilaqsa in matawna gigo daq meqinta kabemmo wale-mad anadin a ta hi emaqta. 9 TeqYesus ago on mataw ne gigo bitabbolsa ne gilowan tonad nan kabemmohi bilaqiy. 10 Ne amulik-mulikmo

naw waqiyta nazaqmo ne an ulumsi-hiy. Ne nazaq toneq teq ne God agonaw amo amo in samanmo nagta naanononmo tuwamuz daqay. 11 Mataraq in gamuk bilaqgo anawun waq-sun, in God ago gamukmodiq bilaqan.Ad mat araq in mataw gilumsihgoanawunwaqsun, in God zaway ugaqtanaqmo amalib mataw gilumsihan. NeYesus Krais abinib ne gigo naw ak-abiyan nazaq emad God abin emidayah iyan. In amomo abin ulilibmodiq ussa in nagah bunmo gigo Iyahtaiyeq kuluwa-kuluwmo osan. Hel diq-taqmo.

I Yesus afaqan sor nog i sorad ginaddimniyan

12 Ari ya iyognizmo diq, muranafaqan meqin diqta ne giholib gwah-tiqim faq nog ginoysa ne ritenad gi-nad hares emad “Ka naga daqin diq igiholib gwahtiqaq?” nazaq ne ginadhi emiy. Afaqan na ne gilum waqgogiholib gwahtiqaqta. 13 Gilumwaqna ne gigo hib gwahtiqsa ne san-titiy Krais sor nogmo ne sorayta.Nazaq iyan ne ginad dimniyan. Nenazaq ginad dimniysa afaqan soridteq abeb Krais abin ayahta inaq ulalabbo gwahtiqsa ne ahol waqad ginaddimniysa gigem dimun diq iydaq.14 Krais abin ne giholib usaqta naago mataw gamuk meqinta negayta.Nazaq iyan ne tidimniyim osayta. Naezaqgo God ago Bugaw Dimunta abinayah diqta inaqta na in ne giholibtuqusaqta. 15Helmo ne mat araq wolemeq o ne nagah araq rin toneq one daq araq meqin diqta emeq o nemataw gigo kabiy meqin toneq, nedaq nagan ago asantitiyin waqad negimebay tuwoqdaqta. Teq ne daqnawa ya teko ginan gibilenta na araqdiq emeq ago mebay hi waqiy. 16 AriKrais abin ne giholib ussa na agone santitiy waqad teq ne gimebayhikidik woqan. Haiqgam. Krais abinne giholib usaqta na ago ne ginaddimniysa ne God-mo abin iluwad osiy.

17ArimuranGod inmatawgigo daqgilum kemdaqta akaman na tubol.

Page 472: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Pita 4:18 469 1 Pita 5:11Bolan in hazizir na alulin emad dan-meb inmo ago on matawta gigo daqulum kemeq amenin tinegdaq. Negeqhulosad in mataw God ago gamukdimunta gileh ugad a hi huritayta nagigo hib hazizir na emid tihiqiydaq.Ari God danmeb inmo ago on matawgilum kemeq faq negsa teq ta matawnan othasayta na in ezaq diq giholloyin daqay? 18 Teq,God ago on mataw in God ago os

dimuntab gwahtiqgo afaqandiq iysa, ta mataw God gilehugad daq meqinta emayta nain teq ezaq gwahtiq daqay?Gutpela Sindaun 11.31

19 Nazaq iyan mataw God anadmuzinim santitiy waqayta na ingihol God abenab emad teq in daqdimuntaqmo emad osiy. God inmo igiqamta teq in i gilumsihnan bilamtanazaqmo diq in tiqemdaq.

5Yesus ago on mataw gigo danmebta

nagan in gigo walmataw gilowan tondaqay

1 Ari yaqmo Yesus ago on matawgigo mat danmebta araq teq yaimebmo diq Krais santitiy sorsaahol wayta. Teq abeb God ulalabmoago on mataw gidimun tonad gibindimunta negsa ya inaqmo ibindimunta tuwaqdaiqmo. Nazaq iyanya ne gilikmanib mataw danmebtana atoranmo kazaq gibilenaiq.2 Ne ginad bilaqsa God ago sipsipanononmo giwamuziy. Luweq matawne gituw bulsa ne kabiy na emadgituw tihiqiy daqay. Teq ne maniwaqgo kabiy na hi emiymo. Haiqgam.Ne kabiy na gihol bunmo ugad neginad bilaqsa emiy. 3 God-mo negigo sipsip na ne gibenab giqamta.Nazaq iyan ne in giwamuzad neigmo ag haqad gibayid hi woqiy.Haiqgam. Ne daq dimuntaqmo negigo sipsip giqisihuniy. 4 Ne nazaqemsa teq Sipsip Ginamren DanmebDiqta na bo ulalab tugwahtiqad inne kabiy emiyta na anawun balaw

araq tutimmo dimunmo usaqta natinegdaq. Negid ne waqeq king gigobalaw nog gifaqinib emid matawbunmo ne gibiyad gibin tiqiluwdaqay.

I gihol God abenab emuq5 Ari on mataw ta asor na bunmo

ya kazaq ne gibilennan. Ne matawdanmebta na gihaqenib iyeq osiy. Teqne bunmo gihol abin wazid woqsa nean alowan tonad osiy. Na ezaqgo,Mataw in gimo gihol abin wazan

eraqsa God in geg negaqta.Teqmataw gihol wazanwoqsaGod in agem dimunta ne-gaqta. Gutpela Sindaun3.34

6 Nazaq iyan ne gihol wazid woqsaGod ago zaway ayahta na ahaqenibosiy. Ossa le kam inmo atowun amtanabmo teq in ne gibin wazid tiqer-aqdaq. 7 God anad negsa ne osayta.Nazaq iyan ne gigo afaqan teq nagahbunmo ne anan ginad meqniyaqta nane God ugid in soran.

8 Ne worworeq osad gihol asawanwoltayad osiy. I gibabun Satan inbilaqne laiyon araq atoranmo gay-onad on mataw gineqgo ginagunadluwaqta nazaq nog in luwaqta. 9 Teqne ginad helta na amalib giwaz diqmeqniyeq ossa laiyon na ne giwaz-nan tonsa ne othasid lehan. Ad neginad emiy. Ne gimaqbaban Yesusago on mataw og saw bunmo os-ayta na in inaqmo ne afaqan sor nogin soraytamo haqiy. 10 God agemdimunta negad ayahmo gilumsihsane afaqan sorad a hi woq daqay.Ne in inaq ago os dimunta ahiqiyhaiqta nab garabmo os daqay haqadin ne gililewunan muran ne Kraisaholib soqotim inaq tuqosay. Nazaqiyan ne kam asitmo kab afaqan ti-sorid teq inmo ne gisen baysihad za-way negsa ne dimniy haseq giwazmeqniyeq titur daqay. 11 God in na-gah bunmo gigo Iyahta iyeq in zawaybunmowazad kuluwa-kuluwmoosan.Hel diqtaqmo.

Page 473: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Pita 5:12 470 1 Pita 5:14Gamuk asor

12 Ari gamuk asimqanta nawa yabilaqim bolta na ya Sailas bulonsain ne gimen mar tonta. Ya inadibmat na in ya iholyowmo diqta. Godagem dimunta negaqta na ago aga-mukanmo diq ya kawa ne gigem za-way uggo haqad tigibilen. Gibile-nan ne gamuk ka muzinad giwazmeqniyeq turiy.

13 Ari Yesus ago on mataw uliqBabilon-ib* kab osayta na in ne zeqdimun tinegay. God in on mataw nainaqmo gililewunim aholyon gitowuneman in ne gimaqbaban iyim osayta.Sa Mak inaqmo ago zeq dimun emanne gigo hib lehaqmo. Mat na in bi-laqne ya itatinmo diq nogta. 14 Teqne nazaqmo an anan ginad bilaqsa anzeq dimun ugiymo.

Ari ne on mataw Krais aholib soqo-tim inaq osayta na, ne bunmo gigemkute nemsa osiy. Nawaqmo.

* 5:13: Pita in uliq Babilon hamta na in gamuk awowun hulim Rom anan nazaq biyta.

Page 474: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Pita 1:1 471 2 Pita 1:5

2 PitaoSansandek gigerta Pita mar

tontaGamuk ameb lehaqtaAposel gigo kamub Yesus ago on

mataw kabemmo ginad em yaqay,Yesus hidmo ta boldaq haq yaqay.Haqsa teq haiq. Yesus hidmo a hibolsa mataw danmebta na tumoq bugyaqay (2 Pita 3.4). Sa mataw katiytaasor eraqim bilaq yaqay, Ahol waqiyhaq yaqay. Nabag Aposel bilaqiy,Yesus ta boldaq haqiy na in gimileqiyim ginadibmo gamuk na bilaqiy haqyaqay. Yesus a ta hi boldaq daqaghaq yaqay. Ad Aposel bilaqiy, Kamabebtanta nab Yesus boleq haziziremad on mataw bunmo gilum kem-daq haqiyta na in a hi gwahtiqdaqmohaq yaqay. Haqad mataw katiytana in Aposel giqez na wazan woqsain gimo gibin eman danmeb iyyaq.In ginad em yaqay, Nagah araq irabunamta na haiq tiqiy haq yaqay.I yuw atoranta uluwad an haresmohureqeq inaq usad teq daq naqantabunmo i tiqem bugamta haq yaqay.

Haqsa teq sansandek ka bilam,Mataw suleq katiyta bilaqay na inteq amenin meqin diqta God abenabtuwaq daqay ham. Nemataw na giqezhikidik huritiy ham. Aposel gamukne gibileniyta naqmo amomo ne waznaqmo hiqiyeq osad teq ne God agohurit kemadne Iyahta Yesus Krais agotuhurit kem daqaymo ham. Aposel ingimebmo diq Yesus ahol waqsa Yesussuleq negsa in huritiyta ham.

Teq sansandek ka bilam, Helmodiq, Yesus teq ta boldaqta ham. Teqin hidmo a hi bolaqta na alulin kazaqham. Ne gigo araq aban iygo Godanad a hi bilaqaq ham. In anadne bunmo ginad buliyeq gigo daqmeqinta gileh ugiy haqad in ne gibaqtunim sisaqmo osaq ham (2 Pita 3.9).

I daq dimdimunta emadmataw meqinta na giqez

othasuq1 Yaqmo Saimon Pita, ya Yesus

Krais ago kabibiy matta teq ya in agoAposel-mo.

Yesus Krais-mo in i gigo God iyimin i gilumsihim giwamta. In daq tit-nonta emim in ago suleq i Aposel igtanaqmo in ne nagtamo. Negan i ginadhelta usaqta nazaq nogmo ne ginadussa iyan ya ne gimen sansandek kamar tonim eman leh negaq.

2 Ne God teq i gigo Iyahta Yesusinaq gigo tuhurit kemiyta. Nazaq iyanin gigem dimunta negsa ne gigemkute nemaqta na in ne gigo hibayahmo diq gwahtiqan.

God aholyon i gitowun am3Ari God in ahol abin ayahta na teq

in ago daq dimdimun diqta na igid igigo tiqiydaq haqad in i gililewunta.Gililewunan i in ago tuhurit kemaniyan in ago zaway ayahta na i gi-holib tiqam. Eman i titnoneqmoGod ago daqib luwamta tiqiyim os-auqta. 4 I on mataw nazaqta tiqiyanGod ago gamuk aseseqta dimdimundiqta na bunmo in i gigo tiqiyim us-aqta. Gamuk nab God in ago onmatawbunmogidimun tonnanhaqadhel diqmo bilamta. Ad in anad nemataw gigem atoranmo eraqsa nagahharesmo utetad og kab timeqniyimosayta na ne gihuloseq dimunmo osdaqay haqaqta. Ne nazaq osad teq neinmo ago zaway teq ago daq bunmowaqeq giholib emeq in os nogmo neos daqay haqad in anad emaqta. Nenazaq diq iyeq os daqay haqad inago nagah dimdimunta nawa ya tekoginan tibilayta na in ne nagta.

5Daq alulin naqmo ago ne giholtuwbulad daq dimdimunta kazaq emiy.

Ne Yesus ago suleq huritim ananhelmo haqiyta na ne ulumsihaddaq helta naqmo ne emiy.

Ad ne daq helta emayta na ulumsi-had ne God ago hurit kemiymo.

Page 475: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Pita 1:6 472 2 Pita 1:216 Teq ne God ago hurit kemayta na

ulumsihad ne gihol anononmowamuziymo.

Ad ne gihol anononmo wamuzaytana ulumsihad ne afaqan soradgituw hi hiqiyanmo.

Teq ne afaqan sorad gituw a hihiqiyaqta na ulumsihad ne Godago daq dimdimuntab luwiymo.

7 Ad ne God ago daq dimdimuntabluwayta na ulumsihad nemaqbab os nog iyad an alowantoniymo.

Teq ne an alowan tonayta na ulum-sihad ne an anan ginad bilaqsaosiymo.

8 Ne daq dimunta nawa naganbunmo waqeq giholib emid in ne gi-likmanib ayahmo ussa teq ne i gigoIyahta Yesus Krais ago hurit kemaytana in samanmo akabiyan haiqmo a hiusdaq. Haiqgam. Ne ginad dimuntana anon kabemmo diq tisorqendaq.9 Ari teq mat aholib daq dimdimuntanagan a hi usaqta na in ame hiqiyimnagah anogibmo diq usaqta na in ahola hi waqaqta. Mat nazaqta na kwaz-iqmo God in ago daq meqinta walembugan in God ameb ahol abusirinantihiqiyta. Hiqiyan muran in na agoadek zizalan anadin a ta hi emaqta.10 Nazaq iyan ya imaqbaban, ne gi-tuw diq buleq daq dimdimunta na-gan em bugiy. Em bugsa teq Godne gilumim aholyon giwamta na abinne giholib oy soqoteq tuqus tutdaq.Ne nazaq emad teq ne a hikidik woqdaqay. 11 Ad ne gibin dimun diqtainaq iyeq ne i gigo Iyahta Yesus Krais,mat i gilumsihim giwamta na agomaror kuluwa-kuluwmo usdaqta naaduganib ne le tugwahtiq daqay.

12 Na ago iyan ya gamuk nawa tekotigibilenta na ya kam bunmo a tagibilen tondaiqta. Helmo, ne gamukna ago ginad tiqem hasiyta. Ginadem hasad ne gamuk helta na amalibzaway diq iyim titurayta. 13 Ta teq yaa hi moqad isan ka kayeqmo osad yane ginad enqenunsa ne yaqgo gamukka anadin tuteqmo tiqem daqay. Ya

nazaq emdaiqta na ya inadib in daqdimun diqta haqaiq. 14Na ezaqgo, yainad emaiq, ya kam asitmo a ta oseqteq ya isan ka tuhulosdaiq haqaiq,i gigo Iyahta Yesus Krais iqisihuntanazaqmo. 15 Nazaq iyan ya iholtuwdiq bulad gamuk ka ne tigibilendaiq.Ya nazaq emeq abeb ya tumoqidteq kam bunmo ne yaqgo gamuk kaanadin emad tuqos daqay.

Aposel God anuwanKrais aholib oysaahol waqiy

16 Ari i gigo Iyahta Yesus Kraisazawayin inaq ame amebta bolta naawagamun i ne tigibilenta. Teq iwagam samanta mataw ginadibmoyuw hunegad bilaqayta na i muzinimYesus awagamun na a hi gibilen.Haiqgam. I gime anonabmo diq Yesusahol anuwan ayahta na ahol wawta.17Yesus Amam God in atatin wazinimabin ayahta ugad in saw anuwan lularaq diqta na aduganib aqez gwah-tiqim Yesus anan bilam, Ka ya itatinham. Ya in anan inad bilaqsa igemdimun diqta ugaiqta ham. 18 I Yesusinaq garah abigmanib God agerabmodiq ossa God aqez na Heven-ib hi-tiqsa i huritta. 19 Huritim muran inantut gigo gamuk in kwaziqmo Godagomaribmar toniyta na anan helmotihaqauqta. Ne nantut gigo gamukna anadin diq emad teq ne dimunmotuqos daqay. Na ezaqgo gamuk na bi-laqne lamsawaromriq inaqtab oynogiyaqta. Teq ne gamuk na anadin emadanuwanib osad le Yesus ta boldaqtanab ne tidimniy daqay. Kam nabin ne ginad emid tihastitay bugdaq.Hastitaysa teq in ago gamuk na negigemab oyad tuqusdaq. Bilaqne sawhastitaysa ulig boy gabolim oyad tu-raqta nazaq nog.

20 Ari teq nagah ameb diqta neginad em has daqayta na in kazaq.Nantut kwaziqmo God ago gamuk bi-laqiyta na, mat araq in anadibmogamuk na alulin a hi bilaqdaq. 21 Naezaqgo God ago nantut na in gi-nadibmo gamuk na eman a hi gwah-timta. Haiqgam. God ago Bugaw

Page 476: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Pita 2:1 473 2 Pita 2:11Dimunta inmo mataw na ginad wa-muzsa in God gamuk nagta naqmoagamukan bilaqiyta.

2Mataw meqinta Yesus ago on mataw

ginad walebolay1 Ari kwaziqmo nantut katiyta asor

Isrel gilikmanib gwahtiqiyta naza-qmo teq mataw asor in ne gilik-manib eraqeq suleq katiyta onmatawtigibilen daqaymo. In ulilemeqmogamuk katiyta bilaqad in ne gigo onmataw asor ginad helta na tigime-qin ton daqay. Ad in Mat Iyahtain gizayim giwamta na gileh tuqugdaqaymo. In daq nazaq emad oseqhidmo in timeqniy daqay. 2 Ta teqin osadmo in gigo daq gihol bilaqaqtana amo amo ne gigo on mataw giqisi-hunsa kabemmo in tumuzin daqay.Muzinsa mataw God ago maror asanban osayta na in gibiyad in gamukhelta adanteqin na anan meqin ti-haq daqay. 3 Mataw suleq katiytabilaqayta na giholib nagah utet adannaqmo ayahmo usdaqta. In nankatiyta negad in ne gigo mani teq negigo nagah haresmo tuhureq daqay.Teq kwaziqmo God mataw na giyonbilam, In teq timeqniy daqay hamtana in samanta a hi usaqta. Haiqgam.God in mataw na gimeqin tonnanhaqad ahol tuwastitayim nawa gibaqtunim osaq.

4 Ne ginad emiy. Kwaziq diqmoangelo asor daq meqinta eman Godgilowan a hi ton. Haiqgam. In gi-wazim saw meqinta nab gihuneganwolehan in am awaz meqin diqtaamalib giqirquran in saw aromriq in-aqtab nab tuqosay. Osad in nawa Godago hazizir ayahta na amen emay.

5 Teq kwaziqmo on mataw Godgileh ugsa in gihulosan a hi osiymo.Haiqgam. In uq eman hitiqim onmataw meqinta na bunmo tiginam.Teq uq na a hi hitiqsamo Nowa in onmataw na God anad muzingo haqadgibilenyaqta. Nazaq iyan uq na hi-tiqim mataw tigineqsa God in Nowa

teq on mataw ta asor 7 nazaq nenaqgilumsihim giwaqan in a hi moqiy.

6 Teq God in uliq giger Sodom ayowGomora inaq gidimeran oy bugan gi-sawnib faq abekoq naqmo us. Innazaq uliq giger na gimeqin tonanmataw na gihol amagin tartayan ingisesan ginaynayniz asor og kab ata hi osayta. An daq nawa gwah-timta nagan gigo hib i ginad tiqemhasauqta. Abeb on mataw Godgileh ugayta na bunmo gigo hibafaqan nazaqmo teq tugwahtiqdaqhaqauqta.

7 Teq uliq giger na meqniysa Godin mat titnonta anan Lot haqayta naulumsihim waqan in a hi mom. Lotuliq Sodom-ub osad in mataw nan ahi hurit yaqayta na gigo daq giholbilaqaqta naqmo em titursa gibiyadin ahol afaqan diq iyyaqta. 8 Helmo,mat titnonta na Sodom gilikmanibosad kam bunmo in gigo daq meqintanagan ahol waqad teq in gigo gamukmeqinta na in hurityaqmo. Mat naagem God ameb titnonim usyaqta teqin mataw na God ago gunun othassagibiyad in anad ayahmo meqniysaahol meqin diq loyinyaqta.

9Ari Iyahta in Lot ago hib daq amtana i anadin emad ginad emuq. Iyahtain ago dauh giwamuzgo tuhuritkamta haquq. Daq gilum waqaqta nain Iyahta ago dauh giholib gwahtiqsain gilumsiheq ta giwaqdaqta. Adin mataw daq meqinta emayta nagiwamuzgo tuhurit kamtamo. Inmataw na giwamuzad faq negsale hazizir abebtanta na akamantugwahtiqdaq. 10 Gwahtiqid matawGod ago nan a hi huritad gigematoranmo eraqsa daqdaq emadgibusirinan meqinta giholib usaqtana in Iyahta ago faq meqin diqmotuwaq daqay.

Ari mataw suleq katiyta bilaqaytana ginadibmo luwad in a hi rabadin gigo daq hihiq na atoran diqmoemayta. Ad in bugaw aseseqtameqinta dimunta inaqmo gibilawun-nan a hi rabayta. 11 Teq God ago

Page 477: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Pita 2:12 474 2 Pita 2:22angelo giwaz meqinta na in nazaq ahi emayta. In mataw na giquriyamimin gigo zaway ayah diqta teq inIyahta ameb bugaw aseseqta na a higibilawunayta. Haiqgam.

12 Mataw meqinta na in bilaqnekaruw ginad haiqta nog. In daqgisanib usaqta naqmo muzinayta. Inginen giqemiyta nabmo iyim bo mu-ran kam kab in saman diqta giwazeqginol emgomo iyim luwayta. In na-gah aseseqta kabemmo ago a hi hu-ritim in nagah nagan gibilawunayta.Mataw karuw kwasikta ginol emanmoqayta nazaqmo God in mataw naginol emid tumoq daqaymo. 13Moqeqteq in daq meqinta emad luwiyta naamenin waqad timeqniy has daqay.Mataw na giholmo in ginad wamuzsain zeqabmo daq hares gihol bilaqaqtanaqmo emnan ginad diq bilaqaqta. Inne gigo didaq neq ahumabnib gimileqiyad nenaq osad in haresmo ek tonaddaq hihiq emad gihol bilaqsa osayta.Osad in ne giqeman ne ginumlaninaq iysa gibin timeqniyaqta. 14 Kambunmomatawna in an alulib hureqeqinaq usnan ginad emayta. Teq in tu-timmo saw waqad daq meqinta araqin em daqayta na nagunad in gina-mur a hi emad nazaqmo luwayta. Inmataw ginad a hi zilimta na kat negadgihureqsa in daq meqintab woqayta.Teq in mataw gigo nagah uteteq gi-waqgo gihol emunayta. God inmatawna tukusluw negan in oseq teq time-qniy daqayta. 15 In dan titnonta tuhu-losim agadan tiqiyiy. In Beor atatinBalam asen tumuziy. Mataw asorBalam daq meqinta emgo mani ugsain anad diq bilaqyaqta. 16 Teq in Godago gunun itiyonim daq araqmeqintaemnan tonsa ago donki gamuk a hiemaqta na in bilaqne mat gamuk emnog iyim anamrenwad. WadanBalamdaq agadanta emgo anad amta na in ata hi am.

17 Teq mataw suleq katiyta bi-laqayta na in saman diqta bilaqneyuw yayibta mayan mataw le a ta hisoqorayta nazaq nog. Ad in bilaqne

onqas tim ayahta sibad sor hassaharesmo lehaqta nazaq nogmo. Godin mataw na gimen uliq aromriqinmeqin diqta araq in leheq os daqaytana tuwastitayan usaqta. 18Mataw nain gigo daq meqinta na bayinad inharesmo ek tonad luwayta. In matawkat negad daq gihol bilaqaqta naqmogiqisihunad teq in gihureqayta. Gi-hureqsa mataw ilatow agmo dantekatiyta rabunad hulosim tukiyta nain muleqim dante meqinta nab a tabolayta. Bolad in mataw katiytagirabunim giben lel hasim tukiyta naa ta gimuznan tonayta. 19 Matawmeqinta na bilaqay, Hel diqtaqmohaqay, ne i ginad ka muzinad teqne ginadibmo luwad ginad dimniysatuqos daqay haqayta. Ta teq matawna in daq meqinta ago kabibiy matawsamanta iyim in ginadibmo a hikidikluw osayta. Haiqgam. In gigo daqmeqinta naqmo in gigo ayahta nogiyim gibe yahsa in oseq teq timeqniydaqayta. Na ezaqgo, naga daqin inmat anad wamuz naqmo hiqiyaqtanaqmo in bilaqne mat na ago ayahtanog iysa mat na in daq na ago kabibiymat nog iyaqtamo.

20 Helmo, mataw dante katiytarabunim tukiyta na in i gigo IyahtaYesus Krais, mat i gilumsihim ta gi-wamta na ago tuhuritiyta. Huritimin ogib kab daq anumlan inaqta nahulosim in gihol tidimniyim luwayta.Ari abeb in daq meqinta nagan ata emsa teq daq na awaz diq time-qniyeq mataw na a ta giqirqurid intimeqniy has daqay. Mebmebmo ingiqirquran osiyta nab in meqin nogosiyta. Ari daq meqinta na a tagiqirqurid in meqniy haseqmo tuqosdaqayta. 21 Mataw nazaqta in dantitnonta na ahol a hi waq nagiyta.Na ezaqgo, in dan na ahol tuwaqimmuzad luwiyta teq in gihol buliyim tamuleqiy. Muleqad in God ago gamukawaz meqinta in nagta na gileh ugadin muleqim ta lehim timeqniy hasimosayta. 22Ossa gamuk gigermatawbi-laqad luwayta nazaqmo diq in giholib

Page 478: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Pita 3:1 475 2 Pita 3:13gwahtiqaqta. Gamuk araq bilam,Gaun nilim lehim abeb in muleqim

ta bolim anilqan na a ta neqtonaqta ham. Gutpela Sindaun26.11

Ad gamuk ta araq na bilam, Bul yuwdimuntab tuhuzim lehim teq in tamuleqim hufak a ta huz tonaqta ham.

3Iyahta hel diqmo tuboldaq

1 Ari ya iyognizmo diq, ka yaqgosansandek gigerta ya mar tonimeman ne gigo hib lehaq. Ya ne ginadwazid eraqsa ne gamuk helta naanadin a ta emad ginad titnondaqhaqad ya sansandek giger ka negimen mar tonta. 2 Nazaq iyanne ginad titnoneq God ago nantuttawonta kwaziqmo gamuk bilaqiytana ne anadin diq ta emiy. Ad ne i gigoIyahta, mat i gilumsihim ta giwamtaamatin na ago gamuk awaz meqintana anadin ta emiymo. Gamuk naAposel mebmebmo ne gigo hib alehim gibilensa ne tuhuritiyta.

3 Ari teq nagah ayah diqta ne ginadem has daqayta na in kazaq. Kamabebtanta nab teq mataw in God agonantut teq in ago Aposel giqez naanan helmo a hi haqad in gigo gamukna bilawunad teq in gigemab gi-nad meqinta naqmo in tumuz daqay.Muzad in kazaq bilaq daqay, 4 Matbilam, Hel diqtaqmo ya ta boldaiqhamta na edowa? haq daqay. Igisesan tumoqiyta kam nabmo iyimbo muranmo daq lul araq diq nazaqgwahtiqsa i ahol a hi waqauq haqdaqay. Og mutur gwahtiqan nagahbunmo usta nazaqmo in muran ustutaq haq daqay. 5 Mataw na in Godago gamuk helta kawa usaq ka agoa hi bilaqad in nazaq katiyeq bilaqdaqayta. Gamukhelta na kazaq bilam,Kwaziqmo God bilaqanmo kait gwah-timta ham. Gwahtiqan teq God a tabilaqan yuw ayahmo og isihim ustana le araqibmo humab wolan og kayuwmeb gwahtimta ham. 6 Ad abeb

God bilaqan yuw naqmo uq nog hi-tiqsa on mataw kam nab osiyta natimeqniy has bugiy ham. 7 Teq kaitog inaq muran usayta ka in teq faqaboyworeq hiqiy bug daqay haqad Godaqez nazaq tibilaqan usaqmo. Kamnab mataw God gileh ugayta na haz-izirib turad timeqniy hassa og ayowkait inaq timeqniy daqaymo.

8Ya iyognizmo diq, ne gamuk amu-likmo ka ago ne gidek hikidik zizalan.Iyahta in kam amulikmo loyinsa inbilaqne ulig 1,000 nazaq nog iyaqta.Ad in ulig 1,000 nazaq loyinsa inbilaqne kam amulikmo nog iyaqta.9 Mataw asor ginad emay, Iyahta heldiqmo haqad daq asor emnan bilamtana in emnan agudan emaq haqayta.Teq Iyahta in agudan a hi emaqta.Haiqgam. In ne bunmo gigem buliygohaqad anad emad inmat araqmeqniyhasgo atuw hiqiyaqta. Nazaq iyan inne gimen emim sisaqmo osaqta.

Og teq kait inaq tihiqiydaq10 Ari teq Iyahta ago kam bilaqne

mat rin tonaqta bol nog iydaq. Bolsakam nab kait dedibmo ahulan iye-qmo tihiqiydaq. Ad nagah aseseqtakaitab oyad turayta na faq ginoyhasidtihiqiy daqay. Hiqiysa og ka teqkabiy bunmo ogib emiyta na inaqmoGod ameb ulal tiqiy hasdaq. 11 Arinagah bunmo nazaq tihiqiydaqta naago ne anadin emad ne mataw ezaqdiqta iyeq os daqay? Ne gihol bunmoGod ugad teq ne in anadin emad agodaq dimdimunta muzin bugiy. 12 Nenazaq emad God ago kam na baqtunsa in bo gwahtiqan. Ad ne gi-holtuw bulad kam na abe yahsa inhidmo gwahtiqan. Kam na gwah-tiqsamo faq kait oyid tihiqiydaqta.Hiqiysa faq na og gig nagah naganbunmo ginoysa in midemeq yuw nogmimaseq tihiqiy bug daqaymo. 13 Tateq i ne nenaq i God gamuk hel diqmobilamta na anan helmohaqad i og kaitmuturta gibaq tunim osauqta. Og sawmuturta nabmo God ago daq titnontanaqmo giqus bugdaqta.

Page 479: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Pita 3:14 476 2 Pita 3:18I gihol asawan diq woltayad Iyahta

amen emeq osuq14 Ari ya iyogniz, ne nagah mu-

turta nagan gimen emeq osad ne gi-hol God ameb anumlan haiqmo usan.Ad ne gihol asawan woltayad ne daqmeqinta ananin waq daqayta na abandiq emad luwiy. Ad ne God inaqgigem araqibmo iyeq osiy. Ne nazaqemad ossa le Iyahta ago kam gwah-tiqdaqta nab in bo ne gibiyan. 15 Igigo Iyahta in i gilowan tonad gimensisaqmo emaqta na ne ahol waqadginad emiy, In i gilumsiheq ta gi-waqgo haqad sisaqmo i gibaq tu-nim osaqta haqiy. Teq God in i gi-maqbab dimunta Pol anad dimuntaugsa in ne giyon gamuk kaqanta tu-mar tontamo. 16 In ago sansandekbunmonab in nagah ka ago bilaqaqta.Helmo, in ago gamuk asor ulal diqa hi iysa i ginad em hasgo afaqaniyauqta. Nazaq iyan mataw ginadhaiqta dante haresmo muzayta na inGod ago gamuk bunmo walebolaytanazaqmo in Pol ago gamuk na wale-bolaymo. Teq in gamuk na waleboladin gimo gihol meqin tonayta.

17 Nazaq iyan ya iyognizmo diq,daq nawa teq gwahtiqdaqta na agone tuhuritim ne gihol wamuz naqmohiqiyiy. Sa mataw God ago gununothasayta na in ne gihureqsa ne ingigo suleq katiyta na hi huritad neginad helta hulosad dante haresmomuzinad hi luwiy. 18 Ne nazaq giholasawan woltayad ossa i gigo IyahtaYesus Krais, mat i gilumsihim ta gi-wamta na, in agem dimunta negsadaq na ne gigo hib ayahmo usan. Sane in ago ginad tiqem hasiyta na in neginadib ayahmo ussa ne in ago huritkemiy.

Ari i Iyahta abin iluwsa in abinnazaqmo muran teq abeb kuluwa-kuluwmo usan. Hel diqtaqmo.

Page 480: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Jon 1:1 477 1 Jon 1:8

1 JonoSansandek amebta Jon martontaGamuk ameb lehaqta

Mataw asor in Yesus ago on matawgihulosim lehim in giholbin iyim osadbilaq yaqay, I gisan ka in og kabtaiyim in meqin diq haq yaqay. Nazaqiyan God Atatin mat diq asan waqeqa hi gwahtiq nagta haq yaqay. I ginademauq haq yaqay, Yesus in God Atatina haiq haq yaqay. Haqad in bilaqyaqay, I God ago diqta na i gimomotuhurit haq yaqay. Huritim i ginadem hasim daq meqinta a ta emauqtahaq yaqay. Haqad in Yesus ago onmataw ta asor na gihureqnan tonyaqay. Sa Yesus ago mataw na gamukkatiyta na huritim dante doqag diq inhel diqta na ago in ginadnad tiqemyaqay.

Sa mat anan Jon haqay na in Yesusago on mataw na gilumsihid in Godago gamuk helta hurit kemeq ginadkabemmo em yaqay na hulosad inginad amulikmo usdaq haqad in gi-men sansandek ka mar tonta. Inbilam, Mat i gime anonabmo aholwaqad teq i giben le in ahol waztanaqmo anan i gibilen kemauq ham.Gibilen kemid ne ginad i ginad nogmoiyid i bunmo giwastoneq Gimam Godteq in Atatin Yesus-mo nenaq ginaddimniysa tuqosam ham (1 Jon 1.3).

Teq in bilam, Ne mataw katiytana gigo nan hi huritiy ham. Matawnazaq bilaqayta na inGod ago ahaiqtaham. In Krais bab ugayta ham. HelmoYesus in mat diqmo iyim gwahtimtaham. Gwahtiqan on mataw in ananhelmo haqayta naqmo in God atat-niz iyim in Gimam Iyah na ago hu-rit kemayta ham. Ad in God ananginad bilaqsa in on mataw ginan gi-nad bilaqaytamo ham. Teq in bilam,Ne gamuk ka ahol waqeq ginad emdaqay, Helmo, i os dimunta kuluwa-kuluwmo osayta na tuwaqim osauq

haq daqay haqad ya gamuk ka negimen mar tonta ham (1 Jon 5.13).I saw anuwanib luwad imataw romriqabta na

giholibmo hiqiyid in hi katigiy

Gamuk mataw giqeman kuluwa-kuluwmo osayta na ulal iy

1 Ari i God ago gamuk mataw giqe-man kayeqmo osayta na anamrenanan tibilaqnan. Gamuk na anamrenin mebmebmo diq osta. Teq in og kabbolim ago gamuk na bilaqsa i huritadteq i gime anonabmo ahol wawta. Igamuk na anamren ahol waq hasad igiben in aholib emim asan waztamo.2 Kayeqmo osayta anamren na ulaliyan i ahol tuwaqim i in ago gamukna tutim ne tigibilenauq. Gamuk naanamren inmataw kayeqmo tutimmoosayta na alulinmo diq. Kwaziqmo inAmam inaq osta. Osim in ulal iyan iahol tuwawta. 3 I in ahol waqim agogamuk tuhuritim i ta ne gibilenauq,gibilenidne ginad i ginadnogmo iyid ibunmowastoneq zib alowab tuqosamhaqad. I Gimam Iyahta na AtatinYesus Krais inaq gigo hib i tisoqotim iin nenaq zib alowab tuqosauqta. 4Adi ne nenaq araqibmo nazaq tuqosadteq i ginad tidimniy hasdaq haqad igamuk ka tumar ton negauq.

I saw anuwanibmo luwuq5 Yesus Krais gamuk bilaqsa i hu-

ritta na i tutad kazaq diq ne gibile-nauq. God in bilaqne saw anuwannogta. In aholib romriq asit a hiusaqta. 6 Nazaq iyan i giqezabmobilaqauq, I God inaq zib alowab osauqhaqad teq i romriqabmo luwad na igimileq iyad gamuk helta adan a himuzinauqta. 7 Ari God saw anuwanibluw nogmo i luwad teq i Yesus ago onmatawta na bunmo nenaq araqibmozib alowabmo osauqta. Ossa GodAtatin Yesus anedan na in i gigo daqmeqinta tisuhol bugaqta.

8 Teq i bilaqauq, I daq meqinta a hiemauqta haqad na i gigem kat ugsa

Page 481: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Jon 1:9 478 1 Jon 2:14gamuk helta i gigemab a hi usaqta.9Ari i gigo daqmeqinta na ulumhasidgwahtiqsa teq God bilamta nazaq intiqemdaq. In daq titnonta emad i gigodaq meqinta na walemad i gigemabdaq katiyta usaqta nagan in tisuholbugdaq.

10 Teq i bilaqauq, I daq meqintaaraq asit a hi emta haqad na i Godeman in mat amileq inaqta tiqiyaq. Inazaq gihol kat ugsa God ago gamuk igigemab a hi usaqta.

2Yesus in i giteqsormo diq

1 Yaqgo onmin, ne daq meqinta hiemiy haqad ya gamuk ka mar tonanne gigo hib lehaq. Ta teq ne daq araqmeqinta emid, ari i giteqsor araq igigo banwaqeq i gimenGimam Iyahtabulondaqta na in nawa osaq. NaYesusKrais mat titnonta naqmo. 2 God igigo daq meqinta nagan ginan agemmeqniysa Yesus inmo ahol tamaz nogugan in ago agem meqniy i gigo hibusta na tihiqiy. Teq Yesus in i gi-momo gigo daqmeqinta anadin emadi gimen ahol nog hulosta nazaq ahaiq. Haiqgam. In og kab on matawen bunmo gigo daq meqinta anadinemad in ahol tamaz nog God ugta.

Mat Yesus ago daq muz naqmohiqiyaqta naqmo in Yesus ago tuhuritkamta

3 Yesus Krais gamuk awaz meqintaigta nagan i tumuzin bugad teq ikazaq ginad emam, I Krais ago tuhurithasta haqam. 4 Ari mat araq bilaqaq,Ya Krais ago tuhurit hasta haqad teqin Krais ago gamuk awaz meqintanagan a hi muzinad, mat na katiysagamuk helta in agemab a hi usaqta.5Ari mat Krais ago gamuk muzinaqtana in God anan anad bilaq naqmohiqiyaqta. Nazaq iyan i God ananginad bilaqsa ago gamuk tumuzinadteq i ginad kazaq emam, I Krais inaqsoqotim osauqta haqam. 6 Teq matnog bilaqaq, Ya Krais aholib tisoqotimdiq inaq luwaiq haqaqta, mat na Kraisluw nogmo in luwan.

7 Ya iyognizmo diq, gamuk kawaya ne gimen mar tonaiqta ka in mu-tur a haiqta. Haiqgam. Ka gamukkwaziqta ne mebmebmo tuwaqim os-ayta naqmo. Teq gamuk kwaziqtana in Yesus awagamun ne tuhuri-tiyta naqmo. 8 Ta teq gamuk ya negiyon kawamar tonaiqta ka in bilaqnegamuk mutur nogtamo. Na ezaqgoromriq tihiqiynan tonsa saw anuwanhel diqta na tuqoyaq. Oysa Kraisgamuk na muzinsa i tumuzinauqmo.9 Nazaq iyan mat nog bilaqaq, Yasaw anuwanib osaiqta haqad teq inamaqbaban Krais aduganibta na gi-nan agemmeqniysa,mat na romriqabos tutaqta. 10 Ari mat in amaqba-ban agem dimunta negaqta na in sawanuwanib osaqta. Ossa saw anuwanibnab nagah araq mat na asen woltayidwoqdaqta na haiqgam. 11 Teq matin amaqbaban Krais aduganibta naginan agem meqniysa, mat na rom-riqab osad teq in romriqab luwaq-tamo. Luwsa romriq mat na ameqna-gin il tonan in naga danteqinmuzaqtana a hi huritaq.

12 Yaqgo onmin, God in Yesusabinib ne gigo daq meqinta tigi-walam.

Nazaq iyan ya gamuk ka ne gimenmar tonaiq.

13 Ne onmin gimaman, ne matkwaziq diqmo osim bo muran inos tutaqta na ago ne tuhuritiy.

Nazaq iyan ya gamuk ka ne gimenmar tonaiq.

Ne mataw minminta, ne matmeqinta na bayan tuwom.

Nazaq iyan ya gamuk ka ne gimenmar tonaiq.

14 Onmin amikmikta ne GimamIyah ago tuhurit kemiy.

Nazaq iyan ya gamuk ka ne gimentumar ton.

Ne onmin gimaman, nemat kwaziqdiqmo osim bo muran in os tu-taqta na ago ne tuhuritiy.

Nazaq iyan ya gamuk ka ne gimentumar ton.

Nematawminminta, ne gigo zawayinaq tiqiyiy.

Page 482: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Jon 2:15 479 1 Jon 2:27Ad God ago gamuk ne giduganib

tuqusaq.Teq ne mat meqinta na bayan tu-

wom.Nazaq iyan ya gamuk ka ne gimen

tumar ton.I og ka ago daq anan ginad hi bilaqan

15Ari ne og ka ago daqmeqmeqintana ginan ginad hi bilaqan. Mat og kaagodaqmeqinta nagan ginan anadbi-laqaqta na in Gimam Iyah anan anada hi bilaqaqta. 16 Na ezaqgo og kabon mataw God gileh ugayta na in daqkazaq emayta. In gigem atoranmoeraqaqta teq in gimeqnagin nagahahol waqad utetayta teq in gibinayahta waqnan haqad giholtuw buladluwayta. Teq daq nawa na bunmoGimam Iyah ago hib a hi bolaqta.Haiqgam. Daq meqinta nagan in ogkaqmo agota. 17 Teq og ka tihiqiy-daqta. Sa mataw gigem atoranmoeraqsa in nagah haresmo utetayta nain og ka inaq tihiqiy daqaytamo. Arimat God anad muzinad osaqta na inkuluwa-kuluwmo tuqos tutdaqta.

Krais ababun tugwahtiqiy18 Ari yaqgo onmin amikmikta,

muran i kam abebtanta na ago ka-mub tugwahtiqim osauq. KwaziqmoKrais ababun teq gwahtiqdaq haqsane tuhuritiy. An muran ne huritiytanazaqmo diq Krais ababun kabemmotugwahtiqay. Gwahtiqsa i mataw nagibiyad ginad emauq, I kam abeb-tanta ago kamub tugwahtiqim osauqhaqauq. 19 Mebmebmo mataw na igilikmanib osim teq in i gihulosimtilehiy. Mataw na in i gigo diq ahaiqta. In i gigo walmatawta iyeq teqin i gilikmanib tuqos tut nagiyta. Teqin i gihulosim le giholbin luwsa in igigo diq a haiqta na ulal tiqiy bugaq.

20 Ari negmo teq ne nazaq a haiqta.Mat Tawonta na in Bugaw Dimuntaamalib ne tigibalaw tonan ne bunmoKrais ababun na gigo tuhurit kemay.21Nazaq iyan ne God ago gamuk heltana a hi huritiyta haqad ya gamuk ka

a hi mar ton negaiq. Haiqgam. Negamuk helta na tuhuritiyta na agoya ne gimen gamuk ka mar tonaiq.Teq God ago gamuk helta na aduganibgamuk araq katiyta a hi usaqta na netuhuritiymo.

22 Ari i mataw gimileq inaqta nakazaq tigibiy kemam. Mat nog Yesusgileh ugad bilaqaq, Yesus in Krais* ahaiq haqaqta naqmo in mat amileqiyaqta. Mat nazaq bilaqaqta na inKrais ababun iyim in i Gimam Godteq in Atatin inaq gileh negaqta.23 On mataw God Atatin gileh ugaytabunmo in asan ban osad in i GimamIyahna inaq a hi osayta. Ari onmatawGod Atatin anan ‘Krais’ haqayta na,in bunmo Krais inaq osad in i GimamIyah inaq tuqosaymo.

Bugaw Dimunta gamuk helta alulin igibilenaqta

24 Ari ne gamuk mebmebmo huri-tiyta na in ne gigemab ussa ne waznaqmo hiqiyiy. Gamuk mebmebmone huritiyta na in ne gigemab us tutsateq ne Gimam Iyahta na Atatin inaqgigo hib tuqos tut daqay. 25 TeqKrais gamuk mebmebmo hel diqmogibilanta na in kazaq. In i giqemidi kayeqmo kuluwa-kuluwmo tuqosamhaqad in bilamta.

26 Ya mataw ne kat negad luwaytako ginan gibilenad ya ne gimengamuk ka mar tonaiq. 27 Ari negmoteq Krais in Bugaw Dimunta amalibne gibilaw tonan Bugaw Dimuntane nenaq tuqosaqta. Nazaq iyan neginad dimunta ago siqim a hi iysamat araq in ne suleq a hi negdaqta. Naezaqgo Krais ne gibalaw tonim BugawDimunta negan Bugaw Dimuntanaqmo in nagah bunmo ago negibilenaqta. Gibilenad in a hi katiyadgamuk heltaqmo bilaqaqta. Nazaqiyan Bugaw Dimunta suleq nagtanazaqmoneKrais aholib soqoteq inaqosiy.

Muran i God ago onmin tiqiyimosauq* 2:22: Gamuk Krais ka alulin “God mat emid bo i gilumsihdaqta na amatin” haqayta.

Page 483: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Jon 2:28 480 1 Jon 3:1528 Ari yaqgo onmin, ne Krais aholib

soqoteq inaq os tutiy. Ne Krais inaqtuteqmo ossa teq abeb in ta boldaqtanab i bunmo gimebay a hi woqsai giwaz meqniyeq anognib tituram.29Teq Krais inmat titnon diqta na agone ginad tiqem haseq teq ne ginadkazaq em daqay. Krais in on matawdaq titnonta emayta bunmo giqemanin gimugan mutur iyan in God agoonmin tiqiyim osay haq daqay.

31 Mataw! I Gimam Iyahta i ginan

anad diq bilaqaqta na ne anadin emiy.Muran i gibin God ago onmin nazaqusaqta. Anhelmodiq i God ago onmintiqiyim osauq. Ta teq on mataw Godgileh ugayta na in i gibin nazaq usaqtana ago in a hi hurit kemayta. In Godago a hi huritayta na ago in i gigo ahi huritaytamo. 2 Ya iyogniz, murani God ago onmin iyim osauqta. Teqabeb i ezaq diq iyeq osamta na inmuran ulal a hi iysa i na ago ginad a hiem hasauq. Ari Krais bo ulalab gwah-tiqdaqta nab i inmo nog tiqiyamtanaqmo ago i ginad em hasauqta. Naezaqgo kam nab in mat ezaq diqtaiyim osaqta na i ahol tuwaq kemam.3 Ari on mataw bilaqay, I teq Kraisnog tiqiyam haqad baq tunim osaytana bunmo in gimo gimugan suholanginumlan tihiqiy bug. Hiqiy buganKrais agem anumlan haiqmo osaqtanazaqmo in osaytamo.

4 On mataw daq meqintaemayta bunmo in God ago marortuqothasiyta. Na ezaqgo God agomaror othasayta adan naqmo in daqmeqinta alulin. 5 Teq Krais in i gigodaq meqinta giwalemnan bolta naago ne tuhuritiy. Ad Krais aholib daqaraq meqinta a hi usaqta na ago netuhuritiymo. 6 Nazaq iyan mat Kraisaholib soqotim inaq osaqta na in daqmeqinta adan a ta hi muzinaq. Arimat araq daq meqinta adanmuzinsa iginad emam, Mat na in Krais asit ahola hi waqim in Krais ago a hi huritmohaqam.

7 Onmin, ne gihol waziy. Luweqmat araq kat negdaq. Mat daqtitnonta emaqta na in God amebtitnonimmo luw osaqta, bilaqne Kraistitnonimmo luw osaqta nazaqmo.8 Satan danmebmo diq daq meqintaamta. Nazaq iyan on mataw daqmeqinta emayta na in Satan-moasenlulibta. Teq God atatin in matmeqinta na ago kabiy meqin tonnanhaqad in ulalab gwahtimta.

9 On mataw God in giqeman inago onmin tiqiyiyta na bunmo in daqmeqinta adan a hi muzinayta. Naezaqgo onmataw na God alulib gwah-tiqim in Gimam Iyahta na nogmoiyayta. God in mataw na giqemanin ago onmin tiqiyim in daq meqintaadan muzgo giholib a hi usaqta. 10Ariezaq toneq teq i God ago onmin teqSatan ago onmin gibiy kemam? Na inkazaq. Mat daq dimunta a hi emaqtana in God asenlulibta a haiq. Admat in amaqbaban ginan anad a hibilaqaqta na in God ago a haiqtamo.I bunmo an anan ginad diq

bilaqsa osuqI an anan ginad bilaqgo adan na

Yesus i tigiqisihun11 Ne Krais ago suleq danmeb

waqiyta na in kazaq bilam, I gi-maqbaban ginan ginad bilaqan ham.12Nazaq iyan imat anan Kein haqaytana asen hi muzuq. In mat meqintana asenlulibta iyim in amikqan nawol eman tumomta. Teq nagaqgo inamikqan wol eman mom? In ago daqmeqin iysa in ama ago daq dimun diqiyta na ago in wol eman momta.

13 Ya imaqbaban, mataw God gilehugayta na in gigem meqinta negsa negihol turuh nemsa ginadnad hi emiy.14 I tuteqmo gimaqbaban ginan ginadbilaqsa osad teq i ginad kazaq emam.I moq hasamta adanteqin na tuhu-losim i kayeqmokuluwa-kuluwmoos-amta na ago danteb gwahtiqim tile-hauq haqam. Ari mat in amaqba-ban ginan anad a hi bilaqaqta na inmoq ago danibmo luwaqta. 15 Matagem meqinta amaqbab ugaqta na

Page 484: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Jon 3:16 481 1 Jon 4:6in bilaqne amaqbab na wol emanmomta nog tiqiy. Ad mat matawginol emaqta na aholib os kayeqmokuluwa-kuluwmoosayta na alulin a hiusaqta. Na ago ne tuhuritiy.

16 Yesus i gilumsihnan haqad inmoahol nog hulosta. In daq nazaqeman i ahol waqad i an anan ginadbilaqsa osamta na ago tuhurit ke-mauq. Nazaq iyan i nazaqmo giholnog huloseq gimaqbaban tigilumsi-hamtamo. 17 Ari mat nog og ka agoes nagah dimdimunta kabemmo inaqiyim teq in amaqbab araq nagah agosiqim iysa in ahol waqad a hi ulum-sihaqta, mat na agem soqotim usaq.Mat nazaqta na in God anad a hi muz-inad in amaqbaban ginan anad a hibilaqaqta. 18Yaqgo onmin, i gimaqba-ban ginan ginad bilaqsa i katiyeqgiqezab gamuk dimunta amomo hineguq. Haiqgam. I daq helta amalibgigem dimunta negad i akabiyan in-aqmo em neguq.

Krais ago on mataw bunmo zawaydiq iyeq God ameb turiy

19 I nazaq gimaqbaban ginan ginadbilaqsa osad teq i ginad kazaq emam, Igamuk heltaqmomuzinauqta haqam.Nazaq haqad teq i God ameb osad igigem kute nemsa tuqosam. 20 Ta teqi God ameb gigem loyinsa in dimundiq a hi iysa i ginad kazaq emuq, Iginad siqim iysa igmo gihol a hi diqulum kemauqta haquq. Teq God anadi ginad uriyamim in i gigo diq tuhuritkamta haquq. I nazaq ginad emadteq i God ameb gigem midemeqmotuqusdaq.

21 Ya iyognizmo diq, I gigemabdaq araq meqinta a hi loyinad nab iGod ameb zaway diq iyim turauqta.22 Turad i nagah araq ago susumunugsa in i igaqta. Na ezaqgo i in agogamuk muzin bugad i ginad emauq, Idaq in anan anad bilaqaqta naqmo iemauqta haqauq. 23 Teq God gamukawaz meqinta gibilanta na in kazaq.I in atatin Yesus Krais anan helmohaqam. Haqad in atatin gunun igtana i muzinad i an anan ginad bilaqsa

osam. 24 On mataw God ago gamukmuzin bugayta na bunmo in God inaqossa God in mataw na nenaq osaqmo.Osad in ago Bugaw Dimunta igan igiduganib ossa i God inaq osauqta natiloyin kemauq.

4I bugaw bunmo gilum kemeq gibe

alulin hurit kemuq1 Ya iyognizmo diq, mataw God

abinib nantut katiyta bilaqayta kabe-mmoog kab leh bolad luwayta. Luwsabugaw amo amo mataw katiyta naginad wamuzsa in gamuk bilaqayta.Nazaq iyan ne mataw na bunmo gi-nan helmo hi haqiy. Ne mataw nagilum kemeq in giholib bugaw us-aqta na in God ago hib bol o haiqna ne hurit kemiy. 2 Ari God agoBugaw Dimunta daq kazaq emsa neahol tuwaq has daqay. Mataw bi-laqay, Yesus Krais in mat diq iyimog kab bolta haqayta, mataw naqantagiholib God ago Bugaw Dimunta us-aqta. 3Ari mataw Yesus anan nazaq ahi bilaqayta na bunmo in gigo bugawta araq inaq luwayta. Bugaw na inBugaw Dimunta God ago hib bolaqtana a haiqta. In mat Krais bab ugaqtanaqmo ago bugawta. Mataw nazaqtateq bol daqay haqsa ne kwaziqmotuhuritiyta. Teq mataw na muran ogkab tugwahtiqim gigo kabiy tiqemay.

4 Yaqgo onmin, ne God agotatiqiyim osayta. Teq in ago BugawDimunta ne giholib usaqta na inmat meqinta og ka wamuzim osaqtana uriyamim in awaz meqin diqta.Nazaq iyan in ne giholib ussa nemataw nantut katiyta bilaqaytanagan bunmo tigiquriyamim osayta.5 Mataw katiyayta na in og ka agota.Nazaq iyan in og ka ago agamukanbilaqsa mataw God gileh ugayta na ingigo gamukhuritayta. 6Ari i ne nenaqi God agota. Mat God ago tuhurittana in i gigo gamuk ka huritaqtamo.Teq mat God ago a haiqta na in igigo gamuk ka a hi huritaqta. Daqna amalib teq i Bugaw gamuk helta

Page 485: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Jon 4:7 482 1 Jon 5:3bilaqaqta na teq bugawgamukkatiytabilaqayta na tigibiy kemam.

Mat God anan anad bilaqsa inamaqbaban ginan anad bilaqanmo

7 Ya iyognizmo diq, daq an ananginad bilaqayta na in God ago daqmodiq. Nazaq iyan i an anan ginad diqbilaqan. Teq mat mataw ginan anadbilaqaqta na in God ago amun iyim inGod ago tuhurit kemaqta. 8 I an ananginad bilaqauqta na alulin God-mo.Nazaq iyan mat in mat ta araq anananad a hi bilaqaqta na in God ago a hihuritta. 9God in atatin amulikmo ostana eman og kab bolta, in i gilumsihidi kayeqmo kuluwa-kuluwmo tuqosamhaqad. God daq nazaq emim in iginan anad bilaqaqta na i gilikmanibulal tiqiy bug. 10 I iturim God ananginad a hi bilam. Haiqgam. God inmoiturim i ginan anad bilamta. Anadbilaqsa in atatin eman og kab bolim inahol tamaz nog God ugim i gigo daqmeqinta bunmo tigiwalam bug. Daqan anan ginad bilaqayta na adan diqnawaqmo.

11 Ya iyognizmo diq, God nazaq iginan anad ayahmo bilaqan iyan inazaqmo an anan ginad bilaqsa os-amtamo. 12 Mat araq diq ameb Godahol a hi wamta. Ta teq i an ananginad bilaqsa ossa God i gilikmanibulalab osaqta. Ossa in ago daq ananan ginad bilaqayta na i gilikmanibgwahtiq hasaqta.

13 God inmo ago Bugaw Dimuntaigan iyan i ginad emauq, I God inaqossa ta in i ginaq osaqmo haqauq.14 Teq Gimam Iyah in atatin emanbolan i gimeb in ahol tuwaqim i onmataw gibilenim bilaqauq, GimamIyah in Atatin eman bolim in og kabon mataw bunmo gilumsihim gimendante tiqamta haqauq. 15 Ari onmataw bilaqay, Yesus in God atatinhaqayta na God in on mataw nanenaq ossa in God inaq osaytamo.16 Nazaq iysa iyan i ginad emauq,Helmo diq God i ginan anad diq bi-laqaqta haqauq. Ad in agem dimuntaigsa i gihol nazaq diq tiloyinauq.

I an anan ginad bilaqsa osauqta naalulin God-mo. Teq mat in amaqba-ban ginan anad bilaqaqta na in Godinaq ossa God in mat na inaq os-aqtamo. 17 I og kab osad Kraisdaq emaqta nazaq nog i emauqtamo.Emsa daq an anan ginad bilaqayta nai gilikmanib tugwahtiq hasaq. Nazaqiyan abeb God ago hazizir akaman botugwahtiqsa i a hi rabamta. 18 Onmataw an anan ginad bilaqsa osaytana in a hi rabayta. Haiqgam. Ingiholib an anan ginad bilaqgo adan naawaz timeqniysa in God ago haziziribturnan a hi rabayta. Ari on matawan agem meqinta ugayta naqmo teqrabayta. Na ezaqgo in gigo daqmeqinta na anadin emad in teq Godago hazizirib turad amenin meqintatuwaq daqay haqad in rabayta. Onmataw na giholib an anan ginad bi-laqgo adan sosil iysa iyan in rabayta.

19 God danmebmo diq i ginan anadbilaqanmuran i an anan ginad bilaqsaosauqtamo. 20 Mat aw nog bilaqaq,Ya God anan inad bilaqaqta haqad teqin agem meqinta amaqbab ugaqta,mat na katiyaqta. Na ezaqgo mat inamaqbab ahol waqaqta na anan anada hi bilaqeq in God ahol a hi wamtana anan anad a hi bilaqdaqmo. 21 TeqKrais gamuk awaz meqinta igta na inkazaq bilam, Mat God anan anad bi-laqaqta na in amaqbaban ginan anadtibilaqdaqmo ham.

5Krais ago onmatawta na in og ka ago

zaway bayan woqaqta1 On mataw Yesus anan Krais

haqayta bunmo in God ago onminta.Teq on mataw Giman Iyah na ananginad bilaqsa in Gimam ago onminbunmo ginan ginad bilaqaytamo. 2Adnazaqmo i God anan ginad bilaqsaago gamuk muzin bugad teq i ginademam, I God ago onmin ginan ginadtibilaqaqmo haqam. 3 Teq i ezaqtoneqGod ananginadbilaqdaq? Na inkazaq. I in ago gamukmuzin bugamtanaqmo. Ad in gamuk gibilanta na in

Page 486: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Jon 5:4 483 1 Jon 5:19afaqan diq a haiqta. 4 On mataw Godago onmin iyim osayta na bunmoin og ka ago daq meqmeqinta nagibayan woqaqta. Teq i og ka agodaq meqinta inaq an wolim bayanwoqaqta na alulin in kazaq. I Godanan helmo haqauqta naqmo. 5 Nogdiq zaway iyim og ka ago daqmeqintainaq an wolim bayan woqaqta? MatYesus anan bilaqaq, Helmo in Godatatin haqaqta naqmo in og ka agodaq meqinta bunmo giquriyamaqta.

God in atatin anan tibilaq siram6 Yesus Krais in yuw ned inaq gi-

malib ahol alulin ulal tonta. In yuwhuzta na amomo ahol eman ulal ahi iy. Haiqgam. In yuw ned in-aqmo gimalib ahol ulal tonta. 7 Ulaltonan God ago Bugaw Dimunta inKrais ahol alulin na i gibilen sire-qaqta. Na ezaqgo Bugaw Dimuntana gamuk heltaqmo bilaqaqta. 8 Teqnagah ezeqman naqmo in Krais agoi gibilen sireqayta. God ago BugawDimunta teq yuw na teq ned naqmo.Teq nagah ezeqman na gigo gamukin amulikmota. 9 Mataw og kabtagamuk bilaqsa i helmo haqauqta. AriGod gamuk bilamta na in mataw ogkabta gigo gamuk tuquriyamta. Naezaqgo gamuk nawa God tibilamta nain atatinmo anan bilamta.

10 Mat God atatin anan helmohaqaqta na in God ago gamuk inatatin anan bilamta na tuwaqan inagemabmo diq usaqta. Ari mat Godanan helmo a hi haqaqta na in Godanan mat katiyta haqaqta. Na ezaqgoGod in atatin anan bilaqan teqmat naGod aqez na anan helmo a hi haqaqtana ago iyan. 11Teq God in atatin anangamuk i gimen bilamta na in kazaq.Mataw kayeqmo tuteqmo os daqaytana alulin in atatin ago hib usaqta. SaGod in os dimunta kayeqmo osayta nai tiqig. 12Mat God atatin inaq osaqtana in kayeqmo tuteqmo tuqosdaq. Arimat God atatin inaq a hi osaqta na inkayeqmo tuteqmo a hi osdaq.

I kayeqmo tuteqmo osamta na ago ituhurit kemam

13 Ne on mataw God atatin ananhelmo haqayta na ya ne gimen gamukka mar tonaiq. Ne gamuk ka aholwaqeq ginad em daqay, Helmo, i osdimunta kuluwa-kuluwmo osamta natuwaqim osauq haq daqay haqad yagamuk ka mar ton.

14 Teq i ginad emauq, I nagah araqGod ignan anad usaqta na anan bu-lonid in i giqez na tuhuritdaq haqauq.I ginad nazaq emad i God susumunugnan a hi rabauqta. 15Helmo, i God-mo anad muzinad susumun ugsa in igiqez huritaqta. Nazaq iyan i nagaharaq God ignan anad usaqta na anansusumun ugad i ginad emauq, I nagahanan susumun ugauqta ka i waqmodiq tuwaqam haqauq.

16 Ari mat araq in amaqbab araqdaq meqinta emsa in ahol waqsa daqna in amaqbab na emid awitan moqhasdaqta nog a hi iyid teq mat na inamaqbab na amen God tubulondaq.Bulonid God in amaqbab na ulumsi-heq os kayeqmo tuteqmo os daqaytana tuqugdaq. Mataw asor gigo daqmeqinta inmatawna giqemid giwitana hi moq has daqayta. Nazaq iyanya bilaqaiq, Ne mataw naqanta gimenGod buloniy haqaiq. Ari daq araqmeqin diqta nawa usaqta. Matawdaq meqinta na emim in gimo gi-hol adanin qwayim in giwitan tu-moq hasayta. Nazaq iyan mataw daqmeqin diqta na emsa ne in gimen Godbuloniy nazaq ya a hi bilaqaiq. 17DaqGod anad a hi usaqta nagan bunmo indaq meqinta. Teq daq meqinta naganasor in mat eman awitan a hi moqhasaqta.

18 God ago onminmo diq daqmeqinta adan a hi muzinayta.Haiqgam. God atatin aqenta na inGodago onmin na giwamuz naqmo diqhiqiysa mat meqinta na a hi gimeqintonaqta. Na ago i tuhurit.

19 Teq i God ago onmin iyim ossamat meqinta na in og kab on matawGod gileh ugayta na bunmo giwa-muzim osaqta na ago i tuhuritmo.

Page 487: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

1 Jon 5:20 484 1 Jon 5:2120 Teq i ginad emauq, God Atatin og

kab bolim i ginad eman hastitaysa iGod hel diqta na ago tuhurit haqauq.Huritim i in inaq osad i in atatinYesus Krais inaq tuqosauqmo. YesusKrais in God hel diqta. Teq on matawos kayeqmo tuteqmo os daqayta naalulin inmo.

21 Yaqgo onmin, ne god katiytabunmo gihulosad gileh negiy.Nawaqmo.

Page 488: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Jon 1 485 2 Jon 9

2 JonoSansandek gigerta Jon martontaGamuk ameb lehaqta

Yesus ago on mataw gigo mat dan-mebta araq anan Jon haqayta nain sansandek ka mar tonta. Teqin ago gamuk alulin emim in ‘Awayah’ hamta na mataw kabemmo gi-nad emay, Jon in on mataw Yesusago nan huritayta na gidauhan araqgiyon sansandek ka mar tonad ingamuk abarawun hulim ginan ‘Awayah’ hamta haqay.

Kam nab mataw asor luwad insuleq katiyta gibileneq bilaq yaqay,Yesus in mat diq asan waqim a higwahtimta haq yaqay. Haqsa Jonbilam, Mataw na ne gigo hib le gwah-tiqid ne gigem dimunta negad higilumsihiy ham. Ne mataw katiytana gilowan tonad na ne bilaqne ingigo kabiy katiyta na em nog tiqiydaqay ham. Nazaq iyan ne matawna gigo gihol waz naqmo hiqiyeq osiyham. Osad ne God ago gamuk heltawaz naqmo hiqiyad ne an anan ginaddimniysa osiy ham.I God ago gamuk helta nawaz naqmo hiqiyeq osad imataw gamuk katiytabilaqayta na gigo giholwazuq

1 Ari Yesus ago on matawta gigomat danmebta araq yaqmo kawa.

Aw ayah,* God ni nilum kemimaholyon tiniwamta. Ya ni teq ningoonmin nenaq gimen sansandek kamar tonim eman ne gigo hib lehaq.

Ya helmo ne gibilenaiq. Ya ne gi-nan inad diq bilaqaqta. Teq ya imomohaiq. On mataw God ago gamuk heltahuritayta na bunmo in ne ginan ginad

bilaqaqmo. 2 Na ezaqgo gamuk heltana i gigemab usad in i ginaq kuluwa-kuluwmo tuqus tutdaq na ago iyan.3 I gamuk helta na muzinad an ananginad bilaqsa ossa i Gimam God teqin atatin Yesus Krais inaq in gigemdimunta igad teq in i ginan ginadmeqniysa i gigem midemeqmo usan.

I bunmo an anan ginad bilaqgo adanmuzinuq

4 Ari ningo onmin asor in i Gi-mam Iyahta gibilanta nazaqmo inago gamuk helta muzinsa ya in gibinnazaq huritim inad ayahmo dimniy.5Teq muran aw ni ya kazaq atoranmonibilenaiq. I an anan ginad bilaqsaosuq. Gamuk nawa na ya gunun araqmuturta a hi nibilenaiq. Haiqgam. Igunun mebmebmo wawta naqmo yaa ta nibilen tonaiq. 6 Teq i an ananginad bilaqsa osamta na adan kazaq.God gunun igta na i muzin bugam.Teqne gununan ananginad bilaqgotana tuteqmo muz daqayta na ago nemebmebmo huritiyta.

I Krais ago gamuk waz naqmohiqiyuq

7 Nagaqgo ya kazaq bilaqaiq? Naezaqgo mataw gimileq iyayta kabe-mmo i gihulosim og sawharesmo tile-hiy. Mataw na bilaqay, Yesus Krais inmat diq asanwaqim og kab a hi gwah-timta haqay. Teq mat nazaq bilaqaqtana in mataw kat negad in Kraisababunmo diq iyim luwaqta. 8Nazaqiyan ne gihol asawan woltayad osiy.Luweq i God ago os dimunta akabiyanayahmo emim negta na ne tihik hulesdaqay. Ne mataw katiyayta na gigogihol waz naqmo hiqiyad teq ne osdimunta na tuwaq daqay. 9On matawKrais ago asuleqin helta na amomoa hi muzinad in sibim ameb lehimsuleq ta asor katiyta inaqmo muzi-nayta, mataw naqanta in God inaq ahi osayta. Ari on mataw suleq heltana amomo muzinad osayta, matawnaqmo in Gimam Iyah inaq osad in

* 1:1: Mataw asor ginad emay, Gamuk ‘Aw ayah’ usaqta ka Jon in on mataw Yesus anan helmo haqaytana gidauhan araq gitowun emim in nazaq bilamta haqay.

Page 489: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

2 Jon 10 486 2 Jon 13Atatin inaq osaytamo. 10 Nazaq iyanmat araq Krais ago asuleqin helta nawaqeq ne gigo hib ad a hi bolid nemat katiyta na nan dimunta bulonadgigem dimunta ugad hi ulumsihiy.11Na ezaqgo ne mat naqanta wazineqalowan tonsa in ne giyow nog ne-naq osad ago suleq katiyta bilaqsa nebilaqne mat na inaq araqibmo suleqkatiyta na bilaq nog iy daqay.

Mat marorta na leheq on mataw nagibiynan bilam

12 Ari yaqgo gamuk kabemmogibilendaiqta usaq. Teq ya gamukna sansandek kab mar tonnan inada hi bilaqaq. Ya inad emaiq, Ya negigo hib leheq i an anobun aholwaqad teq ya gamuk na gibilendaiqhaqaiq. Gibilenad teq ya nenaq iginad tidimniy hasdaq haqaiq.

13 Ari ni nimaqbab God in ulumkemim aholyon wamta na ago onminkawa osayta ka in gigo zeq dimuneman ne gigo hib lehaq. Nawaqmo.

Page 490: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

3 Jon 1 487 3 Jon 10

3 JonoSansandek ezeqmanta Jonmar tontaGamuk ameb lehaqta

Yesus ago on mataw gigo matdanmebta anan Jon haqayta naqmoin sansandek ka mar tonmo. Martonim in mat ayahta araq anan Gayushaqayta na ago hib eman lah. Gayusin mat araq dimun diqta. In Yesusago on mataw bunmo ginan anadbilaqyaqta. Sa mataw pesanta Yesusago kabiy emnan bolsa in agemdimunta negad in giwaqim nenaq agobitab osyaqta. In nazaq emsa Jon inabin wazan eram.

Teq Gayus ago hib mat araq ananDiyotrefes haqay na osyaq. Mat nain Yesus ago on mataw gilikmanibinmo abin emid ayah iygo haqad inJon aqez othasyaq. Othasad in Yesusago mataw pesanta na bolsa gibay-muzyaq. Sa inmo ago walmatawasor in Yesus ago kabibiy mataw nagilumsihnan tonsa Diyotrefes giwasi-had gimuzsa in lotu-ib Yesus agoon mataw nenaq humab a ta hi emyaqay. Diyotrefes nazaq emsa Jon inGayus ayon gamuk ka emim inmat naago ahol asawan woltaygo agamukanmar ton ugim teq in mat araq ananDemitriyus haqay na ugan in waqimad Gayus ago hib tilah.I God ago kabibiy mataw

gilumsiham1 Ari Yesus ago on matawta gigo

mat danmebta araq yaqmo kawa.Gayus, ya ninmen sansandek ka

mar tonim eman ningo hib lehaq.Ya helmo nibilenaiq, Ya ni ni-

nan inad diq bilaqaqta. 2 Yaqyowdimunta, God ameb ni niwitan dimundiqmo usaqta nazaqmo ni nihol teqningo nagah bunmo dimunmo us-anmo haqad ya ninmen God bulon-aiqta. 3 I gimaqbaban asor bolim nidaq helta emsa in gimeb nibiyiyta

na ago tiqibileniy. Helmo, ni tu-timmo God ago gamuk helta muzi-nad osaqta agamukan na ya huritimya inad ayahmo dimniy. 4 Na eza-qgo nagah araq diq ya inad emandimniy naqmo hiqiyaqta haiqgam.Yaqgo onmin gamuk helta muzinadosayta naqmoamomoyahuritim inaddimniy hasaqta.

Gayus kabiy dimunmo emaqta5 Yaqyow dimunta, God ago gamuk

bilamta nazaqmo diq ni i gimaqbabanKrais ago kabiy emayta na gilumsi-haqta. Gilumsihad mataw na asoruliq araqabta bo osayta na ago ni a hibilaqad ni in gilumsihaqtamo. 6 Teqni mataw gilumsihta na asor mule-qim ta bolim in Yesus ago on matawkab osayta na gibilenim in ni ninanbilaqiy, I mat na ago hib lehan in iginan anad diq bilamta haqiy. Nazaqiyan ya kazaq nibilenaiq. Abebmatawna le ningo hib a ta gwahtiqid nigilumsiheq giqemid in ni nihulosadginad dimniysa lehiy. Ni nazaq Godanad muzinad gilumsihdaqta na indimun diq. 7 Na ezaqgo mataw na inYesus abinib kabiy emnan haqad uliq-uliqgo lehad luwayta. Luwad in onmataw en ta asor Juda a haiqta nagangigo hib kabiy emad in amenin araqa hi waqayta. 8 Nazaq iyan i matawnaqanta tigilumsiham. Gilumsihad inenaq garabmo gamuk helta na ak-abiyan tiqemam.

Diyotrefes daq meqinta emaqta9 Ari ya Yesus ago on mataw ningo

hib nawa osayta na gimen gamukaraq mar tonim eman ne gigo hibtilahta. Teq mat anan Diyotrefeshaqayta na in mat danmebta iygohaqad in i gigo gamuk na huritimgileh ugaqta. 10 Nazaq iyan ya ningohib leheq teq ya in ago daq meqintana ulalabmo tibilaqdaiq. In i gimalibnanmeqinta alulin haiqta emaqta. Adin daq naqmo amomo a hi emaqta.I gimaqbaban Krais ago kabiy emadluwim le in agohib gwahtiqsa in agemdimunta negad nenaq a hi osaqta. Ad

Page 491: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

3 Jon 11 488 3 Jon 14in ago mataw asor i gimaqbaban nagilowan tonnan ginad bilaqsa mat nain giwasihad gimuzsa in Yesus ago onmataw nenaq humab a ta hi wolayta.

Demitriyus daq dimunta emaqta11 Yaqyow dimunta, mataw daq

meqmeqinta emsa ni gisen hi muz.Haiqgam. Ni daq dimdimuntaqmoem. Mat daq dimunta emaqta na inGod ago matmo diqta. Ari mat daqmeqinta emaqta na in God asit ahol ahi wamta.

12 On mataw bunmo in mat ananDemitriyus haqayta na anan dimuntahaqayta. Teq in ago daq God agogamukhelta na inaq rirenimdiq lehsain abin dimunta na ulal iyaqmo. Sayaqgo walmataw nenaq i mat na abindimunta bilaqauqtamo. Teq i matna anan helmo bilaqauqta na ago nituhuritta.

Mat marorta na in Gayus ahol waq-nan bilam

13 Ari yaqgo gamuk kabemmo ni-bilendaiqta usaq. Teq ya sansandekkab mar tonnan inad a hi bilaqaq.14 Ya inad emaiq, Sisaq haiq ya letinibiydaiq haqaiq. Kam nab teq i ananobun ahol waqad an tubulonam.

Ne gigem kute nemsa osiy. Niniyogniz kab osayta na in gigo zeqdimun eman ningo hib lehaq. Teq ni igiyogniz nab osayta na ginan amulik-mulikmo biyad i gigo zeq dimun ka ninegmo. Nawaqmo.

Page 492: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jud 1 489 Jud 6

JudGamuk ameb lehaqtaSansandek ka Yesus amikqan anan

Jud haqay na in mar tonta. Onmataw Yesus ago nan huritayta na gi-dauhan araq gilikmanib mataw gim-ileq meqinta asor eraqim in nagahsen qwayim ahol waqiyta na amalibsuleq katiyta gibileneq bilaq yaqay, IYesus anan helmo tihaqim i God agomaror Moses bilamta na ahaqenib ata hi osauq haq yaqay. Nazaq iyan igunun araq muzinamta na haiq tiqiyhaq yaqay. I samanmo diq luwad igihol bilaqgo adan naqmo i muzinadtuqosam haq yaqay.

Haqsa teq Jud bilam, Haiq ham. Nemataw na gigo gamuk katiyta na hihuritiy ham. Mataw nazaq bilaqaytana in Yesus awagamun helta na gegugayta ham. God in ago on mataw inanan helmo haqayta na gimen danteamulikmo em nagta ham. Em ne-gan on mataw in aqez na othaseqin amenin meqin diq tuwaq daqayham. Nazaq iyan ne Yesus awagamunmebmebmo waqiyta naqmo ne waznaqmo hiqiyad ne gihol anononmowamuzeq osiy ham.Ne ginad God anan helmohaqayta na wamuz naqmo

hiqiyad ne Yesusawagamun dimunta ababun

giqez othasiy1 Yaqmo Jud ya Yesus Krais ago

kabibiy mat araq. Ad ya mat ananJems haqayta na amikqanmo.

Ne mataw God ago liley huritimmuzinayta na gimen ya sansandekka mar tonim eman nawa leh ne-gaq. I Gimam God ne ginan anad bi-laqaqta. Sa Yesus Krais ne giwamuzsane dimunmo osayta.

2God ne ginan anadmeqniyaqta nateq in ne gigem eman kiskismo us-aqta na teq ne an anan ginad bilaqsa

osayta na in ne gigo hib ayahmo diqgwahtiqan.

Yesus awagamundimunta ababun inYesus ago on mataw gilikmanib gwah-tiqiy

3 Ya iyognizmo diq, God in i teq nenenaq araqibmo gilumsihim giwamtana agamukan asor ya sansandek kabne giyon mar tondaiq haqad inadbilamta. Ta teq afaqan araq nawane gigo hib gwahtiqsa iyan ya inadbuliyim muran ya gamuk ta araqkazaq gibilenaiq. God in ago onmataw tawonta suleq nagta na newaznaqmo hiqiyeq osiy haqaiq. Suleqna God in i tiqigim in suleq ta araqmuturta igdaqta haiq tiqiy. Nazaqiyan mataw ta asor God ago suleqna bab ugad wazbuliynan tonsa negiqothasid lehiy. 4 Na ezaqgo matawasor ulilemim lehim in nawa ne gilik-manib gwahtiqim kat negad osayta.Teq God kwaziqmo mataw naqantagiyon tibilaqan usaqta. Ussa matawna in teq God ago hazizirib gwahtiqeqgigo daq meqinta na amenin meqindiq tuwaq daqayta. Mataw na inGod agem dimunta igaqta na asule-qin wazbuliyim bilaqay, God agemdimunta igaqta haqayta. Nazaq iyan iginadibmo daq hares i gihol bilaqaqtanaqmo i emmo emuq haqayta. Innazaq haqad Yesus Krais gileh ugayta.Teq Yesus Krais amomo in i gigoMaror teq i gigo Iyahta iyim osaqta.

5 Ne ginad emiy. Kwaziqmo Is-rel on mataw Isip-ub giqirquran ossaIyahta in gilumsihim giwaq bugan insaw na hulosim gigo os meqinta nagileh tuqug bugiy. Teq haiq. AbebIyahta in on mataw na gilikmanibasor in ago helmo a hi haqiyta na gi-nol eman tumoqiy. Helmo, ne wagamna tuhurit bugiyta teq ya ne ginadenqenunsa ne nagah na anadin a taemdaqayhaqad ya a ta gibilen tonaiq.6 Ad nazaqmo kwaziqmo angelo asorin gibin ayahta usta na itiyonim ingigo banmo diq God nagta na tuhu-losiy. Hulossa Iyahta in ginan agem

Page 493: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jud 7 490 Jud 16meqniyan in angelo na gibensen amawaz meqinta a hi tartaydaqta naamalib tigiqirqur. Giqirqurim giqe-man in saw aromriq inaqtab osad inGod ago hazizir akaman ayahta naamen emad nawa osayta. 7 Ad naza-qmo kwaziqmo mataw uliq Sodom-ubta na teq uliq Gomora-ibta na tequliq asor in gigerab sinsin usiyta na-gan in God aqez othasiymo. Othasadin an haresmo hureqim inaq usadteq mat in mat ta araq ahol waqadahol eraqsa in inaq daq meqinta emyaqaymo. Emsa God giqeman in sawfaq tutimmo oyad a hi miyaqta nabgihol titiysa osad in onmataw bunmogimen tarin nog iyim osayta.

8 Ta teq mataw muran kawa ne gi-likmanib gwahtiqim kat negad osaytana in nazaq diq emaytamo. In senqway nog iyim nagah ahol waqiytana bilaqad in daqdaq emad God amebin gihol anumlan inaq iyaqta. Ad innan dimunta othasad in angelo giwazmeqmeqinta nagan inaqmo gibilawu-naytamo. 9Teq kwaziqmo angelo gigoamebta Maikel in Satan inaq an mu-gad nog diq Moses asan waqdaqta naago in bilaqad Maikel in Satan wadadgamuk atoranta amalib a hi bilawun.Haiqgam. In kazaq bulon, Iyahtaqmoteq ninadsa ni niqez tihiqiydaq haqadin bulonta. 10 Ta teq mataw katiytanawa ya in ginan teko tigibilenta nain bugawgiwazmeqinta nagan gilulina hi hurit hasim in a hi girabunadmogibilawunayta. Mataw na ginadayemyemqanta karuw kwasikta gi-nad nog. Ad in gigo daq meqintagisanib usaqta naqmo in muzinayta.Muzinsa in gigo daq meqinta na ingimo gimeqin tonaqta. 11 Mataw naoseq teq timeqniy has daqayta. Naezaqgo in Kein daq am nogmo inemayta. Ad in ginad helta hulosadBalam daq agadanta amta nazaq inemad in mataw gigo mani hureqadsuleq katiyta gibilenayta. Teq Koraayogniz nenaq God aqez othasan inginol eman moqiyta nazaqmo in Godaqez othasad osim moqaytamo.

12 Tutimmo ne Yesus ago onmatawnenaq humab wolim zib alowab ossamataw katiyta na bolim nenaq osadin ne gigo daq na eman God amebmeqniyaqta. Ad in ne gigo humabubosad in ne gigo daq na a hi wazinad ingimo gihol naqmo in anadin emayta.In saman diqta bilaqne onqas dubtatim waqim ad haris haresmo lehsa inurom waqim ad a hi bolaqta nazaqnog. Teq in bilaqne ay araq anonemdaqta akamnib anon a hi emimteq may bugan mataw abeqar in-aqmo titeqim hunegan lehaqta nazaqnogmo. Ay nazaqta na ame gigermotumomta nog. 13 Mataw na gigoluw os in bilaqne kamis wolim bolsamataw in giwasihgo biyab a hi iyaytanazaq nog. Ad in daq amebay inaqtaharesmo ulalabmo emayta, bilaqnekamis wolim bolad asabalbalin hustayuw amalib ulalab bolaqta nazaqnogmo. Teq in bilaqne ulig asorkaitab oyad turim anononmo gigodan muzim a hi lehayta nazaq nog.Nazaq iyan God in gimen ban arom-riq inaqta na tuwastitayan usaqta.Ussa mataw na teq ban meqinta nabkuluwa-kuluwmo tuqos daqayta.

14 Mat anan Enok haqayta na inAdam asenlul ago anulinqan 7-ta nabin gwahtimta. Gwahtiqim in nagahabeb teq gwahtiqdaqta na ago bilaqadin mataw meqinta na ginan kazaqbilam, Iyahta in ago angelo tawontakuluwmo diq ginaq bolsa ya gibiyham. 15 In boleq mataw bunmo haz-izirib gilum kemeq gigo daq meqintaamenin bunmo tineg bugnan ham.Kam nab Iyahta in mataw God gilehugad anad a hi muziniyta na ginanbilaqsa in gihol tiloyin kem daqayham. Giloyin kemad in God giharugad gamuk atoranmo buloniyta naanadin a ta emad in gigo daq naloyinsa in daq meqin diqta tiqiydaqham.

16 Teq mataw katiyta ne gilikmanibnawa osayta na in tutimmo gigemmeqniysa nan kabemmo bilaqayta.Ad in ginad meqinta gigemab usaqtanaqmo muzinayta. In gihol abin

Page 494: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Jud 17 491 Jud 25atoranmo iluwad teq in mataw ginadwamuzgo haqad soysoy negayta.

Ne ginad helta naqmo in ne gigemzaway ugad usan

17 Ari ya iyognizmo diq, i gigoIyahta Yesus Krais ago Aposel in na-gah abeb teq gwahtiqdaqta na agotibilaqiyta. Bilaqan muran ne gamukna anadin ta emiy. 18 Yesus agoAposel in kazaq ne gibileniy, Kamabebtanta na bo sinsin tiqiysa matawGod ago gamuk helta na tibilawundaqay haqiy. Ad in God gileh ugad inginad meqinta gigemab gwahtiqsa intumuzin daqay haqiy. 19Mataw nazaqemayta na in Yesus ago on matawgihuserayta. Teq in og ka ago gi-nad meqinta muzinsa God ago BugawDimunta in gimuganib a hi usaqta.

20 Ya iyognizmo diq, ne matawnaqanta hikidik gimuziniy. Tute-qmo ne ginad tawon diqta God ananhelmo haqayta na amalib ne giwazmeqniyeq turiy. Ad kam bunmone God ago Bugaw Dimunta ago za-way amalib God inaq gamuk emiy.21 God ne bunmo ginan anad bilaqsane in agerabmo diq iyeq ossa inne giwamuzan. Teq i gigo IyahtaYesus Krais ne ginan anad meqniysain ago os dimunta kuluwa-kuluwmoosayta negnan bilamta na ne amenemeq osiy. 22 Ad ne mataw ginadhelta asitmo usaqta na ginan ginadmeqniysa gilowan toniy. 23 Matawasor faq ginoynan tonsa ne giwazeqgihureqid in ne gigo hib ta boleqdimunmo osiy. Teq mataw asorgigo daq meqinta in bilaqne gihol-sihen anumlan inaqta nazaq nogmogiholib usaqta. Nazaq iyan ne matawna ginan ginad meqniysa ne giholwaz naqmo hiqiyad teq gilumsihiy.Gilumsihad ne mataw na gigo gihol-sihen anumlan inaqta na rabunad hiwaziy.

I bunmo God abin iluwuq24 Ari God ne giwamuzsa ne a hi

woq daqay. Ad in ne giqemid nein anognib gwahtiqeq ahol anuwan

ayahtab turad ne giholib daq araqananin waq daqayta na hiqiysa neginad dimniysa titur daqay. 25 Godamomo in God iyim osaqta. Teqin i gigo Iyahta Yesus Krais agokabiy amalib i gilumsihim ta giwamta.Nazaq iyan i bunmo God abin soridulilib gwalsa in amomo i bunmo gigomaror ameb diqta iyeq osan. Adin amomo zaway bunmo wazsa na-gah bun diqmo in ahaqenib iyeq osadanad muziniymo. Kwaziqmo diq innazaqmo osta. Ad kam kab in naza-qmo osaqta. Teq abeb in nazaq tuqostutdaqmo. Hel diqtaqmo.

Page 495: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 1:1 492 Revelesen 1:6

RevelesenoKrais gamuk ulilemabta Jon

isihuntaGamuk ameb lehaqtaKwaziqmo uliq Rom-ub on mataw

Yesus ago nan huritayta na in kammeqin diqta waqiy. Kam nab Romgigo king bilaqyaq, Yaqmo godhaqyaq. Ne bunmo ya iwazinadgibakbakan orqayeq yaqmen tamazemiy haqyaq. Haqsa Yesus ago onmataw gituw hiqiysa bilaq yaqay,Haiq haq yaqay, i gigo King amulikmoosaq haq yaqay. In anan Yesus haqyaqay. Haqsa Rom in on mataw nagimeqin diq tonad afaqan kabemmonegad teq in kabemmo ginol emanmoq yaqay. Sa Jon in on matawna gigem zaway negid in giwazmeqniyeq afaqan na sorad Yesusgileh a hi ug daqay haqad in gimensansandek ka mar tonta.

Gamuk kab nagah kabemmomuran gwahtiqaqta na teq abebgwahtiqdaqta na ago gamuk awowungiqusaqta. Teq gamuk awowun kaalulin in kazaq. Yesus Krais in Iyahtaiyim osad in og kab ago on matawbunmo giwamuzim osaqta. Ossa uliqHeven-ib nagah kayeqta bunmo inGod teq in Atatin inaq gibin iluwadosayta. Teq og kab kabiy daq bunmoin God-mo anad muzinim lehaqta.Lehsa kam abebtanta nab teq God inYesus abenab ago bab bunmo giwazidwoqsa in Satan wazid tuwoqdaqmo.Kam nab Yesus in ago kabiy emidtihiqiyid teq God in on mataw zawaydiq iyim osad gihol a hi hureq hasiytana naw tinegdaq. Negid in God inaqginad dimniysa kuluwa-kuluwmoosad in afaqan araq a ta hi waq daqay.Na ezaqgo bab bunmo tihiqiyid Godin nagah bunmo emid muturtamotiqiydaq.

Nazaq iyan kam bunmo Yesus agoonmataw inmo abinib afaqan sorayta

na in gamuk ka ahol waqad in ginada hi meqniysa afaqan sorad giwazmeqniyeq tuqos daqay.

Yesus Krais in ago onmataw gidauhan 7 nazaq

gimen nan am1 Gamuk ka kwaziqmo ulilemim

ussa Yesus Krais eman ulalab gwah-timta. Gwahtiqan God in Yesus-moatowun emim gamuk ka ugta. In anadYesus gamuk ka waqeq ago kabibiymataw gibilensa in nagah hidmogwahtiqdaqta na ago tuhurit daqayhaqad. An Yesus in ago angelo araqeman ago kabibiy mat Jon ago hiblehim gamuk ka bulonta. 2 BulonanJon in God ago gamuk teq Yesus abinin huritta ka mar tonad in amebnagah ahol wamta kagan awagamuninaqmo wastitayimmo tumar tonmo.3 Mat God ago nantut agamukan kaahol waqad bilaqaqta na in gamuk kamuzin bugeq teq in tidimniydaq. Adonmatawgamuk ka huritad osayta nain nazaqmo gamuk ka muzin bugeqteq in tidimniy daqaymo. Na ezaqgonagah ka akamun sinsin tiqiyaqta naago iyan.

Jon in Yesus ago on mataw gidauhan7 nazaq gimen gamuk mar ton nag

4-5 Yaqmo Jon. Ya gamuk ka martonim eman Yesus ago on mataw gi-dauhan 7 saw Esiya-ib osayta na gigohib lehaq.

I gigo God kwaziqmo osta teq mu-ran in os tutaqta teq abeb in boldaq-tamo. In teq bugaw 7 in ago bantawonta na ameb turayta na teq YesusKrais inaq in bunmo gigem dimuntanegad teq in ne giqemid gigem kutenemsa osiy.

Yesus in God ago gamuk wasti-tayimmo diq bilaqaqta. Teq matawtumoqiyta gilikmanib inmo danmebhodhodab eramta. Eraqim in king ogkabta na bunmo giwamuzim osaqta.I gigo daq meqinta i giqirquran ossainmo anedan amalib i giqamun na ti-has ig. 6Has igim in i giqeman i in agomaror aduganib tugwahtiqim i God

Page 496: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 1:7 493 Revelesen 1:20ago on mataw tamaz emayta tiqiyimosauqta. Nazaq iyan kam bunmo iYesus abin ayahta na iluwsa in za-way diq iyeq nagah bun diqmo giwa-muzad kuluwa-kuluwmo osan. Heldiqtaqmo.

7 Ne gidek emiy.In onqas amalib oseq bolsa on

mataw bunmo ahol tuwaqdaqay, mataw emub ulumiytana inaqmo.

Aholwaqad onmatawenbunmoogkab osayta na gaq wazad ginadmeqniy naqmo hiqiy daqay.

In nazaqmo diq tiqiydaq. Hel diq-taqmo.

8 God Iyahta bilam, Nagah bunmogilulin na yaqmo ham. Ad nagahbunmo hiqiydaqta akaman na yaqmowazaiqta ham. God Zaway BunmoWazaqta na in nazaq bilamta. In mu-ran osaqta teq kwaziqmo in osta teqin abeb boldaqtamo.

Jon in Krais ahol wam9 Ya ne gimaqbab Jon. Ya nenaq

i araqibmo Yesus muzad afaqan so-rauqta. Ad Yesus ne giqeman ne Godago maror aduganib osayta nazaqmoin ya iqeman ya ne nenaq God agomaror aduganib tuqosaiqtamo. Teqin ne zaway negsa ne afaqan soradgituw a hi hiqiyaqta nazaqmo in yailumsihsa ya afaqan sorad ituw a hihiqiyaqtamo. Ya God ago gamuk ananhelmo haqad Yesus abin ulalabmobilaqaiqta na ago mataw ya iwazimnud anan Patmos haqayta kab iqemiy.10 Iqeman ossa ari Iyahta ago kamSande araqab in ago Bugaw Dimuntaya iholib ayahmo bol. Bolan ya ibunban mat araq atoranmo lileysa ya inaqez bilaqne taur ulamayta nazaq nogya hurit. 11 Sa mat na lileyim bilam,Nagah bunmo ni ahol waqdaqta nani buk-ib mar toneq emid Yesus agoon mataw gidauhan 7 na gigo hiblehan ham. Yesus ago dauh uliqEfesus-ibta na teq uliq Samerna-ibtana teq uliq Pergamum-ubta na tequliq Tayataira-ibta na teq uliq Sardis-ibta na teq uliq Filadelfiya-ibta na

teq uliq Laodisiya-ibta na gigo hib ninagah ahol waqdaqta na agamukanemid lehan ham.

12 Haqsa ya ihol tubuliy, mat nogibilenaqta na ahol waqdaiq haqad.Ya ihol buliyim lam 7 nazaq gol-ibemiyta ahol way. 13 Ahol waqad yamat araq lamna gilikmanib tursa aholtuwaymo. Mat na awaqan bilaqneMat Atatin awaqan nog. In ago tubu-san sisaqta asen isih bugta. Teq innagah araq gol-ibta am gan abanibhureqan usta. 14 In afaqin teq aqen-san bunmo hus diq sipsip ahulgenteq onqas nogta. Ad in ameqnaginbilaqne faq amileq oyaq nazaq nog-tamo. 15 Teq in asen awaqan bi-laqne ain baras faq ayahta ameb usimakakaqan iyad hikliyanaqta nazaqnogta. Ya in aqez huritsa bilaqne yuwayahta sibad ahulan iyaq nazaq nogya huritta. 16 Teq in aben aqabunban ulig 7 nazaq giwazta. Ad baqiraraq ame gigerta ame meqin diqtaatenmosib gwahtiqim usta. Teq inanobun bilaqne zeq atoranmo oyaqnazaq nog ya ahol wayta.

17 Ahol waqad ya in asen agerabwoqim ya bilaqne mat tumomta nogiyim us. Ussa in aben aqabun gerya iholib emim iwazad ibilan, Ni hirab ham. Ya mat aqen diqta teq yamat abebtantamo ham. 18 On matawkayeqmo kuluwa-kuluwmo osayta naalulin yaqmo ham. Ya tumoyta ham.Teq ni ya ibiy ham. Ya kayeqmo osaiqham. Osad ya kuluwa-kuluwmo tuqostutdaiq ham. Yaqgo zaway kazaq usaqham. Ya mataw tumoqiyta gidaninhas negid in matawmoqiyta gigo uliqhuloseq tugwahtiq daqay ham. Teqya in gidanin otid in uliq nab tuqostut daqay ham. 19 Nazaq iyan na-gah ni ahol tuwamta ka bunmo nimar ton ham. Ad nagah murantateq nagah abeb teq gwahtiqdaqta nainaqmo ni mar tonmo ham. 20 Ariya iben iqabnib ulig 7 usaqta ka teqlam gol-ib emiyta ka gilulin ulilemimusaqta na ya tinibilennan ham. Ulig 7na in yaqgo on mataw gidauhan 7 na

Page 497: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 2:1 494 Revelesen 2:11gigo angelo amulik-mulikmo gitowunham. Teq lam 7 na in yaqgo dauh 7naqmo gitowun ham.

2Yesus in ago on mataw uliq Efesus-ib

osayta na gimen gamuk bilam1 Haqad mat na ya ibilenim bilam,

Ari ni yaqgo on mataw uliq Efesus-ib osayta na gigo angelo amen gamukkazaq mar ton ham.

Mat aben aqabnib ulig 7 giwaza-qta na teq in lam gol-ib emiyta 7 gi-likmanib luwaqta na, mat na kazaqne gibilenaq ham. 2 Ya ne gigokabiy daq bunmo ne emayta natuhurit ham. Ad ne giholtuw buladzaway iyim tursa ya tigibiymoham.Ne mataw meqinta nenaq osnangituw hiqiyayta ham. Teq matawkatiyad bilaqay, I inaqmo aposel-mo haqayta na ne gilum kemimgigo daq katiyta na ahol waq ke-mayta ham. 3 Ya ibin ne giholibusaqta na ago mataw ne gimeqintonayta ham. Gimeqin tonsa ne za-way diq iyim turad afaqan na soradgituw a hi hiqiyayta ham. Ne gigodaq na bunmo ya tuhuritta ham.

4 Teq yaqgo gamuk araq kazaqne gigo hib lehaq ham. Meb-mebmo diq ne ya inan helmohaqiyta nab ne ya inan ginad diqbilaqyaqta ham. Ari muran neya inadin ayahmo diq a hi emaytaham. 5 Nazaq iyan ne ban ulilibtanab osim woqiyta na anadin emiyham. Ne ginad buliyeq ne gigo daqmeqinta gileh ugad mebmebmo nedaq dimdimunta em yaqayta na nea ta em toniy ham. Haiq iyid yane gigerab leheq ne gigo lam naabanab tuwalemdaiq ham. Ne gi-nad a hi buliyid ya nazaqmo tiqem-daiq ham. 6 Teq ne gigo daqdimunta araq na in kazaq ham.Ne on mataw Nikolas muzayta nagigo daq hulosmo diq hulosaytaham. Ya nazaqmo ham. Ya in

gigo daq anan inad a hi bilaqaq-tamo ham. 7 Ari mat adek in-aqta na in Bugaw Dimunta yaqgoon mataw gidauhan bunmo gamukgibilenaqta ka huriteq anad emanham. On mataw zaway meqintagiquriyam bug daqayta na bunmoya gibilenid in ay anon neqimkuluwa-kuluwmo osayta na tineqdaqay ham. Ay na God ago sawdimunta Paradais-ib turaqta ham.

Yesus in ago onmatawuliq Samerna-ib osayta na gimen gamuk bilam

8 Haqad mat na ibilenim bilam, Arini yaqgo on mataw uliq Samerna-ibosayta na gigo angelo amen gamukkazaq mar ton ham.

Mat aqen diqta na teq abebtantana, in ne gibilenaq ham. In momtateqmuran in kayeqmo osaqta ham.Mat na kazaq ne gibilenaq ham.9 Ne afaqan sorad samanmo gi-naghan haiqmo osayta na ya tuhu-rit ham. Ta teq ne giwitan gigonagah kabemmo diq usaqta ham.Ad mataw asor ne gibilawunaytana ya tuhuritmo ham. Mataw nabilaqay, I Juda-mo gisenlul haqaytaham. Teq in Juda gisenlul a haiqtaham. Na in Satan-mo asenlul ham.10 Ari afaqan kazaq teq ne gigohib gwahtiqsa ne hi rabad giholasawan woltayeq osiy ham. Negidek emiy ham. Satan teq ne asorgihunegid bit giqirquran osaytabtileh daqay ham. Daq na ne gilumwaqgo giholib gwahtiqdaqta ham.Gwahtiqid ne afaqan teq santitiyna kam 10 nazaq tisor daqay ham.Sorad ne helmo haqad oseq le nemoqdaqayta akamannabnemoqiyham. Id teq ya os dimunta kuluwa-kuluwmo osayta na naw nog tineg-daiq ham. 11 Ari mat adek in-aqta na in Bugaw Dimunta yaqgoon mataw gidauhan bunmo gamukgibilenaqta ka huriteq anad emanham. Mat aw nog zaway meqintagiquriyam bugeq inmoq gigerta naa hi loyin daqay ham.

Page 498: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 2:12 495 Revelesen 2:23Yesus in ago on mataw uliq

Pergamum-ub osayta na gimen gamukbilam

12Haqadmat na ibilenim bilam, Arini yaqgo on mataw uliq Pergamum-ub osayta na gigo angelo amen gamukkazaq mar ton ham.

Mat ago baqir ame gigerta amemeqin diqta inaq na in kazaq negibilenaq ham. 13Ya uliq ne osaytana ago tuhurit kem ham. Satan inagomarorgo ban eman ne gigo uliqnabmo diq usaqta ham. Ta teq neya ibin waz naqmo hiqiyayta ham.Kwaziqmo mat ya inad muz bugadyaqgo gamuk bilaqyaqta anan An-tipas haqayta na in ne gilikmanibossa mataw wol emiyta ham, uliqSatan osaqta nabmo ham. Teq kammeqinta nab ne ya inan helmo diqhaqad gileh a hi yagiy ham.

14Ari yaqgo gamuk asor kazaqnegigo hib lehaq ham. Ne gigomatawasor Balam ago daq muzinaytaham. Kwaziqmo Balam in Balak isi-hunan Balak in Isrel on mataw katnegad gihureqsa in daq meqintabwoq yaqayta ham. Balak in Isrelon mataw kat negsa in god katiytagiyon tamaz akaruwan neqad teqin an haresmo hureq yaqayta ham.15 An nazaqmo Nikolas asenlul ne-naq in daq meqinta ne giqisihunsane gigo asor in muzinaytamo ham.16 Nazaq iyan ne ginad buliyad negigo daq meqinta na gileh ugiyham. Ne nazaq a hi emid teq yahidmo ne gigo hib tilehdaiq ham.Leheq yaqgo baqir iteb kawausaqtaka amalib ya mataw na nenaq antuwoldaiq ham. 17 Ari mat adekinaqta na in Bugaw Dimunta yaqgoon mataw gidauhan bunmo gamukgibilenaqta ka huriteq anad emanham. Mat awnog in zawaymeqintagiquriyam bugid ya manna bretkaitib woqim ulilemim usaqta natinegdaiq ham. Ad ya gig araqhusta tinegdaiqmo ham. Gig nabin giholnan muturta mar tonan us-aqta ham. Mat araq diq in ginanmuturta na a hi huritdaq ham. Mat

gig wamta naqmo amomo in ahol-nan muturta na tuhuritdaq ham.Yesus in ago on mataw uliq

Tayataira-ib osayta na gimen gamukbilam

18Haqadmat na ibilenim bilam, Arini yaqgo on mataw uliq Tayataira-ibosayta na gigo angelo amen gamukkazaq mar ton ham.

God atatin na ham in ameqnaginbilaqne faq atoranmo oyaq nazaqnogta ham teq in asen bilaqne ainbaras hikliyan nog iyaqta ham inkazaq ne gibilenaq ham. 19 Ya negigo daq bunmo ne emayta na agotuhurit ham. Ne on mataw ginanginad diq bilaqaqta ham. Teq ne yainan helmo haqaytamo ham. Ne onmataw gilumsihad kabiy dimuntaemayta ham. Ad ne afaqan so-rad zaway diq iyim turayta ham.Teq muran ne gigo daq dimuntane emayta na in kwaziqmo ne daqem yaqayta na giquriyam bugaqham. Daq bunmo ne emayta na yatuhuritta ham.

20 Teq yaqgo gamuk araq kazaqne gigo hib lehaq ham. Ne awanan Jezebel haqayta na hulosanin ne gilikmanib osaqta ham. Awna bilaqaq, Ya God ago nantutaraq haqaq ham. Haqad in yaqgokabibiy on mataw kat negsa inan haresmo hureqad teq in godkatiyta giyon tamaz akaruwanneqayta ham. 21 Ya inad aw naanad buliyan haqad ya hulosanosaqta ham. Ta teq haiq ham. Inago daq meqinta na gileh ugnanatuw hiqiyaq ham. 22 Nazaqiyan ne gidek emiy ham. Ya awna moq araq ayahta tuqugdaiqham. Ad aw na ayogniz in inaqdaq meqinta emayta na in ginadbuliyeq aw na ago daq meqinta naa hi hulosid teq ya afaqan ayahmoin tinegdaiqmo ham. 23 Negad yaaw na ago onmin ginol emid tumoqdaqaymo ham. Nazaq iyid teqyaqgo on mataw gidauhan bunmoin yaqgo tuhurit kem daqay ham.

Page 499: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 2:24 496 Revelesen 3:7Ya mataw bunmo ginad teq gigemgilum kemaiqta ham. Gilum kemadya ne amulik-mulikmo gigo daqahunibmo amenin tinegdaiq ham.

24 Ari ne on mataw ta asor uliqTayataira-ib osayta na ham ne awna ago suleq meqinta a hi muziytaham. Ad daq asor anan Satan agosuleq awazmeqinta haqayta na agone a hi huritiytamo ham. Ya nekazaq gibilenaiq ham. Ya kabiyafaqanta araq a hi negdaiq ham.25Daq amulikmo ne em daqayta nain kazaq ham. Nagah bunmo newazayta na ne waz naqmo hiqiyeqossa le ya muleqeq ta boldaiq ham.26Arimat aw nog in zawaymeqintagiquriyam bugad teq in yaqgo daqbunmo muzinad oseq le in gigokam abebtanta iyid teq,

Ya on mataw na zaway negid inon mataw en bunmo tigiwa-muz daqay ham.

27Giwamuzad in gwatuq ain-ibtawazeq amalib ginol titaysa indauh amikmikta tiqiy daqayham.

Bilaqne mat reb wolzilayid tiq-daqta nazaq ham.

Ya imam zaway yagan ya onmataw giwamuzaiqta nazaq yain zaway negid in on matawtigiwamuz daqaymo ham. 28 Adin bab bunmo giquriyamiyta naamenin ya ulig boy na tinegdaiqham. 29 Ari mat adek inaqtana in Bugaw Dimunta yaqgo onmataw gidauhan bunmo gamukgibilenaqta ka huriteq anad emanham.

3Yesus in ago on mataw uliq Sardis-ib

osayta na gimen gamuk bilam1 Haqad mat na ibilenim bilam,

Ari ni yaqgo on mataw uliq Sardis-ibosayta na gigo angelo amen gamukkazaq mar ton ham.

Mat aholib God ago bugaw 7giqusaqta na teq in ulig 7 gi-wazaqta na in kazaq ne gibilenaq

ham. Ya ne gigo daq bunmo neemayta na ago tuhurit ham. Negibin mataw God anan helmo diqhaqayta nazaq usaqta ham. Teqhaiq ham. Ne bilaqnemataw tumo-qiyta nog iyay ham. 2 Nazaq iyanne gime rireqeq saw waqad osiyham. Ne gigo daq dimunta amulik-mulikmo us tutaq ham. Daq na-gan tihiqiynan diq tonaqta teq neulumsihsa in hi hiqiyan ham. Naezaqgo ya ne gigo daq araq Godameb titnonim usaqta na ahol a hiwaqaiq ham. 3 Nazaq iyan gamukne kwaziqmo huritim waqiyta nane anadin ta emiy ham. Anadinemad ne ginad buliyad gamuk naanononmo muziniy ham. Ari negime rireqeq saw a hi waqsa teqkam araq ne a hi hurit daqayta nabya tuboldaiq ham. Bolad mat rintonaqta kiskismo bolaqta nazaq yaboleq ne tigiritewundaiq ham.

4 Teq ne gigo on mataw asorSardis-ib osayta na in gigo tubusaneman anumlan inaq a hi iyta ham.Onmataw na dimunta iyim abeb intubusan husta emid ya nenaq loqgelad tiluwamta ham. 5 Mat awnog in zaway meqinta giquriyambugid teq ya tubusan husta giholibtiqemdaiq ham. Ad yaqgo buk onmataw kayeqmo kuluwa-kuluwmoos daqayta ginan usaqta nab ya inginan a hi suholdaiq ham. Teq yain gibin ya imam ago angelo nenaqgimeb tibilaqdaiq ham. 6 Ari matadek inaqta na in Bugaw Dimuntayaqgo on mataw gidauhan bunmogamuk gibilenaqta ka huriteq anademan ham.

Yesus in ago on mataw uliqFiladelfiya-ib osayta na gimen gamukbilam

7 Haqad mat na ibilenim bilam, Arini yaqgo on mataw uliq Filadelfiya-ib osayta na gigo angelo amen gamukkazaq mar ton ham.

Mat tawon diqta na teq in daqhelta alulin diqta na teq in King

Page 500: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 3:8 497 Revelesen 3:18Devit ago ban waqim abinib tu-raqta na teq in dan ez hasid a hiot daqayta na teq in dan ez otid ahi has daqayta na, mat na kazaq negibilenaq ham. 8 Ya ne gigo daqbunmo ne emayta na ago tuhuritham. Ne ahol waqiy ham. Ya neginognib dan ez hasan usaq ham.Mat araq dan ez na otdaqta haiqham. Teq ne gigo zaway asitmona ago ya tuhuritmo ham. Ta teqne yaqgo gamuk muzinad ne yagileh a hi yagayta ham. 9 Ne gidekemiy ham. Mataw asor bilaqay,Igmo Juda gisenlul haqad teq inSatan-mo asenlulta na, mataw nain Juda gisenlul a haiqta ham. Nain mataw gimileq meqinta ham.Nazaq iyan ne gime tih nemequsan. Ya mataw na giqemid inboleq negmo ginognib gibakbakantuqulum laquw daqay ham. Yanazaq gitonid teq in ginad tiqemdaqay, Ya negmo ginan inad diqbilaqaqta haq daqay ham. 10 Yane gibilenan ne zaway diq iyim tu-rad afaqan tisoriyta ham. Nazaqiyan ya ne giwamuzad gilumsihsaafaqan on mataw bunmo gilumwaqdaqta na in ne a hi gimeqintondaq ham. Afaqan na in nawaon mataw og saw bunmo osaytana gigo hib tugwahtiqnan tonaqham. 11Ya hidmo ne gigo hib nawatilehaiq ham. Nazaq iyan nagahne gibenab tuwazayta na ne waznaqmo hiqiyiy ham. Luweq mataraqne gigo banwaqeqnawnewaqnagiyta na inmo waqdaq ham.

12 Ari mat aw nog in zawaymeqinta bunmo giquriyam bugidteq ya in giqemid in tituq nogyaqgo God ago bitab titur daqayham. Turad in God ago bit nahuloseq asanib asit a ta hi gwahtiqdaqay ham. Sa yaqgo God ahol-nan teq in ago uliq anan ya onmataw na giholib tumar tondaiqham. Uliq na anan Jerusalem Mu-turta haqayta ham. Yaqgo Godin uliq na emid in Heven huloseq

gehitiqdaqta ham. Ad yaqmo ihol-nan muturta ya in giholib tumartondaiqmo ham. 13 Ari mat adekinaqta na in Bugaw Dimunta yaqgoon mataw gidauhan bunmo gamukgibilenaqta ka huriteq anad emanham.Yesus in ago on mataw uliq

Laodisiya-ib osayta na gimen gamukbilam

14Haqadmat na ibilenim bilam, Arini yaqgo on mataw uliq Laodisiya-ibosayta na gigo angelo amen gamukkazaq mar ton ham.

Mat heltaqmo haqad Godago gamuk bunmo titnonimmobilaqaqta na teq in nagah bunmoGod giqamta na alulinmo diqtana, mat na kazaq ne gibilenaqham. 15 Ya ne gigo daq bunmo neemayta na ago tuhurit ham. Nemuditqan diq a haiq ham. Teq neafan diq a haiqmo ham. Ya inadne afanfan iyiy haqaiq ham. One muditqan diq iyiy haqaiq ham.16 Teq haiq ham. Ne afanfanta teqmuditqanta gigo liqabmo iyaytaham. Ne afanfan diq a hi iyaytaham. Teq ne muditqan diq a hiiyaytamo ham. Nazaq iysa iyan yane ginan ituw hiqiysa iteb ginilidne tugwahtiq daqay ham.

17 Ne ginad emay i gigo manikabemmohaqayta ham. I ginaghankabemmo usaqta haqayta ham. Inagah araq ago siqim a hi iyauqhaqayta ham. Teq haiq ham. Nemeqin diq osayta na ago ne gi-nad a hi emay ham. Mataw negibiyad in ginad diq meqniyaqtaham. Ne gime haiqta teq ne samandiqmo gibe aholmo osayta ham. Adnegmo nagah na ago ginad a hiem hasayta ham. 18 Nazaq iyan yainad ka diqta ne tinegnan ham. Neyaqmo igo gol ka zayiy ham. Golka faq oyan anaghan meqin ustana muruwoqim tihitimta ham. Neyaqgo gol ka zayeq teq ne nagaharaq ago siqim a ta hi iy daqay ham.Ad ne yaqgo tubusan husta zayeq

Page 501: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 3:19 498 Revelesen 4:8

giholib emiy ham. Emeq ne gibeaholmo luwad gimebay woqaqtana tihiqiydaq ham. Ad ne yaqgomarasin zayeq gimeqnagnib emiyham. Emeq ne saw anononmo aholtuwaq daqay ham. 19 Ya matawginan inad bilaqaqta na ginadadya in gigo daq wastitayaiqta ham.Nazaq iyan ne giwaz diq meqniyiyham. Ad ne ginad buliyeq gigo daqmeqinta gileh ugiy ham.

20 Ahol waqiy ham. Ya dan ezwol hamad turaiq ham. Mat araqya iqez huritad dan has yagid teqya gwahtiqeq in inaq tuqosdaiqham. Osad ya inaq i garabmo di-daq tineqam ham. 21 Ari mat awnog in zaway meqinta giquriyambugid teq ya in gibilenid in ya inaqyaqgo ban tawontab osad nagahbunmo tigiwamuz daqay ham. Yazaway meqinta bunmo giquriyambugim teq ya imam inaq ago bantawontab os woqim osad nagahbunmo giwamuzaiqta nazaq ham.22 Ari mat adeksan inaqta na inBugaw Dimunta yaqgo on matawgidauhan bunmo gamuk gibile-naqta ka huriteq anad eman ham.

Sipsip Amidon in Heven-ibbuk araq hasan nagah

meqmeqinta on mataw ogibosayta na gigo hib gwahtim

4Heven-ib nagah bunmo God abin

iluwayta1 Ari daq na abe ban ya saw ahol

waqim kaitib dan ez araq hasan ussaya ahol way. Ahol waqsa mat meb-mebmo aqez ahuritan bilaqne taurahuritan nog iysa ililewunta na inya a ta ibilenim bilam, Ni kab gabolham. Gabolid ya nagah bunmo abebteq gwahtiqdaqta na tiniqisihundaiqham. 2 An hid naqmo God agoBugaw Dimunta ya iholib ayahmotubol. Bolan ya king ago ban tawontaaraq Heven-ib ussa ahol way. Ad mataraq ban tawonta nab

ossa ya ahol waymo. 3 Mat na aholanuwan in bilaqne gig jaspa teq gigkakaqta anan koniliyan haqayta naginuwan nogta. Teq nagah araq bi-laqnemam kaitib gwalaq nazaq nogtain ban tawonta na amatin inaq gililutnegim us. Admamna awaqan bilaqnegig kuletta anan emerald haqayta naawaqan nog. 4 Sa marorgo ban kabe-mmo 24 nazaq in ban tawonta na lilutugim usiymo. Sa mataw marorta 24nazaqmo in ban nagab osiy. Matawmarorta na gigo tubusan sisaqta teqin hus diqta. Ad in gifaqinib king gigobalawgol-ib emiyta giqusta. 5Teq bantawonta liqabmo usaqta nab ya imelehim mewlig hikliyanim haresmolehsa ya ahol way. Ad ya idek emimnagah haresmo ahulan teq kait ahu-lan ayahmoyahurit. Teq ban tawontana ameb lam 7 nazaq oyad os. Lam 7na in God ago bugaw 7 naqmo. 6 Teqban liqab usta na anobun ban nagaharaq bilaqne kamis ayahta hikliyanadussa ya ahol way. Kamis na amedimun diq wazmisiwunan usta.

Teq nagah aweweqmo kayeqmo os-ayta ban liqabmo usaqta na adek adekban gitursa ya gibiy. In gimeqnaginkabemmota gihol bunmo isih bugta,ginobun ban teq gibun ban inaqmo.7Nagah aweweq na gigo araq awaqanlaiyon awaqan nogta. Teq gigertana awaqan bulmakau matta awaqannogta. Teq ezeqmanta na anobun bi-laqne mat anobun nogta. Teq awewe-qta na awaqan bilaqne tirgaw melimlehaq nazaq nogta. 8 Nagah aweweqkayeqmo osayta na giben gayik 6nazaq giqusta. Ad in gimeqnagin nagiben gayik adeqlotab usad in giholbunmo giqisih bugta. Tutimmo zeqabtaromab inaqmo in bilaqay,

Iyahta God Zaway Bunmo Wazaqtahaqayta.

In tawon diqta haqayta.In tawon diqta haqayta.In tawon diqta haqayta.Kwaziqmo in osta haqayta.Teq muran in os tutaqta haqayta.

Page 502: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 4:9-10 499 Revelesen 5:9Ad abeb teq in boldaqtamo

haqayta.Haqad in gamuk na bilaqad in gina-mur a hi emayta.

9-10 Teq Kuluwakuluw ago bantawonta nab ossa nagah aweweqkayeqmo osayta na in wazinad abiniluwad esey ugayta. Sa matawmarorta 24 na in Kuluwakuluwanognib gihol hulosan woqim usadabin iluwayta. Ad teq in gifaqinibbalaw gol-ibta na in waqim huneganle ban na asenab woqaqta. 11 Ad inbar wazad bilaqay,

I gigo Iyahta teq i gigo God haqayni nibin dimun diqmo usaqtahaqayta.

Matawni nimomonibin iluwdaqayhaqayta.

In ni nimomo niwazin daqayhaqayta.

Ni nimomo zaway bunmo wazaqtahaqayta.

Na ezaqgo ninmo nagah bunmogiqamta na ago haqayta.

Ninmo ninad bilaqsa nagah nabunmo osayta haqayta.

Ninmo ninad bilaqsa ni nagah nagiqeman gwahtiqiyta haqayta.

5Heven-ib buk araq otan ussa Jon ahol

wam1 Ari God in ago ban tawonta nab

ossa buk araq aben aqabnib ossa yaahol way. Buk na in sansandek araqsisaq diqta anobun ban abun ban in-aqmo mar emim teq in tal tonim ayaqagin 7 nazaq giwaqim amalib adekeman soqotta. 2 Ad ya angelo araqawaz meqin diqta ahol waymo. Inatoranmo lileyim kazaq bilam, Nogahol abin dimun diqta in buk kawaqeq aqagin hiknerad teq in has-daq? ham. 3 Haqan Heven-ib teqogib teq og aduganib mat araq diqbuk na haseq aduganib gamuk us-aqta ahol waqdaqta na haiq diqmo.4 Mat araq buk na haseq adugan diqahol waqdaqta haiqgam iyan ya gaqayahmo tigaqyaiq. 5 Gaqsa mataw

marorta 24 na gigo araq ya ibilenimbilam, Ni hi gaq ham. Mat babemim ago bab bunmo tigiquriyambugta ko ni ahol waq ham. Isrel gigogem anan Juda haqayta na giduganiblaiyon gwahtiqdaq haqad bilaqiyta nainmo kowa ham. Teq King Devitasenlul giduganib atitoqin gwahtiq-daq haqiyta na in kowaqmo turaqham. Nazaq iyan inmo buk aqagin 7na hiknereq buk na tihasdaqta ham.

Jon in Sipsip Amidon ahol wam6 An ya ime lehim Sipsip Amidon

araq wol eman momta nog tursaya ahol way. In King ago bantawonta na agerab turad in nagahaweweq kayeqmo osayta na teqmataw marorta 24 ban lilut ugimosayta na gilikmanib turyaq. Tursain afaqinib adanidin 7 nazaq tursa teqameqnagin 7 nazaqmo ussa ya aholway. In ameqnagin na in God agobugaw 7 God giqeman og saw bunmolehayta naqmo.

7 Ari Sipsip Amidon na lehimmat ban tawontab aben aqabnibbuk wazim osta na abenab bukna tuwam. 8 In buk na waqanmonagah aweweq kayeqmo osayta nateq mataw marorta 24 na in giholhulosan Sipsip Amidon na anognibtuwoqiy. In bunmo gita teq deg gol-ibta aduganib nal ahuran dimuntausaqta na in waziy. Nal ahurandimunta na in God ago on matawtawonta gigo gamuk inGod bulonaytanaqmo atowun. 9 In nagah na wazimogib usad in bar araq muturta kazaqwaziy.

Ni nibin dimun diqta iyimni buk nawaqeq aqagin tihiknerdaq haqiy.

Na ezaqgo in ni ninol eman nimomta haqiy.

Moqim ni ninedan amalibon mataw en bunmo,teq gigo nan bunmo,teq gisan bunmo,teq uliq saw haresmo osayta na

bunmo gigo hib,ni on mataw gizayan in God ago

tawonta tiqiyim osayta haqiy.

Page 503: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 5:10 500 Revelesen 6:810 Ni on mataw na giqeman in God

ago maror aduganib gwahtiqim,in God ago onmataw tamaz emayta

tiqiyim,in God amomo anad muzad

luwayta haqiy.Teq in bunmo maror iyeq ogib

on mataw bunmo tigiwamuzdaqaymo haqiy.Heven-ib nagah bunmo Sipsip Ami-

don abin iluwiy11 Ari ya saw a ta waqim an-

gelo kabemmo teq nagah aweweqkayeqmo osayta na teq matawmarorta 24 na in King ago ban tawondiqta na lilut ugim tursa ya gibiy.Gibiysa in gidauhan kuluwmo diqhandret milyon nazaq turad giqeziysa ya hurit. 12 Sa in atoranmolileyim kazaq bilaqiy,

SipsipAmidonkwaziqmowol emanmomta na abin dimun diqmo us-aqta haqiy.

In awaz meqin diqta haqiy.In ago nagah dimdimunta ku-

luwmo haqiy.In anad awaz meqintaqmo haqiy.In zaway bunmo wazaqta haqiy.Onmataw bunmo in wazin daqayta

haqiy.On mataw bunmo in abin iluw

daqayta haqiy.On mataw bunmo in anan ginad

dimniysa esey diq ug daqaytahaqiy.

13 Sa Heven-ib teq ogib teq ogaduganib teq kamisib nagah bunmoGod giqeman kayeqmo osayta na inbilaqiy,

On mataw bunmo in mat bantawontab osaqta na ayow Sip-sip Amidon na inaq ginan ginaddimniyiy haqiy.

Ad in giwazinad gibin iluwiy haqiy.Teq in giger zaway bunmowazad in

nazaqmo kuluwa-kuluwmo osiyhaqiy.

14 Sa nagah aweweq kayeqmo osaytana bilaq yaqay, Hel diqtaqmo haqyaqay. Haqsa mataw marorta 24 na

gihol hulosan ogibwoqimusad in Godabin tiqiluwiy.

6Sipsip Amidon buk aqagin gihiknar

1 Ari ya Sipsip Amidon ahol waqsain buk aqagin araq tihiknar. Anmonagah aweweq kayeqmo osayta nagigo araq aqez bilaqne kait ahulaniyaq nazaq nog iyad in bilam, Ni bolhaqsa ya hurit. 2 Samo ya saw waqimhos araq husta ahol way. Teq mataraq hos na amalib kilek wazim bolsaya ahol waymo. Ahol waqsa king gigobalaw gifaqinib emayta araq ugan inmat bab giquriyamdaqta tiqiyim inago bab ginolnan tilah.

3 Sa Sipsip Amidon buk aqagingigerta na tihiknar. Anmo nagahkayeqmo osaqta gigerta na bilam, Nibol haqsa ya hurit. 4 Samo hos ta araqkakaqta bo tilah. Lehsa mat hos naamalib osta na zaway ugan in tamazakaman muz bugid mataw an wolemid moq daqayta na ago azawayinin aholib us. Sa in baqir araq ayahtaugiymo.

5 Sa Sipsip Amidon buk aqagin eze-qmanta na tihiknar. Anmo nagahkayeqmo osaqta ezeqmanta na bilam,Ni bol haqsa ya hurit. Samo ya saw ata waqim hos araq dubta bo lehsa yaahol way. Teq mat hos na amalib ostana abenab in skel araq wazim os. 6 Sanagah aweweq kayeqmo osayta nagigo araq in bulonim bilam, Ni leheqningo kabiy emsa mataw didaq agosiqim iyiy ham. Siqim iyeq teq in kamamulikmo ago kabiyta amenin maniwaqeq in wit deg amikta amulikmoo bali deg amikta ezeqmanmo zayiyham. Ta teq ni masil ayow wain ayuninaq hi gimeqin ton ham.

7 Sa Sipsip Amidon buk aqaginaweweqta na tihiknar. Samo nagahkayeqmo osaqta aweweqta na bilam,Ni bol haqsa ya hurit. 8 Samo ya saw atawaqimmat araqhosmaliyta amalibosim bo lehsa ya ahol way. Mat hosna amalib osta na anan Moq haqayta.Teq on mataw tumoqiyta gigo uliq

Page 504: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 6:9 501 Revelesen 7:5ananHades haqayta na inMoqmuziminaq lehyaq. Ad giger na gibenabin zaway kazaq waziy. In leheqbaqir teq zarow teq moq haresmo teqogib karuw kwasikta nagan gimalibin mataw ginol em daqayta. Ginolemsa on mataw kabemmo tumoq bugdaqay.

9 Sa Sipsip Amidon buk aqaginabaynaginta na tihiknar. Samo ya imelehim ban God ayon tamaz emaytana ahaqenib on mataw tumoqiyta gi-witan ossa ya gibiy. On mataw naGod ago gamuk waz naqmo hiqiyadbilaqsa bab ginol emanmoqiyta. 10Yagibiysa in atoranmo lileyim kazaqGod buloniy, Iyahta haqiy ni titnonimdiq osaqta haqiy. Teq ningo daqbunmo hel diqtaqmo haqiy. I kamsisaqmo nibaq tunim tuqos haqiy.Kam gineh teq ni on mataw ogib os-ayta na hazizirib giqemeq in i ginedanwazbaliyta na aqenin ni in gigo hibtuwaqdaq? haqiy. 11 Haqan in onmataw na amulik-mulikmo tubusanhusta sisaqta tinegiy. Negad in kazaqgibileniy, Ne ginamur asitmo ta emiyhaqiy. Ne gimaqbaban asor ne nenaqgarab kabiy emiyta na in teqmo ginolemsamoqay haqiy. In ne ginol emiytanazaqmo in ne gimaqbaban na ginolemid tumoq bugid nab teq God inhazizir ne anan bilaqiyta na tiqemdaqhaqiy.

12 Sa Sipsip Amidon buk aqagin6-ta na tihiknar. Samo ya saw a tawaqsamo kanawrigrig araq ayahtaogib sibsa ya ahol way. Sa zeq amedub diq zamor nog iysa kalam amekakaq diq ned nog iy. 13 Sa kaitib uligmilhesad ogib woqiy. Bilaqne ay fikanon teqmo hemsa tim sibad ulelsaanon muruwoqim woqaqta nazaqnog. 14 Teq kait tihiqiy nog iymo.Sansandek sisaqta netbulsa bolaqtanazaq nogmo in iyta. Sa garah bunmoteq nud bunmo woltayim kobmo diqloqiy. 15 Sa og ka ago maror aseseqtabunmo teq mataw gibin inaqta na teqmataw bab emayta gigo aseseqta nateq mataw ginaghan inaqta na teq

mataw giwaz meqinta na teq matawbegbegta mataw gigo kabiy samanmoemayta na teq mataw gigo og inaqtana bunmo in tukim le gig akuduqnibteq garahab gig aseseqta gihaqenibulilemiy. 16 Ulilemad in gig aseseqtagarah inaqmo gibilenim bilaqiy, Nei gimalib woqeq giqisihiy haqiy.Giqisihid i mat ban tawontab osaqtana ameb ulilemuq haqiy. Id teq SipsipAmidon ago agem meqniy inaq boleqin i a hi gimeqin tondaq haqiy. 17 Naezaqgo haqiy Sipsip Amidon amaminaq in daq meqinta anan gigemmeqniydaqta akaman ayahta natugwahtim haqiy. Gwahtiqan in gigogigem meqniy na on mataw ginolsanog diq turad a hi meqniydaq? haqiy.

7Isrel onmataw 144,000 nazaq God ago

tow gisanib waqiy1 Nagah nagan tugwahtiqan abeb

ya ime a ta lehim angelo aweweqmoog ago abeqil aweweqmo nab tursaya gibiy. In tim aweweqmo og abeqilban sibayta na wasihim tur yaqay,tim na leheq ogib teq kamisib a hisibad teq in ay araq a hi woldaqmohaqad. 2 Sa teq angelo ta araq sawzeq gwalaqta ban osim bolsa ya aholway. Na in God Kayeqmo Osaqta naago atowun wazim ad bolyaq. Boladin atoranmo lileyim angelo aweweqGod zaway negan in og teq kamis inaqgimeqin tongo osayta na gibilan. 3 Inbilam, Ne og teq kamis teq ay hidmohi gimeqin toniysa ham. I gigo Godago kabibiy on mataw gimaqbelab itow emid teq ham. 4 Ari in on matawganim diq gimaqbelab tow emiyta naya hurit. Na in Jekob atatniz 12na gigo gem bunmo gigo hib Isrelon mataw 144,000 nazaq in tow nawaqiyta.

5 Juda ago gemub on mataw 12,000nazaq tow waqiy.

Sa Ruben ago gemub on mataw12,000 nazaq tow waqiy.

Sa Gat ago gemub on mataw 12,000nazaq tow waqiy.

Page 505: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 7:6 502 Revelesen 7:176 Sa Aser ago gemub on mataw

12,000 nazaq tow waqiy.Sa Naptaliy ago gemub on mataw

12,000 nazaq tow waqiy.Sa Manase ago gemub on mataw

12,000 nazaq tow waqiy.7 Sa Simeon ago gemub on mataw

12,000 nazaq tow waqiy.Sa Liway ago gemub on mataw

12,000 nazaq tow waqiy.Sa Isakar ago gemub on mataw

12,000 nazaq tow waqiy.8 Sa Zebulun ago gemub on mataw

12,000 nazaq tow waqiy.Sa Josep ago gemub on mataw

12,000 nazaq tow waqiy.Sa Bensamin ago gemub on mataw

12,000 nazaq tow waqiy.On mataw dauh biyahta God abin

iluwiy9 Ari nagah na abeb ya saw a ta

waqim on mataw dauh biyah diqmohumab wolim tursa ya gibiy. Onmataw na kuluwmo diq iyanmat araqginulin bugdaqta biyab haiq. Teqin on mataw en bunmo teq og sawbunmo teq gisan bunmo teq nanbunmo gigo asor kabemmo bolimhumab nab turiyta. In tubusan hustasisaqta giholib emim teq in Kingban tawontab osaqta na ayow Sip-sip Amidon na inaq ginognib turadin gibenab guren anan wazim turiy.10 Turad in atoranmo lileyeq kazaqbilaq yaqay,

I gigo God ban tawontab osaqta naayow Sipsip Amidon na inaq haqyaqay,

in gimomo on mataw gilumsihimgiwaqim giqeman ban dimuntabosayta haq yaqay.

11 Sa angelo bunmo in King bantawontab osaqta na teq matawmarorta 24 na teq nagah aweweqkayeqmo osayta na gililut negimturad in bunmo gibakbakan ulumlaquwim turad teq in ginobunmulbunim ogib wom. Woqan in Godabin tiqiluw yaqay. 12 Ad in bilaqyaqay,

Hel diqtaqmo haq yaqay.

I gigo God amomo anan i ginaddimniyan haq yaqay.

Ad i in abin ayahta na iluwuq haqyaqay.

In amomo anad awaz meqin diqtahaq yaqay.

I in amomo wazineq esey diq uguqhaq yaqay.

In awaz diq meqniysa ago zawayayah diqmo haq yaqay.

In nazaqmo kuluwa-kuluwmo osanhaq yaqay.

Hel diqtaqmo haq yaqay.

Yesus ago on mataw gigo santitiytihiqiy

13 Ari mataw marorta 24 na gigoaraq in ya kazaq susumun yag.On mataw tubusan husta sisaqtagiqemiyta ko in gingan diq? ham.In edob diq boliyta? ham. 14 Haqanya in ago gamuk amenin emim bilay,Mat ayah hay ninmo hurit hay. Anin ya kazaq ibilan, On mataw ko babgibenab afaqan teq santitiy kabemmodiq waqim sorad in giquriyam bugimteq boliyta ham. In gigo tubusan na inSipsip Amidon anednib suholan husdiq tiqiy ham.

15 Nazaq iyan in God ago bantawonta na anognib tituray ham.

Ad in taromab teq zeqab inaqmoGod ago bitab osad ago kabiyemayta ham.

God in ago ban tawonta nab osadinmo on mataw na giwamuzadnenaq tuqosdaqta ham.

16 Osad in on mataw na giwamuzsain gigem a ta hi moqdaq ham.

Teq in ginatguman a ta hi ziziq-daqmo ham.

Zeq a ta hi ginoysa in saw afanta ata hi loyin daqaymo ham.

17 Na ezaqgo Sipsip Amidon Kingago ban tawonta anognib tu-raqta na inmo tigiwamuzdaqtaham.

Bilaqne mat ago sipsip giwamuza-qta nazaqmo ham.

Giwamuzad in giqad yuw yayibtaaraq mataw uluwim kayeqmo

Page 506: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 8:1 503 Revelesen 9:2kuluwa-kuluwmo osayta nab ingiqad tilehdaqta ham.

Teq God in gimeqil woqaqta nasuholid in a ta hi gaq daqaytaham.

8Sipsip Amidon buk aqagin 7-ta na

tihiknar1 Ari Sipsip Amidon buk aqagin 7-

ta na tihiknar. Anmo Heven-ib sawtitok nam. Nagah bunmo ahulan a hiiysa le 30 minit nazaq tiqiy. 2 An yaangelo 7 God ameb turayta gibiysa intaur 7 nazaq amulik-mulikmo negiy.3 Negan in taur wazim tursa angelota araq bolim in God ayon faq aqasinahuran dimunta emayta abanan naagerab titur. Ban na in gol-ibta teqin King ago ban tawonta na amebturaqta. Ari angelo na in ban naagerab turad in deg amikta gol-ibtaaraq waz. Wazsa nal ahuran dimuntaayahmo ugiy, in miderid oysa aqasingwalad in God ago on mataw tawontagigo gamuk in God bulonayta na inaqwastoneq gwalehdaq haqad. 4 Anangelo na in nal ahuran dimunta nabanab emimmideran oysa aqasin Godago on mataw tawonta gigo gamukna inaq wastonim God anognib tug-walehyaq. 5 Sa teq angelo na in bannab faq waqim degib emsa deg atetugwal. Ate gwalan in faq na hune-gan wole ogibmo tuwom. Woqanmokait ahulan iysa saw garak ayahmogwahtiqyaq. Sa mewlig hikliyansa ogharesmo ahol tuwolyaq.

Angelo aweweqmo taur ulamiy6 Ari angelo 7 taur 7 waziyta na

in ulamgo haqad gihol tuwastitayiy.7 Gihol wastitayim angelo amebta naago taur tuqulam. Ulaman gig teqfaq in ned inaq wastonim ogib tu-woqyaq. Woqad faq na og ayahmoteq ay kabemmo tiginoy. Ginoyad insisihun bunmo tuqoy bugmo.

8 Sa angelo gigerta na ago taurtuqulam. Ulaman nagah araq bilaqnegarah ayahta faq oyad usaqta nazaq

nog tugwahtim. Gwahtiqanmo inhunegan wole kamismebmo tuwom.Woqan kamis asor ayahmo buliyimned nog iy. 9 Sa nagah kayeqtakamisib usayta na kabemmo teq muykamisib luwayta na kabemmo time-qniyiy.

10 Sa angelo ezeqmanta na ago taurtuqulam. Ulaman ulig araq ayahtakaitib turim milhesimmo ogib tu-wom. Ulig na atoranmo oyyaq, bi-laqne sul mideran oyaqta nazaq. Nain woqim yuw diq og amalib sibaqtana teq yayib gwahtiqaqta na kabe-mmo gimalib wom. 11 Ulig na ananAm Agon Meqinta haqayta. In yuwnagan gimebwoqan yuw na agon iysamataw kabemmo uluwan gigem oyzizilaysa in tumoqiy.

12 Sa angelo aweweqta na agotaur tuqulam. Ulaman zeq ayowkalam inaq teq ulig bunmo ginolanin ginuwan asor ayahmo tihiqiy.Hiqiyan zeqab saw anuwan asorayahmo hiqiysa saw ame huhim us.Sa taromab nazaqmo kalam teq uligginuwan asor ayahmo tihiqiymo.

13 Sa ya saw a ta waqim tirgawaraqmelim kaitibmodiq lehsa ya aholway. In melim lehad teq in atoranmokazaq lileysa ya hurit. In bilaqyaq,On mataw ogib osayta haqyaq netimeqniyiy haqyaq. Ne timeqniyiyhaqyaq. Ne timeqniyiy haqyaq. An-gelo ezeqman na in teq gigo taurtuqulam daqayta haqyaq. Ulamsaafaqan aseseq diqta ne gigo hib tug-wahtiqdaqta haqyaq.

9Angelo abaynaginta na ago taur

ulam1 Ari angelo abaynaginta na ago

taur tuqulam. Ulaman ulig araqHeven-ib turim ogib gewoqsa ya aholway. Ahol waqsa yay araq sisaqtaabe milhasta ago ambitan in ulig natuqugiy. 2 Ugan in yay na ago dan eztihas. Hasanmo faq aqasin yay aqezabnab tugwahtiqyaq, bilaqne ay humabaraq ayahta oyad aqasin gwahtiqaqta

Page 507: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 9:3 504 Revelesen 9:20nazaq. Faq aqasin yay nab gwahtiqadzeq ame isihsa kait dub tiqiyyaq. 3 Sanagah araq bilaqne siksik madawreknogta kabemmo faq aqasin na amu-ganib gwahtiqim ogib haresmo tilehyaqay. Lehad teq in zaway araq bi-laqne kahkah gigo zaway nazaq nogtain waqiy. 4 Zaway waqan teq in sik-sik madawrek na kazaq gibileniy, Neogib sisihun teq kwasin-kwasan teqay bunmo hi gimeqin toniy haqiy.Haiq haqiy. Ne on mataw God agotow gimaqbelab a hi usaqta naqmone gimeqin toniy haqiy. 5 Gimeqintonad ginol emid hi moqiy haqiy.Santitiy naqmone onmatawna negsale kalam abaynagin nazaqmo iyanhaqiy. Ari santitiy in negiyta na inbilaqne kahkah on mataw gilumangisan titiyaqta nazaq nog iyyaq. 6Teqkam nab on mataw gisan titiy naqmodiq hiqiysa in moqgo adanteqin na-guneq teq in ahol a hi waq daqay. Inmoqgo diq ginad bilaq daqayta teqhaiq. Moq in giben lel haseq titukdaq.

7 Siksik madawrek na giwaqan bi-laqne hos bab emgo abalawun gi-holib usaqta nazaq nogta. Teq ingifaqinib balaw araq bilaqne king gi-faqinib balaw gol-ibta emayta nazaqnog ussa in ginobun bilaqne matanobun nogta nazaq ya gibiy. 8 Teq ingiqensan sisaqmo diq bilaqne on asorgiqensan sisaqta na nog teq in gitebilaqne laiyon gite nog. 9Sa bab emgoabalawun atoranta gibanib usta na inbilaqne tubusan ain-ib emiyta nazaqnogta in giban isihimus. Teq inmeladgiben gayik ahulan bilaqne hos kabe-mmo wilka kabemmo hureqim babemnan lehayta nazaq nog ya huritta.10 Teq siksik madawrek na gibilikinbilaqne kahkah gibilikin gilumaqtana nog. In kalam abaynaginmo onmataw gimeqin tongo azawayin gibi-liknib usaqta. 11 Siksik madawrek nagigo king inaqta. King na in angelo-ta teq in yay sisaqta abe milhasta nabosaqta. Hibru nanib angelo na anankazaq biyayta, Abadon haqayta. TeqGrik nanib in anan Apolyon haqayta.

12 Ari afaqan danmebta na tihiqiy.Teq ne gidek emiy. Afaqan amebtana abe ban afaqan giger teq boldaqtanawa usaqta.

Angelo 6-ta na ago taur ulam13 Ari angelo 6-ta na ago taur

tuqulam. Ulaman God amen tamazem abanan gol-ibta God anognibturaqta na ago abeqil aweweq ateinaqta na gilikmanib mat araqaqez gwahtiqim gamuk bilaqsa yahurit. 14 Mat aqez na in angelo 6-ta taur wazim turta na kazaq bulon,Angelo aweweqmo yuw Yufretis-ib giqirquran osayta na ni gihasidin lehiy ham. 15 Haqan in angeloaweweqmo giqirquran osiyta natigihas. Angelo aweweqmo na inulig nabmo teq kalam nabmo teqkam nabmo teq zeq adulan nabmodiq gwahtiqeq on mataw kabemmoginol emid moq daqayta na agoin giqirquran osiyta. In angeloaweweqmo na gihasan in on matawkabemmo ginol eman tumoq bugiy.16Ari teqmataw hos-ibta ganim diq lebab emiyta na ya hurit. In kuluwmodiq 200 milyon nazaq. 17 Ad yaqgosen qway nab mataw hos-ib ossa yagibiyta na giwaqan kazaq diq ya gibiy.Mataw na gigo bab emgo abalawunatoranta giban isihim usta na awaqankakaqta teq rawezta teq maliyta. Teqhos na gifaqin bilaqne laiyon gifaqinnog. In giteb faq amileq teq faqaqasin teq gig afanta maliyta anansalfa haqayta na gwahtiqeq lehyaq.18 Nagah ezeqman meqin diqta faqteq faq aqasin teq gig afanta maliytana in onmataw kabemmo ginol emanmoqiyta. 19 Ari hos na gigo zawayin gitenmosib teq gibiliknib usaqta.Teq in gibilikin awaqan bilaqne nagaahulinaqta afaqin inaqta nog. Nazaqiyan in ginaghan giger na amalib onmataw gimeqin ton yaqayta.

20 Ari on mataw asor afaqan na-gan giwaqan a hi moqiyta na inos tutad in ginad buliyad gigo daqmeqinta na a hikidik hulos yaqay.In bugaw meqinta teq god katiyta

Page 508: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 9:21 505 Revelesen 11:3gidulan gibenab emim giyon lotu emyaqayta. Nagah na gidulan gol teqsilva teq ain baras teq gig teq aynagangimalib in giqem yaqayta. Teq godkatiyta na saw a hi waqayta teq in a hiloq gelayta teq in gidek emad gamuk ahi huritayta. 21Ad onmataw na ginadbuliyim gigo daq in mataw asor ginoleman moq yaqayta na teq in liqiy emyaqayta na teq in an haresmo hureqyaqayta na teq in nagah haresmo rinton yaqayta na in a hi hulosiymo.

10Angelo araq Jon buk ugan in nam

1 Ari ya angelo araq awaz meqintaHeven-ib gehitiqsa ahol way. In on-qas araq waqim tubusan nog aholisihan teq kaitib mam gwalaqta naafaqinib us. In anobun bilaqnezeq anuwan nog iysa asen gigermobilaqne faq oy gigayinaqta nazaqnog iyyaq. 2 Angelo na in bukamikta araq hasan ussa abenab waz.Wazad teq in asen aqabun ger waqimkamis amalib emad asen anasaranger na in waqim og amalib am.3 Emim teq in atoranmo lilay, bilaqnelaiyon atoranmo gayonaqta nazaq. Inlileyan tihiqiyan kait ahulan 7 naamenin emiy. 4 An kait ahulan 7 naamenin emim le tihiqiyan ya gamukna tumar tondaiq hay. Haqadmo mataraq aqez Heven-ib ibilensa ya hurit.Na in bilam, Kait ahulan 7 gamukbilaqiyta na ninadibmo usan ham. Nani hi mar ton ham.

5 Ari angelo kamis ayow og inaqgimalib tursa ya aholwaytana in abenaqabun ger wazan ulilibmo gwal.6 Gwalsa teq in Kuluwakuluw kait teqog teq kamis teq nagah bunmo sawnagab kayeqmo luwayta inaq giqamtana anan biyad in kazaq bilam, Helmodiq Mat Iyah ya ibiyaq ham. Kamtihiqiy ham. 7 Angelo 7-ta na agotaur tuqulamdaq ham. Ulamsa kamnab God in anad ulilemim usta naemid tihiqiy bugdaq ham. In ago

kabibiy mataw ago nantut negsa bi-laq yaqayta nazaqmo diq in tiqemdaqham.

8 Ad mat aqez na Heven-ib gwah-tiqim kazaq ya a ta ibilan, Ni leheqangelo kamis ayow og inaq gimalibturaqta na abenab buk hasan usaqtana ni waq ham. 9Haqan ya angelo naagerab lehim bulon, Ni buk amikta nayag hay. An angelo na ibilenim bilam,Ni buk kawaqeq neq ham. Ni neqsa inniziynib bilaqne kubiq akokin aneqannog iysa ni loyindaqta ham. Ari nitilonid nigemab woleheq teq in agontiqiydaqta ham. 10 Haqanmo ya inabenab buk amikta na waqim tiney.Neqan in ya iziynib bilaqne kubiqakokin nog dimun diq ya loyin. Teqya neqim tilonan ya igemab in agonmeqin diq iyyaq. 11 Sa mat aqez nain ya kazaq ibilan. Ni yaqgo nan ata tutad on mataw en amo amo ogsaw bunmo osad gigo nan amo amobilaqayta nagan teq in gigo king kabe-mmo osayta na nenaq gigo hib ni daqabeb teq gwahtiqdaqta na ago ananina ta bilaqdaq ham.

11Mataw giger gwahtiqim God ago

gamuk bilaqiy1Ari God uriw araq titnonta amalib

nagah gitowun waqayta na tiyag.Uriw na ago sisaq bilaqne katekwazim ulum ugayta nazaq nogta. Inuriw na yagad ibilan, Ni eraqeq yaqgoTempel teq bit nab tamaz em abananturaqta na inaq gitowunwaq ham. Adni on mataw bit nab lotu emayta nagitowun waqmo ham. 2 Teq yaqgobit aqezab humab wolayta asawun nani hulosad atowun hi waq ham. Naezaqgo ham saw na ya on mataw enta asor Juda a haiqta nagan tinegtaham. Dauh amo amotag nag in yaqgouliq tawonta nab boleq uliq na gi-holyon waqeq kalam 42 nazaq in wa-muz daqayta ham. 3 Sa yaqgo matawgiger ya ibin bilaq daqayta na yagiqemid uliq nab tileh daqay ham. Intubusan meqinta abiyornaqta giholib

Page 509: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 11:4 506 Revelesen 11:17emeq teq in leheq yaqgo nantut bilaqdaqayta ham. In yaqgo nantut bilaqsakam 1,260 nazaqmo tihiqiydaq ham.

4 Ay oliv giger teq lam giger onmataw bunmo gigo Iyahta na anognibturayta na in mataw giger naqmo gi-towunta. 5 Teq mat aw nog in matawgiger na gimeqin tonnan tonsamatawna giteb faq gwahtiqeq le in gigo babna ginoy bugid tumoq daqay. Helmodiq. Mat aw nog in giger na gimeqintonnan ginad em daqayta na in dantenaqmo amalib tumoq daqayta. 6 Teqmataw giger na kait wasihgo aza-wayin in giholib usdaqta. In kaitwasi-hid urom a hi woqsa in God ago nan-tut bilaqad tiluw daqay. Ad in yuwbuliyid ned iygo azawayin teq moqmeqinta amo amo amalib on matawogibta gimeqin tongo azawayin in gi-holib tuqusdaqmo. Mataw giger na indaq nagan ginadibmo emid gwahtiq-daqta.

7 Ari mataw giger na boleq Godago gamuk bilaq bugid tihiqiyid teqkaruw kwasikta yay abe milhastabgwahtiqdaqta na in giger na ne-naq an wolad zaway diq iyeq gi-nol emid tumoq daqay. 8 Moqid ingisan uliq ayahta na agemab ulal-abmo giqusdaq. Teq uliq gisan us-daqta na mataw gamuk abarawun bi-laqad anan Sodom haqayta teq inanan Isip haqaytamo. Uliq nabmomataw giger na gigo Iyahta ayib domwolan momtamo. 9 Sa mataw gisanaraq araq uliq amo amo-ibta teq nanamo amo bilaqayta teq og saw bunmoosayta na kabemmo boleq kam ezeq-man teq aweweqta asormo in giger nagisan ahol waqad tiluw daqay. Luwadinmataw giwasihid in giger na gisan ahi giyay ton daqay. 10Mataw giger natumoqid teq on mataw og kab osaytana ginad dimniysa in yuquwad barwazad teq in an naw tuqug daqay.Na ezaqgo nantut giger na osad in onmataw bunmo ogib osayta na afaqanayahmo diq neg yaqayta na ago iyan.

11 Ari kam ezeqman teq awewe-qta na asormo tihiqiyan God ago tim

mataw giqeman kayeqmo osayta nalehim giger na giholib gwahtiqan inkayeq ta iyiy. Kayeq iyim in eraqimtursa on mataw in gibiyad rab naqmodiq hiqiy yaqay. 12 Sa Heven-ib mataraq in giger na dedibmo gibilensain huritiy. Mat na bilam, Ne gigerkab gaboliy ham. Haqan in onqasibHeven-ib gwalehsamo in gigo bab natigibiyiy. 13 Sa kam nabmo kanawrigaraq ayah diqta tugwahtim. Gwah-tiqad og ahol wolsa uliq ayahta na agoabeqil 10 giqusta na gigo amulikmotartayim tuwom. Woqan kanawrigayahta na siban on mataw kabemmodiq 7,000 nazaqmo tumoqiy. Moqsaon mataw ta asor na bunmo osad inrab naqmo diq hiqiyad teq in GodHeven-ib osaqta na abin tiqiluwiy.

14 Ari afaqan giger aseseq diqta natihiqiy. Teq ne gidek emiy. Afaqanezeqmanta na asit naqmo tuboldaq.

Angelo 7-ta na ago taur ulam15 Ari angelo 7-ta na ago taur

tuqulam. Ulaman mataw kabemmogiqez atoranmo Heven-ib lileysa yahurit. In bilaqiy,

Muran king bunmo ogib osayta nain i gigo Iyahta teq in ago Kraisinaq gigo maror ahaqenib tiqiybugiy haqiy.

Sa i gigo Iyahta in nagah bunmo gi-wamuzad in nazaqmo king ayahdiqta iyeq kuluwa-kuluwmotuqosdaq haqiy.

16 Haqsa mataw marorta 24 Godameb in gigo marorgo banab osaytana in gibakbakan ulum laquwim tu-rad ginobun mulbunim ogib woqsa inGod abin tiqiluwiy. 17 Abin iluwad inbilaqiy,

Iyahta God haqiy ni zaway bunmowazaqta haqiy.

Ni kuluwa-kuluwmo osim bolimmuran ni os tutaqta haqiy.

Ni ningo zaway ayah diqta na ulaltonim muran ni King ayahtaiyim nagah bun diqmo giwa-muzim osaqta haqiy.

Nazaq iyan i esey nigauq haqiy.

Page 510: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 11:18 507 Revelesen 12:1018 Mataw en bunmo in ni gi-

har nigad gigemmeqniy yaqaytahaqiy.

Sa ta ninmo nigem meqniydaqtaakamannamuranmo tugwahtimhaqiy.

Gwahtiqan mataw tumoqiytabunmo in ningo haziziribgwahtiqeq titur daqay haqiy.

Tursa ni ningo nantut ningokabiy em yaqayta na teq ningoon mataw tawonta na teq onmataw ni ninan rabad nibinwazin yaqayta nagan bunmogibin inaqta teq gibin haiqta nainaqmo ni in gigo daq dimuntana amenin tinegdaq haqiy.

Ad mataw in on mataw gimeqintonad ginol eman moqiyta nani in ginol emid tumoq bugdaqaymo haqiy.

19 Ari mataw marorta 24 na gamukbilaqim tihiqiyan God ago TempelHeven-ib turaqta na ago dan ez tihas.Hasanmo God ago maror gigib martonim mataw nagta na ago abitanamikta in God ago Tempel aduganibulalabmo tugwahtim. Gwahtiqanmomewlig hikliyanim haresmo lehsakait ahulan ayahmo diq iyyaq. Ad ogahol wolsa gig amikmikta urom nogkaitib woqyaq.

Satan ayogniz nenaqtimeqniy hasiy

12Jon in aw araq teq nagah ahulinaqta

ayahta inaq gibiy1 Ari nagah lul araq diqta kaitib

gwahtiqsa ya ahol way. Nagah na inkazaq. Aw araq osad in zeq anuwanwaqim bilaqne tubusan nog ahol si-henim osta. Teq in asen ahaqenibkalam oyad ussa ulig 12 nazaq bi-laqne king ago balaw nog afaqinibgiqusyaq. 2 Aw na agem iyim ossaamun tubaysa in ahol titiysa tiqektonyaq. 3 Sa nagah lul ta araq diqkaitib gwahtimmo. Na in nagahahulinaqta ayahta kakaqta afaqin 7

nazaq inaqta teq adanidin 10 naza-qmo afaqinib nagab gituryaq. Sa inafaqin 7 nagab king ago balaw amikta7 nazaq giqusyaqmo. 4 Nagah ahuli-naqta na abiliknib in ulig kabemmokaitib turiyta na giworonan ogibmotuwoqiy.

Ari nagah ahulinaqta na in awamun emid ya tilondaiq haqad amenemim os. 5 Ossa aw na amun mattatiqam. Amun na God atowun eman inteq gwatuq ain-ibta wazeq on matawen bunmo giwamuzdaqta. Aw naamun tiqeman hid naqmo in amunwaqim ad God agerab gwalehim Godago ban tawonta nab tiqemiy. 6 Saaw na eraqim tukim saw amatawunhaiqtab tilah. Saw nab in osad ana-mur emdaqta haqad God in ayontuwastitayan usta. Aw na saw nabossa in alowan tonad wamuzad didaqugsa kam 1,260 nazaq tiqiydaq.

7 Ari Heven-ib bab araq ayahtagwahtim. Na angelo gigo amebtaMaikel in ago angelo nenaq nagahahulinaqta ayahta na inaq bab tiqemyaqay. Bab emsa nagah ahulinaqta naago walmataw nenaq in eraqim babna amenin tiqem yaqaymo. 8Ameninemad nagah ahulinaqta na ayog-niz nenaq gigo zaway haiqgam iyanin Heven-ib a ta osgo haiq tiqiyiy.9Nazaq iyanGod ago angelo eraqim innagah ahulinaqta na wazim huneganogibmo tuwom. Nagah ahulinaqtana in mat meqinta kwaziqmo ostanaqmo. In anan Mat I GigilehunanBilaqaqta haqayta teq in anan Satanhaqaytamo. Mat na in og kab onmataw God gileh ugayta na bunmogikat negaqta. Teq God ago angeloin nagah ahulinaqta na agowalmatawnenaqmo giwazim gihunegan ogibmotuwoq bugiy.

10 Sa Heven-ib mat araq aqezatoranmo lileyim kazaq bilaqsa yahurit.

I gigo God in i bunmo gilumsiheqgiwaqsa in ago zaway ulal iysain king ayah diqta iyeq osdaqtaakaman na tugwahtim ham.

Page 511: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 12:11 508 Revelesen 13:4

Teq in ago Krais zaway bunmowaz-daqta akaman na tubolmo ham.

Na ezaqgo ham mat meqinta i gi-maqbaban gimalib nan emaqtana hunegan ogib tuwom ham.

Mat na taromab teq zeqab inaqmoi gimaqbaban gigilehunan Godameb bilaqaqta ham.

11 Sa nagah gigermo i gimaqbabanna gilumsihan in dimunmo turiyham.

Na Sipsip Amidon anedan na teqGod ago gamuk in atoranmowazad bilaq yaqayta naqmo ingilumsihsa in gigo bab meqintana uriyamiy ham.

Ad in babmeqinta na inaq anwoladin ogib kayeqmo os tutgo ginad ahi diq bilaqyaq ham.

In ginad em yaqay, I gibabun kainaq an wolad oseq moqamta nadimunmo haq yaqay ham.

12 Nazaq iyan ne on mataw bunmoHeven-ib osayta na ne ginaddimniyiy ham.

Ari og ninyow kamis inaq ne time-qniyiy ham.

Satan ne gigo hib ogib nab tihitimham.

Hitiqim in ago kam siqim diqtiqiyaqta na ago in agem time-qniy hasaq ham.

13 Ari nagah ahulinaqta huneganogib womta na inmo ahol tiloyin.Loyinad in agem meqniysa lehim awamun matta tiqamta na wol emnanmuzad tiluwyaq. 14 Sa God tirgawayahta aben gayik gigermo waqim awna tuqug, in amalib meleq tukeq sawamatawun haiqtab in ayon ban wasti-tayan usaqta nab tilehdaq haqad. Ansaw nab in aw na alowan tonad di-daq ugsa le ulig ezeqmanmo teq uligaweweqta na asormo tiqiy.

15 Ari aw na tukim lehsa nagahahulinaqta na nilad ateb yuw ayahmogwahtiqsa yuw na in uq ayahta nogiyim aw na ago hib sibim tilehyaq, inaw na soreq ad leheq neqid moqdaqhaqad. 16 Samo og in aw na ulum-sihim ate akim in nagah ahulinaqtaateb yuw gwahtimta na titilon bug.

17 Nazaq emsa nagah ahulinaqta nain aw na anan agem diq meqniysain ahol buliyim tilah, in le aw naago onmin nenaq bab emnan haqad.Aw na ago onmin in God ago gununmuzin bugad teq in Yesus awagamunanan helmo haqad adan emad osayta.

Ari nagah ahulinaqta na kamisiblehim lan ezab titur.

13Karuw kwasikta giger gwahtiqiy

1 Ari karuw kwasikta araq afaqin7 nazaq inaqta teq afaqinib nagabadanidin 10 nazaqmo gitursa inkamis amuganib usim bo asan bangwahtiqsa ya ahol way. Teq kinggigo balaw gifaqinib emayta nazaqtain adanidin 10 nagab giqussa yagibiymo. Sa in afaqin 7 nagab inmoahol anan meqmeqinta hi bilaqnantagiqusyaqmo. In aholnan amo amonagan in gamuk haresmo amalib Godbilawunayta naqmo giqusta. 2 Yakaruw kwasikta na ahol waqsa inahol awaqan bilaqne kasiq kwasiktaayahta anan lepa haqayta na awaqannog. Teq in asen bilaqne kudor ayahnenan diqta anan bea haqayta naasen nog iysa atenmos bilaqne laiyonatenmos nogta ya ahol way. Sa nagahahulinaqta lan ezab turta na in agozaway ayahta teq inmo ahol abinayahta teq in ago marorgo ban inamalib osadnagah giwamuzaqta na innagah nagan bunmo karuw kwasiktana tuqug bug.

3 Teq karuw kwasikta na ago afaqinaraqab asulan awazmeqintawol emidmoqgota nazaq nogta ussa ya aholway. Sa hidmo asulan meqinta namayimmo tidimniy. Nazaq iyan onmataw bunmo in daq na ahol waqadgihol riten lamsa in karuw kwasiktana tumuzin yaqay. 4 Muzinad innagah ahulinaqta na inmo ago za-way karuw kwasikta na ugsa aholwaqad in bunmo nagah ahulinaqtana abin wazin yaqay. Ad in karuwkwasikta inaqmo abin wazinad bilaqyaqay, Mat araq karuw kwasikta ka

Page 512: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 13:5 509 Revelesen 13:16nog a haiq haq yaqay. Mat araqkaruw kwasikta ka babub uriyam-daqta haiqmo haq yaqay.

5 Ari God in karuw kwasikta naaholibmo hiqiyan in yaqmo ag haqadatoranmo God anan bilawunad in onmataw giwamuzad kalam 42 nazaqmotiluw. 6 Luwad in ate akim God tibi-lawunyaq. Bilawunad in God abinmeqin diq tonad teq in God ago bitin osaqta na abin timeqin tonyaqmo.Bit na in Yesus ago on mataw Godinaq Heven-ib osayta naqmo. 7 SaGod in karuw kwasikta na aholibhiqiyan in God ago onmataw tawontana gimuzim ginolad giwazan woqyaqay. Ad in ago zaway ayahta naamalib on mataw en bunmo teq gisanbunmo teq gigonanbunmo teq inuliqsaw bunmo osayta na bunmo tigiwa-muzyaq.

8 In nazaq emsa teq ogib kabon mataw kuluw diqmo in karuwkwasikta na abin wazinad ayon lotutiqemdaqay. Kwaziq diqmoGod og kaeman a hi gwahtiqsamo in on matawkayeqmo tuteqmo os daqayta na gi-nan Sipsip Amidon ago buk-ib martonan tuqusaqta. Ari onmataw SipsipAmidon kwaziqmo wol eman momtana ago buk-ib giholnan a hi usaqtanaqmo in karuw kwasikta na ayonlotu tiqem daqayta.

9Mat aw nog in gidek inaq iyeq teqin gamuk ka huritiy.

10Kammeqinta nab in God agomataraq ayon bilaqeq,

“In bit giqirquran osayta nablehan” haqid,

mat na bit nab tilehdaq.Ad in God ago mat araq ayon bi-

laqeq, “Baqirib wol emiy” haqid,mat na baqiribmo tumoqdaq.

Daq nazaqta teq gwahtiqdaqta iyanGod ago on mataw tawonta na ingituw hi hiqiysa ginad helta na waznaqmo hiqiyeq osiy.

11 Ari karuw kwasikta ta araq ogaduganib gwahtiqsa ya ahol way. Inabigmanib adanidin giger bilaqne sip-sip adanidin nogta afaqinib tursa ingamuk emyaqta na bilaqne nagah

ahulinaqta na ago gamuk bilaq nogiyyaq. 12 Karuw kwasikta gigerta nain karuw kwasikta amebta na anog-nib turad in karuw kwasikta amebtana ago zaway bunmo amalib agokabiy emyaq. Kabiy emad in onmataw ogib kab osayta na giqemanin karuw kwasikta amebta na ayonlotu tiqem yaqay. Karuw kwasiktaamebta naqmo in ahol asulan awazmeqinta wol emid moqgota na waqanteq asulan na hidmo mayim dimniybugta.

13 Ari karuw kwasikta gigerta nain kabiy azawayin inaqta amo amokabemmo giqemyaq. Giqemad inon mataw gimeb faq amileq emidulilib kaitibmo useq milheseq ogibhitiqyaq. 14 God in karuw kwasiktagigerta na aholibmo hiqiyan in karuwkwasikta amebta na anognib daq az-awayin inaqta emad in on matawogib kabta gikat negyaq. Kat ne-gad in gibilenyaq, Ne on mataw ogkab osayta haqyaq ne karuw kwasiktaamebta ka ahol adulan emeq abiniluwiy haqyaq. Karuw kwasikta kwaz-iqmo baqirib qwayan asulan awazmeqinta wol emid moqgota gwah-tiqim teq in mayan a hi momta naadulan ne emiy haqyaq. 15 In nazaqgibilenan in karuw kwasikta amebtana adulan tiqemiy. Eman teq karuwkwasikta gigerta na zaway waqimin tim ulam hasan karuw kwasiktaamebta na adulan aduganib lehanadulan na kayeq iyim gamuk tibi-laqyaq. Sa karuw kwasikta gigertana gibilenyaq, Mat aw nog in karuwkwasikta amebta adulan ka wazinadayon lotu a hi emsa teq na ne wolemid moqan haqyaq.

16 Ari karuw kwasikta gigerta nabilaqan onmataw bunmo gisanib towaraq tuwaqiy. Asor giben aqabnibwaqsa asor gimaqbelab waqiy. Onmataw gibin inaqta teq gibin haiqtateq mataw ginaghan kabemmo us-aqta teq ginaghan haiqta teq matawgigo og inaqta teq mataw begbeg os-ayta nagan bunmo in tow na gisanib

Page 513: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 13:17 510 Revelesen 14:9-10waqiy. 17 Sa karuw kwasikta gigertana gunun eman mat aw nog in karuwkwasikta amebta na ahol anan o agoahol anulinqan in gisanib a hiwaqiytana in on mataw ta asor na gigo hibdidaq nagah osgota a hikidik zayyaqayta. Ad mat araq in on matawgisan samanmo usaqta na gigo hibnagah araq a hikidik zayyaqtamo.

18 Ari ne ginad em has ago adan-teqin kawaqmo. Mat anad inaqtana in karuw kwasikta amebta na agoahol anulinqan ka anononmo nulinequlum keman. In ahol anulinqan nawana in mat diq ago ahol anulinqanta.Teq in ahol anulinqanta kawa usaqtaka in 666 naqmo.

14Sipsip Amidon ago on mataw bar

muturta waziy1 Ari ya saw ahol a ta waqim Sip-

sip Amidon in mataw 144,000 nazaqnenaq garah Sayon abigmanib tursaya gibiy. Mataw na gimaqbelabSipsip Amidon Amam inaq gihol-nan mar tonan ussa ya gibiy. 2 SaHeven-ib saw ahulan araq bolsa yahurityaiq. Saw ahulan na bilaqneyuw kabemmo sibaqta ahulan teqkait ahulan ayahmo nazaq nogta yahurityaiq. Teq ya idekib nagahna ahulan huritsa in bilaqne matawkabemmo gita wolsa ahulan dimuntagwahtiqaqta nazaq nog ya hurityaiq.3 Mataw biyahta na in King agoban tawontab osaqta na teq nagahaweweq kayeqmo osayta na giyognizmataw marorta 24 na nenaq gimebturad in bar araq muturta waz yaqay.On mataw God ago maror asan banosayta na in bar na ago a hi hu-ritayta. On mataw og kabta gilik-manib mataw 144,000 God gizaytanaqmo gimomo in bar na wazayta.4 Mataw biyahta na in on nenaq daqmeqinta anumlan inaqta a hi emiyta.Na ezaqgo in gihol wasihim aw inaqasit a hi usiyta na ago iyan. Matawna Sipsip Amidon ezaqya lehsa inmuzim inaq lehaytamo. God in on

mataw og kabta bunmo gilikmanibmataw biyahta naqmo gizayim gi-wamta, bilaqne mataw kabiy amewaqayta nazaq nog. Giwaqan matawna in God ayowSipsip Amidonna inaqgigota tiqiyim osayta. 5 Mataw nagimileq a hi iyayta teq in daq araqmeqinta ananin waq daqayta na gi-holib a hi usaqtamo.

Angelo ezeqman God ago gamuk bi-laqiy

6 Ari ya angelo araq God ago nandimunta kuluwa-kuluwmo usaqta naon mataw ogib osayta gibilennanhaqad kaitib melim lehad luwsa yaahol way. In ago kabiy in onmataw enamo amo teq gisan amo amo teq gigonan amo amo teq uliq saw haresmoosayta na bunmo in God ago gamukdimunta na gibilenaqta. 7 Angelo nain atoranmo lileyim bilam, God inon mataw bunmo hazizirib giqemeqgigo daq amenin negdaqta na aka-man tugwahtim ham. Nazaq iyan neGod anan rabad abin iluwad ayon lotuemiy ham. In og, kait, kamis teq yuwdiq na bunmo inmo giqamta ham.

8 Haqan angelo ta araq gigerta inangelo amebta na muzim abeb boladin kazaq bilam, Uliq ayahta Babilontuwoq bug ham. Helmo in timeqniyhas ham. Uliq na in on mataw enbunmo gihureqan in ago daqmeqintaemad gihol atoranmo eraqsa in anharesmo hureqad nenaq us yaqaytaham. Bilaqne wain ayun atorantanegan in uluwim ginad dimunta hu-losiyta nazaq nog ham.

9-10 Haqanmo angelo ta araqezeqmanta na in angelo gigerameb boliyta na gimuzim bolad inatoranmo lileyim bilam, Mat aw nogin karuw kwasikta abin iluwayta teqin ahol adulan ayon lotu emayta teqin gimaqbelab o gibenab ago atowunwaqayta, onmataw na bunmo inwainayun lul araq meqin diqta tuquluwdaqay ham. Wain ayun na in Godago agem meqniy naqmo ham. SaGod in wain ayun na yuw inaq buliyidasit amidemqan a hikidikmo iydaq

Page 514: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 14:11 511 Revelesen 15:2ham. Haiqgam ham. On mataw naGod ago agem meqniy watwatmotuquluw daqayta ham. Uluwad inGod ago angelo tawonta nagan giyowSipsip Amidon inaq gimeb santitiymeqin diqta waqsa gig oyaqta anansalfa haqayta na ginoy titaydaq ham.11 Ginoy titaysa mataw na gisan oyadaqasin kambunmogwalehdaqta ham.On mataw na karuw kwasikta naabin iluwad teq in adulan ayon lotuemiyta ham. Teq in karuw kwasiktana atowun in gisanib waqiyta ham.Nazaq iyan in zeqab taromab inaqmosantitiy waqad ginamur haiqmo osdaqayta ham.

12Daq nazaq diq gwahtiqdaqta iyanGod ago on mataw tawonta bunmogiwaz meqniyeq ginad helta na waznaqmo hiqiyeq osiy. God ago onmatawta na in God-mo ago gununmuzin bugad Yesus anan helmo diqhaqad osayta.

13Ari teqHeven-ibmat araq lileyimgamuk kazaq ibilensa ya hurit. Inbilam, Ni nan kazaq mar ton ham.Muran teq abeb on mataw Iyahtaanan helmo haqad osimmo moqaytana bunmo tidimniyeq os daqay haqadni nazaq mar ton ham. Teq Godago Bugaw Dimunta bilaqaq, Naza-qmo haqaq. On mataw na giholtuwbulad kabiy emiyta na hulosad in gi-nad dimniysa ginamur tiqem daqayhaqaq. Na ezaqgo in giholtuw buladkabiy emiyta na anon abeb teq tug-wahtiqdaqta haqaq.

Ogib didaq heman urotgo akamangwahtim

14 Ari ya saw ahol a ta waqim onqashusta araq ahol way. Ahol waqsamat araq awaqan bilaqne Mat Atatinawaqan nogta onqas na amalib ossaya ahol waymo. In afaqinib king agobalaw gol-ib emiyta ussa teq baqirame meqin diqta in abenab wazyaq.15 Sa angelo araq God ago bit hulosimasan ban gwahtiqad in mat onqasamalib osta na lilewunim bulon, Di-daq bunmo tiham ham. Heman mu-ran didaq urotgo akaman tiqiy ham.

Nazaq iyan ni ningo baqir na amalibdidaq giqurot ham. 16 Haqan matonqas amalib osta na ago baqir wazimhunegad didaq hemim ogib gituraqtana in tigiqurot bugyaq.

17 Sa angelo araq God ago bitHeven-ib turaqta na hulosim asanban gwahtiqad in inaqmo baqir amemeqinta wazim ad bo tugwahtim.18 Gwahtiqan angelo ta araqmo inago zaway in God ayon tamaz emaytaago faq wamuzaqta na in God amentamaz em abanan na hulosim asanibgwahtiqim in angelo baqir amemeqindiqta wazaqta na atoranmo lilewu-nim bulon, Ogib wain anagin tigi-hemim usaq ham. Nazaq iyan ningobaqir ame meqin diqta na waqeqamalib am wain anagin aqurnaq nagiquroteq ginuw bug ham. 19 Haqanangelo na ago baqir wazim hune-gad ogib wain anagin aqurnaq bunmogiqurotim tiginuw. Ginuwim gihune-gan wain anagin bay ninaleq ayunwaqgo banib tuwom. Ban na inGod ago agem meqniymo atowun.20 In wain anagin na hunegan uliqasan ban bay ninalgo banib woqanin tigibay ninaliy. Bay ninalan nedayahmo ban nab gwahtiqim lehimsaw ayahmo isihim us, 300 kilomitanazaq. Ad ned na gabolim hos atebain usaqta nabmo diq iy.

15Angelo 7 nazaq in nagahmeqin diqta

7 giwazim turiy1 Ari nagah lul araq diqta kaitib

gwahtiqan ya ahol waqim ihol ritenlam. Ya angelo 7 nazaq gibiysa innagah meqin diqta 7 nazaq in amalibon mataw gimeqin ton daqayta na gi-wazim tursa ya gibiy. Nagah meqintana akaman tihiqiy bugid teq afaqanaraq a ta hi gwahtiqdaq. Nagahmeqinta 7 na hiqiyid teq God agoagemmeqinta na inaqmo tihiqiy bug-daqmo.

2 Sa ya nagah ta araq diq bilaqnekamis ayahta nog ahol waymo. Kamisna awaqan bilaqne faq teq galas inaq

Page 515: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 15:3 512 Revelesen 16:6wastonan usaqta ya ahol waq nog iy.Teq on mataw biyahmo in God gitanagta nawazim kamis na adekib tursaya gibiymo. On mataw nawa na inkaruw kwasikta teq in ahol adulanna inaq bab emim giquriyamad ingisanib karuw kwasikta na atowun ahi waqiyta. 3 In turad God ago kabibiymatMoses ago barwazad teq in SipsipAmidon ago bar waz yaqaymo. In barwazad bilaq yaqay,

Iyahta God haq yaqay,Ni zaway bunmo wazaqta haq

yaqay.Ni daq aseseqta amo amo giqe-

maqta haq yaqay.I ningo daq nagan gwahtiqsa ahol

waqad i gihol turuh nemaqtahaq yaqay.

Ningo daq bunmo in titnonta teq inhel diqtaqmo haq yaqay.

Ni on mataw en bunmo gigo King-ta haq yaqay.

4 Iyahta ninmo nimomo tawon diqiyim osaqta haq yaqay.

Nazaq iyan on mataw bunmonirabunad nibin tiqiluw daqayhaq yaqay.

Mataw bunmo boleq ninognib lotutiqem daqay haq yaqay.

Na ezaqgo ningo daq dimdimuntana in mataw bunmo gimeb ulal-abmo tugwahtim haq yaqay.

5 Ari nagah na tihiqiyan abe ban yasaw ahol a ta waqim bit karuwsanibtaGod abin eman ulal iyyaqta na inHeven-ib Tempel nog iyim turad aqezhasim ussa ya ahol way. 6 Sa angelo7 na in nagah meqin diqta on matawgimeqin tondaqta anaghan giwazimin God ago bit na hulosim bo asanibtugwahtiqiy. In tubusan dimuntaanumlan haiqta hikliyanaqta giholibemiyta teq nagah araq gol-ibta amgan gibanib hureqan us. 7 Sa nagahaweweq kayeqmo osayta na gigo araqin deg gol-ib emiyta 7 nazaq a bolimangelo 7 na amulik-mulikmo tinag.Deg nab God kuluwa-kuluwmo os-aqta na ago agemmeqinta ate gwalimusaqta. 8 Sa God ahol anuwan teq

in ago zaway inaqmo atoranmo oysaaqasin gwahtiqad Tempel na adugantuwaleq ton bugyaq. Sa mat araq lebit nab gwahtiqdaqta haiq iyyaq. Ariangelo nagah meqin diqta 7 nazaqgiwazayta na gigo kabiy tihiqiyid nabteqmataw le Tempel nab a ta gwahtiqdaqay.

16Angelo in God ago agem meqniy

degib usta na ogib wazbaliy1 Ari ya mat araq aqez God ago bit

adugan ban gwahtiqim angelo 7 naatoranmo gililewunsa ya kazaq hurit.In bilam, Ne God ago agem meqintaadegnaq 7nawaqeq a le ogibwazbalidwoqan ham.

2 Haqan angelo amebta na lehimGod ago agem meqinta adegnaq inwazta na wazbalan ogib woqanmogisulan awaz meqinta ahuran meqindiqta mataw gisanib gwahtiqeq tile-hyaq. On mataw karuw kwasikta naatowun gisanib waqim teq in ayonlotu em yaqayta naqmo giholib gisu-lan na gwahtiqyaqta.

3 Sa ta angelo gigerta na lehim Godago agem meqinta adegnaq in waztana wazbalan kamisib woqanmo kamisbuliyim mat momta anedan nog iyimgwahtiqeq lehyaq. Sa kamisib nagahbunmo kayeqmo luwayta na tumoqbugiy.

4 Sa ta angelo ezeqmanta na lehimGod ago agem meqinta adegnaq inwazta na wazbalan yuw sibaqta teqyuw yayib bolaqta nagab tuwom.Woqanmo yuw nagan buliyim nednogmo gwahtiqeq lehyaq. 5 Sa angeloyuw bunmo giwamuzaqta na in kazaqbilaqsa ya hurit. In bilam,

God ham ni muran osad teq kwaz-iqmo diq ni ostamo ham.

Ningo daq dimun iysa ni tawon diqiyim osaqta ham.

Ad ni mataw gigo daq meqinta natuqulumkemimni in gigo daq naahunibmo amenin tinag ham.

6 Mataw na in ningo nantutkabemmo teq ningo on mataw

Page 516: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 16:7 513 Revelesen 16:19tawonta kabemmo ginol emsaginedan mutbalim wom ham.

Nazaq iyan ni mataw meqmeqintana ned negan in tuquluwiy ham.

Na in gigo daq meqinta na agoanawun anonon diqmo intuwaqiy ham.

7 Sa mat araq aqez God amen tamazem abanan nab gwahtiqim kazaq bi-laqsa ya hurit.

Nazaqmo ham, Iyahta ham, ni za-way bunmo wazaqta ham.

Ni on mataw gigo daq ulum ke-mad gimen gamuk heltaqmo bi-laqaqta ham.

Teq ni mataw gigo daq ahunibmoamenin negaqta ham.

8 Ari angelo aweweqta na lehimGod ago agem meqinta adegnaq inwazta na wazbalan zeq amalib tu-wom. Woqanmo zeq zaway diq iyimin era mataw ogibta tiginoy emyaq.9 Zeq oyad afan meqin diqta namataw ginoy naqmo hiqiysa in gigemmeqniysa God tibilawun yaqay. Godinmo nagahmataw gimeqin tonyaqtana bunmogiwamuzaqta teqmatawnaginad buliyim God abin a hikidik iluwyaqay.

10 Sa angelo abaynaginta na lehimGod ago agem meqinta adegnaq inwazta nawazbalan karuwkwasikta naago marorgo ban in amalib osad agoon mataw giwamuzaqta nab tuwom.Woqanmo on mataw karuw kwasiktamuzinad ago maror ahaqenib osiytana gigo hib romriq kwasik diqta tug-wahtiqyaq. Sa santitiy giholib gwah-tiqsa in meqin diq loyinad gimileqmugad os yaqay. 11Mataw na gisanibgisulan titiy naqmo hiqiysa iyan inGod Ulilib Osaqta na tibilawun yaqay.Ta teq in ginad buliyad gigo daqmeqinta na gileh a hikidik ug yaqay.

12 Sa angelo 6-ta na lehim God agoagem meqinta adegnaq in wazta nawazbalan yuw ayahta anan Yufretishaqayta nab woqanmo yuw na tumaybug. May bugan zeq gwalaqta banking asor teq bolnan haqad osiyta

na gimen dan tugwahtim. 13 Sa na-gah ahulinaqta ayahta na teq karuwkwasikta na teq nantut katiyta nain gite akan waqit meqinta giholanumlan inaqta giwaqan kuter nogtaezeqmanmo tugwahtiqiy. 14 Kuterezeqman na in bugaw meqin diqtateq in daq amo amo azawayin in-aqta emayta. In og saw bunmoharesmo leheq luwad in king asese-qta nagan gikat negsa in gigo babmataw giwaqeq giqad bo humab tu-wol daqayta. Humab woleq in GodZaway Bunmo Wazaqta na ago kamayahta nab in bab ayahta wazid tiqer-aqdaqta.

15 Ne Yesus aqez ka huritiy. In bi-laqaq, Mat arin inaqta bolaqta nazaqnog ya ne gigo hib tuboldaiq haqaq.Nazaq iyan mat a hi usad ago tubu-san wastitayim ahol agerab emaqtanaqmo in tidimniyim osaqta haqaq.Na ezaqgo ya boldaiqta nab mat naago bit huloseq asan ban gwahtiqeqon mataw gimeb abe aholmo a hiluwdaqta na ago haqaq.

16Ari waqitmeqinta ezeqman na inking na giwaqim giqad bo saw araqabgihumab tuwoliy. Saw na Hibru nanibin anan Armagedon haqayta.

17 Sa angelo 7-ta na lehim Godago agem meqinta adegnaq inwazta na wazbalan kait amalibtuwom. Woqanmo Tempel-ib Godago ban tawonta nab mat araqaqez atoranmo lileyim bilaqsa yakazaq hurit. In bilam, Nawaqmotihiqiy ham. 18 Sa mewlig haresmohikliyansa kait ahulan ayahmo diqtiqiyyaq. Sa kanawrig ayah nenandiqta tisib. Kwaziq diqmo matawmutur gwahtiqim og kab osiyta nabiyimbolimbo kamnabmoog kanazaqahol a hi wolta.

19 Og ahol wolan uliq ayahta Ba-bilon na mizilayim aholsor ezeq-manmo iysa og saw bunmo gigouliq aseseqta nagan bunmo tuwoqbugiymo. Kam nab God in uliqayahta Babilon na anadin emim inago agem meqniy bilaqne wain ayun

Page 517: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 16:20 514 Revelesen 17:11agognaqta nazaq nog in negan tuqu-luw bugiy. 20 Sa nud bunmo tukimlehsa garah bunmowoq buganmatawgarah araq ahol a ta hi waqiy. 21 Sakaitib wayway aseseqta gigo afaqan50 kilo nazaqta urom nog matawgimalib woqyaq. Wayway aseseqtana kaitib woqim mataw gimeqin diqtonsa mataw gigem meqniysa Godtibilawun yaqay. Na ezaqgo in afaqanna loyinsa giholib meqin diq iysa iyanna ago.

17Aw ayahta mataw gihureqaqta na in

afaqan ayahmo wam1 Ari angelo 7 deg wazim turiyta

na gigo araq in ya igerab gelimkazaq ibilan. Ni bolid aw danatabtaawazmeqinta yuw aseseqta giqurum-nib osaqta ko in ago daq meqintaamenin waqsa ya ni tiniqisihunnanham. 2 Ogib kab king bunmo in awna inaq usiyta ham. Teq aw na inon mataw bunmo gihureqan in agodaq meqinta emad gihol atoranmoeraqsa in an haresmo hureqad inaqus yaqayta ham. Bilaqne in wainayun atoranta negan in uluwim ginaddimunta hulosim daq emiyta nazaqnog ham.

3 Haqsa God ago Bugaw Dimuntaya iholib ayahmo bolan angelo naya iwaqim isorim iqad og amatawunhaiqtab tilah. Lehan saw nab awaraq in karuw kwasikta kakaqta araqamalib ossa ya ahol way. Karuwkwasikta na aholnan kabemmo inasanib mar tonan giqusta. Ad inaholnan amo amo na bunmo abi-laqan ahuritan meqin diqta, bilaqnegamuk amalib Godbilawunayta nazaqnog. Karuw kwasikta na afaqin 7nazaq inaqta teq adanidin 10 nazaqafaqinib nagab gituriy. 4 Sa aw naago tubusan kakaqta awaqan bilaqneking gigo tubusan awaqan nog. Sain ago balaw dimdimunta gol-ibta teqago kaliloy gig awaq dimdimunta amoamo amalib giqemiyta aholib giqus.Aw na abenab in gog araq gol-ibta

wazyaq. Sa gog na aduganib daqamo amo God ameb lilihim usaqta nateq aw na danatab luwad daq amebayinaq emaqta nagan bunmo in gog nabate gwalim giqus. 5 Teq aw na amaq-belab in ahol agamukan abarawuntaaraq kazaq mar tonan us.YA ULIQ BABILON AWAZ MEQINTAON DANATABTA GINENMO DIQYAQMO DAQ GOD AMEB LILIHIM

USAQTA NA ANAMREN YAQMO DIQ6 Aw na in God ago onmataw tawontaginedan uluwim ahol agadan iysa yaahol way. On mataw na Yesus ananhelmo haqsa iyan in ginol eman mo-qiyta. Ya nagah na ahol waqad iholturuh nem naqmo diq hiqiyyaq.

7 Sa angelo na kazaq ibilan. Ninagaqgo nihol turuh nemaq? ham.Ya teq aw na alulin tinibilendaiqham. Teq karuw kwasikta aw sorad aluwaqta na teq in afaqin 7 na teq inadanidin 10 nazaq usaqta na gilulinya tinibilendaiqmo ham. 8 Karuwkwasikta nawa ni ahol tuwamta nain kwaziqmo osta ham. Ad muranin a ta hi osaq ham. Teq abeb inyay abe milhasta na huloseq a tagwahtiqdaq ham. Gwahtiqeq luwadoseq le in timeqniy hasdaqta ham.In kwaziqmo osta teq in a ta hi os-aqta teq abeb in ta boldaqta na agoon mataw giholnan God ago buk-ibhaiqta naqmo in karuw kwasikta naaholwaqad gihol riten lamdaqta ham.Buk nab on mataw kayeqmo tuteqmoos daqayta na giholnan usaqta ham.Kwaziq diqmo God og ka eman a higwahtiqsamo in on mataw na ginanbuk nab mar tonan tuqusaqta ham.

9 Mat anad dimunta inaqta na innagah ka ago tuhurit kemdaq ham.Karuw kwasikta na ago afaqin 7 na ingarah 7 nazaq gitowun ham. Sa awna in garah 7 na gibigmanib osaqtaham. 10 Sa afaqin 7 naway na in king7 nazaq gitowunmo ham. King abay-nagin nazaq tuqosiyta teqmuran king6-ta na in osaq ham. Sa king 7-ta nateq gwahtiqdaqta ham. In gwahtiqeqasitmo tuqosdaq ham. 11 Ossa teqkaruw kwasikta kwaziqmo osta teq

Page 518: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 17:12 515 Revelesen 18:4muran in a ta hi osaqta na in abeb ata gwahtiqeq in king 8-ta nazaq nogtiqiydaq ham. In ago daq king 7 nagigo daqnog iydaqta teq in gwahtiqeqluwad oseq teq in timeqniy hasdaqtaham.

12 Ad ni karuw kwasikta afaqinibadanidin 10 nazaq ahol giwamta nain king 10 nazaq gitowun ham. Teqking 10 na in gigo ban waqim a hiosay ham. Abeb in gwahtiqeq karuwkwasikta na inaq zaway waqeq teqin kam asitmoqmo zeq adulan amu-likmo nazaq in king iyeq tuqos daqayham. 13 King nagan ginad amulik-moqmo usdaqta ham. Ad in gigozaway teq gibin aseseqta na bunmoin karuw kwasikta na tuqug daqayham. 14 King nagan in Sipsip Ami-don ago walmataw nenaq bab emsaSipsip Amidon ago mataw na nenaqeraqeq king nagan babub tigiquriyambug daqay ham. Na ezaqgo SipsipAmidon in king bunmo gigo King-tateq in mataw aseseqta bunmo gigoIyah Diqta ham. Teq Sipsip Amidonago walmataw na gibin kazaq usaqtaham. Sipsip Amidon inmo matawna gililewunim aholyon gilumim gi-wamta ham. Giwaqan in ago nanmuzinad gituw a hi hiqiyayta ham.

15 Haqad angelo na kazaq a ta ibi-lan. Aw danatabta yuw aseseqtagigerab ossa ni ahol wamta na hamyuw na in on mataw bunmo gitowunham. Og kab mataw en amo amogidauhan og saw haresmo osad gigonan amo amo bilaqayta gitowun nain yuw aseseqta naqmo ham. 16 Sakaruw kwasikta adanidin 10 na giyowkaruw kwasikta ta araq na inaq inaw danatabta na gigem meqin diqtatuqug daqay ham. Ad in aw na abinmeqin diq toneq ago tubusan nagahnagan bunmo giwaqid in begbeg iyeqabe aholmo tiluwdaq ham. Sa king10 na giyow karuw kwasikta na inaqin aw na amizan neqad teq in asanhunegid le faqmeb gwale tuqoywor-daq ham. 17 God in king 10 na giqe-man in ginad amulikmo iyim gigo

zaway in wazayta na bunmo in emankaruw kwasikta na ahaqenib lehaniyan in daq nazaq em daqayta ham.Ad in God-mo anad muzinad daqnazaq emad ossa teq nagah bunmoGod anan bilamta na tugwahtiq bug-daq ham. 18 Teq aw ni ahol wamta nain uliq ayah diqta og kab king bunmogiwamuzaqta naqmo atowun ham.

18Uliq ayahta Babilon timeqniy

1 Ari nagah na tihiqiyanmo an-gelo araq awaz meqinta Heven hu-losim gehitiqsa ya ahol way. In aholabalawun oy naqmo hiqiysa ogib kabsaw bunmo hastitayan saw anuwanayahmo us. 2 Sa in atoranmo lileyimbilam,

Uliq ayahta Babilon timeqniy hasham.

In timeqniy has ham.Meqniy hasim muran in bugaw

meqinta gigo uliqta tiqiy ham.Uliq na bugaw meqmeqinta na-

gan teq ah meqmeqinta ginum-lan inaqta mataw in ginan gituwhiqiyayta nagan bunmo gigo bantiqiy ham.

3 Na ezaqgo uliq nawa na in onmataw en bunmo gihureqimgiqeman in gihol atoranmoeraqsa ginad meqinta haresgwahtiqyaqta ham.

Bilaqne in wain ayun atorantauluwim ginad dimunta hulosiytanazaq ham.

Sa ogib kab king bunmo in uliq nainaq daq amebay inaqta kabe-mmo emiytamo ham.

Uliq na amatawun in ginad bilaqgoanaghan anan diq moqsa iyanog kab mataw mani akabiyanemayta na bunmo in gigo es na-gah uliq nab a le zayad maniayahmo waq yaqayta ham.

4 Ari mat ta araq aqez Heven-ibgwahtiqsa ya kazaq hurit. In bilam,

Yaqgo on matawta ham ne uliqna huloseq bo asanib gwahtiqiyham.

Page 519: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 18:5 516 Revelesen 18:14Luweq daq meqinta in emayta

na ne giholib soqotid ne emdaqaymo ham.

Emsa mataw na in gigo daqmeqinta na amenin meqintawaqsa ne nenaq araqibmo tuwaqdaqaymo ham.

5Uliq na ago daqmeqinta kuluwmodiq iyim in an amalib amalibgwale ulilibmo diq tiqiy ham.

Iyan God ahol waqad in uliq naanadin tiqemaq ham.

6 Uliq na in bilaqne aw danatabtanog iyim mataw giyon daq amtanazaqmo ne in ayon emiymoham.

Emad ne aw na ago daq meqinta inamta na amenin ugad teq ne a taug toniy ham.

In yuw atoranta gogib buliyimmataw negan uluwiyta nazaqmone yuw atoran diqta gogib emeqteq ne gog gigermo ugid in uluwbugan ham.

7 Aw na inmo ahol abin ayahmoiluwta na teq in daq ahol bilaq-gota kuluwmo amta na nazaqmodiq ne in santitiy ayahmougsa iname kabemmo gaq wazan ham.

Na ezaqgo ham inmo ahol ananbilaqaq,

Ya maror ayah diqta haqaqta ham.Ya wabur a haiqta haqaqta ham.Ya gaq a hikidikmo wazdaiqta

haqaqta ham.8 Teq Iyahta God ago zaway ayahta

inaqta in Babilon ago daq tuqu-lum kemim anan bilam,

Uliq na timeqniydaq haqad inbilam ham.

Nazaq iyan moq meqin diqtateq santitiy ayahmoteq zarow akaman amik a haiqta

in kam amulik nabmo uliq nabtugwahtiq bugdaqta ham.

Gwahtiqsa teq faq eraqeq uliq Ba-bilon oyid in tihiqiy bugdaqham.

9 Ari kam nab og kab king bunmouliq na inaq gihol bilaqsa osad inaq usyaqayta na in uliq na faq ayahmooyadaqasin gwalehsa in ahol tuwaq daqay

ham. Ahol waqad in ginad meqniysagigem afaqan iysa gaq wazad tuqosdaqay ham. 10 Osad in uliq na afaqanmeqin diq waqsa ahol waqad in rabadpesanmo turad bilaq daqay,

Uliq Babilon timeqniy haq daqayham.

In timeqniy haq daqay ham.In uliq ayah diqta teq kam amulik

nabmo in ago daq meqinta naanawun tuwaq bug haq daqayham.

11 Sa og saw bunmo mataw maniakabiyan emayta na in uliq Babilonanadin emad ginad meqniysa gigemafaqan iysa gaqad tuqos daqay ham.Na ezaqgo Babilon on mataw na inmataw mani akabiyan emayta nagigo es a ta hi zay daqayta na agoiyan ham. 12 Es naway na gol teqsilva teq gig dimdimunta anawunayahmota teq gig kamisibta ananbokbok haqayta teq tubusan hustadimun diqta anan linen haqayta teqtubusan kakaqta anawun ulilibta teqtubusan dimunta anan silk haqaytateq ay anan sitron haqayta teqkaruw aseseqta gite sisoqim nagahdimdimunta giqemayta teq nagahamo amo ayib teq baras-ib teq ain-ib teq gig amarmarin inaqta nagimalib giqemayta anawun ayahmotanagan bunmo gizaygo akamantihiqiy ham. 13 Teq ay sinamonasan ahuran dimunta teq gunayteq nagah araq nal nogta aqasinahuran dimunta gwahtiqaqta teqmasil ahuran dimunta gigermir ayowfrenkensens inaq teq wain ayun teqoliv amasilan teqmel dimunta teqwitanagin teq bulmakau teq sipsip teqhos teq wilka teq kabibiy on matawgizayad gimenin waqayta naganbunmo gizaygo akaman tihiqiymoham. Nagah nagan bunmo matawmani akabiyan emayta na in uliq naba leheq a ta hi gizay daqayta ham.14 Kam nab mataw mani akabiyanemayta na in uliq Babilon buloneqbilaq daqay,

Nagah dimdimunta ni anan diq

Page 520: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 18:15 517 Revelesen 18:23moqaqta na bunmo in ningo hibtihiqiy haq daqay ham.

Ningo nagah dimdimunta teqningo balaw dimdimunta nabunmo nabagag tilehan matawahol a ta hi waq daqay haq daqayham.

15 Sa mataw mani akabiyan emaduliq nab mani ayahmo waq yaqaytana in uliq na santitiy ayahmo waqsaahol waqad teq in tirab daqay ham.Ad in hulos ugeq pesanmo turad teqin gaq wazad gigem afaqan iysa tuqosdaqay ham. 16Mataw na bilaq daqay,

Uliq ayahta na timeqniy haq daqayham. In timeqniy haq daqayham.

Kwaziqmo on mataw na tubusandimunta anan linen haqayta nateq tubusan kakaqta awaqanbilaqne king gigo tubusanawaqan nogta na in giholibgiqem yaqayta haq daqay ham.

Sa in gigo balaw dimdimunta gol-ibta teq gigo kaliloy gig awaqdimdimunta amo amo amalibgiqemiyta in giholib usyaqta haqdaqay ham.

17 Teq kam amulikmo nawaqmo ingigo es nagah nagan bun diqmotihiqiy haq daqay ham.

Ari muy anamreniz teq matawmuyib luwad uliq aseseqta asoriblehayta na teq muy ago kabibiymataw teq mataw bunmo kamisibmani akabiyan emad luwayta na inbunmo pesanmo turiy ham. 18 Turadfaq amileq aqasin inaq gwalad oysa inahol waqad dedibmo bilaq yaqay, Uliqaraq abin in uliq ayahta ko abin noga haiqta haq yaqay ham. 19 Haqadmataw na og abutbutan waqim ingimo gifaqinib emad teq in gaqadgigem afaqan iysa lileyeq bilaq yaqay,

Uliq ayahta ko timeqniy haq yaqay.In timeqniy haq yaqay ham.Mataw gigo muy inaq na bunmo

in uliq nab mani ayahmo waqyaqayta haq yaqay ham.

Ta teq kam amulikmoqmo uliqayahta na timeqniy has haq

yaqay ham.20 Haqad mat na a ta bilam,Heven-ib angelo bunmo ham, ne

ginad dimniyan ham.Teq God ago nantut teq in ago

Aposel teq in ago on matawtawonta na bunmo ham ne na-gah muran uliq nab gwahtimtana ago ne ginad dimniyanmoham.

Uliq ayahta na in ago daq meqintaamalib ne gimeqin tonan muranGod in uliq na ago daq meqintana amenin tuqug bug ham.

21 Ari gamuk na tihiqiyanmo an-gelo ta araq awaz meqinta in gigaraq bilaqne gig ayah nenan diqtaamalib wit wol ninalayta nazaq nogtain waqim hunegan kamismeb woqsain bilam,

Kazaqmo teq uliq ayahta Babilonwaqeq atoranmo hunegid tu-woqdaqmo ham.

Woqid teq mataw uliq na ahol a tahi waq daqay ham.

22 Nazaq iyid teq Babilon hammataw in gita ahulan teq matawbar amo amo waz yaqayta giqezteq taur ahulan teq kadug ahu-lanne gigohib a ta hi hurit daqayham.

Ad ne gigo uliqab in mataw kabiyamo amo em yaqayta na gi-sawanmo tuwaq daqay ham.

Teq onmel akabiyan emadwit ana-gin wol ninalayta na gihulan negigo uliq na amuganib a ta higwahtiqdaq ham.

23 Lam anuwan ne gigo hib a ta hioydaq ham.

Sa ne gigo hib on mataw an a ta hiwaq daqay ham.

Na ezaqgo ne gigo mataw maniakabiyan em yaqayta na in ogkab mataw aseseqta gibin inaqtaiyim in igmo ag haqad osiytaham.

Teq ne gigo liqiy amalib ne onmataw og saw bunmo gikatnegiy ham.

Page 521: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 18:24 518 Revelesen 19:1024 Teq God ago nantut kabemmo

teq in ago on mataw tawontakabemmo ginol eman ginedanwomta na ago mebay uliq nabusta ham.

Ad on mataw bunmo babub gi-nol eman ginedan womta na agomebay uliq nab ustamo ham.

19Uliq Babilon meqniyan Heven-ib on

mataw ginad dimniyiy1 Ari nagah na abun ban ya Heven-

ib on mataw biyahmo osad gamukatoranmo bilaq nog iysa ya hurit.Mataw na bilaqiy,

I God abin iluwuq haqiy.I gigo God amomo in i giwaqim

giqeman i ban dimuntab osauqtahaqiy.

I in amomo abin sorid ulilibmogwalehdaq haqiy. In amomo agozaway ayah diqmota haqiy.

2 God in on mataw gigo daqulum kemad heltaqmo bilaqaqtahaqiy.

Teq in mataw gigo daq ahunibmoamenin negaqta haqiy.

Aw danatabta awaz meqinta na inon mataw bunmo ogibta gime-qin tonad gihureqan in ago daqmuziniyta haqiy.

Nazaq iyan God in aw na ago daqmeqinta na amenin tuqug haqiy.

Aw na in God ago kabibiy matawginol eman moqiyta haqiy.Nazaq iyan God in ago on matawginedan womta na aqenin aw naago hib tuwam haqiy.

3 Haqad in gime gigerta a ta lileyimbilaqiy,

I God-mo abin iluwuq haqiy.Uliq ayahta na oyad faq aqasin

tutimmo kuluwa-kuluwmogwalaqta haqiy.

4 Sa God ago ban tawontab ossamataw marorta 24 na giyogniz nagahaweweq kayeqmo osayta na nenaq ingibakbakan ulum laquwim turad Godamen lotu emad kazaq bilaq yaqay,

Hel diqtaqmo haq yaqay.

I God abin iluwuq haq yaqay.5 Sa God ago ban tawonta nab mataraq aqez gwahtiqim bilam,

God ago kabibiy on mataw teq onmataw God rabunad abin waz-inayta na bunmo ne God abiniluwiy ham.

Ne mataw gibin inaqta teq gibinhaiqta inaqmo God anan wazidulilibmo gwalehan ham.Sipsip Amidon aw waqnan tonsa

neqwaq ayahta gwahtim6 Ari on mataw kabemmo humab

wolim gamuk bilaqayta nazaq ya hu-rit nog iy. In gihulan bilaqne yuwayahta sibim lehad ahulan kabemmoiyaqta nazaq nog iyad teq in bilaqnekait ahulan ayahmota nog iyyaqmo.On mataw na bilaq yaqay,

I God abin iluwuq haq yaqay.I gigo Iyahta God zaway bunmo

wazaqta haq yaqay.In king ayah diqtaqmo iyim nagah

bunmo giwamuzim osaqta haqyaqay.

7 Muran i in anan ginad dimniysaabin iluwuq haq yaqay.

Sipsip Amidon aw waqdaqta agoakamun tugwahtiqan awe naahol tuwastitayim osaqta haqyaqay.

8 God in tubusan hus diqta ananlinen haqayta araq anumlanhaiqta aw na ugan in aholibtiqam haq yaqay.

Tubusan husta dimunta na in God agoon mataw tawonta gigo daq dimuntanaqmo atowun.

9 Sa angelo araq ibilan, Ni nan kamar ton ham. God on mataw gimennan eman in teq Sipsip Amidon agoawwaq adidaqan ayahtab bol daqaytana, mataw na muran tidimniyim os-ayta ham. Ad in ya ibilan, Nan kawayka in God ago nan hel diqtaqmo ham.10 Angelo na nazaq haqsamo ya inanognib ihol hulosan tuwom, ya inayon lotu emnan haqad. Teq haiq.In ya ibilan, Ni nazaq hi ton ham.Ni nimaqbaban nenaq ne Yesus abinbilaqad ago kabiy emayta ham. Sa

Page 522: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 19:11 519 Revelesen 20:1ya nazaqmo ne gigo kadoy iyim iaraqibmo kabiy na emauqta ham. NiGod amomo ayon lotu em ham. Naezaqgo God ago BugawDimunta inmomataw ginad wamuzsa in ago nantutim Yesus abin bilaqayta ham.

Yesus hos husta amalib ossa Jon aholwam

11Ari ya ime gwalehim kait misireqnog iyim aqez hassa hos husta araqnab tursa ya ahol way. Sa hosna amalib mat araq os. Mat naanan Akatiy Haiqta haqayta teq inanan araq Heltaqmota haqayta. Indaq titnonta amalib mataw gigo daqgilum kemaqta. Teq in daq tit-nonta amalib ago bab ginolaqtamo.12 Mat na ameqnagin bilaqne faqamileq nogta. Ad in afaqinib kinggigo balaw dimdimunta hikliyanaqtakabemmo giqusaqta. Teq mat naaholnan inmo asanib mar tonan us-aqta. Mat araq diq in aholnan naa hi huritsa in amomo aholnan naago huritta. 13 In aholib tubusansisaqta usaqta na nedmo huz ugta.Teq mat na anan God Ago Gamukhaqayta. 14 In ago angelo bab emaytana tubusan husta anan linen haqaytaanumlan haiqta giholib emim teq inhos husta gimalib osad mat na muzadinaq lehayta. 15 Sa mat na ateb baqiraraq sisaqta ame meqinta gwahtiqimusaqta. Baqir na amalib in ogib onmataw en bunmo ginoldaqta. Ad ingwatuq ain-ibtawazaqta na amalib onmataw bunmo atoranmo giwamuz-daqta. In ago bab ginolad gibayidwoqsa bab na in God Zaway BunmoWazaqta na ago agem meqniy tiloyinkem daqay. Bilaqnematawwain ayunwaqgo abanib wain anagin bay ni-nalsa ayun gwahtiq bugaqta nazaqmoin ago bab gibaydaqta. 16Mat na agotubusanib teq abetab in ahol anankazaq mar tonan usaqta.

KING BUNMO GIGO KING-TA TEQMATAW ASESEQTA BUNMO GIGO

IYAH DIQTA17 Ari angelo araq zeq ame ituqim

tursa ya ahol way. In turad ah bunmo

kaitib melad luwayta na atoranmogililewunim gibilan, Ne bunmo boleqGod ago neqwaq ayahta kab humabwoliy ham. 18 Humab woleq teqne mataw marorta teq mataw babemayta gigo aseseqta teq mataw gi-waz meqinta teq hos kabemmo gi-namreniz nenaq kuluwmogimizan netineq daqay ham. Nemataw amo amogimizan neq daqay ham. Mataw ginainaqta teq kabibiy mataw samantateq mataw gibin inaqta teq matawgibin haiqta inaqmo bunmo gimizanne tineq daqay ham.

19 Ari karuw kwasikta na in ogka ago king bunmo gigo bab matawnenaq giqad bolim gihumab wolimossa ya gibiy. Mataw na in mat hosamalib osaqta na ago bab matawnenaq an tuwolnan haqad in bolimhumab woliy. 20 Teq haiq. In karuwkwasikta na ayow nantut katiyta nainaq giwazim tigiqirquriy. Nantutkatiyta naqmo in karuw kwasikta naameb daq azawayin inaqta kabemmoemyaqta. Emad in on mataw karuwkwasikta atowun gisanib waqiytana gikat negsa in karuw kwasiktana adulan ayon lotu em yaqayta.In karuw kwasikta ayow nantutkatiyta na inaq giwazim giqirquranin kayeqmo ossamo gihunegan lefaq ayahtab tuwoqiy. Faq na bilaqneyuw akurorqanta ayahta nog iysa giganan salfa haqayta na kabemmo oyadusayta. 21 Mataw giger na le faqmebtuwoqanmo mat hos-ib osaqta nain ago baqir atenmosib gwahtiqimusaqta na amalib mataw giger nagigo dauh ginol eman tumoq bugiy.Moq bugan ah bunmo bolim matawtumoqiyta na gimizan neqim gigemaseseq nenan tiqiy bug.

20Angelo araq Satan irquran in ulig

1,000 nazaq os1 Ari angelo araq Heven hulosim

gehitiqsa ya ahol way. In yay abemilhasta na ago ambitan teq sen araqayahta inaqmo abenab wazim ad bo

Page 523: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 20:2 520 Revelesen 20:12hitim. 2 Hitiqim in nagah ahulinaqtaayahta na tuwaz. Nagah ahulinaqtana kwaziqmo osta teq in anan gigerMat I Gigilehunan Bilaqaqta haqaytateq Satan haqaytamo. Angelo na innagah ahulinaqta na wazim sen-ibirquran in ulig 1,000 nazaqmo tuqos.3 Teq angelo na Satan irqurim inwazim yay abe milhasta nab huneganwoqan in adanin atoranmo ot, Satangwahtiqeq on mataw a ta hi kat neg-daq haqad. Ari Satan irqurid ossaulig 1,000 na le tihiqiy bugid nab teqin adanin hasid in asanib gwahtiqeqkam asitmoqmo a ta luwdaq.

4Ari yamarorgo ban tawonta kabe-mmo gibiy. Sa mataw kabemmo bannagab ossa ya gibiymo. Ossa Godin gibenab maror eman in matawhazizirib gilum kemad osiy. Teq onmataw kabemmo Yesus anan helmohaqad abin iluwad teq in God agogamuk waz naqmo hiqiyiyta na gi-witan ya gibiymo. Mataw na gigodaq nazaqmo usan iyan in gigo babbaqiribmo ginat urot tayan moqiyta.Teq in karuw kwasikta na atowungibenab teq gimaqbelab a hi waqadin karuw kwasikta na ago ahol adu-lan na inaq gimen lotu a hi emiy-tamo. Mataw na kayeq ta iyim ulig1,000 nazaq Yesus inaq king iyim osadin nagah bunmo giwamuzad osiy.5Ossa on mataw tumoqiyta ta asor nabunmo in kam nab kayeq a hi iyiyta.Haiq. In ussa le ulig 1,000 na tihiqiyidteq in kayeq tiqiy daqayta. Ari matawdimdimunta nawa kayeq iyiyta na inmataw danmeb hodhod huloseq eraqdaqayta na gigo dauhibta. 6 Mat awnog kamamebta nab kayeq iy daqaytana in God ago on mataw tawon diqtaiyeq tidimniy haseq os daqayta. Moqgigerta na in on mataw na giwazid ahi woq daqay. Mataw na in God teqin atatin Krais inaq gigomataw tamazemayta tiqiyeq tuqos daqay. Ad ulig1,000 nazaq in Krais inaq king iyeqosad nagah bunmo tigiwamuz daqay.

Satan timeqniy has

7 Ari abeb ulig 1,000 na tihiqiybugid teq in Satan adanin hasid inasanib bo tugwahtiqdaq. 8 In boasanib tugwahtiqeq teq in on matawog saw bunmo osayta na gikat negadtiluwdaq. On mataw na ginan gigerGog haqayta teq Magog haqaytamo.Satan in on mataw na kat negad gi-hureqsa in God ago on mataw ne-naq bab emgo haqad bo humab tuwoldaqay. Mataw humab wol daqayta nain kabemmo diq bilaqne kamisdekibibur usaqta nazaq nog iy daqayta.

9 Teq ya on mataw na gibiysa inog saw bunmo hulosim bolim Godago uliq in anan anad bilaqaqta nalilut ugim turad in God ago on matawtawonta uliq nab osiyta na bunmo gi-men tawan emiy. Teq haiq. Heven-ibfaq gehitiqim bab meqinta na bunmoginoyworan tumoq bugiy. 10 Moqbugan teq in mat gikat nagta ananSatan haqayta na wazim hunegan infaq ayahtab gig salfa oyad usaqta nable tuwom. Faq nabmo karuw kwasiktaayow nantut katiyta na inaq osayta.Ossa in Satan hunegan wolehim inezeqman iyim nenaq faq nab tuqosiy.Mataw ezeqman na in tuteqmo zeqabtaromab inaqmo santitiywaqad tuqosdaqay.

Heven-ib hazizir ayahta gwahtim11 Ari king ago ban araq ayahta

husta tursa ya ahol way. Ad Matban tawonta nab ossa ya ahol waymo.In ban nab ossa og ayow kait inaqrabunim titukiy. Tukim lehad teqin mataw gimeb ulilem daqayta naabanan haiq iyiy. 12 Sa on matawtumoqiyta bunmo gibin inaqta teqgibin haiqta inaqmo eraqim bantawonta na ameb tursa ya gibiy.Gibiyad buk asor gihasan ussa ya aholwaymo. Ahol waqsa in buk ta araqhas toniymo. Buk araq nab in onmataw os kayeqmo kuluwa-kuluwmoos daqayta na giholnan mar tonanusta.

Ari buk ta asor iturimmo gihasiytanagab in on mataw biyahta na

Page 524: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 20:13 521 Revelesen 21:10kayeqmo osad daq emiyta nagiwagamun amulik-mulikmo gimartonan usta. Na in ahol waqad ingiyon meqin bilaqsa in gigo daqahunibmo amenin tuwaq yaqay.13 Sa mataw kamismeb woqan kamisgineqan moqiyta na kamis gihulosanin hazizir ayahta nab tugwahtiqbugiy. Teq mataw tumoqiyta gigouliq na nazaqmo inmataw nab osaytana bunmo gihulosan tugwahtiqbugiymo. Mataw moqiyta na bunmogwahtiqim tursa Mat king ago bantawontab osta na in amulik-mulikmogigodaqmeqinta kwaziqmo in emiytana tigilum kemyaq. 14 Teq daq naabeb in Moq ayow mataw tumoqiytagigo uliq anan Hades haqayta na inaqgihunegan le faq ayahta nab tuwoqiy.Faq ayahta yuw akurorqan nogtana in anan Moq Gigerta haqayta.15 Teq mat aw nog in giholnan bukmataw kayeqmo kuluwa-kuluwmo osdaqayta nab a hi usid na in giwazeqgihunegid le faq ame ayahta nabtuwoq yaqaymo.God nagah bunmo buliyan

muturta iy21

Kait muturta ayow og muturta inaqgwahtim

1 Ari nagah na abeb og muturta teqkait muturta inaq ussa ya gibiy. Kaitog inaq kwaziqmo gwahtiqim usiytana tihiqiy bug. Sa kamis a ta hi usmo.2 Ad God ago uliq tawonta Heven-ib usim gewoqsa ya ahol waymo.Na Jerusalem muturta. Uliq na agobalaw dimun diqta, bilaqne aw matwaqnan haqad balaw dimunta aholibgiqemim ahol wastitayim ago matwaqnan tonaq nazaq nog. 3 Sa Godago ban tawonta nab mat araq aqezgwahtiqim atoranmo lileysa ya kazaqhurit. In bilam, Ne gidek emiy ham.Muran God in ago on mataw ne-naq tuqosdaq ham. Ossa on matawna in God-mo ago on matawmo diqtiqiy daqay ham. Helmo ham, God

inmo on mataw na nenaq tuqosdaqham. 4 Osad in mataw gaqsa gimeqilgimeb usaqta na tisuholdaq ham. Teqmataw na a ta hi moq daqay ham.Ad in gaq a ta hi waz daqaymo ham.In a ta hi gaqad teq in gihol a ta hititiydaq ham. Daq kwaziqmo ustanagan tihiqiy bugdaq ham.

5 Sa Mat ban tawontab osaqta nabilam, Ahol waqiy ham. Ya nagahbunmogiqemanmuturta tiqiyiy ham.Haqad teq in bilam, Nan ka martonid usan ham. Nan ka in hel diqtateq in kazaqmo diq tugwahtiqdaqtaham. 6 Haqad in ya ibilenim bilam,Nawaqmo tihiqiy ham. Nagah bunmogilulin na yaqmo ham. Ad nagahhiqiydaqta akaman na yaqmo waza-iqta ham. Ya nagah bunmo wolnetbugim osaiqta ham. Mat anat ziz-iqsa ya yuw yayibta mataw uluwimkayeqmo osayta na samanmo ugidin tuquluwdaq ham. 7 Mat aw nogin zaway meqinta bunmo giquriyambugeq in yaqgo nagah dimdimuntana tuwaq daqay ham. Sa ya in gigoGod ossa in yaqgo onmin os daqayham. 8 Ari mataw zaway meqintanagan rabunad hureq hasayta na teqin ya inan helmo a hi haqayta na teqin daq meqinta amo amo emayta nateq in mataw ginol emayta na teqin danatab on nenaq luwayta na teqin tagum liqiy emayta na teq in godkatiyta muzayta na teq in katiyaytana mataw na bunmo in gigo uliq faqayahta yuw akurorqan nogta gig salfaoyad usaqta nab in tuqos daqaytaham. Daq naway na ananmoq gigertahaqayta ham.

Jonuliq Jerusalemmuturta aholwam9 Ari angelo araq yaqgo hib tubol.

Na in angelo 7 nagah meqinta onmataw gimeqin tonaqta na adegnaqame gwalim ussa in waziyta na gigoaraq in yaqgo hib bolta. Bolim in yaibilan, Ni bolid ya Sipsip Amidon awetiniqisihunnan ham. Muran SipsipAmidon in aw na tuwaqdaqta ham.10 Samo God ago Bugaw Dimunta yaiholib ayahmo bolanmo angelo na ya

Page 525: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 21:11 522 Revelesen 21:23isorim iqad garah sisaqta ulilibmogwalahta nab in ya iqad tugwalah.Gwalehim in God ago uliq tawontaJerusalem Heven hulosim gewoqsatiqiqisihun. 11 Sa God ahol anuwanayahmo uliq nab oysa ya ahol way.Uliq na ya ahol waqsa in hikliyannog iyyaqta, bilaqne gig dimunta hik-liyanaqta anawun ayahmota na nog.Teq uliq na anuwan bilaqne gig jaspaanuwan nog teq in awaqan dimun diqgalas hikliyan nog iyaqta. 12 Sa uliqna ago gel in sisaqta teq in ulilibmogwalahta. Gel na ago dan ez 12 nazaqussa teq dan ez nab angelo amulik-mulikmo nazaq turim lehiy. Teq Isrelgisesan 12 na giholnan dan ez nagabgiqusim lahmo. 13 Gel asor ger zeqgwalaqta ban nab dan ez ezeqmanmous. Teq asor ger ban dan ez ezeq-manmo usmo. Teq na agerab gel asorger zeqwolehaqta bannabdan ez eze-qmanmo usmo. Teq ta na agerab asorger ban dan ez ezeqmanmo usmo.14 Sa gel na asenab gig aseseqta 12nazaq gel zaway ugim usiy. Gig nabSipsipAmidon agoAposel 12 na gihol-nan mar tonan giqus.

15 Sa angelo gamuk ibilenyaqta nain aytan gol-ibta araq waz, aytan naamalib in uliq na atowun waqad teqin ago dan ez teq ago gel inaqmo gi-towun waqdaq haqad. 16 Uliq ayahtana ago azizinan aweweqmo araqibmousiy. Sa ago sisaq ulil ban gwalahtana teq ago sisaq og muzim lahta nabunmo in araqib usiymo. Angelona ago aytan amalib uliq ayahta naatowun waqan in atowun 2,200 kilo-mita nazaqmo iy. Teq ago azizinanteq ago sisaq gwalahta na bunmo inaraqibmo 2,200 kilomita nazaqmo diqiyim usmo. 17 Sa angelo na in uliqayahta na ago gel atowun tuwammo.An gel ago sisaq ulilib gwalahta naatowun in 65 mita nazaqmo iy. An-gelo na in matawmo gigo mita inwazayta naqmo amalib nagah na gi-towun wamta.

18 Uliq ayahta na ago gel ingig anan jaspa haqayta na amalib

emiyta. Teq uliq na aduganib bit banbunmo in gol-ibmo emiyta. Nazaqiyan in awaqan bilaqne galas noghikliyanyaqta. 19 Teq uliq na agogel asenab gig aseseqta zaway ugadusiyta na awaqan dimun diqta teq ingig dimdimunta anawun ayahmotaamalib gig aseseqta na gibalawtoniyta.

Gig amebta na anan jaspa haqayta.Sa gig gigerta rawezta na anan sa-

paya haqayta.Sa gig ezeqmanta husta na anan

aget haqayta.Sa gig aweweqta kuletta na anan

emerald haqayta.20 Sa gig abaynaginta na anan

sadonikis haqayta. Gig nakakaqta husta inaqmo ahulibusaqta.

Sa gig 6-ta kakaqta na anankoniliyan haqayta.

Sa gig 7-tamaliyta na anankrisolaithaqayta.

Sa gig 8-ta kuletta nog na ananberil haqayta.

Sa gig 9-ta maliyta nog na anantopas haqayta.

Sa gig 10-ta na anan krisopreshaqayta. Na ahulib maliyta teqkuletta usaqta.

Sa gig 11-ta dubta na anan hayasinhaqayta.

Sa gig 12-ta kakaqta na anan ametishaqayta.

21 Gel na ago dan ez 12 nab bokbokaseseqta husta 12 nazaq in dan ez nogiyim giqus. Dan ez amulikmo nabbokbok amulikmo husta us. Sa uliqaduganib dan lahta na in gol-ibmoemiyta. Ad dan na anuwan diq iyad inbilaqne galas nogmo hikliyanyaqta.

22 Ari uliq nab Tempel araq tursaya ahol a hi way. Na ezaqgo IyahtaGod Zaway Bunmo Wazaqta na ayowSipsip Amidon inaq in Tempel osnog iysa ya gibiy. 23 Sa uliq ayahtanab zeq ayow kalam inaq gigo kabiyhaiq tiqiyiymo. Na ezaqgo God-moahol anuwan uliq ayahta na anuwanugaqta. Sa Sipsip Amidon anuwan

Page 526: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 21:24 523 Revelesen 22:11bilaqne lam oy nog iyad in uliq naanuwan ugaqtamo. 24 Anuwan ugsaon mataw en bunmo in uliq ayahtanab boleq anuwan nab tiluw daqayta.Sa ogib king bunmo in gigo balawes dimdimun diqta anawun ayahmotagiwaqeq giqad uliq nab a tubol daqay-tamo. 25 Uliq nab tarom a hi iyaqta.Saw anuwan naqmo tutimmo usaqta.Nazaq iyan in uliq na ago dan ez 12na a hi otayta. 26 Sa ogib on matawen bunmo in gigo nagah dimdimuntagiqussa amalib gihol abin dimuntawaqayta na in giwaqeq giqad bolequliq ayahta nab giqemid ussa matawbunmo uliq na tuwazin daqayta. 27 Sanagah anumlan inaqta teqmataw daqmeqmeqinta amo amo emayta teqmataw nan katiyta bilaqayta nagan inle uliq ayahta na amuganib a hikidikgwahtiq daqayta. Haiqmo diq. Onmataw giholnan Sipsip Amidon agobuk os kayeqmo kuluwa-kuluwmo osdaqayta nab usaqta naqmo in le uliqayahta nab tugwahtiq daqayta.

22Nagah giger yuw ayow ay inaq on

mataw giqeman kayeqmo osayta na Jongibiy

1 Ari angelo na in yuw matawuluwim kayeqmo kuluwa-kuluwmoosayta na tiqiqisihun. Yuw na bi-laqne galas hikliyan nog iyad us-aqta. Teq yuw na in God ayow SipsipAmidon inaq gigo ban tawonta naaqiradnib gwahtiqim lehaqta. 2 Aduliq na amuganib yuw na agerab ayanon neqim kuluwa-kuluwmo osaytana tursa yuw na ay asenlotab lehaqta.Ay nawa na anon amo amo 12 nazaqgiqemaqta. Ad kalam araqab in anonaraq emad kalam araqab in anonaraq emaqta. Emad in nazaq emimemim lehaqta. Ad ay na anan inon mataw en bunmo giwastitaygo us-aqta. 3 Teq nagah bunmo God kusluwnegan meqniyim giqusayta na in uliqnab a hi us daqay. Sa God ayow SipsipAmidon inaq gigo ban tawonta uliqnab tursa God ago kabibiy on mataw

in ayon lotu tiqemad os daqay. 4 Admataw na in God anobun ahol waqsaGod aholnan mataw na gimaqbelabtuqusdaqmo. 5 Tarom tihiqiydaq. Sazeq teq lam nagan bunmo gikabiyantihiqiydaqmo. Na ezaqgo Iyahta Godahol anuwan in ago on mataw gi-malib tuhuramdaq. Sa on matawna kuluwa-kuluwmo king iyeq tuqosdaqay.

Yesus teq hidmo ta boldaq6 Ari God ago angelo na ibilenim

bilam, Gamuk ka hel diqtaqmo ham.God bilamta nazaqmo diq in tugwah-tiqdaq ham. Na ezaqgo Iyahta Godinmoanadnantut negsa in ago gamukbilaqayta ham. Ad in ago kabibiymataw nagah teq hidmo gwahtiq-daqta na giqisihungo haqad in agoangelo eman kawaqmo tubol ham.

7 Haqad in ya ibilan, Yesus bilam,Ne gidek emiy ham. Ya hidmo ne gigohib tilehdaiq haqad in bilam ham. OnmatawGod ago nantut agamukan bukkab ussa muzinayta na in tidimniyimosayta haqad in bilam ham.

8 Ari yaqmo Jon, ya gamuk ka hu-ritta teq ya nagah ka bunmo aholwayta. Ya nagah ka agamukan tuhu-ritim teq ya imeb nagah ka aholtuwaqimmo ya God ago angelo naanognib ibakbakan ulum laquwim tu-rad in ayon lotu tiqemdaiq hay. 9 Saangelo na ibilan, Sey! ham. Ninazaq hi ton ham. Ni nimaqbabanGod ago nantut nagan teq on matawbunmo gamuk buk kab ussa muzi-nayta na in God ago kabibiy emaytaham. An nazaq nogmo ya in ago kabiyemaiqtamo ham. Ni God amomoayon lotu em ham. 10 Ad in a taibilenim bilam, Nagah abeb teq gwah-tiqdaqta ago agamukin buk-ib usaqtaka ni hi ulilem ham. Na ezaqgo na-gah na gwahtiqdaqta akaman sinsintiqiy ham. 11 Nazaq iyan on matawdaq meqmeqinta emayta na in daqmeqinta naqmo em tuteq a lehiyham. Sa on mataw daq amebay in-aqta emayta na in daq amebay inaqtanaqmo em tutiy ham. Sa on mataw

Page 527: ebible.org · 2020. 5. 23. · Contents Matyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Mak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Luk

Revelesen 22:12 524 Revelesen 22:21daq dimdimunta emayta na in daqdimdimunta naqmo em tutiy ham. Saonmataw God amomo anadin emaytana in God amomo anadin em tutiyham.

12 Yesus bilam, Ne gidek emiy ham.Ya hidmone gigo hib tilehdaiqta ham.Ad onmataw gimennawya negdaiqtana kawa ya ibenab giqusaqta ham.Matawdaq ezaqta emiyta nazaqmoyaamenin tinegdaiqta ham. 13 Nagahbunmo gilulin na yaqmo ham. Adnagah bunmo hiqiydaqta akaman nayaqmo wazaiqta ham. Ya mat aqendiqta ham. Teq ya mat abebtantamoham. Ya nagah bunmo wolnet bugimosaiqta ham.

14 On mataw gigo tubusantisuholiyta na in tidimniyim osaytaham. In gibin inaq iyeq ay anonneqim kayeqmo kuluwa-kuluwmoosayta na tineq daqay ham. AdGod in gihulosid in uliq ayahta naago dan ezab le tugwahtiq daqayham. 15 Teq mataw daq meqmeqintaemayta na teq liqiy emayta na teqan haresmo hureqayta na teq matawginol eman moqayta na teq godkatiyta muzayta na teq nan katiytabilaqayta na teq daq katiyta emgoginad diq bilaqayta nagan bunmo inbilaqne gaun asannaqta meqinta nogiyeq God ago uliq dimunta na asanban tuqos daqayta ham.

16 Haqad in bilam, Yaqmo Yesusyaqgo angelo eman in gamuk ka ninibilennannawaningohib lahta ham.Nazaq iyan ni gamuk ka tuteq yaqgoon mataw gidauhan bunmo gibilenham. Ya Devit asenlul amuganibgwahtiyta ham. Teq ulig boy nayaqmo ham.

17 Ari God ago Bugaw Dimunta inYesus bulonim bilaqaq, Ni bol haqaq.Sa Sipsip Amidon awe na nazaqmoin bulonim bilaqaq, Ni bol haqaqmo.Sa ne on mataw nan ka huritaytana ne bunmo kazaq in buloneq bi-laqiy, Ni bol haqad ne nazaq haqiymo.Ari mat aw nog yuwnan moqad gi-nat ziziqaqta na in boliy. Teq mataw nog yuw mataw uluwim kayeqmokuluwa-kuluwmo osayta na uluwnanginad bilaqaqta na in boleq yuw nasamanmo waqeq uluwiy.

Jon in on mataw buk ka agamukanhuritayta na bunmo gamuk awaz meqindiqta nag

18 Ari ya on mataw God ago nantutagamukan buk kab huritayta nabunmo nan awaz meqinta kazaqne gibilenaiq. Mat araq anadibmogamuk ta asor muturta nantut kaamalib emid teq buk ka ago daqmeqmeqin diqta teq gwahtiqdaqtana bunmo God ginuweq mat naqmoamalib emid in aholib tugwahtiq-daqta. 19 Teq mat araq anadibmoGod ago nantut ananin usaqta ka agogamuk araq walemid God in mat nawalemid in nagah dimdimunta bukka anan bilamta ka a hi waqdaq. Matnazaqta na in ay anon neqim kuluwa-kuluwmo osayta na a hi neqeq in Godago uliq tawonta nab a hi osdaqtamo.

20 Mat nagah teq gwahtiqdaqtaananin kawa ne gimen bilamta na inbilaqaq, Helmo haqaq. Ya hidmo negigo hib tilehdaiqta haqaq.

Hel diqtaqmo. Iyahta Yesus nibolmo bol.

21Ari i gigo Iyahta Yesus in God agoon mataw tawonta na bunmo agemdimunta negsa in osiy. Nawaqmo.