argumenti.info · 2019. 3. 22. · ARGUMENTI časopis za društvena / politička pitanja izlazi svaka četiri mjeseca Izdavač Savez nezavisnih socijaldemokrata, Banja Luka Petra

ARGUMENTI

časopisza društvena / politička pitanja

izlazi svaka četiri mjeseca

ARGUMENTIčasopis za društvena / politička pitanjaizlazi svaka četiri mjeseca

IzdavačSavez nezavisnih socijaldemokrata, Banja LukaPetra Kočića 5

Glavni urednikMilan Ljepojević

RedakcijaSlavko Mitrović, Rajko Vasić, Đorđe Latinović,Milan Tukić, Franc Sošnja, Mr Danijela Injac,Krsto Grujić, prof. dr Filip Turčinović, Mr Vanja Malidžan

LektorTatjana Atlagić

Kompjuterska priprema i dizajnDragana Pupac

ŠtampaGra�dBanja Luka

Tiraž500

ARGUMENTIčasopis

za društvena / politička pitanja

Banja Lukaapril 2015.

5časopis za društvena/politička pitanja

Riječ urednika

Časopis za društvena i politička pitanja „Agumenti“ u 2015. godini ulazi u devetu godinu svog postojanja i izlaženja. Presabirajući brojeve i godine, neminovno je da se zapitamo da li je stvarno ovo 24. broj, u devetoj godini izlaženja. Evidentno je da smo se u cijelom ovom proteklom periodu maksimalno trudili da ne robujemo ni jednom rigidnom stereotipu i da svaki broj bude originalan i nov, narodski rečeno, priča za sebe. „Argumenti“ svojim uređivačkim konceptom žele da u svakom broju ponude nešto novo i nepredvidivo, upravo onako kao što je i sam život.

„Riječ urednika“ izraz je samog sadržaja i autora koji su zastupljeni u svakom novom broju, koji mora da odiše originalnošću i kreativnošću. Već sam više puta napisao da smatram da je gotovo suvišno bilo šta najavljivati u „uvodnoj riječi“ kada sami autori u svojim tekstovima sve kažu.

Naša orijentacija je istina zasnovana na bazi argumenata, činjenica, dokaza. Ovaj put Amerikanac Endi Vilkokson u svom autorskom tekstu pod nazivom „Srebrenica: Ružna istina“ piše o dešavanjima u Srebrenici i iznosi svoje dokaze, isto kao i Ratko Škrbić u radu „Srebrenica: Neumoljivost matematike“, te Stefan Karganović koji putuje „u susret dvadesetogodišnjici“.

U „Argumentima“ svoje radove ovaj put objavljuju i Milan Pilipović, Mišel Buvač, Dragana Trifković i Bojana Vasiljević. Naša orijentacija i dalje ostaju mladi autori, primijenjena istina i orijentacija na Republiku Srpsku, region, Evropu i svijet.

Milan Ljepojević

6 časopis za društvena/politička pitanja

Sadržaj

Riječ urednika ........................................................................................ 5

Endi Vilkokson (Andy Wilcoxson)SREBRENICA: RUŽNA ISTINA ........................................................... 9

Ratko ŠkrbićSREBRENICA: NEUMOLJIVOST MATEMATIKE ........................... 79

Stefan KarganovićU SUSRET DVADESETOGODIŠNJICI: STATUS SREBRENIČKOG PITANJA, POLITIČKI I PRAVNI ASPEKTI ....... 125

Mr Milan PilipovićNASTANAK I DRŽAVNOST REPUBLIKE SRPSKE – OD DRŽAVE DO ENTITETA BOSNE I HERCEGOVINE ........... 141

Mišel BuvačFAŠIZAM I NACIZAM KAO PRIJETNJA MEĐUNARODNOJ BEZBJEDNOSTI ..................................................................................... 169

Dragana TrifkovićDONJECKA I LUGANSKA NARODNA REPUBLIKA U PRAKSI ................................................................................................. 193

Bojana VasiljevićPRAVO I OVLAŠĆENJE ZA UREĐENJE PORESKOG SISTEMA U BOSNI I HERCEGOVINI ................................................ 201

Uputstvo za autore .............................................................................. 229


UDK 341.322.5:355.426(497.6 Srebrenica)DOI: 10.7251/ARG1524009V

Endi Vilkokson (Andy Wilcoxson)

Srebrenica: Ružna istina

Većina ljudi smatra da je genocid najteži od svih zločina protiv čovječnosti. Mali broj riječi u našem jeziku djeluje emotivnije, razdražljivije ili izaziva isti gnjev.

Genocid je zločin zbog kojeg su vođe bosanskih Srba optužene da su počinile masakr u Srebrenici u julu 1995. godine.

Izvještavanje Entonija Luisa (Anthony Lewis) tipičan je primjer izvještavanja zapadnih medija. Ovaj dobitnik Pulicerove nagrade rekao je čitaocu Njujork tajmsa (New York Times) da “vođe bosanskih Srba nisu na istoj ljestvici kao nacisti, ali je riječ o istom zlu. General Mladić je predvodio pokolj 8.000 civila, muškaraca i dječaka nakon što su njegove trupe zauzele zaštićenu zonu UN-a Srebrenicu” [1].

U 2001. godini Меđunаrоdni krivični sud zа bivšu Јugоslаviјu (МKSЈ) dоniо je prеsudu nаvоdеći dа је bilo “dоkаzаnо vаn svаkе sumnjе dа su gеnоcid, zlоčini prоtiv čоvjеčnоsti i kršеnjе zаkоnа i оbičаја rаtо vаnjа pоčinjеni nаd bоsаnskim Мuslimаnimа u Srеbrеnici, u јulu 1995. gоdinе” [2].

Sudskо vijеćе је zаklјučilо dа su “nаkоn zаuzimаnjа Srе-brеnicе, snаgе bоsаnskih Srbа ubilе nеkоlikо hilјаdа muškаrаcа

Većina ljudi smatra da je genocid najteži od svih zločina protiv čovječnosti.


Kоntrоvеrzа imа vеzе sа brојеvimа ubiјеnih, civil-nim ili vојnim statusom žrtаvа i оsnоvnim mоtivom zlоčinа.

Nikо ne nеgirа dа sе mа-sаkr dоgоdiо.

bоsаnskih Мuslimаnа. Ukupаn brој se vjеrоvаtnо kreće u rаspоnu 7.000 – 8.000 muškаrаcа” [3].

U 2010. gоdini drugo prеtrеsnо viјеćе Hаškоg tribunаlа “utvrdilo је vаn svake sumnjе” dа је čаk 7.826 lјudi “ubiјеnо u еgzеkuciјаmа pоslijе pаdа Srеbrеnicе” [4].

Čini sе dа је оtvоrеn i zаtvоrеn slučај gеnоcidа Srba koji su nаpаli zаštićеnu zоnu UN-a i iskаsаpili hilјаdе bеspоmоćnih muslimаnskih civilа. Nоvinаri, pоlitičаri, pа čаk i sudоvi su svаkаkо iznijeli svoje mišlјеnje, аli da li su tа mišlјеnjа zasnovana na pоuz-

dаnim dоkаzima ili su pоlitički mоtivisаna? Оvај rаd ćе ispitаti pоlitički znаčај mаsаkrа u Srеbrеnici i

оspо riti širоkо rasprostranjeno uvjеrеnjе dа su civili bili meta mаsа-kra, dа је bilо skоrо 8.000 žrtаvа, а dа је mаsаkr biо čin gеnоcidа.

Ništа u оvоm rаdu nе trеbа tumаčiti kао pоricаnjе, оdо brа-vаnjе ili nа bilо kојi nаčin оprаvdаnje mаsаkra u Srеbrеnici. Ма-sа kr је biо nеsumnjivо rаtni zlоčin, zа kојi trеbа dа budu kаžnjеni pо činiоci.

Nikо ne nеgirа dа sе mаsаkr dоgоdiо. Slоbоdаn Мilоšеvić је оpisао mаsаkr kао “ludi kriminаl” [5]. Rаdоvаn Kа rа džić je

izјаviо Тribunаlu: “Vеruјеm dа za hilјаde [srеbrеničkih žrtаvа] mоžеmо prеtpоstаviti dа su im rukе bile vеzаnе i nа оsnоvu tоgа mоžеmо prеtpоstаviti dа su ti lјudi pоgublјеni” [6].

Kоntrоvеrzа imа vеzе sа brојеvimа ubiјеnih, civilnim ili vојnim statusom žrtаvа i оsnоvnim mоtivom zlоčinа. Оvај rаd nе nеgirа dа је zlоčin pоčinjеn, аli

objašnjava dа је zlоčin uvеličаvаn iz pоlitičkih rаzlоgа.

Politički značaj masakra u Srebrenici

Srebrenički masakr, a posebno njegova klasifikacija kao ge-nocid, od ogromnog je političkog značaja za političke lidere bo-sanskih Muslimana.

Bosansko-muslimanski politički vrh ima jedan dugoročni cilj: da kontroliše cijelu Bosnu, a cilj im je da to urade brisanjem sa


Godine 1995. bivši hrvat-ski predsjednik Franjo Tu đman obavijestio je ame ričke zvaničnike da su mu bosanski muslimanski lideri rekli da je njihov plan bio da “Srbe istrijebe” i da “izvezu milion i po Srba iz Bosne”.

Cilj Armije Bosne i Her-cegovine je da uspostavi kontrolu nad cjelokupnom Bosnom i Hercegovinom pod okriljem vlasti u Sara-jevu.

mape Republike Srpske. To je bio njihov cilj tokom rata, a taj cilj je aktuelan i danas. Oni se nadaju da će se ovaj cilj ostvariti tako što će ubijediti svijet da bi Republiku Srpsku trebalo ukinuti jer je proizvod genocida – posebno masakra u Srebrenici u julu 1995.

Ričard Batler (Richard Butler), vojni ekspert zapo-slen u Tužilaštvu MKSJ, otvoreno je rekao: “Cilj Armije Bosne i Hercegovine je da uspostavi kontrolu nad cjelokupnom Bosnom i Hercegovinom pod okriljem vlasti u Sarajevu” [7].

Godine 1995. bivši hrvatski predsjednik Franjo Tuđman obavijestio je američke zvaničnike da su mu bosanski muslimanski lideri rekli da je njihov plan bio da “Srbe istrijebe” i da “izvezu milion i po Srba iz Bosne” [8].

Čak je i Tužilaštvo MKSJ primijetilo da “samo prisustvo i korišćenje u borbi tokom rata u BiH mudžahedina i odreda El-mudžahed dovodi u ozbiljnu sumnju iskrenost postavljenog cilja ARBiH o održavanju sekularne i multietničke Bosne, gdje sve nacionalnosti mogu da žive mirno” [9]-

Centralna obavještajna agencija (CIA) SAD-a imala je slične sumnje u posvećenost sarajevskog režima na uspostavljanju sekularne multietničke države. Nedavno skinuta oznaka tajnosti sa izveštaja CIA u kojem je autor tokom rata naveo da zamjenik komandanta vojske, brigadni general Jovan Divjak, Srbin, “djeluje prije svega kao simbol vođe ne-Muslimana; on navodno ima samo minimalnu ulogu u vojnim operacijama”. Prema izvje štaju, “primarna muslimanska politička stranka – Stran ka demokratske akcije (SDA) je dominirala vojskom skoro na isti način na koji je jugoslovenski Savez komunista dominirao JNA” [10].

Dok ova infromacija odražava ono što su mnogi Srbi govorili, njena težina je veća jer dolazi iz izvora koji su obično bili bezosjećajni i čak neprijateljski raspoloženi prema Srbima.

Bosanski muslimanski politički lideri ne kriju činjenicu da žele da ukinu Republiku Srpsku i da je njihov glavni argument za to navodni “genocid u Srebrenici”. Povjerljivi diplomatski


Bošnjački politički lideri eks ploatišu presudu da bi napredovali u svom us kom, nacionalističkom politič kom programu”

Među na rodni sud pravde (MSP) presudio je da je genocid počinjen u i oko Sre brenice u julu 1995. go -dine i oslobodio potisnu ti bošnjački bijes o ratu 1992–1995.

dokumenti, čiji je autor američka ambasada u Sarajevu, a koji su objavljeni na sajtu Vikiliksa (Wikileaks) bacaju novo svjetlo na bosansko-muslimanski politički program i njihove pokušaje da iskoriste takozvani “genocid” u Srebrenici.

Izvori navode, “u februaru 2007. godine, Među-na rodni sud pravde (MSP) presudio je da je genocid počinjen u i oko Srebrenice u julu 1995. godine i oslobodio potisnuti bošnjački bijes o ratu 1992–1995. Bošnjački politički lideri eksploatišu presudu da bi napredovali u svom uskom, nacionalističkom politič-kom programu” [11].

Od posebnog interesa za Amerikance bila je uloga Harisa Silajdžića. Oni su izvještavali da je on “iskoristio presudu kao osnovu za njegove tvrdnje da je Republika Srpska protivpravno stvorena na genocidu” [12].

Prema istim izvorima, “bošnjački politički lideri, predvođeni Harisom Silajdžićem, počeli su prodornu kampanju za ‘specijalni status Srebrenice’, u suštini pozivajući na njeno otcjepljenje od Republike Srpske (RS). Oni su, takođe, podržali masovnu emigraciju Bošnjaka povratnika iz Srebrenice, tvrdeći da su uslovi tamo bili nepodnošljivi” [13]. Oni su citirali Silajdžića, koji navodi da “Srebrenica zaslužuje poseban status jer ‘bila je kao Aušvic’ gdje su dovođeni ljudi da bi bili ubijeni” [14].

Silajdžićevi argumenti su izloženi detaljno u dokumentima. Prema njegovim riječima, “izricanje presude Međunarodnog suda pravde obezbijedilo je novu pravnu osnovu, sa koje će se retroaktivno preispitati uslovi Dejtona” [15]. On je rekao da Srebrenica nije “kao bilo koje drugo mjesto; genocid se desio tamo” [16].

On je rekao da je bio u stanju da prihvati da Srebrenica bude u sastavu RS u Dejtonu, jer nije bilo “zvanične odluke” 1995. godine da se genocid dogodio 11. jula 1995. godine u Srebrenici. MSP je promijenio “činjenice na terenu”, a on je planirao da “iscrpi sva zakonska sredstva da revidira rezultate genocida” [17]. Prema Silajdžiću, “moramo da promijenimo strukturu i naš ustav, koji su kreirani kao direktan rezultat genocida” [18].


Jedan od dokumenata govori da je “cilj Silajdžića jasan. On nastoji da koristi presudu Međunarodnog suda pravde kao pravni osnov za eliminaciju Re-publike Srpske”

Silajdžić je izjavio da je Dej ton formiran nužno pod pritiskom Miloševića, Tu đ mana i međunarodne za jednice, ali RS ne može os tati kao što jeste.

Silajdžić je izjavio da je Dejton formiran nužno pod pritiskom Miloševića, Tuđmana i međunarodne zajednice, ali RS ne može ostati kao što jeste; inače će legalizovati genocid. “Morali smo da potpišemo Dejton sa pištoljem uperenim u naše glave”, rekao je [19].

Jedan od dokumenata govori da je “cilj Silajdžića jasan. On nastoji da koristi presudu Međunarodnog suda pravde kao pravni osnov za eliminaciju Republike Srpske” [20]. Drugi izvor citirao je Silajdžića, koji je otvoreno izjavio da je “Republika Srpska proizvod ge -no cida, da je treba ukinuti, a moralna obaveza za im ple-mentaciju Presude MSP prevazilazi bosanski zakon i među narodne sporazume, uključujući i Dejtonski mirovni spora zum” [21].

Prema tim izvorima, Silajdžićava “strategija ima za cilj da dodatno raspaljuje bošnjačko muslimansko mišljenje ovdje, čime se pažnja SAD-a i međunarodne zajednice fokusira na njihove žalbe. Šteta je što je mali broj posmatrača u Bosni mogao da pronikne u sofistiku njegovih argumenata” [22]. Američki zvaničnici su rekli: “Mi smo iskreno zabrinuti zbog radikalnih ideja koje Silajdžić uspješno sije ovdje među Bošnjacima” [23].

Dokument takođe razotrkiva eksploataciju i ma-ni pu laciju preživjelih članova porodica žrtava masakra od strane režima u Sarajevu.

Dokument koji izvještava o protestu protiv po-sjete američkog ambasadora Memorijalnom centru u Potočarima, koji je organizovala NVO “Majke Sre brenice” na čelu sa Hatidžom Mehmedović, istakao je da “bošnjački političari često manipulišu i koriste patnju majki srebreničkih žrtava, koje nemaju sofisticirano razumijevanje sistema krivičnog pravosuđa u BiH, a kamoli međunarodne sudske prakse. Iako su njihova bol i patnja stvarni i opravdani, ovaj ‘spontani’ protest je vjerovatno orkestrirao neko drugi. Majke ne govore engleski, a čuli smo ih nekoliko kako traže prevod njihovih znakova engleskog jezika. Pored toga, tokom protesta, lokalni član osoblja ambasade čuo je jednu od majki koja je primala instrukcije telefonom” [24].


Još jedan dokument bi-lježi kako su “bošnjački po litički lideri, napravili ša torsko naselje ‘izbjeglica iz Srebrenice’ u Sarajevu, or ganizovali proteste ispred Predsjedništva, i čak la žirali napad na bošnjačke povrat-nike u selu Ljeskovik kako bi dobili podršku jav nosti za otcjepljenje Sre brenice” od Republike Srp ske.

Još jedan dokument bilježi kako su “bošnjački politički lideri, napravili šatorsko naselje ‘izbjeglica iz Srebrenice’ u Sarajevu, organizovali proteste ispred Predsjedništva, i čak lažirali napad na bošnjačke povratnike u selu Ljeskovik kako bi dobili podršku javnosti za otcjepljenje Srebrenice” od Republike Srp ske [25].

Dokument ističe da „posjetioci na visokom ni vou u Srebrenici, bili oni vjerski ili politički, dolaze da ‘sakupe poene’ i

ostave sjajan imidž kao ‘dobri Bo šnjaci’. Lokalni lideri često dobrovoljno igraju ovu igru” [26].

Političari i stručnjaci izvan Bosne takođe su revnosni u isko rišćavanju masakra u Srebrenici za svoje potrebe. Kad god se razmatra vojna akcija, obično možete naći nekog političara ili komentatora negdje u zapadnim informativnim medijima kako go vore o potrebi da se “spriječi još jedna Srebrenica” bez obzira na to da li je to u Iraku, Libiji ili Siriji. Ironično, kad god se potegne Srebrenica, to je obično neka muslimanska zemlja koju žele da napadnu.

Zaključci Međunarodnog suda pravde (MSP)

Kako se aludira u prethodno navedenim ame ričkim di-plomatskim dokumentima, Međunarodni sud pravde objavio je sljedeći zaključak 2007. godine:

“Sud zaključuje da radnje počinjene u Srebrenici spadaju u član II (a) i (b) Konvencije i počinjene su sa specifičnom namjerom da se djelimično uništi grupa Muslimana Bosne i Hercegovine; i shodno tome da su to djela genocida, počinjena od strane pripadnika VRS u i oko Srebrenice oko 13. jula 1995. godine” [27].Međutim, mora se napomenuti da se zaključci Međuna rod-

nog suda pravde u vezi sa genocidom u Srebrenici u potpunosti zasnivaju na nalazima MKSJ. Prema presudi Međunarodnog suda pravde:

“Sud zaključuje da on u principu prihvata kao vrlo ubjedljive relevantne zaključke o činjenicama koje je Međunarodni


Kada je sudija Rodrigez (Ro drigues) izrekao presu-du u pred metu “Krstić”, rekao je: “Mi vjerujemo da je neophodno napraviti raz liku između onoga što može biti kolektivna od-govornost i individualna odgovornost.

U uvodnoj riječi na suđenju Slobodanu Miloševiću, Karla del Ponte (Carla del Ponte) je savršeno jasno rekla da se “ni jednoj državi ili organizaciji ne sudi da-nas ovdje.

sud u prvostepenom postupku donio, osim ako se naravno ne obore u žalbenom postupku. Iz istog razloga, bilo kakva procjena od strane Tribunala na osnovu činjenica kao što su nalazi, na primjer, o postojanju potrebne namjere, takođe zaslužuje određenu težinu” [28].Svakako se može dovesti u pitanje adekvatnost

da Međunarodni sud pravde koristi presude MKSJ-a i da donese zaključke o pitanjima odgovornosti na dr-žav nom nivou, kada su sudije i tužioci na MKSJ izričito odbili tu ideju.

Oni su uložili veliki trud da se naglasi da “sud osuđuje ili oslobađa pojedince imenom i prezimenom, a ne kolektivnu odgovornost srpskog naroda” [29].

U uvodnoj riječi na suđenju Slobodanu Miloševiću, Karla del Ponte (Carla del Ponte) je savršeno jasno rekla da se “ni jednoj državi ili organizaciji ne sudi danas ovdje. Optužnice ne optužuju cijeli narod da je kolektivno kriv za zločine, čak i zločin genocida. Može biti izazovno da se generalizuje kad se radi o ponašanju lidera na najvišem nivou, ali to je greška koja se mora izbjeći. Kolektivna krivica ne čini nikakav dio optužnice Tužilaštva. Nije to zakon kojim se rukovodi ovaj sud, a ja jasno želim da odbacim sam taj pojam” [30].

Ona je ponovila isto u uvodnoj riječi na suđenju Popoviću. Rekla je: “Svi optuženi u ovom tribunalu su pred vama da im se sudi za njihovu individualnu krivič nu odgovornost. Ni jednoj državi, ni jednoj na-cio nalnosti, ni jednoj organizaciji se ne sudi za ove zločine. Zločini su počinjeni od strane pojedinih ljudi i pojedinici moraju biti pozvani na odgovornost za počinjena krivična djela. Ne postoji kolektivna krivica pred ovim sudom” [31].

Kada je sudija Rodrigez (Rodrigues) izrekao presudu u pred-metu “Krstić”, rekao je: “Mi vjerujemo da je neophodno napraviti razliku između onoga što može biti kolektivna odgovornost i individualna odgovornost. Tribunal nije osnovan da se bavi mogućnošću kolektivne odgovornosti. Ono što je od interesa za nas u svakom od suđenja, koje moramo čuti u ovoj sudnici, jeste


Advokati odbrane u MKSJ brane optuženog pojedin-ca, oni ne predstavljaju dokaze da bi branili države.

MKSJ sudi pojedincima, a MSP sudi državama.

da provjerimo da li dokazi izneseni pred nama omogućavaju da se optuženi proglase krivim. Mi tražimo da se sudi samo optuženima koji su individualno odgovorni. Mi ne želimo da sudimo narodu. Da, u bivšoj Jugoslaviji bilo je napada na civilno stanovništvo. Da, bilo je masakra. Bilo je progona. Da, neki od tih zločina počinile su srpske snage. Ipak, da parafraziram riječi velikog humaniste, smatramo da kad bi povezali ovo zlo sa srpskim identitetom,

bila bi to uvreda za srpski narod i izdao bi se koncept građanskog društva. Bilo bi isto tako monstruozno, međutim, da se ne doda nikakvo ime ovom zlu jer bi to moglo biti uvreda za Srbe.”

“U julu 1995, generale Krstiću, Vi ste pristali na zlo i zato Vas danas ovo Pretresno vijeće osuđuje na 46 godina zatvora” [32].

MKSJ sudi pojedincima, a MSP sudi državama. Advokati odbrane u MKSJ brane optuženog pojedinca, oni ne predstavljaju dokaze da bi branili države. Oslanjajući se isključivo na nalaze MKSJ, MSP je zloupotrijebio svoja ovlašćenja i transformisao individualnu odgovornost u kolektivnu odgovornost. Ova zloupotreba ovlašćenja je bila razlog zašto je presuda Međunarod-nog suda pravde bila od tako velikog značaja za bosanske mu-

slimanske političare, koji žele da uspostave kolektivnu krivicu Republike Srpske.

Prema objelodanjenim američkim diplomatskim dokumentima na Vikiliksu, “[Sulejman] Tihić tvrdi da presuda [MSP] pominje ulogu policije i vojske RS ne koliko puta. On je dodao da pojedinci ne mogu

počiniti genocid, nego su potrebne institucije da pripreme i izvrše genocide” [33].

Dok Tihićeva tvrdnja da pojedinci ne mogu počiniti genocid možda zvuči razumno za razumnu osobu, moramo imati na umu da to nije način na koji MKSJ definiše genocid, a na kraju MKSJ je utvrdio da se dogodio genocid. MSP nije napravio nezavisan nalaz činjenica, samo se pozvao na nalaze MKSJ u svojoj presudi, a prema MKSJ samo pojedinci mogu počiniti genocid.

Pretresno vijeće u predmetu “Jelisić” smatralo je da “su ubis tva koje je počinio optuženi dovoljna da se utvrdi materijalni element zločina genocida i moguće je apriori zamisliti da je


Garet Ivans (Garet Evans) i Džejmz Lajon (Ja mes Lyon), predsjednik i viši analitičar Međunarodne krizne gru-pe za Balkan, informisali su čitaoce Internešnel herald tri bjuna (International Her-ald Tribune) da su “sredi-nom jula 1995. go dine, sna ge bosanskih Srba pod komandom Mladića izvršile organizovan pokolj skoro 8.000 civila i ne-boraca oko bosanskog grada Sre bre-nice”.

Za žrtve masakra u Sre-brenici često se navodi da su nevi ni nenaoružani civili.

optuženi pravio plan o istrebljenju cijele grupe, bez namjere koju je podržavala bilo koja organizacija u kojoj su učestvovali drugi pojedinci. U tom smislu prema travaux preparatoires Konvencije iz 1948. godine, predumišljaj nije naveden kao pravna komponenta zločina genocida; nakon što je spomenuto od strane ad hoc komisije u fazi nacrta, činilo se suvišnim s obzirom na to da se posebna namjera već nalaže u tekstu i da bi takve preciznosti samo učinile da teret dokazivanja bude još veći. Iz ovog propusta proizilazi da autori Konvencije nisu razmatrali postojanje neke organizacije ili sistema koji imaju genocidan cilj kao pravnu komponentu zločina. Pri tome, nisu zanemarili mogućnost pojedinca koji nastoji da uništi grupu kao takvu” [34].

Inženjeri za računarski softver imaju izreku koju vole da koriste: “Smeće unutra, smeće napolje”. Izreka se odnosi na činjenicu da će računari bespogovorno procesuirati pogrešne ulaz-ne podatke (“smeće unutra”) i da će proizvesti pogrešan rezultat (“smeće napolje”).

Isto obrazloženje važi i ovdje. Pošto se MSP oslanjao isklju čivo na nalaze MKSJ, zaključci Među-narodnog suda pravde su po uzdani onoliko koliko i osnovni zaključci MKSJ. Ako su zaključci MKSJ po-grešni, onda su i zaključci Me đunarodnog suda pravde pogrešni. Zbog toga, ovaj rad se neće dalje baviti nalazima Suda pravde. Umjesto to ga, fokusiraćemo se na osnovne nalaze i dokaze MKSJ.

Vojni status nestalih i mrtvih

Za žrtve masakra u Srebrenici često se navodi da su nevi ni nenaoružani civili. Garet Ivans (Garet Evans) i Džejmz Lajon (Ja mes Lyon), predsjednik i viši analitičar Međunarodne krizne grupe za Balkan, informisali su čitaoce Internešnel herald tri bjuna (International Herald Tribune) da su “sredinom jula 1995. go dine, snage bosanskih Srba pod komandom Mladića izvršile organizovan pokolj skoro 8.000 civila i ne-boraca oko bosanskog grada Srebrenice” [35].


Iako je jedan broj civila si gurno ubijen, dokazi su-gerišu da su velika većina ne stalih lica i onih čija je smrt potvrđena, bili vojnici i vojnosposobni muškarci. Sudsko vijeće je u pred-metu „Krstić” čak priznalo da su “samo vojno spo-sobni muškarci sistematski masakrirani”.

Londonski Miror (Mirror) donosi sličan izvještaj o “ubistvu 8.000 civila u Srebrenici tokom rata u BiH”. Oni su uvjerili svoje čitaoce da su “žrtve nenaoružani muslimanski muškarci i dječaci – poklani od strane srpskih snaga nakon što su zarobili mali grad Srebrenicu 1995. godine” [36].

U Sjedinjenim Američkim Državama, Bijela kuća je izdala saopštenje 2005. godine u kojem se kaže: “11. jula sjećamo se tragičnog gubitka ljudskih života u Sre brenici prije 10 godina. Masovno ubijanje gotovo 8.000 muškaraca i dječaka bio je najgori evropski masakr civila od Drugog svjetskog rata i sumorni podsjetnik da postoje zli ljudi koji će ubiti nevine bez savjesti ili milosti” [37].

Prema podacima UNHCR-a, “gotovo 8.000 civila je zakla no u najgorem zločinu u Evropi od Drugog svjetskog rata. Među narodni sud za ratne zločine u Hagu ... osudio je ovaj akt kao genocid” [38].

Detaljna rasprava o broju žrtava doći će kasnije, ali za sada ćemo da se bavimo navodima da su ovi “muškarci i dječaci” bili ci vili, a ne vojnici u bosanskoj muslimanskoj vojsci.

Iako bi se svakako moglo spekulisati da je namjera bila da se ocrne Srbi ili da se zapali javno mnjenje iz političkih razloga, ovaj rad neće ni pokušavati da

objasni šta je moglo motivisati cjelokupne zapadne medije i politički establišment da daju ovakve izjave. Umjesto toga, navodi će se uporediti sa dokazima izvedenim pred MKSJ tako da će čitalac sam moći da izvede zaključak o tome da li odražavaju dokaze iznete pred sudom ili koliko su, zapravo, ti navodi daleko od stvarnosti.

Iako je jedan broj civila sigurno ubijen, dokazi sugerišu da su velika većina nestalih lica i onih čija je smrt potvrđena, bili vojnici i vojnosposobni muškarci. Sudsko vijeće je u predmetu „Krstić” čak priznalo da su “samo vojno sposobni muškarci sistematski masakrirani” [39].

Vojni ekspert tužilaca Haškog tribunala posvjedočio je da “lica koja nisu okvalifikovana kao vojnici ili potencijalni vojnici, nisu bili dio tog plana [da se pogube zarobljenici]. Jedan od


Od 7.661 ljudi na listi, 6.847 su bili muškarci starosti između 16 i 60 godina. Ovo je značajno jer je poziv na mobilizaciju bio na snazi u Srebrenici.

Tužilaštvo u MKSJ je 2005. godine sastavilo listu od 7.661 lica (vojnih i civilnih) koji su nestali ili su mrtvi nakon pada Srebrenice u ruke snaga bosanskih Srba u julu 1995. godine

posebnih dokaza koji mogu da iskoristim i koji mi pomaže da podržim tu teoriju je iskaz svjedoka koji je izveden pred Sud ranije, da je 13. jula na livadi Sandići, postojala svijest da je traženo da se iz grupe ljudi isključe pojedinci koji nisu bili u dobi od 16 do 60 godina. A tu svijest su imali vojnici sa najnižim rangom” [40].

Tužilaštvo u MKSJ je 2005. godine sastavilo listu od 7.661 lica (vojnih i civilnih) koji su nestali ili su mrtvi nakon pada Srebrenice u ruke snaga bosanskih Srba u julu 1995. godine [41].

Od 7.661 ljudi na listi, 6.847 su bili muškarci starosti između 16 i 60 godina [42]. Ovo je značajno jer je poziv na mobilizaciju bio na snazi u Srebrenici. Nalog za opštu mobilizaciju izdalo je Ratno predsjedništvo Srebrenice i pozvalo na neposrednu mobilizaciju “sve vojno sposobne građane starosti između 16 i 60 godina” [43].

Štaviše, Demografska jedinica Tužilaštva Haškog tribunala pronašla je evidenciju o vojnoj službi ARBiH za 5.371 od 7.661 ljudi na listi srebreničkih nestalih i mrtvih lica [44].

Tvrdnja da su žrtve pokolja prvenstveno civili ne stoji pred licem dokaza o evidenciji o službi MKSJ, najveći dio toga ponudilo je samo Tužilaštvo, pokazujući da su preovlađujuća većina srebreničkih nestalih i mrtvih bili vojnosposobni muškarci sa pratećom evidencijom o vojnoj službi.

Genocid

Kao što je već rečeno, klasifikacija masakra u Srebrenici kao čina “genocida” od strane Haškog tribunala je od velikog političkog značaja za političko rukovodstvo bosanskih Muslimana u njihovim stalnim zahtjevima za ukidanje Republike Srpske.

Da bi se utvrdilo da li dokazi potkrepljuju zaključak o genocidu, prvo se mora razumjeti šta je genocid, a šta nije.

Član 2 Konvencije o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida iz 1948. godine definiše genocid na sljedeći način:


Ove riječi ‘kao takve’ ističu da je za genocid potrebno nešto više od diskrimina-torne namjere; mora post-ojati namjera da se uništi, u cjelini ili djelimično, zašti-ćena grupa”.

Ono što razlikuje genocid je genocidna na mjera – nam-jera da se uništi, u cjelini ili djelimično, nacionalna, et nička, rasna ili vjerska gru pa, kao takva...

U ovoj konvenciji pod genocidom se podrazumijeva bilo ko-je od ovih djela počinjenih s namjerom da se uništi, u cijelosti ili djelimično, nacionalna, etnička, rasna ili religiozna grupa, kao što su:

(a) ubistvo članova grupe;(b) teška povreda fizičkog ili mentalnog integriteta članova

grupe;(c) namjerno podvrgavanje grupe takvim život nim uslovima

koji treba da dovedu do njenog fizičkog uništenja u cijelosti ili djelimično;

(d) mjere kojima je cilj sprečavanje rađanja u okviru grupe;

(e) prisilno premještanje djece iz jedne grupe u dru gu grupu.

Žalbeno vijeće Haškog tribunala odlučilo je da “kao posebno djelo počinjeno sa namjerom, zločin genocida zahtijeva dokaz o namjerama da se počini u osnovi takav čin i dokaz o namjeri da se uništi ciljna

grupa, u cijelosti ili djelimično” [45].Sudsko vijeće na suđenju Popoviću dalje ra zrađuje: “Ono

što razlikuje genocid je genocidna na mjera – namjera da se uništi, u cjelini ili djelimično, nacionalna, etnička, rasna ili vjerska grupa,

kao takva... Ove riječi ‘kao takve’ ističu da je za genocid potrebno nešto više od diskriminatorne namjere; mora postojati namjera da se uništi, u cjelini ili djelimično, zaštićena grupa” [46].

Pretresno vijeće u predmetu „Krstić” konstatovalo je da su “žrtve genocida morale biti na meti zbog svoje pripadnosti grupi. Ovo je jedino tumačenje koje se podudara s namjerom koja je karakteristična za zločin genocida. Namjera da se uništi grupa kao takva, u

cjelini ili djelimično, pretpostavlja da su žrtve odabrane zbog njihove pripadnosti grupi čije uništenje je traženo. Samo saznanje počinilaca o pripadanju žrtava posebnoj grupi nije dovoljno da se utvrdi namjera da se uništi grupa kao takva” [47].

Pretresno vijeće u predmetu „Krstić” je dalje navelo da “Konvencija o genocidu ne štiti sve vrste ljudskih grupa. Njegova


Iako Tribunal pravilno de � niše genocid, prag nje go vog dokazivanja je smiješno nizak. Prema Tri bu nalu, “postojanje pla-na ili politike nije pravni sastojak zločina genocida”. Oni takođe smatraju da “će genocidna namjera počinioca skoro uvijek obuhvatiti civile, ali to nije pravni uslov za krivično djelo genocida”.

primjena je ograničena na nacionalne, etničke, rasne ili vjerske grupe” [48].

Da bi se tačno klasifikovao srebrenički masakr kao čin ge-no cida, mora se dokazati van svake sumnje da su žrtve, koje su bile uglavnom vojnici i vojnosposobni muškarci, ubijene sa po-sebnom namjerom da se uništi bosansko-muslimanska etno-reli-gijska grupa kao takva, a ne zato što su bili borci ili po tencijalni borci i učestvovali u ratu protiv bosanskih Srba.

Iako Tribunal pravilno definiše genocid, prag njego vog dokazivanja je smiješno nizak. Prema Tribu nalu, “postojanje plana ili politike nije pravni sastojak zločina genocida” [49]. Oni takođe smatraju da “će genocidna namjera počinioca skoro uvijek obuhvatiti civile, ali to nije pravni uslov za krivično djelo genocida” [50]. Žalbeno vijeće u predmetu „Karadžić” smatralo je da “utvrđivanje da li postoje dokazi koji mogu biti osnova za osudu za genocid ne uključuje procjenu broja ubijenih ljudi i ne postoji prag koji to određuje” [51].

Prag je podešen tako nisko da se bilo koji oružani sukob mo že klasifikovati kao genocid. Osuda za genocid pod ovim okolnostima praktično je beznačajna. Tužilac ne mora da dokazuje da je postojao genocidni plan, on ne mora da pokaže koliko je ubijeno ljudi, niti čak da su žrtve bili civili.

Krstićeva odbrana je tvrdila pred Žalbenim vije -ćem Haškog tribunala da njegova osuda za geno cid treba biti odbačena jer “zapisnik suđenja ne sa dr ži nijednu izjavu članova Glavnog štaba VRS ko ja pokazuje da je ubijanje muškaraca bosanskih Muslima na bilo motivisano genocidnom namjerom da se unište bosanski Muslimani iz Srebrenice”. Ne negirajući činjeničnu utemeljenost zahtjeva, Sud je odbacio argument na osnovu toga što “nedostatak takve izjave nije presudan. Tamo gdje nema direktnih dokaza o genocidnoj namjeri, namjera se i dalje može izvesti iz činjeničnih okolnosti zločina” [52].

U krivičnom pravu postoje dvije vrste dokaza, direktni dokazi i posredni, ili indicije (circumstantial evidence). Zaključci MKSJ u vezi sa genocidom u Srebrenici u potpunosti se zasnivaju na posrednim dokazima.


Pretresno vijeće u pred-metu „Krstić” navelo je či njenicu da su “samo voj no sposobni muškarci sis te matski masakrirani”.

Pitanje je da li je genocid-na namjera da se uništi bo sansko-muslimanska et no-religijski grupa kao tak va razuman zaključak, a kamoli jedini razuman za-ključak, koji se može izvesti iz ubistva neprijateljskih vojnika i vojnosposobnih mu škaraca usred rata.

Pretresno vijeće u slučaju „Popović” kaže da „po svojoj prirodi, [genocidna] namjera nije obično podložna neposrednom dokazu ‘jer jedino sam optuženi iz prve ruke ima saznanje o svom mentalnom stanju, i malo je vjerovatno da će svjedočiti o svojim

genocidnim namjerama’. U nedostatku direktnih do-kaza, namjera da se uništi može se izvesti [iz drugih činjenica i okolnosti]” [53]. Oni su čak upozorili da „tamo gde je zaključak izveden iz posrednih dokaza, da bi se utvrdila činjenica na koju se oslanja presuda, taj zaključak mora biti jedini razumni koji bi se mogao izvući iz izvedenih dokaza” [54].

Pitanje je da li je genocidna namjera da se uništi bosansko-muslimanska etno-religijski grupa kao takva razuman zaključak, a kamoli jedini razuman zaključak, koji se može izvesti iz ubistva neprijateljskih vojnika i

vojnosposobnih muškaraca usred rata.Žalbeno vijeće u presudi Krstiću navodi da je “glavni

do kaz osnovni zaključak Pretresnog vijeća da su snage VRS namjeravale da eliminišu sve bosanske Muslimane iz Srebrenice i to je bio masakr svih vojnosposobnih muškaraca te zajednice od strane VRS... Ubistvo vojnosposobnih ljudi je, sigurno, fizičko uništavanje, a imajući u vidu obim ubistava, Pretresno vijeće može

legitimno da donese zaključak da je njihovo istrebljenje motivisano genocidnom namjerom” [55].

Obrazloženje koje je navodilo Pretresno vijeće u predmetu „Popović” gotovo je identično. Oni su smatrali da je “jasno iz dokaza da su snage bosanskih Srba namjeravale da masovno ubiju bosanske Muslimane, vojnosposobne muškarce iz Srebrenice

... Pretresno vijeće smatra da je ubijanje svih muških članova populacije dovoljna osnova da utvrdi namjeru da se biološki uništi cijela grupa” [56].

Pretresno vijeće u predmetu „Krstić” navelo je činjenicu da su “samo vojnosposobni muškarci sistematski masakrirani” i da je “njihova smrt spriječila efikasan pokušaj bosanskih Muslimana da ponovo osvoje teritoriju” [57] kako bi podržali svoj sumnjiv zaključak “da namjera da se pobiju svi bosanski Muslimani,


Ubijanje vojnosposobnih mu škarca kako bi se spri-ječilo zauzimanje teritorije očigledno nije isto što i ubi-janje ljudi kako bi se uništila njihova etnička grupa.

Mentalna gimnastika koju Tribunal koristi da podupre ove tvrdnje o “genocidu” bi la bi smiješna kada ti na-vodi ne bi bili toliko oz biljni.

vojnosposobni muškarci u Srebrenici predstavlja namjeru da se djelimično uništi grupa bosanskih Muslimana” [58].

Ubijanje vojnosposobnih muškarca kako bi se spriječilo zauzimanje teritorije očigledno nije isto što i ubijanje ljudi kako bi se uništila njihova etnička grupa. Mentalna gimnastika koju Tribunal koristi da podupre ove tvrdnje o “genocidu” bila bi smiješna kada ti navodi ne bi bili toliko ozbiljni.

Da je cilj vojske bosanskih Srba bio da se uništi bosansko-muslimanska etnička grupa, kao takva, zašto onda nisu ubili žene i djecu zajedno sa vojno sposobnim muškarcima?

Tribunal nema odgovor. Kažu, “odluka da se ne ubiju žene ili djeca može se objasniti osjetljivošću bosanskih Srba na javno mnjenje. Za razliku od ubistva zarobljenih vojnika, takav čin se ne bi mogao tako lako držati u tajnosti, ili prikriti kao vojna operacija, i tako bi nosio povećan rizik od privlačenja međunarodne osude” [59].

Stav Pretresnog vijeća u slučaju „Krstić” je da se treba pod-sjetiti da “namjera da se uništi grupa kao takva, u cjelini ili dje-limično, pretpostavlja da su žrtve odabrane zbog njihovog pri-padanja grupi čije uništenje je traženo” [60]. Da li objašnjenje Tri-bunala zašto žene i djeca nisu ubijeni zvuči kao dokaz van svake sumnje, ili to zvuči kao nagađanje kojim pokušava da opravda zaključak o genocidnoj namjeri koju dokazi ne podržavaju?

Tribunal daje sve od sebe da isključi vojni motiv za masakr. Pretresno vijeće u predmetu „Krstić” tvrdilo je da “je možda VRS u početku imala za cilj egzekuciju vojnika. Neki ljudi iz kolone su u stvari izginuli u borbama, a nije izvjesno da je VRS u početku namjeravala da se pobiju svi zarobljeni muškarci Muslimani, uključujući i civile u koloni. Dokazi pokazuju, međutim, da je donesena odluka, u nekom trenutku, da se zarobe i ubiju svi muškarci bosanskih Muslimana neselektivno. Nakon toga nije učinjen nikakav napor da se razluče vojnici od civila. Lična dokumenta i lične stvari su oduzeti i od muškaraca bosanskih Muslimana kod Potočara i od ljudi zarobljenih u koloni; njihovi dokumenti i stvari su bačene na gomilu i na kraju spaljeni” [61].


Čovjek mora da pristupi ovoj temi sa nekom mje-rom zdravog razuma, a Tri bunal to ne radi.

Srbi nisu bili glupi. Znali su da je Srebrenica bila na seljena bosanskim Mu-sli manima i znali su da su muškarci starosti od 16 do 60 bili pozvani u vojsku.

Pretresno vijeće u slučaju „Popović” navelo je dokaze da od zatvorenika “nije traženo da daju svoja imena, niti ih je iko ispitivao” [62] i da “izgleda pripadnici snaga bosanskih Srba nisu imali spisak sa imenima zatvorenika i ni u jednom trenutku tokom

te noći [na jednom od stratišta] nisu pitali zatvorenike kako se zovu” [63].

Argument koji Tribunal pokušava da istakne je da, ako Srbi nisu provjerili identitet zatvorenika, nisu mogli znati ko je bio vojnik a ko civil. Stoga, vojska nije mogla biti meta.

To je promašeni rezon jer je bilo opštepoznato da je bio na snazi poziv na mobilizaciju, tako da su Srbi znali da svi mu škarci starosti od 16 do 60 godina treba da budu u vojsci.

Obrazloženje Tribunala je mač sa dvije oštrice. Ako neko pri-hvati tu liniju rezonovanja kao kredibilnu, onda se mora odbaciti ideja da je vojska bosanskih Srba imala genocidnu namjeru. Iako se može procijeniti da li je muškarac starosti između 16 i 60 po svom izgledu, ne može se reći razlika između Muslimana, Srbina ili Hrvata po njihovom izgledu. Ako Srbi nisu provjerili lične karte, kako su mogli da znaju da li su njihovi zarobljenici bili bosanski Muslimani ili ne? Ako nisu znali nacionalnost zatvorenika,

onda kako su mogli da ciljaju eventualno bosansko-muslimansku etno-vjersku grupu za uni štenje?

Srbi nisu bili glupi. Znali su da je Srebrenica bila naseljena bosanskim Muslimanima i znali su da su muškarci starosti od 16 do 60 bili pozvani u vojsku. Čovjek mora da pristupi ovoj temi sa nekom mjerom

zdravog razuma, a Tribunal to ne radi.Neosporna je činjenica da je od 7.661 ljudi, 6.847 koji su

na listi Tužilaštva nestalih i mrtvih bili vojnosposobni muškarci starosti od 16 do 60 godina [64]. Takođe je neosporna činjenica da su pronađene vojne evidencije za njih 5.371 [65]. Jasno je, dakle, da su meta masakra bili vojnici i vojnosposobni muškarci.

Pretresno vijeće u slučaju „Popović” je primijetilo da “su neki dječaci, srednjovječni muškarci i nemoćni bili među poginulima” [66], a Pretresno vijeće u slučaju „Krstić” je reklo da su “neke od


Čak dokazi, koje navodi sa mo Tužilaštvo tokom za vršne riječi u predmetu “Karadžić”, govore da je neosporna istina da su borci, a ne etnička grupa kao takva, bili meta.

Očigledno je da je meta masakra bila protivnička voj ska a ne bosansko-mus-limanska etno-religiozna gru pa kao takva. Stoga ma-sakr, iako je bio ratni zločin, nije bio čin ge no cida.

žrtava bile teški invalidi i, iz tog razloga, malo je vjerovatno da su bili borci” [67]. Niko ne negira da su to činjenice, ali kada su skoro 90 odsto nestalih i mrtvih vojnosposobni muškarci i kada većina njih ima prateće vojne dokumente, nemoguće je prihvatiti zaključak Tribunala “da nikakva razlika nije napravljena između civila i vojnika” [68] Očigledno je napravljena razlika neke vrste, inače 90 odsto nestalih i mrtvih ne bi bili vojnici ili vojnosposobni muškarci.

Očigledno je da je meta masakra bila protivnička vojska a ne bosansko-muslimanska etno-religiozna gru pa kao takva. Stoga masakr, iako je bio ratni zločin, nije bio čin ge no cida.

Čak dokazi, koje navodi samo Tužilaštvo tokom završne riječi u predmetu “Karadžić”, govore da je neosporna istina da su borci, a ne etnička grupa kao takva, bili meta. Tokom završne riječi tužilac Melisa Pak (Melissa Pack) je rekla:

“Karadžić je imao moć života ili smrti nad muškarcima bosanskih Muslimana iz Srebrenice. Nije je upotrijebio 16. jula da zaustavi ubistva. On je pozvao svoje podređene da sazna zašto je nekim muslimanskim muškarcima dozvoljeno da pobjegnu.

“Sjećate se kasnije, 6. avgusta, kada je cijeli svijet znao za masovna pogubljenja, Karadžić je izrazio žalje nje, samo u vezi sa Srebrenicom, da je 9.000 muškaraca dozvoljeno da pobjegnu. Rekao je: ‘9.000 naoružanih Turaka u planinama, u šumi ... to je bila vazdušna divizija, 9.000 ljudi, to je vazdušni napad ... i na kraju nekoliko hiljada boraca uspjelo je da se probije ... nismo mogli da ih okru-žimo i uništimo jer smo požurili u Žepu’” (P1412, strana 17).

“Ova izjava je dokaz njegove genocidne namjere.”

Nasuprot tvrdnji gospođe Pak, Karadžićeva izjava nije dokaz o genocidnoj namjeri. Njegova izjava je dokaz za suprotno. To pokazuje da su bosanski Srbi smatrali muslimanske muškarce iz Srebrenice vojnom prijetnjom, a to dovodi do poente da su lica čije se uništenje tražilo bili neprijateljski borci, a ne bosansko-


Postoji opšti utisak među tužiocima da je Žalbeno vijeće prvo odlučilo da Krstić nije zaslužio da bude osuđen kao glavni počinilac genocida, ali da, iz ‘političkih’ razloga, nije željelo da izbegne donošenje zaključka da je masakr oko Srebrenice predstavljao genocid.

muslimanska etno-vjerska grupa kao takva. (Vidjeti: Završna riječ Tužilaštva, tužilac Melisa Pak, transkript sa suđenja Karadžiću, 30. septembar 2014. str. 47777.)

Kredibilitet MKSJ

Čini se da nalazi Haškog tribunala, posebno u vezi sa genocidom u Srebrenici, nisu zasnovani na po uzdanim dokazima. U stvari, američki diplomatski dokumenti koji su objelodanjeni na Vikiliksu sadrže neoborive dokaze koji narušavaju kredibilitet Tribunala.

Kada je Žalbeno vijeće MKSJ izreklo presudu u procesu protiv Radislava Krstića, američko osoblje ambasade u Hagu

izvijestilo je Vašington da “postoji opšti utisak među tužiocima da je Žalbeno vijeće prvo odlučilo da Krstić nije zaslužio da bude osuđen kao glavni počinilac genocida, ali da, iz ‘političkih’ razloga, nije željelo da izbegne donošenje zaključka da je masakr oko Srebrenice predstavljao genocid. Rezultat, rekao je jedan od tužilaca, izgledao je kao da je ‘osamnaestogodišnji advokatski pripravnik’ napisao presudu na osnovu odluke koju su donijeli ‘akademici i diplomate’. U stvari, pripravnik koji je bio uključen u izradu nacrta potvrdio je pripadnicima pravne službe ambasade da je vijeće autorima izdalo opšta

uputstva, ‘donju liniju’ i da su advokatski pripravnici, koji su po nacrtu pisali presudu, morali da utvrde kako doći tamo” [69].

Umjesto da ih dokazi vode ka njihovom zaključku, advokatskim pripravnicima, koji su pisali Krstićevu presudu, unaprijed je predstavljen politički motivisan zaključak a njihov posao je bio da “utvrde kako doći tamo”.

Sudija Frederik Harhof (Frederik Harhoff) je uklonjen iz vijeća Tribunala nakon što je uputio cirkularno pismo optužujući predsjednika Haškog tribunala da vrši pritisak na njegove kolege sudije prilikom donošenja odluka usljed “pritisaka koji potiču iz


Kao što je ranije navedeno, genocid je konkretan zločin namjere. Pitanje zločina nad Srbima i pitanje ko je počeo rat određuje kon-tekst u kojem je masakr počinjen.

Na suđenju Karadžiću, pre d sjedavajući sudija pri-znao je na sudu da “nismo dozvolili optuženom da iznese punu verziju po pi tanju zločina počinjenih nad Srbima” .

‘vojnog establišmenta’ pojedinih dominantnih zemalja” – naročito Sjedinjenih Država [70].

Još jedna američka diplomatska depeša iz 2007. godine pokazuje da je Francuska htjela da se posao glavnog tužioca Haškog tribunala povjeri Seržu Bramercu (Serge Brammertz) iz čisto političkih razloga.

Prema tom izvoru, “Francuska podržava Serža Bramerca da naslijedi Karlu del Ponte kao glavnu tužiteljku Haškog tribunala iz uvjerenja da će Bramerc u suprotnom odbiti da produži svoj mandat u UN Međunarodnoj istražnoj komisiji (UNIIIC), što je ishod koji bi Francuzi okarakterisali kao katastrofalan. MIP UN / Službenik za aktivnosti na Bliskom istoku, Salina Grenet (Salina Grenet) objasnila je Polofu 10. maja da je dalje prolongiranje Bramercovih UNIIIC obaveza uslovljeno obećanjem – do 15. juna najkasnije – da će biti imenovan na odgovarajuću dužnost” [71].

Očigledna činjenica da je glavni tužilac Haškog tribunala dobio posao iz političkih razloga posebno je značajna, jer Tužilaštvo odlučuje ko će biti optužen za genocid a ko ne. Tužilaštvo piše optužnice, a odbrana može samo da predoči dokaze koji su relevantni za optužnicu. Ovo daje Tužilaštvu gotovo neograničenu moć da suzbije dokaze o ratnim zločinima i izvrće istorijske zapise.

Na suđenju Karadžiću, predsjedavajući sudija priznao je na sudu da “nismo dozvolili optuženom da iznese punu verziju po pitanju zločina počinjenih nad Srbima” [72]. Isto Sudsko vijeće takođe je odlučilo da “pitanje ko je bio odgovoran za početak rata nije relevantno za postupak odbrane optuženog,” kada je odbijen njegov zahtjev sudu da izda obavezujući nalog da se predoče dokumenti u posjedu američke vlade [73].

Kao što je ranije navedeno, genocid je konkretan zločin namjere. Pitanje zločina nad Srbima i pitanje ko je počeo rat određuje kontekst u kojem je masakr počinjen. Bez razumijevanja konteksta u kojem je nastao, ne može se razumjeti način razmišljanja bosanskih Srba, niti donijeti inteligentna odluku o tome da li je masakr bio motivisan genocidnom namjerom ili ne.


Nažalost, postoje dokazi da su Srbi bili meta selek-tivnog gonjenja od strane Haškog tribunala.

Štaviše, ako optuženom Ra dovanu Karadžiću nije dozvo ljeno da iznese doka-ze o ratnim zločinima nad Srbima, onda moramo da se oslonimo na Tužilaštvo da to uradi i da izvede počinioce pred lice pravde.

Štaviše, ako optuženom Radovanu Karadžiću nije dozvo-ljeno da iznese dokaze o ratnim zločinima nad Srbima, onda moramo da se oslonimo na Tužilaštvo da to uradi i da izvede počinioce pred lice pravde.

Nažalost, postoje dokazi da su Srbi bili meta selektivnog gonjenja od strane Haškog tribunala. U 2006. godini sprovedeno je istraživanje među 25 forez-ničkih patologa koje je angažovao Tribunal, a rezultati su objavljeni u prestižnom akademskom časopisu “Me-dicina, nauka i zakon” [74].

Studija je pokazala da su “neki od forenzičara patologa koji su bili uključeni u procesu bili pripadnici organizacija za ljudska prava koje nisu bile neutralne

u sukobima. Štaviše, većina njih pripadala je zemljama koje su članice NATO-a“.

Uprkos pokušaju Tribunala da organizuje stvari sa pato-lozima koji bi bili naklonjeni NATO ciljevima, studija je pokazala da su, od 25 anketiranih patóloga, “tri forenzička patologa izjavila da jesu bili izloženi pritiscima, jedan od strane hrvatske Vlade, preostala dvojica od organizacija za ljudska prava, nevladinih organizacija koje su kontrolisale tok obdukcije, i takođe u vezi sa pisanjem izvještaja o obdukciji.”

Štaviše, “tri forenzička patologa su bila svjesna lokacija masovnih grobnica koje Haški tribunal na-mjer no nije istraživao, posebno masovnih grobnica srpskih žrtava” i “njih četvorica su dovela u pitanje nepristrasnost pravde koju deli MKSJ.”

Studija bilježi uznemirujuće nepravilnosti u vezi sa forenzičkim istragama Haškog tribunala, uključujući

da “prema komentarima nekih od naših ispitanika, finansijska neza visnost patologa mogla bi se dovesti u pitanje jer sve njih ne plaća direktno MKSJ.”

Studija je takođe navela ono što se naziva “uznemirujuća karakteristika MKSJ postupaka”, gdje “nisu svi forenzički patolozi koji su bili uključeni predstavili verbalne dokaze na sudu u Hagu, nego se samo viši šef forenzičkog tima pojavio da svjedoči, što je u suprotnosti sa tradicijom koja kaže da su odgovornosti pojedinačnog forenzičkog naučnika lične, a ne korporativne.”


Srbi su krivično gonjeni, dok su njihovi protivnici oslobođeni za potpuno ista djela.

Selektivna priroda krivič-nog gonjenja MKSJ-a je očigledna.

Selektivna priroda krivičnog gonjenja MKSJ-a je očigledna. Srbi su krivično gonjeni, dok su njihovi protivnici oslobođeni za potpuno ista djela.

Na primjer, Milan Martić je optužen pred Haškim tribunalom za korišćenje kasetnih bombi protiv Zagreba u znak odmazde za „Bljesak”. Prema optužnici, u klaster bom-baškim napadima ubijeno je sedam lica [75].

Dana 7. maja 1999. NATO avioni bacili su kasetne bombe na srpski grad Niš. Bombe su pogodile bolnicu i tržnicu i ubile 15 civila [76]. Ipak, Haški tribunal nije nikog iz NATO-a optužio za ratne zločine. Očigledno, ako je ratni zločin kada padnu kasetne bombe na Zagreb, onda je ratni zločin i kada padnu kasetne bombe na Niš.

Dvostruki standardi se jasno vide. MKSJ je gonio Dragomira Miloševića za granatiranje zgrade TV Sarajeva. Prema optužnici, u napadu jedna osoba je poginula, a 28 je ranjeno [77].

Dana 23. aprila 1999. NATO je bombardovao glavni studio Radio-televizije Srbije u Beogradu. Prema BBC-ju, u napadu je poginulo 10 ljudi, a 18 ranjeno [78]. Niko iz NATO-a nije procesuiran pred Haškim tribunalom. Opet, ako je ratni zločin bombardovanje TV stanice u Sarajevu, onda je ratni zločin i bombardovanje TV stanice u Beogradu.

General Milošević je takođe krivično gonjen za gađanje autobusa i tramvaja u Sarajevu. U optužnici je navedeno da je 10 ljudi ubijeno kao posljedica ovih napada [79]. Ali, kada je NATO bombardovao voz u blizini Grdelice 12. aprila 1999. godine i kada su ubili devet civila [80], i jedan autobus u Lužanima 3. maja 1999. i tada ubili još 23 civila [81], nije bilo ni glasa od strane haškog tužioca. Opet, ako je ratni zločin gađanje autobusa i tramvaja u Bosni, onda je sigurno ratni zločin i gađanje autobusa i putničkih vozova u Srbiji. Tužilaštvo u MKSJ je očigledno selektivno.

Ričard Goldston (Richard Goldstone) je bio prvi glavni tužilac Haškog tribunala, a on je nedavno dao izjavu za San Francisko kronikl (San Francisco Chronicle). On im je rekao direktno u lice “međunarodna krivična pravda, sve (je) to politika” [82].


SAD je najviše pritiskao da se osnuje Tribunal.

Tribunal je zamisao CIA. Do kumenti sa kojih je ne davno Klintonova pred-sjed nička biblioteka skinu-la oznaku tajnosti poka zuju da je Tribunal počeo kao inicijativa politike SAD-a.

Tribunal je zamisao CIA. Dokumenti sa kojih je nedavno Klintonova predsjednička biblioteka skinula oznaku tajnosti poka zuju da je Tribunal počeo kao inicijativa politike SAD-a; 1. februara 1993. direktor CIA je uputio dopis u kojem su ocijenjene

različite zemlje kako bi reagovale na “američke političke poteze” u bivšoj Jugoslaviji.

Jedna od opcija politike bila je da se “uspostavi tribunal za ratne zločine”. Prema dopisu, zapadni Evropljani bi trebalo da podrže Tribunal, Moskva bi se tome protivila, a “muslimanske države bi odobrile tribunal za ratne zločine i objavljivanje srpskih zvjer-stava. Ravnopravno krivično gonjenje muslimanskih

prestupa u Bosni, međutim, smatralo bi se kao naklonost prema Beogradu” [83].

SAD je najviše pritiskao da se osnuje Tribunal. U govoru na Vrhovnom sudu SAD-a, bivši predsjednik suda Gabrijela Kirk Mekdonald (Gabrielle Kirk McDonald) je velikodušna u svojim pohvalama za bivšeg američkog državnog sekretara Medlin Olbrajt (Madeline Albright). Ona je rekla: “Mi smo imali velike koristi od podrške zainteresovanih vlada i pojedinaca kao što je sekretar Olbrajt. Kao stalni predstavnik u Ujedinjenim nacijama, ona je radila sa neprestanom odlučnošću da se Tribunal uspostavi. Zaista, često govorimo o njoj kao o ‘majci Tribunala’” [84].

MKSJ je korišćen u političke svrhe od njegovog osnivanja. U intervjuu za BBC radio, bivši pomoćnik američkog državnog sekretara Ričard Holbruk (Richard Holbrooke) je rekao: “Kada me je predsjednik Klinton vratio u Vašington da preuzmem pregovore za Bosnu,

shvatio sam da je Tribunal za ratne zločine ogromno i dragocjeno sredstvo. Koristili smo ga da bismo dva najtraženija ratna zločinca u Evropi – Karadžića i Mladića – držali izvan Dejtonskog mirovnog procesa i upotrijebili smo ga da opravdamo sve što je uslijedilo” [85].

Bivši portparol NATO-a Džejmi Šej (Jamie Shea) otvoreno se hvalio medijima da “su NATO zemlje obezbijedile finansije za uspostavljanje Tribunala, mi smo među većinskim finansijerima.” Prema Šeju, “bez NATO zemalja, ne bi bilo ni Međunarodnog


Vjerovatnije je da vidite kako se zgrada UN-a de-montira ciglu po ciglu koje se bacaju u Atlantik nego da vidite da NATO piloti idu pred UN Tribunal.

Mogućnost Tribunala da op tužuje NATO pi lo te za rat ne zločine nikada nije bio realna.

suda pravde niti bi postojao bilo kakav Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju, jer su zemlje NATO-a prije svega, uspostavile ova dva tribunala, finansiraju ove sudove, koji podržavaju svakodnevno njihove aktivnosti” [86].

Mogućnost Tribunala da optužuje NATO pi-lo te za ratne zločine nikada nije bio realna. CIA i Mi-nistarstvo inostranih poslova nisu uspostavili Tribunal da ravnomjerno dijeli pravdu. To nije ono za šta NATO plaća Tribunal da radi. Prava svrha Suda je oduvijek bila da opravda američku i NATO politiku u regionu – a politika NATO-a je da bombarduje Srbe.

Kada su novinari pitali Lestera Mansona (Lester Munson), direktora komunikacija Komiteta za međunarodne odnose Pred-stavničkog doma Amerike, da li bi Tribunal mogao goniti oficire NATO-a zbog napada na civilne ciljeve u Srbiji, on im je rekao: “Vjerovatnije je da vidite kako se zgrada UN-a demontira ciglu po ciglu koje se bacaju u Atlantik nego da vidite da NATO piloti idu pred UN Tribunal” [87].

Kakve ovo ima veze sa masakrom u Srebrenci? To je važno zbog toga što su MSP i razni političari, istraživači, novinari i akademici nekritički prihvatili zaključke MKSJ-a kao kredibilne, kada očigledno ne bi trebalo da to urade.

MKSJ uglavnom finansira jednu od strana u sukobu (NATO) i angažuje se u selektivnom gonjenju Srba, dok istovremeno NATO ostaje nekažnjen za potpuno ista djela. MKSJ nije nepristrasan tako da se njegovi nalazi ne mogu uzeti kao istiniti. Nadalje, bilo kakva akademska istraživanja, novinarski ili politički diskursi koji se oslanjaju direktno ili indirektno na nalaze MKSJ, podjednako su kompromitovani.

Dokazi koji su predstavljeni u MKSJ su od ogromne vrijednosti, a to će nam pomoći da se utvrdi šta se desilo u Srebrenici u julu 1995. godine, ali nalazi i zaključci koje je Tribunal na osnovu njih donio lišeni su bilo kakvog značaja.


Kada je Žalbeno vijeće MKSJ za zločine počinjene nad Srbima oslobodilo Na-sera Orića, komandanta 28. pješadijske divizije ARBiH u Srebrenici, šef kan celarije za odnose sa javnošću Tužilaštva Haškog tribunala, Dejan Mihov, izjavio je oso-blju američke ambasade u Beogradu da “postaje sve očiglednije da su odluke u vijeću politički vođene”.

Naser Orić i 28. pješadijska divizija

Kada je Žalbeno vijeće MKSJ za zločine počinjene nad Srbima oslobodilo Nasera Orića, komandanta 28. pješadijske divizije ARBiH u Srebrenici, šef kancelarije za odnose sa javnošću Tužilaštva Haškog tribunala, Dejan Mihov, izjavio je osoblju američke ambasade u Beogradu da “postaje sve očiglednije da su odluke u vijeću politički vođene” [88].

Ono što je, takođe, očigledno jeste da Tužilaštvo nije zaista željelo da osudi Orića. Upadljivo je da neko liko svjedoka visokog profila koji su mogli da svjedoče o njegovim djelima i ponašanju nisu pozvani da svjedoče protiv njega tokom suđenja.

Orić je pokazao snimljene dokaze o njegovim “ručnim rado vima” najmanje dvojici zapadnih novinara koji su objavili izveštaje o tome šta su vidjeli u glavnim zapadnim novinama.

Džon Pomfret (John Pomfret) izvještava u Vašington postu (Washington Post) da “ratni trofeji Nasera Orića ne opasuju zidove udobnog stana – jedan od rijetkih sa strujom u toj opkoljenoj muslimanskoj enklavi zaglavljenoj u nedostupnim planinama istočne Bosne. Oni su na video-kasetama i prikazuju: spaljene srpske kuće i Srbe odrubljenih glava, njihova tijela zgužvana u patetičnim gomilama.

“’Morali smo da koristimo hladno oružje te noći’, Orić objašnjava dok se scene mrtvih muškaraca

isječenih nožem premotavaju na njegovom 21-inčnom Soniju. ‘Ovo je kuća jednog Srbina koji se zove Raco’, on pokazuje dok se kamera premješta do spaljene ruševine. ‘On je ubio dvojicu mojih ljudi, pa smo ga zapalili. Nema sreće’” [89].

Drugi novinar je bio Bil Šiler (Bill Schiller). On je izvjestio na naslovnoj strani Toronto stara (Toronto Star) da je “Orić zastrašujući čovjek, i ponosan je na to”.

“Upoznao sam ga u januaru 1994. godine, u njegovom domu u Srebrenici okruženoj Srbima.

Jedne hladne i snježne noći, sjedio sam u njegovoj dnevnoj sobi gledajući šokantne video-snimke onoga što bi se moglo na-zvati ‘Najveći hitovi’ Nasera Orića.


Morion je rekao Miloševi-ćevom sudskom vijeću da je Orić bio “gospodar rata koji je vladao terorom u svojoj oblasti.

Iako Tužilaštvo nije pozvalo Moriona da svjedoči na suđenju Oriću, pozvali su ga da svjedoči na suđenju Slobodanu Miloševiću.

Tu su kuće u plamenu, leševi, odsječene glave, i ljudi koji bježe.

Orić se cerio svo vrijeme, diveći se svojim rukotvorinama.‘Sačekali smo ih u zasjedi’, rekao je kada se pojavio izvjesan

broj mrtvih Srba na ekranu.Naredna sekvenca bili su nagomilani leševi

koji su bili ubijeni eksplozivom: ‘Ove smo lansirali na Mjesec’, hvalio se.

Kada se pojavio snimak jednog grada duhova, bez ikakvih vidljivih tijela, Orić je požurio da objavi: ‘Tamo amo ubili 114 Srba’.” [90]

Ovdje imate dva zapadna novinara, američkog i kanadskog, obojici su prikazani video-snimci kao dokaz da su Srbi bukvalno bili iskasapljeni, isječeni noževima, i odsječenih glava, što su počinili ljudi Nasera Orića, dok se sam Orić cerio i hvalio onim što je učinio, a tužilac nije pozvao ni jednog od njih na klupu za svjedoke. Šta vam to govori?

Uopšte ne bi bilo neobično da Tužilaštvo pozove novinare da svjedoče. Tužilaštvo često stavlja novinare na klupu za svjedoke. Na primjer, Džeremi Boven (Jeremy Bowen) iz BBC-ja je pozvan da svjedoči na četiri različita suđenja, Ed Vulijami (Ed Vulliamy) iz Gardijana (Guardian) je svjedočio u korist Tužilaštva na pet suđenja, Aeronaut van Linden (Aernout van Lynden) iz Skaj njuza (Sky News) je svjedočio na sedam različitih suđenja, a Martina Bela (Martin Bell) iz BBC-ja Tužilaštvo je pozivalo da svjedoči na pet odvojenih suđenja.

Još jedan svjedok visokog profila kojeg Tužilaštvo nije pozvalo bio je general Filip Morion (Philippe Morillon) iz Francuske, koji je jedan period tokom rata služio kao komandant snaga UN-a u Bosni. Iako Tužilaštvo nije pozvalo Moriona da svjedoči na suđenju Oriću, pozvali su ga da svjedoči na suđenju Slobodanu Miloševiću, na kojem ga je Milošević ispitivao o njegovim odnosima sa Orićem.

Morion je rekao Miloševićevom sudskom vijeću da je Orić bio “gospodar rata koji je vladao terorom u svojoj oblasti i nad


Izgleda da je prava svrha suđenja Naseru Oriću bila da operu njegove zločine i da ih prikriju, namjerno predočavajući slabe dokaze da bi se predmet završio oslobađajućom presudom.

Tužilaštvo očigledno nije uči nilo sve da pokaže do bru volju i objeloda ni Orićeve zločine i da ga do vede pred lice pravde.

samim stanovništvom”. On je rekao da su Orić i njegovi ljudi “vršili napade u vrijeme pravoslavnih praznika i uništavali sela, masakrirali sve stanovnike” [91]. Prema Morionovoj izjavi na svjedočenju, Orić “je priznao da je ubijao bosanske Srbe svake

noći” [92].Na pitanje šta je Orić uradio zarobljenim Srbima,

Morion je objasnio da “nije ni tražio izgovor. Samo prosta izjava: ne mogu se baviti zatvorenicima”. Morion je rekao: “Nisam bio iznenađen kada su me Srbi odveli u selo da mi pokažu vađenje tijela stanovnika koji su

bačeni u jamu, selo je blizu Bratunca” [93].Tužilaštvo očigledno nije učinilo sve da pokaže dobru volju

i objelodani Orićeve zločine i da ga dovede pred lice pravde. Izgleda da je prava svrha suđenja Naseru Oriću bila da operu njegove zločine i da ih prikriju, namjerno predočavajući slabe dokaze da bi se predmet završio oslobađajućom presudom.

General Morion je otkrio istinu kada je svjedočio. Predsje-davajući sudija na suđenju Miloševiću pitao ga je direktno: “Da li vi kažete, onda, generale, da je ono što se dogodilo 1995. godine bilo direktna reakcija na ono što je Naser Orić uradio Srbima dvije

godine ranije?” Morion je odgovorio: “Da. Da, časni sude. Ja sam uvjeren u to. To ne znači da treba da se pomiluje ili umanjuje odgovornost ljudi koji su počinili taj zločin, ali ja sam uvjeren u to, da“[ 94].

S obzirom na svjedočenje generala Moriona o tome šta su Naser Orić i ljudi pod njegovom komandom uradili Srbima u tom području, nije teško razumjeti zašto su Srbi možda imali neku odbojnost

protiv muslimanskih vojnika i vojnosposobnih muškaraca koji su pokušavali da izbiju iz Srebrenice.

Zvonko Bajagić rezimirao je srpski pogled na situaciju kada je svjedočio na suđenju Radovanu Karadžiću. On je opisao muslimanske zarobljenike iz Srebrenice koje je vidio u zarobljeništvu, rekavši: “Ja nisam bio ni najmanje zainteresovan za njih, jer su bili vojnici, a oni su bili uzrok mnogih stradanja i patnje. Ubili su mnogo Srba. Oni su pljačkali i palili sela. Možda ne svi, ali u mojim očima oni su svi zlikovci i kriminalci. To je trebalo


General Morion je opisao mentalitet Srba na tom području. On je rekao: “Lo-kalni Srbi, Srbi iz Bratunca, vojnici, oni su htjeli da se osvete za sve što su pripi-sivali Naseru Oriću. Oni nisu htjeli samo da se osvete Naseru Oriću, oni su htjeli da osvete svoje mrtve na pravoslavni Božić. Bili su u ovom paklenom krugu os-vete. To što ih je animiralo, bilo je više od osvete.

da bude demilitarizovana zona, a bili su naoružani do zuba. Imali su više municije od nas. Kad god su htjeli, oni su ulazili na našu teritoriju, i kad god su to radili, činili su zločine. Ubijali su ljude. Pljačkali su i palili. U selu Podravanje, uzeli su jednog od mojih radnika, nabili su ga na kolac i ispekli na ražnju” [95].

Činjenica da je Srebrenica proglašena UN-ovom sigurnom zonom nije zaustavila Muslimane da pokreću napade iz enklave.

Samo dvije nedjelje prije nego što je vojska bosan skih Srba napala Srebrenicu, Muslimani su napali malo, nebranjeno srpsko selo. U 4:30, 26. juna 1995. godine, muslimanske snage iz Srebrenice napale su srpsko selo Višnjica, spalili kuće, poubijali stoku, i prisiljavali civilno stanovništvo da bježi i spasi svoje živote [96].

General Morion je opisao mentalitet Srba na tom području. On je rekao: “Lokalni Srbi, Srbi iz Bratunca, vojnici, oni su htjeli da se osvete za sve što su pripisivali Naseru Oriću. Oni nisu htjeli samo da se osvete Naseru Oriću, oni su htjeli da osvete svoje mrtve na pravoslavni Božić. Bili su u ovom paklenom krugu osvete. To što ih je animiralo, bilo je više od osvete.

Ne samo muškarci. Žene, cijela populacija je prožeta ovim. To nije bila bolest straha kojom je zaraže-no cjelokupno stanovništvo Bosne i Hercegovine, straha da će biti dominacije, da budete eliminisani, bila je to čista mržnja” [97].

Napad na Srebrenicu

General-major Milenko Živanović izdao je 2. jula 1995. naređenje Drinskom korpusu bosanskih Srba (VRS) da se “razdvoje enklave Žepe i Srebrenice i da se smanje na gradsko područje”. U naređenju se objašnjavalo da “su tokom posljednjih nekoliko dana, muslimanske snage iz enklava Žepe i Srebrenice posebno aktivne. Ubacuju diverzantske grupe koje napadaju i pale nebranjena sela, ubijaju civile i male izolovane jedinice oko enklava Žepe i Srebrenice. Oni pokušavaju izuzetno snažno da povežu enklave i otvore koridor do Kladnja” [98].


Prema njihovom izvještaju, “nije se znalo brojno stanje kada je kolona formirana i krenula te večeri, ali neke procjene govore da je u koloni bilo između 10.000 i 15.000 ljudi, uključujući oko 6.000 naoružanih vo-jnika, ne računajući vojnike iz Žepe.

Prema internom izvještaju ARBiH, “u noći 11/12. jula 1995. donesena je odluka da se probiju ka Tuzli ...

Operacija, pod šifrovanim nazivom “Krivaja 95” počela je 6. jula. Pukovnik Tomas Karemans (Thomas Karremans) komandovao je holandskim UN bataljonom koji je bio stacioniran u Srebrenici u to vrijeme. On je izjavio da je “6. jula, ujutro, oko 3:00, tamo

počeo rat. Počelo je u našem kraju, u bazi u Potočarima, pucajući preko baze nekim raketama. Napadi su počeli u južnom dijelu enklave, u oblasti osmatračnice Fokstrot. To je bilo u četvrtak, 6. jula, a ti napadi su izvođeni, recimo, tokom šest dana” [99].

Kasnije, 9. jula 1995, predsjednik bosanskih Srba, Radovan Karadžić, izdao je dodatnu mjeru, proširujući obim prvobitnih “Krivaja 95” naloga, i odobrio VRS da preuzme cjelokupnu srebreničku enklavu [100].

Formiranje kolone

Uveče, 10. jula, proširio se glas Srebrenicom da će enklava pasti i da vojnosposobni muškarci treba da pobjegnu u šumu i formiraju kolonu zajedno sa pripadnicima 28. divizije ARBiH i

pokušaju da se probiju prema teritoriji koju su držali bosanski Muslimani u blizini Tuzle [101].

Prema internom izvještaju ARBiH, “u noći 11/12. jula 1995. donesena je odluka da se probiju ka Tuzli ... Komandantima je naređeno da postroje jedinice i for-miraju kolonu.”

Prema njihovom izvještaju, “nije se znalo brojno stanje kada je kolona formirana i krenula te večeri, ali neke procjene govore da je u koloni bilo između 10.000 i 15.000 ljudi, uključujući oko 6.000 naoružanih vojnika, ne računajući vojnike iz Žepe. U koloni nije bilo mnogo

žena i djece. Moguće je da je bilo oko 10 žena“ [102].Dok su vojska i vojnosposobni muškarci formirali kolonu

da probiju linije bosanskih Srba i dođu do Tuzle, oko 25.000 civila okupilo se oko baze UN-a u Potočarima.


Pored muškaraca koji su izdvojeni u Potočarima, snage bo sanskih Srba su takođe uhvatili zaroblje-nike iz kolone Muslimana koja je pošla u proboj iz enklave.

Kada su snage bosanskih Srba ušle u Potočare 12. jula, izdvojili su muškarce od ostalih izbjeglica i držali ih kao zatvorenike.

Izdvajanje muškaraca u Potočarima

Prema pukovniku Karemansu, “od tih 25.000 izbjeglica, većina njih su bili žene, djeca i starci. Bilo je oko dva do tri procenta muškaraca između 16 i 60” [103]. Njegov zamjenik Robert Franken procijenio je da je “bilo oko 300–350 ljudi unutar baze, a mi smo procijenili da je bilo 500 do 600 muškaraca ispred baze. Ostalo su bili žene i djeca” [104].

Kada su snage bosanskih Srba ušle u Potočare 12. jula, izdvojili su muškarce od ostalih izbjeglica i držali ih kao zatvorenike. Žene, djecu i starce su ukrcali u autobuse i poslali na teritoriju pod kontrolom Muslimana u Kladanj.

Prema Frankenu: “Jedan od Mladićevih zahtjeva ili pravila koje nam je dao – ili je to možda bila njegova namjera, rekao nam je da je namjeravao da razdvoji muškarce između 16 i 60 godina i da provjeri da li su bili ratni zločinci ili vojnici” [105].

Objasnio je da je odvajanje muškaraca da se utvrdi ko je borac, a ko civil “u to vrijeme, bila normalna procedura” jer je bilo teško razlikovati ko je borac u okruženju u kojem vojnici nisu uvijek nosili uniforme [106].

Prema listi Tužilaštva Haškog tribunala, 1.487 muškaraca je na spisku srebreničkih nestalih i mrtvih koje su njihove porodice posljednji put vidjele u Potočarima 12–13. jula [107]. Tužioci i sudije MKSJ procjenjuju da je broj muškaraca koje su zarobile snage bosanskih Srba u Potočarima bio oko 1.000 [108]. Ovo je uglavnom u skladu sa navedenim procjenama Karemansa i Frankena o broju muškaraca koji su bili prisutni među izbjeglicama.

Muškarci zarobljeni u koloni

Pored muškaraca koji su izdvojeni u Potočarima, snage bo-sanskih Srba su takođe uhvatili zarobljenike iz kolone Muslimana koja je pošla u proboj iz enklave.


Manje grupe su zaroblja-vane u Konjević Polju, rije ci Jadar, školi Luke, a na širem području oko Burnice, San-dića, Kamenice, Krajinovca i Mratinaca, sve do 17. jula.

Velika većina muškaraca iz kolone je zarobljena 12. i 13. jula, kada su pokušali da pređu pravac Bratunac – Konjević Polje – Milići.

Velika većina muškaraca iz kolone je zarobljena 12. i 13. jula, kada su pokušali da pređu pravac Bratunac – Konjević Polje – Milići. Ovi zatvorenici su bili zatočeni na dvije glavne lokacije: poljani u Sandićima i fudbalskom igralištu u Novoj Kasabi.

Manje grupe su zarobljavane u Konjević Polju, rije ci Jadar, školi Luke, a na širem području oko Burnice, Sandića, Kamenice, Krajinovca i Mratinaca, sve do 17. jula.

Prema navodima tužilaštva MKSJ: uveče, 13. jula, dva autobusa puna zarobljenika, koji su držani u poljoprivrednom skladištu u Konjević Polju, poslata su

u Bratunac [109]. Autobusi nisu bili potpuno puni i prestali su da kupe zarobljenike na poljani u Sandićima na putu [110]. Ujutro, 13. jula, snage bosanskih Srba zarobile su 16 muškaraca i odvele ih u udaljeni dio rijeke Jadar, gdje su ubijeni na licu mjesta [111]. Šest muškaraca bosanskih Muslimana je zarobljeno 13. jula, a zatim su ispitivani i ubijeni u štabu Bratunačke brigade [112]. Između 13. i 17. jula, 200 zatvorenika je zarobljeno u čišćenju terena između Sandića, Kamenice, Krajinovca i Mratinaca prema Konjević Polju [113]. U školi Luka, u blizini Tišća, 13. jula ubijena su 22 zarobljena

muškarca, skinuta sa autobusa kojim su se prevozile izbjeglice [114].

Po mom proračunu, Tužilaštvo MKSJ tvrdi da je izvelo dokaze koji pokazuju da je broj zatvorenika zaro-bljenih i zatočenih u drugim mjestima osim Potočara, Nove Kasabe i Sandića bio 350 do 400.

Ljudi zarobljeni u Potočarima i zarobljeni muškar-ci iz kolone tokom 12–13. jula poslati su u Bratunac, a ujutro, 14. jula, bili su poslati na sjever do opštine Zvornik, gdje su ubijeni, osim dijela zarobljenika na polju u Sandićima, koji su poslati u skladište u Kravicama, i tamo ubijeni.

Zatvorenici u Novoj Kasabi

Prema MKSJ, “1.500 do 3.000 zarobljenih muškaraca iz kolo-ne držani su u zatočeništvu na fudbalskom terenu u Novoj Kasabi


Međutim, postoje bolji dokazi nego oni na koje se oslanja Tribunal. Naj-bolji dokaz je fotogra�ja vazdušnog izvi đanja koju su napravile Sjedinjene Dr žave pokazujući grupu zatvorenika koji sjede na fudbalskom terenu u Novoj Kasabi u popodnevnim satima 13. jula.

13. jula 1995. godine” [115]. Sudsko vijeće u predmetu „Krstić” zasniva ovaj zaključak na iskazima dvojice zarobljenika koji su bili zatvoreni na terenu: „svjedoka P” i „svjedoka Q”.

Međutim, postoje bolji dokazi nego oni na koje se oslanja Tribunal. Najbolji dokaz je fotografija vazdušnog izvi đanja koju su napravile Sjedinjene Države pokazujući grupu zatvorenika koji sjede na fudbalskom terenu u Novoj Kasabi u popodnevnim satima 13. jula.

Prema procjeni CIA moglo se vidjeti oko 600 zarobljenika na ovoj fotogra�ji [116].

Procjena CIA može se potkrijepiti postavljanjem izviđačke fotografije na Google Earth i mjerenjem koliki terenski prostor za uzimaju zatvorenici. Ova mjerenja pokazuju da su zatvorenici zauzeli oko 670 kvadratnih metara zemljiš nog prostora [117].

Važno je napomenuti da je ova fotografija snim-ljena oko 2:00 časa popodne, dok je proces hvatanja zatvorenika još trajao, a zatvorenici su i dalje pristizali nakon što je fotografija snimljena.

Zoran Malinić, bosanski srpski vojnik, koji je imao zadatak da čuva i sastavlja spisak zatvorenika,


svjedočio je na suđenju Tolimiru da su tamo držani zatvorenici do oko 6:00 prije podne 13. jula, kada su ih ukrcali na autobuse i poslali u Bratunac. On je ocijenio da je ukupan broj zatvorenika koji su bili zatočeni u Novoj Kasabi mogao da bude između 1.000 i 1.200 [118].

Bojan Subotić, komandant jedinice vojne policije bosanskih Srba, čiji je zadatak bio da ukrca zarobljenike na autobuse i kamione, izjavio je da je oko 7.00 časova poslije podne 13. jula, oko 15 vozila stiglo na fudbalski teren u Novu Kasabu da preveze zarobljenike u Bratunac [119]. Ako pretpostavimo da je oko 70 ljudi ukrcano na svako vozilo, to nam daje oko 1.050 zatvorenika.

Na osnovu tih dokaza, možemo biti prilično sigurni da je negdje oko 6:00 ili 7:00 časova uveče 13. jula oko 1.100 zatvorenika ukrcano na autobuse i kamione i upućeno sa fudbalskog igrališta u Novoj Kasabi u Bratunac.

To bi značilo da je oko 500 zarobljenika stiglo na fudbalsko igralište četiri ili pet sati nakon što je izviđačka fotografija snim-ljena.

Proces snimanja zatvorenika i njihovo privođenje na fudbal-sko igralište dešavao se od prethodnog dana.

Poručnik Vinsentijus Egbers (Vincentius Egbers), pripadnik holandske kraljevske vojske, koji je bio ras po ređen u srebreničkoj enklavi sa Holandskim bata ljonom III, 12. jula vidio je “između 100 i 200 ljudi” po strojenih na igralištu, “sjedili su skrštenih nogu sa rukama na vratu” [120]. Ujutro, 13. jula ponovo je prolazio pored igrališta i vidio “da je još uvijek bilo muškaraca na fudbalskom igra lištu i onih koji su dovedeni na fudbalsko igralište prethodnog da na”. Procijenio je da je moglo da ih bude “nekoliko stotina” [121].

Teško je povjerovati da je za samo četiri ili pet sati poslije snimanja fotografije broj zatvorenika skočio sa 600, kada je fotografija snimljena u 2:00 poslije podne, na 3.000 kako se navodi u Tribunalu. Procjene Malinića i Subotića, koje govore da je ukupan broj zatvorenika bio približno 1.100, izgledaju najvjerodostojnije.


Prema Krstićevoj presu-di, “između 1.000 i 4.000 bo san skih Muslimana za robljenika duž puta Bra-tu nac –Konjevic Polje bilo je zatočeno na livadi u San-dićima tokom 13. jula 1995. godine” .

Zarobljenici na poljani Sandići

Tokom jutra i popodneva 13. jula, neki od muškaraca bosanskih Muslimana iz kolone koji su se predali, ili su ih bosanskosrpske trupe zarobile na polju Sandići, poslati su u skladište u Kravici udaljeno 1,2 kilometra i masakrirani su tamo oko 5:00 časova te večeri. Ostatak zarobljenika je ostao na poljani prije slanja u Bratunac kasnije toga dana.

Sudsko vijeće u slučaju „Popović” čulo je procje-ne od ljudi pritvorenih na polju da je ukupno negdje od 900 do 2.000 zatvorenika držano zarobljeno tamo [122]. Prema Krstićevoj presudi, “između 1.000 i 4.000 bosanskih Muslimana zarobljenika duž puta Bratunac –Konjevic Polje bilo je zatočeno na livadi u Sandićima tokom 13. jula 1995. godine” [123]. Pretresno vijeće u predmetu „Krstić” bazira ovu procjenu u velikoj mjeri na srpskoj radio-komunikaciji, koju je navodno presrela Armija BiH.

Kao što je bio slučaj sa fudbalskim igralištem u Novoj Kasabi, postoje bolji dokazi od onih na koje se oslanja Tribunal. I ovdje je SAD snimio iz vazduha fotografiju poljane u popodnevnim satima 13. jula.

Opet, prema procjeni CIA, moglo se vidjeti oko 400 zarobljenika na ovoj fotogra�ji. [124]


Važno je napomenuti da se mogu vidjeti autobusi parkirani na putu pored polja, a na drugoj izviđačkoj fotogra�ji snimljenoj u isto vrijeme, mogu se vidjeti dva autobusa parkirana is-pred skladišta u Kravici.

I ovdje se procjena CIA može potkrijepiti postavljanjem izviđačke fotografije na Google Earth i mjerenjem koliki terenski prostor zauzimaju zarobljenici. Ova mjerenja pokazuju da su zarobljenici zauzeli oko 478 kvadratnih metara zemljišnog prostora [125].

Važno je napomenuti da se mogu vidjeti autobusi parkirani na putu pored polja, a na drugoj izviđačkoj fotografiji snimljenoj u isto vrijeme, mogu se vidjeti dva autobusa parkirana ispred skladišta u Kravici. Jasno je na osnovu fotografije da je prevoz zarobljenika iz Sandića polja do skladišta u Kravici bio u toku kada su snimljene fotografije.

Glavni istražitelj Haškog tribunala za Srebrenicu, Žan-Rene Ruez (Jean-Rene Ruez) svjedočio je o izviđačkim fotografijama na suđenju Popoviću, rekavši, “znali smo od svjedoka 37 da ga

je tamo dovezao autobus, prije nego što je prebačen u istočni dio, a slika iz vazduha od 13. jula, pokazuje da su u tom trenutku, baš u tom trenutku, dva autobusa bila parkirana ispred istočnog dijela skladišta” [126].

Svjedok 37 svjedočio je pod pseudonimom PW-111 na suđe nju Popoviću, i on je posvjedočio da su “dva autobusa stigla [na livadu], a oni su nas sačekali na asfaltnom putu. Pravili su selek ciju. Nisu svi ušli u isto vrijeme. Ovaj oficir je došao, onaj koji je stajao ispred

nas sa nožem, i rekao, ‘Ti, ti, ti, izlazi. Dole do asfaltnog puta i uđi u autobus.’ Ja sam bio među njima. I mene su izabrali” [127].

Tokom svjedočenja, PW-111 obilježio je jednu fotografiju koja pokazuje gdje su autobusi, koji su njega i grupu zarobljenika sa kojima je bio odvezli do skladišta, bili parkirani i, kao što se može vidjeti ispod, to tačno odgovara fotografiji snimljenoj iz vazduha [128].

Ono što je najvažnije, PW-111 je izjavio da su zatvorenici, sa kojima je stigao, bili prvi koji su stigli u skladište [129]. I mada on nije bio baš siguran koliko je trajao proces prevoženja zatvorenika sa polja u skladište, procjenjuje da je bilo potrebno sat i po do dva sata [130]. Još jedan od preživjelih masakra u skladištu u Kravici je izjavio da nije bio doveden sa polja do skladišta do 4:00 ili 5:00 časova [131].


Pretresno vijeće u pred-metu „Tolimir” u MKSJ “za-ključuje van svake sumnje da su pripadnici snaga bo-sanskih Srba ubili između 600 i 1.000 bosanskih Mus-limana u skla dištu u Kravici 13. i 14. jula 1995. godine”.

S obzirom na to da je udaljenost od polja do skladišta samo 1,2 kilometra, ako su autobusi koji se vide na fotografijama isti autobusi koji su dovezli PW-111 u skladište, i ako je PW-111 bio među prvima koji je stigao u skladište, i ako je bilo potrebno neko-liko sati da se doveze ostatak zarobljenika sa polja do skladišta, to bi značilo da je u 2:00 časa poslije podne, kada su snimljene izvi đačke fotografije, transfer zatvorenika tek počeo i da je većina zatvorenika i dalje bila na polju u Sandićima.

Pretresno vijeće u predmetu „Tolimir” u MKSJ “zaključuje van svake sumnje da su pripadnici snaga bosanskih Srba ubili između 600 i 1.000 bosanskih Muslimana u skla dištu u Kravici 13. i 14. jula 1995. godine” [132]. Sudsko vijeće u slučaju „Popović” “zaključuje da je bar 1.000 ljudi ubijeno u skladištu u Kravici” [133].

Problem sa tim nalazima je da izviđačke fotogra-fije pokazuju da na poljani u Sandićima nije bilo do-voljno zarobljenika da bi toliki broj mogao biti poslat u skladište. Ako je bilo samo 400 zarobljenika na polju kada je prevoženje zatvorenika bilo u toku, u 2:00 časa poslije podne, onda je malo vjerovatno da bi 1.000 zatvorenika moglo biti premješteno sa polja do skladišta.

Skladište u Kravici ima ograničen prostor. Ukupna površina dviju prostorija skladišta u Kravici, gdje su držani zarobljenici, jeste 589,5 kvadratnih metara; 262,5 kvadratnih metara je zapadna prostorija i 327 kvadratnih metara je istočna prostorija [134]. Prema tome, možemo da procijenimo da je broj zatvorenika koji


Prema tužiocima, “nekih 500 do hiljadu ljudi je ubi-jeno” u skladištu u Kravici.

Na pitanje koliko je lju-di ubijeno u skladištu u Kra vici, Momir Nikolić, po moćnik načelnika za be zbjednost i obavještajne poslove Bratunačke bri-gade vojske bosanskih Srba, svjedočio je u korist Tu žilaštva: “Nikada stvarno nisam saznao tačan broj ljudi koji su ubijeni. Ali, procjena je bila da je njih nekoliko stotina”.

bi mogao da sjedi na podu skladišta u Kravici negdje od 600 ili 700 ljudi ako je skladište bilo prazno, a nije.

Skladište je bilo u upotrebi u vrijeme masakra i dio poda je bio natrpan materijalima koji su se čuvali u skladištu. Jedan od

muškaraca koji su preživjeli masakr izjavio je da su se u prostoriji skladišta, gde je sjedio, nalazili kontejneri, stara žičana ograda i trošna stara kola, sve je to bilo smješteno unutar skladišta [135].

Aleksandar Tešić, koji je služio kao sekretar opštinskog sekretarijata za narodnu odbranu u Bratun-cu, vidio je skladište 14. jula, nakon pogubljenja, i prema njegovom svjedočenju: “shvatio sam da mora da je najmanje između 200 i 300 tijela ležalo tamo na gomili oko metar i po visine. Isprva sam mislio da je ogrevno drvo naslagano uza zid kada sam prvi put bacio pogled u tom pravcu, a onda sam shvatio šta je to bilo. Tako da je to zaista ostavilo stravičan utisak na nas” [136].

Na pitanje koliko je ljudi ubijeno u skladištu u Kravici, Momir Nikolić, pomoćnik načelnika za bezbjednost i obavještajne poslove Bratunačke brigade vojske bosanskih Srba, svjedočio je u korist Tužilaštva: “Nikada stvarno nisam saznao tačan broj ljudi koji su ubijeni. Ali, procjena je bila da je njih nekoliko stotina” [137].

Prema tužiocima, “nekih 500 do hiljadu ljudi je ubijeno” u skladištu u Kravici [138]. Na osnovu bro ja ljudi koji su bili u Sandićima u 2:00 časa poslije pod ne, i na osnovu veličine skladišta, čini se da je 500 gor nja granica svake procjene koja se može smatrati prihvat-ljivom.

S obzirom na to da je nekih 500 zarobljenika stiglo u No-vu Kasabu između 2:00 i 7:00 časova poslije podne, možemo pret-postaviti da je situacija na poljani u Sandićima bila slična, a da je nekoliko stotina zarobljenika koji nisu bili poslati u skladište u Kravici unaprijed poslato u Bratunac, zajedno sa zarobljenicima iz Nove Kasabe i muškarcima koji su izdvojeni u Potočarima.


Našu hipotezu da je 3.000 zarobljenika poslato u Zvornik, potvrđuje borbeni izvještaj Vinka Pandurevića od 18. jula 1995.

Znamo iz izveštaja o ne-stalim licima da je 1.487 ljudi zarobljeno među iz bjeglicama u Potočarima.

Zarobljenici poslati iz Bratunca u Zvornik

Kao što je ranije jnavedeno, zarobljenici su prvobitno poslati u Bratunac 12. i 13. jula, a onda su ih dalje poslali u razne objekte u opštini Zvornik, gdje su pogubljeni.

Prema Tužilaštvu MKSJ, oko 6.000 zarobljenika je poslato u Zvornik i ubijeno [139]. Ovo je malo vjero-vatna procjena iz više razloga.

Znamo iz izveštaja o nestalim licima da je 1.487 ljudi zarobljeno među izbjeglicama u Potočarima. Zna mo iz iskaza Malinića i Subotića da je oko 1.100 zatvo renika držano u Novoj Kasabi na fudbalskom igralištu, a pretpostavljamo da je nekoliko stotina zarobljenika upućeno sa poljane Sandići u Bratunac. Naša procjena, do ove tačke,

Documents

argumenti.info · 2019. 3. 22. · ARGUMENTI časopis za društvena / politička pitanja izlazi svaka četiri mjeseca Izdavač Savez nezavisnih socijaldemokrata, Banja Luka Petra