528
Москва

200 Zakonov Mirozdaniya

Embed Size (px)

Citation preview

James Trefil

The nature of science

Houghton Mifflin Company 2003

200

2007

, 200 / .: , 2007. 528. ISBN 5-8189-0807-0 ( .)

James Trefil, 2002 Houghton Mifflin Company, 2003 , 2006 , 2006

9 29 31 32 34 35 37 40 43 46 48 51 53 54 56 58 59 60 62 66 67 69 72 74 76 79 : 82 85 87 88 91 92 93 95 97 99 101 103 105 107 108 111 113 114 116 117 118 120 121 123 124 126 127 129 132 134 136 138 140 144 145 147 151 153 155 160 161 163 165 167 169 171 174 177 178 181 183 186 189 191 194 195 197 200 203 204 205 208 210 213 214 216 217 220 222 223 225 226 228 - 230 232 234 235 237 238 239 241 244 246 249 251 252 254 256 257 259 260 261 263 264 266 268 270 272

273 275 276 278 280 281 282 283 286 288 Aufbau290 292 293 295 297 298 300 301 302 308 310 311 313 314 315 317 320 321 325 328 331 334 336 337 338 339 341 342 344 345 346 348 349

354 356 360 362 363 367 370 373 375 377 380 381 382 386 388 391 392 -394 395 403 405 , 409 , 412 , 415 417 418 419 422 423 425 427 430 432 435 437 439 442 445 450

452 455 456 459 462 464 467 469 471 473 475 478 481 482 485 488 490 491 493 495 497 500 502 504 506 509 511 512 514 516 517

520 524

. , , . . , , , , . , , , , . , , , . XX. : , , , ? , , . , . ( ). , . , , , . , XX. , : , , , , , , , . . , . - . , 10000 - , , , , , . ( ), . , . , - 1947 .

, , . . , . , , . , , , , , . , . , . - , , , . , , . , - . , , . , . , , , . , X, Y, Z . , . , X, Y Z. , , . , , , , . , . , , , . , , , . , , , , ( ). , , , , . , ( ),

10

, , . , , , . , , , , , , . , .

? , , , , . , , , , , , . , . , , , . , - XVII , . , , , , . , . , , , , , . , , , . , , , . , . , , , . (, ) , , . , , . ,

11

. , . , . , , . - , (.122092), , , , . , , , , . , , , . , , , , . , , , , , , . , . , 1964 (. ) Bell - . , , , , . , . : , ( ). , . , , , . , . . , , , 1978. , , , , , , . , , .

12

, , . , , . , . , , , . . , . , . , . . , , , ; , ; . , , . , , . , , , , . , , , , . , . . , , . . , XX, . , , .

,

13

. , . , , () , ( ) . , , , , . , , ( x% y%) . , , , . , , , . , , , , . , . XVII , , . , , (. ), 1543? , (. ). , . , , , . , , (15461601). , . , , , . , , , , , . , , , : , , , , , .14

, , , , , . , , , : , , . : . , , . , , , , , . , , , , 10 , . . , . , . , , . . , . , , , . . , (, ) - . , , . , . , , , , - , , . , . , . . , , , . , , , , .

15

, , . - , ? , - ? , . . . , , , , . . , , , , . , . , , , , . , , , (16561742) 1705 , . . . , , . , ( ) , , . , , . 16 . , , . , , , - .

, , . 16

, . , , , . , , , , , , . , , . , , . , . . , , , , , 1758- 1759 . , . - , 1758 , , . , , . . , . , , . . : , . , . , , , . , . , , , . : . , . , . . , . , , , . , . , . . . , , ,

17

, , . , , , , . , , . , , , . . , , . , (Karl Popper, 190294), (..) . , , (, ), . . , , , , , , , . , , , . . , , 98%, . , . , , . , , . , , , , , , . ( ) , . - , , , , , . , . , , . ( ), , . , , . ( , , ) , . : , . , .

18

, , . , . ( ), .

, : , , , , , . . , . , , , , . , . , . , ? , . . , . , , , . 1993 , , . (CERN) () 2005, , , . , , , . , , . , . , , . . , ,

19

. , . , (. ). , . . , , , . : , , , ? , , . , , , , . . . , , . , - , . , , . , . , , , . , . , . , . , , , , , . , . , , , .

20

. , . ( ) , , . . : . , ( ), , . : . , . , . , . , . , , . , . , . . , , . - . , , , , , . , . . , , . , , , . , , , , . . , , , , . , , , , , , , . , . ,

21

. , , . , . , , . , , , , , .

, , , . , . , , , . , . , , . , , , , , . . , , . , , . , , , . , , , . . , , . , , , , . , , . , . , , , , , . , , . , ,

22

, , , , . , , . . , Science , . 800, , , . , . , . . : ? , , , . , , , . , , . , , , . , , . , ( ). , , , , , . , , (. ). , , . , , , . , , , , , . , , . , , , ? , , .

23

XX , . , , . , , , , , . , , , , , . , . , , . : ? , , , , , . , , . , (. ). . - , , , . , , , , . , , . , . , , . , , . , , , , , . , , , . , , , . , , , .

24

, , .

XX, , , . , XX , . , , , , . ! . , . , , . , , . , , , , . (, ) , , . , , , , , . . -, , . -, . , , , , , , . , , , , . , , , .

25

, , , , , , . . , , -, -, , , -. , . . , . , . , , , . , , . , , , , , . . , , . . , , , , . , , . . , XX , . . , . , , , . , , . , . , , .

26

, ? . , : , , . , () (). (.. ), (.. ). , , . , , , . , - , . , . , , . , , , . , , , . , . , . . , . , , . , , , , . , , . (, , ), , . - ( ). , - , . , , , ,

27

. , - . , ( ) , , , , , , - . : , . , , . , , , , . ( ), ( ). . , , , . , , . , XX, , , , : , , , , , - , . , , , , . , , , , , . , , , , .

28

(, , ). , . , , , , 1880- XX. , ( ).1

, , . , , , , , . : , ? , , . , . , . , . , . . . , , , , , , , . , , , , . , , - . , , , . , , . , , , . - , , . , . . . , , . , . , . , . , , . , ,

29

: X, Y ? , , . ?, , . -, , . , , . , , , . , , , , , . , . . . , , . , , , , , , , , , . , , , , , . , , , , , , . , . ,

30

, , . , . , . , , , , , , . , . - , , . ? , , . 1761 -, , , 1798 , . , , . , . , . ( , ). . , , , . . , . , , , , . (, ), ( , ).

32

, . . , , , , . , .

33

1822

, (. ). , , : . , . 1822 (Theorie analytique de la chaleur), , . . , , , . , . , , , . , , . ( , , .) . , . XIX , . .- (Jean-Baptiste Joseph Fourier, 17681830) . ; . . , . ; 1794 . ; (Ecole Polytechnique) ; . , . 1801 . 1822 .

34

,

1897

1900

1905, 1916

1911

1925

. 1930

1931 ,

1920- . ( 1930- ), , . , . , . , , , (. ), , . , . . , , . , , ( ) . , . . , , . , 1930. , , , . , . , , , , . , ( ). . , - (Carl David Anderson) (19051991) , . (. ), , , . , , .

35

, , , . , , , . 1932 , , , , , . . 1932 , 1936 . ( - (Victor Franz Hess, 18831964), . . .) (, , ) , ! , , , , , . , , , . , , . . - , - . c (Paul Adrian Maurice Dirac, 190284) -. . , , , : , , , . 1921 ( ), , 1926 , . . 1928 , . , 1933 , .

36

- ,

XVI

1950

1961

1961

, . , , - , , , . , , , . (. ) , , , - ; , , , . , , , , - . . , . , , , , . , . , ( ) . , , ( ) , , , , , . , , . , , , , , .

37

? , , , ? , : , , , - . - , - , , : . , , , , - .

(Robert H. Dicke, 19161997), 1973 (Brandon Carter, .1942) . , . , . , ? , , ?. , . , , (, ) , -, , , . , , , , . () (. ), , , , . , , : , , , (1/2)10=1/1024. 1024 10 , . , , , , , . . , ( ) , .

38

(Martin Rees, .1942) , . . , , , , . , , . , , , ?

, . , : , . , ( ), . , ( ) , , . , , . -, , , (-, , : , , ). . , , , .

39

. 420 ..

1859

1859

1911

1913

1925

, , . XIX , . . . 1897, , . 1911 (. ). , , : , , . . , , , , . : , , . , , , , ( ; . ) . -, , . , - , , , . , . , , . , ( ), . , . , . . , , (. ) . ,

40

,

, , . , , , , , , . , , . . , . , . , . , ( !). , , , . , . , , . , , , , . , . , , - (. ). , , ,

41

. , , . 1913.

, , - . 1948 ()

42

. 420 .. 1662

1787

1811

1834

1849

-

, , 10

, . , , , ( , , V ..). , , , . , , . , , . , , . , , . , (, , ), , . . , . - , . , . . , (. ). , : . , , . . 10 ( ) , . , , , . (, ). , , , ?

43

XIX, . , . , . . . XIX 30 ( 110, ; . ). , , , , . , (. ). , . (. , ), . 1808 , . , , , . , , , ( H2O). , , , . , , , , . , , . , . . , , (. ) , , ,

44

. (. ), , XXI . , , , 2500 !

45

. , . , . , . : , , . . , . ( ) . XIXXX , , (, , ), 1854 . , -, . 1859 . . 1950- , . 1953 1953 . , . , 1958 (+), (), . , 1961 . 21. . . (+) - , . . . 21, . , 10 10! , ,

46

. , , . ( , , , .) . . , , , , . , . , , , , . , (. ). , . , , , . . , , , . (. ). , , , , . , , , , , . , . .

47

. , , .

, , , . , . , , , . , , . , . , , . , , . . , , , , , . , (+) () . (, .) - (. ), ; . , . , 1:2:1. . , (6126). , , . , , . , , . , , .48

XIXXX

1859

. 1950-

1952

1953

1953

1958

1961

. , , . . , ( , ), . , , . , , . , , , . , , , . , . , . . , . , . , , , . . )

(. , , . -, , . - . , , , , . . , () ().

49

: , ( ) ( ), . , , . , , . . : , . , , . - . , , .. , . ( ) .

50

. , , 15 ; . 15 1920- . , . , , , , , , . . 1742, 1823

1964 , . , , 270(3), .. . . , . , . , -. , , , , , , , . , (. ). , , 15 : . . (, ) , . . , , . , ,

1912

1917

1929

1948

1948

1980-

1981

51

, . . , , ; . ( ) . , , . ( ), 3( ), 4( ) 7( ). (. ). . , . ( ), . , . ( ) (. ) , . , : ; , . . (Arno Allan Penzias, .1933) (Robert Woodroe Wilson, .1936) . , 1940. (). Bell , - 1960- . 1963 , . ( ), , . , , -, (Robert Dick), (Jim Peebles) (George Gamov). 1978 .

52

, ,

* , , , . . .

XIV , , , . * : Non sunt entia multiplicanda praeter necessitatem, : . , , . , - . , , , . , , , , , ( ) .. , : , ( ), .. . , , ( ) . , , , , , , . , , , , , , . , , , . , , , . (William of Occam, 12851349) . , . -, . 1324 . , , . .

53

. , (. ), , , . , , (. ), , . , , . 420 .. , , 1662 . 1827 , ( 1787 Clarkia pulchella), , 1798 . , , , 1827 , , . , , 1834 , , , . 1849 1905 , , , , , . : . . , , , , , .. , - , , .. , , . ( : (Annalen der Physik) 1905 : ,

54

.

, , 1921.) 1908 (Jean-Baptiste Perrin, 18701942) , . , . ( ) , , : . , / , . , (. ), , . , (. ) , .

(Robert Brown, 17731858) . (Montrose) . , . 1798, (Joseph Banks, 17431820), , ,

, . . . , , . .

55

n 2 xn + yn = zn

, , : . , , 3:4:5. : 32+42= 52. n=2. ( ) , n>2 xn+yn=zn . , . , . , - , . , . , . ( . . ) : , . , , , . , , . ! (Ren Descartes, 15961650) , (John Wallis, 1616 1703) . , , n=4. n=3 XVIII (170783), , n>4, , . XIX 200, . 1908 100000 .

1630

56

(Paul Wolfskehl), , , , , . , n 617 , 4001 1954, 125000 1976. XX - (-, ) ( ). , x, y, z n, , n . 1994 (Andrew John Wiles, .1953), , , . , . , , ? , , , , , , , . , , - - , . : , . , , , : . (Pierre de Fermat, 160165) . -- (Beaumont-de-Lomagne). , . , . ( , ) , (Blaise Pascal, 162362) . , .

57

, ,

. , , - . , , , . , , . , , , , . : , . , , , . , . , . , . ? , , , . , , , , . , . , , , , , , , , . , , . , . . , , . .

58

,

1828

XIX . XX

1958

XIX . . , . , . , , . . CO(NH2)2. , . , 25% . 1828 , . , , . . ( -) : , , , , , . ( ) - . , . , . 1930- , , ( ). , , , . , . , : , . , , .

59

1865

1908

1920-

1953

. 1960-

1961

1970-

2000

, . . , . , . , , , , , . . ( ). . , . , , , . , , , , (. ), . , , . . , , (, ), , . (Marshall W.Nirenberg) . (J.Heinrich Matthaei) , , , . , , ( , , , , ). , . , , . , (, , ) ,

60

. . , ( ) . , , , 64 .

61

1736

1755

XX

1940

, , . , , (Immanuel Kant, 17241804), - , . . , , . , , . , . . , , . , , , . , . () . , ( ), . . . , . , , , , . .

62

- (. ) , , . - , , . , , , . , - ; 1012 . , , , , , . , , , , , . , , , , . , . , , . ( , ) . : . , . , , , , .

63

, . , . , , / , ( ). , , . . , , , , , , . , , - , . , . , , . , . 1990- , , , , , . , . , - , . : , ; , - ; . 1995 (

64

, ). , , : 83 71 (, , ). . , , , , , . , , . . . , , , . (Pierre Simon Marquis de Laplace, 17491827) , . -- (Beaumont-enAuge). , , -, . (Caen). , . 1793 , , , , - , . , , (Trait de mchanique cleste, 1796), , . , .

65

1783

. XVIII

1886

. XIX

1910-

1960-

1979

, . , 1960- , , . , , , . : , , , . , . , , . ( ) , , , . (, ). , , . : , . . , , , . , , , . , , . , .

(James Ephraim Lovelock, . 1919) , . . , , 1964 ,

, . () (. ). , (1979).

66

, ,

1755

1900

1940

1960-

. , - . : 1,5 (3,6 5,5. )? , , -: ? , , , , , . : . , , . , , , , , . , , , , ( , ) , , , . , , . , , . , , ; , . , , ,

67

. , , , , . , , , , : , , , (. ). , , . , . , ( ), , , . , . (. ) .

68

+ ++ , , , , . , , . , 1729, , . XX . XIXXX . , (. ), , 1937 . , , . . 1960- . . , . , , . , , . . . , ( ) . . ( ) , , , . ,

, . , . . :

69

, , . .

- -, . , , - . ( ). , - , . , , . , - ( ). , , . , . , . , , , , , (). . , , , . , , , . , , , - . ( , , .) - . , , , , .

70

, , , . . , (), . 32 90%, . . , . , , , , , () . () , , . , . , . , . , , . - : , , 1423, , . , , , . , . (Hans Adolf Krebs, 190081) , . () . 1925 . 1933, , , (193554), . , 1937 , 1953 .

71

?

1850

,

1867

1927

, - XIX, -

, , . , . , , , . ( ) , , , : . , , , , , , , . . , , , , ; , .. ( ) . , .. , , , . XIX, , , , . : , , . , . , , . , , . , - , : , ,

72

. , . , (. ). ( ), . , , . , , : , , , . , , , , . , . - . , . , , , , . , , . , - . - . , . . , , , , . , , , , , . .

73

, , ,

, ( ) . . , . , , , , . , , - , , XVIII. ( ) . , ( ), . , . - , . . , , . XIX , , . : , , , ? . , , , , . , . , , XX . , , (. ). , . - .

74

, : 1000 , . 43 . , , , , , . , , . , , , , , ( ). , . , , , , . . , , , , . , , , .

75

,

1980-

. : - , . , , . XX , , , . 1980- , , , , . . , , , . , , ( ) . . , 5 , 5,0001, . , , . . , , . , - , , , , . , , . , . 1960- (Edward Lorenz, .1917) . ,

76

. , , , , . , - , . , 0,506, , 0,506127. , . , . ( , .) , , , . . , , , . , , . , . , , , , . , , , . , . , . , , . , ( , ) ( , ). , , . ,

77

: , , . , . , , . , , . , , . , , .

78

, , ,

1783

XX

1905 1913

1931

. , 30 , . , , , - . XIX ( , ?) ( , ?). . , (, , ). , . XX , , 1909, 1913. , , , ( 1905- 1907) (Zeitschrift fuer Wissenschaeftliche Photographie), , . 1930- , , , . , ( ) , . , . , : , , ; , , . , ( ) .

79

. , , ( - ). ; . . , ,

, : , , . . , , . , , , . , , . , , , . . , , (. ). , . ( 6,5 ). , , , , , . , : (. ). , . , , ( ) , . , .

80

( ) (. ) , , , - . ( ), ( ) , . , , , , . (Ejnar Hertzsprung, 18731967) . . , -. (1898) . , , . ., , (1909). 1919 , 1935 . , . . , , , . (Henry Norris Russell, 18771957) . - ( -) . , . , 1947. , . 1913 , ( ) , . , , .

81

:

, . , : n = c/v, , v . . : , , : - -. . , , 1,5; , , . , , -, . . , , , , . , , , : , . ( , , , : .) . ( ) , , , , . . . , : . , :

1621

1864

1864

1924

:

82

, , , , , , , . , , . - , , . , , , . , . , , . . , . , , , . , , . , . . . . , . , , , , , . , ! :

83

. , , . , , , . , ! , , . , , , - . ( , . , , , , .) , , , , , .

:

84

(. XIX . . , . . 1690 , 1807 , 1818 , . . , , . , , . : , , , , , - . , ( ). ( ), , ( ). , , , . , . . , , )

85

. XIX . . , , . (Joseph von Fraunhofer, 17871826) , (Straubing), -. , . 14 , . , , , 1806 Utzscheider, . : , .

86

, ,

?

. 1900

1926

1934

. , . . , . , . , , , . , , . , , A B. , . , , . , . , . , . , (, ). , , A B. : A B ; A B , ; A B , , ; A B , . . , . , , B, A. , A, B. , , . . , .

1966

1970-

-

1976

-

87

, ,

XIXXX

1859

. 1950-

1952

1953

1953

1958

1961

, , . (Matthew Meselson, . 1930) (Franklin

, , (. ), . , , , . , , , . 1920 (Phoebus Levene, 18691940) , , , ( ), , , ( , , ). 1940- (Erwin Chargaff, . 1905) , . / / . 1950- , : (Linus Pauling, 190194) , , , , , ( ), , . - . ( , , .) , . , . , . . , . , , (. ) .

88

Stahl, . 1910) 1957 . . , 15N ( , 14N, ). . , 14N ( , ). 15N 14N. .. , () () .

: . . , . , . , . , , . , , , , , . , , , , , . , . , , . , , . . , (. )

, -, . , , , .. , . , 89

-

, , . , , . (Francis Harry Compton Crick, 19162004) ( ). . 1938 . . . 1951, , , , . 1962 . .

(James Dewey Watson, . 1928) . , . 15 , . 1950 . 1951 , . (Maurice Wilkins, . 1916), . (Rosalind Franklin, 192058), , , , , .

1977 -, , .

90

, . , , . . - . . , . 1865 100 , 2% 1908 (, ), .. . , 1920- (, ) , 1953 (, , ) . . , 1960- , . . 1961 . , 1970- . 2000 , . . . - , (, ), , . , , , , , . XIX . ( ) . , 100000 , . , , , .

91

, , ,

: , ? , , , , . , , , , , . , , ? . . , , ! . , S , : S = KAn, n 0,10,3, , . . , , , , , . , n=0,3 23%. , . , , , , , . , , , . , , , .

?

. 1900

1926

1934

1966

-

1970-

1976

-

92

,

1912

1929

1948

, , . , , , , (. ) . , , , , - . , , . , , . , , , , , . . ( ) ( ) . . 100, , . , , , . . XX . 1912 , : , . , , , . .

93

, , . , , , , . (Henrietta Leavitt, 18681921) . (Lancaster), . 1895. (Radcliffe College) (Edward C. Pickering) , . ( ) .

94

. 420 ..

1811

1827

1834

1849

: (CO2). , 12 , 32 . , , , 12:32( 3:8). , : 12 32 , 12 32 .. , . , , , , 12:32. , , 12 , 16 . . n (.. n ), n . , , . , ; . ? - , . , . , , . , (H2) (N2) (NH3), . , 3:1, , , . , . : 61023; ( ) N. . , , , . , , . N . XX

95

(Jean Perrin, 18701942). , . , . (, ) . , , .

(Lorenzo Romano Amedeo Carlo Avogadro, 17761856) . , . 1800 , . ( 1821 , 1834). , , .

96

1785

1820

1820

1820

1831

1833

XIX , , . (. ) , , , . - , . , . , , . . , ( . . ). , , . , . , . , . . , . , , . , , . , : -, ; -, . , . (. ). , , , . , , , B r ,

97

, , , , , , 2rB, 2r . . - , , . , : ~220V 50Hz 3,2. , 220 50, 3,2. ( ) . , . , , , , 2107 . ( . .) , 1 61023.- (Andr Marie Ampre, 17751836) . . , . ( , , .) , . 1827 , , .

98

, ,

III ..

! (!) , , , . , II , , . , , , , , . , , , , , , . , , , , , , . , , , . , : . , , . , , , . , , , ; (). , , , . - . . , , , , . , - , , , , . . , , , , . , , . , , ( ) ,

99

, , , , .

(Archimedes of Siracuse, .287212. ..) , . . , , -

, . , , , , , .

100

XIX , , , , . , , , , ( ) . (. ), , (. ). , ( . . ), , , . , , . . , , , , , . , , 1785 ( (Pierre-Simon Laplace, 17491827), 1820 , . . ). 1820 1820 . , , r 1831

IL/r2, I , L . , . , . . , ( ). , .

1833

101

, . , . : , , , . , , . , , .

,

(Jean-Baptiste Biot, 17741862) . , . , , . 1803 . , ( ). - (Joseph-Louis Gay-Lussac, 17781850) --

. , . (Flix Savart, 17911841) . . , . , , , . , . , .

102

, ,

. 420 ..

1662

1787

1798

1827

1834

1849

-, , , . , (-) (-). , , . - , , , , . , , , , - . : , , . , . , , , , . . , , , . . ( , , .) * , , .

, . . .*

103

(Robert Boyle, 162791) - . (Lismore Castle), , (Earl of Cork) . , , , . 1648, - . 1658 , (. ), . , , . , .

, . , . - - .

104

, . - . . , , . , , , (. ). , , ( , , ). , , ( ) , . , 1807 , 1818 :1864

2d sin = n, d , , , n ( ). n=1 , , n=2 ( ) ..

1912

. . ,

105

, , , , . . . . . , , .

(William Henry Bragg, 18621942) (William Lawrence Bragg, 18901971) . , . (). . .

, , . 1915 . . , .

106

, , ,

. 100 ..

1621

1690

1807

1815

1818

, , , . , . . ( ), ( ) ( , ). . , , . , , , . , , , , . . , , 1,5. , , 300000/, 200000/. , , , 57. . , , , . , (, , ), ( ). , . , , . (David Brewster, 17811868) . . , , . , , , . , 1816 . 1859 .

107

, : . . (. ), , . , , , , , , , , . , , , , . , . 1609, , , 1619 , , , , 1687 . , (. ), 1687 , , 1905, , 1916 , . , , , , , , , . , , , , . , , , , . , ( . ). - . . - . , , . , . M m , D .

108

, F : F=GMm/D2, G , . 6,671011. . -, . , . , , , , . , . , , . , , . , , . - , . (. ) . g. g . , , M D, , , , , , , . , , . , , , , . , . . , , , .

109

, , . , , . , . g. , . , , . , , , , , . , , , . , , , , . , : . , , , . , ( ), () , . - . : ? ? , , , , . , , , , , , - . 1666- , , 1687, . , - , . , , . .

110

, ,

1801

. , , , , . ( CO2) , , , , . , : , . - , , , , , . , , ( ) . , , . , , , . , , CO2 , , . (William Henry, 17741836) . . . , , . , - . , , . ( ) (Elements of Experimental Chemistry), XIX . (. ), (William Charles Henry) .

111

, CO2 , . . , .

112

( ) . , , , . , . 1829 , r d. : . 420 ..

r d= k, k . , , . , , k ( ) . , M. , : r M= k. : , . , ( 4), , , ( 28) ( 32), . ( , , , .) , ( ). , , , , , , . , , , , , .

1829

1834

1849

(Thomas Graham, 180569) . . , , . ( , - , ). ( , ).

113

1678

, , , . , . ( ) ( ). , . . - . , , , , , . , , () (. ). : F=kx, F , x , k . k, . , : , . , . , , , , . , , . : /=E, ( , ), , , , , k. , .

(Robert Hooke, 1635 1702) . (Freshwater) , . , , , , , 1677 . , . -

114

. (Micrography) . (. ). , , ,

. , - . , , , , ( ).

- , (. ), ( ). , , . (, , ), (, ). (Simon-Denis Poisson, 17811840). , , . . , , , . , , , . , . , - , . , . , , . , - , . , . .

115

, ,

. 420 ..

, , , (80%) (20%). , , . , , , , , , . , . ( , , .) 1801, -

1662

1801

1834

1849

, ,

(, ), , XIX. . , , , . , , , .. . , . . , .

(John Dalton, 17661844) . ( ), . 11, . ,

116

1809

. 1850

1859

1896

(Edward Drinker Cope, 184097) . ( ). . 1864 ( ), . (188995) . (Othniel Charles Marsh, 183199). .

, , . . . . , . - . ( 1903, . , , .) . , . . (Michael Foote, .1963) . , . , ( ), , . . , , , . , , , . , . , . , . , , .

117

1785

1820

1820

1820

1831

1833

. , , , , . , , : , , , , , . , . , , , . , ( ), , . . , , , (. ). , , , (Benjamin Franklin, 17061790). , , , , , . , . , XVIII. (, , , , .) . , , , . : , , . (

118

) ( ). , . , : F=kQq/D2, Q q , D , k . . , , , . . , , - . , , . . - , , . , , . , , , , . (Charles Augustin de Coulomb, 17361806) . . . - , , , . , , - , (, ). .

119

1600

1820

1895

1895

(. ). , . , , , . , . , , , , , , . , . , , , , , , . , . - , . : M=CB/T, M , , , B , T ( ), C . ( ), .

( 1900.). , . ,

120

- ,

. 1940-

: , .. , , , . , , , - , , . , (.1917), -, 1940- . , , , , , . ( ) , , . , , . , , , . ( ): - , -, . , , , , , , . , , - , . , , . , , . , . , . , ( ) , . , . , . , . , , 1960- ,

121

, , . , , . XXI . , , . , , 50% , , , , , - . , . 1970-, . , . , . : , . , , . , , , .

122

1965

1960- , , , Intel, . , . , , , , .. . . , . , . 1960- , () . , . , , , . . , , . , 2060 ! (Gordon Earle Moore, .1929) . -, . (William Shockley, 191089), , . , , . , (Robert Noyce, 192790), 1968 Intel ( ) , . 1965 , .

123

XIX

1826

1900

1926

1957

? . , , , () . , , . 1820- , . , , , . , . , : . , , , ( ) : U = IR, U , , I , R . , , (. ). , , . , . , , , . , U=IR . , , ,

, , V I, A, R

124

. , . . (Georg Simon Ohm, 17891854) . 1789 ( 1787-). . . , 1849 , 1827 , . , .

125

, , , . . () , . , , . , . , , , , , . , , , , , , . , , . . 100 .. ( ). 1621 , . 1650 , , , , 1690 . 1807 , , . 1815 , 1818 . . . - . - . . , . . , , .. . , , , .

126

,

1666

-

1788

. - XVIII

1890, 1940-

. 1930, 1980

1960-

(. ) , , . . , . ( ), , . . . XVII, , , , , . , XIX, : , , , , . . (, , , .) , , (), , . , , . , , . , ( ). , , , , . , - , , . , , . (

127

() . , : , .

.) . -, , . , . -, . (. ), , , , .

128

, , , . , , , , , . , , , - . ? ( , , . . ), 1621 , . 1650 ( 1864 ) , . 1864 , , , , , . , 1924 : , . , , , , , , , . . - , . , .

129

, . , (1) , (1,5), (). , , , 30, (49). , , , 42 90 , , , . ? 90 , , , , . . :

sin > n2/n1. , , . . , , , , , . , , . - , , ,

. , , . , ; . , , , , , , , . , , . , , , , , . . , . .

130

: , , (, ). (, , ), , , ( ). . , 1,5( ), . (, , , ). . 1 2 , , (. ) , n1 n2 , : n1sin 1= n2sin 2. , , , , . - , , , ? , , , , , . , , , . () (Willebrord Van Roijen Snell, 15801626) . . , , , . 1613 . , . 1621, , , . , , (Ren Descartes), .

131

, . : , , . . . , , , . p m, v: p=mv. p v , , , . , , , 40/, 40/, , . , , . , , , . , , . m, v, , mv. ( ). , , , , . , , , . ? . -, . -, , . , , , , .

1668

1687

1736

132

, , , , . , , . - , , : , . , , , . , , , , .

133

1668

1687

1736

. , , , , . , . , . , , , , . L , , L = I, I, , , , . , , . , . , , ( ). , . , , , , , . , , I, , , , . , , . , ( ) . , , ( , ), . , , . , , , ,

134

, . : , . . , , . , , , . . , . . , , , . , . , . , , . , , , , , , .

135

1747

1845

1897

1911

1913

, , , , , , . , , , . , , ( ), ( ) ( , ). () , . , , , . , ( ) , , . . , . , , , . , , . , , , . , , : n p+e+v, p , n , e , v

136

, . , , (0=+11+0), . , , . , . , , .

137

1864

1879

1900

. , , , , , . (. ). , , (. ). , , , . , , . . . . , , . , , , . , ( 5800), ( 15000000). , ( ), . , . : E=T4, ( ), . , . , 16! , , , . , , ? , , , , ( 300), ?

138

. , , , . , . , , , . , , , , , , , , , . ( ), , . , , . . , . , . , , , 4, , , , . . (Josef Stefan, 183593) . . (Klagenfurt). 1863 , 1866 . , , , - . , , . ; . , 6000 .

139

1742, 1823

1842

1912

1917

1929

1948

1948

1981

, , . - 2,5, , . -, . , XVIII, . XX , , . : , , : , ? 1917 , . , , . 1923 , , ( ). , , . , , . , , - . , , , . , , , . ? , , 60, 100 150. , . : , , , , ( ). , , , , : 900000 ( ( ) 2,3 . . ) .

140

, : . , . , -, . , , , , . : , , , . , , , . , , , , . , ( ) ( ). , , . . : v = Hr, v , r , H . , 70/() ( ; 1 3,3 ). , , 10, 700/, , 100, 7000/ .. , , , - . , , , : !

141

: . , : ? , , , , ( , ). , , , , . : . ( ) . XV : . - - - . . : , , . , , , . , , (, ). , v, . t , . , : v t = r, t = r/V. , r/v = 1/H, . , , , . . : , 15 , . ( : 4,5 , 4 .)

142

(Edwin Powell Hubble, 18891953) . . ( , ), ( ) , . ( ). , (. ), . , , , . , . , , , , , , ? , . 1910 , . , , , , . , . (George Ellery Hale, 18681938) 1917 -. , , . , Ph.D., . : . . , . 1919, -,

, , . 1930- , , . , . - (The Realm of Nebulae), 1936, . , ( ), - . , () , 1949 . . , , , . , . , 1938 - (, ). . , () () 28 1953 .

143

, ,

1865

1908

1920-

1953

, , , . ( , ) . . , , , , . , , (. ), / . , , . , . . . : , , . p q , p2+2pq + q2= 100%, p2 , 2pq , q2 . , , ( ) p q. , , , , . , . (Godfrey Harold Hardy, 18771947) , , . . . , (John Edensor Littlewood, 18851977) - C (Srinivasa Aaiyangar Ramanujan, 18871920), . 1913 . , , , , . (Wilhelm Weinberg, 18621937) , . , 3500, 120 . , () .

. 1960-

1961

1970-

2000

144

. 420 ..

1662

1787

1798

1827

1834

1849 -

, , - . , , , , . , , , . , , 1787 , , . , . : , . , , , 101325 ( 1, ). , . , , , 101325 . , , , , . (, ), , . , , . , , . , , , , . (Jacques Alexandre Csar Charles, 17461823) , , . (Beaugency). . , , . ( , ), ( 3000) (43). .

145

(Michael Faraday, 17911867) . , . , XIX , . , 12 , 14 , . , . 1810 , , () (Humphry Davy, 17781829). , , ,

. 1813 , , ; . . , , , . , , , . , , , , , . : 1826 , .

146

, , , XVI 1609, 1619 1687 1687 1736

*

(); (); (). (. ) (Mysteria Cosmographica, 1596 . .)

. , . . ( , .) , , , . , , . , , , , ; ( ) ..* , , ? , , , . . (J.B.S.Haldane), , . , . , . (Tycho Brahe, 15461601), , - . . . , , , ( ). , , - , , . , , (.

147

: , ( ); , , ( ).

* *

, ( ) , . 1605 ( 1609), 1602 ( 1609), 1618 ( 1619). . .

. ? : , , -, , -, . , , . , , . , ! * * . , , , . , : , , . , , . ( ) (

) , , -

148

:

) ( ) , . , , . . . , , , . , , , , . , , , , ( ). , , , , , , , . . , , . , , . , . , , . , , . , , , , . . , . , , , , . . . , , , , , . , . -,

149

(Johannes Kepler, 15721630) . . ( ), . 1595. 1598 , 1600 . , . . , .

, . -, . , . , , . . , , . , . , , . , . , ,

. , , . , ( ), , , , . . , , , , . , (. ). , , , , , .

150

XIX. , . , , . , ( , , , . , , , , , . XIX ) , . , , , . , , , . , 1747 , . XIX . 1845 , ( , ), 1897 , , , 1900 . , - , , . : , , . . , . , , . (, ), (, ). , .

151

. , , , , . , ; , . . ( , ) , . , , , , , . : , . , , .

(Gustav Robert Kirchhof, 182477) . ( ). . , , 1875 . . (

) (. ). , ( ), . , , .

152

,

1865

1908

1920-

1953

. 1960-

1961

1970-

2000

, ,

, , , , . ( ), , , , . , : , . , , . . ( ). , . ( ) , : ( , ), , ; , , (.. ), (.. ). , , . . . , ; - . , , : , (, ) . , , 1865,

153

. , , . , . XIX , , , ( ) . , . , - . , (Anton van Leeuwenhoek, 16321723), , , , , , . , , , , , , , . , , , , , , . , . , , , , , , (. ). (Gregor Johann Mendel, 182284) . ( ), . ( ). 1851 , . . 1856 , , , , . , , 1865, . , .

154

1537

1604, 1609

1687

, , , . , . , . . . (. ) , , , , , . , , , ; , ( ) . ? , , , . , , , (. ). , , . , , - , . , . , , . , . : , . , ,

1687

1905, 1916

155

, . . - : , . , , , - ; - , , . . , . , (, ), , , . , , , ( , ), , . , , : . - , , ( ). , ( ) . , , ( ) , . , . , . . , , . , , , , , , ,

156

, , : ( ). , , , . , , . . , , , . . , : F=ma, F , m , . , , . , , , , . , , , . , , , . . , , , . ( ), , , , . , , , 157

. , , . , , , . , , , . : , . , , . , ( ), . , , , , . , . , , , . ( .) , , . , , , , .

(Isaac Newton, 16421727) , . . ( , ). . , . , , , .

- . , . , , , , , . , ., - .

158

, (Ren Descartes, 15961650), . 1665 , . , , . , . , (1) , (2) , (3) (4) , . : , , . ( , : ?) -, . , , (, , ) . , . 1704 (Optics). ( ) (. ), .

, . . 1702 , . , , . 1679 , . , , , . (Philosophiae naturalis principia mathematica), 1686 . , , . , , (John Locke, 16321704). , 1696 . , , . , (Gottfreid Leibniz, 16461716), . , , .

159

,

1834

. , (, ) , . . , , , . . , , ( ): , . , , . . , , , . , . , ( , ), . . . , 99,96- . , . , , . , . , , ( , , ). , , .

160

XIX , (. , ), , : . 1822 , . . , , , . , , , , , , , , . . . , , . , . : , , 1785 . : 1820 . 1820 . 1820 . , 1831 , .. , . , 1833 , . ( , ) , . : , , , 1830

161

, , . , , , ( ) , . : ; ; , . , , , . , . . , , , . , , . , , . , 60, 50; . , 60 , 50 , . , , , . , , , , . , .. ( , ), , (John Peel), , : , , , ? ? . , , ?!

162

, . , .

. XVIII

1798

. 1900

1953

1950-

1954

1967

, , . (Thomas Malthus, 17661834): , . -, . -, . , , . , , ( , ) . -. , , , , . - ( ), , , . , . - . . 1950- . : , 1950- 1990 2,8% , 2,1%. , , - , , . , ( ) . , , . ,

163

(. ) . , . . , (184547) . , , .

164

* , ,

1621

1887

1905, 1916

1934

*

, , , . , 1951., , , . . .

, , , . , , , , . : , , , . . , , , 6070% , (, ) . 1934 ( . . ) - ( ), , -. , . , , . (. ), , . , . . . . , , , . . . - . , 50000 11000 . , .

165

, . , 1958 (18951971) (190890) . ( .. 1951 , , . . .) 1937 , (, ), . (190490) . . 1928 , . 1930 . (). , , .

166

, , ,

1859

1859

1900

1900

1925

XIX , ( , ) , , , , . , , , , . , , , . , , , , . ( , , , , , , .) , , . , , , , . , ( ) , , , . , - , . - , . , , . , , , , . : - . , , . . ( )

167

, . : , ( , , ); , , , . : ! , . (. ) , , , . ( , .) , , , , ; , . , . , . , - , (. ) .

168

. , , , . : , , . , , , , . , , , . . , , . Y . Y- 1729, (. ) . . XX , , . XIXXX 100 , . , , . 1937 , 100 , , . . , , 1960- Y , , , . -, -, , . ( , bone marrow.) , , . -, -. . -, ( ), , . -, , .

169

30000 . , , . . . , . , . . . B- , . - ( -) , - . ( -; -.) - , . - , , ( -). - , . - , , . , - . - , , - . - - . - , . , - , , -. , , - , . , .

170

( , ). - (, ), . , . , , , . , . , 1690 , (. ). 1807 , . , 1818 , , 1 30. , 70 (1 30). , ( ). , , 1, 1, . . . . , . , , ( , , ). , . , , . , , , . , . , ,

171

, , . , XIX . . - , , . , , . . , , , . , . , , , , . , , . , . - , , , . , .. , . , . , . , . , , ! , . , , , : , , (

172

). , , . . , , . (Thomas Young, 17731829) . , (Milverton, Somerset), . : , . , , 1809 . , , . (. ). , .

173

30- XX , , , , , . , , : , , , , , , . 1970- , , , , : . , (. ), . ? . (. ) , , ( ) ( , ). , ? . , , , , . ? , . (. ), . (, ) (. ). , (. ). 1981 , , 1035 ( 34 !), . , . ,

1948

1948

1961

1980-

1981

XXI (?)

174

, . , , , , . , . , , . 1032 50 , ( : 10%). , . : , , . , , , , , . , , , . , , , , , . , . , , , . , . : , ( ) . , , . , t=1035 , . , , .

175

, , , . : 100000001 100000000. , , . . . (Alan Harvey Guth, .1947) , . -, -. , 1986 , . , . -.

176

, ( ), , ,

1854

1937

. 1950-

1953

, , , . , . , - , , , . . , , , . , , . , , . . -, (CO), (NO) , NO . CO , , , . , , . , ( ) , , , , . , , . , ( ), . , (. ), . , , , , . , . , . , . , . , .

177

1900

1923

1924

1925

1926

1927

1927

1964

quantum (, ) quantum (, , ). . , (, ). (. ) . . , , , , . . ( ) (, ). , , , , , (, ). , . , . , , , . , , , , . , , . , , , . . , , , .

178

: >h/m, , : xv>h/m, x v , h , m . , , , , , , . ( , , , ). , , , , , . , , - . , , , 106, , , , 650/. - , . , , , . . , , . , , , , . ( , , ) , . , , , , .

179

(. ) , , - , ; . (. ), , , .

180

, ,

1897

1961

1961

1968

1972

XXI (?)

, , , , , , . ( ). , . , , . , , . , , . . , . , . , , . , , . , , . , , . , - (, , ) . (. ). , . , , , - . , , , , . , . (- , QED (quod erat demonstrandum ), . . .) , ( ). , , . , , . , , . , , 1970-

181

, (Richard Feynman, 19181988).

- , , . , ( ) , . . ( ) , , , . , , . ( , , ) , . +, . , , , . , ( glue , ; ). , . , ( ), , . ( , !) , , , . , ( ). 1980- , . . , - , , . , , ?

182

, ,

1900

XX

1924

1925

1926

1962

, , . , , ( ). . , , . , , , ; , , . , , , . , , , . , ( ). , . , , , , , , . , , , , , . . , - . , , , , , . . , , , , , , . . : , .

183

, , . (, )

, , , . , . , , , , , . , , , . , . ( ), , . , . , . : -, . , , - , . - , . , -, . , (. ). ( ), 3( ) . , ( , ) . .

184

, ( , ), , . , . , . . . , , . , , , . , . , .

185

1897

1961

1961

1972

. - ( ); - - -; . , 0 0, :

, , , , . , , . , . . , , , , . . XX , , , , , . , , . , . , , , , . , . , . , , , , , ,

186

( ). ,

, (.). ( ). 1960- , , , . ( ). . , : 1/3 2/3 (.). , , , , , , . , , , , . , - , , , . : , , , , , . , , , , . , (u up, p proton) , (d down, n neutron), - (uud) (udd). s(strange) (charmed). , b(beauty, bottom) t(truth, top). , , ( ) . , , (color) (flavor). , , (