1

Yirminci Yzyl Oyunculuk Eitimi Avrupada ve Birleik Devletlerde oyunculuk eitimi bir yirminci yzyl olgusudur. Bu olgu hem roln

karlmas hem de ierii hakknda bilgilendirmeyi kapsar. Bu nedenle dramatik srecin btndr

denilebilir. Oyunculuun merkezi nemi bu alandaki yenilikilerin kendine zg eitim teknikleri ve

yirminci yzyln baz dnm noktas yapmlarn ortaya karm olmalarndan bellidir.

Bat eitim yntemlerinin ncleri drt Avrupal ile belirlenir: Konstantin Stanislavsky, Vsevolod

Meyerhold, Michael Chekhov ve Jacques Copeau. Yzyln ortalarndan sonra Bertold Brechtin epik

oyunculuk ve Joan Littelewoodun toplu oyunculuk grlerinin bir arada ele alnmasyla Kuzey

Amerika Metot oyunculuu yorumunun domasnda anahtar rol oynamtr. Bu yorumun yerine

oturmasnda Lee Strasberg, Stella Adler ve Sanford Meisneri anmak gereklidir. Son olarak, yzyln

son yar Atlantikin her iki yarsndan ynetmenlerin baskn olduu bir dnem olmutur. Bunlar

arasnda Joseph Chaikin, Jerzy Grotowsky, Peter Brook, Eugenio Barba ve Wlodzimierz Staniewski

saylabilir.

Oyunculuk Eitiminin Kkeni Bat kltr uzun bir sredir usta-rak ilikisiyle yetien oyunculuk tarihini srdrmektedir, ancak

Avrupada gemii on beinci yzyla dayanan Noh tiyatrosu ve gney Hindistandan bir dans

tiyatrosu olan Kathakali benzeri sistematik bir oyunculuk eitimi gelenei tiyatro sanatnn

merkezinde olmamtr. Yirminci yzyln bana kadar Batda oyunculuk eitimindeki g ve

potansiyelin kefedilmesi stne gidilmedi. Oyunculuk eitimine ilginin artmasnda Doudaki zenli

eitiminin farkna varlmasnn yannda yzyln banda nesnel bilimsel aratrmalarn etkisinin

giderek yaygnlamas nemli rol oynamtr. Bat Avrupa tiyatro uygulayclar kesin olan

aratrmaya, sanatn gelimesini salayacak model, sistem ve denenmi teknikler oluturabilecek bir

nesnel oyunculuk dili oluturmaya balad. Bu balamda, Staniskavsky oyunculuk srecini en ince

ayrntsna kadar inceleyen ve bulgularn yaynlayan ilk kii oldu. Onun ilk metinleri (Bir Aktr

Hazrlanyor, Bir Karakter Yaratmak ve Bir Rol Yaratmak) Avrupa ve Kzuey Amerikada birok oyuncu

iin okunmas gereken asal eserler arasnda girdi.

Oyunculuk srecini akla uygun hale getirme abas bir yandan srerken, ortaya kan eitimle ilgili

yeni hedefler tm Avrupada ve Birleik Devletlerde yeni stdyolarn, okullarn, akademilerin,

laboratuarlarn ve tiyatrolarn almasna yol at. Bu merkezler sadece oyunculuun naturasn

aratrmakla kalmad, ayrca aratrma bulgularn deerlendirdi ve en sonunda oyuncuyu almaya

hazrlad. Her bir oyunculuk eitimi sistemi veya gr tiyatronun amac, naturas ve bu ama ve

natura dahilinde oyuncunun ilevi hakknda birbirinden olduka farkl varsaymlara ve fikirlere

sahiptir.

Ynetmen ve Oyuncu Oyunculuk eitimi sistemlerinin ou tiyatro alanna grece yeni girmi olan ynetmen ile yakndan

ilgilidir. Modern tiyatro ynetmeninin ykselii tiyatro sanatnn faylarnda sismik bir deiim

meydana getirmitir. Sahneleme sreleri daha incelikli hale gelirken, on dokuzuncu yzyln iki ilevli

oyuncu/ynetmeni yerini modern ynetmene brakmtr. Hi phesiz, ynetmenin ykselii

oyuncunun ilerinin daha incelikli ve nesnel irdelenmesine yol amtr. Ancak oyunculuk eitimini

desteklemesine ramen, ynetmenin statsnn ykselmesi nceki yllarn yldz oyuncu kavramna

2

ters bir durum oluturmu ve atmaya yol amtr. Ynetmenin ykselii oyuncunun konumunu

kolaylatrd m yoksa gcn m azaltt konusu olduka karmak bir meseledir. Ancak dersimizde

inceleyeceimiz tm uygulamaclarn oyuncu ve ynetmen arasnda dinamik bir ibirliinin olmas

gerektii konusuna vurgu yaptklarn belirtmek gerekir.

Giderek artan bir biimde, yirminci yzyl ynetmenleri oyuncu ile tiyatro yapcs olarak yeni ve

glendirilmi bir konumda ibirlii aramaktadr. Grotowskynin Yoksul Tiyatrosunda Ryszard Cieslak

rneinde olduu gibi ynetmenle yksek younlukta ibirlii iine giren baz oyuncular yeni bir

estetiin yaratlmasnda merkezi rol oynamtr. Deimez Prensdeki roln gelitirirken Cieslak ile

candan hazrlk almas hakknda Grotowski aylarca ve aylarca Cieslak benimle tek bana alt

(Richard, 1995, 122) demektedir. Oyuncunun katks zellikle gsterim metninin ounlukla

oyuncunun kendi malzemesinden kt planl almalarda belli olur. Joseph Chaikinnin Ak

Tiyatrosu bu trde ibirlii ve kiisel sre dizgesinin bir rneidir: genel bir denemede bazen

dierlerine yle youn katlmak mmkn olur ki projenin sonunda hangi blmn benim hangi

blmn bir bakasnn olduunu sylemek olanakl deildir (Chaikin, 1972, xi).

Eitimde oyuncunun yaratclna yaplan vurgunun metnin yorumlanmasnn tesinde olmas

ounlukla yeni becerilerin ve eskilerin yeniden biimlenmesiyle gerekletiren srelerle baarlr.

rnein, Copeaunun ilerinde oyuncunun doalama becerisinin kefi hem geleneksel commedia

dellarte tekniklerinin hem de Suzanne Bingin 1917 ile 1919 yllarnda New Yorkta ocuk Okulunda

oluturduu ocuun yaratcl ve oyunsu eitim almalaryla ilgilidir.

Yenilik ve Reform Oyunculuk eitiminde yirminci yzyln balarndaki ilginin anahtar esi ksmen Dou gelenei bilgisi,

ksmen nesnel bilimsel aratrma etkisi ve ksmen tiyatro ynetmeninin ykseliiyken, daha sonraki

ivme yeni tiyatro biimlerinin gelitirilmesi ynndeki byk arzudan kaynakland1.

Aslnda, bu dnem ileyeceimiz birok uygulaycnn temsil ettii tiyatro tarihindeki radikal

dnemlere ramen, bu yeniliklerin doas bir devrimden ok gelecek tiyatro reformlarn gsterir.

John Rudlin, Jaques Copeaunun tiyatroyu yenilenebilir bir varlk olarak grp yzyln banda

dramatik yenilemeyi nasl aradn tanmlar. Staniskavskynin Moskova Sanat Tiyatrosunda kurucu

orta Nemirovich-Danchenko [tiyatronun] yaamn yeniden ina etme arzusunun prova ve oyun

hazrlklar dzenini kkken deitirmek iin olduunu sylerken (Nemirovich-Danchenko, 1937, 68),

Grotowski tiyatroya ihtiyacmz olup olmadndan daha ok, tiyatroda vazgeilmez olann ne

olduunu sorgulamaya balar. Hatta Brechtin yararl tiyatroyu gelitirmesi bile tiyatro devrimi deil,

epik biim yoluyla seyircinin devrilmesidir. Bu uygulayclar tiyatroda almay onun kavramsal

snrlandrmalarna kar gelmeye ve ykmaya tercih ederler. Snrlarn yklmas gsterim sanatnn

daha melez projeleri tarafndan gerekletirilir.

lk Teorik Etkiler Yirminci yzyln banda oyunculuk eitiminin teorik kkleri on sekizinci ve on dokuzuncu yzyl

Fransasna kadar uzanr. Denis Diderot ilk defa 1830 ylnda yaymlanan Komedyenin Paradoksu (Le

1 Yirminci yzyln banda Chekhovun temel eserleri henz yazlmt. Tiyatroda gerekilik hala gelimemi ve

btnyle kefedilmemiti. Bununla birlikte, dier sanatlarla paralel olarak, baz uygulayclar hayata benzerlik

hrsn reddetmeye balamlard. lk sembolistler tiyatro sanatnn iirin, dansn, mziin ve resmin bir arada

bulutuu bir yer olmas gerektiini ve daha soyut bir dil ile fikirlerin anlatlmas gerektiini savunuyorlard. Bu

ilk yenilikler tiyatroyu olduka farkl bir yne doru gnderiyordu.

3

Paradoxe sur le comedien) adl eseriyle oyuncunun ynteminin naturas hakknda Bat Avrupada

sregelen bir tartmay balatt. Diderotun zamann oyunculuunun materyalist zmlemesi temel

paradoksu ortaya kartt: oyuncu gerek duygular yayor gibi grnecek, yoksa tam kart

gerekten yaayacak. Diderota gre iyi oyuncu gsterim srasnda bu duygular mekanik olarak

retebilendi. Diderot oyuncunun ikili modelini nerdi: akl duygunun darda gsterimini kontrol

ederken, ie ileme gerekleir ancak duygulanm olmamas baarlr (Cole ve Chinoy, 1970, 162).

Ancak, Joseph Roachun Oyuncunun Tutkusu (The Players Passion) adl kitabnda ortaya koyduu gibi,

Paradoksun daha derine dallanp budaklanmas sadece Diderotun yazlarnn daha geni anlamda ele

alnmasyla anlalabilir2. Roach, Diderotun sadece ikili bir oyunculuk modeli nermediini bunun

yannda insan bedeninin psiko-fiziksel boyutu stne yapt aratrmalar yoluyla duygu bellei,

imgelem, yaratc bilinalt, toplumsal yalnzlk, karakter beden, roln notasyonu ve kendiliindenlii

(Roach, 1985, 117) konularn nceden tahmin ettiini gsterir. Staniskavsky de yirminci yzyln

banda oyunculuk ve eitmenlik yaamnda bu konularla ilgilenmitir.

1863 ylnda doan Staniskavskynin oyunculuk uygulamas anlay teorik aratrmalarndan anlalr.

Stanislavsky byk olaslkla Rusyada da yaynlanm olan Diderotun yazdklarn okumutur. Fransz

psikolog Thedore Ribotun dedii gibi duygularn fiziksel hareket olmakszn var olamayaca

balamndaki akl ve bedenin ayrlmaz olduuna dair giderek artan bilimsel inan Stanislavskynin

ilgisini ekti. Carnickenin iaret ettii gibi, Staniskavsky kendi iddiasna Ribotu yanslamtr: Her

eylemde psikolojik bir ey vardr ve psikolojik olanda ise fiziksel olan vardr (Stanislavskii, 1989, 258)

Dersimizde inceleyeceimiz tm uygulamaclarda grlecei gibi beden ve/veya akl dinamikleri

teorileri oyunculuk eitiminde srekli aratrma ve yorumlama gerektiren konular olduu iin her

ikisine de vurgu yaplmas nemlidir. Konu edilen uygulamaclarn uygulama gzlemleri dierleri

tarafndan gelitirilirken yeniden tanmlanm ve bulgularnn bazen yanl yorumlanmtr.

Stanislavskynin eserleri srekli gndemde kalm, kitaplarnn karmak yaym ve evirileri onun

siteminin blk prk ve dzensiz tantmna neden olmutur. rnein, Amerikada oyuncunun

psikolojik ynteminin irdelenmesi onun daha sonra gerekletirdii karakterin fiziksel, dtan

yaplandrlmasn inceledii Fiziksel Eylem Yntemi almalarndan daha iyi bilinir. Bu durum

Stanislavskynin kanlmaz olarak ok eitli yorumlanmasna neden olmu ve onun akln ve bedenin

bir arada yaamas inancnn glgede kalmasna neden olmutur.

Stanislavskynin zellikle fiziksel eylemlerin notasyonunun karlmasyla balanmas ynndeki son

dnem almalar Jeryz Grotowskinin ilgisini ekmitir. Grotowski psiko-fiziksel tekniini gelitirirken

fiziksel yapnn disipline edilmesi yoluyla oyuncunun ifade ve imgelem zgrl stnde

younlamtr. Grotowski iin oyuncunun kiisel eitiminin her detayn ister gerek ister imgelem

yoluyla olsun hakllatrmas gerektiini temel alr. Lisa Wolford, Stanislavsky ve Grotowski arasdaki

bu balanty her iki ynetmeninde oyuncuya yardm etmek istediini dikkate alarak sahnede

doruyu yaamak olarak kabul eder. Ancak burada sz edilen doru farkl estetik kapsamda ifade

edilir. Wolford ayrca Meyerholdun ifrelenmi fiziksel eitim ynteminin Grotowskynin

almlarnda etkili olduu grndedir. Bunun karlnda, Meyerholdun fikirleri ilk dnem eitim

almalarnda kendine zg bir biyomekanik biim arayndaki Eugenio Barbann almalarnda

2 Roach, Le Paradoxe sur le commedienin Diderotun ayn dnemde yazd Element (Element) ve DAlembertin

Ryas (Le reve de dAlembert) gibi kitaplaryla birlikte ele alnmas gerektiini iaret eder ve insan bedeni

hakkndaki bu kitap paral bir tablo gibi yorumlanabilir (Roach, 1985, 129).

4

yanklanr: Biz biyomekanii d uyarmn dinamik bir tepkisi olarak tanmlyoruz. () Biz onu

[biyomekanii] kendi grmze gre ispatlayarak kendi bedenlerimizde yeniden icat etmeyi,

yeniden kefetmeyi denedik (Barba, 1979, 74).

Melez Verimlilik Yirminci yzyl uygulayclar arasnda melez verimlilik olduka karmaktr. Dersimizde bu sorunlarla

direk olarak ilgilenmeyeceiz, ancak her uygulayc zaman sral olarak ele alnaca iin hem benzer

ilgileri hem de yeni yrngelerin olumasna yardm eden daha nceki fikirlerin aka reddediliini

izleme olanan bulacaz. Baz durumlarda uygulayclar bakalarnn sitemleriyle eitilmitir ve daha

sonra bu sistemlerden ayrlmtr. Hem Meyerhold hem de Chekhov Moskova Sanat Tiyatrosunda

Staniskavsky ile birlikte oyuncuydular. Her ikisi de kendilerine zg alma yntemlerini d-

gelitirdiler. Robert Leach, Meyerholdun Moskova Sanat Tiyatrosunun natralizmini taklidin

tesindekine ulaan bir sistemi aramak iin reddettiini vurgular. Meyerhold bunu bedenin youn

almas yoluyla baarma yolunu aramasna ramen, iki temel fikri Stanislavskyden almtr:

karakterler iin hakllatrlm eylemler ve ak hedefler. Chekhov oyuncunun kiisel yaratcln

yeertme grnn nda yeniden yorumlasa ve deitirse bile ilk ynetmenlik grlerinin

ounu korudu. Copeau kendi ekoln yirminci yzyl banda Comedie Franaise eitim ynteminin

basknlna tek alternatif olarak gelitirdi. John Rudlin devasa mirasn Michel St. Denisten Etiene

Decrouxa kadar birlikte alt ve Jacques Le Cog gibi ondan etkilenen oyuncularla gsterir.

Tabii, baz uygulayclar gemi bak alarnn elerini yeniden yorumlad. Belki de bunun en ak

rnei hem Staniskavskynin sistemi hem de bu sistemim yeniden yorumlanmas olan Metottur. Joan

Littlewood ayrca Staniskavskynin grlerine bavurur, ancak bu grleri Rudolf Labann hareket

eitimiyle birletirir. ylece, Stanislavskyi yeniden yorumlamann tesinde, btnyle farkl bir

hareket eitimi olan yeni bir ara boyut ortaya koyar. Dier uygulayclar kendi eitim yntemini

reddeder: Chaikin kendisininkini oluturmak iin btn kalbiyle yok edinceye kadar metot oyuncusu

olarak almtr.

Sonu olarak, ibirlii daha sonra gelen uygulayclarda yaygn olarak rastlanan zelliidir. rnein,

Brook, Barba, Staniewski ve Chaikin eitli balamlarda Grotowski ile almtr. Hem Barba hem de

Staniewski Grotowskinin Laboratuar Tiyatrosuna katlmtr. Chaikin ve Brook ise Grotowskiyi

oyuncularna kendi eitim tekniklerini gstermesi iin davet etmiler, ancak, Chaikinin belirttii gibi

onun telkini ve anlk itenlii beni ve dierlerinin ounu etkilemi iken biz hala farkl ynde

ilerliyoruz (Chaikin, 1972, xi)

Antonin Artaud Fransz oyuncu, ynetmen ve air Antonin Artaudun (18961948) yazlar yirminci yzyln ikinci

yarsndaki birok tiyatrocu iin nemli bir referans noktas oluturdu. Artaudun yazlarnn

ekirdeini oluturan Tiyatro ve kizi (1970) ilk olarak ngilterede 1958 ylnda yaynlanmtr.

Artaudun grleri kabul edilen almlama yntemini ykt ve Artaud Bat tiyatrosunun aklc ve

indirgeyici eilimi olarak grdn reddetti. Seyircide tedavi edici duygularn son raddesine kadar

ykseltecek bilincin szel olmayan unsurlarn kutlad. Artaudun tutkulu inanc kendi dilini

oluturuncaya kadar tiyatronun asla kendi zel eylem gcn oluturamayaca (Artaud, 1970, 69)

oldu. Grotowskinin iaret ettii gibi: Artaud arkasnda somut bir teknik brakmad ve metot iaret

etmedi. Gr ve eretilemeler brakt (Grotowski, 1969, 86). Bununla birlikte, bu gr ve

5

eretilemeler zellikle 1964 ylnda Kyc Tiyatro sezonunda Peter Brook ve Royal Shakespeare

Companynin oyuncular bata olmak zere birok kiiye ilham verdi.

Kltrleraras Artaudun 1931 yl Smrge Sergisi srasnda karlat Bali tiyatrosu fikirlerini derinden etkiledi ve

onu daha ok duygulara hitap eden, fiziksel bir oyuncu aramaya yneltti. Artaud zihninde boksrn

kaslarn kulland gibi duygularn kullanan kalbin atletini canlandrmt (Artaud, 1970, 89).

Yirminci yzyl boyunca Batl tiyatrolarn giderek artan boyutta Douya zg (Oryantal) geleneklerin

farkna varmas hem oyuncu eitiminde hem de gsterim estetiindeki gelimelerde nemli rol

oynad. Stanislavsky, Chaikin, Grotowski ve Barba gibi baz uygulamaclar oyuncunun beden/zihin3

hazrlnda sava sanatn ve/veya yoga gibi btnle ait uygulamalar kullandlar. Peter Brook ve

Eugenio Barba gelenekleri birinci elden kendi kltrel ortamnda anlamak iin uzun sre Douda

dolarlarken, Meyerhold, Brecht ve Littlewood kar illzyonist tiyatrolarnda Asya tiyatro

tekniklerinden etkilendiler.

Bu zel yol Bat tiyatrosunun yeniden politik ve sosyal bir tartmaya girmesine neden oldu. Asya

tiyatrosu uygulamalar aratrmalarndan ve baz durumlarda Asya tiyatrosunun benimsenmesinden

kaynaklanan kltrleraras sorunlar son otuz yldr ateli tartmalara neden oldu ve bu

uygulamaclarn bazlar (zellikle Brook ve Barba) bu sylemin merkezine oturdu.

Oyuncunun Varl Ian Watson tiyatro antropolojisi gelime almalarnda Barbann amacnn oyuncunun varlnn

kkenini anlamak iin Oryantal tiyatronun sistematik incelenmesi olarak tanmlar. Barba,

oyuncunun varlnn kontrolnn ou Oryantal gelenein gsterim prensibinin ortak zellii

olduu sonucuna ular. Bu olguya iki temel e katkda bulunur: oyuncunun gnlk tepkilerini

krmak iin renilmi beden tekniklerinin kullanm ve gsterim srasnda enerji kullanmn belirleyen

ifrelenmi kurallar. Bu eleri Barba oyuncunun gnlk tesi tekniklerinin temel aygtlar olarak

tanmlar.

Varlk dersimizde oyunculuk eitiminin farkl balamlarnda deinilecek soyut bir terimdir.

Oyuncunun varlnn yorumlanmasnn ve anlalmasnn eitimde ok geni yer tuttuunun bilinmesi

nemlidir. Barba bu durumu oyuncunun kontrolne ve enerjisini kullanmna bal olan tamamyla o

anda olma durumu olarak zmler. Gardzienicein gsterimlerinde, oyuncu ayn anda birka bilin

dzeyinde ilevsel olabilmeyi salayan yceltilmi bir varlk durumuna ulamak iin Diderotun

tanmlad ikili gsterim paradigmasnn tesinde bir ilev grr.

Dorinda Hulton varlk tanmlamas Chaikinin ses ve hareket altrmalaryla ilikilidir. Bu balamda

Hulton oyuncunun btnyle kendilik varlyla ilgili olmadn, ancak daha imge almasyla

daha ilgili olduunu iddia eder. Oyuncunun dikkati bu etkileimli grevde younlar. Anlk sre

iinde oyuncunun btn abas:

Ortaya kan biimi dinlerken ve gzlerken zihin ve akl arasnda farkl bir tr denge dnmne

veya diyaloga izin verdii, ortaya kan imge ile arasnda zaman zaman bir uyumlama meydana

geldii [zaman] () varln alglanabilir nitelii vardr.

3 Bu terimi Zarillinin oyunculukta beden/zihin problemi (bkz. Phillip Zarrillinin (Re)Considewred, Theories

and Practices, s. 1016) tartmasndan alntladm.

6

Sistem veya Kurallar Batl oyuncunun eitim yntemleri iin yirminci yzylda yaplan aratrmalar iki anahtar sorun

etrafnda meydana gelen tartmalara sahne olmutur. Birincisi, tek bir evrensel sistem oyuncunun

eitimi iin komple bir yntem olabilir mi? Bu aslnda Stanislavskynin asal amacyd, ancak

Carnickenin de vurgulad gibi kavramsal sistem oyuncuya kesinlikle eitli yollar gtstermektedir:

bir yolu seerken her bir oyuncu sistemi yeniden kefeder ve kiiselletirir. Stanislavskynin

beklentisi bir rehber () bir elkitabyd asla felsefe deildi.

kincisi, oyunculuk sisteminin temel teknikleri tiyatronun her biimini ortaya kartmada uygulanabilir

mi? Bu da yine Stanislavskynin inancyd. Ancak baz uygulamaclar zellikle psikolojik gereklikten

uzaklap, eldeki metnin yorumlanmasna geilmek istendiinde onun siteminde baz snrlamalar

buldu. Meyerhold onun sisteminin snrlayc olduunu hisseden ilk kiilerden biriydi. Meyerhold

oyuncunun sadece taklit yapmadan daha tesini yapma kapasitesine sahip olduunu iddia ederek

natralist tiyatronun psikolojik varsaymlarna kar kt. Kendi biyomekanik altrmalaryla srekli ve

youn beden eitim almalar sayesinde tiyatronun tm trleriyle uyumlu bir yntem arayna

giriti. Ancak bunu yaparken Meyerhold oyuncunun fiziksel, uzamsal ve ritmik daarcnn daha

byk biimde ifade edilmesini nerdi. Daha sonraki uygulayclar evrensel olarak uygulanabilir

kesinliindeki her trl kavramsal neriyi reddetti. rnein, Chaikinin sistemler hakkndaki inanc:

[Sistemler] ehir plan gibi kaydedilir, kur yapma kurallarndan daha iyi takip

edilemezler. Bakalarndan ipular alrz, ancak bizim kltrmz, duygularmz

ve estetiimiz bizi btnyle yeni bir tr ifade biimine ynlendirir, tabii eer

bakasnn yntemini ve bulgularn taklit etmiyorsak. Estetik sistemi yeniden

yaratr. (Chaikin, 1972, 21)

Kesinlikle, birok yirminci yzyl uygulaycs kendi eitimlerinin alma biimi balamnda ilk kurallar

tanmlamak adna kapsaml bir sistem fikrinden sakndlar. Bu kurallar belirli oyuncu eitimi

yntemlerinde gsterildi ve farkl etik durumlarda ayrntlaryla ifade edildi, ancak hibiri kendi

ilerinde bir sistem meydana getirmedi. Copeau sahnede samimiyeti aramada birinin dramatik

kurallarn anlamaktan sz eder. Brechtin oyuncusu oyundaki sosyal gleri sorgulamadan sadece

gzlem yapmaz. Strasberg oyuncuyu kendisinin dnda yaratabilen birey olarak tanmlar ancak

bunu baarmak iin oyuncu bilinaltna ve bilindna bavurmaya (Strasberg, 1965, 82) hazrlkl

olmaldr.

Ancak bu eitim kurallarn gelitii ortam yine bu kurallarn belirlenmesinin nemli bir ksm olarak

kalrken, birou ayakta kald ve takipilerini etkilemeyi srdrd. Bu durum baz kurallarn temel

olduunu, kkeninin tesine geebildiini ve bylece aklanabilir ekilde yirminci yzyl Bat

oyunculuk eitiminde anahtar kavramlar matrisinin paras olarak kabul edildiklerini ispatlar.

Her tiyatro uygulaycsnn alt sosyal, politik ve estetik balamda ayrntl bir uygulamann dizgesi

olarak kabul edilen altrmalar gsterilir. Kayt altna alnan bu altrmalar el kitab biiminde

sunulmak iin hazrlanmaz. Bunlar uygulaycnn yer ald alann somut rnekleridir ve ekirdek

kurallarn fiziksel gerekletirilmesini gsterirler.

7

Kaynaklar Artaud, A. (1970) The Theatre and its Double, ev. V. Cotti: Calder and Boyars, London.

Barba, E. (1979) The Floating Island: Reflections with Odin Teatret, ev. J. Barba, F. Perdheilhan, J. C.

Rodesch, S. Shapiro, J. Varley. Thomsens Boytrykheri, Denmark.

Chaikin, J. (1972) The Presence of Actor. Atheneum, New York.

Grotowski, J. (1969) Towards a Poor Theatre, ev. M. Buszewicz and J. Barba, ed. E. Barba. Methuen,

London.

Strasberg, L. (1965) Strasberg at the Actors Studio: Tape_recorded Sessions, ed. R. Heltmon,

Theatre Communications Group, New York.