2 Ein Geständnis, das keines ist

5

10

15

20

Novumcrimen,C.Caesar,etantehuncdiemnonauditum

propinquusmeusQ.Tuberoadtedetulit:

Q.LigariuminAfricafuisse.

IdqueC.Pansa,praestantiviringenio,

fretusfortassefamiliaritateea,quaeesteitecum,

aususestconfiteri.

Itaque,quomevertam,nescio.

Paratusenimveneram,

utignorationetuaadsalutemhominismiseriabuterer,

cumtuidnequepertesciresnequeaudirealiundepotuisses.

Sedquoniamdiligentiāinimiciidinvestigatumest,

quodlatebat,

confitendumest.

Omissācontroversiā

omnisoratioadmisericordiamtuamconferendaest,

quaplurimisuntconservati.

Habesigitur,Tubero,

quodaccusatorimaximeoptandumest:

confitentemreum,sedtamenhocconfitentem:

seineapartefuisse,

quatu,

quaviromnilaudedignus,patertuus.

Itaquedevestrodelictoconfiteamininecesseest,

priusquamullamculpamLigarireprehendatis.

Jesper

3 Ein Mann ohne Fehl und Tadel

5

10

15

20

25

Q.enimLigarius,

cumessetnullabellisuspicio,

legatusinAfricamcumC.Considioprofectusest.

Inqualegationeetcivibusetsociisitaseprobavit,

utdecedensConsidiusprovincia

quemquamaliumprovinciaepraeficerenonposset.

ItaqueLigarius,

cumdiurecusansnihilproficisset,

provinciamaccepit.

Cuisicpraefuitinpace,

utetcivibusetsociisgratissimaesseteiusintegritasetfides.

Bellumsubitoexarsit,

quod,

quierantinAfrica,

anteaudiveruntgeriquamparari.

Quoaudito

partimcupiditateinconsideratā,

partimcaecoquodamtimoreprimosalutis,

postetiamstudiisui

quaerebantaliquemducem.

SedLigarius

–domumspectans,adsuosredirecupiens–

nulloseimplicarinegotiopassusest.

InterimP.AttiusVarus,

quipraetorAfricamobtinuerat,

Uticamvenit.

Adeumstatimconcursumest.

Jesper

30

35

40

45

50

Atqueillenonmediocricupiditatearripuitimperium,

siilludimperiumessepotuit,

quodadprivatumclamoremultitudinisimperitae,

nullopublicoconsiliodeferebatur.

ItaqueLigarius,

quiomnetalenegotiumfugeret,

paulumadventuVariconquievit.

Adhuc,C.Caesar,Q.Ligariusomniculpavacat:

Domoestegressus

nonmodonullumadbellum,

sedneadminimamquidemsuspicionembelli.

Legatusinpaceprofectus

inprovinciapacatissimaitasegessit,

uteipacemesseexpediret.

Ergohaecduotemporacarentcrimine:

unum,cumestlegatusprofestus,

alterum,cumefflagitatusaprovinciapraepositusAfricaeest.

Tertiumtempus,

quopostadventumVariinAfricarestitit.

Siestcriminosum,

necessitatiscrimenest,nonvoluntatis.

Anille

–sipotuissetillincullomodoevadere–

UticaequamRomaeesse,

cumP.Attioquamcumconcordissimisfratribus,

cumalienisquamcumsuis

maluisset?

4 Sieh, wie wenig ich mich fürchte

5

10

15

20

25

Nullumigiturhabes,Caesar,adhucinQ.Ligariosignumalienaeatevoluntatis.

Cuiusegocausamanimadverte,quaeso,

quafidedefendam:

Prodomeam.

Oclementiamadmirabilem

atquelitterismonumentisquedecorandam!

M.Ciceroapudtedefendit

aliumineāvoluntatenonfuisse,

inquāseipsumconfiteturfuisse.

Nectuastacitascogitationesextimescit

necreformidat,

quidtibideseoccurrat.

Vide,

quamnonreformidem!

Vide,

quantaluxliberalitatisetsapientiaetuaemihioriatur!

Quantumpotero,

vocecontendam,

uthocpopulusRomanusexaudiat.

Susceptobello,Caesar,

gestoetiamexpartemagna

nullavicoactus

iudicioacvoluntateadeaarmaprofectussum,

quaeerantsumptacontrate.

Apudquemigiturhocdico?

Jesper

30

Nempeapudeum,

qui,cumhocsciret,tamenmereipublicaereddidit,

quiadmeexAegyptolitterasmisit,

utessemīdem,

quifuissem.

Atquehaecproptereademedixi,

utmihiTubero,

cumdeseeademdicerem,

ignosceret.

5 Ausgerechnet du, Tubero!

5

10

15

20

Cuiusegoindustriaegloriaequefaveo

velpropterpropinquamcognationem,

velquodeiusingeniostudiisquedelector,

velquodlaudemadulescentispropinquietiamadaliquemmeumfructumredundare

existimo.

Sedhocquaero:

Quisputat

essecrimenfuisseinAfrica?

Nempeis,

quietipseineademprovinciaessevoluit

etprohibitumseaLigarioqueritur

etcertecontraipsumCaesaremestcongressusarmatus.

Quidenim,Tubero,tuusilledestrictusinaciePharsalicagladiusagebat?

Cuiuslatusillemucropetebat?

Quisensuseratarmorumtuorum?

Quaetuamens,oculi,manus,ardoranimi?

Quidcupiebas,

quidoptabas?

Nimisurgeo.

Commoverivideturadulescens.

Admerevertar.

Isdeminarmisfui.

Jesper

6 Tod dem Angeklagten!

5

10

15

20

25

Arguis,Tubero,fatentem.

Nonestsatis:

Accusaseum,quicausamhabet

aut–utegodico–melioremquamtu

aut–uttuvis–parem.

Haecadmirabilia,sedprodigisimileest,

quoddicam:

Nonhabeteamvimistaaccusatio,

utQ.Ligariuscondemnetur,

sedutnecetur.

HocegitcivisRomanusantetenemo:

Externisuntistimores

autleviumGraecorum

autimmaniumbarbarorum.

Namquidagisaliud?

UtRomaenesit,

utdomocareat,

necumoptimisfratribus,

necumhocT.Brocchoavunculo,

necumeiusfilio,consobrinosuo,

nenobiscumvivat,

nesitinpatria?

Numest?

Numpotestmagiscarerehisomnibus,

quamcaret?

Italiaprohibetur,

exultat.

Jesper

30

35

40

45

50

Nontuhuncergopatriāprivare,

quācaret,

sedvitāvis.

Atistudneapudeumquidemdictatorem,

quiomnes,quosoderat,mortemultabat,

quisquamegitistomodo.

„Egoveroistudnonpostulo“inquies.

Ita–mehercule!–existimo,Tubero.

Novienimte,

novipatrem,

novidomumnomenquevestrum.

Studiagenerisacfamiliaevestrae

virtutis,humanitatis,doctrinae,plurimarumartiumatqueoptimarum

notamihisunt.

Itaquecertoscio

vosnonpeteresanguinem,

sedparumattenditis.

Resenimeospectat,

uteāpoenā,

inquāadhucQ.Ligariussit,

contentiessenonvideamini.

Quaeestigituraliapraetermortem?

Sienimestinexilio–sicutest–,

quidampliuspostulatis?

7 Mensch und Unmensch

5

10

15

20

25

An,neignoscatur?

Hocveromultoacerbiusmultoquedurius.

Quodnenospetimusprecibusaclacrimis

stratiadpedes,

nontamnostraecausaefidentesquamhuiushumanitati,

idneimpetremus,

pugnabis

etinnostrumfletuminrumpes

etnosiacentesadpedesavocesupplicumprohibebis?

Dicamplane,Caesar,

quodsentio:

Siintantātuāfortunālenitastantanonesset,

quamtuperte,perte–inquam–obtines,

acerbissimolucturedundaretistavictoria.

Quammultienimdevictorbusessent,

quitecrudelemessevellent,

cumetiamdevictisreperiantur?

Quammulti,

quiimpedirentclementiamtuam,

cumhi,quibusipsisignovisti,nolint

teesseinaliosmisericordem?

QuodsiprobareCaesaripossemus

inAfricaLigariumomninononfuisse,

sihonestoetmisericordimendaciosaluticivicalamitosoessevellemus,

tamenhominisnonesset

intantodiscrimineetpericulocivisrefellereetcoarguerenostrummendacium;

Jesper

30

35

40

et,siessetalicuius,

eiuscertenonesset,

quiineādemcausāetfortunāfuisset.

Sedtamenaliudest

errareCaesaremnolle,

aliudest

nollemisereri.

Tumdiceres:

„Caesar,cavecredas!

FuitinAfrica,

tulitarmacontrate.“

Nuncquiddicis?

„Caveignoscas!“

Haecnechominisnecadhominemvoxest.

Quiapudte,C.Caesar,eāutetur,

suamhumanitatemcitiusabiciet

quamextorquebittuam.

8 Es liegt kein Verbrechen vor, sondern ...

5

10

15

20

25

PrimusaditusTuberonishic–utopinor–fuit:

vellesedeQ.Ligarisceleredicere.

„Scelus“tuilludvocas,Tubero?Cur?

Istoenimnomineillaadhuccausacaruit.

Alii„errorem“appellant,

alii„timorem“;

quidurius,

„spem,cupiditatem,odium,pertinaciam“;

quigravissime,

„temeritatem“;

„scelus“praeterteadhucnemo.

Acmihiquidem

–sipropriumetverumnomennostrimaliquaeritur–

fatalisquaedamcalamitasincidisse

videtur

etimprovidashominummentesoccupavisse,

utnemomiraridebeat

humanaconsiliadivinānecessitateessesuperata.

Sednonloquordenobis,

deillisloquor,

quiocciderunt:

Fuerintcupidi,

fuerintirati,

fuerintpertinaces,

scelerisverocrimine,furoris,parricidiiliceatCn.Pompeiomortuo,

liceatmultisaliiscarere!

Quandohocextequisquam,Caesar,audivit?

Quid?

Jesper

30

35

40

45

Tu,cumpacemessecupiebas,

idneagebas,

uttibicumsceleratisan

utcumboniscivibusconveniret?

Mihivero,Caesar,tuainmemaximameritatantacertenonviderentur,

simeutsceleratumateconservatumesseputarem.

Quomodoautemtuderepublicabenemeritusesses,

cumtotsceleratosincolumidignitateessevoluisses?

Secessionemtuillamexistimavisti,Caesar,initio,nonbellum

nechostileodium,sedcivilediscidium

utrisquecupientibus

rempublicamsalvam.

Principumdignitaseratpaenepar,

nonparfortasseeorum,

quisequebantur.

Causatumdubia,

quoderataliquidinutraqueparte,

quodprobariposset.

Nuncmelioreaiudicandaest,

quametiamdeiadiuverunt.

9 Was wolltet ihr in Afrika?

5

10

15

20

25

InAfricamvenistisiamoccupatam.

HincinLigariumcrimenoriturvelirapotius.

Haecquerela,Tubero,vestraquidvalet?

„Receptiinprovinciamnonsumus.“

Quid,

siessetis?

Caesarineeamtraditurifuistis

ancontraCaesaremretenturi?

Vide,

quidlicentiae,Caesar,nobistualiberalitasdet

velpotiusaudaciae!

Sediamhoctotumomitto,

neTubero,

quodnumquamcogitavit,

facturusfuissevideatur.

VeniebatisigiturinAfricam,

provinciamunamexomnibushuicvictoriaemaximeinfestam,

inquaeratrexpotentissimusinimicushuiccausae.

Quaero:

Quidfacturifuistis?

Quamquam,quidfacturifueritis,dubitem,

cumvideam,

quidfeceritis?

Prohibitiestis

inprovinciavestrapedemponere

etprohibitiestissummacuminiuria.

Jesper

30

35

Quomodoidtulistis?

Acceptaeiniuriaequerelamadquemdetulistis?

Nempeadeum,

cuiusauctoritatemsecutiinsocietatembelliveneratis.

QuodsiCaesariscausāinprovinciamveniebatis,

adeumprofectoexclusiprovinciāvenissetis.

VenistisadPompeium.

QuaeestergoapudCaesaremquerela,

cumeumaccusetis,

aquoprohibitiestis

contraCaesarembellumgerere?

10 Vergiftetes Lob

5

10

15

20

25

30

Sedvide,quaeso,Caesar,

constantiamornatissimiviri,L.Tuberonis;

quamego

–quamvisipseprobarem,utprobo–

noncommemorarem,

nisiatecognovissem

imprimiseamvirtutemsolerelaudari.

Quaefuitigiturumquaminullohominetantaconstantia?

‚Constantiam’dico.

Nescio,

anmelius‚patientiam’possimdicere.

Quotusenimistudquisquefecisset,

ut,

aquibusindissensionecivilinonessetreceptus

essetqueetiamcumcrudelitatereiectus,

adeasipsaspartesrediret.

Magnicuiusdamanimiatqueeiusviri,

quemdesusceptacausapropositaquesententia

nullacontumelia,nullavis,nullumpericulumpossetdepellere.

Africaprohibitus

nonadCaesarem,

neiratus,

nondomum,

neiners,

nonaliquaminregionem,

necondemnarecausamillam,

quamsecutusesset,

videretur:

InMacedoniamadCn.Pompeicastravenit,

ineamipsamcausam,

aquaeratreiectusiniuriā.

Jesper

35

40

45

Quid?

Cumistaresnihilcommovisseteiusanimum,

adquemveneratis,

languidiore,credo,studioincausafuistis.

Tantummodoinpraesidiiseratis,

animiveroacausaabhorrebant.

An–utfitincivilibusbellis–nullumeratpacisstudium

necinvobismagisquaminreliquis?

Omnesenimvincendistudiotenebamur.

Pacissemperequidemauctorfui,

sedtumsero.

Eratenimamentis,

cumaciemvideres,

pacemcogitare.

Omnes,inquam,vincerevolebamus.

11 Ich spreche vor „Vater“ Caesar

5

10

15

20

25

NumtibivideorincausaLigariesseoccupatus?

Numdeeiusfactodicere?

Quicquiddixi,

adunamsummamreferrivolo:

velhumanitatisvelclementiaevelmisericordiae.

Causas,Caesar,egimultasequidemtecum,

dumteinforotenuitratiohonorumtuorum,

–certenumquamhōcmodō:

„Ignoscite,iudices!

Erravit.

Lapsusest.

Nonputavit.

Siumquamposthac...“

Adparentemsicagisolet.

Adiudices:

„Nonfecit.

Noncogitavit.

Falsitestes.

Fictumcrimen.“

Dic

te,Caesar,defactoLigariiudicemesse!

Quibusinpraesidiisfuerit,

quaere!

Taceo.

Nehaecquidemcolligo,

quaefortassevalerentetiamapudiudicem:

Jesper

30

35

40

„Legatusantebellumprofectus,

relictusinpace,

bellooppressus,

ineoipsononacerbus,

iamesttotusanimoetstudiotuus.“

Adiudicemsic.

Sedegoapudparentemloquor:

„Erravit.

Temerefecit.

Paenitet.

Adclementiamtuamconfugio.

Delictiveniampeto.

Utignoscatur,

oro.“

Sinemoimpetravit,

arroganter.

Siplurimi,

tuidemferopem!

12 Sieh, wer alles vor dir steht!

5

10

15

20

25

InQ.Ligarioconservando

multistuquidemgratumfaciesnecessariistuis;

sedhoc,quaeso,considera,

quodsoles.

Possum

fortissimosviros,Sabinos,tibiprobatissimos,

totumqueagrumSabinum,floremItaliaeacroburreipublicae,

proponere.

Nostioptimehomines.

Animadvertehorumomniummaestitiametdolorem!

HuiusT.Brocchi,

dequonondubitoquidexistimes,

lacrimassqualoremqueipsiusetfiliivides.

Quiddefratribusdicam?

Noli,Caesar,putare

deuniuscapitenosagere!

AuttresLigariiretinendiincivitatesunt

auttresexcivitateexterminandi.

Quodvisexiliumhisestoptatius

quampatria,quamdomus,quamdipenates

illounoexulante.

Sifraterne,

sipie,

sicumdolorefaciunt,

moveanttehorumlacrimae,

moveatpietas,

moveatgermanitas!

Jesper

30

35

40

45

Valeattuavoxilla,

quaevicit!

Teenimdicereaudiebamus

nosomnesadversariosputare

nisi,quinobiscumessent;

teomnes,

quicontratenonessent,

tuos.

Videsneigiturhuncsplendoremomnem,

hancBrocchorumdomum,

huncL.Marcium,C.Caesetium,L.Corfidium,

hosomnesequitesRomanos,

quiadsuntvestemutatā,

nonsolumnotostibi,verumetiamprobatosviros?

QuodsipenitusperspicerepossesconcordiamLigariorum,

omnesfratrestecumiudicaresfuisse.

Anpotestquisquamdubitare,

quin–siQ.LigariusinItaliaessepotuisset–

ineademsententiafuturusfuerit,

inquafratresfuerunt?

Voluntateigituromnestecumfuerunt.

Tempestateabreptusestunus.

13 Sieh, wie wenig ich mich fürchte

5

10

15

20

25

Facigitur,

quoddehominenobilissimoetclarissimofecistinuperincuria,

nuncideminforo

deoptimisethuicomnifrequentiaeprobatissimisfratribus!

Utconcessistiillumsenatui,

sicdahuncpopulo,

cuiusvoluntatemcarissimamsemperhabuisti!

Et,siillediestibigloriosissimus,

populoRomanogratissimusfuit,

noli–obsecro–dubitare,C.Caesar,

similemilligloriaelaudemquamsaepissimequaerere!

Nihilesttampopularequambonitas.

Nulladevirtutibustuisplurimis

necadmirabiliornecgratiormisericordiāest.

Hominesenimaddeosnullarepropiusaccedunt

quamsalutemhominibusdando.

Nihilhabet

necfortunatuamaius,

quamutpossis,

necnaturamelius,

quamutvelisservarequamplurimos.

Longioremorationemcausaforsitanpostulet,

tuacertenaturabreviorem.

Quarecumutiliusessearbitrarer

teipsumquamautmeautquemquamloquitecum,

finemiamfaciam.

Tantumteadmonebo:

siilliabsentisalutemdederis,

praesentibustehisdaturum.

Jesper