สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ การวจยในครงน ผวจยไดรวบรวมแนวคดทฤษฎเอกสารและงานวจยทเกยวของดงตอไปน

2.1 สภาพและขอมลทวไปของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 2.2 การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน 2.2.1 ความเปนมาของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน 2.2.2 ความหมายของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน 2.2.3 หลกการสาคญบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน 2.2.4 รปแบบการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน 2.2.5 กระบวนการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน 2.2.6 ประโยชนทมตอโรงเรยนในบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน 2.2.7 การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานกบแนวทางการปฏรปการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 2.3 คณลกษณะของผบรหาร 2.3.1 คณลกษณะดานภาวะผนา 2.3.2 คณลกษณะดานวชาการ 2.3.3 คณลกษณะดานคณธรรม 2.3.4 คณลกษณะดานบคลกภาพ 2.3.5 คณลกษณะดานความสามารถในการบรหาร 2.4 งานวจยทเกยวของ 2.4.1 งานวจยในประเทศ 2.4.2 งานวจยตางประเทศ 2.5 สรปกรอบแนวคดการวจยการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานและคณลกษณะของผบรหาร รายละเอยดดงตอไปน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

10

2.1 สภาพและขอมลทวไปของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1

กระทรวงศกษาธการ ไดมการประกาศแกไขเพมเตมพระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 (ราชกจจานเบกษา, 2553, หนา 28-33) และพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2553 กาหนดใหมเขตพนทการศกษาประถมศกษาและเขตพนทการศกษามธยมศกษา และสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเพอบรหารและจดการศกษาขนพนฐานทมไดอยในการบรหารและจดการศกษาของเขตพนทการศกษาของเขตพนทการศกษามธยมศกษา

เขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 เปลยนแปลงเปนเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 ประกอบดวยทองท อาเภอเมอง อาเภอบานโพธ อาเภอบางปะกง และอาเภอบางนาเปรยว จงหวดฉะเชงเทราใหสานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 เปลยนแปลงเปนสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 2 ตงอยทอาเภอพนมสารคาม

สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 เปนหนวยงานทอยภายใตการกากบดแลของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มหนาทดาเนนการใหเปนไปตามอานาจหนาทของคณะกรรมการเขตพนทการศกษา มาตรา 38 แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546 โดยการดาเนนการจดการศกษา และสงเสรมสนบสนนการจดการศกษา ในระดบการศกษาปฐมวย ระดบการศกษาภาคบงคบ 9 ป ระดบการศกษาขนพนฐาน การศกษาตามอธยาศย และการศกษาตลอดชวต มหนาทในการจดการศกษาดงน 1) จดทานโยบายแผนพฒนา และมาตรฐานการศกษาของเขตพนทการศกษา ใหสอดคลองกบนโยบาย มาตรฐานการศกษา แผนการศกษา แผนพฒนาการศกษาขนพนฐานและความตองการของทองถน 2) วเคราะหการจดตงงบประมาณเงนอดหนนทวไปของสถานศกษา และหนวยงานในเขตพนทการศกษา และแจงจดสรรงบประมาณทไดใหหนวยงานขางตนรบทราบและกากบตรวจสอบ ตดตามการใชจายงบประมาณของหนวยงานดงกลาว 3) ประสาน สงเสรม สนบสนน และพฒนาหลกสตรรวมกบสถานศกษาในเขตพนทการศกษา 4) กากบ ดแล ตดตาม และประเมนผลสถานศกษาขนพนฐานและในเขตพนทการศกษา 5) ศกษา วเคราะห วจย และรวบรวมขอมลสารสนเทศดานการศกษาในเขตพนทการศกษา 6) ประสานการระดมทรพยากรดานตางๆ รวมทงทรพยากรบคคล เพอสงเสรมสนบสนนการจดและพฒนาการศกษาในเขตพนทการศกษา 7) จดระบบการประกนคณภาพการศกษาและประเมนผลสถานศกษาในเขตพนทการศกษา 8) ประสาน สงเสรม สนบสนนการจดการศกษาของสถานศกษาเอกชน องคกรปกครอง สวนทองถน รวมทงบคคล องคกรชมชน องคกรวชาชพ สถานบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนอนทจดรปแบบทหลากหลายในเขตพนทการศกษา

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

11

9) ดาเนนการและประสาน สงเสรม สนบสนนการวจยและพฒนาการศกษาเขตพนทการศกษา 10) ประสาน สงเสรมการดาเนนงานของคณะอนกรรมการ และคณะทางานดานการศกษา 11) ประสานการปฏบตราชการทวไปกบองคกร หนวยงานภาครฐ เอกชน และองคกรปกครองสวนทองถน ในฐานะสานกงานผแทนกระทรวงศกษาธการในเขตพนทการศกษา 12) ปฏบตหนาทอนเกยวกบกจกรรมภายในเขตพนทการศกษาทมไดระบใหเปนหนาทของผใดโดยเฉพาะ หรอปฏบตงานอนตามทมอบหมาย

วสยทศน พนธกจ เปาประสงค กลยทธ และจดเนนของสานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 จากการเปลยนแปลงของโลกในปจจบน สงผลตอการดารงชวตของคนในชมชน ซงปญหาทตามมาคอ ปญหาทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง จะตองมการปรบเปลยนคานยมแนวคด วธการทางาน ใหรองรบการเปลยนแปลงของสงคมโลกใหได จงไดมการพฒนาการจดการศกษาใหครอบคลมในทกพนท ใหมคณธรรมนาความรตามหลกเศรษฐกจพอเพยง และมคณภาพตามมาตรฐาน เพอเปนการพฒนาคณภาพชวต รองรบการเปลยนแปลงของสงคมโลก

พนธกจ สงเสรม สนบสนนการจดการศกษาขนพนฐานอยางทวถง ขยายโอกาสทางการศกษา

ใหแกประชากรวยเรยนทกคน ไดรบการพฒนาใหเปนบคคลทมคณธรรมนาความรตามหลกเศรษฐกจพอเพยง ยกระดบคณภาพมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน กระจายอานาจการบรหารและการจดการ

เปาประสงค ประชากรในวยเรยนทกคน ทงปกต พการ และดอยโอกาสไดรบโอกาสในการศกษา

ขนพนฐาน 12 ป ตามสทธอยางเทาเทยมทวถงผเรยนทกคนไดรบการศกษาทมคณภาพตามมาตรฐานการศกษาขนพนฐานสานกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษามความเขมแขงในการบรหารและการจดการศกษา

เปาหมายการใหบรการ ประชากรทกคนไดรบโอกาสในการศกษาขนพนฐาน 12 ป ตามสทธอยางเทาเทยมทวถง

และตรงตามศกยภาพผเรยนทกคนไดรบการศกษาทมคณภาพตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน ตวชวดผลผลต 1) จานวนนกเรยนกอนประถมศกษา 2) จานวนนกเรยนประถมศกษา 3) จานวนนกเรยนมธยมศกษาตอนตน 4) จานวนนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย 5) จานวนนกเรยนพการ 6) จานวนนกเรยนทไดรบการพฒนาสมรรถภาพ 7) จานวนโรงเรยนทไดรบการสงเสรมความเขมแขงในการบรหารการศกษา 8) สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 มความเขมแขง

ในการบรหารการศกษา

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

12

9) รอยละของโรงเรยนทมความเขมแขงในการบรหารการศกษา 10) รอยละของผเรยนทมคณภาพตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน เปาหมายตวชวดกลยทธสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 กลยทธท 1 คณธรรมนาความรนอมนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสการปฏบต 1) โรงเรยนทกแหงจดกจกรรมคณธรรมนาความรทนาคณธรรมทคดสรรเชอมโยงส

การเรยนการสอน ตามกลมสาระและสวฒนธรรมองคกร โดยใหความสาคญแกการนอมนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปสการปฏบตจรง

2) สานกงานเขตพนทการประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 พฒนาโรงเรยนคณธรรมตนแบบและโรงเรยนวถพทธตนแบบทผานการประเมนตามเกณฑเพมขนไมนอยกวารอยละ 30

กลยทธท 2 ขยายโอกาสทางการศกษาขนพนฐานของประชากรวยเรยนอยางกวางขวางและทวถง

1) สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 และโรงเรยนทกแหงมระบบขอมลทใชวางแผนการศกษา และจดทาแผนการบรการใหครอบคลมทวถง

2) สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 และโรงเรยนทกแหงเพมอตราการเขาเรยนการศกษาภาคบงคบ และอตราการเรยนตอชน ม.1 และ ม.4

3) สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 และโรงเรยนทกแหงลดอตราออกกลางคน และนาเดกตกหลนเขาเรยนไมนอยกวารอยละ 50 ของจานวนเดกทสารวจได

กลยทธท 3 พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ 1) นกเรยนชวงชนท 1 และ 2 ทกคน อานหนงสอคลอง และเขยนหนงสอไดตาม

มาตรฐานการเรยนรชวงชน ยกเวนผทมความบกพรองในการเรยนรทตองไดรบการพฒนาตามศกยภาพ

2) สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 มคาเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนในกลมสาระคณตศาสตร และภาษาไทยในชวงชนท 1 และ 2 เพมขน และลดจานวนนกเรยนทไมผานเกณฑในชวงชนท 3 และ 4

3) สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 ไดรบการสนบสนนการมฐานขอมลเกยวกบสมรรถนะของครในเนอหาของกลมสาระและการจดการเรยนการสอนใหสามารถพฒนาสมรรถนะไปสมาตรฐานทกาหนดไว

4) นกเรยนเรยนรวมทกคนผานตามเกณฑทระบไวในแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล (IEP) และขยายโรงเรยนเรยนรวมในระดบมธยมศกษาใหครบทกอาเภอ

5) โรงเรยนในสงกดรอยละ 70 มผลการประเมนคณภาพการศกษาในระดบด และดมากโดยไมมระดบปรบปรงและไมมโรงเรยนทมผลประเมนคณภาพการศกษาลดลงกวาเดม

6) สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 บรหารระบบจดการความรทดมขอมลเกยวกบโรงเรยนเปนรายโรงเรยน สามารถจาแนกและพฒนาครตามระดบการพฒนาของกลมสาระไดทกคน

กลยทธท 4 กระจายอานาจสเขตพนทการศกษาและสถานศกษา

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

13

1) โรงเรยนประเภทท 1 จานวนเดม 12 โรงเรยน และใหม อยางนอย 10 โรงเรยนมผลการประเมนคณภาพด หรอดมาทกมาตรฐานในรอบ 2 โดยมเครอขายการพฒนารวมกน

2) โรงเรยนประเภทท 2 พฒนาเครอขายโรงเรยนเพอพฒนาคณภาพและเตรยมความพรอมเขาสการบรหารจดการโดยมโรงเรยนเปนฐานโดยยกระดบจากเดมรอยละ 25 และใหม รอยละ 30 ใหเปนโรงเรยนประเภทท 1 ซงตองมผลการประเมนคณภาพการศกษาโดยรวมอยในระดบด

3) สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 มผลการประเมนผลการดาเนนงานสงขน

กลยทธท 5 สงเสรมการมสวนรวมของผปกครอง ชมชน ภาคเอกชน และทองถนในการจดการศกษา

1) สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 และโรงเรยนทกแหงพฒนาความรวมมอขององคคณะบคคลใหสามารถกากบ สนบสนน สงเสรมการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาใหเปนไปตามาตรฐานการศกษา และสอดคลองกบสภาพปญหาความตองการของชมชนและทองถน

2) โรงเรยนทกแหงปรบและพฒนาบทบาทการมสวนรวมในการพฒนาสงเสรม สนบสนนการจดการศกษาของเครอขายผปกครอง ชมรมคร สมาคม และองคกรนกเรยน

กลยทธท 6 เพมประสทธภาพการบรหารจดการสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาและสถานศกษา

1) มระบบการตดตามและรายงานผลทมประสทธภาพ 2) มระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารททนสมย พรอมใชงาน 3) มผลการประเมนตามกลยทธบรรลตามเปาหมายความสาเรจอยระดบ A3 และ A4

นาไปขยายผลสความยงยนหรอความเปนมาตรฐานสากลได 4) มการประชาสมพนธสสาธารณชนในรปแบบทหลากหลาย 5) มระบบการใหบรการทรวดเรว เขตพนทการศกษาเปนระบบการจดแบงเขตพนทการศกษาการปกครองทจดแบงโดยสานกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เพอจดระบบและกระจายอานาจการจดการศกษาใหครอบคลมมากขน สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 จดระบบใหโรงเรยนภายในสงกด จานวน 143 โรงเรยน ใหเขามามสวนรวมในการบรหารและการจดการศกษาภายใตกรอบกฎหมายทกาหนด โดยมการกระจายอานาจ การตดสนใจ ทจะพฒนานโยบาย วสยทศน พนธกจ และเปาประสงคของสถานศกษาและรวมมอดาเนนการ ทงดานวชาการ งบประมาณ บคลากร และการบรหารทวไป

2.2 การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน 2.2.1 ความเปนมาของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ความเปนมาคาวา School – Based Management หรอ (SBM) นนเปนรปแบบในการบรหารและการจดการศกษาทรเรมขนในประเทศอเมรกาในชวงทศวรรษท 1890 ซงในภาษาไทยไมมการบญญตเฉพาะทแนนอนสวนมากนยมเรยกทบศพทวา School – Based Management หรอ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

14

เรยกยอๆ วา SBM โดยเสรมศกด วศาลาภรณ ไดเรมใชคาวา “การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน” การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานเปนแนวคดใหมในการบรหารโรงเรยนทเรมขนในประเทศอเมรกา แลวแพรหลายไปยงประเทศอน แนวคดนไดรบอทธพลมาจากกระแสการเปลยนแปลงของโลกธรกจอตสาหกรรมทประสบความสาเรจจากหลกการวธการและกลยทธในการทาใหองคการมประสทธภาพและมประสทธผล ผลการปฏบตงานมคณภาพ สรางกาไรและสรางความพงพอใจแกลกคาและผเกยวของจากความสาเรจดงกลาวทาใหประชาชนและผเกยวของเหนวา การพฒนาคณภาพการศกษาใหดขนนน ตองปรบกระบวนการและวธการไปสการบรหารโดยการกระจายอานาจไปยงโรงเรยนซงเปนหนวยปฏบต และใหผมสวนเกยวของไดมสวนรวมในการบรหารและการจดการศกษาอยางแทจรง (อทย บญประเสรฐ, 2545, หนา 7) ความเปนมาของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานของ คอตตน (Cotton; อางถงใน อรพรรณ พรสมา, 2546, หนา 7) มลกษณะดงน

1) เปนรปแบบการบรหารโรงเรยนรปแบบหนง 2) เปนรปแบบทมกระบวนการวธการตดสนใจเกยวกบการดาเนนงานของโรงเรยน

ทแตกตางไปจากเดม 3) เปนรปแบบการบรหารทมการกระจายอานาจจากรฐบาล เขตการศกษาและ

ผอานวยการเขตพนทการศกษาไปยงสถานศกษา 4) เปนรปแบบการบรหารทมอบอานาจหรอการกระจายอานาจการตดสนใจเกยวกบ

การบรหารและการจดการศกษาไปใหโรงเรยน 5) เปนรปแบบการบรหารทเชอวาโรงเรยนเปนจดศนยกลางของการเปลยนแปลง

จงควรเปนผไดรบมอบอานาจหรอรบการกระจายอานาจใหเปนผตดสนใจเกยวกบการบรหารและ การจดการศกษาซงจะชวยใหผเรยนไดพฒนาอยางมคณภาพ

จากการศกษาเอกสารและงานวจยดงกลาวผวจยสรปไดวา ความเปนมาในการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน เกดจากแนวคดการเปลยนแปลงของโลกธรกจอตสาหกรรมทประสบความสาเรจจากหลกการ วธการและกลยทธในการทาใหองคการมประสทธภาพและเกดประสทธผล สามารถทจะนามาพฒนาคณภาพการศกษาของโรงเรยนใหดยงขนโดยการบรหารจดการทดใชหลกการกระจายอานาจ และการมสวนรวมขององคกรและผมสวนเกยวของ 2.2.2 ความหมายของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานนกการศกษาไดใหความหมายไวดงน เดวด (David; อางถงใน อทย บญประเสรฐ, 2545, หนา 13) กลาววา การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานเปนแนวทางหนงของการปฏรปการศกษาโดยการกระจายอานาจจดการศกษา ไปยงโรงเรยนใหมากขนโดยมสมมตฐานวาการใหโรงเรยนมอานาจหนาทมากขนจะทาใหประสทธภาพของโรงเรยนสงขนมความยดหยนความคลองตวมากขนและมผลผลตดขน สวน เอดเลย (Edley; อางถงใน อทย บญประเสรฐ, 2545, หนา 14) กลาววาการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน เปนการใหชมชนมสวนรวมในการจดการศกษา และเปนผมอานาจในการตดสนใจในระดบโรงเรยนไมไดมเพยงแตผบรหารเทานนแตยงมตวแทนคณะครและผปกครองรวมอยดวย คณะบคคลเหลานมอานาจหนาทและความรบผดชอบเกยวกบหลกสตรการจดการเรยนการสอน กาหนดการและ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

15

ตารางเวลาตางๆ การควบคมวนยนกเรยนงานบคลากรและงบประมาณ เชง (Cheng; อางถงใน อทย บญประเสรฐ, 2545, หนา 14 - 15) กลาววา การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานทาใหผมสวนเกยวของ ซงประกอบดวยผบรหารโรงเรยน ตวแทนคณะครผปกครองชมชน ซงมารวมตวกน เปนคณะกรรมการโรงเรยนไดมโอกาสรวมจดการศกษาใหเปนไปตามความตองการของนกเรยน ผปกครอง และชมชน สงผลใหโรงเรยนมประสทธภาพสงขน และพอรทคยและสมธ (Purkey & Smith; อางถงใน Clive Dim mock, 1993, หนา 275) ไดกลาวไววาจากแนวโนมของการกระจายอานาจ การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานนนคอการจดการบรหารดานสภาพ ความพรอมทวไปและบคลากรของโรงเรยนเองมากกวาการรอการบรหารตามระบบหรอการบรหารจากสวนกลาง เชนเดยวกบ คารลเวลและสปงส (Caldwell & Spinks; อางถงใน Clive Dim mock, 1993, หนา 135) ไดใหคาจากดความไววาการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานนนเปนการกระจายอานาจทแทจรง จากสวนกลางไปใหกบโรงเรยน เพอใหโรงเรยนไดตดสนใจในการบรหารทงดานจดการเรยนการสอน ดานเทคโนโลยการบรหารจดการวสดอปกรณ บคลากร เวลา และดานการเงน สาหรบพสซลรา วอลสเทลเตอร และ ซซาน (Priscilla Wohlstetter & Susan Albers Mohman, 1993, p. 148) ไดใหความหมายไววา การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานเปนยทธศาสตรหนงในการปรบปรง การศกษาโดยการมอบอานาจ การตดสนใจจากรฐหรอหนวยงานทรบผดชอบการศกษาของทองถนไป ยงแตละโรงเรยนเพอใหครใหญคณะคร นกเรยน และผปกครอง ไดมอานาจและความรบผดชอบในการดาเนนงานการจดการศกษาทงดานงบประมาณ ดานบคลากร และดานหลกสตร คารลโดล (Candoli; อางถงใน เสาวนตย ชยมสก, 2544, หนา 2) กลาววา การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานเปนวธการหนงทจะบงคบใหโรงเรยนไดรบผดชอบในสงทเกดขนกบนกเรยนของตนเองโดยมงเนนใหโรงเรยนจดโปรแกรมการเรยนตามความตองการของนกเรยนและบคลากรของโรงเรยน ซงจะตองพฒนาหลกสตรไดอยางหลากหลาย และจะตองรจกนกเรยน และความตองการของนกเรยนแตละคน เสรมศกด วศาลาภรณ (2541, หนา 12) ไดใหความหมายการบรหารและการจดการศกษาทใชโรงเรยนเปนฐานวาเปนการจดการศกษา ทใชโรงเรยนเปนศนยกลางโดยผมสวนไดสวนเสยในการจดการศกษา ไดแก ผบรหาร คร ผปกครอง นกเรยนไดเขามามบทบาทในการใหคาแนะนา (advice) การชวยเหลอ (assist) การประเมน (asses) และการอนมต (approve) โดยใชหลกการบรหารแบบมสวนรวม (participatory administration) ผบรหารโรงเรยนเปนเพยงผมสวนรวมในการตดสนใจ และนามตของทประชมไปใชจดการศกษา (school managers) ใหนกเรยนเกดผลสมฤทธทางดานวชาการจนเปนทพงพอใจของผมสวนไดสวนเสย และรง แกวแดง (อางถงใน เสาวนตย ชยมสก, 2544, หนา 1) ไดใหความหมายของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานวาเปนการปฏวตการศกษาทมงเนนการคนอานาจ การจดการศกษาใหโรงเรยนหรอสถานศกษาเพราะการศกษาเกดขนทโรงเรยนผบรหาร ควรมอานาจการบรหาร อานาจการจดการ อานาจการตดสนใจ และมอสระในการจดการศกษารวมกบชมชนในทกเรองท เกยวของกบการจดการศกษาใหประสบความสาเรจโดยยดผเรยนเปนสาคญโดยใหความสาคญแกครและนกเรยน ขณะท บณฑต แทนพทกษ (2544, หนา 11) ไดใหความหมายของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานคอ กลยทธ ทางการบรหาร และการจดการศกษาทมงใหโรงเรยนเปนองคกรหลกในการปฏรปการจดการศกษาใหมคณภาพสงขน โดยการกระจายอานาจการจดการศกษาจากสวนกลางไปยงโรงเรยนใหมากทสดให โรงเรยนมอานาจหนาทความรบผดชอบ ความเปนอสระ ความคลองตวในการตดสนใจ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

16

บรหารจดการศกษาดวยตนเอง ทงทางดานวชาการ ดานงบประมาณดานบคลากร และดานบรหารทวไป ในรปของคณะกรรมการสถานศกษาตามทกาหนดในกฎกระทรวง เพอพฒนาคณภาพผเรยนใหมผลสมฤทธทดทสด และสอดคลองความตองการของผเกยวของกบนกเรยนโดยตรง คอ ผบรหาร คร นกเรยน ผปกครอง และชมชน ซงเปนภาระงานทตรวจสอบได เชนเดยวกบ ดเรก วรรณเศยร (อางถงใน เสร พทธปวน, 2546, หนา 12) ไดใหความหมายของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานวาเปนการกระจายอานาจการบรหาร และการจดการศกษาจากสวนกลางไปยงโรงเรยนใหมากทสด เพอใหโรงเรยนมอานาจหนาทในความรบผดชอบและเปนอสระในการตดสนใจและมความคลองตวโดยมคณะกรรมการโรงเรยน ซงประกอบดวยตวแทนผปกครองชมชน คร ผทรงคณวฒ ศษยเกา และผบรหารโรงเรยนรวมกนบรหาร และจดการศกษาใหเปนไปตามความตองการของนกเรยนผปกครองและชมชน จากการศกษาเอกสารและงานวจยดงกลาวผวจยสรปไดวา การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานนน เปนแนวคดทางการบรหารและการจดการศกษาทมงเนนใหสถานศกษาไดมสวนรวมรบผดชอบในการจดการศกษาอยางมคณภาพภายใตกรอบของกฎหมายทไดกาหนดไว โดยมการกระจายอานาจ การตดสนใจทจะพฒนาสถานศกษาในการดาเนนงานการบรหารงานแบบกระจายอานาจ การบรหารงานแบบการมสวนรวม การบรหารตนเอง การคนอานาจการจดการศกษาใหประชาชน และการตรวจสอบและถวงดล โดยมคณะกรรมการโรงเรยนและครมสวนรวมในการดาเนนงานอยางมประสทธภาพและตงใจจรง 2.2.3 หลกการสาคญของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน

อทย บญประเสรฐ (2543, หนา 154 -156) ไดสรปหลกการสาคญในการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน 5 ประการ ดงน

1) การกระจายอานาจ (decentralization) ซงเปนการกระจายอานาจการจดการศกษาจากกระทรวงและสวนกลางไปยงสถานศกษาใหมากทสด โดยมความเชอวาโรงเรยนเปนหนวยสาคญในการเปลยนแปลงและพฒนาการศกษาเดกนกเรยน

2) การมสวนรวม (participation or collaboration or involvement) เปดโอกาสใหผเกยวของและผมสวนไดเสยมสวนรวมในการบรหารตดสนใจ และรวมจดการศกษาทงคร ผปกครอง ตวแทนชมชน ตวแทนศษยเกา และตวแทนนกเรยน การมสวนรวมในการจดการศกษาจะเกดความรสกเปนเจาของ และจะรบผดชอบในการจดการศกษามากขน

3) การคนอานาจจดการศกษาใหกบประชาชน (return power to people) ในอดตการจดการศกษาจะทาหลากหลายทงวดและองคกรในทองถนเปนผดาเนนการ ซงไมสนองความตองการของผเรยนและชมชนอยางแทจรง ตอมาจงมการรวมการจดการศกษาใหกระทรวงศกษาธการ เพอใหเกดเอกภาพทางการศกษาและมาตรฐานของการศกษาจงตอง มการคนอานาจใหทองถน และประชาชน ไดจดการศกษาเอง

4) การบรหารตนเอง (self – managing) การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานนน มความเชอวาวธการทางานใหบรรลเปาหมายนนทาไดหลายวธ โรงเรยนมระบบการบรหาร ดวยตนเอง มอานาจหนาทและความรบผดชอบในการดาเนนงาน ซงแลวแตความพรอม และสภาพการณของโรงเรยน โดยปฏบตตามนโยบายและเปาหมายของสวนกลาง

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

17

5) การตรวจสอบและถวงดล (check and balance) โรงเรยนมหนาทบรหาร และจดการศกษา ตามนโยบายของสวนกลาง มองคกรอสระทาหนาทตรวจสอบคณภาพ การบรหารโรงเรยนและการจดการศกษา เพอใหมคณภาพและมาตรฐาน

ถวล มาตรเลยม (2545, หนา 42 - 43) ไดกลาวถง การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานมหลกการเปนกรอบในการดาเนนงานดงน

1) หลกดลยภาพ (principle of equality) เปนหลกการทตงอยบนพนฐานแหงดลยภาพกลาวคอ มวธการหรอแนวทางมากมายหลากหลายทจะนามาใชดาเนนการเพอใหบรรลเปาหมายการศกษา การยดหยน (flexibility) เปนเรองสาคญและจาเปน ซงทางโรงเรยนมความชอบธรรมเตมททจะขบเคลอนพฒนา และการดาเนนงานดวยยทธศาสตรของตนเองในการจดการเรยนการสอนและการบรหารจดการโรงเรยนอยางมประสทธภาพ

2) หลกการกระจายอานาจ (principle of decentralization) ใหโรงเรยนมพลงอานาจ รบผดชอบในการแกปญหาดวยตนเอง ไดอยางมประสทธภาพมากทสดเทาทจะทาได จะสงผลตอ ประสทธผลในการจดการเรยนการสอน

3) หลกการบรหารจดการตนเอง (principle of self management system) ดวยหลกการทงสองขางตน เปนหลกระบบบรหารจดการตนเองในการดาเนนงานภายใตนโยบายหลกขององคการในการแกปญหาและการพฒนา ทาใหบรรลผลสาเรจตามความสามารถของโรงเรยน

4) หลกการรเรม (principle of human initiative) ในความหลากหลายของกจกรรม การศกษาจาเปนตองอาศยความรวมมอรเรมสรางสรรคของผมสวนเกยวของของโรงเรยนในการทาหนาทเพมพนคณภาพการศกษา

วระวฒน อทยรตน (2544, หนา 75) ไดสรปหลกการสาคญในการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานในสถานศกษาไวดงน 1) หนวยงานสวนกลางและหนวยงานระดบเขตพนทการศกษา ตองเปลยนบทบาทในการทาหนาทกาหนดนโยบายและแผน ดานอานวยการ ดานการกากบดแลมาตรฐาน ดานการสนบสนนวชาการ และการจดสรรงบประมาณ

2) สถานศกษาจะตองเปลยนวฒนธรรมองคกร จากเดมคอยรบคาสงจากหนวยงาน ระดบสงมาเปนบรหารโดยการรเรมดวยตนเอง

3) ผบรหารสถานศกษา จะตองพฒนาทกษะใหเปนผบรการมออาชพมภาวะผนา สามารถประสานความรวมมอระหวางชมชนและสถานศกษาในการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสดตอการจดการศกษา มวสยทศนการบรหารจดการเพอพฒนาการศกษา

4) ครจะตองพฒนาทกษะในหนาท เปนมออาชพ มความสามารถในการปรบกระบวนการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง 5) ผปกครองชมชนจะตองเขาใจบทบาทของการมสวนรวม (participation) ในการบรหารและจดการศกษาอยางใกลชด ผปกครองนกเรยนและชมชนถอเปนผมสวนไดสวนเสย ในการจดการศกษาโดยตรง มอานาจหนาทรวมกนรวมคด (plan) รวมตดสนใจ (decision making) รวมทา (implementation) และรวมประเมน (evaluation) เพอประสทธภาพการจดการเรยนการสอน จะไดตอบสนองและเปนไปตามความตองการของผเรยน และชมชนใหมากทสด

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

18

กรมสามญศกษา (2544, หนา 136) ไดสรปการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน มความสาคญตอการบรหารและการจดการศกษาโดยรวม ไวดงน

1) เปนการระดมผเชยวชาญและผมประสบการณเพอรวมกนจดการศกษาเปดโอกาส ใหครเจาหนาทและชมชนมสวนรวมในการตดสนใจในเรองสาคญของโรงเรยน

2) ขวญกาลงใจของครดขน 3) เปนการระดมทรพยากรดานการเงนและดานวชาการเพอพฒนาการจดการเรยน

การสอนอยางมประสทธภาพ 4) สรางและสนบสนนใหเกดผนาใหมๆ ในทกระดบ 5) เพมปรมาณและคณภาพการตดตอสอสาร 6) สรางความยดหยนในการทางาน ทาใหเกดการรเรมจดทาโครงการใหมๆ

เพอใหตรงกบความตองการของผเรยนมากขน 7) การทครและผปกครองมสวนรวมในการบรหารงบประมาณจงเกดแนวทาง

จะตองใชงบประมาณโดยประหยดและเกดประโยชนสงสด 8) เปดโอกาสใหสมาชกทกคนในโรงเรยนไดมสวนรวมในการปรบปรงการศกษา 9) ชมชนมสวนรวมและมสทธในการบรหารจดการศกษา

10) การบรหารและการตดสนใจทาดวยความโปรงใส สามารถตรวจสอบไดทาใหเกดความคดสรางสรรคในการพฒนาหลกสตรการเรยนการสอนและโครงการใหมๆ

จากการศกษาเอกสารและงานวจยดงกลาวผวจยสรปไดวา หลกการและความสาคญของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานคอมการบรหารงานแบบกระจายอานาจ การบรหารงานแบบการมสวนรวม การบรหารตนเอง การคนอานาจการจดการศกษาใหประชาชน และการตรวจสอบและถวงดล การรวมตดสนใจ ตามความตองการและจาเปนของสถานศกษาโดยมผบรหาร คณะกรรมการสถานศกษาคณะคร นกเรยน และผปกครองในการทาหนาทรวมคด รวมทารวมตดสนใจ และรวมประเมนการปฏบตงาน การบรหารของโรงเรยนและใหมการปฏบตงานอยางโปรงใส ตรวจสอบไดจากทกฝายในโรงเรยน 2.2.4 รปแบบของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน

อทย บญประเสรฐ (2543, หนา 40 - 44) ไดศกษารปแบบการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน พบวามรปแบบคณะกรรมการโรงเรยนดาเนนงานทสาคญ 4 รปแบบ ดงน

1) รปแบบทมผบรหารโรงเรยนเปนหลก (administrative control) เปนรปแบบทม แนวคดในการบรหาร โดยการกระจายอานาจหนาททงในดานงบประมาณ หลกสตรและบคลากร ใหแกผบรหารโรงเรยนหรอฝายบรหาร โดยจะมอานาจในการตดสนใจ กาหนดนโยบาย การวางแผนในการแกไขปญหาและดาเนนงานตางๆ ของโรงเรยนแตเพยงผเดยว แตทงนผบรหารอาจจะขอคาปรกษาอยางไมเปนทางการจากคร ผปกครอง นกเรยนหรอชมชน เพอชวยเปนแนวทางการดาเนนการกได สาหรบคณะกรรมการสถานศกษานนทาหนาทเปนเพยงทปรกษา เทานน

2) รปแบบทมครเปนหลก (professional control) เปนรปแบบทมแนวคดในการบรหาร ทมอบอานาจในการบรหารใหแกคณะคร โดยถอวาครเปนผใกลชดกบนกเรยนมากทสด จงยอมจะรบร รบทราบปญหาตางๆ ในโรงเรยนและควรไดมโอกาสในการตดสนใจแกไข ปญหาไดตรงจดมากทสด

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

19

ดงนนจงใหครมบทบาทหลกในการดาเนนงานของโรงเรยน โดยครจะมสดสวนมากทสดในคณะกรรมการสถานศกษา

3) รปแบบทชมชนมบทบาทหลก (community control) เปนรปแบบทมแนวคด ในการบรหารทมงใหชมชนไดมบทบาทหลก ในอนทจะเพมความรบผดชอบตอการจดการศกษา เพอทจะตอบสนองความตองการของผปกครอง และชมชนใหมากทสด โดยสดสวนของคณะกรรมการ สถานศกษา จะมตวแทนของผปกครองและชมชนมากทสด

4) รปแบบทครและชมชนมบทบาทหลก (professional community control) เปนรปแบบทมแนวคดวาทงครและผปกครองชมชน ตางกมความสาคญในการจดการศกษาใหกบผเรยนหรอเปนผมสวนไดสวนเสยดวยกนทงสน ทงสองฝายจงนาจะมบทบาทในอนทจะเขามารวมดาเนนการโดยครเปนผปฏบตการโดยตรง ชมชนและผปกครองเปนฝายใหการสนบสนน ดงนนในสดสวนของคณะกรรมการสถานศกษาจงกาหนดใหมจานวนของทงสองฝายเทาๆ กน

จากการศกษาเอกสารและงานวจยดงกลาวผวจยสรปไดวา รปแบบของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานไดแก รปแบบทมผบรหารโรงเรยนเปนหลก รปแบบทมครเปนหลก รปแบบทชมชนมบทบาทหลก รปแบบทครและชมชนมบทบาทหลก สาหรบโรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 ใชรปแบบการวจยทครและชมชนมบทบาทหลก ซงประกอบดวย คณะกรรมการโรงเรยน และคร มความรบผดชอบรวมกนตอการจดการศกษาของโรงเรยนใหมากทสด 2.2.5 กระบวนการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน

กระบวนการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานมกระบวนการบรหารและแนวปฏบต (เสาวนตย ชยมสก, 2544, หนา 8 - 9) ดงน

1) สถานศกษาจะมพนธะสญญาตอผเรยนและชมชนในเรองการปฏรปการเรยนการสอนการพฒนาหลกสตรทองถนการสรางระบบการประกนคณภาพภายในสถานศกษา รวมทงการตรวจสอบผลการดาเนนงานและการใชทรพยากรในทองถนใหเกดประโยชนสงสด

2) ผปกครองและชมชน ความผกพนระหวางผปกครองชมชน และบคลากรในสถานศกษาในกระบวนการเรยนการสอนจะมเพมมากขน ผปกครองจะตองรวมกนกบสถานศกษาในการดแลการเรยนของเดกชมชนรวมทงผปกครองจะเขามามบทบาทในการรวมพฒนาหลกสตร รวมจดการเรยนการสอนรวมพฒนาสถานศกษา รวมทงเขารวมในกระบวนการตรวจสอบ การดาเนนงานของสถานศกษา

3) การบรหารจดการ การตดสนใจในการบรหารการศกษาจะเปลยนไปเปนรปของ องคคณะบคคลตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาตแทนการบรหารสถานศกษาโดยผบรหารสถานศกษาแตเพยงผเดยว ผแทนผปกครอง และผแทนองคกร ชมชนทเปนกรรมการในคณะกรรมการสถานศกษาจะตองรบทบาทอานาจหนาทในการกากบ สนบสนน และสงเสรมกจการของสถานศกษารวมกนกาหนดกฎกตกาและแนวปฏบต เพอประสานความรวมมอระหวางชมชนและสถานศกษาในการรวมพลงความคดและการใชทรพยากร ใหเกดประโยชนสงสดตอการจดการศกษา

4) บคลากรในสถานศกษา ผบรหารสถานศกษาและคร ตองไดรบการพฒนาทกษะ ในหนาทใหเปนมออาชพผบรหารสถานศกษาตองปรบบทบาทเปนผสงเสรมสนบสนนครและบคลากรในทองถนในการพฒนาการศกษาเปนผนาทสามารถประสานพลงของครในโรงเรยน รวมทง ชมชนกลมตางๆ ไดเปนอยางด เพอพฒนาสถานศกษาตามวสยทศนทตงไวครตองมความสามารถ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

20

ในการปรบกระบวนการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลางสามารถปรบปรงหลกสตรใหสอดคลองกบทองถนและผเรยนรจกพฒนาตนเองและสามารถรวมมอกบคณะครและผบรหารในการปฏบตงาน เปนกลมได จากการศกษาเอกสารและงานวจยดงกลาวกลาวผวจยสรปไดวา กระบวนการการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน เปนกระบวนการบรหารทประกอบดวย คณะกรรมการโรงเรยน ผบรหาร และคร บคลากรของโรงเรยนทาหนาทสนบสนนและสงเสรมการบรหารจดการ และมสวนรวมดาเนนการปฏบตกจกรรมของโรงเรยนทมอบหมายใหแลวเสรจอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลทสนองตอโรงเรยนหรอสถานศกษามากทสดและรวดเรวทสด 2.2.6 ประโยชนทมตอโรงเรยนในการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน

ประโยชนของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานทมตอสถานศกษา จากการทดลองดาเนนงานการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานในหลายๆ ประเทศทประสบความสาเรจมผลด ทเกดประโยชนตอสถานศกษาหรอโรงเรยน (กรมสามญศกษา, 2544, หนา 22 - 24) มดงน

1) โรงเรยนมอสระในการดาเนนงานในดานงบประมาณ บคลากรและหลกสตรมากขน สบเนองมาจากการกระจายอานาจการบรหารจดการสวนกลาง ทาใหโรงเรยนมอานาจในการจดการเกยวกบการจดสรรงบประมาณและการระดมทน เพอการใชจายทเพยงพอและเกดประโยชนสงสดไดมากยงขน สวนในดานบคลากร โรงเรยนจะสามารถดาเนนการสรรหา จดจาง หรอเลกจาง โดยคานงถงความพอเพยง และความเหมาะสมตอการดาเนนกจการของสถานศกษา นอกจากนโรงเรยนยงมอสระในการจดทาหลกสตร เพอสนองตอบตอความตองการ ของผเรยนและชมชนไดมากยงขน 2) บคลากรจะไดรบการพฒนาอยางตอเนองและทวถงทงนเปนผลสบเนองมาจาก การทบคลากรจะตองมสวนรวมในการวางแผน การตดสนใจ ดาเนนการ และรบผดชอบ บคลากรทกคนในองคกร จงจาเปนตองมการพฒนาตนเองอยเสมอ เพอทจะกอใหเกดผลลพธ คอ ผเรยนทจะเปนผลผลตทมประสทธภาพและผใชบรหาร ซงไดแก ผปกครองและชมชน จะไดรบความพงพอใจตอบรการใหมากทสดอนจะทาใหโรงเรยนเปนทยอมรบของผคนในสงคมโดยทวไป 3) โรงเรยนไดรบความรวมมอในการบรหารจากผทมสวนไดสวนเสยมากยงขนดวยเหตทจะตองมการเปลยนแปลงการบรหารจดการศกษาจากการตดสนใจของผบรหารเพยงคนเดยวไปสการบรหารโดยคณะบคคลในรปของคณะกรรมการทไดมาจากการสรรหา จงทาใหเกดระบบการทางานเปนหมคณะ ดงนนทกฝายจงมความจาเปนตองใหความรวมมอรวมใจ เพอใหการดาเนนงานบรรลจดมงหมายของสถานศกษาทตงไวใหไดมากทสด รวมทงเกดความรสกในความเปนเจาของและจะตองใหความสาคญกบการมสวนรวมในการตดสนใจ รวมดาเนนการและรวมรบผดชอบดวยเหตผลขางตน จงเปนแรงผลกดนใหทกฝายรวมมอรวมใจกนอยางจรงจงมากยงขน

4) มการประชาสมพนธเผยแพรขอมลขาวสารทงในและนอกโรงเรยนมากยงขน ทงน เพอใหทกฝายไดรบรถงความกาวหนาของการดาเนนงานภายในองคกร การเผยแพรขาวสารและ การรบรขอมลขาวสารจากชมชน ทาใหเกดการรบรรบทราบและความเขาใจอนดตอกน ดงนน จากรายงานผลการดาเนนงานการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ซงการบรหารทผานมาโรงเรยนทมการดาเนนงาน การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานไดผล ประสบความสาเรจไดมการแลกเปลยน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

21

ขอมลขาวสาร ประชาสมพนธ รวมทงรบฟงขอมลจากชมชน เพอนามาเปนขอมลในการปรบปรง แกไขการดาเนนงานของโรงเรยนอยางสมาเสมอ

5) ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนดยงขน จากรายงานการดาเนนงานในหลายประเทศพบวามโรงเรยนจานวนไมมากนกทแสดงใหเหนไดอยางชดเจนวาหากมการดาเนนงาน การบรหารจดการโดยใชการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน แลวจะนาไปสการพฒนาผเรยนไดอยางจรงจงคอจะสงผลใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนดขน แตกมรายงานอยสวนหนงทไดนาเสนอวา จากการประเมนผลผเรยนโดยหนวยงานสวนกลางทาใหทราบวา นกเรยนมผลระดบคะแนนจาก การทดสอบอยในระดบทนาพอใจ ซงเชอวาเปนผลสบเนองมาจากการททกฝายไดรวมมอกนจดการศกษาจดแหลงการเรยนร บรรยากาศทเหมาะสมตอการเรยนการสอน บคลากรไดรบการพฒนาดานวชาการสงผลใหบคลากรมการปรบปรงการเรยนการสอน และสงผลดตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนในทสด

6) ผ ใ ชบรการเกดความพงพอใจและใหการยอมรบตอโรงเรยนมากย งขน ดงไดกลาวมาแลวในตอนตนวา การดาเนนงานการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน เปนการบรหารจดการ โดยอาศยการรวมคด รวมทา รวมรบผดชอบ และมการบรหารจดการ โดยคณะบคลากรทไดมาจากการสรรหาจากผทมสวนไดสวนเสย ซงเปนผทอยใกลชดกบสถานศกษามากทสด จงเปนเหตผลทเชอไดวาจะไดผลลพธออกมาไดตรงกบความตองการของผรบบรการและชมชนไดดทสด

จากการศกษาเอกสารและงานวจยดงกลาวผวจยสรปไดวา ประโยชนทไดจากการบรหารโรงเรยนโดยใชโรงเรยนเปนฐาน คอทาใหโรงเรยนมอสระในการดาเนนงานตางๆ ของโรงเรยน บคลากรมการพฒนาอยางตอเนอง การปฏบตงานทกอยางทาเปนรปแบบของคณะกรรมการมการประชาสมพนธเผยแพร ขอมลขาวสารทถกตอง พรอมทงมการวดผลประเมนผลของนกเรยน และการปฏบตงานของทกฝาย โปรงใสตรวจสอบไดบคลากรเกดความพงพอใจในการมสวนรวมและปรารถนาทจะพฒนาโรงเรยนไปสความสาเรจ ทาใหชมชนเกดความมนใจ และใหความไววางใจในการบรหารจดการ 2.2.7 การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานกบแนวทางการปฏรปการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานทสอดคลองกบแนวทางการปฏรปการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ดงน มาตรา 9 บญญตวา “ใหมการจดระบบโครงสรางและกระบวนการจดการศกษา โดยยดหลกการมเอกภาพดานนโยบายและมความหลากหลายในการปฏบตการกระจายอานาจไปสทองถน และสถานศกษามการกาหนดมาตรฐานวชาชพครและบคลากรทางการศกษาอยางตอเนอง ตลอดจนมการระดมทรพยากรมาใชในการจกการศกษาโดยการมสวนรวมของชมชนและผมสวนไดสวนเสย” มาตรา 39 บญญตวา “ใหกระทรวงกระจายอานาจ การบรหารและการจดการศกษา ทงดานวชาการ งบประมาณ การบรหารบคคล และการบรหารทวไป ไปยงคณะกรรมการและสานกงานการศกษา ศาสนา และวฒนธรรมเขตพนทการศกษาและสถานศกษาในเขตพนทการศกษาโดยตรง” มาตรา 40 บญญตวา “ใหมคณะกรรมการโรงเรยนทาหนาทกากบและสงเสรมสนบสนน กจการของสถานศกษา ประกอบดวย ผแทน ผปกครอง ผแทนคร ผแทนองคกร ชมชน ผแทนองคกร

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

22

ปกครองสวนทองถน ผแทนศษยเกา และผทรงคณวฒโดยใหผบรหารสถานศกษาเปนกรรมการ และเลขานการของคณะกรรมการโรงเรยน” การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานตงแตมการประกาศใชพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 กรมสามญศกษาไดพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาในสงกดใหเขาสเกณฑมาตรฐานคณภาพการศกษาโดยกาหนดแนวทางการพฒนาคณภาพการศกษาสการปฏรปการศกษา 10 ยทธศาสตร (เสาวนตย ชยมสก, 2544, หนา 30 - 31) ดงตอไปน

1) ยทธศาสตรการรองรบสทธและโอกาสทางการศกษาของผเรยน 2) ยทธศาสตรการปฏรปการเรยนร 3) ยทธศาสตรการประกนคณภาพการศกษา 4) ยทธศาสตรการพฒนาเทคโนโลยเพอการศกษา 5) ยทธศาสตรการปรบปรงโครงสรางเพอรองรบการกระจายอานาจ 6) ยทธศาสตรการมสวนรวม 7) ยทธศาสตรการระดมทรพยากรเพอการศกษา 8) ยทธศาสตรการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา 9) ยทธศาสตรการพจารณากฎหมายลกและแนวปฏบต 10) ยทธศาสตรการสอสารเพอการปฏรปการศกษา ยทธศาสตรดงกลาวไดมการดาเนนงานกจกรรมตางๆ ทเปนกระบวนการรวมคดรวมทา

สรางบรรยากาศแหงการเรยนรใหอยรวมกนอยางมความสข เพอรวบรวมพลงภายในองคกรไปส การปฏรปทางการศกษาและความเปนเลศทางการศกษา โดยจะตองมการดาเนนงานการบรหารงาน ทงงานวชาการ งานงบประมาณ งานบรหารบคคล และงานบรหารงานทวไปภายในสถานศกษาให มประสทธภาพโดยยดหลกการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานและหลกการบรหารกจการบานเมอง ทดมาเปนเครองมอในการนานโยบายไปสการปฏบตซงโครงสรางขอบขายและภารกจของการบรหาร และการจดการสถานศกษาตามทพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดกาหนดแนวทาง การปฏบตงานไว 4 ดาน ดงน

1) การบรหารงานวชาการ งานวชาการเปนงานหลก หรอเปนภารกจของสถานศกษาตามทพระราชบญญต

การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มงกระจายอานาจในการบรหารจดการไปใหสถานศกษาใหมากทสด ดวยเจตนารมณทจะใหสถานศกษาดาเนนการไดโดยอสระ คลองตว รวดเรวสอดคลองความตองการของผเรยน สถานศกษา ชมชน ทองถน และ การมสวนรวมจากผมสวนรวมไดเสยทกฝาย ซงจะเปนปจจยสาคญทาใหสถานศกษามความเขมแขง ในการบรหารและการจดการไดอยางเตมศกยภาพ สามารถพฒนาหลกสตรและกระบวนการเรยนร ตลอดจนการวดผลประเมนผล รวมทงการวดปจจยเกอหนนการพฒนาคณภาพนกเรยน ชมชน ทองถน ไดอยางมคณภาพและมประสทธภาพโดยมวตถประสงค (กระทรวงศกษาธการ, 2546, หนา 33) ดงตอไปน

(1) เพอใหสถานศกษาบรหารงานดานวชาการไดโดยอสระคลองตวรวดเรวสอดคลองความตองการของผเรยน สถานศกษา ชมชน ทองถน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

23

(2) เพอใหการบรหารและการจดการศกษาของสถานศกษาไดมาตรฐานและมคณภาพ สอดคลองกบระบบประกนคณภาพการศกษาและการประเมนคณภาพใน เพอพฒนาตนเองและการประเมนจากหนวยงานภายนอก

(3) เพอใหสถานศกษาพฒนาหลกสตรและกระบวนการเรยนร ตลอดจนการจดปจจยเกอหนนการพฒนาการเรยนรทสนองความตองการของผเรยน ชมชน และทองถนโดยยดผเรยนเปนสาคญไดอยางมคณภาพและประสทธภาพ

(4) เพอใหสถานศกษาไดประสานความรวมมอในการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาและของบคคล ครอบครว องคกร หนวยงานและสถาบนอนๆ อยางกวางขวาง ซงขอบขายและภารกจการบรหารงานวชาการตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ซงไดกาหนดขอบขายและภารกจดงน

ก. การพฒนาหลกสตรสถานศกษา ข. การพฒนากระบวนการเรยนร ค. การวดผลประเมนผลและเทยบโอนผลการเรยน ง. การวจยเพอการพฒนาคณภาพการศกษา จ. การพฒนาสอ นวตกรรมและเทคโนโลยทางการศกษา ฉ. การพฒนาแหลงการเรยนร ช. การนเทศการศกษา ซ. การแนะแนวการศกษา ฌ. การพฒนาระบบประกนคณภาพภายในสถานศกษา ญ. การสงเสรมความรดานวชาการแกชมชน ฎ. การประสานความรวมมอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษาอน ฏ. การสงเสรมและสนบสนนงานวชาการแกบคคลครอบครว องคกร หนวยงาน

และสถานบนอนทจดการศกษา 2) การบรหารงบประมาณ การบรหารงานงบประมาณของสถานศกษามงเนนความเปนอสระในการบรหาร

การจดการมความคลองตวโปรงใสตรวจสอบไดยดหลกการบรหารมงเนนผลสมฤทธ และบรหารงบประมาณแบบมงเนนผลงานใหมการจดหาผลประโยชนจากทรพยสนของสถานศกษา รวมทงจดหารายไดจากบรการมาใชบรหารจดการเพอประโยชนทางการศกษาสงผลใหเกดคณภาพทดขนแกผเรยนโดยมวตถประสงค (กระทรวงศกษาธการ, 2546, หนา 39) ดงตอไปน

(1) เพอใหสถานศกษาบรหารงานดานงบประมาณทมความเปนอสระคลองตว โปรงใส ตรวจสอบได

(2) เพอใหไดผลผลต ผลลพธ ไปตามขอตกลงใหบรการ (3) เพอใหสถานศกษาสามารถบรหารจดการทรพยากรทมอยไดอยางเพยงพอและ

คมคา ซงขอบขายและภารกจการบรหารงานงบประมาณตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ซงไดกาหนดขอบขายและภารกจดงน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

24

ก. การจดทาและเสนอของบประมาณ ก) การวเคราะหและพฒนานโยบายการศกษา ข) การจดทาแผนกลยทธหรอแผนพฒนาการศกษา ค) การวเคราะหความเหมาะสมการเสนอของบประมาณ ข. การจดสรรงบประมาณ ก) การจดสรงบประมาณในการศกษา

ข) การเบกจายและอนมตงบประมาณ ค) การโอนเงนงบประมาณ

ค. การตรวจสอบ ตดตาม ประเมนผล และการรายงานผลการใชจายเงนและ ผลการดาเนนงาน

ก) การตรวจสอบการใชเงนและผลการดาเนนงาน ข) การระดมทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา ง. การระดมทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา ก) การจดการทรพยากร

ข) การระดมทรพยากร ค) การจดหารายไดและผลประโยชน

ง) กองทนกยมเพอการศกษา จ. การบรหารการเงน ก) การเบกเงนจากคลง ข) การรบเงน ค) การเกบรกษาเงน ง) การจายเงน

จ) การนาสงเงน ฉ. การบรหารบญช

ก) การจดทาบญชการเงน ข) การจดทารายงานทางการเงนและงบการเงน

ค) การจดทาและการจดหาแบบพมพบญช ทะเบยน และรายงาน ช. การบรหารพสดและสนทรพย

ก) การจดทาระบบฐานขอมลสนทรพยของสถานศกษา ข) การจดหาพสด

ค) การกาหนดแบบรปรายการหรอคณลกษณะเฉพาะและจดซอจดจาง ง) การควบคมดแล บารงรกษา และจาหนายพสด

3) การบรหารงานบคคล การบรหารงานบคคลในสถานศกษา เปนภารกจสาคญทมงสงเสรมใหสถานศกษา

สามารถปฏบตงานเพอตอบสนองภารกจของสถานศกษา เพอดาเนนการดานการบรหารงานบคคลใหเกดความคลองตวอสระภายใตกฎหมายระเบยบ เปนไปตามหลกธรรมาภบาล ขาราชการคร และ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

25

บคลากรทางการศกษาไดรบการพฒนา มความร ความสามารถ มขวญกาลงใจ ไดรบการยกยอง เชดชเกยรตมความมนคงและกาวหนาในวชาชพ ซงจะสงผลตอการพฒนาคณภาพการศกษาของผเรยนเปนสาคญโดยมวตถประสงค (กระทรวงศกษาธการ, 2546, หนา 51) ดงตอไปน

(1) เพอใหการดาเนนงานดานการบรหารงานบคคลถกตองรวดเรวเปนไปตามหลกธรรมาภบาล

(2) เพอสงเสรมบคลากรใหมความร ความสามารถ และมจตสานกในการปฏบตภารกจทรบผดชอบใหเกดผลสาเรจตามหลกการบรหารแบบมงผลสมฤทธ

(3) เพอสงเสรมใหครและบคลากรทางการศกษาปฏบตงานเตมศกยภาพ โดยยดมนในระเบยบวนยจรรยาบรรณอยางมมาตรฐานแหงวชาชพ

(4) เพอใหครและบคลากรทางการศกษาทปฏบตงานไดตามมาตรฐานวชาชพไดรบการยกยองเชดชเกยรตมความมนคงและความกาวหนาในวชาชพซงจะสงผลตอการพฒนาคณภาพการศกษาของผเรยนเปนสาคญ ซงขอบขายและภารกจการบรหารงานบคคล ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ซงไดกาหนดขอบขายและภารกจดงน

ก. การวางแผนอตรากาลงและกาหนดตาแหนง ข. การสรรหาและบรรจแตงตง ค. การเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตราชการ ง. วนยและการรกษาวนย จ. การออกจากราชการ

4) การบรหารงานทวไป การบรหารงานทวไปเปนงานทเกยวของกบการจดระบบบรหารองคกร ใหบรการ

บรหารงานอนๆ บรรลผลตามมาตรฐานคณภาพและเปาหมายทกาหนดไว โดยมบทบาทหลกในการประสานสงเสรมสนบสนนและการอานวยความสะดวกตางๆ ในการบรหารการศกษาทกรปแบบมงพฒนาสถานศกษาใหใชนวตกรรมและเทคโนโลยอยางเหมาะสม สงเสรมในการบรหารและการจดการศกษาของสถานศกษาตามหลกการบรหารทมงเนนผลสมฤทธของงานเปนหลกเนนความโปรงใส ความรบผดชอบทตรวจสอบได ตลอดจนการมสวนรวมของบคคล ชมชนและองคกรหนวยงานทเกยวของ เพอใหการบรหารจดการศกษามประสทธภาพและประสทธผล โดยมวตถประสงค (กระทรวงศกษาธการ, 2546, หนา 64 - 65) ดงตอไปน

(1) เพอใหบรการสนบสนนสงเสรมประสานและอานวยการใหการปฏบตงาน ของสถานศกษาเปนไปดวยความเรยบรอยมประสทธภาพและประสทธผล

(2) เพอประชาสมพนธ เผยแพรขอมลขาวสาร ผลงานของสถานศกษาตอสาธารณชน ซงจะกอใหเกดความร ความเขาใจ เจตคตทดเลอมใสศรทธา และใหการสนบสนนการจดการศกษา ซงขอบขายและภารกจการบรหารงานบคคลตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ซงไดกาหนดขอบขายและภารกจดงน

ก. การดาเนนงานธรการ ข. งานเลขานการคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ค. การพฒนาระบบและเครอขายขอมลสารสนเทศ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

26

ง. การประสานและพฒนาเครอขายการศกษา จ. การจดระบบการบรหารและพฒนาองคกร ฉ. งานเทคโนโลยสารสนเทศ ช. การสงเสรมสนบสนนดานวชาการ งบประมาณ บคลากร และบรหารทวไป ซ. การดแลอาคารสถานทและสภาพแวดลอม ฌ. การจดทาสามะโนผเรยน ญ. การรบนกเรยน ฎ. การสงเสรมและประสานงานจดการศกษาในระบบ นอกระบบ และ

ตามอธยาศย ฏ. การระดมทรพยากรเพอการศกษา ฐ. การสงเสรมงานกจกรรมนกเรยน ฑ. การประชาสมพนธงานการศกษา ฒ. การสงเสรมสนบสนนและประสานงานการจดการศกษาของบคคล ชมชน

องคกร หนวยงาน และสถาบนสงคมอนทจดการศกษา ณ. งานประสานราชการกบเขตพนทการศกษาและหนวยงานอน ด. การจดระบบการควบคมภายในหนวยงาน ต. งานบรการสาธารณะ

จากการศกษาเอกสารและงานวจยดงกลาวผวจยสรปไดวา การบรหารจดการศกษาตามสาระสาคญของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทสอดคลองการบรหารจดการศกษาของสถานศกษาจะเปลยนแปลงไปในทศทางของจดหมายการบรหารจดการทสถานศกษาหรอโรงเรยนกลาวคอ สถานศกษาหรอโรงเรยนจะมอสระในการบรหารและจดการศกษาทงในดานวชาการ งบประมาณ การบรหารบคคล และการบรหารทวไป ทสนองตอบตอความตองการของผรบบรการและชมชนภายใตกรอบนโยบายและแผนงานทกระทรวงและเขตพนทการศกษากาหนดโดยมคณะกรรมการสถานศกษาทาหนาทในการบรหารจดการ ทงนตองดาเนนงานดวยความโปรงใสและเปดโอกาสใหสงคมตรวจสอบไดตลอดเวลา 2.3 คณลกษณะของผบรหาร

คณลกษณะ หมายถง ลกษณะสวนตวหรอพฤตกรรมทแสดงออกมาของบคคลแตละบคคล ทบงบอกถงลกษณะประจาตวของบคคลเหลานนใหปรากฏแกผอน

คณลกษณะทางวชาชพ หมายถง ลกษณะทาทหรอพฤตกรรมของผบรหารสถานศกษาในโรงเรยน ผบรหารสถานศกษาตองมลกษณะความเปนผนาทเขมแขง โดยเฉพาะการเปนผนาการเปลยนแปลง ซงหมายถง สามารถชกนา หรอสรางแรงจงใจใหผรวมงานเกดการเปลยนแปลงการปฏบตงานทางการศกษา ใหเปนไปตามเปาหมาย มเปาหมายทางการศกษา มการวางแผนการทางาน มความคดรเรมสรางสรรค มความสามารถ มทกษะการบรหารดเยยม มการประเมนการทางานอยางครบวงจร มประสบการณดานการบรหารเปนอยางด และความตงใจจรงในการบรหารงานโรงเรยน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

27

ดวยความเชยวชาญในวชาชพของตนสามารถปฏบตงานในรปแบบของการตดสนใจอยางมสวนรวมและบรหารงาน โดยมงเนนประโยชนสงสดตอการพฒนาการเรยนรของผเรยน ซงในการศกษาครงนมนกวชาการไดใหความหมาย ทฤษฎ คณลกษณะของผบรหาร ดงตอไปน

นพพงษ บญจตราดลย (2548, หนา 139-140) ไดกาหนดคณลกษณะของผบรหารดงน 1) คณลกษณะดานภาวะผนา หมายถง มมนษยสมพนธทดในการทางาน มอดมการณ

มความมงมนในการปฏบตงาน รจกการวางแผนงาน มอบหมายงานและใชคนใหเหมาะสมกบงาน มความสามารถในการโนมนาวใหผใตบงคบบญชาปฏบตในสงดงามและถกตอง มการสงเสรม สนบสนนผใตบงคบบญชาททาด มผลงานในเชงประจกษ ใชวธบรหารแบบยดหยน เขาใจ ธรรมชาตของมนษย ใหความสนใจสวสดภาพ สวสดการ ความเปนอยของผใตบงคบบญชามความสามารถจงใจใหคนทางานและสรางความพงพอใจใหผใตบงคบบญชา มความสามารถในการตดสนใจทดและถกตอง แกปญหาเฉพาะหนาไดด มความสามารถในการทางานเปนทม มความสามารถในการรบรตดตอสอสารทงภายในและภายนอก มความเฉลยวฉลาด หลกแหลมในการวเคราะหปญหา 2) คณลกษณะดานวชาการ หมายถง มประสบการณ ความสามารถ ความรรอบตวกวางขวาง มความรความเขาใจในหลกสตรการศกษาขนพนฐานและหลกสตรสถานศกษา มความร ความเขาใจเกยวกบการพฒนาและปรบปรงหลกสตรสถานศกษา มความรความเขาใจเกยวกบ การจดทาแผนการจดการเรยนร มความรความเขาใจเกยวกบเทคนคการจดกจกรรมการเรยนการสอน มความรความเขาใจเกยวกบการจดทาและการใชสอการสอน มความรความเขาใจเกยวกบการวดผล การประเมนผลตามหลกสตร สงเสรมใหจดบรรยากาศในหองเรยนและเออตอการเรยนการสอน สนบสนนการจดกจกรรมเพอสรางเชาวปญญาของนกเรยน กากบดแลการเตรยมการสอน และบนทกหลงการสอนใหเปนปจจบนเสมอ เปนทปรกษาดานวชาการและผลงานทางวชาการไดเปนอยางด สงเสรมสนบสนนครในการอบรมพฒนาวชาการเพอพฒนาตนเอง 3) ดานบคลกภาพ หมายถง มสขภาพทางกายสมบรณแขงแรง ควบคมอารมณไดด มวฒภาวะทางอารมณสง แตงกายสภาพ เรยบรอย เหมาะสม ปฏบตตนไดเหมาะสมกบกาลเทศะ ใชกระบวนการกลมในการทางาน กลาตดสนใจอยางรวดเรว และมเหตผล เปนนกประชาสมพนธใชถอยคาหรอภาษาอยางถกตองเหมาะสม มความกระตอรอรนในการทางาน มความหนกแนน รบฟงความคดเหนของผอน เปนผฟงทด มลกษณะทาทางการแสดงออกทด มความขยนและอดทน มความเชอมนในความสามารถของตนเอง และไมดถกผอน 4) ดานความสามารถในการบรหาร หมายถง มวสยทศนกวางไกล มความสามารถ ในการจดองคกรและระบบงาน มความรในสถานการณตางๆ เปนอยางด มความสามารถในการจดระบบเอกสารสารสนเทศไดเปนอยางด จดบคลากรเขาทางานไดอยางเหมาะสม มความสามารถระดมความรวมมอ และความชวยเหลอจากชมชนใหการสนบสนนใหบคลากร เกดความมงมนพฒนามสวนรวมในการวางแผนการปฏบตงาน ใชเหตผลในการแกไขปญหาตางๆ ในทางทจะเปนประโยชนตอหนวยงานมความสามารถในการวางแผนปฏบตงานอยางเปนระบบ มความกระตอรอรนทจะทางานใหสาเรจตามเปาหมาย มทกษะในการนเทศ กากบ ตดตาม ประเมนผล และรายงานผลการปฏบตงาน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

28

ภญโญ สาธร (2548, หนา 352) กลาวคณลกษณะดานคณธรรม หมายถง มความเมตตา กรณาตอผอนและผรวมงาน วางตน เหมาะสมกบตาแหนงและหนาทการงาน มจตสานกรบผดชอบตอหนาทการงาน มความยตธรรม และปฏบตตอผรวมงานอยางเสมอภาค มความหนกแนน ไมหเบา รบฟงความคดเหนจากทกฝาย มความซอสตยตอหนาทการงานและหนวยงาน มเหตผล และวางตวเปนกลางสมาเสมอ มความอดทนตอคาพดทขดแยงหรอไมเปนมตร มความเกอกล เสยสละตอผอนเสมอ อทศตนในการปฏบตงานเพอประโยชนของสวนรวม เปนแบบอยางทดในการปฏบตตามระเบยบวนยของราชการบรหารงานโดยยดหลกธรรมาภบาล สานกงานคณะกรรมการขาราชการคร (2537, หนา 12) ไดกาหนดคณลกษณะของผบรหารมออาชพ ดงน

1) คณลกษณะในฐานะนกการศกษา (educator) คอ (1) เขารวมสงเสรมและสนบสนนความกาวหนาทางวชาชพ (2) มทกษะในการบรหารงานตามภาระหนาทของผบรหารสถานศกษาไดเปนอยางด (3) มวสยทศนกวางไกล และการวเคราะหสถานการณปจจบน (4) เปนผทมความรเกยวกบกฎหมาย ระเบยบ ในการปฏบต (5) มความร ความเขาใจในหลกการ แนวคด กระบวนการและเทคนคทางการบรหาร 2) คณลกษณะในฐานะนกจดการ (manager) คอ (1) มทกษะในการประสานงานและสอความหมาย (2) มเทคนคในการประสานงานและการมอบหมายงาน (3) มเทคนคในการจดระบบการมอบหมายงานทเหมาะสม (4) มทกษะในการบรหารทรพยากร (5) สามารถนานโยบายไปสการปฏบต (6) มทกษะในการนเทศ กากบ ตดตาม ประเมนผล และรายงานผลการปฏบต (7) เปนนกวางแผนเพอพฒนางาน (8) เขาใจความสมพนธของระบบเศรษฐกจ การเมอง และสงคมทมผลตอการจด

การศกษา (9) นาขอมลสารสนเทศมาใชในการบรหารงาน 3) คณลกษณะในฐานะนกพฒนา (developer) คอ (1) สงเสรมและสนบสนนความคดสรางสรรคของผรวมงาน (2) มทกษะในการนาเทคโนโลยททนสมยมาใชในการบรหารและการเรยนการสอน (3) เปนนกวจยและพฒนา (4) สงเสรมและสนบสนนการวจยการนาผลการวจยมาใชในการบรหาร (5) เปนผทพฒนาตนเอง เพอนรวมงาน และองคกร 4) ความเปนผมคณธรรมและจรยธรรม (ethics) คอ (1) มความสามารถในการควบคมอารมณ (2) มความกระตอรอรนในการปฏบตงาน (3) พฒนาตนเองใหมคณคาและเปนแบบอยางทดในสงคม

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

29

5) คณลกษณะความเปนผนา (leadership) คอ (1) มทกษะในการบรหารงานเปนทม (2) มทกษะในการตดสนใจสงการและแกปญหา (3) มความจรงใจและเปนทปรกษาทดแกผรวมงาน (4) สรางบรรยากาศในการทางาน (5) เปนนกประชาสมพนธทด (6) มจตวทยาในการบรหารงานเพอสรางขวญกาลงใจ (7) เปนผสงเสรมทานบารงศลปวฒนธรรมของทองถน (8) สงเสรมการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและการพฒนาสงแวดลอม 6) บคลกภาพ (personality) ทเหมาะสมกบตาแหนงหนาท คอ (1) มสขภาพกายและจตใจทด

(2) มพฤตกรรมทเหมาะสมกบบทบาทของผบรหารสถานศกษา (3) มทกษะการฟงและการพดแบบนกวชาการ (4) มทกษะในการบรหารความเครยด (5) สามารถพฒนาบคลกภาพและคณภาพชวต

ธระ รญเจรญ (2550, หนา 111-113) ไดสรปคณลกษณะของผบรหารสถานศกษาโดยยดประเดนตามการแบงคณลกษณะของผบรหารตามมาตรา 39 ในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทใหกระทรวงกระจายอานาจการบรหารและจดการไปยงคณะกรรมการสานกงานเขตพนทการศกษา และสถานศกษาโดยตรงเปน 4 ดาน คอ ดานวชาการ การบรหารงบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไป สรปไดดงน

1) การบรหารดานวชาการ (1) มความรและเปนผนาดานวชาการ (2) มความร มทกษะ มประสบการณดานการบรหารงาน (3) สามารถใชความรและประสบการณแกปญหาเฉพาะหนาไดทนทวงท (4) มวสยทศน (5) มความคดรเรมสรางสรรค (6) ใฝเรยน ใฝร มงพฒนาตนเองอยเสมอ (7) รอบรทางดานการศกษา (8) ความรบผดชอบ (9) แสวงหาขอมลขาวสาร (10) รายงานผลการปฏบตงานอยางเปนระบบ (11) ใชนวตกรรมทางการบรหาร (12) คานงถงมาตรฐานวชาการ 2) ดานการบรหารงบประมาณ (1) เขาใจนโยบาย อานาจหนาท และกจกรรมในหนวยงาน (2) มความรระบบงบประมาณ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

30

(3) เขาใจระเบยบคลง วสด การเงน (4) มความซอสตย สจรต (5) มความละเอยดรอบคอบ (6) มความสามารถในการตดสนใจอยางมเหตผล (7) หมนตรวจสอบการใชงบประมาณอยเสมอ (8) รายงานการเงนอยางเปนระบบ 3) ดานการบรหารงานบคคล (1) มความร ทกษะ ประสบการณในการบรหารงานบคคล (2) เปนแบบอยางทด (3) มมนษยสมพนธ (4) มอารมณขน (5) เปนนกประชาธปไตย (6) ประนประนอม (7) อดทน อดกลน (8) เปนนกพดทด (9) มความสามารถในการประสานงาน (10) มความสามารถจงใจใหคนรวมกนทางาน (11) กลาตดสนใจ (12) มงมนพฒนาองคกร 4) ดานการบรหารทวไป (1) เปนนกวางแผนและกาหนดนโยบายทด (2) เปนผทตดสนใจและวนจฉยสงการทด (3) มความร และบรหารโดยใชระบบสารสนเทศททนสมย (4) เปนผทมความสามารถในการตดตอสอสาร (5) รจกมอบอานาจและความรบผดชอบแกผทเหมาะสม (6) มความคลองแคลว วองไว และตนตวอยเสมอ (7) มความรบผดชอบงานสง ไมยอทอตอปญหาอปสรรค (8) กากบ ตดตาม และประเมนผล

วรตน บวขาว (2540, หนา 32-33) กลาวถงคณลกษณะของผบรหารไว 3 ดาน ดงน 1) ตองเปนผมภมร ความรทาใหองอาจ ความรคออานาจอนแทจรงของผบรหารยคใหม อนไดแก ความรดานการบรหารวชาการ ประกอบไปดวย ทฤษฎการวางแผน ทฤษฎผนาพฤตกรรมมนษยในองคกร จตวทยา เทคนค การบรหาร ความตองการของมนษย มนษยสมพนธ การจงใจ การวนจฉยสงการ การบรหารงานบคคล การแนะแนว การวจย การวดผล ประเมนผล ตลอดจนวชาการใหมๆ ดานวทยาศาสตรเทคโนโลยสารสนเทศ เชน ดานคอมพวเตอร เครองมอ สอสาร สงเหลานขาดไมไดสาหรบผบรหารยคโลกาภวตน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

31

2) ตองเปนผมภมฐาน ความสงาผาเผยเปนสงจาเปนสาหรบผบรหาร อนประกอบไปดวยการแตงกายใหเหมาะสมกบกาลเทศะ การปรากฏตวในทชมชน รวมถงการออกกาลงกาย การรบประทานอาหารทมคณคา พกผอนใหเพยงพอ เปนการชวยใหมบคลกภาพทด แขงแรง การมสขภาพไมแขงแรงกไมเหมาะสมกบการเปนผบรหาร เพราะงานสรางคนเปนงานหนก ผบรหารตองเหนดเหนอยทงกายและใจ 3) ตองเปนผมภมธรรม พนฐานจตใจทมคณธรรมของผบรหาร มความสาคญมาก เชน ตองเปนผมพรหมวหาร 4 คอ เมตตา กรณา มทตา อเบกขา จากการศกษาเอกสารและงานวจยดงกลาวผวจยสรปไดวา ผบรหารเปนบคคลทมบทบาทสาคญ และเปนผลตอความสาเรจของหนวยงาน ถาผบรหารของหนวยงานใดมคณลกษณะทพงประสงค มความรความสามารถในการจดการเปนทประทบใจของบคลากร ชมชน สงเสรม พฒนาใหนกเรยนซงเปนผลสมฤทธของการจดการไดอยางมประสทธภาพจะถอไดวาเปนผบรหารทประสบความสาเรจ ผวจยจงตดสนใจเลอกคณลกษณะทสาคญของผบรหารสถานศกษาใน 5 ดาน (นพพงษ บญจตราดลย, 2548, หนา 139-140 และภญโญ สาธร, 2548, หนา 352) ทคดวาดและเหมาะสมกบการบรหารของสถานศกษาในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 ซงมรายละเอยดดงน

2.3.1 คณลกษณะดานภาวะผนา ภาวะผนาเปนคณลกษณะทพงประสงคของผบรหารทจะจงใจบคคลทงหลายในองคกร ใหมความตงใจในการทางานใหประสบผลสาเรจ เพอใหบรรลผลตามเปาหมาย ไดมนกวชาการไดใหแนวคดเกยวกบภาวะผนาไวดงตอไปน ความหมายของผนา (leader) จรรยา มานตกล (2537, หนา 95) กลาวไววาผนาหมายถง ผไดรบการแตงตงขนหรอไดรบ คายกยองใหเปนหวหนาและผตดสนใจในการปฏบตงานอยางใดอยางหนง เพราะมความสามารถในการปกครองบงคบบญชา ไดรบการยอมรบทจะพาผตามหรอหมชนใหปฏบตงานไปสเปาหมายขององคกรหรอหมชนได ศรวรรณ เสรรตน และคนอนๆ (2541, หนา 197) ใหความหมายวาผนาคอ บคคลทมอทธพลตอกลม สามารถนากลมปฏบตงานตางๆ เพอบรรลเปาหมายขององคกร จากการศกษาเอกสารและงานวจยดงกลาว ผวจยสรปไดวา ผนา หมายถงบคคลทไดรบการยอมรบ ไดรบการแตงตงใหเปนผนา เปนหวหนา หรอเปนบคคลทมอานาจมอทธพลเหนอผอนและทกคนใหการยอมรบนบถออยางเตมใจใหเปนผนาในการปฏบตงาน เปนผประสานงานเพอนาพาใหองคกร ดาเนนไปดวยความเจรญกาวหนาและมผลงานทมประสทธภาพ นพพงษ บญจตราดลย (2548, หนา 95) ไดใหความหมายวา ผนาคอ ผมอทธพลในทางทถกตองตอการกระทาของผอนมากกวาคนอนๆ ในองคกรหรอกลมทเขาปฏบตงานอย เปนผซงใชอทธพลในการกาหนดเปาหมายหรอการปฏบตงานใหบรรลเปาหมาย โดยไดรบการเลอกตงจากกลมเพอใหเปนผนาหรอหวหนา

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

32

ความหมายของภาวะผนา (leadership) สเมธ แสงนมนวล (2540, หนา 48) ใหความหมายไววา ภาวะผนา หมายถง ผสรางอทธพล

จงใจผใตบงคบบญชาใหเกดความพยายามรวมกนในการทางานใหบรรลเปาหมายในสถานการณใดสถานการณหนง

ประพนธ สรหาร (2543, หนา 127) ใหความหมายไววา ภาวะผนา หมายถง ศลปะของการมอทธพลเหนอคนอนและนาคนอนโดยคนเหลานนมความเชอฟงอยางเตมใจ มความมนใจในผนานน เคารพนบถอใหความรวมมอกบผนาดวยความเตมใจ เพอปฏบตภารกจใหสาเรจตามวตถประสงค

นพพงษ บญจตราดลย (2548, หนา 410) ใหความหมายไววา ภาวะผนา หมายถง การใชอทธพลหรออานาจหนาทและความสามารถในการชกชวนหรอชชวนคนอนใหปฏบตตามในสถานการณตางๆ โดยใชกระบวนการตดตอซงกนและกนเพอมงบรรลตามเปาหมายทกาหนดไว จากความหมายของคาวาภาวะผนา ผวจยสรปไดวา ภาวะผนา คอความสามารถในการจงใจ โนมนาว กระตน ใหผใตบงคบบญชาเกดความศรทธาและพลงรวมกนทางานดวยความเตมใจเพอใหบรรลวตถประสงคขององคกร

กาญจน เรองมนตร (2539, หนา 2) ไดใหความคดเหนเกยวกบภาวะผนาทด (leadership) ไวอยางนาสนใจ ซงภาวะแหงผนาทดมดงน

L มาจาก Liberality หมายถง ความโอบออมอาร กวางขวาง ไมตระหนถเหนยว E มาจาก Elegance หมายถง ความเปนผดมมารยาท A มาจาก Academic หมายถง ความมหลกวชาการ เปนนกวชาการ D มาจาก Dignity หมายถง ความสงาผาเผย E มาจาก Ethics หมายถง ความมคณธรรมจรยธรรม R มาจาก Rememberist หมายถง ความเปนผทมความจาเปนเลศ S มาจาก Sense of Service หมายถง ความเปนผใหการบรการ

H มาจาก Human Relations หมายถง ความเปนผมมนษยสมพนธทด I มาจาก Information หมายถง ความเปนผใฝคนควาหาขอมลขาวสารตางๆ เพอเปนผรอบร

(intellectual) P มาจาก Personality หมายถง ความเปนผมบคลกลกษณะด เจตนสยประกอบไปดวย

การเปนผมอดมการณ มงมนทจะปฏบตงานตามวชาการความรทเรยนมา มงมนทจะปฏบตตามแนวทางของคณธรรมจรยธรรม มความสามารถทจะบงคบตนเองได มความรบผดชอบในงาน เปนผนาทยดหลกการบรหารวางแผน สามารถตดสนใจไดดถกตอง มความชานาญในภารกจทปฏบต มทกษะดานมนษยสมพนธ เปนผทมความสามารถในการประสานงานไดด

คด เดวส (Keith Davis; อางถงใน สรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ, 2542, หนา 257- 258) สรปลกษณะทสาคญ จานวน 4 ประการ ซงจาเปนสาหรบภาวะการเปนผนาของผบรหารทมประสทธผลคอ

1) ความเฉลยวฉลาด (intelligence) หมายถงความหลกแหลมในการวเคราะหปญหา หรอวเคราะหสมพนธภาพระหวางบคคลทยงยากซบซอน ตลอดถงความสามารถในการรบรการตดตอสอสาร และจงใจบคคลอนดวย

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

33

2) การบรรลวฒภาวะทางสงคม (social Maturity) ผนาตองใหความสนใจในเรองทวๆ ไป อยางกวางขวาง มความมนคงทางอารมณ ไมหวนไหวงาย ทนตอภาวะความคบของใจสง ไมมทศนคตทเปนปฏปกษตอสงคม มความเชอมนในตนเอง

3) มการจงใจภายในและมแรงขบดานความสาเรจ (inner motivation and achievement drives) ผบรหารจะตองมแรงขบดานการจงใจ โดยมงสความสาเรจในระดบทสงขนไปเปนลาดบ

4) มทศนคตทางดานมนษยสมพนธ (human relations attitudes) ผบรหารทประสบผลสาเรจและเปนทยอมรบกนนนมกจะทางานไดสาเรจโดยอาศยการพงพาบคคลอน

ถวล อรญเวศ (2544, หนา 9-15) ไดเสนอลกษณะของภาวะผนาไววา นกบรหารจะตองมหลายๆ สง หลายๆ อยาง ซงบคคลในทมงานอาจจะไมมหรอมนอย นนคอ การเปนผมศาสตร และศลปในการบรหาร โดยเฉพาะ “ภาวะผนา” ในอนทจะชกจงหรอโนมนาวเพอนรวมงานใหคลอยตามตอการเปลยนแปลงสงใหมๆ ขององคกร เพอใหทนตอความเจรญกาวหนาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทกาลงเปลยนแปลงไปอยางไมหยดยง ผนาหรอผบรหารจงควรมภาวะ ผนาดงน

1) กลาตดสนใจ 2) ไวตอขอมล 3) เพมพนวสยทศน 4) ซอสตยและสรางสรรคผลงาน 5) ประสานสบทศ 6) คดสรางสรรควธการทางานใหมๆ 7) จงใจเพอนรวมงาน 8) ทนทานตอปญหาอปสรรค 9) รจกยดหยนตามเหตการณ สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กระทรวงศกษาธการ (2547, หนา 108) ไดกาหนดให

ผนาทดมลกษณะดงตอไปน 1) เปนกนเอง เปนคนใจกวาง ไมถอตว กลาไดกลาเสย 2) มความยตธรรม เปนคนตรงไปตรงมา เสมอตนเสมอปลาย มความเปนอยอยางงาย

แตมระเบยบวนย 3) แนะนา ชแจง สอนผใตบงคบบญชาใหทางานใหดอยเสมอ จาจจาไชแตไมจกจก

จจ ตเพอกอ สรปแลวกคอเปนคนสอนเกง ถายทอดวธทางานเกงนนเอง 4) ไมแลงนาใจ เปนคนเหนอกเหนใจผใตบงคบบญชา ดแลทกขสขของผใตบงคบบญชา 5) เหนคณคาของคน เปนคนมองโลกในแงด ในแงสวยสดงดงาม ควบคมอารมณ

ของตนเองไดด 6) มเหตผลจงใจ พดเกง มวาทศลปด ไมสงการใดๆ โดยพลการ มกจะประชม

ปรกษาหารอผใตบงคบบญชาเสมอ 7) ไมพยายามโกรธงาย เปนคนมองโลกในแงด รจกเอาใจเขามาใสใจเรา เขาใจคนอน

ยมแยมแจมใสอยเสมอ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

34

8) ไมโทษผใตบงคบบญชา เปนคนมความรบผดชอบสง เวลามปญหาเกดขน จะมสวนรวมในการแกปญหาไมเปนคนสรางปญหา ปกปองผใตบงคบบญชา ไมเอาตวรอดแตเพยงผเดยว

9) มความสามารถในการทางานเปนทมสง มศลปะในการจงใจใหคนทางานสง มระเบยบวนย สานกการศกษา กรงเทพมหานคร (2550, หนา 60) ไดกาหนดใหผบรหารทด ควรจะเปนผทมภาวะผนา ดงน 1) รจกวเคราะหบนพนฐานความเปนจรง (swot) เพอรจดเดน (strength) จดดอย (weakness) โอกาส (opportunity) และอปสรรค (tread) ของตนเองอยเสมอ 2) ควรเปนผใหคาปรกษาแกผใตบงคบบญชาได อยาชวยเหลอแนะนามากเกนไป 3) ควรรจกใหกาลงใจแกผใตบงคบบญชา โดยยดหลกทาดควรไดรบการชมเชยในทเปดเผย ทาผดตองไดรบการตาหนในทสวนตว

4) ควรสงเสรม สนบสนนผใตบงคบบญชา เมอเขาทาดมผลงาน 5) รจกใชวธบรหารแบบยดหยน เขาใจธรรมชาตของมนษย 6) รจกวางแผนงาน มอบหมายงาน และสงงาน โดยรจกใชคนใหเหมาะกบงาน

ตามหลกการ “put the right man on the right job.” 7) ควรรจกกระตนใหผใตบงคบบญชาแสดงทศนะ ความคดเหน โดยรบฟงอยางตงใจ 8) ควรใหความสนใจสวสดภาพ สวสดการ ความเปนอยของผใตบงคบบญชา

9) ควรมมตรภาพนอกเวลาทางานแสดงความยนดเอออาทรตอผใตบงคบบญชา และสมาชกในครอบครวของผใตบงคบบญชาตามโอกาสอนควร

10) ควรเปนคนมอารมณขน พดคย เลนกบผใตบงคบบญชาบางตามโอกาสอนควร รดด และซลลแวน (Rudd & Sullivan, 2000, pp. 194-197) ไดศกษาวจยแบบผนาระหวาง ผบรหารชายกบผบรหารหญง ผลของการวจยระบวาสถานการณและเหตการณทเปลยนไปมอทธพลตอแบบผนาของทงสองเพศ แตผลทไดรบกไมแตกตางกนมากนก และไดใหความหมาย ของคาวา “แบบผนา” ไวดงนคอ “ศลปะอยางหนงทเปนแรงจงใจใหผอนเกดแรงบนดาลใจรวม” “ขบวนการทจงใจใหบคคล กลมบคคล (ทงผทมตาแหนงเสมอกน ผใตบงคบบญชา และผทมไดอยใตบงคบบญชา) ใหความรวมมอดวยความเตมใจและสมานฉนท เพอใหเปาประสงคขององคกรสมฤทธผล”

ผบรหารทประสบความสาเรจตองเปนผนาแบบทเปนคนชางสงเกต ชางเรยนร และชางฝกปฏบต ซงทกษะดงกลาวนเปนสงทพฒนาและสงสมได ผบรหารทดตองมความเปนผจดการ และความเปนผนา อยในตว ซงคาวา ผจดการ (manager) หมายถง ผททาสงตางๆ ใหถกตอง (managers do the things right) สวนผนา (leader) หมายถงผททาสงถกตอง (leaders do the right things) จากการศกษาเอกสารและงานวจยดงกลาวผวจยสรปไดวา คณลกษณะดานภาวะผนาเปนลกษณะทสาคญยงของผบรหารตองมมนษยสมพนธทดในการทางาน แกปญหาใหทนตอเหตการณ ในฐานะทตองเปนผนาขององคกรจะตองมบทบาทในการนาทางและจงใจผใตบงคบบญชาใชความ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

35

พยายามทจะดงดดเอาความสามารถของผใตบงคบบญชามาบรณาการเขากบจดประสงคของ องคกร นาไปสการบรหารทมประสทธภาพและประสทธผล

2.3.2 คณลกษณะดานวชาการ คณลกษณะดานวชาการ เปนคณลกษณะทมความสาคญและจาเปนอยางยงสาหรบผบรหาร

เพราะเปนคณลกษณะทแสดงถงความร ความสามารถ ทกษะกระบวนการ เทคนค ความเชยวชาญ ดานหลกสตร และกระบวนการเรยนการสอน นกวชาการศกษาไดใหแนวคดไวดงน

สมบรณ พรรณนาภพ (2538, หนา 149) กลาววา ความรอบรในวชาชพทจาเปนตอการบรหารโรงเรยน โดยเฉพาะความรทางวชาการ คอ

1) การศกษาวชาการทวไป 2) การศกษาดานวชาชพ 3) การศกษาใหเกดความรอบร เชยวชาญในแขนงวชาทคนสนใจ สาหรบใชจดระดบ

ความรและประสบการณในการทางานของบคคลทจะมาทางานในการเปนผบรหาร พนส หนนาคนทร (2538, หนา 70-73) กลาวถงคณลกษณะของผบรหาร สรปไดดงน 1) มความรทางวชาการ ไดแก

(1) ความรทางดานวชาการทวไป ไดแก ความรในการเปลยนแปลงของสงคม เศรษฐกจ การเมอง จตวทยา ขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรม เปนตน

(2) ความรในดานวชาชพ ไดแก ความรทจาเปนในการบรหารโรงเรยน เชน หลกการจดการศกษา หลกการบรหารโรงเรยน การแนะแนว การจดหลกสตร กฎหมายทเกยวของกบการศกษา การนเทศการศกษา เปนตน

(3) มประสบการณและระดบความร ระดบความร หมายถง ระดบของการศกษาทไดรบมาดานประสบการณมความสาคญมาก การไดผานงานมากอนยอมตองมความรอบร มความเขาใจปญหาและสถานการณตามความเปนจรงดขนยอมจะหาทางตดสนใจไดดเมอนาไป ประกอบเขากบหลกวชาการ

(4) มการฝกอบรมในระหวางทางานจาเปนอยางยงทผบรหารจะตองคอยตดตาม การเคลอนไหวทางการศกษาอยเสมอ เนองจากวชาการและเทคโนโลยทางการศกษาไดเปลยนแปลงและกาวหนาไปอยางไมหยดยง

นพพงษ บญจตราดลย (2548, หนา 139) ไดจาแนกคณลกษณะดานวชาการของผบรหาร โรงเรยนไว 3 ดาน คอ

1) ดานศกษาทางวชาชพของผบรหาร 2) ดานความรทวไป 3) ดานประสบการณของผบรหาร ผบรหารนอกจากมความรและประสบการณตางๆ แลว ตองมความรอกอยางหนง

ทมความสาคญและจาเปนทผบรหารควรจะม คอ ความรทางการวจย เพราะการวจยชวยใหผบรหาร การศกษาสามารถคนหาขอเทจจรง และแนวความคดมาประกอบการพจารณา กาหนดนโยบาย การบรหาร การวางโครงการ และแผนงานใหถกตอง แมนยา รวดเรวและประหยด การวจยเปนบทบาทอนสาคญอยางใหมของผบรหารการศกษา ผบรหารจะตองเปนผนาการวจยดงกลาวมาประยกตใช

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

36

ในการแกปญหาการบรหารการศกษา หรอใชในการพฒนาการศกษาไดดยงขน อนจะเปนผลทาใหการจดการศกษาของประเทศพฒนาขน

รจร ภสาระ (2545, หนา 40-41) ไดกลาวถงคณลกษณะของผบรหารสถานศกษาในดานวชาการไวดงน

1) จดใหมสอการเรยนการสอนเนนการบารงรกษาและกากบดแลใหมการใชอยางคมคา 2) ดาเนนการนเทศภายใน โดยมการเยยมชนเรยน ปรกษาหารอใหคาแนะนา

เพอใหการเรยนการสอนมประสทธภาพมากยงขน 3) จดและกากบดแลการสอนซอมเสรมใหเกดผลดแกนกเรยน 4) ดาเนนการวดผลการเรยนการสอนไดถกตองสอดคลองกบระเบยบและหลกการ

วดผลการศกษา 5) จดใหมการสงเสรมการใชหองสมดหรอมมหนงสอจนเกดประโยชนตอนกเรยน 6) สงเสรมใหครเขารวมฝกอบรม/สมมนาเกยวกบเทคนควธการและสอเพอเพมพน

ประสทธภาพในการจดการเรยนการสอน 7) กากบดแลใหครเตรยมการสอนและบนทกการสอนใหเปนปจจบนอยเสมอ 8) สงเสรมใหครจดบรรยากาศในหองเรยนและเออตอการเรยนการสอน 9) สงเสรมใหครจดกจกรรมการเรยนการสอนใหสอดคลองกบหลกการเรยนและ

หลกสตร คณลกษณะดานวชาการของผบรหารโรงเรยน ตามสรปขอคนพบจากรายงานการสงเคราะห เรอง การศกษาคณลกษณะและพฤตกรรมการบรหารของผบรหารโรงเรยน (กรมวชาการ, 2545, หนา 36-38) มดงน

1) คณลกษณะดานวชาการของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา คอ มความคดรเรม สรางสงใหมๆ มความฉลาด สามารถยดหยนวธการเพอความสาเรจของงาน กาวทนวทยาการและเทคโนโลย มไหวพรบในการทางานสามารถทางานใหบรรลเปาหมายในสถานการณตางๆ ไดรถงความตองการและความสนใจของเพอนรวมงาน

2) คณลกษณะดานวชาการของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา คอ มความร ความสามารถในการบรหารงานบคคลรหลกการบรหารและมประสบการณในการบรหาร มความร ความเขาใจในเรองหลกสตรและพฒนาหลกสตร และรนโยบายการจดการศกษาของชาต

จากการศกษาเอกสารและงานวจยดงกลาวผวจยสรปไดวา คณลกษณะดานวชาการ เปนคณลกษณะทสาคญอยางมาก ผบรหารสถานศกษาตองมคณลกษณะทแสดงถงความรความสามารถ ทกษะกระบวนการเทคนคความเชยวชาญดานหลกสตรและกระบวนการเรยนการสอนและสงเสรมใหจดบรรยากาศภายในหองเรยนใหเหมาะสม 3.2.3 คณลกษณะดานคณธรรม การเปนผบรหารทด อาศยความเกงอยางเดยวไมพอ ผบรหารจะตองมคณธรรม จรยธรรมเปนหลกธรรมประจาใจ รวาอะไรด อะไรชว อะไรควรทา อะไรไมควรทา จงมผใหความหมายและคณลกษณะดานคณธรรมไวดงน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

37

ความหมายของคณธรรม ทวศกด นมฤทธ (2536, หนา 1) ไดใหความหมายวา คณธรรมหมายถง สภาพคณงาม ความด

คณสมบตภายในจตใจทเปนความด ปวณ ณ นคร (2539, หนา 1) ไดสรปความหมายคณธรรมวา คณธรรมหมายถงความดงามในจตใจ ซงทาใหเคยชน ประพฤตด

บรญชย จงกลน (2539, หนา 44) ไดสรปความหมายของคณธรรมวา คณธรรมหมายถง คณสมบตภายในจตใจใดๆ กตามทไมเปนโทษ สานกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต (2529, หนา 72) ไดกลาวถงคณธรรมของ ผบรหารโรงเรยนไวดงน

1) มเมตตา กรณาตอผรวมงานและผอน 2) มความเสยสละ เหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน 3) ไมเอารดเอาเปรยบผรวมงาน 4) มความยตธรรม มเหตผล และวางตวเปนกลางอยางสมาเสมอ 5) มความรกและหวงใยผรวมงาน 6) ประพฤตตนเปนแบบอยางทดแกผรวมงานและผอน 7) ซอสตยตอตนเอง หนวยงาน และผอน 8) มองโลกในแงด 9) ยดระบบคณธรรมในการบรหาร สานกการศกษากรงเทพมหานคร (2550, หนา 58-59) ไดกาหนดใหผบรหารท ด

ควรจะมหลกธรรมทเรยกวา พรหมวหาร 4 และธรรมะทเรยกวา สงคหวตถ 4 ซงเปนธรรมอนเปนเครองยดเหนยวจตใจผอน หรอธรรมเพอใหคนเปนทรกของคนทวไป ดงน พรหมวหาร 4 ไดแก

1) เมตตา แปลวา ความรก หมายถง รกทจะมงเพอปรารถนาด โดยไมหวงผลตอบแทนใดๆ

2) กรณา แปลวา ความสงสาร หมายถง ความปราน ปรารถนาใหผอนพนทกข สงเคราะหสรรพสตวทมความทกขใหหมดทกขตามกาลงกาย กาลงปญญา กาลงทรพย

3) มทตา แปลวา มจตใจออนโยน หมายถง จตทไมมความอจฉารษยาเจอปน มอารมณสดชนแจมใสตลอดเวลา

4) อเบกขา แปลวา ความวางเฉย นนคอ มการวางเฉยตออารมณทมากระทบ และ ทรงความยตธรรม ไมลาเอยงตอผใดผหนง สงคหวตถ 4 ไดแก

1) ทาน คอ การให เสยสละ แบงปนแกผอน 2) ปยวาจา คอ พดจาดวยถอยคาสภาพ นมนวล เหมาะแกบคคล เวลา สถานท

พดในสงทเปนประโยชน พดในทางสรางสรรค พดใหเกดกาลงใจ 3) อตถจรยา ทาตนใหเปนประโยชนตามกาลงสตปญญาความรความสามารถ

กาลงทรพยและเวลาทมอยางไมเปนทเดอดรอนแกตนหรอผอน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

38

4) สมานตตตา คอ การวางตนใหเสมอตนเสมอปลาย วางตนเหมาะสมกบฐานะ ตาแหนงหนาทการงาน ไมเอาเปรยบผอน รวมทกขรวมสขสมาเสมอ คอเราควรจะเปนคนท “โอบออมอาร วจไพเราะ สงเคราะหปวงชน วางตนไดเหมาะ”

ภญโญ สาธร (2548, หนา 352) ใหความเหนไววา คณธรรมของผบรหารในสงคมไทยนนควรมดงตอไปน

1) มพรหมวหาร 4 คอ เมตตา กรณา มทตา อเบกขา 2) มความหนกแนน ไมหเบา รบฟงความคดเหนจากทกฝาย 3) มความยตธรรมและใหความเสมอภาคแกทกคน 4) มความซอสตยสจรต 5) ออนหวาน ออนนอม สภาพ 6) อดทนดวยความเยอกเยนตอคาพดทขดแยงหรอไมเปนมตร 7) เปนตวอยางทดทกดานของผนอย 8) ละเวนจากการประพฤตชวซงจะทาใหสงคมรงเกยจตามสภาพของสงคมไทย 9) ไมดดาหรอวากลาวคาผรสวาทใดๆ ผใตบงคบบญชาตอหนาคนอน 10) รจกถนอมนาใจ จากการศกษาเอกสารและงานวจยดงกลาวผวจยสรปไดวา คณลกษณะดานคณธรรม

ทสาคญสาหรบผบรหารโรงเรยนในการทจะประพฤตปฏบตตนคอ มความเมตตา กรณา มทตา อเบกขา มความยตธรรม มความซอสตย สจรต มความเสยสละเพอประโยชนสวนรวม รบผดชอบ และปฏบตตน เปนแบบอยางทดแกเพอนรวมงานโดยยดหลกธรรมาภบาล 2.3.4 คณลกษณะดานบคลกภาพ

คณลกษณะดานบคลกภาพ หมายถง คณลกษณะของผบรหารสถานศกษาทเกยวกบภาพลกษณ สมรรถภาพทางรางกาย อารมณ พฤตกรรมทเปนคณลกษณะทสาคญของผบรหาร มผเกยวของกบการศกษาไดใหทศนะทเกยวกบคณลกษณะของผบรหารสถานศกษาดานบคลกภาพ ดงตอไปน อรณ รกธรรม (2537, หนา 198-202) ไดกลาวถงบคลกภาพของผนาหรอผบรหารทดไวดงน

1) เปนผมความร 2) เปนผมความคดรเรม 3) เปนผมความกลาหาญ 4) เปนผมความเดดขาด 5) เปนผมความแนบเนยน มกรยาวาจาทถกตองเหมาะสม 6) เปนผมความยตธรรม 7) เปนผมลกษณะทาทางการแสดงออกทด 8) เปนผมความอดทน 9) เปนผมความกระตอรอรน 10) เปนผไมเหนแกตว 11) เปนผมความตนตวหรอระมดระวงอยเสมอ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

39

12) เปนผมความพนจพจารณาสงตางๆ อยางมเหตมผล 13) เปนผมความสงบเสงยม 14) เปนผมความเหนอกเหนใจผอน 15) เปนผมความจงรกภกด 16) เปนผมมนษยสมพนธทด 17) เปนผทสามารถควบคมอารมณไดด ประถม แสงสวาง (2538, หนา 79-82) ไดกลาวถงบคลกภาพของผนาหรอผบรหารไวดงน 1) เปนผทยอมรบความจรง 2) เปนผกลารบผดชอบตอการตดสนใจของตนเอง 3) เปนผทยอมรบตนเองและยอมรบผอน 4) เปนผมความจรงใจ 5) เปนผมความสมพนธกบเพอนรวมงานอยางใกลชด 6) เปนผไมใฝหาภยมาใสตนเอง เชน ฉอราษฎรบงหลวง 7) เปนผพฒนาตนเองอยเสมอ 8) เปนผทไมตงตนอยในความประมาท ฉนทนา จนทรบรรจง (2542, หนา 26-29) ไดอธบายถงเทคนค 10 ประการ ในการพฒนา

บคลกภาพ ดงน 1) ความเปนผมใจสงบ (calmness) สามารถทาไดโดยการฝกควบคมอารมณของตนเอง

หดใหจตใจราบเรยบไมตนเตน ไมคลอยตามสงเราทมากระทบอารมณ ความเปนผมจตใจสงบเปนคณสมบตทสาคญมากของมหาบรษทงหลาย

2) ความเปนผมใจเบกบาน (cheerfulness) คนทเบกบานแจมใสจะดงดดใหผอน อยากคบคาสมาคมดวยการฝกใจใหมความเบกบานสดชนแจมใสอยเสมอนนจะตองมองโลกในแงด

3) ความเปนผมสมาธ (concentration) คอ มความตงใจมนอยในอารมณเดยวหรอ เรองใดเรองหนงเพยงเรองเดยวได โดยไมวอกแวก การฝกตนเองใหมสมาธ เชน เลกนสยชางวตกกงวล เลกนสยพดเพอเจอ คดใหเปนระเบยบทละเรอง เปนตน

4) ความกลาหาญ (courage) คอ เปนผทรกความจรง กลาเผชญความจรง มจตใจ มนคง มสตกลานาหนาผอนในสถานการณทเสยงอนตราย

5) ความเชอมนในตนเอง (self-confidence) คอ รวาตนเปนทพงแหงตน และมความนบถอตนเอง เชอในความสามารถของตนเอง และไมดถกผอน คดในทางบวก ไมหวาดหวนตอความยากลาบาก

6) ความรวดเรว (rapidity) คอ ความไมลงเลทจะตดสนใจ มความกระตอรอรนอยตลอดเวลา การทจะฝกตนเองใหเปนคนรวดเรวทาไดโดยการตงสมาธ และพยายามทาลายสถต ของตนเองใหเรวขนเรอยๆ แตคณภาพไมลดลง 7) ความไมหวาดกลวตอบคคลอน (possessiveness) คอ ความคดในแงดเกยวกบ ตนเอง เชอมนวาตนเองสามารถทาในสงทยากได ดงนนเมอเผชญหนากบผมอานาจสงกวากไมจาเปนตองหวาดกลวจนเกนเหต

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

40

8) ความชางสงเกต (observation) คอ มจตใจทวองไวตอสงเราตางๆ สามารถจารายละเอยดไดด การฝกใหเปนคนชางสงเกตทาไดโดยการฝกใหมสตสมปชญญะอยตลอดเวลาพยายามจาสงทพบเหนใหไดมากทสด

9) ความรจกกาลเทศะ (tact) คอ มความเขาใจในขนบธรรมเนยมกฎระเบยบของสงคมรจกปรบตวเขากบสภาพแวดลอม รจกโอกาสอนควรวาควรวางตนในลกษณะใด

10) ความมปฏภาณ (Intuition) คอ ความคดหรอการพด การกระทาอยางฉบไว และสามารถแกไขปญหาเฉพาะหนาใหลลวงไดดวยด การฝกปฏภาณไหวพรบสามารถทาได เชน การฝกวเคราะห สรป เปนหลกการหรอทฤษฎดวยตนเอง นพพงษ บญจตราดลย (2548, หนา 39) ไดใหความเหนเกยวกบคณลกษณะทพงประสงคดานบคลกภาพของผบรหารโรงเรยนดงน 1) บคลกภาพทางกาย เชน สขภาพสมบรณ กาลงกายแขงแรง ความทรหดอดทน และรปรางทาทางด แตงตวเรยบรอย มรสนยม เสยงพดชดเจน เปนตามธรรมชาต มอปนสยด มความสมาเสมอ

2) บคลกภาพดานจตใจ ตองมความจรงใจ มความซอสตย มความอดทน อดกลน และเขาใจผอน เปนคนมอารมณดและเบกบาน มใจสงบ ไมตนเตนงาย เปนคนตรงตอเวลา มการยอมรบขอบกพรองขอผดพลาดทเกดขน

สวทย สโนรกษ (2548, หนา 21-22) ไดกลาวถงคณลกษณะทพงประสงคดานบคลกภาพของผบรหารโรงเรยนไวดงน 1) กลาคด กลาแสดงออกในทางสรางสรรคและไดรบการยอมรบจากคนอนๆ 2) มความสขมรอบคอบ กลาตดสนใจ ยอมรบผดแทนผใตบงคบบญชา เยอกเยน รบฟงเหตผลกอนพจารณาตดสนใจสงการ 3) มความเชอมนในตนเอง สามารถจดจารายละเอยดและจดจาผคนทกทายไดถกตองมปฏภาณไหวพรบ คดกวาง คดไกล รลก รจรง 4) ออนนอมถอมตน ยมงาย ใจกวาง มอารมณขน พดจาสภาพ นมนวล คยสนกเปนผฟงทด และใหเกยรตกบผสนทนา 5) แตงกายด ภมฐานและสงางาม เหมาะสมกบกาลเทศะ 6) เปนผมความหนกแนน รบฟงความคดเหนของผอน 7) ประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทด มพฤตกรรมเปนทนาเลอมใส 8) นสยราเรง แจมใสเปนมตร มวฒภาวะทางอารมณสง มสตมนคง และสรางบรรยากาศทดในการปฏบตงานของโรงเรยน 9) สามารถพดสอสารไดหลายภาษา 10) เปนนกคด นกวางแผน ชอบและรกการอานหนงสอ สามารถคาดการณ และทางานอยางมกลยทธ 11) เปนนกประชาสมพนธ สามารถสอความหมาย ใชถอยคาหรอภาษาไดอยางถกตองเหมาะสมกบเรองราวและสถานการณ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

41

12) มความกระตอรอรน กระฉบกระเฉงในการทางาน ชอบคดและทาสงใหมๆ อยเสมอ 13) มรางกายทสมบรณ แขงแรง สมสวน ไมเปนโรคทสงคมรงเกยจ 14) รเรม สรางสรรค อดทน รสงใดควรไมควร 15) มความรบผดชอบตอหนาท เลอกใชและมอบหมายงานแกผใตบงคบบญชาอยางเหมาะสมกบความรความสามารถ

16) ปฏบตงานโดยยดระเบยบ ขอบงคบ มากกวาการปฏบตตามความเคยชนหรอ ประเพณทเคยทา

17) ใชกระบวนการกลมในการทางาน ตดตามกากบ ตรวจสอบการทางานของตนเองและผใตบงคบบญชาอยางสมาเสมอ

18) ใสใจในความเปนอยของผใตบงคบบญชา คอยรบฟงและใหคาแนะนา หาทาง ชวยเหลออยางสดความสามารถ

19) สามารถเปนประธานและดาเนนการประชมครไดอยางมประสทธภาพ 20) เขาใจสภาพแวดลอม บรบทของหนวยงาน 21) รจกการดาเนนแนวทางชวตทถกตองตามคณธรรมของศาสนา 22) มวสยทศนทกวางไกล 23) อทศเวลาใหหนวยงาน

จากการศกษาเอกสารและงานวจยดงกลาวผวจยสรปไดวา คณลกษณะดานบคลกภาพของผบรหารสถานศกษา ตองเปนผมความพรอมทงรางกาย จตใจ และทางสงคม ดานรางกายตองมภาพลกษณทด มสขภาพสมบรณ รปราง ทาทางด ดานจตใจตองมสมาธ ควบคมอารมณไดด มความจรงใจ มความซอสตย มความเชอมนในตนเอง สวนดานสงคมตองเปนแบบอยางทด นาเคารพนบถอ เปนทยอมรบของสงคมรจกกาลเทศะ มมนษยสมพนธทด สามารถทางานรวมกบผอนไดเปนอยางด

2.3.5 คณลกษณะดานความสามารถในการบรหาร คณลกษณะดานความสามารถในการบรหาร เปนคณลกษณะทสาคญอกประการหนงทจะนาพาใหสถานศกษามความเจรญกาวหนา เกดทงประสทธภาพและประสทธผล ดงนน หนวยงานทเกยวของกบการจดการศกษาและนกวชาการไดใหความคดเหนเกยวกบคณลกษณะดานความสามารถในการบรหารไวดงน

มหาวทยาลยสงขลานครนทร (2530, หนา 4) ไดสรปแบบสอบถามของผบรหารจากการสมมนาผบรหารจานวน 42 คน มความเหนเกยวกบคณลกษณะดานความร ความสามารถของผบรหารสถานศกษาทจาเปนสาหรบผบรหาร มดงน

1) มความคดรเรมสรางสรรค 2) มความกาวหนาทนสมย 3) มประสบการณ ความสามารถ ความรอบคอบ รกวางขวาง 4) มความเฉลยวฉลาดและปฏภาณไหวพรบ 5) มความสามารถในการใชเหตผลแกปญหา 6) มความรในสถานการณตางๆ ไดเปนอยางด

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

42

7) มความรและทกษะเหมอนชาวบาน สเมธ แสงนมนวล (2540, หนา 45-53) กลาวถง ผบรหารยคโลกาภวตนจะตองมคณสมบต

4 ประการ คอ 1) คดกวาง 2) มองไกล 3) ใฝสง 4) มงความสาเรจ คดกวาง หมายถง รจกคดพจารณา ตดสนใจ วางแผนงาน มอบหมายงาน ประสานงาน

อยางเปนระบบ องคประกอบของหลกคดกวาง ไดแก 1) จงคดอยางเจาของ คอ จะบรหารงานใดๆ ในโรงเรยนกตามใหคดวาเราเปนเจาของ

ซงถาคดอยางนแลวจะทาใหงานประสบผลสาเรจ 2) จงคดใหญอยาคดเลก นนคอ การทางานเราตองคดเกนความคาดหวงเอาไว

เมอผลออกมาจะเทากบความคาดหวงพอด หรออาจเกนไปเลกนอยถอวาเปนกาไร 3) จงคดใหกวางไกลแลวแปลงไปเปนแผน นนคอ การทจะทาอะไรตองมการวางแผน

ไวลวงหนา จะทาใหเปนคนมระบบ มระเบยบ รวาจะทาอะไรทไหน อยางไร กบใคร เมอไร 4) จงทาวกฤตใหเปนโอกาส ผบรหารตองรจกคดพลกแพลงสถานการณการทางาน

จากเหตการณเสยเปรยบใหกลายเปนไดเปรยบ หรอจากการเสยโอกาสเปนไดโอกาส 5) จงทาความยากลาบากใหเปนความสาเรจ พยายามเอาชนะอปสรรคตางๆ ใหได

อยาทอถอย 6) จงทางานเกนเงนเดอน นนคอ จะตองทงคดและทาอยางเตมททมเทพลงกาย

พลงใจอยางทสด 7) จงลงมอทาเดยวน และทาใหสาเรจอยาพด คาวา เดยวกอน หรอรอไวกอน

ผดวนประกนพรง มองไกล หมายถง การเปนผบรหารจะตองมวสยทศน คอ การมองไกลไปขางหนา คาดการณลวงหนาไว ซงประกอบดวย

1) ไมยดตดกรอบความเชอเกาๆ คอพยายามบรหารตามสถานการณ ตามสภาพแวดลอม 2) มองไปขางหนา คอ ตองคดเสมอวาวนขางหนาจะเปนอยางไร อะไรจะเกดขน 3) หมนคดพฒนาปรบปรง อยาหยดนง 4) ผลกดนตวเองเขาไปในสภาพแวดลอม เอออานวย คดใหญ มองไกล นนคอ

เราตองพยายามนาตวเองไปอยในหมผร 5) หาคคดมตรแท ชวยกนคด ชวยกนทา รวมพลง ยงทามาก ยงเหนจดดจดเสย

แลวจะเกดความกาวหนาโดยไมรตว ใฝสง หมายถง ผบรหารตองมพลงแหงความอยาก หมายความวา อยากเปน อยากได อยากไป

อยากพฒนาโดยเฉพาะยกระดบความรของตนเอง ซงถาไมคดแลว ความเฉอยชา ไมกระตอรอรน คดรเรมไมเปน กจะมาเยอน ทาใหกลายเปนผบรหารแบบยคเกาๆ ไป

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

43

มงความสาเรจ หมายถง การตงเปาหมายแหงความสาเรจไวกอน มการวางแผน ดาเนนการตามแผน ลงมอทาและทาใหสาเรจ

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2541, หนา 17-19) ระบวา ในการบรหารโรงเรยน ผบรหารจะตองใชแผนเปนเครองมอในการบรหารโรงเรยนอยางมประสทธภาพ สนบสนนใหบคลากรเกดความมงมนพฒนา จดกจกรรมหลากหลายเพอสนบสนนการเรยนการสอน ประสานความรวมมอจากทกฝายเพอพฒนาโรงเรยน และประเมนผลการปฏบตงานอยางเปนระบบ ซงการทจะบรรลมาตรฐานดงกลาว ผบรหารสถานศกษาจาเปนตองนาแนวคด ทฤษฎ การบรหารหลายอยางมาใชในลกษณะผสมผสานกน และใชอยางมทกษะจงจะประสบความสาเรจ

แคทซ (Katz; อางถงใน นพนธ กนาวงศ, 2543, หนา 73) สรปการบรหารจะประสบความสาเรจไดขนอยกบทกษะ 3 ประการ คอ

1) ทกษะเชงเทคนค (technical skill) หมายถง ความสามารถในการใชความร เทคนค วธการทเหมาะสมในการบรหารงานใหบรรลผล ซงตองอาศยประสบการณ การศกษาอบรมทกษะเชงเทคนคเปนทกษะทผบรหารพฒนาตนเองไดไมยากเพราะเปนทกษะทเกยวกบงาน

2) ทกษะเชงมนษยสมพนธ (human relations skill) หมายถง ทกษะความสามารถ ของผบรหารในการทางานรวมกบสมาชกของกลม สามารถเสรมสรางความรวมมอระหวางสมาชกของกลม สามารถสรางแรงจงใจ ทกษะเชงมนษยสมพนธเปนทกษะเกยวของกบการทางานรวมกบคนอน

3) ทกษะเชงมโนคต (conceptual skill) หมายถง ความสามารถในการเขาใจหนวยงานในทกลกษณะ เหนความสมพนธระหวางหนวยงานของตนกบหนวยงานอน เปนทกษะทผบรหารระดบหวหนางานจะขาดมไดเปนทกษะเกยวกบการตดสนใจ

ทกษะในดานการบรหารการจดการ (managerial skills) แคทซ ไดชใหเหนถงทกษะทจาเปนสาหรบผบรหารมอย 3 ประการ และควรจะเพมทกษะชนดท 4 ดวย คอ ทกษะ ความสามารถดานการออกแบบแกไขปญหา (design skill) เปนความสามารถทจะแกไขปญหาตางๆ ในทางทจะเปนประโยชนตองานทมความเสยงเพอกอใหเกดประโยชนตอองคกร (ผดง อมพรมน, ม.ป.ป.)

กรมวชาการ (2545, หนา37) ไดสรปแนวคดเกยวกบคณลกษณะดานความสามารถในการบรหารงานคอ

1) มความสามารถในการจดการ 2) มความกระตอรอรนทจะทางานใหสาเรจตามเปาหมาย 3) มนสยรกการทางาน มความปรารถนาใหงานททากาวหนา 4) มความคดรเรมสรางสงใหมๆ 5) สามารถยดหยนวธการเพอความสาเรจของงาน 6) ศกษาคนควาวธทางานทมประสทธภาพ 7) รจกวธทางานใหสาเรจ 8) มความเชอมนตอตนเอง 9) ตนตวและเขาใจสถานการณ สามารถปรบตวได 10) ใหความรวมมอ มใจกวาง

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

44

11) มความสามารถในการพดกบผรวมงานและผอน 12) เขมแขง เชยวชาญ รจกแกไขปญหาตางๆ 13) มความเปนเลศทางปญญา 14) ทางานอยางมคณภาพ 15) ใหความรวมมอกบผใตบงคบบญชา มสวนรวมในการปฏบตงานกบเพอนรวมงาน 16) มสวนรวมในการวางแผนการปฏบตงาน ประมวล ชลวงษ (2547, หนา 7) ไดกลาวถงคณลกษณะดานความสามารถในการบรหาร

ของผบรหารไวดงน 1) ปฏบตตามกฎระเบยบอยางเครงครด 2) ตดตามประเมนผลการปฏบตงานอยางสมาเสมอ 3) ยดมนในหลกการมากกวาบคคล 4) จดหาวสดครภณฑใหเพยงพอกบความตองการ 5) มความสามารถในการจดองคกรและระบบงาน 6) จดสภาพแวดลอมในโรงเรยนใหเออตอการเรยนการสอน 7) เปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมในการตดสนใจ 8) สามารถระดมความรวมมอและความชวยเหลอจากชมชน 9) จดบคลากรเขาทางานไดอยางเหมาะสม 10) นเทศตดตามผลการปฏบตงานอยางตอเนอง 11) จดระบบเอกสาร สารสนเทศไดเปนอยางด

จากการศกษาเอกสารและงานวจยดงกลาวผวจยสรปไดวา คณลกษณะดานความสามารถในการบรหารของผบรหารสถานศกษา ตองเปนผทมวสยทศนกวางไกล มความสามารถในการจดองคกรและระบบงาน มการศกษา คนควาวธการทางานทมประสทธภาพ มความสามารถในการวางแผนปฏบตงาน การจดระบบเอกสาร สารสนเทศเปนอยางด จดบคลากรเขาทางานไดอยางเหมาะสม สามารถระดมความรวมมอและความชวยเหลอจากชมชน มทกษะในการนเทศกากบ ตดตามประเมนผล และรายงานผลการปฏบตงาน เพอใหการบรหารงานมประสทธภาพและประสทธผลยงๆ ขน

2.4 งานวจยทเกยวของ 2.4.1 งานวจยในประเทศ

อนชต วรรณสทธ (2546, บทคดยอ) ไดวจยเรองการศกษาคณลกษณะผบรหารสถานศกษามออาชพในอนาคต สงกดกระทรวงศกษาธการ ซงผลการวจยพบวา ดานความสามารถในการเปนผนา ผบรหารควรมวสยทศนกวางไกล กาหนดแนวทางในการทางานในสถานศกษาอยางชดเจน มความคดรเรมสรางสรรค กลาปฏรป ปรบปรงและพรอมทจะเปนผนาความเปลยนแปลง มความสามารถในการจงใจในการทางาน มการทางานแบบมสวนรวม สขม มนคง อดทน หนกแนน คลองแคลว ฉลาดและมไหวพรบ ในดานความสามารถทางวชาการ ผบรหารควรมการวางแผน กาหนดนโยบายและเปาหมายในการทางาน ใฝร มทกษะในการสอสาร มการคดพฒนางานไดอยางตอเนองเปนระบบ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

45

เขาใจระบบประกนคณภาพ พรอมรบการประเมนภายนอก และมการประยกตความรไปใชในการบรหารอยางมประสทธภาพ ในดานบคลกภาพ ผบรหารควรมคณธรรมจรยธรรมในการทางาน มความขยนและพฒนาตนเองอยางตอเนอง กลาหาญ อดทน ซอสตย และตรงตอเวลา ในดานความสามารถในการบรหาร ผบรหารควรมการปฏบตงานดวยความโปรงใส มเจตนารมณทแนวแนในการพฒนาสถานศกษา มเปาหมายในการบรหารงานทชดเจน สงเสรมการทางานแบบมสวนรวม สงเสรมการจดกจกรรมทหลากหลายในสถานศกษา มการประเมนผลอยางเปนระบบ และนาผลทไดมาปรบปรงแกไข สมศกด เจรญพานชเสร (2546, บทคดยอ) ไดวจยการศกษาคณลกษณะทพงประสงคของ ผบรหารสถานศกษาในสภาพปจจบนและในยคปฏรปการศกษา ตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและครในสงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสพรรณบร ผลการวจยพบวา

1) ผบรหารสถานศกษาในสภาพปจจบน มคณลกษณะตามเกณฑมาตรฐานในระดบมากทสด ทกรายการมาตรฐาน ไดแก มาตรฐานท 1 ปฏบตกจกรรมทางวชาการเกยวกบการพฒนาวชาชพการบรหารการศกษา มาตรฐานท 2 ตดสนใจปฏบตกจกรรมตางๆ โดยคานงถงผลทจะเกดขน กบการพฒนาบคลากร ผเรยนและชมชน มาตรฐานท 3 มงพฒนาผรวมงานใหสามารถปฏบตงานได เตมศกยภาพ มาตรฐานท 4 พฒนาแผนงานขององคกรใหสามารถปฏบตใหเกดผลจรง มาตรฐานท 5 พฒนาและใชนวตกรรมการบรหารจนเกดผลงานทมคณภาพสงขนเปนลาดบ มาตรฐานท 6 ปฏบตงานขององคกรโดยเนนผลถาวร มาตรฐานท 7 รายงานผลการพฒนาคณภาพการศกษาไดอยางเปนระบบ มาตรฐานท 8 ปฏบตตนเปนแบบอยางทด มาตรฐานท 9 รวมมอกบชมชนและหนวยงานอนอยางสรางสรรค มาตรฐานท 10 แสวงหาและใชขอมลขาวสารในการพฒนา มาตรฐานท 11 เปนผนาและสรางผนา มาตรฐานท 12 สรางโอกาสในการพฒนาไดทกสถานการณ สวนความคาดหวงตอคณลกษณะทพงประสงคของผบรหารสถานศกษาในยคปฏรปการศกษา ในภาพรวมอยในระดบมาก

2) เปรยบเทยบคณลกษณะของผบรหารสถานศกษาในสภาพปจจบนกบคณลกษณะ ทพงประสงคของผบรหารสถานศกษาในยคปฏรปการศกษา ตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและคร พบวา ผบรหารสถานศกษาและครใหความคาดหวงตอคณลกษณะทพงประสงคของผบรหารในยคปฏรปการศกษาสงกวาคณลกษณะของผบรหารสถานศกษา ในสภาพปจจบนทง 12 มาตรฐาน เมอเปรยบเทยบภาพรวมและรายมาตรฐาน พบวา แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท .05

3) การเปรยบเทยบความคดเหนระหวางผบรหารสถานศกษาและครทมตอคณลกษณะ ของผบรหารสถานศกษาในสภาพปจจบน ตามเกณฑมาตรฐานผบรหารสถานศกษาของครสภา พ.ศ. 2540 พบวา ในภาพรวมผบรหารสถานศกษาและคร มความเหนวาคณลกษณะของผบรหาร ในสภาพปจจบนเปนไปตามเกณฑมาตรฐาน คาเฉลยอยในระดบมาก โดยความคดเหนของผบรหารมคาเฉลยสงกวาของครเกอบทกมาตรฐาน ยกเวนมาตรฐานท 7 และ 10 เมอทดสอบความแตกตางของความคดเหน พบวา มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ในมาตรฐานท 2, 3 และ 11 สวนมาตรฐานอนๆ ไมแตกตางกน เมอพจารณาในภาพรวมพบวา ไมแตกตางกน

4) การเปรยบเทยบความคดเหนระหวางผบรหารสถานศกษาและครทมตอคณลกษณะ ทพงประสงคของผบรหารสถานศกษาในยคปฏรปการศกษา ตามเกณฑมาตรฐานผบรหารสถานศกษาของครสภา พ.ศ. 2540 พบวา ในภาพรวมผบรหารสถานศกษามความคาดหวงอยในระดบมากทสด สวนครมความคาดหวงอยในระดบมาก เมอพจารณารายมาตรฐาน พบวา ผบรหารสถานศกษา

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

46

มความคาดหวงตอคณลกษณะทพงประสงคของผบรหารสงกวาความคาดหวงของคร เกอบทกมาตรฐาน ยกเวนมาตรฐานท 2 เมอทดสอบความแตกตางของความคดเหน พบวา มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จานวน 9 มาตรฐาน ไดแก มาตรฐานท 1-6, 8, 11-12 สวนมาตรฐานท 7, 9-10 ไมแตกตางกน

ประพนธ ไพลดา (2547, บทคดยอ) ไดศกษาคณลกษณะทพงประสงคของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาตามทศนะของครและกรรมการการศกษาของโรงเรยนในจงหวดปราจนบร โดยทาการศกษาคณลกษณะ 4 ดาน ผลการวจยพบวา

1) คณลกษณะดานความเปนผนา ทงครและกรรมการการศกษาของโรงเรยนมความคดเหนอยในระดบมากทสดทกขอ เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ผบรหารมความรบผดชอบสงซอสตยสจรต มเหตผลสขมรอบคอบ มองการณไกล มความเชอมนในตนเอง

2) ดานความรอบรเกยวกบงานในหนาททงครและกรรมการการศกษาของโรงเรยนมความคดเหนอยในระดบมากทกขอเชนกนเมอพจารณาเปนรายขอพบวา ผบรหารมความสามารถบรหารบคคล เปนผรหลกการบรหาร มประสบการณในการบรหารงาน

3) ดานบคลกภาพ ทงครและกรรมการการศกษาของโรงเรยนมความคดเหนอยในระดบมากทสดทกขอ เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ผบรหารมบคลกภาพดานมนษยสมพนธดเขากบสงคมและชมชนไดด มนาใจไมตร ใหความอบอนกบผใตบงคบบญชา และมสขภาพจตด

4) ดานความสามารถในการบรหาร ทงครและกรรมการการศกษาของโรงเรยน มความคดเหนอยในระดบมากทสดทกขอ เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ผบรหารมความสามารถในการแกปญหาสง มความรความเขาใจในนโยบายและวตถประสงคของการปฏบตงานอยางชดเจน

5) เปรยบเทยบคณลกษณะทง 4 ดาน พบวา ดานความเปนผนามความแตกตางกนสวนดานอนๆ และโดยสวนรวมไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

จรภา สงวนสข (2547, บทคดยอ) ไดศกษาคณลกษณะทพงประสงคของผบรหารโรงเรยน สงกดเทศบาลนครเชยงใหม ตามความคดเหนของครนครเชยงใหม จานวน 140 คน ซงผลการศกษาสรปไดวา คณลกษณะทพงประสงคทสาคญหรอจาเปนอยางยงของผบรหารโรงเรยนมดงน คณลกษณะสวนตว ดานบคลกภาพคอความเชอมนในตนเองสามารถวนจฉยตดสนใจโดยใชเหตผล ดานมนษยสมพนธคอใจกวางยอมรบฟงความคดเหนของผอน ดานคณธรรม จรยธรรม คอยดหลกความถกตองหรอคณธรรมในการแกไขปญหาในการปฏบตงาน ดานภาวะผนา คอ ความคดรเรมสรางสรรคและมวสยทศนทกวางไกล คณลกษณะสวนวชาชพในดานความรเกยวกบงานทปฏบต ผบรหารโรงเรยนตองมความรเกยวกบแผนพฒนาการศกษาแหงชาต นโยบายการศกษาของสานกบรหารการศกษาทองถน และสามารถถายทอดใหคณะครไดทราบและปฏบตได สาหรบในดานความสามารถในการบรหารจะตองสามารถวางบคลากรไดอยางเหมาะสมกบงาน เพอใหงานสามารถดาเนนไปไดอยางราบรน ซงคณลกษณะสวนวชาชพทงสองดานของผบรหารโรงเรยนนไดรบการยอมรบวามความสาคญมากกวาคณลกษณะสวนตวและนอกจากนนผบรหารโรงเรยนควรมความยตธรรม มความสามารถในการตดตามงานมความรอบรดานตดตามสถานการณและความเคลอนไหวของสวนกลางและทองถน ไมลาเอยง วางตวเปนกลาง ยมแยมแจมใส มนาใจเออเฟอเผอแผทกๆ คน พฒนาตนเองในสวนวชาชพอยตลอดเวลา สามารถแบงงานใหเหมาะสมกบคน

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

47

วไลรตน สรบตร (2548, บทคดยอ) ไดทาการวจย เรอง คณลกษณะทพงประสงคของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา ตามทศนะของชมชน ในจงหวดนครศรธรรมราช ผลการศกษาปรากฏวา คณลกษณะเบองตนของผบรหารมดงน คอ มความยตธรรม มความซอสตยสจรตมเหตผลและความรบผดชอบสง สาหรบดานคณสมบตในการปฏบตงานของผบรหารงานมดงน คอ มความตงใจ กระตอรอรนในการทางาน และมแรงปรารถนาจะทางานใหบรรลผลสาเรจสงเสมอ ยอมรบฟงความคดเหนของผอน และรจกเลอกความคดเหนทด และหาทางปรบปรงงานของตนอยเสมอ รจกแบงงาน และอานาจหนาทความรบผดชอบใหบคลากรในโรงเรยนอยางเหมาะสมกบความรความสามารถ และเปนผทฝกใหนกเรยนตลอดจนเพอนรวมงานมระเบยบวนยเปนผสง ผอานวยการทด

บญมา กมปนาทพงศ (2548, บทคดยอ) ไดทาการวจยเรอง การศกษาคณลกษณะของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาของรฐ พบวา คณลกษณะดานบคลกภาพ พฤตกรรมทบงชสาคญๆ คอ เปนผทมมนษยสมพนธด มใจกวาง เปนประชาธปไตย ดาเนนบทบาทของตนไดอยางเหมาะสม มนาใจไมตรตอผใตบงคบบญชา และใชกรยาวาจาในความสมพนธกบผอนไดอยางแนบเนยน จกรพรรด วะทา (2548, บทคดยอ) ทาการวจยเพอสบคนหาคณลกษณะทพงประสงคของศกษาธการจงหวดในทศวรรษหนา (ครสตศกราช 1995–2005) โดยศกษาคณลกษณะ 4 ดาน คอ ดานบคลกภาพ ดานภาวะผนา ดานทกษะทางการบรหาร และดานวชาชพ ผลการวจยพบวา คณลกษณะดานบคลกภาพ เปนดานทศกษาธการจงหวดและผเกยวของมความเหนดวยกบผทรงคณวฒเปนลาดบแรก และคณลกษณะดานวชาชพ ตามลาดบ

1) คณลกษณะดานบคลกภาพ ไดแก เปนคนทนสมย เปนคนมเกยรตนานบถอ เปนนกประชาธปไตย เปนคนเสยสละ มความมงมนตอความสาเรจ และรบผดชอบตอหนาทความคดรเรมสรางสรรค มความเปนมตร มความจรงใจ เปนคนหนกแนน มหลกการและเหตผลเปนคนยอมรบการเปลยนแปลง เปนคนสภาพออนโยน มความยดหยนและปรบตวไดด เปนผมความรกวางขวาง เปนผมความมนใจสง และเปนตวของตวเอง

2) คณลกษณะดานภาวะผนา ไดแก ความสามารถในการตดสนใจ เปนผมบารม มมนษยสมพนธ ความสามารถในการจงใจคน ความสามารถในการสรางและพฒนาทมงานความสามารถทางานรวมกบผอน ความสามารถในการสอสาร ความสามารถในการปกครองบงคบบญชา สามารถแสวงหาบคลากรทมความร ความสามารถปฏบตงาน ความสามารถในการกระจายอานาจและมอบหมายงาน ความสามารถในการแสดงบทบาทผนาตามสถานการณไดอยางเหมาะสม และความสามารถในการชนาและแนะนาแนวทางการดาเนนงาน

3) คณลกษณะดานทกษะทางการบรหาร ไดแก ทกษะในการแสวงหาขอมลและความรใหมๆ ความสามารถในการมองการณไกล ทกษะในการนาเครองมอเครองใชและเทคโนโลยสมยใหมมาใชในการปฏบตงาน ทกษะในการดาเนนงานใหมขอมลใชในการปฏบตงาน ทกษะ

สมเกยรต เจรญฉม (2549, บทคดยอ) ไดทาการศกษาความคดเหนของผบรหารและอาจารย เกยวกบคณลกษณะ คณสมบต และความสามารถในการปฏบตงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาขนาดใหญ สงกดกรมสามญศกษา ในเขตการศกษา 7 ผลการวจยพบวา ผบรหารและอาจารยสวนใหญมความคดเหนรวมกนเกยวกบคณลกษณะ คณสมบตและความสามารถในการปฏบตงานของผบรหาร

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

48

ในโรงเรยนมธยมศกษาขนาดใหญอยในเกณฑเหนดวยสาหรบการเปรยบเทยบความคดเหนของผบรหารและอาจารยทมตอคณลกษณะ คณสมบตและความสามารถในการปฏบตงานของผบรหาร สรปไดดงน

1) ความคดเหนของผบรหารเกยวกบคณลกษณะของผบรหารดานรางกาย และบคลกภาพ อารมณ และจตใจ สงคมและมนษยสมพนธ มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 2) ความคดเหนของผบรหารและอาจารยเกยวกบคณสมบตของผบรหารดานวฒการศกษา ประสบการณ ความรในวชาความรทวไปและความรทางวชาชพ ไมแตกตางกน

3) ความคดเหนของผบรหารและอาจารยเกยวกบความสามารถในการปฏบตงานของผบรหารดานทกษะและภารกจของผบรหาร ไมแตกตางกน

อทย บญประเสรฐ (2543, บทคดยอ) ไดรายงานวจยเรองการศกษาแนวทางการบรหารและการจดการศกษาของสถานศกษาในรปแบบการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน พบวาผปกครองและประชาชนมสวนรวมในการจดการศกษานอยมากสวนใหญมสวนรวม ในการเปนคณะกรรมการโรงเรยน(school council หรอ school board) ซงเปนเพยงคณะกรรมการทปรกษา มสวนรวมในการบรจาคและหาทรพยากรสนบสนนโรงเรยน ทาการประชาสมพนธ และรวมกจกรรมทโรงเรยนจดขนเทานน สวนอานาจการตดสนใจยงอยทผบรหารสถานศกษา

คารม ชวยสข (2544, บทคดยอ) ไดศกษาวจย ความเปนไปไดในการนารปแบบการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานในสถานศกษาขนพนฐานจงหวดอบลราชธาน พบวา ขาราชการครทมตาแหนงตางกนมความคดเหนตอความเปนไปไดในการบรหารโดยใชโรงเรยน เปนฐานในสถานศกษาขนพนฐานโดยภาพรวม ในดานบรหารงานวชาการ ดานบรหารงบประมาณ และดานบรหารทวไปแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนดานบรหารงานบคคล ไมแตกตางกน

สนจจา ทพศาสตร (2546, บทคดยอ) ศกษาความพรอมในการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสมทรสงคราม โดยมวตถประสงคเพอศกษาและเปรยบเทยบการบรหารสถานศกษาโดยใชโรงเรยนเปนฐานประกอบดวย 5 ดาน คอ ดานการกระจายอานาจ ดานการมสวนรวม ดานคนอานาจการจดการศกษาใหประชาชน ดานการบรหารตนเอง และดานการตรวจสอบและถวงดล ผลการศกษาโดยรวม พบวา โรงเรยนมความพรอมในการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานอยในระดบมาก โดยเฉพาะเรองการตรวจสอบและถวงดล ดานการบรหารตนเอง และการมสวนรวม

เสร พทธปวน (2546, บทคดยอ) ไดศกษาวจย การบรหารงานโดยใชโรงเรยนเปนฐานในโรงเรยนสงกดสานกงานการประถมศกษา อาเภอเมอง จงหวดลาพน ในภาพรวมพบวา โรงเรยนสรางความเขาใจแกคณะกรรมการโรงเรยน คร ผปกครอง และชมชนเกยวกบการถายโอนอานาจการจดการศกษาสทองถน อยในระดบมากทสด

งานวจยของ ชล คณะสวรณ (2546, บทคดยอ) ไดศกษาวจยเรอง ความพรอมในการบรหาร โดยใชโรงเรยนเปนฐานของโรงเรยนสงกดกรมสามญศกษา สหวทยาเขตสว จงหวดชมพร พบวา ความพรอมในการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานในภาพรวม อยในระดบปานกลาง เมอพจารณา เปนรายดานพบวา ระดบความพรอมอนดบหนงคอ ดานการบรหารตนเอง รองลงมาคอ ดานการตรวจสอบ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

49

และถวงดล ดานการบรหารงานแบบการมสวนรวม ดานการคนอานาจ การจดการศกษาใหประชาชน และดานการบรหารงานแบบกระจายอานาจ อยในระดบมาก

ฤทยวรรณ หาญกลา (2547, บทคดยอ) ไดศกษาวจยเรองการศกษาการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษา จงหวดสพรรณบร ผลการวจยพบวา สภาพการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานในภาพรวมและรายดานอยใน ระดบมากทสดโดยเรยงลาดบคอดานการตรวจสอบและถวงดล ดานการบรหารตนเอง ดานการบรหารงานแบบการมสวนรวม และดานการบรหารงานแบบกระจายอานาจ ภารด อนนตนาว (2554, บทคดยอ) ปจจยทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต ผลการวจยพบวา ปจจยคณลกษณะผนาของผบรหารสงผลตอพฤตกรรมการบรหาร พฤตกรรมการบรหารสงผลแรงจงใจใฝสมฤทธของผบรหาร แรงจงใจใฝสมฤทธของผบรหารสงผลทางตรงตอผบรหาร พฤตกรรมการบรหารสงผลทางตรงตอบรรยากาศของโรงเรยน และสถานการณโรงเรยน มความสมพนธกบคณลกษณะผนาของผบรหาร อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

2.4.2 งานวจยในตางประเทศ ฟลลป รอเรนซ เจมส (Phillips Lawrence James, 1998, p. 123) ทาการวจยเรองการเปรยบเทยบความคาดหวง และผลลพธของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานเปนเวลา 15 ป ในโรงเรยนของเมอง Edmonton (School-Based Management, Expectations and Outcomes: Edmonton Public Schools 15 years after Implementation) การวจยมวตถประสงคเพอศกษาการนาการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ไปใชในเมอง Edmonton ประเทศ Canada ซงดาเนนการมาแลว 15 ป โดยการเปรยบเทยบผลลพธกบเปาหมายทตงไว เกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณและศกษาเอกสารในโรงเรยนทกโรงเรยน ในเขต Edmonton ผลการวจยพบวา โรงเรยนกาลงดาเนนการไปตามเปาหมายทคาดหวง โรงเรยนมการปรบตวตามบรบทของตนเองและประสบความสาเรจดานหลกสตรมากทสด วลซน (Wilson, 2001, p. 337) ทาการวจยเรองการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ใน Alberta: การรบรของผนาในโรงเรยนของรฐ ค.ศ. 1994–1997 (School-Based Management in Alberta: Perceptions of Public School Leaders 1994 – 1997) จดประสงคของการวจยเพอพฒนา และทาความเขาใจวธการนาการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานไปปฏบตในเขต Alberta ระหวางป ค.ศ. 1994–1997 โดยศกษาบทบาทหนาทและทศนคตของผนาในโรงเรยน ซงไดแก ผนาคร ผบรหารและประธานคณะกรรมการโรงเรยน จานวนรวม 18 คน จากโรงเรยนประถมศกษา 3 โรงเรยน และโรงเรยนมธยมศกษา 3 โรงเรยน เกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ สงเกตและศกษาเอกสาร ผลการวจยพบวา ความสาเรจของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน เกดจากผนาใน โรงเรยนมบทบาทในการตดสนใจ เพมบทบาทการมสวนรวมของชมชน และพฒนาการสอสาร ผนาใชภาวะผนาแบบเกอหนนหรออานวยความสะดวกผมสวนรวมในการบรหารโรงเรยนรสกพอใจกบการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน แบลคมอร และบารต (Blackmore & Barty, 2006, pp. 2-19) ไดทารายงานการวจยเรอง เกณฑการคดเลอกครใหญในระบบการศกษาของประเทศออสเตรเลย สรปไดวา ครใหญเปนภาพลกษณ

สานกวท

ยบรก

ารฯ

มหาวทยา

ลยราช

ภฎราชนครน

ทร

50

ของโรงเรยน จงควรมคณลกษณะทพงประสงคดงนคอ มความรความสามารถเหมาะกบตาแหนงหนาททงในเรองการบรหารจดการองคกรและการเรยนการสอน มภาวะความเปนผนาสง มความคดสรางสรรค ซอสตย มทกษะในการเจรจา และมมนษยสมพนธด ดค (Duke, 2007, pp. 6-8) ไดวจยเรองปจจยตางๆ ทหากมการเปลยนแปลงแลวจะทาให โรงเรยนประถมศกษาประสบความสาเรจอยางยงยนได และปจจยหนงในนนคอการโยกยาย ครใหญทไมมคณสมบตเหมาะสม และบคลากรทไมใหความรวมมอและขาดความสามารถออกไปจากพนท และคดเลอกครใหญทมคณสมบตพงประสงคมาทางานแทนคอ ครใหญทเปนผใสใจในพนธกจเพอนาไปสการพฒนา มความเปนผนา เปนผบงคบบญชาทด สามารถเขาถงได มการบรหารจดการทด มนษยสมพนธด และสรางสมพนธภาพทดกบชมชน 2.5 สรปกรอบแนวคดการวจยการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานและคณลกษณะของ ผบรหาร จากการดาเนนการครงน ผวจยมงศกษาคณลกษณะของผบรหารสถานศกษาทสงผลตอการบรหารสถานศกษา โดยใชโรงเรยนเปนฐาน ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 มขอบขายงานดงนโดยกรอบแนวคดในการวจยคณลกษณะของผบรหารใชแนวคดคณลกษณะของผบรหารสถานศกษาของ นพพงษ บญจตราดลย (2548, หนา 139-140) และภญโญ สาธร (2548, หนา 352) นามารวมกนประกอบดวยคณลกษณะทง 5 ดาน คอ 1) คณลกษณะดานภาวะผนา 2) คณลกษณะดานวชาการ 3) คณลกษณะดานคณธรรม 4) คณลกษณะดานบคลกภาพ 5) คณลกษณะดานความสามารถในการบรหาร และแนวคดของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานใชแนวคดของ อทย บญประเสรฐ (2543, หนา 154-156) ประกอบดวย 5 ดาน คอ 1) การบรหารงานแบบกระจายอานาจ 2) การบรหารงานแบบมการมสวนรวม 3) การบรหารตนเอง 4) การคนอานาจการจดการศกษาใหประชาชน 5) การตรวจสอบและถวงดล